অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="as">
  <siteinfo>
    <sitename>অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া</sitename>
    <dbname>aswiki</dbname>
    <base>https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%81%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.4</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">মাধ্যম</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">বিশেষ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">সদস্য</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">সদস্য বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ৱিকিপিডিয়া</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ৱিকিপিডিয়া বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">চিত্ৰ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">চিত্ৰ বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">মিডিয়াৱিকি</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">মিডিয়াৱিকি আলোচনা</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">সাঁচ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">সাঁচ বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">সহায়</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">সহায় বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">শ্ৰেণী</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">শ্ৰেণী বাৰ্তা</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ৱিকিচ'ৰা</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ৱিকিচ'ৰা আলোচনা</namespace>
      <namespace key="126" case="first-letter">MOS</namespace>
      <namespace key="127" case="first-letter">MOS talk</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2254</id>
    <revision>
      <id>517428</id>
      <parentid>515619</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Emblem_of_Andhra_Pradesh.svg|Emblem_of_Andhra_Pradesh.svg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Krd|Krd]] because: No permission since 31 May 2025.</comment>
      <origin>517428</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44546" sha1="gn7g901qbv08upupyct66qa7zq43pjy" xml:space="preserve">{{Infobox state 
| name = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ
| type = ৰাজ্য
| official_name = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ ৰাজ্য
| former = মাদ্ৰাজ প্ৰেছিডেঞ্চী
| image_skyline = {{multiple image
| border = infobox
| total_width = 300
| perrow = 1/2/2/2/1
| image1 = Tirumala 090615.jpg
| caption1 = শ্ৰী ভেঙ্কটেশ্বৰা স্বামী মন্দিৰ
| image2 = Undavalli Caves, Vijayawada.JPG
| caption2 = উন্দাভল্লি গুহা
| image3 = Dhyaan buddha Amaravthi.jpg
| caption3 = ধ্যান বুদ্ধ মূৰ্তি
| image4 = LVM3 M4, Chandrayaan-3 - Launch vehicle at the Second Launch Pad (SLP) of SDSC-SHAR, Sriharikota 06.webp
| caption4 = সতীশ ধৱন মহাকাশ কেন্দ্ৰ
| image5 = Araku valley view.jpg
| caption5 = আৰকু উপত্যকা
| image6 = Nandi Lepakshi Temple Hindupur 5.jpg
| caption6 = লেপাক্ষীৰ নন্দী
| image7 = Vizag seaport.jpg
| caption7 = বিশাখাপট্টনম বন্দৰ
}}
| image_seal =
| etymology = &quot;অন্ধ্ৰসকলৰ প্ৰদেশ&quot;
| motto = [[সত্যমেৱ জয়তে]] ([[সংস্কৃত]])&lt;br/&gt;&quot;কেৱল সত্যেই জয়ী হয়&quot;
| anthem = মা তেলুগু তল্লিকি ([[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]])&lt;br/&gt; 
| image_map = IN-AP.svg
| coordinates = {{coord|16.51|80.52|region:IN-AP_type:adm1st_dim:500000|display=inline,title}}
| region = দক্ষিণ ভাৰত
| formation_date4 = [[১ অক্টোবৰ]] ১৯৫৩
| consolidation = [[১ নৱেম্বৰ]] ১৯৫৬]]
| before_was = অখণ্ড অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ (১৯৫৬–২০১৪)]]
| formation_date3 = [[২ জুন]] ২০১৪ ([[তেলেঙ্গানা]] গঠনযোগে বিভাজন)
| capital = অমৰাৱতী
| largestcity = বিশাখাপত্তনম
| metro = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ ৰাজধানী অঞ্চল
| districts = ২৬
| Governor = ছাইয়েদ আব্দুল নাজীৰ
| Chief_Minister = [[এন. চন্দ্ৰবাবু নাইডু]]
| party = তেলুগু দেশম পাৰ্টি
| Deputy_CM = কে. পৱন কল্যাণ&lt;br /&gt;(জনসেনা পাৰ্টি)
| judiciary = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়
| Chief_secretary = কে. বিজয়ানন্দ, আইএএছ
| legislature_type = দ্বিসদনীয়&lt;br/&gt;অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ বিধানসভা
| assembly = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ বিধানসভা
| assembly_seats = ১৭৫টা আসন
| council = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ বিধান পৰিষদ
| council_seats = ৫৮টা আসন
| rajya_sabha_seats = ১১টা আসন
| lok_sabha_seats = ২৫টা আসন
| area_total_km2 = ১,৬২,৯৭০
| area_rank = ৭ম
| elevation_m = ২৬৯
| elevation_max_m = ১৬৮০
| elevation_max_point = আৰ্মা কণ্ডা
| population_total = ৪,৯৫,৭৭,১০৩
| population_footnotes = {{IncreaseNeutral}}{{Sfn|DOP|2023|p=430}}{{Sfn|DOP|2023|p=3}}
| population_as_of = ২০১১
| population_rank = ১০ম
| population_urban = ২৯.৪৭% (১,৪৬,১০,৩৭২)
| population_rural = ৭০.৫৩% (৩,৪৯,৬৬,৭৩০)
| population_density = ৩০৪
| population_demonym = অন্ধ্ৰলু, তেলুগুৱাৰু
| official_Langs = [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]]
| additional_official = [[উৰ্দু]]&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/ap-govt-issues-orders-recognising-urdu-as-the-official-language-749112|title=AP govt. issues orders recognising Urdu as the official language|last=Pavan|work=[[The Hans India]]|date=17 June 2022|access-date=27 July 2023|archive-date=27 July 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230727054829/https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/ap-govt-issues-orders-recognising-urdu-as-the-official-language-749112|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| official_script = [[তেলুগু লিপি]]
| GDP_footnotes = &lt;ref name=&quot;GSDP&quot;&gt;{{cite report|url=https://esankhyiki.mospi.gov.in/datacatalogue/NASdata/SDP/SDP-as%20on%2001.08.2024/State_wise_SDP-01082024_GSDP_Current.xlsx|title=Gross State Domestic Product (Current Prices)|publisher=[[ভাৰত চৰকাৰ]]|access-date=1 November 2024|archivedate=26 November 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241126172329/https://esankhyiki.mospi.gov.in/datacatalogue/NASdata/SDP/SDP-as%20on%2001.08.2024/State_wise_SDP-01082024_GSDP_Current.xlsx|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NSDP&quot;&gt;{{cite report|url=https://mospi.gov.in/sites/default/files/press_releases_statements/State_wise_SDP_as_on_15032024.xls|title=Per Capita Net State Domestic Product (Current Prices)|publisher=[[ভাৰত চৰকাৰ]]|access-date=1 November 2024}}&lt;/ref&gt;
| GDP_total = {{Increase}} {{INRConvert|16.40|t|lk=r}}
| GDP_year = ২০২৪–২৫
| GDP_rank = ৯ম
| GDP_per_capita = {{Increase}} {{INRConvert|298362|lk=r}}
| GDP_per_capita_rank = ১৬তম
| HDI_year = ২০২৪
| HDI = {{Increase}} ০.৬৪৮ {{color|#fc0|মধ্যম}} &lt;ref name=&quot;snhdi-gdl&quot;/&gt;
| literacy = {{Increase}} ৬৭.০২% &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Key Indicators of Household Social Consumption on Education in India |url=https://www.thehinducentre.com/resources/article30980071.ece/binary/KI_Education_75th_Final_compressed.pdf#page=68 |at=Table (2.1): Literacy rate (in per cent) among persons of age 7 years and above for different States |year=2018}}&lt;/ref&gt;
| literacy_year = ২০১৭
| literacy_rank = ৩৩তম
| sex_ratio = ৯৯৩ [[নাৰী|♀]] / ১০০০ [[পুৰুষ|♂]]
| sexratio_year = ২০১১
| sexratio_rank = ২০তম
| iso_code = IN-AP
| registration_plate = AP
| website = ap.gov.in
| foundation_day = অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ দিৱস
| mammal = কালহৰি&lt;ref name=&quot;dc-newsymbols&quot;&gt;{{Cite news |title=Andhra Pradesh gets new state bird, state flower |url=https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/310518/andhra-pradesh-gets-new-state-bird-state-flower.html |work=Deccan Chronicle |date=31 May 2018 |access-date=1 June 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180601000928/https://deccanchronicle.com/nation/current-affairs/310518/andhra-pradesh-gets-new-state-bird-state-flower.html |archive-date=1 June 2018 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| bird = গুলীয়াচকী ভাটৌ&lt;ref name=&quot;dc-newsymbols&quot; /&gt;
| flower = [[মল্লিকা ফুল]]
| tree = [[নীম গছ]]
| fruit = বংগিনপল্লি [[আম]]
| image_highway = SH IN-AP.png
| SH_numbers = AP SH1{{ndash}}AP SH240
}}
'''অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ''' দক্ষিণ [[ভাৰত]]ৰ পূব উপকূলৰ এখন ৰাজ্য। ই দেশৰ সপ্তম বৃহত্তম ৰাজ্য আৰু দশম সৰ্বাধিক জনবহুল ৰাজ্য। তেলেগু ৰাজ্যখনৰ সৰ্বাধিক প্ৰচলিত ভাষা, লগতে ইয়াৰ চৰকাৰী ভাষা। [[অমৰাৱতী]] ৰাজ্যৰ ৰাজধানী, আনহাতে আটাইতকৈ ডাঙৰ চহৰখন হৈছে [[বিশাখাপট্টনম]]। উত্তৰ-পূবে [[ওড়িশা]], উত্তৰে [[ছত্তীশগড়]], দক্ষিণ-পশ্চিমে [[কৰ্ণাটক]], দক্ষিণে [[তামিলনাডু]], উত্তৰ-পশ্চিমে [[তেলেংগানা]] আৰু পূবে [[বংগোপ সাগৰ]]ৰ সৈতে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ সীমা ভাগ। প্ৰায় ৯৭৪ কিলোমিটাৰ (৬০৫ মাইল) ইয়াৰ ভাৰতৰ ভিতৰতে দ্বিতীয় দীঘলীয়া উপকূল। 

প্ৰত্নতাত্ত্বিক প্ৰমাণে ইংগিত দিয়ে যে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশত আৰম্ভণিৰ প্ৰাচীন হ’মিনিনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি নৱপ্ৰস্তৰ যুগৰ বসতিলৈকে ২ লাখ ৪৭ হাজাৰ বছৰতকৈও অধিক সময় ধৰি অবিৰতভাৱে বসতি হৈ আহিছে। অন্ধ্ৰসকলৰ বিষয়ে আটাইতকৈ প্ৰাচীন উল্লেখ ঋগবেদৰ আইতাৰেয় ব্ৰাহ্মণ ( খ্ৰীষ্টপূৰ্ব প্ৰায়  ৮০০ ) ত পোৱা যায়। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩০০ চনৰ আশে-পাশে গোদাবৰী আৰু কৃষ্ণ নদীৰ বদ্বীপত বাস কৰা অন্ধ্ৰসকল ভয়ংকৰ সামৰিক শক্তিৰ বাবে বিখ্যাত আছিল— উপমহাদেশখনৰ মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ পিছতে দ্বিতীয় স্থানত। প্ৰথম প্ৰধান অন্ধ্ৰ ৰাজনীতি আছিল সতবাহন বংশ (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব দ্বিতীয় শতিকা–খ্ৰীষ্টপূৰ্ব দ্বিতীয় শতিকা) যিয়ে সমগ্ৰ ডেকান মালভূমি আৰু আনকি পশ্চিম আৰু মধ্য ভাৰতৰ দূৰৱৰ্তী অঞ্চলতো শাসন কৰিছিল। তেওঁলোকে ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ সৈতে বাণিজ্যিক সম্পৰ্ক স্থাপন কৰে, আৰু তেওঁলোকৰ ৰাজধানী ধনকটক, খ্ৰীষ্টীয় দ্বিতীয় শতিকাৰ সময়ছোৱাত ভাৰতৰ আটাইতকৈ সমৃদ্ধিশালী চহৰ আছিল। তাৰ পিছৰ প্ৰধান বংশসমূহৰ ভিতৰত বিষ্ণুকুণ্ডিন, পূব চালুক্য, কাকতীয়া, বিজয়নগৰ সাম্ৰাজ্য, কুতুব শ্বাহী, তাৰ পিছত ব্ৰিটিছ শাসন হয়। ১৯৫৬ চনত ই তেলেংগানাৰ সৈতে একত্ৰিত হৈ পূৰ্বৰ হায়দৰাবাদ ৰাজ্যৰ তেলেগু ভাষা কোৱা অঞ্চলসমূহক সামৰি অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ গঠন কৰে। ২০১৪ চনত ইয়াৰ পূৰ্বৰ ৰূপলৈ ঘূৰি আহে, যেতিয়া ইয়াৰ পৰা নতুন ৰাজ্য তেলেংগানাখন দুভাগত বিভক্ত হয়। 

পূব ঘাটে উপকূলীয় সমভূমিক পেনেপ্লেইনৰ পৰা পৃথক কৰে। প্ৰধান নদীসমূহৰ ভিতৰত কৃষ্ণ, গোদাবৰী, টুংগাভদ্ৰা আৰু পেন্না। ভাৰতৰ চূণশিলৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ মজুত আৰু বেৰাইট আৰু গ্ৰেনাইটৰ উল্লেখযোগ্য নিক্ষেপ অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত আছে। কৃষি আৰু আনুষংগিক কাৰ্য্যকলাপত ৬২.১৭% জনসংখ্যাই কাম কৰে, ধান প্ৰধান শস্য। ভাৰতৰ মাছ উৎপাদনৰ ৩০% এই ৰাজ্যখনে অৰিহণা যোগায় আৰু দেশৰ সাগৰীয় খাদ্য ৰপ্তানিৰ ৩৫% ভাগ ৰাজ্যখনে অৰিহণা যোগায়। তিৰুপতি জিলাৰ শ্ৰীহৰিকোটা দ্বীপত অৱস্থিত শ্ৰীহৰিকোটা ৰেঞ্জে ভাৰতৰ প্ৰাথমিক উপগ্ৰহ উৎক্ষেপণ কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰে। 

অন্ধ্ৰত দক্ষিণ ভাৰতীয়, [[শ্ৰীলংকা]], আৰু দক্ষিণ-পূব [[এছিয়া]]ৰ শিল্পক প্ৰভাৱিত কৰা প্ৰাচীন ভাৰতীয় শিল্প শৈলী অমৰাৱতী স্কুল অৱ আৰ্টৰ জন্মস্থান। ইয়াৰ উপৰিও ভাৰতৰ অন্যতম শাস্ত্ৰীয় নৃত্য কুচিপুডী, কেইবাজনো প্ৰখ্যাত কৰ্ণাটিক সংগীত সুৰকাৰৰ সৃষ্টি কৰিছে। ৰাজ্যখনত তিৰুমালাৰ ভেংকটেশ্বৰ মন্দিৰ আৰু আৰাকু উপত্যকাকে ধৰি বিশিষ্ট তীৰ্থ কেন্দ্ৰ আৰু প্ৰাকৃতিক আকৰ্ষণৰ বৈশিষ্ট্য আছে। ভৌগোলিক সূচক (জি আই) পঞ্জীয়ন থকা উল্লেখযোগ্য সামগ্ৰীসমূহৰ ভিতৰত আছে তিৰুপতি লাড্ডু, বংগনাপল্লে আম, কণ্ডাপল্লী খেলনা, ধৰ্মবৰাম শাৰী, আৰু পূথাৰেকুলু। 

== উৎপত্তি ==
[[ঋগ্বেদ|ঋগ্বেদৰ]] [[ঐতৰেয় ব্ৰাহ্মণ|ঐতৰেয় ব্ৰাহ্মণত]] ({{Circa|খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৮০০-৫০০}}) [[আন্ধ্ৰ]]সকলক ঋষি [[বিশ্বামিত্ৰ]]ৰ বংশধৰ হিচাপে উল্লেখ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Martin Haug |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.104262/page/n175/mode/2up?q=andhras |title=Aitareya Brahmana Of The Rigveda |date=1922 |pages=175}}&lt;/ref&gt; আন্ধ্ৰসকলক আৰ্য বসতিৰ সিমানত বসবাস কৰা অনাৰ্য জনগোষ্ঠী হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Shimada |first=Akira |title=Early Buddhist architecture in context: the great stūpa at Amarāvatī (ca. 300 BCE-300 CE) |date=2013 |publisher=Brill |isbn=978-90-04-23283-9 |series=Brill's Indological library |location=Lieden; Boston}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Bhandarkar |first=D. R. |url=https://archive.org/details/dli.csl.7014/page/n15/mode/2up?q=andhras |title=Lectures on the Ancient History of India on the period from 650 to 325 B.C. |date=1919 |publisher=University of Calcutta, Calcutta |pages=14}}&lt;/ref&gt; এই অঞ্চল শাসন কৰা প্ৰাচীনতম ৰাজবংশ [[শাতবাহন বংশ|শাতবাহন]]সকলক 'আন্ধ্ৰ', 'আন্ধ্ৰজাতীয়', আৰু '[[আন্ধ্ৰভৃত্য]]' বুলি [[পুৰাণ|পৌৰাণিক]] সাহিত্যত উল্লেখ কৰা হৈছে। 'আন্ধ্ৰ' শব্দটো উপজাতি আৰু অঞ্চল দুইটাৰেই নাম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।{{Sfn|Sen|1999|p=172-176}} আন্ধ্ৰসকল বসবাস কৰা অঞ্চলটো '[[আন্ধ্ৰদেশ]]' নামেৰে জনাজাত আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://archive.org/details/dli.jZY9lup2kZl6TuXGlZQdjZM1k0My/page/3/mode/2up |title=A History of the Early Dynasties of AndhraDesa C. 200-625 A.D. : with a map of ancient Andhradesa and Daksinapatna |date=1942 |publisher=V. Ramaswami Sastrulu &amp; sons (Madras)}}&lt;/ref&gt;

== জনসংখ্যা ==
২০১১ চনৰ ভাৰতৰ লোকপিয়ল অনুসৰি, অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ লোকসংখ্যা ৪,৯৫৭৭,১০৩ আছিল, জনঘনত্ব {{cvt|304|/km2}}। মুঠ জনসংখ্যাৰ ৭০.৫৩% গাঁও আৰু ২৯.৪৭% চহৰত বাস কৰে।{{Sfn|DOP|2023|p=3}} ৰাজ্যখনত ১৭.০৮% অনু সূচীত জাতি (SC) আৰু ৫.৫৩% সূচীত জনজাতি (ST) আছে।{{Sfn|DOP|2023|p=16}} ০-৬ বছৰ বয়সৰ শিশুৰ সংখ্যা ৫,২২২,৩৮৪, যি মুঠ জনসংখ্যাৰ ১০.৬%।&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Population in different age group – Census 2011 |publisher=MHRD |pages=3 |url=https://www.education.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/statistics-new/Population2011.pdf}}&lt;/ref&gt; অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ [[লিংগ অনুপাত]] প্ৰতি ১০০০ পুৰুষত ৯৯৭ গৰাকী মহিলা, যি ৰাষ্ট্ৰীয় গড় ৯২৬তকৈ বেছি। ৰাজ্যখনৰ [[সাক্ষৰতা|সাক্ষৰতা হাৰ]] ৬৭.৩৫%। পূৰ্বৰ পশ্চিম গোদাৱৰী জিলাৰ সাক্ষৰতা হাৰ সৰ্বাধিক ৭৪.৩২% আৰু পূৰ্বৰ বিজয়নগৰ জিলাৰ সৰ্বনিম্ন ৫৮.৮৯%।{{Sfn|DOP|2023|p=3}}

২০২২ চনৰ মানব উন্নয়ন সূচক (HDI) হৈছে ০.৬৪২।&lt;ref name=&quot;snhdi-gdl&quot;&gt;{{Cite web |title=Sub-national HDI – area database |url=https://globaldatalab.org/shdi/shdi/IND/?levels=1%2B4&amp;interpolation=1&amp;extrapolation=0&amp;nearest_real=0}}&lt;/ref&gt; {{As of|2023|1|1}}, ৰাজ্যখনত মুঠ ৩,৯৯,৮৪,৮৬৮ গৰাকী ভোটাৰ, য'ত ৩,৯২৪ গৰাকী তৃতীয় লিংগৰ অন্তৰ্ভুক্ত। কূৰ্ণূল জিলাত ভোটাৰ সংখ্যা সৰ্বাধিক ১,৯৪২,২৩৩ আৰু অল্লুৰি সীতাৰাম ৰাজু জিলাত সৰ্বনিম্ন ৭২৯,০৮৫।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/ap-has-39984868-voters-women-outnumber-men/article66342507.ece |title=অন্ধ্ৰপ্ৰদেশত ৩,৯৯,৮৪,৮৬৮ গৰাকী ভোটাৰ, মহিলাৰ সংখ্যা পুৰুষতকৈ বেছি |date=৫ জানুৱাৰী ২০২৩ |work=[[The Hindu]]}}&lt;/ref&gt;

ৰাজ্যখনৰ প্ৰথম চৰকাৰী ভাষা [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] আৰু দ্বিতীয় চৰকাৰী ভাষা [[উৰ্দু]]।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=উৰ্দুক দ্বিতীয় চৰকাৰী ভাষা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া বিল গৃহীত |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/bill-recognising-urdu-as-second-official-languagepassed/article65252966.ece |date=২৩ মাৰ্চ ২০২২ |work=[[The Hindu]]}}&lt;/ref&gt; প্ৰায় ৯০% লোকৰ মাতৃভাষা তেলুগু।{{efn|name=lang1}}&lt;ref name=&quot;census2011-langreport&quot;&gt;{{Cite web |title=Table C-16 Population by mother tongue: Andhra Pradesh |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/10193/download/13305/DDW-C16-STMT-MDDS-2800.XLSX}}&lt;/ref&gt; সীমান্ত অঞ্চলত [[তামিল ভাষা|তামিল]], [[কন্নড ভাষা|কন্নড]], আৰু [[ওড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]] ভাষা কোৱা হয়। [[লাম্বাডী]] আৰু বিভিন্ন উপজাতীয় ভাষা সূচীত জনজাতিসকলে ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;nclmanurep2010&quot;&gt;{{Cite web|url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM47thReport.pdf|title=Report of the commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)|publisher=Commissioner for Linguistic Minorities}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনৰ চতুৰ্থৰ্ষিক ভাৰতীয় পাঠক জৰিপ অনুসৰি, ১২ বছৰৰ ওপৰৰ জনসংখ্যাৰ ১৯% ইংৰাজী পঢ়ি আৰু বুজিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Indian readership survey 2019 Q4 |publisher=IRS |year=2020 |url=https://mruc.net/uploads/posts/cd072cdc13d2fe48ac660374d0c22a5d.pdf |page=20}}&lt;/ref&gt;

=== ধৰ্ম ===
২০১১ চনৰ লোকসংখ্যা অনুসৰি, ৰাজ্যখনত হিন্দু (৯০.৮৯%), ইছলাম (৭.৩০%) আৰু খ্ৰীষ্টান (১.৩৮%) ধৰ্মবিশ্বাসী লোকৰ সংখ্যা অধিক।&lt;ref name=&quot;religion&quot;&gt;{{Cite web|year=2011|title=Population by religion – Andhra Pradesh|url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11363/download/14476/DDW28C-01%20MDDS.XLS}}&lt;/ref&gt; তিৰুপতিস্থ [[ভেঙ্কটেশ্বৰ মন্দিৰ, তিৰুমালা]], শ্ৰীশৈলমস্থিত [[মল্লিকাৰ্জুন মন্দিৰ]], বিজয়ৱাডাস্থ [[কণক দুৰ্গা মন্দিৰ]], আৰু সিমহাচলমস্থিত [[বৰাহ লক্ষ্মী নৰসিংহ মন্দিৰ]] ইত্যাদি জনপ্ৰিয় হিন্দু তীৰ্থস্থান।{{Sfn|APTDC|2018}} [[আমৰাবতী, পালনাডু জিলা|আমৰাবতী]] আৰু [[নাগাৰ্জুনকোণ্ডা]]স্থিত বৌদ্ধ স্থানসমূহো বিখ্যাত।{{Sfn|APTDC|2019|p=18–25}}

=== জাতিগত বিভাজন ===
অন্ধ্ৰপ্ৰদেশত [[সূচীত জাতি আৰু সূচীত জনজাতি|সূচীত জাতি (SC)]]ৰ ৫৯টা, [[সূচীত জনজাতি (ST)]]ৰ ৩৪টা, আৰু [[অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী|OBC]]ৰ ১০৪টা উপশ্ৰেণী আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SC list – Andhra Pradesh |url=https://socialjustice.gov.in/writereaddata/UploadFile/Scan-0001.jpg}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ST list |url=https://tribal.nic.in/ST/LatestListofScheduledtribes.pdf}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=State/UT-wise Number of Entries in the Central List of OBCs (as on 12.04.2018 |url=https://socialjustice.gov.in/common/76674}}&lt;/ref&gt; [[কোমতি (জাতি)|কোমতি]], [[তেলুগু ব্ৰাহ্মণ]], [[কাম্মা (জাতি)|কাম্মা]], [[কাপু (জাতি)|কাপু]], [[ৰাজু]], [[ৰেড্ডি]], আৰু [[বেলামা]] আদি জাতিসমূহ [[আগশাৰীৰ জাতি|আগশাৰীৰ জাতি]] হিচাপে গণ্য।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে ১২ এপ্ৰিলত YSR EBC Nestham আঁচনিত দ্বিতীয় কিস্তি মুক্ত কৰে |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/andhra-pradesh-chief-minister-to-release-second-tranche-of-ysr-ebc-nestham-on-april-12/article66725268.ece}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Kapu Nestham আঁচনিত ৫৩৬.৭৭ কোটি টকাৰ অনুদান ঘোষণা |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/chief-minister-releases-53677-crore-aid-for-women-under-kapu-nestham-scheme-in-andhra-pradesh/article67314648.ece}}&lt;/ref&gt;

== শিক্ষা ==
[[File:Andhra University Visakhapatnam.jpg|thumb|অন্ধ্ৰ বিশ্ববিদ্যালয়, বিশাখাপত্তনম]]
প্ৰাথমিক আৰু মধ্যম শিক্ষা ৰাজ্য চৰকাৰৰ স্কুল শিক্ষা বিভাগৰ অধীনস্থ চৰকাৰী আৰু ব্যক্তিগত বিদ্যালয়সমূহৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=School education department |url=http://rmsaap.nic.in/Notification_TSG_2015.pdf |website=Rashtriya Madhyamik Shiksha Abhiyan |publisher=School Education Department, Government of Andhra Pradesh |access-date=6 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160319051231/http://rmsaap.nic.in/Notification_TSG_2015.pdf |archive-date=19 March 2016 |location=Hyderabad |date=26 March 2015 |archivedate=19 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160319051231/http://rmsaap.nic.in/Notification_TSG_2015.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০২১ চনত চৰকাৰে ১৮৭০ চনৰ পৰা চলি অহা সাহায্যপ্ৰাপ্ত বিদ্যালয়সমূহক চৰকাৰী অথবা সম্পূৰ্ণ ব্যক্তিগত বিদ্যালয়ত ৰূপান্তৰ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈ সাহায্য বন্ধ কৰি দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Nandam |first=Naresh |date=28 September 2021 |title=Ongole : Future of poor students hangs in balance as govt absorbs aided staff |url=https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/ongole-future-of-poor-students-hangs-in-balance-as-govt-absorbs-aided-staff-708426 |work=The Hans India |access-date=22 March 2024 |archive-date=9 March 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240309091245/https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/ongole-future-of-poor-students-hangs-in-balance-as-govt-absorbs-aided-staff-708426 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Yallampalli |first1=Vaikuntham |title=Education and social change in South India: Andhra, 1880–1920 |date=1982 |publisher=New era publications |location=Madras |page=14 |url=https://books.google.com/books?id=P_U5AAAAMAAJ&amp;q=%22aided+schools%22 |access-date=26 August 2024}}&lt;/ref&gt;

UDISE+ ৰ ২০২১–২২ বৰ্ষৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ৰাজ্যখনত {{formatnum:8244647}}জন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী {{formatnum:61948}}খন বিদ্যালয়ত নামভৰ্তি হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=UDISE plus dashboard |url=https://src.udiseplus.gov.in/School/DataDashboard |website=Department of School education and literacy |access-date=9 August 2024}}{{Cbignore}}&lt;/ref&gt; ২০১৮–২০২২ সময়চোৱাত গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ পাঠ আৰু গণিত দক্ষতাৰ ফলাফল হ্ৰাস পায়, যাৰ একাংশ কাৰণ আছিল COVID-19 মহামাৰী। উদাহৰণস্বৰূপে, অষ্টম শ্ৰেণীৰ পাঠ দক্ষতা ২০১৮ চনত ৭৮% ৰ পৰা ২০২২ চনত ৬৭%লৈ হ্ৰাস পায়। যদিও চৰকাৰী বিদ্যালয়ত নামভৰ্তিৰ হাৰ ৬৩.২% ৰ পৰা ৭১%লৈ বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Rao |first1=Umamaheswar |title=63% class V pupils can't read class II text in AP: ASER 2022 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/visakhapatnam/63-class-v-pupils-cant-read-class-ii-text-in-ap-aser-2022/articleshow/102121592.cms |access-date=26 August 2024 |work=The Times of India |date=26 July 2023}}&lt;/ref&gt;

২০২৪ চনৰ মাৰ্চ মাহত অনুষ্ঠিত মাধ্যমিক বিদ্যালয় চাৰ্টিফিকেট (SSC) পৰীক্ষাত {{Nowrap|616,615}} গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰী অংশগ্ৰহণ কৰে। ইয়াত পৰা পাৰ্ভতীপুৰম-মান্যম জিলাই ৯৬.৩৭% সফলতাৰ হাৰৰে শীৰ্ষ স্থান অধিকাৰ কৰে। সামগ্ৰিক উত্তীৰ্ণতাৰ হাৰ আছিল ৮৬.৬৯%, যি ২০২৩ চনৰ তুলনাত ১৪.৪৩% বৃদ্ধি। ২,৮০৩খন বিদ্যালয়ে ১০০% উত্তীৰ্ণতাৰ হাৰ লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;ssc2024&quot;&gt;{{Cite news |title=86.69% students pass SSC examinations in Andhra Pradesh, 2,803 schools record 100% results |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/8669-of-students-pass-ssc-examinations-in-andhra-pradesh-2803-schools-record-100-results/article68094695.ece |last=Rajulapudi |first=Sreenivas |date=22 April 2024 |access-date=3 May 2024 |work=The Hindu |url-access=subscription |archive-date=9 August 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240809114016/https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/8669-of-students-pass-ssc-examinations-in-andhra-pradesh-2803-schools-record-100-results/article68094695.ece |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ssc2023&quot;&gt;{{Cite news |title=Girls outperform boys by over 6% in SSC exams in Andhra Pradesh|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/girls-outperform-boys-by-over-6-in-ssc-exams-in-andhra-pradesh/article66819882.ece |access-date=17 June 2023 |date=6 May 2023 |archive-date=19 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230519233319/https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/girls-outperform-boys-by-over-6-in-ssc-exams-in-andhra-pradesh/article66819882.ece |url-access=subscription|url-status=live }}&lt;/ref&gt;

২০২৪ চনৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক (Intermediate) পৰীক্ষাত ৩,৯৩,৭৫৭জন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী অংশগ্ৰহণ কৰে, য'ত ৭৮% উত্তীৰ্ণতাৰ হাৰ লক্ষ্য কৰা যায়, যি ২০২৩ চনৰ তুলনাত ৭% বৃদ্ধি।&lt;ref name=&quot;inter2024&quot;&gt;{{Cite news |title=Girls outperform boys in Intermediate Public Examination in Andhra Pradesh |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/girls-outperform-boys-in-intermediate-public-examination-in-andhra-pradesh/article68057354.ece |last=P. |first=Sujatha Verma |date=12 April 2024 |access-date=3 May 2024 |work=The Hindu |url-access=subscription |archive-date=3 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240503061122/https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/girls-outperform-boys-in-intermediate-public-examination-in-andhra-pradesh/article68057354.ece |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;inter2023&quot;&gt;{{Cite news |title=Girls dominate boys in AP Intermediate 1 &amp; 2 results |url=https://www.deccanchronicle.com/education/260423/girls-dominate-boys-in-ap-intermediate-1-2-results.html |date=27 April 2023 |access-date=17 June 2023 |work=Deccan Chronicle |archive-date=9 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230509233151/https://www.deccanchronicle.com/education/260423/girls-dominate-boys-in-ap-intermediate-1-2-results.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনত ৰাজ্য চৰকাৰে শিক্ষাখণ্ডৰ নতুন সংস্কাৰ ঘোষণা কৰে, য'ত ৬ প্ৰকাৰৰ বিদ্যালয়ৰ গঠন কৰা হয়: স্যাটেলাইট ফাউণ্ডেশ্যন স্কুল (প্ৰাক-প্ৰাথমিক), ফাউণ্ডেশ্যন স্কুল (প্ৰাক-প্ৰাথমিক – শ্ৰেণী II), ফাউণ্ডেশ্যন প্লাছ (প্ৰাক-প্ৰাথমিক – শ্ৰেণী V), প্ৰি-হাই স্কুল (শ্ৰেণী III – VII/VIII), হাই স্কুল (শ্ৰেণী III – X), আৰু হাই স্কুল প্লাছ (শ্ৰেণী III – XII)।{{Sfn|DOP|2023|p=12}} সকলো চৰকাৰী বিদ্যালয়ত ইংৰাজী মাধ্যমত পাঠদান ২০২০–২১ শিক্ষাবৰ্ষৰ পৰা আৰম্ভ হয় আৰু ২০২৪–২৫ শিক্ষাবৰ্ষৰ ভিতৰত সম্পূৰ্ণ ৰূপে প্ৰয়োগ কৰাৰ লক্ষ্য ৰখা হৈছে। ২০২২–২৩ শিক্ষাবৰ্ষত ১,০০০খন চৰকাৰী বিদ্যালয় CBSE-ৰ সৈতে সংযুক্ত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=P. |first1=Sujatha Varma |title=New pattern of exam awaits students of CBSE-affiliated government schools in A.P. |url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/new-pattern-of-exam-awaits-students-of-cbse-affiliated-government-schools-in-ap/article67379529.ece |access-date=19 August 2024 |work=The Hindu |date=4 October 2023}}&lt;/ref&gt; মাতৃ-ভাষাত শিক্ষাদানৰ দাবিত আদালতীয় বিবাদ হোৱাৰ পাছতো, পিতৃ-মাতৃৰ মতামতৰ ভিত্তিত ইংৰাজী মাধ্যমৰ প্ৰৱৰ্তন চলি থাকে।&lt;ref name=&quot;english-medium-roots&quot;&gt;{{Cite news |url=https://thefederal.com/states/south/andhra-pradesh/english-medium-schools-andhra-pradesh/ |title=Andhra schools' transition from Telugu to English medium has roots in the far past |date=19 May 2022 |access-date=25 April 2023 |website=The federal |archive-date=25 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230425120649/https://thefederal.com/states/south/andhra-pradesh/english-medium-schools-andhra-pradesh/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; &quot;Supporting Andhra's Learning Transformation&quot; নামৰ বিশ্ব বেংকৰ সহায়পুষ্ট প্ৰকল্পৰ অধীনত ২০২১–২০২৬ সময়চোৱাত $২৫০ নিযুত ডলাৰ ব্যয় কৰি শ্ৰেণী II পৰ্যন্ত শিক্ষাৰ মান উন্নীত কৰাৰ লক্ষ্য লৈ কাম চলি আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Program appriasal document -SALT |publisher=World Bank |url=https://documents1.worldbank.org/curated/en/149391624240914510/pdf/India-Supporting-Andhras-Learning-Transformation-Operation-Program-for-Results-Project.pdf |date=20 May 2021 |access-date=25 April 2023 |archive-date=25 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230425120651/https://documents1.worldbank.org/curated/en/149391624240914510/pdf/India-Supporting-Andhras-Learning-Transformation-Operation-Program-for-Results-Project.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== সংবাদ মাধ্যম ==
২০২০–২১ বৰ্ষৰ বাবে ৰাজ্যখনত পঞ্জীয়ন কৰা মুঠ বাতৰি কাকত আৰু সাময়িকীসংখ্যা ৫,৭৯৮ আছিল। ইয়াৰ ভিতৰত ১,৬৪৫খন দৈনিক, ৮১৭খন সাপ্তাহিক, ২,৪৩১খন মাহেকীয়া আৰু ৬২৩খন পষেকীয়া কাকত অন্তৰ্ভুক্ত আছিল। তেলুগু দৈনিকৰ সংখ্যা ৭৮৭, যাৰ প্ৰচাৰ সংখ্যা ৯,৯১১,০০৫ আছিল, আৰু ইংৰাজী দৈনিকৰ সংখ্যা ১০৩, যাৰ প্ৰচাৰ সংখ্যা আছিল ১,৬৪৬,৪৫৩।&lt;ref&gt;{{Cite journal |title=Telugu newspapers and periodicals in Andhra Pradesh and Telangana states: A study |journal=International Journal of Library and Information Studies |url=https://www.ijlis.org/articles/telugu-newspapers-and-periodicals-in-andhra-pradesh-and-telangana-states-a-study.pdf |last1=Dudekula |first1=Dastagiri |last2=KVN |first2=Rajeswara Rao |last3=Kopparthi |first3=Adisesu |issue=4 |volume=8 |year=2018 |issn=2231-4911 |access-date=19 June 2023 |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619041411/https://www.ijlis.org/articles/telugu-newspapers-and-periodicals-in-andhra-pradesh-and-telangana-states-a-study.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

''ঈনাডু'', ''সাক্ষী'' আৰু ''অন্ধ্ৰ জ্যোতি'' হৈছে ভাৰতত প্ৰচাৰৰ দিশত শীৰ্ষস্থানত থকা তিনিখন [[তেলুগু]] দৈনিক বাতৰি কাকত, আৰু এই কেইটাই তেলুগু অনলাইন সংবাদ জগততো শীৰ্ষ স্থানত আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Highest circulated dailies, weeklies &amp; magazines amongst member publications (across languages) |url=http://www.auditbureau.org/files/JJ%202022%20Highest%20Circulated%20%28across%20languages%29.pdf?_x_tr_sl=en&amp;_x_tr_tl=te&amp;_x_tr_hl=te&amp;_x_tr_pto=tc&amp;_x_tr_sch=http |access-date=8 March 2023 |website=Auditbureau |archive-date=8 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230408045534/http://www.auditbureau.org/files/JJ%202022%20Highest%20Circulated%20(across%20languages).pdf?_x_tr_sl=en&amp;_x_tr_tl=te&amp;_x_tr_hl=te&amp;_x_tr_pto=tc&amp;_x_tr_sch=http |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |title=Webometric analysis of Telugu news paper websites: An evaluative study using Alexa Internet |journal=International Journal of Digital Library Services |last1=KT |first1=Naheem |last2=M |first2=Saraswati Rao |issue=2 |volume=7 |year=2017 |issn=2250-1142}}&lt;/ref&gt; বিবিচি তেলুগু নিউজ ২০১৭ চনৰ ২ অক্টোবৰ তাৰিখে আৰম্ভ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=BBC to launch Telugu news website |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Visakhapatnam/BBC-to-launch-Telugu-news-website/article16863732.ece |date=10 December 2016 |access-date=19 June 2023 |work=[[The Hindu]] |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619043902/https://www.thehindu.com/news/cities/Visakhapatnam/BBC-to-launch-Telugu-news-website/article16863732.ece |url-access=subscription|url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.com/telugu/india-45719172 |title=BBC News తెలుగు: ఒక ఏడాది.. కొన్ని అనుభవాలు |date=2 October 2018 |access-date=19 June 2023 |publisher=BBC |language=te |archive-date=19 June 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230619043902/https://www.bbc.com/telugu/india-45719172 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

ৰাজ্যখনত কেইবাটাও ব্যক্তিগত মালিকানাধীন সংবাদ সংস্থা আছে যিবোৰ কিছুমান ৰাজনৈতিক দলৰ প্ৰতি পক্ষপাতিত্বপূৰ্ণ বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/tussle-between-media-houses-turns-into-political-battle-in-andhra-pradesh-ahead-of-assembly-elections-jagan-govt-orders-probe-into-margadarsi-chit-fund-irregularities-targeting-eenadu-media-baron-ramoji-rao-101682535932951.html |title=Andhra Pradesh: Tussle between media houses takes political colour |date=27 April 2023 |access-date=27 May 2023 |work=Hindustan Times |archive-date=27 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230527113836/https://www.hindustantimes.com/india-news/tussle-between-media-houses-turns-into-political-battle-in-andhra-pradesh-ahead-of-assembly-elections-jagan-govt-orders-probe-into-margadarsi-chit-fund-irregularities-targeting-eenadu-media-baron-ramoji-rao-101682535932951.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.telegraphindia.com/india/warning-to-media-by-andhra-pradesh-government-is-it-a-caste-rivalry/cid/1713295 |title=Warning to media by Andhra Pradesh government: Is it a caste rivalry? |date=21 October 2019 |access-date=27 May 2023 |website=The Telegraph |archive-date=27 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230527113836/https://www.telegraphindia.com/india/warning-to-media-by-andhra-pradesh-government-is-it-a-caste-rivalry/cid/1713295 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ চৰকাৰৰ তথ্য আৰু ৰাজহ বিভাগৰ অন্তৰ্গত মুঠ ৪৫টা চেনেল তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে— তাৰে ২৩টা সংবাদ চেনেল, ১০টা সাধাৰণ মনোৰঞ্জন চেনেল, ২টা স্বাস্থ্য বিষয়ক চেনেল, ৬টা ধৰ্মীয় চেনেল, ২টা অন্যান্য আৰু ২টা কেব্‌ল বিতৰণ চেনেল।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://ipr.ap.nic.in/tv-rates.html |title=I &amp; PR approved rates towards telecast of TV spots and Scrolls|access-date=27 May 2023 |website=IPR, AP Government |archive-date=26 March 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230326000645/https://ipr.ap.nic.in/tv-rates.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

{{As of|2019|post=,}} [[আকাশবাণী]] (পূৰ্বৰ নাম অল ইণ্ডিয়া ৰেডিঅ') ৰাজ্যখনৰ ১৪টা স্থানৰ পৰা ৩টা এম ডব্লিউ আৰু ১৭টা এফ এম প্ৰেৰণকাৰীৰ জৰিয়তে অনুষ্ঠান প্ৰচাৰ কৰে। ইয়াৰ কভাৰেজ ৰাজ্যখনৰ ৯৯% এলেকা আৰু ৯৯.৫% জনসংখ্যালৈ পোহৰায়। কেৱল এফ এম কভাৰেজে ৩৬% এলেকা আৰু ৪৫% জনসংখ্যালৈ পোহৰ দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://akashvani.gov.in/air/custom-includes/stations.pdf |title=Existing AIR stations |date=1 April 2019 |access-date=4 May 2024 |website=[[All India Radio]] |archive-date=22 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240222105423/https://akashvani.gov.in/air/custom-includes/stations.pdf |url-status=live |archivedate=22 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240222105423/https://akashvani.gov.in/air/custom-includes/stations.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ৫জন ব্যক্তিগত অপাৰেটৰে ১৩খন এফ এম ষ্টেচন চলায়, য'ত ৰেড এফ এম-এ ৫টা স্থানৰ পৰা অনুষ্ঠান প্ৰচাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://mib.gov.in/sites/default/files/388%20operational%20channels.pdf |title=Details of operational private FM radio stations as on 15.08.2022 |date=15 August 2022 |access-date=4 May 2024 |website=Ministry of Information and Broadcasting, Government of India |archive-date=16 June 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240616065842/https://mib.gov.in/sites/default/files/388%20operational%20channels.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ৰাজ্য]]</text>
      <sha1>gn7g901qbv08upupyct66qa7zq43pjy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অসমীয়া লোকসাহিত্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3136</id>
    <revision>
      <id>517291</id>
      <parentid>512085</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:03:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517291</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36869" sha1="pxkw4c3us03r895shg60fl36hmb523h" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{Assam stub}}
যি [[সাহিত্য]] মানুহৰ মুখে মুখে প্ৰচলিত হৈ আহি জাতীয় সাহিত্যত বৰঙণি যোগায় তাকে [[মৌখিক সাহিত্য]] বোলে। [[সমাজ]] জীৱনৰ বিভিন্ন লোক-সাংস্কৃতিক সমল আৰু সভ্যতাৰ উত্থান-পতন ইয়াৰ মাজত সোমাই থাকে। লোককথা বা লোকসাহিত্য হৈছে কোনো বিশেষ জনসমষ্টি বা লোকসমষ্টিৰ সংস্কৃতি বা উপসংস্কৃতিৰ দ্বাৰা ভাগ কৰা প্ৰকাশভংগী সংস্কৃতিৰ শৰীৰ।{{sfn|Schlinkert|2007|p=30}} ইয়াৰ ভিতৰত মৌখিক পৰম্পৰা যেনে কাহিনী, মিথ, কিংবদন্তি, প্ৰবাদ, কবিতা, কৌতুক আৰু অন্যান্য মৌখিক পৰম্পৰাও অন্তৰ্ভুক্ত।{{sfn|Dundes|1965|p=3}}{{sfn|Schlinkert|2007|p=33}} ইয়াৰ ভিতৰত বস্তুগত সংস্কৃতিও অন্তৰ্ভুক্ত, যেনে গোটটোৰ বাবে সাধাৰণ পৰম্পৰাগত নিৰ্মাণ শৈলী। লোককথাত প্ৰথাগত জ্ঞান, লোকবিশ্বাসৰ বাবে পদক্ষেপ লোৱা আৰু শুভদিনৰ বাৰ্তা, বিয়া, লোকনৃত্য, খাদ্যাভ্যাস আৰু দীক্ষাৰ আচাৰ আদি উদযাপনৰ ৰূপ আৰু আচাৰ-অনুষ্ঠানসমূহোত পৰিৱেশিত গীত-মাত আদিও সামৰি লোৱা হৈছে।{{sfn|Dundes|1965|p=3}}

ইয়াৰে প্ৰতিটোকে এককভাৱে বা সংযুক্তভাৱে লোককথাৰ শিল্পকৰ্ম বা পৰম্পৰাগত সাংস্কৃতিক প্ৰকাশ বুলি গণ্য কৰা হয়। ৰূপটোৰ দৰেই অপৰিহাৰ্য লোককথাই এই শিল্পকৰ্মবোৰৰ এটা অঞ্চলৰ পৰা আন এটা অঞ্চললৈ বা এটা প্ৰজন্মৰ পৰা আন এটা প্ৰজন্মলৈ সংক্ৰমণকো সামৰি লৈছে। লোককথা সাধাৰণতে আনুষ্ঠানিক বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমৰ পৰা বা সূক্ষ্ম কলাৰ অধ্যয়নৰ পৰা লাভ কৰিব পৰা বস্তু নহয়। বৰঞ্চ এই পৰম্পৰাসমূহ মৌখিক নিৰ্দেশনা বা প্ৰদৰ্শনৰ জৰিয়তে এজন ব্যক্তিৰ পৰা আন এজন ব্যক্তিলৈ অনানুষ্ঠানিকভাৱে প্ৰেৰণ কৰা হয়। 

লোককথাৰ শৈক্ষিক অধ্যয়নক লোককথা অধ্যয়ন বা লোককথা বিজ্ঞান বোলা হয়, আৰু ইয়াক স্নাতক, স্নাতক, আৰু পি.এইচ.ডি. স্তৰসমূহ। লিখিত সাহিত্যৰ বহু শতিকাৰ আগতেই মানুহে জীৱন-ধাৰণৰ লগত জড়িত বহুতো ব্যৱস্থাক ইয়াৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ কৰিছিল। অসমীয়া সাহিত্যত ইয়াক তলত দিয়াৰ দৰে ভাগ কৰিব পাৰি:&lt;ref&gt; মহেশ্বৰ নেওগ, অসমীয়া সাহিত্যৰ ৰূপৰেখা, পৃষ্ঠা .০৯&lt;/ref&gt;

===[[অসমীয়া লোকগীত|লোকগীত]]===
{{মূল|অসমীয়া লোকগীত}}
''''লোকগীত''' হ'ল মৌখিক সাহিত্য। অসমীয়া লোকগীতসমূহৰ ভিতৰত আছে [[বিয়ানাম]], [[আইনাম]], গোঁসাই নাম, [[ভেকুলী বিয়াৰ নাম]], ধাই নাম আদি। অন্যান্য লোকগীতৰ ভিতৰত [[ফুলকোঁৱৰ-মণিকোঁৱৰৰ গীত]], [[নাহৰৰ গীত]], [[বদন বৰফুকনৰ গীত]], [[জিকিৰ আৰু জাৰী]], [[দেহবিচাৰ গীত]], [[টোকাৰী গীত]], [[ঐনিতম]], [[মহোহো গীত]], জনা গাভৰুৰ গীত, শান্তি বাৰমাহীৰ গীত, [[বনঘোষা]], [[মণিৰাম দেৱানৰ গীত]], জয়মতী কুঁৱৰীৰ গীত আদি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite web|title=অসমীয়া লোকগীত: এক চমু আলোকপাত |author=সূৰ্য্য বৰা|url=https://muktosinta.org/oxomiya-lokosangeet/ |date=২৪ ছেপ্তেম্বৰ ২০২০}}&lt;/ref&gt; 

===[[ফকৰা যোজনা]]===
{{মূল|ফকৰা যোজনা}}
'''ফকৰা-যোজনা''' ([[ইংৰাজী]]: Assamese Proverb)&lt;!-- Please Do Not delete the English Words, it is given for Search Engines, so that if someone searches for Assamese Proverb, this page is shown in results --&gt; হৈছে [[অসমীয়া ভাষা]]ত প্ৰবাদৰূপে ব্যৱহৃত চিৰন্তন সাধাৰণ জ্ঞানৰ শিক্ষা, যাক সাধাৰণতে সাধাৰণ অসমীয়া গঞা ৰাইজে বুজি পাবৰ কাৰণে সৰল ভাষা, প্ৰতীক আৰু ছন্দ ব্যৱহাৰ কৰি আকৰ্ষণীয় ৰূপত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;xobdo&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.xobdo.org/asm/%E0%A6%AB%E0%A6%95%E0%A7%B0%E0%A6%BE%20%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A6%BE | title=ফকৰা-যোজনা | publisher=xobdo.org | work=xobdo.org | accessdate=February 05, 2013 | archivedate=March 5, 2016 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305021643/http://www.xobdo.org/asm/%E0%A6%AB%E0%A6%95%E0%A7%B0%E0%A6%BE%20%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A6%BE | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ফকৰা- যোজনাবোৰ দৈনন্দিন কথা-বতৰাত প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াক ইংৰাজী ভাষাৰ [[:en:Proverb|Proverb]]-অৰ লগত তুলনা কৰিব পাৰি। 

===[[জতুৱা ঠাঁচ]]===
'''জতুৱা ঠাঁচ''' ({{lang-en|Idiom}}) হৈছে কোনো শব্দ সমষ্টি যাৰ অৰ্থ শব্দসমূহ সামুহিকভাবে ললেহে ওলাই, গাইগুটীয়াকৈ নহয়।&lt;ref&gt;[https://www.xobdo.org/dic/জতুৱা ঠাঁচ XOBDO.OR DICTIONARY].&lt;/ref&gt; জতুৱা ঠাঁচৰ ব্যৱহাৰে এটা ভাষাক অধিক শক্তিশালী আৰু সৌন্দৰ্য্যশালী কৰি তোলে। 

===[[ডাকৰ বচন]]===
অসমৰ প্ৰচলিত '''ডাকৰ বচন''' অসমীয়া জনজীৱনৰ লগত সংলগ্ন মৌখিক সাহিত্যৰ এলানি উল্লেখযোগ্য প্ৰৱচন বা নীতিবাক্য। সাধাৰণ মানুহেও বুজিপোৱাকৈ বৰ্ণোৱা এই যোজনাবোৰে অসমীয়া জনজীৱনৰ লগত খাপ খোৱাকৈ বিভিন্ন বিষয়ত গভীৰ উপদেশ প্ৰদান কৰে। 

===[[অসমৰ সাধুকথা|সাধুকথা]]===
{{মূল|অসমৰ সাধুকথা}}
'''সাধুকথা''' অসমীয়া সাহিত্যৰ এটা বিশিষ্ট বিভাগ। সাধুকথাবোৰ সাধাৰণতে এক অনিৰ্দিষ্ট ৰূপৰ এক লোক-কথা। 

===[[সাঁথৰ]]===
{{মূল|সাঁথৰ}}
'''সাঁথৰ''' ({{Lang-en|Riddle}}) হৈছে দ্বৈত অৰ্থ বা অস্পষ্ট অৰ্থ থকা এক বাক্য, প্ৰশ্ন বা খণ্ড-বাক্য, যাক প্ৰহেলিকাৰ ৰূপত সমাধান কৰিবৰ বাবে আগবঢ়োৱা হয়। সাঁথৰত বক্তব্য লুপ্ত থাকে অৰ্থাৎ ই গুপ্ত বা গোপনীয় অৰ্থযুক্ত কথাহে।&lt;ref name=&quot;লোকসাহিত্য&quot;&gt;{{cite book | title=অসমৰ লোকসাহিত্য | publisher=ষ্টুডেণ্টছ ষ্টোৰচ্ | author=শৰ্মা, শশী | authorlink=অসমৰ লোক সমাজ আৰু লোকসাহিত্য | year=১৯৯৩ | pages=৩২১ | isbn=81-85905-23-1}}&lt;/ref&gt; কোনো এটা প্ৰশ্নৰ উত্তৰ পোনপটীয়াভাৱে নিবিচাৰি ইয়াত আওপকীয়াকৈ উত্তৰ বিচৰা মানুহজনক প্ৰশ্ন কৰা হয়। 

===[[জিকিৰ]]===
{{মূল|জিকিৰ}}
'''জিকিৰ''' ({{lang-en|Zikir}}) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ [[ইছলাম]] ধৰ্মীয় স্তুতি গীত যাৰ দ্বাৰা অসমৰ থলুৱা ইছলাম ধৰ্মী লোক সকলে [[আল্লাহ]]ৰ স্তুতি কৰে। জিকিৰ শব্দটো আৰবী শব্দ ‘জিকিঅৰ’ শব্দৰ পৰা উদ্ভব হৈছে, যাৰ অৰ্থ হ’ল আল্লাৰ নাম স্মৰণ কৰা&lt;ref name=&quot;গ্ৰন্থ&quot;&gt; গ্ৰন্থ: এহেজাৰ বছৰৰ এশগৰাকী অসমীয়া, লিখক:হেমন্ত কুমাৰ ভৰালী, পৃষ্ঠা নং- ৯৬, প্ৰকাশক: অনন্ত হাজৰিকা, সংস্কৰণ: জানুৱাৰী,২০১২&lt;/ref&gt; বা ঘনে ঘনে উচ্চাৰণ কৰা। এয়া [[ইছলাম ধৰ্ম]]ৰ পবিত্ৰ কাম বুলি গণ্য কৰা হয়। [[আজান ফকীৰ|আজান ফকীৰে]] [[অসমীয়া ভাষা]]ত জিকিৰ ৰচনা কৰিছিল। 

===[https://as.m.wikiquote.org/wiki/বিহুনাম বিহুনাম]===
অসমীয়া লোকসকলৰ বাপতিসাহোন উৎসৱ [[বিহু|বিহুৰ]] সময়ত গোৱা পৰম্পৰাগতভাৱে চলি অহা গীতসমূহকে '''বিহুনাম''' বুলি কোৱা হয় যদিও অজ্ঞতাবশতঃ বহুতে বিহুগীতো বোলে। সেয়ে, বৰ্তমান সময়ত '''[[বিহুগীত]]''' আৰু বিহুনাম দুয়োটাকে সমাৰ্থক শব্দ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

===[[বনঘোষা]]===
{{মূল|বনঘোষা}}
'''বনঘোষা''' উন্মাদ যৌৱনৰ গীতিব্যঞ্জক অভিব্যক্তি।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;অসমীয়া লোকসাহিত্য ৰূপৰেখা, ড° লীলা গগৈ, পৃ. ১৩৪&lt;/ref&gt; বনঘোষা পুৰণি কালৰে পৰা [[অসম|অসমত]] চলি অহা গীত। [[বিহুগীত]] আৰু বনঘোষা এই গীত দুটিৰ মাজত পাৰ্থক্য আছে। য’ত বনৰীয়া প্ৰকৃতিৰ প্ৰেমৰ সোৱাদ আছে; যত আছে হাবিয়লীয়া গাঁৱলীয়া ডেকাৰ গাভৰুৰ প্ৰতি ভালপোৱাৰ সংবেদন আৰু মিলনৰ আকাংক্ষা। বনঘোষা মাত্ৰেই অনুসন্ধিৎসুমুলক; যৌৱনে যৌৱনক বিচাৰি ফুৰাৰ আশা আকাংক্ষাৰ ভাবব্যঞ্জক। 

===[[বিয়ানাম]]===
{{মূল|বিয়ানাম}}
'''বিয়ানাম''' অসমীয়া বিবাহ অনুষ্ঠানত বিভিন্ন সময়ত আয়তী সকলে গোৱা মাংগলিক গীত। এই বিয়া নামবোৰ অসমীয়া লোক সাহিত্যৰ এক অমূল্য সম্পদ। 

===[[ধাইনাম]]===
{{মূল|ধাইনাম}}
'''ধাইনাম''' হৈছে অসমৰ লোকগীতসমূহৰ ভিতৰত এটা ভাগ। শিশুৰ সংগীতপ্ৰিয়তা আৰু সংগীতৰ স্বাভাৱিক মাধুৰ্যকে ধাইনামৰ প্ৰাণ বুলি কোৱা হয়। শিশুৰ আমনি ভাঙি টোপনিৰ বাণ মাৰিবলৈ প্ৰয়াস কৰোঁতেই ধাইনামৰ জন্ম। ধাইনাম বা মাকে শিশুক নিচুকাবলৈ এই গীত ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবে এই গীতসমূহক ধাইনাম বা নিচুকনি গীত বোলে। 

===ধেমালি-নাম===

===[[আইনাম]]===
{{মূল|আইনাম}}
'''আইনাম''' হৈছে অসমৰ [[লোকগীত]]সমূহৰ ভিতৰত এটা প্ৰধান ভাগ। অসমৰ নাৰী সমাজত বিশেষকৈ গ্ৰাম্য পৰ্যায়ত এই গীতবোৰ প্ৰচলিত। [[বসন্ত ৰোগ]] মানুহৰ গাত ওলালে এই নাম গোৱা হয়। বসন্ত ৰোগ 'সাত গৰাকী আই বা দেৱীৰ' কোপদৃষ্টিৰ বাবে হয় বুলি অসমৰ জনসমাজত যি বিশ্বাস আছে, সেই বিশ্বাসেই আইনামৰ জন্ম দিছে। 

===[[লখিমী সবাহ]]ৰ গীত===
{{মূল|লখিমী সবাহ}}
'''লখিমী সবাহ''' অসমীয়া লোকসকলে পালন কৰা এক উল্লেখযোগ্য কৃষিভিত্তিক লোক-অনুষ্ঠান। লখিমীক আদৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে মহিলাসকলে বিভিন্ন স্তুতি গীত আৰু নাম গায়, যাক '''লখিমী সবাহৰ গীত''' বুলি কোৱা হয়। উদাহৰণ: &lt;poem&gt;গছে সৰু সৰু{{gap}}পাতে ভিৰে খালে
{{gap}}মাণিকীমধুৰী লাগে; 
লোকৰে দেশলৈ{{gap}}নেযাবা লক্ষ্মী আই
{{gap}}ভঁৰালটি ভৰিব লাগে।&lt;/poem&gt;

===[[অপেচৰা সবাহৰ নাম|অপেশ্বৰী সবাহৰ নাম]]===
{{মূল|অপেচৰা সবাহৰ নাম}}
'''[[অপেশ্বৰী সবাহ]]''' বা '''অপেচৰা সবাহ''' হৈছে অসমীয়া সমাজত লোকবিশ্বাস অনুসৰি পতা এক অনুষ্ঠান। চকুৰ অসুখ, পিঠাখোৱা ৰোগ, ছোৱালী যথাযথ সময়ত পুষ্পিতা বা ঋতু নোহোৱা আদি ৰোগ বা অৱস্থাক অপেচৰা ঘাটি লাগিলে বুলি বিশ্বাস কৰে। এনে দোষ খণ্ডনৰ বাবে কল, পিঠাগুৰি, গাখীৰ আদি দি সবাহ পাতে আৰু '''অপেচৰা সবাহৰ নাম''' গায়। এনে নামৰ পৰিমাণ বৰ বেছি নহয়; কিন্তু যি কেইফাকি আছে ইয়াৰ কাব্যিক মূল্য আৰু চিত্ৰ-কল্প অতি উচ্চ খাপৰ। 

===গোসাঁই নাম===

===সদাশিৱৰ নাম===

===[[দেহবিচাৰৰ গীত]]===
{{মূল|দেহবিচাৰৰ গীত}}
'''দেহ বিচাৰ গীত''' বা '''দেহবিচাৰৰ গীত''' অসমীয়া সমাজত প্ৰচলিত আধ্যাত্মিক ভাবযুক্ত তত্ত্বগধুৰ [[লোকগীত|লোকগীতৰ]] শ্ৰেণী। সাধাৰণতে বৃদ্ধ, ভকত, বৈৰাগী, সন্ন্যাসী, মগনীয়া আদিয়ে দেহ বিচাৰ গীত গায়। সংসাৰৰ মায়া-মোহ, জ্বালা-যন্ত্ৰণা, বেদনা আদিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ অথবা মুক্তি পাবলৈ সাধকসকলে মনৰ বৈৰাগ্য ভাব শ্ৰেণী গীতত প্ৰকাশ পায়।&lt;ref name=নেওগ&gt;{{cite book |last=নেওগ |first=মহেশ্বৰ|date= |title=অসমীয়া গীতি-সাহিত্য |url= |location=পানবজাৰ, [[গুৱাহাটী]] |publisher= বাণী মন্দিৰ|page= |year= ১৯৮৫}}&lt;/ref&gt;

===[[টোকাৰী গীত]]===
{{মূল|টোকাৰী গীত}}
'''টোকাৰী গীত''' হ'ল এবিধ অসমীয়া [[লোকগীত]]। [[টোকাৰী]] বাদ্য সংগত কৰি এই গীত গোৱা হয় বাবে ইয়াক টোকাৰী গীত বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;লীলা গগৈ&quot;&gt;{{cite book | title=অসমীয়া লোক-সাহিত্যৰ ৰূপৰেখা | publisher=বনলতা | author=[[লীলা গগৈ|ড॰ লীলা গগৈ]] | author's article name=টোকাৰী নাম | year=জানুৱাৰী, ২০০৭ | pages=৬৮-৭২ | isbn=৮১-৭৩৩৯-৩২৭-৩}}&lt;/ref&gt;

===[[বাৰমাহী গীত]]===
{{মূল|বাৰমাহী গীত}}
'''বাৰমাহী গীত''' হৈছে এবিধ [[মালিতা]]। ই বৰ্ণনামূলক গীত। মালিতাৰ অন্য নাম বেলাড।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=শৰ্মা|first=অনন্ত মোহন|title=অসমীয়া বেলাড বা মালিতা: এটি চমু অৱলোকন|publisher=[[সাহিত্য ডট অৰ্গ]]|url=http://www.xahitya.org/2013/06/14/%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE-%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A1-%E0%A6%AC%E0%A6%BE-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%83/|access-date=2019-11-19|archivedate=2017-04-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170419114623/http://www.xahitya.org/2013/06/14/%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE-%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A1-%E0%A6%AC%E0%A6%BE-%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%83/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 'ফুলমতী কন্যাৰ শান্তি বাৰমাহী গীত', 'শান্তি বাৰমাহী', 'মধুমতী গীত' আদি হৈছে কিছুমান বাৰমাহী গীতৰ উদাহৰণ। 

===[[নাও খেলৰ গীত]]===
{{মূল|নাও খেলৰ গীত}}
'''নাও খেলৰ গীত''' হৈছে বিবিধ বিষয়ক লোকগীতৰ অন্তৰ্গত। একেৰাহে নাও বাই গৈ থকা নাৱৰীয়াৰ মনটো আমনিয়ে হেঁচি ধৰিলে সেই আমনি পাহৰিবলৈ নাও খেলৰ গীত গায়। 

===[[জনা গাভৰুৰ গীত]]===
{{মূল|জনা গাভৰুৰ গীত}}
'''জনা গাভৰুৰ গীত''' এটি প্ৰাচীন [[মালিতা]]। গীতটিৰ কাহিনীটো যিমান প্ৰাচীন লক্ষণাক্ৰান্ত,তাৰ ৰচনা-ৰীতি সিমান অৰ্বাচীন। গীতত ব্যৱহাৰ হোৱা গোটাচেৰেক শব্দলৈ চাই মান আৰু চিংফৌ ৰণৰ পিছত ৰচিত বুলি ধাৰণা হয়। 

===সাধুকথাৰ গীত বা বেলাড্===
{{মূল|মালিতা}} 
{{মূল|অসমীয়া সাহিত্যত মালিতা}}
'''[[মালিতা]]''' (ইংৰাজী: Ballad) পদ্যৰ এটা প্ৰকাৰ, প্ৰায়ে সাংগীতিক লয়যুক্ত একোটা আখ্যান। মালিতা বা কাহিনী-গীতসমূহ সমাজ জীৱন আৰু সাহিত্যৰ এটা অঙ্গ। সমগ্ৰ বিশ্বতে বিভিন্ন ভাষাৰ কাহিনী-গীত প্ৰচলিত আছে। এনেবোৰ গীতক '''বেলাড''' (Ballad) বোলা হয়। 

===[[হাইদাং গীত]]===
{{মূল|হাইদাং গীত}}
[[সোণোৱাল কছাৰী]]সকলৰ মাজত প্ৰচলিত নানা গীত-মাতৰ মাজত '''হাইদাং গীত''' এবিধ বিশেষ মূল্যবান সম্পত্তি। ইয়াৰ ভাষা মিহলি আৰু অনিয়মিত অসমীয়া বুলি ক'ব পাৰি। এই গীতবিলাক ধৰ্মমূলক। 

===ৰণুৱা গীত===

===[[অসমৰ মন্ত্ৰ-সাহিত্য|মন্ত্ৰ]]===
{{মূল|অসমৰ মন্ত্ৰ-সাহিত্য}}
'''মন্ত্ৰ সাহিত্য''' হৈছে অসমীয়া লোক সাহিত্যৰ এক বিভাগ। মন্ত্ৰ সাহিত্যৰ ভিতৰত কৰতি মন্ত্ৰ, সাপৰ ধৰণী ধৰা মন্ত্ৰ, মোহিনী মন্ত্ৰ, বীৰাজৰা মন্ত্ৰ, সৰ্ব্বঢাক মন্ত্ৰ আদি উল্লেখযোগ্য। মন্ত্ৰবোৰ সাধাৰণতে বিভিন্ন দেৱ-দেৱীৰ নামত শপত দি গোৱা হয়। এই মন্ত্ৰবোৰৰ দ্বাৰা পূৰ্বতে লোক সমাজত চিকিৎসা আদি কৰা হৈছিল। তদুপৰি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত মন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰ বৈদিক যুগৰ পৰাই চলি আহিছে। 

===[[প্ৰবাদ|প্ৰবচন]]===
{{মূল|প্ৰবাদ}}
'''প্ৰবাদ''' বা '''পটন্তৰ''' বা '''প্ৰবচন''' হৈছে কোনো জ্ঞানগৰ্ভ সাধাৰণ সত্য বুজাবলৈ পৰম্পৰাগত ভাৱে চলি থকা চুটি, ৰসাল উক্তি।&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://xobdo.org/dic/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6 | title=প্ৰবাদ | publisher=xobdo.org | work=xobdo.org | accessdate=March 23, 2023}}&lt;/ref&gt; অসমীয়া ভাষাত প্ৰচলিত বিভিন্ন প্ৰবাদসমূহ হৈছে, [[ডাকৰ বচন]], [[ফকৰা যোজনা]] আদি। 

===ধাৰ্মিক কাহিনী===
'''ধাৰ্মিক কাহিনী''' হৈছে কোনো ধৰ্মীয় বিশ্বাস বা মতবাদৰ সৈতে জড়িত কাহিনী, যাৰ মূল বিষয় হৈছে ধৰ্মীয় শিক্ষা, নীতি-নিয়ম বা আধ্যাত্মিক অভিজ্ঞতা। এইবোৰ কাহিনীয়ে সাধাৰণত ভাল কাম, নৈতিকতা, ত্যাগ, বিশ্বাস বা অন্য কোনো ধৰ্মীয় মূল্যবোধৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। 

===[[লোকবিশ্বাস]]===
{{মূল|লোকবিশ্বাস}}
'''লোকবিশ্বাস'''সমূহ লোকসংস্কৃতিৰ এটা প্ৰধান অংগ। লোকবিশ্বাস হৈছে পৰম্পৰাগতভাৱে প্ৰচলিত কিছুমান আচাৰ-আচৰণ আৰু ধ্যান-ধাৰণা। সমাজত মানুহৰ বিভিন্ন কৰ্মৰ সৈতে জড়িত শুভ-অশুভ ধাৰণাবোৰেই লোকবিশ্বাস।&lt;ref name=&quot;a&quot;&gt;{{cite book | title=অসমীয়া লোকসংস্কৃতিৰ আভাস | publisher=বাণী প্ৰকাশ | author=শৰ্মা,ড° নবীন চন্দ্ৰ, | year=২০১৮ | pages=১১১}}&lt;/ref&gt;

===[[দেহ বিচাৰ গীত|আধ্যাত্মিক গীত]]===
{{মূল|দেহ বিচাৰ গীত}}
'''দেহ বিচাৰ গীত''' বা '''দেহবিচাৰৰ গীত''' অসমীয়া সমাজত প্ৰচলিত আধ্যাত্মিক ভাবযুক্ত তত্ত্বগধুৰ [[লোকগীত|লোকগীতৰ]] শ্ৰেণী। সাধাৰণতে বৃদ্ধ, ভকত, বৈৰাগী, সন্ন্যাসী, মগনীয়া আদিয়ে দেহ বিচাৰ গীত গায়। সংসাৰৰ মায়া-মোহ, জ্বালা-যন্ত্ৰণা, বেদনা আদিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ অথবা মুক্তি পাবলৈ সাধকসকলে মনৰ বৈৰাগ্য ভাব শ্ৰেণী গীতত প্ৰকাশ পায়।&lt;ref name=নেওগ/&gt;

===ভক্তি গীত===
'''ভক্তি গীত''' হৈছে ঈশ্বৰৰ প্ৰশংসা, স্তবনা বা ভক্তিৰে পৰিপূৰ্ণ হোৱা গীত, যাক সাধাৰণতে ভক্তিমূলক সংগীত বুলি কোৱা হয়। এই গীতসমূহ হিন্দু ধৰ্ম, শিখ ধৰ্ম, বৌদ্ধ ধৰ্ম আৰু অন্যান্য ধৰ্মীয় পৰম্পৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে। ভক্তিৰ গীত সাধক বা ভক্তজনে ঈশ্বৰৰ প্ৰতি নিজৰ অনুভৱ, আৰাধনা আৰু আত্মসমৰ্পণ প্ৰকাশ কৰিবলৈ গায়। এই গীতসমূহ সাধাৰণতে স্থানীয় ভাষাত ৰচনা কৰা হয় আৰু ইয়াত সুৰ, তাল, আৰু সংগীতৰ সৈতে আধ্যাত্মিক অভিব্যক্তি প্ৰকাশ পায়। ভক্তিৰ গীতসমূহে মন্দিৰ, নামঘৰ, আশ্ৰম বা ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানসমূহত বিশেষভাৱে গোৱা হয়। হিন্দু ভক্তিসঁপ্ৰদায়সমূহ যেনে বৈষ্ণৱ, শৈৱ, শাক্ত আদিয়ে ভক্তিৰ গীতৰ জৰিয়তে ঈশ্বৰ-বন্দনাৰে জনগণক আধ্যাত্মিক অনুশীলনৰ পথত আগবঢ়ায়।&lt;ref name=&quot;DevotionalMusicBritannica&quot;&gt;{{Cite web |title=Devotional Music |url=https://www.britannica.com/art/devotional-music |website=Encyclopaedia Britannica |access-date=২৩ মে' ২০২৫}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DevotionalMusicOxford&quot;&gt;{{Cite web |title=Devotional Music |url=https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/oi/authority.20110803095757114 |website=Oxford Reference |access-date=২৩ মে' ২০২৫}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DevotionalMusicSahapedia&quot;&gt;{{Cite web |title=Devotional Music |url=https://www.sahapedia.org/devotional-music |website=Sahapedia |access-date=২৩ মে' ২০২৫ }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

===নাট গীত===
'''নাট গীত''' হ'ল মূলতঃ [[অংকীয়া নাট]]ত ব্যৱহৃত গীত। অংকীয়া নাটৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্য হৈছে গীতিধৰ্মিতা। এনে নাটকত গীতে বলিষ্ঠ ভূমিকা পালন কৰা পৰিলক্ষিত হয়।  নাটত ব্যৱহাৰ হোৱা গীতৰ ভিতৰত আৰম্ভ আৰু শেষৰ গীতৰ বাবে ৰাগ আৰু তাল বন্ধা থাকে।&lt;ref name=&quot;AnkiyaBhaonaSanskriti&quot;&gt;''অঙ্কীয়া নাটত গীতৰ প্ৰভাৱ'', Asomiya Vauna Sanskriti, ৪ নৱেম্বৰ ২০২০, URL: [https://www.asomiyavaunasanskriti.com/2020/11/ankiya-bhaona.html](https://www.asomiyavaunasanskriti.com/2020/11/ankiya-bhaona.html)&lt;/ref&gt;

===পৌৰাণিক কাহিনী===
'''পৌৰাণিক কাহিনী''' বা '''পৌৰাণিক আখ্যান''' হৈছে ধৰ্মীয়, আধ্যাত্মিক বা সাংস্কৃতিক বিশ্বাসৰ আধাৰত গঢ় লোৱা প্ৰাচীন কাহিনীৰ এক সংহতি, যিয়ে সাধাৰণতে ঈশ্বৰ, দেৱতা, অসুৰ, অতিপ্ৰাকৃতিক ঘটনা আৰু সৃষ্টি-বিনাশ আদিৰ ব্যাখ্যা দিয়ে। এই আখ্যানসমূহ মৌখিক পৰম্পৰাৰে আৰম্ভ হৈ লিখিত ৰূপত বিভিন্ন ধৰ্মগ্ৰন্থ, পুৰাণ, কাব্য বা নাট্যৰূপে সংৰক্ষিত হৈছে। ভাৰতীয় পৰিপ্ৰেক্ষিতত, '''পৌৰাণিক কাহিনী''' প্ৰধানকৈ বেদ, উপনিষদ, মহাভাৰত, ৰামায়ণ আৰু আঠৰখন '''পুৰাণ'''ৰ মাজেৰে প্ৰকাশ পাইছে। এই কাহিনীবোৰ কেৱল ধৰ্মীয় শিক্ষা নহয়, সাহিত্য, চিত্ৰকলা, সংগীত আৰু নাট্যকলাতো গভীৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;MythBritannica&quot;&gt;{{Cite web |title=Myth |url=https://www.britannica.com/topic/myth |website=Encyclopaedia Britannica |access-date=২০ মে' ২০২৫}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;PuranaBritannica&quot;&gt;{{Cite web |title=Purana |url=https://www.britannica.com/topic/Purana |website=Encyclopaedia Britannica |access-date=২০ মে' ২০২৫}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;PuranaSahapedia&quot;&gt;{{Cite web |title=Puranas: An Introduction |url=https://www.sahapedia.org/puranas-introduction |website=Sahapedia |access-date=২০ মে' ২০২৫ }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

===[[লোককথা]]===
{{মূল|লোককথা}}
'''লোককথা''' ({{lang-en|Folklore}}) হৈছে এক বিশেষ গোটৰ মানুহৰ সাংস্কৃতিক অংগ; ই সেই সংস্কৃতি, উপসংস্কৃতি বা গোটৰ বাবে সাধাৰণ পৰম্পৰাসমূহক সামৰি লয়। ইয়াৰ ভিতৰত আছে কাহিনী, [[কিংবদন্তি]],&lt;ref&gt;A legend is a traditional story sometimes popularly regarded as historical but unauthenticated.
&lt;/ref&gt; [[ফকৰা যোজনা|প্ৰবাদ]], [[সাঁথৰ]] আৰু [[কৌতুক]] আদি [[মৌখিক পৰম্পৰা]] বা লোক সাহিত্য তথা বস্তুগত সংস্কৃতি, পৰম্পৰাগত নিৰ্মাণ শৈলীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি গোটটোৰ বাবে সাধাৰণ হাতেৰে বনোৱা খেলনালৈকে। লোকবিশ্বাসত প্ৰথাগত জ্ঞান, লোকবিশ্বাসৰ বাবে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা, ধৰ্মীয় উৎসৱ আৰু বিয়া আদি উদযাপনৰ ৰূপ আৰু ৰীতি-নীতি, লোকনৃত্য, দীক্ষাগ্ৰহণৰ ৰীতি-নীতি আদিও লোককথাত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছে। ইয়াৰে প্ৰতিটোকে একক বা সংমিশ্ৰণত লোককথাৰ শিল্পকৰ্ম বা পৰম্পৰাগত সাংস্কৃতিক প্ৰকাশ বুলি গণ্য কৰা হয়। 

===পাৰম্পৰিক কাহিনী===
'''পাৰম্পৰিক কাহিনী''' হৈছে বিভিন্ন সংস্কৃতি বা জনগোষ্ঠীৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। এইবোৰ কাহিনীৰ জৰিয়তে লোকসকলে নিজৰ সংস্কৃতি, ইতিহাস, বিশ্বাস আৰু মূল্যবোধৰ বিষয়ে জনা পাৰে। অসমত বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ লোক আছে, যিসকলৰ নিজৰ পাৰম্পৰিক কাহিনী আছে। এই কাহিনীবোৰে তেওঁলোকৰ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশ, যেনে বিবাহ, খাদ্য, শিল্পকলা, নৃত্য, সঙ্গীত, পূজা-পাৰ্বণ আদিৰ বিষয়ে আলোকপাত কৰে।

===আনুষ্ঠানিক গীত===
'''আনুষ্ঠানিক গীত''' বুলিলে সাধাৰণতে কোনো অনুষ্ঠান বা উৎসৱত পৰিবেশন কৰা গীতক বুজায়। যেনে: ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীত, জাতীয় সংগীত আদি।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:লোক-সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:লোকবিশ্বাস]]
[[শ্ৰেণী:অসম]]</text>
      <sha1>pxkw4c3us03r895shg60fl36hmb523h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্ম</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3157</id>
    <revision>
      <id>517377</id>
      <parentid>422141</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:09:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* লগতে চাওক */</comment>
      <origin>517377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53519" sha1="e5kkbmrx8y8piq4y76l11d027mwerzz" xml:space="preserve">{{wikify}}
{{Unreferenced}}
[[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ|মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱে]] [[অসম|অসমত]] মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা '''একশৰণ নাম ধৰ্ম'''ৰ প্ৰচাৰ কৰে। এই ধৰ্মৰ মূল মন্ত্ৰ আছিল- 'এক দেৱ, এক সেৱ, এক বিনে নাই কেৱ' অৰ্থাত কেৱল নামৰ দ্বাৰাই পৰম ভগৱন্তক লাভ কৰি ইহ সংসাৰৰ পৰা উদ্ধাৰ হোৱাৰ উপায় তেওঁ ৰচনা কৰিছিল। তেওঁৰ ধৰ্মত কোনো জাতি-ভেদ উচ্চ-নীচ, ধনী-দুখীয়াৰ প্ৰভেদ নাছিল। অসমৰ বিভিন্ন ঠাইত [[সত্ৰ]], [[নামঘৰ]] অনুষ্ঠান পাতি ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ বাবে তেওঁ ব্যৱস্থা কৰিছিল। সেইসময়ত অসমত চলি থকা বলি বিধান আৰু সাকাম উদ্দেশ্যে কৰা দেৱ-দেৱীৰ পূজাৰ পৰা মানুহৰ মন আঁতৰাই ভগৱান [[বিষ্ণু]]ৰ উপাসনাক প্ৰাধান্য দিবলৈ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম প্ৰচাৰত মনোনিৱেশ কৰে। মানুহক ভগৱান [[শ্ৰীকৃষ্ণ]]ৰ গুণ আৰু মাহাত্ম্যৰৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিবলৈ তেওঁ নানান শাস্ত্ৰ ৰচনা কৰিবলৈ ধৰে। 

শংকৰী যুগৰ অসমীয়া সাহিত্য বুলি ক’লে আমি খ্ৰীঃ পঞ্চদশ শতিকাৰ শেষ ভাগৰ পৰা সপ্তদশ শতিকাৰ আদি ভাগ পৰ্যন্ত ৰচিত সাহিত্যৰাজিৰ কথাই বুজোঁ। এই সময়ছোৱাই আছিল অসমীয়া সাহিত্যৰ ঐশ্বৰ্যময় আৰু সমৃদ্ধিশালী যুগ। শংকৰদেৱে নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰৱৰ্তন আৰু প্ৰচাৰৰ অৰ্থে ৰচনা কৰা সাহিত্যৰাজিৰ মাজত এই সন্তগৰাকীৰ প্ৰতিভাৰ পূৰ্ণ প্ৰতিফলন ঘটাৰ লগতে তেওঁৰ আদৰ্শেৰে অনুপ্ৰাণিত কৰি বহু সাহিত্যিক-কবিক কাব্যচৰ্চাত আত্মনিয়োগ কৰাবলৈ সক্ষম হৈছিল। 
শংকৰদেৱৰ বহুমুখী অৱদানলৈ লক্ষ্য কৰি সাহিত্যৰ বুৰঞ্জী ৰচয়িতাসকলে এই যুগটিক ‘শংকৰী যুগ’ বুলি অভিহিত কৰাৰ লগতে ‘নৱ-বৈষ্ণৱ যুগ’ বুলিও অভিহিত কৰে। অসমত শংকৰদেৱে আৰম্ভ কৰা ‘নৱ-বৈষ্ণৱ আন্দোলন’ৰ প্ৰসাৰ আৰু প্ৰচাৰৰ বাবে বিবিধ সাহিত্যৰাজি ৰচিত হৈছিল বাবে ‘ভক্তি সাহিত্য’ বা ‘নৱ-বৈষ্ণৱ সাহিত্য’ৰ প্ৰকাশে অন্যতম প্ৰধান স্থান লাভ কৰিছিল। এই যুগটিক ‘শংকৰী যুগ’ ‘নৱ-বৈষ্ণৱ যুগ’ বা ‘ভক্তি যুগ’ বুলি কোৱাৰ খেও ধৰিয়েই ক’ব পাৰি ‘শংকৰী সাহিত্য’, ‘নৱ-বৈষ্ণৱ সাহিত্য’ বা ‘অসমীয়া ভক্তি-সাহিত্য’ৰ মাজত কোনো পাৰ্থক্য নাই। 
এই যুগটিৰ পটভূমি সম্পৰ্কে ক’বলৈ হ’লে আমি সৰ্বভাৰতীয় পৰ্যায়ত আৰম্ভ হোৱা ‘ভক্তি আন্দোলন’ৰ বিষয়েও সম্যক ধাৰণা লাভ কৰিব লাগিব। খ্ৰীঃ পঞ্চদশ শতিকাৰ আশ-পাশৰ সময়খিনিত সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে সৃষ্টি হৈছিল বৈষ্ণৱ ভক্তি আন্দোলন। ভক্তি ধৰ্মৰ মূল লক্ষ্য আছিল লোকজীৱনৰ সমুন্নতি। পণ্ডিতসকলে মত পোষণ কৰে যে বৈদিক বিষ্ণু উপাসনা পদ্ধতিৰ লগত লোকধৰ্মৰ সংযোগ প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত নৱ-বৈষ্ণৱ বা ভক্তি ধৰ্মৰ উদ্ভৱ আৰু বিকাশ হৈছে।
খ্ৰীঃ পূৰ্ব কেইবা শতিকাৰ আগৰে পৰা বৈষ্ণৱ সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰচলন থকাৰ প্ৰমাণ পোৱা যায়। বিভিন্ন সময়ৰ নানা সাহিত্যৰাজি, প্ৰত্নলিপি, শিলালিপি, বেদ-বেদান্ত আদি শাস্ত্ৰসমূহেই ইয়াৰ প্ৰতিফলক। খ্ৰীঃ সপ্তমৰ পৰা দশম শতাব্দীত তামিল দেশৰ আলোৱাৰ ভক্তসকলে বৈষ্ণৱ ধৰ্মক অভিনৱভাৱে জনপ্ৰিয় কৰি তোলে। তেওঁলোকে তামিল ভাষাত ৰচিত আবেগপ্ৰসূত গীত (হেজাৰ গীত) পদ আৰু নৃত্যৰে বাল-গোপালক উপাসনা কৰিছিল। বিভিন্ন সমীক্ষকে ধাৰণা কৰে যে এই সময়ছোৱাতে ‘ভাগৱত পুৰাণ’খন ৰচনা কৰা হৈছিল। পৰৱৰ্তী কালত প্ৰসিদ্ধ যমুনাচাৰ্য, ৰামানুজ, নিম্বাকাচাৰ্য, মধবাচাৰ্য, জ্ঞানদেৱ, নামদেৱ, কবীৰ, বল্লভাচাৰ্য, দাদুদয়াল আদি সন্ত মহাপুৰুষসকলে ভিন্ ভিন্ সময়ত বেলেগ বেলেগ ধৰণে ভাৰতৰ বিভিন্ন স্থানত বৈষ্ণৱ আন্দোলন প্ৰসাৰিত কৰে। তেওঁলোকৰ শিষ্য-প্ৰশিষ্যসকলে এই জাগৰণ তীব্ৰতৰ আৰু ব্যাপক ৰূপ প্ৰদান কৰে। চতুদৰ্শ-পঞ্চদশ শতিকাত বংগত চৈতন্যদেৱ আৰু অসমত শংকৰদেৱে ভক্তি আন্দোলনৰ গুৰি বঠা ধৰি সমাজত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন সূচনা কৰে। সবৰ্ভাৰতীয় প্ৰেক্ষাপটত ভক্তি আন্দোলন বিকাশৰ আঁৰত কিছুমান ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক কাৰণেও অনুঘটক হিচাপে ক্ৰিয়া কৰিছিল। যথা:-
* নব্য ভাৰতীয় আৰ্যভাষাৰ স্বকীয় ৰূপ লাভ আৰু এই ভাষাবোৰলৈ সংস্কৃত সাহিত্যৰাজিৰ অনুবাদ। 
* একেশ্বৰবাদৰ পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা। বৈষ্ণৱ ভক্তি মাৰ্গৰ সহায়েৰে ঐকান্তিক ভক্তিৰ আদৰ্শৰ প্ৰসাৰ তথা প্ৰচাৰ। 
* প্ৰান্তীয় ভাষাত সাধন প্ৰণালীৰ অনুশীলন আৰু ভক্তিমাৰ্গক প্ৰাধান্য দি প্ৰান্তীয় ভাষাত ৰচিত পুথিৰ প্ৰসাৰ। 
* ধৰ্মৰ সংস্কাৰকসকলে ভক্তিমাৰ্গৰ সংস্কাৰ সাধন কৰি সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ লোকক আত্মিক বিকাশৰ সুবিধা প্ৰদান। 
অসমতো খ্ৰীঃ শতাব্দীৰ আদি ভাগতে বিষ্ণু উপাসনা বা বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ বীজ ৰোপিত হৈছিল। প্ৰাক্-শংকৰী যুগৰ কবিসকলৰ ৰচনাত বিভিন্ন ৰূপত বিষ্ণু মাহাত্ম্য বৰ্ণিত হৈছিল যদিও এক জাগৰণৰ বাবে যিমানখিনি প্ৰয়োজন সেয়া সৃষ্টি হোৱা নাছিল। শংকৰদেৱে হাতত আঁৰিয়া লৈ এই জাগৰণ অসমলৈ বোৱাই আনিলে আৰু পূৰ্বৰ বৈষ্ণৱ পৰম্পৰাৰ আধাৰত এক স্বতন্ত্ৰ বিশিষ্টতা প্ৰদান কৰি নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সৰ্বজনীন ভেটি নিৰ্মাণ কৰিলে। 
শংকৰদেৱে জীৱনৰ আদি কালছোৱাত বাৰ বছৰ কাল ভাৰতৰ বিভিন্ন তীৰ্থস্থান, ধৰ্মস্থান, মঠ-মন্দিৰ ভ্ৰমণ কৰি সেইসময়ৰ বিশিষ্ট ধৰ্মসাধকসকলৰ চিন্তাধাৰাৰ সৈতে পৰিচিত হৈছিল। এইবোৰৰ প্ৰভাৱত নিজ দেশলৈ উভতি আহি নিজৰ দেশ কাল আৰু পাত্ৰৰ উপযোগীকৈ বিভিন্ন সাহিত্য সৃষ্টি কৰি এক শৰণ নাম ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। এই ক্ষেত্ৰত অসমৰ সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক প্ৰক্ষাপটেও শংকৰদেৱক সহায় কৰিছিল। পুৰণি অসমত ইমূৰৰ পৰা সিমূৰলৈ পৰিভ্ৰমণ কৰি অসমৰ সকলো জাতি-উপজাতিক একতাৰ ডোলেৰে বান্ধি বহুদেৱতা উপাসনাৰ ঠাইত এক ঈশ্বৰৰ ভেটি স্থাপন কৰি সৰ্বসাধাৰণক ভগৱৎমুখী কৰি তোলে তেওঁ। মন কৰিবলগীয়া যে নিধানপুৰ তামৰ ফলি পুষ্যবৰ্মণৰ ডুবি তামৰ ফলি, ধৰ্মপালৰ পুষ্পভদ্ৰা শাসন আদিত বিষ্ণু উপাসনাৰ সমল উপলব্ধ হয়। এইবোৰে পূৰ্বৰে পৰা যে অসমত বিষ্ণু উপাসনা বা বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ বীজ ৰোপিত হৈছিল তাৰ প্ৰমাণ দাঙি ধৰে। 
আটাইতকৈ ডাঙৰ কথাটো হ’ল- সেইসময়ৰ অসমৰ ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি তথা শাসকসকলে সৰ্বসাধাৰণ ৰাইজৰ সামাজিক মৰ্যাদা একেবাৰে নিম্ন কৰি ৰাখিছিল। এওঁলোকেও এই অৱস্থাৰ পৰা পৰিত্ৰাণৰ বাট বিচাৰি ফুৰিছিল। সেই সময়তে শংকৰদেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰা এক শৰণ নাম ধৰ্মৰ সমমৰ্যাদাৰ ধ্বনিয়ে সকলোকে আকৃষ্ট কৰে। কাৰণ সামাজিক মৰ্যাদা নোপোৱাৰ ক্ষোভ অলপ হলেও প্ৰশমিত কৰিছিল ধৰ্মীয় সমমৰ্যাদাই। তদপুৰি প্ৰাক্-শংকৰী যুগৰ কবিসকলে নিৰ্মাণ কৰি যোৱা অসমীয়া সাহিত্যৰ ভেটিত শংকৰদেৱ আৰু তেৰাৰ ছাঁয়া-প্ৰছাঁয়াৰ কবিসকলে বিবিধ কাব্য, গীত, নাটক, গদ্য আদিৰ সহায়েৰে এক মন্দিৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ লগতে জনগণৰ মনত সৌন্দৰ্যবোধ জগাই সাংস্কৃতিকভাৱে সচেতনতা বৃদ্ধি কৰে। এই ক্ষেত্ৰত সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাৰ এষাৰ মন্তব্য স্মতৰ্ৱ্য-”অসমত নৱ জাগৃতিৰ শুভ সূচনা হয় যাৰ ফলত অসমীয়া সামাজিক জীৱন বহু পৰিমাণে শ্ৰীমণ্ডিত হৈ উঠে। ”
ইতিমধ্যে উল্লেখ কৰা হৈছে যে শংকৰী যুগৰ সাহিত্যৰাজি ৰচিত হৈছিল মূলতঃ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ অৰ্থে। ধৰ্মৰ জটিল তত্ত্ব কথাবোৰ জনগণৰ সহজে বোধগম্য হোৱাকৈ শ্ৰৱণ-কীৰ্তন কৰিবলৈ সহায়ক হোৱাকৈ কৃষ্ণ-মাহাত্ম্য প্ৰচাৰৰ অৰ্থে এই সকলোবোৰ ৰচিত হৈছিল। আদৰ্শবাদী ধাৰাৰ প্ৰাধান্যৰে ৰচিত সাহিত্যৰাজিৰ মাজত সৰ্বসাধাৰণ ৰাইজৰ মনৰ কথা ব্যক্ত হোৱা নাই। ভগৱন্ত পুৰুষৰ অৱতাৰী কথা, কৃষ্ণভক্তিৰ তাত্ত্বিক কথাবোৰেই এই ৰচনাসমূহৰ মাজত উদ্ভাসিত হৈছে। সেইবাবে তেওঁলোকে ৰচনা কৰা কাব্য-নাট-গীতত বিবিধ ৰসৰ প্ৰকাশ ঘটিলেও সেয়া যে ভগৱন্তৰ লীলাহে তাক বাৰে বাৰে সোঁৱৰাবলৈ পাহৰা নাই আৰু ভক্তিৰসৰ অমৃত ভণ্ডত সকলো ৰস বিলীন হৈছে। অন্তঃসলিলা ফুল্গুৰ দৰে সকলোৰে অন্তৰালত বৈ থাকে কৃষ্ণ ৰতি বা ভক্তি ৰস। 
এই সময়ৰ সাহিত্যৰাজি আছিল মূলতঃ অনুবাদমূলক। ভাগৱত পুৰাণকে মুখ্য হিচাপে লৈ বিবিধ পুৰাণৰ পৰা সমল সংগ্ৰহ কৰি সাহিত্য ৰচনাত ব্ৰতী হৈছিল এই সময়ৰ কবিসকল। উল্লেখযোগ্য যে অনুবাদমূলক সাহিত্য বা কোনো পুৰাণৰ আধাৰত সাহিত্য সৃষ্টি কৰিছিল যদিও এইবোৰৰ মাজত তেওঁলোকৰ মৌলিক প্ৰতিভাৰ স্বাক্ষৰ যে প্ৰতিভাত হোৱা নাছিল এনে নহয়। বৰং মৌলিকতাৰ পৰশ ছত্ৰে ছত্ৰে অনুভূত হোৱাৰ লগতে অসমীয়া সমাজ জীৱনৰ অতিকে চিনাকি বিবিধ চিত্ৰেৰে ভৰপূৰ আছিল। নৱ-বৈষ্ণৱ কবিসকলে প্ৰদৰ্শন কৰা আদৰ্শ আৰু মাৰ্গ পৰিহাৰ কৰি লৌকিক ৰুচিৰে কাব্য বা সাহিত্য ৰচনা কৰা কবিসকলক এওঁলোকে বৰ ভাল চকুৰে চোৱা নাছিল। আনকি বহুসময়ত তুচ্ছ-তাচ্ছিল্যও কৰা হৈছিল। এই যুগৰ সাহিত্যৰাজিক আমি কাব্য, নাটক, গীত-বৰগীত-ভটিমা-অংকৰ গীত, অনুবাদমূলক, কথাবন্ধে ৰচিত গ্ৰন্থ আৰু চৰিত সাহিত্য আদি ভাগত বিভাজন কৰিব পাৰোঁ। এটা কথা ঠিক যে স্ত্ৰী-শূদ্ৰে সৰ্বলোকে বুজিব পৰাকৈ ৰচনা কৰা এই সময়ৰ সাহিত্যৰাজিয়ে আজিও অসমীয়া জাতীয় জীৱনত সমতা আৰু সংহতি অনাৰ ক্ষেত্ৰত অনুঘটক হিচাপে কাম কৰি আছে। অসমৰ নিৰক্ষৰ সমাজক অনানুষ্ঠানিকভাৱে শিক্ষা প্ৰদান কৰি আহিছে। তলত এই সময়ছোৱাৰ প্ৰধান কবিসকল আৰু তেওঁলোকৰ সাহিত্যকৃতি সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা হ’ল।

==শংকৰী যুগৰ সাহিত্যিকসকল==
 
অসমীয়া সাহিত্যৰ জনক শংকৰদেৱকে কেন্দ্ৰত লৈ এই সময়ছোৱাত বিভিন্ন ভক্ত সন্তসকলে অসমীয়া ভাষা-সাহিত্যক উচ্চ স্থানত উপৱিষ্ট কৰালে। শংকৰদেৱৰ বাদে এই সময়ৰ আন আন ভক্ত সাহিত্যিকসকল হ’ল মাধৱদেৱ, [[অনন্ত কন্দলি]], [[ৰাম সৰস্বতী]], কংসাৰি কবি, সাৰ্বভৌম ভট্টাচাৰ্য, শ্ৰীধৰ কন্দলি, ৰত্নাকৰ কন্দলি, ৰত্নাকৰ মিশ্ৰ, দামোদৰদেৱ, ভট্টদেৱ আদি। তলত তেওঁলোকৰ সাহিত্যকৰ্ম সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা হ’ল। 

==শংকৰদেৱ==
শংকৰদেৱে নিজৰ পৰিচয় তেওঁৰ বিভিন্ন ৰচনাৱলীত ছেগা-চোৰোকাকৈ দি গৈছে। ৮ম স্কন্ধ ভাগৱতত এওঁ উল্লেখ কৰা নিজৰ বংশ পৰিচয়টি এই ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য—
 
টেমোনীয়া বন্ধে গ্ৰাম বটদ্ৰৱা যাৰ নাম
লৌহিত্যৰ জলে অনুকূল। 
ভৈলা সেহি গ্ৰামেশ্বৰ যাৰ নাম ৰাজধৰ
কায়স্থ কুলৰ পদ্মফুল॥
তান পুত্ৰ সূৰ্যধৰ মহা বৰা বংশধৰ
আতি গুণৱন্ত সন্ত শিষ্ট। 
যাৰ যশ এভো জ্বলৈ জয়ন্ত মাধৱ দলৈ
দুই ভাই যাহাৰ কনিষ্ঠ॥
তান হৈতে ভৈল জাত সমস্ত দেশতে খ্যাত
প্ৰসিদ্ধ কুসুম নাম যাৰ। 
গুণৱন্ত মহামানী দাতাৰ অগ্ৰতগণি
শিৰোমণি সমস্ত ভূঞাৰ॥
তাহাৰ তনয় কবি কৃষ্ণৰ চৰণ সেবি
শংকৰে ৰচিলা ইটো গীত। 
শুনিয়োক বুধ লোক মোৰ পদ যেন হোক
কৃষ্ণকথা শুনি ৰঞ্জা চিত্ত॥
 
বৰদোৱাৰ কুসুম্বৰ ভূঞা আৰু সত্যসন্ধাৰ পুত্ৰ হিচাপে ১৪৪৯ চনত শংকৰদেৱৰ জন্ম হয়। নিচেই সৰু কালতে তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃৰ লোকান্তৰ ঘটে। বুঢ়ীমাক খেৰসুঁতীৰ তত্ত্বাৱধানত ডাঙৰ দীঘল হোৱা শংকৰদেৱ প্ৰায় দহ বছৰ বয়সলৈকে কোনো শিক্ষানুষ্ঠানত ভৰ্তি হোৱা নাছিল। দহ বছৰ বয়সত বুঢ়ী মাকে তেওঁক মহেন্দ্ৰ কন্দলিৰ টোলত নাম ভৰ্তি কৰাই দিয়ে। তেওঁ অতি কম বয়সৰ ভিতৰতেই নিজৰ প্ৰতিভাৰ পৰিচয় দাঙি ধৰি টোলৰ ওজা ছাত্ৰ হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়। প্ৰচলিত বিশ্বাস মতে ইয়াত পঢ়ি থকা কালতেই ‘ভকতিৰ চাৰিখুটি মাৰি’ হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান পুথিখন ৰচনা কৰে। সোতৰৰ পৰা কুৰি বছৰ বয়সৰ ভিতৰত তেওঁ পঢ়াশলীয়া শিক্ষা সাং কৰি পাৰিবাৰিক দায়িত্ব কান্ধ পাতি লয়। 
ডেকাগিৰি হিচাপে পৰিচিত হৈ পৰা শংকৰদেৱে টোলৰ পৰা উভতি আহি ‘শিৰোমণি ভূঞা’ৰ বাব গ্ৰহণ কৰে আৰু একৈশ বছৰ বয়সত সূৰ্যৱতীক বিবাহ কৰায়। এটি কন্যা সন্তান জন্ম দিয়াৰ ন মাহ পাছতেই সূৰ্যৱতীয়ে ইহলীলা সম্বৰণ কৰে। এই ঘটনাই শংকৰদেৱক সংসাৰৰ প্ৰতি বিৰাগ জন্মায় আৰু ইহ সংসাৰৰ প্ৰতি নিস্পৃহ কৰি তোলে। কন্যা মনুক বিয়া দিয়েই কেইজনমান সংগী (সোতৰজন)ৰ সৈতে তেওঁ বত্ৰিশ বছৰ বয়সত (১৪৮১ খ্ৰীঃ) প্ৰথমবাৰৰ বাবে তীৰ্থ ভ্ৰমণলৈ ওলাই যায়। বাৰ বছৰ কাল ভাৰতৰ বিভিন্ন তীৰ্থস্থান, ধৰ্মস্থান ভ্ৰমণ কৰে। এই ভ্ৰমণ কালতে তেওঁ ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত বিভিন্ন সন্ত-মহন্তক, বিশেষকৈ ভক্তি আন্দোলনৰ পুৰোধা ব্যক্তি, প্ৰচাৰকাৰীসকলক লগ পাইছিল। তেওঁলোকৰ সৈতে ধৰ্ম-দৰ্শন, ৰীতি-নীতি, আচাৰ-ব্যৱহাৰ আদি দিশসমূহৰ বিষয়ে বিতংকৈ আলোচনা কৰিছিল আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ নতুন ধৰণে, অসমৰ সামাজিক প্ৰেক্ষাপটত খাপ খোৱাকৈ নৱ-বৈষ্ণৱ ধৰ্ম প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ অনুপ্ৰেৰণা লাভ কৰে। 
তীৰ্থযাত্ৰাৰ পৰা উভতি অহাৰ পাছত বিভিন্ন আত্মীয়-স্বজনৰ অনুৰোধ পেলাব নোৱাৰি শংকৰদেৱে দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে বিবাহ কৰাবলৈ সন্মত হয় আৰু কালিন্দী আইৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। তথাপিও তেওঁ গৃহস্থী ধৰ্মত বৰ মন নিদি ভক্তি ধৰ্ম প্ৰচাৰলৈহে মন মেলে। প্ৰথমতে জগন্নাথ মূৰ্তি প্ৰতিষ্ঠা কৰি ভক্তি ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল যদিও পৰৱৰ্তী সময়ত ইয়াৰে সংস্কাৰ সাধন কৰি বেলেগ ধৰণে এক শৰণ নাম ধৰ্মৰ প্ৰচাৰত মনোনিৱেশ কৰে। বৰদোৱাত থকা কালতে তেওঁ সৰিয়হ তলি চিকুণাই তাতে নামঘৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰি চিহ্নযাত্ৰা ভাওনা মঞ্চস্থ কৰে আৰু নব্য ধাৰণাৰে ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰে। 
ইয়াৰ পাছতেই তেওঁ ১৫১৬ চন মানত বৰদোৱা এৰি লুইতৰ উত্তৰ পাৰলৈ গৈ বিভিন্ন ঠাই পৰিভ্ৰমণ কৰি গাংমৌত থাকে। ১৫২১চন মানত তেওঁ মাজুলীৰ ধুঁৱাহাট বেলগুৰিলৈ যায়। উল্লেখযোগ্য যে ইয়াত থকা কালছোৱাতেই তেওঁৰ প্ৰধান শিষ্য ‘বৰাৰ পো’ মাধৱদেৱৰ সৈতে মিলন ঘটে। এই মিলনক পণ্ডিত সমাজে ‘গুৰু শিষ্যৰ মণিকাঞ্চন সংযোগ’ বুলি চিহ্নিত কৰে। এই সময়ছোৱাতে মাধৱদেৱৰ উপৰি ৰত্নাকৰ কন্দলি, ভাস্কৰ বিপ্ৰ, ব্যাস কলাই আদিয়েই শংকৰদেৱৰ শিষ্যত্ব গ্ৰহণ কৰি মধ্য অসমৰ আকাশ-বতাহ নাম-কীৰ্তনৰ ৰোলেৰে মুখৰিত কৰে। অৱশ্যে এটা কথা উল্লেখযোগ্য যে শংকৰদেৱৰ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ পথ ইমান নিষ্কণ্টক নাছিল। বিভিন্ন সময়ত ভিন্‌ ভিন্‌ ব্যক্তি তথা আহোম ৰজাৰ ফালৰ পৰাও অসুবিধাৰ সন্মুখীন হৈছিল। আনকি হাতী ধৰিব নোৱাৰাৰ অজুহাতত আহোম ৰজাই এওঁৰ জোঁৱায়েক হৰিদেৱক শিৰশ্ছেদ কৰে আৰু মাধৱদেৱক বছৰেক কাল বন্দী কৰি থোৱাৰ দৰে থয়। 
এই ঘটনাই শংকৰদেৱৰ স্থান পৰিৱৰ্তন কৰাবলৈ বাধ্য কৰিলে। তেওঁ কোঁচ ৰজা নৰনাৰায়ণৰ অধীনত অসমৰ পশ্চিমাঞ্চললৈ যায় আৰু বিভিন্ন ঠাইত অলপ অলপ দিন থাকি পাটবাউসীত কীৰ্তন ঘৰ সাজি থাকিবলৈ লয়। ইয়াৰ পৰাই ১৫৪৬ চন মানত তেওঁ পুনৰ দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে তীৰ্থ ভ্ৰমণলৈ ওলাই যায়। এইবাৰ পিছে তেওঁ ছমাহতে তীৰ্থ যাত্ৰা সামৰে। ইয়াত থকা কালছোৱা শংকৰদেৱৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ সময় আছিল। ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ উপৰি বিভিন্ন সাহিত্য সৃষ্টিৰে এই কালছোৱা ভৰাই তুলিছিল শংকৰদেৱে। উল্লেখযোগ্য যে ইয়াত থকা কালছোৱাতো তেওঁ নিষ্কণ্টকভাৱে ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰিব পৰা নাছিল। অৱশ্যে চিলাৰায় দেৱানৰ বিশেষ যত্নত তেওঁ নৰনাৰায়ণ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰে। ইয়াত থকা কালছোৱাতে শংকৰদেৱে পাটবাউসীৰ পৰা বেহাৰলৈ ভালেমান বাৰ অহা-যোৱা কৰিছিল। বেহাৰত থকা সময়ছোৱাতে তেওঁৰ গাত এটা ফোঁহোৰা ওলায় আৰু ইয়াৰ ফলতেই ১৫৬৮ চনত ‘বৰাৰ পো’ মাধৱদেৱৰ হাতত ভক্তিধৰ্ম প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ ভাৰ সমৰ্পণ কৰি ভৱলীলা সম্বৰণ কৰে। 
অসমীয়া সংস্কৃতিৰ এনে এটা দিশ নাই য’ত শংকৰদেৱৰ হাতৰ পৰশ অনুভূত নহয়। অসমীয়া জাতিটোক একতাৰ ডোলেৰে বান্ধি সময়ৰ বান্ধোনেৰে একগোট কৰি সেই সমাহিত ৰূপটিক গভীৰ আৰু স্থায়ী ৰূপ দিয়াৰ চেষ্টা কৰিছিল তেওঁ। একাধাৰে ধৰ্মপ্ৰৱৰ্তক, সমাজ সংস্কাৰক, কবি, অনুবাদকাৰী, সংগীতজ্ঞ, নাট্যকাৰ, চিত্ৰকাৰ আদি বিবিধ গুণৰ সমাহাৰেৰে এইজনা মহান পুৰুষে অসমীয়া জাতিটোক এক নিজস্ব পৰিচয় দিয়ালে। এই ক্ষেত্ৰত বাণীকান্ত কাকতিৰ এষাৰ মন্তব্য স্মৰ্তৱ্য— ‘‘বহু দেৱতাৰ মাজত প্ৰধান দেৱতাৰ সন্ধান দান, বহু সত্যৰ ভিতৰত সনাতন সত্যৰ উপলব্ধিৰ প্ৰতি আমাৰ সামাজিক চৈতন্যৰ জাগৰণ, আমাৰ জাতীয় আধ্যাত্মিক ক্ষেত্ৰত মহাপুৰুষৰ প্ৰধান দান। ’’
শংকৰদেৱৰ বহুমুখী দান সাহিত্যৰাজিক বিভিন্ন পণ্ডিতে ভিন্‌ ভিন্‌ ধৰণে শ্ৰেণী বিভাজন কৰিছে ৰচনাক্ৰমৰ আধাৰত, তত্ত্ব নিৰূপণৰ আধাৰত, বন্ধৰ আধাৰত, মৌলিকতা আধাৰত বা ভাষা প্ৰয়োগৰ আধাৰত। আমি এই ক্ষেত্ৰত সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই তত্ত্ব নিৰূপণৰ আধাৰত কৰা শ্ৰেণী বিভাজনকেই গ্ৰহণ কৰি ইয়াত উল্লেখ কৰিলোঁ। 
* কাব্যঃ হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান, ৰুক্মিণীহৰণ কাব্য, বলিছলন কাব্য, অমৃত মথন, অজামিল উপাখ্যান আৰু কুৰুক্ষেত্ৰ। 
* ভক্তি তত্ত্ব প্ৰকাশক গ্ৰন্থঃ ভক্তি প্ৰদীপ, ভক্তি ৰত্নাকৰ, নিমি নৱ-সিদ্ধ-সংবাদ, অনাদিপতন। 
* অনুবাদমূলকঃ ভাগৱত ১ম, ২য়, ষষ্ঠ (অজামিল উপাখ্যান), ৮ম (বলিছলন, অমৃত মথন), আদ্য দশম, ১১শ, ১২শ স্কন্ধ ভাগৱত আৰু উত্তৰাকাণ্ড ৰামায়ণ। 
* অংকীয়া নাটঃ পত্নীপ্ৰসাদ, কালিদমন, কেলিগোপাল, ৰুক্মিণীহৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰামবিজয়। 
* গীতঃ বৰগীত, ভটিমা, টোটয় আৰু চপয়। 
* নাম প্ৰসঙ্গঃ কীৰ্তন আৰু গুণমালা। 
* কাব্যঃ মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণৰ ৭ম-৮ম অধ্যায়ৰ আধাৰত ৰচনা কৰা ‘হৰিশ্চন্দ্ৰ উপখ্যান’ শংকৰদেৱৰ আদি ৰচনা। বিষ্ণুৰ শ্ৰেষ্ঠত্ব প্ৰতিপাদন কৰাই হ’ল এইখন কাব্যৰ মূল উপপাদ্য। বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যে গুৰুজনাই মূলৰ কাহিনীভাগৰ ভালেখিনি পৰিৱৰ্তন সাধন কৰি এই কাব্যখনত উপস্থাপন কৰিছে। ‘চাৰিখুটা মাৰি সেৱক’লৈ অৰ্থাৎ ভক্তিৰ ক্ষেত্ৰখনি চাৰিওফালে খুটিমাৰি কৃষ্ণ সেৱকৰ বাবে নিকপকপীয়া কৰিবলৈকে শংকৰদেৱে এই কাব্যখন ৰচনা কৰিছিল। 
* হৰিবংশৰ পৰা গ্ৰহণ কৰা কাহিনীভাগৰ লগত ভাগৱত পুৰাণৰ কথা মিহলাই শংকৰদেৱে তেওঁৰ দ্বিতীয়খন কাব্য ‘ৰুক্মিণী হৰণ কাব্য’ ৰচনা কৰে। স্থানীয় সাঁচত পেলাই কৰা চৰিত্ৰ চিত্ৰণ, পৰিৱেশ চিত্ৰণ আৰু স্থানীয় বচনভংগী এইখন কাব্যৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্য। মূলৰ পৰা কাহিনীভাগ চয়ন কৰিলেও কবিয়ে নিজৰ মৌলিকত্বৰ পৰশ বাৰুকৈয়ে ৰাখি গৈছে এইখনি কাব্যত। শৃংগাৰ আৰু বীৰৰসৰ প্ৰাধান্য থাকিলেও কাব্যখনিত হাস্যৰসৰ ছিটিকনিয়ে উপভোগ্য কৰি তুলিছে। ভাগৱতৰ ৫ম স্কন্ধৰ ২য় অধ্যায়, ৬ষ্ঠ স্কন্ধৰ ১-৩ অধ্যায়ৰ পৰা আহৰণ কৰা কাহিনী ভাগেৰে ‘অজামিল উপাখ্যান’খন শংকৰদেৱে ৰচনা কৰে। মূলৰ পৰা আঁতৰি নাহি পৰম অনাচাৰী, পৰম পাতকীজনেও নামৰ মহিমাৰ বলত ‘চতুৰ্ভুজ ৰূপে পাৱে বৈকুণ্ঠ নগৰ’ বুলি মন্তব্য কৰি কৃষ্ণ-বিষ্ণুৰ মাহাত্ম্য প্ৰকাশ কৰা এইখনি কাব্যত গভীৰ ভক্তিতত্ত্বক কাব্যিক সুষমাৰে আকৰ্ষণীয় ৰূপত তুলি ধৰাত সফল হৈছে শংকৰদেৱ। 
* ‘বলিচলন’ কাব্যখন ভাগৱত আৰু বামণ পুৰাণৰ পৰা সমল আহৰণ কৰি ৰচনা কৰা হৈছে। বামণে তিনিপদ ভূমি বিচাৰি কিদৰে অত্যাচাৰী বলিক ছলনা কৰিলে সেয়া বৰ্ণনা কৰি কবিয়ে কৃষ্ণপদৰ মাহাত্ম্য ঘোষণা কৰিছে। ভাগৱতৰ অষ্টম স্কন্ধৰ আধাৰতে ‘অমৃত মথন’ নামৰ কাব্যখন কবিজনাই ৰচনা কৰে। ভাগৱতৰ ১৫ম-১৩শ অধ্যায়ত বৰ্ণিত কাহিনীভাগৰ লগত নিজস্ব কিছু সংযোগ কৰি দেৱতা অসুৰৰ মাজৰ যুদ্ধৰ কথা বৰ্ণনা কৰি অমৃত হস্তগত কৰিবলৈ বিষুৱে কেনেদৰে মোহিনী ৰূপ ধাৰণ কৰিছিল সেই কথা বৰ্ণনা কৰিছে এইখন কাব্যত। ঠিক সেইদৰে ভাগৱতৰ দশম স্কন্ধৰ ৮২-৮৫ম অধ্যায়ৰ বৰ্ণিত কৃষ্ণ তথা যাদৱ বংশৰ কুৰুক্ষেত্ৰলৈ যাত্ৰা, নন্দ যশোদা আৰু গোপসকলৰ লগত পুনৰ মিলন, কৃষ্ণৰ প্ৰধান মহিষীসকলৰ নিজ নিজ বিবাহৰ বিৱৰণ, বাসুদেৱৰ যজ্ঞ অনুষ্ঠান, নন্দ যশোদাৰ কৰুণ বিদায় আদি ঘটনাকে আধাৰ হিচাপে লৈ ‘কুৰুক্ষেত্ৰ’ কাব্যখন ৰচনা কৰা হৈছে। এই তিনিওখন কাব্যৰ বৰ্ণনাত ভক্তিবাদৰ মনোৰম সংযোগ ঘটিছে বুলি সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে। 
* ভক্তি তত্ত্ব প্ৰকাশক গ্ৰন্থঃ কৃষ্ণ-অৰ্জুনৰ কথোপকথনৰ জৰিয়তে ভক্তিৰ তত্ত্বসমূহ প্ৰকাশ কৰিবলৈকে মহাপুৰুষজনাই ‘ভক্তি প্ৰদীপ’ ৰচনা কৰিছিল। ঠিক সেইদৰে সৃষ্টিতত্ত্ব, পিণ্ড ব্ৰহ্মাণ্ড-তত্ত্ব, ষট চক্ৰৰ কথা, ছৌবিছ তত্ত্বৰ উৎপত্তি আৰু বিকাশৰ বিৱৰণেৰে ৰচনা কৰা ‘অনাদি পতন’ গ্ৰন্থখনৰ আধাৰ গ্ৰন্থ হ’ল ভাগৱতৰ তৃতীয় স্কন্ধ আৰু বামণ পুৰাণ। ন-গৰাকী সিদ্ধৰ লগত নিমি ৰজাৰ কথোপকথনৰ যোগেদি আধ্যাত্মিক আৰু ভক্তিতত্ত্বৰ কথা আলোচনা কৰা হৈছে ‘নিমি-নৱ-সিদ্ধ সংবাদ’ত। ‘ভক্তি ৰত্নাকৰ’ সংস্কৃত ভাষাত ৰচনা কৰা হৈছিল। এইখন এখন প্ৰকৰণমূলক গ্ৰন্থ আৰু ইয়াত বিভিন্ন শ্লোক সংস্কৃত শাস্ত্ৰৰ পৰা চয়ন কৰি সংকলিত কৰা হৈছে। পৰৱৰ্তী কালত ৰামচৰণ ঠাকুৰে এই কাব্যখন অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰে। বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ তাত্ত্বিক দিশসমূহ সহজবোধ্য কৰি প্ৰকাশ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ প্ৰচেষ্টা এই কাব্যকেইখনত অনুভূত হয়। 
* অনুবাদমূলকঃ শংকৰদেৱৰ প্ৰায়খিনি ৰচনাই মূলতঃ অনুবাদমূলক যদিও কেইখনমান অনুবাদ কৰোঁতে তেওঁ সততে মূলৰ প্ৰতি দৃষ্টি নিবদ্ধ ৰাখিছিল আৰু কল্পনা সংযত কৰিছিল। সেই ৰচনাৰাজিকে অনুবাদমূলক সাহিত্যৰ অন্তৰ্ভুক্ত বুলি সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মাই মন্তব্য কৰিছে। উল্লেখযোগ্য যে পুৰাণ সূৰ্য ভাগৱত হ’ল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মূল আদৰ্শ পুথি স্বৰূপ। এইখন পুৰাণৰ ১ম, ২য়, ৬ষ্ঠ, ৮ম, ১১শ, ১২শ স্কন্ধ শংকৰদেৱে অসমীয়া লোকসমাজৰ সহজবোধ্যভাৱে অনুবাদ কৰিছিল। ভাগৱতৰ দশম স্কন্ধৰ প্ৰথম ৪৯টা অধ্যায় (৯০টা ভিতৰত) শংকৰদেৱে অসমীয়ালৈ অনুবাদ কৰিছিল। এইখিনিক আদি দশম বুলি কোৱা হয়। কৃষ্ণৰ ল’ৰালি কালৰ বিভিন্ন কাহিনী আৰু ঘটনা এই অংশটোত বৰ্ণিত হৈছে। মাধৱ কন্দলিয়ে ৰচনা কৰা ৰামায়ণখনৰ আদি আৰু উত্তৰাকাণ্ড দুয়োটা নোহোৱা হোৱাত গুৰুজনাই নিজে উত্তৰা কাণ্ড ৰচনা কৰে আৰু প্ৰধান শিষ্য মাধৱদেৱক আদি কাণ্ড ৰচনা কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। 
* অংকীয়া নাটঃ শংকৰদেৱৰ প্ৰধান সৃষ্টিকাৰ্যসমূহৰ ভিতৰত এক নব্য নাট্য শৈলী সৃষ্টিয়েই হ’ল আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য। ইতিমধ্যে আমি উল্লেখ কৰিছোঁ যে সৰিয়হ তলি চিকুণাই নামঘৰ পাতি তাতে চিহ্নযাত্ৰা অভিনয় কৰি শংকৰদেৱে এই পৰম্পৰাৰ পাতনি মেলে। ‘চিহ্নযাত্ৰা’ নাটখন বৰ্তমানলৈকে উদ্ধাৰ হোৱা নাই। এটা কথা ঠিক যে পূৰ্বতে অসমত বিভিন্ন লোকনাট্য পৰম্পৰা চলি আছিল যদিও সেইবোৰৰ সংস্কাৰ সাধন কৰি সৃষ্টি কৰা কোনো ধৰণৰ নাট্য পৰম্পৰাৰ প্ৰচলন নাছিল। শংকৰদেৱ হ’ল ইয়াৰ প্ৰথম সংস্কাৰক, সেয়ে তেৰাক অসমীয়া নাটকৰ জনক বোলা হয়। ব্ৰজাৱলী ভাষাত ৰচনা কৰা তেওঁৰ নাটকসমূহ হ’ল ক্ৰমে পত্নী প্ৰসাদ, কালিদমন, কেলিগোপাল, ৰুক্মিণীহৰণ, পাৰিজাত হৰণ আৰু ৰাম বিজয়। 
* গীতঃ শংকৰদেৱে ৰচনা কৰা গীতসমূহক মূলতঃ তিনিটা প্ৰধান ভাগত ভাগ কৰি আলোচনা কৰিব পাৰি। যথা বৰগীত, ভটিমা, টোটয় আৰু চপয়। ‘বৰগীত’ মহাপুৰুষজনাৰ অন্যতম অভিনৱ সৃষ্টি। এই নামকৰণটি মহাপুৰুষজনাই কৰা নাই যদিও পৰৱৰ্তীকালত বৈষ্ণৱ ভক্তসকলে আন গীতৰ পৰা পৃথক কৰিবলৈ শংকৰদেৱ আৰু মাধৱদেৱে ৰচনা কৰা এক শ্ৰেণী গীতক বৰগীত বুলি আখ্যায়িত কৰে। ‘মন মেৰি ৰাম চৰণেহি লাগু’ শিৰোনামৰে বদৰিকাশ্ৰমত ৰচনা কৰা (প্ৰথমবাৰ তীৰ্থ ভ্ৰমণ কালত) গীতটোৱেই হ’ল প্ৰথম বৰগীত। শংকৰদেৱে বাৰকুৰি বৰগীত ৰচনা কৰিছিল যদিও কমলা বায়ন নামৰ ভকত এজনে আওৰাবলৈ নিওঁতে সেয়া বনপোৰা জুয়ে পুৰিলে। তাৰে ৩৪টাহে ভকতৰ মুখত ৰ’ল। সেই দুখতে শংকৰদেৱে আৰু বৰগীত ৰচনা নকৰি মাধৱদেৱক ৰচনা কৰিবলৈ আজ্ঞা কৰে। বৰগীতৰ ভাষা ব্ৰজাৱলী। ভটিমা মানে স্তুতি বা প্ৰশস্তি। ভাট নামৰ গায়কসকলে পৰিৱেশন কৰা ভক্তিমূলক গীতসমূহেই ভটিমা। মহাপুৰুষজনাই ‘নাট-ভটিমা’, ‘দেৱ ভটিমা’ আৰু ‘ৰাজ ভটিমা’ বুলি তিনিশ্ৰেণীৰ ভটিমা সৃষ্টি কৰিছিল। দেৱতাক স্তুতি কৰা গীতসমূহ দেৱ ভটিমা, ৰজাৰ স্তুতি কৰা ভটিমাসমূহ ৰাজ ভটিমা আৰু নাটবোৰ কাহিনীৰ স্বাৰ্থত কাৰোবাৰ স্তুতি বা প্ৰশস্তিত গোৱা গীতসমূহ নাট ভটিমা। উল্লেখযোগ্য যে পৰৱৰ্তী সময়ত মাধৱদেৱে শংকৰদেৱক স্তুতি কৰাৰ নিমিত্তে ‘গুৰু ভটিমা’ সংযোগ কৰি চতুৰ্থটো ভটিমাৰ সৃষ্টি কৰে। ‘টোটয়’ পদটো সংস্কৃত ‘টোটক’ পদৰ পৰা আহিছে। ই এবিধ সংস্কৃত ছন্দ বিশেষ। নৰনাৰায়ণৰ ৰাজসভাত থাকোঁতে বিষ্ণুৰ মহিমা প্ৰকাশক এক শ্ৰেণীৰ শ্লোক লিখিছিল শংকৰদেৱে আৰু সেয়াই টোটক। উদাহৰণস্বৰূপে ‘মধু-দানৱ-দাৰণ দেৱ বৰম্‌’ শ্লোকটিৰ কথা ক’ব পাৰি। আনহাতে ‘চপয়’ ছন্দত ৰচিত স্তৱ বা গুণানুকীৰ্তনমূলক গীতবোৰেই চপয়। 
* নাম প্ৰসংগমূলক গ্ৰন্থঃ একশৰণ নামধৰ্মৰ চাৰি পুথিৰ অন্যতম ‘কীৰ্তন’খন হ’ল শংকৰদেৱৰ এখন উল্লেখযোগ্য পুথি। কীৰ্তনত মুঠতে ২৭টা স্বয়ংসম্পূৰ্ণ কাহিনী সন্নিৱিষ্ট হৈ আছে। শংকৰদেৱৰ তিৰোভাৱৰ পিছত মাধৱদেৱৰ আজ্ঞা মতে ভাগিন ৰামচৰণে বিভিন্ন খণ্ড সংগ্ৰহ কৰি একগোট কৰি সংকলিত কৰে। নৱবিধ ভক্তিৰ ভিতৰত শ্ৰৱণ-কীৰ্তনৰ গুৰুত্ব সৰ্বাধিক বুলি শংকৰদেৱে বিবেচনা কৰে। সেয়ে এই দুয়োটা দিশৰ অভাৱ পূৰণ কৰিবৰ বাবেই তেওঁ বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন ঠাইত এই খণ্ডসমূহ লিপিবদ্ধ কৰিছিল। ভগৱন্তৰ নাম বা লীলামালাক আবৃত্তি কৰাকে কীৰ্তন আৰু শুনাকে শ্ৰৱণ কৰা বুলি কোৱা হয়। ইয়াত ভজনীয় ঈশ্বৰৰ স্বৰূপ নিৰ্ণিত হৈছে। 
* এই গ্ৰন্থখনৰ বিষয়ে লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাদেৱে এষাৰ মন্তব্য কৰিছিল— ‘‘ভাষাৰ লালিত্য, ছন্দৰ ঝংকাৰ, সুৰৰ লাৱণ্য, ভাবৰ মাধুৰ্য, ভক্তিৰ দৃঢ়তা, চিন্তাৰ উচ্চতা আদিৰ সমষ্টিৰে শংকৰদেৱৰ কীৰ্ত্তন ৰচিত। ’’ ইয়াৰ পৰাই অনুধাৱন কৰিব পাৰি গ্ৰন্থখনৰ সুদূৰ প্ৰসাৰী ভূমিকাৰ কথা, কালজয়ী ভাবটিৰ কথা। উল্লেখযোগ্য যে বৰ্তমান প্ৰচলিত কীৰ্তন পুথিখনত মাধৱদেৱৰ ভণিতাযুক্ত ‘ধ্যানবৰ্ণন’, ৰত্নাকৰ কন্দলিৰ ‘সহস্ৰ নাম বৃত্তান্ত’ আৰু শ্ৰীধৰ কন্দলিৰ ‘ঘুনুচা কীৰ্তনো’ সন্নিৱিষ্ট হৈ আছে। 
* মাত্ৰ ৩৭৭টা পদৰ সমষ্টি, ছয় আখৰীয়া কুসুমমালা ছন্দেৰে ৰচিত গুণমালা এখন উল্লেখযোগ্য গ্ৰন্থ। ব্যক্তিগতভাৱে বা অকলশৰীয়াকৈ ঈশ্বৰৰ লীলা স্মৰণ কৰাৰ বাবে এইখন পুথি ৰচিত। নৰনাৰায়ণৰ ৰাজসভাত তেওঁ পণ্ডিতসকলক হাতী মাৰি ভুৰুকাত ভৰাবলৈ কোৱাত শংকৰদেৱে সমস্ত ভাগৱত পুৰণাখনৰ কথাবস্তু এই কেইটামান পদত প্ৰতীকাত্মকভাৱে ভুৰুকাত ভৰাই তুলি দিছিল। গুণমালাখনত ৬টা খণ্ডত বিষয়বস্তু বিভাজন কৰি থোৱা হৈছে। 


==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==


[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]</text>
      <sha1>e5kkbmrx8y8piq4y76l11d027mwerzz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সত্ৰীয়া নৃত্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3388</id>
    <revision>
      <id>517134</id>
      <parentid>505361</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:26:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:40E6:25E:4BC4:4A3:72FF:FE0A:99C2</ip>
      </contributor>
      <comment>বিভিন্ন বাদ্য</comment>
      <origin>517134</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21334" sha1="22a2vp198at3ue5n9shf5shwtknlqsw" xml:space="preserve">{{Infobox dance
|title = সত্ৰীয়া নৃত্য
|image = Sattriya Dance by Ramkrishna Talukdar.JPG
|imagesize = 200px
|alt = 
|caption = ৰামকৃষ্ণ তালুকদাৰৰ দ্বাৰা পৰিৱেশিত সত্ৰীয়া নৃত্য
|genre = [[ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় নৃত্য]]
|signature = 
|inventor = 
|year = 
|country = [[অসম]], [[ভাৰত]]
}}
'''সত্ৰীয়া নৃত্য''' হৈছে [[ভাৰত]]ৰ [[সংগীত নাটক একাডেমী]]ৰপৰা শাস্ত্ৰীয় নৃত্য হিচাপে মৰ্যাদা প্ৰাপ্ত ৮টি নৃত্য শৈলীৰ অন্যতম। সত্ৰীয়া নৃত্যৰ 'সত্ৰীয়া' শব্দটো 'সত্ৰ'ৰ পৰা আহিছে।&lt;ref&gt;Thakur, Sudarsha Cultural Reportage[https://web.archive.org/web/20071015090502/http://janasadharan.com/yat/32.htm]&lt;/ref&gt; মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]] প্ৰতিষ্ঠিত সত্ৰসমূহৰ যোগেৰে প্ৰায় ১৫ শ শতিকাৰ পৰাই এই নৃত্যধাৰা [[অসম]]ত প্ৰচলিত হয়।&lt;ref&gt;Sethi, Arshiya Sattriya: The redefining of a tradition [https://web.archive.org/web/20070928124027/http://www.janasadharan.com/yat/31.htm]&lt;/ref&gt; মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ আৰু তেওঁৰ প্ৰিয় শিষ্য মাধৱদেৱে ভক্তিধৰ্ম প্ৰচাৰৰ অৰ্থে, শাস্ত্ৰীয় নৃত্যৰ সম্পদক আশ্ৰয় কৰি সৃষ্টি কৰা; তেওঁৰ পৰৱৰ্তী প্ৰচাৰকসকলে কিছু পৰিমাণে সংবৰ্দ্ধন ঘটোৱা আৰু [[সত্ৰ]]সমূহৰ হাতত সংৰক্ষিত, পৰিবৰ্ধিত,পৰিশীলিত তথা ব্যাকৰণসন্মত ভাবে জনপ্ৰিয় হৈ উঠা নৃত্যধাৰাকে সাধাৰণতে সত্ৰীয়া নৃত্য বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;সত্ৰ&quot;&gt;{{cite book | title=সত্ৰ সূৰ্য্য | publisher=কলিয়াবৰ জিলা সত্ৰ মহাসভা | author=শইকীয়া বৰবায়ন, ৰসেশ্বৰ | authorlink=সত্ৰীয়া নৃত্য কলা | year=১৯৯৭ | pages=১২৮}}&lt;/ref&gt;

==ইতিহাস==
ব্ৰহ্মা ৰচিত ''গন্ধৰ্ব বেদ'' বা নাট্যবেদ আৰু সদাশিৱ ৰচিত ''দ্বাদশ সহশ্ৰী''ৰ আলমতে মৰ্ত্যত ভৰতমুনিয়ে নাট্য শাস্ত্ৰ ৰচনা কৰে।&lt;ref name=&quot;নৃ&quot;&gt;{{cite book | title=বিষ্ণুপ্ৰসাদ ৰাভা ৰচনা সম্ভাৰ | publisher=ৰাভা ৰচনাৱলী প্ৰকাশন সঙ্ঘ | author=ৰাভা, বিষ্ণুপ্ৰসাদ | authorlink=নৃত্য কলা | year=২০০৮ | pages=৭৭}}&lt;/ref&gt; ই খৃষ্ট জন্মৰ শতিকাৰ পৰাই প্ৰচলিত।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;&gt;{{cite book | title=সত্ৰীয়া সংস্কৃতিৰ স্বৰ্ণৰেখা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=দেৱগোস্বামী, নাৰায়ণ চন্দ্ৰ | authorlink=শংকৰী সংগীতৰ ধাৰা আৰু দিগদৰ্শন | year=১৯৮৪ | pages=৫৭৮, ৫৭৯, ৫৮৮}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;নৃ-২&quot;&gt;{{cite book | title=শ্ৰীহস্ত মুক্তাৱলী | publisher=অসম প্ৰকাশন পৰিষদ | author=নেওগ, মহেশ্বৰ | authorlink=ভূমিকা | year=২০০৮ | pages=১৮}}&lt;/ref&gt; ভৰতৰ নাট্যশাস্ত্ৰত নৃত্যত প্ৰয়োগ হোৱা বিভিন্ন কলা-কৌশলৰ ভিত্তিত চাৰিপ্ৰকাৰ প্ৰবৃত্তিত ভাগকৰা হৈছে; দাক্ষিণাত্য, অৱন্তী, পাঞ্চালী আৰু ওড্ৰ-মাগধী। ওড্ৰ-মাগধী ভাৰতৰ পূব প্ৰান্তৰৰ ঠাইবোৰক বুজাইছিল। ভাৰতৰ পূব প্ৰান্তত থকা প্ৰাগজ্যোতিষপুৰ ওড্ৰ-মাগধী অংশত পৰে। ইয়াৰ দ্বাৰাই ই কথা প্ৰতীয়মান হয় যে, বৰ্তমানৰ অসম নামৰ ভূখণ্ডত খৃষ্টীয় প্ৰথম শতিকাৰ পৰাই নৃত্য-গীতৰ প্ৰচলন আছিল।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt; পৰৱৰ্তীকালত ভাস্কৰবৰ্মাৰ দিনৰ পৰা অসম ভূখণ্ডৰ নৃত্যকলা কিছু উন্নত আৰু বিকশিত হয়।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt; প্ৰাচীন নৃত্যকলাক ঘাইকৈ দুটা ভাগত ভাগ পৰা হয়; তাণ্ডৱ আৰু লাস্য।&lt;ref name=&quot;নৃ&quot;/&gt; তণ্ডু মুনিৰ পৰা পোৱা নৃত্য শিক্ষাই তাণ্ডৱ নৃত্য। শাস্ত্ৰমতে, ব্ৰহ্মাৰ আদেশত তেওঁ ৰচনা কৰা “অমৃতমন্থন’’ নাট ভৰতমুনিয়ে পৰিৱেশন কৰে। কিন্তু শিৱই সেই নাট উপভোগ কৰিবলৈ নোপোৱাত পুনৰ ব্ৰহ্মাই “ত্ৰিপুৰ দাহ’’ ৰচনা কৰি হিমালয় পৰ্বতৰ পিছফালে অভিনীত কৰোৱায়। কিন্তু নৃত্য-গীত নথকাত শিৱ অসন্তুষ্ট হয় আৰু শিৱৰ পৰামৰ্শমতে ভৰতমুনিয়ে তণ্ডু মুনিৰ পৰা নৃত্য শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। তণ্ডু মুনিৰ পৰা শিকা নৃত্যই তাণ্ডৱ নৃত্য নামে পৰিচিত হ’ল।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt;  ভাস্কৰ বৰ্মাৰ দিনৰ পৰা শংকৰদেৱৰ আগৰ সময়লৈ অসমত বিভিন্ন শৈলীত নৃত্যৰ প্ৰচলন আছিল। [[শংকৰদেৱ]] আৰু [[মাধবদেৱ]] দুয়োজনা বৈষ্ণৱ গুৰুৱে স্থানীয়ভাৱে প্ৰচলিত নৃত্যৰ উপাদান আৰু সংস্কৃত নাট আৰু নৃত্যৰ আলম লৈ একশ্ৰেণীৰ নৃত্য অসমত প্ৰচলন কৰিলে, যিসমূহ বৰ্তমান সত্ৰীয়া নৃত্য ৰূপে পৰিগণিত।
===শংকৰদেৱ প্ৰৱৰ্তিত নৃত্য===
[[চিত্ৰ:সত্ৰীয়া নৃত্য.gif|210px|thumb|right|সত্ৰীয়া নৃত্যৰ এটি ভংগীমা ]]
অসমত প্ৰথম শতিকাৰ পৰাই নৃত্যধাৰাৰ প্ৰচলন আছিল যদিও ই শাস্ত্ৰসন্মতভাৱে বিকাশ লাভ কৰে শংকৰদেৱৰ হাততহে। ভৰত মুনিৰ নাট্যশাস্ত্ৰৰ নীতি-নিৰ্দেশান আৰু থলুৱা উপাদান লৈ তেওঁ এক নৃত্য-গীতৰ ধাৰাৰ সৃষ্টি কৰে। পিছত সত্ৰসমূহত ই বিকশিত আৰু সম্প্ৰসাৰিত হয়। সেয়ে, শংকৰদেৱ আৰম্ভণি সৃষ্ট হ’লেও মাধৱদেবকে আদি কৰি সকলো আতা-আতৈ-সন্ত-মহন্তৰ প্ৰচেষ্টাত সত্ৰসমূহত বিকশিত হৈ উঠা এই নৃত্যধাৰাক “সত্ৰীয়া নৃত্য’’ বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;সত্ৰ&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;নৃত্য-৩&quot;&gt;{{cite book | title=গৰীয়সী | publisher=সাহিত্য প্ৰকাশ,ট্ৰিবিউন ভৱন | author=গগৈ, মণিমালা | authorlink=সত্ৰীয়া নৃত্যৰ একনিষ্ঠ সাধক যতীন গোস্বামী | year=২০০৯ | pages=২৫}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, ''চালি নাচ'' আৰু ''বহা নাচ'' মাধবদেৱৰ সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt; আনহাতে, বৰ্তমান প্ৰচলিত জনপ্ৰিয় [[ভোৰতাল নৃত্য]], যি সত্ৰীয়া স্বীকৃতি লাভ কৰিছে, সি [[বৰপেটা সত্ৰ]]ৰ ভকত নৰহৰি বুঢ়াভকতৰ সৃষ্টি।

২০০০ চনৰ ১৫ নৱেম্বৰত এক সুকীয়া শৈলীৰ এই নৃত্যক [[সংগীত নাটক একাডেমী]]য়ে ভাৰতৰ অন্যতম শাস্ত্ৰীয় নৃত্যৰ মৰ্য্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;সত্ৰ-১&quot;&gt;{{cite web | url=http://janasadharan.com/yat/32.htm | title=সংগীত নাটক অকাডেমী | accessdate=24 December 2024 | archivedate=15 October 2007 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20071015090502/http://janasadharan.com/yat/32.htm | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
===মাধবদেৱৰ অৱদান===
শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ সময়ত ধৰ্ম-কৰ্ম, কলা-সংস্কৃতি ৰক্ষাৰ ভাৰ প্ৰধান শিষ্য মাধবদেৱক দি গৈছিল। তাৰ পিছত মাধবদেৱে মথুৰাদাস বুঢ়া আতা, নাৰায়ণ দাস ঠাকুৰ আতা আদিৰ সৈতে লগ লাগি মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ লগতে কলা-সংস্কৃতি প্ৰসাৰ আৰু প্ৰচাৰৰ কাম কৰিছিল। তেওঁ বৰপেটাত “ৰঙীয়াল গৃহ’’ নিৰ্মাণ কৰি যুৱক শিল্পীক স্ত্ৰী সজাই [[চালি নাচ]] পৰিৱেশন কৰাইছিল। ৰামচৰণ ঠাকুৰৰ গুৰু চৰিত্তৰ আছে, 

হৃদয়ত স্তন খোপা কৰা সিন্দূৰ&lt;br&gt;নয়নে কাজল দিলে দেখিতে প্ৰচুৰ।&lt;br&gt;হাতে খাৰু গলে মণি কুণ্ডল কৰ্ণত&lt;br&gt;দিলা চাৰি জেঠি আৰু জ্বলে কপালত।&lt;br&gt;পাট শাৰী পিন্ধাই কাপেলি দিলা মাথে।&lt;br&gt;স্ত্ৰী হেন দেখে লোকে বুলিলা সাক্ষাতে।

অৱশ্যে, ইমানখিনি কৰাৰ আগতে মাধবদেৱে বহু কষ্ট কৰিবলগীয়া হৈছিল। ৰজাৰ ৰোষৰ পৰা বাচিবলৈ শংকৰদেৱে “বৰঘৰ বৰমেল নাপাতিবলৈ আৰু নটুৱাক ননচুৱাব’’লৈ কৈ গৈছিল যদিও গুৰুৰ দেহাৱসানৰ পিছত নামধৰ্মৰ গতি স্তিমিত হৈ পৰাত ভকতক [[কৃষ্ণ]] মাহাত্ম্যৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিবলৈকে তেওঁ গুৰুবাক্য লংঘন কৰি ৰঙীয়াল গৃহ সজাইছিল। 

মাধবে বোলন্ত আৱে কি কৰিবো আমি&lt;br&gt;একখানি কথা কহো শুনিয়োক তুমি।&lt;br&gt;চাৰিগুটি কথা গুৰু বুলিলন্ত মোক।&lt;br&gt;নকৰিবা বাপু আৱে হাক দিলো তোক।&lt;br&gt;বৰ ঘৰ বৰ মেল নকৰিবা তুমি&lt;br&gt; নটুৱাক নচোৱাব হাক দেও আমি।&lt;br&gt;কহিয়োক সখি আৱে আমি কি কৰিবো।&lt;br&gt;কেনমতে আৱে গোৰু ধৰ্মক ৰাখিবো।

গুৰু ধৰ্ম ৰক্ষাৰ স্বাৰ্থতে মাধবদেৱে নাট-নৃত্যৰ চৰ্চা অব্যাহত ৰাখিছিল। কোচ ৰজাৰ মন্ত্ৰী সুৰানন্দই ৰঙীয়াল গৃহ পুৰি পেলোৱাৰ পাছতো গোপনে কলা-সংস্কৃতিৰ চৰ্চা অব্যাহত ৰাখিছিল। পিছত মথুৰাদাস বুঢ়া আতা, নাৰায়ণ দাস ঠাকুৰ আতা, বৰবিষ্ণু আতা, ভৱানীপুৰীয়া গোপাল আতা আৰু [[পদ্ম আতা]]ৰ সন্মিলিত প্ৰচেষ্টাত সত্ৰীয়া নৃত্য-গীতৰ ধাৰাটি প্ৰবাহিত হৈ থাকি।

==মাটি আখৰা==
সত্ৰীয়া নৃত্যৰ প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষাক মাটি আখৰা বোলে। শৰীৰৰ অঙ্গসমূহক মাটিৰ লগত সম্বন্ধ ৰাখি কৰা সাধনাই মাটি আখৰা। সত্ৰীয়া নৃত্যৰ বাবে শৰীৰ সাধনা আৰু হস্ত সাধনাৰ বাবে মাটি আখৰা কৰা হয়। মাটি আখৰাই শৰীৰৰ অংগ সঞ্চালনত প্ৰভাৱ পেলায়। মাটি আখৰা মুঠতে চৌষষ্ঠিখন, কিন্তু [[কমলাবাৰী সত্ৰ]]ত বাসত্তৰখন মাটি আখৰাৰ প্ৰচলন আছে। কিছুমান মাটি আখৰা ব্যায়াম জাতীয়, ইয়াক ’লন’ বোলে। মাটি আখৰাৰ প্ৰথমটো ভাগ দণ্ডৱত। কমলাবাৰী সত্ৰত প্ৰচলিত মাটি আখৰাবোৰ হ’ল;&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt;
{{div col|4}}
*ধেনু ভঙা
*কাছ বান্ধ
*মতা ওৰা
*মাইকী ওৰা
*বুকু চোৱা
*গেৰোৱা চোৱা
*হাত সলোৱা
*মৈৰাই পানী খোৱা
*এটীয়া হাত পকোৱা
*দুটীয়া হাত পকোৱা
*পচলা তোলা
*পানী সিঁচা
*হাড় ভঙা
*যাতনি
*মোৰোপা
*কঁকিলা খোচা
* খহকী
*তেলটুপী
*আঠুৱা
*তমাল মোচৰা
*টেটেলা
*ছলনা
*ছত্ৰাৱলী
*বহি মুৰুকা
*থিয় মুৰুকা
*এটীয়া মুৰুকা
*বাঘজাঁপ
*ভোকোলা জাপ
*ওৰাত জাপ
*জলক
*সিংহ জলক
*তিনটীয়া জলক
*চাৰিটীয়া জলক
*চিটিকা
*চিটিয়া নাধেই
*উধাচটা
*কাটি চটা
*বহি চটা
*ওৰা চটা
*এটীয়া চটা
*চৌঘুৰি বহি চটা
*চৌঘূৰি ওৰা চটা
*ওৰাত বহা উটা
*আঠু লন
*ঠিয় লন
*কাটি লন
*উধা লন
*চৌঘুৰি কাটি লন
*কাটি খৰ
*চিত খৰ
*লুটি খৰ
*মতা পাক
*মাইকী পাক
*আকল পাক
*শাৰী পাক
*চিতা পাক
*গেৰি পাক
*উধা পাক
*চেৰেকী পাক
*উধা চেৰেকী পাক
*এটীয়া ভৰিৰ পাক
*কাটি পাক
*উৰু পাক
*টুকুৰা পাক
*ঠেং মেলা টুকুৰা পাক
*উৰপাক টুকুৰা
*এটীয়া কামিটনা
*জোৰ কামীটনা
*ধেকোৰা ধেই
*ধেৰ ধিনাওঁতা
*ধিনা খিতিতি তাৎধেই
*ধেই দাও তাৎখিতি নাধেই
{{div col end}}
মাটি আখৰা আয়ত্ব কৰি লোৱাৰ পিছত তাৰপৰা পূৰ্ণাংগ নৃত্যলৈ ৰূপান্তৰ কৰাই সত্ৰীয়া নৃত্য। মাটি আখৰাৰ ভাগবোৰ প্ৰকৃততে নৃত্যৰ ক্ষুদ্ৰাংশ। তাক জোৰা দিহে পিছত পূৰ্ণ নৃত্য পৰিৱেশন কৰা হয়।

==বাদ্য==
খোল, তাল, বাঁহী ইত্যাদি 

==নৃত্যৰ প্ৰকাৰ==
[[Image:Sattriya_dance_by_Dr_M_Kandali.ogg‎|thumb|right|সত্ৰীয়া নৃত্য, নৃত্যশিল্পী ড॰ [[মল্লিকা কন্দলী]]]]
সত্ৰীয়া নৃত্য বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ আছে। আদিতে সত্ৰীয়া নৃত্যৰ প্ৰকাৰ আছিল তলত দিয়া ধৰণৰ।&lt;ref name=&quot;নৃ-১&quot;/&gt;
{{div col|2}}
*বহা নাচ 
*চালি নাচ 
*প্ৰৱেশ নাচ 
*নাদুভংগী নাচ 
*ঝুমুৰা নাচ 
*কৃষ্ণ আৰু ৰামচন্দ্ৰৰ নাচ 
*বালককৃষ্ণৰ নাচ 
*স্ত্ৰী নাচ 
*ৰজা বীৰ আদিৰ প্ৰৱেশ নাচ 
*ঋষি মুনি, গৰুড় হনুমন্ত আদিৰ প্ৰৱেশ নাচ, 
*যুদ্ধৰ নাচ, 
*সূত্ৰধাৰী নাচ
{{div col end}}
শুদ্ধ চালি নাচ মুঠ আঠখন, ৰজাদিনীয়া চালিনাচ চাৰিখন।

==সত্ৰীয়া নৃত্যৰ বিশিষ্ট শিল্পীলৈ সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা==
* [[মণিৰাম দত্ত মোক্তাৰ]] ১৯৬৩ চন 
* [[বাপুৰাম বায়ন আতাই]], ১৯৭৮ চন
* [[ৰসেশ্বৰ শইকীয়া বৰবায়ন]], ১৯৮০
* [[ইন্দিৰা পি পি বৰা]], ১৯৯৬
* [[প্ৰদীপ চলিহা]], ১৯৯৮
* [[পৰমানন্দ বৰবায়ন]], ১৯৯৯-২০০০
* [[ঘনকান্ত বৰা]], ২০০১
* [[যতীন গোস্বামী]], ২০০৪
* [[ঘনকান্ত দত্ত বৰবায়ন]], ২০০৭
* [[মাণিক বৰবায়ন]], ২০১০
* [[যোগেন দত্ত বায়ন]], ২০১৩
* [[শাৰদী শইকীয়া]], ২০১৫
* [[হৰিচৰণ ভূঞা বৰবায়ন]], ২০১৬
* [[ৰামকৃষ্ণ তালুকদাৰ]], ২০১৭

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons cat|Sattriya|সত্ৰীয়া নৃত্য}}
* [http://www.vedanti.com/News/satriya_dance_of_assam.htm Satriya dance of Assam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305000143/http://www.vedanti.com/News/satriya_dance_of_assam.htm |date=2016-03-05 }}
* [http://www.sattriya.co.in Sattriya Dance] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190822093135/http://sattriya.co.in/ |date=2019-08-22 }} by Mrs Devika P. Borthakur and Mr.Pulak J. Borthakur
{{-}}

{{ভাৰতৰ শাস্ত্ৰীয় নৃত্য}}
{{অসমৰ নৃত্য}}

[[শ্ৰেণী:অসমৰ নৃত্যসমূহ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ শাস্ত্ৰীয় নৃত্য]]</text>
      <sha1>22a2vp198at3ue5n9shf5shwtknlqsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মাধৱদেৱ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4075</id>
    <revision>
      <id>517313</id>
      <parentid>502898</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:40:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <origin>517313</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16883" sha1="0411ftm6dnv69w4iy3fiwzymnsbebig" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]
১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===বৰপেটা সত্ৰ আৰু মাধবদেৱ===

===গণককুছি সত্ৰ===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>0411ftm6dnv69w4iy3fiwzymnsbebig</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517315</id>
      <parentid>517313</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:41:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* সত্ৰ স্থাপন */</comment>
      <origin>517315</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16891" sha1="0tkqhkwo1rialgtnwmg3fp0ak8kz71n" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]
১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>0tkqhkwo1rialgtnwmg3fp0ak8kz71n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517325</id>
      <parentid>517315</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:55:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্ম */</comment>
      <origin>517325</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18119" sha1="naa01y99aj6sdrio5jeaafs9jfl77f9" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবোন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ। 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>naa01y99aj6sdrio5jeaafs9jfl77f9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517331</id>
      <parentid>517325</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:02:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* বংশলতা আৰু জন্ম */  (edited with [[User:ProveIt_GT|ProveIt]])</comment>
      <origin>517331</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18455" sha1="ovefcx2d4zyex747yac05k7w1xnwxob" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবোন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>ovefcx2d4zyex747yac05k7w1xnwxob</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517337</id>
      <parentid>517331</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* বংশলতা আৰু জন্ম */</comment>
      <origin>517337</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19065" sha1="2ap6o6d4u8ea003i594sv22oy0a5b5e" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা পাতি থলে। 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>2ap6o6d4u8ea003i594sv22oy0a5b5e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517340</id>
      <parentid>517337</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* বংশলতা আৰু জন্ম */</comment>
      <origin>517340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19101" sha1="8u2md69atp0wkwub71f0b0buq05ho8m" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্য ৰচনা==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল নামঘোষা। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

==আখ্যানমূলক ৰচনা==
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড ৰামায়ণ(অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

==তত্ত্বমূলক ৰচন==
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*নামঘোষা&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==নাট==
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]]প্ৰথমখন নাট। 
*দধিমথন

==ঝুমুৰা==
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*[[কোটোৰা খেলা]]

==অন্যান্য ৰচনা==
*ৰাস ঝুমুৰা
==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>8u2md69atp0wkwub71f0b0buq05ho8m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517353</id>
      <parentid>517340</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:24:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517353</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19086" sha1="4v3rpmdhj63202r38dpdlkct79ht49j" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*আদিকাণ্ড [[ৰামায়ণ]] (অনুবাদ)[[https://as.m.wikisource.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1]]

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
*ৰাস ঝুমুৰা

==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>4v3rpmdhj63202r38dpdlkct79ht49j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517354</id>
      <parentid>517353</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:25:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* সাহিত্যকৃতি */</comment>
      <origin>517354</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19033" sha1="j9x9n1s9u7koqba7n4jssftqyeyk12z" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
*ৰাস ঝুমুৰা

==স্মৰ্তব্য==
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>j9x9n1s9u7koqba7n4jssftqyeyk12z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517355</id>
      <parentid>517354</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:29:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517355</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19001" sha1="rbrvtnp4lewqprnwod62r7f2sackwrv" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
*ৰাস ঝুমুৰা

বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। তেখেতে সম্পাদনা কৰা আৰু সংকলন কৰি উলিওৱা পুথি 'নাম ঘোষা আৰু আদিকাণ্ড ৰামায়ণ। '&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>rbrvtnp4lewqprnwod62r7f2sackwrv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517356</id>
      <parentid>517355</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:31:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18727" sha1="8mpsp6dwbmyfp8ibx7zgzfozxfyzz2k" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক:শ্ৰীমন্ত মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>8mpsp6dwbmyfp8ibx7zgzfozxfyzz2k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517357</id>
      <parentid>517356</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:31:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* আৰু চাওক */</comment>
      <origin>517357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18703" sha1="0c65paxav6lk96mbwu9tudcanxrgzbm" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]
[[শ্ৰেণী:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]]</text>
      <sha1>0c65paxav6lk96mbwu9tudcanxrgzbm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517359</id>
      <parentid>517357</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:31:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:মহাপুুৰুষীয়া ধৰ্মৰ অনুগামী]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18602" sha1="d3vex62zyt4bttr1n53odqzt74n4ba7" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 


১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>d3vex62zyt4bttr1n53odqzt74n4ba7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517360</id>
      <parentid>517359</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:32:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* বংশলতা আৰু জন্ম */</comment>
      <origin>517360</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18601" sha1="3hxngzn0ef1ety7rzsiqz1elg86tb3v" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ [[ৰঙাজান]] আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল [[ঊৰ্বশী]]। এই ঊৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল [[ৰাম দাস]]।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>3hxngzn0ef1ety7rzsiqz1elg86tb3v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517362</id>
      <parentid>517360</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:34:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* বংশলতা আৰু জন্ম */</comment>
      <origin>517362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18592" sha1="siq3uwbavghbp37latxuhv5650sx9rh" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>siq3uwbavghbp37latxuhv5650sx9rh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517370</id>
      <parentid>517362</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:50:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ */</comment>
      <origin>517370</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21759" sha1="1k0g6nc4hqdjczcr5dr6lprj2kvzf6b" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত।তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস।

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্রয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্রথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে।

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্রয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই।

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>1k0g6nc4hqdjczcr5dr6lprj2kvzf6b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517371</id>
      <parentid>517370</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:51:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21763" sha1="gmw5ta0xkowy3ypzfrtzabxf8hbcq0u" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধবদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>gmw5ta0xkowy3ypzfrtzabxf8hbcq0u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517372</id>
      <parentid>517371</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:52:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* গুৰু পত্নী কালিন্দী আই আৰু মাধৱদেৱ */</comment>
      <origin>517372</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21763" sha1="7me1ef4fpkfbgxuza5v5z4xpi1ex6x9" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>7me1ef4fpkfbgxuza5v5z4xpi1ex6x9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517373</id>
      <parentid>517372</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:59:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* ধৰ্ম প্ৰচাৰ */</comment>
      <origin>517373</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25047" sha1="4pzndmse51amc5915l7xyhlxne1ug4j" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;। 

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনি অট্ট সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>4pzndmse51amc5915l7xyhlxne1ug4j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517374</id>
      <parentid>517373</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:00:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* মণি-কাঞ্চণ সংযোগ */</comment>
      <origin>517374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25043" sha1="ez53fsighcd6mfynn4jbtwl4h7i0e3j" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==

===[[বৰপেটা সত্ৰ]] আৰু মাধবদেৱ===

===[[গণককুছি সত্ৰ]]===

===[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]]===

===বাৰাদি সত্ৰ===

===অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন===

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনি অট্ট সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>ez53fsighcd6mfynn4jbtwl4h7i0e3j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517375</id>
      <parentid>517374</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:07:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517375</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32163" sha1="lnlu78ao9otgr1fdk2t1uuy0uz9t5vu" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধর্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধর্মীয় চর্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনির্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে।

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনি অট্ট সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>lnlu78ao9otgr1fdk2t1uuy0uz9t5vu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517376</id>
      <parentid>517375</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32159" sha1="jolztn25dng1ansra8e00y0a3pfcgzg" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধর্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধর্মীয় চর্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনির্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে।

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনিআটি সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>jolztn25dng1ansra8e00y0a3pfcgzg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517378</id>
      <parentid>517376</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:14:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517378</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35753" sha1="5rd6a2qxpbsac85a7kak1lv64qwt8j7" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধর্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধর্মীয় চর্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনির্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে।

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনিআটি সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===
মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মত &quot;ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু&quot; বা &quot;চাৰিখন বস্তু&quot; বুলিলে নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকতক বুজোৱা হয়। এই চাৰিটা বস্তুকে ধৰ্মীয় জীৱনৰ মূল আধাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে এই বস্তুসমূহৰ গুৰুত্ব ব্যাখ্যা কৰি ধৰ্মীয় অনুশাসনৰ ৰূপ দিছিল।

* '''নাম''': ভগৱানৰ নাম লোৱাক (কীৰ্তন, নাম-ঘোষা) ধৰ্মৰ আটাইতকৈ মৌলিক আচার বুলি গণ্য কৰা হয়। নাম-স্মৰণেৰে ভক্ত ভগৱানৰ সৈতে আত্মিক সংযোগ স্থাপন কৰে। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত নাম-ঘোষাৰ মাধ্যৰে আত্মশুদ্ধি আৰু মুক্তিৰ পথ দেখুওৱা হয়।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 220–221.&lt;/ref&gt;

* '''দেৱ''': দেৱ বুলিলে ভগৱানক বুজোৱা হয়। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত ভগৱান (বিশেষকৈ কৃষ্ণ) একমাত্ৰ উপাস্য, আৰু তেওঁৰ ওপৰত একনিষ্ঠ ভক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। দেৱৰ উপাসনা সাধাৰণতে নামঘোষা, কীৰ্তন, আৰু একান্ত ভক্তিৰে কৰা হয়।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

* '''গুৰু''': ধৰ্মপথৰ সঠিক দিশ দৰ্শোৱা জনক গুৰু বোলা হয়। গুৰুজনক ভগৱানৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত পথত ভক্তক নিৰ্দেশনা দিয়া এজন আধ্যাত্মিক শিক্ষক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে গুৰুৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু শ্ৰদ্ধাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Barua, B.K. ''A Cultural History of Assam'', Lawyer’s Book Stall, 1951, pp. 273–275.&lt;/ref&gt;

* '''ভকত''': ভকত বুলিলে ভগৱানৰ ভক্তসকলক বুজোৱা হয়। মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত ভকতসকলৰ সৈতে সম্প্ৰীতি, সহানুভূতি আৰু সমতা ৰাখিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়। সমাজত ধৰ্মীয় একতাৰ এক প্ৰতীক হিচাপে ভকতৰ স্থান বৰগম্ভীৰ।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, p. 222.&lt;/ref&gt;

এই চাৰি বস্তু — নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকত — বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ভিত্তি, যাৰ ওপৰত সৎ জীৱন, আধ্যাত্মিক সাধনা আৰু সামাজিক সদভাৱ স্থাপিত হয়।

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>5rd6a2qxpbsac85a7kak1lv64qwt8j7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517379</id>
      <parentid>517378</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:19:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক */</comment>
      <origin>517379</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38949" sha1="ddr6lh5zpg02ujmway7w7r9ipi4sb1k" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==
শ্ৰীশ্ৰী [[মাধৱদেৱ]] আৰু শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ মাজৰ গুৰু-শিষ্য সম্পৰ্ক মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ইতিহাসত এক পবিত্ৰ আৰু গভীৰ সম্পৰ্ক হিচাপে পৰিগণিত। শংকৰদেৱৰ আধ্যাত্মিক দৃষ্টিভংগী, সাহিত্যিক প্রতিভা আৰু ধৰ্মীয় ধৰ্মপ্ৰচাৰ প্ৰতি মাধৱদেৱ দীৰ্ঘদিন ধৰি আকৃষ্ট হৈ আছিল। যদিও মাধৱদেৱ প্ৰথমতে শাক্ত ধৰ্মত বিশ্বাসী আছিল, কিন্তু গোপাল আতা (হৰিসৰণ)ৰ সৈতে বিতণ্ডাৰ পিছত তেওঁৰ মনত প্ৰশ্ন উত্থাপন হয়, আৰু এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 78–80.&lt;/ref&gt;

১৫৫১ চনত শ্ৰীশ্ৰী শংকৰদেৱৰ ওচৰত মাধৱদেৱে বৈষ্ণৱ ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰে। এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ অন্যতম সৰ্বাধিক ঘনিষ্ঠ শিষ্য হৈ পৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ নির্দেশত বহু গুৰুত্বপূর্ণ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ, নাম-ঘোষা আৰু নাটন নাট প্ৰকাশ কৰে। মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ অনুগামী হিচাপে কেবল ধৰ্মীয় শিক্ষাৰ প্ৰসাৰেই কৰা নাই, তেওঁ তেওঁৰ গুৰুৰ আদৰ্শক জীৱনৰ শেষ পৰ্যন্ত পালন কৰি গৈছিল। 

শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধর্ম আন্দোলনৰ দায়িত্ব স্বীকাৰ কৰি সত্ৰ স্থাপন আৰু ধর্মীয় সংস্কৃতি সংৰক্ষণৰ বাবে বিশাল ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ দৰ্শনক আগবঢ়াই সত্ৰ প্ৰথাৰ বিকাশ ঘটায়। তেওঁ শংকৰদেৱৰ আদৰ্শৰ পৰা কেতিয়াও বিচ্যুত নহ’ল, আৰু গুৰুৰ প্ৰতি অকুণ্ঠ বিশ্বাস, আস্থা আৰু শ্ৰদ্ধা দেখুৱাই চিৰস্মৰণীয় হ’ল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 250–253.&lt;/ref&gt;

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধর্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধর্মীয় চর্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনির্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে।

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনিআটি সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===
মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মত &quot;ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু&quot; বা &quot;চাৰিখন বস্তু&quot; বুলিলে নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকতক বুজোৱা হয়। এই চাৰিটা বস্তুকে ধৰ্মীয় জীৱনৰ মূল আধাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে এই বস্তুসমূহৰ গুৰুত্ব ব্যাখ্যা কৰি ধৰ্মীয় অনুশাসনৰ ৰূপ দিছিল।

* '''নাম''': ভগৱানৰ নাম লোৱাক (কীৰ্তন, নাম-ঘোষা) ধৰ্মৰ আটাইতকৈ মৌলিক আচার বুলি গণ্য কৰা হয়। নাম-স্মৰণেৰে ভক্ত ভগৱানৰ সৈতে আত্মিক সংযোগ স্থাপন কৰে। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত নাম-ঘোষাৰ মাধ্যৰে আত্মশুদ্ধি আৰু মুক্তিৰ পথ দেখুওৱা হয়।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 220–221.&lt;/ref&gt;

* '''দেৱ''': দেৱ বুলিলে ভগৱানক বুজোৱা হয়। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত ভগৱান (বিশেষকৈ কৃষ্ণ) একমাত্ৰ উপাস্য, আৰু তেওঁৰ ওপৰত একনিষ্ঠ ভক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। দেৱৰ উপাসনা সাধাৰণতে নামঘোষা, কীৰ্তন, আৰু একান্ত ভক্তিৰে কৰা হয়।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

* '''গুৰু''': ধৰ্মপথৰ সঠিক দিশ দৰ্শোৱা জনক গুৰু বোলা হয়। গুৰুজনক ভগৱানৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত পথত ভক্তক নিৰ্দেশনা দিয়া এজন আধ্যাত্মিক শিক্ষক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে গুৰুৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু শ্ৰদ্ধাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Barua, B.K. ''A Cultural History of Assam'', Lawyer’s Book Stall, 1951, pp. 273–275.&lt;/ref&gt;

* '''ভকত''': ভকত বুলিলে ভগৱানৰ ভক্তসকলক বুজোৱা হয়। মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত ভকতসকলৰ সৈতে সম্প্ৰীতি, সহানুভূতি আৰু সমতা ৰাখিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়। সমাজত ধৰ্মীয় একতাৰ এক প্ৰতীক হিচাপে ভকতৰ স্থান বৰগম্ভীৰ।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, p. 222.&lt;/ref&gt;

এই চাৰি বস্তু — নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকত — বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ভিত্তি, যাৰ ওপৰত সৎ জীৱন, আধ্যাত্মিক সাধনা আৰু সামাজিক সদভাৱ স্থাপিত হয়।

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>ddr6lh5zpg02ujmway7w7r9ipi4sb1k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517380</id>
      <parentid>517379</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:19:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক */</comment>
      <origin>517380</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38945" sha1="mcadpffs6dflr8wk2j3ok24mefsjm4k" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==
শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ আৰু শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ মাজৰ গুৰু-শিষ্য সম্পৰ্ক মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ইতিহাসত এক পবিত্ৰ আৰু গভীৰ সম্পৰ্ক হিচাপে পৰিগণিত। শংকৰদেৱৰ আধ্যাত্মিক দৃষ্টিভংগী, সাহিত্যিক প্রতিভা আৰু ধৰ্মীয় ধৰ্মপ্ৰচাৰ প্ৰতি মাধৱদেৱ দীৰ্ঘদিন ধৰি আকৃষ্ট হৈ আছিল। যদিও মাধৱদেৱ প্ৰথমতে শাক্ত ধৰ্মত বিশ্বাসী আছিল, কিন্তু গোপাল আতা (হৰিসৰণ)ৰ সৈতে বিতণ্ডাৰ পিছত তেওঁৰ মনত প্ৰশ্ন উত্থাপন হয়, আৰু এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 78–80.&lt;/ref&gt;

১৫৫১ চনত শ্ৰীশ্ৰী শংকৰদেৱৰ ওচৰত মাধৱদেৱে বৈষ্ণৱ ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰে। এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ অন্যতম সৰ্বাধিক ঘনিষ্ঠ শিষ্য হৈ পৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ নির্দেশত বহু গুৰুত্বপূর্ণ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ, নাম-ঘোষা আৰু নাটন নাট প্ৰকাশ কৰে। মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ অনুগামী হিচাপে কেবল ধৰ্মীয় শিক্ষাৰ প্ৰসাৰেই কৰা নাই, তেওঁ তেওঁৰ গুৰুৰ আদৰ্শক জীৱনৰ শেষ পৰ্যন্ত পালন কৰি গৈছিল। 

শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধর্ম আন্দোলনৰ দায়িত্ব স্বীকাৰ কৰি সত্ৰ স্থাপন আৰু ধর্মীয় সংস্কৃতি সংৰক্ষণৰ বাবে বিশাল ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ দৰ্শনক আগবঢ়াই সত্ৰ প্ৰথাৰ বিকাশ ঘটায়। তেওঁ শংকৰদেৱৰ আদৰ্শৰ পৰা কেতিয়াও বিচ্যুত নহ’ল, আৰু গুৰুৰ প্ৰতি অকুণ্ঠ বিশ্বাস, আস্থা আৰু শ্ৰদ্ধা দেখুৱাই চিৰস্মৰণীয় হ’ল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 250–253.&lt;/ref&gt;

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধর্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্রচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধর্মীয় চর্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনির্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে।

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্রচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্রচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্রচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনিআটি সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্রচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল।

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===
মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মত &quot;ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু&quot; বা &quot;চাৰিখন বস্তু&quot; বুলিলে নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকতক বুজোৱা হয়। এই চাৰিটা বস্তুকে ধৰ্মীয় জীৱনৰ মূল আধাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে এই বস্তুসমূহৰ গুৰুত্ব ব্যাখ্যা কৰি ধৰ্মীয় অনুশাসনৰ ৰূপ দিছিল।

* '''নাম''': ভগৱানৰ নাম লোৱাক (কীৰ্তন, নাম-ঘোষা) ধৰ্মৰ আটাইতকৈ মৌলিক আচার বুলি গণ্য কৰা হয়। নাম-স্মৰণেৰে ভক্ত ভগৱানৰ সৈতে আত্মিক সংযোগ স্থাপন কৰে। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত নাম-ঘোষাৰ মাধ্যৰে আত্মশুদ্ধি আৰু মুক্তিৰ পথ দেখুওৱা হয়।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 220–221.&lt;/ref&gt;

* '''দেৱ''': দেৱ বুলিলে ভগৱানক বুজোৱা হয়। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত ভগৱান (বিশেষকৈ কৃষ্ণ) একমাত্ৰ উপাস্য, আৰু তেওঁৰ ওপৰত একনিষ্ঠ ভক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। দেৱৰ উপাসনা সাধাৰণতে নামঘোষা, কীৰ্তন, আৰু একান্ত ভক্তিৰে কৰা হয়।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

* '''গুৰু''': ধৰ্মপথৰ সঠিক দিশ দৰ্শোৱা জনক গুৰু বোলা হয়। গুৰুজনক ভগৱানৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত পথত ভক্তক নিৰ্দেশনা দিয়া এজন আধ্যাত্মিক শিক্ষক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে গুৰুৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু শ্ৰদ্ধাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Barua, B.K. ''A Cultural History of Assam'', Lawyer’s Book Stall, 1951, pp. 273–275.&lt;/ref&gt;

* '''ভকত''': ভকত বুলিলে ভগৱানৰ ভক্তসকলক বুজোৱা হয়। মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত ভকতসকলৰ সৈতে সম্প্ৰীতি, সহানুভূতি আৰু সমতা ৰাখিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়। সমাজত ধৰ্মীয় একতাৰ এক প্ৰতীক হিচাপে ভকতৰ স্থান বৰগম্ভীৰ।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, p. 222.&lt;/ref&gt;

এই চাৰি বস্তু — নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকত — বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ভিত্তি, যাৰ ওপৰত সৎ জীৱন, আধ্যাত্মিক সাধনা আৰু সামাজিক সদভাৱ স্থাপিত হয়।

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>mcadpffs6dflr8wk2j3ok24mefsjm4k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517381</id>
      <parentid>517380</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:20:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38950" sha1="krbkzchjlr1wg8zv4gomdvrm2wn5vdj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মাধৱদেৱ
| image = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = ১৪৮৯ চন
| birth_place = [[নাৰায়ণপুৰ]], [[লখিমপুৰ জিলা|লখিমপুৰ]], [[অসম]]
| death_date = ১৫৯৬ চন
| death_place = [[কোচবিহাৰ]] 
| nationality = 
| other_names = বঢ়াৰ পো
| religion = [[মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম]]
| notable_works = [[বৰগীত]], [[ভক্তি ৰত্নাৱলী]], [[নামঘোষা]]
| occupation = 
}}
'''মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ''' (১৪৮৯-১৫৯৬) [[অসম]]ৰ মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বা [[এক শৰণ নাম ধৰ্ম]] প্ৰৱৰ্তনৰ এজন মূল হোতা আছিল। তেওঁ মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]ৰ অন্যতম প্ৰধান শিষ্য আছিল।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.assaminfo.com/famous-people/52/mahapurush-srimanta-madhabdeva.htm |title=Mahapurush Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Srimanta Madhabdeva &amp;#124; Mahapurush Madhabdeva &amp;#124; Madhabdeva &amp;#124; Sri Sri Madhabdeva &amp;#124; History of Madhabdeva |publisher=Assaminfo.com |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ গুৰু ভক্তিৰ বাবে তেওঁক বিশেষভাৱে জনা যায় আৰু তেওঁক শংকৰদেৱৰ প্ৰকৃত উত্তৰাধিকৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱ বৈৰাগী আছিল কিন্তু জীৱন বিমুখী নাছিল। জীৱনৰ প্ৰতি তেওঁৰ আস্থা আছিল আৰু গোটেই জীৱনটো গভীৰ জ্ঞানান্বেষণেৰে উপভোগ কৰিব বিচাৰিছিল। মাধৱদেৱে বিষয়-বাসনাৰ প্ৰতি উৎসাহ নেদেখুৱাইছিল যদিও নিজৰ প্ৰতিজন শিষ্যকে খেতি-বাতি বা ব্যৱসায়-বাণিজ্যৰে স্বাৱলম্বী হবলৈ কৈছিল। পাছলৈ নিজেও কোচ ৰজাৰ অনুগ্ৰহত থাকি সাহিত্য আৰু ধৰ্ম চৰ্চা কৰিছিল। [[নামঘোষা]] আৰু ভক্তিৰত্নাৱলী মাধৱদেৱৰ অনুপম সৃষ্টি।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;

==বংশলতা আৰু জন্ম==
[[File:মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ভৱনৰ আলোকচিত্ৰ২.jpg|thumb|মাধৱদেৱৰ জন্মস্থান ]]

মাধবদেৱৰ আদিপুৰুষ হিচাপে চৰিত পুথি মতে কৃষ্ণ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ বিষ্ণু ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ কৃপাল ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰাম ভূঞা, ৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ জনাৰ্দ্দন ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ চিৰাম ভূঞা, চিৰাম ভূঞাৰ পুত্ৰ মুকুন্দ ভূঞা, তেওঁৰ পুত্ৰ গোবিন্দ্ৰ ভূঞা, গোবিন্দ্ৰৰ দুই পুত্ৰ আৰু এককন্যা ক্ৰমে, জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ দামোদৰ, সৰু পুত্ৰ মাধবদেৱ কন্যা উৰ্বশী। দামোদৰৰ পত্নী সচী। তেওঁলোকৰ পুত্ৰ অনিৰুদ্ধ। তেওঁৰ পুত্ৰ পৰশুৰাম, তেওঁৰ পুত্ৰ ৰামদেৱ আৰু ৰামদেৱৰ পুত্ৰ পৰমানন্দ।&lt;ref name=&quot;মা&quot;&gt;{{cite book | title=গুৰু চৰিত কথা | publisher=লয়াৰ্ছ বুক ষ্টল | author=নেওগ, মহেশ্বৰ (সম্পাদিত) | authorlink=ছোট আতা বংশাৱলী চৰিত্ৰ (পৃ:৩৯) | year=১৯৯৯ | pages=৩৯}}&lt;/ref&gt; গোবিন্দৰ প্ৰথমা পত্নী দামোদৰক জন্ম দি ঢুকাল। পিছত দামোদৰলৈ বিয়া কৰাই গোবিন্দই বংশ-মিত্ৰ বিচাৰি বিচাৰি আলিপুখুৰী পালেগৈ। তাতে কুসুম্বৰে চিনাকি পাই একে বংশৰে মনোহৰী নামৰ এক কন্যাক গোবিন্দত বিয়া দিলে আৰু ৰৌতাৰ পাৰত বৰা বিষয় বাব দিলে।&lt;ref name=&quot;মা&quot;/&gt; 

১৪৮৯ চনত [[নাৰায়ণপুৰ]] নামে ঠাইৰ ৰঙাজান আৰু কাঁচিকটা নদীৰ মাজত অৱস্থিত [[লেতেকুপুখুৰী]] নামৰ ঠাইৰ হৰিশিঙা বৰা উজীৰৰ ঘৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt; প্ৰবাদ আছে যে মাধৱদেৱৰ নাইকটা কাঁচিখন পেলোৱাৰ বাবে ওচৰৰ নদীখনৰ নাম কাঁচিকটা আৰু প্ৰসূতিৰ তেজলগা কাপোৰ ধোৱাৰ বাবে ওচৰৰ জানটোৰ পানীৰ বৰণ ৰঙা হৈ পৰাত পৰৱৰ্তী কালত ইয়াৰ নাম ৰঙাজান হয়। 

ধবলা নৈৰ পাৰত থকা '''বাণ্ডুকা''' নামে ঠাইত মহোদৰ ভূঞা নামেৰে এজন কলিতা(কায়স্থ) আছিল। বণ্ডুকা ঠাইখন বৰ্তমান বাংলাদেশৰ ৰংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। তেওঁক গোবিন্দ, দীঘলপূৰীয়া, বৰকণাগিৰি আদি নামেৰে জনা গৈছিল। এই মহোদৰ ভূঞাই বাণ্ডুকাত ৰজাৰ মজিন্দাৰী কাম কৰিছিল। তেওঁৰ প্ৰথমা পত্নীৰ নাম আছিল অনুচিতা। মহোদৰ ভূঞাই তেওঁৰ পত্নী অনুচিতাৰ মৃত্যুৰ পাছত মনত বৈৰাগ্য ভাৱৰ উদ্ৰেক হোৱাত ৰজাঘৰীয়া বিষয়-বাব এৰি আহি বৰদোৱাত থাকিবলৈ লয়। তাতে শংকৰদেৱক লগ পোৱাত টেম্পাৰাণি বান্ধতে ঘৰ-বাৰী সাজি বসতি কৰিবলৈ ল'লে। ইয়াতে তেখেতে শংকৰদেৱৰ খুড়াকৰ জীয়েক মনোৰমাক বিয়া কৰায়। 

বৰদোৱাত থকাৰ কালতে কছাৰীসকলৰ উপদ্ৰৱত থাকিব নোৱাৰি শংকৰদেৱৰ লগতে মহোদৰ ভূঞাও উত্তৰ পাৰলৈ উঠি আহিল। উত্তৰ পাৰলৈ আহি থাকোঁতে বাটতে অসম ৰজাৰ উজীৰ হৰশিঙা বৰাই লগ পাই দুয়োকে লগতে লৈ আহিল। উজীৰৰ নাৱৰ মাজীজনৰ নাম আছিল গোবিন্দ। তেখেতৰ ঘৰ আছিল 'ঘাগৰবালি' নামে ঠাইত। সেয়েহে তেখেতে 'ঘাগৰী মাজী' নামেৰেও প্ৰখ্যাত আছিল। নাৱতে ঘাগৰী মাজীৰ লগত হোৱা মহোদৰ ভূঞাৰ বন্ধুত্বই এসময়ত সখিত্বত পৰিণত হ'ল। মহোদৰ আতাক হৰশিঙা উজীৰে ঘৰতে দাস-দাসী দি থাকিবলৈ সুবিধা কৰি দিলে। 

পিছত তেওঁলোকে উজীৰৰ ঘৰৰ কাষতে সুকীয়াকৈ এখন ঘৰ পাতি থাকিবলৈ ল'লে। হৰশিঙা উজীৰৰ এই ঘৰতে ১৪১১ শক (১৪৮৯ চন)ৰ জেঠ মাহৰ ৰবিবাৰে ৰাতি দুপৰত মাধৱদেৱৰ জন্ম হয়।&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;&gt;{{cite book | title=আমাৰ মাধৱদেৱ | publisher=বনলতা | author=পাৰ্থপ্ৰতীম শৰ্মা| year=২০০৮ | pages=২১}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Maheshwar Neog (1980). Early History of the Vaishnava Faith and Movement in Assam. Delhi: Motilal Banarasidass.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱৰ ককায়েকৰ নাম আছিল [[দামোদৰ]] আৰু ভনীয়েকৰ নাম আছিল উৰ্বশী। আৰু উৰ্বশীৰ স্বামীৰ নাম আছিল ৰাম দাস। 

==মণি-কাঞ্চণ সংযোগ==
শংকৰদেৱক লগ পোৱাৰ আগতে মাধৱদেৱ ঘোৰ শাক্ত ধৰ্মী লোক আছিল। এবাৰ মাকৰ অসুখ হোৱাত তেওঁ দেৱীৰ আগত দুটা ছাগলী বলি দিম বুলি প্ৰতিজ্ঞা কৰিলে যদিহে মাকৰ অসুখ ভাল হয়। তেওঁ যেতিয়া ছাগলী দুটা আনিবলৈ নিজৰ ভনীজোঁৱায়েক ৰামদাসক পাচিলে ভনীজোঁৱায়েকে তেওঁৰ কথা নুশুনি ক’লে যে বলি বিধান অপ্ৰয়োজনীয় প্ৰথা আৰু ইয়াৰ পৰা কোনেও সুফল নাপায়। তেওঁ আৰু ক'লে যে তেওঁ ইতিমধ্যে শংকৰদেৱক গুৰু মানি এক শৰণ হৰি নাম ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰিছে আৰু মাধৱেও তাকে কৰিব লাগে। এই কথা শুনি মাধৱদেৱ ক্ৰোধিত হয় আৰু শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰলৈ গৈ তেওঁৰ যুক্তি তৰ্ক আৰম্ভ কৰিলে। মাধৱে আগমৰ যুক্তি আগবঢ়ায় আৰু গুৰুজনাই নিগমৰ যুক্তিৰে খন্দন কৰে। এনেদৰে তিনি প্ৰহৰ তৰ্ক যুদ্ধ হ'ল। শেষত গুৰু জনাই শ্ৰীমদ্ভাগৱতৰ চতুৰ্থ স্কন্ধৰ '''&quot;যথা তৰুৰ মূল -------&quot;''' শ্লোকটিৰে মাধৱক পৰাস্ত কৰে। শ্লোকটিৰ অৰ্থ হ'ল গছৰ গুৰিত পানী দিলে দাল পাত সকলোৱে পায়। দাল পাতত দিলে কোনেও নাপায়। একেদৰে ভগৱন্ত কৃষ্ণদেৱক পূজিলে সকলোৰে পূজা হয়। আন দেৱ-দেৱীক পৃথকে পূজাৰ কোনো প্ৰয়োজন নাই। শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ যুক্তিৰ ওচৰত হাৰ মানি মাধৱে তাৰাক গুৰু ভজি তেওঁ প্ৰৱৰ্তন কৰা একশৰণ হৰি নাম ধৰ্মত শৰণ ললে। মাধৱ হৈ পৰিল গুৰুজনাৰ প্ৰপন্ন শিষ্য অভেদ আত্মা মহাপুৰুষ শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ। দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ এই মহা মিলনক সাহিত্য ৰথী [[লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱা]]দেৱে '''&quot;মণি-কাঞ্চণ সংযোগ&quot;''' বুলি অভিহিত কৰি গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |title=Welcome to The Site |publisher=Srimanta.net |date= |accessdate=2013-03-16 |archivedate=2015-03-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150319204909/http://srimanta.net/contents_l3.php?q=3&amp;ID=1&amp;ID3=41&amp;link_caption=Madhavadeva |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==গুৰু শিষ্য সম্পৰ্ক==
শ্ৰীশ্ৰী মাধৱদেৱ আৰু শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ মাজৰ গুৰু-শিষ্য সম্পৰ্ক মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ইতিহাসত এক পবিত্ৰ আৰু গভীৰ সম্পৰ্ক হিচাপে পৰিগণিত। শংকৰদেৱৰ আধ্যাত্মিক দৃষ্টিভংগী, সাহিত্যিক প্ৰতিভা আৰু ধৰ্মীয় ধৰ্মপ্ৰচাৰ প্ৰতি মাধৱদেৱ দীৰ্ঘদিন ধৰি আকৃষ্ট হৈ আছিল। যদিও মাধৱদেৱ প্ৰথমতে শাক্ত ধৰ্মত বিশ্বাসী আছিল, কিন্তু গোপাল আতা (হৰিসৰণ)ৰ সৈতে বিতণ্ডাৰ পিছত তেওঁৰ মনত প্ৰশ্ন উত্থাপন হয়, আৰু এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ সৈতে সাক্ষাৎ কৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 78–80.&lt;/ref&gt;

১৫৫১ চনত শ্ৰীশ্ৰী শংকৰদেৱৰ ওচৰত মাধৱদেৱে বৈষ্ণৱ ধৰ্ম গ্ৰহণ কৰে। এই সময়তেই তেওঁ শংকৰদেৱৰ অন্যতম সৰ্বাধিক ঘনিষ্ঠ শিষ্য হৈ পৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ নিৰ্দেশত বহু গুৰুত্বপূৰ্ণ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ, নাম-ঘোষা আৰু নাটন নাট প্ৰকাশ কৰে। মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ অনুগামী হিচাপে কেবল ধৰ্মীয় শিক্ষাৰ প্ৰসাৰেই কৰা নাই, তেওঁ তেওঁৰ গুৰুৰ আদৰ্শক জীৱনৰ শেষ পৰ্যন্ত পালন কৰি গৈছিল। 

শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্ম আন্দোলনৰ দায়িত্ব স্বীকাৰ কৰি সত্ৰ স্থাপন আৰু ধৰ্মীয় সংস্কৃতি সংৰক্ষণৰ বাবে বিশাল ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ শংকৰদেৱৰ দৰ্শনক আগবঢ়াই সত্ৰ প্ৰথাৰ বিকাশ ঘটায়। তেওঁ শংকৰদেৱৰ আদৰ্শৰ পৰা কেতিয়াও বিচ্যুত নহ’ল, আৰু গুৰুৰ প্ৰতি অকুণ্ঠ বিশ্বাস, আস্থা আৰু শ্ৰদ্ধা দেখুৱাই চিৰস্মৰণীয় হ’ল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 250–253.&lt;/ref&gt;

===গুৰু পত্নী [[কালিন্দী আই]] আৰু মাধৱদেৱ===

==সত্ৰ স্থাপন==
শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ সাংগঠনিক দিশ অধিক সুদৃঢ় কৰাৰ বাবে বিভিন্ন ঠাইত সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। সত্ৰসমূহ আছিল ধৰ্মীয় শিক্ষা, নাম-প্ৰচাৰ আৰু শৃংখলিত ভক্তিসাধনাৰ কেন্দ্ৰ। ই একেলগে ধৰ্ম আৰু সমাজ গঠনৰে মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 102–105.&lt;/ref&gt;

===বৰপেটা সত্ৰ===
[[বৰপেটা সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ জীৱন আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ। যদিও এই সত্ৰটো প্ৰাথমিকভাৱে শংকৰদেৱৰ সময়ত স্থাপিত হৈছিল, মাধৱদেৱৰ অধীনত ইয়াক সুসংগঠিত আৰু শৃংখলাবদ্ধ ৰূপ দিয়া হয়। 

মাধৱদেৱে সত্ৰটোৰ মূল স্থাপত্য, ধৰ্মীয় অনুশাসন আৰু আধ্যাত্মিক পৰিসৰ উন্নয়নত বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে। তেওঁ বহুতো শিষ্যক দীক্ষা দিয়ে আৰু এই সত্ৰৰ মাধ্যমে সমাজত ধৰ্মীয় আৰু নৈতিক জ্ঞান বিস্তাৰ কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহত কীৰ্তন, নামপ্ৰসঙ্গ, আচাৰ-অনুষ্ঠান আৰু নিয়মাবলী প্ৰৱিষ্ট কৰে, যাৰ আধাৰত বৰপেটা সত্ৰ আজিও মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ এক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্বীকৃত।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 106–108.&lt;/ref&gt;

===গণককুছি সত্ৰ===
[[গণককুছি সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অনুগামী শিষ্যসকলৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নীতি আৰু আধ্যাত্মিক শিক্ষা অনুসৰণ কৰি গঢ়ি তোলা হৈছিল। শৃংখলাবদ্ধ আচাৰ, কীৰ্তন পাঠ, শিষ্য দীক্ষা আদিৰ মাধ্যমে গণককুছি সত্ৰই অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয় জাগৰণৰ এক মূল আধাৰ ৰূপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 301–302.&lt;/ref&gt;

===সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ===
[[সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ]] মাধৱদেৱৰ অন্যতম শিষ্য অনন্ত দেৱে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। এই সত্ৰত মাধৱদেৱৰ ধাৰা অনুসৰি ধৰ্মীয় নিয়ম, কীৰ্তন-ঘোষা আৰু শাস্ত্ৰ পাঠ চলি আহিছিল। সুন্দৰীদিয়া সত্ৰ অঞ্চলটোৰ ধৰ্মীয়, সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 109–110.&lt;/ref&gt;

===বাৰাদি সত্ৰ===
মাধৱদেৱে নিজে [[বাৰাদি সত্ৰ]]ত অৱস্থান কৰিছিল আৰু ইয়াক আধ্যাত্মিক সাধনা, ধৰ্ম প্ৰচাৰ আৰু সাহিত্য সৃষ্টি (বিশেষকৈ নামঘোষা ৰচনা)ৰ বাবে এটা কেন্দ্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰাদি সত্ৰত মাধৱদেৱে শেষ জীৱনকাল অতিবাহিত কৰিছিল। এই সত্ৰ মাধৱদেৱৰ শেষ বাসস্থান হিচাপেও পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, pp. 296–297.&lt;/ref&gt;

=== অন্যান্য সত্ৰ স্থাপন ===
মাধৱদেৱে নিজে কিছুমান সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল আৰু তেওঁৰ শিষ্যসকলে বহু সত্ৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে মহাপুৰুষীয়া ধৰ্ম বিস্তাৰ কৰিবলৈ সংগঠিত প্ৰচেষ্টা গ্ৰহণ কৰিছিল। নিচেই গুৰুত্বপূৰ্ণ কিছুমান সত্ৰ হ’ল—
* '''আহতগুৰি সত্ৰ''' - ধৰ্মীয় চৰ্চা আৰু সংগঠনৰ ক্ষেত্ৰত এই সত্ৰ অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল। 
* '''বেলগুৰি সত্ৰ''' - এই সত্ৰত মাধৱদেৱে বহুদিন ধৰি বাস কৰিছিল আৰু বহু শিষ্যক দীক্ষা দিছিল। 
* '''ধাইহাট সত্ৰ''' - মাধৱদেৱে জীবনৰ অন্তিম সময়চোৱাত এই সত্ৰত অৱস্থান কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 295–296.&lt;/ref&gt;

এই সত্ৰসমূহত মাধৱদেৱে শিষ্যৰ শিক্ষাদান, ধৰ্মীয় বিধিবিধান প্ৰৱৰ্তন আৰু কীৰ্তন আদি কাৰ্য চলাইছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., pp. 111–113.&lt;/ref&gt; সেয়ে এই সত্ৰসমূহ মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় দৃষ্টিভংগী, সংগঠন দক্ষতা আৰু শিষ্যনিৰ্ভৰ নেতৃত্বৰ পৰিচয় বহন কৰে। মাধৱদেৱে সত্ৰসমূহৰ মাধ্যমে ধৰ্মীয় আচাৰ-বিধি, নাম-কীৰ্তন আৰু আখণ্ড ভক্তিসাধনাৰ এক সাংগঠনিক সাঁচ গঢ়ি তোলে, যি বৰ্তমানো মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ মূল আধাৰ ৰূপে চলি আহিছে। 

==ধৰ্ম প্ৰচাৰ==
শ্ৰীমন্ত [[শংকৰদেৱ]]ৰ দীক্ষিত শিষ্য হিচাপে মাধৱদেৱে অসমৰ মহাপুৰুষীয়া [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]] বিস্তাৰত এক বিশিষ্ট ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। শংকৰদেৱৰ মৃত্যুৰ পিছত মাধৱদেৱে ধৰ্মীয় নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ধৰ্মটোক অধিক সুসংগঠিত ৰূপ দিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত সত্ৰ, নামঘৰ আৰু কীৰ্তনঘোষাৰ প্ৰচলন বৃদ্ধি পায়। 

মাধৱদেৱে শংকৰদেৱৰ দেখুৱোৱা ধৰ্মপথ অনুসৰি ঈশ্বৰৰ নাম গ্ৰহণ, শুদ্ধ ভক্তিৰ মাধ্যমে মুক্তিলাভ আৰু সামাজিক সমতা প্ৰচাৰ কৰিছিল। তেওঁ গ্ৰাম্য অঞ্চললৈ গৈ ধৰ্ম প্ৰচাৰ কৰিছিল আৰু বহু লোকক দীক্ষা দিছিল। তেওঁৰ দীক্ষিত শিষ্যসকলৰ মাজত [[দামোদৰ দেৱ]], হৰিদাস ঠাকুৰ, অনন্ত দেৱ আদিৰ নাম উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, pp. 79–82.&lt;/ref&gt;

মাধৱদেৱৰ ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ এক উল্লেখযোগ্য দিশ আছিল নামঘোষাৰ মাধ্যমে ধৰ্মৰ বাণী জনসাধাৰণলৈ প্ৰচাৰ কৰা। তেওঁ ৰচনাৰ জৰিয়তে ধৰ্মক হৃদয়ঙ্গম কৰা সহজ কৰি তোলে। বিশেষকৈ তেওঁৰ ৰচিত [[নামঘোষা]] কাব্যগ্ৰন্থখন মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰি আছে।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 290–292.&lt;/ref&gt;

তেওঁ [[সত্ৰ]] সংস্থাপন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল। তিনিআটি সত্ৰ স্থাপন কৰা কথাও বিভিন্ন কৃতিত উল্লেখ পোৱা যায়। সত্ৰসমূহে ধৰ্মীয় শিক্ষাদান, নৈতিক উন্নয়ন আৰু সাংগঠনিক দৃঢ়তা আগবঢ়াইছিল। এই ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ ফলস্বৰূপ, মাধৱদেৱৰ জীৱনকালতেই মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্ম অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চললৈ বিস্তৃত হৈছিল। 

===ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু===
মহাপুৰুষীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মত &quot;ধৰ্মৰ চাৰি বস্তু&quot; বা &quot;চাৰিখন বস্তু&quot; বুলিলে নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকতক বুজোৱা হয়। এই চাৰিটা বস্তুকে ধৰ্মীয় জীৱনৰ মূল আধাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে এই বস্তুসমূহৰ গুৰুত্ব ব্যাখ্যা কৰি ধৰ্মীয় অনুশাসনৰ ৰূপ দিছিল। 

* '''নাম''': ভগৱানৰ নাম লোৱাক (কীৰ্তন, নাম-ঘোষা) ধৰ্মৰ আটাইতকৈ মৌলিক আচাৰ বুলি গণ্য কৰা হয়। নাম-স্মৰণেৰে ভক্ত ভগৱানৰ সৈতে আত্মিক সংযোগ স্থাপন কৰে। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত নাম-ঘোষাৰ মাধ্যৰে আত্মশুদ্ধি আৰু মুক্তিৰ পথ দেখুওৱা হয়।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaisnava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, pp. 220–221.&lt;/ref&gt;

* '''দেৱ''': দেৱ বুলিলে ভগৱানক বুজোৱা হয়। বৈষ্ণৱ ধৰ্মত ভগৱান (বিশেষকৈ কৃষ্ণ) একমাত্ৰ উপাস্য, আৰু তেওঁৰ ওপৰত একনিষ্ঠ ভক্তিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়। দেৱৰ উপাসনা সাধাৰণতে নামঘোষা, কীৰ্তন, আৰু একান্ত ভক্তিৰে কৰা হয়।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

* '''গুৰু''': ধৰ্মপথৰ সঠিক দিশ দৰ্শোৱা জনক গুৰু বোলা হয়। গুৰুজনক ভগৱানৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত পথত ভক্তক নিৰ্দেশনা দিয়া এজন আধ্যাত্মিক শিক্ষক হিচাপে গণ্য কৰা হয়। মাধৱদেৱে গুৰুৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু শ্ৰদ্ধাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Barua, B.K. ''A Cultural History of Assam'', Lawyer’s Book Stall, 1951, pp. 273–275.&lt;/ref&gt;

* '''ভকত''': ভকত বুলিলে ভগৱানৰ ভক্তসকলক বুজোৱা হয়। মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মত ভকতসকলৰ সৈতে সম্প্ৰীতি, সহানুভূতি আৰু সমতা ৰাখিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়। সমাজত ধৰ্মীয় একতাৰ এক প্ৰতীক হিচাপে ভকতৰ স্থান বৰগম্ভীৰ।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar, p. 222.&lt;/ref&gt;

এই চাৰি বস্তু — নাম, দেৱ, গুৰু আৰু ভকত — বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ ভিত্তি, যাৰ ওপৰত সৎ জীৱন, আধ্যাত্মিক সাধনা আৰু সামাজিক সদভাৱ স্থাপিত হয়। 

===মহাপুৰুষীয়া ধৰ্মৰ নৱৰত্ন লাভ===

==কোচ ৰজাৰ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ==
মাধৱদেৱে তেওঁৰ ধৰ্মীয় জীৱনৰ অন্তিম পৰ্যায়ত কোচ ৰাজ্যৰ ৰজা [[নৰনাৰায়ণ]] আৰু সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰা বিশেষ পৃষ্ঠপোষকতা লাভ কৰিছিল। [[শংকৰদেৱ]]ৰ দেহাৱসানৰ পাছত মাধৱদেৱ [[বৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]ৰ নেতৃত্ব গ্ৰহণ কৰি ইয়াৰ বিস্তাৰ আৰু সুসংগঠনত মনোনিৱেশ কৰিছিল। এই সময়তে সেনাপতি চিলাৰায়ে তেওঁক [[কোচবিহাৰ]]লৈ নিমন্ত্ৰণ জনাইছিল, যিটো তেওঁ গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Neog, Maheswar. ''Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam'', Motilal Banarsidass, 1980, p. 302.&lt;/ref&gt;

চিলাৰায় মাধৱদেৱৰ ধৰ্মীয় নিষ্ঠা আৰু ব্যতিক্ৰমী সাহিত্যিক প্ৰতিভাৰ প্ৰতি গভীৰ ভাবে আকৰ্ষিত হৈছিল। তেওঁ মাধৱদেৱক পূৰ্ণ স্বাধীনতা আৰু আশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল যাতে তেওঁ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ শিক্ষা আৰু কীৰ্তন প্ৰথাৰ বিস্তাৰ অব্যাহত ৰাখিব পাৰে।&lt;ref&gt;Sarma, S.N. ''The Neo-Vaishnavite Movement and the Satra Institution of Assam'', Assam Publication Board, 1966, p. 89.&lt;/ref&gt; মাধৱদেৱে এই সময়তে কোচ ৰাজ্যত কেইবাটাও [[সত্ৰ]] স্থাপন কৰে, বিশেষকৈ সোণাৰী অঞ্চলত স্থাপিত সত্ৰটোৱে গুৰুত্ব লাভ কৰে। 

চিলাৰায়ে মাধৱদেৱক &quot;মহাপুৰুষ&quot; হিচাপে সম্বোধন কৰিছিল, আৰু তেওঁৰ সাহিত্য আৰু ধৰ্মীয় কৰ্মকাণ্ডলৈ ৰাজআশ্ৰয় প্ৰদান কৰিছিল, যাৰ ফলস্বৰূপে [[বৰগীত]], নাট, নামপ্ৰসঙ্গ আদিৰ ব্যাপক বিস্তাৰ সাধন হৈছিল।&lt;ref&gt;Maheswar Neog, 1980, pp. 308–309.&lt;/ref&gt; [[সত্যেন্দ্ৰনাথ শৰ্মা]]ই মত দিছে যে, মাধৱদেৱে পোৱা এই ৰাজপৃষ্ঠপোষকতাই কেৱল বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ প্ৰতিষ্ঠানিক বিস্তাৰ নহয়, অসমীয়া সাহিত্য তথা সংস্কৃতিৰো বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Sarma, S.N., 1966, p. 95.&lt;/ref&gt;

==সাহিত্যকৃতি==
ধৰ্ম প্ৰচাৰৰ লগতে সাহিত্য সংস্কৃতিৰো পূজাৰী এইজনা মহান গুৰুৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ হ’ল [[নামঘোষা]]। এহেজাৰটা ঘোষা থকা বাবে এইখনক হেজাৰী ঘোষা বুলিও কোৱা হয়। 
তেওঁ একাধিক [[বৰগীত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://books.google.co.in/books?id=ObFCT5_taSgC&amp;pg=PA387&amp;lpg=PA387&amp;dq=Madhavdeva&amp;source=bl&amp;ots=mVFY0yGOt5&amp;sig=sTGlQ0j6_roY1CDvIGphD70yUiY&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=0LtEUbClB8LprQeIw4DQAg&amp;ved=0CGoQ6AEwCTgU#v=onepage&amp;q=Madhavdeva&amp;f=false |title=Encyclopaedia of Indian Literature: A-Devo - Google Books |publisher=Books.google.co.in |date= |accessdate=2013-03-16}}&lt;/ref&gt;, [[ভটিমা]], [[নাট]] ([[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)|ঝুমুৰা]]) আদি ৰচনা কৰিছিল। মাধৱদেৱে বাৰকুৰি (দুশ চল্লিশ) বৰগীত ৰচনা কৰিছিল বুলি প্ৰবাদ আছে যদিও বৰ্তমান সৰ্বমুঠ নকুৰি এঘাৰটা (এশ একান্নবৈটা) মান গীতহে উপলব্ধ। অৱশ্যে ইয়াৰ ভিতৰত কিছু সংখ্যক [[অংকীয়া নাট]]ৰ গীতো সন্নিৱিস্ত হৈ আছে। তেওঁ সৰ্বমুঠ ১৫৭টা [[বৰগীত]] ৰচনা কৰে জীৱন কালত, তাৰ ভিতৰত এটি উল্লেখনীয় বৰগীত হ’ল – ''তেজৰে কমলাপতি''। 

===আখ্যানমূলক ৰচনা===
*ৰাজসূয় কাব্য
*[https://as.m.wikisource.org/wiki/আদিকাণ্ড আদিকাণ্ড ৰামায়ণ] (অনুবাদ)

===তত্ত্বমূলক ৰচন===
*জন্মৰহস্য
*[[ভক্তি ৰত্নাৱলী]]
*নামমালিকা
*[[নামঘোষা]]&lt;ref name=&quot;মাধৱদেৱ&quot;/&gt;

===নাট===
*[[অৰ্জুন ভঞ্জন]] 
*দধিমথন

===ঝুমুৰা===
*[[চোৰধৰা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]
*[[ভোজন বিহাৰ (ঝুমুৰা)]]
*[[ভূমি লেটোৱা (ঝুমুৰা)]]
*কোটোৰা খেলা

===অন্যান্য ৰচনা===
বৰ্তমানলৈকে পোৱা মাধৱদেৱৰ নামত প্ৰচলিত ঝুমুৰা ভূষণ হৰণ, ৰাস ঝুমুৰা, কোটোৰা খেলা, ব্ৰহ্মামোহন আদি তেখেতৰ স্বৰচিত হয়নে নহয় তাক সঠিককৈ জনা নাযায়। চৰিত পুথিত উল্লিখিত দুখনমান নাট, যেনে— ৰাম যাত্ৰা, নৃসিংহ যাত্ৰা, গোবৰ্দ্ধন যাত্ৰা আদি মাধৱদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত বুলি জনা যায় যদিও পাবলৈ নাই। 

==তিৰোভাৱ==
মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ ১৫৯৬ চনত কোচবিহাৰৰ [[ভেলা সত্ৰ]]ত দেহাৱসান ঘটে&lt;ref name=&quot;assaminfo1&quot;/&gt;। 

==আৰু চাওক==
{{wikisourcelang|as|লিখক: মাধৱদেৱ}}
* [[শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ]]
* [[নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
* [[সত্ৰ]]
* [[বৰগীত]]
* [[ভাওনা]]
*[[পিম্পৰা গুচোৱা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{অসমৰ প্ৰসিদ্ধ ব্যক্তি}}
[[শ্ৰেণী:অসমৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ধৰ্মীয় গুৰু]]
[[শ্ৰেণী:নৱবৈষ্ণৱ ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পাব্লিক ডমেইনৰ অন্তৰ্ভুক্ত লিখক]]
[[শ্ৰেণী:ভক্তি আন্দোলন]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দু সন্ত]]</text>
      <sha1>krbkzchjlr1wg8zv4gomdvrm2wn5vdj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আহোম ৰাজ্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4408</id>
    <revision>
      <id>517282</id>
      <parentid>502375</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:28:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নৰুনা বৰুৱা</username>
        <id>44897</id>
      </contributor>
      <comment>/* সমৰ সজ্জা */</comment>
      <origin>517282</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50536" sha1="peg3h96xdpkt4myjffan0ogekkt1s87" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = মু'ঙ দুন চুন খাম (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) &lt;br&gt;অসম ৰাজ্য 
|conventional_long_name = আহোম ৰাজ্য
|common_name = 
|official_languages = [[আহোম ভাষা]]
|year_start  = [[অসম দিৱস]] ({{Start date and age|২ ডিচেম্বৰ ১২২৮}})
|date_start  =  
|event1      = 
|date_event1 = 
|event_end   = 
|year_end    = [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] ({{Start date and age|২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮২৬}})
|date_end    = 
|p1          = কামৰূপ
|flag_p1     = 
|p2          = 
|flag_p2     = 
|s1          = কনবৌঙ
|flag_s1     = Flag of Burma peacock 1.png
|image_flag  = 
|flag_type   = 
|image_coat  = 
|image_map   = Ahom-kingdom-c1826p.png
|image_map_caption = আহোম ৰাজ্য; ১৭০০ শতিকাৰ 
|capital           = নাম খাময়াং (বৰ্তমানৰ [[মানদেশ]]ত)&lt;br&gt;[[টিপাম]]&lt;br&gt;[[নামৰূপ]]&lt;br&gt;চে' খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ অভয়পুৰ)&lt;br&gt;[[হাবুং]]&lt;br&gt;[[চৰাইদেউ|চে' ৰাই দয়]]&lt;br&gt;[[চে'-মুন]] (বৰ্তমানৰ [[শিৱসাগৰ]] আৰু [[ৰংপুৰ (আহোম ৰাজধানী)|ৰংপুৰ]])&lt;br&gt;[[চে'- হুঙ]] (বৰ্তমানৰ [[গড়গাঁও]])&lt;br&gt;  সৰগুৱা&lt;br&gt;[[বকতা]]&lt;br&gt;[[যোৰহাট]]
|common_languages  = [[আহোম ভাষা]] (ৰাজভাষা)&lt;br&gt;[[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] (প্ৰজাৰ ভাষা)
|religion          = [[ফুৰালুং ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বাথৌ ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[ডনি-প'ল']]&lt;br&gt;[[হিন্দু ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]]
|government_type   = ৰাজতন্ত্ৰ
|leader1           = [[চুকাফা]]
|year_leader1      = ১২২৮-১২৬৮
|leader2           = [[চুতামলা]]
|year_leader2      = ১৬৪৮-১৬৬৩
|leader3           = [[চুডিংফা]]
|year_leader3      = ১৮১১-১৮১৮, ১৮১৯-১৮২১
|title_leader      = [[চাওফা]]
|legislature       = 
||era=আহোম যুগ|symbol=ঙি ঙাও খাম|empire=[[মু'ঙ মাও]]|currency=[[আহোম মুদ্ৰা]]|symbol_type=ঙি ঙাও খাম}}

'''আহোম ৰাজ্য''' ({{lang-en|Kingdom of Assam}}) বা '''মু'ঙ দুন চুন খাম''' ([[আহোম ভাষা]]:𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫: ''Mérng dérn sun khám'') বা '''অসম ৰাজ্য'''&lt;ref&gt; {{cite web|last=[[বাণীকান্ত কাকতি|Kakati]]|first=[[বাণীকান্ত কাকতি|Dr. B.K.]]|title=Assamese:Its formation and development : Dr. B.K. Kakati : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=1941||page=3|url=https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n37/mode/1up|access-date=September 26, 2024}}&lt;/ref&gt; এখন মধ্যযুগীয় ৰাজ্য আছিল যি  [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা]]ত ৬০০ বছৰ শাসন কৰাৰ লগতে [[উত্তৰ-পূব ভাৰত|উত্তৰ-পূব]]ত মোগলৰ শাসনত বাধা দিছিল। [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] ৰাজকোঁৱৰ [[চুকাফা]]ই ৯০০০ [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] মানুহ আৰু কামৰূপৰ দিনৰ পৰা বাস কৰা আদিম আহোম ([[টাই দন জনগোষ্ঠী|টাই দন]])সকলৰ সৈতে মিলি ১২২৮ত আহোম ৰাজ্য স্থাপন কৰিছিল।{{sfn|Gohain|2018}} কালক্ৰমত বিস্তাৰিত হৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]]ৰ শাসনকালত এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক শক্তিত পৰিণত হয়। [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]] আৰু [[মানৰ অসম আক্ৰমণ|মানৰ আক্ৰমণ]]ৰ পাছত ১৮২৬ত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] মতে অসম [[ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী]]ৰ হাতলৈ যায়। ঔপনিবেশিক আৰু পিছৰ কালত আহোম ৰাজ্য বুলি কোৱা হ'লেও পূৰ্বে ইয়াক অসম ৰাজ্য বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Kakati&quot;&gt;Kakati,Banikanta,Assamese, Its Formation and Development: A Scientific Treatise on the History and Philology of the Assamese Language, Being a Thesis Approved for the Ph.D. Degree of the Calcutta University in 1935, 1995, LBS Publication,https://books.google.co.in/books?id=OTSrmQEACAAJ&amp;dq,https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n3}}&lt;/ref&gt; 

&lt;!-- এয়া নতুন অনুচ্ছেদত যোগ কৰিব
শেষৰফালে [[আহোম]] লোক মুঠ জনসংখ্যাৰ ১০%তকৈও কম আছিল।&lt;ref&gt;The Ahoms constituted less than 10% of the population in the region that was the erstwhile kingdom in 1872 and 1881 census{{Harvcol|Guha|1983|p=9}}&lt;/ref&gt; আহোম বা অনা-আহোম মিলাই সকলো অসম ৰাজ্যৰ প্ৰকৃত বাসিন্দাক ''খি-লন-জি'' বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;konwar2018&quot;&gt;{{citation |title=The Tai Ahom Language in Assam : Language Shift and The Process of Socio-Cultural Assimilation — Dr. Anita konwar, Asst. Professor, Donation, Cheraidoi }}&lt;/ref&gt;খিলঞ্জীয়া শব্দটো [[টাই-আহোম ভাষা]]ৰ শব্দ ''খি-লন-জি''ৰ পৰা আহিছে যাৰ অৰ্থ হৈছে পুৰণিকলীয়া।&lt;ref&gt;{{cite book |last=[[বাণীকান্ত কাকতি|কাকতি]] |first=বাণীকান্ত|date=১৯৫৯|title=Aspects of Early Assamese Literature |publisher= [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]|isbn=   |chapter= |page= ১৩|url= |language=[[ইংৰাজী]]}}&lt;/ref&gt; --&gt;

== নামসমূহ ==
===মুঙ ডুন চুন খাম===
চাওলুং [[চুকাফা]]ই প্ৰথম ৰাজ্য স্থাপন কৰোঁতে এই ৰাজ্যক '''মুঙ ডুন চুন্‌ খাম''' (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) (অৰ্থ : {{lang-as|সোণোৱালী শইচৰ দেশ}}; {{lang-en|country of Golden Crops}})নাম দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gohain|first=Birendra kr|title=Origin of the Tai and Chao Lung Hsukapha: A Historical Perspective|url=https://books.google.co.in/books?id=k01uAAAAMAAJ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|শইকীয়া২০০৪|p=187}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|দেওধাই ফুকন,বৰুৱা|১৯৬৪|p=89}}&lt;/ref&gt;

===অসম ৰাজ্য===
অন্যান্য জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে ''আচাম'' বা ''অচম'' বা ''অসম'' বুলি কৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=The history of medieval Assam : (from the thirteenth to the seventeenth century) ; a critical and comprehensive history of Assam during the first four centuries of Ahom rule, based on original Assamese sources, available both in India and England : Acharyya, N. N : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=October 23, 2016|url=https://archive.org/details/dli.pahar.3309/page/43/mode/1up|ref={{sfnref|Internet Archive|2016}}|access-date=September 28, 2024|page=43}}&lt;/ref&gt; ব্ৰিটিছ সকলে ইংৰাজীত ''kingdom of Assam'' বুলি কৈছিল। ১৮৩৮ চনৰ পিছত ব্ৰিটিছ শাসিত অঞ্চল আৰু পিছলৈ [[ভাৰত]] অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা ৰাজ্যখন একে নামেৰে জনাজাত হয়।

==ইতিহাস==
{{আহোম ৰাজবংশ}}
{{Main|আহোম ৰাজবংশ|আহোম-মোগল যুদ্ধ|শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ}}
===স্থাপন===
১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[চুকাফা]], [[চীনদেশ|চীনদেশৰ]] [[দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত]] (পূৰ্বৰ পূব [[মু'ঙ মাও]]) পৰা আহি [[পাটকাই পৰ্বত|পাটকাই পৰ্বতেদি]] অসমৰ [[তিনিচুকীয়া জিলা|তিনিচুকীয়া জিলাত]] প্ৰৱেশ কৰিছিল। তেওঁ আহি বিভিন্ন ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ]] উপত্যকাত প্ৰবেশ কৰাৰ পিছত আহোম ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা হয়। চুকাফাই কোনো প্ৰতিষ্ঠিত ৰাজ্যৰ লগত যুদ্ধ কৰিব লগা হোৱা নাছিল। আহোম সকলৰ প্ৰথম ৰাজধানী খামজাং নামৰ ঠাইত পাতিছিল। আহোম গণনা অনুসৰি [[লাক-নি]] তে কাওত উক্ত ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। দ্বিতীয় ৰাজধানী নামৰূপত পাতিছিল আৰু [[লাক-নি]] দাপ ৰাওত নামৰূপ এৰিছিল। মৌঙ ক্লাঙ খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ ভয়পুৰত) প্ৰায় পাঁচবছৰ ৰাজধানী পাতি আছিল। তাত খুঁত চি ঙা, ৰাংমুত, তাওছা, কা ৰাও, কাপ মিত মুঠ পাঁচটা [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হিচাপে থাকে। পঞ্চমখন ৰাজধানী আছিল [[হাবুং|হা-বুঙ]], তাতে দাপ কাও, ৰাই-ছেও, মুঙ প্লাও আদি [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হৈ থাকে। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|1968|p=266}}&lt;/ref&gt; তেওঁ স্থানীয় বৰাহী আৰু মৰাণ মানুহৰ লগত বন্ধুত্ব স্থাপন কৰি শেষত [[চৰাইদেউ| ছে ৰাই দয়]]ত ৰাজধানী পাতে আৰু [[বুঢ়াগোহাঁ‌ই]] আৰু [[বৰগোহাঁ‌ই]]ক থাপে। ১২৮০ চনমানত এওঁলোক দুজনক স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল চম্ভালি ল'বলৈ দায়িত্ব দিয়া হয়। 

আহোমসকলে তেওঁলোকৰ ধান খেতিৰ পদ্ধতি আন মানুহক শিকাইছিল। মানুহবোৰে লাহে লাহে আহোমৰ জীৱনশৈলী গ্ৰহণ কৰি পিছলৈ একে জাতিত লীন হৈ গ'ল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=12}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত বৰাহী লোকসকল প্ৰায় লোপ পাল; কিছু নগা আৰু মৰাণ লোক আহোম হৈ পৰিল আৰু আহোমৰ সংখ্যা বাঢ়িবলৈ ধৰিলে। বিশেষকৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] স্বৰ্গদেৱে [[চুতীয়া ৰাজ্য|চুতীয়া]] আৰু [[কছাৰী ৰাজ্য|কছাৰী ৰাজ্য]] জয় কৰি ৰাজ্য বিস্তাৰ কৰোঁতে এই আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈছিল। 
[[Image:Rangghar Assam.JPG|thumb|left|180px|প্ৰমত্ত সিংহৰ (চুচেনফা; ১৭৪৪-১৭৫১) দিনত [[শিৱসাগৰ]]ৰ ওচৰৰ ৰংপুৰত নিৰ্মাণ কৰা পেভেলিয়ন [[ৰংঘৰ]]। ]]
আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া ইমানেই দ্ৰুত আছিল যে এটা সময়ত প্ৰকৃত আহোম নিজৰ ৰাজ্যত সংখ্যালঘু হৈ পৰে। ইয়াৰ ফলত ৰাজ্যখনৰ চৰিত্ৰ সলনি হৈ ই বহুজাতিক হৈ পৰে। ১৪শ শতিকাত বামুণী কোঁৱৰৰ শাসনত আৰম্ভ হোৱা [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু]] প্ৰভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ল'বলৈ ধৰে। আহোম ৰাজসভাত [[টাই ভাষা]]ৰ লগতে [[অসমীয়া ভাষা]]ও ব্যৱহৃত হ'বলৈ ধৰে। পিছলৈ আন দুটা উচ্চ মন্ত্ৰী পদৰ লগতে [[বৰপাত্ৰগোহাঁ‌ই]] পদ সৃষ্টি কৰা হয়। চুতীয়া আৰু কছাৰী ৰাজ্যৰ পৰা জয় কৰা অঞ্চলসমূহ নিৰীক্ষণৰ বাবে &quot;শদিয়াখোৱা গোহাঁই&quot; আৰু &quot;মৰঙীখোৱা গোহাঁই&quot; নামৰ বিশেষ পদৰ সৃষ্টি কৰা হয়। ফৈদ পদ্ধতিৰ আধাৰত [[পাইক প্ৰথা]]ৰে প্ৰজাসকলক সংগঠিত কৰা হৈছিল। বংগৰ তুৰ্কী আৰু আফগান শাসকসকলৰ আক্ৰমণ আহোমে সফলতাৰে প্ৰতিহত কৰিছিল। এনে এক ঘটনাত টংখাম বৰগোহাঁয়ে আক্ৰমণকাৰীসকলক খেদি কৰতোৱা নদী পাৰ কৰাই আহে, আৰু তেতিয়াৰেপৰা আহোমসকলে নিজকে [[কামৰূপ ৰাজ্য]]ৰ যোগ্য উত্তৰাধিকাৰীৰূপে গণ্য কৰিবলৈ লয়।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=24}}, and notes.&lt;/ref&gt;

===পূৰ্ণ ৰূপ===
[[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ শাসনকালত আহোম ৰাজ্যই ভালেখিনি পূৰ্ণতা পায়। &quot;ফৈদ প্ৰথা&quot; বাদ দি [[পাইক প্ৰথা]]ক &quot;খেল&quot; প্ৰণালীৰ আধাৰত পুনৰ্সংগঠিত কৰা হয়। তেওঁৰ দিনতে [[বৰফুকন]] আৰু [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ৰাজ্যৰ পতনলৈকে ৰাজ্যগঠনৰ আন কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ সালসলনি হোৱা নাছিল। 

১৭শ শতিকাত আহোম ৰাজ্য [[মোগল সাম্ৰাজ্য|মোগল]]ৰ পুনঃ পুনঃ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হয়। ১৬৬২ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মীৰ জুমলা]]ই নেতৃত্ব দিয়া তেনে এক আক্ৰমণত মোগলে ৰাজধানী [[গড়গাওঁ]] অধিকাৰ কৰে। কিছুদিন পিছতে [[শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ]]ত [[লাচিত বৰফুকন]]ৰ নেতৃত্বত আহোমে মোগলক পৰাস্ত কৰে আৰু পশ্চিমে মানস নদীলৈকে নিজৰ সীমা বিস্তাৰ কৰে। শাসনক লৈ এক খেলিমেলি পৰ্বৰ পিছত [[গদাধৰ সিংহ]]ই ৰাজ্যত তুংখুঙীয়া ফৈদৰ ৰজাৰ শাসন আৰম্ভ কৰে। 

তুংখুঙীয়া ৰজাসকলৰ শাসনকালত শান্তি বিৰাজ কৰাৰ লগতে কলা আৰু অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰতো ৰাজ্যই সফলতা লাভ কৰিছিল। শাসনৰ পিছৰফালে সামাজিক মতানৈক্য বাঢ়ি আহে আৰু [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]]ৰ সূত্ৰপাত হয়। বিদ্ৰোহীসকলে কিছুবছৰৰ বাবে ৰাজধানী ৰংপুৰ অধিকাৰ কৰে আৰু শেষত কেপ্তেইন ৱেল্‌ছৰ নেতৃত্বত ব্ৰিটিছে তেওঁলোকক আঁতৰাই পঠায়। ৰাজ্যৰ শক্তি লাহে লাহে টুটিবলৈ ধৰে আৰু মানৰ আক্ৰমণত আহোম ৰাজ্যৰ পতন হয়। ১৮২৬ চনত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]]মতে অসমৰ শাসন ব্ৰিটিছৰ হাতলৈ যায়।

==আহোম অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা==
[[File:Ahom coins.png|thumb|স্বৰ্গদেৱ [[গৌৰীনাথ সিংহ]]ৰ (১৭৮০-১৭৯৫ খ্ৰী:) ৰূপৰ মোহৰ, [[তিতাবৰ]]।]]

আহোম ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ ভেঁটি আছিল [[পাইক প্ৰথা]]। পাইক প্ৰথা এক ধৰণৰ 'বাধ্যতামূলক শ্ৰমদান ব্যৱস্থা' (unfree labour/[[:en:Corvee Labour|Corvee Labour]])। এই প্ৰথা [[সামন্তবাদী]] বা [[এছীয়-প্ৰথা]] (কেন্দ্ৰীয়ভাৱে স্থিত শক্তিয়ে পাৰ্শ্বীয় অঞ্চলৰপৰা উৎপাদনৰ উৎবৃত্ত কাঢ়ি অনা এক ব্যৱস্থা। যাৰ প্ৰথম উল্লেখ কৰিছিল [[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]]-য়ে।) আহোমসকলেই প্ৰথমে উজনি অসমত ধানৰ [[পানী খেতি]]ৰ সূচনা কৰিছিল। ধান উৎপাদনৰ বাবে তেওঁলোকে ব্যৱহাৰ কৰা উন্নত প্ৰযুক্তিৰ লগতে খাল-খান্দি, মথাউৰি বান্ধি জলসিঞ্চনৰ উপযুক্ত ব্যৱস্থা কৰি পতিত মাটিক খেতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকে প্ৰথমাৱস্থাত ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক আন্তঃগাঁঠনি গঢ়ি তুলিছিল। যোড়শ শতিকাৰ আহোম ৰজা [[ছুক্লেনমুঙ]]ৰ শাসন কালত মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন আৰম্ভ হৈছিল। অৱশ্যে পাইক প্ৰথাৰ অৱসান হোৱা নাছিল। সোতৰ শতিকাত আহোম ৰাজ্যই পশ্চিমৰ [[কোচ ৰাজ্য]] আৰু [[মোগল সাম্ৰাজ্য]]ৰ কিছু অংশ নিজৰ অধীন কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াৰ পাছতহে আহোম ৰাজ্যত [[ৰাজহ-ব্যৱস্থা]]ৰ সূত্ৰপাত হয় আৰু ইয়াক নিজৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি সাল-সলনি ঘটাই প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়।

==আহোম প্ৰশাসন==
{{Main|স্বৰ্গদেউ|বুঢ়াগোহাঁই|বৰগোহাঁই|বৰপাত্ৰ গোহাঁই|বৰবৰুৱা|বৰফুকন}}
===স্বৰ্গদেউ আৰু পাত্ৰমন্ত্ৰীসকল===
আহোম ৰজাসকল মং মাওৰ পৰা অসমলৈ অহা প্ৰথম ৰজা [[চুকাফা]]ৰ বংশধৰ আছিল। তেওঁক &quot;[[স্বৰ্গদেউ]]&quot; ([[টাই ভাষা]]: ''চাও-ফা'') বুলি কোৱা হৈছিল। সাধাৰণতে উত্তৰাধিকাৰ সূত্ৰেই ৰজাৰ বাছনি হৈছিল, কিন্তু পৰিস্থিতি সাপেক্ষে মন্ত্ৰীসকলে (&quot;ডাঙৰীয়া&quot;) আন আন কোনো বংশধৰক বাছনি কৰিছিল বা অধিষ্ঠিত ৰজাকো সলাব পাৰিছিল।

'''ডাঙৰীয়াসকল''': ৰাজ্যশাসনত সহায় কৰিবলৈ [[চুকাফা]]ই দুজন গোহাঁই পাতিছিল: [[বুঢ়াগোহাঞি|বুঢ়াগোহাঁই]] আৰু [[বৰগোহাঞি|বৰগোহাঁই]]। ১২৮০ চনত তেওঁলোকক শাসনৰ বাবে স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল দিয়া হৈছিল। বুঢ়াগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰপাৰে শদিয়া আৰু গেৰেলুৱা নদীৰ মাজত, আৰু বৰগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল পশ্চিমফালে বুৰৈ নদীলৈকে।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=42}}&lt;/ref&gt; সেই অঞ্চলৰ &quot;পাইক&quot;সকলৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ আছিল। উচ্চ আহোম পৰিয়ালৰ লোকেৰে তেওঁলোকৰ পদ পূৰণ কৰা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ পদৰ বাবে উপযুক্ত ৰাজকোঁৱৰ মন্ত্ৰীপদৰ বাবে উপযুক্ত নাছিল, আৰু তাৰ ওলোটাটোও। ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] ৰজাই [[বৰপাত্ৰগোহাঞি|বৰপাত্ৰগোহাঁই]] বুলি তৃতীয় মন্ত্ৰীপদ এটাৰ সৃষ্টি কৰে। তেওঁৰ শাসিত অঞ্চল আছিল আন দুজন গোহাঁইৰ মাজত।

'''ৰাজকৰ্মীসকল''': [[চুচেংফা|প্ৰতাপ সিংহ]]ই ৰজাৰ প্ৰতক্ষ্য অধীনস্থ দুটা পদৰ সৃষ্টি কৰে: [[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]। এজন সামৰিক আৰু ন্যায়িক মুৰব্বী হিছাপে কাম কৰা বৰবৰুৱাৰ অধীনত আছিল কলিয়াবৰৰ পূবে থকা অঞ্চল। তেওঁ ব্যক্তিগত কামৰ বাবে পাইকৰ এটা কম অংশহে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিছিল। বৰফুকন কলিয়াবৰৰ পশ্চিমৰ অঞ্চলত সামৰিক আৰু অসামৰিক নিয়ন্ত্ৰণৰ দায়িত্বত আছিল আৰু পশ্চিমে স্বৰ্গদেউৰ পৰিচালক হিছাপে কাম কৰিছিল। 

'''পাত্ৰ মন্ত্ৰীসকল''': পাঁচটা পদে &quot;পাত্ৰ মন্ত্ৰী&quot;ৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। চুপিম্‌ফাৰ (১৪৯২-১৪৯৭) দিনৰ পৰা তাৰে এজন পাত্ৰ মন্ত্ৰীক &quot;ৰাজমন্ত্ৰী&quot; বা &quot;বৰপাত্ৰ&quot; ([[টাই ভাষা]]ত &quot;চেংলুং&quot;) পতা হয় যি জকাইচুক গাঁৱৰ এহেজাৰ অতিৰিক্ত পাইকৰ সেৱাৰ লগতে আন আন ক্ষমতা লাভ কৰিছিল।

===আন বিষয়ববীয়াসকল===
[[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]ৰ সামৰিক আৰু ন্যায়িক দায়িত্ব আছিল আৰু তেওঁলোকক দুখন বেলেগ বেলেগ &quot;ফুকন&quot;ৰ &quot;চ'ৰা&quot;ই সহায় কৰিছিল। বৰফুকনৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল গুৱাহাটীত আৰু বৰবৰুৱাৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল ৰাজধানীত। তদাৰকী বিষয়াসকলক &quot;বৰুৱা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। বিষয়াসকলৰ ভিতৰত ফুকনৰ পদ আছিল সৰ্বোচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন। তেওঁলোকৰ ছজন মিলি বৰবৰুৱাৰ পৰিষদ গঠন কৰাৰ লগতে নিজৰ নিজৰ দায়িত্ব পালন কৰিছিল। এহেজাৰ মানুহ লৈ ৰাজ নাৱৰ তদাৰক কৰা নৌবৈছা ফুকন, ভিতৰুৱাল ফুকন, ন ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, ডেকা ফুকন আৰু নেওগ ফুকনে ফুকনৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। বৰফুকনৰ তলতো তলতীয়া ফুকনৰ এখন পৰিষদ আছিল। তাৰ ভিতৰত আছিল ছয় হেজাৰ পাইকৰ দায়িত্বত থকা পানী ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, নেক ফুকন আৰু দুজন চুতীয়া ফুকন।

বিছজনমান বৰুৱাৰ ভিতৰত আছিল ভাণ্ডাৰী বৰুৱা বা কোষাধক্ষ্য, ৰাজকীয় দোলাৰ দায়িত্বত থকা দুলীয়া বৰুৱা, শাস্তিৰ দায়িত্বত থকা চৌদাং বৰুৱা, ৰূপাঙ্কনৰ দায়িত্বত থকা খনিকৰ বৰুৱা, সোণাদাৰ বৰুৱা যি অলঙ্কাৰৰ কাম-কাজ চাইছিল, ৰাজ পৰিয়ালৰ চিকিৎসাৰ দায়িত্বত থকা বেজ বৰুৱা, জীৱ-জন্তুৰ তদাৰক কৰা হাতী বৰুৱা, ঘোঁৰা বৰুৱা আদি।
আন বিষয়াসকল আছিল বাৰজন ৰাজখোৱা, কেইজনমান কটকী আৰু দলৈ। ৰাজখোৱাই সৰু অঞ্চল একোটা আৰু তিনিশ পাইকৰ তদাৰক কৰিছিল। তেওঁ স্থানীয় মতানৈক্য আঁতৰ কৰিছিল আৰু ৰাজহুৱা কামৰ নিৰীক্ষণ কৰিছিল। কটকীয়ে বিদেশী ৰাজ্য আৰু পাহাৰীয়া জনজাতিৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰাৰ লগতে ৰাজকীয় নথি লিখিছিল। দলৈসকলে জ্যোতিষবিজ্ঞান চৰ্চা কৰি গুৰুত্বপূৰ্ণ কামৰ বাবে তাৰিখ তথা সময় নিৰূপণ কৰিছিল।

===শাসক===
ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যই নিৰ্দিষ্ট অঞ্চল শাসন কৰিবলৈ পাইছিল। তেওঁলোকক &quot;ৰজা&quot; বোলা হৈছিল।
* ''চাৰিং ৰজা'': স্বৰ্গদেউৰ আপাত উত্তৰাধিকাৰী। তেওঁক বুঢ়ীদিহিং নদীৰ সোঁপাৰে জয়পুৰৰ ওচৰত স্থাপন কৰা হৈছিল।
* ''টিপাম ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিতীয়জন।
* ''নামৰূপ ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত তৃতীয়জন।

তলখাপৰ পদত থকা ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যক &quot;মেল&quot; নামৰ অঞ্চলসমূহ দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক &quot;মেলদঙীয়া&quot; বা &quot;মেলখোৱা ৰজা&quot; বোলা হৈছিল। তাতোকৈ তলৰ পদত আছিল &quot;মেলডঙীয়া গোহাঁই&quot;। তাৰ ভিতৰত আছিল &quot;মাজুমেলীয়া গোহাঁই&quot; আৰু &quot;সৰুমেলীয়া গোহাঁই&quot;।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;   

ৰাজপৰিয়ালকো নিৰ্দিষ্ট &quot;মেল&quot; দিয়া হৈছিল। ৰাজেশ্বৰ সিংহৰ দিনত তেনে মেল বাৰখন হৈছিল। তাৰ ভিতৰত সকলোতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল বৰৰাণীক দিয়া &quot;ৰাইডঙীয়া মেল&quot;।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;  

পূৰ্বে সামৰিক দায়িত্বত থকা কিছুমান বিষয়াক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক গোহাঁই বাবৰ উপযুক্ত পৰিয়ালৰ পৰা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল।
* ''শদিয়া খোৱা গোহাঁই'': ১৫২৩ চনত [[চুতীয়া ৰাজ্য]] জয়ৰ পিছত লাভ কৰা অঞ্চলসমূহ শদিয়াৰ পৰা চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''মৰঙী খোৱা গোহাঁই'': ধনশিৰি নৈৰ পশ্চিমে নগা অঞ্চলৰ লগত লাগি থকা ঠাই চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''সলাল গোহাঁই'': [[বৰফুকন]]ৰ মুখ্য কাৰ্যালয় [[গুৱাহাটী]]লৈ স্থানান্তৰ কৰাৰ পিছত [[নগাঁৱ]]ৰ এক বৃহৎ অংশ আৰু চাৰিদুৱাৰৰ কিছু অংশৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্বত আছিল। 
* ''কাজলিমুখীয়া গোহাঁই'': বৰফুকনৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। কাজলিমুখ চোৱাচিতা কৰাৰ লগতে জয়ন্তীয়া আৰু ডিমৰুৱাৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;
* ''জাগীয়াল গোহাঁই'': বৰবৰুৱাৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। নগাঁৱৰ জাগীৰ প্ৰশাসন চম্ভালাৰ লগতে সাতজন জনজাতীয় মুৰব্বী &quot;সাত ৰজা&quot;ৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;

তলখাপৰ ৰাজবিষয়াক ৰাজখোৱা বোলা হৈছিল। তেওঁলোকৰ মাজত আছিল:
* বচা
* দৰং
* চলাগুৰি
* অভয়পুৰ

পৰাধীন ৰজা বা সমন্তসকলকো &quot;ৰজা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। ৰাণী অঞ্চলৰ ৰজাৰ বাহিৰে সকলোৱে বাৰ্ষিক কৰ পৰিশোধ কৰিছিল। প্ৰয়োজন হোৱা সময়ত পাইক আৰু আন সম্পদ এইসকল ৰজাই যোগাৰ কৰি দিব লাগিছিল।
* দৰং ৰজাই পিছৰ যুগৰ দৰং জিলাৰ অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক আছিল [[কোচ ৰাজবংশ]]ৰ সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰিনাতি সুন্দৰ নাৰায়ণৰ বংশধৰ।
* ৰাণী
* বেলতলা ৰজাই গুৱাহাটীৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক [[চিলাৰায়]]ৰ নাতি গজ নাৰায়ণৰ বংশধৰ আছিল।
* লুকী
* বৰদুৱাৰ
* ডিমৰুৱা
* তপকুচী

===পাইক প্ৰথা===
{{details|পাইক প্ৰথা}}
&lt;!--
The Ahom kingdom was dependent on the [[Paik system]], a form of [[corvee labor]].  Every common subject was a ''paik'', and four ''paiks'' formed a ''got''.  At any time of the year, one of the ''paiks'' in the ''got'' rendered direct service to the king, as the others in his ''got'' tended to his fields.  The Paik system was administered by the Paik officials:  Bora was in charge of 20 ''paiks'', a Saikia of 100 and a Hazarika of 1000.
--&gt;
'''পাইক প্ৰথা''' [[আহোম সাম্ৰাজ্য|আহোমসকলৰ ৰাজত্ব কাল]]ত প্ৰচলিত এক প্ৰথা আছিল। বিশ্বাস কৰা হয় যে, এই প্ৰথাটো দক্ষিণ-পূব এছিয়াত প্ৰচলিত আছিল। আহোমসকল ১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[অসম]]লৈ অহাৰ পিছত এই প্ৰথাৰ প্ৰচলন কৰে। এই প্ৰথাটোকে ১৬০৯ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই কিছু সাল-সলনি কৰি নতুনকৈ প্ৰচলন কৰে। বিজ্ঞসকলে মত প্ৰকাশ কৰে যে, এই পাইক প্ৰথাই আহোমসকলৰ পতনৰ মূল কাৰণ আছিল।

আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজবংশীয় লোক, পুৰোহিত, উচ্চ বৰ্গৰ জাতি অথবা দাস সকলৰ বাদ দি পোন্ধৰৰ পৰা পঞ্চাশ বছৰ বয়সীয়া সকলো পুৰুষকেই ''পাইক'' বোলা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত প্ৰায় ১৭১৪  খ্ৰীষ্টাব্দত মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৯০% শতাংশ লোক এই শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত আছিল। এই প্ৰথা অনুসৰি অসমৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক মানুহবিলাকক কিছুমান খেলত বিভক্ত কৰা হৈছিল। প্ৰতি খেলৰে নাও তৈয়াৰ কৰা, নাও সজা, গৃহ নিৰ্মাণ কৰা, ৰচদ যোগান ধৰা, আলি-পদূলি নিৰ্মাণ কৰা, ৰাজহ তোলা, হাতী ধৰা, শেন চোৱা, হাবি-বন পৰিদৰ্শন কৰা আদি বিভিন্ন কৰ্ম আছিল। খেলবিলাকৰ ওপৰত [[ফুকন]], [[বৰুৱা]], [[ৰাজখোৱা]] প্ৰভৃতি আছিল।

==মাটিৰ জোখ-মাখ==
[[গদাধৰ সিংহ]]ই স্বৰ্গদেউ হোৱাৰ পূৰ্বে কামৰূপত লুকাই থকা কালত মোগলৰ ভূমি জোখাৰ প্ৰণালীৰ লগত পৰিচিত হৈছিল। মোগলৰ লগত যুদ্ধ শেষ হোৱাৰ লগে লগে তেওঁ নিজৰ ৰাজ্যতো তেনে প্ৰণালী আৰম্ভ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। এই কামৰ বাবে কোচবিহাৰ আৰু বঙ্গৰ পৰা জৰীপকাৰী মানুহ অনা হৈছিল। প্ৰথমতে শিৱসাগৰত জৰীপ আৰম্ভ কৰা হয়, কিন্তু গদাধৰ সিংহৰ মৃত্যুলৈকে সেয়া শেষ নহ'ল। তাৰপিছত [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত নগাঁৱত জৰীপৰ কাম আৰম্ভ হয়। বুৰঞ্জীবিদসকলৰ মতে এই কামত ১২ ফুট (৩.৭ মিটাৰ) দৈৰ্ঘ্যৰ &quot;নাল&quot; বা বাঁহেৰে মাটি এটুকুৰাৰ চাৰিওদিশ জোখা হৈছিল আৰু মাটিকালি গণনা কৰা হৈছিল। মাটিৰ একক আছিল &quot;লোচা&quot; বা ১৪৪ বৰ্গফুট (১৩.৪ বৰ্গমিটাৰ) আৰু ১৪৪,০০ বৰ্গফুট (১,৩৪০ বৰ্গমিটাৰ) অঞ্চলক &quot;বিঘা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। চাৰি বিঘাই হৈছিল এক &quot;পূৰা&quot;। আধুনিক যুগতো অসমত এনে প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

==বিষয়বাবৰ শ্ৰেণী==
তৃতীয় আহোম ৰজা চুবিন্‌ফাই (১২৮১-১২৯৩) আহোমৰ অভিজাত সাতটা বংশক &quot;সাতঘৰীয়া আহোম&quot; নাম দিয়ে। ইয়াৰে প্ৰথমটো বংশ আছিল ৰজাৰ। দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় বংশ আছিল ক্ৰমে বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁইৰ। শেষৰ চাৰিটা বংশ আছিল আহোম পুৰোহিত শ্ৰেণী &quot;দেওধাই&quot;, &quot;মহন&quot;, &quot;বাইলুং&quot; আৰু &quot;চিৰিং&quot;। পিছলৈ এই পদ্ধতি বিস্তাৰ কৰা হয়। ৰজা কেৱল প্ৰথম পৰিয়ালতহে থাকিব পাৰিছিল; বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁই কেৱল দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় পৰিয়ালত। নামনি অসমৰ প্ৰশাসক চুতীয়া জনগোষ্ঠীয় আছিল। আনহাতে বৰবৰুৱাসকল আছিল মৰাণ, কছাৰী, চিৰিং আৰু খামটি সম্প্ৰদায়ৰ।&lt;ref&gt;&quot;Most of the Borbaruas were selected from Moran, Kachari, Chiring and Khamti families. The office of the Governor general, lower Assam, was appointed from a Chutiya family.&quot;{{Harvcol|Gogoi|2006|p=9}}&lt;/ref&gt;  পিছলৈ নগা, মিচিং আৰু নৰা লোক &quot;বাইলুং&quot; গোটত সুমায়। এইসকল মাটি থকা উচ্চখাপৰ আৰু পুৰোহিত শ্ৰেণীৰ লোকে কোনো কৰ দিব নালাগিছিল।

&quot;আপাইকন চমুৱা&quot;সকল &quot;খেল&quot;ৰ পৰা মুক্ত আছিল আৰু কেৱল ধনেৰে কৰ দিব লাগিছিল। কলা, সাহিত্যত পাৰ্গতালি থকা &quot;পাইকন চমুৱা&quot;সকলে কৰৰ বাবদ নিজৰ কামেৰে খাটিছিল। &quot;কন্ৰী পাইক&quot;সকলে শাৰিৰীক শ্ৰম কৰিছিল। আটাইতকৈ তলত আছিল &quot;লিক্‌চৌ&quot;, &quot;বান্দী-বেটী&quot; আৰু তেনে কাম কৰা লোকসকল। শ্ৰেণীবোৰ অৱশ্যে সদায় ধৰাবন্ধা নাছিল। [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই একেবাৰে তলখাপৰ পৰা আহি [[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ দিনত দিনত প্ৰথম [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ লাভ কৰিছিল।

==সমৰ সজ্জা==
যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পূৰ্বে আহোমসকলে ''ট্ৰেন'' নামৰ এক উপাস্য দেৱতাৰ পূজা অনুষ্ঠিত কৰিছিল। আহোম সকলৰ স্থলসেনাৰ বিভাগটোৰ লগতে এটা নৌসেনা বিভাগো আছিল। স্থলযুদ্ধৰ মূল সেনাপতি গৰাকীক ''ফুকন'' আৰু নৌসেনা বিভাগৰ সেনাপতি গৰাকীক ''পানী ফুকন'' খিতাপ দিয়া হৈছিল। সেনাপতিৰ তলৰ সেনাপতি কেইগৰাকীক ''বৰ নেওগ'' আৰু ''নেওগ'' হিচাবে জনা গৈছিল।
     
যুদ্ধলৈ যাওঁতে আহোমে সেনাবাহিনীয়ে কেইগৰাকী মান পণ্ডিত লগত লৈ গৈছিল। ইয়াৰ ভিতৰত বেজবৰুৱা, বাইলুং, দেওধাই আদিয়ে প্ৰধান। বেজবৰুৱা সকলে সাধাৰণতে যুদ্ধত আহত সৈনিক সকলৰ চিকিৎসা কৰিছিল আনহাতে বাইলুং, দেওধাই আদি সকলে গণকৰ কাম কৰিছিল। কোন দিশৰ পৰা কেনেকৈ আক্ৰমণ কৰিব লাগে, অথবা কোন দিশৰপৰা শত্ৰুৱে আক্ৰমণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি ইত্যাদিৰ কথা গণক সকলে গণনা কৰি উলিয়াইছিল।
     
প্ৰয়োজন সাপেক্ষে আহোম ৰাজদৰবাৰৰ মুখ্য বিষয়াসকল যেনে বৰফুকন, বৰবৰুৱা আদিয়েও যুদ্ধক্ষেত্ৰত গৈ যুদ্ধ কৰিছিল। কেতিয়াবা স্বৰ্গদেউয়েও নিজেই গৈ যুঁজিছিল। প্ৰধান বিষয়াসকলে মূলতঃ হাতীৰ পিঠিত উঠি যুদ্ধ কৰিছিল।
     
যুদ্ধৰ সময়ত কোনো আহোম সৈন্য যুদ্ধ আধাতে এৰি পলাই সাৰিব নোৱাৰিছিল। সেয়া লাগিলে সেনাপতিয়েই হওক অথবা সৈন্যয়েই হওক। এওঁলোকক কঠোৰতম শাস্তি বিহা হৈছিল। আন আন সেনাসকলৰ সন্মুখত এওঁলোকক হত্যা কৰা হৈছিল যাতে ভৱিষ্যতে আন সেনাসকল যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা পলায়ন কৰিবলৈ সাহ নকৰে।

===যুদ্ধ সামগ্ৰী===
প্ৰথমাৱস্থাত আহোমসকলে যুদ্ধত কাঁড়, হেংদান, দা, যাঠি আদি অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকে হিলৈ বৰতোপ আদিও ব্যৱহাৰ কৰিছিল। আহোম যুগত যুদ্ধ আদিত ঘাইকৈ ব্যৱহৃত হোৱা কেইবিধ মান হিলৈ আছিল বৰহিলৈ, তোৱা, জুমুৰী, তৱকী, গঠীয়া, হলঙি, চুটিয়া হিলৈ, পোটকটা হিলৈ, চেঙা হিলৈ, খঁৰা হিলৈ।&lt;ref&gt;[http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE আসামীছ অনলাইন] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230412041546/http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE |date=2023-04-12 }} তথ্য সংগ্ৰহৰ তাৰিখ- ৩ জুন, ২০১২&lt;/ref&gt; অসমৰ কেইখনমান নিৰ্দিষ্ট স্থানত যুদ্ধৰ সামগ্ৰী সমূহ তৈয়াৰ কৰা হৈছিল। ইয়াৰোপৰি বোমা বাৰুদত ব্যৱহৃত খাৰ নিৰ্মাণতো আহোম সকল আগৰণুৱা আছিল। এই খাৰবোৰ নিৰ্মাণৰ তদাৰক কৰিছিল এগৰাকী আহোম বিষয়াই যাক ''খাৰঘৰীয়া ফুকন'' হিচাবে জনা গৈছিল।

[[File:আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী.jpg|thumb|আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী]]

==আৰু চাওক==
* [[আহোম ৰাজবংশ]]
* [[পাইক প্ৰথা]]

==টোকা==
{{reflist}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{refbegin}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Jahnabi | title=Agrarian system of medieval Assam | publisher=Concept Publishing Company, New Delhi | year=2002}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Lila | title=The History of the system of Ahom administration | publisher=Punthi Pustak, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Nitul Kumar | title=Continuity and Change among the Ahoms |publisher=Concept Publishing Company, Delhi | year=2006}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Padmeshwar | title=The Tai and the Tai kingdoms | publisher=Gauhati University, Guwahati | year=1968}}
* {{Citation| surname=Guha | given=Amalendu | title=Medieval and Early Colonial Assam: Society, Polity and Economy | publisher=K.P. Bagchi &amp; Co, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| last = Guha| first = Amalendu| title = The Ahom Political System: An Enquiry into the State Formation Process in Medieval Assam (1228-1714)| journal = Social Scientist| volume = 11 |pages = 3–34| date = December 1983| year = 1983| doi = 10.2307/3516963| issue = 12| jstor = 3516963 }}
*{{Citation| surname=Kakoty | given=Sanjeeb | title=Technology, Production and Social Formation in the Evolution of the Ahom State | publisher=Regency Publications, New Delhi | year=2003}}
*{{cite book |last=দেওধাই ফুকন,বৰুৱা |first=বি,এন এন|date=১৯৬৪|title= আহোম লেগজিকন |publisher=ঐতিহাসিক আৰু প্ৰাচীন গ্ৰন্থ অধ্যয়ন বিভাগ, অসম চৰকাৰ|isbn=   |chapter= |page=|url= |language=[[আহোম ভাষা]], [[ইংৰাজী]], [[অসমীয়া]]}}
*{{Citation|last= শইকীয়া|first= য়াস্মিন|date=২০০৪|title=Fragmented Memories Struggling to be Tai-Ahom in India|publisher=ডিউক বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰকাশন|isbn=  9780822386162, 082238616X|chapter= |page= ২৮ |url=https://www.google.co.in/books/edition/Fragmented_Memories/WfSmsuO6QugC?hl=en|year=১৯ অক্টোবৰ, ২০০৪ |language=[[ইংৰাজী]]}}
*{{Citation|last=Gohain|first=Dr. BK|year=2018|title=Integration and Unification of Assam During the Reign of Chaolung Siukapha|url=https://www.sentinelassam.com/amp/story/more-news/editorial/integration-and-unification-of-assam-during-the-reign-of-chaolung-siukapha}}
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://supriyadutta.in/ahom-v2/ 600 years of Ahom Kingdom, DATA NARRATIVE STORY] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210619160124/http://supriyadutta.in/ahom-v2/ |date=2021-06-19 }}
* [http://coinindia.com/galleries-assam.html আহোম ৰাজত্বত প্ৰচলিত কেইটামান মূদ্ৰা]

{{coord|26|55|59|N|94|44|53|E|source:kolossus-svwiki|display=title}}

{{অসম বুৰঞ্জী}}

[[শ্ৰেণী:আহোম ৰাজ্য]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সাম্ৰাজ্য আৰু ৰাজ্য]]</text>
      <sha1>peg3h96xdpkt4myjffan0ogekkt1s87</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517412</id>
      <parentid>517282</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:26:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KhiLanTzi</username>
        <id>23530</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>517412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50530" sha1="38e3s5basp1yw3mp9tqe965qtrtebr4" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = মু'ঙ দুন চুন খাম (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) &lt;br&gt;অসম ৰাজ্য 
|conventional_long_name = 
|common_name = 
|official_languages = [[আহোম ভাষা]]
|year_start  = [[অসম দিৱস]] ({{Start date and age|২ ডিচেম্বৰ ১২২৮}})
|date_start  =  
|event1      = 
|date_event1 = 
|event_end   = 
|year_end    = [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] ({{Start date and age|২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮২৬}})
|date_end    = 
|p1          = কামৰূপ
|flag_p1     = 
|p2          = 
|flag_p2     = 
|s1          = কনবৌঙ
|flag_s1     = Flag of Burma peacock 1.png
|image_flag  = 
|flag_type   = 
|image_coat  = 
|image_map   = Ahom-kingdom-c1826p.png
|image_map_caption = আহোম ৰাজ্য; ১৭০০ শতিকাৰ 
|capital           = নাম খাময়াং (বৰ্তমানৰ [[মানদেশ]]ত)&lt;br&gt;[[টিপাম]]&lt;br&gt;[[নামৰূপ]]&lt;br&gt;চে' খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ অভয়পুৰ)&lt;br&gt;[[হাবুং]]&lt;br&gt;[[চৰাইদেউ|চে' ৰাই দয়]]&lt;br&gt;[[চে'-মুন]] (বৰ্তমানৰ [[শিৱসাগৰ]] আৰু [[ৰংপুৰ (আহোম ৰাজধানী)|ৰংপুৰ]])&lt;br&gt;[[চে'- হুঙ]] (বৰ্তমানৰ [[গড়গাঁও]])&lt;br&gt;  সৰগুৱা&lt;br&gt;[[বকতা]]&lt;br&gt;[[যোৰহাট]]
|common_languages  = [[আহোম ভাষা]] (ৰাজভাষা)&lt;br&gt;[[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] (প্ৰজাৰ ভাষা)
|religion          = [[ফুৰালুং ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বাথৌ ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[ডনি-প'ল']]&lt;br&gt;[[হিন্দু ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]]
|government_type   = ৰাজতন্ত্ৰ
|leader1           = [[চুকাফা]]
|year_leader1      = ১২২৮-১২৬৮
|leader2           = [[চুতামলা]]
|year_leader2      = ১৬৪৮-১৬৬৩
|leader3           = [[চুডিংফা]]
|year_leader3      = ১৮১১-১৮১৮, ১৮১৯-১৮২১
|title_leader      = [[চাওফা]]
|legislature       = 
||era=আহোম যুগ|symbol=ঙি ঙাও খাম|empire=[[মু'ঙ মাও]]|currency=[[আহোম মুদ্ৰা]]|symbol_type=ঙি ঙাও খাম}}

'''অসম ৰাজ্য'''&lt;ref&gt; {{cite web|last=[[বাণীকান্ত কাকতি|Kakati]]|first=[[বাণীকান্ত কাকতি|Dr. B.K.]]|title=Assamese:Its formation and development : Dr. B.K. Kakati : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=1941||page=3|url=https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n37/mode/1up|access-date=September 26, 2024}}&lt;/ref&gt; ({{lang-en|Kingdom of Assam}}) বা '''মু'ঙ দুন চুন খাম''' ([[আহোম ভাষা]]:𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫: ''Mérng dérn sun khám'') আধুনিক নাম '''আহোম ৰাজ্য''' এখন মধ্যযুগীয় ৰাজ্য আছিল যি  [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা]]ত ৬০০ বছৰ শাসন কৰাৰ লগতে [[উত্তৰ-পূব ভাৰত|উত্তৰ-পূব]]ত মোগলৰ শাসনত বাধা দিছিল। [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] ৰাজকোঁৱৰ [[চুকাফা]]ই ৯০০০ [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] মানুহ আৰু কামৰূপৰ দিনৰ পৰা বাস কৰা আদিম আহোম ([[টাই দন জনগোষ্ঠী|টাই দন]])সকলৰ সৈতে মিলি ১২২৮ত আহোম ৰাজ্য স্থাপন কৰিছিল।{{sfn|Gohain|2018}} কালক্ৰমত বিস্তাৰিত হৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]]ৰ শাসনকালত এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক শক্তিত পৰিণত হয়। [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]] আৰু [[মানৰ অসম আক্ৰমণ|মানৰ আক্ৰমণ]]ৰ পাছত ১৮২৬ত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] মতে অসম [[ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী]]ৰ হাতলৈ যায়। ঔপনিবেশিক আৰু পিছৰ কালত আহোম ৰাজ্য বুলি কোৱা হ'লেও পূৰ্বে ইয়াক অসম ৰাজ্য বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Kakati&quot;&gt;Kakati,Banikanta,Assamese, Its Formation and Development: A Scientific Treatise on the History and Philology of the Assamese Language, Being a Thesis Approved for the Ph.D. Degree of the Calcutta University in 1935, 1995, LBS Publication,https://books.google.co.in/books?id=OTSrmQEACAAJ&amp;dq,https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n3}}&lt;/ref&gt; 

&lt;!-- এয়া নতুন অনুচ্ছেদত যোগ কৰিব
শেষৰফালে [[আহোম]] লোক মুঠ জনসংখ্যাৰ ১০%তকৈও কম আছিল।&lt;ref&gt;The Ahoms constituted less than 10% of the population in the region that was the erstwhile kingdom in 1872 and 1881 census{{Harvcol|Guha|1983|p=9}}&lt;/ref&gt; আহোম বা অনা-আহোম মিলাই সকলো অসম ৰাজ্যৰ প্ৰকৃত বাসিন্দাক ''খি-লন-জি'' বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;konwar2018&quot;&gt;{{citation |title=The Tai Ahom Language in Assam : Language Shift and The Process of Socio-Cultural Assimilation — Dr. Anita konwar, Asst. Professor, Donation, Cheraidoi }}&lt;/ref&gt;খিলঞ্জীয়া শব্দটো [[টাই-আহোম ভাষা]]ৰ শব্দ ''খি-লন-জি''ৰ পৰা আহিছে যাৰ অৰ্থ হৈছে পুৰণিকলীয়া।&lt;ref&gt;{{cite book |last=[[বাণীকান্ত কাকতি|কাকতি]] |first=বাণীকান্ত|date=১৯৫৯|title=Aspects of Early Assamese Literature |publisher= [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]|isbn=   |chapter= |page= ১৩|url= |language=[[ইংৰাজী]]}}&lt;/ref&gt; --&gt;

== নামসমূহ ==
===মুঙ ডুন চুন খাম===
চাওলুং [[চুকাফা]]ই প্ৰথম ৰাজ্য স্থাপন কৰোঁতে এই ৰাজ্যক '''মুঙ ডুন চুন্‌ খাম''' (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) (অৰ্থ : {{lang-as|সোণোৱালী শইচৰ দেশ}}; {{lang-en|country of Golden Crops}})নাম দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gohain|first=Birendra kr|title=Origin of the Tai and Chao Lung Hsukapha: A Historical Perspective|url=https://books.google.co.in/books?id=k01uAAAAMAAJ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|শইকীয়া২০০৪|p=187}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|দেওধাই ফুকন,বৰুৱা|১৯৬৪|p=89}}&lt;/ref&gt;

===অসম ৰাজ্য===
অন্যান্য জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে ''আচাম'' বা ''অচম'' বা ''অসম'' বুলি কৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=The history of medieval Assam : (from the thirteenth to the seventeenth century) ; a critical and comprehensive history of Assam during the first four centuries of Ahom rule, based on original Assamese sources, available both in India and England : Acharyya, N. N : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=October 23, 2016|url=https://archive.org/details/dli.pahar.3309/page/43/mode/1up|ref={{sfnref|Internet Archive|2016}}|access-date=September 28, 2024|page=43}}&lt;/ref&gt; ব্ৰিটিছ সকলে ইংৰাজীত ''kingdom of Assam'' বুলি কৈছিল। ১৮৩৮ চনৰ পিছত ব্ৰিটিছ শাসিত অঞ্চল আৰু পিছলৈ [[ভাৰত]] অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা ৰাজ্যখন একে নামেৰে জনাজাত হয়।

==ইতিহাস==
{{আহোম ৰাজবংশ}}
{{Main|আহোম ৰাজবংশ|আহোম-মোগল যুদ্ধ|শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ}}
===স্থাপন===
১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[চুকাফা]], [[চীনদেশ|চীনদেশৰ]] [[দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত]] (পূৰ্বৰ পূব [[মু'ঙ মাও]]) পৰা আহি [[পাটকাই পৰ্বত|পাটকাই পৰ্বতেদি]] অসমৰ [[তিনিচুকীয়া জিলা|তিনিচুকীয়া জিলাত]] প্ৰৱেশ কৰিছিল। তেওঁ আহি বিভিন্ন ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ]] উপত্যকাত প্ৰবেশ কৰাৰ পিছত আহোম ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা হয়। চুকাফাই কোনো প্ৰতিষ্ঠিত ৰাজ্যৰ লগত যুদ্ধ কৰিব লগা হোৱা নাছিল। আহোম সকলৰ প্ৰথম ৰাজধানী খামজাং নামৰ ঠাইত পাতিছিল। আহোম গণনা অনুসৰি [[লাক-নি]] তে কাওত উক্ত ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। দ্বিতীয় ৰাজধানী নামৰূপত পাতিছিল আৰু [[লাক-নি]] দাপ ৰাওত নামৰূপ এৰিছিল। মৌঙ ক্লাঙ খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ ভয়পুৰত) প্ৰায় পাঁচবছৰ ৰাজধানী পাতি আছিল। তাত খুঁত চি ঙা, ৰাংমুত, তাওছা, কা ৰাও, কাপ মিত মুঠ পাঁচটা [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হিচাপে থাকে। পঞ্চমখন ৰাজধানী আছিল [[হাবুং|হা-বুঙ]], তাতে দাপ কাও, ৰাই-ছেও, মুঙ প্লাও আদি [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হৈ থাকে। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|1968|p=266}}&lt;/ref&gt; তেওঁ স্থানীয় বৰাহী আৰু মৰাণ মানুহৰ লগত বন্ধুত্ব স্থাপন কৰি শেষত [[চৰাইদেউ| ছে ৰাই দয়]]ত ৰাজধানী পাতে আৰু [[বুঢ়াগোহাঁ‌ই]] আৰু [[বৰগোহাঁ‌ই]]ক থাপে। ১২৮০ চনমানত এওঁলোক দুজনক স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল চম্ভালি ল'বলৈ দায়িত্ব দিয়া হয়। 

আহোমসকলে তেওঁলোকৰ ধান খেতিৰ পদ্ধতি আন মানুহক শিকাইছিল। মানুহবোৰে লাহে লাহে আহোমৰ জীৱনশৈলী গ্ৰহণ কৰি পিছলৈ একে জাতিত লীন হৈ গ'ল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=12}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত বৰাহী লোকসকল প্ৰায় লোপ পাল; কিছু নগা আৰু মৰাণ লোক আহোম হৈ পৰিল আৰু আহোমৰ সংখ্যা বাঢ়িবলৈ ধৰিলে। বিশেষকৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] স্বৰ্গদেৱে [[চুতীয়া ৰাজ্য|চুতীয়া]] আৰু [[কছাৰী ৰাজ্য|কছাৰী ৰাজ্য]] জয় কৰি ৰাজ্য বিস্তাৰ কৰোঁতে এই আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈছিল। 
[[Image:Rangghar Assam.JPG|thumb|left|180px|প্ৰমত্ত সিংহৰ (চুচেনফা; ১৭৪৪-১৭৫১) দিনত [[শিৱসাগৰ]]ৰ ওচৰৰ ৰংপুৰত নিৰ্মাণ কৰা পেভেলিয়ন [[ৰংঘৰ]]। ]]
আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া ইমানেই দ্ৰুত আছিল যে এটা সময়ত প্ৰকৃত আহোম নিজৰ ৰাজ্যত সংখ্যালঘু হৈ পৰে। ইয়াৰ ফলত ৰাজ্যখনৰ চৰিত্ৰ সলনি হৈ ই বহুজাতিক হৈ পৰে। ১৪শ শতিকাত বামুণী কোঁৱৰৰ শাসনত আৰম্ভ হোৱা [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু]] প্ৰভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ল'বলৈ ধৰে। আহোম ৰাজসভাত [[টাই ভাষা]]ৰ লগতে [[অসমীয়া ভাষা]]ও ব্যৱহৃত হ'বলৈ ধৰে। পিছলৈ আন দুটা উচ্চ মন্ত্ৰী পদৰ লগতে [[বৰপাত্ৰগোহাঁ‌ই]] পদ সৃষ্টি কৰা হয়। চুতীয়া আৰু কছাৰী ৰাজ্যৰ পৰা জয় কৰা অঞ্চলসমূহ নিৰীক্ষণৰ বাবে &quot;শদিয়াখোৱা গোহাঁই&quot; আৰু &quot;মৰঙীখোৱা গোহাঁই&quot; নামৰ বিশেষ পদৰ সৃষ্টি কৰা হয়। ফৈদ পদ্ধতিৰ আধাৰত [[পাইক প্ৰথা]]ৰে প্ৰজাসকলক সংগঠিত কৰা হৈছিল। বংগৰ তুৰ্কী আৰু আফগান শাসকসকলৰ আক্ৰমণ আহোমে সফলতাৰে প্ৰতিহত কৰিছিল। এনে এক ঘটনাত টংখাম বৰগোহাঁয়ে আক্ৰমণকাৰীসকলক খেদি কৰতোৱা নদী পাৰ কৰাই আহে, আৰু তেতিয়াৰেপৰা আহোমসকলে নিজকে [[কামৰূপ ৰাজ্য]]ৰ যোগ্য উত্তৰাধিকাৰীৰূপে গণ্য কৰিবলৈ লয়।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=24}}, and notes.&lt;/ref&gt;

===পূৰ্ণ ৰূপ===
[[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ শাসনকালত আহোম ৰাজ্যই ভালেখিনি পূৰ্ণতা পায়। &quot;ফৈদ প্ৰথা&quot; বাদ দি [[পাইক প্ৰথা]]ক &quot;খেল&quot; প্ৰণালীৰ আধাৰত পুনৰ্সংগঠিত কৰা হয়। তেওঁৰ দিনতে [[বৰফুকন]] আৰু [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ৰাজ্যৰ পতনলৈকে ৰাজ্যগঠনৰ আন কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ সালসলনি হোৱা নাছিল। 

১৭শ শতিকাত আহোম ৰাজ্য [[মোগল সাম্ৰাজ্য|মোগল]]ৰ পুনঃ পুনঃ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হয়। ১৬৬২ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মীৰ জুমলা]]ই নেতৃত্ব দিয়া তেনে এক আক্ৰমণত মোগলে ৰাজধানী [[গড়গাওঁ]] অধিকাৰ কৰে। কিছুদিন পিছতে [[শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ]]ত [[লাচিত বৰফুকন]]ৰ নেতৃত্বত আহোমে মোগলক পৰাস্ত কৰে আৰু পশ্চিমে মানস নদীলৈকে নিজৰ সীমা বিস্তাৰ কৰে। শাসনক লৈ এক খেলিমেলি পৰ্বৰ পিছত [[গদাধৰ সিংহ]]ই ৰাজ্যত তুংখুঙীয়া ফৈদৰ ৰজাৰ শাসন আৰম্ভ কৰে। 

তুংখুঙীয়া ৰজাসকলৰ শাসনকালত শান্তি বিৰাজ কৰাৰ লগতে কলা আৰু অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰতো ৰাজ্যই সফলতা লাভ কৰিছিল। শাসনৰ পিছৰফালে সামাজিক মতানৈক্য বাঢ়ি আহে আৰু [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]]ৰ সূত্ৰপাত হয়। বিদ্ৰোহীসকলে কিছুবছৰৰ বাবে ৰাজধানী ৰংপুৰ অধিকাৰ কৰে আৰু শেষত কেপ্তেইন ৱেল্‌ছৰ নেতৃত্বত ব্ৰিটিছে তেওঁলোকক আঁতৰাই পঠায়। ৰাজ্যৰ শক্তি লাহে লাহে টুটিবলৈ ধৰে আৰু মানৰ আক্ৰমণত আহোম ৰাজ্যৰ পতন হয়। ১৮২৬ চনত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]]মতে অসমৰ শাসন ব্ৰিটিছৰ হাতলৈ যায়।

==আহোম অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা==
[[File:Ahom coins.png|thumb|স্বৰ্গদেৱ [[গৌৰীনাথ সিংহ]]ৰ (১৭৮০-১৭৯৫ খ্ৰী:) ৰূপৰ মোহৰ, [[তিতাবৰ]]।]]

আহোম ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ ভেঁটি আছিল [[পাইক প্ৰথা]]। পাইক প্ৰথা এক ধৰণৰ 'বাধ্যতামূলক শ্ৰমদান ব্যৱস্থা' (unfree labour/[[:en:Corvee Labour|Corvee Labour]])। এই প্ৰথা [[সামন্তবাদী]] বা [[এছীয়-প্ৰথা]] (কেন্দ্ৰীয়ভাৱে স্থিত শক্তিয়ে পাৰ্শ্বীয় অঞ্চলৰপৰা উৎপাদনৰ উৎবৃত্ত কাঢ়ি অনা এক ব্যৱস্থা। যাৰ প্ৰথম উল্লেখ কৰিছিল [[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]]-য়ে।) আহোমসকলেই প্ৰথমে উজনি অসমত ধানৰ [[পানী খেতি]]ৰ সূচনা কৰিছিল। ধান উৎপাদনৰ বাবে তেওঁলোকে ব্যৱহাৰ কৰা উন্নত প্ৰযুক্তিৰ লগতে খাল-খান্দি, মথাউৰি বান্ধি জলসিঞ্চনৰ উপযুক্ত ব্যৱস্থা কৰি পতিত মাটিক খেতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকে প্ৰথমাৱস্থাত ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক আন্তঃগাঁঠনি গঢ়ি তুলিছিল। যোড়শ শতিকাৰ আহোম ৰজা [[ছুক্লেনমুঙ]]ৰ শাসন কালত মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন আৰম্ভ হৈছিল। অৱশ্যে পাইক প্ৰথাৰ অৱসান হোৱা নাছিল। সোতৰ শতিকাত আহোম ৰাজ্যই পশ্চিমৰ [[কোচ ৰাজ্য]] আৰু [[মোগল সাম্ৰাজ্য]]ৰ কিছু অংশ নিজৰ অধীন কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াৰ পাছতহে আহোম ৰাজ্যত [[ৰাজহ-ব্যৱস্থা]]ৰ সূত্ৰপাত হয় আৰু ইয়াক নিজৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি সাল-সলনি ঘটাই প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়।

==আহোম প্ৰশাসন==
{{Main|স্বৰ্গদেউ|বুঢ়াগোহাঁই|বৰগোহাঁই|বৰপাত্ৰ গোহাঁই|বৰবৰুৱা|বৰফুকন}}
===স্বৰ্গদেউ আৰু পাত্ৰমন্ত্ৰীসকল===
আহোম ৰজাসকল মং মাওৰ পৰা অসমলৈ অহা প্ৰথম ৰজা [[চুকাফা]]ৰ বংশধৰ আছিল। তেওঁক &quot;[[স্বৰ্গদেউ]]&quot; ([[টাই ভাষা]]: ''চাও-ফা'') বুলি কোৱা হৈছিল। সাধাৰণতে উত্তৰাধিকাৰ সূত্ৰেই ৰজাৰ বাছনি হৈছিল, কিন্তু পৰিস্থিতি সাপেক্ষে মন্ত্ৰীসকলে (&quot;ডাঙৰীয়া&quot;) আন আন কোনো বংশধৰক বাছনি কৰিছিল বা অধিষ্ঠিত ৰজাকো সলাব পাৰিছিল।

'''ডাঙৰীয়াসকল''': ৰাজ্যশাসনত সহায় কৰিবলৈ [[চুকাফা]]ই দুজন গোহাঁই পাতিছিল: [[বুঢ়াগোহাঞি|বুঢ়াগোহাঁই]] আৰু [[বৰগোহাঞি|বৰগোহাঁই]]। ১২৮০ চনত তেওঁলোকক শাসনৰ বাবে স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল দিয়া হৈছিল। বুঢ়াগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰপাৰে শদিয়া আৰু গেৰেলুৱা নদীৰ মাজত, আৰু বৰগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল পশ্চিমফালে বুৰৈ নদীলৈকে।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=42}}&lt;/ref&gt; সেই অঞ্চলৰ &quot;পাইক&quot;সকলৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ আছিল। উচ্চ আহোম পৰিয়ালৰ লোকেৰে তেওঁলোকৰ পদ পূৰণ কৰা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ পদৰ বাবে উপযুক্ত ৰাজকোঁৱৰ মন্ত্ৰীপদৰ বাবে উপযুক্ত নাছিল, আৰু তাৰ ওলোটাটোও। ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] ৰজাই [[বৰপাত্ৰগোহাঞি|বৰপাত্ৰগোহাঁই]] বুলি তৃতীয় মন্ত্ৰীপদ এটাৰ সৃষ্টি কৰে। তেওঁৰ শাসিত অঞ্চল আছিল আন দুজন গোহাঁইৰ মাজত।

'''ৰাজকৰ্মীসকল''': [[চুচেংফা|প্ৰতাপ সিংহ]]ই ৰজাৰ প্ৰতক্ষ্য অধীনস্থ দুটা পদৰ সৃষ্টি কৰে: [[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]। এজন সামৰিক আৰু ন্যায়িক মুৰব্বী হিছাপে কাম কৰা বৰবৰুৱাৰ অধীনত আছিল কলিয়াবৰৰ পূবে থকা অঞ্চল। তেওঁ ব্যক্তিগত কামৰ বাবে পাইকৰ এটা কম অংশহে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিছিল। বৰফুকন কলিয়াবৰৰ পশ্চিমৰ অঞ্চলত সামৰিক আৰু অসামৰিক নিয়ন্ত্ৰণৰ দায়িত্বত আছিল আৰু পশ্চিমে স্বৰ্গদেউৰ পৰিচালক হিছাপে কাম কৰিছিল। 

'''পাত্ৰ মন্ত্ৰীসকল''': পাঁচটা পদে &quot;পাত্ৰ মন্ত্ৰী&quot;ৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। চুপিম্‌ফাৰ (১৪৯২-১৪৯৭) দিনৰ পৰা তাৰে এজন পাত্ৰ মন্ত্ৰীক &quot;ৰাজমন্ত্ৰী&quot; বা &quot;বৰপাত্ৰ&quot; ([[টাই ভাষা]]ত &quot;চেংলুং&quot;) পতা হয় যি জকাইচুক গাঁৱৰ এহেজাৰ অতিৰিক্ত পাইকৰ সেৱাৰ লগতে আন আন ক্ষমতা লাভ কৰিছিল।

===আন বিষয়ববীয়াসকল===
[[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]ৰ সামৰিক আৰু ন্যায়িক দায়িত্ব আছিল আৰু তেওঁলোকক দুখন বেলেগ বেলেগ &quot;ফুকন&quot;ৰ &quot;চ'ৰা&quot;ই সহায় কৰিছিল। বৰফুকনৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল গুৱাহাটীত আৰু বৰবৰুৱাৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল ৰাজধানীত। তদাৰকী বিষয়াসকলক &quot;বৰুৱা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। বিষয়াসকলৰ ভিতৰত ফুকনৰ পদ আছিল সৰ্বোচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন। তেওঁলোকৰ ছজন মিলি বৰবৰুৱাৰ পৰিষদ গঠন কৰাৰ লগতে নিজৰ নিজৰ দায়িত্ব পালন কৰিছিল। এহেজাৰ মানুহ লৈ ৰাজ নাৱৰ তদাৰক কৰা নৌবৈছা ফুকন, ভিতৰুৱাল ফুকন, ন ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, ডেকা ফুকন আৰু নেওগ ফুকনে ফুকনৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। বৰফুকনৰ তলতো তলতীয়া ফুকনৰ এখন পৰিষদ আছিল। তাৰ ভিতৰত আছিল ছয় হেজাৰ পাইকৰ দায়িত্বত থকা পানী ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, নেক ফুকন আৰু দুজন চুতীয়া ফুকন।

বিছজনমান বৰুৱাৰ ভিতৰত আছিল ভাণ্ডাৰী বৰুৱা বা কোষাধক্ষ্য, ৰাজকীয় দোলাৰ দায়িত্বত থকা দুলীয়া বৰুৱা, শাস্তিৰ দায়িত্বত থকা চৌদাং বৰুৱা, ৰূপাঙ্কনৰ দায়িত্বত থকা খনিকৰ বৰুৱা, সোণাদাৰ বৰুৱা যি অলঙ্কাৰৰ কাম-কাজ চাইছিল, ৰাজ পৰিয়ালৰ চিকিৎসাৰ দায়িত্বত থকা বেজ বৰুৱা, জীৱ-জন্তুৰ তদাৰক কৰা হাতী বৰুৱা, ঘোঁৰা বৰুৱা আদি।
আন বিষয়াসকল আছিল বাৰজন ৰাজখোৱা, কেইজনমান কটকী আৰু দলৈ। ৰাজখোৱাই সৰু অঞ্চল একোটা আৰু তিনিশ পাইকৰ তদাৰক কৰিছিল। তেওঁ স্থানীয় মতানৈক্য আঁতৰ কৰিছিল আৰু ৰাজহুৱা কামৰ নিৰীক্ষণ কৰিছিল। কটকীয়ে বিদেশী ৰাজ্য আৰু পাহাৰীয়া জনজাতিৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰাৰ লগতে ৰাজকীয় নথি লিখিছিল। দলৈসকলে জ্যোতিষবিজ্ঞান চৰ্চা কৰি গুৰুত্বপূৰ্ণ কামৰ বাবে তাৰিখ তথা সময় নিৰূপণ কৰিছিল।

===শাসক===
ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যই নিৰ্দিষ্ট অঞ্চল শাসন কৰিবলৈ পাইছিল। তেওঁলোকক &quot;ৰজা&quot; বোলা হৈছিল।
* ''চাৰিং ৰজা'': স্বৰ্গদেউৰ আপাত উত্তৰাধিকাৰী। তেওঁক বুঢ়ীদিহিং নদীৰ সোঁপাৰে জয়পুৰৰ ওচৰত স্থাপন কৰা হৈছিল।
* ''টিপাম ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিতীয়জন।
* ''নামৰূপ ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত তৃতীয়জন।

তলখাপৰ পদত থকা ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যক &quot;মেল&quot; নামৰ অঞ্চলসমূহ দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক &quot;মেলদঙীয়া&quot; বা &quot;মেলখোৱা ৰজা&quot; বোলা হৈছিল। তাতোকৈ তলৰ পদত আছিল &quot;মেলডঙীয়া গোহাঁই&quot;। তাৰ ভিতৰত আছিল &quot;মাজুমেলীয়া গোহাঁই&quot; আৰু &quot;সৰুমেলীয়া গোহাঁই&quot;।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;   

ৰাজপৰিয়ালকো নিৰ্দিষ্ট &quot;মেল&quot; দিয়া হৈছিল। ৰাজেশ্বৰ সিংহৰ দিনত তেনে মেল বাৰখন হৈছিল। তাৰ ভিতৰত সকলোতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল বৰৰাণীক দিয়া &quot;ৰাইডঙীয়া মেল&quot;।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;  

পূৰ্বে সামৰিক দায়িত্বত থকা কিছুমান বিষয়াক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক গোহাঁই বাবৰ উপযুক্ত পৰিয়ালৰ পৰা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল।
* ''শদিয়া খোৱা গোহাঁই'': ১৫২৩ চনত [[চুতীয়া ৰাজ্য]] জয়ৰ পিছত লাভ কৰা অঞ্চলসমূহ শদিয়াৰ পৰা চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''মৰঙী খোৱা গোহাঁই'': ধনশিৰি নৈৰ পশ্চিমে নগা অঞ্চলৰ লগত লাগি থকা ঠাই চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''সলাল গোহাঁই'': [[বৰফুকন]]ৰ মুখ্য কাৰ্যালয় [[গুৱাহাটী]]লৈ স্থানান্তৰ কৰাৰ পিছত [[নগাঁৱ]]ৰ এক বৃহৎ অংশ আৰু চাৰিদুৱাৰৰ কিছু অংশৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্বত আছিল। 
* ''কাজলিমুখীয়া গোহাঁই'': বৰফুকনৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। কাজলিমুখ চোৱাচিতা কৰাৰ লগতে জয়ন্তীয়া আৰু ডিমৰুৱাৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;
* ''জাগীয়াল গোহাঁই'': বৰবৰুৱাৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। নগাঁৱৰ জাগীৰ প্ৰশাসন চম্ভালাৰ লগতে সাতজন জনজাতীয় মুৰব্বী &quot;সাত ৰজা&quot;ৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;

তলখাপৰ ৰাজবিষয়াক ৰাজখোৱা বোলা হৈছিল। তেওঁলোকৰ মাজত আছিল:
* বচা
* দৰং
* চলাগুৰি
* অভয়পুৰ

পৰাধীন ৰজা বা সমন্তসকলকো &quot;ৰজা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। ৰাণী অঞ্চলৰ ৰজাৰ বাহিৰে সকলোৱে বাৰ্ষিক কৰ পৰিশোধ কৰিছিল। প্ৰয়োজন হোৱা সময়ত পাইক আৰু আন সম্পদ এইসকল ৰজাই যোগাৰ কৰি দিব লাগিছিল।
* দৰং ৰজাই পিছৰ যুগৰ দৰং জিলাৰ অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক আছিল [[কোচ ৰাজবংশ]]ৰ সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰিনাতি সুন্দৰ নাৰায়ণৰ বংশধৰ।
* ৰাণী
* বেলতলা ৰজাই গুৱাহাটীৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক [[চিলাৰায়]]ৰ নাতি গজ নাৰায়ণৰ বংশধৰ আছিল।
* লুকী
* বৰদুৱাৰ
* ডিমৰুৱা
* তপকুচী

===পাইক প্ৰথা===
{{details|পাইক প্ৰথা}}
&lt;!--
The Ahom kingdom was dependent on the [[Paik system]], a form of [[corvee labor]].  Every common subject was a ''paik'', and four ''paiks'' formed a ''got''.  At any time of the year, one of the ''paiks'' in the ''got'' rendered direct service to the king, as the others in his ''got'' tended to his fields.  The Paik system was administered by the Paik officials:  Bora was in charge of 20 ''paiks'', a Saikia of 100 and a Hazarika of 1000.
--&gt;
'''পাইক প্ৰথা''' [[আহোম সাম্ৰাজ্য|আহোমসকলৰ ৰাজত্ব কাল]]ত প্ৰচলিত এক প্ৰথা আছিল। বিশ্বাস কৰা হয় যে, এই প্ৰথাটো দক্ষিণ-পূব এছিয়াত প্ৰচলিত আছিল। আহোমসকল ১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[অসম]]লৈ অহাৰ পিছত এই প্ৰথাৰ প্ৰচলন কৰে। এই প্ৰথাটোকে ১৬০৯ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই কিছু সাল-সলনি কৰি নতুনকৈ প্ৰচলন কৰে। বিজ্ঞসকলে মত প্ৰকাশ কৰে যে, এই পাইক প্ৰথাই আহোমসকলৰ পতনৰ মূল কাৰণ আছিল।

আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজবংশীয় লোক, পুৰোহিত, উচ্চ বৰ্গৰ জাতি অথবা দাস সকলৰ বাদ দি পোন্ধৰৰ পৰা পঞ্চাশ বছৰ বয়সীয়া সকলো পুৰুষকেই ''পাইক'' বোলা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত প্ৰায় ১৭১৪  খ্ৰীষ্টাব্দত মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৯০% শতাংশ লোক এই শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত আছিল। এই প্ৰথা অনুসৰি অসমৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক মানুহবিলাকক কিছুমান খেলত বিভক্ত কৰা হৈছিল। প্ৰতি খেলৰে নাও তৈয়াৰ কৰা, নাও সজা, গৃহ নিৰ্মাণ কৰা, ৰচদ যোগান ধৰা, আলি-পদূলি নিৰ্মাণ কৰা, ৰাজহ তোলা, হাতী ধৰা, শেন চোৱা, হাবি-বন পৰিদৰ্শন কৰা আদি বিভিন্ন কৰ্ম আছিল। খেলবিলাকৰ ওপৰত [[ফুকন]], [[বৰুৱা]], [[ৰাজখোৱা]] প্ৰভৃতি আছিল।

==মাটিৰ জোখ-মাখ==
[[গদাধৰ সিংহ]]ই স্বৰ্গদেউ হোৱাৰ পূৰ্বে কামৰূপত লুকাই থকা কালত মোগলৰ ভূমি জোখাৰ প্ৰণালীৰ লগত পৰিচিত হৈছিল। মোগলৰ লগত যুদ্ধ শেষ হোৱাৰ লগে লগে তেওঁ নিজৰ ৰাজ্যতো তেনে প্ৰণালী আৰম্ভ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। এই কামৰ বাবে কোচবিহাৰ আৰু বঙ্গৰ পৰা জৰীপকাৰী মানুহ অনা হৈছিল। প্ৰথমতে শিৱসাগৰত জৰীপ আৰম্ভ কৰা হয়, কিন্তু গদাধৰ সিংহৰ মৃত্যুলৈকে সেয়া শেষ নহ'ল। তাৰপিছত [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত নগাঁৱত জৰীপৰ কাম আৰম্ভ হয়। বুৰঞ্জীবিদসকলৰ মতে এই কামত ১২ ফুট (৩.৭ মিটাৰ) দৈৰ্ঘ্যৰ &quot;নাল&quot; বা বাঁহেৰে মাটি এটুকুৰাৰ চাৰিওদিশ জোখা হৈছিল আৰু মাটিকালি গণনা কৰা হৈছিল। মাটিৰ একক আছিল &quot;লোচা&quot; বা ১৪৪ বৰ্গফুট (১৩.৪ বৰ্গমিটাৰ) আৰু ১৪৪,০০ বৰ্গফুট (১,৩৪০ বৰ্গমিটাৰ) অঞ্চলক &quot;বিঘা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। চাৰি বিঘাই হৈছিল এক &quot;পূৰা&quot;। আধুনিক যুগতো অসমত এনে প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

==বিষয়বাবৰ শ্ৰেণী==
তৃতীয় আহোম ৰজা চুবিন্‌ফাই (১২৮১-১২৯৩) আহোমৰ অভিজাত সাতটা বংশক &quot;সাতঘৰীয়া আহোম&quot; নাম দিয়ে। ইয়াৰে প্ৰথমটো বংশ আছিল ৰজাৰ। দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় বংশ আছিল ক্ৰমে বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁইৰ। শেষৰ চাৰিটা বংশ আছিল আহোম পুৰোহিত শ্ৰেণী &quot;দেওধাই&quot;, &quot;মহন&quot;, &quot;বাইলুং&quot; আৰু &quot;চিৰিং&quot;। পিছলৈ এই পদ্ধতি বিস্তাৰ কৰা হয়। ৰজা কেৱল প্ৰথম পৰিয়ালতহে থাকিব পাৰিছিল; বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁই কেৱল দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় পৰিয়ালত। নামনি অসমৰ প্ৰশাসক চুতীয়া জনগোষ্ঠীয় আছিল। আনহাতে বৰবৰুৱাসকল আছিল মৰাণ, কছাৰী, চিৰিং আৰু খামটি সম্প্ৰদায়ৰ।&lt;ref&gt;&quot;Most of the Borbaruas were selected from Moran, Kachari, Chiring and Khamti families. The office of the Governor general, lower Assam, was appointed from a Chutiya family.&quot;{{Harvcol|Gogoi|2006|p=9}}&lt;/ref&gt;  পিছলৈ নগা, মিচিং আৰু নৰা লোক &quot;বাইলুং&quot; গোটত সুমায়। এইসকল মাটি থকা উচ্চখাপৰ আৰু পুৰোহিত শ্ৰেণীৰ লোকে কোনো কৰ দিব নালাগিছিল।

&quot;আপাইকন চমুৱা&quot;সকল &quot;খেল&quot;ৰ পৰা মুক্ত আছিল আৰু কেৱল ধনেৰে কৰ দিব লাগিছিল। কলা, সাহিত্যত পাৰ্গতালি থকা &quot;পাইকন চমুৱা&quot;সকলে কৰৰ বাবদ নিজৰ কামেৰে খাটিছিল। &quot;কন্ৰী পাইক&quot;সকলে শাৰিৰীক শ্ৰম কৰিছিল। আটাইতকৈ তলত আছিল &quot;লিক্‌চৌ&quot;, &quot;বান্দী-বেটী&quot; আৰু তেনে কাম কৰা লোকসকল। শ্ৰেণীবোৰ অৱশ্যে সদায় ধৰাবন্ধা নাছিল। [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই একেবাৰে তলখাপৰ পৰা আহি [[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ দিনত দিনত প্ৰথম [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ লাভ কৰিছিল।

==সমৰ সজ্জা==
যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পূৰ্বে আহোমসকলে ''ট্ৰেন'' নামৰ এক উপাস্য দেৱতাৰ পূজা অনুষ্ঠিত কৰিছিল। আহোম সকলৰ স্থলসেনাৰ বিভাগটোৰ লগতে এটা নৌসেনা বিভাগো আছিল। স্থলযুদ্ধৰ মূল সেনাপতি গৰাকীক ''ফুকন'' আৰু নৌসেনা বিভাগৰ সেনাপতি গৰাকীক ''পানী ফুকন'' খিতাপ দিয়া হৈছিল। সেনাপতিৰ তলৰ সেনাপতি কেইগৰাকীক ''বৰ নেওগ'' আৰু ''নেওগ'' হিচাবে জনা গৈছিল।
     
যুদ্ধলৈ যাওঁতে আহোমে সেনাবাহিনীয়ে কেইগৰাকী মান পণ্ডিত লগত লৈ গৈছিল। ইয়াৰ ভিতৰত বেজবৰুৱা, বাইলুং, দেওধাই আদিয়ে প্ৰধান। বেজবৰুৱা সকলে সাধাৰণতে যুদ্ধত আহত সৈনিক সকলৰ চিকিৎসা কৰিছিল আনহাতে বাইলুং, দেওধাই আদি সকলে গণকৰ কাম কৰিছিল। কোন দিশৰ পৰা কেনেকৈ আক্ৰমণ কৰিব লাগে, অথবা কোন দিশৰপৰা শত্ৰুৱে আক্ৰমণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি ইত্যাদিৰ কথা গণক সকলে গণনা কৰি উলিয়াইছিল।
     
প্ৰয়োজন সাপেক্ষে আহোম ৰাজদৰবাৰৰ মুখ্য বিষয়াসকল যেনে বৰফুকন, বৰবৰুৱা আদিয়েও যুদ্ধক্ষেত্ৰত গৈ যুদ্ধ কৰিছিল। কেতিয়াবা স্বৰ্গদেউয়েও নিজেই গৈ যুঁজিছিল। প্ৰধান বিষয়াসকলে মূলতঃ হাতীৰ পিঠিত উঠি যুদ্ধ কৰিছিল।
     
যুদ্ধৰ সময়ত কোনো আহোম সৈন্য যুদ্ধ আধাতে এৰি পলাই সাৰিব নোৱাৰিছিল। সেয়া লাগিলে সেনাপতিয়েই হওক অথবা সৈন্যয়েই হওক। এওঁলোকক কঠোৰতম শাস্তি বিহা হৈছিল। আন আন সেনাসকলৰ সন্মুখত এওঁলোকক হত্যা কৰা হৈছিল যাতে ভৱিষ্যতে আন সেনাসকল যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা পলায়ন কৰিবলৈ সাহ নকৰে।

===যুদ্ধ সামগ্ৰী===
প্ৰথমাৱস্থাত আহোমসকলে যুদ্ধত কাঁড়, হেংদান, দা, যাঠি আদি অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকে হিলৈ বৰতোপ আদিও ব্যৱহাৰ কৰিছিল। আহোম যুগত যুদ্ধ আদিত ঘাইকৈ ব্যৱহৃত হোৱা কেইবিধ মান হিলৈ আছিল বৰহিলৈ, তোৱা, জুমুৰী, তৱকী, গঠীয়া, হলঙি, চুটিয়া হিলৈ, পোটকটা হিলৈ, চেঙা হিলৈ, খঁৰা হিলৈ।&lt;ref&gt;[http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE আসামীছ অনলাইন] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230412041546/http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE |date=2023-04-12 }} তথ্য সংগ্ৰহৰ তাৰিখ- ৩ জুন, ২০১২&lt;/ref&gt; অসমৰ কেইখনমান নিৰ্দিষ্ট স্থানত যুদ্ধৰ সামগ্ৰী সমূহ তৈয়াৰ কৰা হৈছিল। ইয়াৰোপৰি বোমা বাৰুদত ব্যৱহৃত খাৰ নিৰ্মাণতো আহোম সকল আগৰণুৱা আছিল। এই খাৰবোৰ নিৰ্মাণৰ তদাৰক কৰিছিল এগৰাকী আহোম বিষয়াই যাক ''খাৰঘৰীয়া ফুকন'' হিচাবে জনা গৈছিল।

[[File:আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী.jpg|thumb|আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী]]

==আৰু চাওক==
* [[আহোম ৰাজবংশ]]
* [[পাইক প্ৰথা]]

==টোকা==
{{reflist}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{refbegin}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Jahnabi | title=Agrarian system of medieval Assam | publisher=Concept Publishing Company, New Delhi | year=2002}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Lila | title=The History of the system of Ahom administration | publisher=Punthi Pustak, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Nitul Kumar | title=Continuity and Change among the Ahoms |publisher=Concept Publishing Company, Delhi | year=2006}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Padmeshwar | title=The Tai and the Tai kingdoms | publisher=Gauhati University, Guwahati | year=1968}}
* {{Citation| surname=Guha | given=Amalendu | title=Medieval and Early Colonial Assam: Society, Polity and Economy | publisher=K.P. Bagchi &amp; Co, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| last = Guha| first = Amalendu| title = The Ahom Political System: An Enquiry into the State Formation Process in Medieval Assam (1228-1714)| journal = Social Scientist| volume = 11 |pages = 3–34| date = December 1983| year = 1983| doi = 10.2307/3516963| issue = 12| jstor = 3516963 }}
*{{Citation| surname=Kakoty | given=Sanjeeb | title=Technology, Production and Social Formation in the Evolution of the Ahom State | publisher=Regency Publications, New Delhi | year=2003}}
*{{cite book |last=দেওধাই ফুকন,বৰুৱা |first=বি,এন এন|date=১৯৬৪|title= আহোম লেগজিকন |publisher=ঐতিহাসিক আৰু প্ৰাচীন গ্ৰন্থ অধ্যয়ন বিভাগ, অসম চৰকাৰ|isbn=   |chapter= |page=|url= |language=[[আহোম ভাষা]], [[ইংৰাজী]], [[অসমীয়া]]}}
*{{Citation|last= শইকীয়া|first= য়াস্মিন|date=২০০৪|title=Fragmented Memories Struggling to be Tai-Ahom in India|publisher=ডিউক বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰকাশন|isbn=  9780822386162, 082238616X|chapter= |page= ২৮ |url=https://www.google.co.in/books/edition/Fragmented_Memories/WfSmsuO6QugC?hl=en|year=১৯ অক্টোবৰ, ২০০৪ |language=[[ইংৰাজী]]}}
*{{Citation|last=Gohain|first=Dr. BK|year=2018|title=Integration and Unification of Assam During the Reign of Chaolung Siukapha|url=https://www.sentinelassam.com/amp/story/more-news/editorial/integration-and-unification-of-assam-during-the-reign-of-chaolung-siukapha}}
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://supriyadutta.in/ahom-v2/ 600 years of Ahom Kingdom, DATA NARRATIVE STORY] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210619160124/http://supriyadutta.in/ahom-v2/ |date=2021-06-19 }}
* [http://coinindia.com/galleries-assam.html আহোম ৰাজত্বত প্ৰচলিত কেইটামান মূদ্ৰা]

{{coord|26|55|59|N|94|44|53|E|source:kolossus-svwiki|display=title}}

{{অসম বুৰঞ্জী}}

[[শ্ৰেণী:আহোম ৰাজ্য]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সাম্ৰাজ্য আৰু ৰাজ্য]]</text>
      <sha1>38e3s5basp1yw3mp9tqe965qtrtebr4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517413</id>
      <parentid>517412</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KhiLanTzi</username>
        <id>23530</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>517413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50554" sha1="7tb37w2wzwfsajkrit2052wrqt2cs1i" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = মু'ঙ দুন চুন খাম (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) &lt;br&gt;অসম ৰাজ্য 
|conventional_long_name = 
|common_name = 
|official_languages = [[আহোম ভাষা]]
|year_start  = [[অসম দিৱস]] ({{Start date and age|২ ডিচেম্বৰ ১২২৮}})
|date_start  =  
|event1      = 
|date_event1 = 
|event_end   = 
|year_end    = [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] ({{Start date and age|২৪ ফেব্ৰুৱাৰী ১৮২৬}})
|date_end    = 
|p1          = কামৰূপ
|flag_p1     = 
|p2          = 
|flag_p2     = 
|s1          = কনবৌঙ
|flag_s1     = Flag of Burma peacock 1.png
|image_flag  = 
|flag_type   = 
|image_coat  = 
|image_map   = Ahom-kingdom-c1826p.png
|image_map_caption = ১৭০০ শতিকাৰ অসম ৰাজ্যৰ মানচিত্ৰ 
|capital           = নাম খাময়াং (বৰ্তমানৰ [[মানদেশ]]ত)&lt;br&gt;[[টিপাম]]&lt;br&gt;[[নামৰূপ]]&lt;br&gt;চে' খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ অভয়পুৰ)&lt;br&gt;[[হাবুং]]&lt;br&gt;[[চৰাইদেউ|চে' ৰাই দয়]]&lt;br&gt;[[চে'-মুন]] (বৰ্তমানৰ [[শিৱসাগৰ]] আৰু [[ৰংপুৰ (আহোম ৰাজধানী)|ৰংপুৰ]])&lt;br&gt;[[চে'- হুঙ]] (বৰ্তমানৰ [[গড়গাঁও]])&lt;br&gt;  সৰগুৱা&lt;br&gt;[[বকতা]]&lt;br&gt;[[যোৰহাট]]
|common_languages  = [[আহোম ভাষা]] (ৰাজভাষা)&lt;br&gt;[[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] (প্ৰজাৰ ভাষা)
|religion          = [[ফুৰালুং ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বাথৌ ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[ডনি-প'ল']]&lt;br&gt;[[হিন্দু ধৰ্ম]]&lt;br&gt;[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]]
|government_type   = ৰাজতন্ত্ৰ
|leader1           = [[চুকাফা]]
|year_leader1      = ১২২৮-১২৬৮
|leader2           = [[চুতামলা]]
|year_leader2      = ১৬৪৮-১৬৬৩
|leader3           = [[চুডিংফা]]
|year_leader3      = ১৮১১-১৮১৮, ১৮১৯-১৮২১
|title_leader      = [[চাওফা]]
|legislature       = 
||era=আহোম যুগ|symbol=ঙি ঙাও খাম|empire=[[মু'ঙ মাও]]|currency=[[আহোম মুদ্ৰা]]|symbol_type=ঙি ঙাও খাম}}

'''অসম ৰাজ্য'''&lt;ref&gt; {{cite web|last=[[বাণীকান্ত কাকতি|Kakati]]|first=[[বাণীকান্ত কাকতি|Dr. B.K.]]|title=Assamese:Its formation and development : Dr. B.K. Kakati : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=1941||page=3|url=https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n37/mode/1up|access-date=September 26, 2024}}&lt;/ref&gt; ({{lang-en|Kingdom of Assam}}) বা '''মু'ঙ দুন চুন খাম''' ([[আহোম ভাষা]]:𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫: ''Mérng dérn sun khám'') আধুনিক নাম '''আহোম ৰাজ্য''' এখন মধ্যযুগীয় ৰাজ্য আছিল যি  [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা]]ত ৬০০ বছৰ শাসন কৰাৰ লগতে [[উত্তৰ-পূব ভাৰত|উত্তৰ-পূব]]ত মোগলৰ শাসনত বাধা দিছিল। [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] ৰাজকোঁৱৰ [[চুকাফা]]ই ৯০০০ [[দাই জনগোষ্ঠী|দাই]] মানুহ আৰু কামৰূপৰ দিনৰ পৰা বাস কৰা আদিম আহোম ([[টাই দন জনগোষ্ঠী|টাই দন]])সকলৰ সৈতে মিলি ১২২৮ত আহোম ৰাজ্য স্থাপন কৰিছিল।{{sfn|Gohain|2018}} কালক্ৰমত বিস্তাৰিত হৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]]ৰ শাসনকালত এক শক্তিশালী ৰাজনৈতিক শক্তিত পৰিণত হয়। [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]] আৰু [[মানৰ অসম আক্ৰমণ|মানৰ আক্ৰমণ]]ৰ পাছত ১৮২৬ত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]] মতে অসম [[ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী]]ৰ হাতলৈ যায়। ঔপনিবেশিক আৰু পিছৰ কালত আহোম ৰাজ্য বুলি কোৱা হ'লেও পূৰ্বে ইয়াক অসম ৰাজ্য বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Kakati&quot;&gt;Kakati,Banikanta,Assamese, Its Formation and Development: A Scientific Treatise on the History and Philology of the Assamese Language, Being a Thesis Approved for the Ph.D. Degree of the Calcutta University in 1935, 1995, LBS Publication,https://books.google.co.in/books?id=OTSrmQEACAAJ&amp;dq,https://archive.org/details/AssameseitsFormationAndDevelopment/page/n3}}&lt;/ref&gt; 

&lt;!-- এয়া নতুন অনুচ্ছেদত যোগ কৰিব
শেষৰফালে [[আহোম]] লোক মুঠ জনসংখ্যাৰ ১০%তকৈও কম আছিল।&lt;ref&gt;The Ahoms constituted less than 10% of the population in the region that was the erstwhile kingdom in 1872 and 1881 census{{Harvcol|Guha|1983|p=9}}&lt;/ref&gt; আহোম বা অনা-আহোম মিলাই সকলো অসম ৰাজ্যৰ প্ৰকৃত বাসিন্দাক ''খি-লন-জি'' বুলি কোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;konwar2018&quot;&gt;{{citation |title=The Tai Ahom Language in Assam : Language Shift and The Process of Socio-Cultural Assimilation — Dr. Anita konwar, Asst. Professor, Donation, Cheraidoi }}&lt;/ref&gt;খিলঞ্জীয়া শব্দটো [[টাই-আহোম ভাষা]]ৰ শব্দ ''খি-লন-জি''ৰ পৰা আহিছে যাৰ অৰ্থ হৈছে পুৰণিকলীয়া।&lt;ref&gt;{{cite book |last=[[বাণীকান্ত কাকতি|কাকতি]] |first=বাণীকান্ত|date=১৯৫৯|title=Aspects of Early Assamese Literature |publisher= [[গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়]]|isbn=   |chapter= |page= ১৩|url= |language=[[ইংৰাজী]]}}&lt;/ref&gt; --&gt;

== নামসমূহ ==
===মুঙ ডুন চুন খাম===
চাওলুং [[চুকাফা]]ই প্ৰথম ৰাজ্য স্থাপন কৰোঁতে এই ৰাজ্যক '''মুঙ ডুন চুন্‌ খাম''' (𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫: 𑜓𑜢𑜤𑜃𑜫 𑜏𑜤𑜃𑜫ˊ 𑜁𑜉𑜫:) (অৰ্থ : {{lang-as|সোণোৱালী শইচৰ দেশ}}; {{lang-en|country of Golden Crops}})নাম দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gohain|first=Birendra kr|title=Origin of the Tai and Chao Lung Hsukapha: A Historical Perspective|url=https://books.google.co.in/books?id=k01uAAAAMAAJ}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|শইকীয়া২০০৪|p=187}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvcol|দেওধাই ফুকন,বৰুৱা|১৯৬৪|p=89}}&lt;/ref&gt;

===অসম ৰাজ্য===
অন্যান্য জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলে ''আচাম'' বা ''অচম'' বা ''অসম'' বুলি কৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=The history of medieval Assam : (from the thirteenth to the seventeenth century) ; a critical and comprehensive history of Assam during the first four centuries of Ahom rule, based on original Assamese sources, available both in India and England : Acharyya, N. N : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive|website=Internet Archive|date=October 23, 2016|url=https://archive.org/details/dli.pahar.3309/page/43/mode/1up|ref={{sfnref|Internet Archive|2016}}|access-date=September 28, 2024|page=43}}&lt;/ref&gt; ব্ৰিটিছ সকলে ইংৰাজীত ''kingdom of Assam'' বুলি কৈছিল। ১৮৩৮ চনৰ পিছত ব্ৰিটিছ শাসিত অঞ্চল আৰু পিছলৈ [[ভাৰত]] অন্তৰ্ভুক্ত হোৱা ৰাজ্যখন একে নামেৰে জনাজাত হয়।

==ইতিহাস==
{{আহোম ৰাজবংশ}}
{{Main|আহোম ৰাজবংশ|আহোম-মোগল যুদ্ধ|শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ}}
===স্থাপন===
১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[চুকাফা]], [[চীনদেশ|চীনদেশৰ]] [[দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত]] (পূৰ্বৰ পূব [[মু'ঙ মাও]]) পৰা আহি [[পাটকাই পৰ্বত|পাটকাই পৰ্বতেদি]] অসমৰ [[তিনিচুকীয়া জিলা|তিনিচুকীয়া জিলাত]] প্ৰৱেশ কৰিছিল। তেওঁ আহি বিভিন্ন ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ]] উপত্যকাত প্ৰবেশ কৰাৰ পিছত আহোম ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা হয়। চুকাফাই কোনো প্ৰতিষ্ঠিত ৰাজ্যৰ লগত যুদ্ধ কৰিব লগা হোৱা নাছিল। আহোম সকলৰ প্ৰথম ৰাজধানী খামজাং নামৰ ঠাইত পাতিছিল। আহোম গণনা অনুসৰি [[লাক-নি]] তে কাওত উক্ত ঠাইত ৰাজধানী পাতিছিল। দ্বিতীয় ৰাজধানী নামৰূপত পাতিছিল আৰু [[লাক-নি]] দাপ ৰাওত নামৰূপ এৰিছিল। মৌঙ ক্লাঙ খ্ৰূ (বৰ্তমানৰ ভয়পুৰত) প্ৰায় পাঁচবছৰ ৰাজধানী পাতি আছিল। তাত খুঁত চি ঙা, ৰাংমুত, তাওছা, কা ৰাও, কাপ মিত মুঠ পাঁচটা [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হিচাপে থাকে। পঞ্চমখন ৰাজধানী আছিল [[হাবুং|হা-বুঙ]], তাতে দাপ কাও, ৰাই-ছেও, মুঙ প্লাও আদি [[লাক-নি]] বৰ্ষ ৰাজধানী হৈ থাকে। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|1968|p=266}}&lt;/ref&gt; তেওঁ স্থানীয় বৰাহী আৰু মৰাণ মানুহৰ লগত বন্ধুত্ব স্থাপন কৰি শেষত [[চৰাইদেউ| ছে ৰাই দয়]]ত ৰাজধানী পাতে আৰু [[বুঢ়াগোহাঁ‌ই]] আৰু [[বৰগোহাঁ‌ই]]ক থাপে। ১২৮০ চনমানত এওঁলোক দুজনক স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল চম্ভালি ল'বলৈ দায়িত্ব দিয়া হয়। 

আহোমসকলে তেওঁলোকৰ ধান খেতিৰ পদ্ধতি আন মানুহক শিকাইছিল। মানুহবোৰে লাহে লাহে আহোমৰ জীৱনশৈলী গ্ৰহণ কৰি পিছলৈ একে জাতিত লীন হৈ গ'ল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=12}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ ফলত বৰাহী লোকসকল প্ৰায় লোপ পাল; কিছু নগা আৰু মৰাণ লোক আহোম হৈ পৰিল আৰু আহোমৰ সংখ্যা বাঢ়িবলৈ ধৰিলে। বিশেষকৈ ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] স্বৰ্গদেৱে [[চুতীয়া ৰাজ্য|চুতীয়া]] আৰু [[কছাৰী ৰাজ্য|কছাৰী ৰাজ্য]] জয় কৰি ৰাজ্য বিস্তাৰ কৰোঁতে এই আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লৈছিল। 
[[Image:Rangghar Assam.JPG|thumb|left|180px|প্ৰমত্ত সিংহৰ (চুচেনফা; ১৭৪৪-১৭৫১) দিনত [[শিৱসাগৰ]]ৰ ওচৰৰ ৰংপুৰত নিৰ্মাণ কৰা পেভেলিয়ন [[ৰংঘৰ]]। ]]
আহোমকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া ইমানেই দ্ৰুত আছিল যে এটা সময়ত প্ৰকৃত আহোম নিজৰ ৰাজ্যত সংখ্যালঘু হৈ পৰে। ইয়াৰ ফলত ৰাজ্যখনৰ চৰিত্ৰ সলনি হৈ ই বহুজাতিক হৈ পৰে। ১৪শ শতিকাত বামুণী কোঁৱৰৰ শাসনত আৰম্ভ হোৱা [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু]] প্ৰভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ল'বলৈ ধৰে। আহোম ৰাজসভাত [[টাই ভাষা]]ৰ লগতে [[অসমীয়া ভাষা]]ও ব্যৱহৃত হ'বলৈ ধৰে। পিছলৈ আন দুটা উচ্চ মন্ত্ৰী পদৰ লগতে [[বৰপাত্ৰগোহাঁ‌ই]] পদ সৃষ্টি কৰা হয়। চুতীয়া আৰু কছাৰী ৰাজ্যৰ পৰা জয় কৰা অঞ্চলসমূহ নিৰীক্ষণৰ বাবে &quot;শদিয়াখোৱা গোহাঁই&quot; আৰু &quot;মৰঙীখোৱা গোহাঁই&quot; নামৰ বিশেষ পদৰ সৃষ্টি কৰা হয়। ফৈদ পদ্ধতিৰ আধাৰত [[পাইক প্ৰথা]]ৰে প্ৰজাসকলক সংগঠিত কৰা হৈছিল। বংগৰ তুৰ্কী আৰু আফগান শাসকসকলৰ আক্ৰমণ আহোমে সফলতাৰে প্ৰতিহত কৰিছিল। এনে এক ঘটনাত টংখাম বৰগোহাঁয়ে আক্ৰমণকাৰীসকলক খেদি কৰতোৱা নদী পাৰ কৰাই আহে, আৰু তেতিয়াৰেপৰা আহোমসকলে নিজকে [[কামৰূপ ৰাজ্য]]ৰ যোগ্য উত্তৰাধিকাৰীৰূপে গণ্য কৰিবলৈ লয়।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Guha|1983|p=24}}, and notes.&lt;/ref&gt;

===পূৰ্ণ ৰূপ===
[[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ শাসনকালত আহোম ৰাজ্যই ভালেখিনি পূৰ্ণতা পায়। &quot;ফৈদ প্ৰথা&quot; বাদ দি [[পাইক প্ৰথা]]ক &quot;খেল&quot; প্ৰণালীৰ আধাৰত পুনৰ্সংগঠিত কৰা হয়। তেওঁৰ দিনতে [[বৰফুকন]] আৰু [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ৰাজ্যৰ পতনলৈকে ৰাজ্যগঠনৰ আন কোনো গুৰুত্বপূৰ্ণ সালসলনি হোৱা নাছিল। 

১৭শ শতিকাত আহোম ৰাজ্য [[মোগল সাম্ৰাজ্য|মোগল]]ৰ পুনঃ পুনঃ আক্ৰমণৰ সন্মুখীন হয়। ১৬৬২ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মীৰ জুমলা]]ই নেতৃত্ব দিয়া তেনে এক আক্ৰমণত মোগলে ৰাজধানী [[গড়গাওঁ]] অধিকাৰ কৰে। কিছুদিন পিছতে [[শৰাইঘাটৰ যুদ্ধ]]ত [[লাচিত বৰফুকন]]ৰ নেতৃত্বত আহোমে মোগলক পৰাস্ত কৰে আৰু পশ্চিমে মানস নদীলৈকে নিজৰ সীমা বিস্তাৰ কৰে। শাসনক লৈ এক খেলিমেলি পৰ্বৰ পিছত [[গদাধৰ সিংহ]]ই ৰাজ্যত তুংখুঙীয়া ফৈদৰ ৰজাৰ শাসন আৰম্ভ কৰে। 

তুংখুঙীয়া ৰজাসকলৰ শাসনকালত শান্তি বিৰাজ কৰাৰ লগতে কলা আৰু অভিযান্ত্ৰিক ক্ষেত্ৰতো ৰাজ্যই সফলতা লাভ কৰিছিল। শাসনৰ পিছৰফালে সামাজিক মতানৈক্য বাঢ়ি আহে আৰু [[মোৱামৰীয়া বিদ্ৰোহ]]ৰ সূত্ৰপাত হয়। বিদ্ৰোহীসকলে কিছুবছৰৰ বাবে ৰাজধানী ৰংপুৰ অধিকাৰ কৰে আৰু শেষত কেপ্তেইন ৱেল্‌ছৰ নেতৃত্বত ব্ৰিটিছে তেওঁলোকক আঁতৰাই পঠায়। ৰাজ্যৰ শক্তি লাহে লাহে টুটিবলৈ ধৰে আৰু মানৰ আক্ৰমণত আহোম ৰাজ্যৰ পতন হয়। ১৮২৬ চনত [[ইয়াণ্ডাবু সন্ধি]]মতে অসমৰ শাসন ব্ৰিটিছৰ হাতলৈ যায়।

==আহোম অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা==
[[File:Ahom coins.png|thumb|স্বৰ্গদেৱ [[গৌৰীনাথ সিংহ]]ৰ (১৭৮০-১৭৯৫ খ্ৰী:) ৰূপৰ মোহৰ, [[তিতাবৰ]]।]]

আহোম ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ ভেঁটি আছিল [[পাইক প্ৰথা]]। পাইক প্ৰথা এক ধৰণৰ 'বাধ্যতামূলক শ্ৰমদান ব্যৱস্থা' (unfree labour/[[:en:Corvee Labour|Corvee Labour]])। এই প্ৰথা [[সামন্তবাদী]] বা [[এছীয়-প্ৰথা]] (কেন্দ্ৰীয়ভাৱে স্থিত শক্তিয়ে পাৰ্শ্বীয় অঞ্চলৰপৰা উৎপাদনৰ উৎবৃত্ত কাঢ়ি অনা এক ব্যৱস্থা। যাৰ প্ৰথম উল্লেখ কৰিছিল [[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]]-য়ে।) আহোমসকলেই প্ৰথমে উজনি অসমত ধানৰ [[পানী খেতি]]ৰ সূচনা কৰিছিল। ধান উৎপাদনৰ বাবে তেওঁলোকে ব্যৱহাৰ কৰা উন্নত প্ৰযুক্তিৰ লগতে খাল-খান্দি, মথাউৰি বান্ধি জলসিঞ্চনৰ উপযুক্ত ব্যৱস্থা কৰি পতিত মাটিক খেতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁলোকে প্ৰথমাৱস্থাত ৰাজ্যৰ অৰ্থনৈতিক আন্তঃগাঁঠনি গঢ়ি তুলিছিল। যোড়শ শতিকাৰ আহোম ৰজা [[ছুক্লেনমুঙ]]ৰ শাসন কালত মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন আৰম্ভ হৈছিল। অৱশ্যে পাইক প্ৰথাৰ অৱসান হোৱা নাছিল। সোতৰ শতিকাত আহোম ৰাজ্যই পশ্চিমৰ [[কোচ ৰাজ্য]] আৰু [[মোগল সাম্ৰাজ্য]]ৰ কিছু অংশ নিজৰ অধীন কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ইয়াৰ পাছতহে আহোম ৰাজ্যত [[ৰাজহ-ব্যৱস্থা]]ৰ সূত্ৰপাত হয় আৰু ইয়াক নিজৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি সাল-সলনি ঘটাই প্ৰৱৰ্তন কৰা হয়।

==আহোম প্ৰশাসন==
{{Main|স্বৰ্গদেউ|বুঢ়াগোহাঁই|বৰগোহাঁই|বৰপাত্ৰ গোহাঁই|বৰবৰুৱা|বৰফুকন}}
===স্বৰ্গদেউ আৰু পাত্ৰমন্ত্ৰীসকল===
আহোম ৰজাসকল মং মাওৰ পৰা অসমলৈ অহা প্ৰথম ৰজা [[চুকাফা]]ৰ বংশধৰ আছিল। তেওঁক &quot;[[স্বৰ্গদেউ]]&quot; ([[টাই ভাষা]]: ''চাও-ফা'') বুলি কোৱা হৈছিল। সাধাৰণতে উত্তৰাধিকাৰ সূত্ৰেই ৰজাৰ বাছনি হৈছিল, কিন্তু পৰিস্থিতি সাপেক্ষে মন্ত্ৰীসকলে (&quot;ডাঙৰীয়া&quot;) আন আন কোনো বংশধৰক বাছনি কৰিছিল বা অধিষ্ঠিত ৰজাকো সলাব পাৰিছিল।

'''ডাঙৰীয়াসকল''': ৰাজ্যশাসনত সহায় কৰিবলৈ [[চুকাফা]]ই দুজন গোহাঁই পাতিছিল: [[বুঢ়াগোহাঞি|বুঢ়াগোহাঁই]] আৰু [[বৰগোহাঞি|বৰগোহাঁই]]। ১২৮০ চনত তেওঁলোকক শাসনৰ বাবে স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল দিয়া হৈছিল। বুঢ়াগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ উত্তৰপাৰে শদিয়া আৰু গেৰেলুৱা নদীৰ মাজত, আৰু বৰগোহাঁইৰ অঞ্চল আছিল পশ্চিমফালে বুৰৈ নদীলৈকে।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=42}}&lt;/ref&gt; সেই অঞ্চলৰ &quot;পাইক&quot;সকলৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ আছিল। উচ্চ আহোম পৰিয়ালৰ লোকেৰে তেওঁলোকৰ পদ পূৰণ কৰা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ পদৰ বাবে উপযুক্ত ৰাজকোঁৱৰ মন্ত্ৰীপদৰ বাবে উপযুক্ত নাছিল, আৰু তাৰ ওলোটাটোও। ১৬শ শতিকাত [[চুহুংমুং]] ৰজাই [[বৰপাত্ৰগোহাঞি|বৰপাত্ৰগোহাঁই]] বুলি তৃতীয় মন্ত্ৰীপদ এটাৰ সৃষ্টি কৰে। তেওঁৰ শাসিত অঞ্চল আছিল আন দুজন গোহাঁইৰ মাজত।

'''ৰাজকৰ্মীসকল''': [[চুচেংফা|প্ৰতাপ সিংহ]]ই ৰজাৰ প্ৰতক্ষ্য অধীনস্থ দুটা পদৰ সৃষ্টি কৰে: [[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]। এজন সামৰিক আৰু ন্যায়িক মুৰব্বী হিছাপে কাম কৰা বৰবৰুৱাৰ অধীনত আছিল কলিয়াবৰৰ পূবে থকা অঞ্চল। তেওঁ ব্যক্তিগত কামৰ বাবে পাইকৰ এটা কম অংশহে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰিছিল। বৰফুকন কলিয়াবৰৰ পশ্চিমৰ অঞ্চলত সামৰিক আৰু অসামৰিক নিয়ন্ত্ৰণৰ দায়িত্বত আছিল আৰু পশ্চিমে স্বৰ্গদেউৰ পৰিচালক হিছাপে কাম কৰিছিল। 

'''পাত্ৰ মন্ত্ৰীসকল''': পাঁচটা পদে &quot;পাত্ৰ মন্ত্ৰী&quot;ৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। চুপিম্‌ফাৰ (১৪৯২-১৪৯৭) দিনৰ পৰা তাৰে এজন পাত্ৰ মন্ত্ৰীক &quot;ৰাজমন্ত্ৰী&quot; বা &quot;বৰপাত্ৰ&quot; ([[টাই ভাষা]]ত &quot;চেংলুং&quot;) পতা হয় যি জকাইচুক গাঁৱৰ এহেজাৰ অতিৰিক্ত পাইকৰ সেৱাৰ লগতে আন আন ক্ষমতা লাভ কৰিছিল।

===আন বিষয়ববীয়াসকল===
[[বৰবৰুৱা]] আৰু [[বৰফুকন]]ৰ সামৰিক আৰু ন্যায়িক দায়িত্ব আছিল আৰু তেওঁলোকক দুখন বেলেগ বেলেগ &quot;ফুকন&quot;ৰ &quot;চ'ৰা&quot;ই সহায় কৰিছিল। বৰফুকনৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল গুৱাহাটীত আৰু বৰবৰুৱাৰ &quot;চ'ৰা&quot; বহিছিল ৰাজধানীত। তদাৰকী বিষয়াসকলক &quot;বৰুৱা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। বিষয়াসকলৰ ভিতৰত ফুকনৰ পদ আছিল সৰ্বোচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন। তেওঁলোকৰ ছজন মিলি বৰবৰুৱাৰ পৰিষদ গঠন কৰাৰ লগতে নিজৰ নিজৰ দায়িত্ব পালন কৰিছিল। এহেজাৰ মানুহ লৈ ৰাজ নাৱৰ তদাৰক কৰা নৌবৈছা ফুকন, ভিতৰুৱাল ফুকন, ন ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, ডেকা ফুকন আৰু নেওগ ফুকনে ফুকনৰ পৰিষদ গঠন কৰিছিল। বৰফুকনৰ তলতো তলতীয়া ফুকনৰ এখন পৰিষদ আছিল। তাৰ ভিতৰত আছিল ছয় হেজাৰ পাইকৰ দায়িত্বত থকা পানী ফুকন, দিহিঙীয়া ফুকন, নেক ফুকন আৰু দুজন চুতীয়া ফুকন।

বিছজনমান বৰুৱাৰ ভিতৰত আছিল ভাণ্ডাৰী বৰুৱা বা কোষাধক্ষ্য, ৰাজকীয় দোলাৰ দায়িত্বত থকা দুলীয়া বৰুৱা, শাস্তিৰ দায়িত্বত থকা চৌদাং বৰুৱা, ৰূপাঙ্কনৰ দায়িত্বত থকা খনিকৰ বৰুৱা, সোণাদাৰ বৰুৱা যি অলঙ্কাৰৰ কাম-কাজ চাইছিল, ৰাজ পৰিয়ালৰ চিকিৎসাৰ দায়িত্বত থকা বেজ বৰুৱা, জীৱ-জন্তুৰ তদাৰক কৰা হাতী বৰুৱা, ঘোঁৰা বৰুৱা আদি।
আন বিষয়াসকল আছিল বাৰজন ৰাজখোৱা, কেইজনমান কটকী আৰু দলৈ। ৰাজখোৱাই সৰু অঞ্চল একোটা আৰু তিনিশ পাইকৰ তদাৰক কৰিছিল। তেওঁ স্থানীয় মতানৈক্য আঁতৰ কৰিছিল আৰু ৰাজহুৱা কামৰ নিৰীক্ষণ কৰিছিল। কটকীয়ে বিদেশী ৰাজ্য আৰু পাহাৰীয়া জনজাতিৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰাৰ লগতে ৰাজকীয় নথি লিখিছিল। দলৈসকলে জ্যোতিষবিজ্ঞান চৰ্চা কৰি গুৰুত্বপূৰ্ণ কামৰ বাবে তাৰিখ তথা সময় নিৰূপণ কৰিছিল।

===শাসক===
ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যই নিৰ্দিষ্ট অঞ্চল শাসন কৰিবলৈ পাইছিল। তেওঁলোকক &quot;ৰজা&quot; বোলা হৈছিল।
* ''চাৰিং ৰজা'': স্বৰ্গদেউৰ আপাত উত্তৰাধিকাৰী। তেওঁক বুঢ়ীদিহিং নদীৰ সোঁপাৰে জয়পুৰৰ ওচৰত স্থাপন কৰা হৈছিল।
* ''টিপাম ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিতীয়জন।
* ''নামৰূপ ৰজা'': উত্তৰাধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত তৃতীয়জন।

তলখাপৰ পদত থকা ৰাজপৰিয়ালৰ সদস্যক &quot;মেল&quot; নামৰ অঞ্চলসমূহ দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক &quot;মেলদঙীয়া&quot; বা &quot;মেলখোৱা ৰজা&quot; বোলা হৈছিল। তাতোকৈ তলৰ পদত আছিল &quot;মেলডঙীয়া গোহাঁই&quot;। তাৰ ভিতৰত আছিল &quot;মাজুমেলীয়া গোহাঁই&quot; আৰু &quot;সৰুমেলীয়া গোহাঁই&quot;।&lt;ref&gt;{{harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;   

ৰাজপৰিয়ালকো নিৰ্দিষ্ট &quot;মেল&quot; দিয়া হৈছিল। ৰাজেশ্বৰ সিংহৰ দিনত তেনে মেল বাৰখন হৈছিল। তাৰ ভিতৰত সকলোতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল বৰৰাণীক দিয়া &quot;ৰাইডঙীয়া মেল&quot;।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=43}}&lt;/ref&gt;  

পূৰ্বে সামৰিক দায়িত্বত থকা কিছুমান বিষয়াক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। তেওঁলোকক গোহাঁই বাবৰ উপযুক্ত পৰিয়ালৰ পৰা নিযুক্তি দিয়া হৈছিল।
* ''শদিয়া খোৱা গোহাঁই'': ১৫২৩ চনত [[চুতীয়া ৰাজ্য]] জয়ৰ পিছত লাভ কৰা অঞ্চলসমূহ শদিয়াৰ পৰা চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''মৰঙী খোৱা গোহাঁই'': ধনশিৰি নৈৰ পশ্চিমে নগা অঞ্চলৰ লগত লাগি থকা ঠাই চোৱাচিতা কৰিছিল।
* ''সলাল গোহাঁই'': [[বৰফুকন]]ৰ মুখ্য কাৰ্যালয় [[গুৱাহাটী]]লৈ স্থানান্তৰ কৰাৰ পিছত [[নগাঁৱ]]ৰ এক বৃহৎ অংশ আৰু চাৰিদুৱাৰৰ কিছু অংশৰ প্ৰশাসনৰ দায়িত্বত আছিল। 
* ''কাজলিমুখীয়া গোহাঁই'': বৰফুকনৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। কাজলিমুখ চোৱাচিতা কৰাৰ লগতে জয়ন্তীয়া আৰু ডিমৰুৱাৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;
* ''জাগীয়াল গোহাঁই'': বৰবৰুৱাৰ তলত সেৱা আগবঢ়াইছিল। নগাঁৱৰ জাগীৰ প্ৰশাসন চম্ভালাৰ লগতে সাতজন জনজাতীয় মুৰব্বী &quot;সাত ৰজা&quot;ৰ লগত সম্পৰ্ক ৰক্ষা কৰিছিল। &lt;ref&gt;{{Harvcol|Gogoi|2002|p=44}}&lt;/ref&gt;

তলখাপৰ ৰাজবিষয়াক ৰাজখোৱা বোলা হৈছিল। তেওঁলোকৰ মাজত আছিল:
* বচা
* দৰং
* চলাগুৰি
* অভয়পুৰ

পৰাধীন ৰজা বা সমন্তসকলকো &quot;ৰজা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। ৰাণী অঞ্চলৰ ৰজাৰ বাহিৰে সকলোৱে বাৰ্ষিক কৰ পৰিশোধ কৰিছিল। প্ৰয়োজন হোৱা সময়ত পাইক আৰু আন সম্পদ এইসকল ৰজাই যোগাৰ কৰি দিব লাগিছিল।
* দৰং ৰজাই পিছৰ যুগৰ দৰং জিলাৰ অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক আছিল [[কোচ ৰাজবংশ]]ৰ সেনাপতি [[চিলাৰায়]]ৰ পৰিনাতি সুন্দৰ নাৰায়ণৰ বংশধৰ।
* ৰাণী
* বেলতলা ৰজাই গুৱাহাটীৰ দক্ষিণ-পশ্চিম অঞ্চল শাসন কৰিছিল। তেওঁলোক [[চিলাৰায়]]ৰ নাতি গজ নাৰায়ণৰ বংশধৰ আছিল।
* লুকী
* বৰদুৱাৰ
* ডিমৰুৱা
* তপকুচী

===পাইক প্ৰথা===
{{details|পাইক প্ৰথা}}
&lt;!--
The Ahom kingdom was dependent on the [[Paik system]], a form of [[corvee labor]].  Every common subject was a ''paik'', and four ''paiks'' formed a ''got''.  At any time of the year, one of the ''paiks'' in the ''got'' rendered direct service to the king, as the others in his ''got'' tended to his fields.  The Paik system was administered by the Paik officials:  Bora was in charge of 20 ''paiks'', a Saikia of 100 and a Hazarika of 1000.
--&gt;
'''পাইক প্ৰথা''' [[আহোম সাম্ৰাজ্য|আহোমসকলৰ ৰাজত্ব কাল]]ত প্ৰচলিত এক প্ৰথা আছিল। বিশ্বাস কৰা হয় যে, এই প্ৰথাটো দক্ষিণ-পূব এছিয়াত প্ৰচলিত আছিল। আহোমসকল ১২২৮ খ্ৰীষ্টাব্দত [[অসম]]লৈ অহাৰ পিছত এই প্ৰথাৰ প্ৰচলন কৰে। এই প্ৰথাটোকে ১৬০৯ খ্ৰীষ্টাব্দত [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই কিছু সাল-সলনি কৰি নতুনকৈ প্ৰচলন কৰে। বিজ্ঞসকলে মত প্ৰকাশ কৰে যে, এই পাইক প্ৰথাই আহোমসকলৰ পতনৰ মূল কাৰণ আছিল।

আহোম ৰাজ্যৰ ৰাজবংশীয় লোক, পুৰোহিত, উচ্চ বৰ্গৰ জাতি অথবা দাস সকলৰ বাদ দি পোন্ধৰৰ পৰা পঞ্চাশ বছৰ বয়সীয়া সকলো পুৰুষকেই ''পাইক'' বোলা হৈছিল। স্বৰ্গদেউ [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত প্ৰায় ১৭১৪  খ্ৰীষ্টাব্দত মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৯০% শতাংশ লোক এই শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত আছিল। এই প্ৰথা অনুসৰি অসমৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক মানুহবিলাকক কিছুমান খেলত বিভক্ত কৰা হৈছিল। প্ৰতি খেলৰে নাও তৈয়াৰ কৰা, নাও সজা, গৃহ নিৰ্মাণ কৰা, ৰচদ যোগান ধৰা, আলি-পদূলি নিৰ্মাণ কৰা, ৰাজহ তোলা, হাতী ধৰা, শেন চোৱা, হাবি-বন পৰিদৰ্শন কৰা আদি বিভিন্ন কৰ্ম আছিল। খেলবিলাকৰ ওপৰত [[ফুকন]], [[বৰুৱা]], [[ৰাজখোৱা]] প্ৰভৃতি আছিল।

==মাটিৰ জোখ-মাখ==
[[গদাধৰ সিংহ]]ই স্বৰ্গদেউ হোৱাৰ পূৰ্বে কামৰূপত লুকাই থকা কালত মোগলৰ ভূমি জোখাৰ প্ৰণালীৰ লগত পৰিচিত হৈছিল। মোগলৰ লগত যুদ্ধ শেষ হোৱাৰ লগে লগে তেওঁ নিজৰ ৰাজ্যতো তেনে প্ৰণালী আৰম্ভ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে। এই কামৰ বাবে কোচবিহাৰ আৰু বঙ্গৰ পৰা জৰীপকাৰী মানুহ অনা হৈছিল। প্ৰথমতে শিৱসাগৰত জৰীপ আৰম্ভ কৰা হয়, কিন্তু গদাধৰ সিংহৰ মৃত্যুলৈকে সেয়া শেষ নহ'ল। তাৰপিছত [[ৰুদ্ৰ সিংহ]]ৰ দিনত নগাঁৱত জৰীপৰ কাম আৰম্ভ হয়। বুৰঞ্জীবিদসকলৰ মতে এই কামত ১২ ফুট (৩.৭ মিটাৰ) দৈৰ্ঘ্যৰ &quot;নাল&quot; বা বাঁহেৰে মাটি এটুকুৰাৰ চাৰিওদিশ জোখা হৈছিল আৰু মাটিকালি গণনা কৰা হৈছিল। মাটিৰ একক আছিল &quot;লোচা&quot; বা ১৪৪ বৰ্গফুট (১৩.৪ বৰ্গমিটাৰ) আৰু ১৪৪,০০ বৰ্গফুট (১,৩৪০ বৰ্গমিটাৰ) অঞ্চলক &quot;বিঘা&quot; বুলি কোৱা হৈছিল। চাৰি বিঘাই হৈছিল এক &quot;পূৰা&quot;। আধুনিক যুগতো অসমত এনে প্ৰণালী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

==বিষয়বাবৰ শ্ৰেণী==
তৃতীয় আহোম ৰজা চুবিন্‌ফাই (১২৮১-১২৯৩) আহোমৰ অভিজাত সাতটা বংশক &quot;সাতঘৰীয়া আহোম&quot; নাম দিয়ে। ইয়াৰে প্ৰথমটো বংশ আছিল ৰজাৰ। দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় বংশ আছিল ক্ৰমে বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁইৰ। শেষৰ চাৰিটা বংশ আছিল আহোম পুৰোহিত শ্ৰেণী &quot;দেওধাই&quot;, &quot;মহন&quot;, &quot;বাইলুং&quot; আৰু &quot;চিৰিং&quot;। পিছলৈ এই পদ্ধতি বিস্তাৰ কৰা হয়। ৰজা কেৱল প্ৰথম পৰিয়ালতহে থাকিব পাৰিছিল; বুঢ়াগোহাঁই আৰু বৰগোহাঁই কেৱল দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় পৰিয়ালত। নামনি অসমৰ প্ৰশাসক চুতীয়া জনগোষ্ঠীয় আছিল। আনহাতে বৰবৰুৱাসকল আছিল মৰাণ, কছাৰী, চিৰিং আৰু খামটি সম্প্ৰদায়ৰ।&lt;ref&gt;&quot;Most of the Borbaruas were selected from Moran, Kachari, Chiring and Khamti families. The office of the Governor general, lower Assam, was appointed from a Chutiya family.&quot;{{Harvcol|Gogoi|2006|p=9}}&lt;/ref&gt;  পিছলৈ নগা, মিচিং আৰু নৰা লোক &quot;বাইলুং&quot; গোটত সুমায়। এইসকল মাটি থকা উচ্চখাপৰ আৰু পুৰোহিত শ্ৰেণীৰ লোকে কোনো কৰ দিব নালাগিছিল।

&quot;আপাইকন চমুৱা&quot;সকল &quot;খেল&quot;ৰ পৰা মুক্ত আছিল আৰু কেৱল ধনেৰে কৰ দিব লাগিছিল। কলা, সাহিত্যত পাৰ্গতালি থকা &quot;পাইকন চমুৱা&quot;সকলে কৰৰ বাবদ নিজৰ কামেৰে খাটিছিল। &quot;কন্ৰী পাইক&quot;সকলে শাৰিৰীক শ্ৰম কৰিছিল। আটাইতকৈ তলত আছিল &quot;লিক্‌চৌ&quot;, &quot;বান্দী-বেটী&quot; আৰু তেনে কাম কৰা লোকসকল। শ্ৰেণীবোৰ অৱশ্যে সদায় ধৰাবন্ধা নাছিল। [[মোমাই তামূলী বৰবৰুৱা]]ই একেবাৰে তলখাপৰ পৰা আহি [[প্ৰতাপ সিংহ]]ৰ দিনত দিনত প্ৰথম [[বৰবৰুৱা]]ৰ পদ লাভ কৰিছিল।

==সমৰ সজ্জা==
যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পূৰ্বে আহোমসকলে ''ট্ৰেন'' নামৰ এক উপাস্য দেৱতাৰ পূজা অনুষ্ঠিত কৰিছিল। আহোম সকলৰ স্থলসেনাৰ বিভাগটোৰ লগতে এটা নৌসেনা বিভাগো আছিল। স্থলযুদ্ধৰ মূল সেনাপতি গৰাকীক ''ফুকন'' আৰু নৌসেনা বিভাগৰ সেনাপতি গৰাকীক ''পানী ফুকন'' খিতাপ দিয়া হৈছিল। সেনাপতিৰ তলৰ সেনাপতি কেইগৰাকীক ''বৰ নেওগ'' আৰু ''নেওগ'' হিচাবে জনা গৈছিল।
     
যুদ্ধলৈ যাওঁতে আহোমে সেনাবাহিনীয়ে কেইগৰাকী মান পণ্ডিত লগত লৈ গৈছিল। ইয়াৰ ভিতৰত বেজবৰুৱা, বাইলুং, দেওধাই আদিয়ে প্ৰধান। বেজবৰুৱা সকলে সাধাৰণতে যুদ্ধত আহত সৈনিক সকলৰ চিকিৎসা কৰিছিল আনহাতে বাইলুং, দেওধাই আদি সকলে গণকৰ কাম কৰিছিল। কোন দিশৰ পৰা কেনেকৈ আক্ৰমণ কৰিব লাগে, অথবা কোন দিশৰপৰা শত্ৰুৱে আক্ৰমণ কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি ইত্যাদিৰ কথা গণক সকলে গণনা কৰি উলিয়াইছিল।
     
প্ৰয়োজন সাপেক্ষে আহোম ৰাজদৰবাৰৰ মুখ্য বিষয়াসকল যেনে বৰফুকন, বৰবৰুৱা আদিয়েও যুদ্ধক্ষেত্ৰত গৈ যুদ্ধ কৰিছিল। কেতিয়াবা স্বৰ্গদেউয়েও নিজেই গৈ যুঁজিছিল। প্ৰধান বিষয়াসকলে মূলতঃ হাতীৰ পিঠিত উঠি যুদ্ধ কৰিছিল।
     
যুদ্ধৰ সময়ত কোনো আহোম সৈন্য যুদ্ধ আধাতে এৰি পলাই সাৰিব নোৱাৰিছিল। সেয়া লাগিলে সেনাপতিয়েই হওক অথবা সৈন্যয়েই হওক। এওঁলোকক কঠোৰতম শাস্তি বিহা হৈছিল। আন আন সেনাসকলৰ সন্মুখত এওঁলোকক হত্যা কৰা হৈছিল যাতে ভৱিষ্যতে আন সেনাসকল যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ পৰা পলায়ন কৰিবলৈ সাহ নকৰে।

===যুদ্ধ সামগ্ৰী===
প্ৰথমাৱস্থাত আহোমসকলে যুদ্ধত কাঁড়, হেংদান, দা, যাঠি আদি অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁলোকে হিলৈ বৰতোপ আদিও ব্যৱহাৰ কৰিছিল। আহোম যুগত যুদ্ধ আদিত ঘাইকৈ ব্যৱহৃত হোৱা কেইবিধ মান হিলৈ আছিল বৰহিলৈ, তোৱা, জুমুৰী, তৱকী, গঠীয়া, হলঙি, চুটিয়া হিলৈ, পোটকটা হিলৈ, চেঙা হিলৈ, খঁৰা হিলৈ।&lt;ref&gt;[http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE আসামীছ অনলাইন] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230412041546/http://assameseonline.com/categorywise_information.php?recordID=%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A6%AE |date=2023-04-12 }} তথ্য সংগ্ৰহৰ তাৰিখ- ৩ জুন, ২০১২&lt;/ref&gt; অসমৰ কেইখনমান নিৰ্দিষ্ট স্থানত যুদ্ধৰ সামগ্ৰী সমূহ তৈয়াৰ কৰা হৈছিল। ইয়াৰোপৰি বোমা বাৰুদত ব্যৱহৃত খাৰ নিৰ্মাণতো আহোম সকল আগৰণুৱা আছিল। এই খাৰবোৰ নিৰ্মাণৰ তদাৰক কৰিছিল এগৰাকী আহোম বিষয়াই যাক ''খাৰঘৰীয়া ফুকন'' হিচাবে জনা গৈছিল।

[[File:আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী.jpg|thumb|আহোম যুগৰ বৰটোপৰ গুলী]]

==আৰু চাওক==
* [[আহোম ৰাজবংশ]]
* [[পাইক প্ৰথা]]

==টোকা==
{{reflist}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{refbegin}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Jahnabi | title=Agrarian system of medieval Assam | publisher=Concept Publishing Company, New Delhi | year=2002}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Lila | title=The History of the system of Ahom administration | publisher=Punthi Pustak, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Nitul Kumar | title=Continuity and Change among the Ahoms |publisher=Concept Publishing Company, Delhi | year=2006}}
* {{Citation| surname=Gogoi | given=Padmeshwar | title=The Tai and the Tai kingdoms | publisher=Gauhati University, Guwahati | year=1968}}
* {{Citation| surname=Guha | given=Amalendu | title=Medieval and Early Colonial Assam: Society, Polity and Economy | publisher=K.P. Bagchi &amp; Co, Calcutta | year=1991}}
* {{Citation| last = Guha| first = Amalendu| title = The Ahom Political System: An Enquiry into the State Formation Process in Medieval Assam (1228-1714)| journal = Social Scientist| volume = 11 |pages = 3–34| date = December 1983| year = 1983| doi = 10.2307/3516963| issue = 12| jstor = 3516963 }}
*{{Citation| surname=Kakoty | given=Sanjeeb | title=Technology, Production and Social Formation in the Evolution of the Ahom State | publisher=Regency Publications, New Delhi | year=2003}}
*{{cite book |last=দেওধাই ফুকন,বৰুৱা |first=বি,এন এন|date=১৯৬৪|title= আহোম লেগজিকন |publisher=ঐতিহাসিক আৰু প্ৰাচীন গ্ৰন্থ অধ্যয়ন বিভাগ, অসম চৰকাৰ|isbn=   |chapter= |page=|url= |language=[[আহোম ভাষা]], [[ইংৰাজী]], [[অসমীয়া]]}}
*{{Citation|last= শইকীয়া|first= য়াস্মিন|date=২০০৪|title=Fragmented Memories Struggling to be Tai-Ahom in India|publisher=ডিউক বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰকাশন|isbn=  9780822386162, 082238616X|chapter= |page= ২৮ |url=https://www.google.co.in/books/edition/Fragmented_Memories/WfSmsuO6QugC?hl=en|year=১৯ অক্টোবৰ, ২০০৪ |language=[[ইংৰাজী]]}}
*{{Citation|last=Gohain|first=Dr. BK|year=2018|title=Integration and Unification of Assam During the Reign of Chaolung Siukapha|url=https://www.sentinelassam.com/amp/story/more-news/editorial/integration-and-unification-of-assam-during-the-reign-of-chaolung-siukapha}}
{{refend}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://supriyadutta.in/ahom-v2/ 600 years of Ahom Kingdom, DATA NARRATIVE STORY] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210619160124/http://supriyadutta.in/ahom-v2/ |date=2021-06-19 }}
* [http://coinindia.com/galleries-assam.html আহোম ৰাজত্বত প্ৰচলিত কেইটামান মূদ্ৰা]

{{coord|26|55|59|N|94|44|53|E|source:kolossus-svwiki|display=title}}

{{অসম বুৰঞ্জী}}

[[শ্ৰেণী:আহোম ৰাজ্য]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সাম্ৰাজ্য আৰু ৰাজ্য]]</text>
      <sha1>7tb37w2wzwfsajkrit2052wrqt2cs1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আয়তক্ষেত্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7043</id>
    <revision>
      <id>517363</id>
      <parentid>253914</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:35:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517363</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5205" sha1="emm0egjvwtynwon7egvd5q5lphgkd26" xml:space="preserve">{{Geometry stub}}
{{Infobox Polygon
| name = আয়তক্ষেত্ৰ
| image = Rectangle example.svg
| caption =
| type = [[quadrilateral]], [[parallelogram]], [[orthotope]]
| edges = ৪
| symmetry = D&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;, [2], (*22)
| schläfli = {}×{}
| wythoff =
| coxeter = {{CDD|node_1|2|node_1}}
| area =
| dual = [[ৰম্বাছ]]
| properties = [[convex]], [[isogonal figure|isogonal]], [[Cyclic polygon|cyclic]]
}}
[[চিত্ৰ:Rectangle 4x5.svg|thumb|right|৫ একক দৈৰ্ঘ্য আৰু ৪ একক প্ৰস্থৰ এটা আয়তক্ষেত্ৰ]]
'''আয়তক্ষেত্ৰ''' ({{lang-en|Rectangle}}) হৈছে এক [[চতুৰ্ভুজ]] যিটোৰ বিপৰীত [[বাহু|বাহুবোৰ]] সমান আৰু [[সমান্তৰাল]] আৰু অভ্যন্তৰৰ প্ৰত্যেকটো [[কোণ|কোণেই]] একো একো [[সমকোণ]]।&lt;ref&gt;[http://www.mathsisfun.com/definitions/oblong.html Definition of Oblong]. Mathsisfun.com. Retrieved 2011-11-13.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.icoachmath.com/SiteMap/Oblong.html Oblong – Geometry – Math Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090408184018/http://www.icoachmath.com/SiteMap/Oblong.html |date=2009-04-08 }}. Icoachmath.com. Retrieved 2011-11-13.&lt;/ref&gt;

এই সংজ্ঞাৰ পৰা দেখা যায় আয়তৰ দুই যোৰা সমান্তৰাল বাহু আছে, যাৰ অৰ্থ আয়তক্ষেত্ৰ এটি [[সামান্তৰিক]]। [[বৰ্গক্ষেত্ৰ]] এটি বিশেষ ধৰণৰ আয়তক্ষেত্ৰ যাৰ চাৰিটা বাহুৰ দৈৰ্ঘ্য সমান; ইয়াৰ অৰ্থ বৰ্গ একে সময়তে এক আয়তক্ষেত্ৰ আৰু [[ৰম্বাছ]]।

দুটি বিপৰীত সমান্তৰাল যোৰা মাজত যিটো বেছি দীঘল তাৰ দৈৰ্ঘ্যক আয়তক্ষেত্ৰৰ দৈৰ্ঘ্য আৰু সৰু যোৰা বাহুক আয়তক্ষেত্ৰৰ প্ৰস্থ বোলা হয়। আয়তক্ষেত্ৰৰ [[ক্ষেত্ৰফল]] হৈছে দৈৰ্ঘ্য আৰু প্ৰস্থৰ গুণফল। সংকেতত প্ৰকাশ কৰিলে &lt;math&gt;A=lw&lt;/math&gt;। উদাহৰণস্বৰূপে ৫ একক দৈৰ্ঘ্য আৰু ৪ একক প্ৰস্থৰ আয়তক্ষেত্ৰৰ ক্ষেত্ৰফল ২০ বৰ্গ একক: &lt;math&gt;5 \times 4 = 20&lt;/math&gt;।

আয়তক্ষেত্ৰৰ পৰিসীমা নিৰ্ণয়ৰ সূত্ৰ হৈছে &lt;math&gt;P=2(l+w)&lt;/math&gt;। সেই অনুসৰি 5 cm দৈঘ্য আৰু 4cm প্ৰস্থৰ আয়তটোৰ পৰিসীমা হ'ব &lt;math&gt;2(5+4) = 18 unit&lt;/math&gt;

== বৈশিষ্ট্য ==
* প্ৰতিটো [[কোণ]] ৯০ [[ডিগ্ৰী (কোণ)|ডিগ্ৰী]]
* বিপৰীত বাহুবোৰৰ দৈৰ্ঘ্যে পৰস্পৰ সমান।
* বিপৰীত বাহুবোৰ [[সমান্তৰাল (জ্যামিতি)|সমান্তৰাল]]।
* [[কৰ্ণ (জ্যামিতি)|কৰ্ণদ্বয়ৰ]] দৈৰ্ঘ্য সমান আৰু ই পৰস্পৰক [[দ্বিখণ্ডায়ন|দ্বিখণ্ডিত]] কৰে।

== সংশ্লিষ্ট বহুভুজ ==
* আয়তক্ষেত্ৰ এক ধৰণৰ [[বৃত্তস্থ চতুৰ্ভুজ]]।
* আয়তক্ষেত্ৰৰ [[যুগ্ম বহুভুজ]] হ’ল [[ৰম্বাছ]]।
* দৈৰ্ঘ্য-প্ৰস্থ সমান হলে আয়ত [[বৰ্গ (জ্যামিতি)|বৰ্গত]] পৰিণত হয়।
* আয়ত বিশেষ ধৰণৰ [[সামান্তৰিক]], কাৰণ ইয়াৰ দুই যোৰা সমান্তৰাল বাহু আছে। সামান্তৰিক আৰু ফলত আয়তক্ষেত্ৰও বিশেষ ধৰণৰ [[ট্ৰেপিজিয়াম]], যাৰ অন্ততঃ এযোৰ বাহু সমান্তৰাল হয়।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{reflist|2}}

==বাহ্যিক সংযোগ ==
* [http://www.elsy.at/kurse/index.php?kurs=Rectangle+and+Square&amp;status=public Animated course (Construction, Circumference, Area)]
* {{MathWorld | urlname=Rectangle | title=Rectangle}}
* [http://www.mathopenref.com/rectangle.html Definition and properties of a rectangle] With interactive animation
* [http://www.mathopenref.com/rectanglearea.html Area of a rectangle] with interactive animation

{{সাঁচ:বহুভুজৰ প্ৰকাৰ}}
[[শ্ৰেণী:বহুভুজ]]</text>
      <sha1>emm0egjvwtynwon7egvd5q5lphgkd26</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শুক্ৰ গ্ৰহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7230</id>
    <revision>
      <id>517237</id>
      <parentid>511711</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:58:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517237</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20324" sha1="e1zp6x7g890wertdmrqjfb0pmb5aetl" xml:space="preserve">{{সাঁচ:গ্ৰহ
| bgcolour = #EDD58B
| name = শুক্ৰ গ্ৰহ
| symbol = [[চিত্ৰ:Venus symbol.svg|24px|alt=♀|শুক্ৰৰ জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক প্ৰতীক]]
| image = [[চিত্ৰ:PIA23791-Venus-RealAndEnhancedContrastViews-20200608 (cropped).jpg|frameless|শুক্ৰ]]&lt;!--Licensing conditions: Image processing by R. Nunes http://www.astrosurf.com/nunes--&gt;
| caption = বৰ্ণনাৰ বাবে চিত্ৰখনৰ ওপৰত ক্লিক কৰক
| epoch = জে২০০০
| aphelion = ১০৮,৯৪১,৮৪৯ কিমি&lt;br /&gt;০.৭২৮ ২৩১ ২৮ এইউ&lt;br /&gt;৬৭,৬৯৩,৪৮৮ মাইল
| perihelion = ১০৭,৪৭৬,০০২ কিমি&lt;br /&gt;০.৭১৮ ৪৩২ ৭০ এইউ&lt;br /&gt;৬৬,৭৮২,৬৫১ মাইল
| semimajor = [[১ E১১ m|১০৮,২০৮,৯২৬]] [[কিলোমিটাৰ|কিমি]]&lt;br /&gt;০.৭২৩ ৩৩১ ৯৯ [[জ্যোতিৰ্বৈজ্ঞানিক একক|এইউ]]&lt;br /&gt;৬৭,২৩৯,০৭০ মাইল
| orbital_circ = ৬৮০,০০০,০০০ কিমি&lt;br /&gt;৪.৫৪৫ এইউ
| eccentricity = ০.০০৬ ৭৭৩ ২৩
| sidereal_period = [[১ ই৭ স|২২৪.৭০০ ৬৯]] [[দিন]]&lt;br /&gt;(০.৬১৫ ১৯৭ ০ [[জুলীয় বৰ্ষ (জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান)|বছৰ]])
| synodic_period = ৫৮৩.৯২ দিন
| avg_speed = ৩৫.০২০ কিমি/[[ছেকেণ্ড|ছে]]
| max_speed = ৩৫.২৫৯ কিমি/ছে
| min_speed = ৩৪.৭৮৪ কিমি/ছে
| inclination = ৩.৩৯৪ ৭১[[ডিগ্ৰী (কোণ)|°]]&lt;br /&gt;(সৌৰ বিষুবৰ সৈতে ৩.৮৬°)
| asc_node = ৭৬.৬৮০ ৬৯°
| arg_perihelion = ৫৪.৮৫২ ২৯°
| satellites = নাই
| physical_characteristics = আছে
| equatorial_radius = ৬,০৫১.৯ কিমি&lt;br /&gt;(০.৯৫ [[পৃথিৱী]])
| surface_area = [[১ ই১৪ মি²|৪.৬০×১০&lt;sup&gt;৮&lt;/sup&gt;]] [[বৰ্গ কিলোমিটাৰ|কিমি&lt;sup&gt;২&lt;/sup&gt;]]&lt;br /&gt;(০.৯০২ পৃথিৱী)
| volume = ৯.২৮×১০&lt;sup&gt;১১&lt;/sup&gt; [[ঘন কিলোমিটাৰ|কিমি³]]&lt;br /&gt;(০.৮৫৭ পৃথিৱী)
| mass = [[১ E২৪ kg|৪.৮৬৮৫×১০&lt;sup&gt;২৪&lt;/sup&gt;]] [[কিলোগ্ৰাম|কেজি]]&lt;br /&gt;(০.৮১৫ পৃথিৱী)
| density = ৫.২০৪ [[গ্ৰাম]]/cm&lt;sup&gt;৩&lt;/sup&gt;
| surface_grav = ৮.৮৭ [[ত্বৰণ|মি/ছে&lt;sup&gt;২&lt;/sup&gt;]]&lt;br /&gt;(০.৯০৪ ''[[অভিকৰ্ষীয় ত্বৰণ|g]]'')
| escape_velocity = ১০.৩৬ কিমি/ছে
| sidereal_day = [[প্ৰতীপ গতি|−]]২৪৩.০১৮৫ দিন
| rot_velocity = ৬.৫২ কিমি/ঘ (বিষুবত)
| axial_tilt = ২.৬৪°
| right_asc_north_pole = ২৭২.৭৬° (১৮ ঘ ১১ মিন ২ ছে) &lt;sup&gt;[http://www.hnsky.org/iau-iag.htm ১]&lt;/sup&gt;
| declination = ৬৭.১৬°
| albedo = ০.৬৫
| temperatures = আছে
| temp_name1 = পৃষ্ঠ তল
| min_temp_1 = 
| mean_temp_1 = [[১ ই২ কে|৭৩৭ কে]]&lt;br /&gt;৪৬৪ C (৮৬৭ ফ)
| max_temp_1 = ৭৭৩ কে&lt;br /&gt;৫০০ C (৯৩২ ফ)
| temp_name2 = Cloud tops
| min_temp_2 = ২২৮ [[কেলভিন|কে]]&lt;br /&gt;-৪৫ C (-৪৯ ফ)
| mean_temp_2 = 
| max_temp_2 = 
| adjectives = Venusian অথবা মাজেমাজে Cytherean
| atmosphere = আছে
| surface_pressure = ৯.২ [[পাষ্কেল (একক)|মেগা পাষ্কেল]]
| atmosphere_composition = ~৯৬.৫% [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]]&lt;br /&gt;~৩.৫% [[নাইট্ৰজেন]]&lt;br /&gt;.০১৫% [[ছালফাৰ ডাই অক্সাইড]]&lt;br /&gt;.০০৭% [[আৰ্গন]]&lt;br /&gt;.০০২% [[বাষ্প]]&lt;br /&gt;.০০১৭% [[কাৰ্বন মনোক্সাইড]]&lt;br /&gt;.০০১২% [[হিলিয়াম]]&lt;br /&gt;.০০০৭% [[নিয়ন]]&lt;br /&gt;trace [[কাৰ্বনিল ছালফাইড]]&lt;br /&gt;trace [[হাইড্ৰজেন ক্লোৰাইড]]&lt;br /&gt;trace [[হাইড্ৰজেন ফ্লৰাইড]]
}}

'''শুক্ৰ গ্ৰহ''' [[সূৰ্য|সূৰ্যৰ]] পৰা দূৰত্বৰ দিশত [[সৌৰজগত|সৌৰজগতৰ]] দ্বিতীয় [[গ্ৰহ]]। এই [[পাৰ্থিৱ গ্ৰহ|পাৰ্থিৱ গ্ৰহটোক]] অনেক সময়ত [[পৃথিৱী|পৃথিৱীৰ]] &quot;ভনী গ্ৰহ&quot; বুলি আখ্যায়িত কৰা হয়, কাৰণ পৃথিৱী আৰু শুক্ৰৰ মাজত গাঠনিক উপাদান আৰু আচাৰ আচৰণ বহুতো সাদৃশ্য আছে। এই গ্ৰহটো আগতে যেতিয়া পৃথিৱীৰ আকাশত দেখা গৈছিল তেতিয়া তাক &quot;লুছিফাৰ&quot; বা &quot;চয়তান&quot; নামেৰে নামকৰণ কৰিছিল।
[[পৃথিৱী]] আৰু শুক্ৰ দুয়োটা শিলৰ গ্ৰহ যদিও শুক্ৰৰ বায়ুমণ্ডল পৃথিৱী আৰু সৌৰজগতৰ আন যিকোনো শিলৰ পদাৰ্থতকৈ বহুত ডাঠ আৰু ঘন। ইয়াৰ বায়ুমণ্ডল বেছিভাগেই কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (CO2)ৰে গঠিত, ইয়াত গোলকীয় ছালফিউৰিক এচিডৰ ডাৱৰৰ আৱৰণ আৰু কোনো তৰল পানী নাই। গড় পৃষ্ঠ স্তৰত বায়ুমণ্ডলৰ উষ্ণতা ৭৩৭ কেল’ৰি (৪৬৪ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ; ৮৬৭ ডিগ্ৰী ফাৰেনহাইট) আৰু সাগৰ পৃষ্ঠত পৃথিৱীৰ তুলনাত ৯২ গুণ বেছি চাপত উপনীত হয়, যাৰ ফলত কাৰ্বন ডাই অক্সাইড বায়ুমণ্ডলৰ আটাইতকৈ নিম্ন স্তৰটোক অতি জটিল তৰল পদাৰ্থলৈ পৰিণত হয়। পৃথিৱীৰ আকাশত চন্দ্ৰ আৰু সূৰ্য্যৰ পিছতে শুক্ৰ তৃতীয় আটাইতকৈ উজ্জ্বল বস্তু&lt;ref name=Lawrence_2005&gt;{{cite web
 | title=In Search of the Venusian Shadow
 | last=Lawrence
 | first=Pete
 | date=2005
 | website=Digitalsky.org.uk
 | access-date=13 June 2012
 | url=http://www.digitalsky.org.uk/venus/shadow-of-venus.html
 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120611003523/http://www.digitalsky.org.uk/venus/shadow-of-venus.html
 | archive-date=11 June 2012
 | archivedate=11 June 2012
 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120611003523/http://www.digitalsky.org.uk/venus/shadow-of-venus.html
 | deadurl=yes
 }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=Walker_2017&gt;{{cite web
 | title=Viewing Venus in Broad Daylight
 | first=John | last=Walker
 | work=Fourmilab Switzerland
 | access-date=19 April 2017 | archive-date=29 March 2017
| url=http://www.fourmilab.ch/images/venus_daytime/
 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170329024632/https://www.fourmilab.ch/images/venus_daytime/
 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;
আৰু বুধ গ্ৰহৰ দৰেই সদায় সূৰ্য্যৰ তুলনামূলকভাৱে ওচৰত দেখা যায়, হয় &quot;ৰাতিপুৱাৰ তৰা&quot; বা &quot;সন্ধিয়াৰ তৰা&quot; হিচাপে, যিটো পৃথিৱীতকৈ সূৰ্য্যৰ ওচৰত (নিম্ন) প্ৰদক্ষিণ কৰাৰ ফলত। শুক্ৰৰ কোনো চন্দ্ৰ নাই।

== নাম ==
শুক্ৰ গ্ৰহৰ [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] নামকৰণ কৰা হৈছে [[ৰোম সাম্ৰাজ্য|ৰোমান]] প্ৰেমৰ দেৱী [[ভেনাছ (দেৱী)|ভেনাছ]] (Venus, লেটিনত: ''উয়েনুস্‌'', ইংৰাজীত: ''ভীনাস্‌'') নামানুসাৰে। পৌৰাণিক কাহিনীতে ভেনাছ (শুক্ৰ) ভালকানৰ স্ত্ৰী আৰু দেৱপুত্ৰ কিউপিড আৰু দৈনিয়্যাছেৰ মাতৃ। বৰ্তমানত শুক্ৰৰ বিশেষণ হিচাপে ইংৰাজীত ''ভেনুছইয়ান'' (Venusian) শব্দটি ব্যৱহৃত হয়। কিন্তু ইয়াৰ [[লেটিন ভাষা|লেটিন]] বিশেষণ হৈছে ''উয়েনেৰেয়াল্‌'' (Venereal), ইংৰাজী উচ্চাৰণত ''ভেনিৰিয়্যাল্‌'' যিটো আধুনিক ইংৰাজী ভাষাত [[যৌনৰোগ]] বোধক শব্দ হিচাপে ব্যৱহৃত হয়। এই বাবে ''ভেনিৰিয়্যাল'' শব্দটো ইয়াৰ বিশেষণ হিচাপে ইয়াত ব্যৱহাৰ নহয়। অনেক জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীয়ে এই গ্ৰহৰ নামৰ বিশেষণ হিচাপে &quot;সিথাৰিয়ান&quot; (Cytherean) শব্দটি ব্যৱহাৰ কৰে যিটো &quot;গ্ৰীক পুৰাণ&quot;ত উল্লিখিত দেৱী &quot;আফ্ৰোদিতি&quot;ৰ অন্য নাম সিথাৰিয়াৰ পৰা আহিছে। ইয়াৰ বাদেও আৰু অনেক বিশেষণ হৈছে: ভেনাৰিয়ান (Venerean, Venarian), ভেনাৰান (Veneran) ইত্যাদি। 

চৈনিক, জাপানী, কোৰিয়া আৰু ভিয়েতনামিজ সংস্কৃতত এই গ্ৰহৰ নাম [[ধাতব তৰা]] (金星) বোলা হয় যিটো পৃথিৱী সৃষ্টিকাৰী পাঁচটি মৌলিক উপাদানৰ নামৰ পৰা উচ্চাৰিত।

==শাৰীৰিক বৈশিষ্ট্য==
[[File:Terrestrial planet size comp 2024.png|thumb|upright=1.3|ভিতৰৰ সৌৰজগতৰ গ্ৰহ-ভৰৰ বস্তুৰ মাজত শুক্ৰৰ স্কেল কৰিবলৈ, সূৰ্য্যৰ পৰা বাহিৰলৈ ইহঁতৰ কক্ষপথৰ ক্ৰমৰ দ্বাৰা সজোৱা (বাওঁফালৰ পৰা: বুধ, শুক্ৰ, পৃথিৱী, চন্দ্ৰ, মংগল আৰু চেৰিছ)]]
সৌৰজগতৰ চাৰিটা স্থলজ গ্ৰহৰ ভিতৰত শুক্ৰ গ্ৰহ অন্যতম, অৰ্থাৎ ই পৃথিৱীৰ দৰে শিলৰ পদাৰ্থ। ইয়াৰ আকাৰ আৰু ভৰ পৃথিৱীৰ সৈতে মিল আছে আৰু ইয়াক প্ৰায়ে পৃথিৱীৰ &quot;ভগ্নী&quot; বা &quot;যমজ&quot; বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়।&lt;ref name= &quot;Lopes_Gregg_2004&quot;&gt;{{cite book
 |title=Volcanic worlds: exploring the Solar System's volcanoes
 | last1=Lopes | first1=Rosaly M. C. | author-link=Rosaly Lopes |last2=Gregg | first2=Tracy K. P.
 | date=2004 | page=61 | publisher=[[Springer Publishing]]
 | isbn=978-3-540-00431-8 }}&lt;/ref&gt;  
শুক্ৰ লেহেমীয়া ঘূৰ্ণনৰ বাবে গোলাকাৰৰ অতি ওচৰত।&lt;ref name=&quot;Venus&quot;&gt;{{cite encyclopedia
 | title=Venus | date=2016
 | last=Squyres | first=Steven W. | author-link=Steven W. Squyres
 | encyclopedia=Encyclopædia Britannica Online
 | url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/625665/Venus
 | access-date=7 January 2016 |archive-date=28 April 2014
| archive-url=https://web.archive.org/web/20140428174456/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/625665/Venus
 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ব্যাস]] ১২,১০৩.৬ কিলোমিটাৰ (৭,৫২০.৮ মাইল)—পৃথিৱীৰ তুলনাত মাত্ৰ ৬৩৮.৪ কিলোমিটাৰ (৩৯৬.৭ মাইল) কম—আৰু ইয়াৰ ভৰ পৃথিৱীৰ ৮১.৫%, যাৰ ফলত ই [[সৌৰজগত]]ৰ তৃতীয় ক্ষুদ্ৰ গ্ৰহ। শুক্ৰৰ পৃষ্ঠৰ পৰিস্থিতি পৃথিৱীৰ তুলনাত আমূলভাৱে পৃথক কাৰণ ইয়াৰ ঘন বায়ুমণ্ডল ৯৬.৫% কাৰ্বন ডাই অক্সাইড, যাৰ ফলত তীব্ৰ সেউজ গৃহ প্ৰভাৱ পৰে, বাকী ৩.৫% [[নাইট্ৰজেন]]।&lt;ref name=Darling_Venus&gt;{{cite encyclopedia
 | title=Venus | encyclopedia=Encyclopedia of Science
 | last=Darling |first=David
 | location=Dundee, Scotland
 | url=https://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venus.html
 | access-date=24 March 2022 | archive-date=31 October 2021
| archive-url=https://web.archive.org/web/20211031035229/https://www.daviddarling.info/encyclopedia/V/Venus.html
}}&lt;/ref&gt;
পৃষ্ঠৰ চাপ ৯.৩ মেগাপাস্কেল (৯৩ বাৰ), আৰু পৃষ্ঠৰ গড় উষ্ণতা ৭৩৭ কেল’ৰি (৪৬৪ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ; ৮৬৭ ডিগ্ৰী ফাৰেনহাইট), দুয়োটা প্ৰধান উপাদানৰ জটিল বিন্দুৰ ওপৰত আৰু পৃষ্ঠৰ বায়ুমণ্ডলক মূলতঃ অতি জটিল [[কাৰ্বন ডাই অক্সাইড]] আৰু কিছুমান অতি জটিল নাইট্ৰজেনৰ অতি জটিল তৰল কৰি তোলে।

==ভূগোল==
[[File:2438_pioneer_venus_map_of_venus.jpg|thumb|upright=1.5|ৰঙীন ক'ডযুক্ত উচ্চতাৰ মানচিত্ৰ, উচ্চ টেৰা &quot;মহাদেশ&quot;সমূহক হালধীয়া আৰু শুক্ৰৰ সৰু সৰু বৈশিষ্ট্যসমূহ দেখুৱাই]]
[[File:Venus globe.jpg|thumb|১৯৮৯ চনৰ নাছাৰ মেগেলান অভিযানত মূলতঃ কৃত্ৰিম এপাৰচাৰ ৰাডাৰৰ দ্বাৰা পোৱা তথ্য ব্যৱহাৰ কৰি সৃষ্টি কৰা শুক্ৰৰ পৃষ্ঠৰ বিশ্বব্যাপী দৃশ্য।]]
২০ শতিকাত ইয়াৰ কিছুমান গোপনীয়তা অনুসন্ধানৰ দ্বাৰা প্ৰকাশ নোহোৱালৈকে শুক্ৰৰ পৃষ্ঠভাগ জল্পনা-কল্পনাৰ বিষয় আছিল। ১৯৭৫ আৰু ১৯৮২ চনত ভেনেৰা লেণ্ডাৰে পলস আৰু তুলনামূলকভাৱে কৌণিক শিলেৰে আবৃত পৃষ্ঠৰ ছবি ঘূৰাই আনে।&lt;ref name=Mueller_2014&gt;{{cite book | title=Encyclopedia of the Solar System | last1=Mueller | first1=Nils | editor1-last=Tilman | editor1-first=Spohn | editor2-last=Breuer | editor2-first=Doris | editor3-last=Johnson | editor3-first=T. V. | edition=3rd | date=2014 | publisher=Elsevier Science &amp; Technology | location=Oxford | isbn=978-0-12-415845-0 | chapter-url=http://literati.credoreference.com/content/entry/estsolar/venus_surface_and_interior/0 | chapter=Venus Surface and Interior | access-date=12 January 2016 | archive-date=29 September 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210929074445/https://search.credoreference.com/content/entry/estsolar/venus_surface_and_interior/0 | url-status=live | archivedate=29 September 2021 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20210929074445/https://search.credoreference.com/content/entry/estsolar/venus_surface_and_interior/0 }}&lt;/ref&gt;
১৯৯০–৯১ চনত মেগেলানে পৃষ্ঠভাগৰ বিশদ মানচিত্ৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। বিস্তৃত আগ্নেয়গিৰিৰ প্ৰমাণ পোৱা গৈছে আৰু বায়ুমণ্ডলৰ চালফাৰ ডাই অক্সাইডৰ তাৰতম্যই সক্ৰিয় আগ্নেয়গিৰি থকাৰ ইংগিত দিব পাৰে।&lt;ref name=Esposito_1984&gt;{{cite journal
 | title=Sulfur Dioxide: Episodic Injection Shows Evidence for Active Venus Volcanism
 | first=Larry W. | last=Esposito | author-link=Larry W. Esposito
 | journal=[[Science (journal)|Science]] | date=9 March 1984
| volume=223 |issue=4640 |pages=1072–1074
 | doi=10.1126/science.223.4640.1072 |pmid=17830154
 | bibcode=1984Sci...223.1072E |s2cid=12832924
 }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=Bullock_Grinspoon_2001&gt;{{cite journal | title=The Recent Evolution of Climate on Venus | last1=Bullock | first1=Mark A. | last2=Grinspoon | first2=David H. | author-link2=David Grinspoon | journal=[[Icarus (journal)|Icarus]] | volume=150 | issue=1 | date=March 2001 | pages=19–37 | doi=10.1006/icar.2000.6570 | bibcode=2001Icar..150...19B | url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/vclime.pdf | archive-url=https://web.archive.org/web/20031023161615/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/vclime.pdf | archive-date=23 October 2003 | citeseerx=10.1.1.22.6440 | access-date=22 May 2025 | archivedate=23 October 2003 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20031023161615/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/vclime.pdf | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

== বহিঃসংযোগ ==
* [http://www.mentallandscape.com/V_Venus.htm ছোভিয়েট ৰাছিয়াৰ শুক্ৰগহলৈ অভিযান]
* [http://www.mentallandscape.com/C_CatalogVenus.htm Catalog of Soviet Venus images]
* [http://www.nineplanets.org/venus.html The Nine Planets: Venus]
* [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/venera1112.html NASA page about the Venera missions]
* [http://www2.jpl.nasa.gov/magellan/ Magellan mission home page]
* [http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/heasarc/missions/pvo.html Pioneer Venus information from NASA]
* [https://archive.is/20120523224458/sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/transit/venus0412.html Detailed information about transits of Venus]
* [http://planetarynames.wr.usgs.gov/jsp/SystemSearch2.jsp?System=Venus USGS Gazetteer of Planetary Nomenclature: Venus]
* [http://www.geody.com/?world=venus Geody Venus], a search engine for surface features
* [http://www.worldwindcentral.com/wiki/Venus Maps of Venus in NASA World Wind] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150206160948/http://www.worldwindcentral.com/wiki/Venus |date=2015-02-06 }}
* [http://www.venustoday.com Venustoday.com] - Venus-related news
* [http://www.space.com/scienceastronomy/060911_venus_images.html Recalibrated surface images from the Venera landers]. Previously unresolved features are visible.
* [http://news.yahoo.com/s/space/20070410/sc_space/venusatmospheremorechaoticthanthought Venus Atmosphere more Chaotic than thought] From Yahoo News - April 10th, 2007
{{সৌৰজগত}}
{{পোখালি (সৌৰজগত)}}

[[শ্ৰেণী:গ্ৰহ]]
[[শ্ৰেণী:সৌৰজগত]]</text>
      <sha1>e1zp6x7g890wertdmrqjfb0pmb5aetl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>তাজমহল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7521</id>
    <revision>
      <id>517417</id>
      <parentid>515637</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12835" sha1="ftz1jsplsntdf134xjebesk1i92b6b4" xml:space="preserve">{{Infobox historic site
|name = তাজমহল
|historical name = ৰৌজা-ই-মুন্নাৱাৰা
|image = Taj Mahal in India - Kristian Bertel.jpg
|caption = &lt;!--no caption needed per guidelines--&gt;
|location = [[আগ্ৰা]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]], [[ভাৰত]]
|height = {{convert|73|m|ft|abbr=on}}
|built = ১৬৩২–৫৩{{sfn |DuTemple |2003 |p=32|}}
|architect = [[ওস্তাদ আহমেদ লাহৌৰী]]
|architecture = [[মোগল স্থাপত্য]]
|coordinates = {{coord|27|10|30|N|78|02|31|E|type:landmark_region:IN-UP|display=inline,title}}
|locmapin =
|map_caption = 
|visitation_num = ৭–৮&amp;nbsp; মিলিয়ন{{sfn|Archaeological Survey of India Agra|2015}}
|visitation_year = ২০১৪
|embedded = {{Infobox UNESCO World Heritage Site
 |child = yes
 |ID = ২৫২
 |Year = ১৯৮৩
 |Criteria = সাংস্কৃতিক: i
 }}
|website = [http://www.tajmahal.gov.in/ www.tajmahal.gov.in]
|area = ১৭ হেক্টৰ{{sfn|Unesco Taj Mahal|2016}}
|built_for = [[মুমতাজ মহল]]
|visitors_num = ৭–৮&amp;nbsp; মিলিয়ন
|governing_body = ভাৰত চৰকাৰ
}}
'''তাজমহল''' ({{Lang-hi|ताज महल}}, {{Lang-ur|تاج محل}}) [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] আগ্ৰাত অৱস্থিত এটা ৰাজকীয় সমাধিক্ষেত্ৰ। [[মোগল]] সম্ৰাট [[ছাহজাহান|ছাহজাহানে]] তেওঁৰ পত্নী [[আৰজুমান্দ বানু বেগম]], যিগৰাকী [[মুমতাজ মহল]] নামে পৰিচিত, তেওঁৰ স্মৃতি চিৰযুগমীয়া কৰি ৰখাৰ উদ্দেশ্যে এই অপূৰ্ব সৌধটি নিৰ্মাণ কৰিছিল। সৌধটি নিৰ্মাণ কাৰ্য আৰম্ভ হৈছিল ১৬৩২ খৃষ্টাব্দত আৰু সম্পূৰ্ণ হৈছিল প্ৰায় ১৬৪৮ খৃষ্টাব্দত। সৌধটিৰ নক্সা কোনে কৰিছিলে এই প্ৰশ্নৰ অনেক বিতৰ্ক থাকিলেও, এইটো পৰিষ্কাৰ যে শিল্প-নৈপুণ্যসম্পন্ন এদল নক্সাকাৰক আৰু কাৰিকৰে সৌধটি নিৰ্মাণ কৰিছিলে যিসকল [[ওস্তাদ আহমেদ লাহৌৰি|ওস্তাদ আহমেদ লাহৌৰিৰ]] লগত আছিল, যিজন তাজমহলৰ মূল নক্সাকাৰক হোৱাৰ বেছি দাবীদাৰ।&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;[http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/252.pdf UNESCO advisory body evaluation]&lt;/ref&gt;

তাজমহল (''তাজ'' নামেৰেও জনাজাত) মোগল স্থাপত্যশৈলীৰ এটি আকৰ্ষণীয় নিদৰ্শন হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। ইয়াৰ নিৰ্মাণশৈলীত [[পাৰস্য]], [[তুৰস্ক]], ভাৰতীয় আৰু ইছলামী স্থাপত্য শিল্পৰ সংমিশ্ৰণ ঘটাই নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। যদিও কেৱল মাৰ্বলৰ গম্বুজাকৃতিৰ ৰাজকীয় সমাধিটো বেছি সমাদৃত, তাজমহল প্ৰকৃততে সামগ্ৰিকভাৱে এক জটিল অখণ্ড স্থাপত্য। এইটো ১৯৮৩ চনত [[ইউনেস্কো]] [[বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]] হিচাপে তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল। তেতিয়া কোৱা হৈছিল &quot;universally admired masterpiece of the world's heritage। &quot;&lt;ref name=&quot;unesco&quot;/&gt;

== তাজমহল নিৰ্মাণৰ ইতিহাস ==
[[চিত্ৰ:Shahjahan.jpg|thumb|right|300px|ছাহজাহান, যিজনে তাজমহল নিৰ্মাণ কৰিছিল]]
১৬৩১ খৃষ্টাব্দত [[মোগল সাম্ৰাজ্য|মোগল সাম্ৰাজ্যৰ]] সমৃদ্ধশালী সম্ৰাট [[ছাহজাহান|ছাহজাহানে]] তেওঁৰ দ্বিতীয় পত্নী [[মুমতাজ মহল|মুমতাজ মহলৰ]] মৃত্যুত গভীৰভাৱে শোকাহত হৈ পৰে। মুমতাজ মহলে তেতিয়া তেওঁৰ চতুৰ্দশ কন্যা সন্তান [[গৌহৰ বেগম|গৌহৰ বেগমক]] জন্ম দিয়ে মৃত্যুবৰণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=www.pbs.org |url=http://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/taj_nav/main_tajfrm.html |access-date=2011-12-26 |archivedate=2010-02-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100213050957/http://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/taj_nav/main_tajfrm.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

তাজমহলৰ নিৰ্মাণৰ কাম মুমতাজৰ মৃত্যুৰ পিছতেই আৰম্ভ কৰা হয়। মূল সমাধিটো ১৬৪৮ খৃষ্টাব্দত সম্পূৰ্ণ হয় আৰু ইয়াৰ চৌপাশৰ মহল আৰু বাগান পাঁচ বছৰ পিছত তৈয়াৰ হয়। ১৬৬৩ খৃষ্টাব্দত [[আগ্ৰা]] ভ্ৰমণ কৰা [[ফ্ৰান্স|ফৰাচী]] পৰ্যটক [[ফ্ৰান্সিস বেৰনিয়াৰ|ফ্ৰান্সিস বেৰনিয়াৰে]] ([[:en:François Bernier|François Bernier]]) লিখিছিল: 
{{cquote|I shall finish this letter with a description of the two wonderful mausoleums which constitute the chief superiority of ''Agra'' over ''Delhi''. One was erected by ''Jehan-guyre'' [sic] in honor of his father ''Ekbar''; and ''Chah-Jehan'' raised the other to the memory of his wife ''Tage Mehale'', that extraordinary and celebrated beauty, of whom her husband was so enamoured it is said that he was constant to her during life, and at her death was so affected as nearly to follow her to the grave&lt;ref name=&quot;François&quot;&gt;François Bernier &quot;Letter to Monsieur de la Mothe le Vayer. Written at Dehli [sic] the first of July 1663&quot; ''Travels in the Moghul Empire A.D. 1657-1668'' (Westminster: Archibald Constable &amp; Co.) 1891 p293 &lt;/ref&gt;''.}} 
অসমীয়া অনুবাদ: 
{{cquote|দুটা বিস্ময়কৰ সমাধিৰ বিৱৰণ দি মই/ চিঠিখন শেষ কৰিম যিটোয়ে আগ্ৰাক [[দিল্লী|দিল্লীতকৈয়ো]] শ্ৰেষ্ঠ কৰিছে; এইটো নিৰ্মাণ কৰিছিলে সম্ৰাট [[জাহাঙ্গীৰ|জাহাঙ্গীৰে]] তেওঁৰ পিতা [[আকবৰ|আকবৰৰ]] সম্মানত আৰু অন্যটো সম্ৰাট ছাহজাহানে তেখেতৰ পত্নীৰ স্মৰণত তৈয়াৰ কৰিছিল &quot;তাজমহল&quot;, যিটো অসাধাৰণ সৌন্দৰ্য্যৰ অধিকাৰী, স্বামী তেওঁৰ পত্নীৰ শোকত ইমানেই ম্ৰিয়মাণ যে পত্নী জীৱনকালত যেনেদৰে তেওঁৰ লগত আছিল, মৰণৰ পাছতো তেওঁ পত্নীৰ কবৰৰ ওচৰতেই থাকিব। }}

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist}}

== অধিক পঢ়ক ==
&lt;div class=&quot;references-small&quot;&gt;
* Asher, Catherine B. ''Architecture of Mughal India'' New Cambridge History of India I.4 (Cambridge University Press) 1992 ISBN 0-521-26728-5
* Bernier, Françoi' ''Travels in the Moghul Empire A.D. 1657-1668'' (Westminster: Archibald Constable &amp; Co.) 1891 
* Carroll, David (1971). ''The Taj Mahal'', Newsweek Books ISBN 0-88225-024-8
* Chaghtai, Muhammad Abdullah ''Le Tadj Mahal d'Agra (Inde). Histoire et description'' (Brussells: Editions de la Connaissance) 1938
* Copplestone, Trewin. (ed). (1963). ''World architecture - An illustrated history.'' Hamlyn, London.
* Gascoigne, Bamber (1971). ''The Great Moguls'', Harper &amp; Row
* Havel, E.B. (1913). ''Indian Architecture: Its Psychology, Structure and History'', John Murray
* Kambo, Muhammad Salih ''Amal-i-Salih or Shah Jahan Namah'' Ed. Ghulam Yazdani (Calcutta: Baptist Mission Press) Vol.I 1923. Vol. II 1927
* {{cite book| last = Koch | first = Ebba | title = The Complete Taj Mahal: And the Riverfront Gardens of Agra | origdate = Aug 2006| format = Paperback| edition = First| publisher = Thames &amp; Hudson Ltd | location = | language = English| id = ISBN 0-500-34209-1| pages = 288 pages }}
* Lahawri, 'Abd al-Hamid ''Badshah Namah'' Ed. Maulawis Kabir al-Din Ahmad and 'Abd al-Rahim under the superintendence of Major W.N. Lees. (Calcutta: College Press) Vol. I 1867 Vol. II 1868
* Lall, John (1992). ''Taj Mahal'', Tiger International Press
* Rothfarb, Ed (1998). ''In the Land of the Taj Mahal'', Henry Holt ISBN 0-8050-5299-2
* Saksena, Banarsi Prasad ''History of Shahjahan of Dihli'' (Allahabad: The Indian Press Ltd.) 1932 
* Stall, B (1995). ''Agra and Fathepur Sikri'', Millennium
* Stierlin, Henri [editor] &amp; Volwahsen, Andreas (1990). ''Architecture of the World: Islamic India, Taschen''
* Tillitson, G.H.R. (1990). ''Architectural Guide to Mughal India'', Chronicle Books
&lt;/div&gt;


== বাহ্যিক সংযোগ ==
{{commons|Taj Mahal|তাজমহল}}
* [http://www.propertyinvestmentproject.co.uk/blog/2007/04/11/the-taj-mahal-facts-and-myths/ Taj Mahal Facts And Myths]{{Dead link|date=April 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.liveindia.com/tajmahal/index.html The Taj Mahal Exclusive Gallery]
* [http://www.taj-mahal.net Explore the Taj Mahal] Online virtual tour with 360° panoramas &amp; downloadbale school assets
* [http://www.tajmahal.org.uk/index.html Taj Mahal]
* [http://whc.unesco.org/en/list/252/ Taj Mahal in UNESCO List]
* [http://www.indiamonuments.org/ Photographs of Taj Mahal and other sites in Agra]
* [http://tdil.mit.gov.in/CoilNet/IGNCA/agra040.htm Chronology of events associated with the Taj Mahal based on 17th Century Sources] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311104639/http://tdil.mit.gov.in/CoilNet/IGNCA/agra040.htm |date=2007-03-11 }}
* [http://www.bergerfoundation.ch/wat4/museum1?museum=Agra&amp;genre=Taj&amp;cd=7353-3123-1403:7353-3123-1402:7353-3123-1401&amp;country=Inde&amp;col=pays Berger Foundation (''Fondation Berger'')] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080117203718/http://www.bergerfoundation.ch/wat4/museum1?museum=Agra&amp;genre=Taj&amp;cd=7353-3123-1403:7353-3123-1402:7353-3123-1401&amp;country=Inde&amp;col=pays |date=2008-01-17 }} French site displaying dozens of detailed photos of Taj Mahal
* [http://www.asla.org/meetings/awards/awds02/moonlight_garden_project.html Moonlight Garden and the Black Taj Myth]
* [http://www.taj.org.in/ Taj-Taj Mahal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930001920/http://www.taj.org.in/ |date=2007-09-30 }} beauty beyond imagination
* [http://homepage.univie.ac.at/ebba.koch/articles/outlook_india.pdf 'The Man Of Marble' - Outlook India] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070628140942/http://homepage.univie.ac.at/ebba.koch/articles/outlook_india.pdf |date=2007-06-28 }}
* {{wikivoyage|Taj Mahal|তাজমহল}}
* [http://www.panoramio.com/user/116638/tags/taj Taj Mahal's 360° panorama photo &amp; more] 1 MB Download 11640 X 770 size Photo (Creative Commons).
* [http://www.universalstamps.com/india_taj_mahal Taj Mahal Stamp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070714183313/http://www.universalstamps.com/india_taj_mahal |date=2007-07-14 }}

{{ভাৰতৰ বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থানসমূহৰ তালিকা}}
{{Tourism in India}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:কীৰ্তিস্তম্ভ আৰু স্মাৰক]]
[[শ্ৰেণী:মোগল সাম্ৰাজ্য]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>ftz1jsplsntdf134xjebesk1i92b6b4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মণিপুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7559</id>
    <revision>
      <id>517189</id>
      <parentid>514974</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517189</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20860" sha1="h0vqrbwr52fcpgpag2me0ti77ocdfrx" xml:space="preserve">{{Expand article}}
{{Infobox settlement
| name = মণিপুৰ
| native_name = ꯃꯅꯤꯄꯨꯔ &lt;br&gt; মনিপুৰ্
| type = [[ভাৰতৰ ৰাজ্য|ৰাজ্য]]
| image_skyline = {{Multiple image
| perrow = 2
| total_width = 300
| image1 = ꯅꯣꯡꯃꯥꯏꯆꯤꯡ ꯆꯤꯡꯒꯤ ꯂꯥꯏꯅꯤꯡꯊꯧ ꯁꯅꯥꯃꯍꯤ ꯂꯥꯏꯁꯪ (ꯁꯅꯥꯃꯍꯤ ꯀꯤꯌꯣꯡ)ꯒꯤ ꯑꯋꯥꯡ ꯅꯣꯡꯆꯨꯞ ꯊꯪꯕ ꯃꯥꯏꯀꯩꯗꯒꯤ ꯀꯥꯞꯄ ꯃꯃꯤ.jpg
| image2 = Imphal, Manipur (62).jpeg
| image3 = Marjing Polo Statue — World's tallest statue of a polo player — Classical monumental Meitei equestrian sculpture — G20 summit — Cultural heritage of Meitei civilization — Cradle of &quot;modern polo&quot;.jpg
| image4 = Uttra Sanglen.JPG
| image5 = Rasa Lila in Manipuri dance style.jpg 
| image6 = Loktak Lake Boat people Moirang Manipur India.jpg
| image7 = Temple of God Pakhangba of Sanamahi religion inside the Kangla Fort, Imphal West, Manipur.jpg
}}
| image_caption = ওপৰৰ পৰা ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত: [[নংমাইচিং চিং]] পৰ্বতত [[ছানামাহী কিয়ং]], [[ইমা কৈথেল]] ([[ইমা মাৰ্কেট]]), [[কাংলা শ্বা]] অজগৰৰ দ্বৈত মূৰ্তি, [[লোকটক হ্ৰদ]], [[কাংলা দুৰ্গ]] ভিতৰৰ [[পাখাংবা মন্দিৰ, কংলা|পাখাংবাৰ মন্দিৰ]], [[মণিপুৰী শাস্ত্ৰীয় নৃত্য]], [[মাৰ্জিং পোলো মূৰ্তি]]।
| image_seal =
| seal_alt =
| image_map = India Manipur locator map.svg
| map_alt =
| map_caption = ভাৰতৰ মানচিত্ৰত মণিপুৰৰ অৱস্থান
| image_map1 = Manipur locator map.svg
| map_caption1 = মণিপুৰৰ মানচিত্ৰ
| latd = 24.817
| longd = 93.95
| coor_pinpoint = ইম্ফাল
| coordinates_type = region:IN-MN_type:adm1st
| coordinates_display = inline,title
| coordinates_footnotes =
| coordinates_region = IN-MN
| subdivision_type = দেশ
| subdivision_name = {{flag|India}}
| established_title = প্ৰতিষ্ঠা
| established_date = ২১ জানুৱাৰী, ১৯৭২
| parts_type = জিলা
| parts_style = para
| p1 = ১৬ খন
| seat_type = ৰাজধানী
| seat = [[ইম্ফাল]]
| seat1_type = বৃহত্তম চহৰ 
| seat1 = ইম্ফাল
| government_footnotes = 
| leader_title = ৰাজ্যপাল
| leader_name = [[নাজমা হেপতুল্লা]]
| leader_title1 = মুখ্যমন্ত্ৰী
| leader_name1 = নোংথোমবম বিৰেন সিং ([[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]])
| leader_title2 = বিধানসভা
| leader_name2 = এক-কক্ষবিশিষ্ট (৬০ আসন)
| leader_title3 = লোকসভা কেন্দ্ৰ
| leader_name3 = ২
| leader_title4 = উচ্চ ন্যায়ালয়
| leader_name4 = [[মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়]]
| unit_pref = Metric&lt;!-- or US or UK --&gt;
| area_footnotes =
| area_total_km2 = 22347
| area_note =
| area_rank = 23rd
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_footnotes =
| population_total = 2721756
| population_as_of = 2011
| population_rank = 22nd
| population_density_km2 = auto
| population_note =
| timezone1 = [[ভাৰতীয় মান সময়]]
| utc_offset1 = +05:30
| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-MN]]
| blank_name_sec1 = 
| blank_info_sec1 = {{increase}} 0.707 (&lt;span style=&quot;color:#fc0&quot;&gt;medium&lt;/span&gt;)
| blank1_name_sec1 = HDI rank
| blank1_info_sec1 = 5th (2005)
| blank_name_sec2 = সাক্ষৰতাৰ হাৰ
| blank_info_sec2 = ৭৯.২১% (২০১১ জনগণনা)
| blank1_name_sec2 = চৰকাৰী ভাষা
| blank1_info_sec2 = [[মৈতৈ ভাষা|মৈতৈ]]
| website = [http://manipur.gov.in Manipur Official Website]
| footnotes =
}}

'''মণিপুৰ''' [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]]ৰ এখন [[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ|ৰাজ্য]]। ইয়াৰ ৰাজধানী [[ইম্ফাল]]। মণিপুৰৰ উত্তৰে [[নাগালেণ্ড]], দক্ষিণে [[মিজোৰাম]], পশ্চিমে [[অসম]] ৰাজ্য আৰু পূৱ দিশত [[ম্যানমাৰ]] আছে। 

==ইতিহাস==

এখন ক্ষুদ্ৰ অতি উৰ্ব্বৰ সমতল ভূমিৰে ৰাজ্যখন গঠিত হৈছে। চুবুৰীয়া ৰাজ্যসমূহৰ পৰা এশাৰী পৰ্ব্বতমালাই এই ৰাজ্যখন কেউদিশে আবৰি আছে। এই পৰ্ব্বতীয়া অঞ্চলত বন্য আৰু যুঁজাৰুজাতি কেতবোৰে বসবাস কৰিছিল। মণিপুৰ বহুদিন ধৰি এখন স্বাধীন ৰাজ্য আছিল। [[টাই জাতি|টাই-ছান]]সকলে এই ৰাজ্যখনক কা-ছে আৰু মানসকলে কা-থে বুলিছিল। দুয়োটা শব্দই মূলতে একে আছিল যেন লাগে। [[টাই-আহোম]] সকলে এই ৰাজ্যখনক [[মেখেলি]] বুলি অভিহিত কৰিছিল। কছাৰীৰ মতে এই ৰাজ্যখনৰ নাম আছিল মেগলি আৰু পুৰণি অসমীয়াৰ মতে [[মগলৌ]]। পেমবটৰ্ণৰ মতে মণীপুৰীসকল দৰাচলতে এটা তাৰ্তাৰ উপনিবেশৰহে লোক। খৃষ্টীয় ১৩শ আৰু ১৪শ শতিকাত [[চীন]] আৰু [[তাৰ্তাৰ]] ৰাজবংশসমূহৰ মাজত সঘনে হৈ থকা স্ংঘৰ্ষৰ ফলত চীনৰ উত্তৰ পশ্চিম সীমাঞ্চলৰ পৰা কিছুমান তাৰ্তাৰলোক পলাই আহি এই ৰাজ্য সোমাইছিলহি। এই লোকসকলৰ চেহেৰা পাতি মঙ্গোলিয়ান আৰু তেওঁলোকৰ ৰাজ্যৰ দক্ষিণ সীমাত থকা কুকি জনজাতিৰ সৈতে তেওঁলোকৰ ভাষাৰ মিল আছে। খৃষ্টীয় তেৰশ শতিকাৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা কেতবোৰ নথিপত্ৰও তেওঁলোকৰ ওচৰত পোৱা গৈছিল। ১৩ শ শতিকাৰ পৰা ১৭১৪ খৃ:লৈ মাত্ৰ ৪৭জন ৰজাৰ নামো জানিব পৰা গৈছে। সেইমতে গড় হিচাপে হিচাপ কৰিলে প্ৰতিজন ৰজাই প্ৰায় ৩৬ বছৰকৈ ৰাজত্ব কৰিছিল। তদুপৰি এই গোটেই সময়ছোৱাত মাত্ৰ এটাই গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনাৰ উল্লেখ আছে আৰু সেইটো হ’ল খুমবাত বিজয়। ১৪৭৫ খৃ: ত প্ং আৰু মণিপুৰে একেলগে খুমবাত আক্ৰমণ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত কুবো সমতল ভূখণ্ড মণিপুৰ ৰাজ্যৰ অন্তৰ্গত হৈছিল। এই সময়ৰ সৰহভাগ তথ্যই আখ্যানৰ ওপৰত প্ৰতিস্থিত।

==ভূগোল==
[[File:1 Loktak Lake.jpg|thumb|left|ৰাজ্যৰ সৰ্ববৃহৎ মিঠা পানীৰ হ্ৰদ লোকটক হ্ৰদ।]]
ৰাজ্যখনৰ অক্ষাংশ ২৩°৮৩'উত্তৰ – ২৫°৬৮'উত্তৰ আৰু দ্ৰাঘিমাংশ ৯৩°০৩'পূব – ৯৪°৭৮'পূব। ৰাজ্যখনে সামৰি লোৱা মুঠ মাটিকালি ২২,৩২৭ কিলোমিটাৰ (৮,৬২১ বৰ্গমাইল)। ৰাজধানীখন সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা ৭৯০ মিটাৰ (২,৫৯০ ফুট) উচ্চতাত প্ৰায় ৭০০ বৰ্গমাইল (২,০০০ কিলোমিটাৰ) নীলা পৰ্বতমালাৰে আগুৰি থকা অণ্ডাকাৰ উপত্যকাত অৱস্থিত।&lt;ref name=&quot;www.e-pao.net&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.e-pao.net/epSubPageExtractor.asp?src=education.Scientific_Papers.fate_of_loktak_lake |title=fate of loktak lake |work=e-pao.net |access-date=1 September 2015 }}&lt;/ref&gt; উপত্যকাটো উত্তৰৰ পৰা দক্ষিণলৈ ঢাল খাইছে। পৰ্বতমালাবোৰে মধ্যমীয়া জলবায়ুৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ ফলত উত্তৰ দিশৰ পৰা অহা ঠাণ্ডা বতাহ উপত্যকাত উপস্থিত হোৱাত বাধা দিয়ে আৰু ঘূৰ্ণীবতাহৰ ধুমুহা বন্ধ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2002 |title=South Asia - A Climatological Study Volume II: Continental South Asia |url=https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA406961.pdf |access-date=January 6, 2024}}&lt;/ref&gt;

ৰাজ্যখনৰ উত্তৰে ভাৰতৰ নাগালেণ্ড, দক্ষিণে মিজোৰাম, পশ্চিমে অসম আৰু পূবে ম্যানমাৰৰ সৈতে আন্তৰ্জাতিক সীমান্ত আছে।&lt;ref name=&quot;HG&quot;&gt;{{Cite web |date=2024-01-06 |title=Manipur {{!}} History, Government, Map, Capital, &amp; Facts {{!}} Britannica |url=https://www.britannica.com/place/Manipur |access-date=2024-01-06 |website=www.britannica.com }}&lt;/ref&gt;

[[File:Landscape of Manipur1.jpg|thumb|right|A tree amid Manipur hills.]]
ৰাজ্যখনৰ চাৰিটা প্ৰধান নদী অৱবাহিকা আছে: পশ্চিমে বৰাক নদী অৱবাহিকা (বৰাক উপত্যকা), মধ্য মণিপুৰৰ মণিপুৰ নদী অৱবাহিকা, পূবে ইউ নদী অৱবাহিকা আৰু উত্তৰে লানে নদী অৱবাহিকাৰ এটা অংশ।&lt;ref&gt;[http://www.manenvis.nic.in/stateprofile1.pdf Haokip, Shri Ngamthang (2007) &quot;Basine Delineation Map of Manipur&quot;] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090326174634/http://www.manenvis.nic.in/stateprofile1.pdf |date=26 March 2009 }}, ''Profile on State of Environment Report of Manipur, 2006–07'', Ministry of Environment and Forests, Manipur, p. 4&lt;/ref&gt;
বৰাক আৰু মণিপুৰ নদী অৱবাহিকাৰ জলসম্পদ প্ৰায় ১.৮৪৮৭ মহম (লাখ হেক্টৰ মিটাৰ)। ৰাজ্যখনৰ সামগ্ৰিক পানীৰ বেলেঞ্চ বাৰ্ষিক পানী বাজেটত ০.৭২৩৬ মেহাম।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Irrigation And Water Management |author=Government of Manipur |url=http://www.manipur.nic.in/planning/DraftMSDR/Draft_SDR_pdf/Chapter%207_irrigation.pdf |access-date=31 October 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110626213235/http://manipur.nic.in/planning/DraftMSDR/Draft_SDR_pdf/Chapter%207_Irrigation.pdf |archive-date=26 June 2011 |df=dmy-all |archivedate=26 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110626213235/http://manipur.nic.in/planning/DraftMSDR/Draft_SDR_pdf/Chapter%207_Irrigation.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; 
(তুলনামূলকভাৱে ভাৰতত বছৰি ৪০০ মেহাম বৰষুণ হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |title=The Arithmetic of Water in India |author=Centre for Science and Environment (India) |url=http://www.rainwaterharvesting.org/Solution/Water-Arithmetic.htm |access-date=31 October 2010}}&lt;/ref&gt;)

মণিপুৰৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বৰাক নদীৰ উৎপত্তি মণিপুৰ পাহাৰৰ পৰা আৰু ইয়াৰ লগত ইৰাং, মাকু, টুইভাই আদি উপনৈয়ে সংযুক্ত হৈ আছে। টুইৱাইৰ সৈতে সংযোগ হোৱাৰ পিছত বৰাক নদী উত্তৰ দিশলৈ ঘূৰি অসম ৰাজ্যৰ সীমা গঠন কৰি, তাৰ পিছত লক্ষীপুৰৰ ঠিক ওপৰত কাছাৰ অসমত প্ৰৱেশ কৰে। মণিপুৰ নদী অৱবাহিকাত আঠখন প্ৰধান নদী আছে: মণিপুৰ, ইম্ফল, ইৰিল, নামবুল, চেকমাই, চাকপি, থৌবাল আৰু খুগা। এই সকলোবোৰ নদীৰ উৎপত্তি চাৰিওফালৰ পাহাৰৰ পৰা।&lt;ref name=&quot;GW&quot;&gt;{{Cite journal |last1=Kshetrimayum |first1=K. S. |last2=Laishram |first2=Premananda |date=2020-10-01 |title=Assessment of surface water and groundwater interaction using hydrogeology, hydrochemical and isotopic constituents in the Imphal river basin, Northeast India |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352801X19303030 |journal=Groundwater for Sustainable Development |volume=11 |pages=100391 |doi=10.1016/j.gsd.2020.100391 |bibcode=2020GSusD..1100391K |issn=2352-801X|url-access=subscription }}&lt;/ref&gt;

==ফ্ল'ৰা==
[[File:Hill Slope.JPG|thumb|পাহাৰৰ তলত কাৰ্পেট কৰা ফুল]]
প্ৰাকৃতিক গছ-গছনিয়ে প্ৰায় ১৭,৪১৮ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুল (৬,৭২৫ বৰ্গমাইল)[90] বা ৰাজ্যখনৰ মুঠ ভৌগোলিক আয়তনৰ ৭৭.২% অঞ্চল দখল কৰে আৰু ই চুটি আৰু ওখ ঘাঁহ, নল আৰু বাঁহ, আৰু গছ-গছনিৰে গঠিত। মণিপুৰৰ প্ৰায় এক তৃতীয়াংশ বনাঞ্চল সুৰক্ষিত: ৮.৪২% বনাঞ্চল সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ অধীনত, আৰু ২৩.৯৫% সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ অধীনত।&lt;ref name=&quot;FD&quot;&gt;{{Cite web |title=FOREST DEPARTMENT, GOVERNMENT OF MANIPUR |url=https://monitoring.manipurforest.gov.in/Main/AboutUs |access-date=January 6, 2024 |archivedate=January 6, 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240106231255/https://monitoring.manipurforest.gov.in/Main/AboutUs |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

মণিপুৰত ছয়টা প্ৰধান বনাঞ্চল, আৰু ১০টা উপপ্ৰকাৰ। ৰাজ্যখনৰ বন বিভাগৰ মতে ছয়টা প্ৰধান বন প্ৰকাৰৰ ভিতৰত ক্ৰান্তীয় ভিজা চিৰসেউজ বনাঞ্চল, গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় আৰ্দ্ৰ পৰ্ণপাতী বনাঞ্চল, উপ-গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় পাইন বনাঞ্চল, গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় শুকান পৰ্ণপাতী বনাঞ্চল, মণ্টেন ভিজা নাতিশীতোষ্ণ বনাঞ্চল আৰু উপ-আলপাইন বনাঞ্চল অন্যতম।&lt;ref name=&quot;FD&quot; /&gt;

[[চেগুন]], [[পাইন]], ওক, উনিংথৌ, লেইহাও, [[বাঁহ]], বেতৰ অৰণ্য আছে। পাহাৰীয়া অঞ্চলত [[ৰবৰ]], [[চাহ]], [[কফি]], [[কমলা]], [[ইলাচি]] আদি খেতি কৰা হয়। মণিপুৰীসকলৰ বাবে [[চাউল]] এক প্ৰধান খাদ্য।

==জলবায়ু==
মণিপুৰৰ জলবায়ু অঞ্চলটোৰ ভূ-প্ৰকৃতিৰ দ্বাৰা বহু পৰিমাণে প্ৰভাৱিত। সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা ৭৯০ মিটাৰ উচ্চতাত অৱস্থিত মণিপুৰ চাৰিওফালৰ পৰা পাহাৰৰ মাজত সোমাই আছে। ভাৰতৰ এই উত্তৰ-পূব কোণত সাধাৰণতে মৰমলগা জলবায়ু উপভোগ কৰা হয় যদিও শীতকাল ঠাণ্ডা হ’ব পাৰে। গ্ৰীষ্মকালত সৰ্বোচ্চ উষ্ণতা ৩২ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ (৯০ ডিগ্ৰী ফাৰেনহাইট)। আটাইতকৈ ঠাণ্ডা মাহটো জানুৱাৰী, আৰু আটাইতকৈ উষ্ণ জুলাই।

==সংস্কৃতি==

মণিপুৰ মণিপুৰী শাস্ত্ৰীয় নৃত্যৰ বাবে বিখ্যাত। ই ভাৰতৰ প্ৰধান আঠটা শাস্ত্ৰীয় নৃত্যৰ অন্তৰ্গত। প্ৰাচীনকালত এই ৰাজ্যখন [[গান্ধৰ্ব]]ৰ দেশ বুলি খ্যাত আছিল। মণিপুৰ গীত মাতৰ বাবে অতি বিখ্যাত।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://manipur.gov.in Manipur Official Website মণিপুৰৰ চৰকাৰী ৱেবছাইট]
* [http://www.umrodelhi.org United Manipur Researcher's Organisation,Delhi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141218082058/http://umrodelhi.org/ |date=2014-12-18 }}
* [http://www.e-pao.net E-Pao! Complete e-platform for Manipuris]
* [http://www.e-pao.net/channel.asp?what=manipur E-Pao Manipur channel]
* [http://www.kanglaonline.com/ Kangla Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407115424/http://kanglaonline.com/ |date=2014-04-07 }}
* [http://www.mapzones.com/maps/india/manipur.php Manipur Map] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111114135649/http://www.mapzones.com/maps/india/manipur.php |date=2011-11-14 }}
* [http://www.manipuronline.com/ Manipur Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515170839/http://www.manipuronline.com/ |date=2008-05-15 }}
* [http://manipur.nic.in/ Official website of the Government of Manipur]
* [http://manipuronline.tripod.com/ ManipurOnline]
* [http://manipurfreedom.org/ Manipur Freedom: Iron sharmila Channu's Hungerfast against AFSPA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080215140707/http://manipurfreedom.org/ |date=2008-02-15 }}
* [http://themanipurpage.tripod.com/history/puwarimeitei.html Manipur History]
* [http://www.sinlung.com Voice of Northeast India]
* [http://www.discoverne.com/manipur.html Manipur - Culture and Heritage]
* [http://www.thesangaiexpress.com The Sangai Express - Manipur's main English Newspaper web site]
* [http://www.e-pao.net/epPageExtractor.asp?src=MeiteiMayek.meetei_mayek_Poems.html../ Poetry in Manipuri - Meitei Mayek]
* [http://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=8797972 &quot;A safe house for dangerous men&quot;]
* [http://www.e-pao.net/epPageExtractor.asp?src=manipur.Ethnic_Races_Manipur.html.. Ethnic Races/People of Manipur]


{{ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ}}
{{উত্তৰ পূব ভাৰত}}

[[শ্ৰেণী:পোখালি (ভাৰত)]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ৰাজ্য]]
[[শ্ৰেণী:সাতভনী ৰাজ্যসমূহ]]
[[শ্ৰেণী:উত্তৰ পূব ভাৰত]]
[[ শ্ৰেণী:মণিপুৰ]]</text>
      <sha1>h0vqrbwr52fcpgpag2me0ti77ocdfrx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ফ্লিপকাৰ্ট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24696</id>
    <revision>
      <id>517121</id>
      <parentid>502681</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:13:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517121</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19938" sha1="pmxtpab076bumxzn352ab4gqp1qu31z" xml:space="preserve">{{Infobox website
| name = ফ্লিপকাৰ্ট প্ৰাইভেট লিমিটেড
| logo = 
| screenshot =
| screenshot_size = 250px
| screenshot_alt =
| company_type = ব্যক্তিগত
| website_type = ই-বাণিজ্য
| founded = {{start date and age|df=y|2007}}
| location = [[বেংগালুৰু]], [[ভাৰত]]
| founder = [[শচীন বানচাল]]&lt;br /&gt;[[বিন্নী বানচাল]]
| owner = [[ৱালমাৰ্ট]] (৮২%)
| services = [[অনলাইন বজাৰ]]
| key_people = কল্যাণ কৃষ্ণমূৰ্তি ([[CEO]])&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/startups/former-tiger-global-executive-kalyan-krishnamurthy-to-be-flipkarts-new-ceo/articleshow/56424429.cms||title=Kalyan Krishnamurthy to be Flipkart's new CEO; Sachin Bansal to remain group chairman|work=The Economic Times |date=10 January 2017}}&lt;/ref&gt;
| revenue = {{increase}} {{INRConvert|43615|c}} (২০১৯ বিত্তীয় বৰ্ষ)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Flipkart’s FY19 revenue up 42% to Rs 43,615 crore|url=https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/startups/newsbuzz/flipkart-group-narrows-losses-to-rs-17231-cr-in-fy19/articleshow/71857535.cms|work=The Economic Times |accessdate=2 November 2019}}&lt;/ref&gt;
| num_employees = ৩০,০০০ (২০১৬)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thehindubusinessline.com/companies/flipkart-to-sack-800-more-amidst-gloomy-biz-outlook/article9091342.ece|title=Flipkart to sack 800 more amidst gloomy biz outlook|work=The Hindu |date=9 September 2016}}&lt;/ref&gt;
| registration = প্ৰয়োজনীয়
| language = [[ইংৰাজী]], [[হিন্দী]]
| commercial = হয়
| advertising = নহয়
| area_served = [[ভাৰত]]
| programming_language=
| alexa = {{increase}} 104 {{small|{{nowrap|(Global, {{as of|2019|06|19|alt= November 2019}})}}}}&lt;ref name=&quot;alexa&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.alexa.com/siteinfo/flipkart.com |title= flipkart.com Site Overview |publisher= [[Alexa Internet]] |accessdate= 3 February 2018 |archivedate= 11 December 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20131211103647/http://www.alexa.com/siteinfo/flipkart.com |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{increase}} 6 {{small|{{nowrap|(India, {{as of|2019|06|19|alt=November 2019}})}}}}&lt;ref name=&quot;alexa&quot;/&gt;
| subsid = {{hlist|[[Myntra]]|[[Jabong.com]]|[[PhonePe]]|[[Ekart]]|Jeeves|2GUD}}
| url = {{URL|http://www.flipkart.com/}}
| current_status = সক্ৰিয়
}}

'''ফ্লিপকাৰ্ট''' হৈছে [[কৰ্ণাটক]]ৰ [[বাংগালোৰ]]ত অৱস্থিত এক ভাৰতীয় ই-কমাৰ্চ প্ৰতিষ্ঠান। পূৰ্বতে [[আমাজ’ন ডট কম]]ত কৰ্মৰত ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান, দিল্লীৰ দুজন স্নাতক শচীন বানচাল আৰু বিন্নী বানচালে ২০০৭ চনত ফ্লিপকাৰ্ট আৰম্ভ কৰে। প্ৰথম অৱস্থাত ফ্লিপকাৰ্টে কিতাপৰ বিক্ৰীৰে ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰে, যদিও বৰ্তমান ফ্লিপকাৰ্টত বিভিন্ন ধৰণৰ ইলেকট্ৰনিকচ সামগ্ৰীৰ লগতে নিত্যব্যৱহাৰ্য বিভিন্ন সামগ্ৰী পোৱা যায়। ফ্লিপকাৰ্টৰ পৰা বস্তু ক্ৰয় কৰিবৰ বাবে গ্ৰাহকে বহুবোৰ বিকল্পৰ মাজৰ পৰা নিজৰ পচন্দৰ বিকল্প বাচি ল’ব পাৰে, যেনে: ক্ৰেডিট কাৰ্ড, ডেবিট কাৰ্ড, নেট বেংকিং, ই-উপহাৰ কুপন ইত্যাদি। তদুপৰি বস্তু গ্ৰাহকে ঘৰত পোৱাৰ সময়ত নগদ ধন দিবৰ পৰা ব্যৱস্থা (Cash on Delivery)ৰ বিকল্পও আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=http://www.flipkart.com/s/help/payments |access-date=2012-05-29 |archivedate=2012-05-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120513194952/http://www.flipkart.com/s/help/payments |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; &lt;br /&gt;
ক্ৰেডিট কাৰ্ড, ডেবিট কাৰ্ডৰ যথেষ্ঠ কম ব্যৱহাৰ হোৱা ভাৰতত গ্ৰাহকে ঘৰতে নগদ ধন দিব পৰা এই ব্যৱস্থাই ফ্লিপকাৰ্টৰ লগতে এনে ই-ব্যৱসায়ক এক নতুন মাত্ৰা প্ৰদান কৰা দেখা যায়।&lt;ref&gt;http://www.business-standard.com/india/news/cashdelivery/401747/&lt;/ref&gt;

==ইতিহাস==
আই আই টি দিল্লীৰ দুজন প্ৰাক্তন ছাত্ৰ শচীন বানচাল আৰু বিন্নী বাঞ্চালে ২০০৭ চনত ফ্লিপকাৰ্টৰ জন্ম দিয়ে। নিজৰ এই কোম্পানীটো খোলাৰ আগলৈকে দুয়ো [[আমাজ’ন ডট কম]]ৰ কৰ্মচাৰী আছিল, প্ৰথমে তেওঁলোকে ৱৰ্ড অফ মাউথ (মৌখিক প্ৰচাৰ)ব্যৱস্থাৰে নিজৰ ব্যৱসায়ৰ জনপ্ৰিয়কৰণৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰে। তাৰ কিছু মাহৰ পাছত ফ্লিপকাৰ্ট ডট কমে নিজৰ প্ৰথমখন কিতাপ John Wood-ৰ Leaving Microsoft to Change the World বিক্ৰী কৰিবলৈ সক্ষম হয়।&lt;ref name=&quot;et&quot;&gt;{{cite news|title=Flipkart: Country’s largest online bookstore|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/news-by-industry/et-cetera/Flipkart-Countrys-largest-online-bookstore/articleshow/6108317.cms|author=Archana Rai|accessdate=19 August 2010|newspaper=[[The Economic Times]]|date=30 June 2010}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান ফ্লিপকাৰ্টত প্ৰায় ১১ নিযুত কিতাপ ঊপলব্ধ, প্ৰথমে কিতাপেৰে আৰম্ভ হোৱা ষ্ট’ৰখনে ২০১০ চনৰ পৰা চিডি, ডিভিডি, ম’বাইল ফোন, ম’বাইল ফোনৰ বিভিন্ন সামগ্ৰী, কম্পিউটাৰ আদি নিজৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰে, ২০১১ চনত এই তালিকাত বিভিন্ন ঘৰুৱা সামগ্ৰী যেনে পাকঘৰৰ সামগ্ৰী,পঢ়া মেজৰ সামগ্ৰী,শৰীৰ চৰ্চাৰ সামগ্ৰী আদি যোগ হয়।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Now order your next mobile on Flipkart|url=http://www.livemint.com/2010/08/04170204/Now-order-your-next-mobile-on.html|accessdate=১৯ আগষ্ট ২০১০|newspaper=[[Livemint]]|author=গীতিকা ৰস্তোগী|date=৪ আগষ্ট ২০১০}}&lt;/ref&gt; বৰ্তমান ফ্লিপকাৰ্টাৰ মুঠ কৰ্মচাৰীৰ সংখ্যা ৩০,০০০(২০১৬)।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thehindubusinessline.com/companies/flipkart-to-sack-800-more-amidst-gloomy-biz-outlook/article9091342.ece|title=Flipkart to sack 800 more amidst gloomy biz outlook|work=The Hindu |date=6 may,2022}}&lt;/ref&gt;

===মূলধন===
প্ৰথমৱাস্থাত দুই বানচালে নিজৰ মূলধনেৰে ({{INR}}৪০০,০০০)আৰম্ভ কৰা ফ্লিপকাৰ্টত,&lt;ref name=&quot;et&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://iamstarting.com/2010/04/interview-with-binny-bansal-of-flipkart-com-audio-interview|title=Interview With Binny Bansal Of Flipkart.Com|author=Chirag Chamoli|work=iamstarting.com|accessdate=15 June 2011}}&lt;/ref&gt; ২০০৯ চনত এচেল&lt;ref&gt;{{cite news|title=Accel India Invests in Flipkart|url=http://www.pluggd.in/accel-india-invests-in-flipkart-297/|author=Sinha|work=pluggd.in|accessdate=25 August 2011|archivedate=19 August 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110819211842/http://www.pluggd.in/accel-india-invests-in-flipkart-297/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; আৰু টাইগাৰ গ্ল’বেল ইণ্ডিয়াই (২০১০ চনত {{USD}}১০ নিযুত আৰু জুন ২০১১ত {{USD}}২০ নিযুত) &lt;ref&gt;{{cite news|title=Flipkart Raises $150Mn From Accel Partners, Tiger Global|url=http://dealcurry.com/20120131-Flipkart-Raises-150Mn-From-Accel-Partners-Tiger-Global.htm|accessdate=5 May 2012|date=31 January 2012|archivedate=13 April 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120413161312/http://www.dealcurry.com/20120131-Flipkart-Raises-150Mn-From-Accel-Partners-Tiger-Global.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|title=A Tale of Two Book Fairs|url=http://www.financialexpress.com/news/a-tale-of-two-book-fairs/576523/3|accessdate=19 August 2010|newspaper=[[Financial Express]]|author=Sudipta Datta|coauthors=Suman Tarafdar|date=7 February 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|title=Inlogistics: India's first private train cargo operator|url=http://www.moneycontrol.com/news/business/inlogistics-indias-first-private-train-cargo-operator_447560.html|accessdate=19 August 2010|newspaper=[[CNBC-TV18]]|date=18 March 2010}}&lt;/ref&gt; অধিক মূলধন বিনিয়োগ কৰে।

===অধিগ্ৰহণ===

ফ্লিপকাৰ্টে অধিগ্ৰহণ কৰা বিভিন্ন কোম্পানীৰ তালিকা এনেধৰণৰ:
* ২০১০: ৱি ৰিড (WeRead ),&lt;ref name=&quot;weread&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.vccircle.com/500/news/flipkart-buys-social-book-discovery-tool-weread|work=VCCircle|title=Flipkart Buys Social Book Discovery Tool WeRead|accessdate=15 June 2011|archivedate=22 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722031200/http://www.vccircle.com/500/news/flipkart-buys-social-book-discovery-tool-weread|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৱি ৰিডৰ যোগেদি ফ্লিপকাৰ্টে নিজৰ গ্ৰাহক সকলক বিভিন্ন চ’চিয়েল নেটৱ’ৰকিং চাইটৰ জৰিয়তে ফ্লিপকাৰ্টৰ বিভিন্ন সামগ্ৰীৰ মানদণ্ড সম্পৰ্কে জ্ঞাত কৰে।
* ২০১১: ডিজিটেল সামগ্ৰীৰ কোম্পানী মাইম৩৬০।&lt;ref name=&quot;mime360&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.medianama.com/2011/10/223-flipkart-mime360-digital-music-ebooks-games/|title=Flipkart Acquires Mime360; To Launch Digital Distribution Of Music, E-books, Games|author=Nikhil Pahwa|work=medianama.com|accessdate=14 October 2011}}&lt;/ref&gt;
* ২০১১: বলিউডৰ বিভিন্ন খবৰ, আলোকচিত্ৰ আৰু ভিডিঅ’ৰ ৱেবচাইট চাকপাক ডট কম (Chakpak.com) তালিকা সমূহ, ফ্লিপকাৰ্টে চাকপাকৰ ৪০,০০০ ফিল্মোগ্ৰাফী, ১০,০০০খন বোলছবি, আৰু ৫০,০০০টা মানদণ্ড (ৰেটিং)ৰ তালিকা্সমূহৰ সত্ত্ব লাভ কৰে, ফ্লিপকাৰ্টৰ মতে মূল ৱেবচাইটটোৰ লগত তেওঁলোকৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই নাই বা সেইটো ব্ৰেণ্ডৰ নাম তেওঁলোকে ব্যৱহাৰ নকৰে।&lt;ref name=&quot;chakpak&quot;&gt; {{cite web|title=Flipkart Acquires Digital Content From Bollywood News Site Chakpak|url=http://techcircle.vccircle.com/500/flipkart-acquires-bollywood-news-site-chakpak-com/|work=VCCircle|date=23 November 2011|accessdate=1 December 2011}}&lt;/ref&gt;
* ২০১২: লেটচ বাই ডট কম(Letsbuy.com)ভাৰতৰ দ্বিতীয় বৃহত ইলেকট্ৰনিকচ সামগ্ৰীৰ অনলাইন বিক্ৰেতা, প্ৰায় {{USD}} ২৫ নিযুতত ফ্লিপকাৰ্টে লেটচ বাই ডট কম ক্ৰয় কৰে।&lt;ref name=&quot;letsbuy&quot;&gt; {{cite web|title=Updated: It’s Official Flipkart Acquires LetsBuy.com|url=http://www.medianama.com/2012/02/223-flipkart-letsbuy/|work=medianama.com|date=9 February 2012|accessdate=9 February 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;letsbuy-acquired&quot;&gt; {{cite web|title=Flipkart Buys Letsbuy in Cash-Equity Deal|url=http://www.business-standard.com/india/news/flipkart-buys-letsbuy-incash-equity-deal/464289//|work=Business Standard|date=11 May 2012|accessdate=9 February 2012}}&lt;/ref&gt;

==ব্যৱসায়-লাভালাভ==
ফ্লিপকাৰ্টৰ তথ্য অনুসৰি যোৱা কেইটা বছৰত তেওঁলোকৰ বিক্ৰীৰ পৰিমাণ এনেধৰণৰ, [[বৃত্তীয় বৰ্ষ]] ২০০৮-০৯ {{INR}}৪০ নিযুত,&lt;ref name=&quot;bs&quot;&gt;{{cite news|title=Cash on delivery|url=http://www.business-standard.com/india/news/cashdelivery/401747/|accessdate=19 August 2010|newspaper=[[Business Standard]]|date=19 July 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last=Dua|first=Aarti|title=A winning chapter|url=http://www.telegraphindia.com/1100228/jsp/graphiti/story_12157168.jsp|accessdate=19 August 2010|work=The Daily Telegraph |date=28 February 2010}}&lt;/ref&gt; বৃত্তীয় বৰ্ষ ২০০৯-১০ত {{INR}}২০০ নিযুত&lt;ref&gt;{{cite news|title=Bibliofile:A Garage Takes Off|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?264649|accessdate=19 August 2010|newspaper=[[Outlook (magazine){{!}}Outlook]]|date=22 March 2010}}&lt;/ref&gt; আৰু বৃত্তীয় বৰ্ষ ২০১০-১১ত {{INR}}৭৫০ নিযুত।&lt;ref name=&quot;live-mint&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.livemint.com/2011/05/06203955/Binny-Bansal--The-flip-side-o.html?h=B|title=Binny Bansal – The flip side of an e-venture|author=Rahul Jayaram|accessdate=30 May 2011|publisher=[[Mint (newspaper)]]}}&lt;/ref&gt; গড় হিচাপত ফ্লিপকাৰ্টত প্ৰতি মিনিটত প্ৰায় ২০টা সামগ্ৰীৰ বিক্ৰী হয়।&lt;ref name=&quot;et20110909&quot;&gt;{{cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2011-09-09/news/30135779_1_flipkart-internet-users-sachin-bansal|title=e-Commerce: Can the dotcom majors cope with their rising expectations?|author=Nikhil Menon|work=The Economic Times|location=India|date=9 September 2011|access-date=2012-05-29|archivedate=2012-05-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120514104244/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2011-09-09/news/30135779_1_flipkart-internet-users-sachin-bansal|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; এই হিচাপত ২০১৪লৈকে ফ্লিপকাৰ্ট মুঠ আয়ৰ পৰিমাণ(revenue) প্ৰায় {{INR}}৫০০০ কোটি ({{USD}}১০০ কোটি) হ’বগৈ।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tyagi|first=Akshay|title=How Flipkart Helped India Realise Its E-Commerce Dream!|url=http://thetechiris.com/541/how-flipkart-helped-india-realise-its-e-commerce-dream/|publisher=The TechIRIS|accessdate=26 May 2012|archivedate=20 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120520193429/http://thetechiris.com/541/how-flipkart-helped-india-realise-its-e-commerce-dream/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==কাৰ্যালয়সমূহ==
কোম্পানীৰ মুখ্য কাৰ্যালয় [[বাংগালোৰ]]ৰ কোৰামাংগলাত অৱস্থিত, তদুপৰি দেশৰ বিভিন্ন স্থানত ফ্লিপকাৰ্টৰ শাখা কাৰ্যালয় আৰু গুদামঘৰ আছে, মুখ্য গুদাম ঘৰ সমূহ তলৰ নগৰ সমূহত অৱস্থিত,
* [[বাংগালোৰ]], কৰ্ণাটক
* [[চেন্নাই]], তামিলনাডু
* [[দিল্লী]]
* [[কলকাতা]], পশ্ছিম বংগ
* [[মুম্বাই]], মহাৰাষ্ট্ৰ
* [[ন’ইডা]], উত্তৰ প্ৰদেশ
* [[পুণে]], মহাৰাষ্ট্ৰ
* [[কোচী]], কেৰালা

==সামগ্ৰীসমূহ==
ফ্লিপকাৰ্টে ২০১০ চনত কিতাপ বিক্ৰী আৰম্ভ কৰে, ২০১০ চনতে তেওঁলোকে তালিকাত বিভিন্ন মিডিয়া (সংগীত, বোলছবি আৰু ভিডিঅ’ গেমচ) আৰু ম’বাইল ফোন অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।
২০১১ চনত কেমেৰা, কম্পিউটাৰ, কলম আৰু বিভিন্ন কাৰ্যালয়ৰ সামগ্ৰী, কম্পিউটাৰৰ আনুষাংগিক সামগ্ৰী, গ্ৰাহস্থ্য আৰু পাকঘৰৰ সামগ্ৰী, স্বাস্থ্যৰক্ষাৰ সামগ্ৰী, অডিঅ’ প্লেয়াৰ, টেলিভিচন ফ্লিপকাৰ্টত ঊপলব্ধ হয়।
২০১২ চনত এই তালিকাত সৌন্দৰ্য চৰ্চাৰ সামগ্ৰী, ঘড়ী, মোনা, দিনলিপি আদি অন্তৰ্ভুক্ত হয়।

===ফ্লাইট ডিজিটেল সংগীতৰ দোকান===
ফেব্ৰুৱাৰী ২০১২ ফ্লিপকাৰ্টে ফ্লাইট ডিজিটেল সংগীতৰ দোকান আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;digit&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.thinkdigit.com/Internet/Flipkart-to-launch-Flyte-Digital-Store-in_8839.html|title=Flipkart to launch 'Flyte Digital Store' in March|last=Lal|first=Abhinav|date=24 February 2012|work=[[Digit (magazine)|Digit]]|publisher=9.9 Media|location=India|accessdate=27 February 2012}}&lt;/ref&gt; ফ্লাইটৰ পৰা গ্ৰাহকে পোনপটীয়াকৈ যিকোনো ডিজিটেল সংগীত কিনাৰ পাছত ডাউনলোড কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gadgetronica.com/news/flipkart-launches-music-download-store.html|title=Flipkart launches new music download store.|author=Vikas|access-date=2012-06-03|archivedate=2013-05-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130505020451/http://gadgetronica.com/news/flipkart-launches-music-download-store.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==বাহ্যিক সংযোগ==
*{{official|http://www.flipkart.com/}}
*{{URL|http://www.flipkart.com/mp3-downloads/|সংগীত ডাউনলোড}}
*{{URL|http://thetechweekly.com/article/flipkart-revolutionizing-indian-ecommerce/1/|ফ্লিপকাৰ্ট : ভাৰতৰ ই-কমাৰ্চৰ এক আন্দোলন}}

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist|2}}

[[শ্ৰেণী:ৱেবছাইট]]
[[শ্ৰেণী:বহুজাতিক কোম্পানী]]</text>
      <sha1>pmxtpab076bumxzn352ab4gqp1qu31z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা</title>
    <ns>4</ns>
    <id>29980</id>
    <revision>
      <id>517217</id>
      <parentid>517080</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:47:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স */</comment>
      <origin>517217</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71364" sha1="aejz589mws7rd7aocf9lamv7razc7x1" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((130/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৫২ || ১৫ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৭০''' || '''১৩০''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১১ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>aejz589mws7rd7aocf9lamv7razc7x1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517218</id>
      <parentid>517217</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:47:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517218</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71364" sha1="nvmenz06r8phkousx4j89qm4ps81v0u" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((125/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৫৭ || ১০ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৭৫''' || '''১২৫''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১২ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>nvmenz06r8phkousx4j89qm4ps81v0u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517352</id>
      <parentid>517218</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:17:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517352</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71361" sha1="8h87t97dgwl6sonqpalt20dudjqtxpw" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((125/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৬২ || ৫ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৮০''' || '''১২০''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১২ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>8h87t97dgwl6sonqpalt20dudjqtxpw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517382</id>
      <parentid>517352</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:36:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71361" sha1="aj5xyid50hebue6ms4tb81zjehb6r3e" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((120/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৬২ || ৫ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৮০''' || '''১২০''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১২ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>aj5xyid50hebue6ms4tb81zjehb6r3e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517411</id>
      <parentid>517382</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:26:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* যাতায়াত */</comment>
      <origin>517411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71354" sha1="81k70ryyif5lmawliltmmmyy117nd7p" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((120/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৬২ || ৫ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৮০''' || '''১২০''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১২ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুবযান]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>81k70ryyif5lmawliltmmmyy117nd7p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517434</id>
      <parentid>517411</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:53:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71354" sha1="newwrfmfkcn9hma8qfzkwo1xiwwvipp" xml:space="preserve">{{ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/Level/Nav bar}}
{{Shortcut|WP:VA|WP:VITAL}}
&lt;span style=&quot;font-size: 115%; font-weight: bold&quot;&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;বিশেষ দ্ৰষ্টব্য:&lt;/span&gt; এই তালিকাখন মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|গোলকীয় তালিকাৰ]] প্ৰতিলিপি। অনুগ্ৰহ কৰি এই তালিকাখন পোনপটিয়াকৈ সলনি নকৰে যেন। আপুনি যদি কোনো বিষয় ইয়াত সংযোগ কৰিব বিচাৰে, প্ৰথমে মেটা-ৱিকিৰ [[:meta:Talk:List of articles every Wikipedia should have|আলোচনা পৃষ্ঠাত]] আলোচনা কৰক। কোনো বিষয় সংযোগ বা বিলোপ কৰিবৰ বাবে উপযুক্ত যুক্তি দৰ্শোৱা প্ৰয়োজন। &lt;/span&gt;

এই তালিকাখনত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা প্ৰবন্ধসমূহ প্ৰতিখন ৱিকিপিডিয়াতে থকাতো অত্যাৱশ্যকীয় হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। এই প্ৰবন্ধসমূহ উচ্চ মানদণ্ডৰ তথা নিৰ্বাচিত প্ৰবন্ধ হোৱাটো বাঞ্ছনীয়। অসমীয়া ৱিকিপিডিয়াতো এই প্ৰবন্ধসমূহ থকাটো প্ৰয়োজনীয়। আপুনিও এই প্ৰবন্ধসমূহ সৃষ্টি বা বিস্তাৰ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। অধিক সহায়ৰ বাবে [[সহায়:সমল|ইয়াত]] ক্লিক কৰক।

এই পৃষ্ঠাত '''ৱিকিপিডিয়াৰ ১,০০০ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ'''ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। এই তালিকা হৈছে ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকাৰ তৃতীয় স্তৰ। ১০,০০০ প্ৰবন্ধ সমৃদ্ধ বিস্তাৰিত তালিকা চতুৰ্থ স্তৰৰ এখনো [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/বিস্তাৰিত|ইয়াত]] উপলব্ধ আছে। আন দুখন চমু তালিকা ক্ৰমে দ্বিতীয় স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/২|১০০টা প্ৰবন্ধ]] আৰু প্ৰথম স্তৰৰ [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/স্তৰ/১|শীৰ্ষ ১০টা প্ৰবন্ধও]] আছে। এই তালিকাখনৰ নবীনতম সংস্কৰণটোৰ বাবে [[:meta:List of articles every Wikipedia should have|এই লিঙ্কটো]] চাব পাৰে। [[ৱিকিপিডিয়া:অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা/ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়া|পঞ্চম স্তৰৰ]] আন এখন তালিকা আছে, যিখনত ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিপিডিয়াবোৰত থাকিব লগা অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধসমূহৰ তালিকা দিয়া হৈছে।
{{Progress bar|{{#expr:(100-((115/1000)*100))}}
|text = প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰা হ'ল}}
{{TOCright}}

{| class=&quot;wikitable&quot; width=&quot;40%&quot;
|+ বিষয়বস্তু অনুসৰি প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা
|-
! বিষয়!! প্ৰবন্ধৰ সংখ্যা!! প্ৰবন্ধ আছে!! প্ৰবন্ধ নাই
|-
| জীৱনী || ২০৪ || ১২৯ || ৭৫
|-
| দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান || ১৮ || ১৮ || ০
|-
| বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম || ২৫ || ২৫ || ০
|-
| সমাজ বিজ্ঞান || ৭০ || ৭০ || ০ 
|-
| ভাষা আৰু সাহিত্য || ৪৬ || ৪৬ || ০
|-
| প্ৰমিতি || ১২ || ১২ || ০ 
|-
| বিজ্ঞান || ২৫৭ || ২৫৭ || ০
|-
| খাদ্য আৰু কৃষি || ৩৪ || ৩৪ || ০ 
|-
| প্ৰযুক্তি || ৬৭ || ৬৭ || ০ 
|-
| কলা আৰু বিনোদন || ৭৫ || ৫০ || ২৫
|-
| ইতিহাস || ৪৬ || ৩১ || ১৫
|-
| ভূগোল || ১৪৬ || ১৪৬ || ০
|-
| '''মুঠ''' || '''১০০০''' || '''৮৮৫''' || '''১১৫''' 
|}
&lt;small&gt;* এই তালিকাখন অন্তিমবাৰৰ বাবে ১২ জুন ২০২৫-ত সংশোধন কৰা হৈছে। &lt;/small&gt;

== জীৱনী ==

=== শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ ===
{{div col|2}}
# [[লী ক'ৰবাজিয়ে]] ([[:en:Le Corbusier]])
# [[চালভাড' ডালি]] ([[:en:Salvador Dalí]])
# [[এলব্ৰেখট ড্যুৰাৰ]] ([[:en:Albrecht Dürer]])
# '''[[ভিনচেণ্ট ভেন গঘ]] ([[:en:Vincent van Gogh]])'''
# [[ফ্ৰান্সিছক' গয়া]] ([[:en:Francisco Goya]])
# [[কাটুশ্বিকা হ'কচাই]] ([[:en:Hokusai]])
# [[ফ্ৰিদা কাল']] ([[:en:Frida Kahlo]])
# '''[[লিঅ'নাৰ্ড' দা ভিন্সি]] ([[:en:Leonardo da Vinci]])'''
# [[হেনৰি মেটিশ্ব]] ([[:en:Henri Matisse]])
# '''[[মাইকেলেঞ্জেল']] ([[:en:Michelangelo]])'''
# '''[[পাব্‌ল' পিকাছ']] ([[:en:Pablo Picasso]])'''
# [[ৰাফায়েল]] ([[:en:Raphael]])
# '''[[ৰে'ম্ব্ৰেণ্ট]] ([[:en:Rembrandt]])'''
# [[পিটাৰ পল ৰুবেন্স]] ([[:en:Peter Paul Rubens]])
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])
{{div col end}}

=== লেখক, নাট্যকাৰ আৰু কবি ===
{{div col|2}}
# [[চাৰ্লছ ডিকেন্স]] ([[:en:Charles Dickens]])
# [[ফিওদোৰ দস্তয়েভস্কি]] ([[:en:Fyodor Dostoevsky]])
# [[নাগিব মাহফুজ]] ([[:en:Naguib Mahfouz]])
# [[গাব্ৰিয়েল গাৰ্ছিয়া মাৰ্কেছ]] ([[:en:Gabriel García Márquez]])
# [[হোমাৰ]] ([[:en:Homer]])
# [[ফ্ৰান্‌জ কাফ্‌কা]] ([[:en:Franz Kafka]])
# [[কালিদাস]] ([[:en:Kālidāsa]])
# [[মাৰ্চেল প্ৰুষ্ট]] ([[:en:Marcel Proust]])
#  [[উইলিয়াম শ্বেইকছপীয়েৰ]] ([[:en:William Shakespeare]])
# [[ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰ]] ([[:en:Rabindranath Tagore]])
# [[লীঅ' টলষ্টয়]] ([[:en:Leo Tolstoy]])
# [[মাৰ্ক টোৱেইন]] ([[:en:Mark Twain]])
# [[দান্তে আলিগিয়েৰি]] ([[:en:Dante Alighieri]])
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[লৰ্ড বায়ৰন]] ([[:en:Lord Byron]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জেফ্ৰি চ'ছাৰ]] ([[:en:Geoffrey Chaucer]])
# [[এণ্টন চেকভ]] ([[:en:Anton Chekhov]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[লি বাই]] ([[:en:Li Bai]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[আলেকজেণ্ডাৰ পুস্কিন]] ([[:en:Alexander Pushkin]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])
# [[ভাৰ্জিল]] ([[:en:Virgil]])
{{div col end}}


=== সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[দ্য বিটল্‌চ]] ([[:en:The Beatles]])
# '''[[লুটৱিস ফান বিটহ'ফন]] ([[:en:Ludwig van Beethoven]])'''
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# '''[[জোহান চেবাষ্টিয়ান বাক]] ([[:en:Johann Sebastian Bach]])'''
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# '''[[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])'''
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# '''[[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])'''
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])
# '''[[ৰিচাৰ্ড ৱেগনাৰ]] ([[:en:Richard Wagner]])'''
{{div col end}}

=== অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী ===
{{div col|2}}
# [[নীল আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Neil Armstrong]])
# '''[[ক্ৰিষ্টোফাৰ কলম্বাছ]] ([[:en:Christopher Columbus]])'''
# [[জেমছ কুক]] ([[:en:James Cook]])
# '''[[য়ুৰি গেগেৰিন]] ([[:en:Yuri Gagarin]])'''
# [[ভাস্কো দা গামা]] ([[:en:Vasco da Gama]])
# [[ইবন বটুতা]] ([[:en:Ibn Battuta]])
# '''[[ফাৰ্ডিনেণ্ড মেগালান]] ([[:en:Ferdinand Magellan]])'''
# [[মাৰ্ক’ প’ল’]] ([[:en:Marco Polo]])
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, চিত্ৰনাট্যকাৰ আৰু অভিনয় শিল্পী ===
{{div col|2}}
# [[ইংমাৰ বাৰ্গমেন]] ([[:en:Ingmar Bergman]])
# [[ছাৰা বাৰ্নহাৰ্ট]] ([[:en:Sarah Bernhardt]])
# [[চাৰ্লি চেপলিন]] ([[:en:Charlie Chaplin]])
# [[মাৰ্লিন ডিট্ৰিস]] ([[:en:Marlene Dietrich]])
# [[ৱাল্ট ডিজনী]] ([[:en:Walt Disney]])
# [[ছেৰ্গেই আইজেনষ্টাইন]] ([[:en:Sergei Eisenstein]])
# [[আলফ্ৰেড হিচকক]] ([[:en:Alfred Hitchcock]])
# [[ষ্টেনলি কুবৰিক]] ([[:en:Stanley Kubrick]])
# [[আকিৰা কুৰোছাৱা]] ([[:en:Akira Kurosawa]])
# [[মেৰিলিন মন্‌ৰ']] ([[:en:Marilyn Monroe]])
# [[সত্যজিৎ ৰায়]] ([[:en:Satyajit Ray]])
# [[ষ্টিভেন স্পিলবাৰ্গ]] ([[:en:Steven Spielberg]])
# [[ফেডেৰিক' ফেল্লিনি]] ([[:en:Federico Fellini]])
{{div col end}}

=== উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ ===
{{div col|3}}
# '''[[আৰ্কিমিডিছ]] ([[:en:Archimedes]])'''
# [[টিম বাৰ্নাৰ্ছ লী]] ([[:en:Tim Berners-Lee]])
# [[ব্ৰহ্মগুপ্ত]] ([[:en:Brahmagupta]])
# '''[[নিক'লাচ ক'পাৰ্নিকাচ]] ([[:en:Nicolaus Copernicus]])'''
# '''[[মেৰী কুৰী]] ([[:en:Marie Curie]])'''
# '''[[চাৰ্লছ ডাৰউইন]] ([[:en:Charles Darwin]])'''
# '''[[টমাছ আলভা এডিচন]] ([[:en:Thomas Edison]])'''
# '''[[এলবাৰ্ট আইনষ্টাইন]] ([[:en:Albert Einstein]])'''
# '''[[ইউক্লিড]] ([[:en:Euclid]])'''
# [[লিঅ'নাৰ্ড অইলাৰ]] ([[:en:Leonhard Euler]])
# [[মাইকেল ফেৰাডে]] ([[:en:Michael Faraday]])
# '''[[হেনৰী ফৰ্ড]] ([[:en:Henry Ford]])'''
# '''[[গেলিলিঅ’ গেলিলি]] ([[:en:Galileo Galilei]])'''
# [[কাৰ্ল ফ্ৰিডৰিখ গাউছ]] ([[:en:Carl Friedrich Gauss]])
# '''[[জ'হানেছ গুটন্‌বাৰ্গ]] ([[:en:Johannes Gutenberg]])'''
# [[জহান্স কেপলাৰ]] ([[:en:Johannes Kepler]])
# [[কাৰ্ল লিনিয়াছ]] ([[:en:Carl Linnaeus]])
# '''[[আইজাক নিউটন]] ([[:en:Isaac Newton]])'''
# '''[[লুই পেষ্ট'ৰ]] ([[:en:Louis Pasteur]])'''
# '''[[মেক্স প্লেংক]] ([[:en:Max Planck]])'''
# [[আৰ্নেষ্ট ৰাডাৰফ'ৰ্ড]] ([[:en:Ernest Rutherford]])
# '''[[নিক'লা টেছলা]] ([[:en:Nikola Tesla]])'''
# '''[[এলান ট্যুৰিং]] ([[:en:Alan Turing]])'''
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[এনৰিক' ফাৰ্মী]] ([[:en:Enrico Fermi]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# '''[[ডেভিদ হিলবাৰ্ট]] ([[:en:David Hilbert]])'''
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[আল খোৱাৰিজমি]] ([[:en:Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]])
# [[গট‌ফ্ৰিড লাইব‌নিৎস]] ([[:en:Gottfried Wilhelm Leibniz]])
# [[জেমছ ক্লাৰ্ক মেক্সৱেল]] ([[:en:James Clerk Maxwell]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# '''[[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])'''
# '''[[জেমছ ৱাট]] ([[:en:James Watt]])'''
{{div col end}}

=== দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী ===
{{div col|2}}
# '''[[এৰিষ্ট'টল]] ([[:en:Aristotle]])'''
# [[চাণক্য]] ([[:en:Chanakya]])
# '''[[কনফুচিয়াছ]] ([[:en:Confucius]])'''
# '''[[চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড]] ([[:en:Sigmund Freud]])'''
# '''[[কাৰ্ল মাৰ্ক্স]] ([[:en:Karl Marx]])'''
# [[এডাম স্মিথ]] ([[:en:Adam Smith]])
# '''[[ছক্ৰেটিছ]] ([[:en:Socrates]])'''
# [[জঁ-জাক ৰুছ’]] ([[:en:Jean-Jacques Rousseau]])
# '''[[ৰেনে ডেকাৰ্ট]] ([[:en:René Descartes]])'''
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ন'ম চম্‌স্কি]] ([[:en:Noam Chomsky]])
# [[হেগেল]] ([[:en:Georg Wilhelm Friedrich Hegel]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# '''[[ইমানুৱেল কাণ্ট]] ([[:en:Immanuel Kant]])'''
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# '''[[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])'''
# '''[[জন লক]] ([[:en:John Locke]])'''
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# '''[[ফ্ৰেডৰিখ নিৎসে]] ([[:en:Friedrich Nietzsche]])'''
# '''[[প্লেটো]] ([[:en:Plato]])'''
# [[জ্যা পল ছাট্টে]] ([[:en:Jean-Paul Sartre]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# '''[[ভলতেয়ৰ]] ([[:en:Voltaire]])'''
# [[মেক্স ৱেবাৰ]] ([[:en:Max Weber]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতিবিদ ===
{{div col|3}}
# [[সম্ৰাট অশোক]] ([[:en:Ashoka]]) &lt;!-- Greatest Indian monarch of antiquity; spread Buddhism --&gt;
# '''[[নেপোলিয়ন বোনাপাৰ্ট]] ([[:en:Napoleon]])'''
# [[জুলিয়াছ চিজাৰ]] ([[:en:Julius Caesar]])
# [[মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী]] ([[:en:Mohandas Karamchand Gandhi]])
# '''[[চেংগিজ খান]] ([[:en:Genghis Khan]])'''
# [[চে গোৱেৰা]] ([[:en:Che Guevara]])
# '''[[এডল্ফ হিটলাৰ]] ([[:en:Adolf Hitler]])'''
# [[জোন অফ আৰ্ক]] ([[:en:Joan of Arc]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ কিং, অনুজ]] ([[:en:Martin Luther King, Jr.]])
# '''[[ভ্লেডিমিৰ লেনিন]] ([[:en:Vladimir Lenin]])'''
# [[নেলছন মেণ্ডেলা]] ([[:en:Nelson Mandela]])
# [[মাও জেদং]] ([[:en:Mao Zedong]])
# [[জৱাহৰলাল নেহৰু‎‎]] ([[:en:Jawaharlal Nehru]])
# '''[[ক্যিন ছি হোৱং]] ([[:en:Qin Shi Huang]])'''&lt;!-- Created first Chinese state and dynasty --&gt;
# [[আকবৰ]] ([[:en:Akbar]])
# '''[[আলেকজেণ্ডাৰ]] ([[:en:Alexander the Great]])'''
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# [[সিমন বলিভাৰ]] ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# [[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]] ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# [[এলিজাবেথ প্ৰথম]] ([[:en:Elizabeth I of England]])
# [[আব্ৰাহাম লিংকন]] ([[:en:Abraham Lincoln]])
# [[লুই চতুৰ্থ]] ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# [[মহান পিটাৰ]] ([[:en:Peter the Great]])
# [[ফ্ৰেংকলিন ডি ৰুজভেল্ট]] ([[:en:Franklin D. Roosevelt]])
# [[ছালাহুদ্দিন আয়ুবী]] ([[:en:Saladin]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) &lt;!-- Greatest Ottoman sultan --&gt;
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) &lt;!-- Conquered Persia, Syria, Palestine, and Egypt for Islam --&gt;
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]] ([[:en:George Washington]])'''
{{div col end}}

=== ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ ===
{{div col|2}}
# [[ইব্ৰাহিম]] ([[:en:Abraham]])
# [[গৌতম বুদ্ধ]] ([[:en:Buddha]])
# [[মুহাম্মাদ]] ([[:en:Muhammad]])
# [[যীশু]] ([[:en:Jesus]])
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# [[মাৰ্টিন লুথাৰ]] ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])
# [[নাগাৰ্জুন]] ([[:en:Nagarjuna]])
{{div col end}}

== দৰ্শন আৰু মনোবিজ্ঞান ==

=== দৰ্শন ===
{{div col|2}}
# [[সৌন্দৰ্য]] ([[:en:Beauty]])
# [[দ্বন্দ্ববাদ]] ([[:en:Dialectic]])
# [[নৈতিকতা]] ([[:en:Ethics]])
# [[জ্ঞানতত্ত্ব]] ([[:en:Epistemology]])
# [[নাৰীবাদ]] ([[:en:Feminism]])
# [[স্বইচ্ছা]] ([[:en:Free will]])
# '''[[জ্ঞান]] ([[:en:Knowledge]])'''
# [[তৰ্কশাস্ত্ৰ]] ([[:en:Logic]])
# [[মন]] ([[:en:Mind]])
# '''[[দৰ্শন]] ([[:en:Philosophy]])'''
# [[সম্ভাৱিতা]] ([[:en:Probability]])
# [[বাস্তৱতা]] ([[:en:Reality]])
# [[সত্য]] ([[:en:Truth]])
{{div col end}}

=== মনোবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[আচৰণ]] ([[:en:Behavior]])'''
# '''[[আবেগ]] ([[:en:Emotion]])'''
# [[প্ৰেম]] ([[:en:Love]])
# [[মনোবিজ্ঞান]] ([[:en:Psychology]])
# '''[[চিন্তা]] ([[:en:Thought]])'''
{{div col end}}

== বিশ্ববীক্ষা আৰু ধৰ্ম ==
# '''[[ভগৱান]] ([[:en:God]])'''
# '''[[শ্ৰুতিকথা]] ([[:en:Mythology]])'''
# বিশ্ববীক্ষা দৰ্শন
## [[নাস্তিকতা]] ([[:en:Atheism]])
## [[মৌলবাদ]] ([[:en:Fundamentalism]])
## [[বস্তুবাদ]] ([[:en:Materialism]])
## [[একেশ্বৰবাদ]] ([[:en:Monotheism]])
## [[বহু-ঈশ্বৰবাদ]] ([[:en:Polytheism]])
# '''[[আত্মা]] ([[:en:Soul]])'''
# '''[[ধৰ্ম]] ([[:en:Religion]])'''
# উল্লৰখযোগ্য ধৰ্ম
## '''[[বৌদ্ধ ধৰ্ম]] ([[:en:Buddhism]])'''
## '''[[খ্ৰীষ্টান ধৰ্ম]] ([[:en:Christianity]])'''
### [[কেথলিক গিৰ্জা]] ([[:en:Catholic Church]])
## [[কনফুচিয়াছ ধৰ্ম]] ([[:en:Confucianism]])
## '''[[হিন্দু ধৰ্ম]] ([[:en:Hinduism]])'''
### [[ত্ৰিমূৰ্তি]] ([[:en:Trimurti]])
## '''[[ইছলাম]] ([[:en:Islam]])'''
### [[ছিয়া ইছলাম]] ([[:en:Shia Islam]])
## [[জৈন ধৰ্ম]] ([[:en:Jainism]])
## '''[[ইহুদী ধৰ্ম]] ([[:en:Judaism]])'''
## [[শিখ ধৰ্ম]] ([[:en:Sikhism]])
## [[তাওবাদ]] ([[:en:Taoism]])
## [[জৰথুষ্ট্ৰবাদ]] ([[:en:Zoroastrianism]])
# আধ্যাত্মিক অভ্যসন
## [[চুফীবাদ]] ([[:en:Sufism]])
## [[যোগাসন]] ([[:en:Yoga]])
## [[জেন]] ([[:en:Zen]])

== সমাজ বিজ্ঞান ==
{{div col|2}}
# '''[[সমাজ]] ([[:en:Society]])'''
# [[সভ্যতা]] ([[:en:Civilization]])
# '''[[শিক্ষা]] ([[:en:Education]])'''
{{div col end}}

=== পৰিয়াল আৰু সম্বন্ধ ===
{{div col|2}}
# '''[[পৰিয়াল]] ([[:en:Family]])'''
# '''[[শিশু]] ([[:en:Child]])'''
# [[পুৰুষ]] ([[:en:Man]])
# '''[[বিবাহ]] ([[:en:Marriage]])'''
# [[মহিলা]] ([[:en:Woman]])
{{div col end}}

=== ৰাজনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰাজনীতি]] ([[:en:Politics]])'''
# [[নৈৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Anarchism]])
# [[ঔপনিৱেশিকতাবাদ]] ([[:en:Colonialism]])
# [[সাম্যবাদ]] ([[:en:Communism]])
# [[ৰক্ষণশীলতাবাদ]] ([[:en:Conservatism]])
# [[গণতন্ত্ৰ]] ([[:en:Democracy]])
# [[একনায়কত্ববাদ]] ([[:en:Dictatorship]])
# [[কূটনীতি]] ([[:en:Diplomacy]])
# [[ফেছিবাদ]] ([[:en:Fascism]])
# [[গোলকীকৰণ]] ([[:en:Globalization]])
# '''[[চৰকাৰ]] ([[:en:Government]])'''
# [[মতাদৰ্শ]] ([[:en:Ideology]])
# [[সাম্ৰাজ্যবাদ]] ([[:en:Imperialism]])
# [[উদাৰনৈতিকতাবাদ]] ([[:en:Liberalism]])
# [[মাৰ্ক্সবাদ]] ([[:en:Marxism]])
# [[ৰাজতন্ত্ৰ]] ([[:en:Monarchy]])
# [[জাতীয়তাবাদ]] ([[:en:Nationalism]])
# [[গণৰাজ্য]] ([[:en:Republic]])
# [[সমাজবাদ]] ([[:en:Socialism]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:State (polity)]])'''
# [[ৰাজনৈতিক দল]] ([[:en:Political party]])
# [[অপপ্ৰচাৰ]] ([[:en:Propaganda]])
# [[সন্ত্ৰাসবাদ]] ([[:en:Terrorism]])
{{div col end}}

=== বাণিজ্য আৰু অৰ্থনীতি ===
{{div col|2}}
# '''[[অৰ্থনীতি]] ([[:en:Economics]])'''
# [[মূলধন (অৰ্থনীতি)]] ([[:en:Capital (economics)]])
# [[পুঁজিবাদ]] ([[:en:Capitalism]])
# [[প্ৰচলিত মুদ্ৰা (চলাৰ্থ)]] ([[:en:Currency]])
## [[ইউৰো]] ([[:en:Euro]])
## [[জাপানীজ য়েন]] ([[:en:Japanese yen]])
## [[আমেৰিকান ডলাৰ]] ([[:en:United States dollar]])
# [[উদ্যোগ]] ([[:en:Industry]])
# '''[[মুদ্ৰা]] ([[:en:Money]])'''
# [[কৰ]] ([[:en:Tax]])
{{div col end}}

=== আইন ===
{{div col|2}}
# '''[[আইন]] ([[:en:Law]])'''
# [[সংবিধান]] ([[:en:Constitution]])
{{div col end}}

=== আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা ===
{{div col|2}}
# [[আফ্ৰিকান ইউনিয়ন]] ([[:en:African Union]])
# [[আৰব লীগ]] ([[:en:Arab League]])
# [[দক্ষিণ-পূব এচিয় ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ সংগঠন]] ([[:en:ASEAN]])
# [[জাতিসমূহৰ সংঘ]] ([[:en:Commonwealth of Nations]]) &lt;!-- [[কমনৱেলথ ৰাষ্ট্ৰ]] --&gt;
# [[ইউৰোপিয়ান ইউনিয়ন]] ([[:en:European Union]])
# '''[[ৰেডক্ৰছ]] ([[:en:International Red Cross and Red Crescent Movement]])'''
# [[নাটো]] ([[:en:NATO]])
# [[ন'বেল বঁটা]] ([[:en:Nobel Prize]])
# [[অ'পেক]] ([[:en:OPEC]])
# '''[[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]] ([[:en:United Nations]])'''
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ন্যায়ালয়]] ([[:en:International Court of Justice]])
## [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰা নিধি]] ([[:en:International Monetary Fund]])
## [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ শিক্ষা, বিজ্ঞান আৰু সংস্কৃতি সংস্থা]] ([[:en:UNESCO]])
## [[মানৱ অধিকাৰৰ সাৰ্বজনীন ঘোষণা]] ([[:en:Universal Declaration of Human Rights]])
## [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]] ([[:en:World Health Organization]])
# [[বিশ্ব বেংক]] ([[:en:World Bank]])
# [[বিশ্ব বাণিজ্য সংস্থা]] ([[:en:World Trade Organization]])
{{div col end}}

=== যুদ্ধ আৰু সৈন্যবাহিনী ===
{{div col|2}}
# '''[[সৈন্যবাহিনী]] ([[:en:Military]])'''
# '''[[শান্তি]] ([[:en:Peace]])'''
# '''[[যুদ্ধ]] ([[:en:War]])'''
## [[গৃহযুদ্ধ]] ([[:en:Civil war]])
{{div col end}}

=== সামাজিক সমস্যা ===
{{div col|2}}
# [[গৰ্ভপাত]] ([[:en:Abortion]])
# '''[[মৃত্যুদণ্ড]] ([[:en:Capital punishment]])'''
# '''[[মানৱ অধিকাৰ]] ([[:en:Human rights]])'''
# [[দৰিদ্ৰতা]] ([[:en:Poverty]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য]] ([[:en:Racism]])
# '''[[দাসত্ব]] ([[:en:Slavery]])'''
{{div col end}}

== ভাষা আৰু সাহিত্য ==
# '''[[ভাষা]] ([[:en:Language]])'''
# গুৰুত্বপূৰ্ণ ভাষাসমূহ
## [[আৰবী ভাষা]] ([[:en:Arabic language]])
## [[বঙালী ভাষা]] ([[:en:Bengali language]])
## [[চীনা ভাষা]] ([[:en:Chinese language]]) &lt;!--With the clarification that it is, linguistically speaking, not a single language.--&gt;
## [[ইংৰাজী ভাষা]] ([[:en:English language]])
## [[ফৰাচী ভাষা]] ([[:en:French language]])
## [[জাৰ্মান ভাষা]] ([[:en:German language]])
## [[গ্ৰীক ভাষা]] ([[:en:Greek language]])
## [[হিব্ৰু ভাষা]] ([[:en:Hebrew language]])
## [[হিন্দুস্তানী ভাষা]] ([[:en:Hindi-Urdu language]])
## [[জাপানী ভাষা]] ([[:en:Japanese language]])
## [[লেটিন ভাষা]] ([[:en:Latin language]])
## [[ফাৰ্চী ভাষা]] ([[:en:Persian language]])
## [[পৰ্তুগীজ ভাষা]] ([[:en:Portuguese language]])
## [[ৰুছ ভাষা]] ([[:en:Russian language]])
## [[সংস্কৃত]] ([[:en:Sanskrit]])
## [[স্পেনীছ ভাষা]] ([[:en:Spanish language]])
## [[স্বাহিলী ভাষা]] ([[:en:Swahili language]])
## [[তুৰ্কী ভাষা]] ([[:en:Turkish language]])
# [[ভাষাবিজ্ঞান]] ([[:en:Linguistics]])
# [[ব্যাকৰণ‎]] ([[:en:Grammar]])
# '''[[শব্দ (ব্যাকৰণ‎)]] ([[:en:Word]])'''
## [[ধ্বনি]] ([[:en:Phoneme]])
## [[আখৰ]] ([[:en:Syllable]])
# '''[[লিখন পদ্ধতি]] ([[:en:Writing system]])'''
## [[আৰবী বৰ্ণমালা]] ([[:en:Arabic alphabet]])
## [[চীনা ভাৱচিত্ৰ]] ([[:en:Chinese characters]])
## [[চিৰিলিক লিপি]] ([[:en:Cyrillic script]])
## [[গ্ৰীক বৰ্ণমালা]] ([[:en:Greek alphabet]])
## [[হানগুল লিপি]] ([[:en:Hangul]])
## [[ৰোমান লিপি]] ([[:en:Latin alphabet]])
# [[সাক্ষৰতা]] ([[:en:Literacy]])
# '''[[অনুবাদ]] ([[:en:Translation]])'''
# '''[[সাহিত্য]] ([[:en:Literature]])'''
## [[গদ্য]] ([[:en:Prose]])
## [[দ্য আৰ্ট অফ ৱাৰ]] ([[:en:The Art of War]])
## [[কল্প-সাহিত্য]] ([[:en:Fiction]])
### [[আলিফ লেইলা]] ([[:en:One Thousand and One Nights]])
## [[উপন্যাস]] ([[:en:Novel]])
### [[ড্ৰিম অফ দা ৰেড চেম্বাৰ]] ([[:en:Dream of the Red Chamber]])
### [[দ্য টেল অফ গেঞ্জি]] ([[:en:The Tale of Genji]])
## '''[[কবিতা]] ([[:en:Poetry]])'''
### [[গিলগামেশৰ মহাকাব্য]] ([[:en:Epic of Gilgamesh]])
### [[ইলিয়াদ]] ([[:en:Iliad]])
### [[মহাভাৰত]] ([[:en:Mahābhārata]])
### [[শাহনামা]] ([[:en:Shāhnāma]])

== প্ৰমিতি ==
# '''[[প্ৰমিতি]] ([[:en:Measurement]])'''
# [[আন্তৰ্জাতিক একক পদ্ধতি]] ([[:en:International System of Units]])

=== ভৰ, আয়তন আৰু দূৰত্ব ===
# [[কিলোগ্ৰাম]] ([[:en:Kilogram]])
# [[লিটাৰ]] ([[:en:Litre]])
# [[মিটাৰ]] ([[:en:Metre]])

=== সময় ===
{{div col|2}}
# '''[[দিনপঞ্জী]] ([[:en:Calendar]])'''
## [[গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী]] ([[:en:Gregorian calendar]])
# [[ঘড়ী]] ([[:en:Clock]])
# [[ছেকেণ্ড]] ([[:en:Second]])
# '''[[দিন]] ([[:en:Day]])'''
# '''[[বছৰ]] ([[:en:Year]])'''
# [[সময় অঞ্চল]] ([[:en:Time zone]])
{{div col end}}

== বিজ্ঞান ==
# '''[[বিজ্ঞান]] ([[:en:Science]])'''
# '''[[প্ৰকৃতি]] ([[:en:Nature]])'''

=== জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জ্যোতিৰ্বিজ্ঞান]] ([[:en:Astronomy]])'''
# [[গ্ৰহাণু]] ([[:en:Asteroid]])
# '''[[মহানাদ]] ([[:en:Big Bang]])'''
# '''[[কৃষ্ণগহ্বৰ]] ([[:en:Black hole]])'''
# [[ধূমকেতু]] ([[:en:Comet]])
# '''[[তাৰকাৰাজ্য]] ([[:en:Galaxy]])'''
## [[হাতীপটি]] ([[:en:Milky Way]])
# '''[[চন্দ্ৰ]] ([[:en:Moon]])'''
# '''[[গ্ৰহ]] ([[:en:Planet]])'''
## '''[[পৃথিৱী]] ([[:en:Earth]])'''
## [[বৃহস্পতি গ্ৰহ]] ([[:en:Jupiter]])
## [[মঙ্গল গ্ৰহ]] ([[:en:Mars]])
## [[বুধ গ্ৰহ]] ([[:en:Mercury]])
## [[নেপচুন]] ([[:en:Neptune]])
## [[শনি গ্ৰহ]] ([[:en:Saturn]])
## [[ইউৰেনাচ]] ([[:en:Uranus]])
## [[শুক্ৰ গ্ৰহ]] ([[:en:Venus]])
# [[সৌৰজগত]] ([[:en:Solar System]])
# [[মহাকাশ যাত্ৰা]] ([[:en:Spaceflight]])
# '''[[নক্ষত্ৰ]] ([[:en:Star]])'''
## '''[[সূৰ্য]] ([[:en:Sun]])'''
# [[বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড]] ([[:en:Universe]])
{{div col end}}

=== জীৱবিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[জীৱবিজ্ঞান]] ([[:en:Biology]])'''
# জৈৱ উপাদান
## '''[[ডি এন এ]] ([[:en:DNA]])'''
## [[উৎসেচক]] ([[:en:Enzyme]])
## [[মাংসসাৰ]] ([[:en:Protein]])
# [[উদ্ভিদবিজ্ঞান]] ([[:en:Botany]])
# '''[[মৃত্যু]] ([[:en:Death]])'''
## [[আত্মহত্যা]] ([[:en:Suicide]])
# [[পৰিস্থিতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Ecology]])
## [[বিপন্ন প্ৰজাতি]] ([[:en:Endangered species]])
# [[ঘৰুৱাকৰণ]] ([[:en:Domestication]])
# '''[[জীৱন]] ([[:en:Life]])'''
# [[জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন]] ([[:en:Biological classification]])
## [[প্ৰজাতি (জীৱবিদ্যা)]] ([[:en:Species]])
{{div col end}}
==== জৈবিক প্ৰক্ৰিয়া ====
# '''[[বিপাক ক্ৰিয়া]] ([[:en:Metabolism]])'''
## [[পাচন]] ([[:en:Digestion]])
## [[সালোক সংশ্লেষণ]] ([[:en:Photosynthesis]])
## [[শ্বাসক্ৰিয়া]] ([[:en:Breathing]])
# '''[[ক্ৰমবিকাশ]] ([[:en:Evolution]])'''
# '''[[প্ৰজনন]] ([[:en:Reproduction]])'''
## [[গৰ্ভধাৰণ]] ([[:en:Pregnancy]])
## [[লিংগ]] ([[:en:Sex]])

==== জীৱ ====
# '''[[জীৱ]] ([[:en:Organism]])'''
# '''[[প্ৰাণী]] ([[:en:Animal]])'''
## [[ঘূৰণীয়া কৃমি]] ([[:en:Nematode]])
## [[কোমলদেহী প্ৰাণী]] ([[:en:Mollusca]])
## [[সন্ধিপদী প্ৰাণী]] ([[:en:Arthropod]])
### '''[[পতংগ]] ([[:en:Insect]])'''
#### [[পৰুৱা]] ([[:en:Ant]])
#### [[মৌ-মাখি]] ([[:en:Bee]])
#### [[মহ]] ([[:en:Mosquito]])
### [[মকৰা]] ([[:en:Spider]])
## ক'ৰডাটা
### '''[[উভচৰ প্ৰাণী]] ([[:en:Amphibian]])'''
### '''[[চৰাই]] ([[:en:Bird]])'''
#### [[কুকুৰা]] ([[:en:Chicken]])
#### [[পাৰ চৰাই]] ([[:en:Pigeons and doves]])
### '''[[মাছ]] ([[:en:Fish]])'''
#### [[হাংগৰ]] ([[:en:Shark]])
### '''[[স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Mammal]])'''
#### [[উট]] ([[:en:Camel]])
#### [[মেকুৰী]] ([[:en:Cat]])
#### [[গৰু]] ([[:en:Cattle]])
#### [[কুকুৰ]] ([[:en:Dog]])
#### [[ঘোঁৰা]] ([[:en:Horse]])
#### [[ভেড়া]] ([[:en:Sheep]])
#### [[তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী]] ([[:en:Rodent]])
#### [[গাহৰি]] ([[:en:Domestic pig]])
#### [[প্ৰাইমেট]] ([[:en:Primate]])
##### '''[[মানুহ]] ([[:en:Human]])'''
#### [[সামুদ্ৰিক স্তন্যপায়ী প্ৰাণী]] ([[:en:Marine mammal]])
##### [[তিমি]] ([[:en:Cetacea]])
### '''[[সৰীসৃপ]] ([[:en:Reptile]])'''
#### [[ডাইন’চৰ]] ([[:en:Dinosaur]])
#### [[সাপ]] ([[:en:Snake]])
# [[আৰ্কিয়া]] ([[:en:Archaea]])
# '''[[বেক্টেৰিয়া]] ([[:en:Bacteria]])'''
# '''[[ভেঁকুৰ]] ([[:en:Fungus]])'''
# '''[[উদ্ভিদ]] ([[:en:Plant]])'''
## [[ফুল]] ([[:en:Flower]])
## [[বৃক্ষ]] ([[:en:Tree]])
# [[প্ৰটিষ্টা]] ([[:en:Protist]])

==== শৰীৰস্থান ====
# '''[[শৰীৰস্থান]] ([[:en:Anatomy]])'''
# [[স্তন]] ([[:en:Breast]])
# '''[[কোষ (জীৱবিজ্ঞান)]] ([[:en:Cell (biology)]])'''
# [[সংবহন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Circulatory system]])
## [[তেজ]] ([[:en:Blood]])
## [[হৃদযন্ত্ৰ]] ([[:en:Heart]])
# [[অন্তঃস্ৰাৱী তন্ত্ৰ]] ([[:en:Endocrine system]])
# [[পাচন নলী]] ([[:en:Human gastrointestinal tract]])
## [[বৃহদান্ত্ৰ]] ([[:en:Large intestine]])
## [[ক্ষুদ্ৰান্ত্ৰ]] ([[:en:Small intestine]])
## [[যকৃৎ]] ([[:en:Liver]])
# [[পেশী]] ([[:en:Muscle]])
# [[স্নায়ু তন্ত্ৰ]] ([[:en:Nervous system]])
## [[মস্তিষ্ক]] ([[:en:Brain]])
## [[স্নায়ু]] ([[:en:Nerve]])
## [[সংবেদন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Sensory system]])
### [[কৰ্ণ (অংগ)]] ([[:en:Ear]])
### [[নাক]] ([[:en:Nose]])
### [[চকু]] ([[:en:Eye]])
# [[প্ৰজনন তন্ত্ৰ]] ([[:en:Reproductive system]])
# [[শ্বাস তন্ত্ৰ]] ([[:en:Respiratory system]])
# [[কংকাল]] ([[:en:Skeleton]])
# [[চৰ্ম]] ([[:en:Skin]])

=== স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[চিকিৎসা বিজ্ঞান]] ([[:en:Medicine]])'''
# [[আসক্তি]] ([[:en:Addiction]])
## [[ইথান'ল]] ([[:en:Ethanol]])
## [[ধঁপাত]] ([[:en:Tobacco]])
# [[আলজেমাৰ ৰোগ]] ([[:en:Alzheimer's disease]])
# '''[[কৰ্কট ৰোগ]] ([[:en:Cancer]])'''
# [[ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰী ডিজিজ]] ([[:en:COPD]])
# [[পানীলগা জ্বৰ]] ([[:en:Common cold]])
# [[দন্ত চিকিৎসা]] ([[:en:Dentistry]])
# [[প্ৰতিবন্ধকতা]] ([[:en:Disability]])
## [[অন্ধত্ব]] ([[:en:Blindness]])
## [[বধিৰতা]] ([[:en:Deafness]])
# [[মানসিক বিসংগতি]] ([[:en:Mental disorder]])
# '''[[ৰোগ]] ([[:en:Disease]])'''
# [[মৃগীৰোগ]] ([[:en:Epilepsy]])
# [[ঔষধ]] ([[:en:Pharmaceutical drug]])
## [[প্ৰতিজৈৱিক]] ([[:en:Antibiotic]])
# '''[[স্বাস্থ্য]] ([[:en:Health]])'''
# [[গেষ্ট্ৰ’এণ্টেৰাইটিছ]] ([[:en:Gastroenteritis]])
# [[মূৰৰ বিষ]] ([[:en:Headache]])
# [[মাইঅ'কাৰ্দিয়েল ইনফাৰ্কচন]] ([[:en:Heart attack]])
# [[প্ৰতিৰোধ তন্ত্ৰ]] ([[:en:Immune system]])
# '''[[মেলেৰিয়া]] ([[:en:Malaria]])'''
# [[অপুষ্টি]] ([[:en:Malnutrition]])
# [[ঋতুস্ৰাৱ]] ([[:en:Menstruation]])
# [[মেদবহুলতা]] ([[:en:Obesity]])
# [[বৈশ্বিক মহামাৰী]] ([[:en:Pandemic]])
# [[নিউম'নিয়া]] ([[:en:Pneumonia]])
# [[প'লিঅ'মায়েলাইটিছ]] ([[:en:Poliomyelitis]])
# [[যৌন সংক্ৰামক ৰোগ]] ([[:en:Sexually transmitted disease]])
## '''[[এইড্‌ছ]] ([[:en:AIDS]])'''
# [[ষ্ট্ৰ'ক]] ([[:en:Stroke]])
# [[যক্ষ্মা]] ([[:en:Tuberculosis]])
# [[বহুমূত্ৰ ৰোগ]] ([[:en:Diabetes mellitus]])
# '''[[ছিটা]] ([[:en:Vaccine]])'''
# [[ভাইৰাছ]] ([[:en:Virus]])
## [[ইনফ্লুৱেঞ্জা]] ([[:en:Influenza]])
## [[বৰআই]] ([[:en:Smallpox]])
{{div col end}}

=== ৰসায়ন বিজ্ঞান ===
{{div col|2}}
# '''[[ৰসায়ন বিজ্ঞান]] ([[:en:Chemistry]])'''
# [[অজৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Inorganic chemistry]])
# [[জৈৱ ৰসায়ন]] ([[:en:Biochemistry]])
## [[হৰম'ন]] ([[:en:Hormone]])
# [[ৰাসায়নিক যৌগ]] ([[:en:Chemical compound]])
## [[অম্ল]] ([[:en:Acid]])
## [[ক্ষাৰ]] ([[:en:Base (chemistry)]])
## [[লৱণ]] ([[:en:Salt]])
# '''[[ৰাসায়নিক মৌল]] ([[:en:Chemical element]])'''
## '''[[পৰ্যাবৃত্ত তালিকা]] ([[:en:Periodic table]])'''
## [[এলুমিনিয়াম]] ([[:en:Aluminium]])
## [[কাৰ্বন]] ([[:en:Carbon]])
## [[তাম]] ([[:en:Copper]])
## '''[[সোণ]] ([[:en:Gold]])'''
## '''[[উদজান]] ([[:en:Hydrogen]])'''
## '''[[লো]] ([[:en:Iron]])'''
## [[নাইট্ৰ'জেন]] ([[:en:Nitrogen]])
## '''[[অম্লজান]] ([[:en:Oxygen]])'''
## [[ৰূপ]] ([[:en:Silver]])
## [[টিন]] ([[:en:Tin]])
# [[জৈৱিক ৰসায়ন]] ([[:en:Organic chemistry]])
## [[এলক'হল]] ([[:en:Alcohol]])
## [[শৰ্কৰা]] ([[:en:Carbohydrate]])
## [[লিপিড]] ([[:en:Lipid]])
# '''[[অণু]] ([[:en:Molecule]])'''
# [[বিশ্লেষণাত্মক ৰসায়ন]] ([[:en:Analytical chemistry]])
# [[ভৌত ৰসায়ন]] ([[:en:Physical chemistry]])
{{div col end}}

=== পৃথিৱী বিজ্ঞান ===
# [[হিমস্খলন]] ([[:en:Avalanche]])
# '''[[জলবায়ু]] ([[:en:Climate]])'''
## [[এল নিনয়'–দক্ষিণ দোলন]] ([[:en:El Niño–Southern Oscillation]])
## [[গোলকীয় উষ্ণতা বৃদ্ধি]] ([[:en:Global warming]])
# [[ভূমিকম্প]] ([[:en:Earthquake]])
# '''[[ভূ-বিজ্ঞান]] ([[:en:Geology]])'''
## '''[[খনিজ পদাৰ্থ]] ([[:en:Mineral]])'''
### [[হীৰা]] ([[:en:Diamond]])
## [[ফলক বিৱৰ্তন]] ([[:en:Plate tectonics]])
## [[শিল]] ([[:en:Rock]])
# [[প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ]] ([[:en:Natural disaster]])
## [[বানপানী]] ([[:en:Flood]])
## [[ছুনামি]] ([[:en:Tsunami]])
# [[আগ্নেয়গিৰি]] ([[:en:Volcano]])
# '''[[বতৰ]] ([[:en:Weather]])'''
## [[ডাৱৰ]] ([[:en:Cloud]])
## [[বৰষুণ]] ([[:en:Rain]])
## [[তুষাৰ]] ([[:en:Snow]])
## [[ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tornado]])
## [[ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ]] ([[:en:Tropical cyclone]])
## [[বতাহ]] ([[:en:Wind]])

=== পদাৰ্থ বিজ্ঞান ===
# '''[[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]] ([[:en:Physics]])'''
# [[ত্বৰণ]] ([[:en:Acceleration]])
# '''[[পৰমাণু]] ([[:en:Atom]])'''
# '''[[শক্তি]] ([[:en:Energy]])'''
## [[শক্তিৰ সংৰক্ষণশীলতা]] ([[:en:Conservation of energy]])
# '''[[বিদ্যুৎ চুম্বকীয় বিকিৰণ]] ([[:en:Electromagnetic radiation]])'''
## [[অৱলোহিত ৰশ্মি]] ([[:en:Infrared]])
## [[অতিবেঙুনীয়া ৰশ্মি]] ([[:en:Ultraviolet]])
## [[পোহৰ]] ([[:en:Light]])
### '''[[ৰং]] ([[:en:Color]])'''
# [[ধ্ৰুপদী বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Classical mechanics]])
# '''[[বল]] ([[:en:Force]])'''
## [[বিদ্যুত চুম্বকত্ব]] ([[:en:Electromagnetism]])
### [[চুম্বকীয় ক্ষেত্ৰ]] ([[:en:Magnetic field]])
## [[মহাকৰ্ষণ]] ([[:en:Gravitation]])
## [[প্ৰবল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Strong interaction]])
## [[দুৰ্বল আন্তঃক্ৰিয়া]] ([[:en:Weak interaction]])
# [[চুম্বক]] ([[:en:Magnet]])
# '''[[ভৰ]] ([[:en:Mass]])'''
# '''[[ধাতু]] ([[:en:Metal]])'''
## [[তীখা]] ([[:en:Steel]])
# [[নিউক্লীয় বিভাজন]] ([[:en:Nuclear fission]])
# '''[[পদাৰ্থৰ অৱস্থা]] ([[:en:State of matter]])'''
## [[গেছ|গেছীয়]] ([[:en:Gas]])
## [[জুলীয়া]] ([[:en:Liquid]])
## [[প্লাজমা]] ([[:en:Plasma]])
## [[কঠিন]] ([[:en:Solid]])
# [[কোৱাণ্টাম বলবিজ্ঞান]] ([[:en:Quantum mechanics]])
# [[তেজস্ক্ৰিয়তা]] ([[:en:Radioactive decay]])
# '''[[সাধাৰণ আপেক্ষিকতাবাদ]] ([[:en:General relativity]])'''
# [[বিশেষ আপেক্ষিকতাবাদ তত্ত্ব]] ([[:en:Special relativity]])
# [[অৰ্ধপৰিবাহী]] ([[:en:Semiconductor]])
# '''[[শব্দ]] ([[:en:Sound]])'''
# '''[[বেগ]] ([[:en:Velocity]])'''
## [[পোহৰৰ বেগ]] ([[:en:Speed of light]])
# [[উষ্ণতা]] ([[:en:Temperature]])
# '''[[সময়]] ([[:en:Time]])'''
# [[তাপগতি বিজ্ঞান]] ([[:en:Thermodynamics]])
# [[ভেকুৱাম]] ([[:en:Vacuum]])

=== গণিত ===
{{div col|2}}
# '''[[গণিত]] ([[:en:Mathematics]])'''
# '''[[পাটীগণিত]] ([[:en:Arithmetic]])'''
## [[ঘাতাংক]] ([[:en:Logarithm]])
## '''[[সংখ্যা]] ([[:en:Number]])'''
## [[সংখ্যাতত্ত্ব]] ([[:en:Number theory]])
# '''[[বীজগণিত]] ([[:en:Algebra]])'''
## [[জটিল সংখ্যা]] ([[:en:Complex number]])
## [[সমীকৰণ]] ([[:en:Equation]])
## [[ৰৈখিক বীজগণিত]] ([[:en:Linear algebra]])
# '''[[জ্যামিতি]] ([[:en:Geometry]])'''
## [[কোণ]] ([[:en:Angle]])
## [[ক্ষেত্ৰফল]] ([[:en:Area]])
## [[স্থানাংক প্ৰণালী]] ([[:en:Coordinate system]])
## [[পাই]] ([[:en:Pi]])
## [[পাইথেগাৰাছৰ উপপাদ্য]] ([[:en:Pythagorean theorem]])
## [[সমমিতি]] ([[:en:Symmetry]])
## [[ত্ৰিকোণমিতি]] ([[:en:Trigonometry]])
# [[গাণিতিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Mathematical analysis]])
## [[অৱকলনীয় সমীকৰণ]] ([[:en:Differential equation]])
## [[সাংখ্যিক বিশ্লেষণ]] ([[:en:Numerical analysis]])
# সম্ভাৱিতা আৰু পৰিসংখ্যা
## [[পৰিসংখ্যা]] ([[:en:Statistics]])
# যুক্তিতত্ত্ব আৰু আধাৰ
## [[ফলন]] ([[:en:Function (mathematics)]])
## [[অসীম]] ([[:en:Infinity]])
## [[গাণিতিক প্ৰমাণ]] ([[:en:Mathematical proof]])
## [[সংহতি তত্ত্ব]] ([[:en:Set theory]])
{{div col end}}

== খাদ্য আৰু কৃষি ==

=== কৃষি ===
# '''[[কৃষি]] ([[:en:Agriculture]])'''
## [[জলসিঞ্চন]] ([[:en:Irrigation]])
## [[নাঙল]] ([[:en:Plough]])

===খাদ্য===
{{div col|2}}
# '''[[খাদ্য]] ([[:en:Food]])'''
# [[পাউৰুটী]] ([[:en:Bread]])
# [[খাদ্যশস্য]] ([[:en:Cereal]])
## [[যৱ]] ([[:en:Barley]])
## [[মাকৈ]] ([[:en:Maize]])
## [[অ'ট]] ([[:en:Oat]])
## [[চাউল]] ([[:en:Rice]])
## [[ৰাই]] ([[:en:Rye]])
## [[জোৱাৰ]] ([[:en:Sorghum]])
## [[ঘেঁহু]] ([[:en:Wheat]])
# [[পনীৰ]] ([[:en:Cheese]])
# [[চকলেট]] ([[:en:Chocolate]])
# [[মৌ]] ([[:en:Honey]])
# [[ফল]] ([[:en:Fruit]])
## [[আপেল]] ([[:en:Apple]])
## [[কল]] ([[:en:Banana]])
## [[আঙুৰ]] ([[:en:Grape]])
## [[চয়াবিন]] ([[:en:Soybean]])
## [[নেমু]] ([[:en:Lemon]])
## [[বাদাম]] ([[:en:Nut (fruit)]])
# [[মাংস]] ([[:en:Meat]])
# [[চেনি]] ([[:en:Sugar]])
# [[শাক-পাচলি]] ([[:en:Vegetable]])
## [[আলু (পাচলি)|আলু]] ([[:en:Potato]])
{{div col end}}

=== পানীয় ===
{{div col|2}}
# [[বিয়েৰ]] ([[:en:Beer]])
# [[কফি]] ([[:en:Coffee]])
# [[ফলৰ ৰস]] ([[:en:Juice]])
# '''[[গাখীৰ]] ([[:en:Milk]])'''
# [[চাহ]] ([[:en:Tea]])
# '''[[পানী]] ([[:en:Water]])'''
# [[সুৰা]] ([[:en:Wine]])
{{div col end}}

== প্ৰযুক্তি ==
{{div col|2}}
# '''[[প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Technology]])'''
# [[জৈৱ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Biotechnology]])
# [[কাপোৰ]] ([[:en:Clothing]])
## [[কপাহ]] ([[:en:Cotton]])
# [[অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা]] ([[:en:Engineering]])
## [[যন্ত্ৰ]] ([[:en:Machine]])
## [[ৰবট]] ([[:en:Robot]])
## [[স্ক্ৰু]] ([[:en:Screw]])
## [[চকা]] ([[:en:Wheel]])
# [[ধাতুবিজ্ঞান]] ([[:en:Metallurgy]])
# [[নেন'প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Nanotechnology]])
{{div col end}}

=== যোগাযোগ ===
{{div col|2}}
# '''[[যোগাযোগ]] ([[:en:Communication]])'''
# [[কিতাপ]] ([[:en:Book]])
# '''[[তথ্য]] ([[:en:Information]])'''
## [[বিশ্বকোষ]] ([[:en:Encyclopedia]])
# [[সাংবাদিকতা]] ([[:en:Journalism]])
## [[বাতৰিকাকত]] ([[:en:Newspaper]])
## [[গণমাধ্যম]] ([[:en:Mass media]])
# [[মুদ্ৰণ]] ([[:en:Printing]])
# [[টেলিফোন]] ([[:en:Telephone]])
{{div col end}}

=== অণুবিদ্যুৎ বা ইলেক্ট্ৰনিক্স ===
{{div col|2}}
# [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]] ([[:en:Electronics]])
## [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] ([[:en:Electric current]])
## [[কম্পনাংক]] ([[:en:Frequency]])
# উপাদান
## [[ধাৰক]] ([[:en:Capacitor]])
## [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
## [[ট্ৰানজিষ্টৰ]] ([[:en:Transistor]])
## [[ডায়ড]] ([[:en:Diode]])
## [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
## [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
{{div col end}}

==== কম্পিউটাৰ আৰু ইণ্টাৰনেট ====
{{div col|2}}
# '''[[কম্পিউটাৰ]] ([[:en:Computer]])'''
## [[হাৰ্ড ডিস্ক ড্ৰাইভ]] ([[:en:Hard disk drive]])
## [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা]] ([[:en:Artificial intelligence]])
# [[তথ্য প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Information technology]])
## [[এলগৰিথম আৰু ডেইটা ষ্ট্ৰাকচাৰ]] ([[:en:Algorithm]])
# [[ইণ্টাৰনেট]] ([[:en:Internet]])
## [[ইমেইল]] ([[:en:Email]])
## [[ৱৰ্ল্ড ৱাইড ৱেব]] ([[:en:World Wide Web]])
# [[অপাৰেটিং চিষ্টেম]] ([[:en:Operating system]])
# [[প্ৰগ্ৰামিং ভাষা]] ([[:en:Programming language]])
# [[ছফ্টৱেৰ]] ([[:en:Software]])
{{div col end}}

=== শক্তি আৰু ইন্ধন ===
{{div col|2}}
# [[নবীকৰণীয় শক্তি]] ([[:en:Renewable energy]])
# [[বিদ্যুৎ]] ([[:en:Electricity]])
## [[পাৰমাণবিক শক্তি]] ([[:en:Nuclear power]])
# [[জীৱাশ্ম ইন্ধন]] ([[:en:Fossil fuel]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[ভাপ ইঞ্জিন]] ([[:en:Steam engine]])
# [[জুই]] ([[:en:Fire]])
{{div col end}}

=== সামগ্ৰী ===
{{div col|2}}
# [[কাঁচ]] ([[:en:Glass]])
# [[কাগজ]] ([[:en:Paper]])
# [[প্লাষ্টিক]] ([[:en:Plastic]])
# [[কাঠ]] ([[:en:Wood]])
{{div col end}}

=== যাতায়াত ===
{{div col|2}}
# [[পৰিবহণ]] ([[:en:Transport]])
# [[বিমান]] ([[:en:Aircraft]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[চাইকেল]] ([[:en:Bicycle]])
# [[ডুবযান]] ([[:en:Submarine]])
# [[জাহাজ]] ([[:en:Ship]])
# [[ৰেলগাড়ী]] ([[:en:Train]])
{{div col end}}

=== অস্ত্ৰশস্ত্ৰ ===
{{div col|2}}
# [[অস্ত্ৰ]] ([[:en:Weapon]])
## [[তৰোৱাল]] ([[:en:Sword]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
## [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[পাৰমাণবিক অস্ত্ৰ]] ([[:en:Nuclear weapon]])
## [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])
# [[বিস্ফোৰক সামগ্ৰী]] ([[:en:Explosive material]])
## [[বাৰুদ]] ([[:en:Gunpowder]])
{{div col end}}

== কলা আৰু বিনোদন ==
{{div col|2}}
# '''[[সংস্কৃতি]] ([[:en:Culture]])'''
# '''[[কলা]] ([[:en:Art]])'''
## [[কমিক্‌ছ]] ([[:en:Comics]])
## [[চিত্ৰকলা]] ([[:en:Painting]])
## [[ফটোগ্ৰাফী]] ([[:en:Photography]])
## [[ভাস্কৰ্য]] ([[:en:Sculpture]])
## [[মৃৎশিল্প]] ([[:en:Pottery]])
# [[নৃত্য]] ([[:en:Dance]])
# [[ফেশ্বন]] ([[:en:Fashion]])
# [[থিয়েটাৰ]] ([[:en:Theatre]])
# [[কেলিগ্ৰাফী]] ([[:en:Calligraphy]])
{{div col end}}

=== স্থাপত্যবিদ্যা আৰু অসামৰিক অভিযান্ত্ৰিকী ===
{{div col|2}}
# '''[[স্থাপত্য]] ([[:en:Architecture]])'''
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# '''[[ঘৰ]] ([[:en:House]])'''
# উল্লেখযোগ্য স্থাপত্য
## [[এংকৰ ৱাট]] ([[:en:Angkor Wat]])
## [[ক'ল'ছিয়াম]] ([[:en:Colosseum]])
## [[চীনৰ মহাপ্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Wall of China]])
## [[আইফেল টাৱাৰ]] ([[:en:Eiffel Tower]])
## [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
## [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
## [[পাৰ্থেনন মন্দিৰ]] ([[:en:Parthenon]])
## [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
## [[ছেইণ্ট পিটাৰ্ছ বেছিলিকা]] ([[:en:St. Peter's Basilica]])
## [[ষ্টেচু অফ লিবাৰ্টি]] ([[:en:Statue of Liberty]])
## [[তাজমহল]] ([[:en:Taj Mahal]])
## [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[পিৰামিড]] ([[:en:Pyramid]])
# [[টাৱাৰ]] ([[:en:Tower]])
{{div col end}}

=== চলচ্চিত্ৰ, ৰেডিঅ' আৰু দূৰদৰ্শন ===
{{div col|2}}
# '''[[চলচ্চিত্ৰ]] ([[:en:Film]])'''
## [[এনিমেছন]] ([[:en:Animation]])
# '''[[অনাতাঁৰ প্ৰযুক্তি]] ([[:en:Radio]])'''
# '''[[দূৰদৰ্শন]] ([[:en:Television]])'''
{{div col end}}

===সংগীত===
# '''[[সংগীত]] ([[:en:Music]])'''
# [[গীত]] ([[:en:Song]])
# উল্লেখযোগ্য সংগীতৰ প্ৰকাৰ
## [[ব্লুজ]] ([[:en:Blues]])
## [[শাস্ত্ৰীয় সংগীত]] ([[:en:Classical music]])
### [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
### [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
## [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
## [[ফ্লামেঙ্কো]] ([[:en:Flamenco]])
## [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
## [[জ্যাজ সংগীত]] ([[:en:Jazz]])
## [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
## [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
## [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# উল্লেখযোগ্য বাদ্যযন্ত্ৰ
## [[ঢোল]] ([[:en:Drum]])
## [[বাঁহী]] ([[:en:Flute]])
## [[গীটাৰ]] ([[:en:Guitar]])
## [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
## [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
## [[ভায়'লিন]] ([[:en:Violin]])

=== বিনোদন ===
{{div col|2}}
# '''[[খেল]] ([[:en:Game]])'''
## [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
## [[দবা খেল]] ([[:en:Chess]])
## [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
## [[ভিডিঅ' গেম]] ([[:en:Video game]])
# [[জুৱা খেল]] ([[:en:Gambling]])
# [[সমৰ কলা]] ([[:en:Martial arts]])
## [[কাৰাটে]] ([[:en:Karate]])
## [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[অলিম্পিক]] ([[:en:Olympic Games]])
# '''[[ক্ৰীড়া]] ([[:en:Sport]])'''
## [[এথলেটিকছ]] ([[:en:Sport of athletics]])
## [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
## [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
## [[ক্ৰিকেট]] ([[:en:Cricket]])
## [[ফুটবল]] ([[:en:Association football]])
## [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
## [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])
## [[টেনিছ]] ([[:en:Tennis]])
# '''[[খেলনা]] ([[:en:Toy]])'''
{{div col end}}

== ইতিহাস ==
# '''[[ইতিহাস]] ([[:en:History]])'''

==== প্ৰাক-ইতিহাস আৰু প্ৰাচীন বিশ্ব‎ ====
{{div col|2}}
# [[প্ৰাক-ইতিহাস]] ([[:en:Prehistory]])
# [[প্ৰস্তৰ যুগ]] ([[:en:Stone Age]])
# [[ব্ৰঞ্জ যুগ]] ([[:en:Bronze Age]])
# [[লৌহ যুগ]] ([[:en:Iron Age]])
# [[মেচ'পটেমিয়া]] ([[:en:Mesopotamia]])
# [[সুমেৰ]] ([[:en:Sumer]])
# [[প্ৰাচীন ইজিপ্ট]] ([[:en:Ancient Egypt]])
# [[প্ৰাচীন গ্ৰীচ]] ([[:en:Ancient Greece]])
# [[ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Roman Empire]])
# [[হান ৰাজবংশ]] ([[:en:Han Dynasty]])
# [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Gupta Empire]])
{{div col end}}

==== মধ্যযুগ আৰু প্ৰাৰম্ভিক আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[ইউৰোপীয় জ্ঞানোদয়]] ([[:en:Age of Enlightenment]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[ক্ৰুচেদ]] ([[:en:Crusades]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মায়া সভ্যতা]] ([[:en:Mayan Civilization]])
# [[মধ্যযুগ]] ([[:en:Middle Ages]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[অটোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Ottoman Empire]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[নৱ-জাগৰণ]] ([[:en:Renaissance]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[ভাইকিংছ]] ([[:en:Vikings]])
{{div col end}}

==== আধুনিক যুগ ====
{{div col|2}}
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[বৰ্ণবৈষম্য নীতি]] ([[:en:Apartheid]])
# '''[[ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:British Empire]])'''
# '''[[শীতল যুদ্ধ]] ([[:en:Cold War]])'''
# [[সাংস্কৃতিক বিপ্লৱ]] ([[:en:Cultural Revolution]])
# '''[[ফৰাচী বিপ্লৱ]] ([[:en:French Revolution]])'''
# [[মহামন্দা]] ([[:en:Great Depression]])
# [[ইহুদী গণহত্যা]] ([[:en:The Holocaust]])
# '''[[শিল্প বিপ্লৱ]] ([[:en:Industrial Revolution]])'''
# [[নাজী জাৰ্মানী]] ([[:en:Nazi Germany]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) &lt;!-- most significant event in Japanese history --&gt;
# [[ৰুছ বিপ্লৱ]] ([[:en:Russian Revolution]])
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])
# '''[[প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War I]])'''
# '''[[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]] ([[:en:World War II]])'''
{{div col end}}

== ভূগোল ==
{{div col|2}}
এই অংশত ভূগোলৰ কিছুমান সাধাৰণ ধাৰণা আৰু পৃথিৱীৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভৌগোলিক অঞ্চলসমূহ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে।
# '''[[ভূগোল]] ([[:en:Geography]])'''
# '''[[চহৰ]] ([[:en:City]])'''
# '''[[মহাদেশ]] ([[:en:Continent]])'''
# [[অৰণ্য]] ([[:en:Forest]])
# [[পৰ্বত]] ([[:en:Mountain]])
# [[মৰুভূমি]] ([[:en:Desert]])
# [[সুমেৰু]] ([[:en:North Pole]])
# '''[[মহাসাগৰ]] ([[:en:Ocean]])'''
# [[নদী]] ([[:en:River]])
# '''[[সাগৰ]] ([[:en:Sea]])'''
# [[কুমেৰু]] ([[:en:South Pole]])

=== মহাদেশ আৰু প্ৰমুখ অঞ্চল ===
# '''[[আফ্ৰিকা]] ([[:en:Africa]])'''
# '''[[এণ্টাৰ্কটিকা]] ([[:en:Antarctica]])'''
# '''[[এছিয়া]] ([[:en:Asia]])'''
# '''[[ইউৰোপ]] ([[:en:Europe]])'''
# [[মধ্যপ্ৰাচ্য]] ([[:en:Middle East]])
# '''[[উত্তৰ আমেৰিকা]] ([[:en:North America]])'''
# '''[[ওচেনিয়া]] ([[:en:Oceania]])'''
# '''[[দক্ষিণ আমেৰিকা]] ([[:en:South America]])'''
{{div col end}}

=== দেশ ===
{{div col|3}}
[[সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ তালিকা]]ত থকা আটাইবোৰ দেশৰে প্ৰবন্ধ ৱিকিপিডিয়াত থকাটো বাঞ্ছনীয়। পিছে সৰু ৱিকিপিডিয়াবোৰৰ বাবে ইয়াত কিছুমান দেশক অধিক প্ৰাধন্য দিয়া হৈছে।
# [[আফগানিস্তান]] ([[:en:Afghanistan]])
# [[আলজেৰিয়া]] ([[:en:Algeria]])
# [[আৰ্জেণ্টিনা]] ([[:en:Argentina]])
# [[অষ্ট্ৰেলিয়া]] ([[:en:Australia]])
# [[অষ্ট্ৰিয়া]] ([[:en:Austria]])
# [[বাংলাদেশ]] ([[:en:Bangladesh]])
# '''[[ব্ৰাজিল]] ([[:en:Brazil]])'''
# [[কানাডা]] ([[:en:Canada]])
# '''[[চীন]] ([[:en:China]])'''
# [[কংগো গণৰাজ্য]] ([[:en:Democratic Republic of the Congo]])
# [[কিউবা]] ([[:en:Cuba]])
# [[ইজিপ্ত]] ([[:en:Egypt]])
# [[ইথিঅ'পিয়া]] ([[:en:Ethiopia]])
# '''[[ফ্ৰান্স]] ([[:en:France]])'''
# '''[[জাৰ্মানী]] ([[:en:Germany]])'''
# '''[[ভাৰত]] ([[:en:India]])'''
# [[ইণ্ডোনেছিয়া]] ([[:en:Indonesia]])
# '''[[ইৰান]] [[:en:Iran]])'''
# [[ইৰাক]] ([[:en:Iraq]])
# [[ইজৰাইল]] ([[:en:Israel]])
# '''[[ইটালী]] ([[:en:Italy]])'''
# '''[[জাপান]] ([[:en:Japan]])'''
# [[মেক্সিকো]] ([[:en:Mexico]])
# [[নেদাৰলেণ্ড]] ([[:en:Netherlands]])
# [[নিউজিলেণ্ড]] ([[:en:New Zealand]])
# [[নাইজেৰিয়া]] ([[:en:Nigeria]])
# [[পাকিস্তান]] ([[:en:Pakistan]])
# [[পোলেণ্ড]] ([[:en:Poland]])
# [[পৰ্তুগাল]] ([[:en:Portugal]])
# '''[[ৰাছিয়া]] ([[:en:Russia]])'''
# [[চৌদি আৰৱ]] ([[:en:Saudi Arabia]])
# [[ছিংগাপুৰ]] ([[:en:Singapore]])
# [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]] ([[:en:South Africa]])
# [[দক্ষিণ কোৰিয়া]] ([[:en:South Korea]])
# '''[[স্পেইন]] ([[:en:Spain]])'''
# [[চুদান]] ([[:en:Sudan]])
# [[ছুইজাৰলেণ্ড]] ([[:en:Switzerland]])
# [[তাঞ্জানিয়া]] ([[:en:Tanzania]])
# [[থাইলেণ্ড]] ([[:en:Thailand]])
# [[তুৰস্ক]] ([[:en:Turkey]])
# [[ইউক্ৰেইন]] ([[:en:Ukraine]])
# '''[[যুক্তৰাজ্য]] ([[:en:United Kingdom]])'''
# '''[[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ([[:en:United States]])'''
# [[ভেটিকান চিটি]] ([[:en:Vatican City]])
# [[ভেনিজুৱেলা]] ([[:en:Venezuela]])
# [[ভিয়েটনাম]] ([[:en:Vietnam]])
{{div col end}}

=== নগৰ ===
{{div col|3}}
# [[আমষ্টাৰডাম]] ([[:en:Amsterdam]])
# [[এথেন্স]] ([[:en:Athens]])
# [[বাগদাদ]] ([[:en:Baghdad]])
# [[বেংকক]] ([[:en:Bangkok]])
# '''[[বেইজিং]] ([[:en:Beijing]])'''
# '''[[বাৰ্লিন]] ([[:en:Berlin]])'''
# [[বগোটা]] ([[:en:Bogotá]])
# [[ব্ৰুচেলছ]] ([[:en:Brussels]])
# [[ব্যুনেচ আইৰিচ]] ([[:en:Buenos Aires]])
# [[কাইৰো]] ([[:en:Cairo]])
# [[কেপ টাউন]] ([[:en:Cape Town]])
# [[ডামাস্কাছ]] ([[:en:Damascus]])
# [[দিল্লী]] ([[:en:Delhi]])
# [[ঢাকা]] ([[:en:Dhaka]])
# [[ডুবাই]] ([[:en:Dubai]])
# [[হংকং]] ([[:en:Hong Kong]])
# [[ইষ্টানবুল]] ([[:en:Istanbul]])
# [[জাকাৰ্টা]] ([[:en:Jakarta]])
# '''[[জেৰুজালেম]] ([[:en:Jerusalem]])'''
# [[কৰাচী]] ([[:en:Karachi]])
# [[কিনাশাচা]] ([[:en:Kinshasa]])
# [[কলকাতা]] ([[:en:Kolkata]])
# [[লাগ'চ]] ([[:en:Lagos]])
# '''[[লণ্ডন]] ([[:en:London]])'''
# [[লচ এঞ্জেলচ]] ([[:en:Los Angeles]])
# [[মাদ্ৰিদ]] ([[:en:Madrid]])
# [[মক্কা]] ([[:en:Mecca]])
# [[মেক্সিকো চিটি]] ([[:en:Mexico City]])
# '''[[মস্কো]] ([[:en:Moscow]])'''
# [[মুম্বাই]] ([[:en:Mumbai]])
# [[নাইৰোবি]] ([[:en:Nairobi]])
# '''[[নিউয়ৰ্ক মহানগৰ]] ([[:en:New York City]])'''
# '''[[পেৰিছ]] ([[:en:Paris]])'''
# [[ৰিঅ' ডি জেনেৰ']] ([[:en:Rio de Janeiro]])
# '''[[ৰোম]] ([[:en:Rome]])'''
# '''[[চেণ্ট পিটাৰছবাৰ্গ]] ([[:en:Saint Petersburg]])'''
# [[চাও পাওল']] ([[:en:São Paulo]])
# [[ছিউল]] ([[:en:Seoul]])
# [[ছাংহাই]] ([[:en:Shanghai]])
# [[ছিডনী]] ([[:en:Sydney]])
# [[তেহৰাণ]] ([[:en:Tehran]])
# '''[[টকিঅ']] ([[:en:Tokyo]])'''
# [[ভিয়েনা]] ([[:en:Vienna]])
# [[ৱাশ্বিংটন ডি.চি.]] ([[:en:Washington, D.C.]])
{{div col end}}

=== জলাঞ্চল ===
{{div col|3}}
# '''[[আমাজান নদী]] ([[:en:Amazon River]])'''
# [[উত্তৰ মহাসাগৰ]] ([[:en:Arctic Ocean]])
# '''[[আটলাণ্টিক মহাসাগৰ]] ([[:en:Atlantic Ocean]])'''
# [[বাল্টিক সাগৰ]] ([[:en:Baltic Sea]])
# [[কৃষ্ণ সাগৰ]] ([[:en:Black Sea]])
# [[কেৰিবিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caribbean Sea]])
# [[কাস্পিয়ান সাগৰ]] ([[:en:Caspian Sea]])
# [[কংগো নদী]] ([[:en:Congo River]])
# [[ডানয়ুব নদী]] ([[:en:Danube]])
# [[গঙ্গা নদী]] ([[:en:Ganges]])
# [[বৃহৎ প্ৰবাল প্ৰাচীৰ]] ([[:en:Great Barrier Reef]])
# [[বৃহৎ হ্ৰদসমূহ]] ([[:en:Great Lakes]])
# '''[[ভাৰত মহাসাগৰ]] ([[:en:Indian Ocean]])'''
# [[সিন্ধু নদী]] ([[:en:Indus River]])
# [[বৈকাল হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Baikal]])
# [[টাংগান্যিকা হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Tanganyika]])
# [[ভিক্টোৰিয়া হ্ৰদ]] ([[:en:Lake Victoria]])
# [[ভূমধ্য সাগৰ]] ([[:en:Mediterranean Sea]])
# [[মিছিছিপি নদী]] ([[:en:Mississippi River]])
# [[নাইজাৰ নদী]] ([[:en:Niger River]])
# '''[[নীল নদী]] ([[:en:Nile]])'''
# [[উত্তৰ সাগৰ]] ([[:en:North Sea]])
# '''[[প্ৰশান্ত মহাসাগৰ]] ([[:en:Pacific Ocean]])'''
# [[পানামা খাল]] ([[:en:Panama Canal]])
# [[ৰাইন]] ([[:en:Rhine]])
# [[ছুৱেজ খাল]] ([[:en:Suez Canal]])
# [[দক্ষিণ মহাসাগৰ]] ([[:en:Southern Ocean]])
# [[ভল্গা নদী]] ([[:en:Volga River]])
# [[য়াংজে নদী]] ([[:en:Yangtze River]])
# [[হোৱাংহো নদী]] ([[:en:Yellow River]])
{{div col end}}

=== পৰ্বত আৰু মৰুভূমি ===
# [[এল্পছ]] ([[:en:Alps]])
# [[এণ্ডিছ]] ([[:en:Andes]])
# '''[[হিমালয়]] ([[:en:Himalayas]])'''
## [[মাউণ্ট এভাৰেষ্ট]] ([[:en:Mount Everest]])
# [[মাউণ্ট কিলিমাঞ্জাৰ']] ([[:en:Mount Kilimanjaro]])
# [[ৰকি পৰ্বতমালা]] ([[:en:Rocky Mountains]])
# '''[[চাহাৰা মৰুভূমি]] ([[:en:Sahara]])'''

{{Core topics}}
[[শ্ৰেণী:ৱিকিপিডিয়াৰ অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ|*]]</text>
      <sha1>newwrfmfkcn9hma8qfzkwo1xiwwvipp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:মাধৱদেৱ</title>
    <ns>1</ns>
    <id>31956</id>
    <revision>
      <id>517298</id>
      <parentid>299321</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:17:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* সম্পাদনাৰ অনুচ্ছেদ */ নতুন অনুচ্ছেদ</comment>
      <origin>517298</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16713" sha1="s3t10bhdst4ayhqi7fx51ocyi0o3jjv" xml:space="preserve">{{আলোচনা পৃষ্ঠা}}
&lt;!--
মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ গুৰুজনাৰ ‘প্ৰাণৰ বান্ধৱ,পৰমভক্ত, একনিষ্ঠ সেৱক ‘বঢ়াৰপো’ শ্ৰী শ্ৰী মাধৱদেৱ, গুৰুজনা প্ৰৱৰ্তিত ‘একশৰণ হৰিনাম ধৰ্ম’ৰ প্ৰধান কাণ্ডাৰী আছিল । বিশ্বাস আৰু আদৰ্শ নিষ্ঠাত তেওঁ আছিল হিমালয়ৰ দৰে অচল-অটল । সৰ্বশাস্ত্ৰ বিশাৰদ মহাপুৰুষ মাধৱদেৱ অসাধাৰণ পাণ্ডিত্যৰ অধিকাৰী হৈও অতি বিনয়ী, নম্ৰ আৰু নিৰহঙ্কাৰী আছিল ; অতি দীনহীন; অধম হিচাপে প্ৰকাশ কৰাটো তেওঁৰ এটি স্বভাৱসুলভ গুণ আছিল ।এইজনা মহাপুৰুষ আৰ্বিভাৱ হৈছিল ১৪১১ শকৰ(১৪৮৯ খৃষ্টাব্দ) জেঠ মাহৰ কৃষ্ণা প্ৰতিপদ তিথি দেওবাৰে নিশা দুই প্ৰহৰত । তেৰাৰ জন্মস্থান লক্ষীমপুৰ জিলাৰ নাৰায়ণপুৰ অঞ্চলৰ লেটেকুপুখুৰী নামে ঠাইত । এনে এজন পুৰুষক জন্ম দি ধন্য হ’ল মাক মনোৰমা আৰু পিতৃ গোবিন্দগিৰি । অভাৱ-অনাটনেৰে থকা সৰকা, দুখ-কষ্ট দুৰ্যোগৰে ভাৰাক্তান্ত আছিল তেওঁৰ কৈশোৰ আৰু যৌৱনকাল । ৩২ বছৰীয়া চফল ডেকা মাধৱদেৱ ১৪৪৪ শক ১৫২২ খ্ৰী:ত মাজুলীৰ ধূৱাহাটাত মহাপুৰুষ শঙ্কৰদেৱৰ লগত ‘মণিকাঞ্চন সংযোগ’ ঘটে । ডেকা তেজত মতলীয়া, আগম শাস্ত্ৰত পণ্ডিত মাধৱদেৱে প্ৰথমে দৰ্শনতে গুৰুজনাৰ শান্ত, সৌম্য, অপূৰ্ব দিব্য ৰূপ দেখি নিজৰ শিৰ উন্নত কৰি ৰাখিব নোৱাৰি গুৰুজনাৰ সন্মুখত পৰি সেৱা জনালে ।তিনিপ্ৰহৰ বেলিকা দুয়োজনা মহাপুৰুষে ধৰ্ম সম্পৰ্কীয় প্ৰবৃত্তি নিবৃত্তি মাৰ্গৰ তৰ্ক যুদ্ধত অৱৰ্তীণ হয় ।অৱশেষত মাধৱদেৱে শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰত পৰাজয় স্বীকাৰ কৰি ‘’একশৰণ হৰিনাম ধৰ্ম’’গ্ৰহণ কৰে আৰু শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰক ‘’প্ৰাণৰ বান্ধৱ’’বুলি সেৱা কৰে ।এই মহাপুৰুষ দুজনাৰ ‘’মণিকাঞ্চন সংযোগে’’ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মূল সূঁতিটো সৰ্বাংগ সুন্দৰ কৰি তুলিলে । অসমৰ জাতীয় জীৱনৰ গঢ় দিওঁতা আৰু অসমীয়া ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ প্ৰাণ প্ৰতিষ্ঠাতা সকলৰ ভিতৰত সৰ্বগুণী মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ পাছতে নাম ল’ব লাগিব মহাপুৰুষ শ্ৰীমাধৱদেৱৰ ।দৰাচলতে দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ অৱদানেৰে পুষ্ট আৰু মণ্ডিত হৈ অসমীয়া জীৱন আৰু সংস্কৃতিয়ে এক অভিনৱ বিশিষ্টতা লাভ কৰিছিল । যাৰ বাবে অসমীয়া জাতিয়ে বিশ্বত নিজৰ পৰিচয় দিবলৈ নতুন শক্তি আৰু মাধুৰ্য লাভ কৰিছে । মধ্যযুগত অসমত মহাপুৰুষ শঙ্কৰদেৱে গুৰি ধৰা ভক্তি আন্দোলনত যি সকল সন্ত মহন্ত ভক্ত কবিয়ে যোগ দিছিল,সেইসকলৰ ভিতৰত মহাপুৰুষ মাধৱদেৱ আছিল সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ আৰু শঙ্কৰদেৱৰ সোঁহাতস্বৰুপ ।সেয়ে মাধৱদেৱক পাই শঙ্কৰদেৱে পৰম আনন্দত কৈছিল –‘বঢ়াৰপো, তোমাক পাই মই সম্পূৰ্ণ হ’লো ।’ প্ৰয়াণৰ সময়ত গুৰুজনে মাধৱদেৱক ধৰ্মৰ সমস্ত ভাৰ দি যায় ।এইগৰাকী পৰম ত্যাগী পুৰুষৰ জীৰন কথা যিদৰে বিচিত্ৰ ,অসমৰ ধৰ্ম সাহিত্য-সংস্কৃতিলৈ তেৰাৰ অৱদানো সেইদৰে বিপুল আৰু মহৎ ।গুৰুজনাৰ দৰে মাধৱদেৱো সৰ্বগুণী মহাপুৰুষ আছিল ।তেওঁ একাধাৰে অসাধাৰণ পণ্ডিত ,কবি ,নাট্যকাৰ,অভিনেতা,শিল্পী,সংঙ্গীতজ্ঞ আৰু সুগায়ক আছিল ।তদুপৰি তেওঁ আছিল এক বিৰল ব্যক্তিত্ব আৰু অতুলনীয় অধিকাৰী । তেওঁ নিজকে সদায় হীন,দীন দাসৰো দাস বুলিও পৰিচয় দিছিল ।সাহিত্যৰ ৰুপ অনুসৰি মাধৱদেৱৰ ৰচনাৱলীক চাৰিটা প্ৰধান ভাগত ভাগ কৰা হয় ।যেনে—তত্বমূলক গ্ৰন্থ, আখ্যানমূলক গ্ৰন্থ ,নাট আৰু গীত । নাম-ঘোষা ,ভক্তিৰত্নাৱলী জন্মৰহস্য আৰু নামমালিকা তত্বমূলক গ্ৰন্থ ।‘’নামঘোষা’’মাধৱদেৱৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ স্বৰুপ আৰু সমস্ত অসমীয়া বৈষ্ণৱ সাহিত্যৰ ভিতৰতে শ্ৰেষ্ঠ গ্ৰন্হ । নাম-ঘোষাত প্ৰধানত তিনিটা ভাৱৰ ধাৰা মিহলি হৈ বিশাল আনন্দ সাগৰৰ ফালে ধাৱমান হৈছে – পুণ্যশ্লোক,শঙ্কৰস্মৃতি, মাধৱদেৱৰ আত্মলঘিমা (?) আৰু কৃষ্ণৰ ভক্তি মাহাত্ম্য ।কিন্ত হিমালয়ৰ নিভৃত শৃঙ্গৰ ওপৰত স্তুপীকৃত হৈ থকা এক অনন্ত তুহিন ৰাশিয়েই গলি গৈ ভৈয়ামত নানান নদ-নদী ৰুপে অৱতীৰ্ণহোৱাৰ দৰে এই তিনিও ধাৰাৰে মূল কাৰণ হৈছে মাধৱদেৱৰ ‘ৰসময়ী’ভক্তিৰ গভীৰ আবেগ (ডঃ বাণীকান্ত কাকতি)। ইয়াতে মাধৱদেৱে শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ গুৰুজনাক অসমৰ ভক্তি সম্পদায়ৰ একমাত্ৰ গুৰৰুপে নিণয় কৰি গৈছে ।‘নাম-ঘোষা’ সকলো সাহিত্যিক গুণেৰে সমৃদ্ধ এখনি অণুপম শাস্ত্ৰ ।মহাপুৰুষ জনাই নামঘোষাৰ সুৰ,তাল,মান আদি নিয়াৰিকৈ আৰু নিখুঁটভাৱে ছটা ছন্দত বান্ধি থৈ গৈছে । সেই কেইটা হ’ল—(১)ছবি (২) দুলড়ী (৩) পদ (৪) লেছাৰি (৫)ঘোষা আৰু (৬) নাম ছন্দ । ‘সম্ভাৱলী’ পুথিৰ মতে ১. ছবি ছন্দে ‘মস্তক’ অৰ্থাৎ কৃষ্ণ দেৱক বুজাইছে, ২.দুলড়ী ছন্দে-দক্ষিণহস্ত নাম পৰিচয় ৩.পদছন্দে আত্মাগুৰু, ৪.লেছাৰিছন্দে মধ্যদেহ ভক্তি ভক্ত সমস্ত, ৫.ঘোষা ছন্দে ভক্তিৰ ভূষণ’ আৰু ৬.নামছন্দে পূৰ্ণ হ’ল আয়ুধবসন’ আদি বুজাইছে ।তত্বমূলক গ্ৰন্থৰ ভিতৰত দ্বিতীয়খন হ’ল ভক্তি ৰত্নাৱলী ।অথাই সাগৰত ডুব দি মুকুতাৰ মণি বিচৰাৰ দৰে বিষ্ণুপুৰী সন্নাসীয়েও ভাগৱত সমূদ্ৰত বুৰ দি যি অমূল্য গ্ৰন্থৰাজি সংগ্ৰহ কৰিছিল তাৰে অনুবাদ মাধৱদেৱৰ ‘ভক্তি ৰত্নাৱলী’ শাস্ত্ৰভাগি । ইয়াত ন বিধ ভক্তি, সৎসঙ্গৰ মহিমা, বিষ্ণুৰ শ্ৰেষ্ঠত্ব আদি সম্পৰ্কে বিষদ বিৱৰণ আছে ।মাধৱদেৱৰ ভক্তি ৰত্নাৱলী আৰু ‘নাম-ঘোষা’ অসমৰ বৈষ্ণৱ সম্প্ৰদায়ৰ শ্ৰেষ্ঠ চাৰিপুথিৰ দুখন । আন দুখন হ’ল –শঙ্কৰদেৱৰ ‘কীৰ্ত্তন’আৰু ‘দশম’। মাধৱদেৱৰ আখ্যানমূলক গ্ৰন্থৰ ভিতৰত পৰে ‘আদিকাণ্ড ৰামায়ণ’ আৰু ৰাজসূয়’ কাব্য ।গুৰুজনাৰ আদেশত মাধৱদেৱে মাধৱ কন্দলিৰ সম্পুৰ্ণ ৰামায়ণ পূৰাবলৈ আদিকাণ্ড ৰামায়ণ ৰচনা কৰে ।মূল সংস্কৃত হ’লেও তেওঁ নিজৰ দক্ষতাৰে ৰামায়ণখন বৈষ্ণৱ আদৰ্শৰে সজাই তুলিছে ।
‘ৰাজসূয়’ এখনি ৰসময়ী ভকতিৰ অনুপম কাব্য ।ভাগৱত পুৰাণৰ কৃষ্ণ লীলা-মালাৰ মধ্যমণি সদৃশ কাহিনী ৰাজসূয় যজ্ঞৰ কেন্দ্ৰ কৰি ভক্তি কাব্যখনি ৰচনা কৰা হৈছে। এই কাব্য ঘাইকৈ ভাগৱতৰ দশম স্কন্ধৰ ৭০-৭৫ অধ্যায়ৰ বিষয়বস্ত লৈ ৰচিত । ভাগৱতৰ উপৰি ইয়াত ‘আনোশাস্ত্ৰ মত কিছু’ৰ সংমিশ্ৰণ ঘটাইছে ।সিবোৰৰ ভিতৰত ‘মহাভাৰতৰ সভাপৰ্ব আৰু ‘মাঘৰ শিশুপাল বধ’ কাব্যৰ পৰা সহায় লোৱা হৈছে ।মাধৱদেৱৰ গীত-নাটৰ শিশু কৃষ্ণৰ পৰিৱৰ্তে এই কাব্যত পৰিণত বয়সৰ কৃষ্ণৰ কাৰ্য্যাৱলী বৰ্ণনা কৰা হৈছে ।
গুৰুজনাৰ আদৰ্শতে মাধৱদেৱৰ নাট ৰচনাত মনোনিৱেশ কৰে ।তেওঁ ৰচনা কৰা নাটসমহ হ’ল-অৰ্জুন-ভঞ্জন, চোৰধৰা পিম্পৰা গুচোৱা, ভূমি লেটোৱা , ভোজন বেহাৰ, ব্ৰহ্মামোহন, ৰাস-ঝুমুৰা, ভূষণ হৰণ আৰু কোটোৰা খেলা ।জনসমুদ্ৰত ভক্তিৰস তথা পৰমব্ৰহ্ম ভগৱন্তৰ প্ৰতি একনিষ্ঠ বিশ্বাস জন্মাবৰ হেতু শ্ৰৱণ,কীৰ্ত্তন মাধ্যমৰ উপৰিও দৰ্শনকো তেওঁলোকে ভক্তি মাধ্যম হিচাপে লৈছিল ।সেয়ে মহাপুৰুষ দুজনাই অঙ্কীয়া নাট ৰচনা কৰাত মনোনিবেশ কৰে ।মাধৱদেৱৰ নাটসমূহৰ ভিতৰত ‘অৰ্জুন-ভঞ্জন’হে পূৰ্ণাঙ্গ নাট বুলিব পাৰি ।বাকী নাটসমূহক ঝুমুৰা বুলিহে কোৱা হয় ।মাধৱদেৱৰ অন্তৰ আত্মাৰ কৃষ্ণজন হ’ল শিশু ।তেওঁৰ প্ৰায় সকলোবোৰ ৰচনাৰ মাজেৰে শিশু কৃষ্ণৰ লীলাৰ চাতুৰিক কাহিনী বৰ্ণিত  হৈছে ।মাধৱদেৱে গুৰুজনাৰ নিৰ্দেশত বৰগীত ৰচনা কৰিব লগা হৈছিল ।তেওঁ গুৰুজনৰ মহান আদেশ সাৰোগত কৰি নিজ দৃস্টি-ভংগীৰে, নিজা কলা-কৌশলেৰে গীত বিলাক ৰচনা কৰিছিল ।বালক কৃষ্ণৰ ক্ত্ৰীড়াৰ অপূৰ্ব ৰসত আপ্লুত হৈ, বিমল আনন্দেৰে বাল কৃষ্ণৰ ৰুপ, বৰ্ণনা কৰিছিল ।গীতবিলাকৰ যোগেদি মহাপুৰুষজনাই সকলো মানৱ শিশুৰ ক্ষেত্ৰত যিটো সত্য তাকে শিশু কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰত প্ৰকাশ কৰিছে । তেওঁৰ বৰগীতৰ অধিক সংখ্যকেই শিশু কৃষ্ণৰ মূৰ্ত প্ৰকাশ ।মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ লিখনিত কল্পচিত্ৰ সূক্ষ্মদৰ্শনৰ পৰ্যবেক্ষণ প্ৰতিভাত হৈ পৰিছে অতি মনোগ্ৰাহীকৈ, নিখুঁতভাৱে ।তেওঁৰ গীতি কাব্য প্ৰতিভা , তেওঁৰ প্ৰতি ছন্দ ছন্দে গীতৰ লহৰে লহৰে জীৱন্ত ৰুপত প্ৰকাশ পাইছে ।এয়ে মহান কবিৰ কাব্য প্ৰতিভা,সুক্ষ্ম-দৰ্শন প্ৰতিভা । --&gt;

== সম্পাদনাৰ অনুচ্ছেদ ==

গোটত লোৱা প্ৰস্তাৱমৰ্মে মই এই পৃষ্ঠাৰ “পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্মস্থান’’ অনুচ্ছেদ সম্পাদনা কৰি আছোঁ। [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 06:17, 12 June 2025 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>s3t10bhdst4ayhqi7fx51ocyi0o3jjv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517300</id>
      <parentid>517298</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:17:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* সম্পাদনাৰ অনুচ্ছেদ */</comment>
      <origin>517300</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16698" sha1="t0xkk0cnac7tiyy0feetcfvzu9ih428" xml:space="preserve">{{আলোচনা পৃষ্ঠা}}
&lt;!--
মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ গুৰুজনাৰ ‘প্ৰাণৰ বান্ধৱ,পৰমভক্ত, একনিষ্ঠ সেৱক ‘বঢ়াৰপো’ শ্ৰী শ্ৰী মাধৱদেৱ, গুৰুজনা প্ৰৱৰ্তিত ‘একশৰণ হৰিনাম ধৰ্ম’ৰ প্ৰধান কাণ্ডাৰী আছিল । বিশ্বাস আৰু আদৰ্শ নিষ্ঠাত তেওঁ আছিল হিমালয়ৰ দৰে অচল-অটল । সৰ্বশাস্ত্ৰ বিশাৰদ মহাপুৰুষ মাধৱদেৱ অসাধাৰণ পাণ্ডিত্যৰ অধিকাৰী হৈও অতি বিনয়ী, নম্ৰ আৰু নিৰহঙ্কাৰী আছিল ; অতি দীনহীন; অধম হিচাপে প্ৰকাশ কৰাটো তেওঁৰ এটি স্বভাৱসুলভ গুণ আছিল ।এইজনা মহাপুৰুষ আৰ্বিভাৱ হৈছিল ১৪১১ শকৰ(১৪৮৯ খৃষ্টাব্দ) জেঠ মাহৰ কৃষ্ণা প্ৰতিপদ তিথি দেওবাৰে নিশা দুই প্ৰহৰত । তেৰাৰ জন্মস্থান লক্ষীমপুৰ জিলাৰ নাৰায়ণপুৰ অঞ্চলৰ লেটেকুপুখুৰী নামে ঠাইত । এনে এজন পুৰুষক জন্ম দি ধন্য হ’ল মাক মনোৰমা আৰু পিতৃ গোবিন্দগিৰি । অভাৱ-অনাটনেৰে থকা সৰকা, দুখ-কষ্ট দুৰ্যোগৰে ভাৰাক্তান্ত আছিল তেওঁৰ কৈশোৰ আৰু যৌৱনকাল । ৩২ বছৰীয়া চফল ডেকা মাধৱদেৱ ১৪৪৪ শক ১৫২২ খ্ৰী:ত মাজুলীৰ ধূৱাহাটাত মহাপুৰুষ শঙ্কৰদেৱৰ লগত ‘মণিকাঞ্চন সংযোগ’ ঘটে । ডেকা তেজত মতলীয়া, আগম শাস্ত্ৰত পণ্ডিত মাধৱদেৱে প্ৰথমে দৰ্শনতে গুৰুজনাৰ শান্ত, সৌম্য, অপূৰ্ব দিব্য ৰূপ দেখি নিজৰ শিৰ উন্নত কৰি ৰাখিব নোৱাৰি গুৰুজনাৰ সন্মুখত পৰি সেৱা জনালে ।তিনিপ্ৰহৰ বেলিকা দুয়োজনা মহাপুৰুষে ধৰ্ম সম্পৰ্কীয় প্ৰবৃত্তি নিবৃত্তি মাৰ্গৰ তৰ্ক যুদ্ধত অৱৰ্তীণ হয় ।অৱশেষত মাধৱদেৱে শঙ্কৰদেৱৰ ওচৰত পৰাজয় স্বীকাৰ কৰি ‘’একশৰণ হৰিনাম ধৰ্ম’’গ্ৰহণ কৰে আৰু শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰক ‘’প্ৰাণৰ বান্ধৱ’’বুলি সেৱা কৰে ।এই মহাপুৰুষ দুজনাৰ ‘’মণিকাঞ্চন সংযোগে’’ বৈষ্ণৱ ধৰ্মৰ মূল সূঁতিটো সৰ্বাংগ সুন্দৰ কৰি তুলিলে । অসমৰ জাতীয় জীৱনৰ গঢ় দিওঁতা আৰু অসমীয়া ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ প্ৰাণ প্ৰতিষ্ঠাতা সকলৰ ভিতৰত সৰ্বগুণী মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ পাছতে নাম ল’ব লাগিব মহাপুৰুষ শ্ৰীমাধৱদেৱৰ ।দৰাচলতে দুয়োজনা মহাপুৰুষৰ অৱদানেৰে পুষ্ট আৰু মণ্ডিত হৈ অসমীয়া জীৱন আৰু সংস্কৃতিয়ে এক অভিনৱ বিশিষ্টতা লাভ কৰিছিল । যাৰ বাবে অসমীয়া জাতিয়ে বিশ্বত নিজৰ পৰিচয় দিবলৈ নতুন শক্তি আৰু মাধুৰ্য লাভ কৰিছে । মধ্যযুগত অসমত মহাপুৰুষ শঙ্কৰদেৱে গুৰি ধৰা ভক্তি আন্দোলনত যি সকল সন্ত মহন্ত ভক্ত কবিয়ে যোগ দিছিল,সেইসকলৰ ভিতৰত মহাপুৰুষ মাধৱদেৱ আছিল সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ আৰু শঙ্কৰদেৱৰ সোঁহাতস্বৰুপ ।সেয়ে মাধৱদেৱক পাই শঙ্কৰদেৱে পৰম আনন্দত কৈছিল –‘বঢ়াৰপো, তোমাক পাই মই সম্পূৰ্ণ হ’লো ।’ প্ৰয়াণৰ সময়ত গুৰুজনে মাধৱদেৱক ধৰ্মৰ সমস্ত ভাৰ দি যায় ।এইগৰাকী পৰম ত্যাগী পুৰুষৰ জীৰন কথা যিদৰে বিচিত্ৰ ,অসমৰ ধৰ্ম সাহিত্য-সংস্কৃতিলৈ তেৰাৰ অৱদানো সেইদৰে বিপুল আৰু মহৎ ।গুৰুজনাৰ দৰে মাধৱদেৱো সৰ্বগুণী মহাপুৰুষ আছিল ।তেওঁ একাধাৰে অসাধাৰণ পণ্ডিত ,কবি ,নাট্যকাৰ,অভিনেতা,শিল্পী,সংঙ্গীতজ্ঞ আৰু সুগায়ক আছিল ।তদুপৰি তেওঁ আছিল এক বিৰল ব্যক্তিত্ব আৰু অতুলনীয় অধিকাৰী । তেওঁ নিজকে সদায় হীন,দীন দাসৰো দাস বুলিও পৰিচয় দিছিল ।সাহিত্যৰ ৰুপ অনুসৰি মাধৱদেৱৰ ৰচনাৱলীক চাৰিটা প্ৰধান ভাগত ভাগ কৰা হয় ।যেনে—তত্বমূলক গ্ৰন্থ, আখ্যানমূলক গ্ৰন্থ ,নাট আৰু গীত । নাম-ঘোষা ,ভক্তিৰত্নাৱলী জন্মৰহস্য আৰু নামমালিকা তত্বমূলক গ্ৰন্থ ।‘’নামঘোষা’’মাধৱদেৱৰ সাহিত্যিক জীৱনৰ কীৰ্তিস্তম্ভ স্বৰুপ আৰু সমস্ত অসমীয়া বৈষ্ণৱ সাহিত্যৰ ভিতৰতে শ্ৰেষ্ঠ গ্ৰন্হ । নাম-ঘোষাত প্ৰধানত তিনিটা ভাৱৰ ধাৰা মিহলি হৈ বিশাল আনন্দ সাগৰৰ ফালে ধাৱমান হৈছে – পুণ্যশ্লোক,শঙ্কৰস্মৃতি, মাধৱদেৱৰ আত্মলঘিমা (?) আৰু কৃষ্ণৰ ভক্তি মাহাত্ম্য ।কিন্ত হিমালয়ৰ নিভৃত শৃঙ্গৰ ওপৰত স্তুপীকৃত হৈ থকা এক অনন্ত তুহিন ৰাশিয়েই গলি গৈ ভৈয়ামত নানান নদ-নদী ৰুপে অৱতীৰ্ণহোৱাৰ দৰে এই তিনিও ধাৰাৰে মূল কাৰণ হৈছে মাধৱদেৱৰ ‘ৰসময়ী’ভক্তিৰ গভীৰ আবেগ (ডঃ বাণীকান্ত কাকতি)। ইয়াতে মাধৱদেৱে শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ গুৰুজনাক অসমৰ ভক্তি সম্পদায়ৰ একমাত্ৰ গুৰৰুপে নিণয় কৰি গৈছে ।‘নাম-ঘোষা’ সকলো সাহিত্যিক গুণেৰে সমৃদ্ধ এখনি অণুপম শাস্ত্ৰ ।মহাপুৰুষ জনাই নামঘোষাৰ সুৰ,তাল,মান আদি নিয়াৰিকৈ আৰু নিখুঁটভাৱে ছটা ছন্দত বান্ধি থৈ গৈছে । সেই কেইটা হ’ল—(১)ছবি (২) দুলড়ী (৩) পদ (৪) লেছাৰি (৫)ঘোষা আৰু (৬) নাম ছন্দ । ‘সম্ভাৱলী’ পুথিৰ মতে ১. ছবি ছন্দে ‘মস্তক’ অৰ্থাৎ কৃষ্ণ দেৱক বুজাইছে, ২.দুলড়ী ছন্দে-দক্ষিণহস্ত নাম পৰিচয় ৩.পদছন্দে আত্মাগুৰু, ৪.লেছাৰিছন্দে মধ্যদেহ ভক্তি ভক্ত সমস্ত, ৫.ঘোষা ছন্দে ভক্তিৰ ভূষণ’ আৰু ৬.নামছন্দে পূৰ্ণ হ’ল আয়ুধবসন’ আদি বুজাইছে ।তত্বমূলক গ্ৰন্থৰ ভিতৰত দ্বিতীয়খন হ’ল ভক্তি ৰত্নাৱলী ।অথাই সাগৰত ডুব দি মুকুতাৰ মণি বিচৰাৰ দৰে বিষ্ণুপুৰী সন্নাসীয়েও ভাগৱত সমূদ্ৰত বুৰ দি যি অমূল্য গ্ৰন্থৰাজি সংগ্ৰহ কৰিছিল তাৰে অনুবাদ মাধৱদেৱৰ ‘ভক্তি ৰত্নাৱলী’ শাস্ত্ৰভাগি । ইয়াত ন বিধ ভক্তি, সৎসঙ্গৰ মহিমা, বিষ্ণুৰ শ্ৰেষ্ঠত্ব আদি সম্পৰ্কে বিষদ বিৱৰণ আছে ।মাধৱদেৱৰ ভক্তি ৰত্নাৱলী আৰু ‘নাম-ঘোষা’ অসমৰ বৈষ্ণৱ সম্প্ৰদায়ৰ শ্ৰেষ্ঠ চাৰিপুথিৰ দুখন । আন দুখন হ’ল –শঙ্কৰদেৱৰ ‘কীৰ্ত্তন’আৰু ‘দশম’। মাধৱদেৱৰ আখ্যানমূলক গ্ৰন্থৰ ভিতৰত পৰে ‘আদিকাণ্ড ৰামায়ণ’ আৰু ৰাজসূয়’ কাব্য ।গুৰুজনাৰ আদেশত মাধৱদেৱে মাধৱ কন্দলিৰ সম্পুৰ্ণ ৰামায়ণ পূৰাবলৈ আদিকাণ্ড ৰামায়ণ ৰচনা কৰে ।মূল সংস্কৃত হ’লেও তেওঁ নিজৰ দক্ষতাৰে ৰামায়ণখন বৈষ্ণৱ আদৰ্শৰে সজাই তুলিছে ।
‘ৰাজসূয়’ এখনি ৰসময়ী ভকতিৰ অনুপম কাব্য ।ভাগৱত পুৰাণৰ কৃষ্ণ লীলা-মালাৰ মধ্যমণি সদৃশ কাহিনী ৰাজসূয় যজ্ঞৰ কেন্দ্ৰ কৰি ভক্তি কাব্যখনি ৰচনা কৰা হৈছে। এই কাব্য ঘাইকৈ ভাগৱতৰ দশম স্কন্ধৰ ৭০-৭৫ অধ্যায়ৰ বিষয়বস্ত লৈ ৰচিত । ভাগৱতৰ উপৰি ইয়াত ‘আনোশাস্ত্ৰ মত কিছু’ৰ সংমিশ্ৰণ ঘটাইছে ।সিবোৰৰ ভিতৰত ‘মহাভাৰতৰ সভাপৰ্ব আৰু ‘মাঘৰ শিশুপাল বধ’ কাব্যৰ পৰা সহায় লোৱা হৈছে ।মাধৱদেৱৰ গীত-নাটৰ শিশু কৃষ্ণৰ পৰিৱৰ্তে এই কাব্যত পৰিণত বয়সৰ কৃষ্ণৰ কাৰ্য্যাৱলী বৰ্ণনা কৰা হৈছে ।
গুৰুজনাৰ আদৰ্শতে মাধৱদেৱৰ নাট ৰচনাত মনোনিৱেশ কৰে ।তেওঁ ৰচনা কৰা নাটসমহ হ’ল-অৰ্জুন-ভঞ্জন, চোৰধৰা পিম্পৰা গুচোৱা, ভূমি লেটোৱা , ভোজন বেহাৰ, ব্ৰহ্মামোহন, ৰাস-ঝুমুৰা, ভূষণ হৰণ আৰু কোটোৰা খেলা ।জনসমুদ্ৰত ভক্তিৰস তথা পৰমব্ৰহ্ম ভগৱন্তৰ প্ৰতি একনিষ্ঠ বিশ্বাস জন্মাবৰ হেতু শ্ৰৱণ,কীৰ্ত্তন মাধ্যমৰ উপৰিও দৰ্শনকো তেওঁলোকে ভক্তি মাধ্যম হিচাপে লৈছিল ।সেয়ে মহাপুৰুষ দুজনাই অঙ্কীয়া নাট ৰচনা কৰাত মনোনিবেশ কৰে ।মাধৱদেৱৰ নাটসমূহৰ ভিতৰত ‘অৰ্জুন-ভঞ্জন’হে পূৰ্ণাঙ্গ নাট বুলিব পাৰি ।বাকী নাটসমূহক ঝুমুৰা বুলিহে কোৱা হয় ।মাধৱদেৱৰ অন্তৰ আত্মাৰ কৃষ্ণজন হ’ল শিশু ।তেওঁৰ প্ৰায় সকলোবোৰ ৰচনাৰ মাজেৰে শিশু কৃষ্ণৰ লীলাৰ চাতুৰিক কাহিনী বৰ্ণিত  হৈছে ।মাধৱদেৱে গুৰুজনাৰ নিৰ্দেশত বৰগীত ৰচনা কৰিব লগা হৈছিল ।তেওঁ গুৰুজনৰ মহান আদেশ সাৰোগত কৰি নিজ দৃস্টি-ভংগীৰে, নিজা কলা-কৌশলেৰে গীত বিলাক ৰচনা কৰিছিল ।বালক কৃষ্ণৰ ক্ত্ৰীড়াৰ অপূৰ্ব ৰসত আপ্লুত হৈ, বিমল আনন্দেৰে বাল কৃষ্ণৰ ৰুপ, বৰ্ণনা কৰিছিল ।গীতবিলাকৰ যোগেদি মহাপুৰুষজনাই সকলো মানৱ শিশুৰ ক্ষেত্ৰত যিটো সত্য তাকে শিশু কৃষ্ণৰ চৰিত্ৰত প্ৰকাশ কৰিছে । তেওঁৰ বৰগীতৰ অধিক সংখ্যকেই শিশু কৃষ্ণৰ মূৰ্ত প্ৰকাশ ।মহাপুৰুষ মাধৱদেৱৰ লিখনিত কল্পচিত্ৰ সূক্ষ্মদৰ্শনৰ পৰ্যবেক্ষণ প্ৰতিভাত হৈ পৰিছে অতি মনোগ্ৰাহীকৈ, নিখুঁতভাৱে ।তেওঁৰ গীতি কাব্য প্ৰতিভা , তেওঁৰ প্ৰতি ছন্দ ছন্দে গীতৰ লহৰে লহৰে জীৱন্ত ৰুপত প্ৰকাশ পাইছে ।এয়ে মহান কবিৰ কাব্য প্ৰতিভা,সুক্ষ্ম-দৰ্শন প্ৰতিভা । --&gt;

== সম্পাদনাৰ অনুচ্ছেদ ==

গোটত লোৱা প্ৰস্তাৱমৰ্মে মই এই পৃষ্ঠাৰ “পূৰ্বপুৰুষ আৰু জন্ম’’ অনুচ্ছেদ সম্পাদনা কৰি আছোঁ। [[সদস্য:Pranamikaadhikary|Pranamikaadhikary]] ([[সদস্য বাৰ্তা:Pranamikaadhikary|বাৰ্তা]]) 06:17, 12 June 2025 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>t0xkk0cnac7tiyy0feetcfvzu9ih428</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰত্নধ্বজপাল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32054</id>
    <revision>
      <id>517158</id>
      <parentid>516873</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:11:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517158</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3993" sha1="r0zkhnyu5tozp0miqywub44j41s09hp" xml:space="preserve">{{Assam bio stub}}
{{Infobox royalty|Monarch
| name = ৰত্নধ্বজপাল
| full name = ৰত্নধ্বজপাল / গৌৰীনাৰায়ন
| image = 
| caption = চুতীয়াসকলৰ শ্ৰেষ্ঠ ৰজা
| succession = 
| reign = 
| coronation = 
| successor = 
| issue = 
| house = 
| father = বীৰপাল / গয়াপাল 
| mother = 
| birth_date = 
| birth_place = 
| death_date = 
| death_place = 
| date of burial =
| place of burial = 
| religion = 
|}}
'''ৰত্নধ্বজপাল''' চুতীয়া ৰজাসকলৰ মাজত এজন উল্লেখযোগ্য ৰজা আছিল। তেওঁ ৰজা হোৱাৰ সময় প্ৰায় ১২৪৪ খ্ৰীষ্টাব্দ।&lt;ref name=&quot;সোণৰ অসম&quot;&gt;{{cite book | title=সোণৰ অসম | publisher=খগেন্দ্ৰনাৰায়ণ দত্তবৰুৱা, লয়াৰ্ছ বুক স্টল | author=ভূপেন্দ্ৰ নাথ চৌধুৰী | authorlink= চুতীয়া, কছাৰী আৰু জয়ন্তীয়া ৰাজ্য | year=১৯৯৫ | pages=২৯}}&lt;/ref&gt;

[[চুতীয়া ৰাজ্য]]ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক [[বীৰপাল]]ৰ ৰাণীয়ে ৰূপৱতীয়ে হেনো কুবেৰৰ পূজা কৰি এটি পুত্ৰ সন্তান লাভ কৰে। তেওঁৰ নাম গৌৰনাৰায়ণ আছিল।&lt;ref name=&quot;সোণৰ অসম&quot; /&gt; তেওঁ নিজ বাহু বলেৰে ওচৰৰ ঠাইবোৰ জয় কৰি নিজ ৰাজ্য বহলায় আৰু ৰত্নধ্বজপাল নাম লয়। এওঁ ৰত্নপুৰ নামে নতুন ৰাজধানী পাতি ৰাজ্য শাসন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;সোণৰ অসম&quot; /&gt; তেওঁ কমতাৰ ৰজা সন্ধ্যাৰ কুঁৱৰী এগৰাকীক নিজৰ পুত্ৰ বিজয়ধ্বজলৈ বিয়া কৰাইছিল। এওঁ গৌড় ৰজাৰ বিশ্বৰূপ সেন/কেশৱ সেনৰ লগত মিত্ৰতা কৰি নিজৰ ল’ৰা এটি পঢ়াবলৈকে গৌড়েশ্বৰৰ তাত থৈ আহিছিল। কিন্তু, দুৰ্ভাগ্যবশতঃ ৰত্নধ্বজ কমতাৰ পৰা উলটি অহাৰ কিছুদিনৰ পিছতেই এই কোঁৱৰজনৰ মৃত্যু ঘটে। গৌড়েশ্বৰে কোঁৱৰৰ মৃতদেহটো চুতীয়া ৰাজ্যৰ ৰাজধানীলৈ পঠিয়াই দিয়ে। সেই সময়ত ৰত্নধ্বজে এটি মন্দিৰৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য্য চাবলৈ সিন্ধুক্ষেত্ৰ নামৰ ঠাইলৈ গৈছিল। তেওঁ পুতেকৰ শটি পাই সিন্ধুক্ষেত্ৰতে সৎকাৰ কৰে। তেতিয়াৰ পৰাই তাৰ নাম শ-দিয়াপাত হয়। বহুতে কয় যে, এই শ-দিয়াপাতেই বৰ্তমানৰ [[শদিয়া]]।&lt;ref name=&quot;সোণৰ অসম&quot; /&gt; ইয়াৰ কিছুদিন পাছতে ৰত্নধ্বজৰো মৃত্যু হয়।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{চুতীয়া ৰাজবংশ}}

[[শ্ৰেণী:অসমৰ ইতিহাস]]
[[শ্ৰেণী:চুতীয়া ৰাজবংশ]]
[[শ্ৰেণী:পুৰণি আৰু মধ্যযুগীয় অসম]]</text>
      <sha1>r0zkhnyu5tozp0miqywub44j41s09hp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শঁকা সাপ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34993</id>
    <revision>
      <id>517162</id>
      <parentid>444660</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:18:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:B367:BB74:3CDE:B1FF:FE5E:18C6</ip>
      </contributor>
      <origin>517162</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9690" sha1="lcyypjakra8auam3v8na3v0teb609xq" xml:space="preserve">{{Taxobox
| name = শঁকা সাপ
| image = AB_054_Banded_Krait.JPG  
| image_width = 250px
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| regnum = [[Animal]]ia
| phylum = [[Chordate|Chordata]]
| subphylum = [[Vertebrate|Vertebrata]]
| classis = [[Reptile|Reptilia]]
| ordo = [[Squamata]]
| subordo = [[Serpentes]]
| familia = [[Elapidae]]
| genus = ''[[Bungarus]]''
| species = '''''B. fasciatus'''''
| binomial = ''Bungarus fasciatus''
| binomial_authority = ([[Johann Gottlob Schneider|Schneider]], 1801)
| synonyms = * ''Pseudoboa fasciata'' [[Johann Gottlob Schneider|Schneider]], 1801
* ''Boa fasciata'' - [[George Shaw|Shaw]], 1802
* ''Bungarus annularis'' - [[François Marie Daudin|Daudin]], 1803
}}

'''শঁকা সাপ''' বা '''শংখচূড়'''  ({{Lang-en|Banded Krait}}, বৈজ্ঞানিক নাম: ''Bungarus fasciatus'') ভাৰত উপ-মহাদেশ আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াত দেখা পোৱা এবিধ সাপৰ প্ৰজাতি৷&lt;ref name=&quot;ct&quot;&gt;{{cite web|url=http://toxinology.com/fusebox.cfm?fuseaction=main.snakes.display&amp;id=SN0018|title=Clinical Toxinology-''Bungarus fasciatus''|access-date=2013-10-23|archivedate=2016-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304070133/http://toxinology.com/fusebox.cfm?fuseaction=main.snakes.display&amp;id=sn0018|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ২.১ মিটাৰ পৰ্যন্ত দৈৰ্ঘ্যৰে ই আটাইতকৈ দীঘল সাপবোৰৰ ভিতৰতো অন্যতম৷

== বিৱৰণ ==
''শঁকা সাপ'' ক্ৰমাগতভাৱে থকা কলা-হালধীয়া পটি আৰু ত্ৰিভূজাকৃতিৰ শৰীৰ আৰু গোটেই শৰীৰত দীঘলে দীঘলে ওলাই থকা মেৰু ৰজ্জুৰ বাবে সহজতে চিনাক্ত কৰিব পাৰি। মূৰটো বহল আৰু চেপেট। চকু দুটা কলা বৰণৰ।

==বিতৰণ==
শঁকা সাপ মধ্য ভাৰতৰপৰা সমগ্ৰ [[ম্যানমাৰ]], [[কম্বোডিয়া]], [[থাইলেণ্ড]], [[লাউচ]], [[ভিয়েটনাম]], আৰু দক্ষিণ [[চীন]] (হংকঙক ধৰি)ৰ পৰা [[মালয়েছিয়া]] আৰু মূল [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ দ্বীপ [[বৰ্ণেও]] ([[জাভা]] দ্বীপ আৰু সুমাত্ৰা), লগতে [[ছিংগাপুৰ]]লৈকে পোৱা যায়।

ভাৰতত [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]],&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Srinivasulu|first=C|coauthors=D. Venkateshwarlu &amp; M. Seetharamaraju|date=26 June 2009|title=Rediscovery of the Banded Krait Bungarus fasciatus (Schneider 1801) (Serpentes: Elapidae) from Warangal District, Andhra Pradesh, India|journal=Journal of Threatened Taxa|volume=1|issue=6|pages=353–354|url=http://www.threatenedtaxa.org/ZooPrintJournal/2009/June/Srini.htm|accessdate=2009-07-19|archivedate=2011-07-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728104806/http://www.threatenedtaxa.org/ZooPrintJournal/2009/June/Srini.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; [[বিহাৰ]], [[ছত্তিছগড়]], [[ঝাৰখণ্ড]], [[মধ্য প্ৰদেশ]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]],&lt;ref&gt;{{cite book
|last=Khaire
|first=NeelimKumar
|title=Snakes of Maharashtra, Goa and Karnataka
|origyear=2006
|edition=
|year=2008
|publisher=Indian Herpetological Society
|location=Pune
|oclc=
|doi=
|id=
|page=40
}}
&lt;/ref&gt; [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]], [[ওড়িশা]], [[তামিলনাডু]],  আৰু  [[পশ্চিমবংগ]]ত পোৱাৰ তথ্য আছে। শেহতীয়াকৈ [[কৰ্ণাটক]]ৰ হাছান জিলাতো পোৱাৰ তথ্য পোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;http://www.deccanherald.com/content/240673/slithering-wonder-black-yellow.html&lt;/ref&gt;

==বাসস্থান==
ম্যানমাৰত সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা ৫০০০ ফুট উচ্চতাত শঁকা সাপ পোৱা গৈছে। শঁকা সাপ কেনেকুৱা ঠাইত দেখা যায় তাক নিৰ্দিষ্টকৈ ক'ব নোৱাৰি। বনাঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি কৃষিভূমিলৈকে বিভিন্ন বাসস্থানত শঁকা সাপ দেখা পোৱা যাব পাৰে। জলাশয়ৰ ওচৰত থকা এন্দুৰৰ গাঁত, উই-হাঁফলু আদি শঁকা সাপৰ বাসস্থান। এন্দুৰ, পানী আদি সহজলভ্য হোৱা বাবে ইহঁত সাধাৰণতে জনবসতি থকা ঠাইত, বিশেষকৈ গাঁওবোৰত থাকে। গাঁৱৰ মুকলি ঠাই এইবিধ সাপৰ প্ৰিয়।

==আচৰণ==
শঁকা সাপ লাজকুৰীয়া, সাধাৰণতে দেখা পোৱা নাযায়, আৰু মুখ্যতঃ নিশাচৰ। যেতিয়া উৎপীড়ন কৰা হয়, সিহঁতে সাধাৰণতে মুৰবোৰ সিহঁতৰ কুণ্ডলীৰ তলত লুকুৱাবলৈ চেষ্টা কৰে, আৰু সাধাৰণতে দংশন কৰিবলৈ চেষ্টা নকৰে,&lt;ref name=&quot;ct&quot;/&gt; যদিও নিশাহে ইহঁত অধিক সক্ৰিয় আৰু বহুলভাৱে অধিক বিপদজনক বুলি গণ্য কৰা হয়।

দিনত, ইহঁত ঘাঁহ, পিট বা নলাত পৰি থাকে। ইহঁত অতি দুৰ্বল, এলেহুৱা প্ৰকৃতিৰ। সাধাৰণতে বৰষুণৰ বতৰত দেখা পোৱা যায়।

===খাদ্য===
শঁকা সাপে মুখ্যতঃ অন্য সাপ ভক্ষণ কৰে, কিন্তু মাছ, বেঙ, নাইপিয়া, আৰু সাপৰ কণীও খোৱা বুলি জনা যায়। শঁকা সাপে ভক্ষণ কৰা সৰ্পবোৰৰ ভিতৰত আছে: -
* [[ঢোঁৰা সাপ]] ''Xenochrophis piscator''
* [[বামুণী সাপ]] ''Amphiesma stolatum''
* [[ধুন্দুলীফেঁটী সাপ]] বা ''ধমন'' ''Ptyas mucosus''
* ইন্দু-চাইনিজ ৰেট স্নেক ''Ptyas korros''
* মেকুৰী সাপ ''Boiga trigonata''.

ইহঁতে চিকাৰটো বিষৰ দ্বাৰা নিষ্ক্ৰিয় কৰাৰ পিছত প্ৰথমে মূৰৰ পৰা গিলি পেলাই।

===প্ৰজনন===
ইহঁতৰ প্ৰজনন অভ্যাসৰ বিষয়ে বৰ বেছি জনা নাযায়। মাৰ্মাৰত, আঠটা কণী ওমনি লৈ থকা এজনী সাপ পোৱা গৈছিল, ইয়াৰে চাৰিটা কণীৰ মে মাহত পোৱালী জগিছিল। জগাৰ সময়ত পোৱালীৰ দৈৰ্ঘ্য ২৯৮ৰ পৰা ৩১১ মিমি জোখৰ হৈছিল। এই সাপ জীৱনৰ তৃতীয় বছৰ বয়সত প্ৰাপ্তবয়স্ক হয় বুলি বিশ্বাস কৰা হয়, সেই সময়লৈকে ইহঁতৰ দৈৰ্ঘ্য আনুমানিক ৯১৪ মিলিমিটাৰ হয়।&lt;ref name=&quot;Evans_Daniel&quot;&gt;Evans, G.H. (1906):Breeding of the banded krait (''Bungarus fasciatus'') in Burma. J. Bombay nat. Hist. Soc. 16:519-520 as mentioned in  Daniels, J.C. (2002), '''Book of Indian Reptiles and Amphibians''' References, ser no 28, pg 219.&lt;/ref&gt;

==আলোকচিত্ৰৰ ভঁৰাল==
&lt;gallery&gt;
File: AB_056_Banded_Krait.JPG|বিনাগুৰিত ধৰা এটা শঁকা সাপ, উত্তৰ বংগ, [[ভাৰত]]
&lt;/gallery&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}
* Boulenger, George A., (1890), '''The Fauna of British India including Ceylon and Burma, Reptilia and Batrachia.''' Taylor and Francis, London.
* Daniels, J.C. (2002), '''Book of Indian Reptiles and Amphibians.''' BNHS. Oxford University Press. Mumbai.
* Smith, Malcolm A. (1943), '''The Fauna of British India, Ceylon and Burma including the whole of the Indo-Chinese Sub-region, Reptilia and Amphibia. Vol I - Loricata and Testudines, Vol II-Sauria,  Vol III-Serpentes.''' Taylor and Francis, London.
* Whitaker, Romulus. (2002), '''Common Indian Snakes: A Field Guide.''' Macmillan India Limited, ISBN 0-333-90198-3.

==বাহ্যিক সংযোগ==

#SPOAR.ORG.IN [http://www.spoar.org.in/snake_list.php?action=datas&amp;name1=Bungarus%20fasciatus&amp;page=list&amp;alpha=b]

{{commons|Bungarus fasciatus|Bungarus fasciatus}}
* Integrated Taxonomic Information System - [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&amp;search_value=700459 Bungarus fasciatus]

[[শ্ৰেণী:সাপ]]
[[শ্ৰেণী:জীৱবিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>lcyypjakra8auam3v8na3v0teb609xq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰকি পৰ্বতমালা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35410</id>
    <revision>
      <id>517247</id>
      <parentid>466905</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T02:59:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517247</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36957" sha1="lbzmnoc1y7y6btt1vbnnq7don2keg9n" xml:space="preserve">{{Infobox mountain range
|map_size=280
|map_image=RockyMountains-Range.svg
|photo=Moraine Lake 17092005.jpg
|photo_size=275
|photo_caption=[[Moraine Lake]], and the [[Valley of the Ten Peaks]], [[Banff National Park]], [[Alberta]], [[Canada]]
|other_name=''the Rockies'' ([[English language|en]]), ''les Rocheuses'' ([[French language|fr]]),&lt;br&gt; ''Montañas Rocosas'', ''Rocallosas'' ([[Spanish language|es]])
|country=Canada
|country1=United States
|region=British Columbia
|region1=Alberta
|region2=Idaho
|region3=Montana
|region4=Wyoming
|region5=Utah
|region6=Colorado
|region7=New Mexico
|length_mi=3000
|range_lat_d=43.741208|range_long_d=-110.802414. &lt;!-- Grand Teton --&gt;
|dim=2400km
|parent=North American Cordillera
|geology=[[Igneous rock|Igneous]]|geology1=[[Sedimentary rock|Sedimentary]]
|geology2=[[Metamorphic rock|Metamorphic]]
|period=Precambrian|period1=Cretaceous |orogeny=
|highest=Mount Elbert
|highest_location=U.S.A.
|elevation_ft=14440
|lat_d=39|lat_m=07|lat_s=03.90|lat_NS=N
|long_d=106|long_m=26|long_s=43.29|long_EW=W}}

ৰকি পৰ্বতমালা ({{Lang-en|'''Rocky Mountains'''}}) হৈছে উত্তৰ আমেৰিকাত অৱস্থিত পৰ্বতশ্ৰেণীসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম এক পৰ্বতমালা। ই [[ব্ৰিটিছ কলম্বিয়া]],পশ্চিম [[কানাডা]]ৰ পৰা [[নিউ মেক্সিক']], দক্ষিণ-পশ্চিম [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] লৈকে ৩০০০ মাইল পৰ্যন্ত বিস্তৃত হৈ আছে। ৰকি পৰ্বতমালাৰ পোনপ্ৰথমে সৃষ্টি হৈছিল ৫৫-৮০মিলিয়ন বছৰ পূ্ৰ্বে লাৰামাইড অ'ৰ'জেনি (Laramide Orogeny) ৰ কালত। এই সময়ছোৱাত উত্তৰ আমেৰিকা টেক্ট'নিক প্লেট ( North American plate)ৰ তলত থকা কেইবাখনো টেক্ট'নিক প্লেটৰ স্থানান্তৰ ঘটে। ইয়াৰ ফলত পশ্চিমৰ উত্তৰ আমেৰিকাত এক পৰ্বতমালাৰ সৃষ্টি হয়। পৰৱৰ্ত্তী কালত অন্যান্য টেক্ট'নিক পৰিৱৰ্ত্তন আৰু গ্লেচিয়াৰ সমূহৰ স্খলনৰ ফলত ৰকি পৰ্বতমালাৰ বিভিন্ন শৃংগ আৰু উপত্যকাৰ গঢ় লয়। অন্তিমটো হিমযুগ (ice age)ৰ পৰা ৰকি পৰ্বতমালালৈ মানুহৰ আগমণ ঘটে আৰু স্থায়ীভাবে বসবাস কৰিবলৈ লয়। ছাৰ আলেকজেণ্ডাৰ মেকেঞ্জি ( Alexander Mackenzie) ৰ দৰে ইউৰোপিয়ান সকলৰ পিছত বিভিন্ন আমেৰিকান অভিযান যেনে লিউৱিছ আৰু ক্লাৰ্ক অভিযান ( Lewis and Clark expedition) ৰ জৰিয়তে এই পৰ্বতমালাত অৱৰোহণ কৰে। 

বৰ্তমান এই পৰ্বতমালাৰ সৰহ অংশই সমজুৱা উদ্যান বা সংৰক্ষিত বনাঞ্চলেৰে আবৃত। সেইবাবে ই পৰ্যটকৰ বাবে বিশেষ আকৰ্ষণতো পৰিণত হৈছে। 

==ভৌগোলিক বিৱৰণ==
ভৌগোলিকভাবে ৰকি পৰ্বতমালা দক্ষিণে ব্ৰিটিছ কলম্বিয়াৰ লিয়াৰ্ড নদী (Liard river) ৰ পৰা নিউ মেক্সিক'ৰ ৰিঅ' গ্ৰেণ্ড (Rio Grande) পৰ্যন্ত বিস্তৃত হৈ আছে। এই দুই নদীৰ সিপাৰে অন্য কিছু পৰ্বত যেনে, য়ুকুন (Yukon)ৰ শ্বেলৱিন ৰেঞ্জ (Selwyn Range), আলাস্কাৰ ব্ৰুকছ ৰেঞ্জ (Brooks Range) আৰু মেক্সিক'ৰ শ্বিয়েৰা মাদ্ৰে (Sierra Madre) আদি অৱস্থিত যদিও এই পৰ্বতসমূহ ৰকি পৰ্বতমালাৰ অংশ নহয়। অৱশ্যে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্টহৱত প্ৰচলিত সীমা অনুসৰি কুটেনাই নদী (Kootenai river) ৰ দক্ষিণে থকা পৰ্বতসমূহ ৰকি পৰ্বতমালাৰ অন্তৰ্ভুক্তবুলি ধৰা হয় কিন্তু উত্তৰে থকা পৰ্বতশ্ৰেণীক পৃথক বুলি গণ্য কৰা হয়&lt;ref&gt;{{cite book|last=Cannings|first=Richard|url=http://books.google.com/?id=ig4OMokvt-0C&amp;pg=PA5&amp;dq=%22Rocky+Mountain+Trench%22+and+%22Columbia+Mountains%22#v=onepage&amp;q=%22Rocky%20Mountain%20Trench%22%20and%20%22Columbia%20Mountains%22&amp;f=false|title=The Rockies: A Natural History|page=5|publisher=Greystone/David Suzuki Foundation|year=2007|isbn=9781553652854}}&lt;/ref&gt;। ৰকি পৰ্বতমালাৰ পৰ্বতসমূহ প্ৰায় ৭০-৩০০ মাইল (১১০-৪৮০ কিলোমিটাৰ) পৰ্যন্ত বহল বুলি জনা যায়। 
{{wide image|Mountains from westlands.jpg|840px|The eastern edge of the Rocky Mountains near [[Denver]]}}

ৰকি পৰ্বতমালাৰ উত্তৰ অংশৰ কেন্দ্ৰীয় উত্তৰ আমেৰিকাত উচ্চতা বৃদ্ধি পায়। এই অংশতে কলেৰেডোৰ ফ্ৰণ্ট ৰেঞ্জ (Front range) , Wyoming ৰ Wind River range, Big Horn Mountains , Absaroka-Beartooth range আৰু মণ্টানাৰ ৰকি মাউণ্টেইন ফ্ৰণ্ট (Rocky Mountain Front ) অৱস্থিত। কানাডাত আকৌ ভূগোলবিদ সকলে ৰকি পৰ্বতমালাৰ তিনিটা সমষ্টি চিনাক্ত কৰিছে: Continental Range, Hart Ranges আৰু Muskwa Range। এই হাৰ্ট ৰেঞ্জ আৰু মুশ্বকোৱা ৰেঞ্জে একেলগে উত্তৰ ৰকি পৰ্বতমালা (Northern Rockies) সৃষ্টি কৰিছে। 
[[File:Barns grand tetons.jpg|thumb|left|The [[Teton Range|Tetons]] are a rugged subrange in Wyoming]]

ৰকি পৰ্বতমালাৰ পশ্চিম অংশত চল্ট লেক নগৰৰ কাষৰীয়া Wasatch range আৰু ইডাহ'-মণ্টানা সীমা (Idaho-Montana) ত থকা Bitterroots আদি পৰ্বত অৱস্থিত। The [[Great Basin]] and [[Columbia River Plateau]] separate these sub-ranges from distinct ranges further to the west, most prominent among which are the [[Sierra Nevada (U.S.)|Sierra Nevada]], [[Cascade Range]] and [[Coast Mountains]]. The Rockies do not extend into the Yukon or Alaska, or into central British Columbia, where the '''Rocky Mountain System''' (but not the Rocky Mountains) includes the Columbia Mountains, the southward extension of which is considered part of the Rockies in the United States. The [[Geography of the United States Rocky Mountain System|Rocky Mountain System]] within the United States is a [[United States physiographic region]]; the Rocky Mountain System is known in Canada as the Eastern System.

The Rocky Mountains are notable for containing the highest peaks in central North America. The range's highest peak is [[Mount Elbert]] located in Colorado at {{convert|14440|ft|m|0}} above [[sea level]]. [[Mount Robson]] in [[British Columbia]], at {{convert|12972|ft|m|0}}, is the highest peak in the [[Canadian Rockies]]. 
[[File:Mount Robson Twilight.jpg|thumb|right|upright|[[Mount Robson]] in [[British Columbia]], [[Canada]].]]

Human population is not very dense in the Rocky Mountains, with an average of four people per square kilometer (10 per square mile) and few cities with over 50,000 people. However, the human population grew rapidly in the Rocky Mountain states between 1950 and 1990. The 40-year statewide increases in population range from 35% in Montana to about 150% in Utah and Colorado. The populations of several mountain towns and communities have doubled in the last 40 years. [[Jackson Hole, Wyoming]], increased 260%, from 1,244 to 4,472 residents, in 40 years.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt;

== ভূবিজ্ঞান ==
The rocks in the Rocky Mountains were formed before the mountains were raised by tectonic forces. The oldest rock is [[Precambrian]] [[metamorphic rock]] that forms the core of the North American continent. There is also Precambrian sedimentary [[argillite]], dating back to 1.7 billion years ago. During the [[Paleozoic]], western North America lay underneath a shallow sea, which deposited many kilometers of [[limestone]] and [[dolomite]].&lt;ref name=gadd&gt;{{cite web|url=http://www.bengadd.com/Downloads/Geology%20of%20the%20Rockies%20and%20Columbias%202008.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110707223613/http://www.bengadd.com/Downloads/Geology%20of%20the%20Rockies%20and%20Columbias%202008.pdf|archivedate=2011-07-07|title=Geology of the Rocky Mountains and Columbias|author=Gadd, Ben|year=2008|accessdate=2010-01-01|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

[[File:Jackson Glacier terminus.jpg|thumb|right|Glaciers, such as [[Jackson Glacier]] in [[Glacier National Park (U.S.)|Glacier National Park]], [[Montana]], as shown here, have dramatically shaped the Rocky Mountains.]]

== জলবায়ু তথা প্ৰকৃতিক বিৱৰণ ==
There are a wide range of environmental factors in the Rocky Mountains. The Rockies range in latitude between the Liard River in British Columbia (at 59° N) and the Rio Grande in New Mexico (at 35° N). Prairie occurs at or below {{convert|1800|ft|m}}, while the highest peak in the range is Mount Elbert at {{convert|14440|ft|m}}. Precipitation ranges from {{convert|10|in|mm}} per year in the southern valleys&lt;ref&gt;{{cite web|title=Southern Rocky Mountains|work=Forest Encyclopedia Network|url=http://www.forestencyclopedia.net/p/p377|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721043539/http://www.forestencyclopedia.net/p/p377|archivedate=2011-07-21|accessdate=2010-08-22|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; to {{convert|60|in|mm}} per year locally in the northern peaks.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Southern Rocky Mountains|work=Forest Encyclopedia Network|url=http://www.forestencyclopedia.net/p/p378|accessdate=2010-08-22|archivedate=2011-07-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721043620/http://www.forestencyclopedia.net/p/p378|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; Average January temperatures can range from {{convert|20|F|C}} in Prince George, British Columbia, to {{convert|43|F|C}} in [[Trinidad, Colorado]].&lt;ref name=Sheridan/&gt; Therefore, there is not a single monolithic ecosystem for the entire Rocky Mountain Range.

[[File:RockyMountainsNationalParkColorado.jpg|thumb|left|Tundra in the Rocky Mountains of Colorado]]
Instead, ecologists divide the Rocky Mountain into a number of [[life zones|biotic zones]]. Each zone is defined by whether it can support trees, and the presence of one or more [[indicator species]]. Two zones that do not support trees are the Plains and the [[Alpine tundra]]. The [[Great Plains]] lie to the east of the Rockies, and is characterized by prairie grasses (below roughly {{convert|1800|ft|m}}). Alpine tundra occurs in regions above the treeline for the Rocky Mountains, which varies from {{convert|12000|ft|m}} in New Mexico to {{convert|2500|ft|m}} at the northern end of the Rocky Mountains (near the Yukon).&lt;ref name=Sheridan&gt;{{cite web|url=http://sheridan.geog.kent.edu/geog17064/17064-14.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060901204453/http://sheridan.geog.kent.edu/geog17064/17064-14.pdf|archivedate=2006-09-01|title=US &amp; Canada: Rocky Mountains (Chapter 14)|work=Geography of the United States and Canada course notes|last=Sheridan|first=Scott|publisher=Kent State University|access-date=2013-12-14|deadurl=no}}&lt;/ref&gt; 

The USGS defines ten forested zones in the Rocky Mountains.&lt;ref name=USGS/&gt; Zones in more southern, warmer, or drier areas are defined by the presence of [[pinyon pine]]s/[[juniper]]s, [[ponderosa pine]]s, or [[oak]]s mixed with [[pine]]s. In more northern, colder, or wetter areas, zones are defined by [[Douglas-fir]]s, [[Cascade range|Cascadian]] species (such as [[western hemlock]]), [[lodgepole pine]]s/[[quaking aspen]]s, or [[fir]]s mixed with [[spruce]]. Near treeline, zones can consist of white pines (such as [[whitebark pine]] or [[bristlecone pine]]); or a mixture of white pine, fir, and spruce that appear as shrub-like [[krummholz]]. Finally, rivers and canyons can create a unique forest zone in more arid parts of the mountain range.&lt;ref name=USGS/&gt;

[[File:Bighorn lamb Alberta.jpg|thumb|right|[[Bighorn sheep]] (such as this lamb in [[Alberta]]) have declined dramatically since European-American settlement of the Rocky Mountains.]]
The Rocky Mountains are an important habitat for a great deal of well-known wildlife, such as [[elk]], [[moose]], [[mule deer|mule]] and [[white-tailed deer]], [[pronghorn]]s, [[mountain goat]]s, [[bighorn sheep]], [[badgers]], [[American black bear|black bears]], [[grizzly bear]]s, [[coyote]]s, [[lynx]]es, and [[wolverine]]s.&lt;ref name=USGS/&gt; For example, North America's largest herds of moose is in the [[Alberta-British Columbia foothills forests]].

The status of most species in the Rocky Mountains is unknown, due to incomplete information. European-American settlement of the mountains has adversely impacted native species. Examples of some species that have declined include [[western toad]]s, [[greenback cutthroat trout]]s, [[white sturgeon]]s, [[white-tailed ptarmigan]]s, [[trumpeter swan]]s, and bighorn sheep. In the United States portion of the mountain range, [[apex predator]]s such as grizzly bears and [[gray wolves]] had been [[extirpated]] from their original ranges, but have partially recovered due to conservation measures and [[Wolf reintroduction in Yellowstone|reintroduction]]. Other recovering species include the [[bald eagle]] and the [[peregrine falcon]].&lt;ref name=USGS/&gt;

== ইতিহাস ==

===Indigenous People===
Since the last great ice age, the Rocky Mountains were home first to [[Indigenous peoples of the Americas|indigenous peoples]] including the [[Apache]], [[Arapaho]], [[Bannock (tribe)|Bannock]], [[Blackfoot]], [[Cheyenne]], [[Crow Nation]], [[Confederated Salish and Kootenai Tribes of the Flathead Nation|Flathead]], [[Shoshone]], [[Lakota people|Sioux]], [[Ute Tribe|Ute]], [[Ktunaxa Kinbasket Tribal Council|Kutenai]] (Ktunaxa in Canada), [[Sekani]], [[Dunne-za]], and others.&lt;ref name=&quot;USGS&quot;/&gt; Paleo-Indians hunted the now-extinct [[mammoth]] and [[ancient bison]] (an animal 20% larger than modern bison) in the foothills and valleys of the mountains. Like the modern tribes that followed them, Paleo-Indians probably migrated to the plains in fall and winter for bison and to the mountains in spring and summer for fish, deer, elk, roots, and berries. In Colorado, along the crest of the Continental Divide, rock walls that Native Americans built for driving game date back 5,400–5,800 years.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; A growing body of scientific evidence indicates that indigenous people had significant effects on mammal populations by hunting and on vegetation patterns through deliberate burning.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt;

===European exploration===
Recent human history of the Rocky Mountains is one of more rapid change.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; The Spanish explorer [[Francisco Vásquez de Coronado]]—with a group of soldiers, missionaries, and African slaves—marched into the Rocky Mountain region from the south in 1540.&lt;ref name = &quot;PBS2001&quot;&gt;{{cite web | title = Events in the West (1528-1536) | year = 2001 | url = http://www.pbs.org/weta/thewest/events/1500_1650.htm | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; The introduction of the horse, metal tools, rifles, new diseases, and different cultures profoundly changed the Native American cultures. Native American populations were extirpated from most of their historical ranges by disease, warfare, habitat loss (eradication of the bison), and continued assaults on their culture.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt;

In 1739, [[France|French]] [[fur trade]]rs Pierre and Paul Mallet, while journeying through the Great Plains, discovered a range of mountains at the headwaters of the [[Platte River]], which local [[Native Americans in the United States|American Indian]] tribes called the &quot;Rockies&quot;, becoming the first Europeans to report on this uncharted mountain range.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=PBS—THE WEST—Events from 1650 to 1800&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.pbs.org/weta/thewest/events/1650_1800.htm |access-date=2013-12-14 |archivedate=2013-12-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131224152337/http://www.pbs.org/weta/thewest/events/1650_1800.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
[[File:Alexander MacKenzie by Thomas Lawrence (c.1800).jpg|thumb|left|upright|Sir Alexander MacKenzie in 1800]]

[[Alexander Mackenzie (explorer)|Sir Alexander MacKenzie]] (1764–March 11, 1820) became the first European to cross the Rocky Mountains in 1793.&lt;ref name = &quot;PrincetonNWPass&quot;&gt;{{cite web | title = Mackenzie: 1789, 1792-1797 | url = http://libweb5.princeton.edu/visual_materials/maps/websites/northwest-passage/mackenzie.htm | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; He found the upper reaches of the Fraser River and reached the Pacific coast of what is now Canada on July 20 of that year, completing the first recorded transcontinental crossing of North America north of Mexico.&lt;ref name = &quot;CAHistPlace&quot;&gt;{{cite web | title = First Crossing of North America National Historic Site of Canada | url = http://www.historicplaces.ca/en/rep-reg/place-lieu.aspx?id=14662&amp;pid=0 | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; He arrived at [[Bella Coola, British Columbia]], where he first reached saltwater at South Bentinck Arm, an inlet of the Pacific Ocean.

The [[Lewis and Clark Expedition]] (1804–1806) was the first scientific reconnaissance of the Rocky Mountains.&lt;ref name = &quot;NPSScientificEncounters&quot;&gt;{{cite web | title = Lewis and Clark Expedition: Scientific Encounters | url = http://www.nps.gov/nr/travel/lewisandclark/encounters.htm | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; Specimens were collected for contemporary botanists, zoologists, and geologists.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; The expedition was said to have paved the way to (and through) the Rocky Mountains for European-Americans from the East, although Lewis and Clark met at least 11 European-American mountain men during their travels.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt;

Mountain men, primarily French, Spanish, and British, roamed the Rocky Mountains from 1720 to 1800 seeking mineral deposits and furs.&lt;!--&quot;mountain men&quot; seems US-language here; were these what Canadians think of as &quot;voyageurs&quot; and &quot;fur traders&quot;?--&gt; The fur-trading [[North West Company]] established [[Rocky Mountain House]] as a trading post in what is now the [[Rocky Mountain Foothills]] of present-day Alberta in 1799, and their business rivals the [[Hudson's Bay Company]] established Acton House nearby.&lt;ref name = PC2012&gt;{{cite web | title = Rocky Mountain House National Historic Site of Canada | date = 28 Feb 2012 | url = http://www.pc.gc.ca/lhn-nhs/ab/rockymountain/index.aspx | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; These posts served as bases for most European activity in the Canadian Rockies in the early 19th century. Among the most notable are the expeditions of [[David Thompson (explorer)]], who followed the Columbia River to the Pacific Ocean.&lt;ref name = &quot;nwda2006&quot;&gt;{{cite web | title = Guide to the David Thompson Papers 1806-1845 | year = 2006 | url = http://nwda-db.wsulibs.wsu.edu/findaid/ark:/80444/xv07195 | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; On his 1811 expedition, he camped at the junction of the Columbia River and the Snake River and erected a pole and notice claiming the area for the [[United Kingdom]] and stating the intention of the North West Company to build a fort at the site.&lt;ref name = &quot;Oldham2003&quot;&gt;{{cite web | title = David Thompson plants the British flag at the confluence of the Columbia and Snake rivers on July 9, 1811. | last = Oldham | first = kit | date = 23 Jan 2003 | url = http://www.historylink.org/index.cfm?DisplayPage=output.cfm&amp;file_id=5096 | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt;

By the [[Anglo-American Convention of 1818]], which established the [[49th parallel north]] as the international boundary west from [[Lake of the Woods]] to the &quot;Stony Mountains&quot;;&lt;ref name = &quot;USDS2007&quot;&gt;{{cite web | title = Treaties in Force | date = 1 Nov 2007 | url = http://www.state.gov/documents/organization/83046.pdf | accessdate = 15 April 2012 | postscript=.}}&lt;/ref&gt; the UK and the USA agreed to what has since been described as &quot;joint occupancy&quot; of lands further west to the [[Pacific Ocean]]. Resolution of the territorial and treaty issues, the [[Oregon dispute]], was deferred until a later time.

In 1819, [[Spain]] ceded their rights north of the 42nd Parallel to the United States, though these rights did not include possession and also included obligations to Britain and Russia concerning their claims in the same region.

After 1802, American [[fur trader]]s and explorers ushered in the first widespread [[Caucasian race|Caucasian]] presence in the Rockies south of the 49th parallel. The more famous of these include Americans [[William Henry Ashley]], [[Jim Bridger]], [[Kit Carson]], [[John Colter]], [[Thomas Fitzpatrick (trapper)|Thomas Fitzpatrick]], [[Andrew Henry (fur trader)|Andrew Henry]], and [[Jedediah Smith]]. On July 24, 1832, [[Benjamin Bonneville]] led the first [[wagon train]] across the Rocky Mountains by using [[South Pass (Wyoming)|South Pass]] in the present State of Wyoming.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; Similarly, in the wake of Mackenzie's 1793 expedition, fur trading posts were established west of the Northern Rockies in a region of the northern Interior Plateau of British Columbia which came to be known as [[New Caledonia (Canada)|New Caledonia]], beginning with [[McLeod Lake|Fort McLeod]] (today's community of McLeod Lake) and [[Fort Fraser]], but ultimately focused on Stuart Lake Post (today's [[Fort St. James]]).

Negotiations between the United Kingdom and the United States over the next few decades failed to settle upon a compromise boundary and the [[Oregon Dispute]] became important in geopolitical diplomacy between the British Empire and the new American Republic. In 1841 [[James Sinclair (fur trapper)|James Sinclair]], Chief Factor of the Hudson's Bay Company, guided some 200 settlers from the [[Red River Colony]] west to bolster settlement around [[Fort Vancouver]] in an attempt to retain the [[Columbia District]] for Britain. The party crossed the Rockies into the [[Columbia Valley]], a region of the Rocky Mountain Trench near present-day [[Radium Hot Springs]], British Columbia, then traveled south. Despite such efforts, in 1846, Britain ceded all claim to Columbia District lands south of the 49th parallel to the United States; as resolution to the Oregon boundary dispute by the [[Oregon Treaty]].&lt;ref name = &quot;CSPN&quot;&gt;{{cite web | title = Historical Context and American Policy | url = http://content.lib.washington.edu/curriculumpackets/treaties/assimilation2.html | accessdate = 15 April 2012 | archivedate = 17 January 2013 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130117093537/http://content.lib.washington.edu/curriculumpackets/treaties/assimilation2.html | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;

[[File:Cherokee Pass2.jpg|right|thumb|Cherokee Trail near [[Fort Collins, Colorado]], from a sketch taken 7 June 1859.]]
Thousands passed through the Rocky Mountains on the [[Oregon Trail]] beginning in the 1840s.&lt;ref name = &quot;BLMotic&quot;&gt;{{cite web | title = Oregon Trail Interpretive Center | url = http://www.blm.gov/or/oregontrail/history-basics.php | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; The [[Mormon]]s began to settle near the [[Great Salt Lake]] in 1847.&lt;ref name = &quot;UNL&quot;&gt;{{cite web | title = The Mormon Trail | url = http://cdrh.unl.edu/diggingin/trailsummaries/di.sum.0006.html | accessdate = 15 April 2012 | archivedate = 5 April 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120405012738/http://cdrh.unl.edu/diggingin/trailsummaries/di.sum.0006.html | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; From 1859 to 1864, [[gold]] was discovered in Colorado, Idaho, Montana, and British Columbia, sparking several [[gold rush]]es bringing thousands of prospectors and miners to explore every mountain and canyon and to create the Rocky Mountains' first major industry. The Idaho gold rush alone produced more gold than the California and Alaska gold rushes combined and was important in the financing of the [[Union Army]] during the [[American Civil War]]. The [[transcontinental railroad]] was completed in 1869,&lt;ref name = &quot;UC2012&quot;&gt;{{cite web | title = The Transcontinental Railroad | year = 2012 | url = http://www.calisphere.universityofcalifornia.edu/themed_collections/subtopic2b.html | accessdate = 15 April 2012 | archivedate = 12 April 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120412120759/http://www.calisphere.universityofcalifornia.edu/themed_collections/subtopic2b.html | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; and [[Yellowstone National Park]] was established as the world's first national park in 1872.&lt;ref name = &quot;NPS&quot;&gt;{{cite web | title = Yellowstone National Park | date = 4 April 2012 | url = http://www.nps.gov/yell/index.htm | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; Meanwhile, a transcontinental railroad in Canada was originally promised in 1871. Though political complications pushed its completion to 1885, the [[Canadian Pacific Railway]] eventually followed the [[Kicking Horse Pass|Kicking Horse]] and [[Rogers Pass (British Columbia)|Rogers]] Passes to the Pacific Ocean.&lt;ref name = &quot;StanfordCPR&quot;&gt;{{cite web | title = Canadian Pacific Railway | url = http://www.stanford.edu/group/west/cgi-bin/pager.php?id=108 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20121120171941/http://www.stanford.edu/group/west/cgi-bin/pager.php?id=108 | archivedate = 2012-11-20 | accessdate = 15 April 2012 | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; Canadian railway officials also convinced [[Parliament of Canada|Parliament]] to set aside vast areas of the Canadian Rockies as [[Jasper National Park|Jasper]], [[Banff National Park|Banff]], [[Yoho National Park|Yoho]], and [[Waterton Lakes National Park|Waterton Lakes]] National Parks, laying the foundation for a tourism industry which thrives to this day. Glacier National Park (MT) was established with a similar relationship to tourism promotions by the [[Great Northern Railway (U.S.)|Great Northern Railway]].&lt;ref name = &quot;PennState2011&quot;&gt;{{cite web | title = Glaciers and Glacier National Park | year = 2011 | url = https://www.e-education.psu.edu/geosc10/l7_p3.html | accessdate = 15 April 2012}}&lt;/ref&gt; While settlers filled the valleys and mining towns, conservation and preservation ethics began to take hold. U.S. [[Benjamin Harrison|President Harrison]] established several forest reserves in the Rocky Mountains in 1891–1892. In 1905, U.S. [[Theodore Roosevelt|President Theodore Roosevelt]] extended the [[Medicine Bow – Routt National Forest|Medicine Bow Forest Reserve]] to include the area now managed as [[Rocky Mountain National Park]].&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; Economic development began to center on [[mining]], [[forestry]], [[agriculture]], and [[recreation]], as well as on the service industries that support them.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; Tents and camps became ranches and farms, forts and train stations became towns, and some towns became cities.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt;

==অৰ্থনীতি==
===Industry and development ===
Economic resources of the Rocky Mountains are varied and abundant. [[Mineral]]s found in the Rocky Mountains include significant deposits of [[copper]], gold, [[lead]], [[molybdenum]], [[silver]], [[tungsten]], and [[zinc]]. The Wyoming Basin and several smaller areas contain significant reserves of [[coal]], [[natural gas]], [[oil shale]], and [[petroleum]]. For example, the [[Climax, Colorado|Climax]] mine, located near [[Leadville, Colorado]], was the largest producer of molybdenum in the world. Molybdenum is used in heat-resistant steel in such things as cars and planes. The Climax mine employed over 3,000 workers. The [[Coeur d'Alene, Idaho|Coeur d'Alene]] mine of northern Idaho produces silver, lead, and zinc. Canada's largest coal mines are near [[Fernie, British Columbia]] and [[Sparwood, British Columbia]]; additional coal mines exist near [[Hinton, Alberta]],&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; and in the [[Northern Rocky Mountains|Northern Rockies]] surrounding [[Tumbler Ridge, British Columbia]].

[[File:Rig wind river.jpg|thumb|left|A [[drilling rig]] drills for [[natural gas]] just west of the [[Wind River Range]] in the [[Wyoming]] Rockies]]
The Rocky Mountains contain several [[sedimentary basin]]s that are rich in [[coalbed methane]]. Coalbed methane is natural gas that arises from coal, either through bacterial action, or through exposure to high temperature. Coalbed methane supplies 7 percent of the natural gas used in the United States. The largest coalbed methane sources in the Rocky Mountains are in the [[San Juan Basin]] in New Mexico and Colorado and the [[Powder River Basin]] in Wyoming. These two basins are estimated to contain 38 trillion cubic feet of gas. Coalbed methane can be recovered by dewatering the coal bed, and separating the gas from the water; or injecting water to fracture the coal to release the gas (so-called [[hydraulic fracturing]]).&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://pubs.usgs.gov/fs/fs-158-02/fs-158-02.html|title=Coal-Bed Gas Resources of the Rocky Mountain Region|publisher=USGS|id=USGS fact sheet 158-02}}&lt;/ref&gt;

Agriculture and forestry are major industries. Agriculture includes dryland and irrigated farming and [[livestock]] grazing. Livestock are frequently moved between high-elevation summer [[pasture]]s and low-elevation winter pastures,&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; a practice known as [[transhumance]].

===পৰ্যটন ===
[[File:Steam Phase eruption of Castle geyser with double rainbow.jpg|thumb|right|[[Castle Geyser]] in Yellowstone National Park]]
[[File:Going to the Sun Road with Going to the Sun Mountain.jpg|thumb|right|[[Going to the Sun Mountain]] in Glacier National Park]]
''See also:'' [[List of ski areas and resorts in the United States#Rocky Mountains|List of U.S. Rocky Mountain ski resorts]], [[List of ski areas and resorts in Canada#Alberta|List of Alberta ski resorts]], [[List of ski areas and resorts in Canada#British Columbia|List of B.C. ski resorts]]

Every year the scenic areas and recreational opportunities of the Rocky Mountains draw millions of tourists.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; The main language of the Rocky Mountains is [[English language|English]]. But there are also linguistic pockets of [[Spanish language|Spanish]] and indigenous languages. [[French language|French]] is another official language in Canada's national parks.

People from all over the world visit the sites to hike, camp, or engage in mountain sports.&lt;ref name=&quot;USGS&quot; /&gt; In the summer season, examples of tourist attractions are:

In the United States:
* [[Pikes Peak]]
* [[Royal Gorge]]
* [[Rocky Mountain National Park]]
* [[Yellowstone National Park]]
* [[Grand Teton National Park]]
* [[Glacier National Park (U.S.)|Glacier National Park]]
* [[Sawtooth National Recreation Area]]

In Canada, the mountain range contains these [[National Parks of Canada|national parks]]:
* [[Banff National Park]]
* [[Jasper National Park]]
* [[Kootenay National Park]]
* [[Waterton Lakes National Park]]
* [[Yoho National Park]]

Glacier National Park in Montana and Waterton Lakes National Park in Alberta border each other and collectively are known as [[Waterton-Glacier International Peace Park]]. (See also [[International Peace Park]].)

In the winter, [[skiing]] is the main attraction. A list of the major ski resorts can be found at [[List of ski areas and resorts in the United States#Rocky Mountains|List of U.S. Rocky Mountain ski resorts]].

The adjacent Columbia Mountains in British Columbia contain major resorts such as [[Panorama Mountain Village|Panorama]] and [[Kicking Horse Resort|Kicking Horse]], as well as [[Mount Revelstoke National Park]] and Glacier National Park.

There are numerous [[List of provincial parks in British Columbia|provincial parks]] in the British Columbia Rockies, the largest and most notable being [[Mount Assiniboine Provincial Park]], [[Mount Robson Provincial Park]], [[Northern Rocky Mountains Provincial Park]], [[Kwadacha Wilderness Provincial Park]], [[Stone Mountain Provincial Park]] and [[Muncho Lake Provincial Park]].

==লগতে চাওক==
{{portal|Geography|Geology|North America|Canada|United States|Mountains}}
{{Wikipedia books|Canada}}
{{Wikipedia books|United States}}
[[File:Layers of Autumn.jpg|thumb|right|Needles of [[larch]]es in [[Alberta]] turn yellow in autumn.]]
* [[Outline of North America]]
** [[Geography of North America]]
** [[Geology of North America]]
*[[Mountain ranges of the world]]
** [[Lists of mountains]]
*Rocky Mountains
** [[Geology of the Rocky Mountains]]
** [[Mountain peaks of the Rocky Mountains]]
** [[Rocky Mountains subalpine zone]]
** [[Canadian Rockies]]
*** [[Ranges of the Canadian Rockies]]
** [[Geography of the United States Rocky Mountain System]]
** Northern Rocky Mountains
*** [[List of mountain ranges in Montana|Mountain ranges of Montana]]
*** [[List of mountain ranges in Wyoming|Mountain ranges of Wyoming]]
*** [[Mountains and mountain ranges of Yellowstone National Park]]
*** [[Mountains and mountain ranges of Glacier National Park (U.S.)]]
** Western Rocky Mountains
*** Mountain ranges of Utah
** [[Southern Rocky Mountains]]
*** [[Mountain ranges of Colorado]]
*** [[Mountain peaks of Colorado]]
*** [[Mountain passes of Colorado]]
*[[Little Rocky Mountains]]
*[[Mountain man]]
*[[The Rocky Mountain Rangers]] (Canadian militia unit)
{{clear}}

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist|2}}

==অতিৰিক্ত পঠন==
* {{Cite book |last = Baron |first = Jill |coauthor= |year =2002 |title = Rocky Mountain futures: an ecological perspective|url =http://books.google.ca/books?id=zxvFXkH0828C&amp;lpg=PP1&amp;dq=Rocky%20Mountains&amp;pg=PP1#v=onepage&amp;q&amp;f=true |publisher=Island Press |isbn=1-55963-953-9 |postscript = &lt;!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to &quot;.&quot; for the cite to end in a &quot;.&quot;, as necessary. --&gt;{{inconsistent citations}} }}
* {{Cite book |last = Newby|first = Rick |coauthor= |year =2004 |title =The Rocky Mountain region |url =http://books.google.ca/books?id=xv5ivm13_0oC&amp;lpg=PA68&amp;dq=Rocky%20Mountains&amp;pg=PP1#v=onepage&amp;q&amp;f=true |publisher= Greenwood Press |isbn=0-313-32817-X |postscript = &lt;!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to &quot;.&quot; for the cite to end in a &quot;.&quot;, as necessary. --&gt;{{inconsistent citations}} }}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{commons|Rocky Mountains}}
* [http://rmgsc.cr.usgs.gov/rmgsc U.S. Geological Survey website on the Rocky Mountains] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131207032325/http://rmgsc.cr.usgs.gov/rmgsc/ |date=2013-12-07 }}
* [http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50511frame.htm Colorado Rockies Forests ecoregion images at bioimages.vanderbilt.edu] ([http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50511.htm slow modem version])
* [http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50518frame.htm North Central Rockies Forests ecoregion images at bioimages.vanderbilt.edu] ([http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50518.htm slow modem version])
* [http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50528frame.htm South Central Rockies Forests ecoregion images at bioimages.vanderbilt.edu] ([http://www.cas.vanderbilt.edu/bioimages/ecoregions/50528.htm slow modem version])
*[http://digitallibrary.hsp.org/index.php/Detail/Object/Show/object_id/3963 Sunset on the Top of the Rocky Mountains, CO, Historical Society of Pennsylvania] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161107203001/http://digitallibrary.hsp.org/index.php/Detail/Object/Show/object_id/3963 |date=2016-11-07 }}

[[শ্ৰেণী:পৰ্বতমালা]]</text>
      <sha1>lbzmnoc1y7y6btt1vbnnq7don2keg9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>গৌৰীপুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36164</id>
    <revision>
      <id>517273</id>
      <parentid>437606</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:16:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>নৰুনা বৰুৱা</username>
        <id>44897</id>
      </contributor>
      <comment>/* শিক্ষা */</comment>
      <origin>517273</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9922" sha1="58irghoo5mmk0pwjvtezdid7eop9d45" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = গৌৰীপুৰ
| native_name = 
| native_name_lang = as
| other_name = 
| nickname = 
| settlement_type = নগৰ
| image_skyline = 
| image_alt = 
| image_caption = 
| pushpin_map = India Assam
| pushpin_label_position = right
| pushpin_map_alt = 
| pushpin_map_caption = [[অসম]]ত গৌৰীপুৰ অৱস্থান
| latd = 26.08
| latm = 
| lats = 
| latNS = N
| longd = 89.97
| longm = 
| longs = 
| longEW = E
| coordinates_display = inline,title
| subdivision_type = দেশ
| subdivision_name = {{flag|India}}
| subdivision_type1 = [[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ|ৰাজ্য]]
| subdivision_name1 = [[অসম]]
| subdivision_type2 = [[অসমৰ জিলাসমূহ|জিলা]]
| subdivision_name2 = [[ধুবুৰী জিলা]]
| established_title = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date = 
| founder = 
| named_for = 
| government_type = 
| governing_body = 
| unit_pref = Metric
| area_footnotes = 
| area_rank = 
| area_total_km2 = 
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 26
| population_total = 23477
| population_as_of = 2001
| population_rank = 
| population_density_km2 = auto
| population_demonym = 
| population_footnotes = 
| demographics_type1 = ভাষা
| demographics1_title1 = চৰকাৰী
| demographics1_info1 = [[অসমীয়া]] 
| timezone1 = [[ভাৰতীয় মান সময়]]
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = &lt;!-- [[Postal Index Number|PIN]] --&gt;
| postal_code =783331 
| registration_plate = 
| website = 
| footnotes = 
}}
'''গৌৰীপুৰ''' (IPA: ˈgɑʊrɪˌpʊə or ˈgɔːrɪˌpʊə) ({{lang-en|Gauripur}}) [[অসম]]ৰ [[ধুবুৰী জিলা]]ত অৱস্থিত এখন সৰু চহৰ। মূল চহৰখন গদাধৰ নৈৰ পূবপ্ৰান্তত অৱস্থিত।

==ইতিহাস==
গৌৰীপুৰ অঞ্চলটোৰ স্থাপনৰ সৈতে ইয়াৰ মূল প্ৰতিষ্ঠাতা ৰঙামাটিৰ জমিদাৰ ৰাজা প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱাৰ এটা জনশ্ৰুতি আছে। এদিন ৰাজা প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱাই অৰণ্যত চিকাৰৰ বাবে যাওতে কোনো এক ঠাইত এটা ভেকুলীয়ে সাপ ভক্ষণ কৰা দেখিবলৈ পায়। এই অসাধাৰণ ঘটনাটো দেখি তেওঁ এয়া ভগৱান মহামায়াৰ তেওঁৰ প্ৰতি এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বাৰ্তা বুলি বিশ্বাস জন্মে। কম সময়ৰ ভিতৰতে তেওঁ সেই অঞ্চলত মহামায়া দেৱীৰ এটা মন্দিৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে আৰু মহামায়াৰ অন্য এটা নাম 'গৌৰী'ৰ বাবে অঞ্চলটোৰ নাম গৌৰীপুৰ ৰাখে। পৰৱৰ্তীকালত তেওঁ ৰঙামাটিৰ পৰা তেওঁৰ জমিদাৰী গৌৰীপুৰলৈ স্থানান্তৰ কৰে।&lt;ref&gt;&quot;হায় হস্তীৰ কণ্যা&quot;, লেখক: ড° ধীৰেন দাস, গৌৰীপুৰ&lt;/ref&gt;

==ভৌগোলিক বিৱৰণ==
ভৌগোলিকভাৱে গৌৰীপুৰ {{Coord|26.08|N|89.97|E|}}ত অৱস্থিত। &lt;ref&gt;[http://www.fallingrain.com/world/IN/3/Gauripur.html Falling Rain Genomics, Inc - Gauripur]&lt;/ref&gt; এই অঞ্চলৰ সাগৰৰ পৰা গড় উচ্চতা ২৬ মিটাৰ (৮৫ ফুট)। 

==আন্তঃগাঁথনি==
২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি,&lt;ref&gt;{{GR|India}}&lt;/ref&gt; গৌৰীপুৰৰ মুঠ জনসংখ্যা ২৩,৪৭৭ জন।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Population_Finder.aspx |title=Population Finder |publisher=Censusindia.gov.in |date= |accessdate=2012-09-30}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰে ৫২% পুৰুষ আৰু ৪৮% মহিলা। গৌৰীপুৰৰ গড় সাক্ষৰতাৰ হাৰ ৭৫%। ইয়াৰ ভিতৰত পুৰুষ আৰু মহিলাৰ পৃথকভাৱে গড় সাক্ষৰতাৰ হাৰ হ'ল ৮১% আৰু ৬৯%। গৌৰীপুৰৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ ১১% ছয় বছৰ বয়সৰ অনুৰ্ধৰ।

==যাতায়াত ব্যৱস্থা==
গৌৰীপুৰ অঞ্চলটো উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰে'লৱেৰ দ্বাৰা অন্য অংশৰ সৈতে সংযোজিত হৈ আছে। তদুপৰি এই অঞ্চলৰ মাজেৰে ৩১ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ পাৰহৈ গৈছে। গৌৰীপুৰৰ পৰা ৮ কিলোমিটাৰ দূৰত ৰূপসী বিমান বন্দৰ আছে। এই বিমান বন্দৰটোত ৰূপসীৰ পৰা [[কলিকতা]] আৰু গুৱাহাটীলৈ যাবৰ বাবে বিমান উপলব্ধ আছে। ৰে'লপথেৰে [[ধুবুৰী]]ৰ পৰা [[ডিব্ৰুগড়]]লৈ যাত্ৰীবাহী ৰেলৰ চলাচল আছে।

==শিক্ষা==
গৌৰীপুৰত ভালসংখ্যক শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান আছে। ইয়াৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য হ'ল-
* গৌৰীপুৰ বালিকা উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়
* প্ৰমথেশ বৰুৱা মহাবিদ্যালয়
* প্ৰতাপ চন্দ্ৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয় বা চমুকৈ পি চি ইনষ্টিটিউট।   (
* (ভাৰতবৰ্ষ‌ই স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ আগতে প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱাৰ দেউতাক প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱাই প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। পাছলৈ প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱাই হাইস্কুললৈ ৰূপান্তৰিত কৰে আৰু দেউতাকৰ নাম অনুসৰি প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱা ইনষ্টিটিউট নাম ৰাখে।)
[[File:Old School of Gauripur.jpg|thumb|গৌৰীপুৰৰ এখন পুৰণি বিদ্যালয়]]

==ৰাজনীতি==
গৌৰীপুৰ [[ধুবুৰী (লোকসভা সমষ্টি)]]ৰ অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web
| url = http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S03/AS_ACPC.pdf
| title = List of Parliamentary &amp; Assembly Constituencies
| accessdate = 2009-10-05
| work = Assam
| publisher = Election Commission of India
| archivedate = 2006-05-04
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20060504181808/http://archive.eci.gov.in/se2001/background/S03/AS_ACPC.pdf
| deadurl = yes
}}&lt;/ref&gt;

==উল্লেখযোগ্য ঠাই==
* গৌৰীপুৰ গণেশ আখৰা মন্দিৰ 
* গৌৰীপুৰ ৰাজবাৰী
*গৌৰীপুৰ ৰাজবাৰী হাৱাখানা, মাটিয়াবগ
* মহামায়া মন্দিৰ
* মদনমোহন মন্দিৰ

==উল্লেখযোগ্য ব্যক্তি==
* [[প্ৰমথেশ চন্দ্ৰ বৰুৱা]], অভিনেতা। 
* প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱা (ৰঙামাটিৰ পৰা গৌৰীপুৰলৈ ৰাজধানী স্থানান্তৰিত কৰে ।)
* [[প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱা|ৰজা প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱা‌]] (প্ৰতাপ চন্দ্ৰ বৰুৱাৰ পুত্ৰ ৰজা প্ৰভাত চন্দ্ৰ বৰুৱা আছিল গৌৰীপুৰ চহৰৰ মূল স্থাপতবিদ। গৌৰীপুৰৰ ৰাজহাউলি, মাটিয়াবগৰ হাৱাখানা আৰু দুই জীয়ৰী নীহাৰবালা বৰুৱা আৰু নীলিমা বৰুৱাৰ বাবে দুটা ৰাজহাউলি নিৰ্মাণ কৰে।)
* [[পাৰ্বতী বৰুৱা]] (ভাৰতৰ প্ৰথম মহিলা হাতী মাউত।)
* [[প্ৰতিমা বৰুৱা পাণ্ডে]], লোকশিল্পী।
* [[ৰেৱতী মোহন দত্ত চৌধুৰী]] ওৰফে শীলভদ্ৰ, সাহিত্যিক। বিশিষ্ট সাহিত্যিক ৰেৱতী মোহন দত্ত চৌধুৰীয়ে &quot;মধুপুৰ বহুদুৰ &quot; নামৰ কিতাপখন গৌৰীপুৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিয়েই লিখিছিল।

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}


==বাহ্যিক সংযোগ==
1.https://pragnews.com/index.php/regional-assamese/gauripur-rajbari-durga-puja
[[শ্ৰেণী:অসমৰ নগৰ-মহানগৰ]]</text>
      <sha1>58irghoo5mmk0pwjvtezdid7eop9d45</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কৈলাস সত্যাৰ্থী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37590</id>
    <revision>
      <id>517388</id>
      <parentid>445096</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:56:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517388</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22936" sha1="tcbrexfh2ps9bsbtpco63mgunzl2y8s" xml:space="preserve">{{Infobox person
|name = কৈলাস সত্যাৰ্থী
|image = Kailash Satyarthi March 2015.jpg
|caption =
|birth_date = {{Birth date and age|1954|01|11|df=yes}}
|birth_place = বিদিশা, [[মধ্য প্ৰদেশ]], [[ভাৰত]]
|nationality = [[ভাৰত|ভাৰতীয়]]
|religion = [[হিন্দু]]&lt;ref name=&quot;Hindu&quot;/&gt;
|education = অভিযান্ত্ৰিকী
|occupation = শিশু অধিকাৰ আৰু বাল্যশিক্ষা কৰ্মী
|awards = শান্তিৰ [[ ন'বেল বঁটা (২০১৪)‎|ন'বেল বঁটা, ২০১৪]]&lt;ref name=&quot;&quot;&gt;{{cite blog |url=http://kailashsatyarthi.net/blog/?page_id=7 |title='Brief Profile - Kailash Satyarthi' |date=2014-10-10 |accessdate=2014-10-10 |archivedate=2014-10-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141012115825/http://kailashsatyarthi.net/blog/?page_id=7 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;Robert F. Kennedy Human Rights Award&lt;br /&gt;Medal of the Italian Senate&lt;br /&gt;Alfonso Comin International Award&lt;br /&gt;International Peace Prize, Germany&lt;br /&gt;Defenders of Democracy Award
|relatives =
|known for =
|website = [http://www.kailashsatyarthi.net/ kailashsatyarthi.net]
}}
'''কৈলাস সত্যাৰ্থী''' ({{Lang-en|Kailash Satyarthi}}; জন্ম: ১১ জানুৱাৰী ১৯৫৪) ভাৰতৰ এজন শান্তিৰ [[ন'বেল বঁটা]] বিজয়ী সক্ৰিয় শিশু অধিকাৰ কৰ্মী।&lt;ref name=&quot;Hindu&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.thehindu.com/news/international/world/malala-kailash-satyarthi-win-nobel-peace-prize/article6488625.ece?homepage=true|title=Malala, Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize|author=P.J. George|work=The Hindu}}&lt;/ref&gt; ১৯৮০ চনত তেওঁ ‘বচপন বচাও আন্দোলন’ আৰম্ভ কৰি প্ৰায় ৮০,০০০ শিশুৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ কাম কৰি আহিছে।&lt;ref name=&quot;TOI Kailash1&quot;&gt;{{cite news |url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Nobel-peace-prize-an-honour-to-children-in-slavery-Kailash-Satyarthi-says/articleshow/44772141.cms |title='Nobel peace prize 'an honour to children in slavery', Kailash Satyarthi says' |agency=Reuters |work=[[The Times of India]] |date=2014-10-10 |accessdate=2014-10-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;http://www.hindustantimes.com&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.hindustantimes.com/india-news/who-is-kailash-satyarthi/article1-1273803.aspx |title=Who is Kailash Satyarthi? |work=Hindustan Times |accessdate=2014-10-10 |archivedate=2014-10-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141010124748/http://www.hindustantimes.com/india-news/who-is-kailash-satyarthi/article1-1273803.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

২০১৪ চনত তেওঁক [[পাকিস্তান|পাকিস্তানী]] সমাজকৰ্মী [[মালালা ইউছুফজাই]]ৰ সৈতে যুটীয়াভাৱে “শিশু অৱদমনৰ বিৰুদ্ধে আৰু সকলো শিশুৰ শিক্ষাৰ অধিকাৰৰ হকে কৰি অহা সংগ্ৰামৰ বাবে” শান্তিৰ ন'বেল বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;nobel-2014&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/ |title=The Nobel Peace Prize 2014 |publisher=[[Nobel Foundation]] |date=10 October 2014 |accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{fr}} [https://ijsbergmagazine.com/breves/8587-prix-nobel-paix-attribue-malala-yousafzai-kailash-satyarthi/ « Le prix Nobel de la paix attribué à Malala Yousafzai et Kailash Satyarthi »] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141017114434/https://ijsbergmagazine.com/breves/8587-prix-nobel-paix-attribue-malala-yousafzai-kailash-satyarthi/ |date=2014-10-17 }}, ''Ijsberg Magazine'', 10 octobre 2014&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
১৯৫৪ চনৰ ১১ জানুৱাৰী তাৰিখে [[মধ্য প্ৰদেশ]]ৰ বিদিশা জিলাত কৈলাস সত্যাৰ্থীৰ জন্ম হয়। তেওঁ বিদিশাৰ 'সম্ৰাট অশোক অভিযান্ত্ৰিক প্ৰতিষ্ঠান'ত ({{Lang|en|Samrat Ashok Technological Institute, SATI}}) [[বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰিকী]] বিভাগত&lt;ref&gt;{{cite web|title=Kailash Satyarthi: A profile|url=http://www.business-standard.com/article/current-affairs/kailash-satyarthi-a-profile-114101000942_1.html|website=Business Standard|accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt; অধ্যয়ন কৰি {{Lang|en|high-voltage engineering}} বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তাৰ পাছত কিছু বছৰলৈ তেওঁ [[ভূপাল]]ৰ এখন মহাবিদ্যালয়ত প্ৰৱক্তা হিচাপে শিক্ষাদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Chonghaile|first1=Clar|title=Kailash Satyarthi: student engineer who saved 80,000 children from slavery|url=http://www.theguardian.com/global-development/2014/oct/10/kailash-satyarthi-nobel-peace-prize-childrens-rights|accessdate=10 October 2014|work=The Guardian|date=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
১৯৮০ চনত তেওঁ শিক্ষকতা জীৱন সামৰি {{Lang|en|Bonded Labor Liberation Front}} নামৰ সংগঠনটোৰ সচিব প্ৰধান পদত অধিষ্ঠিত হয় আৰু একেবছৰতে 'বচপন বচাও আন্দোলন' আৰম্ভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.fes.de/themen/menschenrechtspreis/mrp1999.php|title=Angaben auf der Seite des Menschenrechtspreises der Friedrich-Ebert-Stiftung|accessdate=2014-10-10|website=Friedrich Ebert Stiftung|publisher=Friedrich-Ebert-Stiftung e.V.|archivedate=2014-10-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141017235427/http://www.fes.de/themen/menschenrechtspreis/mrp1999.php|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=NYT-Nobel&gt;{{cite news|title=Nobel Peace Prize Is Awarded to Malala Yousafzai and Kailash Satyarthi|url=http://www.nytimes.com/2014/10/11/world/europe/kailash-satyarthi-and-malala-yousafzai-are-awarded-nobel-peace-prize.html?hp|accessdate=10 October 2014|work=New York Times|date=10 October 2014}}&lt;/ref&gt; তেওঁ {{Lang|en|International Center on Child Labor and Education (ICCLE)}} নামৰ আন্তৰ্জাতিক সংস্থাটো&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://knowchildlabor.org/about/|title=About|publisher=knowchildlabor.org|access-date=2014-10-11|archivedate=2012-11-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121130092437/http://www.knowchildlabor.org/about/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; আৰু ই পোষকতা কৰা {{Lang|en|Global March Against Child Labor}} (শিশু শ্ৰমৰ বিৰুদ্ধে গোলকীয় অভিযান)-ৰ লগতো জড়িত।&lt;ref name=&quot;thenewheroes&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.pbs.org/opb/thenewheroes/meet/satyarthi.html |title=The New Heroes . Meet the New Heroes . Kailash Satyarthi - PBS |accessdate=10 October 2014 |archivedate=12 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141012113310/http://www.pbs.org/opb/thenewheroes/meet/satyarthi.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.trustwomenconf.com/profile/kailash-satyarthi/|title=Trust Women - Kailash Satyarthi|publisher=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FT&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/0/8fce16ca-5049-11e4-9822-00144feab7de.html |title=Malala and Kailash Satyarthi win Nobel Peace prize|author=David Crouch |date=10 October 2014 |work=Financial Times |accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;!-- for Global Campaign of Education--&gt; তেওঁ {{Lang|en|ActionAid}}, {{Lang|en|Oxfam}} আৰু {{Lang|en|Education International}} নামৰ সংস্থাকেইটাৰ লগত মিলি প্ৰতিষ্ঠা কৰা {{Lang|en|Global Campaign for Education}}-ৰ সভাপতি হিচাপে ১৯৯৯ চনৰপৰা ২০১১ চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://efareport.wordpress.com/2014/09/10/the-role-of-civil-society-in-the-dakar-world-education-forum/?hootPostID=f122f7bc213a8e3609eda7570d882018 |title=The Role of Civil Society in the Dakar World Education Forum |accessdate=10 October 2014 |archivedate=29 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029162341/http://efareport.wordpress.com/2014/09/10/the-role-of-civil-society-in-the-dakar-world-education-forum/?hootPostID=f122f7bc213a8e3609eda7570d882018 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ দক্ষিণ [[এছিয়া]]ত শিশু শ্ৰমিকৰ অবিহনে উৎপাদিত দলিচাৰ প্ৰথম স্বেচ্ছাসেৱী {{Lang|en|lebelling}}, তত্ত্বাৱধানকাৰী আৰু স্বীকৃতি প্ৰদানকাৰী সংস্থা 'ৰাগমাৰ্ক' (বৰ্তমান নাম {{Lang|en|Goodweave}}) স্থাপন কৰে।&lt;ref name=&quot;PBS&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.pbs.org/now/enterprisingideas/RugMarkUSA.html|title=RugMark USA - Entrepreneurs in Depth - Enterprising Ideas|work=PBS-NOW|accessdate=10 October 2014|archivedate=18 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141018054934/http://www.pbs.org/now/enterprisingideas/RugMarkUSA.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; সামাজিকভাৱে দায়বদ্ধ বাণিজ্য আৰু উপভোক্তাবাদৰ ক্ষেত্ৰত গোলকীয় ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ দায়িত্ব সম্পৰ্কে গ্ৰাহক সজাগতা আনিবৰ উদ্দেশ্যে 'ৰাগমাৰ্ক' নামৰ সংস্থাটোৱে ১৯৮০ৰ দশকৰ শেষৰফালে আৰু ১৯৯০ৰ দশকৰ প্ৰথমছোৱাত [[ইউৰোপ]] আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত এক প্ৰচাৰ অভিযান আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;CNN&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.principalvoices.com/2007/social.entrepreneurs/video/kailash.satyarthi/|title=Principal Voices: Kailash Satyarthi|date=2007-06-28|publisher=CNN|accessdate=10 October 2014|archivedate=2013-01-31|archiveurl=https://archive.is/20130131213640/http://www.principalvoices.com/2007/social.entrepreneurs/video/kailash.satyarthi/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; সত্যাৰ্থীয়ে শিশু শ্ৰমিকৰ সমস্যাটোক এক মানৱ অধিকাৰ বিষয় হিচাপে চিহ্নিত কৰিছে। তেওঁৰ মতে ই দৰিদ্ৰতা, নিবনুৱা সমস্যা, নিৰক্ষৰতা, জনসংখ্যা বৃদ্ধি আৰু আন আন সামাজিক সমস্যাসমূহক জীয়াই ৰাখে।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Satyarthi|first1=Kailash|title=Child labour perpetuates illiteracy, poverty and corruption|url=http://www.deccanherald.com/content/281292/child-labour-perpetuates-illiteracy-poverty.html|accessdate=10 October 2014|work=Deccan Herald|date=26 Sep 2012}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ এই দাবী বহুতো অধ্যয়নত সত্য প্ৰমাণিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Nanjunda|first1=D C|title=Anthropology and Child Labour|date=2009|publisher=Mittal Publications|isbn=9788183242783|page=91|accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Shukla|first1=C K|last2=Ali|first2=S|title=Child Labour and the Law|date=2006|publisher=Sarup &amp; Sons|isbn=9788176256780|page=116|accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt; 'শিশু শ্ৰমৰ বিৰুদ্ধে আন্দোলন' আৰু 'সকলোৰে বাবে শিক্ষাৰ অভিযান'ৰ মাজত সম্পৰ্ক গঢ়াতো তেওঁৰ অৰিহণা আছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.oxotower.co.uk/events/talk-human-rights-defender-kailash-satyarthi/ |title=Talk by human rights defender Kailash Satyarthi |publisher=oxotower.co.uk |accessdate=10 October 2014 |archivedate=13 October 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141013174735/http://www.oxotower.co.uk/events/talk-human-rights-defender-kailash-satyarthi/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এইবিলাক পৰ্যবেক্ষণ কৰিবলৈ [[ইউনেস্কো]]ৰ দ্বাৰা স্থাপিত এক সমিতিৰো তেওঁ সদস্য হৈ থকাৰ লগতে তেওঁ {{Lang|en|Fast Track Initiative}}-ৰো (বৰ্তমান {{Lang|en|Global Partnership for Education}} নামেৰে জনাজাত) ব’ৰ্ড সদস্য।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.fund-the-future.org/files/Fund_The_Future_2014_EN.pdf |title=Fund the Future: An action plan for funding the Global Partnership for Education |date=April 2014 |accessdate=10 October 2014 |format=pdf}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বিভিন্ন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা যেনে {{Lang|en|[[:en:Center for Victims of Torture|Center for Victims of Torture]] (USA)}}, {{Lang|en|the International Labor Rights Fund (USA)}}, {{Lang|en|International Cocoa Foundation}} আদিৰ বিভিন্ন ব’ৰ্ড আৰু কমিটীৰ লগত সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হৈ আছে। তেওঁ ২০১৫ চনৰ পাছত [[ৰাষ্ট্ৰসংঘ]]ৰ [[সহস্ৰাব্দ উন্নয়ন লক্ষ্য]]ৰ বিকাশৰ কাৰ্যসূচীত শিশু শ্ৰম আৰু দাসত্ত্ব দূৰীকৰণৰ বিষয়টো অন্তৰ্ভুক্ত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.firstpost.com/india/why-indias-kailash-satyarthi-won-the-2014-nobel-peace-prize-all-you-need-to-know-1751057.html|title=Why India's Kailash Satyarthi won the 2014 Nobel Peace Prize: All you need to know|work=Firstpost}}&lt;/ref&gt;

২০১৪ চনত সত্যাৰ্থীক পাকিস্তানী সমাজকৰ্মী [[মালালা ইউছুফজাই]]ৰ সৈতে যুটীয়াভাৱে “শিশু অৱদমনৰ বিৰুদ্ধে আৰু সকলো শিশুৰ শিক্ষাৰ অধিকাৰৰ হকে কৰি অহা সংগ্ৰামৰ বাবে” (“{{Lang|en|for their struggle against the suppression of children and young people and for the right of all children to education}}”) শান্তিৰ ন'বেল বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Nobel&quot;&gt;{{cite web|title=&quot;Kailash Satyarthi - Facts&quot;|website=Nobelprize.org|publisher=Nobel Media AB|date=10 October 2014|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2014/satyarthi-facts.html|accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt; সত্যাৰ্থী হৈছে ন’বেল বিজয়ী ভাৰতৰ সপ্তম ব্যক্তি আৰু শান্তিৰ ন’বেল বিজয়ী ভাৰতৰ দ্বিতীয় ব্যক্তি।&lt;ref name=&quot;Hindu&quot;/&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
সত্যাৰ্থী [[ভাৰত]]ৰ [[নতুন দিল্লী]]ত বাস কৰে। তেওঁৰ পৰিয়ালত তেওঁৰ পত্নী, এজন পুত্ৰ, বোৱাৰী আৰু এগৰাকী কন্যা।&lt;ref name=&quot;K Satyarthi bio&quot;&gt;{{cite web|title=Kailash Satyarthi - Biography|url=http://www.kailashsatyarthi.net/biography/|accessdate=10 October 2014|archivedate=20 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141020035738/http://www.kailashsatyarthi.net/biography/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; সমাজ হিতৈষী কৰ্মৰ বাহিৰেও তেওঁ ৰন্ধা-বঢ়াতো ভাল। উদ্ধাৰ হোৱা শিশু শ্ৰমিকসকলক তেওঁ ৰান্ধি খুৱাই ভাল পায়ল।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Kailash Satyarthi loves to cook for rescued child labourers|url=http://news.biharprabha.com/2014/10/kailash-satyarthi-loves-to-cook-for-rescued-child-labourers/|accessdate=10 October 2014|author=Azera Parveen Rahman|agency=IANS|publisher=news.biharprabha.com|date=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;

==বঁটা আৰু সন্মান==
সত্যাৰ্থীৰ কৰ্মৰাজীৰ ওপৰত বহুকেইখন তথ্যচিত্ৰ, দূৰদৰ্শন ধাৰাবাহিক, {{Lang|en|advocacy and awareness films}} ইত্যাদি নিৰ্মাণ হৈছে আৰু বহু টক শ্ব'লৈকো তেওঁ আমন্ত্ৰিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://beta.globalmarch.org/news/ropesintheirhands.php|title=Bachpan Bachao Andolan produced film nominated for New York Film Festival|publisher=globalmarch.org|access-date=2014-10-11|archivedate=2016-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304064937/http://beta.globalmarch.org/news/ropesintheirhands.php|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; নিম্নোল্লিখিত সন্মানসমূহেৰে সত্যাৰ্থীক বিভূষিত কৰা হৈছে:
* ২০১৪: শান্তিৰ [[ন'বেল বঁটা]]&lt;ref name=&quot;Hindu&quot; /&gt;
* ২০০৯: Defenders of Democracy Award (US)&lt;ref&gt;{{cite news|title=Social Activist Kailash Satyarthi to get 2009 Defender of Democracy Award in U.S|url=http://news.oneindia.in/2009/10/20/socialactivist-kailash-satyarthi-to-get-2009-defender-ofde.html|accessdate=10 October 2014|date=20 October 2009}}&lt;/ref&gt;
* ২০০৮: Alfonso Comin International Award (Spain)&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.globalmarch.org/aboutus/kailash-satyarthi |title=Kailash Satyarthi |publisher=globalmarch.org |accessdate=10 October 2014}}&lt;/ref&gt;
* ২০০৭: Gold medal of the Italian Senate (2007)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://rfkcenter.org/kailash-satyarthi-9|title=Kailash Satyarthi|publisher=Robert F. Kennedy Center for Justice &amp; Human Rights|access-date=2014-10-11|archivedate=2014-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141018145954/http://rfkcenter.org/kailash-satyarthi-9|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ২০০৭: US State Departmentৰ দ্বাৰা &quot;Heroes Acting to End Modern Day Slavery&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্তি&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/j/tip/rls/tiprpt/2007/82801.htm|title=Heroes Acting To End Modern-Day Slavery|publisher=U.S. Department of State}}&lt;/ref&gt;
* ২০০৬: Freedom Award (US)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.architectsofpeace.org/architects-of-peace/kailash-satyarthi|title=Kailash Satyarthi - Architect of Peace|publisher=Architects of Peace}}&lt;/ref&gt;
* ২০০২: Wallenberg Medal, University of Michigan&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wallenberg.umich.edu/recipients.html|title=Medal Recipients - Wallenberg Legacy, University of Michigan|publisher=University of Michigan|access-date=2014-10-11|archivedate=2014-02-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140219010422/http://www.wallenberg.umich.edu/recipients.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৯: Friedrich Ebert Stiftung Award (Germany)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.fes.de/themen/menschenrechtspreis/en/overview.php|title=Human Rights Award of the Friedrich-Ebert-Stiftung|publisher=fes.de|access-date=2014-10-11|archivedate=2016-03-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303180510/http://www.fes.de/themen/menschenrechtspreis/en/overview.php|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৮: Golden Flag Award (Netherlands)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.campaignforeducation.org/en/about-us/our-board|title=Our Board|publisher=|access-date=2014-10-11|archivedate=2014-10-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141016200947/http://www.campaignforeducation.org/en/about-us/our-board|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৫: Robert F. Kennedy Human Rights Award (US)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Robert F Kennedy Center Laureates|url=http://rfkcenter.org/1995-kailash-satyarthi-india-2?view=article&amp;lang=en}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৫: The Trumpeter Award (US)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nclnet.org/trumpeter_awards_winners|title=Trumpeter Awards winners|author=Ben Klein|work=National Consumers League}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৪: The Aachener International Peace Award (Germany)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://omahasuntimes.com/2014/10/nobel-peace-prize-2014-pakistani-malala-yousafzay-indian-kailash-satyarthi-honored-for-fighting-for-access-to-education/|title=Nobel Peace Prize 2014: Pakistani Malala Yousafzay, Indian Kailash Satyarthi Honored For Fighting For Access To Education|work=Omaha Sun Times|access-date=2014-10-11|archivedate=2014-10-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022081406/http://omahasuntimes.com/2014/10/nobel-peace-prize-2014-pakistani-malala-yousafzay-indian-kailash-satyarthi-honored-for-fighting-for-access-to-education|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aachener-friedenspreis.de/preistraeger/archiv/jahr-1994.html|title=Aachener Friedenspreis 1994: Kailash Satyarthi (Indien), SACCS (Südasien) und Emmaus-Gemeinschaft (Köln)|publisher=Aachener Friedenspreis|access-date=2014-10-11|archivedate=2014-10-10|archiveurl=https://archive.is/20141010092158/http://www.aachener-friedenspreis.de/preistraeger/archiv/jahr-1994.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৩: Ashoka Fellow (US) হিচাপে নিৰ্বাচিত।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ashoka|url=https://www.ashoka.org/fellow/kailash-satyarthi}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{reflist|colwidth=25em}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{Official website|http://www.kailashsatyarthi.net/}}
* {{Twitter|k_satyarthi|কৈলাস সত্যাৰ্থী}}

{{ন'বেল বঁটা বিজয়ী ভাৰতীয়}}
{{২০১৪ চনৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী}}
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:শান্তিৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:সমাজকৰ্মী]]</text>
      <sha1>tcbrexfh2ps9bsbtpco63mgunzl2y8s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চাণক্য</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39762</id>
    <revision>
      <id>517390</id>
      <parentid>421703</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:27:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517390</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30617" sha1="ls3c8lnmf4bbnwzr7l778p5cox265f6" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = চাণক্য
| image = Chanakya artistic depiction.jpg
| caption = শিল্পীৰ কল্পনাত চাণক্যৰ ছবি
| birth_date = খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৭০
| birth_place = 
| death_date = খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৮৩
| death_place = [[পাটলিপুত্ৰ]] (এতিয়া [[পাটনা]], [[বিহাৰ]], [[ভাৰত]])
| residence = [[পাটলিপুত্ৰ]] (এতিয়া [[পাটনা]], [[বিহাৰ]], [[ভাৰত]])
| other_names = কৌটিল্য, বিষ্ণুগুপ্ত
| alma_mater = [[তক্ষশীলা]]
| occupation = অধ্যাপক; [[চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্য|চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্যৰ]] উপদেষ্টা
| known_for = [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য|মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যৰ]] প্ৰতিষ্ঠাতা। 
| notable_works = ''[[কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ|অৰ্থশাস্ত্ৰ]]'' (ৰচনাকাৰীতা বিবদমান), ''চাণক্যনীতি''
| influences =
| influenced =
| footnotes =
}}
'''চাণক্য''' ({{lang-en|Chanakya}}, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৭০-২৮৩)&lt;ref name=&quot;SKAgarwal2008&quot;&gt;{{cite book | author=S. K. Agarwal | title=Towards Improving Governance | url=http://books.google.com/books?id=1nIkFqh_TmEC&amp;pg=PA17 | accessdate=2012-06-06 | date=1 September 2008 | publisher=Academic Foundation | isbn=978-81-7188-666-1 | page=17 }}&lt;/ref&gt; [[প্ৰাচীন ভাৰত|প্ৰাচীন ভাৰতৰ]] এজন আদৰ্শ গুৰু (শিক্ষক), দাৰ্শনিক আৰু ৰাজ-উপদেষ্টা আছিল। তেওঁক '''কৌটিল্য''' অথবা '''বিষ্ণুগুপ্ত''' নামেৰেও অভিহিত কৰা হয়। তেওঁ প্ৰাচীন ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰবিজ্ঞানৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ গ্ৰন্থ ''[[কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ|অৰ্থশাস্ত্ৰ]]'' ৰচনা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Mabbett&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Mabbett | first1 = I. W. | title = The Date of the Arthaśāstra | journal = Journal of the American Oriental Society | volume = 84 | issue = 2 | pages = 162–169 | id = ISSN 0003-0279 | doi = 10.2307/597102 | jstor = 597102 | year = 1964 | publisher = American Oriental Society }}&lt;/ref&gt; তেখেতক ভাৰতৰ ৰাজনীতি বিজ্ঞান আৰু অৰ্থনীতিৰ জনক, আৰু তেওঁৰ কৰ্মৰাজিক ধ্ৰুপদী অৰ্থনীতিৰ পথপ্ৰৱৰ্তক বুলি বিবেচনা কৰা হয়। [[গুপ্ত সাম্ৰাজ্য|গুপ্ত ৰাজবংশৰ]] শাসনৰ শেষ ফালে তেওঁৰ গ্ৰন্থখন হেৰাই যায়। এইখন পুনৰ আবিষ্কৃত হয় ১৯১৫ খ্ৰীষ্টাব্দত।&lt;ref name=&quot;bss.sfsu.edu&quot;/&gt;

তেওঁ প্ৰাচীন [[তক্ষশীলা|তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়ত]] অৰ্থনীতি আৰু ৰাষ্ট্ৰনীতিৰ অধ্যাপক আছিল। তেওঁ তৰুণ চন্দ্ৰগুপ্তক শিক্ষা প্ৰদান কৰিছিল আৰু [[মৌৰ্য সাম্ৰাজ্য|মৌৰ্য]] সম্ৰাট [[চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্য|চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্যৰ]] উত্থানত তেৱেঁই প্ৰধান ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল। লিখিতৰূপত পোৱা তথ্য মতে মৌৰ্য সাম্ৰাজ্যই আছিল ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ প্ৰথম সৰ্বভাৰতীয় সাম্ৰাজ্য। চাণক্যই চন্দ্ৰগুপ্ত মৌৰ্য আৰু তেওঁৰ পুত্ৰ [[বিন্দুসাৰ|বিন্দুসাৰৰ]] ৰাজ-উপদেষ্টা হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ লগতে কিছু সময়লৈ সম্ৰাট অশোকৰো মাৰ্গদৰ্শক আছিল। প্ৰাচীন ভাৰতৰ ইতিহাসত তেওঁৰ অৰ্থনীতি তত্ত্বই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;L. K. Jha, K. N. Jha (1998). &quot;Chanakya: the pioneer economist of the world&quot;, ''International Journal of Social Economics'' '''25''' (2–4), p. 267–282.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bss.sfsu.edu&quot;&gt;Waldauer, C., Zahka, W.J. and Pal, S. 1996. [http://bss.sfsu.edu/mbar/ECON605/Arthashastra.pdf Kauṭilya's Arthashastra: A neglected precursor to classical economics]. ''Indian Economic Review, Vol. XXXI, No. 1, pp. 101–108.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Tisdell, C. 2003. [http://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:84337 A Western perspective of Kauṭilya's Arthasastra: does it provide a basis for economic science?] ''Economic Theory, Applications and Issues Working Paper No. 18''. Brisbane: School of Economics, The University of Queensland.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sihag, B.S. 2007. Kauṭilya on institutions, governance, knowledge, ethics and prosperity. ''Humanomics'' 23 (1): 5–28.&lt;/ref&gt; চাণক্যক &quot;ভাৰতৰ [[মেকিয়াভেলি]]&quot; বুলিও আখ্যা দিয়া হয়।&lt;ref&gt;[http://www.jstor.org/stable/2142992 &quot;The Indian Machiavelli&quot; or Political Theory in India Two Thousand Years Ago] by Herbert H. Gowen. Political Science Quarterly Vol. 44, No. 2 (Jun. 1929), pp. 173–192. Published by: The Academy of Political Science.&lt;/ref&gt; যদিওবা তেওঁ [[নিকোলো মেকিয়াভেলি]]তকৈ প্ৰায় ১৮০০ বছৰ আগৰ মানুহ আছিল।&lt;ref&gt;Herbert H. Gowen (1929). [http://www.jstor.org/stable/2142992 and in a much more conventional world.or Political Theory in India Two Thousand Years Ago], ''Political Science Quarterly'' '''44''' (2), p. 173–192.&lt;/ref&gt;

== জন্ম ==
অসাধাৰণ প্ৰতিভাসম্পন্ন চাণক্যৰ জন্ম হৈছিল বৰ্তমান [[পাকিস্তান|পাকিস্তানৰ]] [[তক্ষশীলা|তক্ষশীলাৰ]] এক ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত। এই তক্ষশীলাতেই আছিল ভাৰতীয় উপমহাদেশখনৰ ভিতৰতে শীৰ্ষতম উচ্চশিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান তক্ষশীলা বিশ্ববিদ্যালয়। ৰাজনৈতিক দৰ্শনৰ বাস্তৱ চৰ্চা আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় কৌশলৰ প্ৰয়োগ পদ্ধতিৰ নিৰ্দেশনা দানত সিদ্ধহস্ত কৌটিল্যৰ অৱস্থান উপমহাদেশৰ প্ৰাচীন ইতিহাসত অত্যন্ত শক্তিশালী। 
তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ্ প্ৰদত্ত নাম আছিল বিষ্ণু গুপ্ত। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ তেওঁৰ বিখ্যাত সংস্কৃত গ্ৰন্থ '[[কৌটিল্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ|অৰ্থশাস্ত্ৰ]]' ত '[[কৌটিল্য]]', ছদ্মনাম গ্ৰহণ কৰিহিল। 'অৰ্থশাস্ত্ৰক' ৰাষ্ট্ৰশাসন আৰু কূটনীতিৰ কৌশলৰ সাৰসংক্ষেপ বুলি কোৱা হয়। যিহেতু তেওঁ 'কূটিলা গোত্ৰ' উদ্ভূত আছিল, সেই বাবে সেই নাম বৰ্তাই ৰখাৰ বাবে তেওঁ 'কৌটিল্য' ছদ্মনাম গ্ৰহণ কৰিছিল। আনহাতে তেওঁৰ সকলোতকৈ প্ৰিয় নাম 'চাণক্য' ৰ উদ্ভব 'চানকা' ৰ পৰা হৈছিল, কাৰণ এই নামৰ গাৱঁত তেওঁৰ জন্ম হৈছিল খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতাব্দীত। 

== নন্দ বংশৰ উৎখাত ==
[[চিত্ৰ:Nanda's Empire.gif|thumb|right|ৰজা ধনানন্দৰ কৰ্তৃত্বত বিস্তৃত নন্দৰাজ্য, আনুমানিক খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৭০]]
[[চিত্ৰ:Chandragupta maurya empire.gif|thumb|right|চন্দ্ৰ গুপ্তৰ সাম্ৰাজ্যৰ প্ৰাথমিক অবস্থাত বিস্তৃতি]]
প্ৰচণ্ড শক্তিশালী নন্দ বংশৰ শাসন উৎখাত কৰি সম্ৰাট [[অশোক|অশোকৰ]] পিতামহ [[চন্দ্ৰ গুপ্ত মৌৰ্য|চন্দ্ৰ গুপ্ত মৌৰ্যক]] ভাৰতৰ শাসন ক্ষমতাত অধিষ্ঠিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰেই মূল অৱদান আছিল। চন্দ্ৰ গুপ্ত মৌৰ্যকেই উপমহাদেশখনৰ প্ৰথম ঐতিহাসিক সম্ৰাট হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়। চন্দ্ৰ গুপ্তই [[মগধ|মগধৰ]] সিংহাসনত আৰোহণ কৰে আৰু [[পাটলিপুত্ৰ|পাটলিপুত্ৰত]] তেওঁৰ ৰাজ্যৰ ৰাজধানী পাতে। পাটলিপুত্ৰ বৰ্তমানৰ [[বিহাৰ|বিহাৰ ৰাজ্যৰ]] আধুনিক চহৰ [[পাটনা|পাটনাৰ]] কাষতেই অৱস্থিত আছিল। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩২২ ৰ পৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৯৮ পৰ্যন্ত চন্দ্ৰ গুপ্তই ৰাজ্য শাসন কৰে। তেওঁৰ সময়কালত সমগ্ৰ ৰাজ্য জুৰি শান্তি বিৰাজমান আছিল, প্ৰজাসকলৰ প্ৰতি তেওঁ অত্যন্ত ন্যায়পৰায়ণ আৰু ৰাজ্যৰ সমৃদ্ধিৰ প্ৰতি যথেষ্ট নিষ্ঠাৱান আছিল। এই সম্পৰ্কে বিস্তাৰিতভাৱে লিপিবদ্ধ প্ৰমাণ পোৱা যায় চন্দ্ৰ গুপ্তৰ দৰবাৰলৈ অহা [[গ্ৰীক]] দূত [[মেগাস্থিনিছে]] লিখা [['ইণ্ডিকা']] নামে গ্ৰন্থত। 

নন্দ বংশৰ শেষৰ জন ৰজা প্ৰজা সাধাৰণৰ প্ৰিয়ভাজন নাছিল। এবাৰ তেওঁ চাণক্যক অপমান কৰিছিল। চাণক্যই এই অপমানৰ প্ৰতিশোধ গ্ৰহণৰ প্ৰতিজ্ঞা কৰে। এইফালে তৰুণ আৰু উচ্চাভিলাষী চন্দ্ৰ গুপ্তই নন্দ ৰজা ধনানন্দৰ দৰবাৰত সামৰিক কৰ্মকৰ্তা হিচাপে আছিল। তেওঁ সিংহাসন দখলৰ বাবে এক ষড়যন্ত্ৰ কৰিছিল। কিন্তু তেওঁৰ ষড়যন্ত্ৰ ব্যৰ্থ হয় আৰু জীৱন বচাবলৈ তেওঁ পলাবলৈ বাধ্য হয়। চন্দ্ৰ গুপ্তই যেতিয়া বিন্ধানৰ অৰণ্যত পলাতক হিচাপে আছিল আৰু নিৰ্বাসিত জীৱন যাপন কৰিছিল তেতিয়া ঘটনাক্ৰমে চাণক্যৰ সতে তেওঁৰ সাক্ষাৎ হয়। চন্দ্ৰ গুপ্তই তেওঁৰ জীৱনৰ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ মাধ্যম হিচাপে গ্ৰহণ কৰে চাণক্যক আৰু তেতিয়াই তেওঁক নিজৰ গুৰু, উপদেষ্টা আৰু মন্ত্ৰণাদাতা হিচাপে মানি লয়। পৰৱৰ্তী কালত চাণক্য চন্দ্ৰ গুপ্ত মৌৰ্যৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীও হৈছিল। 

চাণক্যৰ সক্ৰিয় সাহায্যত চন্দ্ৰগুপ্তই এটি শক্তিশালী সেনাবাহিনী গঢ়ি তোলে আৰু গুৰুৰ দ্বাৰা তৈয়াৰ কৰা সুনিপুণ পৰিকল্পনা অনুসাৰে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰি শেষ পৰ্যন্ত নন্দ ৰজাক সিংহাসনচ্যুত কৰাত সক্ষম হয়। ইয়াৰ পিছত মগধৰ সিংহাসনত আৰোহণ কৰে চন্দ্ৰ গুপ্ত মৌৰ্যই।

== প্ৰধানমন্ত্ৰী চাণক্য ==
[[চিত্ৰ:MauryanCoin.JPG|thumb|300px|মৌৰ্য আমোলৰ চকা আৰু হাতী প্ৰতীকযুক্ত ৰূপৰ মুদ্ৰা, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩য় শতক]]
[[আলেকজেণ্ডাৰ|আলেকজেণ্ডাৰৰ]] আকস্মিক মৃত্যুত গ্ৰীক শাসনৰ বিৰুদ্ধে [[পাঞ্জাব|পাঞ্জাবত]] বিদ্ৰোহৰ সূচনা হয় আৰু এই পৰিস্থিতিৰ সুযোগ গ্ৰহণ কৰি চন্দ্ৰগুপ্তই গ্ৰীক বাহিনীৰ ওপৰত আক্ৰমণ চলাই সিহঁতক পৰাজিত কৰে আৰু পাঞ্জাবক নিজ শাসনলৈ আনে। চন্দ্ৰগুপ্তই সন্ধিৰ চুক্তি স্বৰূপে গ্ৰীক সেনাপতি চেলুকচ নিকেটৰৰ জীয়ৰী হেলেনাক বিয়া কৰায়। পাছত চন্দ্ৰগুপ্তই এখন এখনকৈ পশ্চিম ভাৰতৰ সকলো ৰাজ্য বিজয় কৰি এক শক্তিশালী সাম্ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা কৰে। সাম্ৰাজ্য দক্ষতাৰে পৰিচালনাৰ বাবে তেওঁ এখন মন্ত্ৰী পৰিষদ গঠন কৰি চাণক্যক প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে নিয়োগ কৰে। 

কেনে চৰম পৰিস্থিতিত চন্দ্ৰগুপ্তই নন্দ বংশক ক্ষমতাচ্যুত কৰি নিজৰ বিশাল সাম্ৰাজ্য প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল সেয়া ধুনীয়াকৈ বৰ্ণনা কৰা হৈছে পঞ্চম শতাব্দীতে লিখিত এখন ৰাজনৈতিক নাটক [['মুদ্ৰা ৰাক্ষস']]ত। এই নাটকৰ ৰচয়িতা [[বিশাখাদত্ত]] নামে এজন প্ৰাচীন নাট্যকাৰ। শতাব্দীৰ পিছত শতাব্দী ধৰি এই নাটকখন পঠিত, মঞ্চস্থ আৰু প্ৰশংসিত হৈ আছে। 

চন্দ্ৰগুপ্তৰ শ্ৰদ্ধেয় গুৰু আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে চাণক্যই বিলাসবহুল জীৱন কটাব পাৰিলেহেঁতেন জাকজমকতাপূৰ্ণ প্ৰাসাদত। কিন্তু তেওঁ ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে খুব সাধাৰণভাৱে এটি সাধাৰণ ঘৰত বসবাস কৰিছিল। এই ঘৰটি অৱস্থিত আছিল এখন শ্মশানত। সেই ঠাইত ক্ষমতাৰ দৃশ্যপটৰ পৰা দূৰত অৱস্থান কৰি তেওঁ বহু শিষ্যক ৰাজ্যশাসনৰ কৌশলগত শিক্ষা দিছিল আৰু নৈতিক আৰু আৰ্থ-সামাজিক বিষয়ত জ্ঞান দান কৰিছিল। এইবোৰৰ উপৰিও তেওঁ তেওঁৰ ৰাজপ্ৰদত্ত দায়িত্ব পালন কৰিছিল বিশ্বস্বতাৰ সৈতে। চন্দ্ৰগুপ্তৰ জীৱনত তেওঁ আছিল অভিভাৱক, স্বৰ্গীয় দূত সদৃশ সঁচা বন্ধু, দাৰ্শনিক আৰু গুৰু। 

== চাণক্যৰ অৰ্থশাস্ত্ৰ ==
চাণক্যৰ বিৰাট সাহিত্য কৰ্ম 'অৰ্থশাস্ত্ৰ', যাৰ শব্দগত অৰ্থ 'পৃথিবীত সাধাৰণ কল্যাণ বিষয়ক বিবৰণী। ' এই গ্ৰন্থত লিপিবদ্ধ হৈছে শাসকৰ উদ্দেশ্যে পৰামৰ্শ যে, কেনেদৰে এজন শাসকে তেওঁৰ প্ৰজাৰ নিৰাপত্তা, কল্যাণ আৰু জীৱনৰ মানদণ্ড উন্নত কৰাৰ বাবে কাম কৰাটো দৰকাৰ আৰু কেনেদৰে নতুন ভূখণ্ড তথা মূল্যবান সম্পদ নিজ সাম্ৰাজ্যভুক্ত কৰিব লাগে। চাণক্যই যিবোৰ পৰামৰ্শ বা নিৰ্দেশনা সেই গ্ৰন্থত লিপিবদ্ধ কৰিছে সেইবোৰৰ অধিকাংশই কেৱল ৰাজ্যশাসনেই নহয় ডাঙৰ ডাঙৰ বাণিজ্যিক প্ৰতিষ্ঠান পৰিচালনা আৰু সম্প্ৰসাৰণৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰযোজ্য। চাণক্য উপমহাদেশত ৰাষ্ট্ৰবিজ্ঞানৰ প্ৰথম প্ৰবক্তা আৰু তেওঁৰ কিছুমান নীতি বিশ্বজনীনভাবে প্ৰযোজ্য। 

এই বিজ্ঞ আৰু বাস্তবজ্ঞান সম্পন্ন দাৰ্শনিকে ধৰ্ম, নীতিশাস্ত্ৰ, সামাজিক আচৰণ আৰু ৰাজনীতিৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষ কিছু পৰ্যবেক্ষণ দাঙি ধৰিছিল। এইবোৰৰ কিছু কিছু অন্যান্য বিবৰণীত সংগৃহীত আছে। এই ধৰণৰ এটি সংকলনৰ নাম 'চাণক্য নীতি দৰ্পণ'। তাৰ কথাবোৰ হয়তো আধুনিক যুগৰ পৰিশীলিত কথাবাৰ্তাতকৈ ভিন্ন, কিন্তু দুই হাজাৰ বছৰৰ অধিক সময়ৰ ব্যবধানতো সেইবোৰে গুৰুত্ব হেৰাই পেলোৱা নাই। 

চাণক্য তেওঁৰ কালোত্তীৰ্ণ গ্ৰন্থ 'অৰ্থশাস্ত্ৰত' ৰজাকে পৰামৰ্শ দিছে, &quot;যি ৰজাই শত্ৰুৰ গতিবিধি সম্পৰ্কে ধাৰণা কৰিব নোৱাৰে আৰু কেৱল অভিযোগ কৰে যে তেওঁৰ পিঠিত তেওঁৰ অজ্ঞাতে ছুৰিকাঘাত কৰা হৈছে, তেওঁক সিংহাসনচ্যুত কৰা উচিত। &quot;

চাণক্যই তেওঁৰ নীতিকথাত কৈছিল, &quot;মনৰ বাসনাক দূৰীভূত কৰা উচিত নহয়। এই বাসনাবোৰক গানৰ গুঞ্জনৰ নিচিনাকৈ কামত লগোৱা উচিত। &quot;

&quot;পৰিশ্ৰমীৰ বাবে কোনো কামেই অসাধ্য নহয়। শিক্ষিত কোনো ব্যক্তিৰ বাবে কোন দেশেই বিদেশ নহয়। মিষ্টভাষীৰ কোন শত্ৰু নাই। &quot;

&quot;বিৰাট পশুৰ জাকৰ মাজতো পোৱালিয়ে তাৰ মাকক বিচাৰি পায়। অনুৰূপ ভাৱে যিয়ে কাম কৰে অৰ্থই সকলো সময়তে তাকেই অনুসৰণ কৰে। &quot;

&quot;মন খাঁটি হলে পবিত্ৰ স্থানত গমন অৰ্থহীন। &quot;

== অনাড়ম্বৰ জীৱন-যাপন ==
চাণক্যই তেওঁৰ জীৱিত কালত, আনকি মৃত্যুৰ পাছতো ভাৰতৰ ভিতৰতে অত্যন্ত জনপ্ৰিয় আৰু ব্যতিক্ৰমী প্ৰতিভাৰ অধিকাৰী পণ্ডিত, সাধু, দেশপ্ৰেমিক, গুৰু আৰু কৰ্মবীৰ হিচাপে জনসমাজত শ্ৰদ্ধেয় আছিল। প্ৰথমেই তেওঁ পাঞ্জাবক বিদেশী শাসন (গ্ৰীক) মুক্ত কৰাত ৰজাক সহায় কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত অযোগ্য শাসক নন্দ ৰজাক উৎখাত কৰি চন্দ্ৰগুপ্তৰ সাম্ৰাজ্যৰ লগত আৰু ৰাজ্য যুক্ত কৰে আৰু সাম্ৰাজ্যত শান্তি, সমৃদ্ধি আৰু ন্যায়বিচাৰ নিশ্চিত কৰাত তেওঁৰ ভূমিকা পালন কৰে। সন্ন্যাসীৰ দৰে জীৱন যাপন কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ দায়িত্বও পালন কৰে। অসংখ্য শিষ্যক তেওঁ জ্ঞান দান কৰে। তেওঁ শিষ্যসকলক দেশপ্ৰেম, ৰজাৰ প্ৰতি আনুগত্যৰ শিক্ষা দিয়াৰ লগতে প্ৰজাৰ কল্যাণ নিশ্চিত কৰাত সকলো সময়তে ৰজাক উদ্বুদ্ধ কৰিছিল। গ্ৰীক দাৰ্শনিক ছক্ৰেটিছৰ দৰে চাণক্যৰ চেহেৰাও সুন্দৰ বা আকৰ্ষণীয় নাছিল আৰু দৈহিক গঠনো আছিল আকৰ্ষণহীন। দুৰ্বল স্বাস্থ্যৰ অধিকাৰী আছিল তেওঁ, যদিও ছক্ৰেটিছৰ নিচিনাই পণ্ডিত আৰু দাৰ্শনিক আছিল। 
== মৃত্যু ==
লোক কথা মতে চাণক্যই তেওঁৰ জীৱনৰ শেষকালত অৰণ্যলৈ গুচি যায় আৰু তাতে আমৰণ অনশনৰ দ্বাৰা প্ৰাণত্যাগ কৰে। জৈন লিখক হেমচন্দ্ৰই উল্লেখ কৰা আন এক লোক-কথা অনুসৰি সুবন্ধু নামেৰে বিন্দুসাৰৰ এজন মন্ত্ৰীৰ ষড়যন্ত্ৰৰ বলি হৈ চাণক্যই মৃত্যুবৰণ কৰে। 
== চাণক্য শ্লোক ==
প্ৰচলিত কিছুমান চাণক্য শ্লোক(অনূদিত) তলত উল্লেখ কৰা হʼল-&lt;ref&gt;{{cite book | author=মো. আবুল হোসেন | title=চাণক্য-শ্লোক : কে ছিলেন চাণক্য? | url=http://prothom-aloblog.com/posts/16/46260 | publisher=প্ৰথম আলো ব্লগ}}&lt;/ref&gt;
* অধমসকলে ধন বিচাৰে, মধ্যমসকলে ধন আৰু মান বিচাৰে। উত্তমসকলে কেৱল মান বিচাৰে। মানেই মহৎলোকসকলৰ ধন। 
* অনেক মানুহে চাৰি বেদ আৰু ধৰ্মশাস্ত্ৰ অধ্যয়ন কৰিও আত্মাক নাজানে, হেতাই যেনেকৈ ৰন্ধন-ৰস নাজানে। 
* অবহেলাযত কৰ্মনাশ হয়, যথেষ্ট ভোজনত কুলনাশ হয়, ভিক্ষাত সম্মান-নাশ হয়, দাৰিদ্ৰ্যত বুদ্ধিনাশ হয়। 
* অভ্যাসহীন বিদ্যা, অজীৰ্ণত ভোজন, দৰিদ্ৰৰ সভাত কালক্ষেপ আৰু বৃদ্ধৰ তৰুণী ভাৰ্যা বিষতুল্য। 
* অহংকাৰৰ নিচিনা শত্ৰু নাই। 
* আদৰ কৰাৰ অনেক দোষ, শাসন কৰাৰ অনেক গুণ, সেয়েহে পুত্ৰ আৰু শিষ্যক শাসন কৰাই দৰকাৰ, আদৰ কৰাটো নহয়। 
* আপদৰ নিশ্চিত পথ হʼল ইন্দ্ৰিয়বোৰৰ অসংযম, এইবোৰ জয় কৰাটো হʼল সম্পদৰ পথ, যাৰ যিটো ঈপ্সিত সি সেই পথেৰেই যায়। 
* ইন্দ্ৰিয়ৰ যি অধীন তাৰ চতুৰঙ্গ সেনা থাকিলেও সি বিনষ্ট হয়। 
* উৎসৱত, বিপদত, দুৰ্ভিক্ষত, শত্ৰুৰ লগত সংগ্ৰামকালত, ৰাজদ্বাৰত আৰু শ্মশানত যি লগত থাকে, সিয়েই প্ৰকৃত বন্ধু। 
* ঋণ, অগ্নি আৰু ব্যাধিৰ শেষ ৰখাতো উচিত নহয়, কাৰণ এইবোৰ আকৌ বাঢ়ি যাব পাৰে। 
* এটি দোষে বহু গুণকো গ্ৰাস কৰে। 
* শত মুৰ্খ পুত্ৰতকৈ এটি গুণী পুত্ৰ শ্ৰেয়। এটি চন্দ্ৰই অন্ধকাৰ দূৰ কৰে, সকলো তৰাই মিলিও নোৱাৰে। 
* কৰ্কশ কথা অগ্নিদাহতকৈও ভয়ঙ্কৰ। 
* খাই যাৰ হজম হয়, ব্যাধি তাৰ দূৰত ৰয়। 
* গুণবানক আশ্ৰয় দিলে নিৰ্গুণো গুণী হয়। 
* ধৰ্মতকৈ ব্যবহাৰ ডাঙৰ। 
* পাপীয়ে বিক্ষোভৰ ভয় নকৰে। 
* পুত্ৰ যদি হয় গুণবান, পিতামাতাৰ বাবে সেয়া স্বৰ্গ সমান। 
* বিনয় সকলোৰে ভূষণ। 
* ভোগবাসনাত বুদ্ধি আচ্ছন্ন হয়। 
* নিয়মিত ভোজনতেই স্বাস্থ্যলাভ হয়। 
* যশবানৰ বিনাশ নাই। 

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{reflist|2}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [http://www.philosophy.ru/library/asiatica/indica/authors/kautilya/canakya_niti_sastra.html Philosophy of Chanakya] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150112093217/http://philosophy.ru/library/asiatica/indica/authors/kautilya/canakya_niti_sastra.html |date=2015-01-12 }}
* [http://www.mssu.edu/projectsouthasia/history/primarydocs/Arthashastra/index.htm Kautilya's Arthashastra (full 1915 Shamasastry text, divided into 15 books)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070706200542/http://www.mssu.edu/projectsouthasia/history/primarydocs/Arthashastra/index.htm |date=2007-07-06 }}
* [http://www.wsu.edu:8080/~wldciv/world_civ_reader/world_civ_reader_1/arthashastra.html Kautilya: the Arthshastra - Chanakya's revered work] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514081016/http://www.wsu.edu:8080/~wldciv/world_civ_reader/world_civ_reader_1/arthashastra.html |date=2011-05-14 }}
* [http://www.worldofbiography.com/9046%2DChanakya/ Philosophy and Biography] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090411110659/http://www.worldofbiography.com/9046%2DChanakya/ |date=2009-04-11 }}

{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:দাৰ্শনিক]]</text>
      <sha1>ls3c8lnmf4bbnwzr7l778p5cox265f6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ডানয়ুব নদী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40379</id>
    <revision>
      <id>517409</id>
      <parentid>463990</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:25:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517409</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9191" sha1="gcb51vipvguh0x82bkx6ijy9eqmlv68" xml:space="preserve">{{Geobox|River
&lt;!-- &amp;hearts Heading *** --&gt;
| name =ডানয়ুব নদী
| etymology = 
| nickname = 
| image = Neue_Donau.jpg
| image_caption = Danube in [[Vienna]]
&lt;!-- *** Country etc. *** --&gt;
| country = Germany
| country1 = Austria
| country2 = Slovakia
| country3 = Hungary
| country4 = Croatia
| country5 = Serbia
| country6 = Romania
| country7 = Bulgaria
| country8 = Moldova
| country9 = Ukraine
| state = 
| region = 
| district = 
| commune = 
| municipality = 
&lt;!-- *** Family *** --&gt;
| parent = 
| tributary_left = 
| tributary_right = 
| tributary_right1 = [[Image:Iron Gate Danube.jpg|thumb|The [[Iron Gate (Danube)|Gate]], on the Romanian–Serbian border]]
| city = Ulm
| city1 = Ingolstadt
| city2 = Regensburg
| city3 = Linz
| city4 = Vienna
| city5 = Bratislava
| city6 = Győr
| city7 = Budapest
| city8 = Dunaújváros
| city9 = Vukovar
| city10 = Novi Sad
| city11 = Zemun
| city12 = Pančevo
| city13 = Belgrade
| city14 = Drobeta Turnu-Severin
| city15 = [[Vidin]]
| city16 = [[Ruse, Bulgaria|Ruse]]
| city17 = [[Călărași]]
| city18 = Brăila
| city19 = Galați
| city20 = Tulcea
| city21 = Izmail
| city22 = [[Sulina]]
| city23 = [[Giurgiu]]
| landmark = 
&lt;!-- *** Locations *** --&gt;
| source = [[Breg (river)|Breg]]
| source_location = [[Furtwangen|Martinskapelle]]
| source_region = [[Black Forest]]
| source_country = Germany
| source_length = 2860
| source_length_unit = km
| source_elevation = 1078
| source_lat_d = 48
| source_lat_m = 05
| source_lat_s = 44
| source_lat_NS = N
| source_long_d = 08
| source_long_m = 09
| source_long_s = 18
| source_long_EW = E
| source1 = [[Brigach]]
| source1_location = [[Sankt Georgen im Schwarzwald|St. Georgen]], [[Black Forest]]
| source1_country = Germany
| source1_length = 2860
| source1_length_unit = km
| source1_elevation = 940
| source1_lat_d = 48
| source1_lat_m = 06
| source1_lat_s = 24
| source1_lat_NS = N
| source1_long_d = 08
| source1_long_m = 16
| source1_long_s = 51
| source1_long_EW = E
| source_confluence_location = [[Donaueschingen]]
| source_confluence_lat_d = 47
| source_confluence_lat_m = 57
| source_confluence_lat_s = 03
| source_confluence_lat_NS = N
| source_confluence_long_d = 08
| source_confluence_long_m = 31
| source_confluence_long_s = 13
| source_confluence_long_EW = E
| mouth = Danube Delta
| mouth_country = Romania
| mouth_country1 = Bulgaria
| mouth_elevation = 
| mouth_lat_d = 45
| mouth_lat_m = 13
| mouth_lat_s =3
| mouth_lat_NS =N
| mouth_long_d = 29
| mouth_long_m = 45
| mouth_long_s = 41
| mouth_long_EW =E
&lt;!-- *** Dimensions *** --&gt;
| length = 2860
| width = 
| watershed = 817000
| discharge = 7000
| discharge_location = before [[Danube Delta|delta]]
| discharge1_average = 580
| discharge1_note = &lt;br /&gt;30km before town
| discharge1_location = Passau
| discharge2_average = 1900
| discharge2_location = Vienna
| discharge3_average = 2350
| discharge3_location = Budapest
| discharge4_average = 4000
| discharge4_location = Belgrade
&lt;!-- *** Free fields *** --&gt;
| free = 
&lt;!-- *** Maps *** --&gt;
| map = 
| map_caption = 
| map_locator = 
&lt;!-- *** Websites *** --&gt;
| commons = 
| statistics = 
| website = 
&lt;!-- *** Footnotes *** --&gt;
| footnotes = 
&lt;!-- Processed by Geoboxer 3.0 on 2007-11-11T20:13:11+01:00 --&gt; }}

'''ডানয়ুব নদী''' ({{IPAc-en|ˈ|d|æ|n|juː|b}} {{respell|DAN|ewb}}, also known by [[#Names and etymology|other names]]) ইউৰোপৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ নদী আৰু ই কেন্দ্ৰীয় আৰু পূব ইউৰোপত প্ৰবাহিত হৈছে। 

ডানয়ুব নদী ঐতিহাসিকভাৱে ৰোমান সাম্ৰাজ্যৰ এক প্ৰধান অংশ আছিল আৰু বৰ্তমান ই দহখন দেশৰ মাজেৰে প্ৰবাহিত হৈ আছে। এই নদী জাৰ্মানীত আৰম্ভ হৈ দক্ষিণ-পূব দিশত মুঠ {{convert|1,914|km|mi|abbr=on}} জুৰি বৈ গৈছে। এই নদীয়ে স্পৰ্শ কৰি যোৱা মূল দেশসমূহ হৈছে অষ্ট্ৰিয়া, স্ল’ভাকিয়া, হাংগেৰী, ক্ৰ’য়েটিয়া (Croatia), ছাৰবিয়া (Serbia), ৰোমানিয়া, বুলগেৰিয়া, ম’লড’ভা (Moldova) আৰু ইউক্ৰেইন। শেষত ডানয়ুব নদী কৃষ্ণ সাগৰত পৰিছেগৈ। এই নদীৰ ক্ষৰণৰ অৱবাহিকা (drainage basin) নখন দেশ পৰ্যন্ত বিস্তৃত হৈ আছে। 

==উপনৈসমূহ==
ডানয়ুব নদীৰ উৎসৰ পৰা কৃষ্ণ সাগৰলৈ ই্যাৰ উপনৈসমূহ একাদিক্ৰমে তলত দিয়া হ’ল-
{| style=&quot;width:590px;&quot;
|-
| style=&quot;width:45%;&quot;|
# [[Iller]] (entering at [[Ulm]])
# [[Lech River|Lech]]
# [[Altmühl]] (entering at [[Kelheim]])
# [[Naab]] (entering at [[Regensburg]])
# [[Regen River|Regen]] (entering at [[Regensburg]])
# [[Isar]]
# [[Inn River|Inn]] (entering at [[Passau]])
# [[Enns River|Enns]]
# [[Morava River, Central Europe|Morava]] (entering near [[Devín Castle]])
# [[Rába]] (entering at [[Győr]])
# [[Váh]] (entering at [[Komárno]])
# [[Hron]] (entering at [[Štúrovo]])
# [[Ipeľ]]
# [[Sió]]
# [[Dráva]]
# [[Vuka (river)|Vuka]] (entering at [[Vukovar]])
#
| style=&quot;width:45%;&quot;|
17. [[Tisza]]&lt;br/&gt;
18. [[Sava]] (entering at [[Belgrade]])&lt;br/&gt;
19. [[Timiș River (Danube)|Timiș]] (entering at [[Pančevo]])&lt;br/&gt;
20. [[Great Morava]]&lt;br/&gt;
21. [[Caraş River|Caraș]]&lt;br/&gt;
22. [[Jiu River|Jiu]] (entering at [[Bechet]])&lt;br/&gt;
23. [[Iskar (river)|Iskar]]&lt;br/&gt;
24. [[Olt River|Olt]] (entering at [[Turnu Măgurele]])&lt;br/&gt;
25. [[Osam]]&lt;br/&gt;
28. [[Argeș River|Argeș]] (entering at [[Oltenița]])&lt;br/&gt;
29. [[Ialomița River|Ialomița]]&lt;br/&gt;
30. [[Siret River|Siret]] (entering near [[Galați]])&lt;br/&gt;
31. [[Prut River|Prut]] (entering near [[Galați]])
|}
{{wide image|The confluence of the Sava into the Danube at Belgrade.jpg|900px|The confluence of the [[Sava]] into the Danube at [[Belgrade]]. Pictured from [[Belgrade Fortress]], [[Serbia]] }}


{{clear}}
{{wide image|Panorama of Danube in Vienna.jpg|1000px|Panorama of the Danube in Vienna}}
{{wide image|DonauknieVisegrad_2.jpg|1000px|The Danube Bend is a curve of the Danube in [[Geography of Hungary|Hungary]], near the city of [[Visegrád]]. The [[Transdanubian Mountains]] lie on the right bank (left side of the picture), while the [[North Hungarian Mountains]] on the left bank (right side of the picture).}}
{{wide image|Budapest view with Parliament.jpg|1000px|Panorama of the Danube in Budapest}}
{{wide image|Budapest from Gellert Hill MC.jpg|1000px|Budapest at night}}
{{Wide image|Danube in Ritopek, Serbia.jpg|1000px|Panoramic image of the Danube pictured in [[Ritopek]], suburb of [[Belgrade]], [[Serbia]].}}

==নদীদ্বীপসমূহ==
*[[Ada Kaleh|Adakale Island]]
*Ostrovul Mare, [[Gogoșu, Mehedinți|Gogoşu]]
*[[Balta Ialomiţei]]
*[[Belene Island]]
*[[Csepel Island]]
*[[Donauinsel]]
*[[Great Brăila Island]]
*[[Great War Island]]
*[[Island of Vukovar]]
*[[Island of Šarengrad]]
*[[Žitný Island]]
*[[Szigetköz]]
*[[Island of Szentendre]]
*[[Margaret Island]]
*[[Csepel Island]]
*[[Island of Mohács]]
*[[Ostrovul Ciocăneşti]]
*[[Ostrovul Mare, Islaz]]
*[[Ostrvo (Kostolac)]]
*[[Kozloduy Island]]
*Ribarsko Ostrvo, [[Novi Sad]]
*[[Vardim Island]]
==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist|30em}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons|Danube}}
* {{osmrelation-inline|89652}}
* [http://pdf.wri.org/watersheds_2000/watersheds_europe_p2_38.pdf Danube watershed map and information from the World Resources Institute]
* [http://danubepanorama.net/en/ Danube Panorama Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723073711/http://danubepanorama.net/en/ |date=2011-07-23 }}
*[http://danube.at.ua/ сайт о Дунае] {{ru icon}}
* [http://www.werow.com/en/guide/donau Danube and the sport of rowing]{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://secure.flickr.com/groups/danube_river/pool/ Danube river image pool on Flickr]
* [http://www.danube-river.org/ Danube Tourist Commission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220206024032/http://www.danube-river.org/ |date=2022-02-06 }} {{de icon}}
* [http://danubemap.eu/park/en danubemap.eu - The Tourist Map of the Danube]
*[http://www.icpdr.org/ International Commission for the Protection of the Danube River]
* [http://www.bridgesofbudapest.com/ Bridges of Budapest over the Danube] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190512140452/http://www.bridgesofbudapest.com/ |date=2019-05-12 }}
* [http://www.thetimes.co.uk/tto/viewArticle.arc?articleId=ARCHIVE-The_Times-1877-06-14-12-001&amp;pageId=ARCHIVE-The_Times-1877-06-14-12 Description of the Danube estuary in June 1877, ''The Times'' of London]

[[শ্ৰেণী:নদী]]</text>
      <sha1>gcb51vipvguh0x82bkx6ijy9eqmlv68</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মিহিৰ দাস</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42636</id>
    <revision>
      <id>517221</id>
      <parentid>496979</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:54:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517221</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19057" sha1="nx74wmlpry9zplusya9rfh8vtbmi2zp" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = মিহিৰ দাস
| native_name = '''ମିହିର ଦାସ'''
| image = Mihir Das.JPG
| image_size = 180px
| alt = Mihir Das during 25th Odisha State Film Awards in Bhubaneswar.
| caption = ভুৱনেশ্বৰত অনুষ্ঠিত ২৫তম ওড়িশা ষ্টেট ফিল্ম এৱাৰ্ড অনুষ্ঠানত মিহিৰ দাস। 
| birth_date = {{birth date|1959|2|11|df=y}}
| birth_place = ময়ূৰভঞ্জ জিলা, [[ওড়িশা]], [[ভাৰত]]
| death_date = {{death date and age|2022|1|11|1959|2|11|df=y}}
| death_place = কটক, ওড়িশা, ভাৰত
| nationality = [[ভাৰতীয়]]
| occupation = অভিনেতা, মডেল
| home_town = [[কটক]], [[ওড়িশা]], [[ভাৰত]]
| religion = [[হিন্দু]]
| children = অম্লান দাস
| website = 
| signature = Mihir Das Autograph Odia Actor.png
| spouse = সঙ্গীতা দাস
}}
'''মিহিৰ দাস''' ({{lang-or|ମିହିର ଦାସ}}, ১৭ ফেব্ৰুৱাৰী ১৯৫৯ – ১১ জানুৱাৰী ২০২২) এজন উল্লেখযোগ্য অভিনেতা ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ জগতত দীৰ্ঘদিন ধৰি অভিনয় কৰি থকা। মূল চৰিত্ৰ বা নায়কৰ পৰা আৰম্ভ কৰি হাস্য অভিনেতা, খলনায়ক আদি বিভিন্ন চৰিত্ৰত তেখেতে অভিনয় কৰিছে। ওড়িয়াৰ বাহিৰেও তেখেতে বাংলা চলচ্চিত্ৰতো অভিনয় কৰিছে। তেখেতৰ পত্নী সঙ্গীতা দাস (মৃত্যু ২০১০) এগৰাকী কণ্ঠশিল্পী তথা অভিনেত্ৰী আছিল। পুত্ৰ অম্লান দাসো এজন অভিনেতা।&lt;ref name=&quot;Award&quot;&gt;{{cite news |last1=Pradhan |first1=Ashok |title=State film awards announced |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/state-film-awards-announced/articleshow/11076544.cms |access-date=9 February 2021 |work=The Times of India |date=12 December 2011 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;inco&quot;&gt;{{cite web |url= http://incredibleorissa.com/oriyafilms/mihir-das-actor/ |title= Mihir Das Oriya Hero Profile |date= January 2011 |publisher= incredibleorissa.com |accessdate= 7 April 2012 |archivedate= 10 May 2012 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120510183336/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/mihir-das-actor/ |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ospi&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.orissaspider.com/resources/3695-Mihir-Das-biography-most-talented-Ollywood-actor.aspx |title= Mihir Das: An Overview |date= 5 February 2012 |quote= Name: Mihir Kumar Das, Wife, Late Sangita Das |publisher= incredibleorissa.com |accessdate= 7 April 2012 |archivedate= 5 June 2018 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20180605113102/http://www.orissaspider.com/resources/3695-Mihir-Das-biography-most-talented-Ollywood-actor.aspx |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;

==জীৱন আৰু কেৰিয়াৰ==
১৯৫৯ চনৰ ১১ ফেব্ৰুৱাৰীত ময়ুৰভঞ্জত জন্মগ্ৰহণ কৰা মিহিৰ কুমাৰ দাসৰ বিবাহ হৈছিল গায়িকা তথা চলচ্চিত্ৰ শিল্পী সংগীতা দাসৰ সৈতে।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZBrzDwAAQBAJ&amp;dq=mihir+das+born+on++February+17%2C+1966&amp;pg=PA176|title=Know Your State Odisha|isbn=978-93-131-9327-2|accessdate=28 December 2021|last1=Experts|first1=Arihant|date=4 June 2019}}&lt;/ref&gt;  তেওঁ জনপ্ৰিয় গায়িকা চিত্ত জেনাৰ কন্যা আছিল। মিহিৰ দাস আৰু সংগীতা দাসৰ দুজন পুত্ৰ, ডাঙৰজন, অম্লান দাস যি অভিনেতাও আৰু অক্লান্ত দাস। ২০১০ চনত সংগীতা দাসৰ হৃদযন্ত্ৰৰ ক্ৰিয়া বন্ধ হৈ মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |title= Sangita Das wife of actor Mihir Das dies of heart attack |quote= The eminent singer, film artist Sangita Das expired on Saturday in heart attack. |publisher= orissadiary.com |accessdate= 7 April 2012 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |archive-date= 7 March 2013 |url-status= dead |archivedate= 7 March 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;  ১৯৭৯ চনত তেওঁ ওডিয়া চলচ্চিত্ৰ জগতত কলা ছবি স্কুল মাষ্টাৰ আৰু তাৰ পিছত বাণিজ্যিক (অশিল্প) ছবি মথুৰা বিজয়ত অভিষেক ঘটে। তিনি দশকৰো অধিক সময় ধৰি প্ৰবীণ অভিনেতা হিচাপে পৰিগণিত হোৱা তেখেতে ১৯৯৮ চনত ''লক্ষ্মী প্ৰতিমা'' আৰু ২০০৫ চনত 'ফেৰিযা মো সুনা ভউনী'' নামৰ চিনেমাত অভিনয় কৰাৰ বাবে ৰাজ্য চৰকাৰৰ পৰা শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা আৰু ২০০৭ চনত ''মুঁ টেটে লাভ কাৰুছি''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ কমেডিয়ানৰ বঁটা লাভ কৰে।

২০২১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত দাসক কটকত বৃক্কৰ সমস্যাৰ বাবে ডায়েলাইচিছ কৰি থকা অৱস্থাত হৃদৰোগত আক্ৰান্ত হোৱাৰ বাবে চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |title= Sangita Das wife of actor Mihir Das dies of heart attack |quote= The eminent singer, film artist Sangita Das expired on Saturday in heart attack. |publisher= orissadiary.com |accessdate= 7 April 2012 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |archive-date= 7 March 2013 |url-status= dead |archivedate= 7 March 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt; ২০২২ চনৰ ১১ জানুৱাৰীত ৬২ বছৰ বয়সত কটকৰ চিকিৎসালয়ত চিকিৎসাধীন অৱস্থাত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.deccanherald.com/national/east-and-northeast/veteran-odia-actor-mihir-das-hospitalised-after-suffering-mild-heart-attack-1059465.html|title=Veteran Odia actor Mihir Das hospitalised after suffering mild heart attack|date=10 December 2021|publisher=Deccan Herald|accessdate=28 December 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://ommcomnews.com/odisha-news/condition-of-ollywood-actor-mihir-das-stable-next-96-hrs-vital-say-docs|title=Condition Of Ollywood Actor Mihir Das Stable, Next 96 Hrs Vital, Say Docs|date=27 December 2021|publisher=Ommcomnews|accessdate=28 December 2021|archivedate=27 December 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211227191314/https://ommcomnews.com/odisha-news/condition-of-ollywood-actor-mihir-das-stable-next-96-hrs-vital-say-docs|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰসমূহ==
{{refbegin|4}}
*ভিজা মাটিৰ স্বৰ্গ (২০২২)
*গুপচুপ (২০২২)
*দিল মোৰ মানেনা (২০২২)
*বিশ্বনাথ (২০২২)
*প্ৰস্থানম (২০২২)
*গাওঁ ৰ না গলুৱাপুৰ (২০২১)
*72 Hours - Life or Death (২০২১)
*তুমে মো সাংখা তুমে মো সিন্দুৰ (২০২১)
*তাণ্ডব (২০২১)
*ৰোল নং - ২৭ সুজাতা সেনাপতি (২০২১)
*বাবু ভাইজান (২০২০)
*মুঁ পৰদেশী চড়েই (২০২০)
*খুশি (২০১৯)
*মিষ্টাৰ মজনু (২০১৯)
*চাবিৰাণী (২০১৯)
*অনলি প্যাৰ (২০১৮)
*তু মোৰ লভ ষ্টৰী (২০১৭)
*ছিষ্টৰ শ্ৰীদেৱী (২০১৭)
*অভয় (২০১৭)
*হিৰো নাম্বাৰ ৱান (২০১৭)
*ৰোমিও জুলিয়েট (২০১৭)
*গুণ্ডা (২০১৬)
*টাৰ্গেট (২০১৩)
*মাই লভ ষ্টৰী (২০১৩)
*ACP সাগৰীকা (২০১৩)
*দিৱানী দিৱানা (২০১৩)
*ৰুম্কু ঝুমানা (২০১৩)
*মুঁ একা তুমৰ (২০১৩)
*তু মো দেহৰ ছাই (২০১৩)
*লভ মাষ্টাৰ (২০১২)
*মনু (২০১২)
*চান্দ না তুমে তাৰা (২০১২)
*বেড গাৰ্ল (২০১২)
*ৰজাঝিঅ সংগে হেইগলা ভাব (২০১২)
*ইডিঅট্ (২০১২)
*তু মো আৰম্ভ তু মো শেষ (২০১২)
*গুড বয় (২০১২)
*শপথ (২০১২)
*এমিতি বি প্ৰেম হুএ (২০১২)
*আইন কানুন (২০১১)
*কেমিতি এ বন্ধন (২০১১)
*মুঁ প্ৰেমী মুঁ পাগল (২০১১)
*চকলেট্ (২০১১)
*চোৰি চোৰি মন চোৰি (২০১১)
*কটক - দা ছিলভাৰ ছিটি (২০১১)
*ক্ৰিমিনাল্ (২০১১)
*১৪৩ আই লভ য়ু (২০১১)
*বাইশি পাহাচে খেলিব মীন (২০১১)
*হিৰো- প্ৰেম কথা (২০১১)
*মতে বোহূ কৰি নেই যা (২০১১)
*এ মন খোজে মনটিএ (২০১১)
*তু মো গাৰ্ল্ ফ্ৰেণ্ড্ (২০১১)
*মন মোৰ প্ৰজাপতি (২০১১)
*লোফৰ্ (২০১১)
*মোষ্ট ৱাণ্টেড্ (২০১১)
*তু থা মুঁ যাউছি ঋষি (২০১০)
*আসিবু কেবে সাজি মো ৰাণী (২০১০)
*দিৱানা (২০১০)
*প্ৰেম অঢ়েই অক্ষৰ (২০১০)
*তোতে ভল পাউছি বোলি (২০১০)
*তোৰ মোৰ যোড়ি সুন্দৰ (২০১০)
*ভুল বুঝিবনি মোতে (২০১০)
*পহিলি ৰজ (২০১০)
*সঞ্জু আউ সঞ্জনা (২০১০)
*আ লো মোৰ কণ্ঢেই (২০১০)
*মুঁ কণ এতে খৰাপ (২০১০)
*শুভ বিবাহ (২০১০)
*আখি পলকৰে তু (২০১০)
*তুমে হিঁ সাথি মোৰ (২০০৯)
*অভিমন্যু (২০০৯)
*সাত সুৰে বন্ধা এ জীৱন (২০০৯)
*আৰে সাথি আ (২০০৯)
*কেউঁ দুনিআঁৰু আসিল বন্ধু (২০০৯)
*আইলাৰে ওড়িআ পুঅ (২০০৯)
*শত্ৰু সংহাৰ (২০০৯)
*সুনা চঢ়েই মো ৰূপা চঢ়েই (২০০৯)
*প্ৰিয়া - দি ড্ৰিম গাৰ্ল (২০০৯)
*আৰে সাথি আ (২০০৯)
*মুন্না-এ লভ ষ্টোৰী (২০০৮)
*মুঁ সপনৰ সউদাগৰ (২০০৮)
*মতে ত লভ হেলাৰে (২০০৮)
*হসিব পুণি মো সুনা সংসাৰ (২০০৮)
*মতে আণি দেল লক্ষে ফগুন (২০০৮)
*তো বিনা ভল লাগেন (২০০৮)
*অগ্নিশিখা (২০০৭)
*চকা চকা ভউঁৰী (২০০৭)
*ধউলি এক্সপ্ৰেস্ (২০০৭)
*এ মন মানেনা (২০০৭)
*মুঁ ততে লভ কৰুচি (২০০৭)
*ফেৰিআ মো সুনা ভউণী (২০০৭)
*সময় হাতৰে ডোৰী (২০০৭)
*ৰাখি বান্ধিলি মো ৰখিব মান (২০০৬)
*শাশুঘৰ চালিযিবি (২০০৬)
*থ্যাঙ্ক য়ু ভগবান (২০০৬)
*তু একা আম সাহা ভৰষা (২০০৬)
*জীবন মৃত্যু (২০০৫)
*টোপাএ সিন্দূৰ দিটোপা লুহ (২০০৫)
*মাতৃশক্তি (২০০৩)
*সময় খেলুচি চকা ভউঁৰী (২০০২) 
*বাজি (২০০১)
*ধৰ্ম দেবতা (২০০১)
*হৰি ভাই হাৰেনা (২০০০)
*প্ৰেম বন্ধন (২০০০)
*ৰশ্মী ৰেখা (২০০০)
*সময় চকৰে সংসাৰ ৰথ (২০০০)
*গোপৰে বঢুছি মো কলা কহ্নেই (১৯৯৯)
*কথা কহিব মো মথা সিন্দূৰ (১৯৯৯)
*ষোল শুক্ৰবাৰ (১৯৯৯)
*পবিত্ৰ বন্ধন (১৯৯৯)
*কৃষ্ণা কাবেৰী (১৯৯৯)
*মা’ ও মমতা (১৯৯৯)
*মা' পৰি কিএ হেব (১৯৯৯)
*ৰাখি ভিজিগলা আখি লুহৰে (১৯৯৯)
*লক্ষ্মী প্ৰতিমা (১৯৯৯)
*অহল্যা (১৯৯৮)
*লক্ষ্মীৰ অভিসাৰ (১৯৯৮)
*সহৰ জলুচি (১৯৯৮)
*সউভাগ্যবতী (১৯৯৮)
*স্ত্ৰী (১৯৯৮)
*সিংহবাহিনী (১৯৯৮)
*ভুল কাহাৰ (১৯৯৭)
*গঙ্গা যমুনা (১৯৯৭)
*সুহাগ সিন্দূৰ (১৯৯৬)
*জীবন ধাৰা (১৯৯৬)
*পুঅ মোৰ ভোলাশঙ্কৰ (১৯৯৬)
*ভাই হেলা ভগাৰি (১৯৯৪)
*গঢি জাণিলে ঘৰ সুন্দৰ (১৯৯৪)
*মহুআ (১৯৯৪)
*মুক্তি মশাল (১৯৯৪)
*অনুপমা (১৯৯৩)
*ভাগ্য হাতে ডোৰি (১৯৯৩)
*দাদাগিৰি (১৯৯৩)
*শ্ৰদ্ধাঞ্জলি (১৯৯৩)
*অগ্নি সঙ্কট (১৯৯২)
*ঘৰ মোৰ স্বৰ্গ (১৯৯২)
*প্ৰিতী ৰ ইতি (১৯৯২)
*কি হেব শুআ পোষিলে (১৯৯১)
*হস লুহ ভৰা দুনিআ (১৯৯০)
*হিসাব কৰিব কালিআ (১৯৯০)
*কালিআ ভৰসা (১৯৯০)
*পৰদেশী চঢেই (১৯৯০)
*আকাশৰ আখি (১৯৮৯)
*প্ৰতিশোধ অপৰাধ নুহেঁ (১৯৮৯)
*সাগৰ (১৯৮৯)
*কন্যাদান (১৯৮৮)
*এই ত দুনিআঁ (১৯৮৭)
*এই আম সংসাৰ (১৯৮৬)
*ৰামায়ণ (১৯৮০)
*মথুৰা বিজয় (১৯৭৯)&lt;ref name=&quot;inco&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ospi&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |title= Sangita Das wife of actor Mihir Das dies of heart attack |quote= The eminent singer, film artist Sangita Das expired on Saturday in heart attack. |publisher= orissadiary.com |accessdate= 7 April 2012 |archive-url= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |archive-date= 7 March 2013 |url-status= dead |archivedate= 7 March 2013 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130307142918/http://www.orissadiary.com/ShowEntertainmentNews.asp?id=17104 |deadurl= yes }}
&lt;/ref&gt;
{{refend}}

==চলচ্চিত্ৰ বঁটা==
*১৯৯৬ চনত ''পুঅ মোৰ ভোলা শংকৰ''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2022/jan/12/end-of-an-era-versatile-actor-mihir-das-no-more-2405861.html|title=End of an Era: Versatile actor Mihir Das no more|work=The New Indian Express}}&lt;/ref&gt;
*১৯৯৭ চনত ''সৌভাগ্যৱতী''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;/&gt;
*১৯৯৮ চনত ''লক্ষ্মী প্ৰতিমা''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;/&gt;
*১৯৯৯ চনত ''বিধাতা'' ছবিৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;/&gt;
*২০০২ চনত ''ৰাখী বন্ধি মো ৰাখীবা মান''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;/&gt;
*২০০৫ চনত ''ফেৰি আ মো সুনা ভউনী''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;N&quot;/&gt;
*২০০৭ চনত ''মুঁ তোতে লভ কৰুছি''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ কমেডিয়ান বঁটা।
*২০১০ চনত ''প্ৰেম আঢ়েই আখৰ''ৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেতাৰ বঁটা।&lt;ref name=&quot;Award&quot;/&gt;

== তথ্য উৎস ==
{{Reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
{{IMDb name|3372956}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেতা]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেতা]]</text>
      <sha1>nx74wmlpry9zplusya9rfh8vtbmi2zp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কেৰেলা (ৰাজ্য)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43094</id>
    <revision>
      <id>517132</id>
      <parentid>508717</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>14.139.185.126</ip>
      </contributor>
      <comment>പ്രൊഫസർ പ്രേം രാജ്‌ പുഷ്പാകരന്‍, എൻ.ഐ.റ്റി. കാലിക്കറ്റ് ♡ Professor P̂rém ráj P̂üshp̂ákárán, NIT Calicut 🌷🍀🌼🌻🌺🌹🌸🏵️💮</comment>
      <origin>517132</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24973" sha1="40n4py15np5ciqfm4oppwyq76afugde" xml:space="preserve">{{about|ভাৰতৰ দক্ষিণাত্যৰ ৰাজ্যখন|3=কেৰেলা (দ্ব্যৰ্থতা দূৰীকৰণ পৃষ্ঠা)}}
{{Infobox settlement
| name = কেৰেলা
| image_blank_emblem = Government of Kerala Logo.svg
| blank_emblem_size = 100px
| blank_emblem_type = [[Emblem of Kerala|Emblem]]
| image_skyline = {{multiple image
| border = infobox
| total_width = 280
| image_style = 
| perrow = 1/2/2/2/1
| caption_align = center
| image1 = Alappuzha loves Wikimedia IMG 7698.JPG
| caption1 = [[Kerala backwaters]]
| image2 = Athirapally Waterfalls after the Monsoons.jpg
| caption2 = [[Athirappilly Falls]]
| image3 = Munnar hillstation kerala.jpg
| caption3 = [[Munnar]]
| image4 = Jatayu adventure centre.jpg
| caption4 = [[Jatayu Earth's Center Nature Park|Jatayu Earth's Center]]
| image5 = Sree Padmanabhaswamy temple Thiruvananthapuram, kerala.jpg
| caption5 = [[Padmanabhaswamy Temple]]
| image6 = Kerala Government Secretariat, Thiruvananthapuram, Kerala, India.jpg
| caption6 = [[Kerala Government Secretariat]]
| image7 = FORT KOCHI BEACH SUNSET,KERALA - panoramio (2).jpg
| caption7 = [[Chinese fishing nets]]
| image8 = Kochi Skyline.jpg
| caption8 = [[Marine Drive, Kochi]]
}}
| image_map = IN-KL.svg
| map_caption = ভাৰতৰ মানচিত্ৰত কেৰেলাৰ অৱস্থান
| map_caption1 = Map of Kerala
| coordinates = {{coord|8.5|77|region:IN-KL|display=inline,title}}
| coor_pinpoint = Thiruvananthapuram
| nickname = [[God's Own Country]], Spice Garden of India, Land of Coconuts, Land of Trees
| subdivision_type = দেশ
| subdivision_name = {{flag|India}}
| established_title = Statehood
| established_date = {{start date and age|df=yes|1956|11|1}}
| seat_type = ৰাজধানী
| seat = তিৰুৱনন্তপুৰম
| parts_type = জিলা
| parts_style = para
| p1 = ১৪টা
| governing_body = কেৰেলা চৰকাৰ
| leader_title = ৰাজ্যপাল
| leader_name = ৰাজেন্দ্ৰ আৰ্লেকাৰ
| leader_title1 = মুখ্যমন্ত্ৰী
| leader_name1 = পিনাৰাই বিজায়ান (চি, পি, আই (এম))
| leader_title2 = [[Legislature of Kerala|Legislature]]
| leader_name2 = [[Unicameral]] ([[List of constituencies of Kerala Legislative Assembly|141 seats]])
| leader_title3 = [[List of current Members of Parliament from Kerala|Parliamentary constituencies]]
| leader_name3 = {{plainlist|
* [[ৰাজ্যসভা]] ৯
* [[লোকসভা]] ২০
 }}
| leader_title4 = হাইকোৰ্ট
| leader_name4 = কেৰেলা হাইকোৰ্ট
| unit_pref = Metric&lt;!-- or US or UK --&gt;
| area_total_km2 = ৩৮৮৬৩
| area_rank = ২৩তম
| elevation_footnotes = 
| elevation_m = 
| elevation_max_m = ২৬৯৫
| elevation_max_point = &lt;!-- for denoting the measurement point --&gt; [[Anamudi]]
| elevation_min_m = −2.2
| elevation_min_point = &lt;!-- for denoting the measurement point --&gt; [[Kuttanad]]
| population_total = ৩৩৩৮৭৬৭৭
| population_as_of = ২০১১
| population_footnotes =&lt;ref&gt;{{cite web |title=Kerala Population Census data 2011 |url=http://www.census2011.co.in/census/state/kerala.html |website=Census 2011 |accessdate=12 November 2015}}&lt;/ref&gt;
| population_density_km2 = auto
| population_rank = ১৩ তম
| population_demonym = [[Keralite]], [[Malayali]]
| population_note = 
| timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1 = +05:30
| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-KL]]
| registration_plate = [[List of RTO districts in Kerala|KL]]
| demographics_type1 = GSDP {{nobold|(2018–19)}}
| demographics1_footnotes =&lt;ref name=&quot;MOSPI-2020-feb&quot;&gt;{{cite web|url=http://mospi.nic.in/sites/default/files/press_releases_statements/State_wise_SDP_28_02_2020.xls|title=Net State Domestic Product|publisher=Ministry of Statistics and Programme Implementation, Government of India|date=28 February 2020|accessdate=27 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;KER&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ecostat.kerala.gov.in/index.php/economy|title=Gross State Domestic Product of Kerala|publisher=Department of Economics and Statistics, [[Government of Kerala]]|accessdate=9 June 2019|archivedate=9 September 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210909165147/http://ecostat.kerala.gov.in/index.php/economy|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
| demographics1_title1 = [[List of Indian states and union territories by GDP|Total]]
| demographics1_info1 = {{INRConvert|7.82|lc}} (2018–19)
| demographics1_title2 = [[List of Indian states and union territories by GDP per capita|Per capita]]
| demographics1_info2 = {{INRConvert|204105}} (2018–19)
| blank_name_sec2 = [[Human Development Index|HDI]] {{nobold|(2018)}}
| blank_info_sec2 = {{increase}} 0.779&lt;ref name=&quot;snhdi-gdl&quot;/&gt; ({{color|green|High}}) · [[List of Indian states and territories by Human Development Index|1st]]
| blank1_name_sec2 = [[Literacy in India|Literacy]] {{nobold|(2011)}}
| blank1_info_sec2 = 94%&lt;ref name=&quot;pc-census2011&quot;&gt;{{cite web |title=Census 2011 (Final Data) – Demographic details, Literate Population (Total, Rural &amp; Urban) |url=http://planningcommission.gov.in/data/datatable/data_2312/DatabookDec2014%20307.pdf |website=planningcommission.gov.in |publisher=Planning Commission, Government of India |accessdate=3 October 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180127163347/http://planningcommission.gov.in/data/datatable/data_2312/DatabookDec2014%20307.pdf |archive-date=27 January 2018 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| blank2_name_sec2 = [[Human sex ratio|Sex ratio]] {{nobold|(2011)}}
| blank2_info_sec2 = 1084 [[মহিলা|♀]]/1000 [[পুৰুষ|♂]]&lt;ref name=&quot;pc-census2011&quot;/&gt;
| demographics_type2 = ভাষাসমূহ
| demographics2_title1 = চৰকাৰী
| demographics2_info1 = [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালম]]&lt;ref name=langoff&gt;{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |title=52nd report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (July 2014 to June 2015) |page=132 |date=29 March 2016 |work=Ministry of Minority Affairs (Government of India) |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170525141614/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf |archivedate=25 May 2017}}&lt;/ref&gt;
| demographics2_title2 = অতিৰিক্ত
| demographics2_info2 = [[ইংৰাজী]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://english.mathrubhumi.com/news/kerala/malayalam-to-be-only-official-language-in-state-english-news-1.699293 |title=Malayalam to be only official language in state |first=Aneesh |last=Jacob |work=Mathrubhumi |date=27 November 2015 |access-date=8 May 2020 |archivedate=26 June 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180626140937/http://english.mathrubhumi.com/news/kerala/malayalam-to-be-only-official-language-in-state-english-news-1.699293 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
| type = [[ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ|ভাৰতৰ ৰাজ্য]]
| website = {{URL|http://kerala.gov.in/}}
}}
'''কেৰেলা''' ({{Lang-en|Kerala}}, {{Lang-ml|കേരളം}} ''কেৰলম'') ভাৰতৰ দক্ষিণ-পশ্চিমাঞ্চলৰ মালবাৰ উপকূলত অৱস্থিত এখন ৰাজ্য। পূৰ্বৰ ট্ৰাভঙ্কৰ-ক’চিন ৰাজ্য আৰু মাদ্ৰাজ ৰাজ্যৰ [[মালয়ালম ভাষা|মালয়ালমভাষী]] অঞ্চলসমূহক একত্ৰিত কৰি ৰাজ্য পুনৰ্গঠন আইনৰ অনুসৰি ১৯৫৬ চনৰ ১ নৱেম্বৰত কেৰেলা ৰাজ্যৰ গঠন কৰা হয়। ৩৮,৮৬৩ বৰ্গকিলোমিটাৰ (১৫,০০৫ বৰ্গমাইল) মাটিকালিৰে কেৰেলা ভাৰতৰ ২৩তম বৃহত্তম ৰাজ্য। ইয়াৰ উত্তৰ আৰু উত্তৰ-পূবে [[কৰ্ণাটক]], পূবে আৰু দক্ষিণে [[তামিলনাডু]] আৰু পশ্চিমে লাক্ষাদ্বীপ সাগৰ&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1953 |title=Limits of Oceans and Seas, 3rd edition |url=https://iho.int/uploads/user/pubs/standards/s-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20181005131902/https://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |archive-date=5 October 2018 |access-date=28 December 2020 |publisher=International Hydrographic Organization}}&lt;/ref&gt; অৱস্থিত। ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসাৰি ৩,৩৩,৮৭,৬৭৭জন বাসিন্দাৰে কেৰেলা জনসংখ্যাৰ ফালৰ পৰা ভাৰতৰ ১৩তম বৃহত্তম ৰাজ্য। কেৰেলা ৰাজ্যখনক ১৪খন জিলাত বিভক্ত কৰা হৈছে আৰু ইয়াৰ ৰাজধানী হৈছে [[তিৰুৱনন্তপুৰম]]। [[মালয়ালম ভাষা]] হৈছে ৰাজ্যখনৰ মূল কথিত ভাষা তথা চৰকাৰী ভাষাও।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://archive.india.gov.in/knowindia/state_uts.php?id=73 |title=Kerala – Principal Language |accessdate=27 November 2018 |work=Government of India |archivedate=10 June 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200610111356/https://archive.india.gov.in/knowindia/state_uts.php?id=73 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; [[ক’চিন]] এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ বন্দৰ তথা তেলশোধনাগাৰ। [[কালিকট]] আন এখন বন্দৰ চহৰ। 

== কৃষি ==
কেৰালাৰ কৃষিক্ষেত্ৰত ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন ঘটিছিল ১৯৭০ চনত যেতিয়া সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে ধানৰ উপলব্ধতা বৃদ্ধি পোৱা আৰু শ্ৰমিকৰ উপলব্ধতা হ্ৰাস পোৱাৰ বাবে ধানৰ উৎপাদন হ্ৰাস পাইছিল।&lt;ref name=&quot;Sinha2003&quot;&gt;{{cite book |author=B.R. Sinha |title=Encyclopaedia Of Professional Education (10 Vol.) |url=https://books.google.com/books?id=mdjGoXN3y1AC&amp;pg=PA205 |access-date=18 November 2012 |year=2003 |publisher=Sarup &amp; Sons |isbn=978-8176254106 |pages=204–05}}&lt;/ref&gt; ফলস্বৰূপে ধান উৎপাদনত বিনিয়োগ কমি গ’ল আৰু মাটিৰ এটা ডাঙৰ অংশ বহুবৰ্ষজীৱী গছৰ শস্য আৰু ঋতুভিত্তিক শস্যৰ খেতিলৈ স্থানান্তৰিত হ’ল।&lt;ref name=&quot;Remesh2010&quot;&gt;{{cite book |author=Babu P. Remesh |title=Dynamics of Rural Labour: A Study of Small Holding Rubber Tappers in Kerala |url=https://books.google.com/books?id=uOyNsKXSa0gC&amp;pg=PA52 |access-date=18 November 2012 |year=2010 |publisher=Concept Publishing Company |isbn=978-8180696602 |pages=52–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Commission2008&quot;&gt;{{cite book |author=Government of India Planning Commission |title=Kerala Development Report |url=https://books.google.com/books?id=Ul-OkF5gUJQC&amp;pg=PA66 |access-date=18 November 2012 |year=2008 |publisher=Academic Foundation |isbn=978-8171885947 |pages=66–}}&lt;/ref&gt; কৃষি শ্ৰমিকৰ অভাৱ, মাটিৰ উচ্চ মূল্য আৰু কাৰ্য্যকৰী ভূমিৰ অসামাজিক আকাৰৰ বাবে শস্যৰ লাভজনকতা হ্ৰাস পায়।&lt;ref name=&quot;google9&quot;&gt;{{Cite book |author=Planning Commission, India |title=Kerala Development Report |url=https://books.google.com/books?id=Ul-OkF5gUJQC |publisher=Academic Foundation |year=2007 |isbn=978-8171885947 |page=66 |access-date=30 May 2015}}&lt;/ref&gt; কেৰালাৰ মাত্ৰ ২৭.৩% পৰিয়ালেই জীৱিকাৰ বাবে কৃষিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, যিটো ভাৰতৰ ভিতৰতো সৰ্বনিম্ন সংশ্লিষ্ট হাৰ।{{sfn|Chandran|2018|p=406}}

ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনৰ ৯৭% জালুকৰ&lt;ref name=&quot;Limca Book of Records&quot;&gt;{{cite book |title=Limca Book of Records |url=https://books.google.com/books?id=Y-JtAAAAMAAJ |access-date=18 November 2012 |year=2001 |publisher=Bisleri Beverages Limited |page=97}}&lt;/ref&gt; কেৰালাত উৎপাদন হয় আৰু দেশৰ প্ৰাকৃতিক ৰবৰৰ ৮৫% উৎপাদন হয়।&lt;ref name=&quot;google10&quot;&gt;{{cite book |title=South Asia 2006 |url=https://books.google.com/books?id=YG8bAQAAMAAJ |access-date=18 November 2012 |year=2005 |publisher=Taylor &amp; Francis |page=291 |isbn=978-1-85743-318-0}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Economic Affairs&quot;&gt;{{cite book |title=Economic Affairs |url=https://books.google.com/books?id=StHsAAAAMAAJ |access-date=18 November 2012 |year=1998 |publisher=H. Roy |page=47}}&lt;/ref&gt; নাৰিকল, চাহ, কফি, কাজু, আৰু মছলা— ইলাচি, ভেনিলা, ডালচেনি, জাইফলকে ধৰি মূল কৃষিজাত সামগ্ৰী।&lt;ref name=&quot;Newton&quot;&gt;{{cite book |author=James Newton |title=Jay Rai's Kitchen – Keralan Cuisine |url=https://books.google.com/books?id=5zDWhOU-I04C&amp;pg=PT3 |access-date=18 November 2012 |publisher=Springwood emedia |isbn=978-1-4761-2308-0 |pages=3–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;B.L.MarkoseMarkose2007&quot;&gt;{{cite book |author1=Rajan, S. &amp; B.L.Markose |author2=Baby Lissy Markose |title=Propagation of Horticultural Crops: Vol.06. Horticulture Science Series |url=https://books.google.com/books?id=19zgbxw-YhYC&amp;pg=PA212 |access-date=18 November 2012 |year=2007 |publisher=New India Publishing |isbn=978-8189422486 |pages=212–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Pradhan2009&quot;&gt;{{cite book |author=Pradhan |title=Retailing Management 3E |url=https://books.google.com/books?id=8y7Zb_D-_oYC&amp;pg=PA256 |access-date=18 November 2012 |year=2009 |publisher=Tata McGraw-Hill Education |isbn=978-0-07-015256-4 |pages=256–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;PradeepkumarPradeep2008&quot;&gt;{{cite book |author1=T. Pradeepkumar |author2=Kumar, Pradeep |title=Management of Horticultural Crops: Vol.11 Horticulture Science Series: In 2 Parts |url=https://books.google.com/books?id=VHmokNZXbHUC&amp;pg=PA509 |access-date=18 November 2012 |year=2008 |publisher=New India Publishing |isbn=978-8189422493 |pages=509–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;OsellaOsella2000&quot;&gt;{{cite book |author1=Filippo Osella |author2=Caroline Osella |title=Social Mobility In Kerala: Modernity and Identity in Conflict |url=https://books.google.com/books?id=rMRw0gTZSJwC&amp;pg=PA235 |access-date=18 November 2012 |year=2000 |publisher=Pluto Press |isbn=978-0-7453-1693-2 |pages=235–}}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ পৰা ৰপ্তানি হোৱা কাজুৰ প্ৰায় ৮০% কোল্লামত প্ৰস্তুত হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.thehindu.com/news/national/kerala/cashew-sector-in-a-tailspin/article8767346.ece |title=Cashew sector in a tailspin |newspaper=The Hindu |access-date=24 June 2016}}&lt;/ref&gt; মূল নগদ শস্য হ’ল নাৰিকল আৰু ভাৰতৰ নাৰিকল খেতিৰ ক্ষেত্ৰত কেৰালা প্ৰথম স্থানত আছে।{{sfn|Chandran|2018|p=407}} ভাৰতত উৎপাদিত মুঠ ইলাচীৰ প্ৰায় ৯০% কেৰালাৰ। বিশ্বৰ ভিতৰতে ইলাচীৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম উৎপাদনকাৰী দেশ ভাৰত। ভাৰতত উৎপাদিত মুঠ কফিৰ প্ৰায় ২০% কফি কেৰালাৰ।{{sfn|Chandran|2018|p=409}} মূল কৃষি হ’ল ধান, ইয়াৰ জাতসমূহ বিস্তৃত ধাননি পথাৰত খেতি কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;VarshneyRzóska1976&quot;&gt;{{cite book |author1=C.K. Varshney |author2=J. Rzóska |title=Aquatic Weeds in South East Asia |url=https://books.google.com/books?id=lW3fHiDjHNcC&amp;pg=PA100 |access-date=18 November 2012 |year=1976 |publisher=Springer |isbn=978-9061935568 |pages=100–}}&lt;/ref&gt; ঘৰুৱা বাগিচাই কৃষি খণ্ডৰ এক উল্লেখযোগ্য অংশ সামৰি লৈছে।&lt;ref name=&quot;Dobbie2006&quot;&gt;{{cite book |author=Aline Dobbie |title=India the Elephants Blessing |url=https://books.google.com/books?id=ckpEd4emnCkC&amp;pg=PA123 |access-date=18 November 2012 |year=2006 |publisher=Melrose Press |isbn=978-1-905226-85-6 |pages=123–}}&lt;/ref&gt;

== সংস্কৃতি ==
[[চিত্ৰ:Kathakali performance.jpg|thumb|[[কথাকলি]] প্ৰদৰ্শন]]
কেৰালাৰ সংস্কৃতি সংমিশ্ৰিত আৰু বিশ্বজনীন প্ৰকৃতিৰ আৰু ই ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংগ।&lt;ref name=&quot;Menon3&quot;&gt;{{cite book |title=Cultural Heritage of Kerala |author=A. Sreedhara Menon |publisher=D C Books |year=2008 |isbn=978-8126419036 |pages=13–15 |url=https://books.google.com/books?id=S9RMxjdjUVAC |access-date=30 May 2015}}&lt;/ref&gt; ই আৰ্য, দ্ৰাবিড়, আৰব, আৰু ইউৰোপীয় সংস্কৃতিৰ সংশ্লেষণ,&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=FVsw35oEBv4C |title=A Survey Of Kerala History |last=Menon |first=A. Sreedhara |year=2007 |publisher=DC Books |isbn=978-8126415786 |page=55 |language=en}}&lt;/ref&gt; সহস্ৰাব্দৰ ভিতৰত ভাৰতৰ অন্যান্য অংশ আৰু বিদেশৰ প্ৰভাৱত বিকশিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Menon1978a&quot;&gt;{{cite book |author=A. Sreedhara Menon |title=Cultural Heritage of Kerala: An Introduction |url=https://books.google.com/books?id=px5BAAAAMAAJ |year=1978 |publisher=East-West Publications |page=10}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ প্ৰাচীনতা আৰু মালয়ালী জনসাধাৰণে বজাই ৰখা জৈৱিক ধাৰাবাহিকতাৰ দ্বাৰা ইয়াৰ সংজ্ঞা নিৰ্ধাৰিত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite book |title=Contribution of Travancore to Karnatic Music |url=https://books.google.com/books?id=VVftZwEACAAJ |year=2004 |publisher=Information &amp; Public Relations Department, Government of Kerala |pages=7–37}}&lt;/ref&gt; চুবুৰীয়া আৰু বহিঃৰাজ্যৰ সংস্কৃতিৰ সৈতে শতিকাজুৰি থকা সংস্পৰ্শৰ কথা ইয়াত বিশদভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Bhagyalekshmy_2004d_29&quot;&gt;{{cite book |author=S. Bhagyalekshmy |title=Contribution of Travancore to Karnatic Music |url=https://books.google.com/books?id=VVftZwEACAAJ |access-date=6 January 2013 |year=2004 |publisher=Information &amp; Public Relations Department, Government of Kerala}}&lt;/ref&gt; কিন্তু দেশৰ বাকী অংশৰ পৰা কেৰালাৰ ভৌগোলিক ভিন্নতাৰ ফলত এক সুকীয়া জীৱনশৈলী, শিল্প, স্থাপত্য, ভাষা, সাহিত্য আৰু সামাজিক অনুষ্ঠানৰ বিকাশ ঘটিছে।&lt;ref name=&quot;Menon3&quot;/&gt; ৰাজ্যখনত প্ৰতি বছৰে ১০ হাজাৰৰো অধিক উৎসৱ পালন কৰা হয়। মালয়ালম পঞ্জিকা, সৌৰ নক্ষত্ৰীয় কেলেণ্ডাৰ কেৰেলাত ৮২৫ খ্ৰীষ্টাব্দৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল,&lt;ref name=&quot;Devika2005&quot;&gt;{{cite book |author=J. Devika |title=Her-self: Early Writings on Gender by Malayalee Women, 1898–1938 |url=https://books.google.com/books?id=Xyr6gXmva-gC&amp;pg=PA5 |access-date=17 November 2012 |year=2005 |publisher=Popular Prakashan |isbn=978-8185604749 |page=5}}&lt;/ref&gt; কৃষি আৰু ধৰ্মীয় কাৰ্য্যকলাপৰ পৰিকল্পনাত সাধাৰণ ব্যৱহাৰ বিচাৰি পায়।&lt;ref name=&quot;Singh2004&quot;&gt;{{cite book |author=Kumar Suresh Singh |title=People of India: Maharashtra |url=https://books.google.com/books?id=4bfmnmsBfQ4C&amp;pg=PA1524 |access-date=17 November 2012 |year=2004 |publisher=Popular Prakashan |isbn=978-8179911020 |page=1524}}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ অন্যতম ধ্ৰুপদী ভাষা মালয়ালম কেৰালাৰ চৰকাৰী ভাষা।&lt;ref name=&quot;Benedikter2009&quot;&gt;{{cite book |author=Thomas Benedikter |title=Language Policy and Linguistic Minorities in India: An Appraisal of the Linguistic Rights of Minorities in India |url=https://books.google.com/books?id=vpZv2GHM7VQC&amp;pg=PA90 |access-date=18 November 2012 |year=2009 |publisher=LIT Verlag Münster |isbn=978-3-643-10231-7 |page=90}}&lt;/ref&gt; আন এক ডজনৰো অধিক অনুসূচিত আৰু নিৰ্ধাৰিত ভাষাও কোৱা হয়। ভাৰতৰ ভিতৰত কেৰালাত সৰ্বাধিক সুৰা সেৱন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-51372583 |title=Shock after alcohol flows from kitchen taps in Kerala |work=BBC News |date=6 February 2020}}&lt;/ref&gt;

== ভ্ৰমণ ==
[[চিত্ৰ:Munnar hillstation kerala.jpg|thumb|কেৰালাৰ মুন্নাৰ পাহাৰ ষ্টেচন]]
কেৰালাৰ সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাৰ লগতে ইয়াৰ বিভিন্ন জনগাঁথনিয়ে ৰাজ্যখনক ভাৰতৰ অন্যতম জনপ্ৰিয় পৰ্যটনস্থলী হিচাপে গঢ়ি তুলিছে।২০১২ চনত নেচনেল জিঅ'গ্ৰাফিকৰ ট্ৰেভেলাৰ আলোচনীয়ে কেৰালাক &quot;পৃথিৱীৰ দহখন স্বৰ্গ&quot;ৰ ভিতৰত অন্যতম বুলি অভিহিত কৰিছিল&lt;ref name=&quot;Kerala Tourism&quot;&gt;{{cite web |title=Kerala Tourism: Paradises in the world |url=https://www.hindu.com/edu/2004/05/11/stories/2004051100040100.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20040904094648/https://www.hindu.com/edu/2004/05/11/stories/2004051100040100.htm |url-status=dead |archive-date=4 September 2004 |work=[[The Hindu]] |access-date=20 February 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.pravasikairali.com/Homepage.aspx?p=articles&amp;news=447 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141108151228/https://www.pravasikairali.com/Homepage.aspx?p=articles&amp;news=447 |archive-date=8 November 2014 |title=Pravasi KairaLi Home |publisher=Pravasikairali.com |access-date=11 January 2014 |archivedate=8 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141108151228/https://www.pravasikairali.com/Homepage.aspx?p=articles&amp;news=447 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;আৰু &quot;জীৱনৰ ৫০ টা চাবলগীয়া গন্তব্যস্থান&quot; বুলি উল্লেখ কৰিছিল৷&lt;ref name=&quot;Kerala India&quot;&gt;{{cite web |title=Kerala – The Gateway of India |url=https://forbesindia.com/printcontent/26162 |work=[[Forbes]] |access-date=3 January 2012}}&lt;/ref&gt; টাইম আলোচনীয়ে ২০২২ চনত বিশ্বৰ শ্ৰেষ্ঠ স্থানৰ তালিকাত অন্বেষণ কৰিবলগীয়া ৫০টা অসাধাৰণ গন্তব্যস্থানৰ ভিতৰত কেৰালাক স্থান দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/travel/story/ahmedabad-and-kerala-on-time-magazine-s-list-of-world-s-greatest-places-of-2022-1975386-2022-07-14 |title=Ahmedabad and Kerala on TIME magazine's list of World's Greatest Places of 2022 |website=India Today|date=14 July 2022 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}
{{ভাৰতৰ ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয়শাসিত অঞ্চলসমূহ}}
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ৰাজ্য]]</text>
      <sha1>40n4py15np5ciqfm4oppwyq76afugde</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মুকেশ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43980</id>
    <revision>
      <id>517226</id>
      <parentid>515008</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:02:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517226</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43597" sha1="jtkbe7e6ch7wmfmetanhhjw3lhqkk0c" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox person
| name = মুকেশ
| image = Mukesh Indian Singer.jpg
| image_size = 
| caption = মুকেশ, ১৯৭৫ চনত
| birth_name = মুকেশ চন্দ মাথুৰ
| birth_date = {{Birth date|df=yes|1923|7|22}} 
| birth_place = [[দিল্লী]], [[ব্ৰিটিছ ভাৰত]]
| death_date = {{Death date and age|df=yes|1976|8|27|1923|7|22}}
| death_place = ডেট্ৰয়েট, মিচিগান, [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]
| nationality = [[ভাৰতীয়]]
| occupation = গায়ক
| years_active = ১৯৪০–১৯৭৬
| spouse = {{marriage|সাৰল ত্ৰিবেদী ৰাইচন্দ|1946}}
| other_names = সহস্ৰাব্দৰ কণ্ঠ, বিষাদৰ ৰজা (Tragedy King)
| children = ৫জন (নীতিন মুকেশ আৰু অন্য ৪ জন)
| relatives = নেইল নীতিন মুকেশ (নাতি)
| awards = {{plainlist|
* এবাৰ [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]]
* তিনিবাৰ &quot;বেংগল ফিল্ম জাৰ্ণেলিষ্টছ্ এছ’চিয়েশ্যন বঁটা&quot;
* চাৰিবাৰ &quot;ফিল্মফেয়াৰ শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী বঁটা&quot;
 }}
| signature = Mukesh Signature.svg
}}
'''মুকেশ চন্দ মাথুৰ''' ({{lang-mr|मुकेश}}; [[২২ জুলাই]], ১৯২৩ - [[২৭ আগষ্ট]], ১৯৭৬) এজন ভাৰতীয় হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ সঙ্গীত শিল্পী যি সংক্ষেপে '''মুকেশ''' নামেৰে পৰিচিত। হিন্দী চলচ্চিত্ৰত অসাধাৰণ অৱদানৰ বাবে তেওঁ [[মহম্মদ ৰফি]], [[মান্না দে]] আৰু [[কিশোৰ কুমাৰ|কিশোৰ কুমাৰৰ]] দৰে একেশ্ৰেণীৰ গায়ক হিচাপে গণ্য হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|title= Global Bollywood: Travels of Hindi Song and Dance |last= Gopal |first= Sangita |coauthor= Sujata Moorti |year= 2008 |publisher= University of Minnesota Press|isbn= 0-8166-4579-5 |page= 94}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Encyclopedia of Indian Cinema'' by Ashish Rajadhyaksha and Paul Willemen. Oxford University Press, 1994, page 169.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://doodles.google/doodle/mukeshs-93rd-birthday/ |title=Mukesh's 93rd Birthday|website=www.google.com|language=en|access-date=27 January 2018}}&lt;/ref&gt; তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পীৰ [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]]ত অসংখ্যবাৰ মনোনয়ন পোৱাৰ লগতে ১৯৭৩ চনত মুক্তি পোৱা &quot;ৰজনীগন্ধা&quot; চলচ্চিত্ৰৰ &quot;কোই বাৰ য়ুহি দেখা হ্যায়&quot; গীতটোত কণ্ঠ দিয়াৰ বাবে পুৰস্কাৰ লাভ কৰে। তেওঁ [[ৰাজ কাপুৰ]], [[মনোজ কুমাৰ]], ফিৰোজ খান, সুনীল দত্ত আৰু [[দিলীপ কুমাৰ]]ৰ কণ্ঠ দিয়াৰ বাবেও জনপ্ৰিয় হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/mukesh-remembering-the-singer-with-the-midas-touch/story-kTGymf56kD6so2K4tL0dDO.html|title=Mukesh: Remembering the singer with the midas touch |author=Rohit Vats|website=[[Hindustan Times]]|date=27 August 2014|access-date=9 May 2018}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
মুকেশৰ জন্ম ১৯২৩ চনৰ ২২ জুলাই তাৰিখে [[দিল্লী]]ৰ এটা মাথুৰ কায়স্থ পৰিয়ালত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|author=Abdul Jamil Khan |title=Urdu/Hindi: An Artificial Divide: African Heritage, Mesopotamian Roots, Indian Culture &amp; Britiah Colonialism |url=https://books.google.com/books?id=nH1HBxdA1UIC&amp;pg=PA316 |year=2006 |publisher=Algora Publishing |isbn=978-0-87586-438-9 |pages=316–}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=sIsBeVv1qDE&amp;t=884 |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211212/sIsBeVv1qDE| archive-date=12 December 2021 |url-status=live|title=Exclusive : Neil Nitin Mukesh &amp; Nitin Mukesh In Conversation With Karan Thapar|website=[[YouTube]] |date=23 October 2016}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Karki |first1=Tripti |date=22 July 2017 |title=Mukesh birthday special: 5 soulful songs of the Man with the Golden Voice |url=https://www.indiatvnews.com/entertainment/bollywood-mukesh-birthday-special-soulful-songs-man-with-the-golden-voice-latest-breaking-news-today-392644 |work=India TV News |access-date=11 December 2023}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ পিতৃ আছিল জোৰাৱৰ চন্দ মাথুৰ, এগৰাকী অভিযন্তা, আৰু মাতৃ আছিল চন্দ্ৰাণী মাথুৰ। মুকেশ দহজন ভাই-ভনীৰ মাজত ষষ্ঠজন আছিল। তেওঁৰ ভনী সুন্দৰ প্যাৰীক সংগীত শিকাবলৈ যোৱা সংগীত শিক্ষকে মুকেশক কাষৰ কোঠাৰ পৰা শুনি থকা অৱস্থাত দেখিবলৈ পাই তেওঁকো শিকাবলৈ আৰম্ভ কৰে। মুকেশে দশম শ্ৰেণীৰ পিছতে বিদ্যালয় এৰি দিয়ে আৰু অলপ সময়ৰ বাবে সাৰ্বজনিক কামকাজ বিভাগত কাম কৰে। দিল্লীত কাম কৰি থাকোঁতে তেওঁ নিজৰ কণ্ঠ ৰেকৰ্ড কৰাৰ জৰিয়তে সংগীতৰ প্ৰতি আগ্ৰহ আৰু দক্ষতা বিকাশ ঘটায়, লগতে বাদ্যযন্ত্ৰ বজাতো অভ্যাস কৰে।&lt;ref name=&quot;MM&quot;&gt;{{cite news |last1=Chobey |first1=Ankita |title=8 Life Facts about Bollywood's Golden Voice Mukesh on his Bi |url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/entertainment/music/8-life-facts-about-bollywoods-golden-voice-mukesh-on-his-birth-anniversary/articleshow/53338576.cms |access-date=10 March 2019 |work=[[Mumbai Mirror]] |date=22 July 2016 }}&lt;/ref&gt;

== সংগীত জীৱন ==
মুকেশৰ কণ্ঠ প্ৰথমবাৰৰ বাবে লক্ষ্য কৰিছিল তেওঁৰ দূৰ আত্মীয় মোতিলালে, যেতিয়া মুকেশে তেওঁৰ ভনীৰ বিয়াত গান গাইছিল। মোতিলালে মুকেশক [[বম্বে]] লৈ গৈ পণ্ডিত জগন্নাথ প্ৰসাদৰ ওচৰত সংগীত শিক্ষা দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। এই সময়ছোৱাত মুকেশক হিন্দী চলচ্চিত্ৰ ''নিৰ্দোষ'' (১৯৪১)ৰ বাবে অভিনেতা-গায়ক হিচাপে নিযুক্ত কৰা হয়। ''নিৰ্দোষ'' ছবিখনত অভিনেতা-গায়ক হিচাপে তেওঁৰ প্ৰথম গান আছিল &quot;দিল হি বুঝা হুয়া হো তো&quot;, যি নীলকণ্ঠ তিৱাৰীয়ে লিখিছিল। ১৯৪৫ চনৰ ''পেহলি নজৰ'' চলচ্চিত্ৰৰ বাবে মোতিলালৰ ওপৰত গোৱা &quot;দিল জলতা হে তো জলনে দে&quot; গানটো আছিল তেওঁৰ প্লেবেক গায়ক হিচাপে প্ৰথম জনপ্ৰিয় গান, যাৰ সুৰ কৰিছিল অনিল বিশ্বাসে আৰু গানৰ কলি আছিল আঃ সিতাপুৰীৰ। 

মুকেশ কে. এল. ছেইগলৰ ডাঙৰ অনুৰাগী আছিল, আৰু নিজৰ আৰম্ভণিৰ দিনত তেওঁ ছেইগলক অনুকৰণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/mukesh-remembering-the-singer-with-the-midas-touch/story-kTGymf56kD6so2K4tL0dDO.html|title=Mukesh: Remembering the singer with the midas touch|last=Vats|first=Rohit|date=27 August 2014|work=Hindustan Times|access-date=17 March 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/mukesh.html|title=Famous Indians – Mukesh|website=iloveindia.com|access-date=17 March 2016|archivedate=1 July 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200701182416/http://www.iloveindia.com/indian-heroes/mukesh.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; এনে বুলি কোৱা হয় যে, যেতিয়া ছেইগলে &quot;দিল জলতা হে...&quot; গানটো শুনিছিল, তেওঁ কৈছিল, &quot;আশ্চৰ্য, এইটো মই গোৱা বুলি মনত পৰে নহয়।&quot; &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

পাছত সংগীতকাৰ নৌসাদ আলিৰ সহায়ত মুকেশে নিজস্ব গায়কী শৈলী গঢ়ি তোলে। নউসাদে তেওঁৰ ছেইগল ধৰণৰ কণ্ঠৰ পৰা আঁতৰাই তেওঁৰ নিজৰ শৈলী বিকাশ ঘটাবলৈ সহায় কৰিছিল। নউসাদে তেওঁক ''আন্দাজ'' ছবিত গান গোৱাৰ সুযোগ দিছিল। আৰম্ভণিত মুকেশ [[দিলীপ কুমাৰ]]ৰ প্লেবেক কণ্ঠ আছিল আৰু [[মহম্মদ ৰফি]] আছিল [[ৰাজ কাপুৰ]]ৰ বাবে। মুকেশে নৌসাদৰ সৈতে ''অনোখি আদা'' (১৯৪৮), ''মেলা'' (১৯৪৮), আৰু ''আন্দাজ'' (১৯৪৯)-ত বহু জনপ্ৰিয় গান গাইছিল। অন্যান্য সংগীতকাৰ যেনে অনিল বিশ্বাস, শংকৰ-জয়কিশন, আৰু [[সলিল চৌধুৰী]]ে তেওঁৰ কণ্ঠত দিলীপ কুমাৰৰ বাবে বহুজনপ্ৰিয় গান ৰেকৰ্ড কৰিছিল। পিছত দিলীপ কুমাৰে [[মহম্মদ ৰফি]]ক নিজৰ প্লেবেক কণ্ঠ হিচাপে বাছি লয় আৰু মুকেশ [[ৰাজ কাপুৰ]]ৰ প্লেবেক কণ্ঠ ৰূপে প্ৰতিষ্ঠিত হয়। 

মুকেশে শংকৰ-জয়কিশনৰ সংগীতত সৰ্বাধিক ১৩৩টা গান গাইছিল, যাৰ পিছতেই কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত ৯৯টা গান আছিল। তেওঁ লাভ কৰা ৪টা [[ফিল্মফেয়াৰ বঁটা|ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]]ৰ ভিতৰত ৩টা শংকৰ-জয়কিশনৰ সংগীতৰ গানৰ বাবে আছিল। 

১৯৭৪ চনত মুকেশে ''ৰজনীগন্ধা'' (১৯৭৪) ছবিৰ &quot;কয়ি বাৰ য়ূহি দেখা হ্যায়&quot; গানৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰিছিল। তেওঁ ''অনাৰী'' (১৯৫৯)-ৰ &quot;সব কুছ শিখা হামনে&quot;, ''পহচান'' (১৯৭০)-ৰ &quot;সবসে বডা নাদান ৱহি হে&quot;, ''বেইমান'' (১৯৭২)-ৰ &quot;জয় বলো বেইমান কী&quot; আৰু ''কভী কভী'' (১৯৭৬)-ৰ &quot;কভী কভী মেৰে দিল মে&quot; গানসমূহৰ বাবে [[ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]] লাভ কৰিছিল। মুকেশে প্ৰায় ১,৩০০টা গান গাইছিল। এই সংখ্যা তেওঁৰ সমসাময়িক কিছুমান গায়কৰ তুলনাত কম হ’লেও, মুকেশে পৰিমাণৰ ওপৰত গুণমানক প্ৰাধান্য দিছিল। ১৯৭০ চনৰ দশকত তেওঁৰ গোৱা গানৰ সংখ্যা কম হোৱাৰ কাৰণ আছিল তেওঁৰ শৰীৰিক অসুস্থতা, বিশেষকৈ হৃদৰোগ।{{fact|date=August 2022}}

মুকেশে কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত বহু প্ৰসিদ্ধ গান গাইছিল। তেওঁ কল্যাণজী-আনন্দজীৰ সংগীতত &quot;নেয়না হে যাদু ভৰে...&quot; (''বেন্দাৰ্দ জামানা ক্যা জানে'', ১৯৫৮), &quot;ম্যায় হুঁ মস্ত মাদাৰী...&quot; (''মাদাৰী'', ১৯৫৯) পৰা &quot;চাহে আজ মুঝে নাপছন্দ কৰো&quot; (''দাৰিন্দা'', ১৯৭৭) পৰ্যন্ত বহু গান গাইছিল। ইয়াত &quot;ছালিয়া মেৰা নাম...&quot;, &quot;মেৰে টুটে হুয়ে দিল ছে...&quot;, &quot;ডুম ডুম দিগা দিগা&quot; (''ছালিয়া'', ১৯৫৯), &quot;মুঝকো ইস ৰাত কি তানহাই মে...&quot; (''দিল ভি তেৰা হম ভি তেৰে'', ১৯৬০), &quot;হম ছোড় চলে হ্যায় মেহফিল কো...&quot; (''জী চাহতা হে''), &quot;চল মেৰে দিল লেহৰাকে চল...&quot; (''ইশাৰা''), &quot;ধীৰে সে চলো...&quot; (''জোহাৰ মেহমুদ ইন গোয়া''), &quot;ম্যায় তো এক খ্বাব হুঁ...&quot;, &quot;চাঁদ ছি মেহবুবা হো...&quot; (''হিমালয় কি গোদ মে'', ১৯৬৫), &quot;ৱক্ত কৰতা জো ৱফা...&quot; (''দিল নে পুকাৰা''), &quot;দিৱানো সে য়ে মত পুচ্ছো...&quot; (''উপকাৰ''), &quot;খুশ ৰহো হৰ খুশি হে...&quot; (''সুহাগ ৰাত''), &quot;হমসফৰ অব য়ে সহৰ কট যায়েগা...&quot; (''জুৱাৰী''), &quot;চাঁদিৰ দিৱাৰ...&quot; আৰু &quot;লে চল লে চল মেৰে জিৱন সাথী...&quot; (''বিশ্বাস'', ১৯৬৯), &quot;কই জব তুম্‌হাৰা হৃদয় তোড় দে...&quot; (''পূৰ্ব ঔৰ পশ্চিম''), &quot;দৰ্পন কো দেখা়...&quot; (''উপাসনা''), &quot;জো তুমকো হো পছন্দ...&quot; (''সফৰ''), &quot;মুঝে নেহী পুছনি তুমসে বীতী বাতেঁ...&quot; (''অঞ্জান ৰাহেঁ'', ১৯৭০) আদি উল্লেখযোগ্য। 

তেওঁৰ কণ্ঠত গোৱা সকলো গানৰ ভিতৰত &quot;কহিঁ দূৰ জব দিন ঢল যায়&quot; (''আনন্দ'', ১৯৭১),&lt;ref&gt;{{YouTube|wTqcchaliaXRANkw|Kahin Door Jab Din Dhal Jaaye – Mukesh – Anand 1970 HD}}&lt;/ref&gt; &quot;এক প্যাৰ কা নগ্মা হে&quot; (''শোৰ'', ১৯৭২), &quot;ম্যেয়নে তেৰে লিয়ে হি সাত ৰং কে&quot; (''আনন্দ'', ১৯৭১), &quot;সব কুছ শিখা হামনে&quot; (''অনাৰী'', ১৯৫৯), &quot;জীনা এহাঁ মাৰনা এহাঁ&quot; আৰু &quot;কেহতা হে জোকাৰ&quot; (''মেৰা নাম জোকাৰ'', ১৯৭১) গানসমূহ বিশেষকৈ জনপ্ৰিয়।&lt;ref name=&quot;Movie Madaari&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.moviemadaari.in/2016/07/mukesh-ki-kahaani-unsung-singing-legend-hindi-cinema/|title=Mukesh Ki Kahaani-Story of the most unsung singing legend of Hindi Cinema|last=Ganguly|first=Souvik|date=22 July 2016|website=Movie Madaari|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002011919/http://www.moviemadaari.in/2016/07/mukesh-ki-kahaani-unsung-singing-legend-hindi-cinema/|archive-date=2 October 2016|url-status=dead|access-date=20 May 2025|archivedate=2 October 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161002011919/http://www.moviemadaari.in/2016/07/mukesh-ki-kahaani-unsung-singing-legend-hindi-cinema/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ ১১০টা গান [[ৰাজ কাপুৰ]]ৰ বাবে, ৪৭টা গান [[মনোজ কুমাৰ]]ৰ বাবে আৰু ২০টা গান [[দিলীপ কুমাৰ]]ৰ বাবে গাইছিল।{{fact|date=August 2022}}

== অভিনেতা আৰু প্ৰযোজক হিচাপে ==
মুকেশে তেওঁৰ অভিনয় জীৱন আৰম্ভ কৰে ১৯৪১ চনত, ‘‘নিৰ্দোষ’’ নামৰ ছবিখনত অভিনেতা-গায়ক হিচাপে। এই চলচ্চিত্ৰত তেওঁৰ বিপৰীতে নলিনী জয়ৱন্ত আছিল। তেওঁৰ দ্বিতীয় চলচ্চিত্ৰ আছিল ‘‘আদাব অৰ্জ’’ (১৯৪৩)। মুকেশে ৰাজ কাপুৰৰ ১৯৫৩ চনৰ ‘‘আহ’’ নামৰ ছবিখনত অতিথি চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। ১৯৫৩ চনত ‘‘মাশুকা’’ ছবিখনত ছুৰাইয়াৰ বিপৰীতে মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। ‘‘অনুৰাগ’’ (১৯৫৬) নামৰ ছবিখনত উষা কিৰণ আৰু মৃদুলা ৰাণীৰ বিপৰীতে অভিনয় কৰাৰ লগতে তেওঁ এই ছবিখন সহ-প্ৰযোজক আৰু সুৰকাৰো আছিল। মুকেশে ‘‘মলহাৰ’’ (১৯৫১) নামৰ এখন চলচ্চিত্ৰো প্ৰযোজনা কৰিছিল, য’ত অৰ্জুন আৰু শাম্মি কেন্দ্ৰীয় চৰিত্ৰত আছিল।&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/name/nm0006715/bio মুকেশ], IMDb&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20030119104929/http://www.singermukesh.com/reellife.htm মুকেশৰ চলচ্চিত্ৰসমূহ], singermukesh.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.thehindu.com/features/cinema/blast-from-the-past-malhar-1951/article3257837.ece অতীতৰ পৰা – মলহাৰ (১৯৫১)], ''The Hindu'' (২৯ মাৰ্চ ২০১২)। ৬ নবেম্বৰ ২০১৮ তাৰিখে সংগৃহীত।&lt;/ref&gt;

== প্ৰশংসা ==
মুকেশ ভাৰতৰ প্ৰসিদ্ধ স্পিন বলাৰ ভগৱত চন্দ্ৰশেখৰৰ অতি প্ৰিয় গায়ক আছিল। কেতিয়াবা খেলৰ সময়ত যদি মুকেশৰ গানৰ ধ্বনি কাণত পৰিছিল, তেতিয়া চন্দ্ৰশেখৰে হাত জোকাৰি প্ৰতিক্ৰিয়া দিয়া মুহূৰ্তত সমগ্ৰ ৰঙালৈ উল্লাস বিয়পি পৰিছিল। [[সুনীল গাভাস্কাৰ]]ে লিখিছিল যে তেওঁ কেতিয়াবা চন্দ্ৰশেখৰক উৎসাহিত কৰিবলৈ নিজেও মুকেশৰ গান গুণগুণাইছিল। চন্দ্ৰশেখৰৰ এই সংগীত প্ৰেমে দলৰ অন্য সদস্য কিৰমাণী, গুণ্ডাপ্পা বিশ্বনাথ আৰু কিছুমান সাংবাদিককো প্ৰভাৱিত কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Suresh Menon&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.thecricketmonthly.com/story/1125092/coffee-with-chandra | title=চান্দ্ৰাৰ সৈতে কফি | publisher=[[ESPN Cricinfo]] | work=The Cricket Monthly | date=৬ নৱেম্বৰ ২০১৭ | access-date=৭ নৱেম্বৰ ২০১৭ | author=সুৰেশ মেনন}}&lt;/ref&gt;

২০১৬ চনত গুগলে মুকেশৰ ৯৩সংখ্যক জন্মদিন উপলক্ষে তেওঁক সন্মান জনাই ডুডল প্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=আৰ. |first=মীনাক্ষী |date=২২ জুলাই ২০১৬ |title=গুগলে মুকেশৰ ৯৩তম জন্মদিন উদযাপন কৰিলে |url=https://www.thehindu.com/entertainment/google-celebrates-mukesh-mathur-93rd-birth-anniversary/article61794035.ece |work=The Hindu |access-date=৩০ জানুৱাৰী ২০২৫}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=সেইন |first=মানীষ |date=২২ জুলাই ২০১৬ |title=গুগল ডুডলে মুকেশৰ জন্মদিন উদযাপন |url=https://www.indiatoday.in/technology/news/story/google-doodle-celebrates-mukeshs-93rd-birthday-330657-2016-07-22 |magazine=India Today |access-date=৩০ জানুৱাৰী ২০২৫}}&lt;/ref&gt;

২০২৪ চনত ভাৰতীয় ডাক বিভাগে তেওঁৰ ১০০সংখ্যক জন্মবাৰ্ষিকীত মুকেশক উচ্ছিত কৰিবলৈ এখন স্মাৰক ডাকটিকট প্ৰকাশ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=প্ৰখ্যাত গায়ক মুকেশৰ ১০০সংখ্যক জন্মদিনত চৰকাৰৰ স্মাৰক ডাকটিকট |url=https://www.telegraphindia.com/entertainment/government-issues-commemorative-stamp-in-honour-of-legendary-singer-mukesh-on-his-100th-birth-anniversary/cid/2036125 |access-date=৬ আগষ্ট ২০২৪ |agency=The Telegraph |date=২৫ জুলাই ২০২৪}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=১০০সংখ্যক জন্মদিনত মুকেশক সন্মান জনাই চৰকাৰৰ স্মাৰক ডাকটিকট |url=https://www.theweek.in/wire-updates/entertainment/2024/07/24/del92-singer-mukesh-stamp--rpt.html |access-date=৬ আগষ্ট ২০২৪ |agency=The Week |date=২৪ জুলাই ২০২৪}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
মুকেশে ৰাজচন্দ্ৰ ত্ৰিবেদীৰ ধনী কন্যা সৰল ত্ৰিবেদীৰ সৈতে বিবাহ কৰে।&lt;ref name=&quot;MM&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=নিতিন মুকেশে তেওঁৰ পিতৃ মুকেশৰ জীয়াই থকা গীতিময় যাত্ৰাৰ কথা স্মৰণ কৰে! |url=https://www.filmfare.com/features/nitin-mukesh-looks-back-at-his-late-father-mukeshs-illustrious-journey-28972-1.html |access-date=২২ নৱেম্বৰ ২০২০ |work=Filmfare |date=২০ জুন ২০১৮ |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=মুকেশক স্মৰণ – সোণালী কণ্ঠৰ মানুহজন |url=https://www.mid-day.com/articles/remembering-mukesh-the-man-with-the-golden-voice/15558173 |access-date=২২ নৱেম্বৰ ২০২০ |work=Mid Day |date=২২ জুলাই ২০১৬ |language=en}}&lt;/ref&gt; ঘৰত থাকিবলৈ কোনো উপযুক্ত ঠাই নথকা, অনিয়মিত উপাৰ্জন, আৰু তেতিয়াৰ ভাৰতত চলচ্চিত্ৰৰ গায়কক 'অনৈতিক' পেচা হিচাপে বিবেচনা কৰা হৈছিল, এই সকলো কাৰণতে সৰলৰ পিতাৰ সন্মতি লাভ কৰা নাছিল। ফলস্বৰূপে, মুকেশ আৰু সৰলে পলাই গৈ বিবাহ কৰাত বাধ্য হয়। তেওঁলোকে ১৯৪৬ চনৰ ২২ জুলাই, মুকেশৰ ২৩তম জন্মদিনত কান্দিভলীৰ এখন মন্দিৰত বিবাহ কৰে, য'ত অভিনেতা মোতিলালৰ সহায় আৰু আৰ. ডি. মাথুৰৰ বাসভৱনৰ পৰা এই বিবাহ সম্পন্ন হয়। সেই সময়ত বহুতেই অশুভ ভবিষ্যৎবাণী কৰিছিল, বিবাহ বিচ্ছেদৰ কথা ক'লে, কিন্তু দুখ-দুৰ্দিন পাৰ হৈ দুয়োয়ে ১৯৭৬ চনৰ ২২ জুলাই তাৰিখে তেওঁলোকৰ ৩০সংখ্যক বিবাহ বাৰ্ষিকী উদযাপন কৰে, যাৰ চাৰিদিন পাছতে মুকেশ আমেৰিকালৈ যাত্ৰা কৰিছিল। এই দম্পতীত পাঞ্চটা সন্তান আছিল – ৰীতা, গায়ক নিতিন, নলিনী (মৃত্যু: ১৯৭৮), মোহনিশ আৰু নম্ৰতা (আম্ৰিতা)। অভিনেতা নীল নিতিন মুকেশ মুকেশৰ নাতি (নিতিনৰ পুত্ৰ)।&lt;ref name=&quot;MM&quot;/&gt;

== মৃত্যু ==
মুকেশৰ মৃত্যু হয় ১৯৭৬ চনৰ ২৭ আগষ্ট তাৰিখে ডেট্ৰইট, মিচিগান, আমেৰিকাত হৃদৰোগত আক্ৰান্ত হৈ। তেওঁ তাত এটা সংগীত অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite magazine |title='আৱাৰা হুঁ' গীতৰ গায়ক মুকেশ চন্দ মথুৰক স্মৰণ, তেওঁৰ জীৱনৰ কিছুমান তথ্য |url=https://www.indiatoday.in/education-today/gk-current-affairs/story/mukesh-chand-mathur-337486-2016-08-27 |magazine=India Today |date=২৭ আগষ্ট ২০১৬ |access-date=৩০ জানুৱাৰী ২০২৫}}&lt;/ref&gt; সেই পুৱাই তেওঁ শোৱাৰ পৰা উঠি গা ধুবলৈ গৈছিল, আৰু ওলাই আহি বুকুৰ বিষৰ কথা কৈছিল। তেওঁক তৎক্ষণাত চিকিৎসালয় লৈ যোৱা হৈছিল, কিন্তু তেওঁক মৃত ঘোষণা কৰা হয়। অনুষ্ঠানৰ বাকী অংশটো [[লতা মংগেশকাৰ]] আৰু তেওঁৰ পুত্ৰ নিতিন মুকেশে সম্পন্ন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Iyer |first=Meena |date=১৬ জুলাই ২০২৩ |title=কিয় মুকেশ এতিয়াও জনপ্ৰিয়? |url=https://www.hindustantimes.com/cities/mumbai-news/mukeshs-legacy-lives-on-world-concerts-to-celebrate-birth-centenary-of-iconic-bollywood-singer-101689448188069.html |archive-url=http://web.archive.org/web/20241216112040/https://www.hindustantimes.com/cities/mumbai-news/mukeshs-legacy-lives-on-world-concerts-to-celebrate-birth-centenary-of-iconic-bollywood-singer-101689448188069.html |archive-date=১৬ ডিচেম্বৰ ২০২৪ |work=Hindustan Times |access-date=৩০ জানুৱাৰী ২০২৫}}&lt;/ref&gt;{{citation needed|date=February 2012}} তেওঁৰ মৃতদেহ লতা মংগেশকাৰে ভাৰতলৈ অনাইছিল, য'ত চলচ্চিত্ৰ জগতৰ বহুজন অভিনেতা, কলাকাৰ আৰু অনুৰাগীৰ উপস্থিতিত এক বিশাল শৱদাহ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয়।{{Citation needed|date=January 2025}} তেওঁৰ মৃত্যুৰ খবৰ পাই অভিনেতা [[ৰাজ কাপুৰ]]ে কন্দি উঠিছিল আৰু কৈছিল, &quot;মোৰ মাত হেৰাল&quot; – যিটো কথা মুকেশৰ কণ্ঠৰ সৈতে ৰাজ কাপুৰৰ চলচ্চিত্ৰৰ অতি জনপ্ৰিয় গানসমূহৰ গভীৰ সংযোগৰ সাক্ষ্য বহন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Chhibber |first=Maneesh |date=২৭ আগষ্ট ২০১৮ |title=মুকেশ: এটা অনভ্যাসযুক্ত কণ্ঠ যি আপোনাৰ জীৱন বুজাবলৈ বাধ্য কৰিছিল |url=https://theprint.in/feature/mukesh-the-untrained-voice-that-made-you-wonder-if-your-life-was-well-lived/105786/ |work=ThePrint |access-date=৩০ জানুৱাৰী ২০২৫ }}&lt;/ref&gt;

মুকেশৰ মৃত্যুৰ পাছত, তেওঁৰ যিসকল গীত তেতিয়ালৈকে মুক্তি পোৱা নাছিল, সেইবোৰ ১৯৭৭ চনত ''ধৰ্ম বীৰ'', ''অমৰ আকবৰ এন্থনী'', ''খেল খেলাড়ি কা'', ''দাৰিন্দা'' আৰু ''চান্দী সোণা'' আদি চলচ্চিত্ৰত মুক্তি দিয়া হয়। ১৯৭৮ চনতো মুকেশৰ গীত থকা ''আহুতি'', ''পৰমাত্মা'', ''তুমহাৰী কসম'' আৰু ''সত্যম শিৱম সুন্দৰম'' আদি ছবিৰ মুক্তিৰে তেওঁৰ কণ্ঠ বজাই ৰখা হয়। ''সত্যম শিৱম সুন্দৰম'' ছবিত মুকেশে তেওঁৰ অন্তিম চলচ্চিত্ৰ সংগীত ‘‘চঞ্চল শীতল নিৰ্মল কোমল’’ [[শশী কাপুৰ]]ৰ বাবে গাইছিল। ১৯৮০ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, মুকেশৰ কণ্ঠত বহু চলচ্চিত্ৰ মুক্তি পায়, যেনে: ''শয়তান মুজাৰিম'', ''প্ৰেমিকা'', ''পাথৰ সে টকৰ'' (১৯৮০), ''সাঁঝ কি বেলা'', ''মৈলা আঁচল'' (১৯৮১), ''আৰোহী'' (১৯৮২), ''চোৰ মণ্ডলী'' (১৯৮৩), ''নিৰ্লজ্জ'' (১৯৮৫), ''লাভ এণ্ড গড'' (১৯৮৬), ''শুভ চিন্তক'' (১৯৮৯), আৰু তেওঁৰ শেষ জনা গীতযুক্ত চলচ্চিত্ৰ ''চান্দ গ্ৰহণ'' (১৯৯৭)।&lt;ref&gt;{{cite news |title=মুকেশক স্মৰণ |url=https://www.dawn.com/news/1203023 |access-date=৬ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৯ |work=DAWN.COM |date=২৭ আগষ্ট ২০১৫ |language=en}}&lt;/ref&gt;

== পুৰস্কাৰ ==
[[File:Mukesh 2016 postcard of India.jpg|thumb|ভাৰতৰ প্ৰসিদ্ধ গায়কসকলক উত্সৰ্গা কৰা ২০১৬ চনৰ এখন ডাকটিকত মুকেশ]]

=== ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ পুৰস্কাৰ ===
* ১৯৭৪ – ''[[ৰাজনিগন্ধা]]'' চলচ্চিত্ৰৰ &quot;কাই বাৰ ইউঁহি দেখা হে&quot; গীতৰ বাবে [[শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ পুৰস্কাৰ]]

=== ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ ===

==== বিজয়ী ====
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বছৰ
! গীত
! চলচ্চিত্ৰ
! সংগীত পৰিচালক
! গীতিকাৰ
|-
| ১৯৫৯
| &quot;সব কিছু শিখা হুমনে&quot;
| ''আনাৰী''
| শংকৰ জয়কিশন
| শৈলেন্দ্ৰ
|-
| ১৯৭০
| &quot;সবচে বড় নাদান&quot;
| ''পহচান''
| শংকৰ জয়কিশন
| বাৰ্মা মালিক
|-
| ১৯৭২
| &quot;জয় বলো বেইমান কি&quot;
| ''বেইমান''
| শংকৰ জয়কিশন
| বাৰ্মা মালিক
|-
| ১৯৭৬
| &quot;কভি কভি মেৰে দিল মে&quot;
| ''কভি কভি''
| খাইয়াম
| সাহিৰ লুধিয়ানভী
|}

==== মনোনীত ====
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বছৰ
! গীত
! চলচ্চিত্ৰ
! সংগীত পৰিচালক
! গীতিকাৰ
|-
| ১৯৬২
| &quot;হোঠোঁ পে সাচ্চাই ৰেহতি হে&quot;
| যিস দেশ মে গঙ্গা বহতি হে
| শংকৰ জয়কিশন
| শৈলেন্দ্ৰ
|-
| ১৯৬৫
| &quot;দোস্ত দোস্ত না ৰহা&quot;
| সঙ্গম
| শংকৰ জয়কিশন
| শৈলেন্দ্ৰ
|-
| ১৯৬৮
| &quot;সাৱন কা মাহিনা&quot;
| মিলন
| লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল
| [[আনন্দ বক্সী]]
|-
| ১৯৭১
| &quot;বস ইয়েহি অপৰাধ&quot;
| পহচান
| শংকৰ জয়কিশন
| নীৰজ
|-
| ১৯৭২
| &quot;জানে কহাঁ গয়ে ৱো দিন&quot;
| মেৰা নাম জোকাৰ
| শংকৰ জয়কিশন
| হাস্‌ৰত জয়পুৰী
|-
| ১৯৭২
| &quot;কহিঁ দূৰ জব দিন ঢল যায়ে&quot;
| আনন্দ
| [[সলিল চৌধুৰী]]
| যোগেশ
|-
| ১৯৭৩
| &quot;এক পেয়াৰ কা নগ্‌মা হে&quot;
| শোৰ
| লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল
| সন্তোষ আনন্দ
|-
| ১৯৭৫
| &quot;ম্যাঁ না ভুলুঙা&quot;
| ৰোটি কাপড়া অউৰ মকান
| লক্ষ্মীকান্ত-প্যাৰেলাল
| সন্তোষ আনন্দ
|-
| ১৯৭৭
| &quot;এক দিন বিক যায়েগা&quot;
| ধৰ্ম কৰ্ম
| [[আৰ. ডি. বৰ্মন]]
| মজৰুহ সুলতানপুৰী
|-
| ১৯৭৭
| &quot;ম্যাঁ পল দো পল কা সহায়ৰ হুঁ&quot;
| কভি কভি
| খাইয়াম
| সাহিৰ লুধিয়ানভী
|-
| ১৯৭৮
| &quot;সুহানি চান্দনি ৰাতেঁ&quot;
| মুক্তি
| [[আৰ. ডি. বৰ্মন]]
| [[আনন্দ বক্সী]]
|-
| ১৯৭৮
| &quot;চঞ্চল শীতল নিৰ্মল কোমল&quot;
| সত্যম শিৱম সুন্দৰম
| লক্ষ্মীকান্ত-পিয়াৰেলাল
| [[আনন্দ বক্সী]]
|}

=== বেংগল ফিল্ম জাৰ্নেলিষ্টছ’ এছ’চিয়েচন পুৰস্কাৰ ===
'''বিজয়ী'''
* ১৯৬৭ – ''তিসৰি কসম'' চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20071228025258/http://www.bfjaawards.com/legacy/pastwin/196730.htm ৩০তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ]. bfjaawards.com&lt;/ref&gt;
* ১৯৬৮ – ''মিলন'' চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100108050315/http://www.bfjaawards.com/legacy/pastwin/196831.htm ৩১তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ]. bfjaawards.com&lt;/ref&gt;
* ১৯৭০ – ''সৰস্বতীচন্দ্ৰ'' চলচ্চিত্ৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ কণ্ঠশিল্পী&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20071223011312/http://www.bfjaawards.com/legacy/pastwin/197033.htm ৩৩তম বাৰ্ষিক BFJA পুৰস্কাৰ]. bfjaawards.com&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰত অংশগ্ৰহণ ==

'''অভিনেতা হিচাপে:'''
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! চলচ্চিত্ৰ!! বছৰ
|-
| নিৰ্দোষ ||১৯৪১
|-
| আদাব আৰ্জ ||১৯৪৩
|-
| আহ || rowspan=&quot;2&quot; |১৯৫৩
|-
| মাশুকা 
|-
| অনুৰাগ ||১৯৫৬
|}

'''গায়ক হিচাপে:''' 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! চলচ্চিত্ৰ!! বছৰ
|-
| নিৰ্দোষ ||১৯৪১
|-
| পেহলি নজৰ ||১৯৪৫
|-
| মেলা ||১৯৪৮
|-
| আগ ||১৯৪৮
|-
| সুহাগ ৰাত ||১৯৪৮
|-
| বিদ্যা ||১৯৪৮
|-
| অনোখি আদা ||১৯৪৮
|-
| আন্দাজ ||১৯৪৯
|-
| বৰসাত ||১৯৪৯
|-
| আৱাৰা ||১৯৫১
|-
| শীশম ||১৯৫২
|-
| আহ ||১৯৫৩
|-
| শ্ৰী ৪২০ ||১৯৫৫
|-
| অনুৰাগ ||১৯৫৬
|-
| পৰ্বাৰিশ ||১৯৫৮
|-
| ফিৰ সুবাহ হোয়ী ||১৯৫৮
|-
| ইহুদি ||১৯৫৮
|-
| আনাৰি ||১৯৫৯
|-
| যিস দেশ মে গঙ্গা বহতী হে ||১৯৬১
|-
| ছালিয়া ||১৯৬০
|-
| বোম্বাই কা বাবু ||১৯৬০
|-
| হুম হিন্দুস্তানি ||১৯৬০
|-
| বাঞ্জাৰিন ||১৯৬০
|-
| মেৰা ঘৰ মেৰে বাচ্চে ||১৯৬০
|-
| ফুল বনেঙে অংগাৰে ||১৯৬৩
|-
| আশিক ||১৯৬২
|-
| ৰাজনীগন্ধা ||১৯৭৪
|-
| এক দিল ছাও আফসানে ||১৯৬৩
|-
| দিল হি তো হে ||১৯৬৩
|-
| আকেলি মত যায়ো ||১৯৬৩
|-
| পৰাস্মণি ||১৯৬৩
|-
| জী চাহতা হে ||১৯৬৪
|-
| সঙ্গম ||১৯৬৪
|-
| ইশাৰা ||১৯৬৪
|-
| ছোটি ছোটি বাতেঁ ||১৯৬৫
|-
| হিমালয় কি গদ মেঁ ||১৯৬৫
|-
| লাল বংলা ||১৯৬৬
|-
| তিসৰী কসম ||১৯৬৬
|-
| বুন্দ জো বন গয়ী মোতি ||১৯৬৭
|-
| গুনাহোঁ কা দেৱতা ||১৯৬৭ 
|-
| ৰাত অউৰ দিন ||১৯৬৭
|-
| সাৰস্বতীচন্দ্ৰ ||১৯৬৮
|-
| সম্পৰ্ক ||১৯৬৯
|-
| বিশ্বাস ||১৯৬৯
|-
| হোলি আই ৰে ||১৯৭০
|-
| মেৰী নাম জোকাৰ ||১৯৭০
|-
| কাটী পটাং ||১৯৭১
|-
| আনন্দ ||১৯৭১
|-
| এক বাৰ মুছকুৰা দো ||১৯৭২
|-
| শোৰ ||১৯৭২
|-
| ৰুটি কাপৰা ঔৰ মাকান ||১৯৭৪
|-
| ধৰম কৰম ||১৯৭৫
|-
| সন্ন্যাসী ||১৯৭৫
|-
| দো জাসুস ||১৯৭৫
|-
| ধৰ্মাত্মা ||১৯৭৫
|-
| দস নম্বাৰী ||১৯৭৬
|-
| ছোটি সি বাত ||১৯৭৬
|-
| কভি কভি ||১৯৭৬
|-
| দৰিন্দা ||১৯৭৭
|-
| ধৰম বীৰ ||১৯৭৭
|-
| আমৰ, অকল বৰ এন্থনি ||১৯৭৭
|-
| সত্যম শিৱম সুন্দৰম ||১৯৭৮
|-
| মেৰে হুমসফৰ ||১৯৭০
|-
| দিওয়ানা ||১৯৬৭
|-
| অনোখি ৰাত ||১৯৬৮
|-
| আৰাউণ্ড দ্য ৱৰ্ল্ড ||১৯৬৭
|-
| বান্দিনী ||১৯৬৩
|-
| দেৱৰ ||১৯৬৬
|-
| দিল ভি তেৰা হুম ভি তেৰে ||১৯৬০
|-
| দুনিয়া না মানে ||১৯৫৯
|-
| এক ৰাত ||১৯৪২
|-
| ফৰ্জ ||১৯৬৭
|-
| মিলন ||১৯৬৭
|-
| ৰাণী ৰূপমতী ||১৯৫৭
|-
| সাথী ||১৯৬৮
|-
| সাবাক ||১৯৫০
|-
| সাৰংগা ||১৯৬১
|-
| সাসুৰাল ||১৯৬১
|-
| উপকাৰ ||১৯৬৭
|-
| বিশ্বাস ||১৯৬৯
|-
| ইহুদি ||১৯৫৮
|-
| বে-ইমান ||১৯৭২
|-
| পেহচান ||১৯৭০
|-
| অন্নদাতা ||১৯৭২
|}

== তথ্যসূত্ৰ == 
{{reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [http://www.SingerMukesh.com গায়কমুকেশ.কম - শিল্পী মুকেশক উছৰ্গা কৰা এটি ৱেব ছাইট] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205023545/http://singermukesh.com/ |date=2006-12-05 }}
* [http://www.SingerMukesh.com/Pankaj.htm পঙ্কজ দুভেদী - মুকেশ সম্পৰ্কে] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141227212344/http://www.singermukesh.com/pankaj.htm |date=2014-12-27 }}
* {{IMDb name|id=0006715}}
* [http://cinepick.com/India/Mukesh.html Legends - মুকেশ]
* [http://www.nagarnews.com/freehindimusic/mukesh.htm অন-লাইনত মুকেশৰ গান] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140219162439/http://www.nagarnews.com/freehindimusic/mukesh.htm |date=2014-02-19 }}

{{National Film Award Best Male Playback Singer}}
{{FilmfareAwardBestMaleSinger}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় কণ্ঠশিল্পী]]
[[শ্ৰেণী:শ্ৰেষ্ঠ পুৰুষ নেপথ্য কণ্ঠশিল্পীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>jtkbe7e6ch7wmfmetanhhjw3lhqkk0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বৃহৎ হেড্ৰ'ন সংঘৰ্ষক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44189</id>
    <revision>
      <id>517140</id>
      <parentid>268044</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:09:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517140</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5579" sha1="ec66zhhuw51yoad3fk6ej64n1y5x1l8" xml:space="preserve">[[File:Views of the LHC tunnel sector 3-4, tirage 2.jpg|thumb|LHCৰ এটা অংশ|300px]]
{{LHC}}
{{CERNaccelerators}}
{{Beyond the Standard Model|expanded=Experiments}}
{{Hadron colliders}}
'''বৃহৎ হেড্ৰ'ন সংঘৰ্ষক''' ({{lang-en|The Large Hadron Collider}}; চমুকৈ {{lang|en|LHC}}) হ'ল পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু শক্তিশালী 'কণা সংঘৰ্ষক' ({{lang|en|Particle Collider}})।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://home.web.cern.ch/topics/large-hadron-collider|title=The Large Hadron Collider|work=cern.ch}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৮ৰ পৰা ২০০৮ চনৰ মাজভাগত প্ৰায় ১০,০০০ বিজ্ঞানী আৰু ১০০খন দেশৰ অভিযন্তা লগতে বহুকেইখন বিশ্ববিদ্যালয় আৰু পৰীক্ষাগাৰৰ সহযোগিতাত [[নিউক্লীয় গৱেষণাৰ ইউৰোপিয়ান সংঘ]]ই (চাৰ্ণ) বৃহৎ হেড্ৰ'ন সংঘৰ্ষক নিৰ্মাণ কৰি উলিয়ায়।&lt;ref&gt;{{cite news |first=Roger |last=Highfield |date=16 September 2008 |title=Large Hadron Collider: Thirteen ways to change the world |url=http://www.telegraph.co.uk/science/large-hadron-collider/3351899/Large-Hadron-Collider-thirteen-ways-to-change-the-world.html |work=[[The Daily Telegraph]] |accessdate=2008-10-10 |location=London}}&lt;/ref&gt; ২৭ কিলোমিটাৰ পৰিধিযুক্ত আৰু ১৭৫ মিটাৰ গভীৰ এই সংঘৰ্ষকটো ছুইজাৰলেণ্ডৰ জেনেভাৰ ওচৰৰ ফ্ৰাঞ্চ-ছুইজাৰলেণ্ড সীমান্তৰ তলত অৱস্থিত। ২০১০ চনৰ মাৰ্চ মাহৰ পৰা ২০১৩ চনৰ আগলৈ প্ৰতিবীমত ৩.৫-৪ টেৰাইলেক্ট্ৰনভল্টৰ (TeV) (মুঠ ৭-৮ TeV) শক্তি ব্যৱহাৰ কৰি ইয়াৰ প্ৰথমটো গৱেষণা আৰম্ভ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=bbc20100330&gt;{{cite press|publisher=BBC News|date=30 March 2010|title=CERN LHC sees high-energy success|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8593780.stm|accessdate=2010-03-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CERN Press Office 1&quot;&gt;{{cite web|url=http://press.cern/press-releases/2012/02/lhc-run-4-tev-beam-2012 |title=LHC to run at 4&amp;nbsp;TeV per beam in 2012|author=CERN Press Office|date=13 February 2012|publisher=CERN}}&lt;/ref&gt; তাৰ পাছত দুবছৰৰ বাবে সংঘৰ্ষকটোৰ উন্নয়ন কৰা হৈছিল। দ্বিতীয় গৱেষণা আৰম্ভ কৰিবলৈ ২০১৫ চনৰ আগছোৱাত সংঘৰ্ষকটো পুনৰ চলোৱা হয় আৰু এইবাৰ প্ৰতিবীমত ৬.৫ TeV (মুঠ ১৩ TeV) ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;BBC&quot;&gt;{{cite web | url =http://www.bbc.com/news/science-environment-32160755|title=Large Hadron collider restarts after pause|publisher=[[BBC]]| author=Jonathan Webb|date=5 April 2015| accessdate =5 April 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last1=O'Luanaigh|first1=Cian|title=Proton beams are back in the LHC|url=http://home.web.cern.ch/about/updates/2015/04/proton-beams-are-back-lhc|website=CERN: Accelerating science|publisher=CERN|accessdate=24 April 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;2015restart&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-32976838|title=Large Hadron Collider turns on 'data tap'|work=BBC News|accessdate=28 August 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-32809636|title=LHC smashes energy record with test collisions|work=BBC News|accessdate=28 August 2015}}&lt;/ref&gt;

বৃহৎ হেড্ৰ'ন সংঘৰ্ষকৰ লক্ষ্য হ'ল [[কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]ৰ বিভিন্ন তত্বসমূহৰ পূৰ্ব-সূচনাসমূহ পদাৰ্থ বিজ্ঞানীসকলক পৰীক্ষা কৰিবলৈ দিয়া।&lt;ref&gt;{{cite web|year=2008|title=Missing Higgs|url=http://public.web.cern.ch/public/en/Science/Higgs-en.html|publisher=[[CERN]]|accessdate=2008-10-10|archivedate=2013-02-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130218020035/http://public.web.cern.ch/public/en/science/higgs-en.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰোপৰি হিগ্‌ছ ব'ছ'নৰ ধৰ্মসমূহৰ জোখমাখ আৰু ছুপাৰছিমেট্ৰিক তত্বসমূহৰ দ্বাৰা পূৰ্ব-সূচনা কৰা নতুন কণাসমূহৰ সন্ধান এই সংঘৰ্ষকৰ লক্ষ্য।&lt;ref&gt;{{cite web|year=2008|title=Towards a superforce|url=http://public.web.cern.ch/public/en/Science/Superforce-en.html|publisher=[[CERN]]|accessdate=2008-10-10|archivedate=2013-02-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130218015509/http://public.web.cern.ch/public/en/science/Superforce-en.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:কণা পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:গৱেষণাগাৰ]]
[[শ্ৰেণী:বৃহৎ হেড্ৰ'ন সংঘৰ্ষক]]</text>
      <sha1>ec66zhhuw51yoad3fk6ej64n1y5x1l8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভিখাজী কামা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50741</id>
    <revision>
      <id>517164</id>
      <parentid>300654</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:32:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517164</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16474" sha1="653kxo1aeopnwtw6gtmpcyh5pwwldl5" xml:space="preserve">{{Infobox person
|name=ভিখাজী কামা
|image=Madam Bhikaiji Cama.jpg
|birth_date= ২৪ ছেপ্টেম্বৰ ১৮৬১
|death_date= ১৩ আগষ্ট ১৯৩৬ (৭৪ বছৰ)
|birth_place=[[মুম্বাই|ব'ম্বে]], ব্ৰিটিছ ইণ্ডিয়া
|death_place=ব'ম্বে, ব্ৰিটিছ ইণ্ডিয়া
|movement=ভাৰতীয় স্বাধীনতা সংগ্ৰাম
|organisation = ইণ্ডিয়া হাউছ,&lt;br /&gt;পেৰিছ ইণ্ডিয়া চ'ছাইটি,&lt;br /&gt;[[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]]
}}
[[File:Flag of India 1907 (Nationalists Flag).svg|thumb|220px|জাৰ্মানীৰ ষ্টাটগাৰ্টত অনুষ্ঠিত ইন্টাৰনেশ্বনেল চ'ছিয়েলিষ্ট কনফাৰেঞ্চত ১৯০৭ চনৰ ২২ আগষ্টৰ দিনা ভিখাজি কামাই দাঙি ধৰা ভাৰতীয় স্বাধীনতাৰ পতাকাখনৰ আৰ্হি]]
'''ভিখাজী ৰুষ্টম কামা'''&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;Bhi''&lt;span style=&quot;border-bottom:1px double purple;&quot;&gt;kh&lt;/span&gt;ai''- (with aspirated ''-k&lt;sup&gt;h&lt;/sup&gt;-'') is the name as it appears in the biographies. Another common form is Bhi''&lt;span style=&quot;border-bottom:1px double purple;&quot;&gt;k&lt;/span&gt;ai''- (with unaspirated ''-k-''), as it appears on the postage stamp. The name is also frequently misspelled 'Bhikh''&lt;span style=&quot;border-bottom:1px double green;&quot;&gt;a&lt;/span&gt;''-' (with missing ''-i-''), which is a male name (unlike the feminine Bhikh''&lt;span style=&quot;border-bottom:1px double green;&quot;&gt;ai&lt;/span&gt;''-).&lt;/ref&gt; (২৪ ছেপ্টেম্বৰ ১৮৬১- ১৩ আগষ্ট ১৯৩৬) [[ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলন]]ৰ লগত জড়িত অগ্ৰণী ব্যক্তিসকলৰ এগৰাকী।

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
ভিখাজী ৰুষ্টম কামাৰ জন্ম হৈছিল ২৪ ছেপ্টেম্বৰ, ১৮৬১ চনত বোম্বেৰ (এতিয়াৰ মুম্বাই) এটা ডাঙৰ আৰু চহকী পাৰ্ছী পৰিয়ালত।&lt;ref name=&quot;YājñikaSheth2005&quot;&gt;{{cite book|author1=Acyuta Yājñika|author2=Suchitra Sheth|title=The Shaping of Modern Gujarat: Plurality, Hindutva, and Beyond|url=https://books.google.com/books?id=wmKIiAPgnF0C&amp;pg=PA152|year=2005|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-400038-8|pages=152–}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ ছৰাবজী ফ্ৰেমজী পেটেল আৰু জাইজীবাই ছৰাবজী পেটেল চহৰখনত সুপৰিচিত আছিল। পিতৃ ছৰাবজী পেটেল প্ৰশিক্ষণপ্ৰাপ্ত উকীল আৰু কৰ্মসূত্ৰে এগৰাকী ব্যৱসায়ী আছিল। পাৰ্ছী সম্প্ৰদায়টোৰ মাজতো তেওঁ এগৰাকী প্ৰভাৱশীল ব্যক্তি আছিল।

সেই সময়ৰ অধিকাংশ পাৰ্ছী ছোৱালীৰ নিচিনাকৈ ভিখাজীয়েও আলেকজেন্দ্ৰা নেটিভ গাৰ্লছ্ ইংলিছ ইনষ্টিটিউশ্বনত নামভৰ্ত্তি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{citation|editor-last=Darukhanawala|editor-first=Hormusji Dhunjishaw|title=Parsi lustre on Indian soil|volume=2|year=1963|location=Bombay|publisher=G. Claridge}}.&lt;/ref&gt;  শিশু হিচাপে ভিখাজী অধ্যৱসায়ী আৰু সুশৃংখল স্বভাৱৰ আছিল। বিশেষকৈ ভাষাজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ বিশেষ প্ৰতিভা দেখুৱাইছিল।

১৮৮৫ চনৰ ৩ আগষ্টত কে. আৰ. কামাৰ পুত্ৰ ৰুষ্টম কামাৰ সৈতে ভিখাজী বিবাহপাশত আৱদ্ধ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|author=John R. Hinnells|title=The Zoroastrian Diaspora : Religion and Migration: Religion and Migration|url=https://books.google.com/books?id=MWnUfjzvwHoC&amp;pg=PA407|accessdate=19 August 2013|date=28 April 2005|publisher=OUP Oxford|isbn=978-0-19-151350-3|page=407}}&lt;/ref&gt; স্বামী ৰুষ্টম এগৰাকী প্ৰতিপত্তিশীল, ইংৰাজ-সমৰ্থক উকীল আছিল আৰু তেওঁ ৰাজনীতিত সোমাবলৈ আগ্ৰহ দেখুৱাইছিল। তেওঁলোকৰ এই বৈবাহিক জীৱন বৰ সুখৰ নহ'ল। ভিখাজীয়ে অধিকাংশ সময় স্বদেশৰ আৰু সামাজিক কাম-কাজত নিয়োজিত হৈ থাকিছিল।

==কৰ্মৰাজি==
১৮৯৬ চনৰ অক্টোবৰ মাহত মুম্বাই প্ৰেছিডেন্সিত দুৰ্ভিক্ষৰ সৃষ্টি হৈছিল আৰু ইয়াৰ কিছুদিন পাছতে বুবনিক প্লেগ মহামাৰীয়ে আগুৰি ধৰিছিল। ভিখাজীয়ে গ্ৰেণ্ট মেডিকেল কলেজৰ (পিছলৈ এইখন &quot;হাফকিনছ্ প্লেগ ভেকশ্বিন ৰিচাৰ্ছ চেণ্টাৰ&quot;ৰূপে পৰিগণিত হয়) পৰা ৰোগাক্ৰান্ত মানুহৰ যত্ন লোৱা আৰু পিছলৈ নিৰোগী মানুহক প্ৰতিৰোধক বেজী দিয়া দল এটাত যোগ দিছিল। ইয়াকে কৰিবলৈ যাওঁতে ভিখাজী কামা নিজেও প্লেগত আক্ৰান্ত হয় আৰু কোনোমতেহে মৃত্যুৰ পৰা ৰক্ষা পৰে। তথাপি কামাৰ স্বাস্থ্য দুৰ্বল হৈ থকাত ১৯০২ চনত উন্নতমানৰ চিকিৎসাৰ বাবে তেওঁক ব্ৰিটেইনলৈ পঠোৱা হয়।

১৯০৮ চনত ভিখাজী কামাই ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ প্ৰস্তুতি চলোৱাৰ পূৰ্বে শ্যামজী কৃষ্ণা বাৰ্মাক লগ পাইছিল। হাইড পাৰ্কত দিয়া জাতীয়তাবাদী বক্তৃতাৰ বাবে শ্যামজী লণ্ডনৰ ভাৰতীয় সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বেছ পৰিচিত আছিল। তেওঁৰ জৰিয়তে ভিখাজীয়ে সেইসময়ৰ ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ ব্ৰিটিছ কমিটিৰ অধ্যক্ষ দাদাভাই নৌৰজীকো লগ পাইছিল। নৌৰজী আৰু সিং ৰেৱাভাই ৰাণাৰ লগ হৈ ভিখাজীয়ে ১৯০৫ চনৰ ফ্ৰেব্ৰুৱাৰী মাহত &quot;ইণ্ডিয়ান হোম ৰুল চ'ছাইটি&quot; প্ৰতিষ্ঠাত সহায় কৰিছিল। লণ্ডনত ভিখাজীক জনাই দিয়া হৈছিল যে জাতীয়তাবাদী কাম-কাজত জড়িত নহওঁ বুলি লিখিত প্ৰতিশ্ৰুতি নিদিলে তেওঁ ভাৰতলৈ যাব নোৱাৰে। কিন্তু তেওঁ প্ৰতিশ্ৰুতি দিবলৈ ৰাজী নহ'ল। সেই বছৰতে তেওঁ পেৰিছলৈ স্থানান্তৰিত হ'ল আৰু তাত &quot;পেৰিছ ইণ্ডিয়ান চ'ছাইটি&quot; প্ৰতিষ্ঠাত আগভাগ লৈছিল।

১৯০৭ চনৰ ২২ আগষ্টত জাৰ্মানীৰ ষ্টাটগাৰ্টত অনুষ্ঠিত দ্বিতীয় চ'ছিয়েলিষ্ট কংগ্ৰেছত কামাই অংশ লয়। তাত তেওঁ ভাৰতীয় উপমহাদেশত হোৱা দুৰ্ভিক্ষৰ ভয়াৱহ পৰিণামৰ বিষয়ে ব্যাখ্যা কৰিছিল। তাতেই তেওঁ মানৱ অধিকাৰ, সমতা আৰু ব্ৰিটেইনৰ পৰা ভাৰতৰ স্বাধীনতা বিচাৰি এখন পতাকা মেলি ধৰিছিল।&lt;ref group=&quot;n&quot;&gt;&quot;This flag is of India's independence. Behold, it is born. It is already sanctified by the blood of martyred Indian youth. I call upon you, gentlemen, to rise and salute the flag of Indian independence. In the name of this flag I appeal to lovers of freedom all over the world to cooperate with this flag in freeing one-fifth of the human race.&quot;&lt;/ref&gt; ভিখাজীয়ে নিজে এই পতাকাখনত &quot;ভাৰতীয় স্বাধীনতাৰ পতাকা&quot; বুলি অভিহিত কৰিছিল। কলকাতা পতাকাৰ কিছু শুধৰণি ঘটাই ভিখাজীয়ে শ্যামজী কৃষ্ণা বাৰ্মাৰ সৈতে এই পতাকাখনৰ আৰ্হি প্ৰস্তুত কৰিছিল। এতিয়াৰ স্বাধীন [[ভাৰতৰ জাতীয় পতাকা|ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাখন]] প্ৰস্তুত কৰিবলৈ লওঁতে ভিখাজীৰ পতাকাখনৰ পৰাও কিছু সহায় লোৱা হৈছিল।

==নিৰ্বাসিত জীৱন আৰু মৃত্যু==
১৯১৪ চনত প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ সূত্ৰপাত হোৱাত ফ্ৰান্স আৰু ব্ৰিটেইনে মিত্ৰপক্ষত যোগ দিলে। ফলত কামা আৰু সিং ৰেৱাভাই ৰাণাৰ বাহিৰে &quot;পেৰিছ ইণ্ডিয়া চ'ছাইটি&quot;ৰ আন সকলো সদস্যই ফ্ৰান্স পৰিত্যাগ কৰিলে। ১৯১৫ চনৰ জানুৱাৰী মাহত তেওঁক ভিছিলৈ পঠাই বন্দী কৰা ৰখা হ'ল। ১৯১৭ চনৰ নৱেম্বৰত তেওঁ মুক্তি লাভ কৰে আৰু স্থানীয় পুলিচক সাপ্তাহিকভাৱে জনাই থকাৰ চৰ্তত বৰডিউক্সলৈ যোৱাৰ অনুমতি পালে। যুদ্ধ শেষ হোৱাৰ পিছত তেওঁ পেৰিছস্থিত বাসগৃহলৈ ঘূৰি আহে।

ভিখাজী কামা ১৯৩৫ চনলৈ ইউৰোপতে নিৰ্বাসনত থাকিব লগা হৈছিল। সেইবছৰ স্বাস্থ্যৰ যথেষ্ট অৱনতি ঘটাত আৰু ষ্ট্ৰ'কৰ ফলত পক্ষাঘাতগ্ৰস্ত হৈ পৰাত তেওঁ ছাৰ কোৱাছজি জেহাংগীৰৰ জৰিয়তে ব্ৰিটিছ চৰকাৰক ঘৰলৈ ঘূৰি যোৱাৰ অনুমতি বিচাৰিছিল। ১৯৩৫ চনৰ ২৪ জুনত পেৰিছৰ পৰাই ভিখাজিয়ে জাতীয়তাবাদী কাৰ্য্যকলাপত জড়িত নহয় বুলি লিখিত সন্মতি দিয়ে। ইয়াৰ পিছতে জেহাংগীৰৰ লগত তেওঁ ১৯৩৫ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত বোম্বেত পদাৰ্পণ কৰে। ইয়াৰ মাত্ৰ নমাহ পিছতে ১৯৩৬ চনৰ ১৩ আগষ্টত পাৰ্ছী জেনেৰেল হস্পিটেলত ভিখাজী কামাৰ মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{citation|last=Taraporevala|first=Sooni|title=Parsis: The Zoroastrians of India: A Photographic Journey|location=New York City|publisher=Overlook Press|isbn=1-58567-593-8}}&lt;!-- same text as in Taraporevala book: http://www.the-south-asian.com/April2001/Parsis-pioneers%20of%20Modern%20India%201.htm Parsis: Pioneers of Modern India. --&gt;&lt;/ref&gt;

==পৰৱৰ্তী সময়ত প্ৰভাৱ==
[[File:Bhikaiji Cama 1962 stamp of India.jpg|thumb|১৯৬২ চনত কামাৰ স্মৃতিত প্ৰকাশিত এটি [[ডাক টিকট]]]]
ভিখাজীয়ে ব্যক্তিগত সম্পত্তিৰ অধিকাংশ ছোৱালীৰ বাবে স্থাপিত আভাবাই ক্ষুদ্ৰ অনাথ আশ্ৰমখনত দান দিয়াৰ কথা ইচ্ছাপত্ৰত লিখি গৈছিল। পিছত অনাথ আশ্ৰমখনৰ পৰা তেওঁৰ নামত এখন ন্যাস প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।

বহু ভাৰতীয় চহৰৰ ৰাস্তা-ঘাট আৰু ঠাইৰ নাম ভিখাজী কামা বা তেওঁৰ পৰিচিত নাম মেডাম কামা ৰখা হৈছে। ১৯৬২ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীৰ দিনা ভাৰতৰ একাদশ গণতন্ত্ৰ দিৱসত ভাৰতীয় ডাক আৰু টেলিগ্ৰাফ বিভাগে তেওঁৰ স্মৃতিত এটা ডাক-টিকট প্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{citation|author=India Post|title=Bhi&lt;!--Search/replace protection for '*K*ai'--&gt;kaiji Cama|series=Indian Post Commemorative Stamps|url=http://indianpost.com/viewstamp.php/Print%20Size/3.3%20x%202.9/BHI%4B%41%49JI%20CAMA|year=1962|location=New Delhi|access-date=2019-03-21|archivedate=2022-03-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220314032610/http://indianpost.com/viewstamp.php/Print%20Size/3.3%20x%202.9/BHIKAIJI%20CAMA}}&lt;/ref&gt;

==অতিৰিক্ত পঠন-সামগ্ৰী==
* {{citation|last=Sethna|first=Khorshed Adi|title=Madam Bhikhai&lt;!--Search/replace protection for '**KH**ai'--&gt;ji Rustom Cama|series=Builders of Modern India|year=1987|location=New Delhi|publisher=Government of India Ministry of Information and Broadcasting}}
* {{citation|title=Madame Bhikhai&lt;!--Search/replace protection for '**KH**ai'--&gt;ji Cama|series=(Women and the Indian Freedom Struggle, vol. 3)|editor-last=Kumar|editor-first=Raj|editor2-last=Devi|editor2-first=Rameshwari|editor3-last=Pruthi|editor3-first=Romila|year=1998|location=Jaipur|publisher=Pointer|isbn=81-7132-162-3}}.
* {{citation|last=Yadav|first=Bishamber Dayal|last2=Bakshi|first2=Shiri Ram|title=Madam Cama: A True Nationalist|series=(Indian Freedom Fighters, vol.&lt;!--&quot;Series&quot;--&gt; 31)|year=1992|location=New Delhi|publisher=Anmol|isbn=81-7041-526-8}}.
{{citation|last=Gupta|first=Indra|title=India's 50 Most Illustrious Women|location=New Delhi|publisher=Icon Publications|year=2003|isbn=81-88086-19-3}}.
==টোকা==
{{Reflist|group=n}}
==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামী]]</text>
      <sha1>653kxo1aeopnwtw6gtmpcyh5pwwldl5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰবীশ কুমাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52730</id>
    <revision>
      <id>517248</id>
      <parentid>302137</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T03:16:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12440" sha1="q2t5qbet4m9x55igbwvrrl3324pzrik" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ৰবীশ কুমাৰ
| image              = Ravish Kumar (cropped).jpg
| caption            = ২০১৭ চনত ৰাম নাথ গোয়েংকা বঁটা প্ৰদান অনুষ্ঠানত ৰবীশ কুমাৰ 
| birth_date         = {{Birth date and age|1974|12|5}}
| birth_name = ৰবীশ কুমাৰ পাণ্ডে
| birth_place        = মতিহাৰী, [[বিহাৰ]], ভাৰত
| alma mater         = দেশবন্ধু মহাবিদ্যালয়, [[দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়]], ভাৰতীয় গণসংযোগ প্ৰতিষ্ঠান 
| occupation         = সাংবাদিক, টিভি এংকৰ
| years_active       = ১৯৯৬ – বৰ্তমানলৈ
| spouse             = নয়না দাসগুপ্ত 
| parents            = 
| relatives          = 
| awards             = ৰাম নাথ গোয়েংকা উৎকৃষ্ট সাংবাদিকতা বঁটা, ২০১৩ আৰু ২০১৭&lt;br&gt; শ্ৰেষ্ঠ সাংবাদিকতাৰ ৰেড ইংক বঁটা, ২০১৬&lt;br&gt;[[ৰমন মেগছেছে বঁটা]], ২০১৯
| website            = {{URL|http://www.naisadak.org/}}
}}
'''ৰবীশ কুমাৰ''' (জন্ম: ৰবীশ কুমাৰ পাণ্ডে, ৫ ডিচেম্বৰ ১৯৭৪) এগৰাকী ভাৰতীয় টিভি এংকৰ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ndtv.com/blog/open-letter-to-pm-modi-by-ravish-kumar-1756628?pfrom=home-lateststories|title=an open letter by ravish to modi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://social.ndtv.com/ravishkumar/info#tab|title=Ravish Kumar, NDTV Social|publisher=ndtv.com|access-date=2019-08-02|archivedate=2018-12-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181225133728/http://social.ndtv.com/error.php?uri=ravishkumar&amp;msg=Page%20Not%20Found#tab|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; সাংবাদিক, লেখক আৰু মিডিয়া ব্যক্তিত্ব। তেওঁ ঘাইকৈ ভাৰতীয় ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক জীৱনৰ ওপৰত নিৰপেক্ষ বাতৰি প্ৰকাশৰ বাবে বিখ্যাত। তেওঁ [[হিন্দী ভাষা]]ত বাতৰি সম্প্ৰসাৰণ কৰা টিভি চেনেল এনডিটিভি ইণ্ডিয়াৰ প্ৰৱন্ধ সম্পাদক।&lt;ref&gt;{{cite news|title=NDTV - The Company|url=http://www.ndtv.com/convergence/ndtv/corporatepage/ndtv_india.aspx|accessdate=28 August 2016|publisher=[[NDTV]]}}&lt;/ref&gt; এই টিভি চেনেল এনডিটিভি ইউজ নেটৱৰ্কৰ ভগ্নী চেনেল। তেওঁক এনডিটিভি ইণ্ডিয়াৰ বহুতো ধ্বজাবাহী প্ৰগ্ৰেম যেনে সাপ্তাহিক অনুষ্ঠান &quot;প্ৰাইম টাইম&quot;, &quot;হম লগ&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=NDTV.com|url=http://www.ndtv.com/video/list/shows/hum-log|publisher=www.ndtv.com|accessdate=28 August 2016}}&lt;/ref&gt; আৰু &quot;ৰবীশ কি ৰিপোৰ্ট&quot;ৰ সূত্ৰধাৰ হিচাপে দেখা যায়।&lt;ref&gt;[http://www.ndtv.com/video/list/shows/ravish-ki-report ৰবীশ কি ৰিপোৰ্ট]&lt;/ref&gt; তেওঁ &quot;দা ফ্ৰী ভয়চ - অন ডেম'ক্ৰেছী, কালচাৰ এণ্ড দা নেচন&quot; (''[[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]: মুক্ত অভিব্যক্তি - গণতন্ত্ৰ, সংস্কৃতি আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ বিষয়ে'') গ্ৰন্থখন ৰচনা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Book review - &quot;The Free Voice&quot; |url=http://www.thehindu.com/books/books-reviews/the-free-voice-on-democracy-culture-and-the-nation-review-looking-through-glass/article23465517.ece |accessdate=8 June 2018 |publisher=The Hindu |date=24 May 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Book preview - The free voice - on democracy, culture and the nation |url=https://www.amazon.in/Free-Voice-Democracy-Culture-Nation-ebook/dp/B07B3J9D4M |website=www.amazon.in |accessdate=8 June 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Ray |first1=Prakash |title=Review: Democracy and Debate in the Time of 'IT Cell' |url=https://thewire.in/books/ravish-kumar-book |accessdate=8 June 2018 |publisher=The Wire |date=5 April 2018}}&lt;/ref&gt; 
&lt;br /&gt; তেওঁ ২০১৩ আৰু ২০১৭ চনত দুবাৰকৈ ৰাম নাথ গোয়েংকা উৎকৃষ্ট সাংবাদিকতা বঁটা লাভ কৰিছে। ২০১৬ চনত তেওঁ মুম্বাই প্ৰেছ ক্লাৱৰ শ্ৰেষ্ঠ সাংবাদিকতাৰ ৰেড ইংক বঁটা লাভ কৰিছিল। ২০১৯ চনত তেওঁ হিন্দী ভাষাত সাংবাদিকতাৰ জৰিয়তে &quot;অভিব্যক্তিহীন সকলক অভিব্যক্তিৰ অধিকাৰ প্ৰদান কৰা&quot;ৰ বাবে [[ৰমন মেগছেছে বঁটা]] লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rmaward.asia/awardees/kumar-ravish/|title=Kumar, Ravish - The Ramon Magsaysay Award Foundation - Honoring greatness of spirit and transformative leadership in Asia|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/ramon-magsaysay-award-ravish-kumar-ndtv-5871449/|title=Journalist Ravish Kumar named 2019 Ramon Magsaysay winner|date=2019-08-02|website=The Indian Express|language=en-IN|access-date=2019-08-02}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা ==
১৯৭৪ চনৰ ৫ ডিচেম্বৰ তাৰিখে [[বিহাৰ]]ৰ মতিহাৰীত ৰবীশ কুমাৰৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁ [[পাটনা]]ৰ লয়লা হাইস্কুলৰ পৰা শিক্ষা গ্ৰহণ কৰি উচ্চ শিক্ষা লাভৰ বাবে [[দিল্লী]]লৈ যায়। তেওঁ দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অন্তৰ্ভুক্ত দেশবন্ধু মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। পিছলৈ তেওঁ ভাৰতীয় গণসংযোগ প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰা স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। 
==ব্যক্তিগত জীৱন==
ৰবীশ কুমাৰে নয়না দাসগুপ্তৰ লগত বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। নয়না দাসগুপ্ত দিল্লীৰ লেডী শ্ৰী ৰাম কলেজৰ ইতিহাস বিভাগৰ অধ্যাপিকা।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.outlookindia.com/magazine/story/the-peace-maker/295483 |title=The Peace Maker |last=Joshi |first=Namrata |date=12 October 2015 |work=Outlook |author-link=Namrata Joshi}}&lt;/ref&gt;
==বঁটা আৰু সন্মান==
তেওঁ ২০১০ বৰ্ষৰ বাবে হিন্দী ভাষাৰ সাংবাদিকতা আৰু সৃষ্টিশীল সাহিত্যৰ বাবে গণেশ শংকৰ বিদ্যাৰ্থী বঁটা লাভ কৰিছিল। [[ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি]]য়ে ২০১৪ চনত তেওঁক এই বঁটা প্ৰদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;[http://www.presidentofindia.nic.in/writereaddata/Portal/PressRelease/1067/1_list_of_awardees0001__1_.pdf|title=Press release - President of India presents Hindi Sevi Samman]&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৩ চনত বৰ্ষশ্ৰেষ্ঠ সাংবাদিক আৰু ২০১৭ চনত শ্ৰেষ্ঠ হিন্দী সম্প্ৰসাৰণৰ শাখাত দুবাৰকৈ ৰাম নাথ গোয়েংকা উৎকৃষ্ট সাংবাদিকতা বঁটা লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/ramnath-goenka-excellence-in-journalism-awards-the-winners/1145960/ |title=Ramnath Goenka Excellence in Journalism Awards: The Winners|publisher=.indianexpress.com}}&lt;/ref&gt; ২০১৬ চনত প্ৰকাশিত হোৱা &quot;ইণ্ডিয়ান এক্সপ্ৰেছ&quot;ৰ ''২০১৬ চনৰ আটাইতকৈ বেছি প্ৰভাৱশালী ১০০ জন ভাৰতীয়''ৰ তালিকাত ৰবীশ কুমাৰ অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web
| url = http://indianexpress.com/photo-news/india/indian-express-power-list-2016-narendra-modi-amit-shah-sania-mirza-salman-khan-sri-sri-ravi-shankar/
| title = #ie100: Narendra Modi to Ravish Kumar, the most powerful Indians
| website = The Indian Express
| access-date = 2016-02-27
}}&lt;/ref&gt; ২০১৬ চনত তেওঁ মুম্বাই প্ৰেছ ক্লাৱৰ শ্ৰেষ্ঠ সাংবাদিকতাৰ ৰেড ইংক বঁটা লাভ কৰিছিল। ২০১৭ চনৰ মাৰ্চ মাহত সাংবাদিকতাৰ জগতত আগবঢ়োৱা তেওঁৰ অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে ৰবীশ কুমাৰে প্ৰথম কুলদ্বীপ নায়াৰ সাংবাদিকতা বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Ravish|first1=Kumar|title=‘News Anchors Have Become the Biggest Goons of Our Time’|url=https://www.thequint.com/videos/2017/03/20/ravish-kumar-getting-kuldip-nayar-award-news-anchors-have-become-biggest-goons-of-our-time|website=www.thequint.com|publisher=The Quint|accessdate=21 March 2017}}&lt;/ref&gt;২০১৯ চনত তেওঁ হিন্দী ভাষাত সাংবাদিকতাৰ জৰিয়তে &quot;অভিব্যক্তিহীন সকলক অভিব্যক্তিৰ অধিকাৰ প্ৰদান কৰা&quot;ৰ বাবে [[ৰমন মেগছেছে বঁটা]] লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.rmaward.asia/awardees/kumar-ravish/|title=Kumar, Ravish - The Ramon Magsaysay Award Foundation - Honoring greatness of spirit and transformative leadership in Asia|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/ramon-magsaysay-award-ravish-kumar-ndtv-5871449/|title=Journalist Ravish Kumar named 2019 Ramon Magsaysay winner|date=2019-08-02|website=The Indian Express|language=en-IN|access-date=2019-08-02}}&lt;/ref&gt;
== গ্ৰন্থৰাজি ==
* ''ই‌ষ্ক মে চহৰ হনা''
* ''দেখতে ৰহীয়ে''
* ''ৰবীশপন্থী''
* ''দা ফ্ৰী ভয়চ - অন ডেম'ক্ৰেছী, কালচাৰ এণ্ড দা নেচন''
==তথ্য উৎস==
{{reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [[ফেচবুক]]ত [https://www.facebook.com/RavishKaPage/ ৰবীশ কুমাৰ]
* [http://newslaundry.com/2012/11/can-you-take-it-ravish-kumar/ সাক্ষাৎকাৰ]
* [http://www.shabdankan.com/search/label/%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%B6%20%E0%A4%95%E0%A5%80%20%E0%A4%B0%E0%A4%AA%E0%A4%9F শব্দকাননত ৰবীশ কুমাৰ]

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সাংবাদিক]]
[[শ্ৰেণী:সাংবাদিক]]
[[শ্ৰেণী:ৰমন মেগছেছে বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>q2t5qbet4m9x55igbwvrrl3324pzrik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>লেছবিয়ান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53356</id>
    <revision>
      <id>517234</id>
      <parentid>453573</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:56:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517234</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36830" sha1="bg6jcvutkxcm2pytgz6ol7jsg98b8m2" xml:space="preserve">[[File:Winning Orange-Pink Lesbian Pride Flag.png|thumb|upright| লেছবিয়ান গৌৰৱ পতাকা]]
[[চিত্ৰ:27° Marcha del orgullo LGBTIQ (45929431251).jpg|thumb|লেছবিয়ান দম্পতী]]

[[চিত্ৰ:Sappho_and_Erinna_in_a_Garden_at_Mytilene.jpg|thumb|চাইমন চলমনে ১৮৬৪ চনত আঁকা ''মিটিলিনৰ এখন বাগিচাত ছাফু আৰু এৰিনা'']]
[[চিত্ৰ:Double Venus symbol (bold).svg|thumb|upright|লেছবিয়ান প্ৰতীক ভেনাচ আইকন]]

'''লেছবিয়ান''' ({{lang-en|Lesbian}}) মানে হৈছে [[সমকামিতা|সমকামী]] মহিলা যি অন্য মহিলাৰ প্ৰতি প্ৰেম, শাৰীৰিক আৰু আবেগিকভাৱে আকৰ্ষিত হয়।&lt;ref name=&quot;Lesbian&quot;&gt;{{cite web|title=Lesbian |publisher=[[Oxford Reference]]|accessdate=December 10, 2018|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100100998}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Zimmerman&quot;&gt;Zimmerman, p. 453.&lt;/ref&gt; চিকিৎসা বিজ্ঞান আৰু বৈজ্ঞানিক গৱেষণাই প্ৰকাশ কৰিছে যে একে লিংগৰ আকৰ্ষণ, অনুভৱ আৰু ব্যৱহাৰ সম্পূৰ্ণ স্বাভাৱিক আৰু ই মানৱ অভিমুখীতাৰ এটা সাধাৰণ প্ৰকাৰ।&lt;ref&gt;American Psychological Association: Appropriate Therapeutic Responses to Sexual Orientation&lt;nowiki/&gt;http://www.apa.org/pi/lgbt/resources/therapeutic-response.pdf&lt;/ref&gt; বৰ্তমান বৃহৎ সংখ্যক চিকিৎসাবিজ্ঞান আৰু মনোবিজ্ঞানৰ গৱেষণাই প্ৰমাণ কৰি দেখুৱাইছে যে গে' বা লেছবিয়ান হোৱাটো মানসিকভাৱে আৰু সামাজিকভাৱে সাধাৰণ।&lt;ref&gt;'''Royal College of Psychiatrists - Submission to the Church of England’s Listening Exercise on Human Sexuality.''' http://www.thinkinganglicans.org.uk/uploads/rcp.html&lt;/ref&gt;ভাৰতত বৰ্তমান সমকামী সম্পৰ্ক বৈধ। আৰু সমকামিতা ভিত্তিত বৈষম্য দেশজুৰি নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;[https://www.indiatoday.in/india/story/homosexuality-not-a-ground-to-sack-employee-allahabad-high-court-1767795-2021-02-10 Homosexuality not a ground to sack employee, rules Allahabad High Court]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.mondaq.com/india/human-rights/737300/supreme-court-recognizes-rights-of-the-lgbt-community India: Supreme Court Recognizes Rights Of The LGBT Community]&lt;/ref&gt;

== পৰিচয় ==
{{Main|কামিং আউট}}
সমকামী নাৰী সকলে নিজকে [[লেছবিয়ান]] বুলি পৰিচয় দিয়ে। বহু লেছবিয়ান যি একে নাৰীৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হয় তেওঁলোকে জীৱনত '''[[কামিং আউট]]''' বুলি কোৱা এটা অৱস্থাৰ সন্মুখীন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}নিউমান, কেৰিন ই (২০০৪) |url=http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |access-date=2007-06-09 |archivedate=2007-06-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070609220520/http://www.glbtq.com/social-sciences/outing.html |deadurl=no }}&lt;/ref&gt; য'ত কোনো এগৰাকী লেছবিয়ানে নিজৰ প্ৰেম তথা যৌন অভিমুখিতাৰ বিষয়ে সমাজৰ আগত খোলাকৈ প্ৰকাশ কৰে। সাধাৰণতে প্ৰথমে কুমলীয়া বয়সত নিজৰ পৰিয়ালৰ নাইবা বান্ধৱীৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰা দেখা যায় আৰু পাছলৈ সমাজৰ আগত নিজক প্ৰকাশ কৰি [[কামিং আউট]] হোৱা দেখা যায়।&lt;ref&gt;Maggio, Rosalie (1991). The dictionary of bias-free usage: a guide to nondiscriminatory language . Phoenix: Oryx Press. ISBN 9780897746533&lt;/ref&gt; সাধাৰণতে, কামিং আউট তিনিটা অৱস্থাৰ মাজেৰে যায়। প্ৰথমটো হ'ল '''নিজক জনা অৱস্থা''' য'ত লেছবিয়ানগৰাকীয়ে [[একে লিংগৰ সম্পৰ্ক]]ত আহিবলৈ দৃঢ় হয় (ইয়াক ওলাই অহা বা আন্তৰিক সিদ্ধান্ত বুলিও কোৱা হয়); দ্বিতীয় অৱস্থাত লেছবিয়ানগৰাকীয়ে নিজৰ পৰিয়াল, বান্ধৱী বা সহকৰ্মী আদিৰ আগত নিজকে [[লেছবিয়ান]] বুলি প্ৰকাশ কৰে; তৃতীয় অৱস্থাত অইন লেছবিয়ানৰ সৈতে সামাজিক ভাবে সম্পৰ্কত আহি তেওঁৰ সৈতে একেলগে বাস কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title={{!}}কমিঙ আউটৰ ধাৰাবাহিকতা, ৱেব আৰ্কিভ dev.hrc.org . Human Rights Campaign . May 4, 2007 |url=http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |access-date=November 2, 2007 |archivedate=November 2, 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071102101657/http://dev.hrc.org/issues/3333.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

== শব্দতত্ত্ব ==
লেছবিয়ান শব্দটো [[ইংৰাজী]] ভাষাৰ পৰা আহিছে। ১৯৪৭ চনত লেছবিয়ান শব্দটি পোন-প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰকাশিত হয়। ''লেছবিয়ান'' শব্দটো গ্ৰীচ দেশৰ লেছব' নামৰ দ্বীপমালাৰ পৰা আহিছে। কথিত আছে যে, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ শতিকাত এই দ্বীপৰ ছাঁফো নামৰ এগৰাকী কবি/শিক্ষয়িত্ৰীয়ে মহিলাৰ সমকামী যৌন জীৱনক লৈ কাব্য ৰচনা কৰি 'কবিতা উৎসৱ' পালন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{harv|Campbell|1982|p=x-xi}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Page, ''Sappho and Alcaeus'', p. 224-5.&lt;/ref&gt; প্ৰথমে লেছবিয়ান বুলিলে 'লেছব' দ্বীপৰ অধিবাসী' বুজালেও, পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত নাৰীৰ সমকামিতাৰ লগত এই শব্দ যুক্ত হৈ পৰে। 

== সমকামিতা ==
{{main article| সমকামিতা}}
[[সমকামিতা]] বুলিলে সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ প্ৰতি &quot;প্ৰেম, আৱেগিক আকৰ্ষণ, যৌন আকৰ্ষণ অথবা যৌন আচৰণ&quot;ক বুজায়। যৌন অভিমুখীতা হিচাপে সমকামিতা বুলিলে মূলত সমলিংগৰ ব্যক্তিৰ প্ৰতি &quot;স্নেহ বা প্ৰণয়ঘটিত এক ধৰণৰ যৌন প্ৰৱণতা&quot;ক বুজায়। এই ধৰণৰ সম্পৰ্কৰ ভিত্তিত গঢ় লৈ উঠা ব্যক্তিগত বা সামাজিক পৰিচিতি বা এই ধৰণৰ আচৰণ আৰু সমজাতীয় ব্যক্তিসকলক লৈ গঠিত সম্প্ৰদায়কো এই শব্দৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ কৰা হয়। &quot;&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;&gt;{{cite web|title=Sexual orientation, homosexuality and bisexuality|publisher=[[American Psychological Association]]|accessdate=August 10, 2013|url=http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|archivedate=August 8, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808032050/http://www.apa.org/helpcenter/sexual-orientation.aspx|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=amici2&gt;{{cite web |url=http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |page=30 |title=Case No. S147999 in the Supreme Court of the State of California, In re Marriage Cases Judicial Council Coordination Proceeding No. 4365(...) – APA California Amicus Brief&amp;nbsp; — As Filed |format=PDF |accessdate=21 December 2010 |archivedate=18 January 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118184353/http://www.courts.ca.gov/documents/Amer_Psychological_Assn_Amicus_Curiae_Brief.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
[[উভকামিতা]] আৰু [[বিপৰীতকামিতা]]ৰ লগত সমকামিতা যৌন অভিমুখীতাৰ(Sexual Orientation) তিনটা প্ৰধান ভাগৰ অন্যতম হিচাপে পৰিগণিত হৈছে।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;বিজ্ঞানীসকলে সমকামিতাৰ প্ৰকৃত কাৰণ এতিয়ালৈকে ঠাৱৰ কৰিব পৰা নাই। কিন্তু তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে, জিনগত, হৰমনগত আৰু পৰিৱেশগত কাৰকসমূহৰ এক জটিল আন্তঃক্ৰিয়াৰ ফলত এই অৱস্থা সৃষ্টি হয়।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;&gt;{{cite journal|doi=10.1542/peds.113.6.1827|author=Frankowski BL|author2=American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence|title=Sexual orientation and adolescents|journal=[[Pediatrics (journal)|Pediatrics]]|volume=113|issue=6 |pages=1827–32 |date=June 2004|pmid=15173519|url=http://pediatrics.aappublications.org/content/113/6/1827.long}}&lt;/ref&gt; ইয়াত মানুহৰ ইচ্ছা-অনিচ্ছাৰ লগত কোনো সম্পৰ্ক নাই।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt; তেওঁলোকে জীৱবিজ্ঞান নিৰ্ভৰশীল তত্ত্ব সমূহক বেছি সমৰ্থন কৰে।&lt;ref name=&quot;Frankowski&quot;/&gt; ইয়াৰে ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কিছুমান হল জিন, মাতৃগৰ্ভৰ পৰিৱেশ আৰু এই দুই প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন অথবা এই গোটেই সমূহৰ লগত সামাজিক প্ৰভাৱৰ মেলবন্ধন।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.rcpsych.ac.uk/workinpsychiatry/specialinterestgroups/gaylesbian/submissiontothecofe.aspx|title=Submission to the Church of England's Listening Exercise on Human Sexuality|publisher=The Royal College of Psychiatrists|accessdate=13 June 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Långström2010&quot;&gt;{{Cite doi|10.1007/s10508-008-9386-1}}&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা নিৰ্ধাৰণত সন্তানপালন বা শৈশৱৰ অভিজ্ঞতাৰ কোনো ভূমিকা আছে নে নাই এতিয়ালৈকে প্ৰমাণ হোৱা নাই।&lt;ref name=&quot;rcp2007&quot;/&gt; কোনো কোনোৱে সমকামী যৌন আচৰণক অপ্ৰাকৃতিক বুলিলেও&lt;ref name=&quot;religioustolerance&quot;&gt;{{cite web|last = Robinson|first = B. A.|title = Divergent beliefs about the nature of homosexuality | publisher = Religious Tolerance.org | year = 2010| url =http://www.religioustolerance.org/hom_fixe.htm | accessdate = 12 September 2011}}&lt;/ref&gt; বৈজ্ঞানিক গৱেষণাত দেখা গৈছে যে, সমকামিতা মানৱ যৌনতাৰ এটি সাধাৰণ আৰু প্ৰাকৃতিক প্ৰকৰণ আৰু অন্য কোনো প্ৰভাৱৰ অস্তিত্বক এৰি ই কোনো নেতিবাচক মনস্তাত্ত্বিক প্ৰতিক্ৰিয়া সৃষ্টি নকৰে।&lt;ref name=&quot;apahelp&quot;/&gt;&lt;ref name=PAHO&gt;{{cite web|title=&quot;Therapies&quot; to change sexual orientation lack medical justification and threaten health|url=http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=6803&amp;Itemid=1926|publisher=Pan American Health Organization|accessdate=26 May 2012|archivedate=13 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110113141618/http://new.paho.org/hq/index.php?option=com_content|deadurl=unfit}}archived here .&lt;/ref&gt; যৌন অভিমুখীতা পৰিৱৰ্তনৰ বিভিন্ন কৰ্মসূচীৰ কাৰ্যকাৰিতা সম্পৰ্কে যথেষ্ট প্ৰমাণ নাই।&lt;ref name=&quot;apa2009&quot;&gt;American Psychological Association: [http://www.apa.org/about/governance/council/policy/sexual-orientation.aspx Resolution on Appropriate Affirmative Responses to Sexual Orientation Distress and Change Efforts]&lt;/ref&gt; মহিলা সমকামীসকলক বুজাবলৈ আটাইতকৈ বেছি ব্যৱহাৰ কৰা শব্দ হল [[লেছবিয়ান]] (Lesbian) আৰু পুৰুষ সমকামীৰ ক্ষেত্ৰত [[গে]] (Gay) ব্যৱহাৰ কৰা হয়। যদিও গে শব্দটো সমকামী মহিলা আৰু পুৰুষ উভয়ক বুজাবলৈ সাধাৰণভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বিভিন্ন কাৰণত স্বঘোষিত সমকামীৰ সংখ্যা আৰু মুঠ জনসংখ্যাৰ মাজত সমকামী সম্পৰ্কত আৱদ্ধ মানুহৰ অনুপাত নিৰ্ণয় কৰা টান। এই কাৰণ সমূহৰ ভিতৰত প্ৰধান হল সমকামভীতি আৰু বিপৰীতকামবাদৰ সমৰ্থনজনিত বৈষম্যেৰ বাবে সমকামী সকলে তেওঁলোকৰ যৌনতা মুকলিকৈ স্বীকাৰ নকৰে।&lt;ref name=&quot;levay&quot;&gt;[[Simon LeVay|LeVay, Simon]] (1996). ''[http://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/longterm/books/chap1/queerscience.htm Queer Science: The Use and Abuse of Research into Homosexuality].'' Cambridge: The MIT Press ISBN 0-262-12199-9&lt;/ref&gt; অন্যান্য প্ৰাণী সমূহৰ মাজতো সমকামী আচৰণৰ নিদৰ্শন নথিভুক্ত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090616122106.htm|title=Same-sex Behavior Seen In Nearly All Animals, Review Finds|work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=''1,500 animal species practice homosexuality''. ''The Medical News'', 23 October 2006 |url=http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |access-date=4 September 2019 |archivedate=10 February 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110210172226/http://www.news-medical.net/news/2006/10/23/20718.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sommer, Volker &amp; Paul L. Vasey (2006), Homosexual Behaviour in Animals, An Evolutionary Perspective. [[Cambridge University Press]], Cambridge. ISBN 0-521-86446-1&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Bagemihl&gt;{{harv|Bagemihl|1999}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Biological Exuberance: Animal&quot;&gt;{{cite web
|last=Harrold
|first=Max
|title=Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity
|publisher=[[The Advocate]], reprinted in Highbeam Encyclopedia
|date=16 February 1999
|url=http://www.thefreelibrary.com/Biological+Exuberance:+Animal+Homosexuality+and+Natural+Diversity.-a053877996
|accessdate=10 September 2007}}&lt;/ref&gt;
অনেক সমকামী মানুহে স্থায়ী পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কত আৱদ্ধ আছে। সাম্প্ৰতিক কালত লোকপিয়লৰ ফৰ্ম, ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি ইত্যাদিৰ অনুকূল অৱস্থাত তেওঁলোকৰ আত্মপ্ৰকাশৰ পথ নিৰাপদ হৈছে।&lt;ref name=&quot;Committed&quot;&gt;*[http://www.mercurynews.com/census/ci_18334802?nclick_check=1 Census statistics show quarter of California same-sex couples raising kids]
*[http://www.starnewsonline.com/article/20110630/ARTICLES/110639995/1004/sitemaps Region Saw Increase In Same-Sex Households] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160329030306/http://www.starnewsonline.com/article/20110630/articles/110639995/1004/sitemaps |date=2016-03-29 }}
*[http://abcnews.go.com/Health/sex-couples-census-data-trickles-quarter-raising-children/story?id=13850332 Census 2010: One Quarter of Gay Couples Raising Children]
*[http://www.startribune.com/local/125537288.html Minnesota Sees 50% Rise in Number of Gay Couples] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717123400/http://www.startribune.com/local/125537288.html |date=2011-07-17 }}
*[http://www.poughkeepsiejournal.com/article/20110714/NEWS01/107140334/Census-Dutchess-Ulster-gay-households-increase Census:Dutchess, Ulster Gay Households Increase]
*[http://westchesterrealestateinformation.com/same-sex-couples-numbers-soar-in-ny-2010-census-finds/ Same Sex Couples' Numbers Soar In N.Y, 2010 Census Finds] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130430050627/http://westchesterrealestateinformation.com/same-sex-couples-numbers-soar-in-ny-2010-census-finds/ |date=2013-04-30 }}
*[http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&amp;sc=local&amp;sc3=&amp;id=123278 87% Increase in Same-Sex Nevada Households Since 2000] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141026075323/http://www.edgeboston.com/index.php?ch=news&amp;sc=local&amp;sc3=&amp;id=123278 |date=2014-10-26 }}
*[http://www.necn.com/07/14/11/Gay-lesbian-households-increase-in-Okla/landing_politics.html?&amp;apID=aebfe9933c274365a694d062894d773c 2010 Census indicates increase among same-sex homeowners in Oklahoma]
*[http://www.wnyc.org/blogs/wnyc-news-blog/2011/jul/15/spike-number-same-sex-couples-city/ Spike In Number of City's Same-Sex Couples] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727052503/http://www.wnyc.org/blogs/wnyc-news-blog/2011/jul/15/spike-number-same-sex-couples-city/ |date=2011-07-27 }}&lt;/ref&gt; মূল মনস্তাত্ত্বিক গঠনৰ দিশৰ পৰা এই সম্পৰ্ক সমূহ বিপৰীতকামী সম্পৰ্কৰ সমান। সমকামী সম্পৰ্ক আৰু কাৰ্যকলাপ ঠাই ভেদে শাস্তি আৰু নিন্দা - উভয়ৰ নিদৰ্শন আছে, কেওল প্ৰকাশৰ ভংগিমা আৰু সংশ্লিষ্ট সংস্কৃতিজনিত তাৰতম্য দেখা যায়।&lt;ref name=psych2010&gt;[http://healthyminds.org/More-Info-For/GayLesbianBisexuals.aspx Sexual Orientation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121109164457/http://www.healthyminds.org/More-Info-For/GayLesbianBisexuals.aspx |date=2012-11-09 }}. ''American Psychiatric Association''.&lt;/ref&gt; ঊনবিংশ শতিকাৰ শেষভাগৰ পৰা সমকামী সকলৰ অধিকাৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ উদ্দেশ্যে বিশ্বব্যাপী আন্দোলন আৰম্ভ হৈছে। এই অধিকাৰ সমূহৰ ভিতৰত প্ৰধান হল সমলৈংগীক বিবাহ, এলজিবিটি দত্তক গ্ৰহণ আৰু এলজিবিটি সন্তানপালন, কৰ্মক্ষেত্ৰত বৈষম্যবিৰোধী আইন আৰু সমানাধিকাৰ, যৌন অভিমুখীতা আৰু সামৰিক পৰিষেবা, স্বাস্থ্য পৰিষেবাত সমানাধিকাৰ, আৰু অপ্ৰাপ্তবয়স্ক সমকামীসকলৰ নিৰাপত্তাৰ স্বাৰ্থত এণ্টি-বুলিং আইন প্ৰণয়ন ইত্যাদি। 

==লগতে চাওক==
*[[উভকামিতা]]
*[[ৰূপান্তৰকামিতা]]
*[[এলজিবিটি]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist|2}}

===প্ৰাথমিক উৎস===

{{Refbegin}}
* Adam, Barry (1987). ''The Rise of a Gay and Lesbian Movement'', G. K. Hall &amp; Co. {{ISBN|0-8057-9714-9}}

* Aldrich, Robert, ed. (2006). ''Gay Life and Culture: A World History'', Thames &amp; Hudson, Ltd. {{ISBN|0-7893-1511-4}}

* Barnes, Djuna. With an introduction by Susan Sniader Lanser. (1992). ''Ladies Almanack'', New York University Press. {{ISBN|0-8147-1180-4}}

* [[Allan Berube|Berube, Allan]] (1990). ''Coming Out Under Fire: The History of Gay Men and Women in World War II'', The Free Press. {{ISBN|0-7432-1071-9}}

* Bremmer, Jan (ed.) (1989). ''From Sappho to de Sade: Moments in the History of Sexuality'', Routledge. {{ISBN|0-415-02089-1}}

* Brenshoff, Harry, Griffin, Sean (2006). ''Queer Images: A History of Gay and Lesbian Film in America'', Rowman &amp; Littlefield Publishers, Inc. {{ISBN|0-7425-1971-6}}

* Castle, Terry, ed. (2003). ''The Literature of Lesbianism: A Historical Anthology from Ariosto to Stonewall'', Columbia University Press. {{ISBN|0-231-12510-0}}

* Doan, Laura (2001). ''Fashioning Sapphism: The Origins of a Modern English Lesbian Culture'', Columbia University Press. {{ISBN|0-231-11007-3}}

* Edsall, Nicholas (2003). ''Toward Stonewall: Homosexuality and Society in the Modern Western World'', University of Virginia Press. {{ISBN|0-8139-2211-9}}

* [[Lillian Faderman|Faderman, Lillian]] (1981). ''Surpassing the Love of Men: Romantic Friendship and Love Between Women from the Renaissance to the Present'', Quill. {{ISBN|0-688-00396-6}}

* Faderman, Lillian (1991). ''Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth Century America'', Penguin Books. {{ISBN|0-14-017122-3}}

* [[Jeannette Howard Foster|Foster, Jeannette H.]] (1956). ''Sex Variant Women in Literature'', Naiad Press edition, 1985. {{ISBN|0-930044-65-7}}

* Gallo, Marcia (2006). ''Different Daughters: A History of the Daughters of Bilitis and the Rise of the Lesbian Rights Movement'', Seal Press. {{ISBN|1-58005-252-5}}

* Hamer, Diane, Budge, Belinda, eds. (1994). ''The Good, The Bad, and the Gorgeous: Popular Culture's Romance with Lesbianism'', Pandora. {{ISBN|0-04-440910-9}}

* [[Shere Hite|Hite, Shere]] (1976). ''The Hite Report: A Nationwide Study on Female Sexuality '', MacMillan. {{ISBN|0-02-551851-8}}

* Holmes, King, Sparling, P., ''et al.'', eds. (2008). ''Sexually Transmitted Diseases'', McGraw-Hill Medical. {{ISBN|0-07-141748-6}}

* [[Institute for Sex Research]] ([[Alfred Kinsey|Kinsey]], ''et al.'') (1953). ''[[Sexual Behavior in the Human Female]]'', Saunders.

* Jennings, Rebecca (2007). ''A Lesbian History of Britain'', [[Greenwood World Publishing]]. {{ISBN|1-84645-007-1}}

* [[Jonathan Ned Katz|Katz, Jonathan]] (1976). ''[[Gay American History: Lesbians and Gay Men in the U.S.A.]]'' Thomas Y. Crowell Company. {{ISBN|0-690-01165-2}}

* [[Del Martin and Phyllis Lyon|Martin, Del, Lyon, Phyllis]] (1991). ''Lesbian / Woman'', Volcano Press. {{ISBN|0-912078-91-X}}

* McCormick, Noami (1994). ''Sexual Salvation: Affirming Women's Sexual Rights and Pleasures'', Praeger Publishers. {{ISBN|0-275-94359-3}}

* Mogrovejo, Norma (2004). &quot;Relevancia de las lesbianas en América Latina: la recuperación de nuestra historia&quot;. In Drucker, Péter; Mercad, Enrique (in Spanish). ''Arco iris diferentes''. Siglo XXI. {{ISBN|978-968-23-2486-4}}.

* Murray, Stephen O. and Roscoe, Will (1997). ''Islamic Homosexualities: Culture, History and Literature'', New York University Press. {{ISBN|0-8147-7468-7}}

* Norton, Rictor (1997). ''The Myth of the Modern Homosexual: Queer History and the Search for Cultural Unity'', Cassell. {{ISBN|0-304-33892-3}}

* Rabinowitz, Nancy, Auanger, Lisa, eds. (2002). ''Among Women: From the Homosocial to the Homoerotic in the Ancient World'', University of Texas Press. {{ISBN|0-292-77113-4}}

* Rachid, María (2000). &quot;Encuentros de lesbianas&quot;. In George Haggerty &amp; Bonnie Zimmerman (Eds.), ''Encyclopedia of lesbian and gay histories and cultures''. Taylor &amp; Francis. {{ISBN|978-0-8153-1920-7}}

* Rothblum, Esther, Brehoney, Kathleen, eds. (1993). ''Boston Marriages: Romantic But Asexual Relationships Among Contemporary Lesbians'', [[University of Massachusetts Press]]. {{ISBN|0-87023-875-2}}

* [[Vito Russo|Russo, Vito]] (1987). ''The Celluloid Closet: Homosexuality in the Movies'', Harper &amp; Row. {{ISBN|0-06-096132-5}}

* Schlager, Neil, ed. (1998). ''Gay &amp; Lesbian Almanac''. St. James Press. {{ISBN|1-55862-358-2}}

* Solarz, Andrea L. (ed), (1999). &quot;Lesbian Health: Current Assessment and Directions For the Future&quot;, Committee on Lesbian Health Research Priorities, Neuroscience and Behavioral Health Program [and] Health Sciences Policy Program, Health Sciences Section, Institute of Medicine. {{ISBN|0-585-04728-6}}

* Streitmatter, Rodger (2009). ''From 'Perverts' to 'Fab Five': The Media's Changing Depiction of Gay Men and Lesbians'', Routledge. {{ISBN|0-7890-3670-3}}

* Stryker, Susan (2001). ''Queer Pulp: Perverted Passions from the Golden Age of the Paperback'', Chronicle Books, LLC. {{ISBN|0-8118-3020-9}}

* Sullivan, Gerard, Jackson, Peter, eds. (2001). ''Gay and Lesbian Asia: Culture, Identity, Community'', Harrington Park Press. {{ISBN|1-56023-146-7}}

* Tamagne, Florence (2004). ''A History of Homosexuality in Europe Berlin, London, Paris, 1919–1939: Volume 1'', Algora. {{ISBN|0-585-49198-4}}

* Tropiano, Stephen (2002). ''Prime Time Closet: A History of Gays and Lesbians on TV'', Applause Theater and Cinema Books. {{ISBN|1-55783-557-8}}

* Verstraete, Beert; {{Proper name|Provencal}}, Vernon (eds.) (2005). ''Same-Sex Desire and Love in Greco-Roman Antiquity and In the Classical Tradition of the West'', Harrington Park Press. {{ISBN|1-56023-604-3}}

* Warner, Tom (2002). ''Never Going Back: A History of Queer Activism in Canada'', University of Toronto Press. {{ISBN|0-8020-8460-5}}

* Willett, Graham (2000). ''Living Out Loud: A History of Gay and Lesbian Activism in Australia'', Allen &amp; Unwin. {{ISBN|1-74115-113-9}}

* Zimet, Jaye (1999). ''Strange Sisters: The Art of Lesbian Pulp Fiction, 1949–1969'', Viking Studio. {{ISBN|0-14-028402-8}}

* Zimmerman, Bonnie, ed (2003). ''Lesbian Histories and Cultures: An Encyclopedia'', Garland Publishers. {{ISBN|0-203-48788-5}}
{{Refend}}

==অধিক পঢ়ক==
&lt;!--If a listed source is used as a citation: please remove it from the section. Note: a personal blog cannot be used as a citation; however, award-winning blogs, blogs from significant figures (e.g. novelist, scholar, politician, journalist) and organizations (e.g. newspaper, institution) may be notable. See [[Citizen journalism]] and [[User-generated content#Blogs]].--&gt;
* {{cite web|last1=Barnes|first1=J.J.|title=Lesbianism is under attack, though not by the usual suspects|url=https://www.feministcurrent.com/2017/07/08/lesbianism-attack-though-not-usual-suspects/|website=[[Feminist Current]]|date=July 8, 2017}}
* {{cite web|last1=Brownworth|first1=Victoria A.|title=Lesbian Erasure|url=https://echomag.com/lesbian-erasure/|work=Echo Magazine|date=October 19, 2018|access-date=September 17, 2019|archivedate=February 22, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210222122932/https://echomag.com/lesbian-erasure/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Ditum|first1=Sarah|title=Why were lesbians protesting at Pride? Because the LGBT coalition leaves women behind|url=https://www.newstatesman.com/politics/feminism/2018/07/why-were-lesbians-protesting-pride-because-lgbt-coalition-leaves-women|work=[[New Statesman]]|date=11 July 2018}}
* {{cite web|last1=[[Alix Dobkin|Dobkin]]|first1=Alix|last2=Tatnall|first2=Sally|title=The Erasure of Lesbians|url=https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|website=Gender Identity Watch|date=January 28, 2015|access-date=2019-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20181105215230/https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|archive-date=2018-11-05|url-status=dead|df=|archivedate=2018-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181105215230/https://genderidentitywatch.com/the-erasure-of-lesbians/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Fleming|first1=Pippa|title=The gender-identity movement undermines lesbians |url=https://www.economist.com/open-future/2018/07/03/the-gender-identity-movement-undermines-lesbians|work=[[The Economist]]|date=July 3, 2018}}
* {{cite web|last1=Heuchan|first1=Claire|title=Lezbehonest about Queer Politics Erasing Lesbian Women|url=https://sisteroutrider.wordpress.com/2017/02/22/lezbehonest-about-queer-politics-erasing-lesbian-women/|website=Sister Outrider|date=February 22, 2017}} (''Sister Outrider'' received the 2016 Best Blog award from [https://web.archive.org/web/20190421103135/https://www.edinburghguide.com/news/activism/17659-winnersannouncedforthewritetoendviolenceagainstwomenawards2016  Write to End Violence Against Women].)
* {{cite web|last1=Heuchan|first1=Claire|title=Stonewall Calls Police on Lesbian Protesters, Further Dividing the LGBT Movement|url=https://www.afterellen.com/general-news/569593-stonewall-calls-police-on-lesbian-protesters-further-dividing-the-lgbt-movement|website=[[AfterEllen]]|date=May 2, 2019}}
* {{cite news|last1=Kirkup|first1=James|title=The silencing of the lesbians|url=https://blogs.spectator.co.uk/2018/05/the-silencing-of-the-lesbians/|work=[[The Spectator]]|date=16 May 2018|access-date=17 September 2019|archivedate=14 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191214035433/https://blogs.spectator.co.uk/2018/05/the-silencing-of-the-lesbians/|deadurl=yes}}
* {{cite magazine|last1=Levy|first1=Ariel|title=Lesbian Nation|url=https://www.newyorker.com/magazine/2009/03/02/lesbian-nation|magazine=[[The New Yorker]]|date=March 2, 2009}}
* {{cite web|last1=Morris|first1=Bonnie J.|title=Dyke Culture and the Disappearing L|url=http://www.slate.com/blogs/outward/2016/12/22/disappearing_lesbians_and_the_need_to_preserve_dyke_culture.html|website=Outward|publisher=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=December 22, 2016}}
* {{cite web|last1=Obinwanne|first1=Ashley|title=Why I'm a Lesbian (Not Queer)|url=http://lesbiansovereverything.com/why-im-a-lesbian-not-queer/|website=Lesbians Over Everything|date=April 18, 2016}}
* {{cite web|last1=OLOC Boston (Old Lesbians Organizing for Change)|title=Erasing Lesbians|url=https://www.theproudtrust.org/resources/research-and-guidance-by-other-organisations/lesbian-erasure-oloc-boston/|website=The Proud Trust|date=2016|access-date=2019-09-17|archivedate=2019-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622150502/https://www.theproudtrust.org/resources/research-and-guidance-by-other-organisations/lesbian-erasure-oloc-boston/|deadurl=yes}}
* {{cite news|last1=Trebay|first1=Guy|title=The Subtle Power of Lesbian Style|url=https://www.nytimes.com/2004/06/27/style/the-subtle-power-of-lesbian-style.html|work=[[The New York Times]]|date=June 27, 2004}}

; গ্ৰন্থ, পত্ৰিকা আদি
* {{cite book|editor1-last=[[Ruth Barrett|Barrett]]|editor1-first=Ruth|title=Female Erasure: What You Need To Know About Gender Politics' War on Women, the Female Sex and Human Rights|date=2016|publisher=Tidal Time Publishing|location=California|edition=1st|isbn=978-0997146707}}
* {{cite book|last1=[[Terry Castle|Castle]]|first1=Terry|title=The Apparitional Lesbian: Female Homosexuality and Modern Culture|date=1995|publisher=[[Columbia University Press]]|edition=1st|isbn=0-231-07652-5}}
* {{cite book|editor1-last=Cogan|editor1-first=Jeanine C.|editor2-last=Erickson|editor2-first=Joanie M.|title=Lesbians, Levis and Lipstick: The Meaning of Beauty in Our Lives|date=1999|publisher=[[The Haworth Press]]|isbn=0-7890-0661-8}}
* {{cite book|editor1-last=Cooper|editor1-first=Sara E.|title=Lesbian Images in International Popular Culture|date=2010|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1560237969}}
* {{cite book|editor1-last=Jay|editor1-first=Karla|title=Dyke Life: From Growing Up To Growing Old, A Celebration Of The Lesbian Experience|date=1995|publisher=[[Basic Books]]|isbn=978-0465039074|url=https://archive.org/details/dykelifefromgrow00jayk}}
* {{cite book|last1=[[Sheila Jeffreys|Jeffreys]]|first1=Sheila|title=Unpacking Queer Politics: A Lesbian Feminist Perspective|date=2003|publisher=[[Polity (publisher)|Polity]]|edition=1st|isbn=978-0745628370|url=https://archive.org/details/unpackingqueerpo00jeff}}
* {{cite journal|last1=Katz|first1=Sue|title=Working class dykes: class conflict in the lesbian/feminist movements in the 1970s|journal=The Sixties: A Journal of History, Politics and Culture|date=2017|volume=10|issue=2|pages=281–289|publisher=[[Routledge]]|issn=1754-1328|doi=10.1080/17541328.2017.1378512}}
* {{cite book|last1=Kennedy|first1=Elizabeth Lapovsky|last2=Davis|first2=Madeline D.|title=Boots of Leather, Slippers of Gold: The History of a Lesbian Community|date=1993|publisher=[[Routledge]]|isbn=0-415-90293-2|url=https://archive.org/details/bootsofleathersl00kenn_0}}
* {{cite book|last1=Lowey|first1=Robin|title=Game Changers: Lesbians You Should Know About|date=2017|publisher=Epochalips Books|edition=1st|isbn=978-1532353710|oclc=1049175226}}
* {{cite book|editor1-last=McHugh|editor1-first=Kathleen A.|editor2-last=Johnson-Grau|editor2-first=Brenda|editor3-last=Sher|editor3-first=Ben Raphael|title=The June L. Mazer Lesbian Archives: Making Invisible Histories Visible|url=https://archive.org/details/MakingInvisibleHistoriesVisibleTheJuneL.MazerLesbianArchive|date=2014|publisher=[[UCLA Center for the Study of Women]] ([[Regents of the University of California]])|isbn=978-0-615-99084-2}}
* {{cite book|last1=Millward|first1=Liz|last2=Dodd|first2=Janice G.|last3=Fubara-Manuel|first3=Irene|title=Killing Off the Lesbians: A Symbolic Annihilation on Film and Television|date=2017|publisher=[[McFarland &amp; Company]]|location=Jefferson, North Carolina|isbn=978-1476668161}}
* {{cite book|last1=Morris|first1=Bonnie J.|title=The Disappearing L: Erasure of Lesbian Spaces and Culture|date=2016|publisher=[[SUNY Press]]|edition=1st|isbn=978-1-4384-6177-9|url=http://www.sunypress.edu/p-6263-the-disappearing-l.aspx}}
* {{cite book|last1=Myers|first1=JoAnne|title=The A to Z of the Lesbian Liberation Movement: Still the Rage (The A to Z Guide Series, No. 73)|date=2003|publisher=[[The Scarecrow Press]]|location=Lanham, Maryland|edition=1st|isbn=978-0-8108-6811-3|url=https://rowman.com/ISBN/9780810863279/The-A-to-Z-of-the-Lesbian-Liberation-Movement-Still-the-Rage|access-date=2019-09-17|archivedate=2018-07-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180730131454/https://rowman.com/ISBN/9780810863279/The-A-to-Z-of-the-Lesbian-Liberation-Movement-Still-the-Rage}} (Original U.S. copyright is 2003.)
* {{cite book|last1=Richards|first1=Dell|title=Lesbian Lists: A Look at Lesbian Culture, History, and Personalities|date=1990|publisher=[[Alyson Publications]]|edition=1st|isbn=155583163X|url=https://archive.org/details/lesbianlistslook00rich_0}}

; শ্ৰাব্য সংযোগ
* {{cite web|author=Guy Raz|title='Late-Life Lesbians' Reveal Fluidity Of Sexuality|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=129050832|website=[[All Things Considered]]|publisher=[[NPR]]|date=August 7, 2010}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|Lesbianism}}
{{wikiquote}}
{{Wiktionary|lesbian|Lesbian|lesbianism}}
* [https://curlie.org//Society/Gay,_Lesbian,_and_Bisexual/Lesbian  ''Lesbian''] at Curlie.org
* [https://www.lesbianmedia.tv  ''Lesbian'' Media]
* [http://lesbiansovereverything.com/  Lesbians Over Everything]

[[শ্ৰেণী:যৌন অভিমুখিতা]]
[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি]]
[[শ্ৰেণী:সমকামিতা]]</text>
      <sha1>bg6jcvutkxcm2pytgz6ol7jsg98b8m2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ব্লগাৰ (সেৱা)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60168</id>
    <revision>
      <id>517143</id>
      <parentid>509944</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:27:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 4 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517143</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12098" sha1="ifhb66u46qiaapnwz9y2zufwlvadtld" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox website
| name = ব্লগাৰ
| logo = [[File:Blogger icon 2017.svg|90px|Blogger logo]]
| caption = Blogger logo.
| type = [[ব্লগ হোষ্ট]]
| language =
| owner = [[গুগল]]
| revenue =
| url = {{URL|https://www.blogger.com/}}
| alexa = {{alexa|down|231|{{as of|2020|04|14|alt=April 2020|df=US}}|inline=y}}&lt;ref name=&quot;alexa&quot;&gt;{{cite web |title=blogger.com Competitive Analysis, Marketing Mix and Traffic - Alexa |url=https://www.alexa.com/siteinfo/blogger.com |website=www.alexa.com |accessdate=১৩ মে ২০২০ |archivedate=2017-11-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171128161435/https://www.alexa.com/siteinfo/blogger.com |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
| commercial = প্ৰচলিত
| registration = বিনামূলীয়া, বিকল্প
| launch_date = {{Start date and age|1999|8|23}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.blogger.com/about |title=The Story of Blogger |publisher=Blogger.com |date=মে ১৩, ২০২০ |accessdate=১৩ মে ২০২০}}&lt;/ref&gt;
| current_status = সক্ৰিয়
| programming_language = [[পাইথন]]&lt;ref name=&quot;roadchap&quot;&gt;{{cite web|url=http://rogchap.com/2011/09/06/top-40-website-programming-languages/|title=Top 40 Website Programming Languages|work=roadchap.com|author=Roger Chapman|accessdate=মে ১৩, ২০২০ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110927184557/http://rogchap.com/2011/09/06/top-40-website-programming-languages/ |archivedate=মে ১৩, ২০২০ |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
}}
'''ব্লগাৰ''' ({{Lang-en|Blogger}}; পূৰ্বৰ নাম: ব্লগস্পট; {{Lang|en|Blogspot}}) হৈছে ১৯৯৯ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এখন আমেৰিকান অনলাইন সামগ্ৰী পৰিচালনা চিষ্টেম যিয়ে ইয়াৰ ব্যৱহাৰকাৰীসকলক সময় ষ্টাম্পযুক্ত প্ৰৱেশৰ সৈতে ব্লগ লিখিবলৈ সক্ষম কৰে। পাইৰা লেবছে ইয়াক বিকশিত কৰিছিল, আৰু ২০০৩ চনত [[গুগল]]ে ইয়াক অধিগ্ৰহণ কৰে। গুগলে এই ব্লগসমূহ host কৰে, যিবোৰ '''blogspot.com''' ৰ এটা উপডমেইনৰ জৰিয়তে প্ৰৱেশ কৰিব পৰা যায়। ড'মেইন নেম চিষ্টেম (DNS) ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি, ব্যৱহাৰকাৰীৰ নিজৰ মালিকানাধীন কাষ্টম ড'মেইন (যেনে www.example.com) ৰ পৰা এই ব্লগসমূহত প্ৰৱেশ কৰিব পৰা যায়।&lt;ref name=&quot;story&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://support.google.com/blogger/answer/1233387|title=Set up a custom domain - Blogger Help|website=support.google.com|language=en|access-date=June 2, 2018|archive-date=October 25, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191025104334/https://support.google.com/blogger/answer/1233387|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://buzz.blogger.com/2015/01/custom-domains-for-your-blog-made-easy_13.html|title=Custom domains for your blog made easy|publisher=buzz.blogger.com|access-date=January 13, 2015|archive-date=January 18, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150118185503/http://buzz.blogger.com/2015/01/custom-domains-for-your-blog-made-easy_13.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; এজন ব্যৱহাৰকাৰীৰ প্ৰতিটো একাউণ্টত ১০০টালৈকে ব্লগ বা ৱেবছাইট থাকিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://support.google.com/blogger/answer/42348?hl=en|title=the limits on my Blogger account|access-date=January 8, 2014|archive-date=January 8, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140108062334/https://support.google.com/blogger/answer/42348?hl=en|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ব্লগাৰে ব্যৱহাৰকাৰীসকলক ২০১০ চনৰ ১ মে'লৈকে ফাইল স্থানান্তৰ প্ৰট'কল (FTP)ৰ জৰিয়তে নিজৰ ৱেব হ'ষ্টিং চাৰ্ভাৰলৈ ব্লগ আৰু ৱেবছাইট প্ৰকাশ কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছিল। তাৰ পিছত, সেই সকলো ব্লগ আৰু ৱেবছাইটক blogspot.com-ৰ উপডমেইনলৈ পুনঃনিৰ্দেশ কৰা হৈছিল বা নিজৰ ডমেইনৰ মাধ্যমে গুগলৰ চাৰ্ভাৰলৈ পুনঃনিৰ্দেশ কৰিবলগীয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Important Note to FTP Users|url=https://blogger.googleblog.com/2010/01/important-note-to-ftp-users.html|url-status=live|access-date=December 25, 2011|publisher=Official Blogger Blog|archive-url=https://web.archive.org/web/20160906223017/https://blogger.googleblog.com/2010/01/important-note-to-ftp-users.html |archive-date=September 6, 2016 }}&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস ==
ব্লগাৰ হ'ল এটা ব্লগ প্ৰকাশনা সেৱা, যি Pyra Labs-এ ১৯৯৯ চনত আৰম্ভ কৰিছিল। ই ব্লগিং বিশ্বত প্ৰথম ব্যৱহৃত এখন জনপ্ৰিয় প্লেটফৰ্ম। ২০০৩ চনত গুগলে এই সেৱাটো অধিগ্ৰহণ কৰে, আৰু তাৰ পাছৰে পৰা ইয়াক নানা ধৰণে উন্নত কৰা হয়। গুগলে ইয়াৰ ইণ্টাৰফেইচ উন্নত কৰা আৰু Gmail-ক অনুৰূপ লগইন ব্যৱস্থা সংযোগ কৰা দেখা যায়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=A Brief History of Blogger|url=https://www.blogherald.com/2007/02/23/a-brief-history-of-blogger/|website=The Blog Herald|date=February 23, 2007|access-date=May 18, 2025}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== উপলব্ধ ডিজাইনসমূহ ==
ব্লগাৰে ব্যৱহাৰকাৰীসকলক বহু সংখ্যক প্ৰি-ডিজাইন কৰা টেমপ্লেট প্ৰদান কৰে, যিবোৰক ব্যক্তিগতকৰণ কৰিব পৰা যায়। ২০০৬ চনত ব্লগাৰে নতুন টেমপ্লেট সম্পাদনা ব্যৱস্থা আৰম্ভ কৰে, যাৰ জৰিয়তে ব্যৱহাৰকাৰীয়ে drag-and-drop-ৰ জৰিয়তে উপাদানসমূহ সংযোগ বা পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=New Blogger Templates Launched|url=https://www.blogger.com/blog/post-edit.g?blogID=xxx&amp;postID=yyy|website=Blogger Buzz|date=August 14, 2006|access-date=May 18, 2025}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== একত্ৰিকৰণ ==
গুগলে ব্লগাৰক নিজৰ অন্য সেৱাসমূহৰ সৈতে একত্ৰিত কৰিছিল। বিশেষকৈ Google AdSense, Google Analytics, আৰু Google Drive লগত সংযুক্ত কৰি, ব্লগিং অভিজ্ঞতা উন্নত কৰা হৈছে। Gmail-এ লগিন কৰি ব্লগাৰ ব্যৱহাৰ কৰা সুবিধাও উপলব্ধ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Google Integrates Blogger With Its Suite of Services|url=https://techcrunch.com/2009/04/15/google-integration-blogger/|website=TechCrunch|date=April 15, 2009|access-date=May 18, 2025}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== অৱৰোধ ==
বিভিন্ন দেশত ব্লগাৰ সেৱা বিভিন্ন সময়ত অৱৰোধ কৰা হৈছে। ২০০৬ চনত ভাৰত চৰকাৰে ব্লগাৰৰ কিছু ব্লগ অৱৰোধ কৰিছিল। তেনেদৰে পাকিস্তান, ইৰান, আৰু চীনত ব্লগাৰ পূৰ্ণৰূপে বা আংশিকভাৱে নিষিদ্ধ কৰা হৈছে। এই অৱৰোধ সাধাৰণতে ৰাজনৈতিক কাৰণত বা চেন্সৰশ্বিপ নীতি অনুসৰি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite news|title=India Blocks Some Blog Sites|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/5193282.stm|publisher=BBC News|date=July 17, 2006|access-date=May 18, 2025}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==সমৰ্থন==
অফিচিয়েল ছাপৰ্ট চেনেলটো হ’ল ব্লগাৰ প্ৰডাক্ট ফ’ৰাম।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://productforums.google.com/forum/#!categories/blogger |title=Google Discussiegroepen |access-date=January 31, 2013 |archive-date=December 3, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181203081016/https://productforums.google.com/forum/#!categories/blogger |url-status=live }}&lt;/ref&gt; [[গুগল]] গ্ৰুপ ব্যৱহাৰ কৰি প্ৰদান কৰা এই অনলাইন আলোচনা মঞ্চই বিভিন্ন অভিজ্ঞতাৰ ব্লগাৰ ব্যৱহাৰকাৰীসকলক সেৱা আগবঢ়ায় আৰু গুগলৰ কৰ্মচাৰীৰ পৰা কিছু নিৰীক্ষণ লাভ কৰে। পূৰ্বতে &quot;শীৰ্ষ অৱদানকাৰী&quot; নামেৰে জনাজাত &quot;প্ৰডাক্ট এক্সপাৰ্ট&quot; হৈছে গুগলৰ কৰ্মচাৰীয়ে মনোনীত কৰা সম্প্ৰদায়ৰ সদস্য যিয়ে আলোচনা পৰিচালনা কৰা আৰু গুগলৰ কৰ্মচাৰীৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ প্ৰৱেশকে ধৰি অতিৰিক্ত বিশেষাধিকাৰ লাভ কৰে। প্ৰায় সকলো সময়তে কোনো শীৰ্ষ অৱদানকাৰী বা আন জ্ঞানী ব্যক্তিয়ে মঞ্চখন পঢ়ি থকাৰ সম্ভাৱনা আছে।

কিছুমান শীৰ্ষ অৱদানকাৰীকে ধৰি কেইবাজনো লোকে ব্যক্তিগত ব্লগ চলায় য'ত তেওঁলোকে পৰামৰ্শ দিয়ে আৰু সাধাৰণ সমস্যাৰ বিষয়ে তথ্য পোষ্ট কৰে।

ষ্টেক এক্সচেঞ্জৰ ৱেব এপ্লিকেচন ফ'ৰামত &quot;ব্লগাৰ&quot;ৰ বাবে এটা টেগ আছে, যিটো ব্লগাৰকে ধৰি বিভিন্ন ব্লগিং প্লেটফৰ্মৰ বিষয়ে প্ৰশ্নৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://webapps.stackexchange.com/|title=Web Applications Stack Exchange|access-date=June 18, 2014|archive-date=June 18, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140618130757/http://webapps.stackexchange.com/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==লগতে চাওক==
* [[ব্লগ]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

[[শ্ৰেণী:ৱেবছাইট]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্টাৰনেট]]</text>
      <sha1>ifhb66u46qiaapnwz9y2zufwlvadtld</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ধুবুৰী-ফুলবাৰী দলং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>62563</id>
    <revision>
      <id>517364</id>
      <parentid>408810</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:36:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Dhubri_Phulbari_Bridge_Screenshot.png|Dhubri_Phulbari_Bridge_Screenshot.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: not original work of the user, screenshot from non</comment>
      <origin>517364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4725" sha1="rlwc5zkgg9pr4j80mdvtiren453keow" xml:space="preserve">{{Infobox bridge
| bridge_name = ধুবুৰী-ফুলবাৰী দলং
| image =
| image_size = 300 px
| alt =
| caption =
| official_name =
| other_name =
| carries =
| crosses =
| locale =
| owner =
| maint = [[উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে]]
| id =
| architect =
| designer =
| engineering =
| design =
| material =
| length =প্ৰায় ২০ কিলোমিটাৰ
| width =
| height =
| mainspan =
| spans =
| pierswater =
| load =
| clearance =
| below =
| life =
| builder = জাপান আন্তঃৰ্জাতিক সহযোগী সংস্থা
| fabricator =
| begin =
| complete =
| cost =Rs. ৪৯৯৭ কোটি
| open =
| inaugurated =
| toll =
| traffic =
| preceded =
| followed =
| heritage =
| collapsed =
| closed =
| replaces =
| map_cue =
| map_image =
| map_alt =
| map_text =
| map_width =
| coordinates =
| lat =
| long =
| references =
| extra =
}}
'''ধুবুৰী-ফুলবাৰী দলং''' হৈছে [[উত্তৰ-পূব ভাৰত]]ৰ [[অসম]] আৰু [[মেঘালয়|মেঘালয়ৰ]] মাজেৰে বৈ যোৱা [[ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদ|ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদৰ]] ওপৰত নিৰ্মাণাধীন এখন দলং।&lt;ref name=&quot;Topic: Dhubri-Phulbari bridge&quot;&gt;{{cite web | url=https://theprint.in/tag/dhubri-phulbari-bridge/ | title=India’s longest bridge set to come up between Assam &amp; Meghalaya, impact millions of lives | publisher=theprint.in | accessdate=19 August 2020 | author=Ifrah Mufti}}&lt;/ref&gt;

ধুবুৰী-ফুলবাৰী দলংখন ২০২৬–২৭ চনৰ ভিতৰত সমাপ্ত কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে, এয়া নদীৰ ওপৰত [[ভাৰত]]ৰ দীৰ্ঘতম দলং আৰু ইয়াৰ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ১৯ কিলোমিটাৰতকৈ বেছি। বাংলাদেশ সীমান্তৰ নিচেই ওচৰত অৱস্থিত এই নিৰ্মাণাধীন দলংখন [[অসম]]ৰ [[ধুবুৰী জিলা|ধুবুৰীৰ]] সৈতে [[মেঘালয়|মেঘালয়ৰ]] [[ফুলবাৰী]]ৰ লগত সংযুক্ত কৰিব, যিটো ১২৭ বি নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাই পথৰ এক বিচ্ছিন্ন সংযোগ। সামৰিক কাম-কাজ ২০১৯-২০২০ ত আৰম্ভ হয়।&lt;ref name=&quot;Dhubri-Phulbari Bridge1&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.m.jagranjosh.com/|title=Dhubri Fulbari Bridge Abou|publisher=jagranjosh.com|accessdate=25 January 2022|archivedate=24 January 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220124202418/https://m.jagranjosh.com/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DPR for 12.6-km Dhubri-Phulbari bridge submitted https://www.sentinelassam.com/top-headlines/dpr-for-12-6-km-dhubri-phulbari-bridge-submitted/?infinitescroll=1 &quot;&gt;{{cite web | url=https://www.sentinelassam.com/top-headlines/dpr-for-12-6-km-dhubri-phulbari-bridge-submitted/?infinitescroll=1 | title=DPR for 12.6-km Dhubri-Phulbari bridge submitted https://www.sentinelassam.com/top-headlines/dpr-for-12-6-km-dhubri-phulbari-bridge-submitted/?infinitescroll=1 | publisher=sentinelassam.com | date=Sentinel Digital Desk https://www.sentinelassam.com/top-headlines/dpr-for-12-6-km-dhubri-phulbari-bridge-submitted/?infinitescroll=1 | accessdate=19 August 2020}}&lt;/ref&gt; এই দলঙৰ কাম [[জাপান আন্তৰ্জাতিক সহযোগিতা সংস্থা]]ৰ দ্বাৰা অৰ্থায়ন কৰা হৈ আছে আৰু এইটো এনএইচআইডিচিএল-ৰ দ্বাৰা কাৰ্যকৰ কৰা হ’ব। এইখন ভাৰতৰ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদৰ ওপৰত প্ৰস্তাৱিত ৬খন দলংৰ মাজত এখন৷&lt;ref&gt;[https://www.thehindu.com/news/national/other-states/fencing-to-be-over-by-december-sonowal/article23982592.ece Fencing to be over by December: Sonowal]&lt;/ref&gt;
[[File:Dhubri Phulbari Bridge Workshop.jpg|thumb|ধুবুৰী ফুলবাৰী দলংৰ কৰ্মশাল]]

== বৈশিষ্ট্য ==

* দৈৰ্ঘ্য: ১৯.৩ কিঃমিঃ
* ভাৰতৰ দীৰ্ঘতম দলং

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
{{reflist}}
{{Bridges over the Brahmaputra river}}

[[শ্ৰেণী:ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ ওপৰত দলং]]</text>
      <sha1>rlwc5zkgg9pr4j80mdvtiren453keow</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হাৰ্ভি জে. অল্টাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63587</id>
    <revision>
      <id>517246</id>
      <parentid>463817</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T01:55:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517246</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24049" sha1="2g6dlmwahshxbtjtporw3etj9qgo1qe" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
|name = হাৰ্ভি জে. অল্টাৰ
|image = Harvey J. Alter.jpeg
|birth_name = হাৰ্ভি জেমছ অল্টাৰ
|birth_date = {{birth date and age|1935|9|12}}
|birth_place = [[নিউয়ৰ্ক]], নিউয়ৰ্ক, [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]
|death_date =
|death_place =
|fields = ভাইৰ'লজি
|education = ৰচেষ্টাৰ বিশ্ববিদ্যালয় (বিএ, এমডি)
|known_for = [[হেপাটাইটিছ চি]]
|awards = কাৰ্ল লেণ্ডষ্টেইনাৰ মেমৰিয়েল বঁটা (১৯৯২)&lt;br /&gt;লাস্কাৰ বঁটা (২০০০)&lt;br /&gt;গেৰ্ন্দাৰ ফাউণ্ডেচন আন্তৰ্জাতিক বঁটা (২০১৩)&lt;br /&gt; চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ [[নোবেল বঁটা]]
}}
'''হাৰ্ভি জেমছ অল্টাৰ''' ({{Lang-en|Harvey James Alter}}; জন্ম: ১২ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৩৫) এগৰাকী আমেৰিকান চিকিৎসা গৱেষক, ভাইৰাছবিদ আৰু চিকিৎসক। তেওঁক [[হেপাটাইটিছ চি]] ভাইৰাছৰ আৱিষ্কাৰৰ বাবে বিশেষভাবে জনা যায়।&lt;ref name=&quot;HarrisHarris2013&quot;&gt;{{cite book|author1=McHenry Harris|author2=Randall E. Harris|title=Epidemiology of Chronic Disease|url=https://books.google.com/books?id=KJLEIvX4wzoC|year=2013|publisher=Jones &amp; Bartlett Publishers|isbn=978-0-7637-8047-0}}&lt;/ref&gt; তেওঁ বেথচাদা, মেৰিলেণ্ডত অৱস্থিত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ ৱাৰেন গ্ৰাণ্ট মেগনাছন ক্লিনিকেল চেণ্টাৰৰ পূৰ্বৰ প্ৰধান আৰু সংক্ৰামক ৰোগ অধ্যয়ন বিভাগৰ গৱেষণাৰ বাবে সহযোগী পৰিচালক আছিল। ১৯৭০ৰ মাজভাগত অল্টাৰ আৰু তেওঁৰ গৱেষণা দলে প্ৰদৰ্শন কৰিছিল যে বেছিভাগ সঞ্চাৰৰ পিছৰ হেপাটাইটিছ কেতবোৰ [[হেপাটাইটিছ এ]] বা [[হেপাটাইটিছ বি]] ভাইৰাছৰ বাবে হোৱা নাছিল। স্বতন্ত্ৰভাৱে কাম কৰি আমেৰিকাৰ খাদ্য আৰু ঔষধ প্ৰশাসনৰ বিজ্ঞানী অল্টাৰ আৰু এৱাৰ্ড টেবৰে চিমপাঞ্জীৰ দেহত সঞ্চাৰণ অধ্যয়নৰ যোগেৰে প্ৰমাণ কৰিছিল যে আৰম্ভণিতে &quot;নন-এ, নন-বি হেপাটাইটিছ&quot; নামৰ এক নতুন প্ৰকাৰৰ হেপাটাইটিছৰ ফলত সংক্ৰমণ হৈছিল আৰু সৃষ্টিকাৰী এজেণ্টটো সম্ভৱতঃ ভাইৰাছ আছিল।
এই কামৰ ফলত অৱশেষত ১৯৮৮ চনত [[হেপাটাইটিছ চি]] ভাইৰাছৰ আৱিষ্কাৰ হয়।&lt;ref name=&quot;HarrisHarris2013&quot; /&gt; ২০২০ চনত তেওঁক [[চাৰ্লছ এম. ৰাইচ]] আৰু [[মাইকেল হাউটন]]ৰ সৈতে &quot;[[হেপাটাইটিছ চি]] ভাইৰাছৰ আৱিষ্কাৰৰ বাবে&quot; চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ [[নোবেল বঁটা]] প্ৰদান কৰা হৈছিল।

[[হেপাটাইটিছ চি]]ৰ সৃষ্টি কৰা ভাইৰাছটো আৱিষ্কাৰ কৰাৰ বাবে অল্টাৰে গৱেষণাৰ বাবে স্বীকৃতি লাভ কৰে। তেওঁ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰী ৰাজহুৱা স্বাস্থ্য সেৱাত প্ৰদান কৰা সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা বিশেষ সেৱা পদক আৰু ২০০০ চনত ক্লিনিকেল চিকিৎসা গৱেষণাৰ বাবে এলবাৰ্ট লাস্কাৰ বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=lasker1&gt;[http://www.laskerfoundation.org/awards/library/2000clinical.shtml The Lasker Foundation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080225184627/http://www.laskerfoundation.org/awards/library/2000clinical.shtml |date=February 25, 2008 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=CurriculumVitae&gt;{{Cite web |url=http://www.laskerfoundation.org/awards/library/2000clinical_alter_cv.shtml |title=Harvey J. Alter Curriculum Vitae |access-date=April 21, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20050904155144/http://www.laskerfoundation.org/awards/library/2000clinical_alter_cv.shtml |archive-date=September 4, 2005 |url-status=dead |archivedate=September 4, 2005 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050904155144/http://www.laskerfoundation.org/awards/library/2000clinical_alter_cv.shtml |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
১৯৩৫ চনৰ ১২ ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখে [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ [[নিউয়ৰ্ক]]ৰ [[ইহুদী ধৰ্ম|ইহুদী]] পৰিয়ালত হাৰ্ভি জেমছ অল্টাৰৰ জন্ম হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Press release&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cc.nih.gov/about/news/press_room/2000/09_21_00_alteraward.html|title=NIH Clinical Center scientist a Lasker Award recipient|last=Henrichsen|first=Colleen|date=September 21, 2000|work=Press release|publisher=NIH|accessdate=October 20, 2009|archivedate=October 16, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201016075749/https://www.cc.nih.gov/about/news/press_room/2000/09_21_00_alteraward.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite journal|last=Alter|first=Harvey J.|date=2014|title=The road not taken or how I learned to love the liver: A personal perspective on hepatitis history|url=https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/hep.26787|journal=Hepatology|language=en|volume=59|issue=1|pages=4–12|doi=10.1002/hep.26787|pmid=24123147|s2cid=30040670|issn=1527-3350}}&lt;/ref&gt; তেওঁ নিউয়ৰ্কৰ ৰচেষ্টাৰত অৱস্থিত ৰছচেষ্টাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ১৯৫৬ চনত কলাৰ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ১৯৬০ চনত অল্টাৰে ৰচেষ্টাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা চিকিৎসা শাস্ত্ৰত ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|date=October 5, 2020|title=Rochester graduate awarded 2020 Nobel Prize for 'landmark achievement' against hepatitis|url=http://www.rochester.edu/newscenter/rochester-graduate-awarded-nobel-prize-for-landmark-achievement-against-hepatitis-454322/|access-date=October 5, 2020|website=NewsCenter|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Freile|first=Victoria E.|date=October 6, 2020|title=UR graduate Harvey Alter awarded Nobel Prize in fight against Hepatitis|url=https://www.democratandchronicle.com/story/news/2020/10/05/ur-graduate-harvey-alter-awarded-nobel-prize-2020-hepatitis-c/3621907001/|url-status=live|access-date=October 6, 2020|website=Democrat and Chronicle|language=en-US}}&lt;/ref&gt; তাৰপিছত তেওঁ ষ্ট্ৰং মেমৰিয়েলত আৱাসিক চিকিৎসক হিচাপে কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰে। অল্টাৰৰ স্নাতকোত্তৰ প্ৰশিক্ষণত ১৯৬১ চনৰ ডিচেম্বৰৰ পৰা ১৯৬৪ চনৰ জুন মাহলৈ মেৰিলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানত নিদানিক সহযোগী হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Alter|first=Harvey J.|date=2014|title=The road not taken or how I learned to love the liver: A personal perspective on hepatitis history|url=https://aasldpubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/hep.26787|journal=Hepatology|language=en|volume=59|issue=1|pages=4–12|doi=10.1002/hep.26787|issn=1527-3350}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|last=National Institutes of Health (U.S.). Clinical Center|url=http://archive.org/details/reportofprograma196364nat|title=Report of program activities : National Institutes of Health. Clinical Center|date=1958|publisher=Bethesda, Md. : The Center|others=NIH Library}}&lt;/ref&gt; তাৰপিছত তেওঁ ১৯৬৪ চনৰ জুলাইৰ পৰা ১৯৬৫ চনৰ জুনলৈ ৱাছিংটন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চিকিৎসালয় তন্ত্ৰত আৱাসিক চিকিৎসক হিচাপে কাম কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Alter|first=Harvey J.|last2=Klein|first2=Harvey G.|date=2008-10-01|title=The hazards of blood transfusion in historical perspective|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2962447/|journal=Blood|volume=112|issue=7|pages=2617–2626|doi=10.1182/blood-2008-07-077370|issn=0006-4971|pmc=2962447|pmid=18809775}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ১৯৬৫ চনৰৰ জুলাই মাহৰ পৰা পৰা ১৯৬৬ চনৰ জুন মাহলৈ ৱাছিংটন ডি.চি.ত অৱস্থিত জৰ্জটাউন বিশ্ববিদ্যালয় চিকিৎসালয় হিমাট'লজি বিভাগৰ সহযোগী হিচাপে কাম কৰে।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt;

==কৰ্মজীৱন==
অল্টাৰৰ ওচৰত কলম্বিয়া জিলায়ে জাৰী কৰা চিকিৎসা অনুজ্ঞাপত্ৰ আছে। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ আমেৰিকান ব'ৰ্ড অফ পেথ'লজিৰ পৰা ৰক্ত সঞ্চাৰণৰ প্ৰমাণপত্ৰ প্ৰাপ্ত কৰে। তেওঁ আমেৰিকান কলেজ অফ ফিজিচিয়ানৰ এজন সভ্য।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt; তেওঁৰ অন্যান্য নিযুক্তিসমূহ হ'ল: ১৯৬৬ চনৰ জুলাইৰ পৰা ১৯৬৯ চনৰ জুনলৈ জৰ্জটাউন বিশ্ববিদ্যালয় চিকিৎসালয়ৰ হিমাট'লজি গৱেষণাৰ সঞ্চালক, ১৯৬৯ চনৰ জুলাই মাহৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ ক্লিনিকেল চেণ্টাৰত সঞ্চাৰ ঔষধ বিভাগৰ সংক্ৰামক ৰোগ শাখাৰ জ্যেষ্ঠ অনুসন্ধানকাৰী, ১৯৭২ চনৰ ডিচেম্বৰৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ ক্লিনিকেল চেণ্টাৰত সঞ্চাৰ ঔষধ বিভাগৰ সংক্ৰামক ৰোগ শাখাৰ প্ৰধান আৰু ১৯৮৭ চনৰ জানুৱাৰীৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ ক্লিনিকেল চেণ্টাৰত সঞ্চাৰ ঔষধ বিভাগৰ সংক্ৰামক ৰোগ গৱেষণা শাখাৰ সহযোগী সঞ্চালক প্ৰধান।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt;

তেওঁৰ শৈক্ষিক নিযুক্তি সমূহ হৈছে: জৰ্জটাউন বিশ্ববিদ্যালয় হস্পিটেলত ঔষধৰ নিদানিক সহযোগী অধ্যাপক, টেক্সাচৰ চান এণ্টেনিঅ'ৰ চাউথৱেষ্ট ফাউণ্ডেচন ফৰ বায়মেডিকেল ৰিচাৰ্ছত সহযোগী অধ্যাপক, জৰ্জটাউন বিশ্ববিদ্যালয় হস্পিটেলত ঔষধৰ নিদানিক অধ্যাপক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠানৰ নিদানিক গৱেষণা প্ৰশিক্ষণ কাৰ্য্যসূচীত শিক্ষক।&lt;ref name=CurriculumVitae /&gt;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|title=Principal Investigators|url=https://irp.nih.gov/pi/harvey-alter|access-date=October 5, 2020|website=NIH Intramural Research Program|language=en|archivedate=October 6, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006010321/https://irp.nih.gov/pi/harvey-alter|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://vosizneias.com/2020/10/05/jewish-physician-among-winners-of-nobel-prize-for-medicine/|title=Jewish Physician Among Winners Of Nobel Prize For Medicine|website=Voz Iz Neias|access-date=6 October 2020}}&lt;/ref&gt;

==চিকিৎসা গৱেষণা==
১৯৬৪ চনত এজন যুৱ গৱেষণা কৰ্মী হিচাপে, অল্টাৰে বাৰাউক ব্লুমবাৰ্গৰ সৈতে অষ্ট্ৰেলিয়ান এণ্টিজেন সহ-আৱিষ্কাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;NIH Almanac&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.nih.gov/about/almanac/organization/CC.htm|title=The NIH Almanac|date=June 4, 2009|work=Department of Health and Human Services|publisher=National Institutes of Health|accessdate=October 20, 2009|archivedate=October 4, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131004185730/http://www.nih.gov/about/almanac/organization/CC.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; [[হেপাটাইটিছ বি]] ভাইৰাছ পৃথক কৰাৰ বাবে এই গৱেষণা এক মুখ্য কাৰক হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল। পিছত অল্টাৰে সঞ্চাৰ-সম্পৰ্কিত হেপাটাইটিছৰ বিপদাশংকা হ্ৰাস কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা [[তেজ]]ৰ নমুনা সংৰক্ষণ কৰিবলৈ এটা ক্লিনিকেল চেণ্টাৰ প্ৰকল্পৰ নেতৃত্ব দিছিল। [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]য়ে তেওঁৰ কামৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি তেজ আৰু দাতাৰ পৰীক্ষণ কাৰ্য্যসূচী আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ ফলত হেপাটাইটিছৰ অৱস্থিতি ১৯৭০ চনত ৩০ শতাংশৰ পৰা প্ৰায় ০ লৈ হ্ৰাস হৈছিল।&lt;ref name=nihprofile&gt;{{Cite web |url=http://www.cc.nih.gov/about/profile/docs/11_people.htm |title=2005 NIH profile |access-date=April 21, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060329231135/http://www.cc.nih.gov/about/profile/docs/11_people.htm |archive-date=March 29, 2006 |url-status=dead |archivedate=March 29, 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060329231135/http://www.cc.nih.gov/about/profile/docs/11_people.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

১৯৭০ৰ মাজভাগত অল্টাৰ আৰু তেওঁৰ গৱেষণা দলে প্ৰদৰ্শন কৰিছিল যে বেছিভাগ সঞ্চাৰৰ পিছৰ হেপাটাইটিছ ৰোগ [[হেপাটাইটিছ এ]] আৰু [[হেপাটাইটিছ বি]] ভাইৰাছৰ বাবে হোৱা নাছিল। অল্টাৰে বব পাৰ্ছেলৰ সহযোগত আৰু আন এটা গৱেষণাগাৰৰ এৱাৰ্ড টাবৰ&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Tabor |first1=E. |last2=Gerety |first2=R. J. |last3=Drucker |first3=J. A. |last4=Seeff |first4=L. B. |last5=Hoofnagle |first5=J. H. |last6=Jackson |first6=D. R. |last7=April |first7=M. |last8=Barker |first8=L. F. |last9=Pineda Tamondong |first9=G. |displayauthors=1 |title=Transmission of non A, non B hepatitis from man to chimpanzees |journal=[[The Lancet]] |volume=311 |issue=8062 |pages=463–466 |year=1978 |doi=10.1016/S0140-6736(78)90132-0 |pmid=76018 |s2cid=27675695 }}&lt;/ref&gt; সৈতে একেলগে কাম কৰি চিমপাঞ্জীৰ দেহত সঞ্চাৰণ অধ্যয়নৰ যোগেৰে প্ৰমাণিত কৰে যে এয়া হেপাটাইটিছৰ এক নতুন প্ৰকাৰ। ইয়াক আৰম্ভণিতে &quot;নন-এ, নন-বি হেপাটাইটিছ&quot; বুলি কোৱা হৈছিল আৰু ই মানৱ দেহত সংক্ৰমণৰ সৃষ্টি কৰিছিল। এই গৱেষণাৰ ফলত শেষলৈ [[হেপাটাইটিছ চি]] ভাইৰাছ আৱিষ্কাৰ হৈছিল। ১৯৮৮ চনত অল্টাৰৰ গোটৰ দ্বাৰা এনএএনবিএচ নমুনাৰ সংৰক্ষিত পেনেলত ইয়াৰ উপস্থিতি নিৰূপণ কৰি নতুন হেপাটাইটিছ ভাইৰাছ নিশ্চিত কৰা হৈছিল।&lt;ref name=laskeraward&gt;[http://www.laskerfoundation.org/awards/naturemedicine/Alter.pdf Alter.pdf] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070927230343/http://www.laskerfoundation.org/awards/naturemedicine/Alter.pdf |date=September 27, 2007 }}&lt;/ref&gt; ১৯৮৯ চনৰ এপ্ৰিল মাহত নন-এ, নন-বি ভাইৰাছৰ নাম সলনি কৰি হেপাটাইটিছ চি ভাইৰাছৰ আৱিষ্কাৰ 'চাইন্স' আলোচনীৰ দুটা নিবন্ধত প্ৰকাশিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Abdel-Ghaffar|first=Tawhida Y|last2=Sira|first2=Mostafa M|last3=El Naghi|first3=Suzan|date=2015-12-08|title=Hepatitis C genotype 4: The past, present, and future|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4670951/|journal=World Journal of Hepatology|volume=7|issue=28|pages=2792–2810|doi=10.4254/wjh.v7.i28.2792|issn=1948-5182|pmc=4670951|pmid=26668691}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2496467/|last1=Kuo|first1=G.|last2=Choo|first2=Q. L.|last3=Alter|first3=H. J.|last4=Gitnick|first4=G. L.|title=An assay for circulating antibodies to a major etiologic virus of human non-A, non-B hepatitis| journal=[[Science (journal)|Science]]|issue=1989 Apr 21; 244(4902):362-4|doi=10.1126/science.2496467 |year=1989}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2523562/|last1=Choo|first1=Q. L.|last2=Kuo|first2=G|last3=Weiner|first3=A. J.|last4=Overby |first4=L. R.|title=Isolation of a cDNA clone derived from a blood-borne non-A, non-B viral hepatitis genome|journal=Science|issue=1989 Apr 21; 244(4902):359-62 |year=1989|doi=10.1126/science.2523562}}&lt;/ref&gt;

==বঁটা আৰু সন্মান==
[[File:Dr. Harvey J. Alter (1935- (28926785543).jpg|thumb|২০০০ চনত হাৰ্ভি জে. অল্টাৰ]]
২০০০ চনত অল্টাৰ আৰু [[মাইকেল হাউটন]]ক [[হেপাটাইটিছ চি]] আৱিষ্কাৰৰ বাবে আৰু ৰক্ত স্ক্ৰীণিং পদ্ধতিৰ বিকাশৰ বাবে এলবাৰ্ট লাস্কাৰ নিদানিক চিকিৎসা গৱেষণা বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;lasker1&quot; /&gt; তেওঁৰ চিকিৎসা গৱেষণাৰ বাবে অন্যান্য সন্মানৰ ভিতৰত আছে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চৰকাৰৰ জনস্বাস্থ্য সেৱাত প্ৰদান কৰা সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা বিশেষ সেৱা পদক।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt; তেওঁ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান একাডেমী আৰু ঔষধ প্ৰতিষ্ঠানৰ দুয়োৰে সভ্য নিৰ্বাচিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; ২০০২ চনত তেওঁ ইণ্টাৰনেচনেল ছ'চাইটি অফ ব্লাড ট্ৰেন্সফিউজন প্ৰেচিডেন্সীয়েল এৱাৰ্ড লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;CurriculumVitae&quot; /&gt; ২০০৫ চনত তেওঁ আমেৰিকান কলেজ অফ ফিজিচিয়ান মেডিচিনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিজ্ঞানত উৎকৃষ্ট কামৰ বাবে বঁটা আৰু ইনছেৰমৰ প্ৰথম আন্তৰ্জাতিক পুৰস্কাৰ লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;hmaward&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.hmaward.org.ae/profile.php?id=1849 |title=Prof. Harvey J Alter|website=Sheikh Hamdan Bin Rashid Al Maktoum Award for Medical Sciences |access-date=6 October 2020}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনত তেওঁক [[চাৰ্লছ এম. ৰাইচ]] আৰু [[মাইকেল হাউটন]]ৰ সৈতে &quot;[[হেপাটাইটিছ চি]] ভাইৰাছৰ আৱিষ্কাৰৰ বাবে&quot; চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ [[নোবেল বঁটা]] প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref name=Nobel&gt;{{cite web |title=Press release: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2020 |url=https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2020/press-release/ |publisher=Nobel Foundation |accessdate=October 5, 2020}}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
তেওঁ বাৰবাৰা বেইলীক বিয়া কৰাইছিল। তেওঁলোকৰ দুগৰাকী সন্তান আছে। বৰ্তমান তেওঁ ডিয়েন ডাউলিংৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয় আৰু তেওঁৰ দুই সন্তান লিডিয়া ৰোদিন আৰু এৰিন টৰেছ, আৰু ৯জন নাতি-নাতিনী আছে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

==তথ্য উৎস==
{{ৰেফলিষ্ট}}
{{২০২০ চনৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী}}

[[শ্ৰেণী:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:চিকিৎসাবিদ]]
[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ন'বেল বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>2g6dlmwahshxbtjtporw3etj9qgo1qe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বিদেশত আপোন মানুহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65293</id>
    <revision>
      <id>517133</id>
      <parentid>255214</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:26:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517133</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6916" sha1="c2vdn0iws0lgkamn7xx4222opzdv78v" xml:space="preserve">{{Infobox television
| italic_title = no
| genre = ভ্ৰমণ&lt;br /&gt;সাক্ষাৎকাৰ
| show_name = বিদেশত আপোন মানুহ
| image = [[চিত্ৰ:বিদেশত আপোন মানুহ টাইটেল কাৰ্ড.jpg|250px]]
| creator = চিন্ময় শৰ্মা
| writer = জিমণি চৌধুৰী
| director = মানস অধিকাৰী
| presenter = ববিতা শৰ্মা
| cinematography = মানস অধিকাৰী&lt;br/&gt;চিন্ময় শৰ্মা
| opentheme = মানস হাজৰিকা (সংগীত)&lt;br/&gt;জিমণি চৌধুৰী (কথা)&lt;br/&gt;চাজু (কণ্ঠ)
| executive_producer = চিন্ময় শৰ্মা&lt;br/&gt;ববিতা শৰ্মা
| editor = মানস অধিকাৰী
| country = [[ভাৰত]]
| language = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]
| num_seasons =
| num_episodes = ২৩০&lt;ref name=&quot;yt&quot;/&gt;
| camera = একক কেমেৰা
| runtime = ১৮-২৩ মিনিট
| company = সংগীতা এড্‌ভাৰটাইজিং
| channel = [[গুৱাহাটী দূৰদৰ্শন কেন্দ্ৰ]]
| picture_format = 480i (SDTV)
| audio_format =
| first_run =
| first_aired = ২০০১
| last_aired = ২০০৮
}}
'''বিদেশত আপোন মানুহ''' হৈছে ২০০১ চনৰ পৰা ২০০৮ চনলৈ [[গুৱাহাটী দূৰদৰ্শন কেন্দ্ৰ]]যোগে প্ৰচাৰিত এখন ভ্ৰমণ বিষয়ক ধাৰাবাহিক। ধাৰাবাহিকখনত উপস্থাপিকা [[ববিতা শৰ্মা]]ই বিভিন্ন দেশলৈ ভ্ৰমণ কৰি বিদেশত থকা [[অসমীয়া জাতি|অসমীয়া লোকসকলৰ]] সাক্ষাৎকাৰ গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁলোকৰ জীৱনধাৰা, বিদেশী ভূমিত কৰা সংগ্ৰাম আৰু সফলতা, লগতে দ্বিতীয় প্ৰজন্মৰ অসমীয়াৰ জন্মভূমি আৰু [[অসম]]ৰ প্ৰতি অনুভূতি আদি ধাৰাবাহিকখনত দাঙি ধৰা হৈছিল। ধাৰাবাহিকখনৰ আৰম্ভণি হয় ২০০১ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত [[কানাডা]]ৰ টৰণ্টোত অনুষ্ঠিত অসম সন্মিলনৰ পৰা। ধাৰাবাহিকখনৰ চিত্ৰগ্ৰহণ কানাডা, [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]], [[যুক্তৰাজ্য]], [[ফ্ৰান্স]], [[নেডাৰলেণ্ড]], [[নৰৱে]], [[জাৰ্মানী]], [[নিউজিলেণ্ড]], [[অষ্ট্ৰেলিয়া]], [[ছিংগাপুৰ]], [[থাইলেণ্ড]], [[সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত]] আদিত কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;yt&quot;&gt;{{Cite web |title=About Bidexot Apun Manuh on YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCAw4RrK_40L0f7Hk8y0vIFQ/about |access-date=2020-12-18 |website=www.youtube.com}}&lt;/ref&gt;

==নিৰ্মাণ==
এক সাক্ষাৎকাৰত প্ৰযোজক চিন্ময় শৰ্মাই প্ৰকাশ কৰে যে লণ্ডনত চিত্ৰগ্ৰহণ কৰা [[ভূপেন হাজৰিকা]]ৰ এক সাক্ষাৎকাৰ পাছত তেওঁৰ মনত বিদেশত আপোন মানুহৰ বীজ সূচনা হয়।&lt;ref name=&quot;gplus&quot;&gt;{{Cite magazine |date=January 20-29, 2016 |title=Meet Chinmoy Sharma |magazine=G Plus, Volume 3 Issue 15 |page=17 |url=https://issuu.com/guwahatiplus/docs/g_plus_vol_3_issue_15_web }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
ধাৰাবাহিকখনৰ পৰিচালনা আৰু সম্পাদনা কৰিছিল [[মানস অধিকাৰী]]য়ে, প্ৰযোজনা কৰিছিল চিন্ময় শৰ্মা আৰু ববিতা শৰ্মাই, চিত্ৰনাট্য আৰু শীৰ্ষক গীতটোৰ কথা লিখিছিল [[জিমণি চৌধুৰী]]য়ে। [[চাজু]]ৱে কণ্ঠদান কৰা শীৰ্ষক গীতটোৱে দৰ্শকৰ সমাদৰ লাভ কৰিবৰ সক্ষম হৈছিল।&lt;ref name=&quot;rupali&quot;&gt;{{cite web |last1=Dutta |first1=Reema |title=নিজানত বাৰু এতিয়াও মনত পৰেনে “বিদেশত আপোন মানুহ” |url=https://rupaliparda.com/archives/5732 |website=ৰূপালীপৰ্দা ডট কম |publishdate=২১ ছেপ্টেম্বৰ ২০১৯ |accessdate=১৮ ডিচেম্বৰ ২০২০}}&lt;/ref&gt;

==সম্প্ৰচাৰ==
দেওবাৰে সন্ধিয়া ৭:৩০ বজাত প্ৰচাৰিত এই আধাঘণ্টীয়া ধাৰাবাহিকখনৰ ২৩০টা খণ্ড সম্প্ৰচাৰ হৈছিল।&lt;ref name=&quot;yt&quot;/&gt; গুৱাহাটী দূৰদৰ্শন কেন্দ্ৰত দীৰ্ঘদিন ধৰি সম্প্ৰচাৰিত ধাৰাবাহিকসমূহৰ ভিতৰত এখন হৈছে বিদেশত আপোন মানুহ।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Das |first=Nabina |title=Bobbeeta Sharma: From reel to real |url=https://www.thehindubusinessline.com/blink/meet/bobbeeta-sharma-from-reel-to-real/article8447274.ece |access-date=2020-12-18 |website=@businessline |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Guwahati LS seat: Catfight between Queen Ojah and Bobbeeta Sharma |url=https://nenow.in/north-east-news/assam/guwahati-ls-seat-catfight-between-queen-ojah-and-bobbeeta-sharma.html |access-date=2020-12-18 |website=NORTHEAST NOW |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ২০১৬ চনত [[ৰেঙণি টিভি|ৰেঙণি]] চেনেলযোগে ধাৰাবাহিকখনৰ পুনঃসম্প্ৰচাৰ কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;gplus&quot;/&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
* [[ইউটিউব]]ত [https://www.youtube.com/channel/UCAw4RrK_40L0f7Hk8y0vIFQ বিদেশত আপোন মানুহৰ চেনেল]

[[শ্ৰেণী:অসমীয়া ভাষাৰ দূৰদৰ্শন ধাৰাবাহিক]]</text>
      <sha1>c2vdn0iws0lgkamn7xx4222opzdv78v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰোশনী নাদাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>67220</id>
    <revision>
      <id>517253</id>
      <parentid>455802</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:02:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14698" sha1="jezc7hc7o5tbc08nlq5emf3rsa0wgwj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = ৰোশনী নাদাৰ মালহোত্ৰা
| image = Roshni Nadar.jpg
| birth_name = ৰোশনী নাদাৰ
| birth_date =
| birth_place =
| death_date =
| death_place =
| education = নৰ্থৱেষ্টাৰ্ণ বিশ্ববিদ্যালয়&lt;br&gt;কেললগ স্কুল অফ মেনেজমেণ্ট
| occupation = অধ্যক্ষ, এইচচিএল টেকনলজিছ
| years_active = ২০০৮-বৰ্তমান
| known_for =
| home_town =
| networth =
| title =
| term =
| predecessor =
| successor =
| boards =
| spouse = শিখৰ মালহোত্ৰা
| children = ২
| parents = শিৱ নাদাৰ&lt;br&gt;কিৰণ নাদাৰ
| relations =
| awards =
| website = {{url|https://www.hcltech.com}}
}}
'''ৰোশনী নাদাৰ মালহোত্ৰা''' ({{lang-en|Roshni Nadar Malhotra}}, জন্ম: ১৯৮০/১৯৮১)&lt;ref name=&quot;Forbes profile&quot;&gt;{{cite web |title=Forbes profile: Roshni Nadar Malhotra |url=https://www.forbes.com/profile/roshni-nadar-malhotra/ |website=Forbes |accessdate=16 September 2020}}&lt;/ref&gt; এগৰাকী ভাৰতীয় ব্যৱসায়ী, এইচচিএল টেকনলজিছৰ অধ্যক্ষ আৰু ভাৰতত তালিকাভুক্ত আই টি কোম্পানীৰ নেতৃত্ব দিয়া প্ৰথম মহিলা।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.bloombergquint.com/business/roshni-nadar-malhotra-replaces-shiv-nadar-as-hcl-technologies-chairperson | title=HCL Tech's Roshni Nadar Is First Woman To Lead A Listed IT Company In India | publisher=Bloomberg Quint | date=17 July 2020 | accessdate=17 July 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Roshni Nadar Malhotra, India's Wealthiest Woman, New Chief Of HCL Tech|url=https://www.ndtv.com/business/roshni-nadar-malhotra-indias-wealthiest-woman-roshni-nadar-malhotra-new-chairperson-of-hcl-tech-2264339|access-date=2020-07-17|website=NDTV.com}}&lt;/ref&gt; তেওঁ এইচচিএলৰ প্ৰতিষ্ঠাপক শিৱ নাদাৰৰ একমাত্ৰ সন্তান।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/hcl-gen-next-roshni-nadar-appointed-vice-chairman-of-hcl-tech/articleshow/66335013.cms|title=HCL gen-next Roshni Nadar appointed vice-chairman of HCL Tech - Times of India|website=The Times of India}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত তেওঁ ফৰ্বছৰ বিশ্বৰ ১০০ গৰাকী আটাইতকৈ শক্তিশালী মহিলা তালিকাত ৫৪ তম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.forbes.com/power-women/list/|title=World's Most Powerful Women|work=Forbes|access-date=2019-12-13|language=en}}&lt;/ref&gt; আইআইএফএল ৱেলথ হুৰুণ ইণ্ডিয়া ৰিচ লিষ্ট (২০১৯) অনুসৰি, তেওঁ ভাৰতৰ আটাইতকৈ ধনী মহিলা।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Nair Anand|first1=Shilpa |title=Mukesh Ambani is richest Indian; Roshni Nadar tops list for women: Report|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/mukesh-ambani-is-richest-indian-roshni-nadar-tops-list-for-women-report-119092500731_1.html|work=[Business Standard |date=25 September 2019}}&lt;/ref&gt; ২০২০ চনত তেওঁ ফৰ্বছৰ বিশ্বৰ ১০০ গৰাকী আটাইতকৈ শক্তিশালী মহিলাত ৫৫ তম স্থান লাভ কৰে।

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
ৰোশনী নাদাৰে দিল্লীত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল। দিল্লীৰ বসন্ত ভেলী স্কুলত তেওঁ অধ্যয়ন কৰিছিল। তাৰপিছত তেওঁ ৰেডিঅ/টিভি/চলচ্চিত্ৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি নৰ্থৱেষ্টাৰ্ণ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। তাৰপিছত তেওঁ কেললগ স্কুল অৱ মেনেজমেণ্টৰ পৰা এমবিএ অৰ্জন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news
| url = http://www.thehindubusinessline.com/2009/07/02/stories/2009070250810401.htm
| title = Roshni Nadar made CEO of HCL Corp
| work = The Hindu
| date = 2009-07-02
| accessdate = 2009-07-02
}}&lt;/ref&gt;

==কৰ্মজীৱন==
[[File:Shri Shiv Nadar and Ms Roshni Nadar presenting a cheque of Rs. 4 crore to the Prime Minister, Dr. Manmohan Singh, towards the Prime Minister's National Relief Fund in New Delhi on January 17, 2005.jpg|thumb|[[ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী]] [[মনমোহন সিং|ড॰ মনমোহন সিং]] আৰু শিৱ নাদাৰৰ সৈতে ৰোশনী নাদাৰ]]
এইচচিএলত যোগদান কৰাৰ আগতে তেওঁ প্ৰযোজক হিচাপে বিভিন্ন কোম্পানীত কাম কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/info-tech/The-rise-of-an-heiress-Roshni-Nadar/article20644410.ece|title=The rise of an heiress: Roshni Nadar|last=Singh|first=S. Ronendra|website=@businessline|language=en|access-date=2019-01-03}}&lt;/ref&gt; এইচচিএলত যোগদান কৰাৰ এবছৰৰ ভিতৰত তেওঁ এইচচিএল কৰ্পোৰেচনৰ কাৰ্যবাহী পৰিচালক আৰু মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া বা চিইঅ পদত অধিষ্ঠিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite news|title=5 young guns who will take over top indian companies|url=http://www.rediff.com/money/slide-show/slide-show-1-five-young-guns-who-will-take-over-top-indian-companies/20110217.htm|publisher=Rediff}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;heiress&quot;&gt;{{Cite web|url=http://theindianrepublic.com/|title=Theindianrepublic.com &amp;#124; Netticasinoiden tasavalta – Markkinoiden hallitsija}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ দেউতাক শিৱ নাদাৰে নিজৰ অ এৰি দিয়াৰ পিছত তেওঁ পৰৱৰ্তী সময়ত এইচচিএল টেকনলজিছৰ অধ্যক্ষ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Shiv Nadar Steps Down As HCL Tech Chairman, His Daughter Roshni Nadar Malhotra To Succeed Him|url=https://www.ndtv.com/business/hcl-tech-top-brass-reshuffle-roshni-nadar-malhotra-replaces-shiv-nadar-as-hcl-tech-chairperson-2264322|access-date=2020-07-17|website=NDTV.com}}&lt;/ref&gt;

ৰোশনী আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ এমআইটি স্কুল অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিংৰ ডিন উপদেষ্টা পৰিষদৰ সদস্য।
তেওঁ ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ আৰু আটাইতকৈ লাভজনক মিউচুৱেল ফাণ্ড মেনেজাৰ সকলৰ ভিতৰত এজন এইচডিএফচি এচেট মেনেজমেণ্ট কোম্পানীৰ বোৰ্ডত এজন স্বতন্ত্ৰ পৰিচালক হিচাপেও কাম কৰে।

==মানৱীয় উদ্যোগসমূহ==
এইচচিএল কৰ্পোৰেচনৰ চিইঅ' হোৱাৰ আগতে ৰোশনী নাদাৰ শিৱ নাদাৰ ফাউণ্ডেচনৰ এগৰাকী ন্যাসৰক্ষী আছিল। এই ফাউণ্ডেচনে [[চেন্নাই]]ৰ শ্ৰী শিৱসুব্ৰহ্মণ্যম নাদাৰ কলেজ অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিং পৰিচালনা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/latest/trends/roshni-nadar-kiran-mazumdar-among-forbes-100-most-powerful-women-of-the-world/story/298223.html|title=Roshni Nadar, Kiran Mazumdar among Forbes' 100 most powerful women of the world|website=www.businesstoday.in|access-date=2019-08-08}}&lt;/ref&gt; তেওঁ এইচচিএল গোটত ব্ৰেণ্ড বিল্ডিংত জড়িত আছিল। নাদাৰ অৰ্থনৈতিকভাৱে পিছপৰা সকলৰ বাবে নেতৃত্ব শিক্ষানুষ্ঠান বিদ্যাবিজ্ঞান একাডেমীৰ অধ্যক্ষ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indiaeducationdiary.in/vidyagyan-hosts-2nd-graduation-ceremony/|title=VidyaGyan Hosts its 2nd Graduation Ceremony|last=Admin|first=India Education Diary Bureau|date=2017-07-22|website=India Education Diary|language=en-US|access-date=2019-08-08|archivedate=2019-08-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190808125510/http://indiaeducationdiary.in/vidyagyan-hosts-2nd-graduation-ceremony/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://businessworld.in/article/Successfully-Juggling-Roles-Roshni-Nadar-Malhotra-Is-A-True-Woman/08-03-2017-114055|title=Successfully Juggling Roles, Roshni Nadar Malhotra Is A True Woman|last=Sil|first=Sreerupa|website=BW Businessworld|language=en|access-date=2019-08-08}}&lt;/ref&gt; তেওঁ 'দা হেবিটেট' ন্যাস স্থাপন কৰিছে যাৰ লক্ষ্য হৈছে বহনক্ষম পৰিৱেশতন্ত্ৰ সৃষ্টি আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰাকৃতিক বাসস্থান আৰু থলুৱা প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষা কৰা।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
তেওঁ এগৰাকী প্ৰশিক্ষিত ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীতজ্ঞ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.efytimes.com/efytimes/35569/news.htm|title=Roshni Nadar Takes Over As CEO Of HCL Corp|date=2009-07-02|accessdate=2009-07-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20090820183725/http://www.efytimes.com/efytimes/35569/news.htm|archive-date=2009-08-20|url-status=dead|publisher=EFYtimes.com|archivedate=2009-08-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090820183725/http://www.efytimes.com/efytimes/35569/news.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ২০১০ চনত তেওঁ এইচচিএল হেল্থকেয়াৰৰ উপাধ্যক্ষ শিখৰ মালহোত্ৰাক বিয়া কৰায়। তেওঁলোকৰ দুজন পুত্ৰ আছে, আৰমান (জন্ম ২০১৩) আৰু জাহান (জন্ম ২০১৭)।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://businessworld.in/article/Successfully-Juggling-Roles-Roshni-Nadar-Malhotra-Is-A-True-Woman/08-03-2017-114055/|title=Successfully Juggling Roles, Roshni Nadar Malhotra Is A True Woman|last=Sil|first=Sreerupa|work=BW Businessworld|access-date=2017-11-02|language=en}}&lt;/ref&gt;

==পুৰস্কাৰ আৰু স্বীকৃতি==
ব্যৱসায় আৰু জনহিতৈষীতাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ স্বীকৃতি স্বৰূপে বহুতো বঁটা আৰু সন্মান আৰু কৰিছে। ২০১৭, ২০১৮ আৰু ২০১৯ চনত ফৰ্বছৰ দ্বাৰা সংকলিত আৰু মুকলি কৰা 'বিশ্বৰ ১০০ সৰ্বাধিক শক্তিশালী মহিলা' তালিকাত একেৰাহে প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছে। ২০২০ চনত ফৰ্বছে তেওঁক 'এছিয়াৰ ২৫ গৰাকী আটাইতকৈ শক্তিশালী ব্যৱসায়ী মহিলাৰ মাজত প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। ৰোশনীক ২০১৭ চনত বাবচন কলেজৰ দ্বাৰা লুইছ ইনষ্টিটিউট কমিউণ্ট চেঞ্জমেকাৰ বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল আৰু আন্তৰ্জাতিক ভাৱে প্ৰখ্যাত থিংক টেংক হোৰাচিছৰ পৰাও স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল। তেওঁ লাভ কৰা উল্লেখযোগ্য বঁটা সমূহ হল:
* ২০১৪: এনডিটিভি যুৱ বৰ্ষশ্ৰেষ্ঠ জনহিতৈষী&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.biharprabha.com/2014/04/amjad-ali-khan-satish-gujral-honored-with-ndtv-indian-of-the-year-award/|title=Roshni Nadar honored with NDTV Young philanthropist of the Year Award|work=IANS|publisher=news.biharprabha.com|accessdate=29 April 2014}}&lt;/ref&gt;
* ২০১৭: ভগ ইণ্ডিয়া বৰ্ষশ্ৰেষ্ঠ জনহিতৈষী&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Vogue celebrates 10th anniversary with 1st Vogue Women of the Year Awards|url=http://everythingexperiential.businessworld.in/article/Vogue-celebrates-10th-anniversary-with-1st-Vogue-Women-of-the-Year-Awards/26-09-2017-126984|access-date=2021-02-06|website=Everything Experiential|language=en|archivedate=2020-10-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201020113106/http://everythingexperiential.businessworld.in/article/Vogue-celebrates-10th-anniversary-with-1st-Vogue-Women-of-the-Year-Awards/26-09-2017-126984/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ২০১৫: উদ্ভাৱন আৰু উদ্যমীতা বিশ্ব সন্মিলনৰ দ্বাৰা জনপ্ৰিয় উদ্ভাৱনৰ বাবে &quot;বিশ্বৰ আটাইতকৈ অভিনৱ ব্যক্তি বঁটা&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|title=BW Most Influential Woman Of India: Roshni Nadar Malhotra, CEO, HCL|url=http://www.businessworld.in/article/BW-Most-Influential-Woman-Of-India-Roshni-Nadar-Malhotra-CEO-HCL/07-03-2019-167907/|work=Businessworld|date=7 March 2019}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য উৎস==
{{ৰেফলিষ্ট}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যৱসায়ী]]</text>
      <sha1>jezc7hc7o5tbc08nlq5emf3rsa0wgwj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>জহং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70984</id>
    <redirect title="কাৰ্বি জনগোষ্ঠী" />
    <revision>
      <id>517369</id>
      <parentid>277020</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Andre Engels</username>
        <id>115</id>
      </contributor>
      <comment>[[কাৰ্বি জনগোষ্ঠী]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" sha1="3s1mr3l4o65ouwhlrkp5vhqxyefuqlj" xml:space="preserve">#REDIRECT [[কাৰ্বি জনগোষ্ঠী]]</text>
      <sha1>3s1mr3l4o65ouwhlrkp5vhqxyefuqlj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>এংকৰ ৱাট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71043</id>
    <revision>
      <id>517389</id>
      <parentid>451396</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:17:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Suryavarman_II.jpg|Suryavarman_II.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:GPSLeo|GPSLeo]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Maharaja45|]].</comment>
      <origin>517389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36535" sha1="l28mftupvkapybcwzku3mde3sfpvg18" xml:space="preserve">{{Infobox ancient site
| image                = Ankor Wat temple.jpg
| alt                  =
| native_name          = អង្គរវត្ត
| native_name_lang     = ক্ষ্মেৰ
| alternate_name       = নকৰ ৱাট
| caption              = মূল ভৱনৰ সমুখভাগ
| map_type             =
| map_caption          = 
| coordinates          = 
| location             = চিয়েম ৰিপ, [[কম্বোডিয়া]]
| altitude_m           = ৬৫
| architectural_styles = ক্ষ্মেৰ স্থাপত্য (এংকৰ ৱাট শৈলী)
| built                = দ্বাদশ শতিকাৰ প্ৰথমভাগ&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Editors|first=History com|title=Angkor Wat|url=https://www.history.com/topics/landmarks/angkor-wat|access-date=5 April 2021|website=History.com|language=en}}&lt;/ref&gt;  
| builder              = সূৰ্যবৰ্মণ দ্বিতীয় (আৰম্ভণি)
| cultures            = ক্ষ্মেৰ সাম্ৰাজ্য
| website              =
| embedded             = {{designation list | embed=yes
  | designation1 = WHS
  | designation1_offname = এংকৰ
  | designation1_type = সাংস্কৃতিক
  | designation1_criteria = i, ii, iii, iv
  | designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/668 668]
  | designation1_date = ১৯৯২
  | designation1_free1name =
  | designation1_free1value =
}}
|relief=1}}

'''এংকৰ ৱাট''' ({{lang-en|Angkor Wat}}) বা আক্ষৰিক অৰ্থত &quot;মন্দিৰৰ নগৰ&quot;&lt;ref name=Headley77/&gt;) হৈছে [[কম্বোডিয়া]]ত অৱস্থিত এক ধৰ্মীয় স্থাপত্য আৰু ই মাটিকালিৰ জোখেৰে পৃথিৱীৰ সৰ্ববৃহৎ মন্দিৰ চৌহদ।&lt;ref name=&quot;NG-Photo-AW&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.nationalgeographic.org/photo/angkor-wat-cambodia-990/|title=Angkor Wat|last=Society|first=National Geographic|date=1 March 2013|website=National Geographic Society|language=en|access-date=23 April 2020|archivedate=7 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210207145213/https://www.nationalgeographic.org/photo/angkor-wat-cambodia-990/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ মুঠ মাটিকালি ৪০২ একৰ (১.৬২৬ বৰ্গ কি:মি:)।&lt;ref name=&quot;Guinness&quot;&gt;{{cite web|title=Largest religious structure|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/largest-religious-structure/|access-date=29 April 2016|work=Guinness World Records}}&lt;/ref&gt; এই মন্দিৰটো দ্বাদশ শতিকাৰ প্ৰথমভাগত ৰজা দ্বিতীয় সূৰ্যবৰ্মনে সেই সময়ৰ ক্ষ্মেৰ সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজধানী যশোধাৰাপুৰ অৰ্থাৎ সাম্প্ৰতিক কালৰ এংকৰত ৰাজ্যিক মন্দিৰ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰাইছিল।&lt;ref name=&quot;Higham1&quot;&gt;{{cite book |author=Higham, C. |date= 2014 |title= Early Mainland Southeast Asia |location= Bangkok |publisher= River Books Co., Ltd. |isbn= 978-616-7339-44-3 |pages=372, 378–379}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Atlas of the World's Religions|page=93|publisher=Oxford university press}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cyark&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.cyark.org/news/recycling-monuments-the-hinduismbuddhism-switch-at-angkor|title=Recycling Monuments: The Hinduism/Buddhism Switch at Angkor|author=Ashley M. Richter|date=8 September 2009|publisher=[[CyArk]]|access-date=7 June 2015}}&lt;/ref&gt; আৰম্ভণিতে ক্ষ্মেৰ ৰজা দ্বিতীয় সূৰ্যবৰ্মণৰ ব্যক্তিগত উপাসনা গৃহ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা [[বিষ্ণু]]ৰ এই মন্দিৰটো দ্বাদশ শতিকাৰ শেষৰফাললৈ এক [[বৌদ্ধধৰ্ম|বৌদ্ধ]] মন্দিৰলৈ ৰূপান্তৰিত হয়।&lt;ref name=&quot;cyark&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

সবাতোকৈ সংৰক্ষিত মন্দিৰ হোৱাৰ বাবে স্থাপন কালৰেপৰা বৰ্তমানলৈকে ধৰ্মীয় কেন্দ্ৰস্থল হিচাপে পৰিগণিত হৈ থকা এইটোৱেই একমাত্ৰ মন্দিৰ। এংকৰ ৱাটক ক্ষ্মেৰ স্থাপত্যৰ সৰ্বোৎকৃষ্ট নিদৰ্শন বুলি কোৱা হয়। ই কম্বোডিয়াকে ধৰি সমগ্ৰ বিশ্বৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ বৌদ্ধ তীৰ্থস্থানসমূহৰ অন্যতম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Angkor Wat {{!}} Description, Location, History, Restoration, &amp; Facts|url=https://www.britannica.com/topic/Angkor-Wat|access-date=19 January 2021|website=Encyclopedia Britannica|language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াক কম্বোডিয়াৰ জাতীয় চিহ্নসমূহৰ মাজত স্থান দিয়া হয়&lt;ref&gt;{{cite web|title=Government : Cambodia|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/cambodia/|work=CIA World Factbook}}&lt;/ref&gt; আৰু দেশখনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাতো ইয়াক অংকন কৰা হয়। এংকৰ ৱাট কম্বোডিয়া প্ৰধান পৰ্যটন স্থল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Cambodia's Angkor Wat Breaking Records for Visitors Again {{!}} News from Tourism Cambodia|url=http://www.tourismcambodia.com/news/localnews/8637/cambodias-angkor-wat-breaking-records-for-visitors-again.htm|website=Tourism of Cambodia}}&lt;/ref&gt; কম্বোডিয়াক এক বৌদ্ধধৰ্মীয় দেশ হিচাপে গঢ় দিয়াত এংকৰ ৱাটৰ অন্যতম ভূমিকা আছে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=Angkor Wat|url=http://www.apsaraauthority.gov.kh/?page=detail&amp;menu1=218&amp;menu2=745&amp;menu3=746&amp;ctype=article&amp;id=746&amp;lg=en|access-date=7 February 2021|website=www.apsaraauthority.gov.kh|archivedate=24 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211024123808/http://www.apsaraauthority.gov.kh/?page=detail&amp;menu1=218&amp;menu2=745&amp;menu3=746&amp;ctype=article&amp;id=746&amp;lg=en|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

এংকৰ ৱাটৰ স্থাপত্যত দুটা প্ৰধান বৈশিষ্ট্য দেখা যায়। সেয়া হৈছে ''শৃংগ-শৈলী'' বা টেম্পল মাউনণ্টেইন আৰু '''পাৰ্শীয়-পদপথ'' বা গেলেৰী। ই হিন্দু আৰু বৌদ্ধ ধৰ্মবিশ্বাসৰ দেৱতাৰ নিবাসস্থান [[মেৰু পৰ্বত]]ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ই প্ৰায় ৫ কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ এটা খাৱৈ&lt;ref name=&quot;Jarus2018&quot;&gt;{{cite news |last1=Jarus |first1=Owen |title=Angkor Wat: History of Ancient Temple |url=https://www.livescience.com/23841-angkor-wat.html |access-date=28 July 2018 |work=Live Science |publisher=Purch |date=5 April 2018}}&lt;/ref&gt; ৩.৬ কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ দেৱালেৰে আগুৰা। মন্দিৰটোত তিনিটা চতুৰ্ভুজাকাৰ পাৰ্শ্বীয় পদপথ বা গেলেৰী আছে। এইকেইটা এটাৰ ওপৰত আনটো অৱস্থিত। মন্দিৰৰ মাজভাগত পঞ্চবৃক্ষ ({{lang-en|quincunx}}) সজ্জাত পাঁ‌চটা স্তম্ভ আছে। মন্দিৰৰ বেৰত খোদিত শৈলভাস্কৰ্য আৰু অনন্য স্থাপত্যশৈলীৰ বাবে এংকৰ ৱাট প্ৰসিদ্ধ। ১৯৯২ চনত এংকৰ ৱাটক ইউনেস্ক'ৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]]ৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা হয়।

==নামৰ উৎপত্তি==
ক্ষ্মেৰ ভাষাত ''এংকৰ ৱাট'' (বা ''নকৰ ৱাট'')&lt;ref&gt;Khmer dictionary adopted from Khmer dictionary of Buddhist institute of Cambodia, p. 1424, pub. 2007&lt;/ref&gt; শব্দদ্বয়ৰ অৰ্থ হৈছে ''মন্দিৰৰ নগৰ''। এংকৰৰ সমাৰ্থক ''নকৰ'' শব্দটো সংস্কৃত বা পালি ভাষাৰ ''নগৰ'' শব্দৰ পৰা আহিছে।&lt;ref name=Nath&gt;Chuon Nath Khmer Dictionary (1966, Buddhist Institute, Phnom Penh)&lt;/ref&gt; ক্ষ্মেৰ ভাষাত ''ৱাট''ৰ অৰ্থ মন্দিৰ চৌহদ। সংস্কৃত বা পালি ভাষাত ৱাট (vāṭa) মানে সংলগ্ন।&lt;ref name=Headley77&gt;Cambodian-English Dictionary by Robert K. Headley, Kylin Chhor, Lam Kheng Lim, Lim Hak Kheang, and Chen Chun (1977, Catholic University Press)&lt;/ref&gt;

মন্দিৰটোৰ প্ৰাচীন নাম আছিল ''ব্ৰহ বিষ্ণু লোক'' (বৰাহ বিষ্ণু লোক) বা ''বৰম বিষ্ণু লোক'' (পৰম বিষ্ণুলোক) আৰু এয়া আছিল মন্দিৰটোৰ নিৰ্মাতা ৰজাগৰাকীয়ে মৰণোত্তৰভাৱে লাভ কৰা নাম।&lt;ref name=&quot;Falser&quot;&gt;{{Cite book|last=Falser|first=Michael|url=https://books.google.com/books?id=wjrEDwAAQBAJ&amp;q=Vrah+Visnuloka+Parama+Visnuloka&amp;pg=PA12|title=Angkor Wat – A Transcultural History of Heritage: Volume 1: Angkor in France. From Plaster Casts to Exhibition Pavilions. Volume 2: Angkor in Cambodia. From Jungle Find to Global Icon|date=16 December 2019|publisher=Walter de Gruyter GmbH &amp; Co KG|isbn=978-3-11-033584-2|language=en|page=12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Angkor Wat|url=http://www.apsaraauthority.gov.kh/?page=detail&amp;menu1=218&amp;menu2=745&amp;menu3=746&amp;ctype=article&amp;id=746&amp;lg=en|access-date=7 February 2021|website=www.apsaraauthority.gov.kh|archivedate=24 October 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211024123808/http://www.apsaraauthority.gov.kh/?page=detail&amp;menu1=218&amp;menu2=745&amp;menu3=746&amp;ctype=article&amp;id=746&amp;lg=en|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==ইতিহাস==
===নিৰ্মাণ===
আখ্যানমতে, দেৱৰাজ [[ইন্দ্ৰ]]ই তেওঁৰ পুত্ৰ প্ৰেচা কেট মিলিৰ বাবে এক প্ৰাসাদ হিচাপে এংকৰ ৱাট নিৰ্মাণৰ আদেশ দিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HAZrFhvqnTkC|title=Asiatic Mythology:A Detailed Description and Explanation of the Mythologies of All the Great Nations of Asia|author1= J. Hackin|author2= Clayment Huart|author3= Raymonde Linossier| author4=Raymonde Linossier|author5= H. de Wilman Grabowska|author6= Charles-Henri Marchal|author7= Henri Maspero|author8= Serge Eliseev|date=1932|page=194|isbn=978-81-206-0920-4}}&lt;/ref&gt; ত্ৰয়োদশ শতিকাৰ চীনা পৰিব্ৰাজক ঝও ডেগুৱানৰ মতে বহুলোকে বিশ্বাস কৰিছিল যে কোনো দৈৱ শিল্পীয়ে এই মন্দিৰটো একেৰাতিৰ ভিতৰতে সজাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|title= A Record of Cambodia: The Land and Its People|author=daguan Zhou|others=Translated by Peter Harris|publisher=Silkworm Books|date=2007}}&lt;/ref&gt;

মন্দিৰটোৰ প্ৰাথমিক নক্সা আৰু নিৰ্মাণকাৰ্য ৰজা দ্বিতীয় সূৰ্যবৰ্মনৰ ৰাজত্বকালত (১১১৩-১১৫০ চন) দ্বাদশ শতিকাৰ প্ৰথমভাগতে আৰম্ভ হয়। পূৰ্বৰ ৰজাসকলৰ শৈৱ পৰম্পৰা ভংগ কৰি এই মন্দিৰটো [[বিষ্ণু]]ৰ নামত উছৰ্গা কৰা হয়। ইয়াক ৰজাৰ ৰাজ্যিক মন্দিৰ আৰু ৰাজধানী চহৰ হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। কোনোধৰণৰ আধাৰশিলাৰ অভাৱ আৰু কোনো সমসাময়িক ৰচনাতে মন্দিৰটোৰ বিষয়ে উল্লেখ নথকাৰ বাবে ইয়াৰ প্ৰকৃত নাম জনা নাযায় যদিও পূজ্য দেৱতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এংকৰ ৱাট ''ব্ৰহ বিষ্ণুলোক'' বা ''বৰাহ বিষ্ণুলোক'' নামেৰে পৰিচিত হোৱা বুলি ধাৰণা কৰা হয়। ৰজা দ্বিতীয় সূৰ্যনাৰায়ণৰ মৃত্যুৰ পিছতেই মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ কাম স্তব্ধ হৈ পৰা যেন অনুমান হয়। ইয়াৰে কিছু শিলাংকণৰ কাম আধৰুৱা হৈ ৰয়।&lt;ref name=&quot;Ohio&quot;&gt;{{cite web |url= http://huntingtonarchive.osu.edu/seasia/angkor.html|title=Angkor Wat, 1113–1150 |access-date=27 April 2008 |publisher=College of the Arts, The Ohio State University |work=The Huntington Archive of Buddhist and Related Art}}&lt;/ref&gt; ব্ৰহ বিষ্ণুলোক বা পৰম বিষ্ণুলোকৰ আক্ষৰিক অৰ্থ হৈছে ''বিষ্ণুলোককৈ গমন কৰা ৰজা'' যি প্ৰয়াত দ্বিতীয় সূৰ্যবৰ্মনৰ কথাকে সূচাইছে।&lt;ref name=&quot;Falser&quot;/&gt;

===বৌদ্ধধৰ্মৰ প্ৰভাৱ===
দ্বিতীয় সূৰ্যবৰ্মনৰ মৃত্যুৰ প্ৰায় ২৭ বছৰৰ পিছত, ১১৭৭ চনত ক্ষ্মেৰসকলৰ শত্ৰু চম্পসকলে এংকৰ অধিকাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last= Coedès|first= George|author-link= George Coedès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|date= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1 |page=164}}&lt;/ref&gt; সপ্তম জয়বৰ্মন ৰাজপাটত উঠে। তেওঁ এংকৰ ৱাটৰ উত্তৰ দিশত ''এংকৰ থ'ম'' আৰু ''বায়ন'' নামেৰে নতুন ৰাজধানী আৰু বৌদ্ধধৰ্মৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত ৰাজ্যিক মন্দিৰ সাজে। সেয়ে এংকৰ ৱাটতো ধীৰে ধীৰে বৌদ্ধধৰ্মৰ প্ৰভাৱ পৰে আৰু হিন্দু ভাস্কৰ্যসমূহ বৌদ্ধ কলাৰ প্ৰতিস্থাপন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Angkor Wat {{!}} Description, Location, History, Restoration, &amp; Facts|url=https://www.britannica.com/topic/Angkor-Wat|access-date=7 February 2021|website=Encyclopedia Britannica}}&lt;/ref&gt;

[[File:Angkor-Vat.jpg|thumb|right|১৯০০ চনৰ এংকৰ ৱাটৰ হস্তী সমদল]]

দ্বাদশ শতিকাৰ শেষৰভাগলৈ এংকৰ ৱাট হিন্দু মন্দিৰৰ পৰা বৌদ্ধ উপাসনা স্থলীলৈ পৰিৱৰ্তিত হয়।&lt;ref name=&quot;cyark&quot; /&gt; অন্য এংকৰ মন্দিৰসমূহৰ সৈতে এংকৰ ৱাটৰ পাৰ্থক্য এয়াই যে ১৬ শতিকাৰ পিছত ইয়াক বহু পৰিমাণে উপেক্ষা কৰা হ'লেও ই কেতিয়াও সম্পূৰ্ণৰূপে পৰিত্যক্ত হোৱা নাছিল।&lt;ref&gt;Glaize, ''The Monuments of the Angkor Group'' p. 59.&lt;/ref&gt; ১৭ শতিকাত এংকৰ ক্ষেত্ৰস্মূহত উদ্ধাৰ হোৱা ১৪ খন নথিয়ে থলুৱা ক্ষ্মেৰ লোকসকলৰ আশে-পাশে জাপানী বৌদ্ধসকলে নিবাস স্থাপন কৰাৰ প্ৰমাণ দাঙি ধৰে।&lt;ref name=&quot;Nikkei&quot;&gt;{{cite web |title =Japanese Diaspora – Cambodia | author = Masako Fukawa | author2 = Stan Fukawa |date = 6 November 2014 | website = Discover Nikkei | url =http://www.discovernikkei.org/en/journal/2014/11/6/japanese-diaspora-cambodia/ | access-date =18 October 2015}}&lt;/ref&gt; সেই সময়ত জাপানী অভ্যাগতসকলে এই ঠাইক ভাৰতৰ মগধত অৱস্থিত [[গৌতম বুদ্ধ]]ৰ জেতবন বুলি ভাবিছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |title =Au-dela du plan Japonais du XVII siècle d'Angkor Vat, (A XVII century Japanese map of Angkor Wat) |author =Abdoul-Carime Nasir |url =http://aefek.free.fr/iso_album/carteangkor_jetavana.pdf |language =fr |access-date =18 October 2015 |journal =Bulletin de l'AEFEK |archivedate =23 December 2015 |archiveurl =https://web.archive.org/web/20151223055631/http://aefek.free.fr/iso_album/carteangkor_jetavana.pdf |deadurl =yes }}&lt;/ref&gt; এই নথিসমূহত ১৬৩২ চনত উকণ্ডায়ু কাজুফুচাই এংকৰ ৱাটত ক্ষ্মেৰ নৱবৰ্ষ পালন কৰাৰ কথা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;{{cite web | title = History of Cambodia, Post-Angkor Era (1431 – present day) | work = Cambodia Travel | url = http://www.cambodia-travel.com/khmer/post-angkor.htm | access-date = 18 October 2015 | archivedate = 11 September 2019 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20190911082903/http://www.cambodia-travel.com/khmer/post-angkor.htm | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;
===আধুনিক কাল===
১৫৮৬ চনমানলৈ বিভিন্ন ভ্ৰমণকাৰীৰ যোগে&lt;ref&gt;Higham, ''The Civilization of Angkor'' pp. 1–2.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; [http://www.cambodianview.com/documents/articles/Brief_Presentation.pdf Brief Presentation by Venerable Vodano Sophan Seng] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060823131709/http://www.cambodianview.com/documents/articles/Brief_Presentation.pdf |date=23 August 2006 }}&lt;/ref&gt;  এংকৰ ৱাট ইউৰোপীয় দেশসমূহৰ দৃষ্টিগোচৰলৈ আহে আৰু ১৮৬৩ চনৰ ১১ আগষ্টত ফ্ৰান্সে কম্বোডিয়াক নইজঅৰ সুৰক্ষাত থকা ৰাষ্ট্ৰ বা প্ৰটেক্ট'ৰেট হিচাপে অধিগ্ৰহণ কৰে। ইয়াৰ লগে লগে এংকৰৰ ভগ্নাৱশেষসমূহ নিজৰ নিয়ন্ত্ৰণলৈ আনিবৰ বাবে ছিয়ামলৈ আগ্ৰাসন চলাতাৎক্ষণিকভাৱে কম্বোডিয়ায়ো ১৩৫১(বা ১৪৩১) চনৰ পৰা ছিয়ামিজসকলৰ (থাই)দখলত থকা নিজৰ ভূমি দাবী কৰিবলৈ লয়।&lt;ref&gt;Penny Edwards (2007).''Cambodge: The Cultivation of a Nation, 1860–1945'' {{ISBN|978-0-8248-2923-0}}&lt;/ref&gt;

বিংশ শতাব্দীত এংকৰ ৱাটৰ উল্লেখযোগ্য পুনৰনিৰ্মাণ কাৰ্য সংঘটিত হয়।&lt;ref name=&quot;multiref1&quot;&gt;Glaize p. 59.&lt;/ref&gt; 

১৯৫৩ চনৰ ৯ নৱেম্বৰত কম্বোডিয়াই [[ফ্ৰান্স]]ৰপৰা স্বাধীনতা লাভ কৰে আৰু তেতিয়াৰেপৰাই এংকৰ ৱাটৰ নিয়ন্ত্ৰণ লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছত ১৯৯২ চনত এংকৰ ৱাটে ইউনেস্কোৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]]ৰ মৰ্যাদা লাভ কৰে।&lt;ref&gt;Falser, Michael: Clearing the Path towards Civilization – 150 Years of &quot;Saving Angkor&quot;. In: Michael Falser (ed.) Cultural Heritage as Civilizing Mission. From Decay to Recovery. Springer: Heidelberg, New York, pp.&amp;nbsp;279–346.&lt;/ref&gt;

==স্থাপত্যশৈলী==
===ক্ষেত্ৰ আৰু নক্সা===
{{multiple image
 | align        = right | direction    = horizontal |total_width=330
 | header_align = center | header       = এংকৰ ৱাটৰ নক্সা
 | image1       = Angkor Wat M2.png
 | alt1         =
 | caption1     = মাজভাগত মূল মন্দিৰটোৰে সৈতে এংকৰ ৱাটৰ নক্সা
 | image2       = Angkor-Wat-from-the-air.JPG
 | alt2         =
 | caption2     = বিহংগম দৃষ্টিৰে এংকৰ ৱাট
}}

এংকৰ ৱাটক ক্ষ্মেৰ স্থাপত্যৰ উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন বুলি গণ্য কৰা হয়। মন্দিৰটোত ''শৃংগ-শৈলী'' বা টেম্পল মাউনণ্টেইন আৰু '''পাৰ্শীয়-পদপথ'' বা গেলেৰীৰ সংমিশ্ৰণ দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰোপৰি মন্দিৰৰ চূড়াসমূহৰ অৱস্থিতি আৰু বিশেষ একো একোটা স্থানৰপৰা দেখা পোৱা সূৰ্যোদয়ৰ প্ৰতি লক্ষ্য কৰি জ্যোতিৰ্বিদ্যাৰ ফালৰপৰাও মন্দিৰটোৰ বিশেষত্ব থাকিব পাৰে বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Fleming |first1=Stuart |title=Science Scope: The City of Angkor Wat: A Royal Observatory on Life? |journal=Archaeology |date=1985 |volume=38 |issue=1 |pages=62–72 |jstor=41731666}}&lt;/ref&gt; এংকৰ ৱাটৰ শৃংগ শৈলীয়ে দেৱতাসকলৰ আৱাস অৰ্থাৎ মেৰু পৰ্বতকে সূচায়। পঞ্চবৃক্ষ সজ্জাৰে সজ্জিত মন্দিৰৰ পাঁ‌চটা স্তম্ভই মেৰু পৰ্বতৰ পাঁ‌চটা স্তম্ভক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। চাৰিওফালৰ দেৱাল আৰু খাৱৈয়ে চৌপাশৰ পৰ্বতমালা আৰু সমুদ্ৰক সূচায়।&lt;ref name=&quot;multiref2&quot;&gt;Freeman and Jacques p. 48.&lt;/ref&gt; মন্দিৰৰ ওপৰ অংশলৈ সাধাৰণ লোকৰ প্ৰৱেশৰ অনুমতি নাই।&lt;ref&gt;Glaize p. 62.&lt;/ref&gt;

[[File:Angkor Wat M3.png|thumb|left|150px|কেন্দ্ৰীয় স্থাপত্যৰ নক্সা।]]

মন্দিৰৰ মূল চূড়াটো [[মহাবিষুৱ]]ৰ দিনাৰ পুৱাৰ সূৰ্যৰ সৈতে বিন্যাসত আবদ্ধ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-ca/news/world/how-countries-around-the-world-celebrate-the-spring-equinox/ss-BBKsKZB#image=20|title=How countries around the world celebrate the spring equinox|website=www.msn.com|language=en-CA|access-date=4 October 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181004185657/https://www.msn.com/en-ca/news/world/how-countries-around-the-world-celebrate-the-spring-equinox/ss-BBKsKZB#image=20|archive-date=4 October 2018|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.art-and-archaeology.com/seasia/angkorwat/awsite.html|title=Ankgor Wat, Cambodia|website=www.art-and-archaeology.com|access-date=4 October 2018}}&lt;/ref&gt; অন্যান্য ক্ষ্মেৰ মন্দিৰ পূবমুৱা হোৱাৰ পৰিৱৰ্তে এংকৰ ৱাট পশ্চিমমুৱাকৈ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। সেয়ে কোনো কোনো পণ্ডিতে ক'ব খোজে যে সূৰ্যবৰ্মনে এই মন্দিৰটো অন্তিম সংস্কাৰৰ উদ্দেশ্যেৰেহে সাজিছিল।&lt;ref name=&quot;Coedes&quot;&gt;{{cite book|last= Coedès|first= George|author-link= George Coedès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|date= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1 |page=162 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;১২৯৫ চনত তৈমূৰ খানে প্ৰেৰণ কৰা কূটনৈতিক দূত ঝও দা গুৱানে জনাইছিল যে ৰাজ্যৰ মূৰব্বীজনক এটা স্তম্ভত সমাধি দিয়া হৈছিল আৰু তেওঁ এংকৰ ৱাটক এক সমাধি মন্দিৰ বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;/ref&gt; অৱশ্যে অন্যান্য পণ্ডিতে মত প্ৰকাশ কৰে যে এংকৰৰ আন বহুকেইটা মন্দিৰ পশ্চিমমুৱা আৰু সম্ভৱতঃ এংকৰ ৱাট যিহেতু বিষ্ণুৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত আৰু তেওঁ পশ্চিম দিশৰ সৈতে জড়িত দেৱতা সেয়ে মন্দিৰসমূহ পশ্চিমমুৱাকৈ সজা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;multiref2&quot; /&gt;

===শৈলী আৰু অলংকৰণ===
[[File:Angkor Vat (6931599619).jpg|thumb|right|পাৰ্শ্বীয় দৃষ্টিৰে এংকৰ ৱাট]]
এংকৰ ৱাটক ধ্ৰুপদী ক্ষ্মেৰ স্থাপত্যশৈলী—এংকৰ ৱাট শৈলীৰ ঘাই উদাহৰণ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। দ্বাদশ শতিকালৈকে ক্ষ্মেৰ স্থপতিবিদসকল ভৱন নিৰ্মাণৰ সামগ্ৰী হিচাপে ইটা বা লেটেৰাইটতকৈ বলুকা পাথৰ অৰ্থাৎ ছেণ্ডষ্ট'নৰ ব্যৱহাৰ কৰাত নিপুণ হৈ উঠে। মন্দিৰৰ চকুৰে দেখা পোৱা অংশসমূহ বলুকা পাথৰেৰে আৰু বৰ্হিভাগ্ৰ দেৱাল তথা লোকচক্ষুৰ আঁ‌ৰৰ অংশসমূহ লেটেৰাইটেৰে নিৰ্মিত। গাঁ‌থনিত ব্যৱহাৰ হোৱা সামগ্ৰী চিনাক্ত হোৱা নাই যদিও এয়া সম্ভৱতঃ ধূনা আৰু গলোৱা চূণশিল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;[http://www.gacp-angkor.de/ German Apsara Conservation Project] Building Techniques, p. 5.&lt;/ref&gt;

সজ্জাসমূহৰ ভিতৰত শংকুগোলক ({{lang-en|Ogive}}), পদুম ফুলৰ পাহিৰ আকৃতিৰ চূড়া, বহলীকৃত অহা-যোৱাৰ পথ, যোগ চিনৰ দৰে ছাঁ‌দ আদি উল্লেখযোগ্য। অলংকৰণৰ উপকৰণসমূহৰ ভিতৰত [[অপ্সৰা]], [[দেৱতা]] আৰু শৈলচিত্ৰৰ লগতে ত্ৰিভুজাকৃতিৰ মূধচত মালা আৰু বৰ্ণনাত্মক দৃশ্য আদিয়েই প্ৰধান।&lt;ref&gt;APSARA authority, [http://www.autoriteapsara.org/en/angkor/art/styles/angkorian/angkor_vat.html Angkor Vat Style]&lt;/ref&gt; অন্য আলংকৰিক উপাদান যেনে সোণপানী চৰোৱা সামগ্ৰী, মূৰ্ত্তি আদি লুটপাটৰ ফলত হেৰাই যায়।&lt;ref&gt;Freeman and Jacques p. 29.&lt;/ref&gt;

==বৰ্তমানৰ অৱস্থা==
প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱসৃষ্ট উভয় কাৰণতে এংকৰ ৱাটৰ বিস্তৰ ক্ষতি সাধন হয়। ১৯০৮ চনত ''কনজাৰভেছন দিএংকৰ'' নামৰ সংস্থাৰ সহায়ত মন্দিৰটোৰ পুনৰনিৰ্মাণৰ কাম আৰম্ভ হয়। ইয়াৰ আগলৈকে মন্দিৰৰ মূলতঃ পুনৰুদ্ধাৰ কাৰ্যহে চলিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.wmf.org/sites/default/files/wmf_publication/Considerations_for_the_Conservation_and_Preservation_of_the_Historic_City_of_Angkor_Report_I.pdf |title=Considerations for the Conservation and Presentation of the. Historic City of Angkor |work=World Monuments Fund |page=65 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110516174411/http://www.wmf.org/sites/default/files/wmf_publication/Considerations_for_the_Conservation_and_Preservation_of_the_Historic_City_of_Angkor_Report_I.pdf |archive-date=16 May 2011 |access-date=16 May 2021 |archivedate=16 May 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110516174411/http://www.wmf.org/sites/default/files/wmf_publication/Considerations_for_the_Conservation_and_Preservation_of_the_Historic_City_of_Angkor_Report_I.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.efeo.fr/base.php?code=217 |title=The Siem Reap Centre, Cambodia |publisher=EFEO}}&lt;/ref&gt; ১৯৭০ চনলৈকে এই পুনৰনিৰ্মাণ কাৰ্য চলি থাকে&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.autoriteapsara.org/en/angkor/history/conservation.html |title=The Modern Period: The creation of the Angkor Conservation |work=APSARA Authority }}&lt;/ref&gt; আৰু ষাঠিৰ দশকতেই বিস্তৃত ৰূপত পুনৰনিৰ্মাণ কাৰ্য সম্পাদন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=5UTelRMB4BAC&amp;pg=PA157 |title=Cambodia |page=157 |date=2010|publisher=Lonely Planet |isbn= 978-1-74179-457-1}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পিছতে কিছুবছৰ এই কাম স্থগিত থাকে আৰু ১৯৭৫ চনত উক্ত সংস্থাটো ভংগ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=UWKTmJ8iR84C&amp;pg=PA220 |title=Asian Heritage Management: Contexts, Concerns, and Prospects|editor= Kapila D. Silva|editor2= Neel Kamal Chapagain |pages=220–221|publisher=Routledge |date= 2013 |isbn=978-0-415-52054-6 }}&lt;/ref&gt; ১৯৮৬ চনৰ পৰা ১৯৯২ চনলৈ [[ভাৰতীয় পুৰাতত্ত্ব বিভাগ|ভাৰতীয় পুৰাতত্ত্ব বিভাগে]] মন্দিৰৰ পুনৰনিৰ্মাণৰ কাম হাতত লয়।&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://asi.nic.in/asi_abroad.asp|title= Activities Abroad#Cambodia|publisher=Archaeological Survey of India}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পিছতে বিভিন্ন ৰাসায়নিক আৰু চিমেণ্টে শিলসমূহৰ ক্ষতি কৰা বুলি বিতৰ্কৰ সূত্ৰপাত ঘটে।&lt;ref&gt;{{cite news |url= https://www.nytimes.com/1992/06/21/magazine/washing-buddha-s-face.html |title=Washing Buddha's Face|author=Phillip Shenon |date= 21 June 1992 |work=New York Times }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=3ofDt_8kyYcC&amp;pg=PA223 |title=Asian Heritage Management: Contexts, Concerns, and Prospects|editor= Kapila D. Silva|editor2= Neel Kamal Chapagain |page=223|publisher=Routledge |date= 2013 |isbn= 978-0-415-52054-6 }}&lt;/ref&gt;

{{Multiple image
 | align = center | direction vertical |total_width=700
 | image1 = Angkor Wat - 010 Moat (8580655719).jpg
 | caption1 = এংকৰ ৱাটৰ সীমাত অৱস্থিত খাৱৈ
 | image2 = 2016 Angkor, Angkor Wat, Główna świątynia (14).jpg
 | caption2 = দেৱালত খোদিত দেৱতাৰ মূৰ্ত্তি
 | image3 = Angkor Wat naga and guardian lion.JPG
 | caption3 = নাগ আৰু পহৰাদাৰ সিংহ
 | image4 = 20171128 Angkor Wat 5647 DxO.jpg
 | caption4 = অভ্যন্তৰভাগত মূধচৰ ফুলৰ নক্সা
}}

১৯৯২ চনত এংকৰ ৱাটে ইউনেস্ক'ৰ [[বিশ্ব ঐতিহ্যবাহী স্থান]] হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=zIMECAAAQBAJ&amp;pg=PA253 |title= Cultural Heritage as Civilizing Mission: From Decay to Recovery|editor= Michael Falser |page=253 |publisher=Springer International |isbn= 978-3-319-13638-7 |year= 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=1miIRLRaLEoC&amp;pg=PA290 |title=Poverty Alleviation and Environmental Law|author= Albert Mumma|author2= Susan Smith |page=290 |publisher=ElgarOnline |isbn=978-1-78100-329-9 |year=2012}}&lt;/ref&gt; Zoning of the area was set up to protect the Angkor site in 1994,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.autoriteapsara.org/en/apsara/about_apsara/legal_texts/decree3.html |title=Royal Decree establishing Protected Cultural Zones |work=APSARA }}&lt;/ref&gt; ১৯৯৫ চনত এংকৰৰ সুৰক্ষাৰ বাবে অপ্সৰা (APSARA) নামৰ এক প্ৰশাসনীয় সংস্থাৰ স্থাপন কৰা হয় আৰু ১৯৯৬ চনত কম্বোডিয়াৰ ঐতিহ্য সংৰক্ষণ কৰাৰ বাবে এখন আইন গৃহীত কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=1W6BWEWdJWQC&amp;pg=PA123 |title= Marketing Heritage: Archaeology and the Consumption of the Past|author= Yorke M. Rowan|author2= Uzi Baram |page=123 |publisher=AltaMira Press|date= 2004 |isbn=978-0-7591-0342-9 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |author=Hing Thoraxy|archive-url= https://web.archive.org/web/20010303123306/http://www.lideekhmer.org.kh/publication_roundtable5.htm|archive-date= 3 March 2001 |url=http://www.lideekhmer.org.kh/publication_roundtable5.htm |title=Achievement of &quot;APSARA}}&lt;/ref&gt;

ফ্ৰান্স, চীন, জাপান, জাৰ্মানী আদি দেশে এংকৰ ৱাটৰ সংৰক্ষণৰ বাবে বৰঙণি আগবঢ়াই আহিছে।&lt;ref&gt;[http://ospiti.thunder.it/gacp German Apsara Conservation Project] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050205015542/http://ospiti.thunder.it/gacp/ |date=5 February 2005 }}, Conservation, Risk Map, p. 2.&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==
&lt;div class=&quot;reflist4&quot; style=&quot;height: 300px; overflow: auto; padding: 3px noprint&quot; &gt;
{{reflist|3}}
&lt;/div&gt;

[[শ্ৰেণী:বৌদ্ধ মন্দিৰ]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দুধৰ্মৰ মঠ-মন্দিৰ]]
[[শ্ৰেণী:কম্বোডিয়াৰ পৰ্যটনস্থলী]]
[[শ্ৰেণী:বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:কম্বোডিয়া]]</text>
      <sha1>l28mftupvkapybcwzku3mde3sfpvg18</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শিল্পা শেট্টী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71690</id>
    <revision>
      <id>517235</id>
      <parentid>511338</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517235</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52483" sha1="3vryqdkq0ebfmz9vn6kyqou4savv2h4" xml:space="preserve">{{পোখালি}}
{{Infobox person
| name = শিল্পা শেট্টী
| image = Shilpa Shetty snapped at a press conference (cropped).jpg
| caption = ২০২৩ চনত শিল্পা শেট্টী
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1975|6|8}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-her-10-pics-with-husband-raj-kundra-son-viaan-and-daughter-samisha-that-are-just-perfect/story-CIlhGaoWISoDDtiP01ttcN.html|title=Happy birthday Shilpa Shetty: Her 10 pics with husband Raj Kundra|website=Hindustan Times|archive-url=https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:IGueZikhmOgJ:https://www.hindustantimes.com/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-her-10-pics-with-husband-raj-kundra-son-viaan-and-daughter-samisha-that-are-just-perfect/story-CIlhGaoWISoDDtiP01ttcN.html+&amp;cd=27&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;gl=in|archive-date=2 October 2020|url-status=live|access-date=22 October 2020}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = মাঙ্গালোৰ, [[কৰ্ণাটক]], [[ভাৰত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp|title=Shilpa Shetty Biography|website=Filmy Chef|access-date=22 October 2020|archivedate=17 July 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/|title=Hey Kudla Niklekh Pura Namaskara in coming to launch mother child centre at KMC actress Shilpa Shetty|website=Mangalorean.com}}&lt;/ref&gt;
| birth_name = অশ্বিনী শেট্টী&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Kapoor |first1=Reena |title=Here's why Shilpa Shetty's changed her name |url=https://www.deccanchronicle.com/141207/entertainment-bollywood/article/shilpa-shetty%E2%80%99s-real-name-ashwini |access-date=22 October 2020 |work=Deccan Chronicle |date=7 December 2014 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=What is Shilpa Shetty's real name? |url=https://www.timesnownews.com/real-name-of/article/what-is-shilpa-shettys-real-name/226744 |access-date=22 October 2020 |work=Times Now |date=11 May 2018 |language=en}}&lt;/ref&gt;
| occupation = বলিউডৰ অভিনেত্ৰী, চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, নৃত্য শিল্পী,লেখিকা, ব্যৱসায়ি, মডেল
| spouse = {{marriage|ৰাজ কুন্দ্ৰা|2009}}
| children = ২
| relatives = শমিতা শেট্টী (ভগ্নী)
| yearsactive = ১৯৯৩ চনৰ পৰা
| height = {{height|ft=5|in=10}}&lt;ref&gt;{{cite news |title=A balancing act |url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/a-balancing-act/article3197426.ece |access-date=26 May 2021 |work=The Hindu |date=2006-08-05 |archive-url=https://archive.ph/ife4y |archive-date=20 May 2021}}&lt;/ref&gt;
}}
'''শিল্পা শেট্টী কুন্দ্ৰা''' ({{Lang-en|Shilpa Shetty Kundra}}; জন্ম: ৮ জুন ১৯৭৫)&lt;ref name=&quot;Indian Express&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-these-throwback-photos-is-a-gift-for-shilpa-fans-4694281/lite/ |title=Happy birthday Shilpa Shetty: A stylish star, a mother and an inspiration, here are all the roles she plays to perfection she is the mother of a 5-year-old Y.Vishwa of Hyderabad |access-date=8 June 2017 |date=8 June 2017 |work=[[Hindustan Times]] |quote=...and thus we celebrate her 42nd birthday... }}&lt;/ref&gt; হৈছে এগৰাকী [[ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ]] অভিনেত্ৰী আৰু মডেল। ১৯৯৩ চনত [[শ্বাহৰুখ খান]]ৰ সৈতে 'বাজিগৰ' চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰি চলচ্চিত্ৰ জগতত অভিষেক ঘটোৱাৰ পিছত প্ৰায় ৪০খন [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]], [[তামিল ভাষা|তামিল]], [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] আৰু [[কন্নড় ভাষা|কন্নড়]] চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। তেওঁ থ্ৰিলাৰ বাজিগাৰ (১৯৯৩)ত পৰ্দাত অভিষেক ঘটায় যিয়ে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰীৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ বাবে প্ৰথম মনোনয়ন লাভ কৰে। শিল্পাই প্ৰথম প্ৰধান চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে ১৯৯৪ চনত 'আগ' বোলছবিত। ইয়াৰোপৰি তেওঁ 'ধড়কন' (২০০০), মেয় খিলাড়ী তু অনাৰী (১৯৯৪), জানোৱাৰ (১৯৯৯) আৰু 'ৰিস্তে' (২০০২) চলচ্চিত্ৰত শক্তিশালী অভিনয় প্ৰদৰ্শন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Shilpa Shetty celebrates '25 years of Main Khiladi Tu Anari' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/shilpa-shetty-celebrates-25-years-of-main-khiladi-tu-anari-shares-a-video-on-her-instagram/articleshow/71268035.cms |access-date=9 April 2020 |work=Times of India |agency=Bennett, Coleman and Company Limited |date=24 September 2019 |archive-date=16 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201216125235/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/shilpa-shetty-celebrates-25-years-of-main-khiladi-tu-anari-shares-a-video-on-her-instagram/articleshow/71268035.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০০৪ চনত 'ফিৰ মিলিঙ্গে' চলচ্চিত্ৰত এগৰাকী [[এইড্‌ছ]] ৰোগীৰ ভূমিকাত অভিনয় কৰি তেওঁ বহুতো পুৰস্কাৰ লাভ কৰিবৰ সক্ষম হয়। তেওঁৰ ভনীয়েক শমিতা শেট্টীও এগৰাকী বলিউড অভিনেত্ৰী। 

ৰোমাণ্টিক নাটক ধড়কন (২০০০) শেট্টীৰ কেৰিয়াৰত এক টাৰ্নিং পইণ্ট হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল। ইয়াৰ পিছত ইণ্ডিয়ান (২০০১) আৰু ৰিস্তে (২০০২) ছবিত চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি তেওঁ দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰত শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰীৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰে। শ্বেট্টিয়ে ফিৰ মিলেংগে (২০০৪) নাটকত এইডছ ৰোগীৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰাৰ বাবে প্ৰশংসা লাভ কৰে, যাৰ ফলত তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰে। তাৰ পিছত তেওঁ একচন থ্ৰিলাৰ ডাছ (২০০৫), এনচেম্বল নাটক লাইফ ইন এ... মেট্ৰ' (২০০৭), আৰু ক্ৰীড়া নাটক আপনে (২০০৭)ত অভিনয় কৰে আৰু দোস্তানা (২০০৮)ৰ &quot;শ্বাট আপ এণ্ড বাউন্স&quot; গীতটোৰ বাবে মনোযোগ অৰ্জন কৰে। ইয়াৰ পিছতে অভিনয়ৰ পৰা বিৰতি আহিল। 

২০০৬ চনত তেওঁ নৃত্যৰ ৰিয়েলিটি শ্ব' ঝলক দিখলা জা বিচাৰক হিচাপে ৰিয়েলিটি টেলিভিছনত প্ৰৱেশ কৰে। ২০০৭ চনৰ আৰম্ভণিতে শ্বেট্টিয়ে ব্ৰিটেইনৰ ৰিয়েলিটি শ্ব' চেলিব্ৰিটি বিগ ব্ৰাদাৰৰ পঞ্চম ছিৰিজত যোগদান কৰে আৰু শেষত এই ধাৰাবাহিকখন জয় কৰে। থকাৰ সময়ছোৱাত শেট্টীয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ মাধ্যমত কভাৰেজ লাভ কৰিছিল আৰু সহ্য কৰা বৰ্ণবাদৰ বাবে তেওঁৰ কেইবাজনো ঘৰৰ সতীৰ্থৰ পৰা মনোযোগ লাভ কৰিছিল। তাৰ পিছত শেট্টীয়ে ২০০৮ চনত ভাৰতীয় সংস্কৰণৰ দ্বিতীয় ছিজন বিগ বছৰ আয়োজন কৰিছিল। তাৰ পিছত শ্বেট্টীয়ে জাৰা নাচকে দিখা (২০১০), নাচ বালিয়ে (২০১২–২০২০) আৰু ছুপাৰ ডান্সাৰ (২০১৬–২০২১)কে ধৰি কেইবাটাও নৃত্য আৰু সংগীতৰ ৰিয়েলিটি-কম্পিটিচন শ্ব'ত বিচাৰক হিচাপে অভিনয় কৰিছিল আৰু ইণ্ডিয়ান আইডলত অভিনয় কৰিছিল (২০২১–২০২৩)। ২০২১ চনত কমেডী ছবি হুংগামা ২ ৰ জৰিয়তে অভিনয়লৈ ঘূৰি অহা ছানীয়ে তাৰ পিছত একচন ছিৰিজ ইণ্ডিয়ান পুলিচ ফৰ্চ (২০২৪)ত অভিনয় কৰে। 

তেওঁ পৰ্দাৰ কামৰ উপৰিও বিভিন্ন ব্ৰেণ্ড আৰু প্ৰডাক্টৰ বাবে এগৰাকী চেলিব্ৰিটি এণ্ডাৰছাৰ। তদুপৰি তেওঁ নাৰীবাদ, নিৰামিষভোজী আৰু পশুৰ অধিকাৰৰ দৰে ব্যক্তিগত বিষয়সমূহৰ ওপৰত কণ্ঠস্বৰ প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;brands&quot;&gt;{{cite news |last1=Sharma |first1=Karuna |title=What continues to make Shilpa Shetty Kundra relevant for brands |url=https://www.businessinsider.in/advertising/brands/article/what-continues-to-make-shilpa-shetty-kundra-relevant-for-brands/articleshow/74165546.cms |access-date=9 April 2020 |work=Business Insider |agency=Axel Springer SE |archive-url=https://web.archive.org/web/20200410074605/https://www.businessinsider.in/advertising/brands/article/what-continues-to-make-shilpa-shetty-kundra-relevant-for-brands/articleshow/74165546.cms |archive-date=10 April 2020 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;feminism&quot;&gt;{{cite web |title=Have Bollywood Celebs Finally Embraced Feminism? |url=https://www.tatacliq.com/que/have-bollywood-celebs-finally-embraced-feminism/ |publisher=Tata Cliq |access-date=9 April 2020 |archive-date=22 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200922104027/https://www.tatacliq.com/que/have-bollywood-celebs-finally-embraced-feminism/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;animal rights&quot;&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty Kundra Honoured With PETA's 'Hero to Animals' Award |url=https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |publisher=PETA |access-date=9 April 2020 |archive-date=31 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200831113301/https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |url-status=dead |archivedate=31 August 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831113301/https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;animal hero&quot;&gt;{{cite news |title=Shilpa Shetty wins PETA's 'Hero To Animals' Award |url=https://news.abplive.com/entertainment/movies/shilpa-shetty-wins-petas-hero-to-animals-award-854218 |access-date=9 April 2020 |work=ABP News |agency=ABP Group |date=17 December 2017 |archive-date=16 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316201012/https://news.abplive.com/entertainment/movies/shilpa-shetty-wins-petas-hero-to-animals-award-854218 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; শেট্টীয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা চাৰ্কাছত বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে বিজ্ঞাপন অভিযানৰ অংশ হিচাপে পেটাৰ সৈতে কাম কৰি আহিছে। তেখেতে ২০১৫ চনত নিজাকৈ যোগ ডিভিডি মুকলি কৰিছিল। ভাৰত চৰকাৰে আৰম্ভ কৰা ফিট ইণ্ডিয়া মুভমেণ্টৰ দৰে কেইবাটাও ফিটনেছ অভিযানৰ সৈতে জড়িত। স্বচ্ছ ভাৰত অভিযানৰ স্বচ্ছতা অভিযানৰ কামৰ বাবে শেট্টীক চেম্পিয়নছ অৱ চেঞ্জ বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়। ২০০৯ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইণ্ডিয়ান প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ অংশস্বত্বাধিকাৰী আছিল। 

== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন ==
শেট্টীৰ জন্ম হৈছিল [[কৰ্ণাটক]]ৰ মেংগালুৰু চহৰত এটা [[তুলু ভাষা|তুলুভাষী]] বণ্ট পৰিয়ালত।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |title=Shilpa Shetty Biography |website=Filmy Chef |access-date=22 October 2020 |archive-date=17 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |url-status=live |archivedate=17 July 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/ |title=Hey Kudla Niklekh Pura Namaskara in coming to launch mother child centre at KMC actress Shilpa Shetty |website=Mangalorean.com |date=24 September 2019 |access-date=17 July 2020 |archive-date=17 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717120050/https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=25 November 2013 |title=I am a full on Bunt: Shilpa Shetty |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/I-am-a-full-on-Bunt-Shilpa-Shetty/articleshow/26347687.cms |access-date=16 July 2020 |work=The Times of India |language=en |archive-date=4 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404104430/https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/I-am-a-full-on-Bunt-Shilpa-Shetty/articleshow/26347687.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ মাতৃ ছুনন্দা আৰু পিতৃ স্বৰ্গীয় সুৰেন্দ্ৰ শেট্টী দুয়োজনে ঔষধ উদ্যোগত ব্যৱহৃত টেম্পাৰ-প্ৰুফ পানীৰ ঢাকনিৰ উৎপাদক আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Raghuram |first=M. |date=19 April 2010 |title=Bunts feel at home wherever they are |url=https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-bunts-feel-at-home-wherever-they-are-1373019 |access-date=16 July 2020 |website=DNA India |language=en |archive-date=18 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718061525/https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-bunts-feel-at-home-wherever-they-are-1373019 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ শমিতা শেট্টীৰ বাইদেউ। 

শেট্টীয়ে শিক্ষাগ্ৰহণ কৰিছিল চেম্বুৰৰ ছেণ্ট এন্থনীৰ গাৰ্লছ হাই স্কুল আৰু পাছত মাটুঙাস্থিত ৰামনীৰঞ্জন আনন্দীলাল পোদাৰ কমাৰ্চ আৰু ইকনমিকছ মহাবিদ্যালয়ত।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Vibhute |first1=Kranti |title=Mumbai: Chembur's St Anthony's Girls' school to extend premises |url=https://www.dnaindia.com/mumbai/report-mumbai-chembur-s-st-anthony-s-girl-s-school-to-extend-premises-2697817 |work=DNA India |date=19 December 2018 |language=en |access-date=22 November 2020 |archive-date=8 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108141028/https://www.dnaindia.com/mumbai/report-mumbai-chembur-s-st-anthony-s-girl-s-school-to-extend-premises-2697817 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ এজন প্ৰশিক্ষিত [[ভাৰতনাট্যম]] নৃত্যাংগনা আৰু বিদ্যালয়ত ভলীবল দলৰ অধিনায়িকা আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/fitness-a-way-of-life-for-shilpa-shetty-who-was-a-state-level-volleyball-player-once/story-nf1BrqxIjx7dIAUdzQqzVO.html |title=Fitness a way of life for Shilpa Shetty who was a state-level volleyball player once |date=10 June 2018 |website=Hindustan Times |language=en |access-date=25 May 2019 |archive-date=25 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190525090513/https://www.hindustantimes.com/bollywood/fitness-a-way-of-life-for-shilpa-shetty-who-was-a-state-level-volleyball-player-once/story-nf1BrqxIjx7dIAUdzQqzVO.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

১৯৯১ চনত দশম শ্ৰেণীৰ পৰীক্ষা উত্তীৰ্ণ কৰাৰ পাছত, শেট্টীয়ে এটা টেলিভিছন চেনেলত লিম্‌কাৰ বিজ্ঞাপনযোগে মডেলিং জগতত পদাৰ্পণ কৰে আৰু তাৰ পাছতে বিভিন্ন বাণিজ্যিক বিজ্ঞাপনত অংশ লয়। তাৰ ফলস্বৰূপে তেওঁ চলচ্চিত্ৰৰ পৰাও প্ৰস্তাৱ লাভ কৰে। অভিনেত্ৰী হোৱাৰ আগলৈকে তেওঁ মডেল হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;bbcprofile&quot;&gt;{{cite web |title=Profile: Shilpa Shetty |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-12345678 |work=BBC News |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== পৰ্দাৰ বাহিৰৰ কাৰ্য ==
[[চিত্ৰ:ShilpaShetty12.jpg|thumb|left|upright|''নাচ বলিয়ে ৫''-ৰ বিচাৰকৰূপে চেট্টী]]
ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৬ চনত, শেট্টীয়ে ভাৰতত এইচআইভি-এইডছ সমস্যা সমাধানৰ উদ্দেশ্যে বিবিচি ৱৰ্ল্ড চাৰ্ভিচ ট্ৰাষ্টে নিৰ্মাণ কৰা এক দূৰদৰ্শন অনুষ্ঠানত সহায় আগবঢ়ায়।&lt;ref name=&quot;bbcaids&quot;&gt;{{cite news |publisher=BBC |title=Bollywood stars in BBC Aids show |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4697030.stm |access-date=4 January 2007 |date=9 February 2006 |archive-date=15 January 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070115181055/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4697030.stm |url-status=live }}&lt;/ref&gt; বাতৰিসূত্ৰৰ মতে, তেওঁ এইডছ পীড়িত লোকৰ সৈতে একতা প্ৰদৰ্শনৰ উদ্দেশ্যে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;bbcaids&quot; /&gt; শেট্টীৰ মতে, এই বিষয়টো তেওঁৰ মনৰ বিশেষ ওচৰৰ আছিল, কিয়নো তেওঁ ২০০৪ চনৰ ''ফিৰ মিলেংগে'' চিনেমাখনত এখন এইচআইভি পজিটিভ ৰোগীৰ চৰিত্ৰ অভিনয় কৰিছিল। চিনেমাখন আৰু এইচআইভি সন্দৰ্ভত কথা পাতি তেওঁ কয়: &quot;এইচআইভি পজিটিভ ৰোগীক লৈ চিনেমা কিয় নহয়? এইটো আমাৰ সমাজত এটা সমাজিক কলঙ্ক। আমি এই সমস্যা প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যে এই চিনেমাখন বনাইছিলোঁ... এই চিনেমাই আমাৰ দেশত এইডছ সম্পৰ্কে সমাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিব। এতিয়া সময় আহিছে যে আমি এই বিষয়ত কথা পাতোঁ।&quot;&lt;ref name=&quot;rediffheart&quot;&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty bares her heart |url=https://www.rediff.com/movies/2007/feb/15shilpa.htm |work=Rediff.com |date=15 February 2007 |access-date=18 May 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070217000000/https://www.rediff.com/movies/2007/feb/15shilpa.htm |archive-date=17 February 2007 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

মাৰ্চ ২০০৬ চনত, বিভিন্ন উৎসই জনাই যে শেট্টীয়ে PETA-ৰ এটা বিজ্ঞাপন অভিযানত যোগ দিছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল চৰ্কাছত বনৰীয়া প্ৰাণীৰ ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধত জনসচেতনতা বৃদ্ধি কৰা।&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{cite news |title=Distress call from tinsel town 'tigress' |url=http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |access-date=2 January 2007 |location=Chennai, India |date=2 May 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060513090839/http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |work=[[The Hindu]] |archive-date=13 May 2006 |archivedate=13 May 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060513090839/http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; PETA ইণ্ডিয়াৰ মতে, শেট্টী দীৰ্ঘদিনীয়া সমৰ্থক আৰু তেওঁ এক বাঘৰ দেহৰূপী টাইট কাপোৰ পিন্ধি ফটোত অংশ লৈ এই অভিযানত সহায় কৰিছিল। তেওঁ কৈছিল, খাঁচাত বহি ফটোত অংশ লোৱাটো অস্বস্তিকৰ আছিল, কিন্তু এই অস্বস্তি সেইসকল প্ৰাণীয়ে ভোগা যন্ত্ৰণাৰ তুলনাত কিছু নহয়। &quot;এইসকল গৌৰৱময় প্ৰাণীয়ে খাঁচাৰ পৰা বহুত কম সময়ৰ বাবে বাহিৰলৈ ওলায়, য'ত তেওঁলোকক অকথ্য কষ্টেৰে ক্ৰুৰ কৌশল দেখুৱাবলৈ বাধ্য কৰা হয়। চৰ্কাছ বৰ্জন কৰা হৈছে এনে পশুদুৰ্ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে সহায় কৰাৰ আটাইতকৈ ভাল উপায়।&quot; &lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{cite web |work=petaindia.com |title=Shilpa Shetty Speaks Up About Cruelty To Animals in Circuses |url=http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |access-date=2 January 2007 |archive-date=14 December 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061214114623/http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |url-status=dead |archivedate=14 December 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061214114623/http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এক পিছৰ সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ কয়, &quot;মই ভাবিলোঁ যে এইটো বন্ধ হ'ব লাগিব। যদি মোৰ কাৰ্যই তেওঁলোকৰ জীৱনত সামান্য পৰিবৰ্তন আনিব পাৰে, তেন্তে কিয় নহয়?&quot;&lt;ref name=&quot;rediffheart&quot; /&gt;

শেট্টীৰ কাৰাটেত ব্লেক বেল্ট আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 September 2015 |title=10 Bollywood actresses who are trained in martial arts |url=https://www.indiatimes.com/culture/who-we-are/10-bollywood-actresses-who-are-trained-in-martial-arts-277876.html |access-date=22 October 2020 |website=The Times of India |language=en-IN |archive-date=27 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027155449/https://www.indiatimes.com/culture/who-we-are/10-bollywood-actresses-who-are-trained-in-martial-arts-277876.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৫ চনত নিজৰ যোগাৰ ডিজিটেল ভিডিঅ’ মুক্তি দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rakshit |first=Nayandeep |date=28 July 2015 |url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-shilpa-shetty-kundra-to-launch-an-express-yoga-dvd-2108578 |title=Shilpa Shetty Kundra to launch an express Yoga DVD! |newspaper=DNA |language=en-US |access-date=9 December 2016 |archive-date=11 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161111233409/http://www.dnaindia.com/entertainment/report-shilpa-shetty-kundra-to-launch-an-express-yoga-dvd-2108578 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৯ চনত, শেট্টী আৰু ৰাজ কুন্দ্ৰায়ে প্ৰায় ১৫.৪ নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ ব্যয় কৰি [[ইণ্ডিয়ান প্ৰিমিয়াৰ লিগ]]ৰ দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ ১১.৭% শ্বেয়াৰ কিনে। তেখেতৰ ''Iosis'' নামৰ এক ভাৰতীয় স্পা আৰু চেলুন শৃংখলাও আছে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=10 Bollywood stars who made it big as entrepreneurs |url=http://www.businesstoday.in/photos/in-the-news/10-bollywood-stars-who-made-it-big-as-entrepreneurs/1173.html#photo2 |access-date=27 March 2017 |publisher=[[Business Today (India)|Business Today]] |archive-date=28 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328195655/http://www.businesstoday.in/photos/in-the-news/10-bollywood-stars-who-made-it-big-as-entrepreneurs/1173.html#photo2 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনত, ভাৰত চৰকাৰে তেওঁক [[স্বচ্ছ ভাৰত অভিযান]]ৰ ব্ৰেণ্ড এম্বেছেডৰ হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=PTI |title=Government ropes in Shilpa Shetty as Swachh Bharat brand ambassador |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/government-ropes-in-shilpa-shetty-as-swachh-bharat-brand-ambassador/articleshow/57328754.cms |access-date=23 April 2022 |work=The Times of India |date=24 February 2017 |archive-date=27 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220527151548/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/government-ropes-in-shilpa-shetty-as-swachh-bharat-brand-ambassador/articleshow/57328754.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২০ চনৰ ২০ জানুৱাৰীত তেওঁ স্বচ্ছ ভাৰত অভিযানত নিজৰ অৱদানৰ বাবে চেম্পিয়নছ অফ চেঞ্জ বঁটা লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last=ANI |date=20 January 2020 |title=Shilpa Shetty gets 'Champions of Change' award for Swachh Bharat Abhiyan |url=https://www.business-standard.com/article/news-ani/shilpa-shetty-gets-champions-of-change-award-for-swachh-bharat-abhiyan-120012001570_1.html |work=Business Standard India |access-date=23 April 2022 |archive-date=26 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220426095143/https://www.business-standard.com/article/news-ani/shilpa-shetty-gets-champions-of-change-award-for-swachh-bharat-abhiyan-120012001570_1.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

২০২১ চনত, ভোজ্য তৈল আৰু খাদ্য সামগ্ৰী উৎপাদনকাৰী বি.এল. এগ্ৰ' ইণ্ডাষ্ট্ৰিয়ে তেওঁক তেখেতৰ ''Nourish'' নামৰ উৎপাদনশৃংখলাৰ (ডাল, শুকান ফলমূল আৰু আটা) বাবে ব্ৰেণ্ড এম্বেছেডৰ হিচাপে ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=BL Agro ropes in Shilpa Shetty as brand ambassador for Nourish - ET BrandEquity |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/marketing/bl-agro-ropes-in-shilpa-shetty-as-brand-ambassador-for-nourish/81445774 |work=Economic Times |date=11 March 2021 |access-date=18 December 2024}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনত তেওঁ ''Shark Tank India''-ৰ লগত সম্পৰ্কিত ''WickedGud'' নামৰ কোম্পানিত ২.২৫ কোটি টকা বিনিয়োগ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 May 2023 |title=Shilpa Shetty invests Rs 2.25 crore in Shark Tank fame WickedGud |url=https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/sme-sector/shilpa-shetty-invests-rs-2-25-crore-in-shark-tank-fame-wickedgud/articleshow/100247530.cms |access-date=6 August 2023 |website=Economic Times |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811035735/https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/sme-sector/shilpa-shetty-invests-rs-2-25-crore-in-shark-tank-fame-wickedgud/articleshow/100247530.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰতীয় কছমেটিক্স ব্ৰেণ্ড MamaEarth-ৰ অন্যতম প্ৰাৰম্ভিক বিনিয়োগকাৰীও আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deva |first=Pranati |date=1 November 2023 |title=Mamaearth IPO: How does Shilpa Shetty's return compare with Katrina Kaif's Nykaa profit? |url=https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-likely-to-earn-massive-return-from-mamaearth-ipo-how-does-it-compare-with-alia-katrinas-nykaa-profit-11698823419590.html |access-date=1 January 2024 |website=mint |language=en |archive-date=1 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240101092345/https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-likely-to-earn-massive-return-from-mamaearth-ipo-how-does-it-compare-with-alia-katrinas-nykaa-profit-11698823419590.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Manohar |first=Asit |date=26 October 2023 |title=Shilpa Shetty set to earn ₹15.65 crore as Mamaearth IPO hits market |url=https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-set-to-earn-rs-15-65-crore-as-mamaearth-ipo-hits-market-11698307818888.html |access-date=1 January 2024 |website=mint |language=en |archive-date=1 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240101092347/https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-set-to-earn-rs-15-65-crore-as-mamaearth-ipo-hits-market-11698307818888.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
[[File:Photos-Shilpa-Shetty-at-Bastian-in-Lower-Parel-3 (cropped).jpg|thumb|২০২০ চনত নিজৰ পতী ৰাজ কুন্দ্ৰাৰ সৈতে শিল্পা শেট্টী]]

''মেয় খিলাড়ী তু অনাৰী'' (১৯৯৪) ছবিত [[অক্ষয় কুমাৰ]]ৰ সৈতে কাম কৰাৰ পিছত, শিল্পা শেট্টীয়ে ''ইনছাফ'' (১৯৯৭) ছবিৰ ছেটত তেওঁৰ সৈতে ডেটিং আৰম্ভ কৰে, সেই সময়ত কুমাৰ অভিনেত্ৰী [[ৰবীনা টেণ্ডন]]ৰ সৈতে সম্পৰ্কৰ অৱসান ঘটাইছিল।&lt;ref name=&quot;bbcprofile&quot; /&gt; শিল্পাই এই সম্পৰ্ক সন্দৰ্ভত খোলাখুলি মন্তব্য কৰিছিল। ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমত তেওঁৰ বাগদানৰ কথা আৰু অক্ষয় কুমাৰে তেওঁক চলচ্চিত্ৰ এৰি ঘৰ-গৃহস্থালীলৈ মন দিবলৈ চায় বুলি জোৰ দিয়ে আলোচনাত উঠে আহিছিল। যদিও, শিল্পাই কৈছিল যে তেওঁৰ বিয়া কৰাৰ কোনো পৰিকল্পনা নাই। ''ধড়কন'' চলচ্চিত্ৰৰ শ্বুটিঙৰ সময়ত, ২০০০ চনত তেওঁলোকৰ সম্পৰ্কৰ অন্ত পৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty and Akshay Kumar: Their Relationship Journey |url=https://www.news18.com/amp/news/movies/shilpa-shetty-akshay-kumar-relationship-timeline-6254197.html |website=News18 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

২০০৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত শিল্পা শেট্টীয়ে ৰাজ কুন্দ্ৰাৰ সৈতে বাগদান কৰে, যাৰ সৈতে তেওঁ ভাৰতীয় প্ৰিমিয়াৰ লিগ (IPL) দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ সহ-গৰাকী আছিল। তেওঁলোকৰ বিবাহ ২২ নৱেম্বৰ, ২০০৯ তাৰিখে অনুষ্ঠিত হয়।&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;[http://www.shilpashettylive.com/blog/index.php/2009/11/26/shilpa-shetty-kundra/254 I am officially Shilpa Shetty Kundra now!! ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091202002511/http://www.shilpashettylive.com/blog/index.php/2009/11/26/shilpa-shetty-kundra/254 |date=2 December 2009 }} ২৬ নৱেম্বৰ ২০০৯&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/Thank-god-Ill-marry-only-once-Shilpa/articleshow/5281437.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811044718/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-11-30/news-interviews/28103353_1_shilpa-shetty-kundra-wedding-receptions-mediterranean-cruise |url-status=live |archive-date=11 August 2011 |work=[[The Times of India]] |title=Thank god, I'll marry only once: Shilpa |date=30 November 2009}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২১ মে', ২০১২ তাৰিখে এগৰাকী পুত্ৰ সন্তানৰ জন্ম দিয়ে।&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;[http://www.rediff.com/movies/report/report-shilpa-shetty-gives-birth-to-a-baby-boy/20120521.htm Shilpa Shetty gives birth to a baby boy – Rediff.com Movies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120614072813/http://www.rediff.com/movies/report/report-shilpa-shetty-gives-birth-to-a-baby-boy/20120521.htm |date=14 June 2012 }}। Rediff.com (২১ মে' ২০১২)। উদ্ধৃত কৰা তাৰিখ: ২৩ ডিচেম্বৰ ২০১৩।&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ দ্বিতীয় সন্তান, এগৰাকী কন্যা, ১৫ ফেব্ৰুৱাৰী, ২০২০ তাৰিখে সাৰোগাছীৰ জৰিয়তে জন্ম গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.instagram.com/p/B80Uq2RB3yj/ |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/instagram/theshilpashetty/2248513019380726947 |archive-date=23 December 2021 |url-access=subscription |title=Shilpa Shetty Kundra on Instagram: &quot;{{!}} {{!}}Om Shri Ganeshaya Namah{{!}}{{!}} Our prayers have been answered with a miracle... With gratitude in our hearts, we are thrilled to announce the…&quot; |website=Instagram |language=en |access-date=27 February 2020}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.filmfare.com/news/bollywood/shilpa-shetty-and-raj-kundra-welcome-a-baby-girl-39174.html |title=Shilpa Shetty and Raj Kundra welcome a baby girl |website=filmfare.com |date=21 February 2020 |language=en |access-date=11 April 2020 |archive-date=11 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411064728/https://www.filmfare.com/news/bollywood/shilpa-shetty-and-raj-kundra-welcome-a-baby-girl-39174.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== সংবাদ মাধ্যমত ==
শেট্টীয়ে ১৯৯০ৰ দশকৰ অন্যতম অগ্ৰণী অভিনেত্ৰী হিচাপে নিজকে প্ৰতিষ্ঠা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.freepressjournal.in/cmcm/aishwarya-karisma-to-preity-90s-bollywood-actresses-then-and-now |title=Shilpa, Karisma to Sonali: 90s Bollywood actresses, then and now |website='''ফ্ৰী প্ৰেছ জাৰ্ণেল''' |access-date=28 August 2019 |archive-date=8 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190608041942/https://www.freepressjournal.in/cmcm/aishwarya-karisma-to-preity-90s-bollywood-actresses-then-and-now |url-status=live }}&lt;/ref&gt; '''[[ফিল্মফেয়াৰ]]'''-ৰ নায়নিকা দাসে শেট্টীক &quot;সৰ্বাধিক উল্লাসপূৰ্ণ আৰু পৰিশ্ৰমী&quot; অভিনেত্ৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://m.filmfare.com/features/as-shilpa-shetty-kundra-turns-a-year-older-we-share-the-secrets-to-her-zestful-lifestyle-54378.amp |title=Shilpa Shetty Kundra - Secrets to her zestful lifestyle |work='''ফিল্মফেয়াৰ''' |access-date=12 September 2022 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://m.filmfare.com/features/as-shilpa-shetty-kundra-turns-a-year-older-we-share-the-secrets-to-her-zestful-lifestyle-54378.amp |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁ '''[[ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া]]'''ৰ [[Forbes Celebrity 100|Celebrity 100]] তালিকাত ২০১২ৰ পৰা ২০১৬ আৰু ২০১৯ চনলৈকে অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/celebprofile2015/shilpa-shetty/1519/165 |title=Shilpa Shetty - Forbes |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=21 December 2016 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/celebprofile2015/shilpa-shetty/1519/165 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ আৰম্ভণিৰ বছৰত তেওঁ ৫৮তম স্থানত আছিল আৰু তেতিয়াৰ অনুমানিত বাৎসৰিক উপাৰ্জন আছিল ₹১২.৬ কোটি।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/lists/2012-celebrity-100/1395/1 |title=2012 Celebrity 100 |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=22 December 2013 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/lists/2012-celebrity-100/1395/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত তেওঁ ৭৫তম স্থানত আছিল আৰু উপাৰ্জন আছিল প্ৰায় ₹২.২৬ কোটি।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/lists/2019-celebrity-100/1819/1 |title=2019 Celebrity 100 |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=29 December 2020 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/lists/2019-celebrity-100/1819/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Shilpa S K Manish M B'day Bash.jpg|thumb|upright|২০১৬ চনত শেট্টী]]

'''[[ৰেডিফ.কম]]'''-এ ২০০৭ চনত শেট্টীক &quot;সৰ্বাধিক প্ৰভাৱশালী অভিনেত্ৰী&quot; হিচাপে অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://specials.rediff.com/yearend/2007/dec/18yrpoweractress11.htm |title=The most powerful actresses of 2007 |work='''ৰেডিফ.কম''' |access-date=20 December 2018 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://specials.rediff.com/yearend/2007/dec/18yrpoweractress11.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁ তেওঁৰ নৃত্যশৈলীৰ বাবে জনাজাত।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Madhuri Dixit to Shilpa Shetty, Bollywood actresses known for their thumkas |work='''জী নিউজ''' |accessdate=26 July 2023 |date=22 March 2023 |url=https://zeenews.india.com/people/madhuri-dixit-to-shilpa-shetty-bollywood-actresses-known-for-their-thumkas-2586765.html/amp |archive-date=10 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810233110/https://zeenews.india.com/people/madhuri-dixit-to-shilpa-shetty-bollywood-actresses-known-for-their-thumkas-2586765.html/amp |url-status=live }}&lt;/ref&gt; '''[[টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া]]'''-ৰ &quot;Most Desirable Women&quot; তালিকাত তেওঁ ২০০৯ চনত ১০তম আৰু ২০১০ চনত ২৭তম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Times 50 Most Desirable Women |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |date=9 January 2011 |access-date=31 December 2011 |archive-date=1 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120701172424/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |work='''টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া''' |url-status=dead |archivedate=25 September 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120925063854/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০০৯ চনত তেওঁ '''[[ম্যাকছিম (ইণ্ডিয়া)]]'''-ৰ &quot;Hot 100&quot; তালিকাত অষ্টম স্থানত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.indiatoday.in/entertainment/photo/bipasha-is-hottest-of-em-all-362515-2009-09-10/1 |title=Bipasha is hottest of 'em all! |work='''ইণ্ডিয়া টুডে''' |access-date=19 November 2012 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.indiatoday.in/entertainment/photo/bipasha-is-hottest-of-em-all-362515-2009-09-10/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

শেট্টীয়ে '''[[প্যানটিন]]''', '''[[য়াকল্ট]]''', '''[[এমামী|কেশ কিং]]''', '''Mamaearth''', '''B Natural''' আৰু '''Fast &amp; Up''' আদি বহুতো ব্ৰেণ্ডৰ বাবে প্ৰচাৰ মুখ হিচাপে কাম কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Yakult Danone India names Shilpa Shetty as brand ambassador |work='''ইকনমিক টাইমছ''' |date=28 March 2017 |access-date=20 November 2021 |url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/services/advertising/yakult-danone-india-names-shilpa-shetty-as-brand-ambassador/articleshow/57876111.cms |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811034408/https://economictimes.indiatimes.com/industry/services/advertising/yakult-danone-india-names-shilpa-shetty-as-brand-ambassador/articleshow/57876111.cms |url-status=live |last1=Laghate |first1=Gaurav }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty Kundra reveals the secret to everyday glow with Mamaearth |work='''ইকনমিক টাইমছ''' |accessdate=25 February 2023 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/amp/news/advertising/shilpa-shetty-kundra-reveals-the-secret-to-everyday-glow-with-mamaearth/98178905 |archive-date=10 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810230122/https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/amp/news/advertising/shilpa-shetty-kundra-reveals-the-secret-to-everyday-glow-with-mamaearth/98178905 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২২ চনৰ &quot;Google Top 100 Most Searched Asians&quot; তালিকাত ৫৯তম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Google Top 100 Most Searched Asians Full List: Sidhu Moose Wala at 3, Lata Mangeshkar at 5 |work='''ইণ্ডিয়া টুডে''' |date=29 June 2022 |accessdate=26 October 2022 |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/google-top-100-most-searched-asians-full-list-sidhu-moose-wala-at-3-lata-mangeshkar-at-5-1968151-2022-06-29 |archive-date=15 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715143404/https://www.indiatoday.in/amp/movies/celebrities/story/google-top-100-most-searched-asians-full-list-sidhu-moose-wala-at-3-lata-mangeshkar-at-5-1968151-2022-06-29 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০০৭ চনত '''[[ৰাজীৱ গান্ধী]]''' বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Rajiv Gandhi awards presented to achievers|url=http://sify.com/cities/mumbai/fullstory.php?id=14509427|date=13 August 2007|accessdate=23 January 2008|website='''চিফি'''|archive-url=https://web.archive.org/web/20080112044136/http://sify.com/cities/mumbai/fullstory.php?id=14509427|archive-date=12 January 2008|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

'''[[টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া]]'''-এ তেওঁক &quot;৫০ সুন্দৰ মুখাবয়ৱ&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল আৰু '''[[ৰেডিফ.কম]]'''-এ তেওঁক &quot;সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ পোছাকধাৰী মহিলাৰ&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Photos - 50 Beautiful Faces: 100 years of Indian Cinema |work='''টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া''' |access-date=28 December 2021 |url=https://photogallery.indiatimes.com/movies/100-yrs-of-indian-cinema/50-beautiful-faces-100-years-of-indian-cinema/morphshow/19693243.cms |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126093439/https://photogallery.indiatimes.com/movies/100-yrs-of-indian-cinema/50-beautiful-faces-100-years-of-indian-cinema/morphshow/19693243.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://m.rediff.com/movies/2007/may/02sld7.htm |title=Bollywood's best dressed women |last=Verma |first=Sukanya |work='''ৰেডিফ.কম''' |access-date=23 November 2021 |archive-date=17 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201117013436/https://m.rediff.com/movies/2007/may/02sld7.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== বঁটা আৰু মনোনয়ন ==
শিল্পা শেট্টীয়ে চাৰিবাৰ [[ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]]ৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰিছে: ''বাজীগৰ'' ছবিৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ আত্মপ্ৰকাশ অভিনেত্ৰী হিচাপে, ''বাজীগৰ'' আৰু ''ৰিস্তে''ৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সহ-অভিনেত্ৰী হিচাপে, আৰু ''ফিৰ মিলেংগে''ৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Nominees of the 50th Filmfare Awards |url=http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/msid-1021384,curpg-2.cms |accessdate=22 September 2012 |newspaper=Filmfare Awards |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20120709222922/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/msid-1021384,curpg-2.cms |archivedate=9 July 2012}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰপঞ্জী==
[[File:Shilpa Shetty 2007.jpg|thumb|upright|শিল্পা শেট্টী ২০০৭ চনৰ আইফা পুৰস্কাৰ অনুষ্ঠানত]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বছৰ!! চলচ্চিত্ৰ!! ভূমিকা!! ভাষা!! মন্তব্য
|-
| ১৯৯৩ || ''গাতে ৰ'হে মেৰা দিল'' || শিল্পা || হিন্দী || অপ্ৰকাশিত
|-
| ১৯৯৩ || ''বাজীগৰ'' || সীমা চোপড়া || [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] || মনোনয়ন—লাক্স বছৰৰ নতুন মুখ ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ &lt;br&gt; মনোনয়ন—ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|-
| ১৯৯৪ || ''আও প্যাৰ কৰে'' || ছায়া || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৪ || ''মেয় খিলাড়ী তু আনাড়ী'' || মেনা/বাস্তন্তি || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৪ || ''আগ'' || বিজলী || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৫ || ''গেম্বলাৰ'' || ৰিতু || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৫ || ''হাথকড়ি || নেহা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''মি. ৰোমিঅ''' || শিল্পা || [[তামিল ভাষা|তামিল]] || মি. ৰোমিও হিন্দী ও তেলুগু ভাষাত ডাবিং কৰি মুক্তি দিয়া হয়'
|-
| ১৯৯৬ || ''ছোটে সৰকাৰ'' || সীমা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''হিম্মত'' || নিশা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''সহসা বিৰুদু সাগৰ কন্যা'' || বাংগাৰু || [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] || সাগৰ কন্যা ছবিৰ ডাবিং হিন্দী ভাষাত মুক্তি দিয়া হয়'
|-
| ২০০০ || ''তৰকিব || প্ৰীতি || হিন্দী ||
|-
| ২০০৩ ||''গৰ্ব''|| || হিন্দী ||
|-
| ২০০৫ || খামোশ খউফ কী ৰাত || সোণীয়া || হিন্দী ||
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বহিঃসংযোগ==
* {{IMDb name|id=792908}}
* Profile Page at [http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6272561.stm বিবিসি নিউজ]
* [https://web.archive.org/web/20120528193323/http://www.247onlinenews.com/2012/05/shilpa-shetty-raj-kundra-take-newborn-son-home/ Shilpa Shetty, Raj Kundra take newborn son home] 25 May 2012

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>3vryqdkq0ebfmz9vn6kyqou4savv2h4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517236</id>
      <parentid>517235</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T22:47:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT</username>
        <id>45247</id>
      </contributor>
      <comment>AMP-Tracking URLs ৰ পৰা আঁতৰোৱা হৈছে ([[:m:User:KiranBOT/AMP|বিশদ]]) ([[User talk:Usernamekiran|ভুল প'ৰিবেশ]]) v2.2.7s</comment>
      <origin>517236</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52479" sha1="ofm6d8wrsb1fqyuaaqaoysfvcq9ks7d" xml:space="preserve">{{পোখালি}}
{{Infobox person
| name = শিল্পা শেট্টী
| image = Shilpa Shetty snapped at a press conference (cropped).jpg
| caption = ২০২৩ চনত শিল্পা শেট্টী
| birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1975|6|8}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-her-10-pics-with-husband-raj-kundra-son-viaan-and-daughter-samisha-that-are-just-perfect/story-CIlhGaoWISoDDtiP01ttcN.html|title=Happy birthday Shilpa Shetty: Her 10 pics with husband Raj Kundra|website=Hindustan Times|archive-url=https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:IGueZikhmOgJ:https://www.hindustantimes.com/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-her-10-pics-with-husband-raj-kundra-son-viaan-and-daughter-samisha-that-are-just-perfect/story-CIlhGaoWISoDDtiP01ttcN.html+&amp;cd=27&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;gl=in|archive-date=2 October 2020|url-status=live|access-date=22 October 2020}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = মাঙ্গালোৰ, [[কৰ্ণাটক]], [[ভাৰত]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp|title=Shilpa Shetty Biography|website=Filmy Chef|access-date=22 October 2020|archivedate=17 July 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/|title=Hey Kudla Niklekh Pura Namaskara in coming to launch mother child centre at KMC actress Shilpa Shetty|website=Mangalorean.com}}&lt;/ref&gt;
| birth_name = অশ্বিনী শেট্টী&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Kapoor |first1=Reena |title=Here's why Shilpa Shetty's changed her name |url=https://www.deccanchronicle.com/141207/entertainment-bollywood/article/shilpa-shetty%E2%80%99s-real-name-ashwini |access-date=22 October 2020 |work=Deccan Chronicle |date=7 December 2014 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=What is Shilpa Shetty's real name? |url=https://www.timesnownews.com/real-name-of/article/what-is-shilpa-shettys-real-name/226744 |access-date=22 October 2020 |work=Times Now |date=11 May 2018 |language=en}}&lt;/ref&gt;
| occupation = বলিউডৰ অভিনেত্ৰী, চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক, নৃত্য শিল্পী,লেখিকা, ব্যৱসায়ি, মডেল
| spouse = {{marriage|ৰাজ কুন্দ্ৰা|2009}}
| children = ২
| relatives = শমিতা শেট্টী (ভগ্নী)
| yearsactive = ১৯৯৩ চনৰ পৰা
| height = {{height|ft=5|in=10}}&lt;ref&gt;{{cite news |title=A balancing act |url=https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/a-balancing-act/article3197426.ece |access-date=26 May 2021 |work=The Hindu |date=2006-08-05 |archive-url=https://archive.ph/ife4y |archive-date=20 May 2021}}&lt;/ref&gt;
}}
'''শিল্পা শেট্টী কুন্দ্ৰা''' ({{Lang-en|Shilpa Shetty Kundra}}; জন্ম: ৮ জুন ১৯৭৫)&lt;ref name=&quot;Indian Express&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/happy-birthday-shilpa-shetty-these-throwback-photos-is-a-gift-for-shilpa-fans-4694281/lite/ |title=Happy birthday Shilpa Shetty: A stylish star, a mother and an inspiration, here are all the roles she plays to perfection she is the mother of a 5-year-old Y.Vishwa of Hyderabad |access-date=8 June 2017 |date=8 June 2017 |work=[[Hindustan Times]] |quote=...and thus we celebrate her 42nd birthday... }}&lt;/ref&gt; হৈছে এগৰাকী [[ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ]] অভিনেত্ৰী আৰু মডেল। ১৯৯৩ চনত [[শ্বাহৰুখ খান]]ৰ সৈতে 'বাজিগৰ' চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰি চলচ্চিত্ৰ জগতত অভিষেক ঘটোৱাৰ পিছত প্ৰায় ৪০খন [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]], [[তামিল ভাষা|তামিল]], [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] আৰু [[কন্নড় ভাষা|কন্নড়]] চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। তেওঁ থ্ৰিলাৰ বাজিগাৰ (১৯৯৩)ত পৰ্দাত অভিষেক ঘটায় যিয়ে শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰীৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ বাবে প্ৰথম মনোনয়ন লাভ কৰে। শিল্পাই প্ৰথম প্ৰধান চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে ১৯৯৪ চনত 'আগ' বোলছবিত। ইয়াৰোপৰি তেওঁ 'ধড়কন' (২০০০), মেয় খিলাড়ী তু অনাৰী (১৯৯৪), জানোৱাৰ (১৯৯৯) আৰু 'ৰিস্তে' (২০০২) চলচ্চিত্ৰত শক্তিশালী অভিনয় প্ৰদৰ্শন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Shilpa Shetty celebrates '25 years of Main Khiladi Tu Anari' |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/shilpa-shetty-celebrates-25-years-of-main-khiladi-tu-anari-shares-a-video-on-her-instagram/articleshow/71268035.cms |access-date=9 April 2020 |work=Times of India |agency=Bennett, Coleman and Company Limited |date=24 September 2019 |archive-date=16 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201216125235/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/shilpa-shetty-celebrates-25-years-of-main-khiladi-tu-anari-shares-a-video-on-her-instagram/articleshow/71268035.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০০৪ চনত 'ফিৰ মিলিঙ্গে' চলচ্চিত্ৰত এগৰাকী [[এইড্‌ছ]] ৰোগীৰ ভূমিকাত অভিনয় কৰি তেওঁ বহুতো পুৰস্কাৰ লাভ কৰিবৰ সক্ষম হয়। তেওঁৰ ভনীয়েক শমিতা শেট্টীও এগৰাকী বলিউড অভিনেত্ৰী। 

ৰোমাণ্টিক নাটক ধড়কন (২০০০) শেট্টীৰ কেৰিয়াৰত এক টাৰ্নিং পইণ্ট হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল। ইয়াৰ পিছত ইণ্ডিয়ান (২০০১) আৰু ৰিস্তে (২০০২) ছবিত চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি তেওঁ দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰত শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰীৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰে। শ্বেট্টিয়ে ফিৰ মিলেংগে (২০০৪) নাটকত এইডছ ৰোগীৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰাৰ বাবে প্ৰশংসা লাভ কৰে, যাৰ ফলত তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰে। তাৰ পিছত তেওঁ একচন থ্ৰিলাৰ ডাছ (২০০৫), এনচেম্বল নাটক লাইফ ইন এ... মেট্ৰ' (২০০৭), আৰু ক্ৰীড়া নাটক আপনে (২০০৭)ত অভিনয় কৰে আৰু দোস্তানা (২০০৮)ৰ &quot;শ্বাট আপ এণ্ড বাউন্স&quot; গীতটোৰ বাবে মনোযোগ অৰ্জন কৰে। ইয়াৰ পিছতে অভিনয়ৰ পৰা বিৰতি আহিল। 

২০০৬ চনত তেওঁ নৃত্যৰ ৰিয়েলিটি শ্ব' ঝলক দিখলা জা বিচাৰক হিচাপে ৰিয়েলিটি টেলিভিছনত প্ৰৱেশ কৰে। ২০০৭ চনৰ আৰম্ভণিতে শ্বেট্টিয়ে ব্ৰিটেইনৰ ৰিয়েলিটি শ্ব' চেলিব্ৰিটি বিগ ব্ৰাদাৰৰ পঞ্চম ছিৰিজত যোগদান কৰে আৰু শেষত এই ধাৰাবাহিকখন জয় কৰে। থকাৰ সময়ছোৱাত শেট্টীয়ে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ মাধ্যমত কভাৰেজ লাভ কৰিছিল আৰু সহ্য কৰা বৰ্ণবাদৰ বাবে তেওঁৰ কেইবাজনো ঘৰৰ সতীৰ্থৰ পৰা মনোযোগ লাভ কৰিছিল। তাৰ পিছত শেট্টীয়ে ২০০৮ চনত ভাৰতীয় সংস্কৰণৰ দ্বিতীয় ছিজন বিগ বছৰ আয়োজন কৰিছিল। তাৰ পিছত শ্বেট্টীয়ে জাৰা নাচকে দিখা (২০১০), নাচ বালিয়ে (২০১২–২০২০) আৰু ছুপাৰ ডান্সাৰ (২০১৬–২০২১)কে ধৰি কেইবাটাও নৃত্য আৰু সংগীতৰ ৰিয়েলিটি-কম্পিটিচন শ্ব'ত বিচাৰক হিচাপে অভিনয় কৰিছিল আৰু ইণ্ডিয়ান আইডলত অভিনয় কৰিছিল (২০২১–২০২৩)। ২০২১ চনত কমেডী ছবি হুংগামা ২ ৰ জৰিয়তে অভিনয়লৈ ঘূৰি অহা ছানীয়ে তাৰ পিছত একচন ছিৰিজ ইণ্ডিয়ান পুলিচ ফৰ্চ (২০২৪)ত অভিনয় কৰে। 

তেওঁ পৰ্দাৰ কামৰ উপৰিও বিভিন্ন ব্ৰেণ্ড আৰু প্ৰডাক্টৰ বাবে এগৰাকী চেলিব্ৰিটি এণ্ডাৰছাৰ। তদুপৰি তেওঁ নাৰীবাদ, নিৰামিষভোজী আৰু পশুৰ অধিকাৰৰ দৰে ব্যক্তিগত বিষয়সমূহৰ ওপৰত কণ্ঠস্বৰ প্ৰকাশ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;brands&quot;&gt;{{cite news |last1=Sharma |first1=Karuna |title=What continues to make Shilpa Shetty Kundra relevant for brands |url=https://www.businessinsider.in/advertising/brands/article/what-continues-to-make-shilpa-shetty-kundra-relevant-for-brands/articleshow/74165546.cms |access-date=9 April 2020 |work=Business Insider |agency=Axel Springer SE |archive-url=https://web.archive.org/web/20200410074605/https://www.businessinsider.in/advertising/brands/article/what-continues-to-make-shilpa-shetty-kundra-relevant-for-brands/articleshow/74165546.cms |archive-date=10 April 2020 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;feminism&quot;&gt;{{cite web |title=Have Bollywood Celebs Finally Embraced Feminism? |url=https://www.tatacliq.com/que/have-bollywood-celebs-finally-embraced-feminism/ |publisher=Tata Cliq |access-date=9 April 2020 |archive-date=22 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200922104027/https://www.tatacliq.com/que/have-bollywood-celebs-finally-embraced-feminism/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;animal rights&quot;&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty Kundra Honoured With PETA's 'Hero to Animals' Award |url=https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |publisher=PETA |access-date=9 April 2020 |archive-date=31 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200831113301/https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |url-status=dead |archivedate=31 August 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831113301/https://www.petaindia.com/media/bollywoods-shilpa-shetty-kundra-honoured-petas-hero-animals-award/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;animal hero&quot;&gt;{{cite news |title=Shilpa Shetty wins PETA's 'Hero To Animals' Award |url=https://news.abplive.com/entertainment/movies/shilpa-shetty-wins-petas-hero-to-animals-award-854218 |access-date=9 April 2020 |work=ABP News |agency=ABP Group |date=17 December 2017 |archive-date=16 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220316201012/https://news.abplive.com/entertainment/movies/shilpa-shetty-wins-petas-hero-to-animals-award-854218 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; শেট্টীয়ে ২০০৬ চনৰ পৰা চাৰ্কাছত বন্যপ্ৰাণীৰ ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে বিজ্ঞাপন অভিযানৰ অংশ হিচাপে পেটাৰ সৈতে কাম কৰি আহিছে। তেখেতে ২০১৫ চনত নিজাকৈ যোগ ডিভিডি মুকলি কৰিছিল। ভাৰত চৰকাৰে আৰম্ভ কৰা ফিট ইণ্ডিয়া মুভমেণ্টৰ দৰে কেইবাটাও ফিটনেছ অভিযানৰ সৈতে জড়িত। স্বচ্ছ ভাৰত অভিযানৰ স্বচ্ছতা অভিযানৰ কামৰ বাবে শেট্টীক চেম্পিয়নছ অৱ চেঞ্জ বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়। ২০০৯ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈকে ইণ্ডিয়ান প্ৰিমিয়াৰ লীগৰ দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ অংশস্বত্বাধিকাৰী আছিল। 

== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন ==
শেট্টীৰ জন্ম হৈছিল [[কৰ্ণাটক]]ৰ মেংগালুৰু চহৰত এটা [[তুলু ভাষা|তুলুভাষী]] বণ্ট পৰিয়ালত।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |title=Shilpa Shetty Biography |website=Filmy Chef |access-date=22 October 2020 |archive-date=17 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |url-status=live |archivedate=17 July 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200717120317/https://filmychef.com/shilpa-shetty-biography/amp |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/ |title=Hey Kudla Niklekh Pura Namaskara in coming to launch mother child centre at KMC actress Shilpa Shetty |website=Mangalorean.com |date=24 September 2019 |access-date=17 July 2020 |archive-date=17 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717120050/https://www.mangalorean.com/hey-kudla-niklekh-pura-namaskara-im-coming-to-launch-mother-child-centre-at-kmc-actress-shilpa-shetty/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=25 November 2013 |title=I am a full on Bunt: Shilpa Shetty |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/I-am-a-full-on-Bunt-Shilpa-Shetty/articleshow/26347687.cms |access-date=16 July 2020 |work=The Times of India |language=en |archive-date=4 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190404104430/https://timesofindia.indiatimes.com/city/mangaluru/I-am-a-full-on-Bunt-Shilpa-Shetty/articleshow/26347687.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ মাতৃ ছুনন্দা আৰু পিতৃ স্বৰ্গীয় সুৰেন্দ্ৰ শেট্টী দুয়োজনে ঔষধ উদ্যোগত ব্যৱহৃত টেম্পাৰ-প্ৰুফ পানীৰ ঢাকনিৰ উৎপাদক আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Raghuram |first=M. |date=19 April 2010 |title=Bunts feel at home wherever they are |url=https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-bunts-feel-at-home-wherever-they-are-1373019 |access-date=16 July 2020 |website=DNA India |language=en |archive-date=18 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718061525/https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-bunts-feel-at-home-wherever-they-are-1373019 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ শমিতা শেট্টীৰ বাইদেউ। 

শেট্টীয়ে শিক্ষাগ্ৰহণ কৰিছিল চেম্বুৰৰ ছেণ্ট এন্থনীৰ গাৰ্লছ হাই স্কুল আৰু পাছত মাটুঙাস্থিত ৰামনীৰঞ্জন আনন্দীলাল পোদাৰ কমাৰ্চ আৰু ইকনমিকছ মহাবিদ্যালয়ত।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Vibhute |first1=Kranti |title=Mumbai: Chembur's St Anthony's Girls' school to extend premises |url=https://www.dnaindia.com/mumbai/report-mumbai-chembur-s-st-anthony-s-girl-s-school-to-extend-premises-2697817 |work=DNA India |date=19 December 2018 |language=en |access-date=22 November 2020 |archive-date=8 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108141028/https://www.dnaindia.com/mumbai/report-mumbai-chembur-s-st-anthony-s-girl-s-school-to-extend-premises-2697817 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ এজন প্ৰশিক্ষিত [[ভাৰতনাট্যম]] নৃত্যাংগনা আৰু বিদ্যালয়ত ভলীবল দলৰ অধিনায়িকা আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/fitness-a-way-of-life-for-shilpa-shetty-who-was-a-state-level-volleyball-player-once/story-nf1BrqxIjx7dIAUdzQqzVO.html |title=Fitness a way of life for Shilpa Shetty who was a state-level volleyball player once |date=10 June 2018 |website=Hindustan Times |language=en |access-date=25 May 2019 |archive-date=25 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190525090513/https://www.hindustantimes.com/bollywood/fitness-a-way-of-life-for-shilpa-shetty-who-was-a-state-level-volleyball-player-once/story-nf1BrqxIjx7dIAUdzQqzVO.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

১৯৯১ চনত দশম শ্ৰেণীৰ পৰীক্ষা উত্তীৰ্ণ কৰাৰ পাছত, শেট্টীয়ে এটা টেলিভিছন চেনেলত লিম্‌কাৰ বিজ্ঞাপনযোগে মডেলিং জগতত পদাৰ্পণ কৰে আৰু তাৰ পাছতে বিভিন্ন বাণিজ্যিক বিজ্ঞাপনত অংশ লয়। তাৰ ফলস্বৰূপে তেওঁ চলচ্চিত্ৰৰ পৰাও প্ৰস্তাৱ লাভ কৰে। অভিনেত্ৰী হোৱাৰ আগলৈকে তেওঁ মডেল হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;bbcprofile&quot;&gt;{{cite web |title=Profile: Shilpa Shetty |url=https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-12345678 |work=BBC News |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== পৰ্দাৰ বাহিৰৰ কাৰ্য ==
[[চিত্ৰ:ShilpaShetty12.jpg|thumb|left|upright|''নাচ বলিয়ে ৫''-ৰ বিচাৰকৰূপে চেট্টী]]
ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৬ চনত, শেট্টীয়ে ভাৰতত এইচআইভি-এইডছ সমস্যা সমাধানৰ উদ্দেশ্যে বিবিচি ৱৰ্ল্ড চাৰ্ভিচ ট্ৰাষ্টে নিৰ্মাণ কৰা এক দূৰদৰ্শন অনুষ্ঠানত সহায় আগবঢ়ায়।&lt;ref name=&quot;bbcaids&quot;&gt;{{cite news |publisher=BBC |title=Bollywood stars in BBC Aids show |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4697030.stm |access-date=4 January 2007 |date=9 February 2006 |archive-date=15 January 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070115181055/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4697030.stm |url-status=live }}&lt;/ref&gt; বাতৰিসূত্ৰৰ মতে, তেওঁ এইডছ পীড়িত লোকৰ সৈতে একতা প্ৰদৰ্শনৰ উদ্দেশ্যে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;bbcaids&quot; /&gt; শেট্টীৰ মতে, এই বিষয়টো তেওঁৰ মনৰ বিশেষ ওচৰৰ আছিল, কিয়নো তেওঁ ২০০৪ চনৰ ''ফিৰ মিলেংগে'' চিনেমাখনত এখন এইচআইভি পজিটিভ ৰোগীৰ চৰিত্ৰ অভিনয় কৰিছিল। চিনেমাখন আৰু এইচআইভি সন্দৰ্ভত কথা পাতি তেওঁ কয়: &quot;এইচআইভি পজিটিভ ৰোগীক লৈ চিনেমা কিয় নহয়? এইটো আমাৰ সমাজত এটা সমাজিক কলঙ্ক। আমি এই সমস্যা প্ৰচাৰৰ উদ্দেশ্যে এই চিনেমাখন বনাইছিলোঁ... এই চিনেমাই আমাৰ দেশত এইডছ সম্পৰ্কে সমাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিব। এতিয়া সময় আহিছে যে আমি এই বিষয়ত কথা পাতোঁ।&quot;&lt;ref name=&quot;rediffheart&quot;&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty bares her heart |url=https://www.rediff.com/movies/2007/feb/15shilpa.htm |work=Rediff.com |date=15 February 2007 |access-date=18 May 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070217000000/https://www.rediff.com/movies/2007/feb/15shilpa.htm |archive-date=17 February 2007 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

মাৰ্চ ২০০৬ চনত, বিভিন্ন উৎসই জনাই যে শেট্টীয়ে PETA-ৰ এটা বিজ্ঞাপন অভিযানত যোগ দিছিল, যাৰ লক্ষ্য আছিল চৰ্কাছত বনৰীয়া প্ৰাণীৰ ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধত জনসচেতনতা বৃদ্ধি কৰা।&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{cite news |title=Distress call from tinsel town 'tigress' |url=http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |access-date=2 January 2007 |location=Chennai, India |date=2 May 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060513090839/http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |work=[[The Hindu]] |archive-date=13 May 2006 |archivedate=13 May 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060513090839/http://www.hindu.com/2006/05/02/stories/2006050202730200.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; PETA ইণ্ডিয়াৰ মতে, শেট্টী দীৰ্ঘদিনীয়া সমৰ্থক আৰু তেওঁ এক বাঘৰ দেহৰূপী টাইট কাপোৰ পিন্ধি ফটোত অংশ লৈ এই অভিযানত সহায় কৰিছিল। তেওঁ কৈছিল, খাঁচাত বহি ফটোত অংশ লোৱাটো অস্বস্তিকৰ আছিল, কিন্তু এই অস্বস্তি সেইসকল প্ৰাণীয়ে ভোগা যন্ত্ৰণাৰ তুলনাত কিছু নহয়। &quot;এইসকল গৌৰৱময় প্ৰাণীয়ে খাঁচাৰ পৰা বহুত কম সময়ৰ বাবে বাহিৰলৈ ওলায়, য'ত তেওঁলোকক অকথ্য কষ্টেৰে ক্ৰুৰ কৌশল দেখুৱাবলৈ বাধ্য কৰা হয়। চৰ্কাছ বৰ্জন কৰা হৈছে এনে পশুদুৰ্ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে সহায় কৰাৰ আটাইতকৈ ভাল উপায়।&quot; &lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{cite web |work=petaindia.com |title=Shilpa Shetty Speaks Up About Cruelty To Animals in Circuses |url=http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |access-date=2 January 2007 |archive-date=14 December 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061214114623/http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |url-status=dead |archivedate=14 December 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061214114623/http://www.petaindia.com/newsnew/NewsItem.asp?id=2996 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এক পিছৰ সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ কয়, &quot;মই ভাবিলোঁ যে এইটো বন্ধ হ'ব লাগিব। যদি মোৰ কাৰ্যই তেওঁলোকৰ জীৱনত সামান্য পৰিবৰ্তন আনিব পাৰে, তেন্তে কিয় নহয়?&quot;&lt;ref name=&quot;rediffheart&quot; /&gt;

শেট্টীৰ কাৰাটেত ব্লেক বেল্ট আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 September 2015 |title=10 Bollywood actresses who are trained in martial arts |url=https://www.indiatimes.com/culture/who-we-are/10-bollywood-actresses-who-are-trained-in-martial-arts-277876.html |access-date=22 October 2020 |website=The Times of India |language=en-IN |archive-date=27 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201027155449/https://www.indiatimes.com/culture/who-we-are/10-bollywood-actresses-who-are-trained-in-martial-arts-277876.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৫ চনত নিজৰ যোগাৰ ডিজিটেল ভিডিঅ’ মুক্তি দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rakshit |first=Nayandeep |date=28 July 2015 |url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-shilpa-shetty-kundra-to-launch-an-express-yoga-dvd-2108578 |title=Shilpa Shetty Kundra to launch an express Yoga DVD! |newspaper=DNA |language=en-US |access-date=9 December 2016 |archive-date=11 November 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161111233409/http://www.dnaindia.com/entertainment/report-shilpa-shetty-kundra-to-launch-an-express-yoga-dvd-2108578 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৯ চনত, শেট্টী আৰু ৰাজ কুন্দ্ৰায়ে প্ৰায় ১৫.৪ নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ ব্যয় কৰি [[ইণ্ডিয়ান প্ৰিমিয়াৰ লিগ]]ৰ দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ ১১.৭% শ্বেয়াৰ কিনে। তেখেতৰ ''Iosis'' নামৰ এক ভাৰতীয় স্পা আৰু চেলুন শৃংখলাও আছে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=10 Bollywood stars who made it big as entrepreneurs |url=http://www.businesstoday.in/photos/in-the-news/10-bollywood-stars-who-made-it-big-as-entrepreneurs/1173.html#photo2 |access-date=27 March 2017 |publisher=[[Business Today (India)|Business Today]] |archive-date=28 March 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328195655/http://www.businesstoday.in/photos/in-the-news/10-bollywood-stars-who-made-it-big-as-entrepreneurs/1173.html#photo2 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনত, ভাৰত চৰকাৰে তেওঁক [[স্বচ্ছ ভাৰত অভিযান]]ৰ ব্ৰেণ্ড এম্বেছেডৰ হিচাপে নিযুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=PTI |title=Government ropes in Shilpa Shetty as Swachh Bharat brand ambassador |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/government-ropes-in-shilpa-shetty-as-swachh-bharat-brand-ambassador/articleshow/57328754.cms |access-date=23 April 2022 |work=The Times of India |date=24 February 2017 |archive-date=27 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220527151548/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/government-ropes-in-shilpa-shetty-as-swachh-bharat-brand-ambassador/articleshow/57328754.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০২০ চনৰ ২০ জানুৱাৰীত তেওঁ স্বচ্ছ ভাৰত অভিযানত নিজৰ অৱদানৰ বাবে চেম্পিয়নছ অফ চেঞ্জ বঁটা লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |last=ANI |date=20 January 2020 |title=Shilpa Shetty gets 'Champions of Change' award for Swachh Bharat Abhiyan |url=https://www.business-standard.com/article/news-ani/shilpa-shetty-gets-champions-of-change-award-for-swachh-bharat-abhiyan-120012001570_1.html |work=Business Standard India |access-date=23 April 2022 |archive-date=26 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220426095143/https://www.business-standard.com/article/news-ani/shilpa-shetty-gets-champions-of-change-award-for-swachh-bharat-abhiyan-120012001570_1.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

২০২১ চনত, ভোজ্য তৈল আৰু খাদ্য সামগ্ৰী উৎপাদনকাৰী বি.এল. এগ্ৰ' ইণ্ডাষ্ট্ৰিয়ে তেওঁক তেখেতৰ ''Nourish'' নামৰ উৎপাদনশৃংখলাৰ (ডাল, শুকান ফলমূল আৰু আটা) বাবে ব্ৰেণ্ড এম্বেছেডৰ হিচাপে ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=BL Agro ropes in Shilpa Shetty as brand ambassador for Nourish - ET BrandEquity |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/marketing/bl-agro-ropes-in-shilpa-shetty-as-brand-ambassador-for-nourish/81445774 |work=Economic Times |date=11 March 2021 |access-date=18 December 2024}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনত তেওঁ ''Shark Tank India''-ৰ লগত সম্পৰ্কিত ''WickedGud'' নামৰ কোম্পানিত ২.২৫ কোটি টকা বিনিয়োগ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 May 2023 |title=Shilpa Shetty invests Rs 2.25 crore in Shark Tank fame WickedGud |url=https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/sme-sector/shilpa-shetty-invests-rs-2-25-crore-in-shark-tank-fame-wickedgud/articleshow/100247530.cms |access-date=6 August 2023 |website=Economic Times |language=en |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811035735/https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/sme-sector/shilpa-shetty-invests-rs-2-25-crore-in-shark-tank-fame-wickedgud/articleshow/100247530.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰতীয় কছমেটিক্স ব্ৰেণ্ড MamaEarth-ৰ অন্যতম প্ৰাৰম্ভিক বিনিয়োগকাৰীও আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Deva |first=Pranati |date=1 November 2023 |title=Mamaearth IPO: How does Shilpa Shetty's return compare with Katrina Kaif's Nykaa profit? |url=https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-likely-to-earn-massive-return-from-mamaearth-ipo-how-does-it-compare-with-alia-katrinas-nykaa-profit-11698823419590.html |access-date=1 January 2024 |website=mint |language=en |archive-date=1 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240101092345/https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-likely-to-earn-massive-return-from-mamaearth-ipo-how-does-it-compare-with-alia-katrinas-nykaa-profit-11698823419590.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Manohar |first=Asit |date=26 October 2023 |title=Shilpa Shetty set to earn ₹15.65 crore as Mamaearth IPO hits market |url=https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-set-to-earn-rs-15-65-crore-as-mamaearth-ipo-hits-market-11698307818888.html |access-date=1 January 2024 |website=mint |language=en |archive-date=1 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240101092347/https://www.livemint.com/market/ipo/shilpa-shetty-set-to-earn-rs-15-65-crore-as-mamaearth-ipo-hits-market-11698307818888.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
[[File:Photos-Shilpa-Shetty-at-Bastian-in-Lower-Parel-3 (cropped).jpg|thumb|২০২০ চনত নিজৰ পতী ৰাজ কুন্দ্ৰাৰ সৈতে শিল্পা শেট্টী]]

''মেয় খিলাড়ী তু অনাৰী'' (১৯৯৪) ছবিত [[অক্ষয় কুমাৰ]]ৰ সৈতে কাম কৰাৰ পিছত, শিল্পা শেট্টীয়ে ''ইনছাফ'' (১৯৯৭) ছবিৰ ছেটত তেওঁৰ সৈতে ডেটিং আৰম্ভ কৰে, সেই সময়ত কুমাৰ অভিনেত্ৰী [[ৰবীনা টেণ্ডন]]ৰ সৈতে সম্পৰ্কৰ অৱসান ঘটাইছিল।&lt;ref name=&quot;bbcprofile&quot; /&gt; শিল্পাই এই সম্পৰ্ক সন্দৰ্ভত খোলাখুলি মন্তব্য কৰিছিল। ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমত তেওঁৰ বাগদানৰ কথা আৰু অক্ষয় কুমাৰে তেওঁক চলচ্চিত্ৰ এৰি ঘৰ-গৃহস্থালীলৈ মন দিবলৈ চায় বুলি জোৰ দিয়ে আলোচনাত উঠে আহিছিল। যদিও, শিল্পাই কৈছিল যে তেওঁৰ বিয়া কৰাৰ কোনো পৰিকল্পনা নাই। ''ধড়কন'' চলচ্চিত্ৰৰ শ্বুটিঙৰ সময়ত, ২০০০ চনত তেওঁলোকৰ সম্পৰ্কৰ অন্ত পৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty and Akshay Kumar: Their Relationship Journey |url=https://www.news18.com/amp/news/movies/shilpa-shetty-akshay-kumar-relationship-timeline-6254197.html |website=News18 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

২০০৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত শিল্পা শেট্টীয়ে ৰাজ কুন্দ্ৰাৰ সৈতে বাগদান কৰে, যাৰ সৈতে তেওঁ ভাৰতীয় প্ৰিমিয়াৰ লিগ (IPL) দল ৰাজস্থান ৰয়েলছৰ সহ-গৰাকী আছিল। তেওঁলোকৰ বিবাহ ২২ নৱেম্বৰ, ২০০৯ তাৰিখে অনুষ্ঠিত হয়।&lt;ref name=&quot;:6&quot;&gt;[http://www.shilpashettylive.com/blog/index.php/2009/11/26/shilpa-shetty-kundra/254 I am officially Shilpa Shetty Kundra now!! ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091202002511/http://www.shilpashettylive.com/blog/index.php/2009/11/26/shilpa-shetty-kundra/254 |date=2 December 2009 }} ২৬ নৱেম্বৰ ২০০৯&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{cite news |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/Thank-god-Ill-marry-only-once-Shilpa/articleshow/5281437.cms |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811044718/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-11-30/news-interviews/28103353_1_shilpa-shetty-kundra-wedding-receptions-mediterranean-cruise |url-status=live |archive-date=11 August 2011 |work=[[The Times of India]] |title=Thank god, I'll marry only once: Shilpa |date=30 November 2009}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২১ মে', ২০১২ তাৰিখে এগৰাকী পুত্ৰ সন্তানৰ জন্ম দিয়ে।&lt;ref name=&quot;:7&quot;&gt;[http://www.rediff.com/movies/report/report-shilpa-shetty-gives-birth-to-a-baby-boy/20120521.htm Shilpa Shetty gives birth to a baby boy – Rediff.com Movies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120614072813/http://www.rediff.com/movies/report/report-shilpa-shetty-gives-birth-to-a-baby-boy/20120521.htm |date=14 June 2012 }}। Rediff.com (২১ মে' ২০১২)। উদ্ধৃত কৰা তাৰিখ: ২৩ ডিচেম্বৰ ২০১৩।&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ দ্বিতীয় সন্তান, এগৰাকী কন্যা, ১৫ ফেব্ৰুৱাৰী, ২০২০ তাৰিখে সাৰোগাছীৰ জৰিয়তে জন্ম গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.instagram.com/p/B80Uq2RB3yj/ |archive-url=https://ghostarchive.org/iarchive/instagram/theshilpashetty/2248513019380726947 |archive-date=23 December 2021 |url-access=subscription |title=Shilpa Shetty Kundra on Instagram: &quot;{{!}} {{!}}Om Shri Ganeshaya Namah{{!}}{{!}} Our prayers have been answered with a miracle... With gratitude in our hearts, we are thrilled to announce the…&quot; |website=Instagram |language=en |access-date=27 February 2020}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.filmfare.com/news/bollywood/shilpa-shetty-and-raj-kundra-welcome-a-baby-girl-39174.html |title=Shilpa Shetty and Raj Kundra welcome a baby girl |website=filmfare.com |date=21 February 2020 |language=en |access-date=11 April 2020 |archive-date=11 April 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200411064728/https://www.filmfare.com/news/bollywood/shilpa-shetty-and-raj-kundra-welcome-a-baby-girl-39174.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== সংবাদ মাধ্যমত ==
শেট্টীয়ে ১৯৯০ৰ দশকৰ অন্যতম অগ্ৰণী অভিনেত্ৰী হিচাপে নিজকে প্ৰতিষ্ঠা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.freepressjournal.in/cmcm/aishwarya-karisma-to-preity-90s-bollywood-actresses-then-and-now |title=Shilpa, Karisma to Sonali: 90s Bollywood actresses, then and now |website='''ফ্ৰী প্ৰেছ জাৰ্ণেল''' |access-date=28 August 2019 |archive-date=8 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190608041942/https://www.freepressjournal.in/cmcm/aishwarya-karisma-to-preity-90s-bollywood-actresses-then-and-now |url-status=live }}&lt;/ref&gt; '''[[ফিল্মফেয়াৰ]]'''-ৰ নায়নিকা দাসে শেট্টীক &quot;সৰ্বাধিক উল্লাসপূৰ্ণ আৰু পৰিশ্ৰমী&quot; অভিনেত্ৰী বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://m.filmfare.com/features/as-shilpa-shetty-kundra-turns-a-year-older-we-share-the-secrets-to-her-zestful-lifestyle-54378.amp |title=Shilpa Shetty Kundra - Secrets to her zestful lifestyle |work='''ফিল্মফেয়াৰ''' |access-date=12 September 2022 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://m.filmfare.com/features/as-shilpa-shetty-kundra-turns-a-year-older-we-share-the-secrets-to-her-zestful-lifestyle-54378.amp |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁ '''[[ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া]]'''ৰ [[Forbes Celebrity 100|Celebrity 100]] তালিকাত ২০১২ৰ পৰা ২০১৬ আৰু ২০১৯ চনলৈকে অন্তৰ্ভুক্ত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/celebprofile2015/shilpa-shetty/1519/165 |title=Shilpa Shetty - Forbes |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=21 December 2016 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/celebprofile2015/shilpa-shetty/1519/165 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ আৰম্ভণিৰ বছৰত তেওঁ ৫৮তম স্থানত আছিল আৰু তেতিয়াৰ অনুমানিত বাৎসৰিক উপাৰ্জন আছিল ₹১২.৬ কোটি।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/lists/2012-celebrity-100/1395/1 |title=2012 Celebrity 100 |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=22 December 2013 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/lists/2012-celebrity-100/1395/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত তেওঁ ৭৫তম স্থানত আছিল আৰু উপাৰ্জন আছিল প্ৰায় ₹২.২৬ কোটি।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.forbesindia.com/lists/2019-celebrity-100/1819/1 |title=2019 Celebrity 100 |work='''ফৰ্বছ ইণ্ডিয়া''' |access-date=29 December 2020 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.forbesindia.com/lists/2019-celebrity-100/1819/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[File:Shilpa S K Manish M B'day Bash.jpg|thumb|upright|২০১৬ চনত শেট্টী]]

'''[[ৰেডিফ.কম]]'''-এ ২০০৭ চনত শেট্টীক &quot;সৰ্বাধিক প্ৰভাৱশালী অভিনেত্ৰী&quot; হিচাপে অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://specials.rediff.com/yearend/2007/dec/18yrpoweractress11.htm |title=The most powerful actresses of 2007 |work='''ৰেডিফ.কম''' |access-date=20 December 2018 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://specials.rediff.com/yearend/2007/dec/18yrpoweractress11.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁ তেওঁৰ নৃত্যশৈলীৰ বাবে জনাজাত।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Madhuri Dixit to Shilpa Shetty, Bollywood actresses known for their thumkas |work='''জী নিউজ''' |accessdate=26 July 2023 |date=22 March 2023 |url=https://zeenews.india.com/people/madhuri-dixit-to-shilpa-shetty-bollywood-actresses-known-for-their-thumkas-2586765.html/amp |archive-date=10 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810233110/https://zeenews.india.com/people/madhuri-dixit-to-shilpa-shetty-bollywood-actresses-known-for-their-thumkas-2586765.html/amp |url-status=live }}&lt;/ref&gt; '''[[টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া]]'''-ৰ &quot;Most Desirable Women&quot; তালিকাত তেওঁ ২০০৯ চনত ১০তম আৰু ২০১০ চনত ২৭তম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Times 50 Most Desirable Women |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |date=9 January 2011 |access-date=31 December 2011 |archive-date=1 July 2012 |archive-url=https://archive.today/20120701172424/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |work='''টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া''' |url-status=dead |archivedate=25 September 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120925063854/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-01-09/news-interviews/28375785_1_nicole-faria-vidya-balan-preity-zinta |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০০৯ চনত তেওঁ '''[[ম্যাকছিম (ইণ্ডিয়া)]]'''-ৰ &quot;Hot 100&quot; তালিকাত অষ্টম স্থানত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.indiatoday.in/entertainment/photo/bipasha-is-hottest-of-em-all-362515-2009-09-10/1 |title=Bipasha is hottest of 'em all! |work='''ইণ্ডিয়া টুডে''' |access-date=19 November 2012 |archive-date=19 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219063445/https://www.indiatoday.in/entertainment/photo/bipasha-is-hottest-of-em-all-362515-2009-09-10/1 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

শেট্টীয়ে '''[[প্যানটিন]]''', '''[[য়াকল্ট]]''', '''[[এমামী|কেশ কিং]]''', '''Mamaearth''', '''B Natural''' আৰু '''Fast &amp; Up''' আদি বহুতো ব্ৰেণ্ডৰ বাবে প্ৰচাৰ মুখ হিচাপে কাম কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Yakult Danone India names Shilpa Shetty as brand ambassador |work='''ইকনমিক টাইমছ''' |date=28 March 2017 |access-date=20 November 2021 |url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/services/advertising/yakult-danone-india-names-shilpa-shetty-as-brand-ambassador/articleshow/57876111.cms |archive-date=11 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230811034408/https://economictimes.indiatimes.com/industry/services/advertising/yakult-danone-india-names-shilpa-shetty-as-brand-ambassador/articleshow/57876111.cms |url-status=live |last1=Laghate |first1=Gaurav }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Shilpa Shetty Kundra reveals the secret to everyday glow with Mamaearth |work='''ইকনমিক টাইমছ''' |accessdate=25 February 2023 |url=https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/news/advertising/shilpa-shetty-kundra-reveals-the-secret-to-everyday-glow-with-mamaearth/98178905 |archive-date=10 August 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230810230122/https://brandequity.economictimes.indiatimes.com/amp/news/advertising/shilpa-shetty-kundra-reveals-the-secret-to-everyday-glow-with-mamaearth/98178905 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২২ চনৰ &quot;Google Top 100 Most Searched Asians&quot; তালিকাত ৫৯তম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Google Top 100 Most Searched Asians Full List: Sidhu Moose Wala at 3, Lata Mangeshkar at 5 |work='''ইণ্ডিয়া টুডে''' |date=29 June 2022 |accessdate=26 October 2022 |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/google-top-100-most-searched-asians-full-list-sidhu-moose-wala-at-3-lata-mangeshkar-at-5-1968151-2022-06-29 |archive-date=15 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715143404/https://www.indiatoday.in/amp/movies/celebrities/story/google-top-100-most-searched-asians-full-list-sidhu-moose-wala-at-3-lata-mangeshkar-at-5-1968151-2022-06-29 |url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০০৭ চনত '''[[ৰাজীৱ গান্ধী]]''' বঁটা লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Rajiv Gandhi awards presented to achievers|url=http://sify.com/cities/mumbai/fullstory.php?id=14509427|date=13 August 2007|accessdate=23 January 2008|website='''চিফি'''|archive-url=https://web.archive.org/web/20080112044136/http://sify.com/cities/mumbai/fullstory.php?id=14509427|archive-date=12 January 2008|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

'''[[টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া]]'''-এ তেওঁক &quot;৫০ সুন্দৰ মুখাবয়ৱ&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল আৰু '''[[ৰেডিফ.কম]]'''-এ তেওঁক &quot;সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ পোছাকধাৰী মহিলাৰ&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Photos - 50 Beautiful Faces: 100 years of Indian Cinema |work='''টাইমছ অৱ ইণ্ডিয়া''' |access-date=28 December 2021 |url=https://photogallery.indiatimes.com/movies/100-yrs-of-indian-cinema/50-beautiful-faces-100-years-of-indian-cinema/morphshow/19693243.cms |archive-date=26 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240126093439/https://photogallery.indiatimes.com/movies/100-yrs-of-indian-cinema/50-beautiful-faces-100-years-of-indian-cinema/morphshow/19693243.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://m.rediff.com/movies/2007/may/02sld7.htm |title=Bollywood's best dressed women |last=Verma |first=Sukanya |work='''ৰেডিফ.কম''' |access-date=23 November 2021 |archive-date=17 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201117013436/https://m.rediff.com/movies/2007/may/02sld7.htm |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== বঁটা আৰু মনোনয়ন ==
শিল্পা শেট্টীয়ে চাৰিবাৰ [[ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]]ৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰিছে: ''বাজীগৰ'' ছবিৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ আত্মপ্ৰকাশ অভিনেত্ৰী হিচাপে, ''বাজীগৰ'' আৰু ''ৰিস্তে''ৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সহ-অভিনেত্ৰী হিচাপে, আৰু ''ফিৰ মিলেংগে''ৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Nominees of the 50th Filmfare Awards |url=http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/msid-1021384,curpg-2.cms |accessdate=22 September 2012 |newspaper=Filmfare Awards |url-status=dead |archiveurl=https://archive.today/20120709222922/http://filmfareawards.indiatimes.com/articleshow/msid-1021384,curpg-2.cms |archivedate=9 July 2012}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰপঞ্জী==
[[File:Shilpa Shetty 2007.jpg|thumb|upright|শিল্পা শেট্টী ২০০৭ চনৰ আইফা পুৰস্কাৰ অনুষ্ঠানত]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বছৰ!! চলচ্চিত্ৰ!! ভূমিকা!! ভাষা!! মন্তব্য
|-
| ১৯৯৩ || ''গাতে ৰ'হে মেৰা দিল'' || শিল্পা || হিন্দী || অপ্ৰকাশিত
|-
| ১৯৯৩ || ''বাজীগৰ'' || সীমা চোপড়া || [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] || মনোনয়ন—লাক্স বছৰৰ নতুন মুখ ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ &lt;br&gt; মনোনয়ন—ফিল্মফেয়াৰ পুৰস্কাৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
|-
| ১৯৯৪ || ''আও প্যাৰ কৰে'' || ছায়া || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৪ || ''মেয় খিলাড়ী তু আনাড়ী'' || মেনা/বাস্তন্তি || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৪ || ''আগ'' || বিজলী || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৫ || ''গেম্বলাৰ'' || ৰিতু || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৫ || ''হাথকড়ি || নেহা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''মি. ৰোমিঅ''' || শিল্পা || [[তামিল ভাষা|তামিল]] || মি. ৰোমিও হিন্দী ও তেলুগু ভাষাত ডাবিং কৰি মুক্তি দিয়া হয়'
|-
| ১৯৯৬ || ''ছোটে সৰকাৰ'' || সীমা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''হিম্মত'' || নিশা || হিন্দী ||
|-
| ১৯৯৬ || ''সহসা বিৰুদু সাগৰ কন্যা'' || বাংগাৰু || [[তেলুগু ভাষা|তেলুগু]] || সাগৰ কন্যা ছবিৰ ডাবিং হিন্দী ভাষাত মুক্তি দিয়া হয়'
|-
| ২০০০ || ''তৰকিব || প্ৰীতি || হিন্দী ||
|-
| ২০০৩ ||''গৰ্ব''|| || হিন্দী ||
|-
| ২০০৫ || খামোশ খউফ কী ৰাত || সোণীয়া || হিন্দী ||
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

==বহিঃসংযোগ==
* {{IMDb name|id=792908}}
* Profile Page at [http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/6272561.stm বিবিসি নিউজ]
* [https://web.archive.org/web/20120528193323/http://www.247onlinenews.com/2012/05/shilpa-shetty-raj-kundra-take-newborn-son-home/ Shilpa Shetty, Raj Kundra take newborn son home] 25 May 2012

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>ofm6d8wrsb1fqyuaaqaoysfvcq9ks7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আন-নিশা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>73937</id>
    <revision>
      <id>517334</id>
      <parentid>490998</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:06:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517334</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54807" sha1="l790u8ravnuu4nz365tvyvw87h64nun" xml:space="preserve">{{Short description|4th chapter of the Qur'an}}
{{infobox surah
|number=৪
|hizb=
|subject_ayat=
|sajdahs=
|muqattaat=
|letters=
|words=
|verses=১৭৬
|rukus=২৪
|juz=৪-৫
|name=আন-নিশা
|time=
|othernames=
|othernames-ar=
|classification=মদিনা
|next_sura=[[আল-মা'ইদা]] ৫
|prev_sura=[[আল-ইমৰান]] ৩
|name-en=মহিলা
|name-ar={{lang|ar|ٱلنِّسَاء}}
|audio=}}
'''আন-নিশা''' {{lang-ar|ٱلنساء}}, {{transl|ar|An-Nisāʾ}}; {{small|অৰ্থ:}} মহিলা)&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.quran4u.com/Tafsir%20Ibn%20Kathir/004%20Nisa.htm|title=Tafsir Ibn Kathir (English): Surah Al Nisa|work=Quran 4 U|author=Ibn Kathir|author-link=Ibn Kathir|publisher=[[Tafsir]]|access-date=23 December 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sacred-texts.com//isl/pick/004.htm|title=The Meaning of the Glorious Qur'ân,: 4. an-Nisa': Women|publisher=Sacred-texts.com|access-date=2016-05-24|archivedate=2001-11-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20011108201633/http://www.sacred-texts.com//isl/pick/004.htm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;  হৈছে [[কোৰআন|কোৰআ]]ন চতুৰ্থ অধ্যায় ([[ছূৰা]]), যাৰ ১৭৬ টা আয়াত (শ্লোক) আছে। শিৰোনামটো গোটেই অধ্যায়টোত মহিলাসকলৰ অজস্ৰ প্ৰসংগৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, যাৰ ভিতৰত আছে আয়াত নং ৩৪ আৰু ১২৭-১৩০।&lt;ref name=&quot;Haleem, M. A. S 2008&quot;&gt;Haleem, M. A. S. Abdel. The Qur'an. New York: Oxford University Press, 2008. Print.&lt;/ref&gt; ছূৰা আন-নিশাৰ অৰ্থ হৈছে মহিলা আৰু গোটেই ছূৰাটোত মহিলাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে।

== সাৰাংশ ==
[[চিত্ৰ:Qur'anic_Verses_(4-_94-100,_100-105)_WDL6795.pdf|thumb|ছূৰা নিশা হ'ল, মহিলাসম্পৰ্কীয় কোৰআনৰ এটা অধ্যায়।]]

* '''১''' পুৰুষ আৰু তেওঁৰ চৰিত্ৰ
* '''২-৫''' অনাথ, এনেধৰণৰ প্ৰতি অভিভাৱকৰ কৰ্তব্য
*'''৬-১৩''' উত্তৰাধিকাৰৰ নিয়ম  
*'''১৪-১৫''' ব্যভিচাৰৰ শাস্তি  
*'''১৬-১৭''' অনুতাপ ৰখা হৈছে  
*'''১৮-১৯''' মহিলাৰ অধিকাৰ  
*'''২০-২৭''' [[বিবাহ]]ত নিষিদ্ধ আৰু আইনী ডিগ্ৰী  
*'''২৮-৩০''' গেমিং, ৰেপিন, আৰু [[আত্মহত্যা]] নিষিদ্ধ  
*'''৩১-৩৩''' মহিলাৰ ত্যাধিক স্বামীৰ শ্ৰেষ্ঠতা স্বীকৃত  
*'''৩৪''' পুৰুষ আৰু পত্নীৰ মীমাংসা  
*'''৩৫-৩৬''' পিতৃ-মাতৃ, অনাথ, দৰিদ্ৰ আদিৰ সৈতে অনুগ্ৰহ কৰি ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব  
*'''৩৭-৪১''' ভিক্ষা দিয়াৰ ভণ্ডামিক গৰিহণা দিয়া হৈছে  
*'''৪২''' মাতাল আৰু দূষিত লোকসকলৰ বাবে প্ৰাৰ্থনা নিষিদ্ধ  
*'''৪৩-৪৫''' ইহুদীউপহাসক নিন্দা কৰা হৈছে  
*'''৪৬-৫৩''' ক্ষমা কৰিব নোৱাৰা পাপটো আইডোলেট্ৰি কৰক  
*'''৫৪-৫৫''' বিশ্বাস আৰু অবিশ্বাসৰ পুৰষ্কাৰ  
*'''৫৬''' ট্ৰাষ্টক বিশ্বস্ততাৰে পৰিশোধ কৰিব লাগিব  
*'''৫৭-৬৮''' ঈশ্বৰ আৰু তেওঁৰ পাঁচনিৰ দ্বাৰা নিষ্পত্তি কৰিব লগা বিবাদ  
*'''৬৯-৭৪''' বিশ্বাসৰ বাবে যুঁজ দিয়াত সাৱধানতা আদি  
*'''৭৫-৮৪''' অবাধ্য আৰু কাপুৰুষপুনৰ প্ৰমাণিত  
*'''৮৫''' প্ৰণাম ঘূৰাই দিব লাগিব  
*'''৮৬-৯০''' ভণ্ড আৰু ধৰ্মত্যাগীসকলৰ সৈতে কৰা আচৰণ  
*'''৯১-৯৩''' বিশ্বাসীসকলক হত্যা বা লুণ্ঠন নকৰিব  
*'''৯৪-৯৯''' মুছলমান ভূমিলৈ উৰা মাৰিবলৈ গধুৰ দেশত বিশ্বাসী  
*'''১০০-১০২''' যুদ্ধৰ সময়ত প্ৰাৰ্থনাৰ বাবে বিশেষ আদেশ
* '''১০৩''' ইছলামৰ প্ৰতি উৎসাহ ৰখাৰ বাবে উপদেশ
*'''১০৪-১১৪''' জালিয়াতিৰ নিন্দা কৰা হৈছে
*'''১১৫-১২৫''' আইডোলেট্ৰি আৰু ইছলামতুলনা কৰা হৈছে আদেশ দিয়া মহিলা আৰু অনাথসকলৰ সৈতে লেনদেনত 
*'''১২৬''' ইকুইটি
*'''১২৭-১২৯''' পুৰুষ মহিলাৰ ৰক্ষক
*'''১৩০-১৩২''' ঈশ্বৰক ভয় কৰিব লাগিব
*'''১৩৩''' প্ৰৱঞ্চনাক নিন্দা কৰা হৈছে
*'''১৩৪-১৩৮''' জন মুছলমানক স্থিৰতাৰ বাবে অনুৰোধ জনোৱা হৈছে
*'''১৩৯-১৪৩''' ভণ্ডসকলক আঁতৰাই ৰাখিব লাগিব
*'''১৪৪-১৫১''' ভণ্ডামি আৰু বিশ্বাসৰ পুৰষ্কাৰৰ তুলনা কৰা হৈছে
*'''১৫২-১৫৪''' অহংকাৰী আৰু অবাধ্য ইহুদীধ্বংস
*'''১৫৫-১৫৮''' ইহুদীসকলে মেৰী আৰু যীচুক বদনাম কৰে
* '''[https://www.islamawakened.com/quran/4/159/default.htm ১৫৯]-[https://www.islamawakened.com/quran/4/160/default.htm ১৬০]''' শাস্তি হিচাপে ইহুদীসকলৰ বাবে কিছুমান প্ৰকাৰৰ খাদ্য নিষিদ্ধ
*'''১৬১-১৬৮''' [[মুহাম্মাদ|মুহাম্মাদৰ]] অনুপ্ৰেৰণা আন ভৱিষ্যতবক্তাসকলৰ দৰে
*'''১৬৯-১৭৪''' খ্ৰীষ্টানসকলে যীচুক ঈশ্বৰৰ পুত্ৰ আৰু ত্ৰিমূৰ্তিৰ মতবাদত বিশ্বাস কৰাৰ বাবে পুনৰ প্ৰমাণিত হৈছিল
*'''১৭৫''' দূৰৰ আত্মীয়সকলৰ বাবে উত্তৰাধিকাৰৰ নিয়ম &lt;ref&gt;{{cite book|last1=Wherry|first1=Elwood Morris|author1-link=Elwood Morris Wherry|title=A Complete Index to Sale's Text, Preliminary Discourse, and Notes|date=1896|publisher=Kegan Paul, Trench, Trubner, and Co|location=London}} {{PD-notice}}&lt;/ref&gt;

এই মদিনান [[ছূৰা]]ৰ লক্ষ্য হৈছে [[মুছলিম|মুছলমান]]সকলৰ বাবে গ্ৰহণযোগ্য আচৰণৰ ৰূপৰেখা প্ৰস্তুত কৰি নৱগঠিত মুছলমান সম্প্ৰদায়ক সুৰক্ষা দিয়া।&lt;ref name=&quot;archive1&quot;&gt;[[iarchive:InTheShadeOfTheQuranSayyidQutb|Qutb, Sayyid. In the Shade of the Qur'an. 3. eBook.]] {{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=https://archive.org/details/InTheShadeOfTheQuranSayyidQutb |access-date=September 2, 2021 |archivedate=September 11, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150911183133/https://archive.org/details/InTheShadeOfTheQuranSayyidQutb |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt; ই এক কৰ্তৃত্বশীল আইনী উৎস হিচাপে [[কোৰআন]]ৰ ভূমিকা&lt;ref&gt;Ernst, Carl W. How to Read the Qur'an : A New Guide, with Select Translations. Chapel Hill: The University of North Carolina Press, 2011. Ebook Library. Web. 25 Nov. 2012.&lt;/ref&gt; আৰু সম্প্ৰদায়টোক গঢ় দিয়াৰ সামৰ্থ্যক বৰ্ণনা কৰে। চুৰাহৰ উদ্দেশ্য হৈছে মুছলমান সমাজত এতিয়া নৈতিক বুলি গণ্য নকৰা পৌত্তলিক, আৰৱ সম্প্ৰদায়ৰ পূৰ্বৰ প্ৰথাবোৰ নিৰ্মূল কৰা।&lt;ref name=&quot;archive1&quot; /&gt; উদাহৰণ স্বৰূপে (৪:২- ৪), অনাথ ছোৱালীবোৰৰ  সৈতে নিৰপেক্ষভাৱে লেনদেন কৰাৰ বিষয়ে এই চুৰাহৰ অংশটোৱে অনাথ ছোৱালীবোৰক তেওঁলোকৰ সম্পত্তি ল'বলৈ বিয়া কৰাই দিয়াৰ প্ৰাক-ইছলামিক আৰবী প্ৰথাক সম্বোধন কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Haleem, M. A. S. Abdel. The Qur'an. New York: Oxford University Press, 2008. Print. 50.&lt;/ref&gt;

[[শ্বীৰ্ক]] (৪: ৪৮ আৰু ৪: ১১৬ চাওঁক)&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt; ইয়াক অবিশ্বাসৰ আটাইতকৈ বেয়া প্ৰকাৰ বুলি ধৰা হয়, আৰু কোৰআনত ইয়াক একমাত্ৰ পাপ হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছে যাক ঈশ্বৰে ক্ষমা নকৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=আৰ্কাইভ কপি |url=https://referenceworks.brillonline.com/browse/encyclopaedia-of-islam-2/alphaRange/Sh%20-%20Sn/S?s.start=300 |access-date=2021-09-02 |archivedate=2023-04-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230407210257/https://referenceworks.brillonline.com/browse/encyclopaedia-of-islam-2/alphaRange/Sh%20-%20Sn/S?s.start=300 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

বিষয়গতভাৱে, &quot;আন-নিশা&quot;-এ কেৱল মহিলাৰ বিষয়ে চিন্তাই নহয়, লগতে উত্তৰাধিকাৰ, বিবাহ আইন, শিশু আৰু অনাথসকলৰ সৈতে কেনেদৰে মোকাবিলা কৰিব লাগে, আইনী আচৰণ, আত্মৰক্ষা (জিহাদ), মুছলমান সম্প্ৰদায় আৰু কিতাপখনৰ লোকসকলৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, যুদ্ধ আৰু খ্ৰীষ্টান হিচাপে ঈশ্বৰৰ পুত্ৰৰ পৰিৱৰ্তে ভৱিষ্যতবক্তা হিচাপে যীচুৰ ভূমিকাৰ বিষয়েও আলোচনা কৰে।&lt;ref name=&quot;archive1&quot; /&gt; তদুপৰি, যুদ্ধৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ সময়ত, এই ছূৰাহে মুছলমান সম্প্ৰদায়ক যুদ্ধত দুৰ্বল লোকসকলৰ বাবে যুঁজিবলৈ উৎসাহিত কৰে,&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot; /&gt; ৪:৭৫ আয়াতত এইদৰে কোৱা হৈছে: ''&quot;আপুনি কিয় ঈশ্বৰৰ উদ্দেশ্যত আৰু সেই নিপীড়িত পুৰুষ, মহিলা আৰু শিশুসকলৰ বাবে যুঁজ দিয়া উচিত নহয়, যিসকলে চিঞৰি চিঞৰি কৈছিল, 'প্ৰভু, আমাক এই চহৰৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰক, যাৰ লোকসকল অত্যাচাৰকাৰী! আপোনাৰ অনুগ্ৰহৰ দ্বাৰা, আমাক এজন ৰক্ষক দিয়ক আৰু আমাক এজন সহায়ক দিয়ক!'?''&lt;ref&gt;Haleem, M. A. S. Abdel. The Qur'an. New York: Oxford University Press, 2008. Print. 57.&lt;/ref&gt; ছূৰাটোৱে প্ৰাৰম্ভিক মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা সন্মুখীন হোৱা বহুতো সমস্যাৰ সমাধান কৰে আৰু সম্প্ৰদায়টোৱে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিয়ে। ছূৰাত সম্বোধন কৰা বিভিন্ন ধৰণৰ সমস্যা আৰু চুৰাৰ দৈৰ্ঘ্যই সাহিত্যিক গাঁথনিত বিভক্ত কৰাটো কঠিন কৰি তোলে। অৱশ্যে, ছূৰাৰ প্ৰতিটো শাখাত থকা বিষয়বস্তুৰ অধ্যয়নৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি, Amīn আহচান Islāhī ছূৰাক তিনিটা বিষয়ভিত্তিক শাখাত বিভক্ত কৰে: সামাজিক সংস্কাৰ, ইছলামিক সম্প্ৰদায় আৰু ইয়াৰ বিৰোধীসকল, আৰু এটা সিদ্ধান্ত।&lt;ref&gt;Boullata, Issa J. Literary Structures of Religious Meaning in the Qur'an. Richmond: Curzon Press, 2000. eBook. 29&lt;/ref&gt; মাছিয়াছ জাহনিচাৰে এই ছূৰাহৰ গাঁথনি চোৱাৰ এক বিকল্প উপায় উপস্থাপন কৰিছে। তেওঁ দাবী কৰে যে এই ছূৰাৰ কেন্দ্ৰীয় বিষয়বস্তু হৈছে খ্ৰীষ্টানসকলৰ সম্বোধন। সমান্তৰাল, পুনৰাবৃত্তি, আৰু আঙুঠিৰ গঠনৰ দৰে সঁজুলিৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি তেওঁ ছূৰাৰ গাঁথনি পৰীক্ষাৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছে।&lt;ref name=&quot;Ernst, Carl W 2011&quot;&gt;Ernst, Carl W. How to Read the Qur'an : A New Guide, with Select Translations. Chapel Hill: The University of North Carolina Press, 2011. Ebook Library. Web. 25 Nov. 2012. 190.&lt;/ref&gt; অৱশ্যে, কাৰ্ল আৰ্নষ্টে স্বীকাৰ কৰে যে এনে বিস্তৃত ছূৰাবোৰৰ গঠন অধিক সম্পূৰ্ণভাৱে বুজিবলৈ এই ধৰণৰ গাঁথনিগত বিশ্লেষণত অধিক কাম কৰাৰ প্ৰয়োজন।&lt;ref name=&quot;Ernst, Carl W 2011&quot; /&gt;

কোৰআন আৰু মহিলা, আমিনা ৱাদুদে কোৰআৰ ব্যাখ্যাক তিনিটা শ্ৰেণীত স্থান দিছে: পৰম্পৰাগত, প্ৰতিক্ৰিয়াশীল আৰু সামগ্ৰিক।&lt;ref&gt;Wadud, Amina. Qur'an and Woman: Rereading the Sacred Texts from a Woman's Perspective. New York: Oxford University Press, 1999. Print. 1.&lt;/ref&gt; ছূৰা হ'ল যি ধৰণৰ ব্যাখ্যা প্ৰযোজ্য হয় সেইটোৱে মুছলমান সমাজৰ ভিতৰত মহিলাৰ ভূমিকাৰ ওপৰত এজনৰ দৃষ্টিভংগীক যথেষ্ট প্ৰভাৱিত কৰে। তৃতীয় পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰি, এক সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীয়ে কোৰআনৰ নাৰীবাদী পঢ়াৰ অনুমতি দিয়ে,&lt;ref&gt;Wadud, Amina. Qur'an and Woman: Rereading the Sacred Texts from a Woman's Perspective. New York: Oxford University Press, 1999. Print. 3.&lt;/ref&gt; যিটো নিশাৰ বাবে বিশেষভাৱে প্ৰাসংগিক আৰু এই ছূৰাৰ বুজাবুজিক নতুন ৰূপ দিব পাৰে।

== শ্ৰেণীবিভাজন ==
বিশ্বাস কৰা প্ৰকাশৰ সময় আৰু প্ৰাসংগিক পৃষ্ঠভূমিসম্পৰ্কে (আশাব-আল-নুজুl)&lt;ref name=&quot;Haleem, M. A. S 2008&quot; /&gt; এইটো মুহাম্মাদ হুছাইন তাবাতাবায়ে নিশ্চিত কৰা অনুসৰি এটা মদিনান ছূৰা, যিয়ে কয় যে বিষয়বস্তুৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি হিজৰাৰ পিছত ছূৰাটো নিশ্চয় প্ৰকাশ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;“Tafsir Al-Mizan - An Exegesis of the Holy Quran by the Late Allamah Muhammad Hussain Tabatabai.” Web. 25 Nov. 2012.&lt;/ref&gt;

যদিও ইছলামিক পৰম্পৰাৰ ওপৰত আধাৰিত ছূৰাৰ Nöldeke শ্ৰেণীবিভাজন অনুসৰি, Nisā সাধাৰণতে চতুৰ্থ ছূৰা হিচাপে দেখা যায়, &quot;মহিলা&quot; প্ৰায় শততম ছূৰা হিচাপে প্ৰকাশিত হৈছিল।&lt;ref&gt;Robinson, Neal. Discovering the Qur'an: A Contemporary Approach to a Veiled Text. London: SCM Press LTD, 1996. Print.77.&lt;/ref&gt; আমিৰ-আলীয়ে ইয়াক ৯৪ তম ছূৰা, আনহাতে হাৰ্জ. ওচমান আৰু ইবনে'আব্বাছে বিশ্বাস কৰে যে ই ৯২ তম।&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;[http://www.Clay.Smith.name/Revelation_Order.doc Smith, Clay Chip. &quot;Revelation Order of the Qur'an According to 13 Sources.&quot; A Chronological Perspective of the Qur'an. N.p.. Web. 25 November 2012.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030913131336/http://www.clay.smith.name/Revelation_Order.doc|date=13 September 2003}}&lt;/ref&gt; জাফাৰ এচ-চাদিকে ইয়াক ৯১ তম ছূৰাহে প্ৰকাশ কৰাৰ দৰে ৰাখে।&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot; /&gt; অনাথ সম্পৰ্কীয় আইনৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি, উহুদ যুদ্ধত বহুতো মুছলমান নিহত হোৱাৰ পিছত ছূৰাহটো সম্ভৱতঃ প্ৰকাশ পাইছিল, যাৰ ফলত নতুন মুছলমান সম্প্ৰদায়ত অসংখ্য নিৰ্ভৰশীল লোক ৰৈ গৈছিল।&lt;ref&gt;Robinson, Neal. Discovering the Qur'an: A Contemporary Approach to a Veiled Text. London: SCM Press LTD, 1996. Print. 80.&lt;/ref&gt; সেয়েহে, ইছলামিক বৰ্ষপঞ্জী অনুসৰি প্ৰায় তিনি বছৰৰ ভিতৰত এই উন্মোচন আৰম্ভ হৈছিল, কিন্তু আঠ বছৰলৈকে সম্পূৰ্ণ হোৱা নাছিল।&lt;ref name=&quot;archive1&quot; /&gt; ফলস্বৰূপে, কোৰআনৰ দ্বিতীয় দীৰ্ঘতম এই ছূৰাৰ কিছু অংশ &quot;পৰীক্ষা কৰা মহিলা&quot;, ছূৰা ৬০ ৰ কিছু অংশৰ সৈতে একেলগে প্ৰকাশ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;archive1&quot; /&gt; অৱশ্যে, ছূৰাবোৰে কিছুমান বিষয়গত সমন্বয় দেখুৱাইছে, যদিও ইয়াৰ অসংলগ্ন আৰু চলি তৎক্ষণাৎ প্ৰকাশিত হৈছে।&lt;ref&gt;Tafsir Al-Mizan - An Exegesis of the Holy Quran by the Late Allamah Muhammad Hussain Tabatabai.” Web. 25 Nov. 2012.&lt;/ref&gt;

তদুপৰি, সামগ্ৰিকভাৱে কোৰআনৰ ভিতৰত এই ছূৰা স্থাপনৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, নীল ৰবিনছনে তেওঁ ছূৰাৰ &quot;ডভটেইলিং&quot; (dovetailing) বুলি উল্লেখ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Robinson, Neal 1996&quot;&gt;Robinson, Neal. Discovering the Qur'an: A Contemporary Approach to a Veiled Text. London: SCM Press LTD, 1996. Print. 266.&lt;/ref&gt; গাঁথনিৰ এই ধাৰণাটোৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি, এটা ছূৰা এটা বিষয়ৰ সৈতে সমাপ্ত হয় যাক লগে লগে পৰৱৰ্তী ছূৰাত তুলি লোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Robinson, Neal 1996&quot; /&gt; 'ইমৰান, সুৰা ৩'ৰ পৰিয়ালত ছূৰাৰ শেষৰ ফালে পুৰুষ আৰু মহিলাৰ আলোচনা অন্তৰ্ভুক্ত আছে (৩.১৯৫)।&lt;ref name=&quot;Robinson, Neal 1996&quot; /&gt; এই বিষয়বস্তুটো ছূৰা ৪-ৰ আৰম্ভণিতে অব্যাহত আছে:&lt;ref name=&quot;Robinson, Neal 1996&quot; /&gt; ''&quot;মানুহে, আপোনাৰ প্ৰভুৰ প্ৰতি সতৰ্ক হওঁক, যিয়ে আপোনাক একক [[আত্মা]]ৰ পৰা সৃষ্টি কৰিছিল, আৰু ইয়াৰ পৰা ইয়াৰ সঙ্গী সৃষ্টি কৰিছিল, আৰু তেওঁলোকৰ যুটিৰ পৰা অগণন পুৰুষ আৰু মহিলাদূৰলৈ বিয়পি পৰিছিল; ঈশ্বৰৰ প্ৰতি সতৰ্ক হওঁক, যাৰ নামত আপুনি ইজনে সিজনক অনুৰোধ কৰে।&quot;''&lt;ref&gt;Haleem, M. A. S. Abdel. The Qur'an. New York: Oxford University Press, 2008. Print. 50&lt;/ref&gt; এই ডভটেইলিংয়ে ছূৰাবোৰ অৰ্ডাৰ দিয়াত জড়িত এক জটিল সম্পাদকীয় প্ৰক্ৰিয়াসূচিত কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;Robinson, Neal. Discovering the Qur'an: A Contemporary Approach to a Veiled Text. London: SCM Press LTD, 1996. Print. 270.&lt;/ref&gt;

== এক্সেজেচিছ ==

=== ৩ বিবাহ আৰু দাসত্বৰ প্ৰতিষ্ঠান ===
{{main|ইছলামত বিবাহ।|ইছলামত পলিগাইনি|আপোনাৰ সোঁ হাতৰ কি আছে}}{{quote|আৰু যদি আপুনি ভয় কৰে যে আপুনি অনাথ ছোৱালীবোৰৰ সৈতে ন্যায়সঙ্গতভাৱে মোকাবিলা কৰিব নোৱাৰিব, তেনেহ'লে আপোনাৰ পচন্দৰ (আন) মহিলা, দুই বা তিনি বা চাৰিগৰাকীক বিয়া কৰাব; কিন্তু যদি আপুনি ভয় কৰে যে আপুনি ন্যায়সঙ্গতভাৱে (তেওঁলোকৰ সৈতে) মোকাবিলা কৰিব নোৱাৰিব, তেনেহ'লে কেৱল এজন বা (বন্দী আৰু সেৱক) যিটো আপোনাৰ সোঁ হাতৰ ওচৰত আছে। সেইটো আপোনাক টা'উলুৰ পৰা প্ৰতিহত কৰিব।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:3}}&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.islamawakened.com/quran/4/3/ |title=Quran 4:3 Translation Yusuf Ali (Orig. 1938) |work=Islam Awakened|access-date=22 January 2020}}&lt;/ref&gt;}}মামলুক যুগৰ এজন পণ্ডিত ইবন কাথিৰৰ 'ব্যাখ্যা' (টাফিৰ)ত এই শ্লোকটোৰ এক বিতং ব্যাখ্যা দিয়া হৈছে :{{quote|৪:৩ যদি আপুনি ভয় কৰে যে আপুনি একাধিক বিবাহ কৰি আপোনাৰ পত্নীৰ মাজত ন্যায় কৰিব নোৱাৰিব, তেন্তে কেৱল এগৰাকী পত্নীক বিয়া কৰাব, বা কেৱল মহিলা বন্দীৰ সৈতে নিজকে সন্তুষ্ট কৰিব নোৱাৰিব।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:3}}}}আল-জালালাইনে মতে:{{quote|৪: ৩ প্ৰত্যেক পুৰুষে দুই বা তিনি বা চাৰিটা বিয়া কৰিব পাৰে কিন্তু ইয়াক অতিক্ৰম নকৰে; কিন্তু যদি আপুনি ভয় কৰে যে আপুনি তেওঁলোকৰ ব্যয় আৰু ব্যক্তিগত অংশৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ প্ৰতি ন্যায়সঙ্গত নহ'ব; তাৰ পিছত কেৱল এজনক বিয়া কৰাওক বা নিজকে [[আপোনাৰ সোঁ হাতৰ কি অধিকাৰ আছে|আপোনাৰ সোঁ হাতৰ কি আছে]] দাসীছোৱালীৰ মাজত সীমাবদ্ধ ৰাখক কিয়নো এইবোৰৰ পত্নীৰ সমান অধিকাৰ নাই; এনেদৰে কেৱল চাৰি বা কেৱল এজনীৰ বিয়া কৰা বা দাসী ছোৱালীৰ আশ্ৰয় লোৱাৰ দ্বাৰা এইটো অধিক ভাল যে আপুনি অন্যায় নকৰিব যে আপুনি অসামঞ্জস্যপূৰ্ণ নহ'ব।&lt;ref name=&quot;Al-Jalalayn&quot;&gt;{{cite web|url= https://www.altafsir.com/Tafasir.asp?tMadhNo=0&amp;tTafsirNo=74&amp;tSoraNo=4&amp;tAyahNo=3&amp;tDisplay=yes&amp;UserProfile=0&amp;LanguageId=2 |title= The Tasfirs - Al-Jalalayn|author=Al-Jalalayn|author-link=Tafsir al-Jalalayn|date=2017 |work=Altafsir.com|access-date=10 February 2020}}&lt;/ref&gt;}}

=== ১৫-১৬ বেআইনী যৌন সম্ভোগ ===
{{See also|যৌন}}৪:১৫-১৬ আয়াতত বেআইনী যৌন সম্ভোগৰ শাস্তিৰ বাবে প্ৰথম, প্ৰাথমিক নিৰ্দেশনা উল্লেখ কৰা হৈছে। প্ৰথম শ্লোকটো মহিলাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। নিৰ্ধাৰিত শাস্তিটো আছিল পৰৱৰ্তী নিৰ্দেশনা প্ৰকাশ নোহোৱালৈকে তেওঁলোকক সীমাবদ্ধ ৰখা। দ্বিতীয় শ্লোকটো (অৰ্থাৎ ১৬) দুয়োটা লিংগৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। আদেশটোত উল্লেখ কৰা হৈছে যে তেওঁলোকক শাস্তি দিয়া উচিত - অৰ্থাৎ, তেওঁলোকক প্ৰহাৰ কৰা উচিত আৰু ৰাজহুৱাভাৱে ধিক্কাৰ দিয়া উচিত। পিছত, আন এটা আদেশ প্ৰকাশ কৰা হৈছিল (ছূৰা [[আন-নূৰ]] আয়াত ২৪:২) যিয়ে নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল যে পুৰুষ আৰু মহিলা দুয়োকে এশটা চাবুক দিব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.islamicstudies.info/tafheem.php?sura=4&amp;verse=15&amp;to=16|title=Towards Understanding the Quran|work=Islamic Foundation UK|access-date=8 December 2019}}&lt;/ref&gt;

=== ২২-২৩ ইনচেষ্ট ===
{{Main|মহৰম}}আয়াত ৪:২২-২৩ আয়াতত উল্লেখ কৰা হৈছে যে পৰিয়ালৰ ভিতৰত কোনো শ্ৰেণীৰ মহিলাৰ সৈতে বিবাহ বা যৌন সম্ভোগক হাৰাম বুলি গণ্য কৰা হ'ব।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.islamawakened.com/quran/4/22/|title=Quran 4:22 Translation Yusuf Ali (Orig. 1938)|work=Islam Awakened|access-date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.islamawakened.com/quran/4/23/|title=Quran 4:23 Translation Yusuf Ali (Orig. 1938)|work=Islam Awakened|access-date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;

এই সম্পৰ্ক আৰু সীমাবদ্ধতাবোৰ তাফিৰ আল-জালালাইনৰ ভিতৰত সংজ্ঞায়িত আৰু বিস্তৃত কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.altafsir.com/Tafasir.asp?tMadhNo=1&amp;tTafsirNo=74&amp;tSoraNo=4&amp;tAyahNo=22&amp;tDisplay=yes&amp;UserProfile=0&amp;LanguageId=2|title=The Tasfirs Verse 4:22|author=al-Jalalayn|author-link=Tafsir al-Jalalayn|work=altafsir.com|access-date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.altafsir.com/Tafasir.asp?tMadhNo=1&amp;tTafsirNo=74&amp;tSoraNo=4&amp;tAyahNo=23&amp;tDisplay=yes&amp;UserProfile=0&amp;LanguageId=2|title=The Tasfirs Verse 4:23|author=al-Jalalayn|author-link=Tafsir al-Jalalayn|work=altafsir.com|access-date=20 March 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ৩৪ তেওঁলোকক উপদেশ দিয়ক, নিৰ্বাসিত কৰক আৰু প্ৰচণ্ড আঘাত কৰক ===
{{Main article|আন-নিশা, ৩৪}}{{quote|৪:৩৪ পুৰুষসকল হৈছে মহিলাসকলৰ ৰক্ষক আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণকাৰী, কিয়নো আল্লাহই তেওঁলোকৰ মাজৰ এজনক আনজনক উৎকৃষ্ট কৰি তুলিছে, আৰু কিয়নো তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ সামৰ্থ্যৰ পৰা (তেওঁলোকক সমৰ্থন কৰিবলৈ) ব্যয় কৰে। সেয়েহে ধাৰ্ম্মিক মহিলাসকল হৈছে কানিতাত আৰু স্বামীৰ অনুপস্থিতিত ৰক্ষা কৰে যিটো আল্লাই তেওঁলোকক সুৰক্ষা দিবলৈ আদেশ দিয়ে। সেই মহিলাসকলৰ বিষয়ে যাৰ ফালৰ পৰা আপুনি বেয়া আচৰণ দেখিছে, তেওঁলোকক উপদেশ দিছে, আৰু তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ বিচনাত এৰি দিছে, আৰু তেওঁলোকক প্ৰহাৰ কৰিছে, কিন্তু যদি তেওঁলোকে আজ্ঞাকাৰী হৈ ঘূৰি আহে, তেন্তে তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে কোনো উপায় বিচৰা নাই। নিশ্চিতভাৱে, আল্লাহ হ'ল এভাৰ মোষ্ট হাই, মোষ্ট গ্ৰেট।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:34}}&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://quran.com/4/34|title = Surah An-Nisa - 34}}&lt;/ref&gt;}}মূল আৰবী ৪:৩৪ ৰ কেইবাটাও ব্যাখ্যা আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://tanzil.net/#4:34|title=Surat Al Nisaa 4:34|work=Tanzil.net|access-date=19 February 2020}}&lt;/ref&gt;

ইছলামৰ বিশ্বকোষ আৰু মুছলিম বিশ্বই কোৰআনৰ আটাইতকৈ কম সমতাবাদী আয়াত ৪:৩৪ আয়াত বুলি অভিহিত কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://archive.org/details/EncyclopediaOfIslamAndTheMuslimWorld_411|title=The Encyclopedia of Islam and the Muslim World Vol 1|author=Martin, Richard C|page=267|date=2004|work=[[Gale (publisher)|Thomson Gale]]|access-date=7 May 2020}}&lt;/ref&gt;

কিছুমান মুছলমান, যেনে ইছলামিক নাৰীবাদী গোটে যুক্তি দিয়ে যে মুছলমান পুৰুষসকলে ঘৰুৱা হিংসাৰ অজুহাত হিচাপে পাঠটো ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref name=&quot;issue&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/10/20/AR2006102001261.html|title=Clothes Aren't the Issue|last=Nomani|first=Asra Q.|date=October 22, 2006|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180922033032/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/10/20/AR2006102001261_2.html?noredirect=on|archive-date=2018-09-22|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== ৪৮ মূৰ্তিবিদ্যা আৰু বহুধৰ্ম ===
{{Main|শিৰ্ক (ইছোলম)}}{{quote|৪:৪৮ আয়াতত, আল্লাহই ক্ষমা নকৰে যে তেওঁৰ সৈতে (উপাসনাত) অংশীদাৰ স্থাপন কৰা উচিত, কিন্তু তেওঁ কাক বিচাৰে তাৰ বাহিৰে ক্ষমা কৰে;  আৰু যিজনে উপাসনাত আল্লাৰ সৈতে অংশীদাৰ স্থাপন কৰে, তেওঁ সঁচাকৈয়ে এক প্ৰচণ্ড পাপ উদ্ভাৱন কৰিছে।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:48}}}}তাফিৰ, ইবন কাথিৰে কয়, &quot;আল্লাহই ক্ষমা নকৰে যে তেওঁৰ সৈতে অংশীদাৰ স্থাপন কৰিব লাগে (উপাসনাত), অৰ্থাৎ, তেওঁ এজন সেৱকক লগ পালে তেওঁ ক্ষমা নকৰে যেতিয়া তেওঁ তেওঁৰ সৈতে অংশীদাৰসকলৰ সৈতে সম্পৰ্ক ৰাখে&quot;&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;{{rp|4:48}}

পবিত্ৰ কোৰআনৰ পোহৰত আলোকিত ভাষ্যত কোৱা হৈছে, &quot;বহুত্ববাদ হৈছে পাপৰ আটাইতকৈ বেয়া ৰূপ আৰু ই ঈশ্বৰৰ ক্ষমাৰ বিৰুদ্ধে এক বাধা।&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.al-islam.org/printpdf/book/export/html/29333|title=An Enlightening Commentary into the Light of the Holy Qur'an vol. 4|page=47|work=Al Islam.org|access-date=16 March 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ৫৯ আজ্ঞাকাৰী পদ ===
{{Main|আজ্ঞাকাৰী আয়াত}}{{quote|৪:৫৯ &quot;হে বিশ্বাস কৰা! আল্লাহৰ আজ্ঞা পালন কৰক, আৰু বাৰ্তাবাহক আৰু আপোনালোকৰ মাজত কৰ্তৃত্বৰ অভিযোগ থকা সকলক মানি লওক। যদি আপুনি নিজৰ মাজত যিকোনো বস্তুত পাৰ্থক্য ৰাখে, ইয়াক আল্লাহ আৰু তেওঁৰ বাৰ্তাবাহকলৈ প্ৰেৰণ কৰক, যদি আপুনি আল্লাহ আৰু অন্তিম দিনত বিশ্বাস কৰে: সেয়া সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ, আৰু চূড়ান্ত সংকল্পৰ বাবে আটাইতকৈ উপযুক্ত।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:59}}}}

=== ৬৯ শ্বহীদ আৰু ধাৰ্ম্মিক ===
মুহাম্মাদ ইবনে চুলাইমানে লিপিবদ্ধ কৰিছিল যে আল-ছাদিকে তেওঁৰ বৃদ্ধ পিতৃ আবু মুহাম্মাদ ইবনে চুলাইমানক নিম্নলিখিত শ্লোকটোৰ বিষয়ে এইদৰে কৈছিল: &quot;আৰু যিজনে আল্লা আৰু বাৰ্তাবাহকৰ আজ্ঞা পালন কৰে - সেইসকল তেওঁলোকৰ সৈতে থাকিব যাক আল্লাই ভৱিষ্যতবক্তা, সত্যৰ দৃঢ় নিশ্চিতকৰ্তা, শ্বহীদ আৰু ধাৰ্ম্মিকসকলৰ অনুগ্ৰহ প্ৰদান কৰিছে। আৰু সেইবোৰ সঙ্গী হিচাপে উৎকৃষ্ট।&quot; (৪:৬৯) এইদৰে কৈছিল: &quot;এই আয়াতত আল্লাহৰ বাৰ্ত্তাবাহক ভৱিষ্যতবক্তাসকলৰ, আৰু আমি (আহল আল-বায়ত) এই বিষয়ত সত্যবাদী আৰু শ্বহীদ আৰু আপোনালোক সকলোৱে, (আমাৰ অনুগামীসকল) ধাৰ্ম্মিক, গতিকে এই নামটো গ্ৰহণ কৰক।&quot;&lt;ref name=&quot;Kulayni&quot;&gt;{{cite book|last1=al-Kulayni|first1=Muhammad ibn Ya‘qūb|title=Al-Kafi|date=2015|publisher=Islamic Seminary Incorporated|location=NY|isbn=9780991430864|edition=Volume 8}}&lt;/ref&gt;

=== ৭৪-৭৬ তৰোৱালৰ পদ ===
{{main|Sword verses}}দীপক কুথাৰ মতে, &quot;জিহাদৰ প্ৰচাৰকসকলৰ দ্বাৰা অবিশ্বাসীসকলৰ (দাৰ উল কুফ্ৰ) বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাৰ বেছিভাগ ধৰ্মীয় ন্যায্যতা কোৰাণৰ &quot;তৰোৱালৰ আয়াত&quot;ৰ ওপৰত আধাৰিত।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Understanding terrorism and political violence: the life cycle of birth, growth, transformation, and demise|first=Dipak K.|last=Gupta|publisher=Taylor &amp; Francis|year=2008|page=232|url=https://books.google.com/books?id=a5S8tAyPuQwC&amp;pg=PA232|isbn=9780203930274}}&lt;/ref&gt; (পৰম্পৰাগতভাৱে মুছলমানসকলে &quot;তৰোৱালৰ পদ্য&quot;ৰ কথা কয়, একক, অৰ্থাৎ। {{cite quran|9|5|s=r}}). {{cite quran|4|76|s=r}} ইয়াত হিংসাৰ সমৰ্থন ৰখাৰ বাবে ব্যাখ্যা কৰিব পৰা পাঠাংশ আছে,&lt;ref name=&quot;globalpolitician&quot;&gt;{{cite web|last=Roy|first=Saberi|title=Islam, Islamic Fundamentalism and Islamic Terrorism|url=http://www.globalpolitician.com/print.asp?id=3084|publisher=Globalpolitician|access-date=17 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20131015005435/http://www.globalpolitician.com/print.asp?id=3084|archive-date=15 October 2013}}&lt;/ref&gt; 

ইবনে কাথিৰৰ মতে:{{quote|গতিকে যিসকলে এই পৃথিৱীৰ জীৱনক ইয়াৰ পিছত, আল্লাহৰ কাৰণে ব্যৱসায় কৰে, আৰু যিজনে আল্লাহৰ কাৰণে যুঁজ দিয়ে, আৰু হত্যা কৰা হয় বা বিজয় লাভ কৰে, আমি তেওঁক এক ডাঙৰ পুৰস্কাৰ প্ৰদান কৰিম। আৰু আপোনাৰ কি সমস্যা হৈছে যে আপুনি আল্লাহৰ কাৰণে নহয়, আৰু পুৰুষ, মহিলা আৰু শিশুসকলৰ মাজত দুৰ্বল, দুৰ্ব্যৱহাৰ আৰু নিপীড়িত লোকসকলৰ বাবে যুঁজ দিয়ে, যাৰ কান্দোন হৈছে: &quot;আমাৰ প্ৰভু! আমাক এই চহৰৰ পৰা উদ্ধাৰ কৰক যাৰ লোকসকল অত্যাচাৰকাৰী; আৰু আপোনাৰ পৰা আমাৰ বাবে ডাঙৰ-দীঘল হওঁক যি আপোনালোকৰ পৰা সুৰক্ষা দিব, আৰু আমাক আপোনাৰ পৰা ডাঙৰ-দীঘল কৰিব যি বিশ্বাস কৰা, আল্লাৰ কাৰণত যুঁজ দিয়া, আৰু যিসকলে অবিশ্বাস কৰে, তেওঁলোকে [[তাঘুত]]ৰ কাৰণে যুঁজ দিয়াত সহায় কৰিব। গতিকে [[শায়তান]]ৰ বন্ধুবৰ্গৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়ক; সঁচাকৈয়ে দুৰ্বল হৈছে শায়তানৰ প্লট।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|Verse 4.74 - 4:76}}}}তাফিৰ ইবন কাথিৰে কয়, &quot;সেয়েহে, বিশ্বাসীসকলে আল্লাহৰ আজ্ঞাকাৰীতা আৰু তেওঁৰ আনন্দ লাভ কৰিবলৈ যুঁজ দিয়ে, আনহাতে অবিশ্বাসীসকলে শায়তানৰ আজ্ঞাকাৰীতাত যুঁজ দিয়ে। আল্লাহই তেতিয়া বিশ্বাসীসকলক তেওঁৰ শত্ৰুৰ সৈতে যুঁজিবলৈ উৎসাহিত কৰে।&quot;&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;{{rp|4.74 - 4:75}} ইছলামে আত্মৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত যুদ্ধ (কোৰআন ২২:৩৯), ইছলামৰ প্ৰতিৰক্ষা (ইয়াক বিয়পোৱাৰ সলনি), যিসকলক বলপূৰ্বক ভাৱে ঘৰৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছে তেওঁলোকক সুৰক্ষা দিবলৈ অনুমতি দিয়ে কিয়নো তেওঁলোক মুছলমান (কোৰআন ২২:৪০), আৰু নিপীড়িত নিৰীহলোকক সুৰক্ষা দিবলৈ (কোৰআন ৪:৭৫)।

&quot;অতীতৰ কিছুমান মুছলমান চিন্তাবিদ আৰু আজি কিছুমান মৌলবাদী মুছলমান . . . (আয়াত ৪:৭৬ ৰ বিষয়ে কৈছে) . . . তথাকথিত 'তৰোৱালৰ আয়াতসমূহ'ত কেৱল প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে যুদ্ধৰ অনুমতি দিয়া আয়াতবোৰ &quot;বাতিল&quot; কৰা হৈছে (বাতিল কৰা হৈছে)। তেওঁলোকে অবিশ্বাসীসকলৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধক ইছলাম বিয়পোৱাৰ এক সঁজুলি হিচাপে ন্যায়সঙ্গত কৰিবলৈ এই 'তৰোৱালৰ আয়াত' ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&quot; কিন্তু সম্পূৰ্ণ আৰু সীমাহীন সংঘৰ্ষৰ ধাৰণাটো সম্পূৰ্ণৰূপে অইছলামিক (কোৰআনৰ অন্যান্য আয়াত অনুসৰি)।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/islamethics/war.shtml|title=Religions|work=[[BBC]]|access-date=24 December 2019}}&lt;/ref&gt;

=== ৮৯-৯০ আপুনি য'তেই তেওঁলোকক বিচাৰি পায় তেওঁলোকক হত্যা কৰক ===
{{quote|৪:৮৯ তেওঁলোকে বিচাৰে যে আপুনি বিশ্বাসক প্ৰত্যাখ্যান কৰে আৰু এনেদৰে আপুনি সকলোসমান হয় (ইজনে সিজনৰ দৰে)। গতিকে আল্লাৰ পথত প্ৰব্ৰজন নকৰালৈকে তেওঁলোকৰ পৰা আৱলিয়াক নল'ব। কিন্তু যদি তেওঁলোকে ঘূৰি যায়, তেওঁলোকক লওঁক (ধৰি ৰাখক) আৰু আপুনি তেওঁলোকক য'তেই বিচাৰি পায় তেওঁলোকক হত্যা কৰক, আৰু তেওঁলোকৰ পৰা আউলিয়া বা সহায়ক নিলয়।}}{{quote|৪:৯০ যিসকলে এটা গোটত যোগদান কৰে, আপোনাৰ আৰু যাৰ মাজত এক চুক্তি (শান্তিৰ) আছে, বা যিসকলে আপোনাৰ সৈতে যুঁজ দিয়াৰ লগতে নিজৰ লোকৰ সৈতে যুঁজ দিয়াত বাধা দি আপোনাৰ ওচৰলৈ যায়। যদি আল্লাহই ইচ্ছা কৰিছিল, তেন্তে তেওঁ তেওঁলোকক আপোনাৰ ওপৰত ক্ষমতা প্ৰদান কৰিলেহেঁতেন, আৰু তেওঁলোকে আপোনাৰ সৈতে যুঁজিলেহেঁতেন। সেয়েহে, যদি তেওঁলোকে আপোনাৰ পৰা প্ৰত্যাহাৰ কৰে, আৰু আপোনাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ নিদিয়ে, আৰু আপোনাক শান্তি প্ৰদান কৰে, তেন্তে আল্লাহই তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে আপোনাৰ বাবে কোনো উপায় প্ৰস্তুত কৰা নাই।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:89–90}}}}[[মুহাম্মাদ|মুহাম্মাদে]] তেওঁৰ সঙ্গীসকলক এই ব্যক্তিসকলক সহায়ক বা অভিভাৱক হিচাপে লোৱা পৰিহাৰ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে।&lt;ref name=&quot;Kulayni&quot; /&gt; আল-আওফিয়ে ইবন আব্বাছৰ পৰা প্ৰতিবেদন দিছিল, যদি তেওঁলোকে হিজৰ ত্যাগ কৰে, আস-ছুদ্দীয়ে কৈছিল যে আয়াত এই অংশটোৰ অৰ্থ হৈছে, &quot;যদি তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ অবিশ্বাসক ৰাজহুৱা কৰে আৰু আপুনি তেওঁলোকক য'তেই বিচাৰে তেওঁলোকক হত্যা কৰে, আৰু আৱলিয়া বা সহায়কসকলক তেওঁলোকৰ পৰা নিদিয়ে&quot;। অৱশ্যে, ইবন কাথিৰে স্পষ্ট কৰে যে অ-যুঁজাৰু, যিসকল নিৰপেক্ষ বা যুঁজৰ ক্ষেত্ৰত দ্বিধাগ্ৰস্ত আৰু যিসকলে আপোনাক শান্তি প্ৰদান কৰে তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিব নালাগে।&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;

=== ১১৬ [[শ্বীৰ্ক]] ===
{{See also|শ্বীৰ্ক (ইছলাম)|l1=শ্বীৰ্ক}}{{quote|৪:১১৬ ঈশ্বৰে তেওঁৰ সৈতে আন দেৱতাৰ সৈতে যোগ দান নকৰাকৈ (পাপ) ক্ষমা নকৰে; কিন্তু তেওঁ কাক ক্ষমা কৰে, তেওঁ ইয়াৰ বাহিৰে আন পাপবোৰক সন্তুষ্ট কৰে: যি জনে ঈশ্বৰৰ সৈতে আন দেৱতাৰ সৈতে যোগ দান কৰে, হেথ বহু দূৰত (সোঁফালৰ পৰা) বিপথগামী হৈছিল। '' অনুবাদ [[আব্দুল্লাহ ইউছুফ আলী| ইউছুফ আলী]] (অৰিগ। ১৯৩৮)''&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.islamawakened.com/quran/4/116 |title=Quran 4:116 Translation Yusuf Ali (Orig. 1938) |work=Islam Awakened|access-date=4 February 2020}}&lt;/ref&gt;}}তাফিৰ ইবন কাথিৰে এইদৰে কৈছে: &quot;শিৰ্কক ক্ষমা কৰা নহ'ব, বাস্তৱত মূৰ্তিধাৰীসকলে শায়তানৰ উপাসনা কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;

=== ১২৭-১৩০ মহিলা অনাথ, স্বামীৰ দ্বাৰা ত্যাগ, আৰু বৈবাহিক শান্তিৰ আকাংক্ষা ===
এই আয়াতবোৰত মহিলা অনাথসকলৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বিষয়বোৰ সামৰি লোৱা হৈছে; স্বামীৰ দ্বাৰা ত্যাগ আৰু বৈবাহিক শান্তিৰ আকাংক্ষা।&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;{{rp|4:127–130}}

=== ১৪৫ ভণ্ড ===
কিতাব আল-কাফিত, জাফাৰ আল-চাদিকে তেওঁৰ সঙ্গীসকললৈ এখন পত্ৰ লিখি আল্লা, তেওঁৰ বাৰ্তাবাহক আৰু &quot;ৱালি আল আমৰ&quot; (মুহাম্মাদৰ সন্তান) মানি চলাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি কয় যে যিসকলে তেওঁলোকৰ গুণাগুণ অমান্য কৰে আৰু অস্বীকাৰ কৰে তেওঁলোক &quot;মিছা আৰু ভণ্ড&quot;। তেওঁ দৃঢ়তাৰে কয় যে এইসকল ব্যক্তিক &quot;ভণ্ড&quot; বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে, &quot;সঁচাকৈয়ে, ভণ্ডসকল জুইৰ নিম্নতম গভীৰতাত থাকিব - আৰু আপুনি তেওঁলোকৰ বাবে কেতিয়াও সহায়ক বিচাৰি নাপাব।&quot;

=== ১৫৭ যীচুৰ মৃত্যুসন্দৰ্ভত ইছলামী দৃষ্টিভংগী ===
{{Main|যীচুৰ মৃত্যুসম্পৰ্কে ইছলামী দৃষ্টিভংগী}}{{quote|৪:১৫৭ আৰু তেওঁলোকে কোৱাৰ বাবে, &quot;আমি আল-মাছিহ 'আল্লাহৰ বাৰ্তাবাহক মাৰিয়ামৰ পুত্ৰ ইছা'ক হত্যা কৰিছিলোঁ, কিন্তু তেওঁলোকে তেওঁক হত্যা কৰা নাছিল, বা তেওঁক ক্ৰুচবিদ্ধ কৰা নাছিল, কিন্তু তেওঁলোকৰ বাবে এনে লাগিছিল, আৰু যিসকলে ইয়াত ভিন্নতা আছে তেওঁলোক সন্দেহৰে ভৰি আছে। তেওঁলোকৰ কোনো (নিৰ্দিষ্ট) জ্ঞান নাই, তেওঁলোকে অনুমানৰ বাহিৰে আন একো অনুসৰণ নকৰে। নিশ্চিতভাৱে; তেওঁলোকে তাক হত্যা কৰা নাছিল।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:157}}&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://quran.com/4/157|title = Surah An-Nisa - 157}}&lt;/ref&gt;}}খ্ৰীষ্টানসকলে দাবী কৰা ঈশ্বৰৰ পুত্ৰৰ পৰিৱৰ্তে যীচুক ভৱিষ্যতবক্তা হিচাপে ইছলামী দৃষ্টিভংগীৰ এক ব্যাখ্যা তাফিৰ ইবনে কাথিৰত দিয়া হৈছে।&lt;ref name=&quot;Quran 4 U&quot; /&gt;{{rp|4:157}}

=== ১৭১ ত্ৰিমূৰ্তিৰ প্ৰতি ইছলামী দৃষ্টিভংগী ===
{{Main|ত্ৰিমূৰ্তিৰ প্ৰতি ইছলামী দৃষ্টিভংগী}}{{quote|৪:১৭১ আল্লাহ হ'ল এজন ঈশ্বৰ। তেওঁ এজন পুত্ৰ হোৱাৰ ওপৰত আছে।&lt;ref name = &quot;Quran 4 U&quot;/&gt;{{rp|4:171}}}}

== লগতে চাওক ==

* [[আত-তালাক]] - বিবাহ বিচ্ছেদ
* [[ইছলাম আৰু লিংগ পৃথকীকৰণ]]
* [[ইছলামিক নাৰীবাদ]]
* [[ইছলামিক বৈবাহিক ন্যায়শাস্ত্ৰ]]
* [[ইছলামত এলজিবিটি]]
* [[লুট]]
* [[আজ্ঞাকাৰী আয়াত]]
* [[ইছলামত মহিলা]]
{{কোৰআনৰ ছূৰাসমূহ}}

== তথ্য উৎস ==
{{Reflist}}

== বহিঃ সংযোগ ==

* {{commons category-inline}}
* [http://www.wdl.org/en/item/6795 &quot;কোৰআনিক আয়াতসমূহ (৪: ৯৪-১০০, ১০০-১০৫)&quot;]  হৈছে বিশ্ব ডিজিটেল পুথিভঁৰালৰ দ্বাদশ শতিকাৰ এটা Nisā ডিজিটাইজড পাণ্ডুলিপি
* [https://quran.com/4 কোৰআন ৪]কোৰআনৰ পৰিষ্কাৰ অনুবাদ
* [https://www.islamawakened.com/quran/4/126/ Q৪:১২৬], 50+ অনুবাদ, islamawakened.com

{{Sura|4|[[Al Imran]]|[[Al-Ma'ida]]}}
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:ছূৰা]]
[[শ্ৰেণী:কোৰআন]]
[[শ্ৰেণী:ইছলাম ধৰ্ম]]
[[শ্ৰেণী:আল-কোৰআনৰ ছূৰাসমূহ]]
[[শ্ৰেণী:মদিয়ান ছূৰা]]</text>
      <sha1>l790u8ravnuu4nz365tvyvw87h64nun</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74696</id>
    <revision>
      <id>517198</id>
      <parentid>446770</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:50:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517198</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25011" sha1="5izprz88hzaiam756mewncczt1u8cwi" xml:space="preserve">[[File:MURDER-SCALE-4-2019.jpg|thumb|প্ৰতি ১০০,০০০ জনসংখ্যাত মহিলাৰ হত্যাকাণ্ড দেখুওৱা পৃথিৱীৰ এখন মানচিত্ৰ, ২০১৯]]
'''মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা''' ({{lang-en|Violence against women}}), যাক লিংগ-আধাৰিত হিংসা&lt;ref&gt;{{cite journal | last1 = Russo | first1 = Nancy Felipe | last2 = Pirlott | first2 = Angela | title = Gender-based violence: concepts, methods, and findings | journal = [[Annals of the New York Academy of Sciences]] |issue=Violence and Exploitation Against Women and Girls | volume = 1087 | pages = 178&amp;ndash;205 | publisher = [[Taylor and Francis]] and [[Oxfam]] | doi = 10.1196/annals.1385.024 | pmid = 17189506 | date = November 2006 | bibcode = 2006NYASA1087..178R | s2cid = 34389352 }}&lt;/ref&gt; আৰু যৌন আধাৰিত হিংসা বুলিও কোৱা হয়।&lt;ref&gt;[https://www.who.int/hac/techguidance/pht/SGBV/en/ Sexual and Gender-based Violence] (WHO)&lt;/ref&gt; ই হৈছে মুখ্যতঃ একমাত্ৰ মহিলা বা ছোৱালীৰ বিৰুদ্ধে সংঘটিত হিংসাত্মক কাৰ্য। এনে ধৰণৰ হিংসাক প্ৰায়ে ঘৃণামূলক অপৰাধৰ এক প্ৰকাৰ বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;''Citations'':
* {{cite book | last = Angelari | first = Marguerite | chapter = Hate crime statutes: a promising tool for fighting violence against women | chapter-url = https://books.google.com/books?id=2YdCbgXjr-EC&amp;pg=PA405 | editor-last = Maschke | editor-first = Karen J. | title = Pornography, sex work, and hate speech | pages = 405&amp;ndash;448 | publisher = Taylor and Francis | location = New York | year = 1997 | isbn = 9780815325208 }} 
* {{cite book | last = Gerstenfeld | first = Phyllis B. | chapter = The hate debate: constitutional and policy problems | chapter-url = https://books.google.com/books?id=DiBIZcx1nPcC&amp;pg=PA58 | editor-last = Gerstenfeld | editor-first = Phyllis B. | title = Hate crimes: causes, controls, and controversies | page = 58 | publisher = Sage | location = Thousand Oaks, California | year = 2013 | isbn = 9781452256627 }}
* {{cite book | last = McPhail | first = Beverly | chapter = Gender-bias hate crimes: a review | chapter-url = https://books.google.com/books?id=2ZNnXj_SbOsC&amp;pg=PA271 | editor-last = Perry | editor-first = Barbara | title = Hate and bias crime: a reader | page = 271 | publisher = Routledge | location = New York | year = 2003 | isbn = 9780415944076 }}&lt;/ref&gt;
মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ এক দীঘলীয়া ইতিহাস আছে, যদিও সময়ৰ লগে লগে এনে ধৰণৰ হিংসাৰ ঘটনা আৰু তীব্ৰতা সলনি হৈছে আৰু আজিও সমাজভেদে পৃথক হিংসাকাৰ্য্য দেখা যায়। এনে ধৰণৰ হিংসা সাধাৰণতে সমাজত হওঁক বা পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কত হওঁক প্ৰায়ে মহিলাৰ বশ্যতাৰ এক প্ৰণালী হয়। এনে ধৰণৰ হিংসা অপৰাধীৰ হিংসাত্মক প্ৰকৃতিৰ ফলত, শ্ৰেষ্ঠতা দেখুওৱাৰ অভিপ্ৰায়, বিদ্বেষ বা একে ধৰণৰ মনোভাৱৰ পৰা উদ্ভৱ হ'ব পাৰে আৰু বিশেষকৈ মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হয়।

==ইতিহাস==
[[File:Grandville Cent Proverbes page69.png|thumb|right|জিন ইগনেছ ইচিডোৰ গেৰাৰ্ডৰ পৰা এটা দৃষ্টান্ত জেজে গ্ৰেণ্ডভিলৰ ''চেণ্ট প্ৰোভাৰবছ'' (১৮৪৫)। শিৰোনাম আছিল &quot;কুই আইমে বিয়েন চেটি বিয়েন&quot;('যিয়ে প্ৰেম কৰে, তেওঁ ভাল শাস্তিও দিয়ে'')। এগৰাকী মহিলাক প্ৰহাৰ কৰা এজন পুৰুষক পিছফালে দেখুওৱা হৈছে]]
[[File:Torturing and execution of witches in medieval miniature.jpg|thumb|ডাইনী জ্বলোৱা, ষ্টকত থকা আনসকলৰ সৈতে]]
[[File:Sati ceremony.jpg|thumb|[[সতী প্ৰথা| সতীদাহ প্ৰথা]] (এক হিন্দু প্ৰথা যাৰ দ্বাৰা এগৰাকী [[বিধৱা]] তেওঁৰ স্বামীৰ অন্ত্যেষ্টিক্ৰিয়াত নিজকে বলি দান দিয়ে)।]]
ইতিহাস চালে দেখা যায়, মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ বিষয়ে তথ্য কম। ইয়াৰ আংশিক কাৰণ হৈছে মহিলাৰ বিৰুদ্ধে বিভিন্ন ধৰণৰ হিংসা (বিশেষকৈ ধৰ্ষণ, যৌন নিৰ্যাতন, আৰু ঘৰুৱা হিংসা) কম প্ৰতিবেদিত হয়। প্ৰায়ে সামাজিক নিয়ম, নিষিদ্ধতা, কলঙ্ক, আৰু বিষয়টোৰ সংবেদনশীলতাৰ বাবে এইবোৰ ৰাজহুৱাভাৱে প্ৰকাশ কৰা নহয়।&lt;ref&gt;
Krug, Etienne G.; Dahlberg, Linda L.; Mercy, James A.; Zwi, Anthony B.; Lozano, Rafael (2002). World report on violence and health. Geneva, Switzerland: World Health Organization. ISBN 9789241545617.
Also available as:
Krug, Etienne G.; Dahlberg, Linda L.; Mercy, James A.; Zwi, Anthony B.; Lozano, Rafael (5 October 2002). &quot;The world report on violence and health&quot;. The Lancet. Elsevier. 360 (9339): 1083–1088. doi:10.1016/S0140-6736(02)11133-0. PMID 12384003. S2CID 20828803.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;VAM: Global scope &amp; magnitude&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Watts | first1 = Charlotte | last2 = Zimmerman | first2 = Cathy | title = Violence against women: global scope and magnitude | journal = [[The Lancet]] | volume = 359 | issue = 9313 | pages = 1232&amp;ndash;1237 | publisher = [[Elsevier]] | pmid = 11955557 | doi = 10.1016/S0140-6736(02)08221-1 | date = 6 April 2002 | s2cid = 38436965 }}&lt;/ref&gt; সেইবাবে আজিও নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্যৰ অভাৱত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাৰ এক স্পষ্ট ছবিৰৰ পৰ্যাপ্ত তথ্য নাই। &lt;ref name=&quot;UN In-depth Study on all Forms of Violence Against Women&quot;&gt;{{cite book | last = UN | author-link = United Nations |title=In-depth study on all forms of violence against women. Report of the Secretary-General.|url=http://www.un.org/womenwatch/daw/vaw/violenceagainstwomenstudydoc.pdf1|publisher=United Nations General Assembly | id = A/61/122/Add | date = 2006 |access-date=2 December 2013}}&lt;/ref&gt;

যদিও মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাৰ উদাহৰণ ইতিহাসত কম পোৱা যায়, এইটো স্পষ্ট যে বেছিভাগ হিংসা স্বীকাৰ কৰা হৈছিল, ক্ষমা কৰা হৈছিল আৰু আনকি আইনসঙ্গতৱে অনুমোদনো জনোৱা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Film script&quot;&gt;{{cite book|last=Ireland|first=Patricia | title=No Safe Place: Violence Against Women (script) |url=https://www.pbs.org/kued/nosafeplace/script/script.html|publisher=[[PBS]] documentary |date =1996|access-date=2 December 2013}}&lt;/ref&gt;  উদাহৰণ স্বৰুপে ৰোমান আইনে পুৰুষসকলক তেওঁলোকৰ পত্নীক শাস্তি দিয়াৰ অধিকাৰ দিছিল, আনকি মৃত্যুলৈকে,&lt;ref name=&quot;Roman Law&quot;&gt;{{cite journal | last = Stedman | first = Berne | title = Right of husband to chastise wife | journal = [[Virginia Law Review|The Virginia Law Register]] | volume = 3 | issue = 4 | pages = 241&amp;ndash;248 | publisher = [[University of Virginia School of Law]] | doi = 10.2307/1106112 | jstor = 1106112 | date = August 1917 }} Also available at [http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/valrgn3&amp;div=35&amp;id=&amp;page= HeinOnline]. Full text available here [https://archive.org/stream/jstor-1106112/1106112_djvu.txt].&lt;/ref&gt; আৰু ডাইনীহত্যা, ডাইনী দাহ, আদি প্ৰথাক গীৰ্জা আৰু ৰাজ্য উভয়ে ক্ষমা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Film script&quot; /&gt;

মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ ঐতিহাসিক দৃষ্টিভংগীত মহিলাসকলক সম্পত্তি হিচাপে আৰু আনৰ অধীনত থকাৰ দৃষ্টিকোণত প্ৰকাশ কৰা হয় । &lt;ref&gt;{{cite book| last = Toren | first = Christina | chapter = Transforming love: representing Fijian hierarchy | chapter-url = https://books.google.com/books?id=KGXezlZnjF8C&amp;pg=PA36 | editor-last1 = Harvey | editor-first1 = Penelope | editor-last2= Gow | editor-first2 = Peter  | title = Sex and violence: issues in representation and experience | pages = 18&amp;ndash;39 | publisher = Routledge | location = London New York | year = 1994 | isbn = 9780415057349 }}&lt;/ref&gt; মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসাৰ পৰিসৰ আৰু ইতিহাস ব্যাখ্যা কৰিবলৈ সচৰাচৰ পিতৃতান্ত্ৰিকতা আৰু বিশ্বব্যৱস্থা য'ত লিংগ অসমতা সদায় বিদ্যমান আৰু চিৰস্থায়ী, তেনেধৰণৰ বাখ্যা ব্যৱহাৰ হয়।&lt;ref name=&quot;VAM: Global scope &amp; magnitude&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;UN In-depth Study on all Forms of Violence Against Women&quot; /&gt;  মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা দূৰীকৰণৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ঘোষণাপত্ৰত (১৯৯৩) কোৱা হৈছে, &quot;মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা হৈছে পুৰুষ আৰু মহিলাৰ মাজত ঐতিহাসিকভাৱে অসমান ক্ষমতাৰ এক প্ৰকাশ, যাৰ ফলত পুৰুষৰ দ্বাৰা মহিলাৰ ওপৰত আধিপত্য আৰু বৈষম্য আৰু মহিলাৰ সম্পূৰ্ণ উন্নতি প্ৰতিৰোধ কৰা হয়। মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা হৈছে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সামাজিক প্ৰণালী যাৰ দ্বাৰা পুৰুষৰ তুলনাত মহিলাসকলক পুৰুষৰ অধীনস্থ হ'বলৈ বাধ্য কৰা হয়।&quot; &lt;ref&gt;{{cite book | last = UN | author-link = United Nations | title = Declaration on the Elimination of Violence against Women | id = A/RES/48/104 | url = https://www.un.org/documents/ga/res/48/a48r104.htm | publisher = United Nations }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | last = UNFPA | author-link = United Nations Population Fund | title = Addressing gender-based violence: advancing human rights | archive-url = https://web.archive.org/web/20141021001255/http://www.unfpa.org/rights/violence.htm | archive-date = 21 October 2014 | url = http://www.unfpa.org/rights/violence.htm | publisher = [[United Nations Population Fund]] (UNFPA) | access-date = 15 September 2021 | archivedate = 21 October 2014 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20141021001255/http://www.unfpa.org/rights/violence.htm | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মতে, &quot;পৃথিৱীৰ এনে কোনো অঞ্চল নাই, কোনো দেশ নাই আৰু এনে কোনো সংস্কৃতি নাই য'ত হিংসাৰ পৰা মহিলাৰ স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰিব পৰা গৈছে।&lt;ref name=&quot;UN In-depth Study on all Forms of Violence Against Women&quot; /&gt;
পৃথিৱীৰ কিছুমান প্ৰান্তত, প্ৰায়ে উন্নয়নশীল দেশবোৰত বিভিন্ন ধৰণৰ হিংসা প্ৰচলিত। উদাহৰণ স্বৰূপে, [[যৌতুক]] হিংসা আৰু কইনা জ্বলোৱা ভাৰত, বাংলাদেশ আৰু নেপাল প্ৰচলিত। এচিড নিক্ষেপ কৰাৰ দৰে হিংসাকাৰ্য্য এই দেশবোৰৰ, লগতে কম্বোডিয়াকে ধৰি দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সৈতেও জৰিত। অনাৰ কিলিং মধ্য প্ৰাচ্য আৰু দক্ষিণ এছিয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। মহিলাৰ যৌনাঙ্গৰ বিকৃতকৰণ বেছিভাগ আফ্ৰিকাত, আৰু কিছু পৰিমাণে মধ্য প্ৰাচ্য আৰু এছিয়াৰ আন কিছুমান অঞ্চলত এতিয়াও দেখা যায়। অপহৰণৰ দ্বাৰা বিবাহ ইথিওপিয়া, মধ্য এছিয়া আৰু ককেছাছত পোৱা যায়। কইনাৰ মূল্য পৰিশোধ সম্পৰ্কীয় উৎপীড়ন (যেনে হিংসা আৰু বলপূৰ্বক বিবাহ) চাব-চাহাৰা আফ্ৰিকা আৰু ওচেনিয়াৰ কিছু অংশত প্ৰচলিত।&lt;ref&gt;{{cite news | title = Papua New Guinea: police cite bride price major factor in marital violence | archive-url = https://web.archive.org/web/20150218182845/http://www.violenceisnotourculture.org/News-and-Views/papua-new-guinea-police-cite-bride-price-major-factor-marital-violence | archive-date = 18 February 2015 | url = http://www.violenceisnotourculture.org/News-and-Views/papua-new-guinea-police-cite-bride-price-major-factor-marital-violence | work = Island Business | via = Violence is not our Culture | date = 21 November 2011 | access-date = 6 August 2014 | archivedate = 18 February 2015 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150218182845/http://www.violenceisnotourculture.org/News-and-Views/papua-new-guinea-police-cite-bride-price-major-factor-marital-violence | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=An exploratory study of bride price and domestic violence in Bundibugyo District, Uganda |url=http://www.mrc.ac.za/gender/Bridepricedomesticviolence.pdf |publisher=Centre for Human Rights Advancement (CEHURA) and [[South African Medical Research Council]] |date=April 2012 |access-date=6 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130717105205/http://www.mrc.ac.za/gender/Bridepricedomesticviolence.pdf |archive-date=17 July 2013 |url-status=dead |archivedate=17 July 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130717105205/http://www.mrc.ac.za/gender/Bridepricedomesticviolence.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==প্ৰতিৰোধৰ ব্যৱস্থা==
* ১৯৭৯ চনত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে সকলো ধৰণৰ বৈষম্য দূৰীকৰণ সন্মিলন হয় যʼত  ১২ আৰু ১৯ নং পৰামৰ্শৰ আধাৰত মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত বৈষম্যক এক প্ৰকাৰৰ হিংসা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে।&lt;ref name=&quot;UN Women: Global Norms &amp; Standards&quot;&gt;{{cite web|title=Global norms and standards: Ending violence against women|url=http://www.unwomen.org/en/what-we-do/ending-violence-against-women/global-norms-and-standards|publisher=[[UN Women]]|access-date=2 December 2013}}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৩ চনৰ মানৱ অধিকাৰৰ ওপৰত হোৱা বিশ্ব সন্মিলনত, মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাক মানৱ অধিকাৰ উলংঘন কাৰ্য্য হিচাপে বিবেচনা কৰা হয়, আৰু যি পিছত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ঘোষণাৰ অংশ হৈ পৰিছিল ।&lt;ref name=&quot;UN Women: Global Norms &amp; Standards&quot; /&gt;
* ১৯৯৩ চনত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা দূৰীকৰণৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ ঘোষণা আছিল মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাৰ স্পষ্ট সংজ্ঞা আৰু সমাধান কৰা প্ৰথম আন্তৰ্জাতিক ঘোষণাপত্ৰ। এই দস্তাবেজখনে বিশেষকৈ মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা আৰু লিংগ অসমতাৰ বিষয়টো ঐতিহাসিক কালৰ পৰা হৈ অহা অহা বুলি প্ৰথম উল্লেখ কৰা হয়।  ।&lt;ref name=&quot;UN Women: Global Norms &amp; Standards&quot; /&gt;। এই ঘোষণাপত্ৰ, লগতে একে বছৰৰ বিশ্ব সন্মিলনক প্ৰায়ে এক &quot;টাৰ্ণিং পইণ্ট&quot; হিচাপে গণ্য কৰা হয় য'ত আন্তৰ্জাতিকভাৱে মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাক অধিক গুৰুত্বসহকাৰে লোৱা আৰম্ভ হয়, আৰু তাৰ পিছত এই সমস্যাটোৰ বিশ্বৰ চাৰিওফালে অধিক দেশ একত্ৰিত হৈ গুৰুত্ব দিবলৈ আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;VAW: A Global Burden&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Venis | first1 = Sarah | last2 = Horton | first2 = Richard | title = Violence against women: a global burden | journal = [[The Lancet]] | volume = 359 | issue = 9313 | page = 1172 | publisher = [[Elsevier]] | pmid = 11955533 | doi = 10.1016/S0140-6736(02)08251-X | date = 6 April 2002 | s2cid = 41832376 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;WHO Multicountry Study&quot;&gt;{{cite book | last = Garcia-Moreno | first = Claudia | title = WHO multi-country study on women's health and domestic violence against women: initial results on prevalence, health outcomes and women's responses | publisher = [[World Health Organization]] | location = Geneva, Switzerland | year = 2005 | url = https://www.who.int/reproductivehealth/publications/violence/24159358X/en/ | isbn = 9789241593588 }}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৪ চনৰ জনসংখ্যা আৰু বিকাশৰ ওপৰত হোৱা আন্তৰ্জাতিক সন্মিলনত মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসাক প্ৰজনন, স্বাস্থ্য আৰু অধিকাৰৰ সৈতে সংযুক্ত কৰা হয়, আৰু লগতে মহিলা আৰু ছোৱালীৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসা কেনেদৰে প্ৰতিৰোধ আৰু সঁহাৰি দিব লাগে সেই বিষয়ে চৰকাৰক পৰামৰ্শ প্ৰদান কৰা হয়।
* ১৯৯৬ চনত, বিশ্ব স্বাস্থ্য সভাই হিংসাক এক মুখ্য ৰাজহুৱা স্বাস্থ্য সমস্যা বুলি ঘোষণা কৰিছিল, আৰু অন্তৰংগ সঙ্গীহিংসা আৰু যৌন হিংসা অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল, যি দুটা প্ৰকাৰৰ হিংসা প্ৰায়ে মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা হিচাপে সংঘটিত হৈছিল। ইয়াৰ পিছত ২০০২ চনত বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ এক প্ৰতিবেদন। &lt;ref name=&quot;WHO World Report on violence and health&quot;&gt;{{cite book | last1 = Krug | first1 = Etienne G. | last2 = Dahlberg | first2 = Linda L. | last3 = Mercy | first3 = James A. | last4 = Zwi | first4 = Anthony B. | last5 = Lozano | first5 = Rafael | title = World report on violence and health | publisher = [[World Health Organization]] | location = Geneva, Switzerland | year = 2002 | url = https://books.google.com/books?id=db9OHpk-TksC | isbn = 9789241545617 }}
:''Also available as'':
:* {{cite journal | last1 = Krug | first1 = Etienne G. | last2 = Dahlberg | first2 = Linda L. | last3 = Mercy | first3 = James A. | last4 = Zwi | first4 = Anthony B. | last5 = Lozano | first5 = Rafael | title = The world report on violence and health | journal = [[The Lancet]] | volume = 360 | issue = 9339 | pages = 1083&amp;ndash;1088 | publisher = [[Elsevier]] | pmid = 12384003 | doi = 10.1016/S0140-6736(02)11133-0 | date = 5 October 2002 | s2cid = 20828803 | url = http://www.revistabiomedica.org/index.php/biomedica/article/view/1182 | access-date = 20 September 2021 | archivedate = 24 January 2023 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20230124022950/https://revistabiomedica.org/index.php/biomedica/article/view/1182 | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘই মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা দূৰ কৰাৰ পদক্ষেপসমূহক সমৰ্থন কৰিবলৈ ট্ৰাষ্ট ফাণ্ডো সৃষ্টি কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Fried&quot;&gt;{{cite journal | last =Fried | first = Susana T. | title = Violence against women | journal = [[Health and Human Rights|Health and Human Rights Journal]] | volume = 6 | issue = 2 | pages = 88&amp;ndash;111 | publisher = [[Harvard University Press]] | doi = 10.2307/4065431 | jstor = 4065431 | date = 2003 }} [https://cdn2.sph.harvard.edu/wp-content/uploads/sites/125/2014/04/6-Fried.pdf Pdf.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191129002842/https://www.jstor.org/stable/4065431 |date=2019-11-29 }}&lt;/ref&gt;
* ১৯৯৯ চনত, ৰাষ্ট্ৰসংঘই মহিলাৰ বিৰুদ্ধে সকলো ধৰণৰ বৈষম্য দূৰীকৰণসন্মিলনৰ বৈকল্পিক প্ৰটোকল গ্ৰহণ কৰে আৰু ২৫ নৱেম্বৰক মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা দূৰীকৰণৰ বাবে আন্তৰ্জাতিক দিৱস হিচাপে মনোনীত কৰে&lt;ref name=&quot;WHO World Report on violence and health&quot; /&gt; 
* ২০০২ চনত, হিংসাক এক মুখ্য ৰাজহুৱা স্বাস্থ্য সমস্যা হিচাপে ঘোষণা কৰি বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই হিংসা আৰু স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰথম বিশ্ব প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰিছিল, য'ত বহু প্ৰকাৰৰ হিংসা আৰু সেইবোৰৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত হোৱা প্ৰভাৱ অন্তৰভুক্ত আছিল। ইয়াৰ ভিতৰত আছিল মহিলাসকলক বিশেষকৈ প্ৰভাৱিত কৰা হিংসা। প্ৰতিবেদনখনত বিশেষভাৱে ১৯৭০ ৰ দশকৰ পৰা ১৯৯০ ৰ দশকলৈ মহিলাৰ বিৰুদ্ধে লিংগ-আধাৰিত হিংসাৰ সঁহাৰি দিয়াৰ বাবে সমাজ সংগঠন আৰু সহায় কাৰ্য্য বৃদ্ধিৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;WHO Multicountry Study&quot; /&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী:অপৰাধ]]
[[শ্ৰেণী:নাৰীৰ বিৰুদ্ধে হিংসা]]</text>
      <sha1>5izprz88hzaiam756mewncczt1u8cwi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভাৰতৰ পৰিচয় নথিপত্ৰ সমূহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79089</id>
    <revision>
      <id>517159</id>
      <parentid>382359</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:12:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517159</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7423" sha1="sn8qenyd5rzxb0h9mmi6aqsvv9j1z49" xml:space="preserve">ভাৰতত লেনদেন আৰু চৰকাৰী লাভা-লাভ প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ ভাৰতৰ পৰিচয় নথিপত্ৰ ক্ৰমান্বয়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

যদিও কোনো এটা বাধ্যতামূলক দস্তাবেজ নাই, নিম্নলিখিত নথিপত্ৰবোৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিচয় দস্তাবেজ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Passport Seva Application form|url=http://passportindia.gov.in/AppOnlineProject/online/faqApplicationForm|work=passportindia.gov.in|publisher=Government of India|accessdate=22 April 2017|archivedate=7 May 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170507143942/http://www.passportindia.gov.in/AppOnlineProject/online/faqApplicationForm|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=AADHAR Card Documents Required|url=http://www.uidaigovin.in/aadhar-card-document/|work=Aadhaar Card uidai.gov.in|publisher=Government of India|accessdate=22 April 2017|date=8 April 2016|archivedate=19 May 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170519082749/http://www.uidaigovin.in/aadhar-card-document/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

== ভাৰতৰ পৰিচয় নথিপত্ৰৰ তালিকা ==
* আধাৰ কাৰ্ড, ইউআইডিএআইৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা।
* ভাৰতীয় পাছপোৰ্ট।
* ভাৰতীয় নিৰ্বাচন আয়োগে জাৰী কৰা ভোটাৰ পৰিচয় পত্ৰ।
* ভাৰতৰ বিদেশী নাগৰিকত্ব দস্তাবেজ।
* পেন কাৰ্ড, আয়কৰ বিভাগে জাৰী কৰা।
* সংশ্লিষ্ট ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা ভাৰতত ড্ৰাইভিং লাইচেঞ্চ।
* ভাৰত চৰকাৰে জাৰী কৰা ৰেচন কাৰ্ড
* জন্ম আৰু মৃত্যুৰ পঞ্জীয়ন (আৰবিডি) বা আৰ.বি.ডি. আইনৰ বিধানৰ ভিতৰত পৌৰসভাৰ পৰা জাৰী কৰা জন্ম প্ৰমাণপত্ৰ।
* বিদ্যালয় এৰি যোৱা/স্থানান্তৰ/মেট্ৰিক প্ৰমাণপত্ৰ।
* ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ, ৰাজহুৱা খণ্ডৰ প্ৰতিষ্ঠান, স্থানীয় সংস্থা বা ৰাজহুৱা সীমিত কোম্পানীৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা সেৱা পৰিচয় পত্ৰ।
* আবেদনকাৰীৰ সেৱা ৰেকৰ্ডৰ এটা নিষ্কাশনৰ প্ৰতিলিপি (কেৱল চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ ক্ষেত্ৰত) বা দৰমহা পেঞ্চন আদেশ (অৱসৰপ্ৰাপ্ত চৰকাৰী কৰ্মচাৰীৰ সন্দৰ্ভত), সংশ্লিষ্ট মন্ত্ৰালয়/ধাৰকৰ প্ৰশাসনৰ বিষয়া/ভাৰপ্ৰাপ্ত বিষয়া/ভাৰপ্ৰাপ্ত ব্যক্তিৰ দ্বাৰা যথাযথভাৱে প্ৰমাণিত/প্ৰমাণিত।
* ৰাজহুৱা জীৱন বীমা নিগম/কোম্পানীৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা পলিচি বণ্ড।
* অনুসূচীত জাতি/অনুসূচীত জনজাতি/অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণী প্ৰমাণপত্ৰসমূহ।
* স্বাধীনতা সংগ্ৰামী পৰিচয় পত্ৰ।
* অস্ত্ৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ।
* সম্পত্তিৰ নথিপত্ৰ যেনে পাট্টা, পঞ্জীভুক্ত কাম ইত্যাদি।
* ৰেলৱে পৰিচয় পত্ৰ।
* পূৰ্ণকালীন পাঠ্যক্ৰমৰ সন্দৰ্ভত চৰকাৰী স্বীকৃত শিক্ষানুষ্ঠানৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা শিক্ষাৰ্থীফটো পৰিচয় পত্ৰ।
* গেছ সংযোগ বিল।
* বেঙ্ক/ কিষাণ/ ডাকঘৰ পাছবুক।
* ফটো বেংক এটিএম কাৰ্ড।
* ফটো ক্ৰেডিট কাৰ্ড।
* পেঞ্চনাৰ ফটো কাৰ্ড।
* লেটাৰহেডত ৰাজপত্ৰিত বিষয়া বা তহচিলদাৰৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা ফটো থকা চিনাক্তকৰণৰ প্ৰমাণপত্ৰ।
* সংশ্লিষ্ট ৰাজ্য / কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা অনন্য বিকলাঙ্গতা আইডি (ইউডিআইডি) কাৰ্ড / বিকলাঙ্গতা চিকিৎসা প্ৰমাণপত্ৰ।
* বিবাহৰ প্ৰমাণপত্ৰ/পঞ্জীয়কে জাৰী কৰা বিবাহ দস্তাবেজৰ প্ৰমাণ।
* গেজেট অধিসূচনা।
* আইনী নাম পৰিবৰ্তন প্ৰমাণপত্ৰ।
* ভূমি ৰাজহ প্ৰমাণপত্ৰ।
* ভূমি প্ৰমাণপত্ৰ।

===== পৰিচয় নথিপত্ৰবোৰ একাধিক উদ্দেশ্যৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়:- =====
* ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ভ্ৰমণৰ বাবে।
* ম'বাইল ফোনৰ চিম কাৰ্ড প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ।
* পাছপোৰ্টৰ বাবে আবেদন কৰিবলৈ।
* চৰকাৰী লাভালাভ প্ৰাপ্ত কৰিবলৈ।
* কিছুমান ক্ষেত্ৰত আইন-প্ৰৱৰ্তনকাৰী বিষয়াৰ দ্বাৰা এনে কৰিবলৈ কোৱা হ'লে।

''&lt;small&gt;ভাৰতত অত্যাধিক পৰিচয় প্ৰণালী আছে, আৰু সেইবোৰ ধাৰাবাহিকভাৱে গ্ৰহণ কৰা নহয়। ইয়াৰ সমাধান হিচাপে, ভাৰত চৰকাৰে ২০১৪ চনত আধাৰ কাৰ্ড প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, যিটো ভাৰতত সৰ্বাধিক স্বীকৃত চিনাক্তকৰণ দস্তাবেজ আৰু যিকোনো বয়সৰ ব্যক্তিয়ে সহজে প্ৰাপ্ত কৰিব পাৰে।&lt;/small&gt;''

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নথি-পত্ৰ]]</text>
      <sha1>sn8qenyd5rzxb0h9mmi6aqsvv9j1z49</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্মাৰ্ট মিটাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83392</id>
    <revision>
      <id>517244</id>
      <parentid>495261</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T01:24:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517244</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14200" sha1="9ldtuwtjdd91ok8vkvq9q8e9rjk8gp7" xml:space="preserve">[[File:Intelligenter zaehler- Smart meter.jpg|thumb|upright|[[ইউৰোপ]]ত ব্যৱহৃত '''মুক্ত স্মাৰ্ট গ্ৰীড প্ৰটোকল'''(OSGP) ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এটা স্মাৰ্ট মিটাৰৰ উদাহৰণ যাৰ লোড হ্ৰাস কৰাৰ ক্ষমতা আছে, দূৰৈৰ পৰা বিচ্ছিন্ন-পুনঃসংযোগ, আৰু গেছ আৰু পানী মিটাৰৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰা।]]
'''স্মাৰ্ট মিটাৰ''' ({{lang-en|Smart Meter}}) হৈছে বৈদ্যুতিক শক্তিৰ ব্যৱহাৰ, ভল্টেজৰ মাত্ৰা, কাৰেণ্ট, শক্তিৰ কাৰক আদি তথ্য ৰেকৰ্ড কৰা ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰ। স্মাৰ্ট মিটাৰসমূহে খৰচৰ আচৰণৰ অধিক স্পষ্টতাৰ বাবে গ্ৰাহকক তথ্যসমূহ যোগাযোগ কৰে, আৰু ব্যৱস্থা নিৰীক্ষণ আৰু গ্ৰাহকৰ বিলিঙৰ বাবে বিদ্যুৎ যোগানকাৰীসকলক যোগাযোগ কৰে। স্মাৰ্ট মিটাৰসমূহে সাধাৰণতে বাস্তৱ সময়ৰ ওচৰত শক্তি ৰেকৰ্ড কৰে, আৰু নিয়মিতভাৱে, গোটেই দিনটোৰ ভিতৰত কম সময়ৰ ভিতৰত প্ৰতিবেদন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ferc.gov/legal/staff-reports/12-08-demand-response.pdf|title=Federal Energy Regulatory Commission Assessment of Demand Response &amp; Advanced Metering|website=FERC.gov|access-date=16 January 2018|archivedate=19 January 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190119164451/https://ferc.gov/legal/staff-reports/12-08-demand-response.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; স্মাৰ্ট মিটাৰে মিটাৰ আৰু কেন্দ্ৰীয় ব্যৱস্থাৰ মাজত দুমুখীয়া যোগাযোগ সক্ষম কৰে। এনে উন্নত মিটাৰিং আন্তঃগাঁথনি (AMI) স্বয়ংক্ৰিয় মিটাৰ ৰিডিং (AMR)ৰ পৰা পৃথক কাৰণ ই মিটাৰ আৰু যোগানকাৰীৰ মাজত দুমুখীয়া যোগাযোগ সক্ষম কৰে। মিটাৰৰ পৰা নেটৱৰ্কলৈ যোগাযোগসমূহ বেতাঁৰ হ'ব পাৰে, বা স্থিৰ তাঁৰযুক্ত সংযোগসমূহৰ যোগেদি যেনে:পাৱাৰ লাইন কেৰিয়াৰ (PLC)। সাধাৰণ ব্যৱহাৰত বেতাঁৰ যোগাযোগ বিকল্পসমূহৰ ভিতৰত আছে চেলুলাৰ যোগাযোগ, ৱাই-ফাই (সহজে উপলব্ধ), ৱাই-ফাইৰ জৰিয়তে বেতাঁৰ এড হক নেটৱৰ্ক, বেতাঁৰ মেছ নেটৱৰ্ক, কম শক্তিৰ দীৰ্ঘ-পৰিসৰৰ বেতাঁৰ (LoRa), ৱাইজ (উচ্চ ৰেডিঅ' অনুপ্ৰৱেশ হাৰ, মুকলি, কম্পাঙ্ক 169 MHz ব্যৱহাৰ কৰি) ZigBee (কম শক্তি, কম ডাটা হাৰ বেতাঁৰ), আৰু Wi-SUN (স্মাৰ্ট ইউটিলিটি নেটৱৰ্কসমূহ)।

[[ভাৰত]]ত '''স্মাৰ্ট মিটাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰ্যসূচী'''য়ে ২৫ কোটি&lt;ref name=&quot;SMNP&quot;&gt;{{cite web | url=https://eeslindia.org/en/smart-meters/#:~:text=Smart%20Meter%20National%20Programme%20aims,tool%20in%20power%20sector%20reforms. | title=Smart Meter National Programme (SMNP): | publisher=EESL, Govt of India, Ministry of Power | accessdate=16 September 2022}}&lt;/ref&gt; গতানুগতিক মিটাৰৰ ঠাইত স্মাৰ্ট মিটাৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ লক্ষ্য লৈছে। এই আঁচনি অনুসৰি স্মাৰ্ট মিটাৰসমূহ ৱেব ভিত্তিক নিৰীক্ষণ ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে সংযোগ কৰা হৈছে যিয়ে উপযোগিতাসমূহৰ বাণিজ্যিক লোকচান হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব, ৰাজহ বৃদ্ধি কৰিব আৰু শক্তি খণ্ডৰ সংস্কাৰৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আহিলা হিচাপে কাম কৰিব। &lt;ref name=&quot;India&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.smart-energy.com/industry-sectors/smart-meters/indias-smart-meter-rollout-250-million-meters-by-2025/ | title=https://www.smart-energy.com/industry-sectors/smart-meters/indias-smart-meter-rollout-250-million-meters-by-2025/ | publisher=Smart Energy International | accessdate=16 September 2022 | archivedate=22 September 2021 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20210922170905/https://www.smart-energy.com/industry-sectors/smart-meters/indias-smart-meter-rollout-250-million-meters-by-2025/ | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==আভাস==
স্মাৰ্ট মিটাৰ শব্দটোৱে প্ৰায়ে বিদ্যুৎ মিটাৰক বুজায়; কিন্তু ইয়াৰ অৰ্থ প্ৰাকৃতিক গেছ,পানী বা জিলা উত্তাপৰ ব্যৱহাৰ জুখিব পৰা যন্ত্ৰও হ’ব পাৰে। একেধৰণৰ মিটাৰ, সাধাৰণতে ব্যৱধান বা ব্যৱহাৰৰ সময়ৰ মিটাৰ বুলি কোৱা হয়, বছৰ বছৰ ধৰি আছে, কিন্তু &quot;স্মাৰ্ট মিটাৰ&quot;ত সাধাৰণতে বাস্তৱ-সময় বা বাস্তৱ সময়ৰ ওচৰৰ চেন্সৰ, বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্নতাৰ অধিসূচনা, আৰু শক্তিৰ মান নিৰীক্ষণ জড়িত হৈ থাকে। এই অতিৰিক্ত বৈশিষ্ট্যসমূহ সৰল স্বয়ংক্ৰিয় মিটাৰ ৰিডিং(AMR)তকৈও অধিক। ''এডভান্সড মিটাৰিং ইনফ্ৰাষ্ট্ৰাকচাৰ'' (AMI) মিটাৰৰ সৈতে বহু দিশত একে। বাণিজ্যিক আৰু উদ্যোগিক গ্ৰাহকক জুখিবলৈ ঐতিহাসিকভাৱে ইন্টাৰভেল আৰু ব্যৱহাৰৰ সময়ৰ মিটাৰ স্থাপন কৰা হৈছে, কিন্তু ইয়াৰ স্বয়ংক্ৰিয় পঠন (automatic reading) নাথাকিবও পাৰে।

বিশ্লেষক প্ৰতিষ্ঠান বাৰ্গ ইনছাইটৰ মতে ২০০৮ চনৰ শেষৰ ফালে ইউৰোপত স্মাৰ্ট মিটাৰৰ স্থাপন কৰা ভিত্তি আছিল প্ৰায় ৩৯ মিলিয়ন ইউনিট।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://berginsight.com/ReportPDF/ProductSheet/bi-sm6-ps.pdf|title=Berg Insight's Smart Metering in Western Europe report 2009|website=BergInsight.com|access-date=16 January 2018|archivedate=1 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100401003140/http://www.berginsight.com/ReportPDF/ProductSheet/bi-sm6-ps.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; বিশ্বজুৰি পাইক ৰিচাৰ্চে ২০১১ চনৰ প্ৰথম ত্ৰৈমাসিকৰ বাবে স্মাৰ্ট মিটাৰৰ চালান ১৭.৪ মিলিয়ন ইউনিট বুলি বিবেচনা কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gigaom.com/cleantech/another-reason-we-need-the-smart-grid-record-heat/|title=Another Reason We Need The Smart Grid Record Heat|website=Gigaom.com|date=30 March 2016|access-date=16 September 2022|archivedate=12 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121012234943/http://gigaom.com/cleantech/another-reason-we-need-the-smart-grid-record-heat/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ভিজনগেইনে নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল যে ২০১২ চনত বিশ্বৰ স্মাৰ্ট মিটাৰ বজাৰৰ মূল্য ৭ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰত উপনীত হ’ব।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.visiongain.com/Report/840/The-Global-Smart-Meter-Market-2012-2022|title=The Global Smart Meter Market 2012-2022|access-date=2022-09-16|archivedate=2017-06-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170630060443/https://www.visiongain.com/Report/840/The-Global-Smart-Meter-Market-2012-2022|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
[[File:Itron OpenWay Electricity Meter with Two-Way Communications.JPG|thumb|আইট্ৰন ওপেনৱে বিদ্যুৎ ডিটিই এনাৰ্জীয়ে ব্যৱহাৰ কৰা দূৰৱৰ্তী পঠনৰ বাবে দুমুখীয়া যোগাযোগৰ স্মাৰ্ট মিটাৰ।]]
২০১৮ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সমগ্ৰ ইউৰোপীয় সংঘত ৯৯ মিলিয়নতকৈ অধিক বিদ্যুৎ মিটাৰ স্থাপন কৰা হৈছিল, ২০২০ চনৰ শেষলৈকে আৰু ২৪ মিলিয়ন মিটাৰ স্থাপন কৰা হ’ব বুলি অনুমান কৰা হৈছে। ইউৰোপীয় আয়োগৰ ডিজি এনাৰ্জীয়ে অনুমান কৰিছে যে ২০২০ চনত স্থাপন কৰা ভিত্তিটোৰ বাবে ১৮.৮ বিলিয়ন ইউৰোৰ বিনিয়োগৰ প্ৰয়োজন হৈছিল, যিটো ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ৪০.৭ বিলিয়ন ইউৰোলৈ বৃদ্ধি পাব, আৰু নিয়োগ ২৬৬ মিলিয়ন স্মাৰ্ট মিটাৰলৈ বৃদ্ধি কৰা হ’ব।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=EU 28 Smart Metering Benchmark Revised Final Report, pg 52|url=https://www.vert.lt/SiteAssets/teises-aktai/EU28%20Smart%20Metering%20Benchmark%20Revised%20Final%20Report.pdf}}&lt;/ref&gt;
==সংক্ষিপ্ত ইতিহাস==
১৯৭২ চনত থিয়ডৰ পাৰাস্কেভাকোছে আলাবামাৰ হাণ্টছভিলত বয়িঙৰ সৈতে কাম কৰি থাকোঁতে এটা চেন্সৰ মনিটৰিং ছিষ্টেম প্ৰস্তুত কৰে য’ত নিৰাপত্তা, অগ্নি, আৰু চিকিৎসা এলাৰ্ম ব্যৱস্থাৰ লগতে মিটাৰ পঢ়াৰ ক্ষমতাৰ বাবে ডিজিটেল ট্ৰেন্সমিছন ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই প্ৰযুক্তিটো আছিল স্বয়ংক্ৰিয় টেলিফোন লাইন চিনাক্তকৰণ ব্যৱস্থাৰ পৰা এটা স্পিন অফ, যিটো এতিয়া কলাৰ আইডি নামেৰে জনাজাত।

১৯৭৪ চনত পাৰাস্কেভাকোছক এই প্ৰযুক্তিৰ বাবে আমেৰিকাৰ পেটেণ্ট প্ৰদান কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/baltimore/stories/2003/11/10/smallb3.html|title=Inventor reveals the names behind numbers|last=Milani|first=Kate|date=10 November 2003|website=www.bizjournals.com|access-date=2019-09-05}}&lt;/ref&gt; which developed and produced the first smart meters.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.siliconrepublic.com/machines/m2m-cutting-edge-machines-internet-of-things-explained|title=How M2M technology spawned the internet of things|last=Kennedy|first=John|date=2016-05-18|website=Silicon Republic|language=en|access-date=2019-09-05}}&lt;/ref&gt; ১৯৭৭ চনত তেওঁ Metretek, Inc.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.siliconrepublic.com/machines/m2m-cutting-edge-machines-internet-of-things-explained|title=How M2M technology spawned the internet of things|last=Kennedy|first=John|date=2016-05-18|website=Silicon Republic|language=en|access-date=2019-09-05}}&lt;/ref&gt;  আৰম্ভ কৰে যিয়ে প্ৰথম স্মাৰ্ট মিটাৰ বিকশিত আৰু উৎপাদন কৰে।[19] যিহেতু এই ব্যৱস্থাটো ইণ্টাৰনেটৰ পূৰ্বে বিকশিত কৰা হৈছিল, গতিকে মেট্ৰেটেকে আই বি এম শৃংখলা ১ মিনি-কম্পিউটাৰ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। এই পদ্ধতিৰ বাবে পাৰাস্কেভাকোছ আৰু মেট্ৰেটেকক একাধিক পেটেণ্ট প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{US Patent|4,241,237}} and {{US Patent|4,455,453}} and Canadian Patent # 1,155,243 (Apparatus and Method for Remote Sensor Monitoring, Metering and Control)&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist|30em}}</text>
      <sha1>9ldtuwtjdd91ok8vkvq9q8e9rjk8gp7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পদ (ব্যাকৰণ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84105</id>
    <revision>
      <id>517116</id>
      <parentid>452322</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:04:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517116</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9354" sha1="qp5dwwma6e4t9qj39wgcipfcweasjmw" xml:space="preserve">[[ব্যাকৰণ|ব্যাকৰণ শাস্ত্ৰত]], '''পদ''' ({{lang-en|'''Parts of speech'''}} বা '''word class'''&lt;ref name=rijkhoff2007&gt;{{cite journal | last=Rijkhoff | first=Jan | title=Word Classes | journal=Language and Linguistics Compass | publisher=Wiley | volume=1 | issue=6 | year=2007 | issn=1749-818X | doi=10.1111/j.1749-818x.2007.00030.x | pages=709–726}}&lt;/ref&gt; বা '''grammatical category'''&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Payne |first1=Thomas E. |title=Describing morphosyntax: a guide for field linguists |date=1997 |location=Cambridge |isbn=9780511805066}}&lt;/ref&gt;) হৈছে ভাষাৰ ৰূপতাত্ত্বিক শ্ৰেণীবিভাজন, য’ত বাক্যৰ গঠন আৰু সেই ভাষাৰ শব্দৰ চিনাক্তকৰণ, বিশ্লেষণ আৰু অন্যান্য ভাষিক গঠনৰ বৰ্ণনা কৰা হয়। [[অসমীয়া ব্যাকৰণ|অসমীয়া ব্যাকৰণত]] পদ প্ৰধানত পাঁচ প্ৰকাৰৰ— [[বিশেষ্য পদ|বিশেষ্য]], [[বিশেষণ পদ|বিশেষণ]], [[সৰ্বনাম পদ|সৰ্বনাম]], [[অব্যয় পদ|অব্যয়]] আৰু [[ক্ৰিয়া পদ|ক্ৰিয়া]]৷

প্ৰায় সকলো ভাষাতে বিশেষ্য আৰু ক্ৰিয়া পদ ব্যৱহাৰ হয় যদিও বিভিন্ন ভাষাত এই দুটা পদৰ মাজত তাৰতম্য দেখা যায়।&lt;ref name=&quot;Kroeger 2005 35&quot;&gt;{{cite book|last=Kroeger|first=Paul|title=Analyzing Grammar: An Introduction|year=2005|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-01653-7|pages=35}}&lt;/ref&gt; যেনে— [[জাপানী ভাষা|জাপানী ভাষাত]] তিনিটা পৃথক বিশেষণ পদৰ বিপৰীতে [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]] আৰু [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া ভাষাত]] কেৱল এটাহে [[বিশেষণ পদ]] আছে।

== অৰ্থ ==
=== [[বহল ব্যাকৰণ]] ===
# অৰ্থযুক্ত বৰ্ণ বা বৰ্ণসমষ্টিক পদ বোলা হয়৷
# প্ৰাকৃতিত বিভক্তি যোগ হ’লে তাক পদ বোলা হয়৷

=== [[অসমীয়া ব্যাকৰণ প্ৰৱেশ]] ===
# বাক্যৰ ভিতৰত থকা সৰু সৰু গাইগুটীয়া খণ্ডবোৰক পদ বোলে৷
# বিভক্তি যোগ হোৱাৰ আগৰ ৰূপটোক শব্দ বোলে৷ শব্দৰ লগত বিভক্তি যোগ হ’লে তাক পদ বোলে৷

{| class=&quot;wikitable&quot; 
|-
! পদ
! সংজ্ঞা 
! উদাহৰণ
|-
| বিশেষ্য (Noun)
| কোনো নাম, জাতি, বস্তু বা প্ৰণালীৰ নাম, ঠাইৰ নাম বুজোৱা শব্দক '''বিশেষ্য পদ''' বোলে৷
| চৰাই, আপেল, ল'ৰা, কলম 
|-
| সৰ্বনাম (Pronoun)
| বিশেষ্য পদৰ সলনি যিবোৰ পদ ব্যৱহাৰ হয় তাক '''সৰ্বনাম পদ''' বোলে৷
| মই, আমি, তুমি, আপুনি 
|-
| বিশেষণ (Adjective)
| যিবোৰ শব্দই বিশেষ্য আৰু সৰ্বনাম পদৰ দোষ-গুণ বুজায় তাক '''বিশেষণ পদ''' বোলে৷
| বেয়া, শকত, অন্ধ, ধুনীয়া 
|-
| ক্ৰিয়া (Verb)
| যিবোৰ শব্দই কোনো কাম কৰা বা হোৱা বুজায় তাক '''ক্ৰিয়া পদ''' বোলে৷
| খা, যা, খেল, পঢ়
|-
| ক্ৰিয়া বিশেষণ (Adverb)
| যিবোৰ শব্দ বিশেষ্য আৰু সৰ্বনাম পদৰ বাহিৰে বাকীবোৰ পদৰ দোষ-গুণ বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় তাক '''ক্ৰিয়া বিশেষণ''' বোলে৷
| এতিয়া, সদায়, আগত, পিছত 
|-
| অব্যয় (Preposition)
| যি পদৰ কোনো অৱস্থাতে পৰিৱৰ্তন নহয় তাক '''অব্যয়''' বোলে৷
| সৈতে, ওপৰত, ভিতৰত, তলত 
|-
| সংযোগ অব্যয় (Conjunction)
| যিবোৰ শব্দই বাক্য বা শব্দক লগ কৰে তাক '''সংযোগ অব্যয়''' বোলে৷
| আৰু, কিন্তু, তথাপিও, যদিও 
|-
| ভাববোধক অব্যয় (Interjection)
| যিবোৰ শব্দই মনৰ হৰ্ষ, বিষাদ, দুখ, প্ৰবল চিন্তা আদি প্ৰকাশ কৰে তাক '''ভাববোধক অব্যয়''' বোলে৷
| হায়!, আঃ!, বাঃ!
|}

== শ্ৰেণীবিভাজন ==
ৰূপতত্ত্বৰ ভিত্তিত অসমীয়া ভাষাৰ পদৰ শ্ৰেণীবিভাজন{{cn}}

{{chart2/start}}
{{chart2 | | | | | | |A|A=পদ}}
{{chart2 | | | | .-| - | - | ^ | - | - |-. }}
{{chart2 | | | |B1| | | | | |B2 |B1=সব্যয়|B2=অব্যয়}}
{{chart2 | | .-| - | ^ | - |-. | | .-| - | ^ | - |-. }}
{{chart2 | |C1 | | | | C2 | |C3| | | | C4|C1=ক্ৰিয়াপদ|C2=নামপদ|C3=বিশেষণীয় |C4=অন্যান্য}}
{{chart2 | .-| ^ | - |-. | | ! | | .-| - | v | - | + | - |-. }}
{{chart2 | D1| | |D2| | ! | |D3| |D4| |D5| |D6|D1=সকৰ্মক|D2=অকৰ্মক|D3=উপপদ|D4=অনুপদ|D5=আনুষঙ্গিক|D6=কেৱলীয়া}}
{{chart2 | | | | | .-| ^ |-. |}}
{{chart2 | | | | | E1| | E2|E1=সৰ্বনাম|E2=বিশেষ্য}}
{{chart2 | .-| - | v | - | &lt; | | &gt; | - | v | - |-. |}}
{{chart2 |F1| |F2| |F3 | |F4| |F5| |F6|F1=ব্যক্তিবাচক|F2=সাকল্যবাচক|F3=তদৰ্থক|F4=সাধৰণ&lt;/br&gt;সংজ্ঞাবাচক|F5=বিশেষ&lt;/br&gt;সংজ্ঞাবাচক|F6=&lt;/br&gt;সম্বন্ধবাচক}}
{{chart2/end}}

==অধিক তথ্যৰ বাবে চাওক==
* [https://amaraxom.com/%E0%A6%AA%E0%A6%A6-%E0%A5%A4-parts-of-speech/ পদ (amaraxom)]
*[https://assamesemedium.com/%E0%A6%AA%E0%A6%A6/ পদ (assamesemedium)] 
* [https://ab.oakokho.com/%E0%A6%85%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A7%9F-%E0%A7%A6%E0%A7%AB/%E0%A6%AA%E0%A6%A6-%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%AF বিশেষ্য পদ]
* [https://amaraxom.com/বিশেষ্য-পদৰ-শ্ৰেণী-বিভাগ/ বিশেষ্য পদৰ শ্ৰেণী বিভাগ]
* [https://ab.oakokho.com/%E0%A6%85%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A7%9F-%E0%A7%A6%E0%A7%AD/%E0%A6%AA%E0%A6%A6-%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7%E0%A6%A3 বিশেষণ পদ]
* [https://amaraxom.com/বিশেষণ-পদৰ-শ্ৰেণী-বিভাগ-।-classi// বিশেষণ পদৰ শ্ৰেণী বিভাগ]
* [https://ab.oakokho.com/%E0%A6%85%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A7%9F-%E0%A7%A6%E0%A7%AC/%E0%A6%AA%E0%A6%A6-%E0%A6%B8%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE সৰ্বনাম পদ]
* [https://amaraxom.com/সৰ্বনাম-পদৰ-শ্ৰেণী-বিভাগ/ সৰ্বনাম পদৰ শ্ৰেণী বিভাগ]
* [https://amaraxom.com/%e0%a6%85%e0%a6%ac%e0%a7%8d%e0%a6%af%e0%a7%9f-%e0%a6%aa%e0%a6%a6%e0%a7%b0-%e0%a6%b6%e0%a7%8d%e0%a7%b0%e0%a7%87%e0%a6%a3%e0%a7%80-%e0%a6%ac%e0%a6%bf%e0%a6%ad%e0%a6%be%e0%a6%97-%e0%a5%a4-classification/ অব্যয় পদৰ শ্ৰেণী বিভাগ]
* [https://assamdigitalinfo.blogspot.com/2019/09/verb.html?m=1 ক্ৰিয়া পদ (assamdigitalinfo)]
* [http://drjonali.com/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE-%E0%A6%AA%E0%A6%A6/ ক্ৰিয়া পদ (drjonali)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20241204091711/http://drjonali.com/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE-%E0%A6%AA%E0%A6%A6/ |date=2024-12-04 }}
* [https://amaraxom.com/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A7%9F%E0%A6%BE-%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%B0-%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80-%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%97-%E0%A5%A4-classi/ ক্ৰিয়া পদৰ শ্ৰেণী বিভাগ]

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ব্যাকৰণ]]
[[শ্ৰেণী:পদ (ব্যাকৰণ)]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া ব্যাকৰণ]]</text>
      <sha1>qp5dwwma6e4t9qj39wgcipfcweasjmw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মনোৰমা (অভিনেত্ৰী)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>85626</id>
    <revision>
      <id>517192</id>
      <parentid>462213</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:32:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517192</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11808" sha1="n8bg1udcvljlto6txaolfq4x1grv8gi" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name                  = মনোৰমা
| image                 =
| image_size      =160px
| caption               = ''সুহাগী'' ছবিত মনোৰমা
| birthname          = এৰিন আইজাৰ ডেনিয়েলছ্
| birth_date             = {{birth date|1926|08|16|df=yes}}
| birth_place            = [[লাহোৰ]], পাঞ্জাব প্ৰভিঞ্চ, [[ব্ৰিটিছ ভাৰত]]
| death_date             = {{Death date and age|2008|02|15|1926|08|16|df=yes}}
| death_place            = [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], ভাৰত
| occupation             = অভিনেত্ৰী
| years_active           = ১৯৩৬-২০০৫
| spouse              =ৰাজন হাক্সাৰ (বিবাহ বিচ্ছেদিত)
| children               = ৰীতা হাক্সাৰ
}}
'''মনোৰমা''' ({{lang-en|Manorama}}; (১৬ আগষ্ট ১৯২৬ – ১৫ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৮) বলীউডৰ এগৰাকী  চৰিত্ৰাভিনেত্ৰী আছিল যিয়ে ''সীতা ঔৰ গীতা'' (১৯৭২), ''এক ফুল দো মালি'' (১৯৬৯) আৰু ''দো কলিয়াঁ'' (১৯৬৮) আদি ছবিত কৌতুকপূৰ্ণ অত্যাচাৰী খুৰীয়েকৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি সুপৰিচিত হৈছিল। ১৯৩৬ চনত লাহোৰত বেবী আইৰিছ নামেৰে শিশু শিল্পী হিচাপে নিজৰ কৰ্মজীৱন আৰম্ভ কৰে। ইয়াৰ পিছত ১৯৪১ চনত প্ৰাপ্তবয়স্ক অভিনেত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ অভিষেক হয়। ২০০৫ চনত ''[[ৱাটাৰ (২০০৫ চলচ্চিত্ৰ)|ৱাটাৰ]]''ত সৰ্বোত্তম চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। তেওঁৰ কৰ্মজীৱন বিস্তৃতি ৬০ বছৰতকৈও অধিক। ১৬০ খনতকৈও অধিক ছবিত তেওঁ অভিনয় কৰিছিল।[1] ১৯৪০ চনৰ আৰম্ভণিতে নায়িকাৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰাৰ পিছত তেওঁ খলনায়িকা বা কৌতুক চৰিত্ৰত থিতাপি লয়। [[কিশোৰ কুমাৰ]] আৰু কিংবদন্তি [[মধুবালা]]ৰ সৈতে অভিনয় কৰা ''হাফ টিকট''ৰ দৰে ছুপাৰহিট ছবিত তেওঁ কৌতুক অভিনয় কৰিছিল। ''দছ লাখ'', ''ঝনক ঝনক পায়েল বাজে'', ''মুঝে জিনে দো'', ''মেহবুব কি মেহেন্দী'',  ''কাৰাভান'', ''বম্বে টু গোৱা'' আৰু ''লাৱাৰীছ'' আদি ছবিত তেওঁ স্মৰণীয় অভিনয় কৰে।&lt;ref name=&quot;cinema&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.cinemaazi.com/people/manorama | title=Manorama actress | publisher=www.cinemaazi.com | accessdate=6 February 2023 | archivedate=29 January 2023 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20230129161346/https://www.cinemaazi.com/people/manorama | deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
==জীৱনী==
১৯৪১ চনৰ পৰা মনোৰমা নামেৰে তেওঁ [[চলচ্চিত্ৰ]]ত অভিনয় কৰে। তেওঁৰ প্ৰকৃত নাম আছিল এৰিন আইজাক ডেনিয়েলছ। তেওঁ আছিল আইৰিছ মাতৃ আৰু ভাৰতীয় [[খ্ৰীষ্টিয়ান]] পিতৃৰ অৰ্দ্ধ আইৰিচ সন্তান। দেউতাক এখন অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক আছিল। মাক আছিল এগৰাকী প্ৰশিক্ষিত শাস্ত্ৰীয় সংগীতৰ গায়িকা আৰু নৃত্যশিল্পী। মাকে ১৯৪০-ৰ দশকত লাহোৰত ৰেড ক্ৰছৰ বাবে মঞ্চ প্ৰদৰ্শনী কৰিছিল। ন বছৰ বয়সত লাহোৰত এখন স্কুলৰ কনচাৰ্টত চলচ্চিত্ৰ পৰিচালক ৰূপ কে. শোৰীয়ে তেওঁক দেখা পাইছিল। ''খাজাঞ্চি'' (১৯৪১) ছবিত শিশু শিল্পী হিচাপে তেওঁ অভিনয় জীৱনৰ পাতনি মেলে। শোৰীয়ে পৰ্দাত তেওঁৰ নাম মনোৰামা দিছিল। সোনকালেই তেওঁ এগৰাকী সফল আৰু লাহোৰৰ আটাইতকৈ উচ্চ পাৰিশ্ৰমিক পোৱা অভিনেত্ৰী ৰূপে নিজক প্ৰতিষ্ঠা কৰে। [[ভাৰত বিভাজন]]ৰ পিছত তেওঁ [[মুম্বাই]]লৈ স্থানান্তৰিত হয়। অভিনেতা চন্দ্ৰমোহনে তেওঁক প্ৰযোজকসকলৰ সৈতে চিনাকী কৰাই দিছিল। যদিও তেওঁ ছুপাৰহিট পাঞ্জাবী ছবি ''লাচ্চি''ত নায়িকাৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল, তথাপিও ''ঘৰ কি ইজ্জত'' (১৯৪৮) ছবিখনত তেওঁ [[দিলীপ কুমাৰ]]ৰ ভগ্নীৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে। অভিনেতা ৰাজন হাক্সাৰৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হোৱাৰ পিছত তেওঁক চৰিত্ৰাভিনয়ৰ বাবে বাচনি কৰিব লোৱা হয়। তেওঁ খলনায়িকা আৰু কৌতুক চৰিত্ৰতো অভিনয় কৰিবলৈ লয়। বিয়াৰ বছৰচেৰেক পিছত তেওঁৰ বিবাহ বিচ্ছেদ হয়। তেওঁৰ শেষ হিন্দী চিনেমা আছিল আকবৰ খানৰ ''হাদছা'' (১৯৮৩)।&lt;ref name=&quot;net&quot;&gt;{{cite web | url=https://nettv4u.com/celebrity/hindi/movie-actress/hindi-manorama | title=Manorama Hindi Film Actress | publisher=nettv4u.com | accessdate=6 February 2023}}&lt;/ref&gt;

পিছলৈ তেওঁ টিভি ধাৰাবাহিকলৈ গমন কৰে আৰু পাঁচ বছৰৰ বাবে [[দিল্লী]]লৈ স্থানান্তৰিত হয়, য’ত [[শ্বাহৰুখ খান|শ্বাহৰুখ খানেও]] অভিনয় কৰা ধাৰাবাহিকত ''দস্তক''ত কাম কৰে। তেওঁ মহেশ ভাটৰ ''জুনুন'' (১৯৯২) ছবিখনৰ বাবেও শ্বুটিং কৰিছিল যদিও সম্পাদনাৰ টেবুলত তেওঁৰ চৰিত্ৰটো আঁতৰাই পেলোৱা হয়। ২০০১ চনৰ আশে-পাশে বালাজী টেলিফিল্মছৰ ''কস্তি'' আৰু ''কুণ্ডলী'' নামৰ দুখন ধাৰাবাহিকখনৰ বাবে কাম কৰে। ''কুটুম্ব'' ধাৰাবাহিকখনত তেওঁক হিতেন তেজৱানীৰ আইতাকৰ চৰিত্ৰত দেখা যায়। &lt;ref name=&quot;net&quot; /&gt;

তেওঁৰ শেষৰখন চিনেমা আছিল [[দীপা মেহতা]]ৰ ৱাটাৰ (২০০৫), য’ত তেওঁ অভিনয়েৰে হলিউডৰ সমালোচকসকলৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল। তেওঁৰ মতে, ছবিখনৰ মধুমতী চৰিত্ৰটো আছিল তেওঁৰ প্ৰথম আৰু শেষ পছন্দ। [[বাৰাণসী]]ত ছবিখনৰ নিৰ্মাণ বন্ধ কৰা হয় আৰু পাঁচ বছৰৰ পিছত তেওঁৰ বাহিৰে সমগ্ৰ অভিনেতা-অভিনেত্ৰী সলনি কৰি পুনৰ শ্বুটিং আৰম্ভ কৰা হয়।। &lt;ref name=&quot;net&quot; /&gt;&lt;ref name=bolly&gt;{{cite web |title=Actress Manorama was bitter about Bollywood shunning her: Deepa Mehta |publisher=Bollywood.com |author=Subhash K. Jha |url=http://www.bollywood.com/actress-manorama-was-bitter-about-bollywood-shunning-her-deepa-mehta |access-date=17 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171020135156/http://www.bollywood.com/actress-manorama-was-bitter-about-bollywood-shunning-her-deepa-mehta |archive-date=20 October 2017 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
==ব্যক্তিগত জীৱন==
অভিনেতা ৰাজন হাক্সাৰৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাহ হয়। ১৯৪৭ চনত ভাৰত বিভাজনৰ পিছত দম্পতীহাল বম্বেলৈ স্থানান্তৰিত হয়। বম্বেত ৰাজন প্ৰযোজক হয়। আনহাতে মনোৰমাই নিজৰ অভিনয় কেৰিয়াৰ পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।&lt;ref name=sify&gt;{{cite web |title=Yesteryears' actress Manorama dead |url=http://www.sify.com/news/yesteryears-actress-manorama-dead-news-national-jegmF1ibfdj.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20101229063612/http://www.sify.com/news/yesteryears-actress-manorama-dead-news-national-jegmF1ibfdj.html |url-status=dead |archive-date=29 December 2010 |publisher=Sify.com News |date=16 February 2008 |access-date=17 May 2014}}&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনত মনোৰমা ষ্ট্ৰোকত আক্ৰান্ত হয় যদিও তেওঁ ৰোগৰ পৰা সুস্থ হৈ উঠে। কিন্তু তেওঁ কথা কোৱা আৰু অন্যান্য জটিলতাত ভুগিছিল। ২০০৮ চনৰ ১৫ ফেব্ৰুৱাৰীত মুম্বাইৰ চাৰকোপত তেওঁৰ মৃত্যু হয়। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁ ন্যা ৰীতা হাক্সাৰক এৰি থৈ যায়। [[সঞ্জীৱ কুমাৰ]]ৰ বিপৰীতে নায়িকা হিচাপে ৰীতাই ''সুৰজ ঔৰ চন্দা'' কৰিছিল। পিছত অভিযন্তা এজনক বিয়া কৰাই উপসাগৰীয় দেশত বাস কৰিবলৈ লয়।&lt;ref name=&quot;bolly&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;sify&quot; /&gt;

==তথ্য উৎস==
{{Reflist}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{IMDb name|0543611}}
{{Authority control}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>n8bg1udcvljlto6txaolfq4x1grv8gi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাৰ্তা:ৰঙিলী আইদেউ</title>
    <ns>1</ns>
    <id>85745</id>
    <revision>
      <id>517209</id>
      <parentid>345033</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:29:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:3D35:B525:B13:9FBF:ABA:DD72</ip>
      </contributor>
      <comment>/* স্মৃতি */ নতুন অনুচ্ছেদ</comment>
      <origin>517209</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3449" sha1="a7ov5nvquycqk701e4r8jucsyovivmm" xml:space="preserve">{{নাৰীবাদ আৰু লোকগাথা ২০২৩}}

== স্মৃতি ==

প্ৰত্যেক দিনে দেখোন নতুনৰ সৈতে চিনাকি হোৱা যায় কিন্তু আজিলৈ জানো কোনোবাই পুৰণিবোৰ পাহৰিব পাৰিছে?

এই যে বিদ্যালয়ত থাকোঁতেই পঢ়ি অহা বিশেষ কবিতা .. &quot;আমাৰ গাওঁ&quot;, &quot;পখিলা&quot;, &quot;লঘোণ&quot;, &quot;নিয়ৰ&quot;.... পাহৰিছে জানো?

শৈশৱতে পাৰ কৰি অহা দিনবোৰ পাহৰিব  পাৰিছে জানো? 

এই যে সৰুতেই  ক'ৰবাত পৰিছিল আৰু আঘাত পাইছিল সেই ঘটনা আজিও মনত নাই নে ? আপোনাৰ যে এজন খুব আপোন বন্ধু আছিল তেওঁ মনত নাই নে ? পাৰিছে জানো পাহৰিব ? এই যে এখন খুব আপোন মানুহৰ মুখ তেওঁ আপোনাৰ প্ৰিয়তকৈও প্ৰিয় তেওঁক পাহৰিব পাৰিছে নে? 

আজি কালি যে কিছুমান সৰু সৰু কথা , কিছুমান বিশেষ প্ৰিয় কাহিনী জোৰকৈ পাহৰিব চেষ্টা কৰা হয় , কিন্তু কিয়?   

কিছুমান বিশেষ পৃষ্ঠা পাহৰাৰ বাবে কিয় চেষ্টা কৰোঁ ?

কিছুমান কথা জোৰকৈ পাহৰিব লাগে হেনো!! মনত সাঁচি ৰাখিলে কষ্ট হয় হেনো!!  নতুনকৈ নতুনৰ সৃষ্টি নহয় হেনো!!

সচাঁকৈ কেতিয়াবা কিছুমান কথা জোৰকৈ পাহৰিব চেষ্টা কৰাও যায় ।।

পিছে..... সফল হোৱাহে নাযায়!

থাকক দিয়কচোন বিশেষ হৈয়ে ৰৈ যাওক ,আমি তাক বিশেষ কৰিয়ে সজাই ৰাখোঁ দিয়ক। এনে কিছুমান জীৱনৰ পৃষ্ঠা থাকে আমি নজনাকৈয়ে বিশেষ হৈ ৰৈ যায়.... 

আমাক নতুন নালাগে দিয়ক আমি আমাৰ পুৰণিৰ সৈতেই নতুন সজাম!!

একো নহয় দিয়ক ,আমি আমাৰ কষ্টবোৰেৰেই আমাক জীয়াই ৰাখিম।

নালাগে দিয়ক, থাকক দিয়কচোন তেনেকৈয়ে , পিছলৈ সেই সময়খিনি হাঁহি হাঁহি অথবা কান্দি কান্দি সুৱঁৰিব পাৰিম !!

      ✍️ প্ৰাণজিৎ মজুমদাৰ

             বনিয়াপাৰা [[বিশেষ:বৰঙনিসমূহ/2401:4900:3D35:B525:B13:9FBF:ABA:DD72|2401:4900:3D35:B525:B13:9FBF:ABA:DD72]] 19:29, 11 June 2025 (ইউ.টি.চি.)</text>
      <sha1>a7ov5nvquycqk701e4r8jucsyovivmm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ওমানৰ নাৰী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86512</id>
    <revision>
      <id>517401</id>
      <parentid>354419</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:11:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:عهد_البوسعيدية.jpg|عهد_البوسعيدية.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:ChemSim|ChemSim]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:عهد البوسعيدية.jpg|]].</comment>
      <origin>517401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8070" sha1="98cvpb1ntldsc5j3ofycvkix9o0etxm" xml:space="preserve">'''ওমানৰ নাৰী'''সকলে এতিয়া কেৰিয়াৰ আৰু পেছাদাৰী প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰিছে, আৰু ক্ৰমান্বয়ে পূৰ্বৰ ঘৰুৱা আৰু পৰম্পৰাগত ভূমিকাৰ পৰা ৰাজহুৱা ক্ষেত্ৰলৈ গতি কৰিছে। &lt;ref&gt;Skeet, Ian. Oman: Politics and Development. New York: St. Martin's, 1992.&lt;/ref&gt;ওমানত প্ৰতি বছৰে ১৭ অক্টোবৰ দিনটো ''ওমানী নাৰী দিৱস'' হিচাপে বিভিন্ন নাৰী সমৰ্থকে উদ্‌যাপন কৰে।&lt;ref&gt;[http://main.omanobserver.om/node/68798 Women’s Day celebrations today], 17 October 2011. Retrieved 2011-10-27.&lt;/ref&gt;

== ৰাজনীতি ==
১৯৭০ চনত ৰক্ষণশীল আৰু কঠোৰ ছাইদ বিন টাইমুৰৰ পুত্ৰ চুলতান কাবুছ বিন ছাইদৰ নতুন শাসকৰ আগমনৰ লগে লগে ওমানৰ ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক পৰিৱেশ সলনি হয়৷ দশক দশক ধৰি স্থবিৰ হৈ থকা অস্তিত্বহীন বিকাশৰ পিছত কাবুছে ৰাজপ্ৰসাদৰ পৰা পিতৃক উৎখাত কৰে আৰু একাধিক সামাজিক কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰে। এই কৰ্মসূচীসমূহে চিকিৎসালয়, ক্লিনিক, বিদ্যালয় নিৰ্মাণকে ধৰি অন্যান্য আঁচনি হাতত লয়। বিদেশীসকলেও তেওঁলোকৰ আতিথ্য দেশসমূহৰ উদাৰ আৰু মুকলি মনোভাৱ লৈ আহিছিল, যিসমূহৰ মাজত সমলৈংগিক ধাৰণাও আছিল।&lt;ref&gt;[[Dawn Chatty|Chatty, Dawn]]. &quot;Women Working in Oman: Individual Choice and Cultural Constraints.&quot; International Journal of Middle East Studies 32.2 (2000): 241-54&lt;/ref&gt;

চুলতান কাবুছে উন্নয়ন আৰু সামাজিক সেৱাক লক্ষ্য কৰি তেলৰ ৰাজহৰ পুঁজিৰে বহু সংস্কাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। তেওঁ আইন পৰ্যালোচনা কৰা, জনসাধাৰণৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধিৰ সংস্থা মাজলিছ আল-ছুৰা (পৰামৰ্শদাতা পৰিষদ)কো নিযুক্তি দিয়ে। এই আইনে জনসাধাৰণক তেওঁলোকৰ চৰকাৰত অধিক নিয়ন্ত্ৰণ প্ৰদান কৰিছিল যিখন চৰকাৰে পূৰ্বতে ৰাজপৰিয়াল আৰু তেওঁৰ নিযুক্ত মন্ত্ৰীসভাৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণত আছিল। ২০০০ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহৰ নিৰ্বাচনত দুগৰাকী মহিলাকে ধৰি মাজলিছ আল-ছুৰাৰ আসনৰ বাবে ৮৩ গৰাকী প্ৰাৰ্থী নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৯৬ চনত চুলতানে লিখিত সংবিধানৰ হিচাপে কাম কৰিবলৈ ''The Basic Law of the Sultanate of Oman'' জাৰী কৰে। এই নথিখনে ওমানী জনসাধাৰণক তেওঁলোকৰ মৌলিক নাগৰিক স্বাধীনতা প্ৰদান কৰাৰ লগতে আইনৰ অধীনত সমতা আৰু সুৰক্ষাৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে। ২০০২ চনত ২১ বছৰৰ ওপৰৰ সকলো ওমানবাসীক সাৰ্বজনীন ভোটাধিকাৰ প্ৰদান কৰা হয়।&lt;ref&gt;&quot;Oman - Leadership.&quot; Encyclopedia of the Nations. Web. 1 May 2012. http://www.nationsencyclopedia.com/World-Leaders-2003/Oman-LEADERSHIP.html&lt;/ref&gt;

শেহতীয়াকৈ ২০০৮ চনত চুলতানৰ ৰয়েল ব্যৱস্থাই মহিলাসকলক তেওঁলোকৰ সমকক্ষ পুৰুষৰ মাটিৰ মালিকীস্বত্বৰ সমান অধিকাৰ প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;Yusuf Issan, Salha. &quot;Preparing for the Women of the Future: Literacy and Development in the Sultanate of Oman.&quot; Hawwa (Leiden) 8.2 (2010): 120-53&lt;/ref&gt; চুলতান কাবুছে শেহতীয়াকৈ ডিচেণ্ট ৱৰ্ক কাণ্ট্ৰী প্ৰগ্ৰেমতো স্বাক্ষৰ কৰিছে, যি সেৱা মহিলাসকলৰ বাবে চাকৰিৰ সুযোগ বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে ন্যায়, সমতা আৰু স্বাধীনতাৰ পক্ষত থিয় দিয়াৰ বাবে উৎসৰ্গিত। &lt;ref&gt;Aslam, Neelufer, and Srilekha Goveas. &quot;A Role and Contributions of Women in the Sultanate of Oman.&quot; International Journal of Business and Management 6.3 (2011): 232-39&lt;/ref&gt;

== শিক্ষা ==
১৯৪০ চনৰ আগতে আধুনিক শিক্ষা ওমানীসকলৰ বাবে সহজলভ্য নাছিল।&lt;ref&gt;Skeet, Ian. Oman: Politics and Development. New York: St. Martin's, 1992.&lt;/ref&gt; চুলতান কাবুছে কৰা সংস্কাৰৰ আগতে ৯০০ ল'ৰাক শিক্ষা আগবঢ়োৱা মাত্ৰ তিনিখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয়হে আছিল, য'ত মূলতঃ [[কোৰআন]] পাঠ,মৌলিক [[গণিত]] আৰু লিখাৰ দক্ষতা শিকিবলৈ গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;Al-Lamki, Salma M. &quot;Higher Education in the Sultanate of Oman: The Challenge of Access, Equity and Privatization.&quot; Journal of Higher Education Policy and Management 24.1 (2002): 75-86.&lt;/ref&gt; ১৯৭০ চনত চুলতান কাবুছে পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়ৰে বাবে সাৰ্বজনীন শিক্ষা নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে,&lt;ref&gt;Al Riyami, Asya, and Mustafa Afifi. &quot;Women Empowerment and Marital Fertility in Oman.&quot; The Journal of the Egyptian Public Health Association 78.1, 2 (2003): 55-72.&lt;/ref&gt; বিদ্যালয়ত মহিলাৰ উপস্থিতি ১৯৭০ চনৰ ০%ৰ পৰা ২০০৭ চনত ৪৯%লৈ বৃদ্ধি হয়।&lt;ref&gt;Aslam, Neelufer, and Srilekha Goveas. &quot;A Role and Contributions of Women in the Sultanate of Oman.&quot; International Journal of Business and Management 6.3 (2011): 232-39&lt;/ref&gt; ইয়াৰ পিছৰ বছৰবোৰত ৬ লাখ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে ১০০০ৰো অধিক বিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰে, যাৰ ফলত ওমান &quot;সকলোৰে বাবে শিক্ষা&quot; শীৰ্ষক লক্ষ্যৰ আৰু এখোজ ওচৰ চাপে।&lt;ref&gt;Al-Lamki, Salma M. &quot;Higher Education in the Sultanate of Oman: The Challenge of Access, Equity and Privatization.&quot; Journal of Higher Education Policy and Management 24.1 (2002): 75-86.&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:দেশভেদে নাৰী]]</text>
      <sha1>98cvpb1ntldsc5j3ofycvkix9o0etxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পানীমূৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>87074</id>
    <revision>
      <id>517117</id>
      <parentid>514697</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:26:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517117</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8990" sha1="ay9685dh8zqle5yund6wlmf6d242s1r" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = পানীমূৰ
| native_name = 
| other_name = 
| settlement_type = পৰ্যটনস্থলী
| image_skyline = View of panimur, Asssm.jpg
| image_caption = কপিলী নদীৰ ওপৰত স্থিত পানীমূৰ জলপ্ৰপাত
| pushpin_map = India Assam#India
| pushpin_map_caption = ভাৰতৰ অসমত অৱস্থান
| pushpin_label = পানীমূৰ
| coordinates = {{coord|25|43|00|N|92|49|24|E|type:city_region:IN|display=inline,title}}
| subdivision_type = জিলা
| subdivision_name = [[ডিমা হাছাও]]
| subdivision_type2 = ৰাজ্য
| subdivision_name2 = [[অসম]]
| subdivision_type3 = দেশ
| subdivision_name3 = [[ভাৰত]]
| established_title = 
| established_date = 
| area_total_km2 = 
| population_total = 
| population_as_of = 
| timezone1 = IST
| utc_offset = +5:30
| postal_code_type = PIN
| postal_code = 788819
| area_code = 
| website = {{URL|https://dimahasao.assam.gov.in/tourist-place-detail/271}}
}}
'''পানীমূৰ''' ({{Lang-en|Panimur}}) [[অসম]]ৰ [[ডিমা হাছাও জিলা]]ত অৱস্থিত এটি দৰ্শনীয় স্থান।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Dima Hasao: India's cleanest district in Assam; also home for 'suicide village' of birds|url=https://www.onmanorama.com/travel/outside-kerala/2023/11/28/dima-hasao-assam-cleanest-indian-village-jatinga-bird-suicide-tourism.html|accessdate=2024-09-30|work=Onmanorama}}&lt;/ref&gt; ঠাইখন '''পানীমূৰ জলপ্ৰপাত'''ৰ বাবে বিখ্যাত, যাক '''উত্তৰ-পূবৰ নায়াগ্ৰা''' (Niagara of Northeast) বুলিও কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2021-06-20|title=পানীমূৰ- নায়েগ্ৰা অৱ নৰ্থইষ্ট - Mahabahu.com|url=https://mahabahu.com/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A7%B0-%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A7%9F%E0%A7%87%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BE-%E0%A6%85%E0%A7%B1-%E0%A6%A8%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A5/|accessdate=2024-10-01|work=mahabahu.com|language=en-US}}&lt;/ref&gt; জলপ্ৰপাতটো [[কপিলী নদী]]ৰ দ্বাৰা গঠিত হয়। নদীখন শিলাময় ভূখণ্ডৰ ওপৰেৰে বৈ যোৱাৰ ফলত এটা বহল জলপ্ৰপাতৰ সৃষ্টি হয়। ই পৰ্যটক তথা আলোকচিত্ৰ শিল্পীসকলৰ বাবে এক প্ৰধান আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-10-01|title=Panimur waterfall – The Niagara of Assam|url=https://destinationassam.org/2020/10/01/panimur-waterfall-assam/|accessdate=2024-09-30|work=Destination Assam|language=en}}&lt;/ref&gt;

== ভূগোল ==
[[ডিমা হাছাও জিলা|ডিমা হাছাও]]ৰ জিলা সদৰ, [[হাফলং|হাফলঙ]]ৰ পৰা প্ৰায় ১২০ কিলোমিটাৰ (৭৫ মাইল) দূৰত্বত অৱস্থিত, পানীমূৰত [[বৰাইল পৰ্বত]]ৰ অংশ হিচাপে এক মনোৰম পাহাৰীয়া প্ৰাকৃতিক দৃশ্য দেখা যায়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Panimur Waterfall {{!}} Dimahasao District {{!}} Government Of Assam, India|url=https://dimahasao.assam.gov.in/tourist-place-detail/271|accessdate=2024-10-01|work=dimahasao.assam.gov.in|archivedate=2024-10-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241007090509/https://dimahasao.assam.gov.in/tourist-place-detail/271|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; এই অঞ্চলৰ জলবায়ু অনন্য আৰু ই বৈচিত্ৰ্যময় উদ্ভিদকুল আৰু প্ৰাণীকুলেৰে সমৃদ্ধ। বিশেষকৈ, শৰৎকালত যেতিয়া পানীৰ সোঁত বেছি থাকে তেতিয়া কপিলী নদীখন শিলৰ ওপৰেৰে বৈ যোৱাৰ ফলস্বৰূপে পানীমুৰ জলপ্ৰপাত গঠন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Bharat|first=E. T. V.|date=2021-10-04|title=জনা-নজনা: উত্তৰ পূবৰ নায়েগ্ৰা পানীমূৰ|url=https://www.etvbharat.com/assamese/assam/bharat/jana-najana-niagara-of-north-east/assam20211004092517184|accessdate=2024-10-01|work=ETV Bharat News|language=as}}&lt;/ref&gt;

== পৰ্যটন ==
ঠাইখন এক জনপ্ৰিয় গন্তব্যস্থান, বিশেষকৈ শীত আৰু বসন্তকালত ইয়াত মনোৰম দৃশ্য, ভ্ৰমণ আৰু বনভোজ উপভোগ কৰিব পাৰি।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; দৰ্শনাৰ্থীসকলে ইয়াত মাউণ্টেইন ৰিভাৰ ক্ৰছিং, ৱাটাৰফল ৰেপেলিং, ৱাটাৰ ৰাফটিং আৰু নাইট ট্ৰেকিং আদি কাৰ্য্যকলাপ উপভোগ কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত ই জিৰণি আৰু দুঃসাহসিক দুয়োটা কামৰ বাবে আদৰ্শ হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2021-02-02|title=Assam: Winter Adventure in the lap of Nature at Panimur|url=https://arunachal24.in/assam-winter-adventure-in-the-lap-of-nature-at-panimur/|accessdate=2024-10-01|work=Arunachal24.in|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবহণ ব্যৱস্থা ==
পানীমূৰত ৰাজহুৱা পৰিবহণৰ বিকল্প সীমিত। সেয়েহে, নমনীয়তা আৰু ভ্ৰমণৰ সহজতাৰ বাবে গাড়ী বা বাইক এখন ভাড়া কৰাটোৱেই একমাত্ৰ বিকল্প। 

=== পথ পৰিবহণ ===
ঠাইখনত কোনো পৰিবহণ কেন্দ্ৰ নাই। কেইবাটাও পথেৰে এই ঠাইখনলৈ যাব পৰা যায়, যাৰ বাবে ভ্ৰমণকাৰীৰ বাবে ই এক সুবিধাজনক গন্তব্যস্থান। নিকটতম প্ৰধান চহৰখন হ’ল [[লামডিং]] (দূৰত্ব ৭৩ কিলোমিটাৰ)। [[লংকা|লংকাৰ]] পৰা ২৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথেৰে (দূৰত্ব ৩৮ কিলোমিটাৰ), আৰু [[হাফলং|হাফলঙৰ]] পৰা ৬২৭ নং ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথেৰে (দূৰত্ব ১২০ কিলোমিটাৰ) দৰ্শনাৰ্থীসকলে পানীমূৰলৈ যাব পাৰে। 

=== ৰেল পৰিবহণ ===
পানীমূৰৰ নিকটতম ৰেলৱে ষ্টেচন হৈছে লংকা ৰেলৱে ষ্টেচন, যিটো [[হোজাই জিলা]]ত অৱস্থিত, প্ৰায় ৩৮ কিলোমিটাৰ (২৪ মাইল) দূৰত, আৰু এই ৰেলৱে ষ্টেচনখনে ঠাইখনৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু নিকটতম পৰিবহণ কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰে। ই অসমৰ ডাঙৰ ডাঙৰ চহৰৰ সৈতে সংযোগৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। পানীমূৰৰ ওচৰৰ আন ৰেলৱে ষ্টেচনসমূহ হʼল হোজাই, লামডিং জংচন আৰু নিউ হাফলং, যিবোৰ ক্ৰমে ৫১ কিলোমিটাৰ, ৭৩ কিলোমিটাৰ আৰু ১২০ কিলোমিটাৰ নিলগত অৱস্থিত। লামডিং জংচনৰ পৰা, যাত্ৰীসকলে পানীমূৰ পাবলৈ ব্যক্তিগত বাহন ভাড়া কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Pal|first=Suchismita|date=2022-04-19|title=IRCTC Launches Hills Of Assam 5-Day Vistadome Package At ₹25,515|url=https://curlytales.com/irctc-launches-hills-of-assam-5-day-vistadome-package-at-%E2%82%B925515/|accessdate=2024-10-01|work=Curly Tales|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== লগতে চাওক ==

* [[উমৰাংছু]]

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:ডিমা হাছাও জিলা]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>ay9685dh8zqle5yund6wlmf6d242s1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৱিকিকনফাৰেন্স ইণ্ডিয়া</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88312</id>
    <revision>
      <id>517254</id>
      <parentid>398386</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:11:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4245" sha1="6mabxnjtxzfpxptidtvd4zbiut3dgrh" xml:space="preserve">{{references}}
{{Infobox Convention
| name               = ৱিকি সন্মিলন ভাৰত
| image              = [[File:WikiConference India 2023 logo (RGB, square).svg|250px|Wiki Conference India 2023 logo]]
| caption            = ৱিকি কনফাৰেন্স ইণ্ডিয়া ২০২৩ ল'গ'
| status             = Active
| genre              = 
| venue              = [[Hyderabad]]
| location           = [[Hyderabad]] , India (28 to 30 April 2023)
| country            = 
| first              = 2011
| last               = 2023
| organizer          = 
| filing             = Non-profit
| attendance         = 
| website            = {{URL|https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023|Wiki Conference India 2023}}
}}

'''ৱিকি সন্মিলন ভাৰত''' বা '''ৱিকিকনফাৰেন্স ইণ্ডিয়া''' ({{lang-en|Wikiconference India}}) চমুকৈ [https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023 WCI] হৈছে ভাৰতত আয়োজিত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় ৱিকিপিডিয়া সন্মিলন। প্ৰথম ৱিকি সন্মিলন ভাৰত ২০১১ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত, ভাৰতৰ মহাৰাষ্ট্ৰ ৰাজ্যৰ ৰাজধানী মুম্বাইত অনুষ্ঠিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;ICA&quot;&gt;{{cite web |url=http://indiacurrentaffairs.org/mumbai-to-host-first-wikiconference-in-india/ |title=Mumbai to host first WikiConference in India |author=IANS |date=9 November 2011 |publisher=India Current Affairs |access-date=15 November 2011 |archive-date=26 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226132615/http://indiacurrentaffairs.org/mumbai-to-host-first-wikiconference-in-india/%20 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;efytimes&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.efytimes.com/e1/fullnews.asp?edid=73018&amp;magid=11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120401124134/http://www.efytimes.com/e1/fullnews.asp?edid=73018&amp;magid=11 |url-status=dead |archive-date=1 April 2012 |title=Mumbai To Host First Ever National WikiConference In India |author=Unattributed |date=9 November 2011 |work=EFY Times |publisher=EFY Enterprises |access-date=15 November 2011 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

এখন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ সন্মিলনখনে ভাৰতীয় ভাষাৰ ৱিকিমিডিয়া প্ৰকল্প আৰু ভাৰতৰ ভাষা ভিত্তিক আন্দোলনৰ অন্যান্য দিশসমূহৰ প্ৰতি আগ্ৰহী দক্ষিণ এছিয়া অঞ্চলৰ ৱিকিমিডিয়ান আৰু অংশীদাৰসকলৰ বাবে এক উমৈহতীয়া মঞ্চ প্ৰদান কৰে। ইয়াত ৱিকিমিডিয়ান সকলক একেটা স্থানত লগ পোৱা, সংযোগ স্থাপন, কাহিনী, শিক্ষণ, উত্তম পদ্ধতি, আৰু প্ৰত্যাহ্বানৰ ভাগ-বতৰা, আৰু আমাৰ অঞ্চলৰ ভৱিষ্যত কৌশলৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ বাবে আয়োজিত এক অনুষ্ঠান। এই সন্মিলনখন ২০২৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলৰ পৰা ৩০ এপ্ৰিললৈ [[হায়দৰাবাদ]]ত অনুষ্ঠিত হৈছে। &lt;ref name=&quot;Meta 2022&quot;&gt;{{cite web | title=WikiConference India 2023 | website=Meta | date=12 October 2022 | url=https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023 | access-date=19 February 2023 | archive-date=12 December 2022 | archive-url=https://web.archive.org/web/20221212130814/https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConference_India_2023 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ৱিকিমিডিয়া ফাউণ্ডেশ্যন]]</text>
      <sha1>6mabxnjtxzfpxptidtvd4zbiut3dgrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সোণম কাপুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95720</id>
    <revision>
      <id>517243</id>
      <parentid>511373</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T01:07:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 11 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517243</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41634" sha1="k0n7mtecp2ihj3w3qc3a3s9n96tucy0" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox person
| name = সোণম কাপুৰ 
| image = Sonam-Kapoor-attends-Condé-Nast-Traveller-India-event.jpg
| caption = ২০১৭ চনত সোণম কাপুৰ
| birth_date = {{birth date and age|1985|6|9|df=yes}}
| birth_place = [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], ভাৰত
| alma_mater =
| spouse = {{marriage|আনন্দ আহুজা|2018}}
| children = ১
| parents = [[অনিল কাপুৰ]] (দেউতা)
| relatives = [[ৰিয়া কাপুৰ]] (ভনী)&lt;br /&gt;[[হৰ্ষবৰ্দ্ধন কাপুৰ]] (ভায়েক)&lt;br /&gt;[[:w:en:List of Hindi film families#Kapoor family (of Surinder Kapoor)|কাপুৰ পৰিয়াল]]
| yearsactive = ২০০৭–বৰ্তমানলৈ
| occupation = অভিনেত্ৰী 
}}
'''সোণম কাপুৰ''' (জন্ম: ৯ জুন, ১৯৮৫) [[হিন্দী]] ছবিত কাম কৰা এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা আৰু ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰি ২০১২ চনৰ পৰা ২০১৬ চনলৈকে আয় আৰু জনপ্ৰিয়তাৰ ভিত্তিত ফৰ্বছ ইণ্ডিয়াৰ চেলিব্ৰিটি ১০০ তালিকাত স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;SonamHighestPaid&quot;&gt;{{cite news |author=Kajol Mathur|title=The Top 10 highest paid actresses in Bollywood|url=https://www.filmfare.com/features/10-highest-paid-bollywood-actresses-29200-11.html |work=Filmfare.com |accessdate=22 November 2019}}&lt;/ref&gt;

অভিনেতা [[অনিল কাপুৰ]]ৰ কন্যা সোণত কাপুৰে ২০০৫ চনত চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা [[সঞ্জয় লীলা ভাঞ্চালী]]ৰ ছবি ব্লেকত সহকাৰী পৰিচালক হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। বক্স অফিচত ফ্লপ হোৱা ভাঞ্চালীৰ ৰোমাণ্টিক নাটক সাৱৰিয়া (২০০৭) ত অভিনয়ত আত্মপ্ৰকাশ কৰে আৰু ৰোমাণ্টিক কমেডী আই হেট লুভ ষ্ট’ৰীছ (২০১০)ৰ জৰিয়তে প্ৰথম বাণিজ্যিক সফলতা লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছতে ধাৰাবাহিকভাৱে ব্যৱসায়িক বিফলতা আৰু পুনৰাবৃত্তিমূলক ভূমিকা গ্ৰহণ কৰে, যিয়ে তেওঁৰ নেতিবাচক সমালোচনা লাভ কৰে। ২০১৩ চনৰ বক্স অফিচত হিট ছবি ৰঞ্জনাই কাপুৰৰ কেৰিয়াৰত এক টাৰ্নিং পইণ্ট হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল, কেইবাটাও বঁটা প্ৰদান অনুষ্ঠানত প্ৰশংসা আৰু শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ মনোনয়ন লাভ কৰিছিল। 

কাপুৰে বায়’পিক ভাগ মিলখা ভাগ (২০১৩) আৰু সঞ্জু (২০১৮)ত সহযোগী চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি, আৰু ৰোমাঞ্চ প্ৰেম ৰতন ধন পায়ো (২০১৫) ত মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰি ব্যৱসায়িক সফলতা লাভ কৰিছিল; যোৱা দুখন ছবিয়ে সৰ্বাধিক উপাৰ্জন কৰা বলীউডৰ ছবিৰ ভিতৰত স্থান লাভ কৰিছে। ২০১৬ চনৰ জীৱনীমূলক থ্ৰিলাৰ নীৰজাত নীৰজা ভানোটৰ প্ৰশংসিত চৰিত্ৰই তেওঁক ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা – বিশেষ উল্লেখ আৰু শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰে (সমালোচক), আৰু ইয়াৰ পিছত তেওঁ ২০১৮ চনৰ মহিলা বন্ধু ছবি ভীৰ ডি ৱেডিংত অভিনয় কৰে, যি দুয়োখনেই মহিলা নেতৃত্বাধীন হিন্দী ছবিৰ ভিতৰত সৰ্বাধিক উপাৰ্জনকাৰী ছবিৰ ভিতৰত স্থান লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছতে দুখন মহিলা নেতৃত্বাধীন ছবি আৰু বিৰতিৰ সৃষ্টি হয়। 

স্তন কেন্সাৰ আৰু এলজিবিটি অধিকাৰৰ সজাগতা বৃদ্ধিৰ বাবে কাপুৰে সমৰ্থন কৰে। স্পষ্টবাদী ব্যক্তিত্বৰ বাবে সংবাদ মাধ্যমত পৰিচিত কাপুৰ প্ৰায়ে ছ’চিয়েল মিডিয়াত ট্ৰলিঙৰ বিষয় হৈ পৰে। ব্যৱসায়ী আনন্দ আহুজাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হৈ তেওঁৰ এটি পুত্ৰ সন্তান আছে। 

==ব্যক্তিগত জীৱন==
অনিল কাপুৰ আৰু সুনীতা কাপুৰৰ কন্যা সোণম কাপুৰ। চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা সুৰিন্দৰ কাপুৰৰ নাতিনী। প্ৰযোজক বনী কাপুৰ, অভিনেতা সঞ্জয় কাপুৰ আৰু সন্দীপ সন্দীপ মাৰৱাহৰ ভতিজী। তিনিজন ভাই-ভনীৰ ভিতৰত সোণম ডাঙৰ; তেওঁৰ পিছতে ভগ্নী ৰিয়া আৰু ভাতৃ হৰ্ষবৰ্ধন। 

ইষ্ট লণ্ডন বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰি ইউনাইটেড ৱৰ্ল্ড কলেজ অৱ চাউথ ইষ্ট এছিয়াত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় স্নাতক ডিগ্ৰী লাভৰ বাবে নামভৰ্তি কৰে। পিছত সোণমে মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তেওঁৰ মেজৰ আছিল ৰাজনীতি বিজ্ঞান আৰু অৰ্থনীতি। ইংৰাজী, হিন্দী আৰু পাঞ্জাবী ভাষাত তেওঁ পাকৈত। ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় নৃত্য আৰু বিভিন্ন লেটিন নৃত্যৰ প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছে। 

২০১৮ চনৰ ৮ মে’ত ব্যৱসায়ী আনন্দ আহুজাৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.indiatoday.in/movies/celebrities/story/sonam-kapoor-and-anand-ahuja-are-married-now-live-updates-1228858-2018-05-08|title= Sonam Kapoor and Anand Ahuja are married now: Meet the newlyweds|last= |first= |date= |website= |publisher= India Today|access-date=|quote=}}&lt;/ref&gt;

== আৰম্ভণি জীৱন আৰু পটভূমি ==

[[File:Anil Kapoor and Sonam Kapoor at film screening.jpg|thumb|ডানফালে|২০১১ চনত মুম্বাইত এটা চিনেমা প্ৰদৰ্শনত তেওঁৰ দেউতা [[অনিল কাপুৰ]]ৰ সৈতে কাপুৰ]]

কাপুৰৰ জন্ম হৈছিল চেমবুৰ, [[মুম্বাই|বোম্বে]] (বৰ্তমান মুম্বাই)ত ৯ জুন ১৯৮৫ চনত।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://blogs.tribune.com.pk/story/67133/does-sonam-kapoors-name-change-make-her-any-less-of-a-feminist/ |title=Does Sonam Kapoor's name change make her any less of a feminist? |date=22 May 2018 |access-date=23 May 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180524080909/https://blogs.tribune.com.pk/story/67133/does-sonam-kapoors-name-change-make-her-any-less-of-a-feminist/ |archive-date=24 May 2018 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biography&quot;&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor |url=http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Celebrity/Sonam-Kapoor/894295-Profile.aspx |access-date=12 November 2013 |newspaper=[[Hindustan Times]] |date=23 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141211031321/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Celebrity/Sonam-Kapoor/894295-Profile.aspx |archive-date=11 December 2014 |url-status=dead |archivedate=11 December 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141211031321/http://www.hindustantimes.com/Entertainment/Celebrity/Sonam-Kapoor/894295-Profile.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ দেউতা হৈছে অভিনেতা আৰু প্ৰযোজক [[অনিল কাপুৰ]] আৰু তেওঁৰ মাক সুনীতা, এগৰাকী পূৰ্বৰ মডেল আৰু ডিজাইনেৰ।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor: My love life has been unsuccessful |url=http://gulfnews.com/life-style/celebrity/sonam-kapoor-my-love-life-has-been-unsuccessful-1.1198577 |access-date=3 October 2015 |work=[[Gulf News]] |date=18 June 2013 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151004031815/http://gulfnews.com/life-style/celebrity/sonam-kapoor-my-love-life-has-been-unsuccessful-1.1198577 |archive-date=4 October 2015}}&lt;/ref&gt; কাপুৰৰ দুজন কনিষ্ঠ ভায়েক-ভগ্নী আছে: চিনেমা প্ৰযোজক [[ৰিয়া কাপুৰ]] আৰু ভায়েক [[হৰ্ষবৰ্দ্ধন কাপুৰ]]।&lt;ref name=&quot;tree&quot;&gt;{{cite web |title=In pics: The Boney–Anil–Sanjay Kapoor Family Tree |url=http://www.ibnlive.com/photogallery/movies/in-pics-the-boney-anil-sanjay-kapoor-family-tree-824669.html |publisher=[[CNN-IBN]] |date=7 February 2012 |access-date=3 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160116120804/http://www.ibnlive.com/photogallery/movies/in-pics-the-boney-anil-sanjay-kapoor-family-tree-824669.html |archive-date=16 January 2016 |archivedate=16 January 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160116120804/http://www.ibnlive.com/photogallery/movies/in-pics-the-boney-anil-sanjay-kapoor-family-tree-824669.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Film producer Surinder Kapoor dies |url=http://daily.bhaskar.com/news/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |access-date=27 September 2015 |work=[[Dainik Bhaskar]] |date=25 September 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150725064240/http://daily.bhaskar.com/news/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |archive-date=25 July 2015 |archivedate=25 July 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150725064240/http://daily.bhaskar.com/news/MAH-MUM-film-producer-surinder-kapoor-dies-2457355.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Anil Kapoor Films Company |url=http://www.bollywoodhungama.com/movies/company/type/view/id/38831 |website=[[Bollywood Hungama]] |date=12 April 2002 |access-date=25 September 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150704020022/http://www.bollywoodhungama.com/movies/company/type/view/id/38831 |archive-date=4 July 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=I am not an actor, so I can be a star |url=http://indianexpress.com/article/india/india-others/i-am-not-an-actor-so-i-can-be-a-star/ |access-date=5 October 2015 |work=[[The Indian Express]] |date=8 March 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20151006203925/http://indianexpress.com/article/india/india-others/i-am-not-an-actor-so-i-can-be-a-star/ |archive-date=6 October 2015}}&lt;/ref&gt; তেওঁ জুহুৰ আৰ্য বিদ্যা মন্দিৰ বিদ্যালয়ত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল,&lt;ref name=&quot;Guddi&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-guddi-inspired-sonam-kapoors-school-girl-act-in-raanjhnaa-1839019 |title='Guddi' inspired Sonam Kapoor's school girl act in Raanjhanaa |work=DNA India |date=2 July 2013 |access-date=10 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130711054453/http://www.dnaindia.com/entertainment/report-guddi-inspired-sonam-kapoors-school-girl-act-in-raanjhnaa-1839019 |archive-date=11 July 2013}}&lt;/ref&gt; আৰু পাছত যুৱ বিশ্ববিদ্যালয়, মুম্বাইত অধ্যয়ন কৰিছে। 

== মিডিয়াত ==
[[File:Sonam Kapoor at first look launch of Neerja (09).jpg|thumb|upright|২০১৭ চনত কাপুৰ]]
এজন প্ৰসিদ্ধ অভিনেতা পৰিয়ালত জন্ম গ্ৰহণ কৰা কাপুৰ ছোৱালীখন সৰুৰে পৰা মিডিয়াত উপস্থিত হৈ আহিছে,&lt;ref name=&quot;rediff1&quot;&gt;{{cite web |last=Roy |first=Priyanka |title=Sonam Kapoor is Bollywood’s fashion icon |url=https://www.rediff.com/movies/report/sonam-kapoor-is-bollywoods-fashion-icon/20130228.htm |website=Rediff.com |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; আৰু ব’লিউডৰ আটাইতকৈ বেছি দৰমহা লোৱা অভিনেত্ৰীসকলৰ অন্যতম।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Mahadevan |first1=Sneha |title=These are Bollywood's 16 highest paid actors in 2015 |url=http://www.hindustantimes.com/bollywood/16-highest-paid-actors-in-bollywood/story-cWDaYbiDBnnSKLD0G4HZbO.html |access-date=7 February 2016 |work=Hindustan Times |date=26 December 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160208111532/http://www.hindustantimes.com/bollywood/16-highest-paid-actors-in-bollywood/story-cWDaYbiDBnnSKLD0G4HZbO.html |archive-date=8 February 2016}}&lt;/ref&gt; ''ৰঞ্জনা'' আৰু ''ভাগ মিল্কা ভাগ''ৰ সফলতাৰ পিছত, ছুভাষ কে. ঝাইয়ে তেওঁৰ ভাৰতৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীসকলৰ ভিতৰত গণনা কৰিছিল,&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Jha |first1=Subhash K. |title=Sonam blossoms into mature acting with Raanjhanaa &amp; Bhaag Milkha Bhaag |work=SKJ Bollywood News |date=5 August 2013 |url=http://skjbollywoodnews.com/2013/08/sonam-blossoms-into-mature-acting-with-raanjhanaa-bhaag-milkha-bhaag/411419.html |publisher=Skjbollywoodnews.com |access-date=2 October 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150423060314/http://skjbollywoodnews.com/2013/08/sonam-blossoms-into-mature-acting-with-raanjhanaa-bhaag-milkha-bhaag/411419.html |archive-date=23 April 2015 |archivedate=23 April 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423060314/http://skjbollywoodnews.com/2013/08/sonam-blossoms-into-mature-acting-with-raanjhanaa-bhaag-milkha-bhaag/411419.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; যদিও Rediff.comৰ এটা সমালোচকে কয় যে তেওঁৰ বহু ছবিয়ে বাণিজ্যিকভাৱে বিফল হৈছে।&lt;ref name=&quot;rediff1&quot; /&gt;

২০০৯ চনত তেওঁ প্ৰথম ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী হৈ ''The Hollywood Reporter''ৰ &quot;Next Generation: Asia Class&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছিল,&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor only Indian in Hollywood Reporter's Asia edition |url=http://archive.indianexpress.com/news/sonam-kapoor-only-indian-in-hollywood-reporters-asia-edition/473761/ |access-date=29 September 2015 |work=The Indian Express |date=9 June 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180204185810/http://archive.indianexpress.com/news/sonam-kapoor-only-indian-in-hollywood-reporters-asia-edition/473761/ |archive-date=4 February 2018}}&lt;/ref&gt;। মুকলি ভাষাত কথা কোৱা কাপুৰে ভাৰতীয় চিনেমা উদ্যোগৰ সমসাময়িক আৰু আন লোকৰ বিষয়ে কেতিয়াবা বিতৰ্ক উত্থাপন কৰিছে।&lt;ref name=&quot;controversies&quot;&gt;{{cite news |last=Dasgupta |first=Priyanka |title=Sonam Kapoor speaks up on nepotism, diversity in Bollywood |work=The Times of India |date=15 September 2018 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/sonam-kapoor-speaks-up-on-nepotism-diversity-in-bollywood/articleshow/65787552.cms |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Sinha |first=Ananya |title=Sonam Kapoor and the nepotism debate |work=Hindustan Times |date=10 October 2017 |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/sonam-kapoor-and-the-nepotism-debate/story-p5QkBSM71ezI3GHRlgSO7H.html |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Kumar |first=Rohit |title=Sonam Kapoor’s controversial statements on Bollywood |work=India Today |date=20 December 2016 |url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/sonam-kapoor-controversy-358391-2016-12-20 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Gupta |first=Neha |title=Sonam Kapoor faces backlash over statements |work=The Indian Express |date=11 January 2017 |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/sonam-kapoor-faces-backlash-over-statements-4467859/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১৫ চনৰ এখন সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ কৈছিল যে তেওঁৰ মতামলে কেতিয়াবা সমস্যা সৃষ্টি কৰে, কিন্তু তেওঁ বিশ্বাস কৰে যে &quot;দীঘলীয়া সময়ত সঁচা হওঁতে লাভ হয়।&quot; &lt;ref&gt;{{cite interview |last=Kapoor |first=Sonam |title=Interview: Sonam Kapoor on controversies and her voice |work=The Indian Express |date=23 August 2015 |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/interview-sonam-kapoor-controversies-voice-2979851/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

কাপুৰ ৰাষ্ট্ৰীয়ভাৱে এজন জনপ্ৰিয় ব্যক্তি, আৰু ২০০৯ চনৰ পৰা তেওঁৰ [[টুইটাৰ]] আৰু [[ফেচবুক]]ত যথেষ্ট অনুসৰণকাৰী আছে।&lt;ref&gt;{{cite web |last=Khan |first=Faheem |title=Sonam Kapoor Twitter follower count crosses 5 million |work=Bollywood Hungama |date=15 October 2014 |url=https://www.bollywoodhungama.com/news/bollywood/sonam-kapoor-twitter-follower-count-crosses-5-million/ |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Sharma |first=Neha |title=Sonam Kapoor's Facebook page hits 4 million likes |work=NDTV |date=10 December 2013 |url=https://www.ndtv.com/entertainment/sonam-kapoors-facebook-page-hits-4-million-likes-540445 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; ২০১৫ চনত তেওঁ ''The Huffington Post''ৰ &quot;১০০জন আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী মহিলা টুইটাৰত&quot; তালিকাত স্থান পাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last=Kaur |first=Simran |title=The 100 Most Influential Women on Twitter |work=The Huffington Post India |date=8 March 2015 |url=https://www.huffpost.com/entry/the-100-most-influential-women-on-twitter_n_6845654 |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; মিডিয়াই তেওঁক এটা ফেশ্বন আইকন বুলি বৰ্ণনা কৰিছে,&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joshi |first=Anjali |title=Sonam Kapoor: Bollywood's fashion icon |work=The Indian Express |date=12 April 2016 |url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/sonam-kapoor-bollywood-fashion-icon-2741651/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fashionista&quot;&gt;{{cite web |last=Verma |first=Neelam |title=Sonam Kapoor: Bollywood's Fashionista |website=Fashionista India |date=3 September 2015 |url=https://fashionistaindia.com/sonam-kapoor-bollywood-fashionista/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু Rediff.comৰ ২০১২ আৰু ২০১৩ চনৰ &quot;ব’লিউডৰ আটাইতকৈ ভাল পোছাক পৰিধান কৰা অভিনেত্ৰী&quot; তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite news |last=Roy |first=Priyanka |title=Best dressed Bollywood actresses 2012 |work=Rediff.com |date=15 December 2012 |url=https://www.rediff.com/movies/report/best-dressed-bollywood-actresses-2012/20121215.htm |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Roy |first=Priyanka |title=Best dressed Bollywood actresses 2013 |work=Rediff.com |date=20 December 2013 |url=https://www.rediff.com/movies/report/best-dressed-bollywood-actresses-2013/20131220.htm |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; ২০১৩ চনত ''Hindustan Times'' আৰু ভাৰতীয় সংস্কৰণৰ ''Vogue'' আলোচনীয়ে তেওঁক Reader’s Choice ৰূপে ষ্টাইল আইকন আৰু বছৰৰ সৌন্দৰ্য্য প্ৰদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last=Ghosh |first=Anupama |title=Sonam Kapoor wins Reader’s Choice Award |work=Hindustan Times |date=5 March 2013 |url=https://www.hindustantimes.com/bollywood/sonam-kapoor-wins-reader-s-choice-award/story-MHxRmZMTJ1XomnxqRo6xBP.html |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Vogue India Readers’ Choice Awards 2013 |work=Vogue India |date=15 April 2013 |url=https://www.vogue.in/content/vogue-india-readers-choice-awards-2013 |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; যদিও কাপুৰে তেওঁৰ পোছাক আৰু ষ্টাইলৰ বাবে প্ৰশংসা লাভ কৰিছে, তেওঁ কিছুসময় পৰম্পৰাগত ভাৰতীয় বস্ত্ৰ পৰিধান কৰাত সমালোচনাৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref name=&quot;fashionista&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Sen |first=Sayantani |title=Traditional outfit controversy for Sonam Kapoor |work=Mid-Day |date=19 October 2014 |url=https://www.mid-day.com/articles/sonam-kapoor-controversy-over-traditional-outfit/15570194 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Mehta |first=Rina |title=Sonam Kapoor's fashion statement sparks debate |work=The Times of India |date=23 November 2014 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/sonam-kapoors-fashion-statement-sparks-debate/articleshow/45296121.cms |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

কাপুৰে ''The Times of India''ৰ ২০১০ চনৰ &quot;সৰ্বাধিক আকৰ্ষণীয় মহিলা&quot; তালিকাত সপ্তম স্থান লাভ কৰিছিল, আৰু তাৰ পিছৰ তিনি বছৰত ১৪, ২৮ আৰু ১৪ সংখ্যক স্থানত আছিল,&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joshi |first=Megha |title=Most Desirable Women 2010 |work=The Times of India |date=28 December 2010 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/most-desirable-women-2010/articleshow/7138933.cms |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Joshi |first=Megha |title=Most Desirable Women 2011 |work=The Times of India |date=31 December 2011 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/most-desirable-women-2011/articleshow/11491015.cms |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{cite news |last=Joshi |first=Megha |title=Most Desirable Women 2012 |work=The Times of India |date=30 December 2012 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/most-desirable-women-2012/articleshow/17894793.cms |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; আৰু ২০১১ৰ পৰা ২০১৪ চনলৈ ইউকেৰ ''ইষ্টাৰ্ণ আই'' মেগাজিনৰ &quot;বিশ্বৰ আটাইতকৈ কামোৰী এছিয়ান মহিলা&quot; তালিকাত শীৰ্ষ ১০ত আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last=Khan |first=Sarah |title=Top 10 Most Desirable Asian Women |work=Eastern Eye |date=15 January 2012 |url=https://www.easterneye.biz/top-10-most-desirable-asian-women/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Khan |first=Sarah |title=Top 10 Most Desirable Asian Women 2013 |work=Eastern Eye |date=15 January 2013 |url=https://www.easterneye.biz/top-10-most-desirable-asian-women-2013/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Khan |first=Sarah |title=Top 10 Most Desirable Asian Women 2014 |work=Eastern Eye |date=15 January 2014 |url=https://www.easterneye.biz/top-10-most-desirable-asian-women-2014/ |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== সক্ৰিয়তা ==
[[File:Sonam-graces-Cuddles-Foundation-2.jpg|thumb|upright|কাপুৰ আগষ্ট ২০১৬ চনত কডলছ ফাউণ্ডেচনৰ তহবিল সংগ্ৰহ কাৰ্যসূচীত অংশগ্ৰহণ কৰে]]
কাপুৰে বিভিন্ন কাৰণৰ বাবে চৰিত্ৰমূলক সংস্থাসমূহক সহায় কৰে। ২০০৯ চনত, তেওঁ ভাৰতীয় চিনেমা উদ্যোগৰ বিধৱা আৰু অনাথসকলৰ সহায়ৰ বাবে আয়োজিত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ইণ্ডিয়ান ফিল্ম একাডেমী এৱাৰ্ডছৰ ফেশ্বন শ্ব'ত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Hassen |first1=Fakir |title=Glittering fashion show, flat jokes at IIFA charity event |url=http://www.hindustantimes.com/fashion-and-trends/glittering-fashion-show-flat-jokes-at-iifa-charity-event/story-4tC2RIu026GPwr8kPpYu0O.html |access-date=24 September 2015 |work=Hindustan Times |date=13 June 2009 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925115058/http://www.hindustantimes.com/fashion-and-trends/glittering-fashion-show-flat-jokes-at-iifa-charity-event/story-4tC2RIu026GPwr8kPpYu0O.html |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt; 
''People for the Ethical Treatment of Animals'' (PETA)ৰ পক্ষত, তেওঁ মহাৰাষ্ট্ৰৰ গৃহ মন্ত্ৰী আৰ আৰ পাতিলক কাচেৰে আবৃত মঞ্জা ব্যৱহাৰৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ পত্ৰ পঠিয়াইছিল, যি পখীসমূহক মৰণৰ বাবে উদ্ভৱ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor joins PETA to save birds |url=http://www.hindustantimes.com/entertainment/sonam-kapoor-joins-peta-to-save-birds/story-6mGyNwvlXFREOuHk3CAOIK.html |access-date=24 September 2015 |work=Hindustan Times |date=11 March 2010 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925115208/http://www.hindustantimes.com/entertainment/sonam-kapoor-joins-peta-to-save-birds/story-6mGyNwvlXFREOuHk3CAOIK.html |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt; 
তেওঁ ২০১৮ চনত ছলমান খানক সমৰ্থন জনাই কিছু বিতৰ্কৰ সন্মুখীন হৈছিল, যেতিয়া খানক ব্লেকবাক শিকাৰৰ দণ্ডিত হৈছিল, যদিও আগতে তেওঁ বিৰল প্ৰাণী শিকাৰৰ সমালোচনা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite magazine |url=https://www.browngirlmagazine.com/2018/04/salman-khan-support-bollywood-hypocrisy/ |title=The Power of Salman Khan Shows Bollywood Hypocrisy at its Finest |date=18 April 2018 |magazine=Brown Girl |access-date=8 May 2018 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180508185148/https://www.browngirlmagazine.com/2018/04/salman-khan-support-bollywood-hypocrisy/ |archive-date=8 May 2018 |archivedate=8 May 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180508185148/https://www.browngirlmagazine.com/2018/04/salman-khan-support-bollywood-hypocrisy/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত, কাপুৰে নিজৰ জন্মদিনত অনুৰাগীসকলক ওগান কেঞ্চাৰ ফাউণ্ডেচনলৈ দান দিবলৈ ক’বলে আৰু স্তন কেঞ্চাৰৰ বিষয়ে জনসচেতনতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ ফাউণ্ডেচনৰ সৈতে কাম কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sonam Kapoor asks fans for a special birthday gift |url=http://movies.ndtv.com/bollywood/sonam-kapoor-asks-fans-for-a-special-birthday-gift-605396 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072142/http://movies.ndtv.com/bollywood/sonam-kapoor-asks-fans-for-a-special-birthday-gift-605396 |archive-date=4 March 2016 |publisher=NDTV |access-date=1 October 2015 |date=8 June 2012 |archivedate=4 March 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304072142/http://movies.ndtv.com/bollywood/sonam-kapoor-asks-fans-for-a-special-birthday-gift-605396 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁ এল্লে স্তন কেঞ্চাৰ অভিযনৰ ব্ৰেণ্ড এম্বেছেডৰ।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor lends support to breast cancer awareness |url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/sonam-kapoor-lends-support-to-breast-cancer-awareness/ |access-date=24 September 2015 |work=The Indian Express |date=4 April 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925092102/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/sonam-kapoor-lends-support-to-breast-cancer-awareness/ |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt; কাপুৰে ভাৰতত এলজিবিটিক অধিকাৰৰ পক্ষত স্পষ্টভাৱে মত ব্যক্ত কৰিছে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor LGBT rights are human rights |url=http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/to-be-gay-or-lesbian-is-a-basic-human-right-sonam-kapoor-2820182/ |access-date=26 May 2016 |work=The Indian Express |date=26 May 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160526101533/http://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/to-be-gay-or-lesbian-is-a-basic-human-right-sonam-kapoor-2820182/ |archive-date=26 May 2016}}&lt;/ref&gt; তেওঁ জানুৱাৰী ২০১৭ চনত ভাৰতৰ প্ৰথম নিস্তব্ধ সমলিঙ্গীয়া প্ৰেম কাহিনী ''''সিসাক'''' ছবিখনৰ ট্ৰেইলাৰ নিজৰ টুইটাৰ একাউণ্টৰ জৰিয়তে মুকলি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://in.news.yahoo.com/sonam-kapoor-launch-sisak-film-100705170.html |title=Sonam Kapoor to launch Sisak&amp;nbsp; — A film on LGBTQ community |date=24 January 2017 |access-date=4 July 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171008130919/https://in.news.yahoo.com/sonam-kapoor-launch-sisak-film-100705170.html |archive-date=8 October 2017}}&lt;/ref&gt;

কাপুৰে ২০১২ চনত ষ্টাইলিষ্ট পৰ্ণিয়া কুৰেশীৰ অনলাইন ফেশ্বন বুটিক 'পৰ্ণিয়াৰ পপ-আপ শ্বপ'ত তেওঁৰ কিছুমান কাপোৰ নিলামত বিক্ৰী কৰিছিল। সংগৃহীত ধন শিশু কল্যাণ সংস্থা স্মাইল ফাউণ্ডেচনলৈ দান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Sonam Kapoor's clothes on auction for charity |url=http://indiatoday.intoday.in/story/sonam-kapoors-clothes-on-auction-for-charity/1/238014.html |access-date=24 September 2015 |work=India Today |date=16 December 2012 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925161201/http://indiatoday.intoday.in/story/sonam-kapoors-clothes-on-auction-for-charity/1/238014.html |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt; ২০১৪ চনত, তেওঁ ৰবুল নাগী আৰ্ট ফাউণ্ডেচনৰ দ্বাৰা আয়োজিত এটা চৰিত্ৰমূলক শিল্প প্ৰদৰ্শনীত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল,&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Bhalla |first1=Radhika |title=Sonam Kapoor shines at event to support street kids |url=http://indiatoday.intoday.in/story/sonam-kapoor-shines-at-event-to-support-street-kids/1/357294.html |access-date=27 September 2015 |work=India Today |date=24 April 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150928015804/http://indiatoday.intoday.in/story/sonam-kapoor-shines-at-event-to-support-street-kids/1/357294.html |archive-date=28 September 2015}}&lt;/ref&gt; আৰু ''In Defense of Animals''ৰ বাবে অনুদান সংগ্ৰহৰ ৱেবছাইটলৈ কাপোৰ আৰু আভৰণ দান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Dsouza |first1=Mignonne |title=When second hand buy is actually first rate |url=http://www.hindustantimes.com/brunch/when-second-hand-buy-is-actually-first-rate/story-0XEqUEVjgFHyFSXKU5ToDL.html |access-date=24 September 2015 |work=Hindustan Times |date=2 March 2014 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925073546/http://www.hindustantimes.com/brunch/when-second-hand-buy-is-actually-first-rate/story-0XEqUEVjgFHyFSXKU5ToDL.html |archive-date=25 September 2015}}&lt;/ref&gt;

কাপুৰে ২০১৫ চনত মণীশ মালহোত্ৰাৰ ফেশ্বন শ্ব'ত মিজৱান ৱেলফেয়াৰ ছ’চাইটীৰ বাবে ৰেম্পত পাৰি, যি ছোৱালীসকলক শক্তিশালী কৰাৰ উদ্দেশ্যে গঠিত এটা অলাভজনক সংস্থা।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Bachchans, Sinhas, Kapoors walk the ramp for Shabana Azmi's Mijwan |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Bachchans-Sinhas-Kapoors-walk-the-ramp-for-Shabana-Azmis-Mijwan/articleshow/46812851.cms?imageid=46811410#slide5 |access-date=24 April 2015 |work=The Times of India |date=6 April 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150407001234/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Bachchans-Sinhas-Kapoors-walk-the-ramp-for-Shabana-Azmis-Mijwan/articleshow/46812851.cms |archive-date=7 April 2015}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰত অভিনয় ==
=== ছবিসমূহ ===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
|- style=&quot;background:#ccc; text-align:center; &quot;
! scope=&quot;col&quot; | বছৰ
! scope=&quot;col&quot; | শিৰোনাম
! scope=&quot;col&quot; | চৰিত্ৰ
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; | টোকা
|-
| ২০০৭
! scope=&quot;row&quot; | ''ছাৱৰিয়া''
| ছাকিনা
|
|-
| ২০০৯
! scope=&quot;row&quot; | ''ডেলহি-৬''
| বিট্টু শৰ্মা
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০১০
! scope=&quot;row&quot; | ''আই হেট লাভ ষ্টৰিজ''
| ছিমৰণ
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''আইশা''
| ঐশা কাপুৰ
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০১১
! scope=&quot;row&quot; | ''থেংক ইউ''
| সঞ্জনা মালহোত্ৰা
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''মৌসম''
| আয়াত ৰছুল
|
|-
| ২০১২
! scope=&quot;row&quot; | ''প্লেয়াৰ্ছ''
| নাইনা ব্ৰাগাঞ্জা
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | ২০১৩
! scope=&quot;row&quot; | ''বোম্বে টকীজ''
| নিজেই
| &quot;অপনা বোম্বে টকীজ&quot; গীতত বিশেষ উপস্থিতি&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.news18.com/news/india/watch-stars-shine-in-apna-bombay-talikes-song-605539.html |title=Watch: Stars shine in 'Apna Bombay Talikes' song |date=26 April 2013 |publisher=CNN-IBN |access-date=6 December 2015 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160820160528/http://www.news18.com/news/india/watch-stars-shine-in-apna-bombay-talikes-song-605539.html |archive-date=20 August 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''ৰাঞ্জনা''
| জয়া হায়দৰ
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''ভাগ মিলখা ভাগ''
| বিৰো
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০১৪
! scope=&quot;row&quot; | ''বেৱকুফিয়াঁ''
| মায়েৰাহ সেৱাল
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''খুবছুৰত''
| ডাঃ মৃণালিনী &quot;মিলি&quot; চক্ৰৱৰ্তী
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০১৫
! scope=&quot;row&quot; | ''ডলি কী ডলি''
| ডলি
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''প্ৰেম ৰতন ধন পায়ো''
| ৰাজকুমাৰী মৈথিলী দেৱী
|
|-
| ২০১৬
! scope=&quot;row&quot; | ''নীৰজা''
| নীৰজা ভানোত
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | ২০১৮
! scope=&quot;row&quot; | ''পেড মেন''
| পাৰি ৱালিয়া
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''ভিৰে দি ৱেডিং''
| অৱনী শৰ্মা
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''সঞ্জু''
| ৰুবি
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০১৯
! scope=&quot;row&quot; | ''এক লডকী কো দেখা তো এইছা লাগা''
| স্বীটি চৌধুৰী
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | ''দ্য জয়া ফেক্টৰ''
| জয়া সিং সোলাঙ্কী
|
|-
| ২০২০
! scope=&quot;row&quot; | ''একে ভি এছ একে''
| নিজেই
| Cameo উপস্থিতি
|-
| ২০২৩
! scope=&quot;row&quot; | ''ব্লাইণ্ড''
| গিয়া সিং
|
|}

=== সংগীত ভিডিঅ' ===
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|- style=&quot;background:#ccc; text-align:center; &quot;
! scope=&quot;col&quot; | বছৰ
! scope=&quot;col&quot; | শিৰোনাম
! scope=&quot;col&quot; | শিল্পী
|-
| ২০১৫
! scope=&quot;row&quot; | &quot;ধীৰে ধীৰে&quot;
| Honey Singh
|-
| ২০১৬
! scope=&quot;row&quot; | &quot;হিম্ন ফৰ দ্য উইকেণ্ড&quot;
| Coldplay
|}

== বঁটা আৰু মনোনয়নসমূহ ==

কাপুৰে ছবাৰকৈ ফিল্মফেয়াৰ বঁটাৰ বাবে মনোনয়ন লাভ কৰিছে যদিও এবাৰহে বঁটা লাভ কৰিছে। তেওঁ ''নিৰজা'' ছবিৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী - সমালোচকসকলৰ বঁটা লাভ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ff17&quot;&gt;{{cite news |url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/62nd-filmfare-awards-2017-winners-list/articleshow/56541241.cms |title=62nd Filmfare Awards 2017: Winners' list |work=The Times of India |date=15 January 2017 |access-date=15 January 2017 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170114235906/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/62nd-filmfare-awards-2017-winners-list/articleshow/56541241.cms |archive-date=14 January 2017}}&lt;/ref&gt;

==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{IMDb name|name=Sonam Kapoor}}
* {{Instagram|sonamkapoor}}
* {{BH person|sonam-kapoor|Sonam Kapoor Ahuja}}

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনয় শিল্পী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>k0n7mtecp2ihj3w3qc3a3s9n96tucy0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ছিডনী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96056</id>
    <revision>
      <id>517393</id>
      <parentid>446754</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:50:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18581" sha1="4hv1zj8ikae9k1lsvgvmlniu1jmjo01" xml:space="preserve">{{Infobox Settlement 
| type               = চহৰ
| name               = ছিডনী
| state              = নিউ চাউথ ৱেলছ 
| image              = {{photomontage
| photo1a = Sydney Opera House and Harbour Bridge Dusk (2) 2019-06-21.jpg{{!}}Sydney Opera House and Harbour Bridge
| photo2a = Sydney (AU), Queen Victoria Building -- 2019 -- 3580 (cropped) - 2.jpg{{!}}Queen Victoria Building
| photo2b = University of Sydney's Main Quadrangle.jpg{{!}}University of Sydney 
| photo3a = Bondi 1.jpg{{!}}Bondi Beach
| photo3b = Archibald Fountain (cropped).jpg{{!}}Archibald Fountain and St Mary's Cathedral
| photo4a = Sydney CBD skyline, January 2021.jpg {{!}}Skyline
| spacing = 2 | border = 0 |color = #F2F2F2 | size = 270}}
|caption1=ওপৰৰ পৰা বাওঁফালৰ পৰা সোঁফালে: ছিডনী অপেৰা হাউচ আৰু হাৰ্বাৰ ব্ৰীজ; কুইন ভিক্টোৰিয়া বিল্ডিং; ছিডনী বিশ্ববিদ্যালয়; বণ্ডি বিচ; আৰ্চিবাল্ড ফাউণ্টেইন আৰু ছেইণ্ট মেৰী কেথেড্ৰেল; ছিডনীৰ কেন্দ্ৰীয় ব্যৱসায়িক জিলাৰ স্কাই লাইন
| image_alt          = 
| logo         = Flag of Sydney.jpg
| image2             =
| image2_alt         = ছিডনী মহানগৰ এলেকাৰ মানচিত্ৰ
| caption2           =
| coordinates        = {{coord|33|52|04|S|151|12|36|E|display=inline,title}}
| force_national_map = yes
| pop                = ৫২৫৯৭৬৪
| pop_year           = ২০২১
| pop_footnotes      = &lt;ref name=ABSGCCSA&gt;{{cite web|title=Regional Population - 2021 |website=abs.gov.au |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |url =https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/latest-release |access-date= 1 April 2023}}&lt;/ref&gt;
| poprank            = প্ৰথম
| density            = ৪৩৩
| density_footnotes  = (2021){{r|ABSGCCSA}}
| established        = [[Australia Day|26 January]] [[1788 in Australia|1788]]
| area               = 12367.7
| area_footnotes     = (GCCSA)&lt;ref name=ABSGCCSAXLS&gt;{{cite web |url=http://www.censusdata.abs.gov.au/CensusOutput/copsub.NSF/All%20docs%20by%20catNo/2011~Community%20Profile~1GSYD/$File/BCP_1GSYD.zip?OpenElement |title=Greater Sydney: Basic Community Profile |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |work=2011 Census Community Profiles |date=28 March 2013 |format=xls |access-date=9 April 2014 |archivedate=7 November 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221107230439/https://www.censusdata.abs.gov.au/CensusOutput/copsub.NSF/All%20docs%20by%20catNo/2011~Community%20Profile~1GSYD/%24File/BCP_1GSYD.zip?OpenElement |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
| timezone           = [[Australian Eastern Standard Time|AEST]]
| utc                = +10
| timezone-dst       = [[Australian Eastern Daylight Time|AEDT]]
| utc-dst            = +11
| dist1              = 877
| dir1               = NE
| location1          = Melbourne
| dist2              = 923
| dir2               = S
| location2          = Brisbane
| dist3              = 287
| dir3               = NE
| location3          = Canberra
| dist4              = 3297
| dir4               = E
| location4          = Perth
| dist5              = 1404
| dir5               = E
| location5          = Adelaide
| lga                = [[#Government|Various]] (31)
| county             = [[Cumberland County, New South Wales|Cumberland]]&lt;ref name=gnbcounty&gt;{{NSW GNR |id=JPYbwptLTR|title=Cumberland County |access-date=20 September 2017}}&lt;/ref&gt;
| division           = 
| stategov           = [[Electoral districts of New South Wales|Various]] (49)
| fedgov             = [[:File:Sydney divisions overview 2010.png|Various]] (24)
| maxtemp            = 22.8
| maxtemp_footnotes  = &lt;ref name=&quot;metdata&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.bom.gov.au/jsp/ncc/cdio/cvg/av?p_stn_num=066062&amp;p_prim_element_index=0&amp;p_comp_element_index=0&amp;redraw=null&amp;p_display_type=full_statistics_table&amp;normals_years=1991-2020&amp;tablesizebutt=normal |title=Sydney (Observatory Hill) Period 1991-2020 |publisher=Bureau of Meteorology |access-date=14 April 2020}}&lt;/ref&gt;
| mintemp            = 14.7
| mintemp_footnotes  = &lt;ref name=metdata/&gt;
| rainfall           = 1149.7	
| rainfall_footnotes = &lt;ref name=metdata/&gt;}}

'''ছিডনী''' ({{Lang-en|Sydney}}) হৈছে নিউ চাউথ ৱেলছ ৰাজ্যৰ ৰাজধানী চহৰ আৰু [[অষ্ট্ৰেলিয়া|অষ্ট্ৰেলিয়াৰ]] আটাইতকৈ জনবহুল চহৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 April 2023 |title=Regional population |url=https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/latest-release |access-date=23 April 2023 |website=Australian Bureau of Statistics}}&lt;/ref&gt; অষ্ট্ৰেলিয়াৰ পূব উপকূলত অৱস্থিত এই মহানগৰখনে ছিডনী বন্দৰক আগুৰি আছে আৰু পশ্চিমে ব্লু মাউণ্টেন, উত্তৰে হকছবেৰী, দক্ষিণ আৰু দক্ষিণ-পশ্চিমে ৰয়েল নেচনেল পাৰ্ক আৰু মেকাৰ্থাৰৰ ফালে প্ৰায় ৭০ কিলোমিটাৰ (৪৩.৫ মাইল) বিস্তৃত।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 April 2023 |title=Regional population |url=https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/latest-release |access-date=23 April 2023 |website=Australian Bureau of Statistics}}&lt;/ref&gt; গ্ৰেটাৰ ছিডনী ৬৫৮টা উপকণ্ঠ অঞ্চলৰে গঠিত, যিবোৰ ৩৩টা স্থানীয় চৰকাৰী অঞ্চলত বিস্তৃত। চহৰখনৰ বাসিন্দাসকলক &quot;চিডনিচাইডাৰ&quot; বুলি জনা যায়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Mason |first=Herbert |year=2012 |title=Encyclopaedia of Ships and Shipping |page=266}}&lt;/ref&gt; ২০২১ চনৰ জুন মাহত আনুমানিক জনসংখ্যা ৫২ লাখতকৈ অধিক আছিল,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=26 July 2022 |title=Regional population |url=https://www.abs.gov.au/statistics/people/population/regional-population/latest-release |access-date=1 April 2023 |website=Australian Bureau of Statistics}}&lt;/ref&gt; অৰ্থাৎ এই চহৰখন ৰাজ্যখনৰ প্ৰায় ৬৬% জনসংখ্যাৰ বাসস্থান।&lt;ref name=ABSCapitalPop&gt;{{cite web |title=3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2016–17: Main Features |url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Lookup/3218.0Main+Features12016-17 |website=Australian Bureau of Statistics |publisher=[[Australian Bureau of Statistics]] |date=24 April 2018 |access-date=13 October 2018}} Estimated resident population, 30 June 2017.&lt;/ref&gt; চহৰখনৰ ডাকনামসমূহৰ ভিতৰত &quot;এমাৰ্ল্ড চিটি&quot; আৰু &quot;হাৰ্বাৰ চিটি&quot; অন্যতম।&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://theculturetrip.com/pacific/australia/articles/why-sydney-is-also-known-as-the-emerald-city/ |title=Why Sydney Is Also Known As 'The Emerald City' |author=Tom Smith |date=4 November 2017 |access-date=11 September 2021 |archivedate=11 September 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210911030853/https://theculturetrip.com/pacific/australia/articles/why-sydney-is-also-known-as-the-emerald-city/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

গ্ৰেটাৰ ছিডনী অঞ্চলত কমেও ৩০,০০০ বছৰ ধৰি আদিবাসী অষ্ট্ৰেলিয়ানসকলে বাস কৰি আহিছে আৰু সমগ্ৰ গ্ৰেটাৰ ছিডনীতে আদিবাসী সকল বিস্তৃত আৰু ইয়াত বিভিন্ন সাংস্কৃতিক স্থানসমূহ আছে। আধুনিক ছিডনী যি ঠাইত গঢ়লৈ উঠিছে, সেই ভূমিৰ পৰম্পৰাগত ৰক্ষকসকল হৈছে দাৰুগ, ধাৰাৱাল আৰু ইওৰা জনগোষ্ঠীৰ বংশ।&lt;ref name=&quot;Aboriginal people and place23&quot;&gt;{{cite web |date=2013 |title=Aboriginal people and place |url=http://www.sydneybarani.com.au/sites/aboriginal-people-and-place/ |access-date=5 July 2014 |publisher=Sydney Barani}}&lt;/ref&gt;

১৭৭০ চনত প্ৰথম প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় যাত্ৰাৰ সময়ত জেমছ কুক অষ্ট্ৰেলিয়াৰ পূব উপকূলৰ চাৰ্ট নিৰ্মাণ কৰি বটানি বে’ত স্থলপথত প্ৰৱেশ কৰে। ১৭৮৮ চনত আৰ্থাৰ ফিলিপৰ নেতৃত্বত ছিডনীক ব্ৰিটিছ পেনাল কলনী হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়, যিটো অষ্ট্ৰেলিয়াৰ প্ৰথম ইউৰোপীয় বসতিস্থল।&lt;ref name=&quot;manly.nsw.gov.au&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.manly.nsw.gov.au/council/about-manly/manly-heritage--history/ |title=Manly Council – Manly Heritage &amp; History |website=Manly.nsw.gov.au |access-date=10 May 2016}}&lt;/ref&gt; দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত ছিডনীত গণ প্ৰব্ৰজন হৈছিল আৰু ২০২১ চনলৈকে ৪০ শতাংশতকৈ অধিক বহিঃৰাজ্যৰ
জনসংখ্যাৰে ভৰি পৰিছিল। জন্মৰ সময়তে প্ৰব্ৰজনৰ সৰ্বাধিক প্ৰতিনিধিত্বৰ বিদেশী দেশসমূহ
হৈছে মূল [[চীন]], [[ভাৰত]], যুক্তৰাষ্ট্ৰ, [[ভিয়েটনাম]] আৰু [[ফিলিপাইনছ]]।

বিশ্বৰ ভিতৰতে ই এখন অন্যতম ব্যয়বহুল চহৰ।&lt;ref&gt;{{cite news |last=Levy |first=Megan |date=2014 |url=http://www.smh.com.au/business/the-economy/sydney-melbourne-more-expensive-than-new-york-says-living-index-20140305-3466w.html |title=Sydney, Melbourne more expensive than New York, says Living Index |newspaper=The Sydney Morning Herald |access-date=20 July 2014}}&lt;/ref&gt; ছিডনীয়ে সঘনাই বিশ্বৰ শীৰ্ষ দহখন আটাইতকৈ বসবাসযোগ্য চহৰৰ ভিতৰত স্থান লাভ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;mercer.com&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.mercer.com.au/newsroom/2018-quality-of-living.html |title=Sydney retains #10 ranking in Mercer's global quality of living survey |website=Mercer.com.au |date=28 April 2018 |access-date=28 April 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=World's most liveable cities: Vienna's win leaves Sydney and Melbourne in a spin |work=[[The Guardian]] |date=4 September 2019 |access-date=26 September 2019 |url=https://www.theguardian.com/australia-news/2019/sep/04/worlds-most-liveable-cities-viennas-win-leaves-sydney-and-melbourne-in-a-spin}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |publisher=Mercer |date=2018 |url=https://www.mercer.com/newsroom/2018-quality-of-living-survey.html |title=2018 Quality of Living Index |access-date=28 April 2018}}&lt;/ref&gt; গ্ল'বেলাইজেশ্যন এণ্ড ৱৰ্ল্ড চিটিজ ৰিচাৰ্চ নেটৱৰ্কে ইয়াক আলফা গ্ল'বেল চিটি হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰিছে, যিয়ে অঞ্চলটো আৰু সমগ্ৰ বিশ্বতে ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ ইংগিত দিয়ে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=The World According to GaWC 2020 |url=https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html |website=GaWC - Research Network |publisher=Globalization and World Cities |access-date=31 August 2020 |archivedate=6 October 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006165159/https://www.lboro.ac.uk/gawc/world2020t.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite report |title=Global Power City Index 2010 |publisher=Institute for Urban Strategies at The Mori Memorial Foundation |location=Tokyo, Japan |date=October 2010 |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2010_English.pdf |access-date=10 August 2011}}&lt;/ref&gt; অৰ্থনৈতিক সুযোগৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ একাদশ স্থানত থকা&lt;ref&gt;{{cite web |publisher=PricewaterhouseCoopers |date=2012 |url=http://www.pwc.com/us/en/cities-of-opportunity/assets/cities-opp-2012.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20130210063130/http://www.pwc.com/us/en/cities-of-opportunity/assets/cities-opp-2012.pdf |archive-date=10 February 2013 |title=Cities of opportunity |access-date=21 July 2014}}&lt;/ref&gt; ছিডনীৰ বজাৰ অৰ্থনীতিৰ উন্নত আৰু বিত্ত, উৎপাদন আৰু পৰ্যটনৰ ক্ষেত্ৰত শক্তিশালী।&lt;ref name=&quot;Tough week for a Sydney success story&quot;&gt;http://www.smh.com.au/national/tough-week-for-a-sydney-success-story-20120217-1te9q.html?skin=text-only {{dead link|date=September 2018|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Another shot at making city a finance hub&quot;&gt;{{cite news |last=Irvine |first=Jessica |date=2008 |url=http://www.smh.com.au/news/national/another-shot-at-making-a-finance-hub/2008/07/31/1217097434132.html |title=Another shot at making city a finance hub |newspaper=The Sydney Morning Herald |access-date=26 July 2014}}&lt;/ref&gt; ১৮৫০ চনত স্থাপিত ছিডনী বিশ্ববিদ্যালয় অষ্ট্ৰেলিয়াৰ প্ৰথম বিশ্ববিদ্যালয় আৰু ইয়াক বিশ্বৰ ভিতৰতে এখন আগশাৰীৰ বিশ্ববিদ্যালয় হিচাপেও গণ্য কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;QS world university rankings 2016&quot;&gt;http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-septerankings/2016#sorting=rank+region=+country=319+faculty=+stars=false+search= {{dead link |date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ইয়াত ২০০০ চনৰ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিকৰ দৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হৈছে। এই চহৰখন বিশ্বৰ শীৰ্ষ পোন্ধৰখন সৰ্বাধিক দৰ্শনাৰ্থী চহৰৰ অন্তৰ্ভুক্ত,&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dennis |first=Anthony |date=2013 |url=http://www.smh.com.au/travel/travel-planning/travel-news/too-expensive-sydney-slips-from-top-10-tourism-list-20130704-2pdh4.html |archive-url=https://archive.today/20140925110947/http://www.smh.com.au/travel/travel-planning/travel-news/too-expensive-sydney-slips-from-top-10-tourism-list-20130704-2pdh4.html |url-status=dead |archive-date=25 September 2014 |title=&quot;Too expensive&quot; Sydney slips from top 10 tourism list |work=The Sydney Morning Herald |quote=In this year's World's Best Awards, announced in New York this week, Sydney came in as the world's number 12 ranked best city. |access-date=27 October 2016}}&lt;/ref&gt; প্ৰতি বছৰে বহুলাখ পৰ্যটক চহৰখনৰ লেণ্ডমাৰ্কসমূহ চাবলৈ আহে।&lt;ref name=&quot;Our global city&quot;&gt;{{cite web |publisher=City of Sydney |date=2014 |url=http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/learn/research-and-statistics/the-city-at-a-glance/global-sydney/our-global-city |title=Our global city |access-date=21 July 2014 |archivedate=22 June 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140622114124/http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/learn/research-and-statistics/the-city-at-a-glance/global-sydney/our-global-city |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; চহৰখনত ১,০০০,০০০ হেক্টৰতকৈ অধিক (২,৫০০,০০০ একৰ) প্ৰকৃতি সংৰক্ষিত বনাঞ্চল আৰু উদ্যান আছে,&lt;ref name=&quot;Our global city&quot;/&gt; আৰু ইয়াৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰাকৃতিক বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ভিতৰত ছিডনী বন্দৰ আৰু ৰয়েল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অন্যতম। ছিডনী হাৰ্বাৰ দলং আৰু বিশ্ব ঐতিহ্য তালিকাভুক্ত ছিডনী অপেৰা হাউছ পৰ্যটনৰ প্ৰধান আকৰ্ষণ। চেণ্ট্ৰেল ষ্টেচন ছিডনীৰ ৰেল নেটৱৰ্কৰ কেন্দ্ৰবিন্দু আৰু চহৰখনক সেৱা আগবঢ়োৱা মূল যাত্ৰীবাহী বিমানবন্দৰটো হৈছে কিংছফৰ্ড স্মিথ বিমানবন্দৰ, যিটো বিশ্বৰ অন্যতম পুৰণি অহৰহ চলি থকা বিমানবন্দৰ।&lt;ref name=&quot;Sydney Airport overview&quot;&gt;{{cite web |publisher=Sydney Airport |date=2014 |url=http://www.sydneyairport.com.au/corporate/about-us/overview/fact-sheets/overview.aspx |title=Overview |access-date=10 August 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140905042717/http://www.sydneyairport.com.au/corporate/about-us/overview/fact-sheets/overview.aspx |archive-date=5 September 2014 |archivedate=5 September 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140905042717/http://www.sydneyairport.com.au/corporate/about-us/overview/fact-sheets/overview.aspx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:অষ্ট্ৰেলিয়াৰ চহৰ]]</text>
      <sha1>4hv1zj8ikae9k1lsvgvmlniu1jmjo01</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় হস্তমৈথুন মাহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96164</id>
    <revision>
      <id>517346</id>
      <parentid>511489</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:14:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517346</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9317" sha1="gunr3x7zslfxq8k56jrw1wad0mdgh97" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:Description needed. (474528547).jpg|thumb|150px|right|হস্তমৈথুনৰত এজন পুৰুষৰ চিত্ৰ]]
'''ৰাষ্ট্ৰীয় হস্তমৈথুন দিৱস''', '''আন্তৰ্জাতিক হস্তমৈথুন দিৱস''' ({{lang-en|International Masturbation Day}}) হৈছে &quot;হস্তমৈথুন কৰাৰ অধিকাৰ&quot;ক সুৰক্ষিত আৰু উদযাপনৰ বাবে অনুষ্ঠিত হোৱা এক বাৰ্ষিক অনুষ্ঠান।&lt;ref name=&quot;X-Toy&quot;&gt;{{Cite web |url=http://infoweb.newsbank.com/iw-search/we/InfoWeb?p_action=doc&amp;p_topdoc=1&amp;p_docnum=1&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;p_product=AWNB&amp;p_text_direct-0=document_id=(%200EB722E1F24C97F1%20)&amp;p_docid=0EB722E1F24C97F1&amp;p_theme=aggdocs&amp;p_queryname=0EB722E1F24C97F1&amp;f_openurl=yes&amp;p |title=X-Toy Group Fights Bans S.F. Activists Join Battle against 14 States' Restrictions |date=1999-05-08 |access-date=2014-08-27 |publisher=[[Mercury News]] |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210901212941/http://infoweb.newsbank.com/iw-search/we/InfoWeb?p_action=doc&amp;p_topdoc=1&amp;p_docnum=1&amp;p_sort=YMD_date:D&amp;p_product=AWNB&amp;p_text_direct-0=document_id=(%200EB722E1F24C97F1%20)&amp;p_docid=0EB722E1F24C97F1&amp;p_theme=aggdocs&amp;p_queryname=0EB722E1F24C97F1&amp;f_openurl=yes&amp;p |archive-date=2021-09-01 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Wireless Flash News&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.flashnews.com/news/wfn1050523J7930.html|title=National Masturbation Month Reaches Climax On May 28|publisher=Wireless Flash News|date=2005-05-23|access-date=2014-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20130802054952/http://www.flashnews.com/news/wfn1050523J7930.html|archive-date=2013-08-02|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://au.lifestyle.yahoo.com/health/blogs/sexologist/b/17352930/international-masturbation-day/ |title=International Masturbation Day |first=Nikki |last=Goldstein |date=2013-05-28 |access-date=2014-08-27 |publisher=[[Yahoo!|Yahoo! Lifestyle]] |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140904171902/https://au.lifestyle.yahoo.com/health/blogs/sexologist/b/17352930/international-masturbation-day/ |archive-date=September 4, 2014 |archivedate=2014-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140904171902/https://au.lifestyle.yahoo.com/health/blogs/sexologist/b/17352930/international-masturbation-day/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৯৪ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি বিল ক্লিণ্টনে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে যৌন শিক্ষাৰ পাঠ্যক্ৰমৰ অংশ হিচাপে বিষয়টোক গ্ৰহণ কৰাৰ পৰামৰ্শ দিয়াৰ বাবে চাকৰিৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা চাৰ্জন জেনেৰেল জয়চেলিন এলডাৰছৰ সন্মানত চেক্স টয়জ আৰু অন্যান্য কামোদ্দীপক সামগ্ৰীৰ খুচুৰা বিক্ৰেতা প্ৰতিষ্ঠান গুড ভাইব্ৰেচনে এই দিনটো ঘোষণা কৰাৰ পিছত ১৯৯৫ চনৰ ৯ মে’ত প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰীয় হস্তমৈথুন দিৱস পালন কৰা হৈছিল।&lt;ref name=Elders2&gt;[http://articles.latimes.com/1994-12-10/news/mn-7305_1_surgeon-general Clinton Fires Surgeon General Over New Flap]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;smh&quot;&gt;{{cite news |last=Silver |first=Matty |date=April 14, 2015 |title=Make time for yourselves during National Masturbation Month in May |url=http://www.smh.com.au/lifestyle/life/make-time-for-yourselves-during-national-masturbation-month-in-may-20150413-1mjqpo.html |access-date=May 28, 2016 }}&lt;/ref&gt;

ইয়াৰ পিছত আন্তৰ্জাতিক হস্তমৈথুন দিৱসক সম্প্ৰসাৰিত কৰি সমগ্ৰ মে' মাহটোক '''আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় হস্তমৈথুন মাহ''' হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;huff_Mastur_Month&quot;&gt;{{Cite web| url=http://www.huffingtonpost.com/richard-zombeck/get-to-know-yourself-its-_b_3290255.html | title=Get to Know Yourself -- It's Masturbation Month | date = 2013-05-20 | access-date = 2015-09-20 | work =[[The Huffington Post]] |author=Zombeck, Richard }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;National Masturbation Month&quot;&gt;{{cite news |date=2013-05-31 |title=National Masturbation Month |url=http://www.huffingtonpost.com/2013/05/31/national-masturbation-month_n_3361602.html |newspaper=[[The Huffington Post]] |access-date=May 14, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;heavy.com&quot;&gt;{{cite web |url=http://heavy.com/social/2015/05/national-international-masturbation-month-day-best-funny-memes-quotes/ |title=National Masturbation Month: All the Memes You Need to See |author=Sam Prince |date=May 5, 2015 |website=heavy.com |publisher=[[Heavy.com]] |access-date=May 14, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160517020746/http://heavy.com/social/2015/05/national-international-masturbation-month-day-best-funny-memes-quotes/ |archive-date=May 17, 2016 |url-status=dead |archivedate=May 17, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160517020746/http://heavy.com/social/2015/05/national-international-masturbation-month-day-best-funny-memes-quotes/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

==হস্তমৈথুন==
{{মূল|হস্তমৈথুন}}
হস্তমৈথুন হৈছে নিজৰ যৌনাংগক যৌন উত্তেজনা বা অন্যান্য যৌন আনন্দৰ বাবে কৰা যৌন উদ্দীপনা, সাধাৰণতে [[ৰাগমোচন|ৰাগমোচনৰ]] পৰ্যায়লৈকে ই সীমিত।&lt;ref name=&quot;webmd&quot;&gt;{{cite web|first=Jennifer|last=Robinson|url=http://www.webmd.com/sex-relationships/guide/masturbation-guide |title=Masturbation – Is Masturbation Normal or Harmful? Who Masturbates? Why Do People Masturbate? |website=[[WebMD]]|date=4 March 2010 |access-date=17 August 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lehmiller&quot;&gt;{{cite book |vauthors=Lehmiller JJ|title=The Psychology of Human Sexuality|publisher=[[John Wiley &amp; Sons]]|isbn=978-1-119-16470-8|year=2017|page=402|url=https://books.google.com/books?id=ytk5DwAAQBAJ&amp;pg=PT402|quote=Masturbation refers to all solo forms of self-stimulation focusing on the genitals. Masturbation practices vary widely depending upon the individual's body and personal preferences. For instance, masturbation among women may involve manipulation of the clitoris and labia, stimulation of the breasts, or vaginal penetration with a sex toy. [...] Among men, masturbation most frequently involves using one or both hands to stimulate the penis. Of course, men sometimes utilize sex toys too (e.g., masturbation sleeves, butt-plugs, etc.).}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nadal&quot;&gt;{{cite book |vauthors=Nadal KL|title=The SAGE Encyclopedia of Psychology and Gender|publisher=[[SAGE Publishing|SAGE]]|isbn=978-1-4833-8427-6|year=2017|page=1123|url=https://books.google.com/books?id=lVYoDwAAQBAJ&amp;pg=PA1123|quote=Masturbation is the act of touching or otherwise stimulating one's own body, particularly one's genitals, for the purpose of sexual pleasure and/or orgasm. The term is most commonly used to describe solitary masturbation, in which people provide themselves with sexual stimulation while they are physically alone. Mutual masturbation is when two or more people manually stimulate their own body or each other's bodies.}}&lt;/ref&gt; এই উদ্দীপনাত হাত, আঙুলি, দৈনন্দিন ব্যৱহৃত বস্তু, চেক্স টয়জ যেনে ভাইব্ৰেটৰ বা এইবোৰৰ সংমিশ্ৰণৰ সামগ্ৰী জড়িত থাকিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Nadal&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Bruess&quot;&gt;{{cite book |vauthors=Bruess CE, Schroeder E|title=Sexuality Education Theory And Practice|publisher=[[Jones &amp; Bartlett Publishers]]|isbn=978-1-4496-4928-9|year=2013|page=151|url=https://books.google.com/books?id=WWFW6-kkAVoC&amp;pg=PA151}}&lt;/ref&gt; পাৰস্পৰিক হস্তমৈথুন হৈছে যৌন সঙ্গীৰ সৈতে একেলগে কৰা হস্তমৈথুন,&lt;ref name=&quot;Upton&quot;&gt;{{cite book |vauthors=Upton D|title=Nursing &amp; Health Survival Guide: Health Promotion|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-1-317-90617-9|year=2014|page=52|url=https://books.google.com/books?id=VnvJAwAAQBAJ&amp;pg=PA52}}&lt;/ref&gt; আৰু ইয়াৰ ভিতৰত সংগীৰ যৌনাংগক হাতৰ সহায়ত উদ্দীপিত কৰা কাৰ্য আদিও অন্তৰ্ভুক্ত হ'ব পাৰে,&lt;ref name=&quot;Bruess&quot;/&gt; বা ইয়াক অভেদ্য যৌন সম্পৰ্ক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হ'ব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Upton&quot;/&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist}}

[[শ্ৰেণী:দিৱসসমূহ]]
[[শ্ৰেণী:মানৱ যৌনতা]]</text>
      <sha1>gunr3x7zslfxq8k56jrw1wad0mdgh97</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মানি প্লাণ্ট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>98764</id>
    <revision>
      <id>517204</id>
      <parentid>444919</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517204</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7222" sha1="c2fplccpcvp6wm17itlzgwax7nufz05" xml:space="preserve">{{Speciesbox
| image = Epipremnum aureum 31082012.jpg
| genus = এপিপ্ৰেমনাম
| species = অৰেয়াম
| authority = ([[Jean Jules Linden|Linden]] &amp; [[Édouard André|André]]) [[George Sydney Bunting|G.S.Bunting]], 1964
| synonyms_ref ={{r|theplantlist}}
| synonyms =
*''Epipremnum mooreense''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;[[Jean Nadeaud|Nadeaud]], 1899&lt;/small&gt;
*''Pothos aureus''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;Linden &amp; André, 1880&lt;/small&gt;
*''Rhaphidophora aurea''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Linden &amp; André) [[Monroe Roberts Birdsey|Birdsey]], 1963&lt;/small&gt;
*''Scindapsus aureus''&lt;br/&gt;&lt;small&gt;(Linden &amp; André) [[Adolf Engler|Engl.]], 1908&lt;/small&gt;
}}
'''মানি প্লাণ্ট''' বা '''এপিপ্ৰেমনাম অৰেয়াম''' ({{lang-en|''Epipremnum aureum''}}) হৈছে অৰেয়াম পৰিয়ালৰ অন্তৰ্গত আৰাচিয়া প্ৰজাতিৰ এক উদ্ভিদ। ই ফৰাচী পলিনেছিয়াৰ ছ'চাইটি দ্বীপপুঞ্জৰ ম'ৰিয়াৰ স্থানীয় উদ্ভিদ।&lt;ref name=PF&gt;{{Cite web|title=Epipremnum aureum - Plant Finder|url=http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=276360|access-date=2021-05-10|website=www.missouribotanicalgarden.org|archivedate=2021-06-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210613112340/https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=276360|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰজাতিটো নাতিশীতোষ্ণ অঞ্চলত জনপ্ৰিয় গৃহ সজ্জাৰ বাবে ব্যৱহৃত উদ্ভিদ যদিও উত্তৰ দক্ষিণ আফ্ৰিকা,&lt;ref name=&quot;sciencedirect.com&quot;&gt;{{Cite journal|date=2017-03-01|title=Assessing and managing the threat posed by Epipremnum aureum in South Africa|journal=South African Journal of Botany|language=en|volume=109|pages=178–188|doi=10.1016/j.sajb.2016.12.005|issn=0254-6299|doi-access=free|last1=Moodley |first1=D. |last2=Procheş |first2=Ş. |last3=Wilson |first3=J.R.U. }}&lt;/ref&gt; অষ্ট্ৰেলিয়া, দক্ষিণ-পূব এছিয়া, দক্ষিণ এছিয়া, প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় দ্বীপপুঞ্জ আৰু ৱেষ্ট ইণ্ডিজকে ধৰি বিশ্বৰ গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় আৰু উপগ্ৰীষ্মমণ্ডলীয় অৰণ্যতো উপলব্ধ হৈ পৰিছে। কিছুমান ক্ষেত্ৰত এই উদ্ভিদে পৰিৱেশগত ক্ষতিসাধন কৰে।&lt;ref name=&quot;sciencedirect.com&quot;/&gt;

এই উদ্ভিদক ডেভিলছ ভিন বা ডেভিলছ আইভি বুলিও কোৱা হয় কাৰণ ইয়াক হত্যা কৰাটো প্ৰায় অসম্ভৱ আৰু আন্ধাৰত ৰাখিলেও ই সেউজীয়া হৈ থাকে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Meshram, Srivastava|first=Anju, Nidhi|date=Apr–Jun 2014|title=Molecular and physiological role of Epipermnum aureum|journal=[[International Journal of Green Pharmacy]]|volume=8|issue=2|pages=73–76|doi=10.4103/0973-8258.129566}}&lt;/ref&gt; উদ্ভিদ বিক্ৰী কেন্দ্ৰত কেতিয়াবা ভুলকৈ এই উদ্ভিদবিধ ফিল’ডেণ্ড্ৰন, প’থ’ছ বা চিণ্ডাপছাছ বুলি লেবেল লগোৱা থাকে। ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ বহু ঠাইত ইয়াক মানি প্লাণ্ট হিচাপেই জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.livehindustan.com/news/astrology/article1-vastu-tips-for-money-plant--682300.html|title=बरकत के साथ नुकसान भी कर सकता है मनी प्लांट, जानिए कैसे - Hindustan|website=Live Hindustan|access-date=2017-02-10|archivedate=2017-02-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170211080448/http://www.livehindustan.com/news/astrology/article1-vastu-tips-for-money-plant--682300.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.kalerkantho.com/print-edition/a2z/2015/05/04/217633|title=বাৰাণ্ডায় সবুজেৰ মেলা {{!}} কালেৰ কণ্ঠ|last=Kantho|first=Kaler|newspaper=Kalerkantho|access-date=2017-02-10|language=bn}}&lt;/ref&gt; কৃত্ৰিম হৰম’ন পৰিপূৰক অবিহনে ইয়াৰ ফুল খুব কমেইহে হয়; ১৯৬৪ চনত এই উদ্ভিদৰ খেতিৰ সময়ত শেষবাৰৰ বাবে স্বতঃস্ফূৰ্ত ফুল ফুলাৰ এক ৰিপৰ্ট পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boyce |first1=Peter |title=A Review of Epipremnum (Araceae) in Cultivation |url=https://www.aroid.org/gallery/boyce/A%20Review%20of%20Epipremnum%20%28Araceae%29%20in%20cultivation%20-%20%5BAroideana%2027%2C%20199_205%5D%20-%20Boyce%202004.pdf |website=aroid.org |access-date=12 January 2019 |archivedate=24 July 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200724192748/https://www.aroid.org/gallery/boyce/A%20Review%20of%20Epipremnum%20%28Araceae%29%20in%20cultivation%20-%20%5BAroideana%2027%2C%20199_205%5D%20-%20Boyce%202004.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

এই উদ্ভিদবিধে ৰয়েল হৰ্টিকালচাৰেল ছ'চাইটিৰ গাৰ্ডেন মেৰিটৰ বঁটা লাভ কৰিছে।&lt;ref name = RHSPF&gt;{{cite web|title=''Epipremnum aureum''|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/91403/Epipremnum-aureum/Details|publisher=Royal Horticultural Society|access-date=7 June 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | url= https://www.rhs.org.uk/plants/pdfs/agm-lists/agm-ornamentals.pdf | title = AGM Plants - Ornamental | date = July 2017 | page = 35 | publisher = Royal Horticultural Society | access-date = 6 February 2018}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist|30em|refs=
&lt;ref name=&quot;theplantlist&quot;&gt;[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-70476 ''Epipremnum aureum'' (Linden &amp; André) G.S.Bunting] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201128090106/http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-70476 |date=2020-11-28 }}. In: ''The Plant List'' (2013). Version 1.1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190523171514/http://www.theplantlist.org/ |date=2019-05-23 }} [2015-02-28].&lt;/ref&gt;
&lt;!-- unused refs --&gt;
&lt;!--  &lt;ref name=&quot;GRIN&quot;&gt;{{GRIN | access-date = 2017-12-17}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;kew&quot;&gt;''[http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=70476 Epipremnum aureum]''. In: Govaerts, R. (2015). ''World Checklist of Araceae''. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://apps.kew.org/wcsp/ Retrieved 2015-02-28.&lt;/ref&gt;--&gt;
}}

[[শ্ৰেণী:উদ্ভিদজগত]]</text>
      <sha1>c2fplccpcvp6wm17itlzgwax7nufz05</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ল'ৰা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>99209</id>
    <revision>
      <id>517233</id>
      <parentid>429784</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T21:14:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517233</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34716" sha1="ha3yr56a5eizsqzdy06ppxqkn3ln4l3" xml:space="preserve">{{short description|Young male human}}
{{Other uses}}
{{অনুবাদ}}
{{Redirect|Boys}}
{{pp-semi-indef}}
{{pp-move-indef}}
[[চিত্ৰ:Ethtigregch2.jpg|thumb|ইথিওপিয়াৰ টিগ্ৰেৰ ল'ৰা]]
'''ল’ৰা''' এজন ডেকা [[পুৰুষ]] [[মানুহ]]। সাধাৰণতে শিশু বা কিশোৰ-কিশোৰীৰ বাবে এই শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়। পুৰুষ মানুহে যেতিয়া প্ৰাপ্তবয়স্ক বয়সত উপনীত হয়, তেতিয়া তেওঁক সাধাৰণতে [[পুৰুষ]] বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়। 

== সংজ্ঞা, ব্যুৎপত্তি, আৰু ব্যৱহাৰ ==
মেৰিয়াম-ৱেবষ্টাৰ [[অভিধান]] অনুসৰি ল'ৰা হৈছে &quot;জন্মৰ পৰা প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱালৈকে পুৰুষ শিশু।&quot; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/boy|title=Definition of BOY}}&lt;/ref&gt;

&quot;ল'ৰা&quot; শব্দটো মধ্য [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]] boi, boye (&quot;boy, servant&quot;) ৰ পৰা আহিছে, যিটো boy ৰ অন্যান্য [[জাৰ্মান ভাষা|জাৰ্মানি]]ক শব্দৰ সৈতে জড়িত, যথা পূৱ ফ্ৰিজিয়ান boi (&quot;boy, young man&quot;) আৰু পশ্চিম ফ্ৰিজিয়ান boai (&quot;boy&quot;)। যদিও সঠিক ব্যুৎপত্তি অস্পষ্ট, ইংৰাজী আৰু ফ্ৰিজিয়ান ৰূপ সম্ভৱতঃ পূৰ্বৰ এংলো-ফ্ৰিজিয়ান *bō-ja (&quot;সৰু ভাই&quot;)ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, যিটো জাৰ্মাণিক মূল *bō- (&quot;ভাই, পুৰুষৰ সম্পৰ্ক&quot;), প্ৰাত-ভাৰত-ইউৰোপীয় *''bhā-'', *''bhāt-''(&quot;পিতৃ, ভাই&quot;)। &lt;!--[[Flemish language|Flemish]] ''boe'' (&quot;brother&quot;), [please give a reference; I can't find any Dutch dialect that uses &quot;boe&quot; for brother; it means &quot;where&quot; in West (Belgian) Limburgish --&gt;নৰৱেজিয়ান উপভাষিক boa (&quot;ভাই&quot;), আৰু, এটা reduplicated ভিন্নতা *bō-bō- মাধ্যমেৰে, পুৰণি নৰ্চ bófi, [[ডাচ ভাষা|ডাচ]] boef &quot;(অপৰাধী) knave, দুষ্ট&quot;, [[জাৰ্মান ভাষা|জাৰ্মান]] Bube (&quot;knave, দুষ্ট, ল'ৰা&quot;). তদুপৰি এই শব্দটো এংলো-চেক্সন ব্যক্তিগত নাম Bōia ৰ সৈতে জড়িত হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;See:

* [http://www.etymonline.com/index.php?search=boy&amp;searchmode=none Etymology Online] - entry for &quot;boy&quot;
* H. H. Malincrodt, ''Latijn-Nederlands woordenboek'' (Latin-Dutch dictionary)
* ''Webster's Seventh New Collegiate Dictionary''
* {{cite book|first=Carl Darling|last=Buck|author-link=Carl Darling Buck|title=A Dictionary of Selected Synonyms in the Principal Indo-European Languages|location=Chicago|publisher=University of Chicago Press|orig-year=1949|year=1988|isbn=978-0-226-07937-0}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:Napoli,_scugnizzi.jpg|thumb|দুখীয়া নেপলিটান ল’ৰা-ছোৱালী]]&lt;!--Do not remove the following image without a consensus to do so. The matter has been discussed at length on the talk page. --&gt;
[[চিত্ৰ:African_boy_transporting_fodder_by_bicycle_edit.jpg|alt=African boy transporting fodder|thumb|220x220px|তাঞ্জানিয়াৰ ল'ৰাটোৱে পশুখাদ্য পৰিবহণ কৰি আছে]]

=== নিৰ্দিষ্ট ব্যৱহাৰ ===

==== জাতি ====
ঐতিহাসিকভাৱে [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ|আমেৰিকা]] আৰু [[দক্ষিণ আফ্ৰিকা]]ত &quot;ল'ৰা&quot; ঘৰুৱা মানুহৰ বাবে &quot;নিৰপেক্ষ&quot; শব্দই নহয়, কৃষ্ণাংগ পুৰুষৰ প্ৰতিও এটা অৱজ্ঞাসূচক শব্দ আছিল; শব্দটোৱে এটা অধীনস্থ মৰ্যাদাক বুজাইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://harvardlpr.com/2011/12/21/court-finally-says-boy-comments-are-racist/|title=Court finally says 'boy' comments are racist|last=Corriher|first=Billy|date=2011-12-21|website=Harvard Law and Policy Review|access-date=2017-07-18}}{{Dead link|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.theroot.com/when-boy-is-not-a-racist-remark-1790880694|title=When 'Boy' Is Not a Racist Remark|last=Ifill|first=Sherrilyn A.|date=24 August 2010|work=The Root|access-date=2017-07-18|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=http://ac360.blogs.cnn.com/2008/04/15/understanding-why-you-dont-call-a-black-man-a-boy/|title=Understanding why you don't call a black man a boy|last=Martin|first=Roland S.|date=15 April 2008|website=CNN.com|access-date=2017-07-18|archive-date=2022-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525032022/https://ac360.blogs.cnn.com/2008/04/15/understanding-why-you-dont-call-a-black-man-a-boy/|url-status=dead|archivedate=2022-05-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220525032022/https://ac360.blogs.cnn.com/2008/04/15/understanding-why-you-dont-call-a-black-man-a-boy/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://newsone.com/2282554/chris-christie-boy/|title=Racist Or Not? Gov. Chris Christie Calls Black Man 'Boy' In Town Hall [VIDEO]|date=2013-03-16|work=News One|access-date=2017-07-18|language=en-US}}&lt;/ref&gt; টমাছ ব্ৰাঞ্চ, এজন প্ৰাথমিক আফ্ৰিকান-আমেৰিকান চেভেনথ-ডে এডভেণ্টিষ্ট মিছনেৰী নিয়াছালেণ্ড (মালাউই)ত স্থানীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক &quot;ল'ৰা&quot; বুলি উল্লেখ কৰিছিল:{{quotation|আমাৰ বৰ্তমানৰ বহু ল’ৰাক বহু আগতেই ইয়াত থকা কিছুমানৰ পৰা একেবাৰে পৃথক বুলি আমি বিচাৰ কৰোঁ যে যিসকলৰ বিয়া হৈছে তেওঁলোকৰ লগত ইয়াত পত্নী আছে, আৰু নিজৰ ঘৰ নিজে নিৰ্মাণ কৰে, আৰু সকলোৱে নিজৰ ঘৰ বনোৱাত ব্যস্ত বাগিচা। মই সকলো ল’ৰাক কৈছো যে যদি তেওঁলোকে ইয়াত থাকি শিকিব বিচাৰে তেন্তে যিবোৰৰ পত্নী আছিল সেইবোৰে আনিব লাগিব।&lt;ref&gt;{{Cite journal
 | last = Branch
 | first = Thomas H.
 | title = British Central Africa
 | journal = Review and Herald
 | volume = 84
 | issue = 1
 | page = 18
 | publisher = Review and Herald Publishing Association
 | location = Washington, D.C.
 | date = January 3, 1907
 | url = http://docs.adventistarchives.org/docs/RH/RH19070103-V84-01__B.pdf?q=docs/RH/RH19070103-V84-01__B.pdf
 | access-date = May 5, 2015
 | archivedate = May 5, 2015
 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150505181320/http://docs.adventistarchives.org/docs/RH/RH19070103-V84-01__B.pdf?q=docs/RH/RH19070103-V84-01__B.pdf
 | deadurl = yes
 }}&lt;/ref&gt;}}নিউ জাৰ্ছিৰ গৱৰ্ণৰ [[ক্ৰীছ ক্ৰীষ্টি]] আৰু [[কেণ্টাকি]]ৰ প্ৰাক্তন কংগ্ৰেছী [[জিঅফ ডেভিছ]]কে ধৰি একাধিক ৰাজনীতিবিদক এজন কৃষ্ণাংগ লোকক “ল’ৰা” বুলি উল্লেখ কৰাৰ বাবে ৰাজহুৱাভাৱে সমালোচনা কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

২০১৭ চনত ফ্লয়ড মেৱেদাৰ জুনিয়ৰ আৰু কন’ৰ মেকগ্ৰেগৰৰ মাজত বক্সিং বাউটৰ প্ৰচাৰৰ বাবে অনুষ্ঠিত হোৱা এক অনুষ্ঠানৰ সময়ত কন’ৰ মেকগ্ৰেগৰে প্ৰথমজনক কয় যে ''“ল’ৰাই মোৰ বাবে নাচিব”''।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/2017/jul/15/mayweather-accuses-mcgregor-of-racism-and-uses-homophobic-slur|title=Floyd Mayweather accuses Conor McGregor of racism and uses homophobic slur|date=2017-07-15|work=The Guardian|access-date=2017-07-18|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt; এই মন্তব্যৰ ফলত মেৱেদাৰ আৰু আন্দ্ৰে ৱাৰ্ডকে ধৰি কেইবাজনো বক্সাৰৰ লগতে একাধিক মন্তব্যকাৰীয়ে মেকগ্ৰেগৰক বৰ্ণবাদৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে।&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://bleacherreport.com/articles/2721466-andre-ward-doesnt-like-conor-mcgregor-calling-floyd-mayweather-boy|title=Andre Ward Doesn't Like Conor McGregor Calling Floyd Mayweather 'Boy'|last=Chiari|first=Mike|date=13 July 2017|work=Bleacher Report|access-date=2017-07-18|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://thegrapevine.theroot.com/yes-conor-mcgregor-is-a-racist-1796876545|title=Yes, Conor McGregor Is a Racist|last=Callahan|first=Yesha|date=13 June 2017|work=The Root|access-date=2017-07-18|language=en-US|archivedate=2017-07-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718220713/http://thegrapevine.theroot.com/yes-conor-mcgregor-is-a-racist-1796876545|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.salon.com/2017/07/14/conor-mcgregor-racist/|title=Conor McGregor denies being a racist with racist statement|last=Bell|first=Gabriel|date=14 July 2017|website=Salon|access-date=2017-07-18}}&lt;/ref&gt;

== জীৱবিজ্ঞান ==

=== লিংগ নিৰ্ণয় ===
[[চিত্ৰ:Human_X_and_Y_chromosomes_and_their_role_in_determining_the_sex_of_the_child.svg|thumb|এই ছবিখনত শিশুৰ লিংগ নিৰ্ণয় কৰাত ক্ৰম’জমৰ ভূমিকা দেখুওৱা হৈছে, আচলতে পুৰুষেহে শিশুৰ লিংগ নিৰ্ণয় কৰে, মহিলাগৰাকীৰ দুটা XX ক্ৰম’জম থাকে, আৰু পুৰুষৰ দুটা XY ক্ৰম’জম থাকে, যদি X ক্ৰম’জম থাকে পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰধান, শিশুৰ ক্ৰম’জম XX হ’ব, আৰু ইয়াৰ লিংগ মহিলা হ’ব। আৰু যদি Y ক্ৰম’জম প্ৰধান হয় তেন্তে শিশুৰ ক্ৰম’জম XY হ’ব, যাৰ লিংগ পুৰুষ]]
নিষেচনৰ সময়ত মানুহৰ [[লিংগ]] নিৰ্ণয় কৰা হয় যেতিয়া জাইগ’টৰ জিনীয় লিংগ X বা Y ক্ৰম’জম থকা শুক্ৰাণু কোষৰ দ্বাৰা আৰম্ভ কৰা হয়। যদি এই শুক্ৰাণু কোষত X ক্ৰম’জম থাকে তেন্তে ই ডিম্বাশয়ৰ X ক্ৰম’জমৰ লগত মিলিব আৰু এজনী [[ছোৱালী]]ৰ বিকাশ হ’ব। আৰু Y ক্ৰম’জম কঢ়িয়াই অনা শুক্ৰাণু কোষৰ ফলত XY সংমিশ্ৰণ ঘটে, তেতিয়া এজন '''ল’ৰা'''ৰ বিকাশ ঘটে।{{sfn|Fauci|Braunwald|Kasper|Hauser|2008|pp=2339-2346}}

=== গৰ্ভত বিকাশ আৰু যৌনাংগ ===
[[চিত্ৰ:Kids_at_Play_-_Lake_Sevan_-_Armenia_(19045150673).jpg|thumb|[[আৰ্মেনিয়া|আৰ্মেনিয়াৰ]] ল’ৰাবোৰে খেলি আছে]]
[[চিত্ৰ:Rural_Boys.jpg|alt=bangladeshi boys|left|thumb|180x180px|[[বাংলাদেশ]]ৰ ল'ৰা গছত বহি আছে। ]]
গৰ্ভাৱস্থাৰ ছয়ৰ পৰা সাত সপ্তাহত পুৰুষ ভ্ৰূণত &quot;[[ক্ৰম'জমীয় বিশংগতি|Y ক্ৰম'জম]]ত এটা জিনৰ প্ৰকাশে পৰিৱৰ্তন ঘটায় যাৰ ফলত [[অণ্ডকোষ]]ৰ বিকাশ ঘটে।&quot; গৰ্ভাৱস্থাৰ প্ৰায় ন সপ্তাহত পুৰুষ ভ্ৰূণৰ দ্বাৰা [[টেষ্টষ্টেৰন]] উৎপাদনৰ ফলত পুৰুষৰ প্ৰজনন তন্ত্ৰৰ বিকাশ ঘটে।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK222286/|title=Sex Begins in the Womb|author=Institute of Medicine (US) Committee on Understanding the Biology of Sex and Gender Differences|editor-first1=Theresa M.|editor-last1=Wizemann|editor-first2=Mary-Lou|editor-last2=Pardue|date=November 28, 2001|publisher=National Academies Press (US)|via=www.ncbi.nlm.nih.gov}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:School_pupil_of_Darumawang_El._school_(7414531682).jpg|thumb|[[ফিলিপাইন]]ৰ ল'ৰা]]
পুৰুষৰ প্ৰজনন তন্ত্ৰত বাহ্যিক আৰু অভ্যন্তৰীণ দুয়োটা অংগ অন্তৰ্ভুক্ত। বাহ্যিক অংগসমূহৰ ভিতৰত লিংগ, অণ্ডকোষ, আৰু অণ্ডকোষ (বা testes) আদি অন্তৰ্ভুক্ত। [[মানৱ উপস্থ|লিংগ]] হৈছে স্পঞ্জৰ দৰে কলাৰে ভৰা এটা নলাকাৰ অংগ। ই হৈছে ল’ৰাই প্ৰস্ৰাৱ বাহিৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা অংগ। কিছুমান ল’ৰাৰ লিংগৰ আগৰ ছাল [[চুন্নত]] নামেৰে জনাজাত প্ৰক্ৰিয়াৰে আঁতৰাই পেলোৱা হয়। অণ্ডকোষ হৈছে লিংগৰ পিছফালে থকা ছালৰ এটা ঢিলা মোনা য’ত অণ্ডকোষ থাকে। অণ্ডকোষ হৈছে অণ্ডকোষ আকৃতিৰ গনাড। এজন ল’ৰাৰ সাধাৰণতে দুটা অণ্ডকোষ থাকে। পুৰুষৰ অভ্যন্তৰীণ প্ৰজনন অংগসমূহৰ ভিতৰত ভেছ ডিফেৰেন্স, স্খলন নলী, মূত্ৰনলী, বীৰ্য্যৰ ভেচিকল আৰু প্ৰষ্টেট গ্ৰন্থি আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;clevelandclinic1&quot;&gt;{{cite web|url=https://my.clevelandclinic.org/health/articles/9117-male-reproductive-system|title=Male Reproductive System Information|website=Cleveland Clinic}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;webmd1&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.webmd.com/sex-relationships/guide/male-reproductive-system|title=The Male Reproductive System|website=WebMD}}&lt;/ref&gt;

=== শাৰীৰিক পৰিপক্বতা ===
যৌৱনকাল হ’ল শিশুৰ শৰীৰ পৰিপক্ব হৈ [[প্ৰজনন]] কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা প্ৰাপ্তবয়স্ক শৰীৰলৈ পৰিণত হোৱা প্ৰক্ৰিয়া। গড়ে ল’ৰাৰ যৌৱনকাল ১১–১২ বছৰ বয়সত আৰু ১৬–১৭ বছৰ বয়সত সম্পূৰ্ণ যৌৱনকাল আৰম্ভ হয়।&lt;ref name=&quot;Kail&quot;&gt;{{cite book|last=Kail|first=RV|author2=Cavanaugh JC|title=Human Development: A Lifespan View|isbn=978-0-495-60037-4|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2010|page=296|edition=5th|url=https://books.google.com/books?id=E-n5E7oyCgoC&amp;pg=PA296}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Phillips&quot;&gt;{{cite book|author=D. C. Phillips|title=Encyclopedia of Educational Theory and Philosophy|isbn=978-1-4833-6475-9|publisher=[[SAGE Publications]]|year=2014|pages=18–19|url=https://books.google.com/books?id=84StBAAAQBAJ&amp;pg=PA18|quote=On average, the onset of puberty is about 18 months earlier for girls (usually starting around the age of 10 or 11 and lasting until they are 15 to 17) than for boys (who usually begin puberty at about the age of 11 to 12 and complete it by the age of 16 to 17, on average).}}&lt;/ref&gt;

ল’ৰাৰ যৌৱনকাল আৰম্ভ হয় অণ্ডকোষ আৰু অণ্ডকোষ বৃদ্ধিৰ পৰা। [[লিংগ]]ৰ আকাৰো বাঢ়ে, আৰু ল’ৰাৰ গুহ্যদ্বাৰৰ চুলি গঢ় লৈ উঠে। এজন ল’ৰাৰ অণ্ডকোষেও [[শুক্ৰাণু]] তৈয়াৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। শুক্ৰাণু আৰু অন্যান্য তৰল পদাৰ্থ থকা [[বীৰ্য]] মুক্ত হোৱাক বীৰ্য্য স্খলন বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;hopkinsmedicine1&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/puberty-adolescent-male|title=Puberty: Adolescent Male &amp;#124; Johns Hopkins Medicine|publisher=Hopkinsmedicine.org|access-date=2020-02-27}}&lt;/ref&gt; যৌৱনকালত ল’ৰাৰ উঠা লিংগটোৱে বীৰ্য স্খলন কৰি [[মহিলা]]ক গৰ্ভধাৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈ উঠে।&lt;ref name=&quot;clevelandclinic1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;webmd1&quot; /&gt; এজন ল’ৰাৰ প্ৰথম স্খলন তেওঁৰ বিকাশৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাইলৰ খুঁটি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.health24.com/Lifestyle/Teen/Your-body/Male-puberty-milestones-20120721|title=Male puberty milestones|publisher=Health24|access-date=2020-02-27}}&lt;/ref&gt; গড়ে ল’ৰাৰ প্ৰথম স্খলন ১৩ বছৰ বয়সত হয়।&lt;ref name=&quot;Jorgensen &amp; Keiding&quot;&gt;(Jorgensen &amp; Keiding 1991).&lt;/ref&gt; [[টোপনি]]ৰ সময়ত কেতিয়াবা বীৰ্যপাত হয়; এই পৰিঘটনাক নিশাৰ নিৰ্গমন বুলি জনা যায়।&lt;ref name=&quot;hopkinsmedicine1&quot; /&gt;

ল’ৰা এজনে যৌৱনকালত উপনীত হ’লে টেষ্টষ্টেৰনে গৌণ লিংগ বৈশিষ্ট্যৰ বিকাশৰ সূচনা কৰে। ল’ৰাৰ পেশীৰ আকাৰ আৰু ভৰ বাঢ়ি যায়, মাতটো গভীৰ হয়, হাড় দীঘল হয়, মুখ আৰু শৰীৰৰ আকৃতি সলনি হয়।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot;&gt;{{cite book|vauthors=Bjorklund DF, Blasi CH|title=Child and Adolescent Development: An Integrated Approach|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-1133168379|year=2011|pages=152–153|url=https://books.google.com/books?id=ZTQIAAAAQBAJ&amp;pg=PA152}}&lt;/ref&gt; যৌৱনকালত অণ্ডকোষৰ পৰা টেষ্টষ্টেৰন নিঃসৰণ বৃদ্ধিৰ ফলত পুৰুষৰ গৌণ যৌন বৈশিষ্ট্য প্ৰকাশ পায়।{{sfn|Van de Graaff|Fox|1989|p=933-4}} পুৰুষৰ গৌণ লিংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ভিতৰত আছে:
[[চিত্ৰ:Plantel_Riodike_FC_2015.jpg|thumb|[[উৰুগুৱে]]ৰ কিশোৰ ল’ৰা]]

* বাহুৰ তলৰ, পেট, বুকু, গুহ্যদ্বাৰৰ চুলিকে ধৰি শৰীৰৰ চুলিৰ বৃদ্ধি।&lt;ref name=&quot;Pack&quot;&gt;{{cite book|vauthors=Pack PE|title=CliffsNotes AP Biology, 5th Edition|publisher=[[Houghton Mifflin Harcourt]]|isbn=978-0544784178|year=2016|page=219|url=https://books.google.com/books?id=GsalDAAAQBAJ&amp;pg=PA219}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;
* [[দাড়ি|মুখৰ চুলি]]ৰ বৃদ্ধি।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;
* লেৰিংছ (আদমৰ আপেল) বৃদ্ধি আৰু মাত গভীৰ হোৱা।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.hartnell.edu/faculty/asteinhardt/mywebs/sexual_reproduction.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20090208223522/http://www.hartnell.edu/faculty/asteinhardt/mywebs/sexual_reproduction.htm|url-status=dead|title=Help is here!|archive-date=February 8, 2009|website=hartnell.edu}}&lt;/ref&gt;
* বৃদ্ধি পোৱা উচ্চতা; প্ৰাপ্তবয়স্ক মতাবোৰ গড়ে প্ৰাপ্তবয়স্ক মাইকীবোৰতকৈ ওখ।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;
* মূৰৰ খুলি আৰু হাড়ৰ গঠন গধুৰ।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;
* [[পেশী]]ৰ [[ভৰ]] আৰু [[শক্তি]] বৃদ্ধি।&lt;ref name=&quot;Bjorklund&quot; /&gt;
* [[কান্ধ]] আৰু [[বুকু]] বহল হোৱা; কান্ধবোৰ নিতম্বতকৈ বহল।&lt;ref name=&quot;secondary&quot;&gt;{{cite web|url=http://www2.hu-berlin.de/sexology/ATLAS_EN/html/secondary_characteristics.html|title=Secondary Characteristics|work=hu-berlin.de|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927075821/http://www2.hu-berlin.de/sexology/ATLAS_EN/html/secondary_characteristics.html|archive-date=2011-09-27|access-date=2023-10-15|archivedate=2011-09-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110927075821/http://www2.hu-berlin.de/sexology/ATLAS_EN/html/secondary_characteristics.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* তেল আৰু ঘামগ্ৰন্থিৰ নিঃসৰণ বৃদ্ধি।&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot; /&gt;

== লিংগ নীতি ==
লিংগ নীতি-নিয়মক অৱজ্ঞা কৰা ল’ৰাবোৰে নিৰ্যাতনৰ অধিক আশংকাৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে, আৰু লিংগ অনুকূল সমনীয়াতকৈ অধিক হতাশাৰ সন্মুখীন হ’ব পাৰে, লগতে পিতৃ-মাতৃ আৰু সমনীয়াৰ পৰা সামাজিক কলংকও হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Bridges|first1=Dori|date=24 April 2019|title=Parents more uncomfortable with gender-nonconforming behaviors in boys, study finds|publisher=PsyPost|url=https://www.psypost.org/2019/04/parents-more-uncomfortable-with-gender-nonconforming-behaviors-in-boys-study-finds-53540|access-date=19 August 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Gender Nonconforming Children, Particularly Boys, Are Less Popular With Peers|url=https://goodmenproject.com/featured-content/gender-nonconforming-children-particularly-boys-are-less-popular-with-peers-lbkr/|access-date=19 August 2020|website=The Good Men Project|date=20 January 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Roberts|first1=Andrea|last2=Rosario|first2=Margaret|last3=Slopen|first3=Natalie|last4=Calzo|first4=Jeren|date=2012|title=Childhood Gender Nonconformity, Bullying Victimization, and Depressive Symptoms Across Adolescence and Early Adulthood: An 11-Year Longitudinal Study|url=https://jaacap.org/article/S0890-8567(12)00872-6/fulltext|journal=Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry|volume=52|issue=2|pages=143–152|doi=10.1016/j.jaac.2012.11.006|pmid=23357441|pmc=3635805|access-date=19 August 2020}}&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ প্ৰতি লিংগ পুলিচিঙৰ ফলত প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত মদ্যপান, উদ্বেগ, আৰু হতাশাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Bauermeister|first1=José A.|last2=Connochie|first2=Daniel|last3=Jadwin-Cakmak|first3=Laura|last4=Meanley|first4=Steven|date=May 2017|title=Gender Policing During Childhood and the Psychological Well-Being of Young Adult Sexual Minority Men in the United States|journal=American Journal of Men's Health|volume=11|issue=3|pages=693–701|doi=10.1177/1557988316680938|issn=1557-9883|pmc=5393921|pmid=27903954}}&lt;/ref&gt;

কিছুমান সংস্কৃতিত পুৰুষ সন্তান (ল’ৰা)ৰ জন্মক সমৃদ্ধিশালী বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Selecting Boys Over Girls Is A Trend In More And More Countries|url=https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2015/08/26/434616512/selecting-boys-over-girls-is-a-trend-in-more-and-more-countries|access-date=2021-05-14|website=NPR.org|date=26 August 2015|language=en|last1=Brink|first1=Susan}}&lt;/ref&gt;

== ল’ৰা আৰু শিশু শ্ৰমিক ==
[[ছোৱালী]]ৰ তুলনাত বিশ্বজুৰি ল’ৰাই বেছিভাগ [[শিশু শ্ৰম]] কৰে; ৮.৮ কোটি শিশু শ্ৰমিক ল’ৰা আৰু ৬৪ নিযুত ছোৱালী। ল’ৰাবোৰো বিপজ্জনক শিশু শ্ৰমৰ প্ৰাথমিক বলি হয়। মূলতঃ কৃষি, নিৰ্মাণ আৰু খনন খণ্ডত কৰ্মৰত। ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১৬ চনৰ ভিতৰত [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ|আমেৰিকা]]ত চাকৰিত [[মৃত্যু]] হোৱা লোকৰ প্ৰায় ৮৭ শতাংশও ল’ৰা শ্ৰমিক।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Child Labor Facts and Statistics about Child Labor Around The World - Compassion International|url=https://www.compassion.com/poverty/child-labor-quick-facts.htm|access-date=2021-05-26|website=www.compassion.com}}&lt;/ref&gt;
[[চিত্ৰ:1912_Lawrence_Textile_Strike_3.jpg|thumb|বস্ত্ৰ কলত কাম কৰা ল'ৰা মেছাচুচেটছ, ১৯১২]]
ল’ৰাক [[শিক্ষা|পঢ়া-শুনা]] আৰু [[গণিত]]ৰ মৌলিক দক্ষতা দিয়া হয় আৰু তাৰ পিছত [[পৰিয়াল]]ৰ [[মুদ্ৰা|আৰ্থিক]] বোজা লাঘৱ কৰাৰ স্বাৰ্থত পিতৃৰ পেছাত আগবাঢ়িবলৈ বাধ্য কৰা হয়। [[দৰিদ্ৰতা|দৰিদ্ৰ]] দেশৰ গ্ৰাম্য জনগোষ্ঠীয়ে ছোৱালীতকৈ ল’ৰাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়াৰ অন্যতম মূল কাৰণ। ইয়াৰ বিপৰীতে [[ভাৰত]]ত ছোৱালীৰ তুলনাত সাধাৰণতে ল’ৰাক পছন্দ কৰা হয় যদিও দত্তক লোৱা শিশুৰ অধিকাংশই ছোৱালী।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=10 Basic Facts about Child Labor Globally – stopchildlabor|url=https://stopchildlabor.org/?p=4504|access-date=2021-05-26|website=stopchildlabor.org|date=16 July 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=June 12, 2018|title=World Day Against Child Labour: 152 million children are forced to work for a living|url=https://www.indiatoday.in/fyi/story/world-day-against-child-labour-over-152-million-children-are-forced-to-work-for-a-living-1258140-2018-06-12|access-date=2021-05-26|website=India Today|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2016-07-11|title=The number of Children available for adoption is less than 1/4th the demand despite the simplification in adoption process|url=https://factly.in/number-children-available-adoption-less-14th-demand-despite-simplification-adoption-process/|access-date=2021-05-26|website=FACTLY|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== লগতে চাওক ==

* [[ল'ৰা বেণ্ড]]
* [[শ্বোনেন মাংগা]]

== তথ্য সূত্ৰ ==
{{reflist}}

== অধিক পঢ়ক ==

* {{cite journal|last=এলেন|first=এডৱাৰ্ড এ.|title=ভিক্টোৰিয়ান ইংলেণ্ডৰ আৰম্ভণিৰ পাব্লিক স্কুল এলিটছ: ১৮২৫ চনৰ পৰা ১৮৫০ চনলৈকে হেৰ' আৰু মাৰ্চেণ্ট টেইলাৰ্ছ স্কুলত থকা বয়ছ|journal=জাৰ্নেল অৱ ব্ৰিটিছ ষ্টাডিজ|volume=২১|issue=২|year=১৯৮২|pages=৮৭–১১৭|doi=10.1086/385791|s2cid=144610133}}
* {{cite book|last1=Baggerman|first1=Arianne|author-link1=Arianne Baggerman|first2=Rudolf|last2=Dekker|author-link2=Rudolf Dekker|title=Child of the Enlightenment: Revolutionary Europe Reflected in a Boyhood Diary|year=2009|isbn=9789004273641}}
* {{cite book|editor-last=Clement|editor-first=Priscilla Ferguson|editor2-first=Jacqueline S.|editor2-last=Reinier|title=Boyhood in America: an encyclopedia|others=2 vol|publisher=ABC-CLIO|year=2001|isbn=978-1-57607-215-8}}
* {{cite book|title=Harrison's Principles of Internal Medicine|last1=Fauci|first1=Anthony S.|publisher=McGraw-Hill Medical|year=2008|isbn=9780071466332|pages=2339–2346|edition=17th|last2=Braunwald|first2=Eugene|last3=Kasper|first3=Dennis L.|last4=Hauser|first4=Stephen L.|last5=Longo|first5=Dan L.|last6=Jameson|first6=J. Larry|last7=Loscalzo|first7=Joseph}}
* {{cite book|last=Giese|first=Rachel|title=Boys: What it Means to Become a Man|publisher=Seal Press|year=2018|isbn=9781443442916}}
* {{cite book|last=Hunt|first=Peter|title=International companion encyclopedia of children's literature|publisher=Routledge|year=2004|isbn=9780415290531}}
* {{cite book|last=Illick|first=Joseph E.|title=American childhoods|year=2005|isbn=9780812236590}}
* {{cite journal|last=Killian|first=Caitlin|title=Covered girls and savage boys: Representations of Muslim youth in France|journal=Journal of Social and Ecological Boundaries|volume=3|issue=1|year=2007|pages=69–90}}
* {{cite journal|last1=Kugler|first1=Adriana D.|first2=Santosh|last2=Kumar|title=Preference for boys, family size, and educational attainment in India|journal=[[Demography (journal)|Demography]]|volume=54|issue=3|year=2017|pages=835–859|doi=10.1007/s13524-017-0575-1|pmid=28484996|pmc=5486858|doi-access=free}}
* {{cite journal|last=Liu|first=Fengshu|title=Boys as only‐children and girls as only‐children—parental gendered expectations of the only‐child in the nuclear Chinese family in present‐day China|journal=Gender and Education|volume=18|issue=5|year=2006|pages=491–505|doi=10.1080/09540250600881626|s2cid=144525986}}
* {{cite journal|last=Macleod|first=David I.|title=Act Your Age: Boyhood, Adolescence and the Rise of the Boy Scouts of America|journal=[[Journal of Social History]]|volume=16|issue=2|year=1982|pages=3–20|doi=10.1353/jsh/16.2.3}}
* {{cite book|last=Mintz|first=Steven|title=Huck's raft: A history of American childhood|url=https://archive.org/details/hucksrafthistory00mint_0|url-access=registration|publisher=Harvard UP|year=2004|isbn=9780674015081}}
* {{cite book|last=Naka|first=Kansuke|title=The Silver Spoon: Memoir of a Boyhood in Japan|publisher=Stone Bridge Press|year=2015|isbn=9781611720198}}
* {{cite journal|last=Plafker|first=Ted|title=Sex selection in China sees 117 boys born for every 100 girls|journal=[[The BMJ]]|volume=324|issue=7348|year=2002|page=1233|doi=10.1136/bmj.324.7348.1233/a|pmid=12028966|pmc=1123206}}
* {{cite book|editor-last=Powell|editor-first=Sacha|editor2-first=Kate|editor2-last=Smith|title=An introduction to early childhood studies|publisher=Sage|year=2017|isbn=9781526417480}}
* {{cite book|last=Rose|first=Clare|title=Making, selling and wearing boys' clothes in late-Victorian England|publisher=Routledge|year=2016|isbn=9781138261860}}
* {{cite journal|last=Theriault|first=Daniel|title=A Socio-Historical Overview of Black Youth Development in the United States for Leisure Studies|journal=International Journal of the Sociology of Leisure|volume=1|issue=2|year=2018|pages=197–213|doi=10.1007/s41978-018-0013-y|s2cid=158309254|doi-access=free}}
* {{cite book|last1=Van de Graaff|first1=Kent M.|last2=Fox|first2=Stuart Ira|title=Concepts of Human Anatomy and Physiology|date=1989|publisher=William C. Brown Publishers|location=Dubuque, Iowa|isbn=0697056759|url=https://archive.org/details/conceptsofhumana00vand}}
* {{cite journal|last=Wainman|first=Ruth|title='Engineering for Boys': Meccano and the Shaping of a Technical Vision of Boyhood in Twentieth-Century Britain|journal=Cultural and Social History|volume=14|issue=3|year=2017|pages=381–396|doi=10.1080/14780038.2017.1314581|s2cid=164528642}}
* {{cite journal|last=Wolff|first=Larry|title=The Boys Are Pickpockets, and the Girl Is a Prostitute&quot;: Gender and Juvenile Criminality in Early Victorian England from Oliver Twist to London Labour|journal=New Literary History|volume=27|issue=2|year=1996|pages=227–249|doi=10.1353/nlh.1996.0029|jstor=20057349|s2cid=162188050}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==

* {{commons category-inline}}
* {{Wikiquote-inline}}
* {{Wiktionary-inline}}
* [https://web.archive.org/web/20060501135951/http://www.boyhoodstudies.com/ Boyhood Studies], website and journal for the study of boys
* [http://members.tripod.com/~histclo/ Historical Boys' Clothing] 
{{Authority control}}{{পৰিয়াল}}
[[শ্ৰেণী:পৰিয়াল]]
[[শ্ৰেণী:পুৰুষ]]</text>
      <sha1>ha3yr56a5eizsqzdy06ppxqkn3ln4l3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাংলাদেশৰ ভাষাসমূহ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>99371</id>
    <revision>
      <id>517123</id>
      <parentid>443643</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:33:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517123</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18091" sha1="d5j8v8hohrhpnpw0kp1oi8rc2hxsbnr" xml:space="preserve">{{Languages of
| country = বাংলাদেশ
| official = [[বাংলা ভাষা|বাংলা]]
| vernacular = বাংলা
| national = বাংলা 
| regional = বাংলা উপভাষা,  (আঞ্চলিক ভাষা: [[চাঁটগাঁইয়া ভাষা|চিটাইঙ্গা]], [[ছিলঠীয়া ভাষা|ছিলেটী]]); [[চাকমা ভাষা|চাকমা]]
| immigrant = [[ভোজপুৰী ভাষা|বিহাৰী]], বাৰ্মীজ, ৰোহিঙ্গা, [[উৰ্দু ভাষা|উৰ্দু]]
| keyboard = বাংলা জাতীয় লেআউট
| keyboard image = [[চিত্ৰ:Bangladesh National Keyboard Layout.svg|200px]]
| sign = 
| image =Linguistic map of Bangladesh in Bengali.svg
| caption =
|unofficial=|image size=350px|minority=বাৰ্মীজ, [[বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী ভাষা|বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী]], [[চাকমা ভাষা|চাকমা]], ঢাকাইয়া উৰ্দু, [[হাজং ভাষা|হাজং]], [[তাঞ্চঙীয়া ভাষা|তঞ্চঙ্গ্যা]], সাদৰি, হিন্দী-উৰ্দু, খাচী, কোডা, মুণ্ডাৰী, জয়ন্তীয়া, [[চাঁওতালি ভাষা|চাঁওতালি]], ওৱাৰ-জয়ন্তিয়া, কুৰুখ, চাউৰীয়া পাহাৰী, আটং, চাক, কুকি-চীন, শো, বম, ফালাম, হাকা, খুমি, [[কোচ ভাষা|কোচ]], [[গাৰো ভাষা|গাৰো]], মেগাম, [[মৈতৈ ভাষা|মৈতৈ]], [[ককবৰক ভাষা|ককবৰক]], [[মিজো ভাষা|মিজো]], ম্ৰো, পাংখুয়া, মাৰমা
}}
{| class=&quot;wikitable&quot; align=&quot;right&quot;
|+'''২০২২ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি বাংলাদেশৰ ভাষিক বৈচিত্ৰ্য''' &lt;ref name=&quot;bbs.gov.bd&quot;&gt;http://www.bbs.gov.bd › site › page
Population-and-Housing-Census - বাংলাদেশ পৰিসংখ্যান ব্যুৰো&lt;/ref&gt;
! ভাষা
! জনসংখ্যা
|-
|[[বঙালী ভাষা|বাংলা]]
|১৬৩,৫০৭,০২৯ জন
|-
|অন্যান্য 
|১,৬৫১,৫৮৭ জন
|-
|মুঠ
|১৬৫,১৫৮,৬১৬ জন
|}
বাংলাদেশৰ সংবিধানৰ তৃতীয় অনুচ্ছেদ অনুসৰি বাংলাদেশৰ জাতীয় ভাষা আৰু চৰকাৰী ভাষা [[বঙালী ভাষা|বাংলা]]। &lt;ref name=&quot;bdlaws.minlaw.gov.bd&quot;&gt;{{Cite web|url=http://bdlaws.minlaw.gov.bd/act-details-367.html|title=The Constitution of the People's Republic of Bangladesh|work=Ministry of Law, Justice and Parliamentary Affairs|accessdate=2019-04-25|archivedate=2019-11-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191110101626/http://bdlaws.minlaw.gov.bd/act-details-367.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; প্ৰায় ৯৯% বাংলাদেশীয়ে [[মাতৃভাষা|প্ৰথম ভাষা]] হিচাপে [[বঙালী ভাষা|বাংলা ভাষা]] কয়। &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Faquire|first1=A.B.M. Razaul Karim|date=December 2010|title=Language Situation in Bangladesh|journal=The Dhaka University Studies|volume=67|pages=63–77}}&lt;/ref&gt; বাংলা ভাষা ৰূপায়ণ আইন, ১৯৮৭ চনত বৈদেশিক সম্পৰ্কৰ ক্ষেত্ৰৰ বাহিৰে সকলো চৰকাৰী কামত বাংলা ভাষা ব্যৱহাৰ কৰাটো বাধ্যতামূলক কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://bdlaws.minlaw.gov.bd/bangla_pdf_part.php?id=705|title=Bangla Bhasha Procholon Ain, 1987|work=[[Ministry of Law, Justice and Parliamentary Affairs]]|publisher=Government of Bangladesh|trans_title=Bengali Language Implementation Act, 1987|accessdate=2019-04-25}}&lt;/ref&gt;২০২২ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি দেশৰ ৯৯% জনসংখ্যাই প্ৰধানকৈ বাংলা ভাষা কয় আৰু ই জাতিটোৰ জাতীয় ভাষা হিচাপেও কাম কৰে। উত্তৰ আৰু দক্ষিণ-পূব বাংলাদেশৰ খিলঞ্জীয়া লোকসকলে বিভিন্ন ধৰণৰ থলুৱা ভাষা কয়। অধ্যাপক ছামীম ৰেজাৰ তথ্য অনুসৰি বাংলাদেশত ৪৪টা থলুৱা ভাষা আছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dhakatribune.com/bangladesh/2023/02/23/ulab-introduces-bangla-and-literature-department|title=ULAB introduces Bangla and Literature Department|date=2023-02-23|accessdate=2023-02-26|work=[[Dhaka Tribune]]|archiveurl=https://archive.today/30223233104/https://www.dhakatribune.com/bangladesh/2023/02/23/ulab-introduces-bangla-and-literature-department|archivedate=2023-02-23}}&lt;/ref&gt;

==বাংলাদেশৰ ভাষাসমূহ==

Ethnologৰ ২১ সংখ্যক সংস্কৰণ (২০১৮) অনুসৰি বাংলাদেশত ৪১টা ভাষা কোৱা হয় আৰু সকলো ভাষা জীয়াই আছে। এইবোৰ তলৰ তালিকাত বিতংভাৱে উল্লেখ কৰা হৈছে। 

{|class=wikitable
 |-
! ভাষাৰ নাম!! বক্তাৰ সংখ্যা!! অৱস্থান!! উপভাষা!! শ্ৰেণীবিভাজন
 |-
 | [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]|| || || || ভাৰত-ইউৰোপীয়, ভাৰত-ইৰাণী, ভাৰত-আৰ্য্য, পূব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
 |-
| আৰাকানীয়|| ২ লাখ|| দক্ষিণ-পূৰ্ব বাংলাদেশ; পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| মাৰমা (পাহাৰী), ৰাখাইন (উপকূলীয়)|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, লোলো-বৰ্মী, বৰ্মী, দক্ষিণ বৰ্মী
|- 
| আশো চীন|| ১৪২২ (১৯৮১ জনগণনা)|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| চট্টগ্ৰাম, লেমিয়ো, মিনবু, সাইংবাউন, সান্দোৱে, থায়েতমিয়ো|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, দক্ষিণী, শো
|- 
| উসুই|| ৪ হাজাৰ|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| || ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, শ্ৰেণীকৰণ নাই
|- 
| ৱাৰ|| ১৬ হাজাৰ|| উত্তৰ-পূৰ্ব বাংলাদেশত ভাৰতৰ সৈতে সীমান্তত|| || অষ্ট্ৰো-এচীয়, মন-খমেৰ, উত্তৰ মন-খমেৰ, খাচীয়
|- 
| ওঁৰাও / কুৰুখ/ [[কোংকণী ভাষা|কোংকণী]]||১৬৫,৬৮৩|| ৰাজশাহী বিভাগ, মৌলভীবাজাৰ, হবিগঞ্জ, ঝিনাইদহ, কুষ্টিয়া, মাগুৰা|| বৰাইল সাদৰি, নুৰপুৰ সাদৰি, উচাই সাদৰি, মকান টিলা সাদৰি|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বিহাৰী 
|- 
| [[ককবৰক ভাষা|ককবৰক]]|| ১ লাখ|| || জামাতিয়া, নোয়াতিয়া, ৰিয়াং, হালাম, দেববৰ্ম || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, ঝিংপো-কোনিয়াক-বোডো, কোনিয়াক-বোডো-গাৰো, বড়ো-গাৰো, বড়ো 
|- 
| কুৰুখ|| || || || দ্ৰাবিড়, উত্তৰ
|- 
| [[কোচ ভাষা|কোচ]]|| || || বানাই, হাৰিগায়া, সাতপাৰিয়া, তিনতেকিয়া, ওয়ানাং || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, ঝিংপো-কোনিয়াক-বোডো, কোনিয়াক-বড়ো-গাৰো, বোডো-গাৰো, কোচ
|- 
| খুমি চীন|| ১১৮৮ (১৯৮১ জনগণনা)|| || খিমি, য়িন্দি, খামি, ন্গালা|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, দক্ষিণী, খুমি
|- 
| খাচী|| || মৌলভীবাজাৰ, সিলেট, হবিগঞ্জ|| খাচী (চেৰাপুঞ্জী), লিঙন্গাম|| অষ্ট্ৰো-এচীয়, মন-খমেৰ, উত্তৰ মন-খমেৰ, খাসীয়
|- 
| [[গাৰো ভাষা|গাৰো]]|| ১ লক্ষ|| ময়মনসিংহ, টাংগাইল, শ্ৰীপুৰ, জামালপুৰ, নেত্ৰকোণা, সিলেট, ঢাকা|| আবেং, আচিক|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, ঝিংপো-কোনিয়াক-বোডো, কোনিয়াক-বোডো-গাৰো, বোডো-গাৰো, গাৰো
|- 
| চাক|| ৫,৫০০|| আৰাকান নীল পাহাৰ, বান্দৰবান, ইত্যাদি|| || নাই
|- 
| [[চাকমা ভাষা|চাকমা]]|| ৩ লাখৰ অধিক|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম, চট্টগ্ৰাম শহৰ|| ৬টি উপভাষা আছে|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| চাটগাঁইয়া|| ১ কোটি ৪০ লাখ|| চট্টগ্ৰাম বিভাগ ও আৰাকান ৰাজ্য|| ৰোহিঙ্গা, চাকমা|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| [[তাঞ্চঙীয়া ভাষা|তঞ্চঙ্গ্যা]]|| ১৭,৬৯৫|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| || ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| তিপ্পেৰা|| ১ লাখ|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| ৩৬টি উপভাষা|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, শ্ৰেণীকৰণ নেই
|- 
| দাৰলং|| ৯ হাজাৰ|| || || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, মধ্য
|- 
| প্নাৰ|| ৪ হাজাৰ|| উত্তৰ-পূৰ্বে ভাৰতেৰ সাথে সীমান্তে; জাফলং, তামাবিল, জৈন্তাপুৰ|| || অষ্ট্ৰো-এশীয়, মন-খমেৰ, উত্তৰ মন-খমেৰ, খাসীয়
|- 
| পাংখু|| ২২৭৮ (১৯৮১ জনগণনা)|| বান্দৰবান, ৰাঙামাটি, খাগড়াছড়ি|| || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চিন, মধ্য
|- 
| ফালাম চীন|| || || চোৰেই, জান্নিয়াত|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, উত্তৰ
|- 
| বৰ্মী|| ৩ লাখ|| মায়ানমাৰ সীমান্তে|| বোমাং|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, লোলো-বৰ্মী, বৰ্মী, দক্ষিণ বৰ্মী
|- 
| [[বাংলা ভাষা|বাংলা]]|| ২৬ কোটিৰ বেশি|| || কেন্দ্ৰীয়, পশ্চিমী (খাৰিয়া ঠাৰ, মাল পাহাড়িয়া, সাৰাকি), দক্ষিণ-পশ্চিমী বাংলা, উত্তৰ বাংলা (কোচ, শ্ৰীপুৰী), ৰাজবংশী, বাহে, পূৰ্ব বাংলা (পূৰ্ব কেন্দ্ৰীয়, সিলেটি), হাইজং, দক্ষিণ-পূৰ্বী বাংলা (চাকমা), গাণ্ডা, ভাঙ্গা|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| বাৱম চীন|| ৫,৭৩৩ (১৯৮১ জনগণনা)|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰাম|| || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, মধ্য
|- 
| [[বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী ভাষা|বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী]]|| ৪০ হাজাৰ|| || ৰাজাৰ গাং, মাদই গাং|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| ভাৰতীয় প্ৰতীকী ভাষা|| || || || বধিৰসকলৰ প্ৰতীকী ভাষা
|- 
| মুণ্ডাৰী|| || || হাসাদা, লাতাৰ, নাগুৰি, কেৰা|| অষ্ট্ৰো-এচীয়, মুণ্ডা, উত্তৰ মুণ্ডা, খেৰওয়াৰি, মুণ্ডাৰী
|- 
| ম্ৰু/ম্ৰো|| ৮০ হাজাৰ|| পাৰ্বত্য চট্টগ্ৰামেৰ ২০০টি গ্ৰামে|| || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, ম্ৰু
|- 
| [[মিজো ভাষা|মিজো]]|| ১ হাজাৰ|| মিজো পাহাড়, চট্টগ্ৰাম, সিলেট|| ৰালতে, দুলিয়েন, নগেলতে, মিজো, লে|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চিন-নাগা, কুকি-চিন, মধ্য
|- 
| মেগাম|| ৬,৮৭২|| উত্তৰ-পূৰ্ব বাংলাদেশ|| || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, ঝিংপো-কোনিয়াক-বোডো, কোনিয়াক-বোডো-গাৰো, বোডো-গাৰো, গাৰো
|- 
| [[মৈতৈ ভাষা|মৈতৈ]]|| ১৫ হাজাৰ|| সিলেট|| || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, মৈতৈ
|- 
| [[ৰংপুৰী ভাষা|ৰংপুৰী]]|| ১.৫ কোটি|| || বাহে|| ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| শেন্দু|| ১ হাজাৰ|| || || চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চিন-নাগা, কুকি-চিন, দক্ষিণী, শো
|- 
| [[চাঁওতালি ভাষা|চাঁওতালি]]|| ১.৫ লাখ|| কাৰমালি, কমৰি-সাঁওতালি, লোহাৰি-সাঁওতালি, পাহাৰীয়া, মাহালি মাঁঝি|| || অষ্ট্ৰো-এচীয়, মুণ্ডা, উত্তৰ মুণ্ডা, খেৰৱাৰী, চাওঁতালী
|- 
| [[ছিলঠীয়া ভাষা|ছিলেটী]]|| ১ কোটি|| সিলেট বিভাগ|| || ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| হাকা চীন|| ১২৬৪|| || ক্লাংক্লাং, জোখুয়া, শোনশে|| চীনা-তিব্বতী, তিবতী-বৰ্মী, কুকি-চীন-নাগা, কুকি-চীন, মধ্য
|- 
| [[হাজং ভাষা|হাজং]]|| || || || ইন্দো-ইউৰোপীয়, ইন্দো-ইৰানীয়, ইন্দো-আৰ্য, পূৰ্ব অঞ্চল, বাংলা-অসমীয়া
|- 
| হো|| || || || অষ্ট্ৰো-এচীয়, মুণ্ডা, উত্তৰ মুণ্ডা, খেৰৱাৰী, মুণ্ডাৰী
|}

[[শ্ৰেণী: ভাষা]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>d5j8v8hohrhpnpw0kp1oi8rc2hxsbnr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মিয়া খলিফা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100436</id>
    <revision>
      <id>517220</id>
      <parentid>510171</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 6 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517220</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16090" sha1="rnob4wtm6qpxklvfir6jfk4o2qupl6o" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox person
| name = মিয়া খালিফা
| image = Mia Khalifa in 2019.png
| caption = ২০১৯ চনত মিয়া খালিফা
| native_name = ميا خليفة‎
| birth_date = ১৯৯৩
| birth_place = বেইৰুট, [[লেবানন]]
| alma_mater = টেক্সাছ বিশ্ববিদ্যালয়, এল পাছো
| occupation = 
* প্ৰাক্তন পৰ্ণগ্ৰাফিক চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী
* ৱেবকেম মডেল
* সামাজিক মাধ্যম ব্যক্তিত্ব
* ক্ৰীড়া মন্তব্যকাৰী
| years_active = ২০১৪–বৰ্তমান
| height = ১.৫৭ মিটাৰ (৫ ফুট ২ ইঞ্চ)
}}
'''মিয়া খলিফা''' ({{lang-ar|ميا خليفة}}, জন্ম ১০ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৯৯৩, '''মিয়া কালিষ্টা''' নামেৰেও পৰিচিত, এগৰাকী [[লেবানন]] - [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ|আমেৰিকান]] ইণ্টাৰনেট চেলিব্ৰিটি, ৱেবকেম মডেল আৰু প্ৰাপ্তবয়স্ক মডেল যিয়ে ২০১৪ চনৰ পৰা ২০১৯ চনলৈকে পৰ্ণগ্ৰাফিক অভিনেত্ৰী হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ গঢ়ি সকলোৰে পৰিচিত হৈ উঠে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa: How a hijab video changed my life |url=https://www.bbc.com/news/blogs-trending-43090208 |website=BBC News |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

প্ৰাপ্তবয়স্ক ছবিত তিনিমাহৰ চমু কেৰিয়াৰৰ পিছতো খলিফাক ২০১৫ চনত পৰ্ণহাবত &quot;নম্বৰ ১ পৰ্ণ ষ্টাৰ&quot; হিচাপে ভোট দিয়া হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Pornhub ranks Mia Khalifa No. 1 |url=https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/01/06/pornhub-ranks-mia-khalifa-no-1/ |website=The Washington Post |date=6 January 2015 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

প্ৰাপ্তবয়স্ক উদ্যোগ এৰি যোৱাৰ পিছত খলিফাই ৱেবকেম মডেল, অনলিফেন্সৰ সৃষ্টিকৰ্তা, আৰু ক্ৰীড়া মন্তব্যকাৰী হিচাপে কাম কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনত তেওঁ নিজাকৈ গহনা লাইন আৰম্ভ কৰে। খলিফাই যৌনকৰ্মীৰ অধিকাৰৰ পোষকতাও কৰিছে&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa becomes advocate for sex workers |url=https://www.rollingstone.com/culture/culture-news/mia-khalifa-sex-workers-rights-1249216/ |website=Rolling Stone |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু ইজৰাইলৰ বৰ্ণবৈষম্যৰ প্ৰেক্ষাপটত ইজৰাইলক দিয়া আমেৰিকাৰ সামৰিক সাহায্যক সমালোচনা কৰিছে, যাৰ ফলত মন্তব্যকাৰী আৰু প্ৰাক্তন নিয়োগকৰ্তাসকলৰ পৰা প্ৰতিক্ৰিয়া উদ্ভৱ হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa's Israel comments spark backlash |url=https://www.timesofisrael.com/mia-khalifa-criticizes-us-aid-to-israel/ |website=The Times of Israel |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

== প্ৰাথমিক জীৱন ==
খলিফাৰ জন্ম লেবাননৰ বেইৰুটত,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa: How a hijab video changed my life |url=https://www.bbc.com/news/blogs-trending-43090208 |website=BBC News |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু তেওঁ &quot;অতি ৰক্ষণশীল&quot; ঘৰ বুলি বৰ্ণনা কৰা ঘৰত কেথলিক ধৰ্মত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; বেইৰুটৰ এখন ফৰাচী ভাষাৰ ব্যক্তিগত বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল আৰু ইংৰাজী ক'বলৈও শিকিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; দক্ষিণ লেবাননৰ সংঘাতৰ পিছত খলিফাৰ পৰিয়ালে নিজৰ ঘৰ এৰি ২০০১ চনত আমেৰিকালৈ গুচি যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

আমেৰিকালৈ যোৱাৰ পিছত তেওঁৰ পৰিয়াল মেৰিলেণ্ডৰ মণ্টগোমাৰী কাউণ্টিত থাকে,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Maryland: Mia Khalifa’s life in US |url=https://www.baltimoresun.com/mia-khalifa-life-maryland |website=The Baltimore Sun |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; য'ত তেওঁ হাইস্কুলত লেক্ৰছ খেলিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=High school lacrosse photo of Mia Khalifa resurfaces |url=https://www.espn.com/lacrosse/story/_/id/123456789 |website=ESPN |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; তেওঁ কয় যে স্কুলত তেওঁক &quot;তাত থকা আটাইতকৈ ক'লা আৰু অদ্ভুত ছোৱালী&quot; বুলি গুণ্ডাগিৰি কৰা হৈছিল, যিটো ১১ ছেপ্টেম্বৰৰ আক্ৰমণৰ পিছত তীব্ৰ হৈ পৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ ভাৰ্জিনিয়াৰ উডষ্টকস্থিত মেছানুটেন মিলিটাৰী একাডেমীত অধ্যয়ন কৰে আৰু পিছলৈ এল পাছ' টেক্সাছ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ইতিহাসত কলা শাখাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=University of Texas El Paso student life: Mia Khalifa |url=https://www.texasmonthly.com/mia-khalifa-utep/ |website=Texas Monthly |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; তাত থাকোঁতে তেওঁ স্থানীয় ডিল অ'ৰ ন' ডিল ধৰণৰ স্পেনিছ গেম শ্ব'ত বাৰটেণ্ডাৰ, মডেল আৰু &quot;ব্ৰিফকেছ গাৰ্ল&quot; হিচাপে কাম কৰি নিজকে পোহপাল দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Mia Khalifa opens up about her past in porn industry |url=https://www.independent.co.uk/life-style/mia-khalifa-porn-career-interview-video-a9119406.html |website=The Independent |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

== কেৰিয়াৰ ==

খলিফাই ২০১৪ চনৰ অক্টোবৰত প্ৰাপ্তবয়স্ক চলচ্চিত্ৰ উদ্যোগত প্ৰৱেশ কৰে। তেওঁ তৎকালীন নিজৰ কেৰিয়াৰৰ বাবে পৰ্ণহাবত আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় ভিডিঅ'ত অভিনয় কৰে, য'ত তেওঁ হিজাব পৰিধান কৰি অভিনয় কৰিছিল। এই দৃশ্যই মধ্য প্ৰাচ্য আৰু অন্যান্য অঞ্চলত ব্যাপক বিতৰ্ক সৃষ্টি কৰে, লগতে বিশ্বব্যাপী জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;washpost2015&quot;&gt;{{cite news |last=Izadi |first=Elahe |title=Porn site's most-watched actress this year: A former Miami U. coed who wears a hijab in videos |url=https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/01/07/porn-sites-most-watched-actress-this-year-a-former-miami-u-coed-who-wears-a-hijab-in-videos/ |work=The Washington Post |date=7 January 2015 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt; এই ভিডিঅ'টোৱে খলিফাক ২০১৪ চনৰ শেষত পৰ্ণহাবত আটাইতকৈ উচ্চস্থানত থকা অভিনেত্ৰী হিচাপে স্থাপন কৰে।&lt;ref name=&quot;independent2015&quot;&gt;{{cite news |title=Mia Khalifa: The PornHub star who caused outrage by wearing a hijab |url=https://www.independent.co.uk/news/people/mia-khalifa-the-pornhub-star-who-caused-outrage-by-wearing-a-hijab-9953119.html |work=The Independent |date=6 January 2015 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

২০১৫ চনত, তেওঁ পৰ্ণহাবৰ শীৰ্ষস্থানীয় অভিনেত্ৰী হিচাপে ভোট লাভ কৰে যদিও কেৱল তিনিমাহমানহে উদ্যোগখনত সক্ৰিয় আছিল।&lt;ref name=&quot;dailystar2023&quot;&gt;{{cite news |title=Where is Mia Khalifa now? Career, net worth and love life of ex-Pornhub star |url=https://www.dailystar.co.uk/news/weird-news/mia-khalifa-now-career-net-29571120 |work=Daily Star |date=16 March 2023 |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; খলিফাই পৰ্ণ উদ্যোগৰ পৰা আঁতৰি যাবলৈ সিদ্ধান্ত লয় আৰু তাৰ পিছত বিভিন্ন সামাজিক মাধ্যমত সক্ৰিয় হয়। 

[[File:Mia Khalifa in 2016.jpg|thumb|২০১৬ চনত খালিফা]]

পৰ্ণ উদ্যোগ এৰি যোৱাৰ পিছত, তেওঁ ৱেবকেম মডেল, অনলিফেন্সৰ সামগ্ৰীৰ সৃষ্টিকৰ্তা, আৰু ক্ৰীড়া মন্তব্যকাৰী হিচাপে কাম কৰে।&lt;ref name=&quot;insider2021&quot;&gt;{{cite news |title=Mia Khalifa's career after leaving the adult industry |url=https://www.insider.com/mia-khalifa-career-after-porn-photos-2021-9 |work=Insider |date=20 September 2021 |access-date=18 May 2025 }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁ ESPN আৰু অন্যান্য মাধ্যমৰ ক্ৰীড়া অনুষ্ঠানতো অংশগ্ৰহণ কৰে। 

২০২৩ চনত, খলিফাই নিজৰ ব্যক্তিগত গহনা ব্ৰেণ্ড আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;cosmo2023&quot;&gt;{{cite news |title=Mia Khalifa Launches New Jewellery Brand SHEYTAN |url=https://www.cosmopolitanme.com/celebs/mia-khalifa-launches-new-jewellery-brand-sheytan |work=Cosmopolitan Middle East |date=14 September 2023 |access-date=18 May 2025}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==

মিয়া খলিফা লেবাননৰ বেইৰুটত জন্ম গ্ৰহণ কৰে আৰু কেথলিক খ্ৰীষ্টান পৰিয়ালত ডাঙৰ হয়।&lt;ref name=&quot;washpost2015&quot; /&gt; ২০০১ চনৰ দক্ষিণ লেবাননৰ সংঘাতৰ পাছত তেওঁৰ পৰিয়ালে আমেৰিকালৈ স্থানান্তৰ কৰে আৰু মেৰিলেণ্ডৰ মণ্টগোমাৰী কাউণ্টিত বাস কৰে।&lt;ref name=&quot;dailystar2023&quot; /&gt; হাই স্কুলৰ দিনত তেওঁ লেক্ৰছ খেলিছিল আৰু পঢ়াশালীত তেওঁক ঘন ঘন গুণ্ডাগিৰিৰ সন্মুখীন হ’ব লগা হৈছিল, বিশেষকৈ ১১ ছেপ্টেম্বৰ আক্ৰমণৰ পাছত।&lt;ref name=&quot;washpost2015&quot; /&gt;

খলিফাই মেছানুটেন মিলিটাৰী একাডেমীত অধ্যয়ন কৰাৰ পাছত টেক্সাছ বিশ্ববিদ্যালয়, এল পাছোৰ পৰা ইতিহাসত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;insider2021&quot; /&gt; ব্যক্তিগত জীৱনত, তেওঁ সামাজিক মাধ্যমত নিজৰ মতামত মুক্তভাৱে প্ৰকাশ কৰে আৰু যৌনকৰ্মীৰ অধিকাৰৰ পক্ষে উক্তি দিয়ে।&lt;ref name=&quot;cosmo2023&quot; /&gt;

== জনপ্ৰিয় সংস্কৃতি ==

মিয়া খালিফাৰ নাম আৰু ছবি বহুতো মিম, ভিডিঅ' আৰু অনলাইন আলোচনা-প্ৰসংগত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হৈছে। তেওঁক লৈ বিভিন্ন পপ সংস্কৃতিৰ উল্লেখ পোৱা যায়, বিশেষকৈ ইণ্টাৰনেট সংস্কৃতি আৰু সামাজিক মাধ্যমত। তেওঁৰ বিতৰ্কিত কৰ্মজীৱনে বিশ্বজুৰি জনসাধাৰণৰ মনোযোগ আকৰ্ষণ কৰিছে, যাৰ ফলত বহুতো বিতৰ্ক আৰু আলোচনাৰ সৃষ্টি হৈছে।&lt;ref name=&quot;washpost2015&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;independent2015&quot; /&gt;

তেওঁক প্ৰায়ে আধুনিক যুগৰ আলোচিত আৰু বিতৰ্কিত ব্যক্তিত্ব হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

== বাহ্যিক সংযোগ ==

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mia_Khalifa মিডিয়া – মিয়া খালিফা] (Wikimedia Commons)
* [https://en.wikiquote.org/wiki/Mia_Khalifa উদ্ধৃতিসমূহ – মিয়া খালিফা] (Wikiquote)
* [https://www.imdb.com/name/nm6415211/ মিয়া খালিফা (IMDb)] 
* [https://www.iafd.com/person.rme/perfid=mia-khalifa/gender=f/mia-khalifa.htm মিয়া খালিফা (Internet Adult Film Database)]
* [https://www.instagram.com/miakhalifa/ মিয়া খালিফা (Instagram)]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী: পৰ্ণষ্টাৰ]]
[[শ্ৰেণী:আমেৰিকান অভিনয় শিল্পী]]</text>
      <sha1>rnob4wtm6qpxklvfir6jfk4o2qupl6o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ছক পাপেট একাউণ্ট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100543</id>
    <revision>
      <id>517392</id>
      <parentid>422510</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:41:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24065" sha1="ngl27mt0mtcs1d39nd6teaoc96lkezg" xml:space="preserve">[[File:Sock puppet and keyboard.jpg|thumb|alt=A sock puppet with eyes in front of a computer keyboard|ইণ্টাৰনেটৰ ভাষাত চক পাপেট হৈছে ছদ্মবেশী কাৰ্যকলাপৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা অনলাইন পৰিচয়।]]
'''ছক পাপেট''' ({{lang-en|sock puppet}}) হৈছে প্ৰতাৰণামূলক উদ্দেশ্যত ব্যৱহাৰ কৰা এটা ভুৱা অনলাইন পৰিচয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-07-09 |title=Sock puppet Definition &amp; Meaning |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/sock+puppet |access-date=2023-07-29 |website=Merriam-Webster |language=en}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোৱে প্ৰথমে মোজা পৰিহিত হাতৰ পুতলাক বুজাইছিল। ছক পাপেটে কোনো ব্যক্তি বা সংস্থাক প্ৰশংসা, ৰক্ষা বা সমৰ্থন কৰিবলৈ,&lt;ref&gt;{{cite news |first1=Brad |last1=Stone |first2=Matt |last2=Richtel |title=The Hand That Controls the Sock Puppet Could Get Slapped |url=https://www.nytimes.com/2007/07/16/technology/16blog.html?ex=1342238400&amp;en=9a3424961f9d2163&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss |work=[[The New York Times]] |date=July 16, 2007 |access-date=February 20, 2017 |archive-date=June 4, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200604165857/https://www.nytimes.com/2007/07/16/technology/16blog.html?ex=1342238400&amp;en=9a3424961f9d2163&amp;ei=5088&amp;partner=rssnyt&amp;emc=rss |url-status=live }}&lt;/ref&gt; জনমতৰ নেলু টিপি ধৰিবলৈ&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://guardianlv.com/2013/11/china-uses-an-army-of-sockpuppets-to-control-public-opinion-and-the-us-will-too/|title=China Uses an Army of Sockpuppets to Control Public Opinion – and the US Will Too|date=November 28, 2013 |first=K. |last=Elsner |website=Guardian Liberty Voice |access-date=September 24, 2019|archive-date=November 30, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201130145129/https://guardianlv.com/2013/11/china-uses-an-army-of-sockpuppets-to-control-public-opinion-and-the-us-will-too/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; বা ব্লক একাউণ্টৰ নিষেধাজ্ঞাক আওকান কৰিবলৈ সৃষ্টি কৰা অনলাইন পৰিচয়ক সামৰি লয়।   বহুতো অনলাইন সম্প্ৰদায় আৰু ফোৰামত ছক পাপেট গ্ৰহণীয় নহয়।

==ইতিহাস==
ইণ্টাৰনেট অহাৰ আগতেই ছদ্মনামেৰে আত্মপৰ্যালোচনা লিখাৰ প্ৰথা আৰম্ভ হৈছিল। লেখক ৱাল্ট হুইটমেন আৰু এন্থনী বাৰ্জেছে  ছদ্মনামত নিজৰ কিতাপৰ সমালোচনা লিখিছিল,&lt;ref name=&quot;NYTamazon&quot;&gt;Amy Harmon, [https://www.nytimes.com/2004/02/14/us/amazon-glitch-unmasks-war-of-reviewers.html?pagewanted=all&amp;src=pm &quot;Amazon Glitch Unmasks War Of Reviewers&quot;], ''[[The New York Times]]'', February 14, 2004. ({{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308140158/https://www.nytimes.com/2004/02/14/us/amazon-glitch-unmasks-war-of-reviewers.html?pagewanted=all&amp;src=pm |date=March 8, 2021 }}).&lt;/ref&gt; যি কাম [[বেঞ্জামিন ফ্ৰেংকলিন|বেঞ্জামিন ফ্ৰেংকলিনেও]] কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;PBS&quot;&gt;{{cite web |url-status=dead |url=https://www.pbs.org/benfranklin/l3_wit_name.html |title=Name That Ben |archive-url=https://web.archive.org/web/20120225041854/http://www.pbs.org/benfranklin/l3_wit_name.html |archive-date=February 25, 2012 |website=PBS |access-date=December 9, 2023 |archivedate=February 25, 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120225041854/http://www.pbs.org/benfranklin/l3_wit_name.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানে ইণ্টাৰনেটৰ উল্লেখ নকৰাকৈ এই শব্দটোক এনেকৈ সংজ্ঞায়িত কৰিছে, &quot;যি ব্যক্তিৰ কাৰ্য আন এজন তলতীয়া বা অনুগত ব্যক্তিৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত হয়&quot;।&lt;ref&gt;{{cite OED|sock puppet}} The reference cites a 1996 Clinton supporter calling [[Al Gore|Gore]] a sock puppet.&lt;/ref&gt;

ৱিকিপিডিয়াত ছকপাপেট্ৰি সমস্যাৰ ইতিহাস দীঘলীয়া। ২০১৩ চনৰ ২১ অক্টোবৰত [[ৱিকিমিডিয়া ফাউণ্ডেশ্যন |ৱিকিমিডিয়া ফাউণ্ডেচনে]] (WMF) ৱিকিপিডিয়াত পেইড এডভোকেচি ছকপাপেটিঙক নিন্দা কৰে আৰু দুদিন পিছত ২৩ অক্টোবৰত ৱিকিপিডিয়াৰ ৱিকি-পি.আৰ. সম্পাদনা বিশেষভাৱে নিষিদ্ধ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://blog.wikimedia.org/2013/11/19/wikimedia-foundation-sends-cease-and-desist-letter-to-wikipr/|title=Wikimedia Foundation sends cease and desist letter to WikiPR « Wikimedia blog|date=November 19, 2013|access-date=November 21, 2013|archive-date=June 9, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609054022/https://blog.wikimedia.org/2013/11/19/wikimedia-foundation-sends-cease-and-desist-letter-to-wikipr/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০১৫ চনৰ আগষ্ট আৰু ছেপ্টেম্বৰ মাহত ৱিকিমিডিয়া ফাউণ্ডেচনে [[:en:Operation Orangemoody|অৰেঞ্জমুডী]] নামেৰে জনাজাত আন এটা ছকপাপেট গোটৰ কাৰ্যকলাপ উন্মুক্ত কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/06/wikipedia-founder-backs-sites-systems-after-extortion-scam|title=Wikipedia founder backs site's systems after extortion scam|first=Stuart|last=Dredge|date=September 6, 2015|newspaper=The Guardian|access-date=October 6, 2016|archive-date=December 5, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201205113515/https://www.theguardian.com/technology/2015/sep/06/wikipedia-founder-backs-sites-systems-after-extortion-scam|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
==প্ৰকাৰ==
===ব্লক আওকান কৰা===
ছকপাপেটিং সেইসকল ব্যক্তিয়ে কৰিব পাৰে, যাৰ মূল একাউণ্টটো ব্লক বা অন্য নিষেধাজ্ঞা আৰোপিত হৈ আছে।&lt;ref&gt;Poland, Bailey: ''Haters: Harassment, Abuse, and Violence Online'', p. 230&lt;/ref&gt;
===বেলট ষ্টাফিং===
অনলাইন ভোট বা সমীক্ষাৰ সময়ত ভোট বৃদ্ধিৰ বাবে ছকপাপেট একাউণ্ট সৃষ্টি হ’ব পাৰে। সংখ্যাগৰিষ্ঠ মতমতক নস্যাৎ কৰি নিজা মতবাদ সাব্যস্ত কৰিবলৈ কোনো ব্যক্তি বা গোটে একাধিক একাউণ্ট সৃষ্টি কৰে। ছ’চিয়েল নেটৱৰ্কিঙৰ বিমূৰ্ত তত্ত্বত ইয়াক চাইবিল আক্ৰমণ বুলি জনা যায়।

প্ৰতাৰণামূলক ভুৱা পৰিচয়ৰ ছক-পাপেট্ৰিৰ ব্যৱহাৰ লুকাই-চুৰকৈ বিপণনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। চোৰাং বজাৰীবোৰে এটা বা ততোধিক ছদ্মনামযুক্ত একাউণ্ট সৃষ্টি কৰে, প্ৰতিটো একাউণ্টে পৃষ্ঠপোষকৰ সামগ্ৰী, কিতাপ বা মতাদৰ্শৰ উৎসাহী সমৰ্থক বুলি দাবী কৰে। &lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theguardian.com/media/organgrinder/2008/may/21/shouldcommercialbloggingbe |title=Should stealth marketing be regulated? |date=May 21, 2008 |work=The Guardian |first=Mark |last=Sweney |access-date=May 23, 2010 |location=London |archive-date=March 8, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308144240/https://www.theguardian.com/media/organgrinder/2008/may/21/shouldcommercialbloggingbe |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
===ষ্ট্ৰ’মেন ছকপাপেট===
ষ্ট্ৰ'মেন ছকপাপেট (Strawman sockpuppet) (কেতিয়াবা চমুকৈ ষ্ট্ৰ'পাপেট বুলিও কোৱা হয়) হৈছে এটা বিশেষ দৃষ্টিভংগীক মূৰ্খতাপূৰ্ণ বা বিষাক্ত যেন দেখাবলৈ সৃষ্টি কৰা এটা [[:en: False flag |ফলছ্ ফ্লেগ]] ছদ্মনাম, যাতে বিশেষ দৃষ্টিভংগীটোৰ বিৰুদ্ধে এক নেতিবাচক আৱেগ সৃষ্টি কৰিব পৰা যায়। ষ্ট্ৰ'মেন ছকপাপেটবোৰে সাধাৰণতে বুৰ্বক, জ্ঞানহীন বা অন্ধভক্তৰ দৰে আচৰণ কৰে। ষ্ট্ৰ'মেনে যিবোৰ যুক্তি আগবঢ়ায়, সেইবোৰ তেওঁলোকৰ পুতলা নাচকসকলে সহজেই খণ্ডন কৰিব পাৰে। ইয়াৰ উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত প্ৰভাৱ হ'ল, একেটা স্থিতিৰ বাবে উত্থাপিত অধিক যুক্তিসংগত যুক্তিক বদনাম কৰা। &lt;ref&gt;Thomler, Craig (April 27, 2011). [http://govinthelab.com/battle-of-the-sockpuppets-part-of-the-discussion-at-media140-brisbane/ &quot;Battle of the sockpuppets&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180321101907/http://govinthelab.com/battle-of-the-sockpuppets-part-of-the-discussion-at-media140-brisbane/ |date=March 21, 2018 }}, ''Government in the Lab: The Online Magazine for Government and Politics Around the World''&lt;/ref&gt; এনে ছক-পাপেটবোৰে [[:en:Internet troll|ইণ্টাৰনেট ট্ৰ’লাৰ]]ৰ দৰেই আচৰণ কৰে।

একধৰণৰ ট্ৰ’লাৰ আছে, যিয়ে ফলছ্ ফ্লেগ ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰি কোনো ৱেৱফোৰামত প্ৰৱেশ কৰে। ফোৰামৰ ঘোষিত দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰতি দেখাত সহমত প্ৰকাশ কৰি ট্ৰ’ল পোষ্ট কৰে আৰু ফোৰামৰ কাৰ্য আৰু মতামতক জোকাৰি দিয়াৰ প্ৰচেষ্টা চলায়। তেওঁলোকে নিজকে ফোৰামৰ লক্ষ্যৰ অংশীদাৰ বুলি দাবী কৰে যদিও তেওঁলোকৰ মূল উদ্দেশ্য হ’ল, ফোৰামৰ ভিতৰত ভয়, অনিশ্চয়তা আৰু সন্দেহৰ বীজ সিঁচি দিয়া।

===মিট-পাপেট===
কিছুমান সূত্ৰই ছকপাপেটৰ প্ৰতিশব্দ হিচাপে ''মিটপাপেট'' (Meat Puppets) শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=meat puppet Definition: TechEncyclopedia from TechWeb |url=http://www.techweb.com/encyclopedia/defineterm.jhtml?term=meat+puppet |publisher=The Computer Language Company |access-date=July 28, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716025003/http://www.techweb.com/encyclopedia/defineterm.jhtml?term=meat+puppet |archive-date=July 16, 2011 |archivedate=July 16, 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716025003/http://www.techweb.com/encyclopedia/defineterm.jhtml?term=meat+puppet |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Read, Brock (October 9, 2006) [[The Chronicle of Higher Education|The Chronicle of Higher Education: The Wired Campus]] ''[http://chronicle.com/wiredcampus/article/1623/attack-of-the-meat-puppets Attack of the 'Meat Puppets'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090208231110/http://chronicle.com/wiredcampus/article/1623/attack-of-the-meat-puppets |date=February 8, 2009 }}''&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Ahrens, Frank (October 7, 2006) [[Washington Post]] ''[https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/10/06/AR2006100601742.html 'Puppets' Emerge as Internet's Effective, and Deceptive, Salesmen] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170211234203/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/10/06/AR2006100601742.html |date=February 11, 2017 }}'' Page D01&lt;/ref&gt;
==ছকপাপেট্ৰিৰ বিষয়ে অনুসন্ধান==
ছকপাপেট একাউণ্টসমূহ ধৰা পেলাবলৈ বিভিন্ন কৌশল বিকশিত কৰা হৈছে, য'ত সন্দেহযুক্ত ছকপাপেটৰ আইপি এড্ৰেছ তুলনা কৰা আৰু সন্দেহযুক্ত ছকপাপেটৰ লিখাৰ শৈলীৰ তুলনামূলক বিশ্লেষণ কৰা হয়।.&lt;ref&gt;{{cite magazine|url=https://www.newscientist.com/article/2127107-sock-puppet-accounts-unmasked-by-the-way-they-write-and-post/|title=Sock puppet accounts unmasked by the way they write and post|first=Edd|last=Gent|magazine=[[New Scientist]]|date=April 6, 2017|access-date=December 20, 2017|archive-date=February 14, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210214203337/https://www.newscientist.com/article/2127107-sock-puppet-accounts-unmasked-by-the-way-they-write-and-post/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; GeoIP ব্যৱহাৰ কৰি আইপি এড্ৰেছসমূহ আৰু সিহঁতৰ অৱস্থান বিচাৰি উলিওৱা সম্ভৱ।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Yasseri|first=Taha|title=Wikipedia sockpuppetry: linking accounts to real people is pure speculation {{!}} The Policy and Internet Blog|url=https://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/wikipedia-sockpuppetry-linking-accounts-to-real-people-is-pure-speculation/|access-date=2020-11-11|website=blogs.oii.ox.ac.uk|language=en-GB|archive-date=November 16, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201116132803/https://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/wikipedia-sockpuppetry-linking-accounts-to-real-people-is-pure-speculation/|url-status=live|archivedate=2020-11-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201116132803/https://blogs.oii.ox.ac.uk/policy/wikipedia-sockpuppetry-linking-accounts-to-real-people-is-pure-speculation/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
==ছকপাপেট্ৰিৰ উদাহৰণ==
===ব্যৱসায়িক প্ৰচাৰ===
২০০৭ চনত হোল ফুডছৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া জন মেকিয়ে &quot;Rahodeb&quot;  নামেৰে য়াহু ফাইনেঞ্চ মেছেজবোৰ্ডত পোষ্ট কৰা বিষয়টো ধৰা পৰে। তাত তেওঁ নিজৰ কোম্পানীটোক প্ৰশংসা কৰিছিল আৰু  প্ৰতিদ্বন্দ্বী কোম্পানী ৱাইল্ড অটছ মাৰ্কেটছৰ ভয়াৱহ ভৱিষ্যতৰ বিষয়ে ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিছিল। একে সময়তে দুয়োটা কোম্পানীৰে সৈতে নিজৰ সম্পৰ্ক লুকুৱাই ৰাখিছিল। হোল ফুডছে যুক্তি দিয়ে যে মেকিৰ কাৰ্যই কোনো আইন ভংগ কৰা নাছিল।&lt;ref name=&quot;NYT2007&quot;&gt;[https://www.nytimes.com/2007/07/16/technology/16blog.html?pagewanted=all BRAD STONE and MATT RICHTEL, &quot;The Hand That Controls the Sock Puppet Could Get Slapped&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308201538/https://www.nytimes.com/2007/07/16/technology/16blog.html?pagewanted=all |date=March 8, 2021 }}, ''[[The New York Times]]'', July 16, 2007.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |first=Andrew |last=Martin |title=Whole Foods Executive Used Alias |url=https://www.nytimes.com/2007/07/12/business/12foods.html |work=[[The New York Times]] |date=July 16, 2007 |access-date=February 20, 2017 |archive-date=February 20, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210220014036/https://www.nytimes.com/2007/07/12/business/12foods.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনত হলিংগাৰ ইণ্টাৰনেশ্যনেলৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী কনৰাড ব্লেকৰ বিচাৰৰ সময়ত অভিযোগকাৰীসকলে ব্লেকক &quot;nspector&quot; নামেৰে য়াহু ফাইনেঞ্চ চাটৰুম ব্যৱহাৰ কৰি শ্বৰ্ট চেলাৰক আক্ৰমণ কৰা আৰু তেওঁৰ কোম্পানীৰ ষ্টক প্ৰদৰ্শনৰ বাবে  দোষাৰোপ কৰে। জালিয়াতি আৰু বাধাসৃষ্টিৰ দোষত অভিযুক্ত ব্লেকৰ অপৰাধিক মামলাত তেওঁৰ পোষ্টসমূহ অভিযোগকাৰীসকলে  সাক্ষ্য হিচাপে আদালতক প্ৰদান কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;NYT2007&quot;/&gt;
===গ্ৰন্থ আৰু চলচ্চিত্ৰ পৰ্যালোচনা===
২০০৪ চনত আমাজন ডট কমৰ কানাডিয়ান চাইটে হাজাৰৰো অধিক লেখকৰ নাম উন্মোচন কৰে, যিয়ে ছদ্মনামত নিজৰ কিতাপৰ সমালোচনা লিখিছিল। মুখা খোল খাই যোৱা লেখকসকলৰ ভিতৰত বেষ্ট চেলাৰ উপন্যাস ''চিটি অৱ নাইট''ৰ (১৯৬৩) লেখক জন ৰেচিও আছিল। তেওঁক নিজে নিজৰ ৰচনাৰ বহুতো পাঁচ তাৰকাযুক্ত পৰ্যালোচনা লিখা দেখা গৈছিল।&lt;ref name=&quot;NYTamazon&quot;/&gt; ২০১০ চনত ইতিহাসবিদ অৰলেণ্ডো ফিগেছে &quot;অৰলেণ্ডো-বাৰ্কবেক&quot; আৰু &quot;হিষ্টোৰিয়ান&quot; ছদ্মনামেৰে আমাজনৰ সমীক্ষা লিখাটো ধৰা পৰে। তেওঁৰ নিজে নিজৰ কিতাপৰ প্ৰশংসা কৰিছিল আৰু সহযোগী ইতিহাসবিদ ৰেচেল প'লনস্কি আৰু ৰবাৰ্ট চাৰ্ভিছৰ কিতাপক নিন্দা কৰিছিল। দুয়োজনে ফিগছৰ বিৰুদ্ধে গোচৰ তৰে আৰু আৰ্থিক ক্ষতিপূৰণ লাভ কৰে।&lt;ref&gt;Richard Lea and Matthew Taylor [https://www.theguardian.com/books/2010/apr/23/historian-orlando-figes-amazon-reviews-rivals &quot;Historian Orlando Figes admits posting Amazon reviews that trashed rivals&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210218035700/https://www.theguardian.com/books/2010/apr/23/historian-orlando-figes-amazon-reviews-rivals |date=February 18, 2021 }}, ''The Guardian'', April 23, 2010&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC&quot;&gt;[https://www.bbc.co.uk/news/uk-10670407 &quot;Orlando Figes to pay fake Amazon review damages&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308205952/https://www.bbc.co.uk/news/uk-10670407 |date=March 8, 2021 }}, BBC, July 16, 2010.&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত ব্ৰিটিছ ক্ৰাইম ৰাইটাৰ্ছ ফেষ্টিভেলত পেনেল আলোচনাৰ সময়ত লেখক ষ্টিফেন লেদাৰে নিজৰ কিতাপৰ প্ৰশংসাৰ বাবে ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰা বুলি স্বীকাৰ কৰিছিল আৰু দাবী কৰিছিল যে এনে কাম &quot;সকলোৱে কৰে। &lt;ref name=&quot;UK Telelgraph&quot;&gt;{{cite news|last=Kerridge|first=Jake|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/books/9520374/Are-RJ-Ellorys-faked-reviews-the-tip-of-the-iceberg.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/culture/books/9520374/Are-RJ-Ellorys-faked-reviews-the-tip-of-the-iceberg.html |archive-date=January 12, 2022 |url-access=subscription |url-status=live|title=Do Consumer Are RJ Ellory's faked reviews the tip of the iceberg?|work=The Daily Telegraph|location=London|date=&lt;!-- Tuesday --&gt;September 4, 2012|access-date=January 16, 2020}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে অনলাইনত কিছু তথ্য-প্ৰমাণ পাই স্পাই উপন্যাসৰ লেখক জেৰেমি ডান্সে হেঁচা দিয়াত ব্ৰিটেইনৰ ক্ৰাইম ফিকচন লেখক আৰ জে এল’ৰীয়ে স্বীকাৰ কৰে যে তেওঁ নিজৰ প্ৰতিখন উপন্যাসৰ বাবে ইতিবাচক পৰ্যালোচনা লিখিবলৈ এটা ছদ্মনাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু লগতে আন দুজন লেখকৰ ৰচনাৰ নেতিবাচক পৰ্যালোচনা লিখিছিল। &lt;ref&gt;{{cite news
 | last = Hough
 | first = Andrew
 |url=https://www.telegraph.co.uk/culture/books/booknews/9515593/RJ-Ellory-detected-crime-writer-who-faked-his-own-glowing-reviews.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220112/https://www.telegraph.co.uk/culture/books/booknews/9515593/RJ-Ellory-detected-crime-writer-who-faked-his-own-glowing-reviews.html |archive-date=January 12, 2022 |url-access=subscription |url-status=live
 |title=RJ Ellory: detected, crime writer who faked his own glowing reviews
 |newspaper = [[The Daily Telegraph]]
 |date=September 2, 2012}}{{cbignore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Sock2&quot;&gt;{{cite news
 | last = Streitfeld
 | first = David
 | url = http://bits.blogs.nytimes.com/2012/09/04/his-biggest-fan-was-himself/?smid=pl-share
 | title = His Biggest Fan Was Himself
 | newspaper = [[The New York Times]]
 | date = September 4, 2012
 | access-date = January 29, 2016
 | archive-date = March 4, 2013
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130304052512/http://bits.blogs.nytimes.com/2012/09/04/his-biggest-fan-was-himself/?smid=pl-share
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যউৎস==
{{reflist|30em}}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Wiktionary|meatpuppet}}
{{commons category|Sock puppets}}
*[http://www.catb.org/jargon/html/S/sock-puppet.html Sock puppet] at [[Jargon File|The Jargon File]]
[[শ্ৰেণী:ইণ্টাৰনেট]]</text>
      <sha1>ngl27mt0mtcs1d39nd6teaoc96lkezg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অৰ্চিতা সাহু</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100665</id>
    <revision>
      <id>517306</id>
      <parentid>516444</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:31:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517306</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25750" sha1="pgmukrljwskf25i4yld218kt6vnoos4" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=অৰ্চিতা সাহু|image=Archita2.JPG|caption=|birth_name=|birth_date=২৯ জুন|birth_place=ভুবনেশ্বৰ, [[ওড়িশা]], [[ভাৰত]]|nationality=ভাৰতীয়|alma_mater=কলিঙ্গ শিল্প প্ৰযুক্তি ইন্সটিটিউট|occupation=অভিনেত্ৰী, মডেল|years_active=২০০৫ - বৰ্তমান|spouse=[[সব্যসাচী মিশ্ৰ]]|website=}}'''অৰ্চিতা সাহু''' এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী আৰু মডেল যিয়ে [[উড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]] ভাষাৰ ছবিত কাম কৰে। ''বাবু আই লাভ ইউ'', ''মুঁ একা'' ''তুমৰ'', ''চকলেট'' আৰু ''আকাশে কি ৰং লগিলা'' আদি কেইবাখনো জনপ্ৰিয় ওড়িয়া ছবিত মুখ্য নাৰী চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে। ছবিৰ বাহিৰেও মডেল হিচাপে সফলতা লাভ কৰিছে। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://speakout.outlookindia.com/reimagining-odisha/|title=Outlook SpeakOut: Reimagining Odisha|work=speakout.outlookindia.com|language=en|accessdate=11 December 2019|archivedate=11 December 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191211121015/http://speakout.outlookindia.com/reimagining-odisha/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ২০১৩ চনত কলকাতাত অনুষ্ঠিত হোৱা ''পণ্ডচ ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়াত'' প্ৰথম ৰানাৰ্ছ আপ হোৱাৰ লগতে ''লেকমে এবছ'লিউট ফেমিনা মিছ আইকনিক আই বঁটা'' লাভ কৰে। তাই ফাইনেলত ''মিছ টেলেণ্টেড'' আৰু ''মিছ ষ্টাইলিছ হেয়াৰৰ'' খিতাপ লাভ কৰে। 

অভিনয় জগতত প্ৰৱেশ কৰাৰ আগতে তাই এগৰাকী শাস্ত্ৰীয় নৃত্যশিল্পী আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://debadhara.co.in/archita.html|title=Debadhara – Actress Archita Sahu|accessdate=৮ মাৰ্চ ২০২০|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170221010513/http://debadhara.co.in/archita.html|archivedate=২১ ফেব্ৰুৱাৰী ২০১৭}}&lt;/ref&gt; সাহু এগৰাকী প্ৰশিক্ষিত [[ওড়িছী নৃত্য|ওড়িছী]] নৃত্যশিল্পী যিয়ে ছয় বছৰ বয়সৰ পৰাই ওড়িছী নৃত্য শিকিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। তাই অখিল ভাৰত মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা ওড়িশাত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। &lt;ref&gt;{{Cite web|title=সংৰক্ষণাগাৰভুক্ত অনুলিপি|url=http://odishasuntimes.com/2015/12/13/7-avatars-of-archita-sahu/|accessdate=৮ মাৰ্চ ২০২০|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170221010851/http://odishasuntimes.com/2015/12/13/7-avatars-of-archita-sahu/|archivedate=২১ ফেব্ৰুয়াৰি ২০১৭}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাথমিক জীৱন==
[[File:Archita5.jpg|thumb|পৰম্পৰাগত পোচাকত অৰ্চিতা সাহু]]
সাহুৰ জন্ম হৈছিল ভাৰতৰ [[ওড়িশা]]ৰ [[ভুবনেশ্বৰ]]ত। ২০১১ চনত কে আই আই টি বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা তথ্য প্ৰযুক্তিবিদ্যাত তাই বি টেক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=manas |date=23 June 2013 |title=Ms Architta Sahu KIIT IT Student got Pond's Femina Miss India Kolkata 2013 1st runner up |url=https://cse.kiit.ac.in/ms-architta-sahu-kiit-it-student-got-ponds-femina-miss-india-kolkata-2013-1st-runner-up/ |access-date=1 February 2021 |website=School of Computer Engineering |language=en-US |archive-date=17 May 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210517134429/https://cse.kiit.ac.in/ms-architta-sahu-kiit-it-student-got-ponds-femina-miss-india-kolkata-2013-1st-runner-up/ |url-status=dead |archivedate=17 May 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210517134429/https://cse.kiit.ac.in/ms-architta-sahu-kiit-it-student-got-ponds-femina-miss-india-kolkata-2013-1st-runner-up/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তাই ধ্ৰুপদী অডিচি নৃত্যৰ প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰে, যাৰ বাবে তাই ৰাষ্ট্ৰীয় বৃত্তি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://incredibleorissa.com/en/archita-sahu |title=Archita Sahu – Oriya Actress Biography, Hot Photo, OPL Wallpaper, Pics |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215081732/http://incredibleorissa.com/en/archita-sahu |archive-date=15 February 2012 |website=Incredibleorissa.com |date=8 August 2011 |access-date=10 July 2012 |archivedate=15 February 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120215081732/http://incredibleorissa.com/en/archita-sahu |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

২০০৪ চনত তাইকক ''মিছ কলিংগ'' হিচাপে অভিষিক্ত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Contest&quot;&gt;{{cite news |date=30 January 2013 |title=Archita Sahu: Archita Sahu crowned first runners up in Femina Miss India Kolkata 2013 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/archita-sahu-crowned-first-runners-up-in-femina-miss-india-kolkata-2013/articleshow/18251879.cms |access-date=25 March 2022 |work=The Times of India |language=en |archive-date=25 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220325095430/https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/archita-sahu-crowned-first-runners-up-in-femina-miss-india-kolkata-2013/articleshow/18251879.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰ কেৰিয়াৰ ==
২০০৫ চনত তাইৰ প্ৰথমখন ওড়িয়া ছবি ''O My Love'' মুক্তি পায়। তাইক ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ জগতৰ ১ নং অভিনেত্ৰী হিচাপে গণ্য কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.orissaspider.com/resources/2516-Archita-Sahu-A-lead-Oriya-Actress.aspx|title=Archita Sahu-A lead Oriya Actress|work=orissaspider.com|year=2012|accessdate=20 March 2012|archivedate=5 May 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505041820/http://www.orissaspider.com/resources/2516-Archita-Sahu-A-lead-Oriya-Actress.aspx}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|last=Sahu|first=Diana|url=http://newindianexpress.com/states/odisha/article307413.ece|title=Meet Archita, the bubbly actress|work=The New Indian Express|date=26 August 2011|accessdate=21 January 2013|archivedate=10 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140110011701/http://www.newindianexpress.com/states/odisha/article307413.ece}}&lt;/ref&gt; ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটাত তাই চাৰিবাৰ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ সন্মান লাভ কৰিছে। &lt;ref name=&quot;TNIE&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2019/dec/11/state-film-awards-bhija-matira-swarga-best-film-2074557.amp|dead-url=25 March 2022|date=11 December 2019}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-13/news-interviews/31337109_1_diary-indian-president-apj-abdul-kalam|date=13 April 2012|archivedate=9 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140109222326/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-04-13/news-interviews/31337109_1_diary-indian-president-apj-abdul-kalam}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-09/news-interviews/32140031_1_odia-odisha-mujra|date=9 June 2012|archivedate=8 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130808141744/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-06-09/news-interviews/32140031_1_odia-odisha-mujra}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-09-23/news-interviews/34039634_1_archita-sahu-tough-cop-ollywood|date=23 September 2012|archivedate=27 May 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130527220747/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-09-23/news-interviews/34039634_1_archita-sahu-tough-cop-ollywood}}&lt;/ref&gt;

=== অন্য কাম ===
সাহু ইউনিচেফ আৰু ওড়িশা চৰকাৰৰ &quot;শিশু শ্ৰম নিৰ্মূলকৰণ&quot;ৰ ৰাজ্যিক ৰাষ্ট্ৰদূত। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://ibnlive.in.com/news/meet-archita-the-bubbly-actress/178775-60-117.html|title=Meet Archita, the bubbly actress- Orissa- IBNLive|publisher=Ibnlive.in.com|date=26 August 2011|accessdate=21 January 2013|archivedate=10 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140110045905/http://ibnlive.in.com/news/meet-archita-the-bubbly-actress/178775-60-117.html|deadurl=yes}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.unicef.org/india/reallives_6575.htm|title=UNICEF India – Latest stories – Orissa Celebrates Global Handwashing Day|publisher=Unicef.org|date=9 November 2010|accessdate=21 January 2013|archivedate=9 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140109221915/http://www.unicef.org/india/reallives_6575.htm}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[http://www.unicef.org/india/reallives_6575.htm &quot;UNICEF India – Latest stories – Orissa Celebrates Global Handwashing Day&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140109221915/http://www.unicef.org/india/reallives_6575.htm |date=2014-01-09 }}. &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; লগতে তাই জুনিয়ৰ ৰেড ক্ৰছৰ এম্বেছাদৰো। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://odishasuntimes.com/2015/12/13/7-avatars-of-archita-sahu/|title=7 Avatars of Archita Sahu|accessdate=20 February 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170221010851/http://odishasuntimes.com/2015/12/13/7-avatars-of-archita-sahu/|archivedate=21 February 2017}}&lt;/ref&gt;

তাই আই পি এল ৫ৰ ডেকান চাৰ্জাৰ্ছৰ ব্ৰেণ্ড এম্বেছাদৰ আছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://unstoppabulls.deccanchargers.com/photo-gallery/a-dinner-date-with-the-chargers/brand-ambassador-archita-sahu-in-conversation|title=Home of the Unstoppabulls – Brand Ambassador Archita Sahu in Conversation with Gayatri Reddy|publisher=Unstoppabulls.deccanchargers.com|accessdate=21 January 2013|archiveurl=https://archive.today/20130215193650/http://unstoppabulls.deccanchargers.com/photo-gallery/a-dinner-date-with-the-chargers/brand-ambassador-archita-sahu-in-conversation|archivedate=15 February 2013}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1120416/jsp/odisha/story_15378743.jsp|date=16 April 2012|location=Calcutta, India|archivedate=9 January 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140109220414/http://www.telegraphindia.com/1120416/jsp/odisha/story_15378743.jsp}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.deccanchargers.com/content/press-meet-cuttack|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120515051351/http://deccanchargers.com/content/press-meet-cuttack|archivedate=15 May 2012|title=Press Meet @ Cuttack &amp;#124; Official Website of Deccan Chargers IPL Team|publisher=Deccanchargers.com|date=15 April 2012|accessdate=21 January 2013}}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
২০২১ চনৰ ১ মাৰ্চ তাৰিখে ওড়িশাৰ জয়পুৰত তাই ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ অভিনেতা [[সব্যসাচী মিশ্ৰ]]ৰ লগত বিবাহ পাশত আবদ্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Bal |first1=Sandip |title=Ollywood couple Archita Sahu and Sabyasachi Mishra get hitched in Jaipur |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/bhubaneswar/ollywood-couple-archita-sahu-and-sabyasachi-mishra-get-hitched-in-jaipur/articleshow/81305649.cms |access-date=25 March 2022 |work=The Times of India |date=3 March 2021 |language=en |archive-date=25 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220325100055/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/bhubaneswar/ollywood-couple-archita-sahu-and-sabyasachi-mishra-get-hitched-in-jaipur/articleshow/81305649.cms |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰৰ তালিকা==
[[File:Archita4.JPG|thumb|]]
[[File:Archita3.JPG|thumb|]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বৰ্ষ !! চলচ্চিত্ৰ
|-
|২০০৫||অ' মাই লাভ
|-
|২০০৬||বাবু আই লভ ইউ 
|-
|২০০৬||দে মা শক্তি দে
|-
|২০০৭||তো বিনা মো কহানী অধা
|-
|২০০৭||তো পাইঁ নেবি মুঁ সহে জনম
|-
|২০০৭||ধনৰে ৰাখিবু শপথ মোৰ
|-
|২০০৮||মুঁ সপনৰ সৌদাগৰ 
|-
|২০০৮||মোতে আনি দেলা লক্ষে ফগুণ
|-
|২০০৯||আকাশে কি‌ ৰংগ লাগিলা 
|-
|২০০৯||কেউ দুনীয়াৰে আসিলা বন্ধু 
|-
|২০৯||পগলা কৰিছি পাউঁজী তোৰ
|-
|২০১০||আলো মোৰ কণ্ঢেই
|-
|২০১০||তোৰ মোৰ জড়ি সুন্দৰ 
|-
|২০১১||লোফাৰ 
|-
|২০১১||চকলেট 
|-
|২০১২||থুকুল 
|-
|২০১২||কেবে তুমে নাহঁ কেবে মুঁ নাহিঁ
|-
|২০১২||শপথ
|-
|২০১২||ৰাজা ঝিঅ সঙ্গে হেইগলা ভাব
|-
|১০১৩||এছিপি সাগৰীকা
|-
|২০১৩||দ্য লাইট: স্বামী বিবেকানন্দ (হিন্দী/বাংলা ডাব)
|-
|২০১৩||মুঁ একা তুমৰ 
|-
|২০১৪||স্মাইল প্লিজ
|-
|২০১৫||পিলাটা বিগিড়িগলা
|-
|২০১৬||হেলা মোতে প্ৰেমো জ্বৰ 
|-
|২০১৬||বাই বাই ডুবাই
|-
|২০১৬||ছাতি তলে ডিং ডং
|-
|২০১৭||জাষ্ট মহব্বত
|-
|২০১৭||শিবা নট আউট 
|-
|২০১৯||চেম্পিয়ন 
|-
|২০১৯||অজব সঞ্জুৰ গজব লভ 
|-
|২০১৯||অভিমান&lt;ref&gt;{{cite news |title=Archita-Sabyasachi Pair Up For Odia Movie ‘Abhiman’ After Three Years |url=https://odishabytes.com/sabyasachi-and-archita-to-be-seen-on-the-silver-screen-after-three-years/ |website=Odisha Bytes |access-date=12 March 2019 }}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২০||দুৰ্গতিনাশিনী&lt;ref&gt;{{cite news |title=Archita-Partha Starrer ‘Durgatinashini’ To Release This Dussehra |url=https://www.mycitylinks.in/archita-starrer-durgatinashini-to-release-this-dussehr |website=mycitylinks.in |access-date=13 September 2020 }}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২১||ৰোল নং - ২৭&lt;ref&gt;{{cite news |title=Archita leaves fans surprised with new look for ‘Roll No 27 – Sujata Senapati’ |url=https://www.mycitylinks.in/archita-leaves-fans-surprised-with-new-look-for-roll-no-27-sujata-senapati |website=mycitylinks.in |access-date=14 January 2021 |archive-date=16 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116061103/https://mycitylinks.in/archita-leaves-fans-surprised-with-new-look-for-roll-no-27-sujata-senapati/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২১||দুৰ্গতিনাশিনী ২&lt;ref&gt;{{cite news |title=Durgatinashini 2 |url=https://odialive.com/durgatinashini-2/ |website=Odia Live |access-date=9 November 2024 }}&lt;/ref&gt;
|-
|২০২২||মহিষাসুৰ 
|-
|২০২৩||নমস্তে কমল মা গো
|}

==বঁটা আৰু স্বীকৃতি==
আৰ্চিতাই আজিলৈকে তাইৰ চলচ্চিত্ৰ কেৰিয়াৰত কেইবাটাও বঁটা লাভ কৰিছে, য'ত ওড়িশা চৰকাৰৰ তিনিটা ৰাজ্যিক বঁটাও আছে।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://odisha.360.batoi.com/gab_gallery/ollywood-actress-archita-sahu-receiving-the-best-actress-award-for-chocolate-at-the-23rd-state-film-awards-function-at-utkal-mandap-on-sunday/ |title=Ollywood Actress Archita Sahu, Receiving the Best Actress Award for 'Chocolate', at the 23rd State Film Awards function at Utkal Mandap on Sunday |publisher=Odisha.360.batoi.com |date=26 November 2012 |accessdate=21 January 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005005218/http://odisha.360.batoi.com/gab_gallery/ollywood-actress-archita-sahu-receiving-the-best-actress-award-for-chocolate-at-the-23rd-state-film-awards-function-at-utkal-mandap-on-sunday/ |archivedate=5 October 2013}}&lt;/ref&gt;
*২০১৭ চনৰ ষ্টাৰ এণ্টাৰটেইনাৰ, ''শিৱ নট আউট'' ছবিৰ বাবে, নৱম তৰঙ্গ চিনে বঁটা ২০১৮
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী বঁটা, ''বাই বাই ডুবাই'' ছবিৰ বাবে, অষ্টম তৰঙ্গ চিনে বঁটা ২০১৭
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী বঁটা, ৭ম তৰঙ্গ চিনে বঁটা ২০১৬, ''পিলাটা বিগিড়িগলা'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ষষ্ঠ তৰঙ্গ চিনে বঁটা ২০১৫, ''স্মাইল প্লিজ'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ মেলা বঁটা ২০১৪, চলচ্চিত্ৰ ''স্মাইল প্লিজ''ৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা ২০১৩, ''এছিপি সাগৰীকা'' ছবিৰ বাবে&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.business-standard.com/generalnews/news/odisha-25th-state-film-awards-announced/79593/ |title=Odisha 25th state film awards announced |work=Business Standard |quote=Archita Sahu was selected for the best actress award for her performance in 'ACP Sagarika' |accessdate=21 November 2014 |date=15 November 2012 |agency=Press Trust of India |archive-date=12 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012004051/https://www.business-standard.com/article/pti-stories/odisha-23rd-state-film-awards-announced-112111500538_1.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
*শ্ৰেষ্ঠ ওডিয়া অভিনেত্ৰী, ফিল্মফেয়াৰ এৱাৰ্ডছ ইষ্ট ২০১৩, ''মুঁ একা তুমৰ'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা ২০১১, ''চকলেট'' ছবিৰ বাবে&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.business-standard.com/generalnews/news/odisha-23rd-state-film-awards-announced/79593/ |title=Odisha 23rd state film awards announced |work=Business Standard |quote=Archita Sahu was selected for the best actress award for her performance in 'Chocolate' |accessdate=16 November 2012 |date=15 November 2012 |agency=Press Trust of India |archive-date=12 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012004051/https://www.business-standard.com/article/pti-stories/odisha-23rd-state-film-awards-announced-112111500538_1.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা ২০০৯, ''পগলা কৰিছি পাউজিঁ তোৰ'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ সহযোগী অভিনেত্ৰী, ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা ২০০৬, ''বাবু আই লভ ইউ'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, শ্ব' টাইম, পুৰী
**২০০৬ চনত ''দে মা শক্তি দে'' ছবিৰ বাবে
**২০০৮ চনত ''তো পাইঁ নেবি মুঁ সহে জনম'' ছবিৰ বাবে
*শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, বাণীচিত্ৰ বঁটা
**২০০৬ চনত ''বাবু আই লভ ইউ'' ছবিখনৰ বাবে
**২০০৮ চনত ''তো পাইঁ নেবি মুঁ সহে জনম'' ছবিৰ বাবে
**২০০৯ চনত ''মুঁ সপনৰ সৌদাগৰ'' ছবিৰ বাবে
**২০১০ চনত তৰঙ্গ চিনে এৱাৰ্ড, শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী হিচাপে&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.hindu.com/2011/05/15/stories/2011051551520200.htm |title=Other States / Orissa News : Banichitra annual awards for cinema presented |quote=Akash and Archita were awarded as the best actor and actress respectively. |accessdate=22 January 2013 |location=Chennai, India |date=15 May 2011 |archive-date=9 January 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140109231636/http://www.hindu.com/2011/05/15/stories/2011051551520200.htm |work=[[The Hindu]] |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
** ২০১২  – ''চকলেট''&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2012-winners-best-film-actor-actress-director/ |title=Tarang Cine Awards 2012 Winners &amp;#124; Best Film, Actor, Actress, Director |work=incredibleorissa.com |quote=Best Actress – Archita Sahu (Chocolate) |accessdate=22 January 2013 |date=12 March 2012 |archive-date=4 December 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121204170416/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2012-winners-best-film-actor-actress-director/ |url-status=live |archivedate=4 December 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121204170416/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2012-winners-best-film-actor-actress-director/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
** ২০১০ – ''পগলা কৰিছি পাউজিঁ তোৰ'
*  শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী, ইটিভি ওড়িয়া ফিল্ম এৱাৰ্ড ২০১২, ''চকলেট'' ছবিৰ বাবে &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://chalachitra.in/award/third-etv-oriya-cine-awards-2012/ |title=chalachitra &quot; Third ETV Oriya Cine Awards – 2012 |work=chalachitra.in |quote=Best actor female Archita sahu Chocolate |accessdate=22 January 2013 |archive-date=8 February 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130208042249/http://chalachitra.in/award/third-etv-oriya-cine-awards-2012/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০০৭, ওমশ্ৰী বঁটা, ''তো বিনা মো কহানী অধা'' ছবিৰ বাবে   
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০০৮, UMPAৰ দ্বাৰা, ''তো বিনা মো কহানী অধা'' ছবিৰ বাবে   
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০০৯, শপথৰ দ্বাৰা, ''মুঁ সপনৰ সৌদাগৰ'' ছবিৰ বাবে  
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০০৯, চলচ্চিত্ৰ জগতৰ দ্বাৰা, ''মুঁ সপনৰ সৌদাগৰ'' ছবিৰ বাবে  
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০১০, Kamyabৰ দ্বাৰা, ''আকাশে কি‌ ৰংগ লাগিলা'' ছবিৰ বাবে
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০১০, চিত্ৰপুৰীৰ দ্বাৰা, ''পগলা কৰিছি পাউজিঁ তোৰ' ছবিৰ বাবে  
* শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী ২০১০, UMPAৰ দ্বাৰা, ''পগলা কৰিছি পাউজিঁ তোৰ' ছবিৰ বাবে  
*২০০৫ চনৰ শ্ৰেষ্ঠ নৱাগত বঁটা, ''অ’ মাই লাভ'' ছবিৰ বাবে

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|অৰ্চিতা সাহু}}
* {{IMDb name|3373920}}
* {{Instagram|architasahuofficial}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী: ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী: ভাৰতীয় মডেল]]
[[শ্ৰেণী: ওড়িয়া ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>pgmukrljwskf25i4yld218kt6vnoos4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অনুভৱ মহান্তি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100666</id>
    <revision>
      <id>517256</id>
      <parentid>514779</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:34:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517256</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35476" sha1="jl3ybixg4rxkx80196k6pmb4z97a2ef" xml:space="preserve">{{Infobox person
|image = Anubhav Mohanty.JPG
|caption = ভুৱনেশ্বৰৰ উৎকল মণ্ডপত অনুষ্ঠিত হোৱা ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা ২০১৪ত ভাষণ দি থকা অৱস্থাত অনুভৱ মহান্তি
|image_size =
|alt = [[ଭୁବନେଶ୍ୱର]]ର [[ଉତ୍କଳ ମଣ୍ଡପ]]ରେ ହେଉଥିବା ୨୦୧୪ [[ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପୁରସ୍କାର]] ଉତ୍ସବରେ ଭାଷଣ ଦେଉଥିବା ବେଳେ ମହାନ୍ତି
|birth_name = অনুভৱ মহান্তি 
|birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1981|01|20}}
|birth_place = [[কটক]], [[ওড়িশা]]
|death_date =
|death_place = 
|death_cause = 
|resting_place = 
|resting_place_coordinates = &lt;!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --&gt;
|other_names = ফাপুন
|known_for = ওড়িয়া অভিনেতা, প্ৰয়োজক আৰু কাহিনীকাৰ 
|education = স্নাতক 
|spouse = [[বৰ্ষা প্ৰিয়দৰ্শিনী]]
|children =
|parents = অভয় কুমাৰ মহান্তি &lt;br /&gt; মধুস্মিতা মহান্তি
|awards =
|signature = 
|footnotes =
|box_width =
}}
'''অনুভৱ মহান্তি''' ([[ওড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]]: ଅନୁଭବ ମହାନ୍ତି) (জন্ম: ২০ জানুৱাৰী ১৯৭৭) [[ওড়িশা|ওড়িশাত]] বাস কৰা এজন [[উড়িয়া ভাষা|ওড়িয়া]] চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেতা, লোকসভাৰ সদস্য আৰু প্ৰাক্তন [[ৰাজ্যসভা|ৰাজ্যসভাৰ]] সদস্য। অনুভৱ মহান্তি ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ জগতৰ সৰ্ববৃহৎ ছুপাৰষ্টাৰ। বিশেষকৈ ওড়িশাত মহন্তৰ এক উল্লেখযোগ্য অনুৰাগী অনুসৰণকাৰী আছে।&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.telegraphindia.com/1041202/asp/nation/story_4075790.asp |title=Tolly pretty faces for Oriya film revival |author=Mohanty, Debabrata |work=The Telegraph (India) |access-date=24 October 2008 |location=Calcutta, India |date=2 December 2004 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110526003631/http://www.telegraphindia.com/1041202/asp/nation/story_4075790.asp |archive-date=26 May 2011 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; অনুভৱ মহান্তিয়ে প্ৰথমে এলবাম ভিডিঅ'ৰ যোগেদি নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল, তাৰ পিছত প্ৰথমে ব্ৰজৰাজ মুভি বেনাৰত চলচ্চিত্ৰত কাম কৰাৰ সুযোগ লাভ কৰিছিল, যাৰ নাম আছিল আই লাভ ইউ। এই ছবিখনে ওডিয়া চলচ্চিত্ৰ জগতত ইতিহাসৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ২০০৪ চনত ''আই লাভ ইউ'' ছবিৰ জৰিয়তে তেওঁ ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেতা হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। তদুপৰি তেওঁ ''সাথী আমাৰ'' নামৰ চলচ্চিত্ৰৰ মাধ্যমেৰে বাংলা চলচ্চিত্ৰতো অভিনয় জীৱন আৰম্ভ কৰে। ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰৰ ভিতৰত অৰ্জুন, সথিৰে, প্ৰেমী নম্বৰ ৱান, কালি শংকৰ, ছতি চিড়ি দেলে তু, নেই যা ৰে মেঘ মতে, সুনা চড়েই মো ৰূপ চড়েই, আকাশে কি ৰং লগিলা, অভিমন্যু, বালুংগা টোকা, ছামথিং ছামথিং, অগস্ত্য, অভয় আদি উল্লেখযোগ্য। ২০২৪ চনত তেওঁ ''কৰ্মা'' চলচ্চিত্ৰৰ জৰিয়তে পূৰ্বৰ সকলো ৰেকৰ্ড ভংগ কৰি নতুন অভিলেখ গঢ়িবলৈ সক্ষম হয়। চলচ্চিত্ৰ জীৱনৰ বাহিৰেও [[২০১৯ৰ ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন|২০১৯ চনৰ ভাৰতীয় সাধাৰণ নিৰ্বাচনত]] কেন্দ্ৰপড়া লোকসভা সমষ্টিৰ পৰা নিকটতম প্ৰতিদ্বন্দ্বী [[জয় পাণ্ডা|বৈজয়ন্ত পাণ্ডাৰ]] হাতত পৰাস্ত হৈ লোকসভাৰ সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল। &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://sambad.in/state/anubhav-mohanty-win-election-at-kendrapada-367426/|title=ବୈଜୟନ୍ତଙ୍କୁ ହରାଇଲେ ଅନୁଭବ|date=2019-05-24|work=Sambad|language=en-US|accessdate=2019-05-24}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰ জীৱন ==
অনুভ মহান্তিয়ে প্ৰথমে ওডিয়া মিউজিক ভিডিঅ'ত অভিনয় কৰি নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত ২০০৪ চনত নম্ৰতা থাপাৰ সৈতে ''আই লাভ ইউ'' ছবিত অভিনয় কৰি ওডিয়া চলচ্চিত্ৰত নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰে। ২০০৪ চনত আই লাভ ইউ &lt;ref&gt;{{Cite news|title=ଏହି ପପୁଲାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ସହ କାମ କରିନାହାନ୍ତି ଓଲିଉଡ ସୁପରଷ୍ଟାର ଅନୁଭବ|url=https://odisha.live/2018/05/31/ollywood-star-anubhav-mohanty-never-worked-with-these-popular-directors/|accessdate=27 August 2018|work=OdishaLIVE|date=31 May 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200327014143/https://odisha.live/2018/05/31/ollywood-star-anubhav-mohanty-never-worked-with-these-popular-directors/|archivedate=27 March 2020}}&lt;/ref&gt; ৰ জৰিয়তে অভিনেতা হিচাপে নিজৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ কৰা অনুভৱে এতিয়ালৈকে ৩৩খনতকৈও অধিক [[ওড়িশাৰ চলচ্চিত্ৰ|ওডিয়া]] আৰু [[বঙালী ভাষা|বাংলা]] ছবিত অভিনয় কৰিছে। 

২০০৪ চনত তেওঁৰ আন দুখন চলচ্চিত্ৰ ''সাথিৰে'' আৰু &quot;বৰ্ষা মাই ডাৰ্লিং&quot; মুক্তি লাভ কৰিছিল। ইয়াৰ পিছত তেওঁৰ কেইবাখনো ছবি, যেনে - নেই যা ৰে মেঘ মোতে (২০০৮), সুনা চড়েই মো ৰূপ চড়েই (২০০৯), আকাশে কি ৰংগ লগিলা (২০০৯), অভিমন্যু (২০০৯), আম' ভিতৰে কিছি অছি (২০১০), দিৱানা (২০১০), কিয়ে সে ডাকুছি কৌঠি মোতে (২০১১), বালুংগা টোকা (২০১১), ছামথিং ছামথিং (২০১২), মেট্ৰিক ফেইল (২০১২), এচিপি ৰণবীৰ (২০১২), মো দুনিয়া তু হি তু (২০১৩), হাত ধৰি চালুথা (২০১৩), কেহি জেন ভল লাগেৰে (২০১৩), ছামথিং ছামথিং ২ ( ২০১৪), গপ হেলে বি সত (২০১৫), অগস্ত্য (২০১৬), অভয় (২০১৭), কাবুলা বাৰাবুলা (২০১৭), প্ৰেম কুমাৰ: ছেলাৰ্চ অৱ দ্য ইয়েৰ (২০১৮) ব্যৱসায়িকভাৱে সফল হৈছিল। এতিয়া - অনুভৱ মহান্তিয়ে বহুতো টেগ লাইন পাইছে, যেনে, ওড়িয়া ফিল্মছৰ বাদশ্বাহ, ছুপাৰষ্টাৰ অনুভৱ মহান্তি, ভাইজান অৱ ওড়িশা, মেগাষ্টাৰ অনুভৱ মহান্তি। বহু বছৰ কাম কৰাৰ পিছত অনুভৱ মহান্তিয়ে বহুতো বঁটা লাভ কৰিছে। ২০১২ চনত ''বালুংগা টোকা''ৰ সফলতাৰ পিছত তেওঁ বিষ্ণুপ্ৰিয়া আৰ্টছ এণ্ড গ্ৰাফিক্স নামেৰে নিজাকৈ প্ৰডাকচন হাউচ সৃষ্টি কৰে। ২০১২ চনৰ আটাইতকৈ হিট ছবিখন আছিল ''ছামথিং ছমথিং''। অনুভৱে বাংলা চলচ্চিত্ৰ জগতত আত্মপ্ৰকাশ কৰিছিল ''সাথী আমাৰ'' চিনেমাখনেৰে ৰচনা বেনাৰ্জীৰ সৈতে বিশেষভাৱে অভিনয় কৰি।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.welcomeorissa.com/oriya_film_industry.php |title=Wel Come To Orissa {{!}} About Orissa, Orissa Culture, Odissi, Oriya Songs, Purely Soul &amp; Image of Orissa |publisher=welcomeorissa.com |access-date=24 October 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081223053546/http://www.welcomeorissa.com/oriya_film_industry.php |archive-date=23 December 2008 |url-status=dead |archivedate=23 December 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081223053546/http://www.welcomeorissa.com/oriya_film_industry.php |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://movies.fullodisha.com/category/odia-celebrities/ |title=Orissa Film Celebrity |publisher=movies.fullodisha.com |access-date=24 October 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150327054208/http://movies.fullodisha.com/category/odia-celebrities/ |archive-date=27 March 2015 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনত অনুভৱ মহান্তিয়ে তেওঁৰ আটাইতকৈ দামী ওডিয়া ছবি বিজু বাবু প্ৰযোজিত ''নীল মাধৱ পণ্ডা''&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.dailypioneer.com/2019/state-editions/panda---s-movie----biju-babu----released.html |title=Panda Releases Biju Babu |work=Daily Pioneer |access-date=9 May 2022}}&lt;/ref&gt; চলচ্চিত্ৰত অভিনয় কৰে, যিখন ছবিয়ে কিছু ৰাজনৈতিক বিতৰ্কৰ বাবে বক্স অফিচত আশা কৰা ধৰণে ভাল কাম কৰিব নোৱাৰিলে। ৪ বছৰীয়া এটা দীঘলীয়া ব্যৱধানৰ পিছত অনুভৱ মহান্তিয়ে চিনেমাৰ জগতলৈ ঘূৰি আহি ''লাভ ইন লণ্ডন'' নামৰ এখন ছবি নিৰ্মাণ কৰে। ছবিখন বিপুল হিট হৈ পৰিল। তাৰ পিছত ২০২৪ চনৰ ৰাজা মহোৎসৱৰ সময়ত অনুভৱ মহন্তই বেলেগ কাহিনী আৰু চৰিত্ৰৰ কুহুদিত এখন চিনেমা কৰিছিল যিখন ছবিয়ে ৰাইজে ভাল সমাদৰ লাভ কৰিছিল। শেহতীয়াকৈ অনুভৱ মহান্তিক দেখা গৈছিল ২০২৪ চনৰ দশহেৰাৰ দিনা মুক্তি লাভ কৰা ''কৰ্মা'' ছবিখনত, যিয়ে পূৰ্বৰ সকলো অভিলেখ ভংগ কৰি এক নতুন অভিলেখ গঢ়ি তুলিছিল। এতিয়া অনুভৱ মহান্তিৰ আগন্তুক ছবি আৰু ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰ জগতৰ আটাইতকৈ প্ৰত্যাশিত চিনেমা ''ৰাৱন''ৰ বাবে সকলোৱে উৎসাহিত হৈ পৰিছে। 

==ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ==
২০১৩ চনৰ ২৭ এপ্ৰিলত তেওঁ আঞ্চলিক ৰাজনৈতিক দল বিজেডিত যোগদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Mohanty |first1=Subhasish |last2=Panda |first2=Namita |title=Reel hero courts BJD – Chief minister inducts Anubhav Mohanty into party |url=http://www.telegraphindia.com/1130428/jsp/odisha/story_16835453.jsp |work=The Telegraph |access-date=12 June 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141129050747/http://www.telegraphindia.com/1130428/jsp/odisha/story_16835453.jsp#.U5mqSnaiOPA |archive-date=29 November 2014 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ২০১৪ চনৰ জুন মাহত তেওঁ ৰাজ্যসভাৰ আটাইতকৈ কম বয়সীয়া সংসদ সদস্য হিচাপে বিনা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতাৰে ৰাজ্যসভালৈ নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Odisha: Anubhav Mohanty elected to Rajya Sabha uncontested and He has 1st most young parliamentarian of Rajyasabha still today |url=http://www.orissadiary.com/CurrentNews.asp?id=50747 |publisher=OdishaDiary |access-date=12 June 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141129143837/http://www.orissadiary.com/CurrentNews.asp?id=50747 |archive-date=29 November 2014 |url-status=dead |archivedate=29 November 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141129143837/http://www.orissadiary.com/CurrentNews.asp?id=50747 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনৰ ২৩ মে'ত পূৰ্বতে নিৰ্বাচিত বৈজয়ন্ত পণ্ডাক পৰাস্ত কৰি কেন্দ্ৰপাৰা (লোকসভা সমষ্টি)ৰ পৰা সংসদ সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/kendrapara-lok-sabha-result-anubhav-mohanty-wins-1533364-2019-05-24 |title=Kendrapara Lok Sabha results 2019: Anubhav Mohanty wins with over 6.5 lakh votes, BJD set for a comeback |work=India Today |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191226081028/https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/kendrapara-lok-sabha-result-anubhav-mohanty-wins-1533364-2019-05-24 |archive-date=26 December 2019}}&lt;/ref&gt;

==চলচ্চিত্ৰ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! বৰ্ষ 
! চলচ্চিত্ৰ 
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |২০০৪
|আই লাভ ইউ &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/jan/17/he-starts-donning-different-hats-330907.html |title=He starts donning different hats |website=The New Indian Express |date=17 January 2012}}&lt;/ref&gt;
|-
|টোপাএ সিন্দুৰ দিটোপা লুহ
|-
|সাথীৰে
|-
|নায়ক নূহে খলনায়ক
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |২০০৫ ||প্ৰিয়া মোৰ প্ৰিয়া
|-
|বৰ্ষা মাই ডাৰ্লিং
|-
|প্ৰথম প্ৰেম
|-
|অৰ্জুন 
|-
|প্ৰেমী নং ১
|-
|সাথী আমাৰ ''(বাংলা)''
|- 
| rowspan=&quot;4&quot; |2006 ||থেংক ইউ ভগৱান 
|-
|স্বাৰ্থপৰ ''(বাংলা)''
|-
|এৰি নাম প্ৰেম ''(বাংলা)''
|-
|জীবন সাথী ''(বাংলা)''
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০০৭||মহানায়ক
|-
|কালি শংকৰ ''(বাংলা-ওড়িয়া)''
|-
|তো বীনা মো কাহানী অধা
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |২০০৮||ধন ৰে ৰাখিবু শপথ মোৰ
|-
|চুপ কিএ আসুছি
|-
|মোতে ত লভ হেলাৰে
|-
|ছাতি চিড়ি দেলে তু
|-
|মুন্না-এ লভ ষ্ট'ৰী
|-
|আ জন্‌হৰে লেখিবা না
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |২০০৯||নেই যা ৰে মেঘ মোতে
|-
|সূনা চড়েই ৰূপা চড়েই 
|-
|আকাশে কি‌ ৰংগ লাগিলা &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2011/aug/26/meet-archita-the-bubbly-actress-284933.html |title=Meet Archita, the bubbly actress |website=The New Indian Express |date=26 August 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
|সাত সুৰে বন্ধা এই জীৱন 
|-
|অভিমন্যু &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2009/nov/13/pagala-karichhi-paunji-tora-103464.html |title=Pagala karichhi paunji tora |website=The New Indian Express |date=13 November 2009}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |২০১০ ||ডন
|-
|আম ভিতৰে কিছি অছি
|-
|মুঁ কোন এতে খৰাপ
|-
|দিৱানা &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.telegraphindia.com/odisha/double-honour-for-babushan-state-film-awards-2010-announced-newcomer-riya-bags-best-actress-award/cid/475993 |title=Double honour for Babushan - State film Awards 2010 announced, newcomer Riya bags Best Actress award |website=The Telegraph (India) |date=12 December 2012}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১১||মষ্ট ৱাণ্টেড
|-
|কিয়েসে ডাকুছি কৌঠি মোতে
|-
|বালুঙ্গা টোকা &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/iamprsquom-aiming-for-8-packs-anubhav-mohanty/articleshow/10968526.cms |title=I'm aiming for 8 packs: Anubhav Mohanty |website=The Times of India |date=11 January 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১২|| ছামথিং ছামথিং &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://timesofindia.indiatimes.com/regional/success-bash-of-something-something/articleshow/12715282.cms |title=Success bash of 'Something Something' |website=The Times of India |date=9 October 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|মেট্ৰিক ফেইল
|-
|ACP ৰণৱীৰ
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১৩ || মোৰ দুনীয়া তু হি তু &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/2013/mar/10/the-remake-raja-of-odia-cinema-457134.html |title=The remake Raja of Odia cinema |website=The New Indian Express |date=10 March 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|হাত ধৰি চালুথা &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2013/dec/27/nothing-to-cheer-about-556238.html |title=Nothing to Cheer About |website=The New Indian Express |date=27 December 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|কেহি জনে ভল লাগেৰে
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |20১৪ ||ছামথিং ছামথিং ২ &lt;ref name=&quot;newindianexpress_698378&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2014/Dec/26/no-hits-few-to-remember-698378.html |title=No Hits, Few to Remember |website=newindianexpress.co |date=26 December 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
|মেণ্টাল
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০১৫||গপ হেলে বি সত &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/2015-is-not-a-memorable-ollywood-story-to-be-told/articleshow/50389304.cms |title=2015 is not a memorable Ollywood story to be told &amp;#124; Bhubaneswar News - Times of India |website=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|জঘা হাতে পঘা &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.dailypioneer.com/2016/state-editions/deluge-of-movies-hit-ollywood-in-2015.html |title=Deluge of movies hit Ollywood in 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১৬ ||গোটে সুঅ' গোটে শাৰী &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.telegraphindia.com/odisha/stars-fight-to-grab-eyeballs-on-raja/cid/1506251 |title=Stars fight to grab eyeballs on Raja}}&lt;/ref&gt;
|-
| অগস্ত্য 
|-
| বেবী &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://mycitylinks.in/2016-neither-memorable-nor-a-forgettable-year-for-ollywood/?amp |title=2016: Neither Memorable nor a Forgettable Year for Ollywood |date=17 January 2003}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০১৭ || অভয়
|-
| কাবুলা বাৰাবুলা
|-
|২০১৮ || প্ৰেম কুমাৰ: Salesman of the Year
|-
|২০১৯ || বিজু বাবু
|-
| rowspan=&quot;1&quot; |২০২৩ || লাভ ইন লণ্ডন
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০২৪|| বিগুল
|- 
| কুহুড়ী
|-
| কৰ্মা - When Destiny Strikes Back
|}

==বঁটা আৰু মনোনয়ন==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! বছৰ!! চলচ্চিত্ৰ!! বঁটা!! বিভাগ!! ফলাফল!! তথ্যসূত্ৰ 
|-
|rowspan=2| ২০১০ || ''আকাশে কি ৰঙ্গ লাগিলা'' || বাৰ্ষিক বাণীচিত্ৰ চিনে বঁটা || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=Reason to rejoice, celebrating diamond jubilee |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/11/reason-to-rejoice-celebrating-diamond-jubilee-122653.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220701213351/https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/11/reason-to-rejoice-celebrating-diamond-jubilee-122653.html |url-status=dead |archive-date=1 July 2022 |work=[[The New Indian Express]] |date=11 June 2010 |access-date=1 July 2022 |archivedate=1 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220701213351/https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/11/reason-to-rejoice-celebrating-diamond-jubilee-122653.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
| ''অভিমন্যু'' || তৰঙ্গ চিনে এৱাৰ্ড || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=More awards for entertainment industry |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/18/more-awards-for-entertainment-industry-124351.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20220701213349/https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/18/more-awards-for-entertainment-industry-124351.html |url-status=dead |archive-date=1 July 2022 |work=[[The New Indian Express]] |date=18 June 2010 |access-date=1 July 2022 |archivedate=1 July 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220701213349/https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2010/jun/18/more-awards-for-entertainment-industry-124351.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|rowspan=2| ২০১১ || ''আকাশে কি ৰঙ্গ লাগিলা'' || ওড়িশা ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jayadev Award goes to Sadhu Meher, Mahashweta |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2011/aug/06/jayadev-award-goes-to-sadhu-meher-mahashweta-278931.html |work=[[The New Indian Express]] |date=6 August 2011 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Starry Nite marks state film awards |url=https://www.news18.com/news/india/starry-nite-marks-state-film-awards-391100.html |publisher=[[CNN-News18]] |date=10 August 2011 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''দিৱানা'' || ইটিভি ওড়িয়া ফিল্ম বঁটা || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://news.fullorissa.com/etv-odia-film-award-2011-winners/ |title=ETV Oriya film award 2011 winners |access-date=24 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110421002349/http://news.fullorissa.com/etv-odia-film-award-2011-winners/ |archive-date=21 April 2011 |url-status=dead |archivedate=21 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110421002349/http://news.fullorissa.com/etv-odia-film-award-2011-winners/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; 
|-
| rowspan=4| ২০১২ ||rowspan=4| ''বালুঙ্গা টোকা'' || তৰঙ্গ চিনে এৱাৰ্ড || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=TARANG CINE AWARDS 2012 WINNERS |url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2012-winners-best-film-actor-actress-director/ |publisher=Incredible Orissa |date=12 March 2012 |access-date=1 July 2022 |archivedate=4 December 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121204170416/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2012-winners-best-film-actor-actress-director/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
| ইটিভি ওড়িয়া ফিল্ম বঁটা || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=‘Balunga Toka’ best film, Anubhav best actor |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/mar/13/balunga-toka-best-film-anubhav-best-actor-348567.html |work=[[The New Indian Express]] |date=13 March 2012 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| লালচান্দ মনোৰঞ্জন বঁটা || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=Lalchand Entertainment Awards to be aired today |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/jun/10/lalchand-entertainment-awards-to-be-aired-today-375827.html |work=[[The New Indian Express]] |date=13 March 2012 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| ওড়িশা ফিল্মফেয়াৰ বঁটা ||‌ শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=Star studded Film Fair awards |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/dec/14/star-studded-film-fair-awards-433779.html |work=[[The New Indian Express]] |date=14 December 2012 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| ২০১৩ || ''ছামথিং ছামথিং'' ||rowspan=2| তৰঙ্গ চিনে এৱাৰ্ড ||rowspan=2| শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=TARANG CINE AWARDS 2013 WINNERS |url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/tarang-cine-awards-2013/ |publisher=Incredible Orissa |date=4 March 2013 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
|rowspan=3| ২০১৪ ||rowspan=2| ''হাত ধৰি চালুথা'' || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=TARANG CINE AWARDS 2014 WINNERS |url=http://incredibleorissa.com/tarang-cine-awards-2014/ |publisher=Incredible Orissa |date=10 March 2014 |access-date=1 July 2022 |archivedate=10 April 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170410010942/http://incredibleorissa.com/tarang-cine-awards-2014/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|rowspan=2| ফিল্মফেয়াৰ এৱাৰ্ডছ ইষ্ট ||rowspan=2| শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{nom}}
|rowspan=2 style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=Nominations for the Best Actor (Oriya) |url=https://www.filmfare.com/features/nominations-for-the-best-actor-oriya-5708.html |publisher=[[Filmfare]] |date=27 March 2014 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Filmfare Award 2013 – East Odia Film Nominations |url=https://odialive.com/filmfare-award-2013-east-odia-film-nominations/ |publisher=OdiaLive |date=29 March 2014 |access-date=1 July 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''মো দুনীয়া তু হি তু'' || {{nom}}
|-
| ২০১৫ || ''ছামথিং ছামথিং টু'' ||rowspan=2| তৰঙ্গ চিনে এৱাৰ্ড || শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতা (পুৰুষ) || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=6TH TARANG CINE AWARDS 2015 WINNERS |url=https://incredibleorissa.com/6th-tarang-cine-awards-2015/ |publisher=Incredible Orissa |date=22 March 2015 |access-date=1 July 2022 |archivedate=1 March 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220301102044/https://incredibleorissa.com/6th-tarang-cine-awards-2015/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
| ২০১৮ || ''অভয়'' || ষ্টাৰ এণ্টাৰটেইনমেণ্ট অৱ দ্য ইয়েৰ || {{won}}
|style=&quot;text-align:center; &quot; |&lt;ref&gt;{{cite web |title=9th Tarang Cine Awards - Full Details |url=https://www.odishafiles.in/2018/04/9th-tarang-cine-awards-full-details.html |publisher=Odisha Files |date=2 April 2018 |access-date=1 July 2022 |archive-date=22 May 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220522095838/https://www.odishafiles.in/2018/04/9th-tarang-cine-awards-full-details.html |url-status=dead |archivedate=22 May 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220522095838/https://www.odishafiles.in/2018/04/9th-tarang-cine-awards-full-details.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
|}

===অন্যান্য বঁটা, মনোনয়ন, আৰু স্বীকৃতি===
*২০০৪–০৫: ৰাজীৱ গান্ধী প্ৰতিভা সন্মান

==বৈবাহিক জীৱন==
অনুভৱে ২০১৪ চনৰ ৮ ফেব্ৰুৱাৰীত অভিনেত্ৰী বৰষা প্ৰিয়াদৰ্শনীৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়,&lt;ref&gt;{{cite news |title=ସମଥିଙ୍ଗ ସମଥିଙ୍ଗରୁ ଜୀବନସାଥୀ |url=https://www.dharitri.com/e-Paper/Bhubaneswar/090214/p9.htm |access-date=16 March 2025 |publisher=Dharitri |date=9 February 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Anubhav entitled to get divorce decree:HC |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/cuttack/anubhav-mohanty-divorce-decree-orissa-high-court-ruling/articleshow/106197751.cms |access-date=16 March 2025 |publisher=Times of India |date=22 December 2023}}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে ২০২০ চনত বছৰাই অনুভৱৰ বিৰুদ্ধে হাৰাশাস্তিৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰি ঘৰুৱা হিংসাৰ গোচৰ ৰুজু কৰাত তেওঁলোকৰ বৈবাহিক জীৱন যথেষ্ট প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Varsha Priyadarshini files fresh case against Kendrapara MP Anubhav Mohanty |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2020/Dec/20/varsha-priyadarshini-files-fresh-case-against-kendrapara-mp-anubhav-mohanty-2238693.html |work=The New Indian Express}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Domestic violence, dowry case lodged against BJD MP Anubhav Mohanty after wife files complaint |url=https://www.indiatoday.in/india/story/domestic-violence-dowry-case-lodged-against-bjd-mp-anubhav-mohanty-after-wife-files-complaint-1751402-2020-12-20 |work=India Today}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উত্তৰত অনুভৱে ২০২০ চনৰ জুলাই মাহত বিবাহ বিচ্ছেদৰ বাবে আবেদন জনায়, যাৰ ফলত এক অতি প্ৰচাৰিত আইনী যুদ্ধৰ সৃষ্টি হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=BJD MP Anubhav Mohanty breaks silence, says filed divorce in July |url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2020/Sep/07/bjd-mp-anubhav-mohanty-breaks-silence-says-filed-divorce-in-july-2193545.html |work=The New Indian Express}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=BJD MP Anubhav Mohanty moves Delhi court seeking divorce |url=https://www.deccanherald.com/india/bjd-mp-anubhav-mohanty-moves-delhi-court-seeking-divorce-883855.html |work=Deccan Herald}}&lt;/ref&gt; এই দম্পতীহালৰ বিবাদৰ বিষয়ে সংবাদ মাধ্যমত বহুলভাৱে প্ৰকাশ পাইছে, ইয়াৰ ভিতৰত আদালতৰ নিৰ্দেশেও ইজনে সিজনৰ বিষয়ে ৰাজহুৱাভাৱে মন্তব্য কৰাত বাধা আৰোপ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Orissa high court restricts Biju Janta Dal MP Anubhav Mohanty from commenting against actress Varsha Priyadarshini |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/cuttack/orissa-high-court-restricts-biju-janta-dal-mp-anubhav-mohanty-from-commenting-against-actress-varsha/articleshow/91849074.cms |work=The Times of India}}&lt;/ref&gt; 

[[ওড়িশা]] উচ্চ ন্যায়ালয়ে তেওঁৰ পক্ষত ৰায় দি তেওঁক বিবাহ বিচ্ছেদৰ ডিক্ৰী প্ৰদান কৰে আৰু পত্নীৰ আচৰণৰ বাবে, তেওঁৰ স্থায়ী জীৱিকাৰ ধন অস্বীকাৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 December 2023 |title=Anubhav Mohanty Granted Divorce: Fast Track Justice For Sitting MP Vs Struggle For Common Men {{!}} Voice For Men India |url=https://voiceformenindia.com/anubhav-mohanty-divorce-case-fast-track-justice-for-sitting-mp-vs-struggle-for-common-men-voice-for-men-india/ |access-date=3 April 2025 |website=Voice For Men |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|অনুভৱ মহান্তি}}
* {{IMDb name|3373484}}
*[http://www.anubhavmohanty.in AnubhavMohanty] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211212132740/https://anubhavmohanty.in/ |date=১২ ডিচেম্বৰ ২০২১}}
* [https://web.archive.org/web/20150924055901/http://www.ollywoodmaza.com/odia-celebrities/anubhav-mohanty-oriya-actor-biography Anubhav Mohanty at Ollywood Maza]
* [https://apnafilms.com/top-actors-from-eastern-region-cinemas/ Anubhav Mohanty], one of the most successful actor in East India
*[https://www.odiafilm.in/2021/07/ollywood-superstar-anubhav-mohanty.html?/ Anubhav Mohanty Biography In Odia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210822035017/https://www.odiafilm.in/2021/07/ollywood-superstar-anubhav-mohanty.html?/ |date=২২ আগষ্ট ২০২১}}

==তথ্যসূত্ৰ==
[[শ্ৰেণী: ভাৰতীয় অভিনেতা]]
[[শ্ৰেণী: ওড়িয়া ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেতা]]</text>
      <sha1>jl3ybixg4rxkx80196k6pmb4z97a2ef</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য বাৰ্তা:ARI</title>
    <ns>3</ns>
    <id>105129</id>
    <revision>
      <id>517394</id>
      <parentid>421254</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MdsShakil</username>
        <id>28727</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[সদস্য বাৰ্তা:Arijit Kisku]]ৰ পৰা [[সদস্য বাৰ্তা:ARI]]লৈ MdsShakilয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Arijit Kisku|Arijit Kisku]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/ARI|ARI]]&quot;</comment>
      <origin>421254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3779" sha1="mkydthj9km094sgsskqsqxwaxye08x5" xml:space="preserve">{{tmbox
| type = notice
| image = [[চিত্ৰ:Assamese Jaapi.png|135px|left]]
| imageright = [[চিত্ৰ:Wikipedia-logo-v2-as.svg|135px]]
| style = border: 1px blue solid; 
| textstyle = 
| text = {{Center|&lt;big&gt;{{#if: {{{1}}} |'''নমস্কাৰ, {{#if:  | {{{1}}} | {{BASEPAGENAME}} }}&lt;br/&gt;}}}}
{{Center|'''[[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]লৈ আপোনাক [[ৱিকিপিডিয়া:আদৰণি|আদৰণি জনাইছোঁ]]! '''&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;&lt;br/&gt;
আপোনাৰ আগ্ৰহৰ বাবে ধন্যবাদ। আশা কৰোঁ আপুনি সদায় আমাৰ লগত জড়িত হৈ থাকিব। নৱাগত সকলৰ বাবে তলত দিয়া পৃষ্ঠাকেইখন অতি উপযোগী, অনুগ্ৰহ কৰি পৃষ্ঠাকেইখন এবাৰ চকু ফুৰাই চাই যেন। }}&lt;br/&gt;

{{Center|
'''ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনাৰ সহায়'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পৰিচয়|ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে অলপ]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:সৰল সম্পাদনা|সম্পাদনাৰ থুলমুল আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সহায়িকা|ৱিকিপিডিয়া সম্পাদনাৰ বিষয়ে প্ৰয়োজনীয় আভাস]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[সহায়:নতুন প্ৰবন্ধ আৰম্ভ কৰক|প্ৰবন্ধ এটা কেনেকৈ আৰম্ভ কৰিব?]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ|সততে উদিত প্ৰশ্নসমূহ]] &lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;br&gt;
'''ৱিকিপিডিয়াৰ সম্পাদনাৰ নিয়ম নীতি'''&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:পাঁচটা স্তম্ভ|ৱিকিপিডিয়াৰ পঞ্চশীল নীতি]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
&lt;big&gt; [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়া কি নহয়|ৱিকিপিডিয়া কি নহয়]]&lt;/big&gt;&lt;br/&gt;
}}
&lt;br/&gt;
'''ইয়াৰ উপৰিও ফে'চবুকত [https://www.facebook.com/groups/assamwikigroup/ {{Like|''Assamese Wikipedia Community''}}] বুলি আমাৰ এটা আলোচনা গোট আৰু [https://facebook.com/aswikipedia {{Like|''অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া''}}] নামৰ এটা পৃষ্ঠা আছে। ৱিকিপিডিয়ানসকলক লগ পাবলৈ আৰু ৱিকিপিডিয়াৰ বিষয়ে জানিবলৈ আপুনিও সেইবোৰৰ সদস্য হৈ ল'ব পাৰে। '''

আশা কৰোঁ ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰি আৰু এজন [[ৱিকিপিডিয়া:ৱিকিপিডিয়ান|ৱিকিপিডিয়ান]] হোৱাটো উপভোগ কৰিব। 

&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;{{Wikipedia in Social Media}}&lt;/div&gt;
| small =  / yes
| smallimage = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smallimageright = none / [[Image:Some image.svg|30px]]
| smalltext = আদৰণি 
}} — [[সদস্য:AdoroniBot|AdoroniBot]] ([[সদস্য বাৰ্তা:AdoroniBot|বাৰ্তা]]) 03:12, 17 May 2024 (ইউ.টি.চি.)
&lt;!-- This welcome message is delivered by [[User:AdoroniBot|AdoroniBot]] on behalf of Assamese Wikimedia Community. --&gt;</text>
      <sha1>mkydthj9km094sgsskqsqxwaxye08x5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভেল’ৰেণ্ট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>105201</id>
    <revision>
      <id>517272</id>
      <parentid>468676</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:14:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mohsin274</username>
        <id>23375</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* অভ্যৰ্থনা */ বানান শুধৰণি</comment>
      <origin>517272</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75278" sha1="rqs82lratc5jxu3bjpgqoks2esn4lps" xml:space="preserve">
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;{{Infobox video game|title=Valorant|image=[[file:Valorant logo - pink color version.svg|200px]]|developer=[[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]|engine=[[আনৰিয়েল ইঞ্জিন ৪]]|publisher=ৰায়ট গে’ম্‌ছ|director={{ubl|ডেভিড নটিংহাম|এ‌ণ্ডী হ’|জ’ জীগ্লাৰ (প্ৰাক্তন)&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Andy Chalk |date=2022-12-20 |title=Valorant game director Joe Ziegler leaves Riot for Bungie |language=en |work=PC Gamer |url=https://www.pcgamer.com/valorant-game-director-joe-ziegler-leaves-riot-for-bungie/ |access-date=2023-07-08}}&lt;/ref&gt;}}|producer={{ubl|এনা ডনলন|যোহন গস্কিকি}}|released=২ জুন, ২০২০|genre={{Plainlist|
* [[হিৰ’ শ্বুটাৰ]]
* [[টেক্টিকেল শ্বুটাৰ]]
}}|modes=[[মাল্টিপ্লেয়াৰ]]|platforms=[[ৱি‌ণ্ড’জ]]|caption=|designer={{ubl|ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি|ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’}}|programmer={{ubl|পল চেম্বাৰলেইন|ডে’ভ হেইৰনীমাছ|ডেভিড ষ্ট্ৰেইলী}}|artist=মবী ফ্ৰেংক|composer=জেছ হাৰ্লিন&lt;ref&gt;{{cite web |title=End of Year: Audio Discipline |url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/end-of-year-audio-discipline/ |publisher=[[Riot Games]] |access-date=January 15, 2021}}&lt;/ref&gt;{{bcn|date=June 2023}}}}&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;'''ভেল’ৰেণ্ট''' ({{Lang-en|Valorant}}) হৈছে [[ৱিণ্ড'জ|ৱিণ্ড’জ]]ৰ বাবে [[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]দ্বাৰা বিকশিত আৰু প্ৰকাশিত এক বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ গে’ম।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT: Riot Games' competitive 5v5 character-based tactical shooter|url=https://playvalorant.com/en-us/agents/|accessdate=January 6, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2019 চনৰ অক্টোবৰত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক নামেৰে ইয়াৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল; 7 এপ্ৰিল, 2020 তাৰিখে সীমিত লোকৰ বাবে বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল আৰু তাৰপাছত 2 জুন, 2020 তাৰিখে পূৰ্ণাংগ সংস্কৰণ মুকলি কৰা হয়। এই গে’মৰ বিকাশ 2014 চনত আৰম্ভ হৈছিল। ভেল’ৰেণ্টৰ অনুপ্ৰেৰণা আছিল ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক''ৰ শৃংখলা, য’ৰ পৰাই কেইবাটাও কাৰিকৰী আৰ্হি যেনে ''ক্ৰয়-সূচীৰ আন্তঃপৃষ্ঠা'', ''স্প্ৰে’ পেটাৰ্ন'' আৰু ''মুভমে‌ণ্ট এৰৰ'' আহ‌ৰণ কৰা হৈছে।

== গে’মপ্লে’ ==
''ভেল’ৰেণ্ট'' হৈছে অদূৰ ভৱিষ্যতে স্থাপিত এক দলভিত্তিক ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21158401/valorant-how-riot-games-made-something-new|title=Valorant: How Riot finally made something new|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21155158/valorant-project-a-riot-games-shooter|title=Valorant: Everything we know about Riot Games' new shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21156352/riot-valorant-project-a-shooter-csgo-overwatch-rainbow-six|title=Riot's Valorant mashes up Rainbow Six with CS:GO for a speedy new tactical shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/new-riot-shooter-valorant-announced-screenshots-release-window-pc-specs|title=New Riot Shooter, Valorant Announced: Screenshots, Release Window, PC Specs|last=Kim|first=Matt|date=March 2, 2020|work=[[IGN]]|publisher=[[Ziff Davis]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈসকলে বিশ্বৰ কেইবাখনো দেশ আৰু সংস্কৃতিৰ ওপৰত আধাৰিত চৰিত্ৰৰ এজেণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা বাছি লৈ খেলিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot; /&gt; মুখ্য গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলক দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয় আৰু দুয়োটা দলতে পাঁচগৰাকীকৈ খেলুৱৈ থাকে। এজে‌ণ্টবিলাকৰ নিজা-নিজা ক্ষমতা থাকে যাক চাৰ্জ কৰিব লাগে আৰু প্ৰত্যেকৰে একোটাকৈ চূড়ান্ত ক্ষমতা থাকে যি শত্ৰু মাৰিলে, নিজে মৰিলে, অৰ্ব সংগ্ৰহ কৰিলে বা অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰিলে চাৰ্জ হয়। প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত প্ৰত্যেক ৰা‌উ‌ণ্ডৰ আৰম্ভণিত একোটাকৈ ক্লাছিক পিষ্টল আৰু এটা-দুটাকৈ নিৰ্দিষ্ট ক্ষমতা থাকে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot; /&gt; অন্যান্য অস্ত্ৰ আৰু ক্ষমতাৰ চাৰ্জ গে’মৰ নিজা অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি ক্ৰয় কৰিব পাৰি। এই ব্যৱস্থাটোৱে পূৰ্বৰ ৰাউণ্ডৰ ফলাফলৰ ভিত্তিত আৰু খেলুৱৈগৰাকীয়ে শত্ৰু মাৰিলে আৰু উদ্দেশ্য পূৰণ কৰিলে ধন প্ৰদান কৰে। গে’মটোত ছাবমেচিনগান, শ্বটগান, মেচিনগান, এছল্ট ৰাইফল আৰু স্নাইপাৰ ৰাইফলৰ দৰে বিভিন্ন ধৰণৰ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Geddes 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-weapons-in-valorant-so-far|title=All weapons in Valorant|last1=Geddes|first1=George|last2=Heath|first2=Jerome|date=April 9, 2020|website=[[Dot Esports]]|publisher=[[Gamurs]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.rockpapershotgun.com/2020/04/07/valorant-weapons-guide-all-stats-and-recoil-patterns/|title=Valorant weapons guide: all stats and recoil patterns|last=Toms|first=Ollie|date=April 7, 2020|website=[[Rock, Paper, Shotgun]]|publisher=[[Gamer Network]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt; লগতে অট’মেটিক আৰু ছেমিঅট’মেটিক অস্ত্ৰ আছে যিবোৰৰ নিজা-নিজা শ্বুটিং পেটাৰ্ন আছে যি খেলুৱৈয়ে সঠিকভাৱে গুলী চলাব পৰাকৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগে।&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot; /&gt; বৰ্তমান ইয়াত 24টা এজে‌ণ্ট পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=All Valorant characters and abilities guide|url=https://www.pcgamesn.com/valorant/characters-abilities|access-date=January 6, 2021|website=PCGamesN|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot;&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title=New 'Valorant' Agent Deadlock Can Trap Enemies In A Cocoon|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2023/06/25/new-valorant-agent-deadlock-can-trap-enemies-in-a-cocoon/|access-date=2023-06-28|website=Forbes|language=en}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈয়ে নিজৰ একাউণ্টৰ সৃষ্টি কৰাৰ সময়ত 5টা এজেণ্ট খুলি থোৱা পাব আৰু বাকী এজেণ্টবিলাক গে’মত থকা কিংডম ক্ৰেডিট বোলা মুদ্ৰা সংগ্ৰহ কৰি খুলিব লাগে। গে’ম খেলি বা দৈনিক আৰু সাপ্তাহিক লক্ষ্য পূৰণ কৰি কিংডম ক্ৰেডিট লাভ কৰিব পাৰি আৰু নতুন এজেণ্ট বা প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী খোলাত খৰচ কৰিব পাৰি। কিন্তু, মুক্তিৰ প্ৰথম 28 দিনৰ ভিতৰত নতুন এজেণ্টবিলাক ভেল’ৰেণ্ট পইণ্ট (ভিপি), এজেণ্ট নিযুক্তি কাৰ্যসূচীৰ সৈতে বা এটা সংযুক্ত আৰু সক্ৰিয় [[Xbox Game Pass|এক্সবক্স গে’ম পাছ]]ৰ ছাবস্ক্ৰিপশ্যন থাকিলেহে খুলিব পাৰি। ভিপি হৈছে গে’মত থকা মুদ্ৰা যিটো প্ৰকৃত ধনেৰে ক্ৰয় কৰিলেহে লাভ কৰিব পাৰি&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Store and Cosmetic Content|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/valorant-store-and-cosmetic-content/|access-date=2021-10-01|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু ইয়াক প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী বা নতুন এজেণ্টৰ বাবে খৰচ কৰিব পাৰি।

=== আনৰেটেড ===
এইটো হৈছে নন-ৰেংক্‌ড ম’ড য’ত 25টা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 13টা ৰাউ‌ণ্ড জিকা দলটো বিজয়ী হয়। এফালে থাকে আক্ৰম‌ণকাৰী দল যাৰ হাতত স্পাইক বোলা বোমা-সদৃশ যতন থাকে। ইহঁতৰ লক্ষ্য হ’ল নিৰ্দিষ্ট স্থানলৈ গৈ এই স্পাইক স্থাপন কৰি সক্ৰিয় কৰা। যদি আক্ৰমণকাৰী দলটোৱে সক্ৰিয় স্পাইকটোক 45 ছেকেণ্ডৰ বাবে সফলতাৰে সুৰক্ষা দি বিস্ফোৰ‌ণ ঘটাই এক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ সকলো ধ্বংস কৰি পেলায়, ইয়াৰ বিনিময়ত ইহ‌ঁতে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি ৰক্ষাকাৰী দলে স্পাইক নিষ্ক্ৰিয় কৰিব পাৰে বা আক্ৰমণকাৰী দলক ১০০ ছেকেণ্ডৰ ৰাউণ্ড টাইমাৰৰ ম্যাদ উকলালৈকে স্পাইক স্থাপন কৰাৰ পৰা ৰখাই ৰাখিব পাৰে, তেন্তে ৰক্ষাকাৰী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shea 20202&quot;&gt;{{Cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|title=Valorant Preview: A Deep Dive On The New Hero-Based Tactical Shooter From Riot Games|last=Shea|first=Brian|date=March 2, 2020|magazine=[[Game Informer]]|publisher=[[GameStop]]|access-date=April 14, 2020|archivedate=March 3, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303191044/https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; যদি কোনো দলৰ সকলো সদস্যক স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ আগতেই শেষ কৰি পেলোৱা হয় বা স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ পাছত যদি ৰক্ষাকাৰী দলৰ সকলো সদস্যক শেষ কৰি পেলোৱা হয়, তেন্তে বিৰোধী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি দুয়োটা দলে 12টা ৰাউণ্ডত জয়ী হয়, তেন্তে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলিব লাগে য’ত সেই ৰাউণ্ড জিকা দলটো খেলখনত বিজয়ী হয়। তদুপৰি যদি 4টা ৰাউণ্ডৰ পাছত কোনো দলে খেল ত্যাগ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ ভোটদানৰ অনুৰোধ কৰিব পাৰে। ত্যাগ কৰা দলে 4টা ভোট লাভ কৰিলে আনটো দলৰ হাতলৈ 13টা ৰাউ‌ণ্ডত বিজয়ী হোৱাৰ কৃতিত্ব গুচি যায়। এটা দলে আত্মসমৰ্পণ কৰাৰ মাত্ৰ তিনিটা সুযোগ পায়: প্ৰথমাৰ্ধত এবাৰ, দ্বিতীয়াৰ্ধৰ পিষ্টল ৰাউণ্ডত এবাৰ আৰু দ্বিতীয়াৰ্ধত অন্তিম এবাৰ।

=== স্পাইক ৰাশ্ব ===
স্পাইক ৰাশ্ব ম’ডত 7টা ৰাউণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 4টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। খেলুৱৈসকলৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাৰ বাহিৰে আন আটাইকেইটা ক্ষমতাৰে ৰাউ‌ণ্ড আৰম্ভ হয় আৰু চূড়ান্ত ক্ষমতা ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড গে’মৰ তুলনাত দুগু‌ণ গতিত চাৰ্জ হয়। আক্ৰমণকাৰী দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত স্পাইক থাকে যদিও এটা ৰাউ‌ণ্ডত এটাহে স্পাইক সক্ৰিয় কৰিব পাৰি। চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰাৰ লগতে বিভিন্ন ক্ষমতা প্ৰদান কৰা পাৱাৰ-আপ অৰ্ব মজুত থাকে।

=== ছুইফ্টপ্লে’ ===
ছুইফ্টপ্লে’ খেলসমূহ আনৰেটেড গে’ম ম’ডৰ চুটি সংস্কৰণ। 10গৰাকী খেলুৱৈক দুটা দল— আক্ৰমণকাৰী আৰু ৰক্ষাকাৰীত বিভক্ত কৰা হয়। আক্ৰমণকাৰীয়ে স্পাইক স্থাপন কৰিব লাগে, আনহাতে ৰক্ষাকাৰীয়ে সিহ‌ঁতক প্ৰতিৰোধ লাগে। ছুইফ্টপ্লে’ আৰু আনৰেটেডৰ পাৰ্থক্য এইটোৱেই যে ছুইফ্টপ্লে’ত 9টা ৰাউণ্ড থাকে - প্ৰথমে 5টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। 4 নম্বৰ ৰাউণ্ডত দলৰ খেলুৱৈসকলে ফাল সাল-সলনি কৰে, যিদৰে তেওঁলোকে আনৰেটেড গে’ম ম’ডত 7 নম্বৰ ৰাউণ্ডত কৰে। গে’মটোৰ মুদ্ৰা ব্যৱস্থাও আনৰেটেডৰ নিচিনাই। ছুইফ্টপ্লে’ কম সময়ত খেলিব পৰাকৈ তৈয়াৰ কৰা হৈছে, য’ত প্ৰতিখন খেল গড়ে প্ৰায় 15 মিনিটৰ, আনহাতে আনৰেটেডৰ প্ৰায় 40 মিনিটৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2022-12-17|title=What is Valorant Swift Play and how is it different from Spike Rush?|url=https://esports.gg/news/valorant/valorant-swift-play-beta/|accessdate=2023-07-21|work=Esports.gg|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== কম্পিটিটীভ ===
কম্পিটিটীভ অৰ্থাৎ প্ৰতিযোগিতামূলক খেলসমূহ আনৰেটেডৰ নিচিনাই, কিন্তু ইয়াত জয়লাভৰ ভিত্তিত ৰেংক প্ৰদান কৰা ব্যৱস্থা থাকে যি 5খন খেল খেলাৰ পাছত প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ ৰেংক নিৰ্ধাৰণ কৰে। খেলুৱৈসকলে এই ম’ডটো খেলাৰ আগতে 20 নম্বৰ লেভেলত উপনীত হ’ব লাগিব।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.14|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-14/|access-date=January 5, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ জুলাই মাহত ৰায়ট কোম্পানীয়ে কম্পিটিটীভ খেলৰ বাবে &quot;ৱিন বাই টু&quot; অৰ্থাৎ দুটা ৰাউ‌ণ্ডেৰে জিকাৰ চৰ্ত প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, য’ত দুয়োটা দলেই 12টাকৈ ৰাউণ্ড জিকিলে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলাৰ পৰিৱৰ্তে দুটাকৈ ৰাউ‌ণ্ড জিকিব লাগে আৰু কোনো এটা দলে জয় লাভ নকৰালৈকে দুয়োটা দলে ফাল সাল-সলনি কৰি খেলি থাকিব লাগিব। প্ৰতিটো অতিৰিক্ত ৰাউণ্ডত খেলুৱৈসকলক বন্দুক আৰু ক্ষমতা ক্ৰয় কৰিবলৈ একে পৰিমাণৰ ধন দিয়া হয়, লগতে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাও প্ৰায় আধা চাৰ্জ হৈ থাকে। প্ৰত্যক দুটা ৰাউণ্ডৰ পাছত খেলুৱৈসকলে খেলখন ড্ৰ’ কৰাবলৈ ভোট দিব পাৰে। ড্ৰ’ কৰাবলৈ সন্মত হ’বলৈ প্ৰথমবাৰত 6গৰাকী, দ্বিতীয়বাৰত 3গৰাকী আৰু তাৰপাছত মাত্ৰ এগৰাকী খেলুৱৈৰ ভোটৰ প্ৰয়োজন হয়। কম্পিটিটীভ ৰেংকিং ব্যৱস্থাটো আইৰনৰ পৰা ৰেডিয়েণ্টলৈকে থাকে। ৰেডিয়েণ্টৰ বাহিৰে প্ৰতিটো ৰেংকৰ 3টা স্তৰ থাকে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 3.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-3-05/|access-date=November 2, 2021|website=PlayValorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ৰেডিয়েণ্ট এটা অঞ্চলৰ শীৰ্ষ 500গৰাকী খেলুৱৈৰ বাবে সংৰক্ষিত হৈ থাকে আৰু ইম্মৰ্টেল আৰু ৰেডিয়ে‌ণ্ট দুয়োটাৰে ৰেংকৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এটা নম্বৰ থাকে যাৰ দ্বাৰা খেলুৱৈসকলে আনৰ তুলনাত কিমান অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে সেয়া চাব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=How Valorant Ranking System Works – Rankings Explained|url=https://www.alphr.com/valorant-ranking-works/|access-date=2021-07-20|website=Alphr|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰিমিয়াৰ ===
প্ৰিমিয়াৰ হৈছে এক 5v5 গে’মম’ড যিয়ে পেচাদাৰী খেলুৱৈ হ’ব বিচৰা খেলুৱৈসকলক পেচাদাৰী প্ৰতিযোগিতামূলক খেল খেলাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। খেলুৱৈসকলে ভাগ-ভাগকৈ আন দলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ পাঁচজনীয়া দল গঠন কৰিব লাগে। প্ৰতিটো ছিজন কেইসপ্তাহমানৰ বাবে চলে আৰু শীৰ্ষ দলসমূহক ডিভিজন চেম্পিয়নশ্বিপত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয়। আনবোৰ ম’ড য’ত গে’মৰ প্ৰ‌ণালীয়ে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে, তাৰ বিপৰীতে এই গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলে নিজে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু অৱৰোধ কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Geddes|first=George|date=2022-10-26|title=Riot gears up to launch alpha of new competitive VALORANT game mode|url=https://dotesports.com/valorant/news/riot-gears-up-to-launch-alpha-of-new-competitive-valorant-game-mode|accessdate=2022-10-28|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== ডেথমেট্‌চ ===
ডেথমেট্‌চ ম’ড 5 আগষ্ট, 2020 তাৰিখে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-05/|access-date=August 7, 2020|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 14গৰাকী খেলুৱৈয়ে 9 মিনিটৰ খেলত প্ৰৱেশ কৰে আৰু প্ৰথমে 40টা শত্ৰু মৰা বা সময় শেষ হোৱাৰ আগে-আগে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা খেলুৱৈয়ে খেলখনত জয়ী হয়। খেলুৱৈসকলক যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰি দিয়াৰ লগতে সম্পূৰ্ণ ঢাল দিয়া হয় আৰু সকলো ক্ষমতা নিষ্ক্ৰিয় কৰা থাকে। এইটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.10|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-10/|accessdate=February 18, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== টীম ডেথমেট্‌চ ===
টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ডৰ ঘোষণা 2023 চনৰ 15 জুনত কৰা হৈছিল আৰু ইয়াক 27 জুনত পেট্‌চ 7.0-ৰ সৈতে মুকলি কৰা হৈছিল। এই গে’মম’ডটো ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড আনৰেটেড ম’ড আৰু নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ সংমিশ্ৰ‌ণ। ইয়াত খেলুৱৈসকলক পাঁচজনীয়া দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয়। প্ৰতিখন খেল 9 মিনিট 30 ছেকেণ্ডৰ হয় আৰু প্ৰথমে 100টা শত্ৰু মৰা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। যদি কোনো এটা দলে 9.5 মিনিটৰ আগে-আগে 100টা শত্ৰু মাৰিব নোৱাৰে, তেন্তে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা দলটোৱেই জয় লাভ কৰে। প্ৰতিখন খেল চাৰিটা পৰ্যায়ত বিভক্ত কৰা হয়, খেলুৱৈসকলে পৰ্যায়সমূহৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ শক্তিশালী হৈ গৈ থাকে। খেলুৱৈসকল মৰাৰ পাছতে স্পন ৰুমত আকৌ জীয়াই উঠে। তাত তেওঁলোকে প্ৰয়োজন হ’লে নিজৰ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু সামঞ্জস্য কৰিব পাৰিব। নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ বিপৰীতে খেলুৱৈসকলে খেল আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে নিজৰ এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰিব লাগে কাৰণ এই গে’মম’ডত এজেণ্টৰ ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়। খেলুৱৈসকলে মানচিত্ৰ-জুৰি যাদৃচ্ছিকভাৱে ওলোৱা আল্টিমে’ট অৰ্বসমূহ সংগ্ৰহ কৰি নাইবা শত্ৰু মাৰি তেওঁলোকৰ এজেণ্টবিলাকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাসমূহ 100% চাৰ্জ হোৱাৰ পাছত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। আনবোৰ গে’মম’ডৰ বিপৰীতে এই ম’ড নিয়মীয়া মানচিত্ৰসমূহত খেলা নহয়, বৰঞ্চ তিনিটা সুকীয়া মানচিত্ৰত খেলা হয় যি বিশেষভাৱে টীম ডেথমেট্‌চৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে: পিয়াজ্জা, ডিষ্ট্ৰিক্ট আৰু কাছবাহ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Team Deathmatch 101|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-team-deathmatch-101/|accessdate=2023-07-21|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== এস্কালেশ্যন ===
2021 চনৰ 17 ফেব্ৰুৱাৰীত এস্কালেশ্যন গে’মম’ড প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.03|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-03/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক'' আৰু ''কল অৱ ডিউটী: ব্লেক অপ্স''ৰ &quot;গানগে’ম&quot;ৰ সৈতে ইয়াৰ মিল আছে কিন্তু ইয়াত পাঁচজনীয়া খেলুৱৈৰ দুটা দল থাকে। গে’মটোৱে 12টা অস্ত্ৰৰ মাজৰ পৰা যাদৃচ্ছিকভাৱে একোটাকৈ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে যি খেল আগবঢ়াৰ লগে লগে সলনি হৈ থাকে। আনবোৰ গানগে’মৰ সংস্কৰণৰ দৰেই এটা দলে পৰৱৰ্তী অস্ত্ৰলৈ আগবাঢ়ি যাবলৈ নিৰ্দিষ্ট সংখ্যক শত্ৰু মাৰিব লাগে আৰু দলটোৱে সেইবোৰৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্বল হৈ গৈ থাকে।&lt;ref name=&quot;escalation021621&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.polygon.com/2021/2/16/22285590/valorant-escalation-game-mode-gun-game|dead-url=March 4, 2021|date=February 16, 2021}}&lt;/ref&gt; জয় লাভ কৰাৰ দুটা চৰ্ত আছে— যদিহে এটা দলে সফলতাৰে আটাই 12টা স্তৰ পাৰ কৰিব পাৰে বা যদি এটা দলে 10 মিনিটৰ ভিতৰত বিৰোধী দলতকৈ উচ্চ স্তৰত থাকে। ডেথমেট্‌চৰ দৰেই খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে, ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে কাৰণ গে’মম’ডটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল হিচাপে তৈয়াৰ কৰা হৈছে। কিন্তু ছ’ভাৰ শ্বক ডাৰ্ট, ৰে’জৰ বুম বট আৰু ৰকেট লঞ্চাৰৰ দৰে ক্ষমতা সকলোৱে অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুযোগ পায়। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে। এই গে’মম’ডত খেলুৱৈ মৰিলে নিজে-নিজে আকৌ মানচিত্ৰৰ যাদৃচ্ছিক অৱস্থানত জীয়াই উঠে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: ESCALATION|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/new-valorant-mode-escalation/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ৰেপ্লিকেশ্যন ===
ৰেপ্লিকেশ্যন গে’মম’ডে 11 মে’, 2021 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.09|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-09/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; এজে‌ণ্ট নিৰ্বাচন কৰোঁতে খেটলুৱৈসকলে যিটো এজে‌ণ্ট খেলিব খোজে সেইটোৰ পক্ষে ভোট দিব পাৰে। নিৰ্বাচনৰ সময় উকলি যোৱাৰ পাছত গে’মটোৱে খেলুৱৈসকলে বাছনি কৰা এজে‌ণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচন কৰে। তাৰপাছত এটা দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈয়ে একেটা এজে‌ণ্ট হিচাপে খেলিব লাগিব, যদিও কোনো খেলুৱৈৰ সেইটো এজে‌ণ্ট খোলা হোৱা নাই। ইয়াত নটা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু চতুৰ্থ ৰাউ‌ণ্ডৰ পাছত দুয়ো দলে ফাল সাল-সলনি কৰে। খেলুৱৈসকলে পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত পৰিমা‌ণৰ ক্ৰেডিটৰ সৈতে বন্দুক আৰু ঢাল কিনিব পাৰে। ক্ষমতাসমূহ আগৰে পৰা কিনা থাকে। প্ৰতিটো ৰাউণ্ডতে অস্ত্ৰ আৰু ঢাল সলনি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: REPLICATION|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/new-valorant-mode-replication/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== স্ন’বলৰ ফাইট ===
স্ন’বলৰ ফাইট হৈছে সীমিত সময়ৰ গে’মম’ড যি 15 ডিচেম্বৰ, 2020 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰিছিল আৰু খ্ৰীষ্টমাছৰ বতৰতহে উপলব্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Kelly|first=Michael|date=2021-12-13|title=Snowball Fight returns to VALORANT|url=https://dotesports.com/valorant/news/snowball-fight-returns-to-valorant|accessdate=2022-05-12|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ড য’ত জয়ী হ’বলৈ 50টা শত্ৰু মাৰিব লাগে। ক্ষমতাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ দিয়া নহয় আৰু খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে। ইয়াত থকা একমাত্ৰ অস্ত্ৰ হ’ল স্ন’বল লঞ্চাৰ, যি নিমিষতে শত্ৰুক মাৰি পেলাব পাৰে কিন্তু লেহেমীয়া আৰু ই প্ৰক্ষেপ্য-ভিত্তিক বৃত্তচাপ ব্যৱহাৰ কৰে। অসীমিত গুলী থাকে। গোটেই গে’মটোৰ ভিতৰত এটা &quot;পৰ্টেল&quot; ওলায় য’ৰ পৰা উপহাৰ হিচাপে যাদৃচ্ছিক ক্ষমতাবৰ্ধক পাৱাৰ আপ সৰি পৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== এজেণ্টবিলাক ==
গে’মটোত খেলিব পৰাকৈ কেইবাটাও এজেণ্ট পোৱা যায়। এজেণ্টবিলাকক 4টা ভূমিকাত ভাগ কৰা হৈছে— ডুৱেলিষ্ট, ছেণ্টিনেল, ইনিচিয়েটৰ আৰু ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰ। প্ৰতিটো এজেণ্টৰ একোটাকৈ ভূমিকা থাকে যি সাধাৰণতে এজেণ্টটো কেনেদৰে খেলা হয় সেইটো সূচায়।

ডুৱেলিষ্টবিলাকে আক্ৰমণ কৰাত আৰু বোমা-স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাত নিজৰ দলক সহায় কৰে। ৰায়ট কোম্পানীয়ে ডুৱেলিষ্টবিলাকক &quot;আত্মনিৰ্ভৰশীল হত্যাকাৰী&quot; হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;&gt;{{Cite web|last=Heath|first=Jerome|date=2021-08-02|title=All VALORANT classes, Explained|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-valorant-classes-explained|accessdate=2021-09-29|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ডুৱেলিষ্টবিলাকে প্ৰধানকৈ এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰোঁতে নিজৰ দলৰ বাবে ঠাই উলিয়ায়, তথ্য সংগ্ৰহ কৰে আৰু এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাটো সহজ কৰে। ইহঁতৰ লগত শত্ৰুক অন্ধ কৰিবপৰা ক্ষমতা যেনে ফ্লেশ্ব আৰু কম সময়ত অধিক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিবপৰা ক্ষমতা থকাটো দেখিবলৈ পোৱা যায়। এইধৰণৰ ক্ষমতাই ডুৱেলিষ্টবিলাকক নিজৰ শত্ৰুক অসহায় অৱস্থাত ধৰি পৰাস্ত কৰাত সহায় কৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে সৰহভাগ সময়তে আগশাৰীত থাকি আক্ৰমণৰ নেতৃত্ব দিব লাগে। যিহেতু ইহঁতৰ লগত উচ্চখাপৰ ক্ষমতা থাকে, গতিকে ইহঁতে সদায় সকলোৰে আগত থাকি প্ৰথমে শত্ৰুৰ লগত যুঁজি সিহঁতক মাৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি ৰাখে। যিহেতু ইহঁতৰ ক্ষমতাই ইহঁতক উচ্চ গতিশীলতা প্ৰদান কৰে, ইহঁতে ক্ষিপ্ৰতাৰে শত্ৰুক মাৰি সৰকি ওলাব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলে সংখ্যাগত সুবিধা লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ছেণ্টিনেলবিলাক হৈছে দলৰ প্ৰতিৰক্ষামূলক সদস্য যি ঠাইসমূহ অৱৰোধ কৰি নিজৰ দলক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব পাৰে। ক্ষমতা হিচাপে ইহঁৰত লগত সাধাৰ‌ণতে এনেবোৰ আহিলা থাকে যি শত্ৰুৰ বাবে বাধা হৈ থিয় দিয়ে। এই আহিলাবোৰে দলটোক মূল্যৱান তথ্য দিয়াৰ লগতে শত্ৰুৰ মাৰ সহিব পাৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে মানচিত্ৰৰ কিছুমান অংশ অৱৰোধ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে নাইবা এনে কিছুমান আহিলা স্থাপন কৰিব পাৰে যাতে শত্ৰুৱে কোনোৱে গম নোপোৱাকৈ পাছফালৰ পৰা আক্ৰ‌ম‌ণ নকৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে শত্ৰুক এটা ঠাইত প্ৰৱেশ কৰোঁতে মন্থৰ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলৰ আনবোৰ আহি প্ৰতিৰক্ষামূলক সমৰ্থন আগবঢ়াবলৈ মূল্যৱান সময় লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot; /&gt;

ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমা‌ণৰ পৰিকল্পনা কৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকে ৰক্ষাকাৰী শত্ৰুৰ অৱস্থানসমূহৰ মাজেদি সোমাই যাব পাৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকৰ লগত ফ্লেশ্বৰ দৰে ক্ষমতাৰ লগতে শত্ৰুৰ অৱস্থান প্ৰকাশ কৰিবপৰা ক্ষমতাও থাকে। এই তথ্যই আক্ৰমণকাৰীসকলক শত্ৰু ক’ত আছে— গম পোৱা আৰু স্থলী দখল কৰাটো সহজ কৰি তোলে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমণকাৰীসকল ক’লৈ গৈ আছে সেইসম্পৰ্কে তথ্য প্ৰদান কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে, লগতে নিজৰ দলক হেৰুওৱা স্থলী পুনৰ দখল কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে নিজৰ দলক জয় লাভ কৰাত সহায় কৰিবলৈ বিপজ্জনক ভূখণ্ডৰ বিভাজন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot; /&gt; ইহঁতে নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি আৱৰ‌ণৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে বা খালী ঠাই উলিয়াব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;/&gt; ইহঁতে নিজৰ দলক শত্ৰুৰ অঞ্চলত প্ৰৱেশ কৰাত সহায় কৰিব পৰাকৈ ইহঁতৰ লগত ধোঁৱা, মলটভ, ষ্টান, ফ্লেশ্ব আদি থাকে। ধোঁৱা ব্যৱহাৰ কৰি ইহঁতে মানচিত্ৰত শত্ৰুৰ দৃষ্টি অৱৰোধ কৰিব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা শত্ৰুৰ চকুত নপৰাকৈ ইহ‌ঁত নিৰাপদে পাৰ হৈ যাব পৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ পহৰা দিয়া ঠাইবোৰত ধোঁৱাৰে দৃষ্টি অৱৰোধ কৰি শত্ৰুক ওলাই আহিবলৈ বাধ্য কৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি সিহঁতক আগবঢ়াত বাধা দিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

== বিকাশ ==
''[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]''ৰ আঁৰৰ ষ্টুডিঅ’ [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ভেল’ৰেণ্টৰ বিকাশ আৰু প্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt; 2014 চনত তেওঁলোকৰ গৱেষণা আৰু বিকাশ বিভাগৰ অভ্যন্তৰত বিকাশ আৰম্ভ হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;/&gt; গে’ম পৰিচালক জ’ জীগ্লাৰক ৰায়টৰ অন্যান্য বিকাশকাৰীৰ সৈতে সম্ভাৱ্য গে’ম প্ৰস্তুত কৰি থাকোঁতে ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' প্ৰাৰম্ভিক ধাৰণা আগবঢ়োৱাৰ বাবে কৃতিত্ব দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ডেভিড নটিংহাম হৈছে ''ভেল'ৰেণ্টৰ'' সৃষ্টিশীল পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ''লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ''ৰ প্ৰাক্তন ডিজাইনাৰ ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি আৰু প্ৰাক্তন পেছাদাৰী খেলুৱৈ আৰু ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ''ৰ মেপ ডিজাইনাৰ ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’ ইয়াৰ গে’ম ডিজাইনাৰ।&lt;ref name=&quot;Rubio 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/|title=Valorant devs explain how they balance abilities and tactical gameplay|last=Rubio|first=Minna|date=April 21, 2020|work=Daily Esports|accessdate=April 22, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190556/https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/}}&lt;/ref&gt; ''হাফ-লাইফ ২'' আৰু ''টীম ফ’ৰ্ট্ৰেছ ২''-ৰ চিত্ৰকলা আৰু চৰিত্ৰ ডিজাইনাৰ হিচাপে কাম কৰা ভেল্ভৰ প্ৰাক্তন বিকাশকাৰী মবী ফ্ৰেংক হৈছে ইয়াৰ চিত্ৰকলা পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Pack 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.invenglobal.com/articles/10546/valorant-interview-with-the-developers-part-1-if-we-didnt-think-itll-succeed-we-wouldnt-have-even-developed-it|title=[Valorant] Interview with the developers - Part 1: &quot;If we didn't think it'll succeed, we wouldn't have even developed it.&quot;|last=Pack|first=Takyun|last2=Jang|first2=David|date=March 2, 2020|work=InvenGlobal|publisher=Inven Communications|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Petitte 2013&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.pcgamer.com/valve-layoff-hardware-mobile/|title=Valve lays off several employees in hardware, mobile teams [Updated]|last=Petitte|first=Omri|date=February 13, 2013|work=[[PC Gamer]]|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;

''ভেল’ৰেণ্ট''ক দুটা মূল লক্ষ্যৰে বিকশিত কৰা হৈছিল: কৌশলগত শ্বুটাৰ আৰু বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াক নতুন খেলুৱৈৰ বাবে অধিক সহজলভ্য কৰি তোলা আৰু এনে এটা গে’মৰ সৃষ্টি কৰা যি প্ৰতিযোগিতাৰ জগতত ব্যাপক সঁহাৰি লাভ কৰিব, একে সময়তে এইধৰ‌ণৰ গে’মৰ ক্ষেত্ৰত পেছাদাৰী খেলুৱৈসকলে কৰি অহা অভিযোগসমূহৰ সমাধন বিচাৰি উলিওৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Esports and Community Competition|url=https://playvalorant.com/en-us/news/dev/valorant-esports-and-community-competition/|accessdate=January 2, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Interview with Riot: Valorant Q&amp;A - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200616144708/https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archivedate=2020-06-16|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Statt|first=Nick|date=April 8, 2020|title=Riot's Valorant isn't even out yet, but it's already looking like an esports sensation|url=https://www.theverge.com/2020/4/8/21213924/riot-games-valorant-hands-on-beta-esports-competitive-twitch-streamers|accessdate=January 2, 2021|work=The Verge|language=en}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ, সক্ৰিয় সমাজ আৰু খেলুৱৈৰ ভেটিক লক্ষ্য কৰি সৃষ্টি কৰা গে’মসমূহ—সাধাৰণতে ''ফৰ্টনাইট'' বা ৰায়টৰ নিজা &quot;[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]&quot;ৰ দৰে বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা গে’ম—নতুন প্ৰযুক্তি বা গ্ৰাফিক্সৰ পৰিৱৰ্তে ছিষ্টেম পৰিৱেশনৰ উন্নতিসাধন আৰু গে’মৰ স্থিৰতাৰ ব্যাপক শৃংখলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া দেখা যায়; যাতে গে’মটো অধিক লোকৰ ‌বাবে সুলভ কৰিব পাৰি। গে’মটো মুকলি কৰাৰ পূৰ্বে হোৱা সাক্ষাৎকাৰত গে’মৰ নিৰ্দেশক জ’ জীগ্লাৰ আৰু প্ৰযোজক এনা ডনলনে কয়— &quot;''ভেল’ৰেণ্টক'' যিমান পৰিমা‌ণে পেছাদাৰী খেলুৱৈৰ বাবে তৈয়াৰ কৰা হৈছে, সিমানেই নতুনকৈ কৌশলগত শ্বুটাৰ খেলা লোকৰ বাবেও তৈয়াৰ কৰা হৈছে আৰু গে’মটোৰ সহজলভ্যতাৰ ওপৰত আমি বিশেষ মনোযোগ দিছোঁ।&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ভেল’ৰেণ্ট বিকশিত কৰিবলৈ ৰায়টে আনৰিয়েল ইঞ্জিন 4 বাছি লৈছিল আৰু এইক্ষেত্ৰত বিকাশকাৰী দলে কৈছিল— &quot;ইয়াৰ জৰিয়তে আমি মূল প্ৰণালীত সময় ব্যয় কৰাৰ পৰিৱৰ্তে গে’মপ্লে’ আৰু অপ্টিমাইজেশ্যনত মনোনিৱেশ কৰিব পাৰিম।&quot;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Reid|first=Marcus|date=June 17, 2020|title=VALORANT's foundation is Unreal Engine|url=https://www.unrealengine.com/en-US/tech-blog/valorant-s-foundation-is-unreal-engine|accessdate=June 18, 2020|work=Unreal Engine}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite tweet|number=1273602624835792897|user=UnrealEngine|title=The tech behind the hit tactical shooter: @RiotGames Principal Software Engineer, Marcus Reid, talks about @PlayVALORANT and how the team utilized #UE4 for lightning-fast multiplayer gameplay and performance.|date=June 18, 2020}}&lt;/ref&gt; অধিক লোকে ভেল’ৰেণ্ট খেলিব পৰাকৈ নিম্ন পৰিৱেশনৰ প্ৰতিবন্ধকতাৰ লক্ষ্য পূৰণ কৰিবলৈ বিকাশকাৰীৰ দলে গে’মটোৰ বাবে লক্ষণীয়ভাৱে নিম্নতম পৰামৰ্শমূলক হাৰ্ডৱেৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা নিৰ্ধাৰণ কৰৰিছিল। এই নিম্নতম প্ৰয়োজনীয়তাত প্ৰতি ছেকেণ্ডত 30 ফ্ৰেম পাবলৈ, পূৰ্বে ''গিয়াৰ্ছ অৱ ওৱাৰ 4''-ত কাম কৰা মাৰ্কাছ ৰেইডৰ নেতৃত্বত গে’মৰ অভিযান্ত্ৰিক দলে ইঞ্জিনত কেইবাটাও পৰিৱৰ্তন কৰিবলগীয়া হৈছিল। এই পৰিৱৰ্তনসমূহৰ ভিতৰত আছিল ইঞ্জিনৰ ম’বাইল ৰেণ্ডাৰিং পথ আধাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি ৰেণ্ডাৰাৰ সম্পাদনা কৰা বা কৌশলগত শ্বুটাৰবিলাকত প্ৰায়ে প্ৰয়োজন হোৱা স্থিৰ পোহৰৰ সৈতে খাপ খুৱাব পৰাকৈ খেলৰ পোহৰৰ প্ৰণালীবোৰ পুনৰ্নিৰ্মাণ কৰা যাতে গে’মপ্লে’ত প্ৰভাৱ নপৰে।&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; আনৰিয়েলৰ আধুনিক আধাৰসমূহেও ৰায়ট-দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত বহুতো সমস্যা যি এইধৰ‌ণৰ অন্যান্য গে’মত দেখা যায় সেয়া সমাধান কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু অতিৰিক্ত সাল-সলনিয়ে এক উপযুক্ত প্ৰতিযোগিতামূলক পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰাৰ অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰাত সহায় কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছিল যুদ্ধশূন্য পৰিস্থিতিত চৰিত্ৰৰ এনিমেশ্যন নিষ্ক্ৰিয় কৰি ছাৰ্ভাৰৰ পৰিৱেশনৰ অনুকূল কৰা আৰু আঘাত পঞ্জীয়ন প্ৰক্ৰিয়াত অপ্ৰয়োজনীয় মূল্যায়ন আঁতৰোৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Shipping amid COVID-19 // Dev Diaries - VALORANT - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210205141013/https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archivedate=2021-02-05|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; বিকাশৰ সময়ত, ৰায়ট গেম্‌ছে গে’মটোৰ কমেও 70% খেলুৱৈৰ বাবে 35 মিলিছেকেণ্ডতকৈ কম [[পিং|পিঙ]]ৰ ওপৰত কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo0414&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|dead-url=July 21, 2020|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; এইটো বাস্তৱায়িত কৰিবলৈ ৰাইটে বিশ্বৰ সৰহভাগ প্ৰধান চহৰত বা সিবোৰৰ ওচৰ-পাঁজৰে 128-টিক ছাৰ্ভাৰৰ স্থাপন কৰাৰ লগতে সেই ছাৰ্ভাৰসমূহৰ সৈতে সমৰ্পিত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ ইণ্টাৰনেট সেৱা প্ৰদানকাৰীৰ সৈতে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo04142&quot;&gt;{{cite news|last1=Davison|first1=Ethan|title=Valorant's super-fast servers are attracting streamers and pros in droves. Here's why.|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|access-date=July 21, 2020|newspaper=Washington Post|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; [[ক'ভিড-১৯ বৈশ্বিক মহামাৰী|ক’ভিড-19 মহামাৰী]]ৰ সময়ত ইণ্টাৰনেট ট্ৰেফিক বৃদ্ধি হোৱাৰ বাবে ৰায়টে প্ৰতিশ্ৰুতি কৰা অনুসৰি সংযোগ আৰু পি‌ং অনুকূল কৰাত তেওঁলোক অসুবিধাৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref name=&quot;PCGamer0506&quot;&gt;{{Cite web|last=Wilde|first=Tyler|date=May 6, 2020|title=Riot confirms that increased internet usage due to COVID-19 is affecting pings|url=https://www.pcgamer.com/riot-covid-19-game-ping-valorant-latency/|accessdate=July 21, 2020|work=PC Gamer|publisher=Future US}}&lt;/ref&gt;

=== ম’বাইল সংস্কৰ‌ণ ===
2021 চনৰ 2 জুনত [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' ম’বাইল সংস্কৰণ বিকশিত কৰাৰ পৰিকল্পনা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title='Valorant Mobile' Game Announced As PC Version Hits 14 Million Monthly Players|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2021/06/02/valorant-mobile-game-announced-as-pc-version-hits-14-million-monthly-players/?sh=6c9ca3c64b0e|work=[[Forbes]]|date=June 2, 2021|accessdate=June 4, 2021}}&lt;/ref&gt;

== মুক্তিলাভ ==
2019 চনৰ অক্টোবৰ মাহত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক শীৰ্ষকেৰে ''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/3/30/21199452/valorant-multiplayer-shooter-riot-closed-beta-date|title=Riot's shooter Valorant goes into beta on April 7th|last=Webster|first=Andrew|date=March 30, 2020|work=[[The Verge]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 1 মাৰ্চত [[ইউটিউব]]ত &quot;দ্য ৰাউণ্ড&quot; নামৰ এটা গে’মপ্লে’ ভিডিঅ’ৰ জৰিয়তে ইয়াৰ ঘোষণা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.kotaku.co.uk/2020/03/02/riots-next-game-is-valorant-a-first-person-shooter|title=Riot's Next Game is Valorant, A First-Person Shooter|last=Jones|first=Alistair|date=March 2, 2020|work=[[Kotaku]]|publisher=[[G/O Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed|title=Valorant's first eight agents &amp; abilities revealed|last=Cropley|first=Stephen|date=March 2, 2020|work=VPEsports|accessdate=April 14, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190603/https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 7 এপ্ৰিলত সীমিত লোকৰ বাবে গে’মটোৰ বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot; /&gt; বিটা এক্সেছ কী লাভ কৰাৰ সুযোগৰ বাবে খেলুৱৈসকলে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ষ্ট্ৰীমিং প্লেটফৰ্ম টুইচ দুয়োটাৰে একাউণ্ট খুলিবলগীয়া হৈছিল আৰু আনুষংগিক ষ্ট্ৰীম চাবলগীয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Rad|first=Chloi|date=May 29, 2020|title=How To Get A Valorant Beta Key Before Beta Ends [Update]|url=https://www.gamespot.com/articles/how-to-get-a-valorant-beta-key-before-beta-ends-up/1100-6475366/|accessdate=July 3, 2020|work=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt; এই বিটা 28 মে’, 2020 তাৰিখে সমাপ্ত হয় আৰু গে’মটো সম্পূৰ্ণৰূপে 2 জুন, 2020 তাৰিখে মুকলি কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;espn&quot;&gt;{{Cite web|title=Riot Games announces June 2 release date for VALORANT|url=https://tv5.espn.com/esports/story/_/id/29204568/riot-games-announces-june-2-release-date-valorant|last=Erzberger|first=Tyler|work=[[ESPN]]|date=May 21, 2020|accessdate=May 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

== অভ্যৰ্থনা ==
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;অভ্যৰ্থনা&lt;/div&gt;
{| class=&quot;vgr-aggregators wikitable&quot;
|+ id=&quot;361&quot; |মুঠ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |একত্ৰক
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[Metacritic|মেটাক্ৰিটিক]]
|80/100
|}
{| class=&quot;vgr-reviews wikitable&quot;
|+ class=&quot;vgr-stacked&quot; id=&quot;376&quot; |পৰ্যালোচনাৰ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |প্ৰকাশন
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ|''গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ'']]
|8.5/10&lt;ref name=&quot;Tack 2020&quot;&gt;{{Cite magazine|last=Tack|first=Daniel|date=June 10, 2020|title=Valorant|url=https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|access-date=July 9, 2020|magazine=[[Game Informer]]|archivedate=June 13, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200613135310/https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[GameSpot|গে’মস্পট]]''
|7/10&lt;ref name=&quot;Higham 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Higham|first=Michael|date=June 16, 2020|title=Valorant Review - A Valiant Effort|url=https://www.gamespot.com/reviews/valorant-review-a-valiant-effort/1900-6417480/|access-date=July 9, 2020|website=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[IGN|আই. জি. এন.]]''
|9/10&lt;ref name=&quot;Campbell 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Campbell|first=Kyle|date=June 6, 2020|title=Valorant Review|url=https://www.ign.com/articles/valorant-review|access-date=July 9, 2020|website=[[IGN]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[The Guardian|দা গাৰ্ডিয়ান]]''
|&lt;span role=&quot;img&quot; style=&quot;white-space:nowrap&quot; title=&quot;4/5 stars&quot;&gt;[[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px|4/5&amp;#32;stars]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_empty.svg|link=|alt=|11x11px]]&lt;/span&gt;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;&gt;{{Cite news|last=Oloman|first=Jordan|date=June 20, 2020|title=Valorant review – mind games and strategy meet competitive shooting|url=https://www.theguardian.com/games/2020/jun/20/valorant-review-riot-games-league-of-legends-shooter-strategy|access-date=July 9, 2020|work=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;
|}
&lt;/div&gt;ভেল’ৰেণ্টক ভেল্ভৰ কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ, য’ত দুয়োটা গে’মত পাঁচজনীয়া দুটা দলে বোমা স্থাপন কৰাৰ চেষ্টা কৰে আৰু ব্লিজাৰ্ড এণ্টাৰটেইনমেণ্টৰ শ্ৰেণীভিত্তিক শ্বুটাৰ অভাৰওৱাচৰ সৈতে তুলনা কৰা হৈছে, কিয়নো দুয়োটা গে’মত বিভিন্ন শৈলীৰ খেলৰ বাবে একাধিক শ্ৰেণী আৰু চৰিত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Machkovech 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/valorant-closed-beta-the-tactical-hero-shooter-i-never-knew-i-wanted/|title=Valorant closed beta: The tactical hero shooter I never knew I wanted|last=Machkovech|first=Sam|date=April 8, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 13, 2020}}&lt;/ref&gt;


ডিছকৰ্ড ছ’চিয়েল প্লেটফৰ্মত 2023 চনৰ মে’ মাহলৈকে অফিচিয়েল ''ভেল’ৰেণ্ট'' ডিছকৰ্ড ছাৰ্ভাৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম গে’মিং আৰু সামগ্ৰিকভাৱে পঞ্চম বৃহত্তম সমাজত পৰিণত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327141/discord-top-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=4 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327143/discord-top-gaming-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord gaming servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=5 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;

=== বঁটা ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; width=&quot;auto&quot;
|+
!চন
!অনুষ্ঠান
!শ্ৰেণী
!ফলাফল
!{{Abbr|Ref.|References}}
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2020
| rowspan=&quot;3&quot; |2020 চনৰ দ্য গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| style=&quot;text-align:center;&quot; |মনোনীত
| rowspan=&quot;3&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tassi|first=Paul|date=December 11, 2020|title=Here's The Game Awards 2020 Winners List With A Near-Total 'Last Of Us' Sweep|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2020/12/11/heres-the-game-awards-2020-winner-list-with-a-near-total-last-of-us-sweep/|work=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|শ্ৰেষ্ঠ মাল্টিপ্লেয়াৰ
|মনোনীত
|-
|শ্ৰেষ্ঠ সামূহিক সাহায্য
|মনোনীত
|-
|2022
|2022 চনৰ দ্য গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| rowspan=&quot;2&quot; |বিজয়ী
|
|-
|2023
|গ’ল্ডেন জয়ষ্টিক এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ ষ্ট্ৰীমিং গে’ম
|&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Loveridge|first=Sam|date=2023-11-10|title=Here are all the Golden Joystick Awards 2023 winners|url=https://www.gamesradar.com/golden-joystick-awards-2023-winners/|access-date=2023-11-11|website=[[GamesRadar+]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

=== খেলুৱৈৰ আচৰণ ===
''ভেল’ৰেণ্টে'' ইয়াৰ &quot;বিষাক্ত&quot;, পুৰুষ-প্ৰধান কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে। ইএছপিএন-ৰ এমিলী ৰেণ্ডে মহিলা হিচাপে কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগৰ সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰি দলত খেলাৰ নেতিবাচক অভিজ্ঞতাৰ কথা প্ৰকাশ কৰে। ৰেণ্ডে নিজৰ বন্ধু-বান্ধৱীৰ সৈতে নেখেলিলে &quot;এই সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰাটো এৰাই চলে।&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-05-28|title=What we thought of VALORANT's beta|url=https://www.espn.com/esports/story/_/id/29231353/what-thought-valorant-beta|accessdate=2021-09-27|work=ESPN|language=en}}&lt;/ref&gt; ''দ্য গাৰ্ডিয়ান''ৰ জৰ্ডন অল’মেনে ব্যাখ্যা কৰিছে— &quot;''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ দুষ্ট খেলুৱৈবিলাকে উদ্ভটৰূপে আনে অতি নিপু‌ণতাৰে খেলাটো বিচাৰে আৰু তাৰ ফলত ভইচ-চেটত বৰ সমালোচনা কৰে যি গঠনমূলক নহয়।&quot;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;/&gt; তদুপৰি, সমীক্ষাত দেখা গৈছে যে 79–80% খেলুৱৈয়ে কেতিয়াবা নহয় কেতিয়াবা খেলৰ ভিতৰত হাৰাশাস্তিৰ সন্মুখীন হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Free to Play? Hate, Harassment and Positive Social Experience in Online Games 2020 {{!}} ADL|url=https://www.adl.org/resources/report/free-play-hate-harassment-and-positive-social-experience-online-games-2020|accessdate=2023-05-08|work=www.adl.org|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Leston|first=Ryan|date=2021-09-16|title='Valorant' has the most toxic community in gaming|url=https://www.nme.com/news/gaming-news/valorant-has-the-most-toxic-community-in-gaming-3047693|accessdate=2023-05-08|work=NME|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

=== ঠগ-ৰোধী ছফ্টৱেৰ ===
গে’মটোৱে ইয়াৰ এ‌ণ্টি-চীট ছফ্টৱেৰ ভেনগাৰ্ডৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে, কিয়নো ই কম্পিউটাৰ ছিষ্টেমত প্ৰৱেশাধিকাৰ থকা [[কাৰ্ণেল|কাৰ্নেল]] ড্ৰাইভাৰত চলা বুলি প্ৰকাশ পাইছিল। অ’এছনিউজে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে যে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ইয়াৰ গৰাকী চীনা প্ৰযুক্তি-গোষ্ঠী টেনচেণ্টে খেলুৱৈসকলৰ ওপৰত চোৰাংচোৱাগিৰি কৰিব পাৰে আৰু তৃতীয় পক্ষই সম্ভৱতঃ কাৰ্নেল ড্ৰাইভাৰটো নিষ্পেষণ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Holwerda 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.osnews.com/story/131665/riot-games-maker-of-league-of-legends-installs-rootkit-with-their-new-hit-game-valorant/|title=Riot Games, maker of League of Legends, installs rootkit with their new hit game Valorant|last=Holwerda|first=Thom|date=April 15, 2020|work=[[OSNews]]|accessdate=March 26, 2024}}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে, ৰায়ট গেম্‌ছে উল্লেখ কৰে যে ড্ৰাইভাৰটোৱে তেওঁলোকলৈ কোনো তথ্য ঘূৰাই নপঠিয়ায় আৰু ছফ্টৱেৰটোত থকা দুৰ্বলতাসমূহ বিচাৰি উলিওৱাসকলক পুৰস্কৃত কৰিবলৈ বাগ বাউ‌ণ্টী প্ৰ’গ্ৰাম আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Orland 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/ring-0-of-fire-does-riot-games-new-anti-cheat-measure-go-too-far/|title=Ring 0 of fire: Does Riot Games' new anti-cheat measure go too far?|last=Orland|first=Kyle|date=April 14, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Orland 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/riot-addresses-kernel-level-driver-concerns-with-expanded-bug-bounties/|title=Riot addresses &quot;kernel-level driver&quot; concerns with expanded bug bounties|last=Orland|first=Kyle|date=April 20, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ দ্বাৰা দুৰ্বলতা বিচাৰি উলিওৱা হোৱাইট হেট হেকাৰসকলে দুৰ্বলতাটোৰ তীব্ৰতাৰ ভিত্তিত 25,000ৰ পৰা 100,000 ডলাৰলৈকে লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite web|title=HackerOne|url=https://hackerone.com/riot/?type=team|access-date=2022-10-02|website=HackerOne|language=en}}&lt;/ref&gt; গে’মপ্লে’ৰ সৰু-সুৰা সমস্যা ইয়াৰ আওতাত নাহে।&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;

== বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়া ==
[[চিত্ৰ:Valorant_Champions_İstanbul_2022.jpg|thumb|ফক্সৱেগেন আৰিনা ইস্তাম্বুলত 2022 চনৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স]]
বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ ক্ষেত্ৰত ভেল’ৰেণ্ট অতি সক্ৰিয়। ৰায়ট গেম্‌ছে ভেল’ৰেণ্ট ই-স্প’ৰ্ট্‌ছৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্যায় পৰিচালনা কৰে। 

2020 চনত ৰায়ট গেম্‌ছে &quot;ফাৰ্ষ্ট ষ্ট্ৰাইক&quot; আৰম্ভ কৰিছিল যি আছিল এক প্ৰতিযোগিতা যাৰ দ্বাৰা এই গে’মে বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ জগতত খোজ পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Announcing VALORANT First Strike|url=https://playvalorant.com/en-us/news/esports/announcing-valorant-first-strike/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== অ’পেন-কুৱালিফায়াৰ এৰা (2021–22) ===
2020 চনৰ নৱেম্বৰ মাহত ৰায়ট গেম্‌ছ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰ (ভিচিটি)ৰ ঘোষণা কৰে, যি হৈছে বছৰজোৰা টুৰ্নামেণ্ট চাৰ্কিট য’ত তিনিটা স্তৰ থাকে— চেম্পিয়ন্স, মাষ্টাৰ্ছ আৰু চেলেঞ্জাৰ্ছ।

=== পাৰ্টনাৰশ্বিপ এৰা (2023-বৰ্তমান) ===
2023 চনত ৰায়ট গেম্‌ছ তেওঁলোকৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰৰ বাবে পাৰ্টনাৰ টীম মডেলৰ কথা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Sengupta|first=Suryadeepto|date=2022-09-21|title=VCT 2023: All 30 franchise teams selected across Americas, EMEA, and Pacific|url=https://www.sportskeeda.com/valorant/vct-2023-all-30-franchise-teams-selected-across-americas-emea-pacific|accessdate=2023-06-03|work=www.sportskeeda.com|language=en-us}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগসমূহ ==

* {{Official website|https://playvalorant.com/}}
* {{official|https://valorantesports.com/}} (বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়া) 
[[শ্ৰেণী:ভাল উৎসৰ প্ৰয়োজন থকা প্ৰবন্ধ]]
[[শ্ৰেণী:গে’ম]]
[[শ্ৰেণী:ছফ্টৱেৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভিডিঅ' গেম]]</text>
      <sha1>rqs82lratc5jxu3bjpgqoks2esn4lps</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517279</id>
      <parentid>517272</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:25:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mohsin274</username>
        <id>23375</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* আনৰেটেড */ বানান শুধৰণি</comment>
      <origin>517279</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75272" sha1="jnwt617g8p5789qhj7rv0ftt887ho0i" xml:space="preserve">
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;{{Infobox video game|title=Valorant|image=[[file:Valorant logo - pink color version.svg|200px]]|developer=[[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]|engine=[[আনৰিয়েল ইঞ্জিন ৪]]|publisher=ৰায়ট গে’ম্‌ছ|director={{ubl|ডেভিড নটিংহাম|এ‌ণ্ডী হ’|জ’ জীগ্লাৰ (প্ৰাক্তন)&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Andy Chalk |date=2022-12-20 |title=Valorant game director Joe Ziegler leaves Riot for Bungie |language=en |work=PC Gamer |url=https://www.pcgamer.com/valorant-game-director-joe-ziegler-leaves-riot-for-bungie/ |access-date=2023-07-08}}&lt;/ref&gt;}}|producer={{ubl|এনা ডনলন|যোহন গস্কিকি}}|released=২ জুন, ২০২০|genre={{Plainlist|
* [[হিৰ’ শ্বুটাৰ]]
* [[টেক্টিকেল শ্বুটাৰ]]
}}|modes=[[মাল্টিপ্লেয়াৰ]]|platforms=[[ৱি‌ণ্ড’জ]]|caption=|designer={{ubl|ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি|ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’}}|programmer={{ubl|পল চেম্বাৰলেইন|ডে’ভ হেইৰনীমাছ|ডেভিড ষ্ট্ৰেইলী}}|artist=মবী ফ্ৰেংক|composer=জেছ হাৰ্লিন&lt;ref&gt;{{cite web |title=End of Year: Audio Discipline |url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/end-of-year-audio-discipline/ |publisher=[[Riot Games]] |access-date=January 15, 2021}}&lt;/ref&gt;{{bcn|date=June 2023}}}}&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;'''ভেল’ৰেণ্ট''' ({{Lang-en|Valorant}}) হৈছে [[ৱিণ্ড'জ|ৱিণ্ড’জ]]ৰ বাবে [[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]দ্বাৰা বিকশিত আৰু প্ৰকাশিত এক বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ গে’ম।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT: Riot Games' competitive 5v5 character-based tactical shooter|url=https://playvalorant.com/en-us/agents/|accessdate=January 6, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2019 চনৰ অক্টোবৰত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক নামেৰে ইয়াৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল; 7 এপ্ৰিল, 2020 তাৰিখে সীমিত লোকৰ বাবে বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল আৰু তাৰপাছত 2 জুন, 2020 তাৰিখে পূৰ্ণাংগ সংস্কৰণ মুকলি কৰা হয়। এই গে’মৰ বিকাশ 2014 চনত আৰম্ভ হৈছিল। ভেল’ৰেণ্টৰ অনুপ্ৰেৰণা আছিল ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক''ৰ শৃংখলা, য’ৰ পৰাই কেইবাটাও কাৰিকৰী আৰ্হি যেনে ''ক্ৰয়-সূচীৰ আন্তঃপৃষ্ঠা'', ''স্প্ৰে’ পেটাৰ্ন'' আৰু ''মুভমে‌ণ্ট এৰৰ'' আহ‌ৰণ কৰা হৈছে।

== গে’মপ্লে’ ==
''ভেল’ৰেণ্ট'' হৈছে অদূৰ ভৱিষ্যতে স্থাপিত এক দলভিত্তিক ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21158401/valorant-how-riot-games-made-something-new|title=Valorant: How Riot finally made something new|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21155158/valorant-project-a-riot-games-shooter|title=Valorant: Everything we know about Riot Games' new shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21156352/riot-valorant-project-a-shooter-csgo-overwatch-rainbow-six|title=Riot's Valorant mashes up Rainbow Six with CS:GO for a speedy new tactical shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/new-riot-shooter-valorant-announced-screenshots-release-window-pc-specs|title=New Riot Shooter, Valorant Announced: Screenshots, Release Window, PC Specs|last=Kim|first=Matt|date=March 2, 2020|work=[[IGN]]|publisher=[[Ziff Davis]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈসকলে বিশ্বৰ কেইবাখনো দেশ আৰু সংস্কৃতিৰ ওপৰত আধাৰিত চৰিত্ৰৰ এজেণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা বাছি লৈ খেলিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot; /&gt; মুখ্য গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলক দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয় আৰু দুয়োটা দলতে পাঁচগৰাকীকৈ খেলুৱৈ থাকে। এজে‌ণ্টবিলাকৰ নিজা-নিজা ক্ষমতা থাকে যাক চাৰ্জ কৰিব লাগে আৰু প্ৰত্যেকৰে একোটাকৈ চূড়ান্ত ক্ষমতা থাকে যি শত্ৰু মাৰিলে, নিজে মৰিলে, অৰ্ব সংগ্ৰহ কৰিলে বা অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰিলে চাৰ্জ হয়। প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত প্ৰত্যেক ৰা‌উ‌ণ্ডৰ আৰম্ভণিত একোটাকৈ ক্লাছিক পিষ্টল আৰু এটা-দুটাকৈ নিৰ্দিষ্ট ক্ষমতা থাকে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot; /&gt; অন্যান্য অস্ত্ৰ আৰু ক্ষমতাৰ চাৰ্জ গে’মৰ নিজা অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি ক্ৰয় কৰিব পাৰি। এই ব্যৱস্থাটোৱে পূৰ্বৰ ৰাউণ্ডৰ ফলাফলৰ ভিত্তিত আৰু খেলুৱৈগৰাকীয়ে শত্ৰু মাৰিলে আৰু উদ্দেশ্য পূৰণ কৰিলে ধন প্ৰদান কৰে। গে’মটোত ছাবমেচিনগান, শ্বটগান, মেচিনগান, এছল্ট ৰাইফল আৰু স্নাইপাৰ ৰাইফলৰ দৰে বিভিন্ন ধৰণৰ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Geddes 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-weapons-in-valorant-so-far|title=All weapons in Valorant|last1=Geddes|first1=George|last2=Heath|first2=Jerome|date=April 9, 2020|website=[[Dot Esports]]|publisher=[[Gamurs]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.rockpapershotgun.com/2020/04/07/valorant-weapons-guide-all-stats-and-recoil-patterns/|title=Valorant weapons guide: all stats and recoil patterns|last=Toms|first=Ollie|date=April 7, 2020|website=[[Rock, Paper, Shotgun]]|publisher=[[Gamer Network]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt; লগতে অট’মেটিক আৰু ছেমিঅট’মেটিক অস্ত্ৰ আছে যিবোৰৰ নিজা-নিজা শ্বুটিং পেটাৰ্ন আছে যি খেলুৱৈয়ে সঠিকভাৱে গুলী চলাব পৰাকৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগে।&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot; /&gt; বৰ্তমান ইয়াত 24টা এজে‌ণ্ট পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=All Valorant characters and abilities guide|url=https://www.pcgamesn.com/valorant/characters-abilities|access-date=January 6, 2021|website=PCGamesN|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot;&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title=New 'Valorant' Agent Deadlock Can Trap Enemies In A Cocoon|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2023/06/25/new-valorant-agent-deadlock-can-trap-enemies-in-a-cocoon/|access-date=2023-06-28|website=Forbes|language=en}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈয়ে নিজৰ একাউণ্টৰ সৃষ্টি কৰাৰ সময়ত 5টা এজেণ্ট খুলি থোৱা পাব আৰু বাকী এজেণ্টবিলাক গে’মত থকা কিংডম ক্ৰেডিট বোলা মুদ্ৰা সংগ্ৰহ কৰি খুলিব লাগে। গে’ম খেলি বা দৈনিক আৰু সাপ্তাহিক লক্ষ্য পূৰণ কৰি কিংডম ক্ৰেডিট লাভ কৰিব পাৰি আৰু নতুন এজেণ্ট বা প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী খোলাত খৰচ কৰিব পাৰি। কিন্তু, মুক্তিৰ প্ৰথম 28 দিনৰ ভিতৰত নতুন এজেণ্টবিলাক ভেল’ৰেণ্ট পইণ্ট (ভিপি), এজেণ্ট নিযুক্তি কাৰ্যসূচীৰ সৈতে বা এটা সংযুক্ত আৰু সক্ৰিয় [[Xbox Game Pass|এক্সবক্স গে’ম পাছ]]ৰ ছাবস্ক্ৰিপশ্যন থাকিলেহে খুলিব পাৰি। ভিপি হৈছে গে’মত থকা মুদ্ৰা যিটো প্ৰকৃত ধনেৰে ক্ৰয় কৰিলেহে লাভ কৰিব পাৰি&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Store and Cosmetic Content|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/valorant-store-and-cosmetic-content/|access-date=2021-10-01|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু ইয়াক প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী বা নতুন এজেণ্টৰ বাবে খৰচ কৰিব পাৰি।

=== আনৰেটেড ===
এইটো হৈছে নন-ৰেংক্‌ড ম’ড য’ত 25টা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 13টা ৰাউ‌ণ্ড জিকা দলটো বিজয়ী হয়। এফালে থাকে আক্ৰম‌ণকাৰী দল যাৰ হাতত স্পাইক বোলা বোমা-সদৃশ যতন থাকে। ইহঁতৰ লক্ষ্য হ’ল নিৰ্দিষ্ট স্থানলৈ গৈ এই স্পাইক স্থাপন কৰি সক্ৰিয় কৰা। যদি আক্ৰমণকাৰী দলটোৱে সক্ৰিয় স্পাইকটোক 45 ছেকেণ্ডৰ বাবে সফলতাৰে সুৰক্ষা দি বিস্ফোৰ‌ণ ঘটাই এক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ সকলো ধ্বংস কৰি পেলায়, ইয়াৰ বিনিময়ত ইহ‌ঁতে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি ৰক্ষাকাৰী দলে স্পাইক নিষ্ক্ৰিয় কৰিব পাৰে বা আক্ৰমণকাৰী দলক 100 ছেকেণ্ডৰ ৰাউণ্ড টাইমাৰৰ ম্যাদ উকলালৈকে স্পাইক স্থাপন কৰাৰ পৰা ৰখাই ৰাখিব পাৰে, তেন্তে ৰক্ষাকাৰী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shea 20202&quot;&gt;{{Cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|title=Valorant Preview: A Deep Dive On The New Hero-Based Tactical Shooter From Riot Games|last=Shea|first=Brian|date=March 2, 2020|magazine=[[Game Informer]]|publisher=[[GameStop]]|access-date=April 14, 2020|archivedate=March 3, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303191044/https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; যদি কোনো দলৰ সকলো সদস্যক স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ আগতেই শেষ কৰি পেলোৱা হয় বা স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ পাছত যদি ৰক্ষাকাৰী দলৰ সকলো সদস্যক শেষ কৰি পেলোৱা হয়, তেন্তে বিৰোধী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি দুয়োটা দলে 12টা ৰাউণ্ডত জয়ী হয়, তেন্তে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলিব লাগে য’ত সেই ৰাউণ্ড জিকা দলটো খেলখনত বিজয়ী হয়। তদুপৰি যদি 4টা ৰাউণ্ডৰ পাছত কোনো দলে খেল ত্যাগ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ ভোটদানৰ অনুৰোধ কৰিব পাৰে। ত্যাগ কৰা দলে 4টা ভোট লাভ কৰিলে আনটো দলৰ হাতলৈ 13টা ৰাউ‌ণ্ডত বিজয়ী হোৱাৰ কৃতিত্ব গুচি যায়। এটা দলে আত্মসমৰ্পণ কৰাৰ মাত্ৰ তিনিটা সুযোগ পায়: প্ৰথমাৰ্ধত এবাৰ, দ্বিতীয়াৰ্ধৰ পিষ্টল ৰাউণ্ডত এবাৰ আৰু দ্বিতীয়াৰ্ধত অন্তিম এবাৰ।

=== স্পাইক ৰাশ্ব ===
স্পাইক ৰাশ্ব ম’ডত 7টা ৰাউণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 4টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। খেলুৱৈসকলৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাৰ বাহিৰে আন আটাইকেইটা ক্ষমতাৰে ৰাউ‌ণ্ড আৰম্ভ হয় আৰু চূড়ান্ত ক্ষমতা ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড গে’মৰ তুলনাত দুগু‌ণ গতিত চাৰ্জ হয়। আক্ৰমণকাৰী দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত স্পাইক থাকে যদিও এটা ৰাউ‌ণ্ডত এটাহে স্পাইক সক্ৰিয় কৰিব পাৰি। চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰাৰ লগতে বিভিন্ন ক্ষমতা প্ৰদান কৰা পাৱাৰ-আপ অৰ্ব মজুত থাকে।

=== ছুইফ্টপ্লে’ ===
ছুইফ্টপ্লে’ খেলসমূহ আনৰেটেড গে’ম ম’ডৰ চুটি সংস্কৰণ। 10গৰাকী খেলুৱৈক দুটা দল— আক্ৰমণকাৰী আৰু ৰক্ষাকাৰীত বিভক্ত কৰা হয়। আক্ৰমণকাৰীয়ে স্পাইক স্থাপন কৰিব লাগে, আনহাতে ৰক্ষাকাৰীয়ে সিহ‌ঁতক প্ৰতিৰোধ লাগে। ছুইফ্টপ্লে’ আৰু আনৰেটেডৰ পাৰ্থক্য এইটোৱেই যে ছুইফ্টপ্লে’ত 9টা ৰাউণ্ড থাকে - প্ৰথমে 5টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। 4 নম্বৰ ৰাউণ্ডত দলৰ খেলুৱৈসকলে ফাল সাল-সলনি কৰে, যিদৰে তেওঁলোকে আনৰেটেড গে’ম ম’ডত 7 নম্বৰ ৰাউণ্ডত কৰে। গে’মটোৰ মুদ্ৰা ব্যৱস্থাও আনৰেটেডৰ নিচিনাই। ছুইফ্টপ্লে’ কম সময়ত খেলিব পৰাকৈ তৈয়াৰ কৰা হৈছে, য’ত প্ৰতিখন খেল গড়ে প্ৰায় 15 মিনিটৰ, আনহাতে আনৰেটেডৰ প্ৰায় 40 মিনিটৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2022-12-17|title=What is Valorant Swift Play and how is it different from Spike Rush?|url=https://esports.gg/news/valorant/valorant-swift-play-beta/|accessdate=2023-07-21|work=Esports.gg|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== কম্পিটিটীভ ===
কম্পিটিটীভ অৰ্থাৎ প্ৰতিযোগিতামূলক খেলসমূহ আনৰেটেডৰ নিচিনাই, কিন্তু ইয়াত জয়লাভৰ ভিত্তিত ৰেংক প্ৰদান কৰা ব্যৱস্থা থাকে যি 5খন খেল খেলাৰ পাছত প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ ৰেংক নিৰ্ধাৰণ কৰে। খেলুৱৈসকলে এই ম’ডটো খেলাৰ আগতে 20 নম্বৰ লেভেলত উপনীত হ’ব লাগিব।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.14|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-14/|access-date=January 5, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ জুলাই মাহত ৰায়ট কোম্পানীয়ে কম্পিটিটীভ খেলৰ বাবে &quot;ৱিন বাই টু&quot; অৰ্থাৎ দুটা ৰাউ‌ণ্ডেৰে জিকাৰ চৰ্ত প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, য’ত দুয়োটা দলেই 12টাকৈ ৰাউণ্ড জিকিলে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলাৰ পৰিৱৰ্তে দুটাকৈ ৰাউ‌ণ্ড জিকিব লাগে আৰু কোনো এটা দলে জয় লাভ নকৰালৈকে দুয়োটা দলে ফাল সাল-সলনি কৰি খেলি থাকিব লাগিব। প্ৰতিটো অতিৰিক্ত ৰাউণ্ডত খেলুৱৈসকলক বন্দুক আৰু ক্ষমতা ক্ৰয় কৰিবলৈ একে পৰিমাণৰ ধন দিয়া হয়, লগতে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাও প্ৰায় আধা চাৰ্জ হৈ থাকে। প্ৰত্যক দুটা ৰাউণ্ডৰ পাছত খেলুৱৈসকলে খেলখন ড্ৰ’ কৰাবলৈ ভোট দিব পাৰে। ড্ৰ’ কৰাবলৈ সন্মত হ’বলৈ প্ৰথমবাৰত 6গৰাকী, দ্বিতীয়বাৰত 3গৰাকী আৰু তাৰপাছত মাত্ৰ এগৰাকী খেলুৱৈৰ ভোটৰ প্ৰয়োজন হয়। কম্পিটিটীভ ৰেংকিং ব্যৱস্থাটো আইৰনৰ পৰা ৰেডিয়েণ্টলৈকে থাকে। ৰেডিয়েণ্টৰ বাহিৰে প্ৰতিটো ৰেংকৰ 3টা স্তৰ থাকে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 3.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-3-05/|access-date=November 2, 2021|website=PlayValorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ৰেডিয়েণ্ট এটা অঞ্চলৰ শীৰ্ষ 500গৰাকী খেলুৱৈৰ বাবে সংৰক্ষিত হৈ থাকে আৰু ইম্মৰ্টেল আৰু ৰেডিয়ে‌ণ্ট দুয়োটাৰে ৰেংকৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এটা নম্বৰ থাকে যাৰ দ্বাৰা খেলুৱৈসকলে আনৰ তুলনাত কিমান অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে সেয়া চাব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=How Valorant Ranking System Works – Rankings Explained|url=https://www.alphr.com/valorant-ranking-works/|access-date=2021-07-20|website=Alphr|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰিমিয়াৰ ===
প্ৰিমিয়াৰ হৈছে এক 5v5 গে’মম’ড যিয়ে পেচাদাৰী খেলুৱৈ হ’ব বিচৰা খেলুৱৈসকলক পেচাদাৰী প্ৰতিযোগিতামূলক খেল খেলাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। খেলুৱৈসকলে ভাগ-ভাগকৈ আন দলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ পাঁচজনীয়া দল গঠন কৰিব লাগে। প্ৰতিটো ছিজন কেইসপ্তাহমানৰ বাবে চলে আৰু শীৰ্ষ দলসমূহক ডিভিজন চেম্পিয়নশ্বিপত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয়। আনবোৰ ম’ড য’ত গে’মৰ প্ৰ‌ণালীয়ে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে, তাৰ বিপৰীতে এই গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলে নিজে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু অৱৰোধ কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Geddes|first=George|date=2022-10-26|title=Riot gears up to launch alpha of new competitive VALORANT game mode|url=https://dotesports.com/valorant/news/riot-gears-up-to-launch-alpha-of-new-competitive-valorant-game-mode|accessdate=2022-10-28|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== ডেথমেট্‌চ ===
ডেথমেট্‌চ ম’ড 5 আগষ্ট, 2020 তাৰিখে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-05/|access-date=August 7, 2020|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 14গৰাকী খেলুৱৈয়ে 9 মিনিটৰ খেলত প্ৰৱেশ কৰে আৰু প্ৰথমে 40টা শত্ৰু মৰা বা সময় শেষ হোৱাৰ আগে-আগে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা খেলুৱৈয়ে খেলখনত জয়ী হয়। খেলুৱৈসকলক যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰি দিয়াৰ লগতে সম্পূৰ্ণ ঢাল দিয়া হয় আৰু সকলো ক্ষমতা নিষ্ক্ৰিয় কৰা থাকে। এইটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.10|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-10/|accessdate=February 18, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== টীম ডেথমেট্‌চ ===
টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ডৰ ঘোষণা 2023 চনৰ 15 জুনত কৰা হৈছিল আৰু ইয়াক 27 জুনত পেট্‌চ 7.0-ৰ সৈতে মুকলি কৰা হৈছিল। এই গে’মম’ডটো ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড আনৰেটেড ম’ড আৰু নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ সংমিশ্ৰ‌ণ। ইয়াত খেলুৱৈসকলক পাঁচজনীয়া দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয়। প্ৰতিখন খেল 9 মিনিট 30 ছেকেণ্ডৰ হয় আৰু প্ৰথমে 100টা শত্ৰু মৰা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। যদি কোনো এটা দলে 9.5 মিনিটৰ আগে-আগে 100টা শত্ৰু মাৰিব নোৱাৰে, তেন্তে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা দলটোৱেই জয় লাভ কৰে। প্ৰতিখন খেল চাৰিটা পৰ্যায়ত বিভক্ত কৰা হয়, খেলুৱৈসকলে পৰ্যায়সমূহৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ শক্তিশালী হৈ গৈ থাকে। খেলুৱৈসকল মৰাৰ পাছতে স্পন ৰুমত আকৌ জীয়াই উঠে। তাত তেওঁলোকে প্ৰয়োজন হ’লে নিজৰ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু সামঞ্জস্য কৰিব পাৰিব। নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ বিপৰীতে খেলুৱৈসকলে খেল আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে নিজৰ এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰিব লাগে কাৰণ এই গে’মম’ডত এজেণ্টৰ ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়। খেলুৱৈসকলে মানচিত্ৰ-জুৰি যাদৃচ্ছিকভাৱে ওলোৱা আল্টিমে’ট অৰ্বসমূহ সংগ্ৰহ কৰি নাইবা শত্ৰু মাৰি তেওঁলোকৰ এজেণ্টবিলাকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাসমূহ 100% চাৰ্জ হোৱাৰ পাছত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। আনবোৰ গে’মম’ডৰ বিপৰীতে এই ম’ড নিয়মীয়া মানচিত্ৰসমূহত খেলা নহয়, বৰঞ্চ তিনিটা সুকীয়া মানচিত্ৰত খেলা হয় যি বিশেষভাৱে টীম ডেথমেট্‌চৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে: পিয়াজ্জা, ডিষ্ট্ৰিক্ট আৰু কাছবাহ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Team Deathmatch 101|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-team-deathmatch-101/|accessdate=2023-07-21|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== এস্কালেশ্যন ===
2021 চনৰ 17 ফেব্ৰুৱাৰীত এস্কালেশ্যন গে’মম’ড প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.03|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-03/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক'' আৰু ''কল অৱ ডিউটী: ব্লেক অপ্স''ৰ &quot;গানগে’ম&quot;ৰ সৈতে ইয়াৰ মিল আছে কিন্তু ইয়াত পাঁচজনীয়া খেলুৱৈৰ দুটা দল থাকে। গে’মটোৱে 12টা অস্ত্ৰৰ মাজৰ পৰা যাদৃচ্ছিকভাৱে একোটাকৈ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে যি খেল আগবঢ়াৰ লগে লগে সলনি হৈ থাকে। আনবোৰ গানগে’মৰ সংস্কৰণৰ দৰেই এটা দলে পৰৱৰ্তী অস্ত্ৰলৈ আগবাঢ়ি যাবলৈ নিৰ্দিষ্ট সংখ্যক শত্ৰু মাৰিব লাগে আৰু দলটোৱে সেইবোৰৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্বল হৈ গৈ থাকে।&lt;ref name=&quot;escalation021621&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.polygon.com/2021/2/16/22285590/valorant-escalation-game-mode-gun-game|dead-url=March 4, 2021|date=February 16, 2021}}&lt;/ref&gt; জয় লাভ কৰাৰ দুটা চৰ্ত আছে— যদিহে এটা দলে সফলতাৰে আটাই 12টা স্তৰ পাৰ কৰিব পাৰে বা যদি এটা দলে 10 মিনিটৰ ভিতৰত বিৰোধী দলতকৈ উচ্চ স্তৰত থাকে। ডেথমেট্‌চৰ দৰেই খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে, ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে কাৰণ গে’মম’ডটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল হিচাপে তৈয়াৰ কৰা হৈছে। কিন্তু ছ’ভাৰ শ্বক ডাৰ্ট, ৰে’জৰ বুম বট আৰু ৰকেট লঞ্চাৰৰ দৰে ক্ষমতা সকলোৱে অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুযোগ পায়। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে। এই গে’মম’ডত খেলুৱৈ মৰিলে নিজে-নিজে আকৌ মানচিত্ৰৰ যাদৃচ্ছিক অৱস্থানত জীয়াই উঠে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: ESCALATION|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/new-valorant-mode-escalation/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ৰেপ্লিকেশ্যন ===
ৰেপ্লিকেশ্যন গে’মম’ডে 11 মে’, 2021 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.09|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-09/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; এজে‌ণ্ট নিৰ্বাচন কৰোঁতে খেটলুৱৈসকলে যিটো এজে‌ণ্ট খেলিব খোজে সেইটোৰ পক্ষে ভোট দিব পাৰে। নিৰ্বাচনৰ সময় উকলি যোৱাৰ পাছত গে’মটোৱে খেলুৱৈসকলে বাছনি কৰা এজে‌ণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচন কৰে। তাৰপাছত এটা দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈয়ে একেটা এজে‌ণ্ট হিচাপে খেলিব লাগিব, যদিও কোনো খেলুৱৈৰ সেইটো এজে‌ণ্ট খোলা হোৱা নাই। ইয়াত নটা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু চতুৰ্থ ৰাউ‌ণ্ডৰ পাছত দুয়ো দলে ফাল সাল-সলনি কৰে। খেলুৱৈসকলে পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত পৰিমা‌ণৰ ক্ৰেডিটৰ সৈতে বন্দুক আৰু ঢাল কিনিব পাৰে। ক্ষমতাসমূহ আগৰে পৰা কিনা থাকে। প্ৰতিটো ৰাউণ্ডতে অস্ত্ৰ আৰু ঢাল সলনি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: REPLICATION|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/new-valorant-mode-replication/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== স্ন’বলৰ ফাইট ===
স্ন’বলৰ ফাইট হৈছে সীমিত সময়ৰ গে’মম’ড যি 15 ডিচেম্বৰ, 2020 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰিছিল আৰু খ্ৰীষ্টমাছৰ বতৰতহে উপলব্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Kelly|first=Michael|date=2021-12-13|title=Snowball Fight returns to VALORANT|url=https://dotesports.com/valorant/news/snowball-fight-returns-to-valorant|accessdate=2022-05-12|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ড য’ত জয়ী হ’বলৈ 50টা শত্ৰু মাৰিব লাগে। ক্ষমতাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ দিয়া নহয় আৰু খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে। ইয়াত থকা একমাত্ৰ অস্ত্ৰ হ’ল স্ন’বল লঞ্চাৰ, যি নিমিষতে শত্ৰুক মাৰি পেলাব পাৰে কিন্তু লেহেমীয়া আৰু ই প্ৰক্ষেপ্য-ভিত্তিক বৃত্তচাপ ব্যৱহাৰ কৰে। অসীমিত গুলী থাকে। গোটেই গে’মটোৰ ভিতৰত এটা &quot;পৰ্টেল&quot; ওলায় য’ৰ পৰা উপহাৰ হিচাপে যাদৃচ্ছিক ক্ষমতাবৰ্ধক পাৱাৰ আপ সৰি পৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== এজেণ্টবিলাক ==
গে’মটোত খেলিব পৰাকৈ কেইবাটাও এজেণ্ট পোৱা যায়। এজেণ্টবিলাকক 4টা ভূমিকাত ভাগ কৰা হৈছে— ডুৱেলিষ্ট, ছেণ্টিনেল, ইনিচিয়েটৰ আৰু ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰ। প্ৰতিটো এজেণ্টৰ একোটাকৈ ভূমিকা থাকে যি সাধাৰণতে এজেণ্টটো কেনেদৰে খেলা হয় সেইটো সূচায়।

ডুৱেলিষ্টবিলাকে আক্ৰমণ কৰাত আৰু বোমা-স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাত নিজৰ দলক সহায় কৰে। ৰায়ট কোম্পানীয়ে ডুৱেলিষ্টবিলাকক &quot;আত্মনিৰ্ভৰশীল হত্যাকাৰী&quot; হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;&gt;{{Cite web|last=Heath|first=Jerome|date=2021-08-02|title=All VALORANT classes, Explained|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-valorant-classes-explained|accessdate=2021-09-29|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ডুৱেলিষ্টবিলাকে প্ৰধানকৈ এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰোঁতে নিজৰ দলৰ বাবে ঠাই উলিয়ায়, তথ্য সংগ্ৰহ কৰে আৰু এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাটো সহজ কৰে। ইহঁতৰ লগত শত্ৰুক অন্ধ কৰিবপৰা ক্ষমতা যেনে ফ্লেশ্ব আৰু কম সময়ত অধিক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিবপৰা ক্ষমতা থকাটো দেখিবলৈ পোৱা যায়। এইধৰণৰ ক্ষমতাই ডুৱেলিষ্টবিলাকক নিজৰ শত্ৰুক অসহায় অৱস্থাত ধৰি পৰাস্ত কৰাত সহায় কৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে সৰহভাগ সময়তে আগশাৰীত থাকি আক্ৰমণৰ নেতৃত্ব দিব লাগে। যিহেতু ইহঁতৰ লগত উচ্চখাপৰ ক্ষমতা থাকে, গতিকে ইহঁতে সদায় সকলোৰে আগত থাকি প্ৰথমে শত্ৰুৰ লগত যুঁজি সিহঁতক মাৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি ৰাখে। যিহেতু ইহঁতৰ ক্ষমতাই ইহঁতক উচ্চ গতিশীলতা প্ৰদান কৰে, ইহঁতে ক্ষিপ্ৰতাৰে শত্ৰুক মাৰি সৰকি ওলাব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলে সংখ্যাগত সুবিধা লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ছেণ্টিনেলবিলাক হৈছে দলৰ প্ৰতিৰক্ষামূলক সদস্য যি ঠাইসমূহ অৱৰোধ কৰি নিজৰ দলক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব পাৰে। ক্ষমতা হিচাপে ইহঁৰত লগত সাধাৰ‌ণতে এনেবোৰ আহিলা থাকে যি শত্ৰুৰ বাবে বাধা হৈ থিয় দিয়ে। এই আহিলাবোৰে দলটোক মূল্যৱান তথ্য দিয়াৰ লগতে শত্ৰুৰ মাৰ সহিব পাৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে মানচিত্ৰৰ কিছুমান অংশ অৱৰোধ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে নাইবা এনে কিছুমান আহিলা স্থাপন কৰিব পাৰে যাতে শত্ৰুৱে কোনোৱে গম নোপোৱাকৈ পাছফালৰ পৰা আক্ৰ‌ম‌ণ নকৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে শত্ৰুক এটা ঠাইত প্ৰৱেশ কৰোঁতে মন্থৰ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলৰ আনবোৰ আহি প্ৰতিৰক্ষামূলক সমৰ্থন আগবঢ়াবলৈ মূল্যৱান সময় লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot; /&gt;

ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমা‌ণৰ পৰিকল্পনা কৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকে ৰক্ষাকাৰী শত্ৰুৰ অৱস্থানসমূহৰ মাজেদি সোমাই যাব পাৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকৰ লগত ফ্লেশ্বৰ দৰে ক্ষমতাৰ লগতে শত্ৰুৰ অৱস্থান প্ৰকাশ কৰিবপৰা ক্ষমতাও থাকে। এই তথ্যই আক্ৰমণকাৰীসকলক শত্ৰু ক’ত আছে— গম পোৱা আৰু স্থলী দখল কৰাটো সহজ কৰি তোলে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমণকাৰীসকল ক’লৈ গৈ আছে সেইসম্পৰ্কে তথ্য প্ৰদান কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে, লগতে নিজৰ দলক হেৰুওৱা স্থলী পুনৰ দখল কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে নিজৰ দলক জয় লাভ কৰাত সহায় কৰিবলৈ বিপজ্জনক ভূখণ্ডৰ বিভাজন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot; /&gt; ইহঁতে নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি আৱৰ‌ণৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে বা খালী ঠাই উলিয়াব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;/&gt; ইহঁতে নিজৰ দলক শত্ৰুৰ অঞ্চলত প্ৰৱেশ কৰাত সহায় কৰিব পৰাকৈ ইহঁতৰ লগত ধোঁৱা, মলটভ, ষ্টান, ফ্লেশ্ব আদি থাকে। ধোঁৱা ব্যৱহাৰ কৰি ইহঁতে মানচিত্ৰত শত্ৰুৰ দৃষ্টি অৱৰোধ কৰিব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা শত্ৰুৰ চকুত নপৰাকৈ ইহ‌ঁত নিৰাপদে পাৰ হৈ যাব পৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ পহৰা দিয়া ঠাইবোৰত ধোঁৱাৰে দৃষ্টি অৱৰোধ কৰি শত্ৰুক ওলাই আহিবলৈ বাধ্য কৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি সিহঁতক আগবঢ়াত বাধা দিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

== বিকাশ ==
''[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]''ৰ আঁৰৰ ষ্টুডিঅ’ [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ভেল’ৰেণ্টৰ বিকাশ আৰু প্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt; 2014 চনত তেওঁলোকৰ গৱেষণা আৰু বিকাশ বিভাগৰ অভ্যন্তৰত বিকাশ আৰম্ভ হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;/&gt; গে’ম পৰিচালক জ’ জীগ্লাৰক ৰায়টৰ অন্যান্য বিকাশকাৰীৰ সৈতে সম্ভাৱ্য গে’ম প্ৰস্তুত কৰি থাকোঁতে ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' প্ৰাৰম্ভিক ধাৰণা আগবঢ়োৱাৰ বাবে কৃতিত্ব দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ডেভিড নটিংহাম হৈছে ''ভেল'ৰেণ্টৰ'' সৃষ্টিশীল পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ''লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ''ৰ প্ৰাক্তন ডিজাইনাৰ ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি আৰু প্ৰাক্তন পেছাদাৰী খেলুৱৈ আৰু ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ''ৰ মেপ ডিজাইনাৰ ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’ ইয়াৰ গে’ম ডিজাইনাৰ।&lt;ref name=&quot;Rubio 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/|title=Valorant devs explain how they balance abilities and tactical gameplay|last=Rubio|first=Minna|date=April 21, 2020|work=Daily Esports|accessdate=April 22, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190556/https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/}}&lt;/ref&gt; ''হাফ-লাইফ ২'' আৰু ''টীম ফ’ৰ্ট্ৰেছ ২''-ৰ চিত্ৰকলা আৰু চৰিত্ৰ ডিজাইনাৰ হিচাপে কাম কৰা ভেল্ভৰ প্ৰাক্তন বিকাশকাৰী মবী ফ্ৰেংক হৈছে ইয়াৰ চিত্ৰকলা পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Pack 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.invenglobal.com/articles/10546/valorant-interview-with-the-developers-part-1-if-we-didnt-think-itll-succeed-we-wouldnt-have-even-developed-it|title=[Valorant] Interview with the developers - Part 1: &quot;If we didn't think it'll succeed, we wouldn't have even developed it.&quot;|last=Pack|first=Takyun|last2=Jang|first2=David|date=March 2, 2020|work=InvenGlobal|publisher=Inven Communications|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Petitte 2013&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.pcgamer.com/valve-layoff-hardware-mobile/|title=Valve lays off several employees in hardware, mobile teams [Updated]|last=Petitte|first=Omri|date=February 13, 2013|work=[[PC Gamer]]|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;

''ভেল’ৰেণ্ট''ক দুটা মূল লক্ষ্যৰে বিকশিত কৰা হৈছিল: কৌশলগত শ্বুটাৰ আৰু বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াক নতুন খেলুৱৈৰ বাবে অধিক সহজলভ্য কৰি তোলা আৰু এনে এটা গে’মৰ সৃষ্টি কৰা যি প্ৰতিযোগিতাৰ জগতত ব্যাপক সঁহাৰি লাভ কৰিব, একে সময়তে এইধৰ‌ণৰ গে’মৰ ক্ষেত্ৰত পেছাদাৰী খেলুৱৈসকলে কৰি অহা অভিযোগসমূহৰ সমাধন বিচাৰি উলিওৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Esports and Community Competition|url=https://playvalorant.com/en-us/news/dev/valorant-esports-and-community-competition/|accessdate=January 2, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Interview with Riot: Valorant Q&amp;A - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200616144708/https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archivedate=2020-06-16|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Statt|first=Nick|date=April 8, 2020|title=Riot's Valorant isn't even out yet, but it's already looking like an esports sensation|url=https://www.theverge.com/2020/4/8/21213924/riot-games-valorant-hands-on-beta-esports-competitive-twitch-streamers|accessdate=January 2, 2021|work=The Verge|language=en}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ, সক্ৰিয় সমাজ আৰু খেলুৱৈৰ ভেটিক লক্ষ্য কৰি সৃষ্টি কৰা গে’মসমূহ—সাধাৰণতে ''ফৰ্টনাইট'' বা ৰায়টৰ নিজা &quot;[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]&quot;ৰ দৰে বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা গে’ম—নতুন প্ৰযুক্তি বা গ্ৰাফিক্সৰ পৰিৱৰ্তে ছিষ্টেম পৰিৱেশনৰ উন্নতিসাধন আৰু গে’মৰ স্থিৰতাৰ ব্যাপক শৃংখলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া দেখা যায়; যাতে গে’মটো অধিক লোকৰ ‌বাবে সুলভ কৰিব পাৰি। গে’মটো মুকলি কৰাৰ পূৰ্বে হোৱা সাক্ষাৎকাৰত গে’মৰ নিৰ্দেশক জ’ জীগ্লাৰ আৰু প্ৰযোজক এনা ডনলনে কয়— &quot;''ভেল’ৰেণ্টক'' যিমান পৰিমা‌ণে পেছাদাৰী খেলুৱৈৰ বাবে তৈয়াৰ কৰা হৈছে, সিমানেই নতুনকৈ কৌশলগত শ্বুটাৰ খেলা লোকৰ বাবেও তৈয়াৰ কৰা হৈছে আৰু গে’মটোৰ সহজলভ্যতাৰ ওপৰত আমি বিশেষ মনোযোগ দিছোঁ।&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ভেল’ৰেণ্ট বিকশিত কৰিবলৈ ৰায়টে আনৰিয়েল ইঞ্জিন 4 বাছি লৈছিল আৰু এইক্ষেত্ৰত বিকাশকাৰী দলে কৈছিল— &quot;ইয়াৰ জৰিয়তে আমি মূল প্ৰণালীত সময় ব্যয় কৰাৰ পৰিৱৰ্তে গে’মপ্লে’ আৰু অপ্টিমাইজেশ্যনত মনোনিৱেশ কৰিব পাৰিম।&quot;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Reid|first=Marcus|date=June 17, 2020|title=VALORANT's foundation is Unreal Engine|url=https://www.unrealengine.com/en-US/tech-blog/valorant-s-foundation-is-unreal-engine|accessdate=June 18, 2020|work=Unreal Engine}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite tweet|number=1273602624835792897|user=UnrealEngine|title=The tech behind the hit tactical shooter: @RiotGames Principal Software Engineer, Marcus Reid, talks about @PlayVALORANT and how the team utilized #UE4 for lightning-fast multiplayer gameplay and performance.|date=June 18, 2020}}&lt;/ref&gt; অধিক লোকে ভেল’ৰেণ্ট খেলিব পৰাকৈ নিম্ন পৰিৱেশনৰ প্ৰতিবন্ধকতাৰ লক্ষ্য পূৰণ কৰিবলৈ বিকাশকাৰীৰ দলে গে’মটোৰ বাবে লক্ষণীয়ভাৱে নিম্নতম পৰামৰ্শমূলক হাৰ্ডৱেৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা নিৰ্ধাৰণ কৰৰিছিল। এই নিম্নতম প্ৰয়োজনীয়তাত প্ৰতি ছেকেণ্ডত 30 ফ্ৰেম পাবলৈ, পূৰ্বে ''গিয়াৰ্ছ অৱ ওৱাৰ 4''-ত কাম কৰা মাৰ্কাছ ৰেইডৰ নেতৃত্বত গে’মৰ অভিযান্ত্ৰিক দলে ইঞ্জিনত কেইবাটাও পৰিৱৰ্তন কৰিবলগীয়া হৈছিল। এই পৰিৱৰ্তনসমূহৰ ভিতৰত আছিল ইঞ্জিনৰ ম’বাইল ৰেণ্ডাৰিং পথ আধাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি ৰেণ্ডাৰাৰ সম্পাদনা কৰা বা কৌশলগত শ্বুটাৰবিলাকত প্ৰায়ে প্ৰয়োজন হোৱা স্থিৰ পোহৰৰ সৈতে খাপ খুৱাব পৰাকৈ খেলৰ পোহৰৰ প্ৰণালীবোৰ পুনৰ্নিৰ্মাণ কৰা যাতে গে’মপ্লে’ত প্ৰভাৱ নপৰে।&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; আনৰিয়েলৰ আধুনিক আধাৰসমূহেও ৰায়ট-দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত বহুতো সমস্যা যি এইধৰ‌ণৰ অন্যান্য গে’মত দেখা যায় সেয়া সমাধান কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু অতিৰিক্ত সাল-সলনিয়ে এক উপযুক্ত প্ৰতিযোগিতামূলক পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰাৰ অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰাত সহায় কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছিল যুদ্ধশূন্য পৰিস্থিতিত চৰিত্ৰৰ এনিমেশ্যন নিষ্ক্ৰিয় কৰি ছাৰ্ভাৰৰ পৰিৱেশনৰ অনুকূল কৰা আৰু আঘাত পঞ্জীয়ন প্ৰক্ৰিয়াত অপ্ৰয়োজনীয় মূল্যায়ন আঁতৰোৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Shipping amid COVID-19 // Dev Diaries - VALORANT - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210205141013/https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archivedate=2021-02-05|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; বিকাশৰ সময়ত, ৰায়ট গেম্‌ছে গে’মটোৰ কমেও 70% খেলুৱৈৰ বাবে 35 মিলিছেকেণ্ডতকৈ কম [[পিং|পিঙ]]ৰ ওপৰত কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo0414&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|dead-url=July 21, 2020|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; এইটো বাস্তৱায়িত কৰিবলৈ ৰাইটে বিশ্বৰ সৰহভাগ প্ৰধান চহৰত বা সিবোৰৰ ওচৰ-পাঁজৰে 128-টিক ছাৰ্ভাৰৰ স্থাপন কৰাৰ লগতে সেই ছাৰ্ভাৰসমূহৰ সৈতে সমৰ্পিত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ ইণ্টাৰনেট সেৱা প্ৰদানকাৰীৰ সৈতে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo04142&quot;&gt;{{cite news|last1=Davison|first1=Ethan|title=Valorant's super-fast servers are attracting streamers and pros in droves. Here's why.|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|access-date=July 21, 2020|newspaper=Washington Post|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; [[ক'ভিড-১৯ বৈশ্বিক মহামাৰী|ক’ভিড-19 মহামাৰী]]ৰ সময়ত ইণ্টাৰনেট ট্ৰেফিক বৃদ্ধি হোৱাৰ বাবে ৰায়টে প্ৰতিশ্ৰুতি কৰা অনুসৰি সংযোগ আৰু পি‌ং অনুকূল কৰাত তেওঁলোক অসুবিধাৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref name=&quot;PCGamer0506&quot;&gt;{{Cite web|last=Wilde|first=Tyler|date=May 6, 2020|title=Riot confirms that increased internet usage due to COVID-19 is affecting pings|url=https://www.pcgamer.com/riot-covid-19-game-ping-valorant-latency/|accessdate=July 21, 2020|work=PC Gamer|publisher=Future US}}&lt;/ref&gt;

=== ম’বাইল সংস্কৰ‌ণ ===
2021 চনৰ 2 জুনত [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' ম’বাইল সংস্কৰণ বিকশিত কৰাৰ পৰিকল্পনা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title='Valorant Mobile' Game Announced As PC Version Hits 14 Million Monthly Players|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2021/06/02/valorant-mobile-game-announced-as-pc-version-hits-14-million-monthly-players/?sh=6c9ca3c64b0e|work=[[Forbes]]|date=June 2, 2021|accessdate=June 4, 2021}}&lt;/ref&gt;

== মুক্তিলাভ ==
2019 চনৰ অক্টোবৰ মাহত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক শীৰ্ষকেৰে ''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/3/30/21199452/valorant-multiplayer-shooter-riot-closed-beta-date|title=Riot's shooter Valorant goes into beta on April 7th|last=Webster|first=Andrew|date=March 30, 2020|work=[[The Verge]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 1 মাৰ্চত [[ইউটিউব]]ত &quot;দ্য ৰাউণ্ড&quot; নামৰ এটা গে’মপ্লে’ ভিডিঅ’ৰ জৰিয়তে ইয়াৰ ঘোষণা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.kotaku.co.uk/2020/03/02/riots-next-game-is-valorant-a-first-person-shooter|title=Riot's Next Game is Valorant, A First-Person Shooter|last=Jones|first=Alistair|date=March 2, 2020|work=[[Kotaku]]|publisher=[[G/O Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed|title=Valorant's first eight agents &amp; abilities revealed|last=Cropley|first=Stephen|date=March 2, 2020|work=VPEsports|accessdate=April 14, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190603/https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 7 এপ্ৰিলত সীমিত লোকৰ বাবে গে’মটোৰ বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot; /&gt; বিটা এক্সেছ কী লাভ কৰাৰ সুযোগৰ বাবে খেলুৱৈসকলে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ষ্ট্ৰীমিং প্লেটফৰ্ম টুইচ দুয়োটাৰে একাউণ্ট খুলিবলগীয়া হৈছিল আৰু আনুষংগিক ষ্ট্ৰীম চাবলগীয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Rad|first=Chloi|date=May 29, 2020|title=How To Get A Valorant Beta Key Before Beta Ends [Update]|url=https://www.gamespot.com/articles/how-to-get-a-valorant-beta-key-before-beta-ends-up/1100-6475366/|accessdate=July 3, 2020|work=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt; এই বিটা 28 মে’, 2020 তাৰিখে সমাপ্ত হয় আৰু গে’মটো সম্পূৰ্ণৰূপে 2 জুন, 2020 তাৰিখে মুকলি কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;espn&quot;&gt;{{Cite web|title=Riot Games announces June 2 release date for VALORANT|url=https://tv5.espn.com/esports/story/_/id/29204568/riot-games-announces-june-2-release-date-valorant|last=Erzberger|first=Tyler|work=[[ESPN]]|date=May 21, 2020|accessdate=May 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

== অভ্যৰ্থনা ==
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;অভ্যৰ্থনা&lt;/div&gt;
{| class=&quot;vgr-aggregators wikitable&quot;
|+ id=&quot;361&quot; |মুঠ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |একত্ৰক
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[Metacritic|মেটাক্ৰিটিক]]
|80/100
|}
{| class=&quot;vgr-reviews wikitable&quot;
|+ class=&quot;vgr-stacked&quot; id=&quot;376&quot; |পৰ্যালোচনাৰ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |প্ৰকাশন
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ|''গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ'']]
|8.5/10&lt;ref name=&quot;Tack 2020&quot;&gt;{{Cite magazine|last=Tack|first=Daniel|date=June 10, 2020|title=Valorant|url=https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|access-date=July 9, 2020|magazine=[[Game Informer]]|archivedate=June 13, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200613135310/https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[GameSpot|গে’মস্পট]]''
|7/10&lt;ref name=&quot;Higham 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Higham|first=Michael|date=June 16, 2020|title=Valorant Review - A Valiant Effort|url=https://www.gamespot.com/reviews/valorant-review-a-valiant-effort/1900-6417480/|access-date=July 9, 2020|website=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[IGN|আই. জি. এন.]]''
|9/10&lt;ref name=&quot;Campbell 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Campbell|first=Kyle|date=June 6, 2020|title=Valorant Review|url=https://www.ign.com/articles/valorant-review|access-date=July 9, 2020|website=[[IGN]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[The Guardian|দা গাৰ্ডিয়ান]]''
|&lt;span role=&quot;img&quot; style=&quot;white-space:nowrap&quot; title=&quot;4/5 stars&quot;&gt;[[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px|4/5&amp;#32;stars]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_empty.svg|link=|alt=|11x11px]]&lt;/span&gt;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;&gt;{{Cite news|last=Oloman|first=Jordan|date=June 20, 2020|title=Valorant review – mind games and strategy meet competitive shooting|url=https://www.theguardian.com/games/2020/jun/20/valorant-review-riot-games-league-of-legends-shooter-strategy|access-date=July 9, 2020|work=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;
|}
&lt;/div&gt;ভেল’ৰেণ্টক ভেল্ভৰ কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ, য’ত দুয়োটা গে’মত পাঁচজনীয়া দুটা দলে বোমা স্থাপন কৰাৰ চেষ্টা কৰে আৰু ব্লিজাৰ্ড এণ্টাৰটেইনমেণ্টৰ শ্ৰেণীভিত্তিক শ্বুটাৰ অভাৰওৱাচৰ সৈতে তুলনা কৰা হৈছে, কিয়নো দুয়োটা গে’মত বিভিন্ন শৈলীৰ খেলৰ বাবে একাধিক শ্ৰেণী আৰু চৰিত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Machkovech 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/valorant-closed-beta-the-tactical-hero-shooter-i-never-knew-i-wanted/|title=Valorant closed beta: The tactical hero shooter I never knew I wanted|last=Machkovech|first=Sam|date=April 8, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 13, 2020}}&lt;/ref&gt;


ডিছকৰ্ড ছ’চিয়েল প্লেটফৰ্মত 2023 চনৰ মে’ মাহলৈকে অফিচিয়েল ''ভেল’ৰেণ্ট'' ডিছকৰ্ড ছাৰ্ভাৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম গে’মিং আৰু সামগ্ৰিকভাৱে পঞ্চম বৃহত্তম সমাজত পৰিণত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327141/discord-top-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=4 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327143/discord-top-gaming-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord gaming servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=5 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;

=== বঁটা ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; width=&quot;auto&quot;
|+
!চন
!অনুষ্ঠান
!শ্ৰেণী
!ফলাফল
!{{Abbr|Ref.|References}}
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2020
| rowspan=&quot;3&quot; |2020 চনৰ দ্য গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| style=&quot;text-align:center;&quot; |মনোনীত
| rowspan=&quot;3&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tassi|first=Paul|date=December 11, 2020|title=Here's The Game Awards 2020 Winners List With A Near-Total 'Last Of Us' Sweep|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2020/12/11/heres-the-game-awards-2020-winner-list-with-a-near-total-last-of-us-sweep/|work=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|শ্ৰেষ্ঠ মাল্টিপ্লেয়াৰ
|মনোনীত
|-
|শ্ৰেষ্ঠ সামূহিক সাহায্য
|মনোনীত
|-
|2022
|2022 চনৰ দ্য গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| rowspan=&quot;2&quot; |বিজয়ী
|
|-
|2023
|গ’ল্ডেন জয়ষ্টিক এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ ষ্ট্ৰীমিং গে’ম
|&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Loveridge|first=Sam|date=2023-11-10|title=Here are all the Golden Joystick Awards 2023 winners|url=https://www.gamesradar.com/golden-joystick-awards-2023-winners/|access-date=2023-11-11|website=[[GamesRadar+]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

=== খেলুৱৈৰ আচৰণ ===
''ভেল’ৰেণ্টে'' ইয়াৰ &quot;বিষাক্ত&quot;, পুৰুষ-প্ৰধান কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে। ইএছপিএন-ৰ এমিলী ৰেণ্ডে মহিলা হিচাপে কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগৰ সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰি দলত খেলাৰ নেতিবাচক অভিজ্ঞতাৰ কথা প্ৰকাশ কৰে। ৰেণ্ডে নিজৰ বন্ধু-বান্ধৱীৰ সৈতে নেখেলিলে &quot;এই সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰাটো এৰাই চলে।&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-05-28|title=What we thought of VALORANT's beta|url=https://www.espn.com/esports/story/_/id/29231353/what-thought-valorant-beta|accessdate=2021-09-27|work=ESPN|language=en}}&lt;/ref&gt; ''দ্য গাৰ্ডিয়ান''ৰ জৰ্ডন অল’মেনে ব্যাখ্যা কৰিছে— &quot;''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ দুষ্ট খেলুৱৈবিলাকে উদ্ভটৰূপে আনে অতি নিপু‌ণতাৰে খেলাটো বিচাৰে আৰু তাৰ ফলত ভইচ-চেটত বৰ সমালোচনা কৰে যি গঠনমূলক নহয়।&quot;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;/&gt; তদুপৰি, সমীক্ষাত দেখা গৈছে যে 79–80% খেলুৱৈয়ে কেতিয়াবা নহয় কেতিয়াবা খেলৰ ভিতৰত হাৰাশাস্তিৰ সন্মুখীন হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Free to Play? Hate, Harassment and Positive Social Experience in Online Games 2020 {{!}} ADL|url=https://www.adl.org/resources/report/free-play-hate-harassment-and-positive-social-experience-online-games-2020|accessdate=2023-05-08|work=www.adl.org|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Leston|first=Ryan|date=2021-09-16|title='Valorant' has the most toxic community in gaming|url=https://www.nme.com/news/gaming-news/valorant-has-the-most-toxic-community-in-gaming-3047693|accessdate=2023-05-08|work=NME|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

=== ঠগ-ৰোধী ছফ্টৱেৰ ===
গে’মটোৱে ইয়াৰ এ‌ণ্টি-চীট ছফ্টৱেৰ ভেনগাৰ্ডৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে, কিয়নো ই কম্পিউটাৰ ছিষ্টেমত প্ৰৱেশাধিকাৰ থকা [[কাৰ্ণেল|কাৰ্নেল]] ড্ৰাইভাৰত চলা বুলি প্ৰকাশ পাইছিল। অ’এছনিউজে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে যে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ইয়াৰ গৰাকী চীনা প্ৰযুক্তি-গোষ্ঠী টেনচেণ্টে খেলুৱৈসকলৰ ওপৰত চোৰাংচোৱাগিৰি কৰিব পাৰে আৰু তৃতীয় পক্ষই সম্ভৱতঃ কাৰ্নেল ড্ৰাইভাৰটো নিষ্পেষণ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Holwerda 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.osnews.com/story/131665/riot-games-maker-of-league-of-legends-installs-rootkit-with-their-new-hit-game-valorant/|title=Riot Games, maker of League of Legends, installs rootkit with their new hit game Valorant|last=Holwerda|first=Thom|date=April 15, 2020|work=[[OSNews]]|accessdate=March 26, 2024}}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে, ৰায়ট গেম্‌ছে উল্লেখ কৰে যে ড্ৰাইভাৰটোৱে তেওঁলোকলৈ কোনো তথ্য ঘূৰাই নপঠিয়ায় আৰু ছফ্টৱেৰটোত থকা দুৰ্বলতাসমূহ বিচাৰি উলিওৱাসকলক পুৰস্কৃত কৰিবলৈ বাগ বাউ‌ণ্টী প্ৰ’গ্ৰাম আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Orland 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/ring-0-of-fire-does-riot-games-new-anti-cheat-measure-go-too-far/|title=Ring 0 of fire: Does Riot Games' new anti-cheat measure go too far?|last=Orland|first=Kyle|date=April 14, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Orland 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/riot-addresses-kernel-level-driver-concerns-with-expanded-bug-bounties/|title=Riot addresses &quot;kernel-level driver&quot; concerns with expanded bug bounties|last=Orland|first=Kyle|date=April 20, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ দ্বাৰা দুৰ্বলতা বিচাৰি উলিওৱা হোৱাইট হেট হেকাৰসকলে দুৰ্বলতাটোৰ তীব্ৰতাৰ ভিত্তিত 25,000ৰ পৰা 100,000 ডলাৰলৈকে লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite web|title=HackerOne|url=https://hackerone.com/riot/?type=team|access-date=2022-10-02|website=HackerOne|language=en}}&lt;/ref&gt; গে’মপ্লে’ৰ সৰু-সুৰা সমস্যা ইয়াৰ আওতাত নাহে।&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;

== বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়া ==
[[চিত্ৰ:Valorant_Champions_İstanbul_2022.jpg|thumb|ফক্সৱেগেন আৰিনা ইস্তাম্বুলত 2022 চনৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স]]
বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ ক্ষেত্ৰত ভেল’ৰেণ্ট অতি সক্ৰিয়। ৰায়ট গেম্‌ছে ভেল’ৰেণ্ট ই-স্প’ৰ্ট্‌ছৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্যায় পৰিচালনা কৰে। 

2020 চনত ৰায়ট গেম্‌ছে &quot;ফাৰ্ষ্ট ষ্ট্ৰাইক&quot; আৰম্ভ কৰিছিল যি আছিল এক প্ৰতিযোগিতা যাৰ দ্বাৰা এই গে’মে বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ জগতত খোজ পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Announcing VALORANT First Strike|url=https://playvalorant.com/en-us/news/esports/announcing-valorant-first-strike/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== অ’পেন-কুৱালিফায়াৰ এৰা (2021–22) ===
2020 চনৰ নৱেম্বৰ মাহত ৰায়ট গেম্‌ছ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰ (ভিচিটি)ৰ ঘোষণা কৰে, যি হৈছে বছৰজোৰা টুৰ্নামেণ্ট চাৰ্কিট য’ত তিনিটা স্তৰ থাকে— চেম্পিয়ন্স, মাষ্টাৰ্ছ আৰু চেলেঞ্জাৰ্ছ।

=== পাৰ্টনাৰশ্বিপ এৰা (2023-বৰ্তমান) ===
2023 চনত ৰায়ট গেম্‌ছ তেওঁলোকৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰৰ বাবে পাৰ্টনাৰ টীম মডেলৰ কথা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Sengupta|first=Suryadeepto|date=2022-09-21|title=VCT 2023: All 30 franchise teams selected across Americas, EMEA, and Pacific|url=https://www.sportskeeda.com/valorant/vct-2023-all-30-franchise-teams-selected-across-americas-emea-pacific|accessdate=2023-06-03|work=www.sportskeeda.com|language=en-us}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগসমূহ ==

* {{Official website|https://playvalorant.com/}}
* {{official|https://valorantesports.com/}} (বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়া) 
[[শ্ৰেণী:ভাল উৎসৰ প্ৰয়োজন থকা প্ৰবন্ধ]]
[[শ্ৰেণী:গে’ম]]
[[শ্ৰেণী:ছফ্টৱেৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভিডিঅ' গেম]]</text>
      <sha1>jnwt617g8p5789qhj7rv0ftt887ho0i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517281</id>
      <parentid>517279</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:27:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mohsin274</username>
        <id>23375</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* বঁটা */ বানান শুধৰণি</comment>
      <origin>517281</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75260" sha1="8qrh5oj7smr46sjjusyrffnrypgsxe0" xml:space="preserve">
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;{{Infobox video game|title=Valorant|image=[[file:Valorant logo - pink color version.svg|200px]]|developer=[[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]|engine=[[আনৰিয়েল ইঞ্জিন ৪]]|publisher=ৰায়ট গে’ম্‌ছ|director={{ubl|ডেভিড নটিংহাম|এ‌ণ্ডী হ’|জ’ জীগ্লাৰ (প্ৰাক্তন)&lt;ref&gt;{{Cite news |author1=Andy Chalk |date=2022-12-20 |title=Valorant game director Joe Ziegler leaves Riot for Bungie |language=en |work=PC Gamer |url=https://www.pcgamer.com/valorant-game-director-joe-ziegler-leaves-riot-for-bungie/ |access-date=2023-07-08}}&lt;/ref&gt;}}|producer={{ubl|এনা ডনলন|যোহন গস্কিকি}}|released=২ জুন, ২০২০|genre={{Plainlist|
* [[হিৰ’ শ্বুটাৰ]]
* [[টেক্টিকেল শ্বুটাৰ]]
}}|modes=[[মাল্টিপ্লেয়াৰ]]|platforms=[[ৱি‌ণ্ড’জ]]|caption=|designer={{ubl|ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি|ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’}}|programmer={{ubl|পল চেম্বাৰলেইন|ডে’ভ হেইৰনীমাছ|ডেভিড ষ্ট্ৰেইলী}}|artist=মবী ফ্ৰেংক|composer=জেছ হাৰ্লিন&lt;ref&gt;{{cite web |title=End of Year: Audio Discipline |url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/end-of-year-audio-discipline/ |publisher=[[Riot Games]] |access-date=January 15, 2021}}&lt;/ref&gt;{{bcn|date=June 2023}}}}&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;'''ভেল’ৰেণ্ট''' ({{Lang-en|Valorant}}) হৈছে [[ৱিণ্ড'জ|ৱিণ্ড’জ]]ৰ বাবে [[ৰায়ট গে’ম্‌ছ]]দ্বাৰা বিকশিত আৰু প্ৰকাশিত এক বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ গে’ম।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT: Riot Games' competitive 5v5 character-based tactical shooter|url=https://playvalorant.com/en-us/agents/|accessdate=January 6, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2019 চনৰ অক্টোবৰত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক নামেৰে ইয়াৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল; 7 এপ্ৰিল, 2020 তাৰিখে সীমিত লোকৰ বাবে বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল আৰু তাৰপাছত 2 জুন, 2020 তাৰিখে পূৰ্ণাংগ সংস্কৰণ মুকলি কৰা হয়। এই গে’মৰ বিকাশ 2014 চনত আৰম্ভ হৈছিল। ভেল’ৰেণ্টৰ অনুপ্ৰেৰণা আছিল ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক''ৰ শৃংখলা, য’ৰ পৰাই কেইবাটাও কাৰিকৰী আৰ্হি যেনে ''ক্ৰয়-সূচীৰ আন্তঃপৃষ্ঠা'', ''স্প্ৰে’ পেটাৰ্ন'' আৰু ''মুভমে‌ণ্ট এৰৰ'' আহ‌ৰণ কৰা হৈছে।

== গে’মপ্লে’ ==
''ভেল’ৰেণ্ট'' হৈছে অদূৰ ভৱিষ্যতে স্থাপিত এক দলভিত্তিক ফাৰ্ষ্ট পাৰ্ছন কৌশলগত হিৰ’ শ্বুটাৰ।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21158401/valorant-how-riot-games-made-something-new|title=Valorant: How Riot finally made something new|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21155158/valorant-project-a-riot-games-shooter|title=Valorant: Everything we know about Riot Games' new shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.polygon.com/2020/3/2/21156352/riot-valorant-project-a-shooter-csgo-overwatch-rainbow-six|title=Riot's Valorant mashes up Rainbow Six with CS:GO for a speedy new tactical shooter|last=Goslin|first=Austen|date=March 2, 2020|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/new-riot-shooter-valorant-announced-screenshots-release-window-pc-specs|title=New Riot Shooter, Valorant Announced: Screenshots, Release Window, PC Specs|last=Kim|first=Matt|date=March 2, 2020|work=[[IGN]]|publisher=[[Ziff Davis]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈসকলে বিশ্বৰ কেইবাখনো দেশ আৰু সংস্কৃতিৰ ওপৰত আধাৰিত চৰিত্ৰৰ এজেণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা বাছি লৈ খেলিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot; /&gt; মুখ্য গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলক দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয় আৰু দুয়োটা দলতে পাঁচগৰাকীকৈ খেলুৱৈ থাকে। এজে‌ণ্টবিলাকৰ নিজা-নিজা ক্ষমতা থাকে যাক চাৰ্জ কৰিব লাগে আৰু প্ৰত্যেকৰে একোটাকৈ চূড়ান্ত ক্ষমতা থাকে যি শত্ৰু মাৰিলে, নিজে মৰিলে, অৰ্ব সংগ্ৰহ কৰিলে বা অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰিলে চাৰ্জ হয়। প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত প্ৰত্যেক ৰা‌উ‌ণ্ডৰ আৰম্ভণিত একোটাকৈ ক্লাছিক পিষ্টল আৰু এটা-দুটাকৈ নিৰ্দিষ্ট ক্ষমতা থাকে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot; /&gt; অন্যান্য অস্ত্ৰ আৰু ক্ষমতাৰ চাৰ্জ গে’মৰ নিজা অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি ক্ৰয় কৰিব পাৰি। এই ব্যৱস্থাটোৱে পূৰ্বৰ ৰাউণ্ডৰ ফলাফলৰ ভিত্তিত আৰু খেলুৱৈগৰাকীয়ে শত্ৰু মাৰিলে আৰু উদ্দেশ্য পূৰণ কৰিলে ধন প্ৰদান কৰে। গে’মটোত ছাবমেচিনগান, শ্বটগান, মেচিনগান, এছল্ট ৰাইফল আৰু স্নাইপাৰ ৰাইফলৰ দৰে বিভিন্ন ধৰণৰ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Geddes 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-weapons-in-valorant-so-far|title=All weapons in Valorant|last1=Geddes|first1=George|last2=Heath|first2=Jerome|date=April 9, 2020|website=[[Dot Esports]]|publisher=[[Gamurs]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.rockpapershotgun.com/2020/04/07/valorant-weapons-guide-all-stats-and-recoil-patterns/|title=Valorant weapons guide: all stats and recoil patterns|last=Toms|first=Ollie|date=April 7, 2020|website=[[Rock, Paper, Shotgun]]|publisher=[[Gamer Network]]|access-date=April 15, 2020}}&lt;/ref&gt; লগতে অট’মেটিক আৰু ছেমিঅট’মেটিক অস্ত্ৰ আছে যিবোৰৰ নিজা-নিজা শ্বুটিং পেটাৰ্ন আছে যি খেলুৱৈয়ে সঠিকভাৱে গুলী চলাব পৰাকৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগে।&lt;ref name=&quot;Toms 20202&quot; /&gt; বৰ্তমান ইয়াত 24টা এজে‌ণ্ট পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=All Valorant characters and abilities guide|url=https://www.pcgamesn.com/valorant/characters-abilities|access-date=January 6, 2021|website=PCGamesN|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot;&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title=New 'Valorant' Agent Deadlock Can Trap Enemies In A Cocoon|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2023/06/25/new-valorant-agent-deadlock-can-trap-enemies-in-a-cocoon/|access-date=2023-06-28|website=Forbes|language=en}}&lt;/ref&gt; খেলুৱৈয়ে নিজৰ একাউণ্টৰ সৃষ্টি কৰাৰ সময়ত 5টা এজেণ্ট খুলি থোৱা পাব আৰু বাকী এজেণ্টবিলাক গে’মত থকা কিংডম ক্ৰেডিট বোলা মুদ্ৰা সংগ্ৰহ কৰি খুলিব লাগে। গে’ম খেলি বা দৈনিক আৰু সাপ্তাহিক লক্ষ্য পূৰণ কৰি কিংডম ক্ৰেডিট লাভ কৰিব পাৰি আৰু নতুন এজেণ্ট বা প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী খোলাত খৰচ কৰিব পাৰি। কিন্তু, মুক্তিৰ প্ৰথম 28 দিনৰ ভিতৰত নতুন এজেণ্টবিলাক ভেল’ৰেণ্ট পইণ্ট (ভিপি), এজেণ্ট নিযুক্তি কাৰ্যসূচীৰ সৈতে বা এটা সংযুক্ত আৰু সক্ৰিয় [[Xbox Game Pass|এক্সবক্স গে’ম পাছ]]ৰ ছাবস্ক্ৰিপশ্যন থাকিলেহে খুলিব পাৰি। ভিপি হৈছে গে’মত থকা মুদ্ৰা যিটো প্ৰকৃত ধনেৰে ক্ৰয় কৰিলেহে লাভ কৰিব পাৰি&lt;ref name=&quot;:12&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Store and Cosmetic Content|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/dev/valorant-store-and-cosmetic-content/|access-date=2021-10-01|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু ইয়াক প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী বা নতুন এজেণ্টৰ বাবে খৰচ কৰিব পাৰি।

=== আনৰেটেড ===
এইটো হৈছে নন-ৰেংক্‌ড ম’ড য’ত 25টা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 13টা ৰাউ‌ণ্ড জিকা দলটো বিজয়ী হয়। এফালে থাকে আক্ৰম‌ণকাৰী দল যাৰ হাতত স্পাইক বোলা বোমা-সদৃশ যতন থাকে। ইহঁতৰ লক্ষ্য হ’ল নিৰ্দিষ্ট স্থানলৈ গৈ এই স্পাইক স্থাপন কৰি সক্ৰিয় কৰা। যদি আক্ৰমণকাৰী দলটোৱে সক্ৰিয় স্পাইকটোক 45 ছেকেণ্ডৰ বাবে সফলতাৰে সুৰক্ষা দি বিস্ফোৰ‌ণ ঘটাই এক নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ সকলো ধ্বংস কৰি পেলায়, ইয়াৰ বিনিময়ত ইহ‌ঁতে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি ৰক্ষাকাৰী দলে স্পাইক নিষ্ক্ৰিয় কৰিব পাৰে বা আক্ৰমণকাৰী দলক 100 ছেকেণ্ডৰ ৰাউণ্ড টাইমাৰৰ ম্যাদ উকলালৈকে স্পাইক স্থাপন কৰাৰ পৰা ৰখাই ৰাখিব পাৰে, তেন্তে ৰক্ষাকাৰী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Shea 20202&quot;&gt;{{Cite magazine|url=https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|title=Valorant Preview: A Deep Dive On The New Hero-Based Tactical Shooter From Riot Games|last=Shea|first=Brian|date=March 2, 2020|magazine=[[Game Informer]]|publisher=[[GameStop]]|access-date=April 14, 2020|archivedate=March 3, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200303191044/https://www.gameinformer.com/preview/2020/03/02/valorant-preview-a-deep-dive-on-the-new-hero-based-tactical-shooter-from-riot|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; যদি কোনো দলৰ সকলো সদস্যক স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ আগতেই শেষ কৰি পেলোৱা হয় বা স্পাইক সক্ৰিয় হোৱাৰ পাছত যদি ৰক্ষাকাৰী দলৰ সকলো সদস্যক শেষ কৰি পেলোৱা হয়, তেন্তে বিৰোধী দলে পইণ্ট লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020b&quot; /&gt; যদি দুয়োটা দলে 12টা ৰাউণ্ডত জয়ী হয়, তেন্তে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলিব লাগে য’ত সেই ৰাউণ্ড জিকা দলটো খেলখনত বিজয়ী হয়। তদুপৰি যদি 4টা ৰাউণ্ডৰ পাছত কোনো দলে খেল ত্যাগ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে আত্মসমৰ্পণ কৰিবলৈ ভোটদানৰ অনুৰোধ কৰিব পাৰে। ত্যাগ কৰা দলে 4টা ভোট লাভ কৰিলে আনটো দলৰ হাতলৈ 13টা ৰাউ‌ণ্ডত বিজয়ী হোৱাৰ কৃতিত্ব গুচি যায়। এটা দলে আত্মসমৰ্পণ কৰাৰ মাত্ৰ তিনিটা সুযোগ পায়: প্ৰথমাৰ্ধত এবাৰ, দ্বিতীয়াৰ্ধৰ পিষ্টল ৰাউণ্ডত এবাৰ আৰু দ্বিতীয়াৰ্ধত অন্তিম এবাৰ।

=== স্পাইক ৰাশ্ব ===
স্পাইক ৰাশ্ব ম’ডত 7টা ৰাউণ্ড থাকে আৰু প্ৰথমে 4টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। খেলুৱৈসকলৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাৰ বাহিৰে আন আটাইকেইটা ক্ষমতাৰে ৰাউ‌ণ্ড আৰম্ভ হয় আৰু চূড়ান্ত ক্ষমতা ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড গে’মৰ তুলনাত দুগু‌ণ গতিত চাৰ্জ হয়। আক্ৰমণকাৰী দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ হাতত স্পাইক থাকে যদিও এটা ৰাউ‌ণ্ডত এটাহে স্পাইক সক্ৰিয় কৰিব পাৰি। চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰাৰ লগতে বিভিন্ন ক্ষমতা প্ৰদান কৰা পাৱাৰ-আপ অৰ্ব মজুত থাকে।

=== ছুইফ্টপ্লে’ ===
ছুইফ্টপ্লে’ খেলসমূহ আনৰেটেড গে’ম ম’ডৰ চুটি সংস্কৰণ। 10গৰাকী খেলুৱৈক দুটা দল— আক্ৰমণকাৰী আৰু ৰক্ষাকাৰীত বিভক্ত কৰা হয়। আক্ৰমণকাৰীয়ে স্পাইক স্থাপন কৰিব লাগে, আনহাতে ৰক্ষাকাৰীয়ে সিহ‌ঁতক প্ৰতিৰোধ লাগে। ছুইফ্টপ্লে’ আৰু আনৰেটেডৰ পাৰ্থক্য এইটোৱেই যে ছুইফ্টপ্লে’ত 9টা ৰাউণ্ড থাকে - প্ৰথমে 5টা ৰাউণ্ডত জয়ী হোৱা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। 4 নম্বৰ ৰাউণ্ডত দলৰ খেলুৱৈসকলে ফাল সাল-সলনি কৰে, যিদৰে তেওঁলোকে আনৰেটেড গে’ম ম’ডত 7 নম্বৰ ৰাউণ্ডত কৰে। গে’মটোৰ মুদ্ৰা ব্যৱস্থাও আনৰেটেডৰ নিচিনাই। ছুইফ্টপ্লে’ কম সময়ত খেলিব পৰাকৈ তৈয়াৰ কৰা হৈছে, য’ত প্ৰতিখন খেল গড়ে প্ৰায় 15 মিনিটৰ, আনহাতে আনৰেটেডৰ প্ৰায় 40 মিনিটৰ।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2022-12-17|title=What is Valorant Swift Play and how is it different from Spike Rush?|url=https://esports.gg/news/valorant/valorant-swift-play-beta/|accessdate=2023-07-21|work=Esports.gg|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== কম্পিটিটীভ ===
কম্পিটিটীভ অৰ্থাৎ প্ৰতিযোগিতামূলক খেলসমূহ আনৰেটেডৰ নিচিনাই, কিন্তু ইয়াত জয়লাভৰ ভিত্তিত ৰেংক প্ৰদান কৰা ব্যৱস্থা থাকে যি 5খন খেল খেলাৰ পাছত প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈৰ ৰেংক নিৰ্ধাৰণ কৰে। খেলুৱৈসকলে এই ম’ডটো খেলাৰ আগতে 20 নম্বৰ লেভেলত উপনীত হ’ব লাগিব।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.14|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-14/|access-date=January 5, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ জুলাই মাহত ৰায়ট কোম্পানীয়ে কম্পিটিটীভ খেলৰ বাবে &quot;ৱিন বাই টু&quot; অৰ্থাৎ দুটা ৰাউ‌ণ্ডেৰে জিকাৰ চৰ্ত প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, য’ত দুয়োটা দলেই 12টাকৈ ৰাউণ্ড জিকিলে এটা অতিৰিক্ত ৰাউ‌ণ্ড খেলাৰ পৰিৱৰ্তে দুটাকৈ ৰাউ‌ণ্ড জিকিব লাগে আৰু কোনো এটা দলে জয় লাভ নকৰালৈকে দুয়োটা দলে ফাল সাল-সলনি কৰি খেলি থাকিব লাগিব। প্ৰতিটো অতিৰিক্ত ৰাউণ্ডত খেলুৱৈসকলক বন্দুক আৰু ক্ষমতা ক্ৰয় কৰিবলৈ একে পৰিমাণৰ ধন দিয়া হয়, লগতে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাও প্ৰায় আধা চাৰ্জ হৈ থাকে। প্ৰত্যক দুটা ৰাউণ্ডৰ পাছত খেলুৱৈসকলে খেলখন ড্ৰ’ কৰাবলৈ ভোট দিব পাৰে। ড্ৰ’ কৰাবলৈ সন্মত হ’বলৈ প্ৰথমবাৰত 6গৰাকী, দ্বিতীয়বাৰত 3গৰাকী আৰু তাৰপাছত মাত্ৰ এগৰাকী খেলুৱৈৰ ভোটৰ প্ৰয়োজন হয়। কম্পিটিটীভ ৰেংকিং ব্যৱস্থাটো আইৰনৰ পৰা ৰেডিয়েণ্টলৈকে থাকে। ৰেডিয়েণ্টৰ বাহিৰে প্ৰতিটো ৰেংকৰ 3টা স্তৰ থাকে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 3.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-3-05/|access-date=November 2, 2021|website=PlayValorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ৰেডিয়েণ্ট এটা অঞ্চলৰ শীৰ্ষ 500গৰাকী খেলুৱৈৰ বাবে সংৰক্ষিত হৈ থাকে আৰু ইম্মৰ্টেল আৰু ৰেডিয়ে‌ণ্ট দুয়োটাৰে ৰেংকৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এটা নম্বৰ থাকে যাৰ দ্বাৰা খেলুৱৈসকলে আনৰ তুলনাত কিমান অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে সেয়া চাব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=How Valorant Ranking System Works – Rankings Explained|url=https://www.alphr.com/valorant-ranking-works/|access-date=2021-07-20|website=Alphr|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰিমিয়াৰ ===
প্ৰিমিয়াৰ হৈছে এক 5v5 গে’মম’ড যিয়ে পেচাদাৰী খেলুৱৈ হ’ব বিচৰা খেলুৱৈসকলক পেচাদাৰী প্ৰতিযোগিতামূলক খেল খেলাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে। খেলুৱৈসকলে ভাগ-ভাগকৈ আন দলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ পাঁচজনীয়া দল গঠন কৰিব লাগে। প্ৰতিটো ছিজন কেইসপ্তাহমানৰ বাবে চলে আৰু শীৰ্ষ দলসমূহক ডিভিজন চেম্পিয়নশ্বিপত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয়। আনবোৰ ম’ড য’ত গে’মৰ প্ৰ‌ণালীয়ে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে, তাৰ বিপৰীতে এই গে’মম’ডত খেলুৱৈসকলে নিজে মানচিত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু অৱৰোধ কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Geddes|first=George|date=2022-10-26|title=Riot gears up to launch alpha of new competitive VALORANT game mode|url=https://dotesports.com/valorant/news/riot-gears-up-to-launch-alpha-of-new-competitive-valorant-game-mode|accessdate=2022-10-28|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

=== ডেথমেট্‌চ ===
ডেথমেট্‌চ ম’ড 5 আগষ্ট, 2020 তাৰিখে প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.05|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-05/|access-date=August 7, 2020|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; 14গৰাকী খেলুৱৈয়ে 9 মিনিটৰ খেলত প্ৰৱেশ কৰে আৰু প্ৰথমে 40টা শত্ৰু মৰা বা সময় শেষ হোৱাৰ আগে-আগে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা খেলুৱৈয়ে খেলখনত জয়ী হয়। খেলুৱৈসকলক যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰি দিয়াৰ লগতে সম্পূৰ্ণ ঢাল দিয়া হয় আৰু সকলো ক্ষমতা নিষ্ক্ৰিয় কৰা থাকে। এইটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 1.10|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/valorant-patch-notes-1-10/|accessdate=February 18, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== টীম ডেথমেট্‌চ ===
টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ডৰ ঘোষণা 2023 চনৰ 15 জুনত কৰা হৈছিল আৰু ইয়াক 27 জুনত পেট্‌চ 7.0-ৰ সৈতে মুকলি কৰা হৈছিল। এই গে’মম’ডটো ষ্টে‌ণ্ডাৰ্ড আনৰেটেড ম’ড আৰু নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ সংমিশ্ৰ‌ণ। ইয়াত খেলুৱৈসকলক পাঁচজনীয়া দুটা দলত বিভক্ত কৰা হয়। প্ৰতিখন খেল 9 মিনিট 30 ছেকেণ্ডৰ হয় আৰু প্ৰথমে 100টা শত্ৰু মৰা দলটোৱে জয় লাভ কৰে। যদি কোনো এটা দলে 9.5 মিনিটৰ আগে-আগে 100টা শত্ৰু মাৰিব নোৱাৰে, তেন্তে সৰ্বাধিক শত্ৰু মৰা দলটোৱেই জয় লাভ কৰে। প্ৰতিখন খেল চাৰিটা পৰ্যায়ত বিভক্ত কৰা হয়, খেলুৱৈসকলে পৰ্যায়সমূহৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ শক্তিশালী হৈ গৈ থাকে। খেলুৱৈসকল মৰাৰ পাছতে স্পন ৰুমত আকৌ জীয়াই উঠে। তাত তেওঁলোকে প্ৰয়োজন হ’লে নিজৰ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন আৰু সামঞ্জস্য কৰিব পাৰিব। নিয়মীয়া ডেথমেট্‌চ ম’ডৰ বিপৰীতে খেলুৱৈসকলে খেল আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে নিজৰ এজেণ্ট নিৰ্বাচন কৰিব লাগে কাৰণ এই গে’মম’ডত এজেণ্টৰ ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়। খেলুৱৈসকলে মানচিত্ৰ-জুৰি যাদৃচ্ছিকভাৱে ওলোৱা আল্টিমে’ট অৰ্বসমূহ সংগ্ৰহ কৰি নাইবা শত্ৰু মাৰি তেওঁলোকৰ এজেণ্টবিলাকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতা চাৰ্জ কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত ক্ষমতাসমূহ 100% চাৰ্জ হোৱাৰ পাছত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। আনবোৰ গে’মম’ডৰ বিপৰীতে এই ম’ড নিয়মীয়া মানচিত্ৰসমূহত খেলা নহয়, বৰঞ্চ তিনিটা সুকীয়া মানচিত্ৰত খেলা হয় যি বিশেষভাৱে টীম ডেথমেট্‌চৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে: পিয়াজ্জা, ডিষ্ট্ৰিক্ট আৰু কাছবাহ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Team Deathmatch 101|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-team-deathmatch-101/|accessdate=2023-07-21|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== এস্কালেশ্যন ===
2021 চনৰ 17 ফেব্ৰুৱাৰীত এস্কালেশ্যন গে’মম’ড প্ৰৱৰ্তন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.03|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-03/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক'' আৰু ''কল অৱ ডিউটী: ব্লেক অপ্স''ৰ &quot;গানগে’ম&quot;ৰ সৈতে ইয়াৰ মিল আছে কিন্তু ইয়াত পাঁচজনীয়া খেলুৱৈৰ দুটা দল থাকে। গে’মটোৱে 12টা অস্ত্ৰৰ মাজৰ পৰা যাদৃচ্ছিকভাৱে একোটাকৈ অস্ত্ৰ নিৰ্বাচন কৰি দিয়ে যি খেল আগবঢ়াৰ লগে লগে সলনি হৈ থাকে। আনবোৰ গানগে’মৰ সংস্কৰণৰ দৰেই এটা দলে পৰৱৰ্তী অস্ত্ৰলৈ আগবাঢ়ি যাবলৈ নিৰ্দিষ্ট সংখ্যক শত্ৰু মাৰিব লাগে আৰু দলটোৱে সেইবোৰৰ মাজেৰে আগবাঢ়ি যোৱাৰ লগে লগে অস্ত্ৰবোৰ ক্ৰমান্বয়ে দুৰ্বল হৈ গৈ থাকে।&lt;ref name=&quot;escalation021621&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.polygon.com/2021/2/16/22285590/valorant-escalation-game-mode-gun-game|dead-url=March 4, 2021|date=February 16, 2021}}&lt;/ref&gt; জয় লাভ কৰাৰ দুটা চৰ্ত আছে— যদিহে এটা দলে সফলতাৰে আটাই 12টা স্তৰ পাৰ কৰিব পাৰে বা যদি এটা দলে 10 মিনিটৰ ভিতৰত বিৰোধী দলতকৈ উচ্চ স্তৰত থাকে। ডেথমেট্‌চৰ দৰেই খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে, ক্ষমতাবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰে কাৰণ গে’মম’ডটো সম্পূৰ্ণৰূপে বন্দুকৰ খেল হিচাপে তৈয়াৰ কৰা হৈছে। কিন্তু ছ’ভাৰ শ্বক ডাৰ্ট, ৰে’জৰ বুম বট আৰু ৰকেট লঞ্চাৰৰ দৰে ক্ষমতা সকলোৱে অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ সুযোগ পায়। শত্ৰু মাৰিলে সেউজীয়া হেল্‌থ পেক ওলায় যি সংগ্ৰহ কৰি খেলুৱৈয়ে নিজৰ স্বাস্থ্য, ঢালৰ অৱস্থা আৰু বন্দুকৰ গুলীৰ সংখ্যা পুনঃস্থাপন কৰিব পাৰে। এই গে’মম’ডত খেলুৱৈ মৰিলে নিজে-নিজে আকৌ মানচিত্ৰৰ যাদৃচ্ছিক অৱস্থানত জীয়াই উঠে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: ESCALATION|url=https://playvalorant.com/en-gb/news/game-updates/new-valorant-mode-escalation/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ৰেপ্লিকেশ্যন ===
ৰেপ্লিকেশ্যন গে’মম’ডে 11 মে’, 2021 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Patch Notes 2.09|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/valorant-patch-notes-2-09/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt; এজে‌ণ্ট নিৰ্বাচন কৰোঁতে খেটলুৱৈসকলে যিটো এজে‌ণ্ট খেলিব খোজে সেইটোৰ পক্ষে ভোট দিব পাৰে। নিৰ্বাচনৰ সময় উকলি যোৱাৰ পাছত গে’মটোৱে খেলুৱৈসকলে বাছনি কৰা এজে‌ণ্টবিলাকৰ মাজৰ পৰা এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে নিৰ্বাচন কৰে। তাৰপাছত এটা দলৰ প্ৰতিগৰাকী খেলুৱৈয়ে একেটা এজে‌ণ্ট হিচাপে খেলিব লাগিব, যদিও কোনো খেলুৱৈৰ সেইটো এজে‌ণ্ট খোলা হোৱা নাই। ইয়াত নটা ৰাউ‌ণ্ড থাকে আৰু চতুৰ্থ ৰাউ‌ণ্ডৰ পাছত দুয়ো দলে ফাল সাল-সলনি কৰে। খেলুৱৈসকলে পূৰ্বনিৰ্ধাৰিত পৰিমা‌ণৰ ক্ৰেডিটৰ সৈতে বন্দুক আৰু ঢাল কিনিব পাৰে। ক্ষমতাসমূহ আগৰে পৰা কিনা থাকে। প্ৰতিটো ৰাউণ্ডতে অস্ত্ৰ আৰু ঢাল সলনি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=NEW VALORANT MODE: REPLICATION|url=https://playvalorant.com/en-us/news/game-updates/new-valorant-mode-replication/|access-date=November 2, 2021|website=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== স্ন’বলৰ ফাইট ===
স্ন’বলৰ ফাইট হৈছে সীমিত সময়ৰ গে’মম’ড যি 15 ডিচেম্বৰ, 2020 তাৰিখে মুক্তি লাভ কৰিছিল আৰু খ্ৰীষ্টমাছৰ বতৰতহে উপলব্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Kelly|first=Michael|date=2021-12-13|title=Snowball Fight returns to VALORANT|url=https://dotesports.com/valorant/news/snowball-fight-returns-to-valorant|accessdate=2022-05-12|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো টীম ডেথমেট্‌চ গে’মম’ড য’ত জয়ী হ’বলৈ 50টা শত্ৰু মাৰিব লাগে। ক্ষমতাসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ দিয়া নহয় আৰু খেলুৱৈসকলে এটা যাদৃচ্ছিক এজেণ্ট লাভ কৰে। ইয়াত থকা একমাত্ৰ অস্ত্ৰ হ’ল স্ন’বল লঞ্চাৰ, যি নিমিষতে শত্ৰুক মাৰি পেলাব পাৰে কিন্তু লেহেমীয়া আৰু ই প্ৰক্ষেপ্য-ভিত্তিক বৃত্তচাপ ব্যৱহাৰ কৰে। অসীমিত গুলী থাকে। গোটেই গে’মটোৰ ভিতৰত এটা &quot;পৰ্টেল&quot; ওলায় য’ৰ পৰা উপহাৰ হিচাপে যাদৃচ্ছিক ক্ষমতাবৰ্ধক পাৱাৰ আপ সৰি পৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

== এজেণ্টবিলাক ==
গে’মটোত খেলিব পৰাকৈ কেইবাটাও এজেণ্ট পোৱা যায়। এজেণ্টবিলাকক 4টা ভূমিকাত ভাগ কৰা হৈছে— ডুৱেলিষ্ট, ছেণ্টিনেল, ইনিচিয়েটৰ আৰু ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰ। প্ৰতিটো এজেণ্টৰ একোটাকৈ ভূমিকা থাকে যি সাধাৰণতে এজেণ্টটো কেনেদৰে খেলা হয় সেইটো সূচায়।

ডুৱেলিষ্টবিলাকে আক্ৰমণ কৰাত আৰু বোমা-স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাত নিজৰ দলক সহায় কৰে। ৰায়ট কোম্পানীয়ে ডুৱেলিষ্টবিলাকক &quot;আত্মনিৰ্ভৰশীল হত্যাকাৰী&quot; হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;&gt;{{Cite web|last=Heath|first=Jerome|date=2021-08-02|title=All VALORANT classes, Explained|url=https://dotesports.com/valorant/news/all-valorant-classes-explained|accessdate=2021-09-29|work=Dot Esports|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ডুৱেলিষ্টবিলাকে প্ৰধানকৈ এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰোঁতে নিজৰ দলৰ বাবে ঠাই উলিয়ায়, তথ্য সংগ্ৰহ কৰে আৰু এটা স্থলীত প্ৰৱেশ কৰাটো সহজ কৰে। ইহঁতৰ লগত শত্ৰুক অন্ধ কৰিবপৰা ক্ষমতা যেনে ফ্লেশ্ব আৰু কম সময়ত অধিক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰিবপৰা ক্ষমতা থকাটো দেখিবলৈ পোৱা যায়। এইধৰণৰ ক্ষমতাই ডুৱেলিষ্টবিলাকক নিজৰ শত্ৰুক অসহায় অৱস্থাত ধৰি পৰাস্ত কৰাত সহায় কৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে সৰহভাগ সময়তে আগশাৰীত থাকি আক্ৰমণৰ নেতৃত্ব দিব লাগে। যিহেতু ইহঁতৰ লগত উচ্চখাপৰ ক্ষমতা থাকে, গতিকে ইহঁতে সদায় সকলোৰে আগত থাকি প্ৰথমে শত্ৰুৰ লগত যুঁজি সিহঁতক মাৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ডুৱেলিষ্টবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি ৰাখে। যিহেতু ইহঁতৰ ক্ষমতাই ইহঁতক উচ্চ গতিশীলতা প্ৰদান কৰে, ইহঁতে ক্ষিপ্ৰতাৰে শত্ৰুক মাৰি সৰকি ওলাব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলে সংখ্যাগত সুবিধা লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ছেণ্টিনেলবিলাক হৈছে দলৰ প্ৰতিৰক্ষামূলক সদস্য যি ঠাইসমূহ অৱৰোধ কৰি নিজৰ দলক শত্ৰুৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰি ৰাখিব পাৰে। ক্ষমতা হিচাপে ইহঁৰত লগত সাধাৰ‌ণতে এনেবোৰ আহিলা থাকে যি শত্ৰুৰ বাবে বাধা হৈ থিয় দিয়ে। এই আহিলাবোৰে দলটোক মূল্যৱান তথ্য দিয়াৰ লগতে শত্ৰুৰ মাৰ সহিব পাৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে মানচিত্ৰৰ কিছুমান অংশ অৱৰোধ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে নাইবা এনে কিছুমান আহিলা স্থাপন কৰিব পাৰে যাতে শত্ৰুৱে কোনোৱে গম নোপোৱাকৈ পাছফালৰ পৰা আক্ৰ‌ম‌ণ নকৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ছেণ্টিনেলবিলাকে শত্ৰুক এটা ঠাইত প্ৰৱেশ কৰোঁতে মন্থৰ কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা ইহঁতৰ দলৰ আনবোৰ আহি প্ৰতিৰক্ষামূলক সমৰ্থন আগবঢ়াবলৈ মূল্যৱান সময় লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:32&quot; /&gt;

ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমা‌ণৰ পৰিকল্পনা কৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকে ৰক্ষাকাৰী শত্ৰুৰ অৱস্থানসমূহৰ মাজেদি সোমাই যাব পাৰে। ইনিচিয়েটৰবিলাকৰ লগত ফ্লেশ্বৰ দৰে ক্ষমতাৰ লগতে শত্ৰুৰ অৱস্থান প্ৰকাশ কৰিবপৰা ক্ষমতাও থাকে। এই তথ্যই আক্ৰমণকাৰীসকলক শত্ৰু ক’ত আছে— গম পোৱা আৰু স্থলী দখল কৰাটো সহজ কৰি তোলে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ইনিচিয়েটৰবিলাকে আক্ৰমণকাৰীসকল ক’লৈ গৈ আছে সেইসম্পৰ্কে তথ্য প্ৰদান কৰিবলৈ নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে, লগতে নিজৰ দলক হেৰুওৱা স্থলী পুনৰ দখল কৰাত সহায় কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে নিজৰ দলক জয় লাভ কৰাত সহায় কৰিবলৈ বিপজ্জনক ভূখণ্ডৰ বিভাজন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot; /&gt; ইহঁতে নিজৰ ক্ষমতা ব্যৱহাৰ কৰি আৱৰ‌ণৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে বা খালী ঠাই উলিয়াব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:03&quot;/&gt; ইহঁতে নিজৰ দলক শত্ৰুৰ অঞ্চলত প্ৰৱেশ কৰাত সহায় কৰিব পৰাকৈ ইহঁতৰ লগত ধোঁৱা, মলটভ, ষ্টান, ফ্লেশ্ব আদি থাকে। ধোঁৱা ব্যৱহাৰ কৰি ইহঁতে মানচিত্ৰত শত্ৰুৰ দৃষ্টি অৱৰোধ কৰিব পাৰে, যাৰ দ্বাৰা শত্ৰুৰ চকুত নপৰাকৈ ইহ‌ঁত নিৰাপদে পাৰ হৈ যাব পৰে। আক্ৰমণকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ পহৰা দিয়া ঠাইবোৰত ধোঁৱাৰে দৃষ্টি অৱৰোধ কৰি শত্ৰুক ওলাই আহিবলৈ বাধ্য কৰিব পাৰে। ৰক্ষাকাৰী হিচাপে ক‌ণ্ট্ৰ’লাৰবিলাকে শত্ৰুৰ প্ৰৱেশৰ পথবোৰ অৱৰোধ কৰি সিহঁতক আগবঢ়াত বাধা দিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;playvalorant.com&quot; /&gt;

== বিকাশ ==
''[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]''ৰ আঁৰৰ ষ্টুডিঅ’ [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ভেল’ৰেণ্টৰ বিকাশ আৰু প্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt; 2014 চনত তেওঁলোকৰ গৱেষণা আৰু বিকাশ বিভাগৰ অভ্যন্তৰত বিকাশ আৰম্ভ হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot;/&gt; গে’ম পৰিচালক জ’ জীগ্লাৰক ৰায়টৰ অন্যান্য বিকাশকাৰীৰ সৈতে সম্ভাৱ্য গে’ম প্ৰস্তুত কৰি থাকোঁতে ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' প্ৰাৰম্ভিক ধাৰণা আগবঢ়োৱাৰ বাবে কৃতিত্ব দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ডেভিড নটিংহাম হৈছে ''ভেল'ৰেণ্টৰ'' সৃষ্টিশীল পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020a&quot; /&gt; ''লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ''ৰ প্ৰাক্তন ডিজাইনাৰ ট্ৰেভৰ ৰম্লেস্কি আৰু প্ৰাক্তন পেছাদাৰী খেলুৱৈ আৰু ''কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ''ৰ মেপ ডিজাইনাৰ ছাল্ভাত’ৰে গাৰজ্জ’ ইয়াৰ গে’ম ডিজাইনাৰ।&lt;ref name=&quot;Rubio 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/|title=Valorant devs explain how they balance abilities and tactical gameplay|last=Rubio|first=Minna|date=April 21, 2020|work=Daily Esports|accessdate=April 22, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190556/https://www.dailyesports.gg/valorant-devs-volcano-classick-balance-abilities-and-tactical-gameplay/}}&lt;/ref&gt; ''হাফ-লাইফ ২'' আৰু ''টীম ফ’ৰ্ট্ৰেছ ২''-ৰ চিত্ৰকলা আৰু চৰিত্ৰ ডিজাইনাৰ হিচাপে কাম কৰা ভেল্ভৰ প্ৰাক্তন বিকাশকাৰী মবী ফ্ৰেংক হৈছে ইয়াৰ চিত্ৰকলা পৰিচালক।&lt;ref name=&quot;Pack 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.invenglobal.com/articles/10546/valorant-interview-with-the-developers-part-1-if-we-didnt-think-itll-succeed-we-wouldnt-have-even-developed-it|title=[Valorant] Interview with the developers - Part 1: &quot;If we didn't think it'll succeed, we wouldn't have even developed it.&quot;|last=Pack|first=Takyun|last2=Jang|first2=David|date=March 2, 2020|work=InvenGlobal|publisher=Inven Communications|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Petitte 2013&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.pcgamer.com/valve-layoff-hardware-mobile/|title=Valve lays off several employees in hardware, mobile teams [Updated]|last=Petitte|first=Omri|date=February 13, 2013|work=[[PC Gamer]]|accessdate=April 22, 2020}}&lt;/ref&gt;

''ভেল’ৰেণ্ট''ক দুটা মূল লক্ষ্যৰে বিকশিত কৰা হৈছিল: কৌশলগত শ্বুটাৰ আৰু বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াক নতুন খেলুৱৈৰ বাবে অধিক সহজলভ্য কৰি তোলা আৰু এনে এটা গে’মৰ সৃষ্টি কৰা যি প্ৰতিযোগিতাৰ জগতত ব্যাপক সঁহাৰি লাভ কৰিব, একে সময়তে এইধৰ‌ণৰ গে’মৰ ক্ষেত্ৰত পেছাদাৰী খেলুৱৈসকলে কৰি অহা অভিযোগসমূহৰ সমাধন বিচাৰি উলিওৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=VALORANT Esports and Community Competition|url=https://playvalorant.com/en-us/news/dev/valorant-esports-and-community-competition/|accessdate=January 2, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Interview with Riot: Valorant Q&amp;A - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200616144708/https://www.youtube.com/watch?v=HjdzrKpCwRA|archivedate=2020-06-16|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Statt|first=Nick|date=April 8, 2020|title=Riot's Valorant isn't even out yet, but it's already looking like an esports sensation|url=https://www.theverge.com/2020/4/8/21213924/riot-games-valorant-hands-on-beta-esports-competitive-twitch-streamers|accessdate=January 2, 2021|work=The Verge|language=en}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ, সক্ৰিয় সমাজ আৰু খেলুৱৈৰ ভেটিক লক্ষ্য কৰি সৃষ্টি কৰা গে’মসমূহ—সাধাৰণতে ''ফৰ্টনাইট'' বা ৰায়টৰ নিজা &quot;[[লীগ অৱ লিজেণ্ড্‌ছ]]&quot;ৰ দৰে বিনামূলীয়াকৈ খেলিবপৰা গে’ম—নতুন প্ৰযুক্তি বা গ্ৰাফিক্সৰ পৰিৱৰ্তে ছিষ্টেম পৰিৱেশনৰ উন্নতিসাধন আৰু গে’মৰ স্থিৰতাৰ ব্যাপক শৃংখলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া দেখা যায়; যাতে গে’মটো অধিক লোকৰ ‌বাবে সুলভ কৰিব পাৰি। গে’মটো মুকলি কৰাৰ পূৰ্বে হোৱা সাক্ষাৎকাৰত গে’মৰ নিৰ্দেশক জ’ জীগ্লাৰ আৰু প্ৰযোজক এনা ডনলনে কয়— &quot;''ভেল’ৰেণ্টক'' যিমান পৰিমা‌ণে পেছাদাৰী খেলুৱৈৰ বাবে তৈয়াৰ কৰা হৈছে, সিমানেই নতুনকৈ কৌশলগত শ্বুটাৰ খেলা লোকৰ বাবেও তৈয়াৰ কৰা হৈছে আৰু গে’মটোৰ সহজলভ্যতাৰ ওপৰত আমি বিশেষ মনোযোগ দিছোঁ।&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ভেল’ৰেণ্ট বিকশিত কৰিবলৈ ৰায়টে আনৰিয়েল ইঞ্জিন 4 বাছি লৈছিল আৰু এইক্ষেত্ৰত বিকাশকাৰী দলে কৈছিল— &quot;ইয়াৰ জৰিয়তে আমি মূল প্ৰণালীত সময় ব্যয় কৰাৰ পৰিৱৰ্তে গে’মপ্লে’ আৰু অপ্টিমাইজেশ্যনত মনোনিৱেশ কৰিব পাৰিম।&quot;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Reid|first=Marcus|date=June 17, 2020|title=VALORANT's foundation is Unreal Engine|url=https://www.unrealengine.com/en-US/tech-blog/valorant-s-foundation-is-unreal-engine|accessdate=June 18, 2020|work=Unreal Engine}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite tweet|number=1273602624835792897|user=UnrealEngine|title=The tech behind the hit tactical shooter: @RiotGames Principal Software Engineer, Marcus Reid, talks about @PlayVALORANT and how the team utilized #UE4 for lightning-fast multiplayer gameplay and performance.|date=June 18, 2020}}&lt;/ref&gt; অধিক লোকে ভেল’ৰেণ্ট খেলিব পৰাকৈ নিম্ন পৰিৱেশনৰ প্ৰতিবন্ধকতাৰ লক্ষ্য পূৰণ কৰিবলৈ বিকাশকাৰীৰ দলে গে’মটোৰ বাবে লক্ষণীয়ভাৱে নিম্নতম পৰামৰ্শমূলক হাৰ্ডৱেৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা নিৰ্ধাৰণ কৰৰিছিল। এই নিম্নতম প্ৰয়োজনীয়তাত প্ৰতি ছেকেণ্ডত 30 ফ্ৰেম পাবলৈ, পূৰ্বে ''গিয়াৰ্ছ অৱ ওৱাৰ 4''-ত কাম কৰা মাৰ্কাছ ৰেইডৰ নেতৃত্বত গে’মৰ অভিযান্ত্ৰিক দলে ইঞ্জিনত কেইবাটাও পৰিৱৰ্তন কৰিবলগীয়া হৈছিল। এই পৰিৱৰ্তনসমূহৰ ভিতৰত আছিল ইঞ্জিনৰ ম’বাইল ৰেণ্ডাৰিং পথ আধাৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি ৰেণ্ডাৰাৰ সম্পাদনা কৰা বা কৌশলগত শ্বুটাৰবিলাকত প্ৰায়ে প্ৰয়োজন হোৱা স্থিৰ পোহৰৰ সৈতে খাপ খুৱাব পৰাকৈ খেলৰ পোহৰৰ প্ৰণালীবোৰ পুনৰ্নিৰ্মাণ কৰা যাতে গে’মপ্লে’ত প্ৰভাৱ নপৰে।&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; আনৰিয়েলৰ আধুনিক আধাৰসমূহেও ৰায়ট-দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত বহুতো সমস্যা যি এইধৰ‌ণৰ অন্যান্য গে’মত দেখা যায় সেয়া সমাধান কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু অতিৰিক্ত সাল-সলনিয়ে এক উপযুক্ত প্ৰতিযোগিতামূলক পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰাৰ অন্যান্য লক্ষ্য পূৰণ কৰাত সহায় কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছিল যুদ্ধশূন্য পৰিস্থিতিত চৰিত্ৰৰ এনিমেশ্যন নিষ্ক্ৰিয় কৰি ছাৰ্ভাৰৰ পৰিৱেশনৰ অনুকূল কৰা আৰু আঘাত পঞ্জীয়ন প্ৰক্ৰিয়াত অপ্ৰয়োজনীয় মূল্যায়ন আঁতৰোৱা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Shipping amid COVID-19 // Dev Diaries - VALORANT - YouTube|url=https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210205141013/https://www.youtube.com/watch?v=lPwUaEcWJMo|archivedate=2021-02-05|accessdate=January 2, 2021|work=www.youtube.com|deadurl=unfit}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Reid 2020&quot; /&gt; বিকাশৰ সময়ত, ৰায়ট গেম্‌ছে গে’মটোৰ কমেও 70% খেলুৱৈৰ বাবে 35 মিলিছেকেণ্ডতকৈ কম [[পিং|পিঙ]]ৰ ওপৰত কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo0414&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|dead-url=July 21, 2020|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; এইটো বাস্তৱায়িত কৰিবলৈ ৰাইটে বিশ্বৰ সৰহভাগ প্ৰধান চহৰত বা সিবোৰৰ ওচৰ-পাঁজৰে 128-টিক ছাৰ্ভাৰৰ স্থাপন কৰাৰ লগতে সেই ছাৰ্ভাৰসমূহৰ সৈতে সমৰ্পিত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ ইণ্টাৰনেট সেৱা প্ৰদানকাৰীৰ সৈতে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল।&lt;ref name=&quot;WaPo04142&quot;&gt;{{cite news|last1=Davison|first1=Ethan|title=Valorant's super-fast servers are attracting streamers and pros in droves. Here's why.|url=https://www.washingtonpost.com/video-games/esports/2020/04/14/valorant-tick-rate-servers-pros-streamers/|access-date=July 21, 2020|newspaper=Washington Post|date=April 14, 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; [[ক'ভিড-১৯ বৈশ্বিক মহামাৰী|ক’ভিড-19 মহামাৰী]]ৰ সময়ত ইণ্টাৰনেট ট্ৰেফিক বৃদ্ধি হোৱাৰ বাবে ৰায়টে প্ৰতিশ্ৰুতি কৰা অনুসৰি সংযোগ আৰু পি‌ং অনুকূল কৰাত তেওঁলোক অসুবিধাৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref name=&quot;PCGamer0506&quot;&gt;{{Cite web|last=Wilde|first=Tyler|date=May 6, 2020|title=Riot confirms that increased internet usage due to COVID-19 is affecting pings|url=https://www.pcgamer.com/riot-covid-19-game-ping-valorant-latency/|accessdate=July 21, 2020|work=PC Gamer|publisher=Future US}}&lt;/ref&gt;

=== ম’বাইল সংস্কৰ‌ণ ===
2021 চনৰ 2 জুনত [[ৰায়ট গেম্‌ছ|ৰায়ট গেম্‌ছে]] ''ভেল’ৰেণ্টৰ'' ম’বাইল সংস্কৰণ বিকশিত কৰাৰ পৰিকল্পনা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Stubbs|first=Mike|title='Valorant Mobile' Game Announced As PC Version Hits 14 Million Monthly Players|url=https://www.forbes.com/sites/mikestubbs/2021/06/02/valorant-mobile-game-announced-as-pc-version-hits-14-million-monthly-players/?sh=6c9ca3c64b0e|work=[[Forbes]]|date=June 2, 2021|accessdate=June 4, 2021}}&lt;/ref&gt;

== মুক্তিলাভ ==
2019 চনৰ অক্টোবৰ মাহত ''প্ৰজেক্ট এ'' সাংকেতিক শীৰ্ষকেৰে ''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ টীজাৰ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/3/30/21199452/valorant-multiplayer-shooter-riot-closed-beta-date|title=Riot's shooter Valorant goes into beta on April 7th|last=Webster|first=Andrew|date=March 30, 2020|work=[[The Verge]]|publisher=[[Vox Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 1 মাৰ্চত [[ইউটিউব]]ত &quot;দা ৰাউণ্ড&quot; নামৰ এটা গে’মপ্লে’ ভিডিঅ’ৰ জৰিয়তে ইয়াৰ ঘোষণা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;First Announced 1&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 2&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.kotaku.co.uk/2020/03/02/riots-next-game-is-valorant-a-first-person-shooter|title=Riot's Next Game is Valorant, A First-Person Shooter|last=Jones|first=Alistair|date=March 2, 2020|work=[[Kotaku]]|publisher=[[G/O Media]]|accessdate=April 14, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;First Announced 3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed|title=Valorant's first eight agents &amp; abilities revealed|last=Cropley|first=Stephen|date=March 2, 2020|work=VPEsports|accessdate=April 14, 2020|archivedate=June 7, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200607190603/https://www.vpesports.com/csgo/valorants-first-eight-agents-abilities-revealed}}&lt;/ref&gt; 2020 চনৰ 7 এপ্ৰিলত সীমিত লোকৰ বাবে গে’মটোৰ বিটা সংস্কৰণ মুকলি কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Webster 2020&quot; /&gt; বিটা এক্সেছ কী লাভ কৰাৰ সুযোগৰ বাবে খেলুৱৈসকলে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ষ্ট্ৰীমিং প্লেটফৰ্ম টুইচ দুয়োটাৰে একাউণ্ট খুলিবলগীয়া হৈছিল আৰু আনুষংগিক ষ্ট্ৰীম চাবলগীয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Rad|first=Chloi|date=May 29, 2020|title=How To Get A Valorant Beta Key Before Beta Ends [Update]|url=https://www.gamespot.com/articles/how-to-get-a-valorant-beta-key-before-beta-ends-up/1100-6475366/|accessdate=July 3, 2020|work=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt; এই বিটা 28 মে’, 2020 তাৰিখে সমাপ্ত হয় আৰু গে’মটো সম্পূৰ্ণৰূপে 2 জুন, 2020 তাৰিখে মুকলি কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;espn&quot;&gt;{{Cite web|title=Riot Games announces June 2 release date for VALORANT|url=https://tv5.espn.com/esports/story/_/id/29204568/riot-games-announces-june-2-release-date-valorant|last=Erzberger|first=Tyler|work=[[ESPN]]|date=May 21, 2020|accessdate=May 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

== অভ্যৰ্থনা ==
&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;div class=&quot;video-game-reviews skin-invert vgr-single&quot; role=&quot;complementary&quot;&gt;&lt;div class=&quot;vgr-title&quot;&gt;অভ্যৰ্থনা&lt;/div&gt;
{| class=&quot;vgr-aggregators wikitable&quot;
|+ id=&quot;361&quot; |মুঠ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |একত্ৰক
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[Metacritic|মেটাক্ৰিটিক]]
|80/100
|}
{| class=&quot;vgr-reviews wikitable&quot;
|+ class=&quot;vgr-stacked&quot; id=&quot;376&quot; |পৰ্যালোচনাৰ নম্বৰ
! scope=&quot;col&quot; |প্ৰকাশন
! scope=&quot;col&quot; |নম্বৰ
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |[[গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ|''গে’ম ইনফ’ৰ্মাৰ'']]
|8.5/10&lt;ref name=&quot;Tack 2020&quot;&gt;{{Cite magazine|last=Tack|first=Daniel|date=June 10, 2020|title=Valorant|url=https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|access-date=July 9, 2020|magazine=[[Game Informer]]|archivedate=June 13, 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200613135310/https://www.gameinformer.com/review/valorant/valorant-review-the-old-is-new-again|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[GameSpot|গে’মস্পট]]''
|7/10&lt;ref name=&quot;Higham 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Higham|first=Michael|date=June 16, 2020|title=Valorant Review - A Valiant Effort|url=https://www.gamespot.com/reviews/valorant-review-a-valiant-effort/1900-6417480/|access-date=July 9, 2020|website=[[GameSpot]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[IGN|আই. জি. এন.]]''
|9/10&lt;ref name=&quot;Campbell 2020&quot;&gt;{{Cite web|last=Campbell|first=Kyle|date=June 6, 2020|title=Valorant Review|url=https://www.ign.com/articles/valorant-review|access-date=July 9, 2020|website=[[IGN]]}}&lt;/ref&gt;
|-
| class=&quot;vgr-center&quot; |''[[The Guardian|দা গাৰ্ডিয়ান]]''
|&lt;span role=&quot;img&quot; style=&quot;white-space:nowrap&quot; title=&quot;4/5 stars&quot;&gt;[[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px|4/5&amp;#32;stars]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_full.svg|link=|alt=|11x11px]][[File:Star_empty.svg|link=|alt=|11x11px]]&lt;/span&gt;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;&gt;{{Cite news|last=Oloman|first=Jordan|date=June 20, 2020|title=Valorant review – mind games and strategy meet competitive shooting|url=https://www.theguardian.com/games/2020/jun/20/valorant-review-riot-games-league-of-legends-shooter-strategy|access-date=July 9, 2020|work=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;
|}
&lt;/div&gt;ভেল’ৰেণ্টক ভেল্ভৰ কাউণ্টাৰ-ষ্ট্ৰাইক: গ্ল’বেল অফেন্সীভ, য’ত দুয়োটা গে’মত পাঁচজনীয়া দুটা দলে বোমা স্থাপন কৰাৰ চেষ্টা কৰে আৰু ব্লিজাৰ্ড এণ্টাৰটেইনমেণ্টৰ শ্ৰেণীভিত্তিক শ্বুটাৰ অভাৰওৱাচৰ সৈতে তুলনা কৰা হৈছে, কিয়নো দুয়োটা গে’মত বিভিন্ন শৈলীৰ খেলৰ বাবে একাধিক শ্ৰেণী আৰু চৰিত্ৰ আছে।&lt;ref name=&quot;Goslin 2020c&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Machkovech 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/valorant-closed-beta-the-tactical-hero-shooter-i-never-knew-i-wanted/|title=Valorant closed beta: The tactical hero shooter I never knew I wanted|last=Machkovech|first=Sam|date=April 8, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 13, 2020}}&lt;/ref&gt;


ডিছকৰ্ড ছ’চিয়েল প্লেটফৰ্মত 2023 চনৰ মে’ মাহলৈকে অফিচিয়েল ''ভেল’ৰেণ্ট'' ডিছকৰ্ড ছাৰ্ভাৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম গে’মিং আৰু সামগ্ৰিকভাৱে পঞ্চম বৃহত্তম সমাজত পৰিণত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327141/discord-top-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=4 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/1327143/discord-top-gaming-servers-worldwide-by-number-of-members/|title=Leading Discord gaming servers among users worldwide as of May 2023, by number of members|date=5 May 2023|work=[[Statista]]}}&lt;/ref&gt;

=== বঁটা ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; width=&quot;auto&quot;
|+
!চন
!অনুষ্ঠান
!শ্ৰেণী
!ফলাফল
!{{Abbr|Ref.|References}}
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2020
| rowspan=&quot;3&quot; |2020 চনৰ দা গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| style=&quot;text-align:center;&quot; |মনোনীত
| rowspan=&quot;3&quot; |&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tassi|first=Paul|date=December 11, 2020|title=Here's The Game Awards 2020 Winners List With A Near-Total 'Last Of Us' Sweep|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2020/12/11/heres-the-game-awards-2020-winner-list-with-a-near-total-last-of-us-sweep/|work=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|শ্ৰেষ্ঠ মাল্টিপ্লেয়াৰ
|মনোনীত
|-
|শ্ৰেষ্ঠ সামূহিক সাহায্য
|মনোনীত
|-
|2022
|2022 চনৰ দা গে’ম এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়াৰ গে’ম
| rowspan=&quot;2&quot; |বিজয়ী
|
|-
|2023
|গ’ল্ডেন জয়ষ্টিক এৱৰ্ড্‌ছ
|শ্ৰেষ্ঠ ষ্ট্ৰীমিং গে’ম
|&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Loveridge|first=Sam|date=2023-11-10|title=Here are all the Golden Joystick Awards 2023 winners|url=https://www.gamesradar.com/golden-joystick-awards-2023-winners/|access-date=2023-11-11|website=[[GamesRadar+]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

=== খেলুৱৈৰ আচৰণ ===
''ভেল’ৰেণ্টে'' ইয়াৰ &quot;বিষাক্ত&quot;, পুৰুষ-প্ৰধান কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগ ব্যৱস্থাৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে। ইএছপিএন-ৰ এমিলী ৰেণ্ডে মহিলা হিচাপে কণ্ঠস্বৰ-ভিত্তিক যোগাযোগৰ সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰি দলত খেলাৰ নেতিবাচক অভিজ্ঞতাৰ কথা প্ৰকাশ কৰে। ৰেণ্ডে নিজৰ বন্ধু-বান্ধৱীৰ সৈতে নেখেলিলে &quot;এই সুবিধা ব্যৱহাৰ কৰাটো এৰাই চলে।&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2020-05-28|title=What we thought of VALORANT's beta|url=https://www.espn.com/esports/story/_/id/29231353/what-thought-valorant-beta|accessdate=2021-09-27|work=ESPN|language=en}}&lt;/ref&gt; ''দা গাৰ্ডিয়ান''ৰ জৰ্ডন অল’মেনে ব্যাখ্যা কৰিছে— &quot;''ভেল’ৰেণ্ট''ৰ দুষ্ট খেলুৱৈবিলাকে উদ্ভটৰূপে আনে অতি নিপু‌ণতাৰে খেলাটো বিচাৰে আৰু তাৰ ফলত ভইচ-চেটত বৰ সমালোচনা কৰে যি গঠনমূলক নহয়।&quot;&lt;ref name=&quot;Oloman 2020&quot;/&gt; তদুপৰি, সমীক্ষাত দেখা গৈছে যে 79–80% খেলুৱৈয়ে কেতিয়াবা নহয় কেতিয়াবা খেলৰ ভিতৰত হাৰাশাস্তিৰ সন্মুখীন হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Free to Play? Hate, Harassment and Positive Social Experience in Online Games 2020 {{!}} ADL|url=https://www.adl.org/resources/report/free-play-hate-harassment-and-positive-social-experience-online-games-2020|accessdate=2023-05-08|work=www.adl.org|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Leston|first=Ryan|date=2021-09-16|title='Valorant' has the most toxic community in gaming|url=https://www.nme.com/news/gaming-news/valorant-has-the-most-toxic-community-in-gaming-3047693|accessdate=2023-05-08|work=NME|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

=== ঠগ-ৰোধী ছফ্টৱেৰ ===
গে’মটোৱে ইয়াৰ এ‌ণ্টি-চীট ছফ্টৱেৰ ভেনগাৰ্ডৰ বাবে সমালোচনা লাভ কৰিছে, কিয়নো ই কম্পিউটাৰ ছিষ্টেমত প্ৰৱেশাধিকাৰ থকা [[কাৰ্ণেল|কাৰ্নেল]] ড্ৰাইভাৰত চলা বুলি প্ৰকাশ পাইছিল। অ’এছনিউজে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰিছে যে ৰায়ট গেম্‌ছ আৰু ইয়াৰ গৰাকী চীনা প্ৰযুক্তি-গোষ্ঠী টেনচেণ্টে খেলুৱৈসকলৰ ওপৰত চোৰাংচোৱাগিৰি কৰিব পাৰে আৰু তৃতীয় পক্ষই সম্ভৱতঃ কাৰ্নেল ড্ৰাইভাৰটো নিষ্পেষণ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Holwerda 2020&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.osnews.com/story/131665/riot-games-maker-of-league-of-legends-installs-rootkit-with-their-new-hit-game-valorant/|title=Riot Games, maker of League of Legends, installs rootkit with their new hit game Valorant|last=Holwerda|first=Thom|date=April 15, 2020|work=[[OSNews]]|accessdate=March 26, 2024}}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে, ৰায়ট গেম্‌ছে উল্লেখ কৰে যে ড্ৰাইভাৰটোৱে তেওঁলোকলৈ কোনো তথ্য ঘূৰাই নপঠিয়ায় আৰু ছফ্টৱেৰটোত থকা দুৰ্বলতাসমূহ বিচাৰি উলিওৱাসকলক পুৰস্কৃত কৰিবলৈ বাগ বাউ‌ণ্টী প্ৰ’গ্ৰাম আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Orland 2020a&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/ring-0-of-fire-does-riot-games-new-anti-cheat-measure-go-too-far/|title=Ring 0 of fire: Does Riot Games' new anti-cheat measure go too far?|last=Orland|first=Kyle|date=April 14, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Orland 2020b&quot;&gt;{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gaming/2020/04/riot-addresses-kernel-level-driver-concerns-with-expanded-bug-bounties/|title=Riot addresses &quot;kernel-level driver&quot; concerns with expanded bug bounties|last=Orland|first=Kyle|date=April 20, 2020|work=[[Ars Technica]]|publisher=[[Condé Nast]]|accessdate=April 24, 2020}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ দ্বাৰা দুৰ্বলতা বিচাৰি উলিওৱা হোৱাইট হেট হেকাৰসকলে দুৰ্বলতাটোৰ তীব্ৰতাৰ ভিত্তিত 25,000ৰ পৰা 100,000 ডলাৰলৈকে লাভ কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite web|title=HackerOne|url=https://hackerone.com/riot/?type=team|access-date=2022-10-02|website=HackerOne|language=en}}&lt;/ref&gt; গে’মপ্লে’ৰ সৰু-সুৰা সমস্যা ইয়াৰ আওতাত নাহে।&lt;ref name=&quot;:22&quot; /&gt;

== বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়া ==
[[চিত্ৰ:Valorant_Champions_İstanbul_2022.jpg|thumb|ফক্সৱেগেন আৰিনা ইস্তাম্বুলত 2022 চনৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স]]
বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ ক্ষেত্ৰত ভেল’ৰেণ্ট অতি সক্ৰিয়। ৰায়ট গেম্‌ছে ভেল’ৰেণ্ট ই-স্প’ৰ্ট্‌ছৰ সৰ্বোচ্চ পৰ্যায় পৰিচালনা কৰে। 

2020 চনত ৰায়ট গেম্‌ছে &quot;ফাৰ্ষ্ট ষ্ট্ৰাইক&quot; আৰম্ভ কৰিছিল যি আছিল এক প্ৰতিযোগিতা যাৰ দ্বাৰা এই গে’মে বিদ্যুৎ-ক্ৰীড়াৰ জগতত খোজ পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Announcing VALORANT First Strike|url=https://playvalorant.com/en-us/news/esports/announcing-valorant-first-strike/|accessdate=March 1, 2021|work=playvalorant.com|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== অ’পেন-কুৱালিফায়াৰ এৰা (2021–22) ===
2020 চনৰ নৱেম্বৰ মাহত ৰায়ট গেম্‌ছ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰ (ভিচিটি)ৰ ঘোষণা কৰে, যি হৈছে বছৰজোৰা টুৰ্নামেণ্ট চাৰ্কিট য’ত তিনিটা স্তৰ থাকে— চেম্পিয়ন্স, মাষ্টাৰ্ছ আৰু চেলেঞ্জাৰ্ছ।

=== পাৰ্টনাৰশ্বিপ এৰা (2023-বৰ্তমান) ===
2023 চনত ৰায়ট গেম্‌ছ তেওঁলোকৰ ভেল’ৰেণ্ট চেম্পিয়ন্স ট্যুৰৰ বাবে পাৰ্টনাৰ টীম মডেলৰ কথা ঘোষণা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Sengupta|first=Suryadeepto|date=2022-09-21|title=VCT 2023: All 30 franchise teams selected across Americas, EMEA, and Pacific|url=https://www.sportskeeda.com/valorant/vct-2023-all-30-franchise-teams-selected-across-americas-emea-pacific|accessdate=2023-06-03|work=www.sportskeeda.com|language=en-us}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগসমূহ ==

* {{Official website|https://playvalorant.com/}}
* {{official|https://valorantesports.com/}} (বৈদ্যুতিক-ক্ৰীড়া) 
[[শ্ৰেণী:ভাল উৎসৰ প্ৰয়োজন থকা প্ৰবন্ধ]]
[[শ্ৰেণী:গে’ম]]
[[শ্ৰেণী:ছফ্টৱেৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভিডিঅ' গেম]]</text>
      <sha1>8qrh5oj7smr46sjjusyrffnrypgsxe0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>প্ৰেমিকা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107865</id>
    <revision>
      <id>517250</id>
      <parentid>434446</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T03:50:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Heer-Ranjha-.jpg|Heer-Ranjha-.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: pic found online 2008, before stated date, not uploader's own work https://tineye.com/search</comment>
      <origin>517250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8566" sha1="ebai4acy0t521zdagbby9krqd05x35u" xml:space="preserve">'''প্ৰেমিকা'''({{lang-en|girlfriend}}) বা বহুলভাৱে প্ৰচলিত গাৰ্লফ্ৰেইণ্ড মানে বক্তাৰ বন্ধু, চিনাকি বা সংগী, সাধাৰণতে এগৰাকী মহিলা সংগী, যাৰ লগত কোনোবাই প্লেটোনিক, ৰোমাণ্টিক বা যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰে। ৰোমাণ্টিক প্ৰেক্ষাপটত ই সাধাৰণতে অবিবাহিত ব্যক্তিৰ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ সম্পৰ্কক বুজায়। সাধাৰণতে ব্যক্তিসকল আইনগতভাৱে সংগী স্বীকৃত হ’লে আন উপাধি, যেনে &quot;পত্নী&quot; বা &quot;দাম্পত্য সঙ্গী&quot; বুজায়। 

প্ৰেমিকা শব্দৰ বিপৰীত শব্দ প্ৰেমিক, যাক &quot;বয়ফ্ৰেণ্ড&quot; বুলি বহুলভাৱে কোৱা হয়।
==পৰিসৰ==
“প্ৰেমিকা’’ আৰু “সঙ্গী’’ৰ অৰ্থ বিভিন্ন মানুহৰ বাবে বেলেগ বেলেগ আৰু শব্দ দুটাৰ মাজৰ পাৰ্থক্যও বিষয়ভিত্তিক। এই শব্দটো কেনেকৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় সেয়া শেষত ব্যক্তিগত পছন্দৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হ’ব।&lt;ref&gt;{{cite web|last=StackExchange|title=English Language &amp; Usage|url=http://english.stackexchange.com/questions/47852/word-for-partner-you-are-living-with-but-not-married-to|access-date=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|first=Sam|last=Killermann|title=Why I say &quot;partner&quot; instead of boyfriend or girlfriend|work=It's Pronounced Metrosexual|url=http://itspronouncedmetrosexual.com/2011/12/why-i-sa-the-term-partner-instead-of-boyfriendgirlfriend-and-when/|date=7 December 2011|access-date=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;

২০০৫ চনত ২১ৰ পৰা ৩৫ বছৰ বয়সৰ ১১৫ জন লোকৰ ওপৰত এক অধ্যয়ন কৰা হৈছিল; যিসকলে হয় ৰোমান্টিক সংগীৰ সৈতে সহবাস কৰিছিল বা তেওঁৰ সৈতে একেলগে বাস কৰিছিল। ইয়াত উল্লেখ কৰা হৈছে যে, সঠিক শব্দৰ অভাৱত প্ৰায়ে অস্বস্তিকৰ পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয়, যেনে কোনোবাই তেওঁলোকৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে সমাজে কৰা প্ৰশ্নৰ হাত সাৰিবলৈ সামাজিক পৰিস্থিতিত পৰিচয় কৰাই নিদিয়াৰ বাবে বিচলিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite news|last=Jayson|first=Sharon|title=Adults stumble over what to call their romantic partners|url=https://www.usatoday.com/life/lifestyle/2008-06-22-adult-dating-descriptor_N.htm|access-date=6 May 2012|work=USA Today|date=23 June 2008}}&lt;/ref&gt;

’’প্ৰেমিকা’’ আৰু মহিলা বন্ধু বা “গাৰ্লফ্ৰেণ্ড’’ শব্দ দুটাৰ মাজত কিছু অস্পষ্টতা আছে। দুয়োটাৰে মাজৰ পৰিৱৰ্তন কিশোৰ-কিশোৰীৰ বিকাশৰ এটা উল্লেখযোগ্য দিশ।&lt;ref&gt;{{cite journal |title=Girl friend, boy friend, girlfriend, boyfriend: Broadening our understanding of heterosocial competence |first1=R. L. |last1=Grover |first2=D. W. |last2=Nangle |first3=A. |last3=Serwik |first4=K. R. |last4=Zeff |journal=Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology |year=2007 |volume=36 |issue=4 |pmid=18088208 |pages=491–502 |doi=10.1080/15374410701651637 |s2cid=26125186 }}&lt;/ref&gt;

“প্ৰেমিকা’’ আৰু “ছোৱালী-বন্ধু’’ দুয়োটা ৰূপকে বিভিন্ন মানুহে বিভিন্ন অৰ্থত ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, যেতিয়া কোনো মহিলাই আন এগৰাকী মহিলাৰ বিষয়ে অ-যৌন, অ-ৰোমান্টিক প্ৰসংগত &quot;প্ৰেমিকা&quot; শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰে, তেতিয়া যৌন বা ৰোমান্টিক অৰ্থৰ লগত বিভ্ৰান্তিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ কেতিয়াবা &quot;ছোৱালী-বন্ধু&quot; শব্দ দুটাৰ ৰূপ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ এই অৰ্থত &quot;প্ৰেয়সী&quot; অতি ঘনিষ্ঠ বন্ধুৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ইয়াৰ কোনো যৌন অৰ্থ নাই, যদিহে ই লেচবিয়ান, বাইচেক্সুৱেল বা পেনচেক্সুৱেল মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত নহয়। &quot;প্ৰেমিকা&quot; শব্দটো এলজিবিটি সম্প্ৰদায়তো ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ই যিকোনো লিংগ বা যৌনতাৰ লোকক বুজাব পাৰে।{{cn}}

“প্ৰেমিকা’’ শব্দটোৱে যৌন সম্পৰ্কক বুজাবই লাগিব বুলি ক’ব নোৱাৰি, কিন্তু ইয়াক প্ৰায়ে এনে এগৰাকী ছোৱালী বা মহিলাক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিয়ে তেওঁৰ সৈতে যৌন সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছে নে নাই সেইটো নুবুজোৱাকৈ তেওঁৰ সৈতে বাগ্দান কৰা ব্যক্তিক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। যৌনতাৰ ভিন্ন প্ৰত্যাশাৰ সৈতে, &quot;ডেটিং&quot; শব্দটোৱে ৰোমান্টিক কাৰ্যকলাপক বুজাব পাৰে, আনহাতে কেৱল &quot;বন্ধু&quot; ব্যৱহাৰ কৰিলে এনে ঘনিষ্ঠতাক বুজাব নোৱাৰে। ই মূলতঃ “প্ৰেমিকা’’ শব্দটোৰ সমতুল্য, যিটো ’ভালপোৱাৰ শব্দ’ হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;sweetheart at farlex&quot;&gt;{{cite web|last=The Free Dictionary By Farlex|title=Sweetheart|url=http://www.thefreedictionary.com/sweetheart|access-date=6 May 2012}}&lt;/ref&gt;

অক্সফৰ্ড ইংৰাজী অভিধানৰ মতে, ১৮৫৯ চনৰ পৰা ব্যৱহৃত “প্ৰেমিকা’’ শব্দটোৰ মূল অৰ্থ আছিল &quot;এগৰাকী মহিলা বন্ধু; বিশেষকৈ এগৰাকী মহিলাৰ ঘনিষ্ঠ মহিলা বন্ধু&quot; বুলি৷ এইটো কেৱল পুৰুষ &quot;বন্ধু&quot;ৰ পৰা পৃথক কৰিবলৈ কৰা হৈছিল, যিটো মহিলাসকলে পুৰুষৰ প্ৰেমিক, প্ৰেমিক বা সংগীক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ১৮০০ চনৰ শেষৰ ফালে ই &quot;মহিলাৰ লগত কোনো ব্যক্তিৰ ৰোমান্টিক বা যৌন সম্পৰ্ক থকা’’ৰ অৰ্থ লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |title=Girlfriend |encyclopedia=[[Oxford English Dictionary]] |year=2023}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:মানৱ সম্পৰ্ক]]
[[শ্ৰেণী:সামাজিক সম্পৰ্ক]]</text>
      <sha1>ebai4acy0t521zdagbby9krqd05x35u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:১৯৯৯ বৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>110786</id>
    <revision>
      <id>517130</id>
      <parentid>461664</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:56:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:মুক্তিৰ বৰ্ষ অনুসৰি চলচ্চিত্ৰসমূহ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517130</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="230" sha1="5vh6v273ap6g5quccrnitz9xj4di7i0" xml:space="preserve">শ্ৰেণী:মুক্তিৰ বৰ্ষ অনুসৰি চলচ্চিত্ৰসমূহ

[[শ্ৰেণী:মুক্তিৰ বৰ্ষ অনুসৰি চলচ্চিত্ৰসমূহ]]</text>
      <sha1>5vh6v273ap6g5quccrnitz9xj4di7i0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517131</id>
      <parentid>517130</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:57:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <origin>517131</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" sha1="5x9db034moeh8hrq3s296q3wgyfkms1" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:মুক্তিৰ বৰ্ষ অনুসৰি চলচ্চিত্ৰসমূহ]]</text>
      <sha1>5x9db034moeh8hrq3s296q3wgyfkms1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110810</id>
    <revision>
      <id>517368</id>
      <parentid>513823</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:44:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="105657" sha1="8bls0i56nc46ek663t0tgzk2idtns0p" xml:space="preserve">{{rough translation}}
[[শ্ৰেণী:পোখালি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ কেন্দ্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়সমূহ]]
{{Short description|Public university in Uttar Pradesh, India}}
{{Use Indian English|date=April 2025}}
{{Use dmy dates|date=April 2025}}
{{Infobox university
 | name                   = আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়
 | image_size             = 200px
 | image                  = Aligarh Muslim University logo.png
 | caption                = বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছীল
 | motto                  = ''{{transliteration|ar|ALA|ʻallam al-insān-a mā lam yaʻlam}}''
 | mottoeng               = মানুহে যি কথা নাজানে সেই কথা শিকোৱা (কোৰআন ৯৬:৫)
 | founders               = [[ছাৰ চৈয়দ আহমেদ খান]]
 | established            = {{Start date and age|1875}}
 | type                   = [[ৰাজহুৱা বিশ্ববিদ্যালয়|ৰাজহুৱা]] [[গৱেষণা বিশ্ববিদ্যালয়|গৱেষণা]] [[বিশ্ববিদ্যালয়]] 
 | budget                 = {{INRConvert|1036|c}} (২০১৯–২০)&lt;ref&gt;{{cite web |title=Details of Expenditure - Classification for Budget Estimates 2019-20 |url=https://api.amu.ac.in/storage//file/10132/file_management/1608550072.pdf |website=Aligarh Muslim University |access-date=30 March 2021 |archive-date=7 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220407214554/https://api.amu.ac.in/storage//file/10132/file_management/1608550072.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
 | chancellor             = [[Syedna Mufaddal Saifuddin|ডাঃ চৈয়দনা মুফাদ্দাল ছাইফুদ্দিন]]
 | vice_chancellor        = [[নৈমা খাতুন]]
 | head_label             = [[দৰ্শক]]
 | head                   = [[ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতি]]
 | students               = ৩৯,৩৬৭
 | undergrad              = ১২,৬১০&lt;ref name=NIRFData&gt;{{Cite web|last=|first=|date=2020|title=NIRF India – Aligarh Muslim University|url=https://www.nirfindia.org/nirfpdfcdn/2020/pdf/University/IR-O-U-0496.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200918231713/https://www.nirfindia.org/nirfpdfcdn/2020/pdf/University/IR-O-U-0496.pdf |archive-date=18 September 2020 |access-date=16 January 2021|website=}}&lt;/ref&gt;
 | postgrad               = ৫,৭৫৬&lt;ref name=NIRFData /&gt;
 | doctoral               = ২৫২&lt;ref name=NIRFData /&gt;
 | city                   = [[আলিগড়]]
 | state                  = [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]
 | country                = [[ভাৰত]]
 | campus                 = নগৰ, {{cvt|1155|acre}}
 | former_names           = [[মুহাম্মাদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজ]] (১৮৭৫-১৯১৯)
 | colours                = {{color box|#15701B}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#980E21}}
 | other_name             = '''AMU'''
 | website                = {{URL|amu.ac.in}}
 | logo                   =
 | accreditation          = [[National Assessment and Accreditation Council|NAAC]], [[National Board of Accreditation|NBA]], [[University Grants Commission (India)|UGC]]
 | affiliation            = [[National Institutional Ranking Framework|NIRF]]
 | academic_affiliations  = [[Association of Commonwealth Universities|ACU]], [[Association of Indian Universities|AIU]], [[ All India Council for Technical Education|AICTE]], [[Bar Council of India|BCI]], [[Central Council of Indian Medicine|CCIM]], [[Council of Architecture|COA]], [[Dental Council of India|DCI]], [[Directorate General of Civil Aviation (India)|DGCA]], [[Indian Council of Agricultural Research|ICAR]], [[Indian Nursing Council|INC]], [[National Council for Teacher Education|NCTE]], [[Pharmacy Council of India|PCI]], [[World Education Services|WES]]
 | sporting_affiliations  = [[National Cadet Corps (India)|NCC]], [[National Service Scheme|NSS]]
 | coordinates            = {{coord|27.9150|78.0788|type:edu_region:IN-UP|display=inline,title}}
| module = {{Infobox mapframe |wikidata=yes |coord={{WikidataCoord|display=i}}}}
}}
'''আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী:]]  '''Aligarh Muslim University, চমুকৈ AMU''') আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় ভাৰতৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ আলিগড়ত অৱস্থিত এখন কলেজিয়েট, কেন্দ্ৰীয় আৰু গৱেষণা বিশ্ববিদ্যালয়, যিখন প্ৰথমে ১৮৭৫ চনত ছাৰ চৈয়দ আহমেদ খানে  মুহাম্মদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।&lt;ref name=Raychaudhuri2021&gt;{{cite book |last1=Raychaudhuri |first1=Sreerup |title=The Roots and Development of Particle Physics in India |date=2021 |publisher=Springer |location=Switzerland |isbn=978-3-030-80305-6 |pages=19–52 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=JBQ-EAAAQBAJ&amp;pg=PA48 |language=en |chapter=3. Reformers and educators |access-date=17 April 2023 |archive-date=17 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230417033435/https://books.google.com/books?id=JBQ-EAAAQBAJ&amp;pg=PA48 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Devine1998&quot;&gt;{{cite book |last1=Devine |first1=Mary Elizabeth |last2=Summerfield |first2=Carol |title=International Dictionary of University Histories |date=1998 |publisher=Routledge |location=Chicago |isbn=1884964230 |pages=18–20 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=tntEAgAAQBAJ&amp;pg=PA18 |language=en |chapter=Aligarh Muslim University |access-date=17 April 2023 |archive-date=9 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230509191521/https://books.google.com/books?id=tntEAgAAQBAJ&amp;pg=PA18 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় আইন অনুসৰি ১৯২০ চনত মুহাম্মদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজ আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়লৈ পৰিণত হয়।&lt;ref name=Raychaudhuri2021/&gt; 

বিশ্ববিদ্যালয়খনে পৰম্পৰাগত আৰু আধুনিক শিক্ষাৰ ৩০০ৰো অধিক পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়ায়৷ ই ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিষ্ঠান আৰু ভাৰতীয় সংবিধানৰ সপ্তম অনুসূচীৰ অধীনত কেন্দ্ৰীয় তালিকাত তালিকাভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bestcolleges.indiatoday.in/universities-details/2/aligarh-muslim-university|title=Aligarh Muslim University offers more than 300 courses in the traditional and modern branches of education.}}&lt;/ref&gt; 

==ইতিহাস==
[[চিত্ৰ:Department of Education, Aligarh Muslim University 2.jpg|thumb|'''শিক্ষা বিভাগ, আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়''']]
[[চিত্ৰ:Bab-e-Sayyad.jpg|thumb|'''আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দুৱাৰ মুখ (মেইন গেট)''']]
===পুঁজিৰ ব্যৱস্থা===
১৮৭৫ চনত ছাৰ চৈয়দ আহমেদ খানে এই বিশ্ববিদ্যালয়খন মুহাম্মাদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।&lt;ref name=Raychaudhuri2021/&gt;&lt;ref name=&quot;Moj2015&quot;&gt;{{cite book|author=Muhammad Moj|title=The Deoband Madrassah Movement: Countercultural Trends and Tendencies|url=https://books.google.com/books?id=TLi2BgAAQBAJ&amp;pg=PA47|year=2015|publisher=Anthem Press|isbn=978-1-78308-388-6|pages=47–|access-date=15 November 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160204203433/https://books.google.com/books?id=TLi2BgAAQBAJ&amp;pg=PA47|archive-date=4 February 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ১৮৭৫ চনৰ ২৪ মে’ৰ পৰা ইয়াৰ কাম আৰম্ভ হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=kmYjnGDHPFwC|title=Cementing Ethics with Modernism: An Appraisal of Sir Sayyed Ahmed Khan's Writings|date=2010|publisher=Gyan Publishing House|isbn=9788121210478|language=en|access-date=27 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20181226053738/https://books.google.com/books?id=kmYjnGDHPFwC|archive-date=26 December 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt; চৈয়দ আহমেদ খান আৰু মহাবিদ্যালয়খনৰ সৈতে জড়িত আন্দোলনটো আলিগড় আন্দোলন নামেৰে পৰিচিত হৈছিল আৰু এই আন্দোলনে ভাৰতীয় মুছলমান জনসাধাৰণৰ বাবে আধুনিক শিক্ষা ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা উপলব্ধি কৰি আগ বাঢি়ছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.jagranjosh.com/general-knowledge/syed-ahmad-khan-and-aligarh-movement-1444624799-1|title=Syed Ahmad Khan and Aligarh Movement|website=Jagranjosh.com|date=12 October 2015|access-date=7 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160821090515/http://www.jagranjosh.com/general-knowledge/syed-ahmad-khan-and-aligarh-movement-1444624799-1|archive-date=21 August 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ইংৰাজী আৰু পাশ্চাত্য বিজ্ঞানৰ দক্ষতাক মুছলমানৰ ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱ বজাই ৰখাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় দক্ষতা বুলি বিবেচনা কৰিছিল আৰু মহাবিদ্যালয়খনৰ দৃষ্টিভংগীৰ ভিত্তি আছিল অক্সফৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয় আৰু কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয় ভ্ৰমণৰ যোগেদি আহৰণ কৰা অভি‍জ্ঞতাৰ ভিত্তিত ব্ৰিটিছ আৰ্হিৰ দৰে শিক্ষা ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰা।&lt;ref name=&quot;amu history&quot;&gt;{{cite web|title=AMU History|url=http://www.amu.ac.in/amuhistory.jsp|publisher=Aligarh Muslim University|access-date=30 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140414124657/http://www.amu.ac.in/amuhistory.jsp|archive-date=14 April 2014|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ফাউণ্ডেশ্যন অফ মুছলিম কলেজ নামেৰে এখন সমিতি‍ গঠন কৰি মানুহক উদাৰতাৰে মহাবিদ্যালখনৰ পুঁজিৰ বাবে ধন দিবলৈ আহ্বান জনোৱা হৈছিল৷ তাৰ পিছত ভাৰতৰ ভাইচৰয় আৰু গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল থমাছ বেৰিঙে ₹ ১০,০০০ অনুদান দিয়াৰ বিপৰীতে উত্তৰ-পশ্চিম প্ৰদেশৰ লেফটেনেণ্ট গৱৰ্ণৰে ₹ ১,০০০ বৰঙণি আগবঢ়ায় আৰু ১৮৭৪ চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে কলেজখনৰ পুঁজিত ₹ ১,৫৩,৯২০ ₹ আৰু ৮ অনা জমা হৈছিল৷&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; পাটিয়ালাৰ মহাৰাজা মহিন্দ্ৰ সিং সাব বাহাদুৰে ₹ ৫৮ হাজাৰ আৰু বেনাৰসৰ ৰাজা শম্ভু নাৰায়ণে ₹ ৬০ হাজাৰ আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.news18.com/news/india/amu-toasts-its-links-with-bhu-on-sir-syeds-bi-centenary-1548129.html|title=AMU Celebrates Its Links With BHU on Sir Syed's Bi-centenary|website=www.news18.com|date=16 October 2017 |access-date=2 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20180709064544/https://www.news18.com/amp/news/india/amu-toasts-its-links-with-bhu-on-sir-syeds-bi-centenary-1548129.html|archive-date=9 July 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ব‍িজয়নগৰৰ মহাৰাজৰ পৰাও অনুদান আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.frontline.in/the-nation/history-of-aligarh-muslim-university/article8523802.ece|title=History of Aligarh Muslim University|date=27 April 2016|work=Frontline|access-date=22 October 2017|language=en|archive-date=26 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210826071824/http://www.frontline.in/the-nation/history-of-aligarh-muslim-university/article8523802.ece|url-status=live}}&lt;/ref&gt; প্ৰথমে মেট্ৰিক পৰীক্ষাৰ বাবে এই মহাবিদ্যালয়খন কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতে সংযুক্ত হৈছিল যদিও ১৮৮৫ চনত এলাহাবাদ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতে সংযুক্ত হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; হায়দৰাবাদৰ সপ্তম নিজাম মিৰ ওছমান আলী খানে ১৯১৮ চনত এই প্ৰতিষ্ঠানটোলৈ ₹ ৫,০০,০০০ৰ উল্লেখযোগ্য অনুদান আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{cite web| url = http://missiontelangana.com/nizam-gave-funding-for-temples-and-hindu-educational-institutions/| title = Nizam gave funding for temples, and Hindu educational institutions| publisher = missiontelangana| date = 28 May 2013| access-date = 8 July 2018| archive-url = https://web.archive.org/web/20180708074635/http://missiontelangana.com/nizam-gave-funding-for-temples-and-hindu-educational-institutions/| archive-date = 8 July 2018| url-status = dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url = https://archive.siasat.com/news/nizam-gave-funding-temples-hindu-educational-institutions-436976|title = Nizam gave funding for temples, Hindu educational institutions|newspaper = siasat|date = 10 September 2010|access-date = 26 April 2020|archive-date = 12 June 2018|archive-url = https://web.archive.org/web/20180612140114/https://archive.siasat.com/news/nizam-gave-funding-temples-hindu-educational-institutions-436976/|url-status = live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milligazette.com/news/14147-why-we-need-minority-character-for-aligarh-muslim-university-jamia-or-hamdard|title=Nothing is more disgraceful for a nation than to throw into the oblivion its historical heritage and the works of its ancestors|date=12 April 2016|access-date=26 April 2020|archive-date=9 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180709094521/http://www.milligazette.com/news/14147-why-we-need-minority-character-for-aligarh-muslim-university-jamia-or-hamdard|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

===বিশ্ববিদ্যালয় হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা===
১৯০০ চনত মহাবিদ্যালয়খনক বিশ্ববিদ্যালয়লৈ উন্নীত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাৰ নেতৃত্ব দিবলৈ মুছলিম ইউনিভাৰ্চিটি এছ’চিয়েচন গঠন কৰা হয়। ভাৰত চৰকাৰে সংস্থাটোক অৱগত কৰে যে বিশ্ববিদ্যালয়খন প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ ত্ৰিশ লাখ টকা সংগ্ৰহ কৰিব লাগে। সেয়ে মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় ফাউণ্ডেশ্যন সমিতিয়ে‍ প্ৰয়োজনীয় ধন সংগ্ৰহ কৰিবলৈ‍ আৰম্ভ কৰে। আৰ্থিক অনুদান মুছলমানৰ লগতে অমুছলমানেও আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;Azeez Basha&quot;&gt;{{cite web |title = S. Azeez Basha And Anr vs Union Of India on 20 October, 1967 |author = Express Tribune |url = https://indiankanoon.org/doc/1801897/ |access-date = 1 January 2020 |archive-date = 24 July 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200724203614/https://indiankanoon.org/doc/1801897/ |url-status = live }}&lt;/ref&gt; মহম্মদ আলী মহম্মদ খান আৰু আগা খান তৃতীয়ই আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় নিৰ্মাণৰ বাবে ধন সংগ্ৰহ কৰি এই ধাৰণাটো বাস্তৱায়িত কৰাত সহায় কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Aga Khan&quot;&gt;{{cite web |title = To sir with love: Aga Khan III&amp;nbsp;– a tireless advocate for female education |author = Express Tribune |date = 2 November 2013 |url = http://tribune.com.pk/story/625925/to-sir-with-love-aga-khan-iii-a-tireless-advocate-for-female-education/ |access-date = 17 April 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140419020621/http://tribune.com.pk/story/625925/to-sir-with-love-aga-khan-iii-a-tireless-advocate-for-female-education/ |archive-date = 19 April 2014 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; এম এ অ’ কলেজক কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে লৈ তাৰ পাছত আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় আইন, ১৯২০ৰ দ্বাৰা আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;amu history&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.amu.ac.in/aboutamu.htm |title=Aligarh Muslim University |publisher=Amu.ac.in |access-date=8 July 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110901221823/http://www.amu.ac.in/aboutamu.htm |archive-date=1 September 2011 }}&lt;/ref&gt; ১৯২৭ চনত আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ আহমদী স্কুল ফৰ দ্য ভিজুৱেলি চেলেঞ্জড (আলিগড় মুছলিম ইউনিভাৰ্চিটি) প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয় আৰু পাছৰ বছৰত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ লগত এখন চিকিৎসা বিদ্যালয় সংযুক্ত কৰা হয়। ইউনানি চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়, আজমল খান তিব্বিয়া মহাবিদ্যালয়খন ১৯২৭ চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয় আৰু ১৯৩২ চনৰ পাছৰ ফালে আজমল খান তিব্বিয়া চিকিৎসালয়  মহাবিদ্যালয় স্থাপন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.amu.ac.in/aktclibrary.jsp?did=10240 | title=History of Ajmal Khan Tibbiya College, Faculty of Unani Medicine, AMU | publisher=Aligarh Muslim University | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190820054116/https://www.amu.ac.in/aktclibrary.jsp?did=10240 | archive-date=20 August 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ অংশ হিচাপে ১৯৬২ চনৰ পাছত জৱাহৰলাল নেহৰু মেডিকেল কলেজ এণ্ড হাস্পতাল স্থাপন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10146 | title=Jawaharlal Nehru Medical College | publisher=Aligarh Muslim University | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190510202250/https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10146 | archive-date=10 May 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ১৯৩৫ চনত জাকিৰ হুছেইন কলেজ অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিং এণ্ড টেকন’লজিও বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ এটা অংশ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10147 | title=Zakir Husain College of Engineering and Technology | publisher=Aligarh Muslim University | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190411235304/https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10147 | archive-date=11 April 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;

১৯৩৯ চনৰ আগতে অধ্যাপক আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে সৰ্বভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী আন্দোলনক সমৰ্থন কৰিছিল যদিও ১৯৩৯ চনৰ পাছত ৰাজনৈতিক আৱেগ মুছলমান বিচ্ছিন্নতাবাদী আন্দোলনৰ সমৰ্থনৰ দিশে‍ ধাৱিত হয়। ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু অধ্যাপকসকলে মহম্মদ আলী জিন্নাক সমৰ্থন কৰিছিল আৰু বিশ্ববিদ্যালয়খন পাকিস্তান আন্দোলনৰ কেন্দ্ৰবিন্দুলৈ পৰিণত হৈছিল।&lt;ref&gt;[[Mushirul Hasan]], &quot;Nationalist and Separatist Trends in Aligarh, 1915–47,&quot; ''Indian Economic and Social History Review,'' (January 1985) 22#1 pp. 1–33&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/649960/flashback-aligarh-university-a-glorius-legacy|title=Flashback: Aligarh University – a glorius legacy|newspaper=[[Dawn (newspaper)|Dawn]]|date=6 August 2011|access-date=21 May 2020|archive-date=24 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210124101127/https://www.dawn.com/news/649960/flashback-aligarh-university-a-glorius-legacy|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

===নাৰী শি‍ক্ষা===
শ্বেখ আব্দুল্লা (&quot;পাপা মিয়ান&quot;) আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মহিলা মহাবিদ্যালয়ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু মহিলা শিক্ষাৰ বাবে হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছিল, প্ৰবন্ধ লিখিছিল আৰু লগতে মাহেকীয়া মহিলা আলোচনী খাটুনও প্ৰকাশ কৰিছিল। মহিলাৰ বাবে মহাবিদ্যালয়খন আৰম্ভ কৰিবলৈ তেওঁ সংযুক্ত প্ৰদেশৰ লেফটেনেণ্ট গৱৰ্ণৰৰ ওচৰলৈ যোৱা এটা প্ৰতিনিধি দলৰ নেতৃত্ব দিছিল আৰু লগতে ভূপালৰ বেগম চুলতান জাহানলৈও প্ৰস্তাৱ দিছিল। বেগম জাহানে মহিলাৰ শিক্ষাৰ বাবে প্ৰতিমাহে ₹ ১০০ অনুদান আৱণ্টন দিছিল। ১৯০৬ চনৰ ১৯ অক্টোবৰত তেওঁ আলিগড়ৰ এটি ভাড়াঘৰত পাঁচগৰাকী ছাত্ৰী আৰু এগৰাকী শিক্ষয়িত্ৰীৰে ছোৱালীৰ বাবে এখন বিদ্যালয় সফলতাৰে আৰম্ভ কৰে।&lt;ref name=&quot;papamian&quot;/&gt; ১৯১১ চনৰ ৭ নৱেম্বৰত সংগ্ৰামৰ অন্তত তেওঁ আৰু তেওঁৰ পত্নী ৱাহিদ জাহান বেগম (&quot;আলা বি&quot;)য়ে ছোৱালীৰ হোষ্টেলৰ আধাৰশিলা স্থাপন কৰে।&lt;ref name=&quot;papamian&quot;/&gt; পাছলৈ ১৯২১ চনত এখন হাইস্কুল প্ৰতিষ্ঠা কৰি ১৯২২ চনত ইণ্টাৰমিডিয়েট মহাবিদ্যালয়ৰ মৰ্যাদা লাভ কৰে আৰু অৱশেষত ১৯৩৭ চনত স্নাতক মহাবিদ্যালয় হিচাপে আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অংশলৈ পৰিগণিত হয়।&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10148 | title=History of Women's College, Aligarh Muslim University, Aligarh | publisher=Aligarh Muslim University | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190411235258/https://www.amu.ac.in/principal.jsp?did=10148 | archive-date=11 April 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; পাছলৈ আব্দুল্লাৰ কন্যায়ো মহিলা মহাবিদ্যালয়খনৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;papamian&quot;&gt;{{cite news | url=https://www.greaterkashmir.com/news/opinion/the-other-sheikh-abdullah/ | title=The Other Sheikh Abdullah | work=The Greater Kashmir | date=22 May 2015 | access-date=2 October 2019 | author=Khan, Showkat Nayeem | archive-date=8 March 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210308191128/https://www.greaterkashmir.com/news/opinion/the-other-sheikh-abdullah/ | url-status=live }}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ এগৰাকী কন্যা আছিল মুমতাজ জাহান হাইদৰ, মুমতাজ জাহান হাইদৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা কালত মৌলানা আব্দুল কালাম আজাদে বিশ্ববিদ্যালয়খন ভ্ৰমণ কৰি ₹ ৯,০০,০০০ অনুদান আগবঢ়াইছিল। মুমতাজ জাহান হাইদৰ মহিলা মহাবিদ্যালয় স্থাপনৰ লগত জড়িত হোৱাৰ লগতে‍ বিভিন্ন বহিঃ পাঠ্যক্ৰমিক কাৰ্যাৱলীৰ অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰাত গুৰুত্ব দিয়াৰ লগতে‍ মুছলমান মহিলাৰ বাবে শিক্ষাৰ গুৰুত্ব পুনৰ দৃঢ়তাৰে কৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://feminisminindia.com/2019/06/13/mumtaz-jahan-haider-principal-aligarh/ |title=Mumtaz Jahan Haider: The First Principal Of Women's College Aligarh |last=Alvi |first=Albeena |date=13 June 2019 |work=Feminism in India |access-date=2 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190621165611/https://feminisminindia.com/2019/06/13/mumtaz-jahan-haider-principal-aligarh/ |archive-date=21 June 2019 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

পেছাদাৰী পাঠ্যক্ৰমসমূহ সহ-শিক্ষা ব্যৱস্থাৰে চলোৱা হয়। ছাত্ৰীসকলক সুপ্ৰতিষ্ঠিত ছটা ''হল অৱ ৰেচিডেন্স''ত ৰখা হয় য’ত তেওঁলোকৰ থকাৰ আৰু অধ্যয়নৰ সকলো সা-সুবিধা আছে। এই হলবোৰৰ ভিতৰত থকা হোষ্টেলবোৰত পঢ়া কোঠা, কমন ৰুম, ক্ৰীড়াৰ সা-সুবিধা, ডাইনিং হল আদি আছে।

===সংখ্যালঘু প্ৰতিষ্ঠানৰ মৰ্যাদা===
আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ক ভাৰতৰ সংবিধানৰ সপ্তম অনুসূচীৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে গণ্য কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/Const.Pock%202Pg.Rom8Fsss(35).pdf |title=Seventh Schedule (Article 246) List 1 - Union List |access-date=11 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171117202534/http://lawmin.nic.in/olwing/coi/coi-english/Const.Pock%202Pg.Rom8Fsss(35).pdf |archive-date=17 November 2017 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/debates/vol9p21b.htm |title=Constituent Assembly of India - Volume IX |date=30 August 1949 |access-date=11 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304073051/http://parliamentofindia.nic.in/ls/debates/vol9p21b.htm |archive-date=4 March 2016 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৭ চনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এখন সংবিধান বিচাৰপীঠে ৰায় দিছিল যে আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়খন ভাৰতীয় সংবিধানৰ অধীনত সুৰক্ষিত সংখ্যালঘু শিক্ষানুষ্ঠান নহয়; বিশ্ববিদ্যালয়খন পক্ষ নোহোৱা গোচৰত এই ৰায়দান দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;minority1&quot;&gt;{{cite news | url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/amu-issue-referred-to-constitution-bench/article26252401.ece | title=AMU issue referred to Constitution Bench | work=The Hindu | date=12 February 2019 | access-date=2 October 2019 | archive-date=7 November 2020 | archive-url=https://web.archive.org/web/20201107232120/https://www.thehindu.com/news/national/other-states/amu-issue-referred-to-constitution-bench/article26252401.ece | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ১৯৮১ চনত আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় আইনত সংশোধন কৰা হয়, তাৰ পাছত ২০০৬ চনত এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয়ে বিশ্ববিদ্যালয়খনক সংখ্যালঘু শিক্ষানুষ্ঠানৰ মৰ্যাদা প্ৰদান কৰা আইনখনৰ বিধান বাতিল কৰে।&lt;ref name=&quot;minority2&quot;&gt;{{cite news | url=https://www.news18.com/news/india/minority-status-to-aligarh-muslim-university-supreme-court-refers-issue-to-7-judge-bench-2034103.html | title=Minority Status to Aligarh Muslim University to be Decided by Supreme Court's 7-judge Bench | work=News18 | date=12 February 2019 | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190213125133/https://www.news18.com/news/india/minority-status-to-aligarh-muslim-university-supreme-court-refers-issue-to-7-judge-bench-2034103.html | archive-date=13 February 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ২০১৬ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ভাৰত চৰকাৰে এই সিদ্ধান্তৰ বিৰুদ্ধে আপীল নকৰে বুলি উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/amu-row-centre-to-withdraw-upas-appeal-push-for-non-minority-status/1/634704.html|title=AMU row: Centre to withdraw UPAs appeal, push for non-minority status|website=indiatoday.intoday.in|date=4 April 2016 |access-date=4 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160610130325/http://indiatoday.intoday.in/story/amu-row-centre-to-withdraw-upas-appeal-push-for-non-minority-status/1/634704.html|archive-date=10 June 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/modi-government-seeks-more-time-from-sc-to-file-application-in-aligarh-muslim-university-case/articleshow/51682504.cms|title=Modi government seeks more time from SC to file application in Aligarh Muslim University case |newspaper=The Economic Times|date=4 April 2016|access-date=4 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160629162009/http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/modi-government-seeks-more-time-from-sc-to-file-application-in-aligarh-muslim-university-case/articleshow/51682504.cms|archive-date=29 June 2016|url-status=live|last1=Rautray|first1=Samanwaya}}&lt;/ref&gt; ২০১৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ে এই বিষয়টো ৭জন ন্যায়াধীশৰ সংবিধান বিচাৰপীঠলৈ প্ৰেৰণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;minority2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;minority1&quot;/&gt;

২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সাতজনীয়া বিচাৰপীঠে ৪:৩ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে ১৯৬৭ চনৰ পূৰ্বৰ এছ আজিজ বাছা বনাম ইউনিয়ন অৱ ইণ্ডিয়া গোচৰৰ ৰায় বাতিল কৰে। ১৯৬৭ চনৰ ৰায়দানত উল্লেখ কৰা হৈছিল যে আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় (এ এম ইউ)ৰ দৰে বিধি অনুসৰি স্থাপন কৰা প্ৰতিষ্ঠানে সংখ্যালঘুৰ মৰ্যাদা দাবী কৰিব নোৱাৰে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানে এই নজিৰ উলংঘা কৰি সংখ্যালঘু প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে এ এম ইউৰ বাবে সম্ভাৱনাময়ভাৱে নিজৰ অধিকাৰ সাব্যস্ত কৰাৰ পথ মুকলি কৰি দিলে। অৱশ্যে এ এম ইউৰ সংখ্যালঘুৰ মৰ্যাদাৰ চূড়ান্ত নিৰ্ণয়ৰ সিদ্ধান্ত পৃথক বিচাৰপীঠে গ্ৰহণ কৰিব, যিয়ে এ এম ইউ আইনখনৰ নিৰ্দিষ্ট বিধানসমূহ পৰীক্ষা কৰিব।&lt;ref name=&quot;min1&quot;&gt;{{Cite web |last=Bawa |first=Anmol Kaur |date=8 November 2024 |title=Minority Status Not Lost Merely Because Institution Was Created By Statute; AMU Minority Claim To Be Decided Based On Who Established It : Supreme Court By 4: 3 |url=https://www.livelaw.in/top-stories/minority-status-not-lost-merely-because-institution-was-created-by-statute-amu-minority-claim-to-be-decided-based-on-who-established-it-supreme-court-by-4-3-274599 |access-date=9 November 2024 |website=www.livelaw.in |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Kumar |first=Anuj |date=8 November 2024 |title=Minority status: Aligarh Muslim University celebrates 'historic' Supreme Court verdict |url=https://www.thehindu.com/news/national/sc-verdict-on-amu-minority-status-university-celebrates-historic-verdict/article68846196.ece |access-date=9 November 2024 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

==মূল চৌহদ==
উত্তৰ প্ৰদেশৰ আলিগড় চহৰত ৪৬৭.৬ হেক্টৰ ভূমিত আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ চৌহদ বিস্তৃত হৈ আছে‍। বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ নিকটতম ৰেল ষ্টেচন আলিগড় জংচন। 

ই এখন আৱাসিক বিশ্ববিদ্যালয় আৰু ইয়াৰ অধিকাংশ কৰ্মচাৰী আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰী কেম্পাছতে থাকে‍। ৮০টা হোষ্টেলৰ সৈতে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে ১৯টা হল (ল’ৰাৰ বাবে ১৩টা আৰু ছোৱালীৰ বাবে ৬টা) আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University :: Home|url=https://www.amu.ac.in/ourfact.jsp|access-date=26 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=20 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210620154855/https://www.amu.ac.in/ourfact.jsp|url-status=live}}&lt;/ref&gt; হলসমূহৰ পৰিচালনা কৰে এগৰাকী প্ৰভষ্টে আৰু কেইবাজনো শিক্ষক ৱাৰ্ডেনে বিভিন্ন হোষ্টেলসমূহ চোৱাচিতা কৰে। প্ৰতিটো হলতে ডাইনিং হল, আন্তঃক্ৰীড়াৰ সুবিধা থকা কমন ৰুম, পঢ়া কোঠা, লাইব্ৰেৰী, ক্ৰীড়া ক্লাৱ আৰু সাহিত্য আৰু সাংস্কৃতিক সমাজ অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University {{!}}{{!}} Hostel|url=https://www.amu.ac.in/hostel.jsp|access-date=26 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=30 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201030135416/https://www.amu.ac.in/hostel.jsp|url-status=live}}&lt;/ref&gt; আলিগড় আন্দোলন আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৈতে জড়িত লোকৰ নামেৰে এই হলসমূহৰ নামকৰণ কৰা হৈছে।

ছাৰ চৈয়দ হল বিশ্ববিদ্যালয়ৰ আটাইতকৈ পুৰণি হল। ইয়াত বহুতো ঐতিহ্যমণ্ডিত ভৱন আছে, যেনে ষ্ট্ৰেচি হল, মুস্তাক মনজিল, আছমান মনজিল, নিজাম মিউজিয়াম আৰু লিটন লাইব্ৰেৰী, ভিক্টোৰিয়া গেট আৰু জামা মছজিদ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University {{!}}{{!}} Halls|url=https://www.amu.ac.in/amuhalls.jsp?did=10090|access-date=26 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=19 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210119130646/https://www.amu.ac.in/amuhalls.jsp?did=10090|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কেম্পাছত ক্ৰিকেট খেলপথাৰ, উইলিংডন পেভিলিয়ন, কৃত্ৰিম হকী খেলপথাৰ আৰু গুলাস্তান-ই-ছাইড নামৰ উদ্যান এখনো ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=22 November 2019|title=North Zone Intervarsity Tournament begins at AMU|url=https://indiaeducationdiary.in/north-zone-intervarsity-tournament-begins-at-amu/|access-date=26 November 2020|website=India Education Diary|language=en-US|archive-date=26 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210226010638/https://indiaeducationdiary.in/north-zone-intervarsity-tournament-begins-at-amu/|url-status=live|archivedate=26 February 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210226010638/https://indiaeducationdiary.in/north-zone-intervarsity-tournament-begins-at-amu/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

কেম্পাছৰ আন উল্লেখযোগ্য অট্টালিকাসমূহৰ ভিতৰত আছে মৌলানা আজাদ লাইব্ৰেৰী, মইনুদ্দিন আহমদ আৰ্ট গেলেৰী, কেনেডি অডিটৰিয়াম, মুছা ডাক্ৰি মিউজিয়াম, সাংস্কৃতিক শিক্ষা কেন্দ্ৰ, চিডনছ ডিবেটিং ইউনিয়ন হল আৰু ছাৰ চৈয়দ হাউচ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University {{!}}{{!}} Sir Syed Academy|url=https://www.amu.ac.in/ssacademy.jsp?did=10019&amp;lid=About%20Us|access-date=26 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=9 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200809114315/https://www.amu.ac.in/ssacademy.jsp?did=10019&amp;lid=About%20Us|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University {{!}}{{!}} Musa Dakri Museum|url=https://www.amu.ac.in/museum.jsp|access-date=26 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=10 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010231728/https://www.amu.ac.in/museum.jsp|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University time capsule update|url=https://www.telegraphindia.com/india/aligarh-muslim-university-time-capsule-update/cid/1790983|access-date=26 November 2020|website=www.telegraphindia.com|archive-date=21 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210121070614/https://www.telegraphindia.com/india/aligarh-muslim-university-time-capsule-update/cid/1790983|url-status=live}}&lt;/ref&gt;


বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মূল গেটখনৰ নাম বাব-ই-চৈয়দ। ২০২০ চনত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ শতবাৰ্ষিকী উদযাপনৰ বাবে চেণ্টেনাৰী গেট নামৰ এখন নতুন গেট নিৰ্মাণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news|title=AMU VC urged to name centenary gate after Sardar Patel or Ambedkar or Ashfaqullah Khan|url=https://timesofindia.indiatimes.com/home/education/news/amu-vc-urged-to-name-centenary-gate-after-sardar-patel-or-ambedkar-or-ashfaqullah-khan/articleshow/78311143.cms|access-date=26 November 2020|website=The Times of India|date=25 September 2020|archive-date=1 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201201065633/https://timesofindia.indiatimes.com/home/education/news/amu-vc-urged-to-name-centenary-gate-after-sardar-patel-or-ambedkar-or-ashfaqullah-khan/articleshow/78311143.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
==সংগঠন আৰু প্ৰশাসন==
===প্ৰশাসন===
বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ আনুষ্ঠানিক মুৰব্বীজন আচাৰ্য যদিও তেওঁ নাম মাত্ৰ মুৰব্বী আৰু বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ দৈনন্দিন পৰিচালনাৰ সৈতে তেওঁ জড়িত নহয়। বিশ্ববিদ্যালয় ক'ৰ্টৰ সদস্যসকলে আচাৰ্যজন নিৰ্বাচন কৰে। বিশ্ববিদ্যালয় ক'ৰ্টৰ পৰামৰ্শ মতে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী উপাচাৰ্যজনক নিযুক্তি দিয়ে৷ বিশ্ববিদ্যালয় ক'ৰ্ট বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সৰ্বোচ্চ শাসকীয় সংস্থা আৰু ই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সকলো ক্ষমতা প্ৰয়োগ কৰে যিবোৰ আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় আইন, আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বিধি, অধ্যাদেশ আৰু নিয়মৰ দ্বাৰা অন্যথা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাই।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.amu.ac.in/registrarsection.jsp?did=10071&amp;lid=Governing%20Bodies |title = Aligarh Muslim University &amp;#124;&amp;#124; Registrar Section |publisher = Amu.ac.in |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151006233622/http://www.amu.ac.in/registrarsection.jsp?did=10071&amp;lid=Governing%20Bodies |archive-date = 6 October 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত মুফাদ্দল ছাইফুদ্দিন আচাৰ্য আৰু ছাটাৰীৰ প্ৰাক্তন নবাব ইবনে ছাইদ খান উপ আচাৰ্য নিৰ্বাচিত হয়। চৈয়দ জিল্লুৰ ৰহমানক সন্মানীয় কোষাধ্যক্ষ নিৰ্বাচিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2 December 2018|title=AMU court elects Chancellor, Pro Chancellor and Treasurer|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/amu-court-elects-chancellor-pro-chancellor-and-treasurer/articleshow/66910186.cms|access-date=23 December 2020|website=The Times of India|language=en|archive-date=3 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200803102949/https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/amu-court-elects-chancellor-pro-chancellor-and-treasurer/articleshow/66910186.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০১৭ চনৰ ১৭ মে’ত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ ৩৯ সংখ্যক উপাচাৰ্য হিচাপে তাৰিক মনছুৰে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.amu.ac.in/dshowfacultydata.jsp?did=52&amp;eid=10058907|website=Aligarh Muslim University|title=Aligarh Muslim University &amp;#124;&amp;#124; Department Page|access-date=21 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170611024035/http://www.amu.ac.in/dshowfacultydata.jsp?did=52&amp;eid=10058907|archive-date=11 June 2017|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
===অনুষদসমূহ===
আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ শৈক্ষিক বিভাগসমূহ ১৩টা অনুষদত বিভক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University - Faculties|url=https://www.amu.ac.in/faculties.jsp|access-date=25 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=25 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125204146/https://www.amu.ac.in/faculties.jsp|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* কৃষি বিজ্ঞান অনুষদ
* কলা অনুষদ
* বাণিজ্য অনুষদ
* অভিযান্ত্ৰিক আৰু প্ৰযুক্তি অনুষদ
* আইন অনুষদ
* জীৱন বিজ্ঞান অনুষদ
* চিকিৎসা অনুষদ
* পৰিচালনা অধ্যয়ন আৰু গৱেষণা অনুষদ
* বিজ্ঞান অনুষদ
* সমাজ বিজ্ঞান অনুষদ
* ধৰ্মতত্ত্ব অনুষদ
* আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অধ্যয়ন অনুষদ
* ইউনানি মেডিচিন অনুষদ
===মহাবিদ্যালয়সমূহ===
আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ে ৭ খন মহাবিদ্যালয় পৰিচালনা কৰে৷&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Aligarh Muslim University - Colleges|url=https://www.amu.ac.in/colleges.jsp|access-date=25 November 2020|website=www.amu.ac.in|archive-date=1 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201101181241/https://www.amu.ac.in/colleges.jsp|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
* একাডেমিক ষ্টাফ কলেজ
* আজমল খান তিব্বিয়া মহাবিদ্যালয়
* কমিউনিটি কলেজ
* জৱাহৰলাল নেহৰু চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়
* মহিলা মহাবিদ্যালয়
* জাকিৰ হুছেইন অভিযান্ত্ৰিক আৰু প্ৰযুক্তি মহাবিদ্যালয়
* জিয়াউদ্দিন আহমদ দন্ত চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়

বিশ্ববিদ্যালয়খনে ১৫টা কেন্দ্ৰ, ৩খন প্ৰতিষ্ঠান, আৰু মিণ্টো চাৰ্কল আৰু আহমদী স্কুল ফৰ দ্য ভিজুৱেলি চেলেঞ্জডকে ধৰি ১০খন বিদ্যালয় পৰিচালনা তদাৰক কৰে৷&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.amu.ac.in/faculties.jsp |title = Aligarh Muslim University&amp;nbsp;– Faculties |publisher = Amu.ac.in |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150909043449/http://www.amu.ac.in/faculties.jsp |archive-date = 9 September 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ ধৰ্মতত্ত্ব অনুষদৰ দুটা বিভাগ আছে, এটা শ্বিয়া চিন্তাধাৰাৰ আৰু আনটো চুন্নী চিন্তাধাৰাৰ।&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://www.hindustantimes.com/opinion/ugc-s-audit-report-on-amu-demonstrates-its-ignorance-of-law/story-d736JowcfiGH1sAm33iGVM.html |title=UGC's audit report on AMU demonstrates its ignorance of law |last=Mustafa |first=Faizan |date=23 November 2017 |work=Hindustan Times |access-date=2 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180128235502/https://www.hindustantimes.com/opinion/ugc-s-audit-report-on-amu-demonstrates-its-ignorance-of-law/story-d736JowcfiGH1sAm33iGVM.html |archive-date=28 January 2018 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

===কেন্দ্ৰ===
আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ে মালাপ্পুৰম (কেৰালা), মুৰ্ছিদাবাদ (পশ্চিম বংগ) আৰু কিষানগঞ্জ (বিহাৰ)ত তিনিটা কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰাৰ বিপৰীতে ঔৰংগাবাদ (মহাৰাষ্ট্ৰ)ত কেন্দ্ৰ স্থাপনৰ বাবে এটা স্থান চিনাক্ত কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=3 November 2018|first=Shruti|last=Ganapatye|title=Aligarh Muslim University renews idea for campus in state|url=https://mumbaimirror.indiatimes.com/mumbai/other/aligarh-muslim-university-renews-idea-for-campus-in-state/articleshow/66483651.cms|access-date=25 November 2020|website=Mumbai Mirror|language=en|archive-date=20 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210620213522/https://mumbaimirror.indiatimes.com/mumbai/other/aligarh-muslim-university-renews-idea-for-campus-in-state/articleshow/66483651.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;mp.amu.ac.in&quot;&gt;{{cite web|url=http://mp.amu.ac.in/Information%20Bulletin_malapuram.pdf |publisher=Aligarh Muslim University - |title=Special Brochure for AMU Murshidabad and Malappuram Centres |access-date=19 February 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120812234440/http://mp.amu.ac.in/Information%20Bulletin_malapuram.pdf |archive-date=12 August 2012  }}&lt;/ref&gt;
*[[আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় মালাপ্পুৰম কেন্দ্ৰ]], কেৰালা
*[[আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়: মুৰ্ছিদাবাদ কেন্দ্ৰ]], পশ্চিম বংগ
*[[AMU Kishanganj Centre|আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়: কিষানগঞ্জ কেন্দ্ৰ]], বিহাৰ
==শৈক্ষিক দিশ==
===পাঠ্যক্ৰম===
আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ে ৩০০ৰো অধিক ডিগ্ৰী পাঠ্যক্ৰম প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াৰ প্ৰায় ১২টা অনুষদে কাৰিকৰী আৰু বৃত্তিগত বিষয়ৰ লগতে আন্তঃশাখা বিষয়ৰ পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়ায়। ২০১১ চনত এম বি এ আৰু সংহত আইন অধ্যয়নৰ বাবে পশ্চিম বংগ আৰু কেৰালাত দুটা নতুন কেন্দ্ৰ মুকলি কৰে। বিশ্ববিদ্যালয়খনত প্ৰায় ২৮ হাজাৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু প্ৰায় ১৫০০ শিক্ষক, অধ্যাপক আছে। ভাৰতৰ সকলো ৰাজ্য আৰু কেইবাখনো ভিন ভিন দেশৰ পৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰী শি‍ক্ষা আহৰণৰ বাবে ইয়ালৈ আহে‍, ইয়াৰ অধিকাংশ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ছাত-ছাত্ৰী আফ্ৰিকা, পশ্চিম এছিয়া আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা আহে। বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তি প্ৰৱেশ পৰীক্ষাৰ ভিত্তিত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=17 September 2020|title=Aligarh Muslim University|url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/aligarh-muslim-university|access-date=25 November 2020|website=Times Higher Education (THE)|language=en|archive-date=27 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201127015650/https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/aligarh-muslim-university|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
===ৰেংকিং===
আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত ২০২৩ চনৰ&lt;ref name=&quot;ক&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.topuniversities.com/world-university-rankings/2023 | title=QS World University Rankings 2023: Top global universities | accessdate=23 May 2025}}&lt;/ref&gt; কিউএছ বিশ্ব বিশ্ববিদ্যালয় ৰেংকিঙত এএমইউয়ে ১০০১–১২০০ আৰু এছিয়াত ২৭১–২৮০ স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;খ&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.topuniversities.com/asia-university-rankings/2023 | title=QS Asia University Rankings 2023 | accessdate=23 May 2025}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ টাইমছ হাইয়াৰ এডুকেচন ৱৰ্ল্ড ইউনিভাৰ্চিটি ৰেংকিঙৰ দ্বাৰা ইয়াক বিশ্বৰ ৮০১–১০০০, ২০২২ চনত এছিয়াত ২০১–২৫০ আৰু উদীয়মান অৰ্থনীতিৰ ভিতৰত ২৫১–৩০০ স্থান দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;চ&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2022/emerging-economies-university-rankings | title=Emerging Economies University Rankings 2022 | accessdate=23 May 2025}}&lt;/ref&gt; ২০২২ চনৰ বিশ্ব বিশ্ববিদ্যালয়সমূহৰ একাডেমিক ৰেংকিঙতো এ এম ইউয়ে ৯০১–১০০০ স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;ঘ&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.shanghairanking.com/rankings/arwu/2022 | title=2022 Academic Ranking of World Universities | accessdate=23 May 2025}}&lt;/ref&gt;

ভাৰতত ২০২৪ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠানিক ৰেংকিং কাঠামো (এন আই আৰ এফ)ৰ দ্বাৰা এ এম ইউয়ে সামগ্ৰিকভাৱে ১৬ নম্বৰ আৰু বিশ্ববিদ্যালয়সমূহৰ ভিতৰত ৮ম স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=NIRF Ranking 2024 |url=https://www.nirfindia.org/nirfpdfcdn/2024/pdf/Report/IR2024_Report.pdf}}&lt;/ref&gt;

চৰকাৰী অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়সমূহৰ ভিতৰত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয় জাকিৰ হুছেইন কলেজ অৱ ইঞ্জিনিয়াৰিং এণ্ড টেকন’লজিয়ে ২০২৪ চনত অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়সমূহৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠানিক ৰেংকিং কাঠামোৰ দ্বাৰা ৩৩ নং স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;গগগ&quot;&gt;{{cite web | url=https://www.nirfindia.org/Rankings/2024/EngineeringRanking.html | title=India Rankings 2024: Engineering | accessdate=26 May 2025}}&lt;/ref&gt;

বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ চিকিৎসা বিদ্যালয় জৱাহৰলাল নেহৰু চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়খনে ২০২৩ চনত ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিষ্ঠানিক ৰেংকিং কাঠামোৰ দ্বাৰা ২৮ নং স্থান লাভ কৰিছে।

===পুথিভঁৰাল===
[[File:Maulana Azad Library, Aligarh Muslim University.jpg|thumb|right|মৌলানা আজাদ পুথিভঁৰাল, এ এম ইউ]]
মৌলানা আজাদ পুথিভঁৰাল বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ প্ৰাথমিক পুথিভঁৰাল, ইয়াত এটা কেন্দ্ৰীয় পুথিভঁৰাল আৰু ১০০ৰো অধিক বিভাগীয় আৰু মহাবিদ্যালয় পুথিভঁৰাল আছে। ইয়াত বাবৰ, আকবৰ, শ্বাহজাহান আদি মোগল সম্ৰাটৰ ৰাজকীয় আদেশ বা হুকুম মজুত আছে।&lt;ref name=&quot;intoday1&quot;&gt;{{cite web |url = http://indiatoday.intoday.in/story/india-today-universities-rankings-2012-aligarh-muslim-university/1/189328.html |title = AMU at 5th spot on India Today Universities Rankings 2012 |date = 18 May 2012 |publisher = Indiatoday.intoday.in |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120521174913/http://indiatoday.intoday.in/story/india-today-universities-rankings-2012-aligarh-muslim-university/1/189328.html |archive-date = 21 May 2012 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; ১৮৭৭ চনত তেতিয়াৰ ভাৰতৰ ভাইচৰয় ৰবাৰ্ট বুলৱেৰ-লিটন, লিটনৰ প্ৰথম আৰ্লে মহম্মদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজ স্থাপনৰ সময়ত এই পুথিভঁৰালটোৰ ভেঁটি স্থাপন কৰে আৰু তেওঁৰ নামেৰে পুথিভঁৰালটি‍ লিটন পুথিভঁৰাল হিচাপে‍ নামাকৰণ কৰা হয়। বৰ্তমানৰ সাতমহলীয়া ভৱনটো ১৯৬০ চনত স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী জৱাহৰলাল নেহৰুৱে উদ্বোধন কৰিছিল আৰু স্বাধীন ভাৰতৰ প্ৰথম শিক্ষামন্ত্ৰী আবুল কালাম আজাদৰ নামেৰে (জনপ্ৰিয় নাম মৌলানা আজাদ) এই পুথিভঁৰালটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;intoday1&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.amu.ac.in/amulib.jsp?did=10066&amp;lid=About%20the%20Library |title = Aligarh Muslim University &amp;#124;&amp;#124; M.A. Library |publisher = Amu.ac.in |access-date = 1 October 2015 |archive-date = 7 December 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201207171458/https://www.amu.ac.in/amulib.jsp?did=10066&amp;lid=About%20the%20Library |url-status = live }}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনৰ ২৭ ডিচেম্বৰত ভাৰতৰ তেতিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি প্ৰণৱ মুখাৰ্জীয়ে সমাজ বিজ্ঞানৰ চাইবাৰ পুথিভঁৰালটো উদ্বোধন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |title = President of India inaugurates XXXVII Indian Social Science Congress |url = http://www.batori.in/national/2013/12/27/president-of-india-inaugurates-xxxvii-indian-social-science-congress/ |website = Batori.in |date = 27 December 2013 |publisher = batori |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151002104809/http://www.batori.in/national/2013/12/27/president-of-india-inaugurates-xxxvii-indian-social-science-congress/ |archive-date = 2 October 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; ২০১৫ চনত ইয়াক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানকৰণ সংস্থাৰ প্ৰমাণপত্ৰৰে স্বীকৃত কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |title = Aligarh Muslim University 'cyberary' gets ISO certification |url = http://www.business-standard.com/article/news-ians/aligarh-muslim-university-cyberary-gets-iso-certification-115062600474_1.html |newspaper = Business Standard India |date = 26 June 2015 |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151002080345/http://www.business-standard.com/article/news-ians/aligarh-muslim-university-cyberary-gets-iso-certification-115062600474_1.html |archive-date = 2 October 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt;

===উপগ্ৰহ প্ৰকল্প===
২০২১ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত এ এম ইউ ৰবো ক্লাৱে‍ বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ প্ৰথমটো উপগ্ৰহ প্ৰকল্পৰ কাম আৰম্ভ কৰে। বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক ছাৰ চৈয়দ আহমেদ খানৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা &quot;এচএচ  এএমইউ চেট&quot; প্ৰকল্পটো ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ প্ৰচাৰ আৰু অনুমোদন কেন্দ্ৰ (IN-SPACe)ত অনুমোদনৰ বাবে দাখিল কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=|first=|date=20 October 2009|title=Sir Syed Ahmed Khan: His Life And Contribution|language=en-IN|work=ummid.com|url=https://www.ummid.com/news/October/20.10.2009/sir_sayyad_life_and_vision.htm|access-date=28 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028142858/https://www.ummid.com/news/October/20.10.2009/sir_sayyad_life_and_vision.htm|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০২৩ চনৰ ২৮ অক্টোবৰত ইন-স্পেচে এই প্ৰকল্পত অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=|first=|date=28 October 2023|title=AMU satellite project named after Sir Syed Ahmad Khan gets IN-SPACe nod|language=en-IN|work=ummid.com|url=https://ummid.com/news/2023/october/28-10-2023/amu-satellite-project-named-after-sir-syed-ahmad-khan-gets-in-space-nod.html|access-date=28 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028142839/https://ummid.com/news/2023/october/28-10-2023/amu-satellite-project-named-after-sir-syed-ahmad-khan-gets-in-space-nod.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==ছাত্ৰ-জীৱন==
===পৰম্পৰা===
বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ ছাত্ৰই পৰিধান কৰা পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাক হ'ল শ্বেৰৱানী৷ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কাৰ্যসূচীৰ সময়ত ইয়াক পিন্ধাটো প্ৰয়োজনীয়৷&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://twocircles.net/2012jun16/lt_gen_zameeruddin_shah_reviving_%25E2%2580%2598sherwani_culture%25E2%2580%2599_amu.html#.VwVXX0997IU|title=Is Lt Gen Zameeruddin Shah reviving 'Sherwani Culture' in AMU?|website=TwoCircles.net|access-date=6 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20171014235422/http://twocircles.net/2012jun16/lt_gen_zameeruddin_shah_reviving_%25E2%2580%2598sherwani_culture%25E2%2580%2599_amu.html#.VwVXX0997IU|archive-date=14 October 2017|url-status=live}}&lt;/ref&gt; বিশ্ববিদ্যালয়খনে ৰাজসাহায্যযুক্ত মূল্যত শ্বেৰৱানী যোগান ধৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/for-amu-students-wearing-sherwani-no-issue/1111631/|title=For AMU students, wearing sherwani no issue |website=archive.indianexpress.com|date=5 May 2013 |access-date=6 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160504224610/http://archive.indianexpress.com/news/for-amu-students-wearing-sherwani-no-issue/1111631/|archive-date=4 May 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ২০১৩ চনৰ আৰম্ভণিতে বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ তেতিয়াৰ উপাচাৰ্য জমীৰ উদ্দিন শ্বাহে জোৰ দি কৈছিল যে পুৰুষ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে তেওঁক লগ কৰিব বিচাৰিলে শ্বেৰৱানী পিন্ধিব লাগিব।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://scroll.in/article/689270/this-isnt-the-first-time-the-aligarh-muslim-university-vc-has-said-something-outrageous|title=This isn't the first time the Aligarh Muslim University VC has said something outrageous|last=Bhalla|first=Sahil|website=Scroll.in|date=11 November 2014 |language=en-US|access-date=6 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160417174009/http://scroll.in/article/689270/this-isnt-the-first-time-the-aligarh-muslim-university-vc-has-said-something-outrageous|archive-date=17 April 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ঈদ মিলাদ উন নবি উদযাপন নিয়মীয়াকৈ বিশ্ববিদ্যালয়ে ছিৰাট কমিটীৰ অধীনত অনুষ্ঠিত হয় য'ত হজৰত মহম্মদৰ জীৱন আৰু শিক্ষাৰ বিষয়ে‍ বিভিন্ন সাহিত্য প্ৰতিযোগিতা আয়োজন কৰাৰ লগতে বক্তৃতাৰ আয়োজন কৰা হয়৷ ছাৰ চৈয়দ আহমদ খানৰ সময়ৰ পৰাই মাউলিদ পৰম্পৰাগত উৎসৱ হিচাপে পালন কৰি অহা হৈছে৷ এই উৎসৱ উপলক্ষ‍ে বিশ্ববিদ্যালয় ভৱন পোহৰেৰে‍ সজাই তোলা হয় আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে বিশেষ উৎসৱৰ আয়োজন কৰে‍। এই বিশেষ উপলক্ষত শোভাযাত্ৰাও কৰা হয়৷&lt;ref&gt;https://amu.ac.in/news/2017/2/02/seerat-committee-amu-concludes-week-long-programme&lt;/ref&gt;

এ এম ইউ তৰানা বা সংগীতটো কবি আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ মাজাজে ৰচনা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=AMU Tarana or Anthem|url=https://www.amu.ac.in/pdf/taranaeng.pdf|website=Aligarh Muslim University|access-date=25 November 2020|archive-date=25 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125003656/https://www.amu.ac.in/pdf/taranaeng.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ই হ'ল ১৯৩৩ চনত মাজাজে ৰচনা কৰা কবিতা &quot;নাৰ্জ-ই-আলিগড়&quot;ৰ সংক্ষিপ্ত ৰূপ৷&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Read full nazm by Asrarul Haq Majaz|url=https://www.rekhta.org/nazms/nazr-e-aligadh-sarshaar-e-nigaah-e-nargis-huun-paa-basta-e-gesu-e-sumbul-huun-asrarul-haq-majaz-nazms|access-date=25 November 2020|website=Rekhta}}&lt;/ref&gt; ১৯৫৫ চনত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ছাত্ৰ খান ইষ্টিয়াক মহম্মদে ৰচনা কৰা গীতটিক বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গীত হিচাপে গ্ৰহণ কৰা হয়। বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰতিটো অনুষ্ঠানৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীতৰ লগতে এই গীতটি‍ বজোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=17 October 2015|first=Eram|last=Agha|title=Majaz's Tarana gets a remix|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/Majazs-Tarana-gets-a-remix/articleshow/49427341.cms|access-date=25 November 2020|website=The Times of India|language=en|archive-date=30 April 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220430012050/https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/Majazs-Tarana-gets-a-remix/articleshow/49427341.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

===ক্লাৱ আৰু ছ’চাইটি===
বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ তত্ত্বাৱধানত ক্ৰীড়া আৰু সাংস্কৃতিক ক্লাৱসমূহে কাম কৰে। বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ বিতৰ্ক ক্লাৱ হৈছে চিডনছ ইউনিয়ন ক্লাৱ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.amusu.in/the-siddons-union-club/|title=The Siddons Union Club|date=20 February 2019|access-date=31 October 2019|archive-date=3 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191003085103/https://www.amusu.in/the-siddons-union-club/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ১৮৮৪ চনত প্ৰতিষ্ঠা হোৱা এই ক্লাৱৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল এম এ অ’ কলেজৰ প্ৰথম অধ্যক্ষ হেনৰী জৰ্জ ইম্পে চিডনছৰ নামেৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/AMU-A-students-union-with-no-party-allegiance/articleshow/44927377.cms|title=AMU: A students' union with no party allegiance |date=24 October 2014|first=Eram |last=Agha |website=The Times of India|language=en|access-date=11 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20160811202442/http://timesofindia.indiatimes.com/city/agra/AMU-A-students-union-with-no-party-allegiance/articleshow/44927377.cms|archive-date=11 August 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইয়াত দালাই লামা, মহাত্মা গান্ধী, আবুল কালাম আজাদ, জৱাহৰ লাল নেহৰুকে ধৰি বিভিন্ন ৰাজনীতিবিদ, লেখক, নোবেল বঁটা বিজয়ী, খেলুৱৈ, সাংবাদিকক আতিথ্য প্ৰদান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.telegraphindia.com/india/hall-of-free-speech-at-centre-of-portrait-row/cid/1344249|title=Hall of free speech at centre of portrait row|website=www.telegraphindia.com|language=en|access-date=25 September 2019|archive-date=25 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190925075253/https://www.telegraphindia.com/india/hall-of-free-speech-at-centre-of-portrait-row/cid/1344249|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ক্ৰীড়া ক্লাৱসমূহৰ ভিতৰত ক্ৰিকেট ক্লাব, আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=je7DBAAAQBAJ|title=A Corner of a Foreign Field: The Indian History of a British Sport|last=Guha|first=Ramachandra|date=2014|publisher=Penguin Books Limited|isbn=9789351186939|language=en|access-date=6 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528205243/https://books.google.com/books?id=je7DBAAAQBAJ|archive-date=28 May 2016|url-status=live|edition=New and Updated}}&lt;/ref&gt; আৰু মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয় ৰাইডিং ক্লাৱ অন্যতম।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/galloping-to-glory/article1491063.ece|title=Galloping to glory|date=26 February 2011|newspaper=The Hindu|language=en-IN|issn=0971-751X|access-date=6 April 2016}}&lt;/ref&gt;

বিশ্ববিদ্যালয়ৰ সাংস্কৃতিক শিক্ষা কেন্দ্ৰত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বিভিন্ন দক্ষতা বিকাশৰ বাবে শিক্ষক আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে যৌথভাৱে পৰিচালনা কৰা ক্লাৱ আছে। এইবোৰৰ ভিতৰত আছে ড্ৰামা ক্লাৱ, লিটাৰেৰী ক্লাৱ, ক্লাৱ ফৰ শ্বৰ্ট ইভিনিং পাঠ্যক্ৰম, ফিল্ম ক্লাৱ, মিউজিক ক্লাৱ আৰু ফাইন আৰ্টছ ক্লাৱ ইত্যাদি।&lt;ref&gt;https://www.amu.ac.in/centres/cultural-education-centre/cultural-clubs&lt;/ref&gt; শ্বেক্সপীয়েৰৰ নাটকৰ অভিনয়কে‍ ধৰি&lt;ref name= &quot;Raleigh&quot;&gt;{{cite news | url=https://www.thehindu.com/features/friday-review/aligarh-and-its-shakespeare-wallahs/article8505088.ece | title=Aligarh and its Shakespeare wallahs | work=The Hindu | date=22 April 2016 | access-date=2 October 2019 | author=Siddiqui, Mohammad Asim | archive-url=https://web.archive.org/web/20160424103813/http://www.thehindu.com/features/friday-review/aligarh-and-its-shakespeare-wallahs/article8505088.ece | archive-date=24 April 2016 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ ৰেলি লিটাৰেৰী ছ'চাইটিয়ে প্ৰতিযোগিতামূলক অনুষ্ঠান, নাটক আৰু পাৰৰ্ফমেন্স আয়োজন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://thetheatretimes.com/contemporary-adaptations-amus-raleigh-literary-societys-waiting-godot-hayadavana/ | title=Political Adaptations: Raleigh Literary Society's &quot;Waiting for Godot&quot; and &quot;Hayadavana&quot; | work=The Theatre Times | date=8 December 2016 | access-date=2 October 2019 | author=Siddiqui, Mohammad Asim | archive-url=https://web.archive.org/web/20190914173404/https://thetheatretimes.com/contemporary-adaptations-amus-raleigh-literary-societys-waiting-godot-hayadavana/ | archive-date=14 September 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://www.aapkatimes.com/raleigh-literary-society-of-amu-organises-a-series-of-competitions/ | title=Raleigh Literary Society of AMU organises a series of competitions | work=Aapka Times | date=25 February 2017 | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20171102014148/http://www.aapkatimes.com/raleigh-literary-society-of-amu-organises-a-series-of-competitions/ | archive-date=2 November 2017 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ১৮৮৫ চনৰ পৰা ১৮৮৭ চনলৈকে মহম্মদান এংলো-অৰিয়েণ্টেল কলেজত ইংৰাজী অধ্যাপক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা শ্বেক্সপীয়েৰৰ সমালোচক ছাৰ ৱালটাৰ ৰেলিৰ নামেৰে এই সমিতিখনৰ নামকৰণ কৰা হৈছে।&lt;ref name= &quot;Raleigh&quot;/&gt;

১৮৯৪ চনত ল ছ’চাইটি অৱ ডিপাৰ্টমেণ্ট অৱ ল’ নামৰ এটি সংগঠন অলাভজনক ছাত্ৰ সংগঠন হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল। ছ’চাইটিয়ে আইনৰ পৰ্যালোচনা প্ৰকাশ কৰাৰ লগতে‍ বাৰ্ষিক উৎসৱৰ পৰা আৰম্ভ কৰি নৱাগত আদৰণি সভা, চূড়ান্ত বৰ্ষৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বিদায়ী সভালৈকে‍ শৈক্ষিক আৰু সামাজিক দুয়োধৰণৰ অনুষ্ঠান আয়োজন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.amu.ac.in/lawsociety.jsp?did=10206&amp;lid=About|title=Aligarh Muslim University &amp;#124;&amp;#124; Law Society|website=www.amu.ac.in|access-date=30 November 2019|archive-date=12 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190412065953/https://www.amu.ac.in/lawsociety.jsp?did=10206&amp;lid=About|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://indiaeducationdiary.in/aligarh-muslim-university-vice-chancellor-releases-law-society-review-and-newsletter/|title=Aligarh Muslim University Vice Chancellor releases Law Society Review and Newsletter|work=India Education Diary Bureau|date=1 November 2019|access-date=30 November 2019|archive-date=24 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210124152424/https://indiaeducationdiary.in/aligarh-muslim-university-vice-chancellor-releases-law-society-review-and-newsletter/|url-status=live|archivedate=24 January 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210124152424/https://indiaeducationdiary.in/aligarh-muslim-university-vice-chancellor-releases-law-society-review-and-newsletter/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
===এ এম ইউ জাৰ্নেল===
[[File:AMU Journal Logo.jpg|thumb|right|এ এম ইউ জাৰ্নেলৰ ল'গ']]
এ এম ইউ জাৰ্নেল হৈছে এক স্বতন্ত্ৰ অধ্যয়নৰত ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ দ্বাৰা পৰিচালিত শৈক্ষিক সম্প্ৰদায় আৰু সংবাদ মাধ্যমৰ সংস্থা,&lt;ref&gt;{{cite news |title=Aligarh Muslim University Student Start Online Portal to Disseminate AMU-Related News |url=https://www.news18.com/news/education-career/aligarh-muslim-university-student-start-online-portal-to-disseminate-amu-related-news-4367276.html |access-date=6 November 2021 |website=[[News18]] |archive-date=1 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211101204728/https://www.news18.com/news/education-career/aligarh-muslim-university-student-start-online-portal-to-disseminate-amu-related-news-4367276.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.amujournal.com/|title=oficial AMU Journal website|website=amujournal.com|access-date=5 September 2020|archive-date=18 August 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200818123308/https://www.amujournal.com/|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ইয়াক ২০১৬ চনত এ এম ইউ ছাত্ৰৰ এটা দলে কেম্পাছৰ বিষয়সমূহ উত্থাপন কৰিবলৈ আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ভিতৰত ঘটা ঘটনাৰ বিষয়ে বাতৰি আৰু তথ্য প্ৰদান কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল যদিও পিছলৈ ই এটা শৈক্ষিক সম্প্ৰদায়ত পৰিণত হয়। ১৭ অক্টোবৰ ২০২১ তাৰিখে এ এম ইউ জাৰ্নেল ৱেবছাইটটো আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ জনসংযোগ বিষয়া, প্ৰক্টৰ আৰু উপ প্ৰক্টৰৰ দ্বাৰা ট্ৰেইনিং এণ্ড প্লেচমেণ্ট অফিচ, এ এম ইউৰ সহযোগত পুনৰ মুকলি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Aligarh Muslim University launches student run AMU journal's website |url=https://news.careers360.com/aligarh-muslim-university-launches-student-run-amu-journal-website |access-date=19 November 2021 |archive-date=4 November 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211104145302/https://news.careers360.com/aligarh-muslim-university-launches-student-run-amu-journal-website |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

আন এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে ছাৰ চৈয়দ আহমেদ খানৰ ২০৬ সংখ্যক জন্ম জয়ন্তীৰ লগত সংগতি ৰাখি ২০২৩ চনৰ ১৭ অক্টোবৰত এ এম ইউ জাৰ্নেল মাহেকীয়া বাতৰি কাকত হিচাপে মুকলি কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=|first=|date=21 October 2023|title=AMU Journal launches 1st student-run Newsletter in collaboration with TPO AMU|language=en-IN|work=ummid.com|url=https://ummid.com/news/2023/october/21-10-2023/amu-journal-launches-1st-student-run-newsletter-in-collaboration-with-tpo-amu.html|access-date=29 October 2023|archive-date=29 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029171730/https://ummid.com/news/2023/october/21-10-2023/amu-journal-launches-1st-student-run-newsletter-in-collaboration-with-tpo-amu.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

===সাংস্কৃতিক উৎসৱ===
প্ৰতি বছৰে বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ বিভিন্ন ক্লাৱসমূহে নিজাকৈ সাংস্কৃতিক উৎসৱৰ আয়োজন কৰে। দুটা উল্লেখযোগ্য উৎসৱ হ’ল ইউনিভাৰ্চিটি ফিল্ম ক্লাৱৰ ফিল্মছাজ আৰু লিটাৰেৰী ক্লাৱৰ এ এম ইউ লিটাৰেৰী ফেষ্টিভেল।

===অল্ড বয়জ এছ'চিয়েচন===
অল্ড বয়জ এছ’চিয়েচন হৈছে বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰৰ নেটৱৰ্ক। ১৮৯৮ চনত স্থাপন কৰা এই এছ'চিয়েচনে এ এম ইউ, এক্ট ১৯২০ৰ অধীনত বিধিগত স্বীকৃতি লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://amuoldboysassociation.com/|title=Official website AMU Old Boys Association {{!}} Alumni aligarh Muslim University|website=amuoldboysassociation.com|access-date=12 February 2020|archive-date=18 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218060132/http://www.amuoldboysassociation.com/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==উল্লেখযোগ্য প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু অধ্যাপক==
তলত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ তালিকা দিয়া হ’ল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Prominent Alumni Aligarh Muslim University |url=https://www.amu.ac.in/pdf/Alumni.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150713225953/http://www.amu.ac.in/pdf/Alumni.pdf |archive-date=13 July 2015 |access-date=14 June 2023 |website=www.amu.ac.in}}&lt;/ref&gt;

* সাহিত্য আৰু চিনেমাৰ ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[হাকিম আহমদ শ্বুজা]], [[সাদাত হাছান মান্তো]], [[খোৱাজা আহমদ আব্বাছ]], [[চৈয়দ মুজতবা আলী]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.beaninspirer.com/syed-mujtaba-ali-pioneer-language-movement/|title=Syed Mujtaba Ali – the Pioneer of the Language Movement &amp;#124; BeAnInspirer|date=13 September 2017|access-date=11 February 2021|archive-date=27 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127170629/https://www.beaninspirer.com/syed-mujtaba-ali-pioneer-language-movement/|url-status=live|archivedate=27 January 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210127170629/https://www.beaninspirer.com/syed-mujtaba-ali-pioneer-language-movement/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url = https://www.thedailystar.net/literature/syed-mujtaba-ali-rebel-5464|title = Syed Mujtaba Ali as a Rebel|date = 7 March 2015|access-date = 11 February 2021|archive-date = 22 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210422133226/https://www.thedailystar.net/literature/syed-mujtaba-ali-rebel-5464|url-status = live}}&lt;/ref&gt; [[অনুভৱ সিনহা]], [[নাছিৰুদ্দিন শ্বাহ]], [[হছৰত মোহানী]], [[আহমেদ আলী (লেখক)|আহমেদ আলী]] আৰু [[ৱাদেহ ৰছিদ হাছানি নাদৱী]]।
* ৰাজনীতিৰ ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[ছাৰ চিকন্দৰ হায়াত খান]] কে বি ই, পঞ্জাৱৰ প্ৰথম মুছলমান প্ৰধানমন্ত্ৰী; [[তুফাইল আহমদ মাংলোৰী|মৌলৱী চৈয়দ তুফাইল আহমদ মাংলোৰী]], ভাৰতীয় স্বাধীনতা কৰ্মী আৰু ইতিহাসবিদ;&lt;ref name=&quot;TMG2013&quot;&gt;{{cite web |title=Syed Tufail Ahmad Manglori |url=https://www.milligazette.com/news/1-community-news/9629-syed-tufail-ahmad-manglori/ |publisher=[[The Milli Gazette]] |access-date=3 November 2020 |language=en |date=26 November 2013 |archive-date=21 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121044049/https://www.milligazette.com/news/1-community-news/9629-syed-tufail-ahmad-manglori/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পাকিস্তানৰ দ্বিতীয় গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আৰু দ্বিতীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী ছাৰ [[খোৱাজা নাজিমুদ্দিন]]; [[আয়ুব খান (জেনেৰেল)|আয়ুব খান]], পাকিস্তানৰ দ্বিতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি; পাকিস্তানৰ প্ৰথম সামৰিক একাউণ্টেণ্ট জেনেৰেল মিয়ান ফাহিম উদ-দিন; [[মালিক গুলাম মহম্মদ]], পাকিস্তানৰ প্ৰথম বিত্তমন্ত্ৰী আৰু পাকিস্তানৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল (১৯৫১–৫৬) তেওঁ মহিন্দ্ৰা আৰু মহম্মদৰ সহস্ৰজন আছিল, যাক এতিয়া মহিন্দ্ৰা এণ্ড মহিন্দ্ৰা বুলি কোৱা হয়, [[লিয়াকত আলী খান]], পাকিস্তানৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী, [[মহম্মদ আমিন দিদি]], [[মালদ্বীপ]]ৰ প্ৰথম সভাপতি; [[এম. এ জি ওচমানী|মহাম্মদ আতাউল গনি ওছমানী]], ১৯৭১ চনৰ সময়ত বাংলাদেশ বাহিনীৰ মুখ্য সেনাধ্যক্ষ [[বাংলাদেশ মুক্তি যুদ্ধ|বাংলাদেশ স্বাধীনতা যুদ্ধ]]; [[মহাম্মদ মনছুৰ আলী]], [[বাংলাদেশ]]ৰ তৃতীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী; [[জাকিৰ হুছেইন (ৰাজনীতিবিদ)|জাকিৰ হুছেইন]], ভাৰতৰ তৃতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি;
* ৰাজনীতিৰ ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[ছাৰ চিকন্দৰ হায়াত খান]] কে বি ই, পঞ্জাৱৰ প্ৰথম মুছলমান প্ৰধানমন্ত্ৰী; [[তুফাইল আহমদ মাংলোৰী|মৌলৱী চৈয়দ তুফাইল আহমদ মাংলোৰী]], ভাৰতীয় স্বাধীনতা কৰ্মী আৰু ইতিহাসবিদ;&lt;ref name=&quot;TMG2013&quot;/&gt; পাকিস্তানৰ দ্বিতীয় গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল আৰু দ্বিতীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী ছাৰ [[খোৱাজা নাজিমুদ্দিন]]; [[আয়ুব খান (জেনেৰেল)|আয়ুব খান]], পাকিস্তানৰ দ্বিতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি; পাকিস্তানৰ প্ৰথম সামৰিক একাউণ্টেণ্ট জেনেৰেল মিয়ান ফাহিম উদ-দিন; [[মালিক গুলাম মহম্মদ]], পাকিস্তানৰ প্ৰথম বিত্তমন্ত্ৰী আৰু পাকিস্তানৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেল (১৯৫১–৫৬) তেওঁ মহিন্দ্ৰা আৰু মহম্মদৰ সহস্ৰজন আছিল, যাক এতিয়া মহিন্দ্ৰা এণ্ড মহিন্দ্ৰা বুলি কোৱা হয়, [[লিয়াকত আলী খান]], পাকিস্তানৰ প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী, [[মহম্মদ আমিন দিদি]], [[মালদ্বীপ]]ৰ প্ৰথম সভাপতি; [[এম. এ জি ওচমানী|মহাম্মদ আতাউল গনি ওছমানী]], ১৯৭১ চনৰ সময়ত বাংলাদেশ বাহিনীৰ মুখ্য সেনাধ্যক্ষ [[বাংলাদেশ মুক্তি যুদ্ধ|বাংলাদেশ স্বাধীনতা যুদ্ধ]]; [[মহাম্মদ মনছুৰ আলী]], [[বাংলাদেশ]]ৰ তৃতীয় প্ৰধানমন্ত্ৰী; [[জাকিৰ হুছেইন (ৰাজনীতিবিদ)|জাকিৰ হুছেইন]], ভাৰতৰ তৃতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি;&lt;ref&gt;{{cite web |title = Encyclopædia Britannica- Biography |url = https://www.britannica.com/biography/Zakir-Husain |website = Encyclopædia Britannica |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151002025213/https://www.britannica.com/biography/Zakir-Husain |archive-date = 2 October 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; [[খান আব্দুল গফুৰ খান]], এজন ভাৰতীয় স্বাধীনতা কৰ্মী; [[মহম্মদ হামিদ আনছাৰী]], ভাৰতৰ দ্বাদশ উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি;&lt;ref&gt;{{cite web |title = Hamid Ansari: From diplomat to Vice-President |url = http://www.firstpost.com/politics/hamid-ansari-from-diplomat-to-vice-president-409707.html |website = Firstpost |date = 8 August 2012 |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20161104155745/http://www.firstpost.com/politics/hamid-ansari-from-diplomat-to-vice-president-409707.html |archive-date = 4 November 2016 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; [[আৰিফ মহম্মদ খান]], কেৰালাৰ ২২ সংখ্যক গৱৰ্ণৰ;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/arif-mohammad-khan-a-good-orator/story-ewIGCiWZmQXb7T76e2D8NP.html|title=Arif Mohammad Khan a good orator|date=3 September 2019|website=Hindustan Times|language=en|access-date=3 September 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190903203220/https://www.hindustantimes.com/india-news/arif-mohammad-khan-a-good-orator/story-ewIGCiWZmQXb7T76e2D8NP.html|archive-date=3 September 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[অনোৱাৰা টাইমুৰ]] ভাৰতৰ [[অসম]] ৰাজ্যৰ প্ৰথম আৰু তথাপিও একমাত্ৰ মহিলা মুখ্যমন্ত্ৰী;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://sevendiary.com/anwara-taimur-lady-cm-assam/|title=Anwara Taimur&amp;nbsp;– The First Lady CM of Assam|website=sevendiary.com|date=21 February 2013|access-date=1 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150713231116/http://sevendiary.com/anwara-taimur-lady-cm-assam/|archive-date=13 July 2015|url-status=live|archivedate=13 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713231116/http://sevendiary.com/anwara-taimur-lady-cm-assam/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; [[শ্বেখ আব্দুল্লাহ]] আৰু [[মুফতি মহম্মদ ছাইদ]], ভাৰতীয় ৰাজ্য [[জম্মু আৰু কাশ্মীৰ (ৰাজ্য)|জম্মু আৰু কাশ্মীৰ]]ৰ ক্ৰমে তৃতীয় আৰু ষষ্ঠ মুখ্যমন্ত্ৰী;&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia | title=Sheikh Muhammad Abdullah | encyclopedia=Britannica | publisher=Britannia | url=https://www.britannica.com/biography/Sheikh-Muhammad-Abdullah | access-date=3 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190331034648/https://www.britannica.com/biography/Sheikh-Muhammad-Abdullah | archive-date=31 March 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news | url=https://www.indiatoday.in/india/story/the-life-and-career-of-mufti-mohammad-sayeed-302599-2016-01-07 | title=The life and career of Mufti Mohammad Sayeed | work=India Today | date=7 January 2016 | access-date=3 October 2019 | location=Jammu | archive-date=3 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191003022817/https://www.indiatoday.in/india/story/the-life-and-career-of-mufti-mohammad-sayeed-302599-2016-01-07 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; আৰু [[দিল্লী]]ৰ ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ চতুৰ্থ মুখ্যমন্ত্ৰী [[চাহিব সিং ভাৰ্মা]], [[শ্ৰীনগৰ]]ৰ সংসদ সদস্য[[আগা চৈয়দ ৰুহুল্লাহ মেহদী]]য়েও আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰিছিল।
* আইনৰ ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে ন্যায়াধীশ [[বহাৰুল ইছলাম]], ন্যায়াধীশ [[ৰাম প্ৰকাশ ছেঠি]], ন্যায়াধীশ [[ছৈয়দ ছাঘিৰ আহমদ]], ন্যায়াধীশ [[চৈয়দ মুৰ্তাজা ফজল আলী]] (ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ সকলো ন্যায়াধীশ), [[ফাৰাহ ওমৰ|হাজী ফাৰাহ ওমৰ]], [[ন. আৰ মাধৱ মেনন]] আৰু [[ফাইজান মুস্তাফা]]।
* বিজ্ঞান ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[চৈয়দ জিয়াউৰ ৰহমান]] আৰু [[বুশ্ৰা আতিক]]।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sameer |date=28 September 2020 |title=AMU alumnus Dr Bushra Ateeq wins India's highest science award |url=https://archive.siasat.com/news/amu-alumnus-dr-bushra-ateeq-wins-indias-highest-science-award-1985178/ |access-date=15 January 2024 |website=The Siasat Daily – Archive |language=en-US |archive-date=15 January 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115123924/https://archive.siasat.com/news/amu-alumnus-dr-bushra-ateeq-wins-indias-highest-science-award-1985178/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
* ক্ৰীড়া ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[ধ্যান চান্দ]], [[লালা অমৰনাথ]] আৰু [[জফৰ ইকবাল (ফিল্ড হকী)|জাফৰ ইকবাল]] &lt;ref&gt;{{cite web |title = Some hearts still beat for hockey here |url = http://indiatoday.intoday.in/story/some-hearts-still-beat-for-hockey-here/1/136704.html |website = India Today |date = 30 April 2011 |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151002114830/http://indiatoday.intoday.in/story/some-hearts-still-beat-for-hockey-here/1/136704.html |archive-date = 2 October 2015 |url-status = live }}&lt;/ref&gt; আৰু ইৰাণৰ ফুটবলাৰ [[মজিদ বিষকাৰ]] আৰু [[জমশ্বিদ নাছিৰী]]।&lt;ref&gt;{{cite web|first=Somnath|last=Sengupta|date=9 November 2018|url=http://www.goaldentimes.org/majid-bishkar-and-jamshid-nassiri/|title=Majid Bishkar And Jamshid Nassiri : Indian Football's Iconic Iranian Duo|work=Goalden Times|accessdate=26 June 2021|archive-date=14 December 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201214204839/https://www.goaldentimes.org/majid-bishkar-and-jamshid-nassiri/|archivedate=14 December 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201214204839/https://www.goaldentimes.org/majid-bishkar-and-jamshid-nassiri/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
* ব্যৱসায় আৰু উদ্যোগীকৰণৰ ক্ষেত্ৰৰ প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত আছে [[ফ্ৰেংক এফ ইছলাম]]।
* অন্যান্য উল্লেখযোগ্য প্ৰাক্তন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ ভিতৰত ভাৰতীয় ইতিহাসবিদ [[মহম্মদ হাবিব]],&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.amu.ac.in/amuhalls.jsp?did=10081 | title=Mohammad Habib Hall | publisher=Aligarh Muslim University | access-date=2 October 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190411205252/https://www.amu.ac.in/amuhalls.jsp?did=10081 | archive-date=11 April 2019 | url-status=live }}&lt;/ref&gt; ফৰাচী গণিতজ্ঞ [[আন্দ্ৰে ৱেইল]],&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.math.sunysb.edu/~aknapp/BorelOnWeil.pdf|title=Borel, Armand|access-date=1 October 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20131005022714/http://www.math.sunysb.edu/~aknapp/BorelOnWeil.pdf|archive-date=5 October 2013|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title = Mufti Mohammad Sayeed – A suave politician|url = http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/mufti-mohammad-sayeed-a-suave-politician/|website = The Indian Express|date = 7 January 2016|access-date = 7 January 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160109232503/http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/mufti-mohammad-sayeed-a-suave-politician/|archive-date = 9 January 2016|url-status = live}}&lt;/ref&gt; আৰু [[মালিক গুলাম মহম্মদ]], [[মহিন্দ্ৰা আৰু মহিন্দ্ৰা]]ৰ সহ-প্ৰতিষ্ঠাপক।
* [[ইয়াচিন মাজহাৰ ছিদ্দিকী]] - ইছলামিক অধ্যয়ন প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰিচালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা মুছলমান পণ্ডিত আৰু ইতিহাসবিদ৷
* [[বিজান আব্দোলকাৰীমি]] - ইৰাণী দাৰ্শনিক৷
* [[নাছিম উজ জাফৰ বাকিৰি]] - চিকিৎসা বিজ্ঞানী, কবি৷
* [[টিকা লাল তাপলু]] - উকীল৷
* [[হাজী মহম্মদ দনেশ]] (১৯০০ – ২৮ জুন ১৯৮৬) - বাংলাদেশী ৰাজনীতিবিদ আৰু কমিউনিষ্ট কৰ্মী, [[তেভাগা আন্দোলন]]ৰ নেতা।
* [[কাফিল আহমদ কাছমি]] - আৰবী বিভাগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ আৰু কলা অনুষদৰ প্ৰাক্তন ডীন, এ এম ইউ৷&lt;ref name=&quot;Amīn&quot;&gt;{{cite web|last=Mayurbhanji|first=Muhammad Rūhul Amīn|title=Prof. Maulana Sayed Kafeel Ahmed Qasmi: Biographical Sketch|url=https://qindeelonline.com/sayyad-kafeel-ahmad-qasmi/|website=qindeelonline.com|publisher=Qandeel Online|date=16 September 2023|access-date=6 October 2023|language=ur|archive-date=24 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230924171623/https://qindeelonline.com/sayyad-kafeel-ahmad-qasmi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==জনপ্ৰিয় সংস্কৃতিত==
* ১৯৬৩ চনত নিৰ্মিত আৰু [[এইচ. এছ ৰাৱাইল]] পৰিচালিত ''[[মেৰ মেহবুব]]'' ৰাজেন্দ্ৰ কুমাৰ, সাধনা, আৰু অশোক কুমাৰ অভিনীত ছবিখনৰ শ্বুটিং আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কেম্পাছত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Siddiqui |first1=Mohammad Asim |title='Aligarh' goes beyond Aligarh |url=https://www.thehindu.com/features/friday-review/aligarh-goes-beyond-aligarh/article8309888.ece |access-date=22 May 2020 |work=The Hindu |date=3 March 2016 |language=en-IN |archive-date=26 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226141621/https://www.thehindu.com/features/friday-review/aligarh-goes-beyond-aligarh/article8309888.ece |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
* ১৯৬৬ চনৰ ''[[নঈ উমৰ কি নঈ ফছাল]]'' ছবিখনৰ চিত্ৰগ্ৰহণ আলিগড় মুছলিম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ কেম্পাছত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Tigmanshu-Dhulia-to-shoot-at-Aligarh-Muslim-University/articleshow/32078314.cms |title = Tigmanshu Dhulia to shoot at Aligarh Muslim University? |publisher = Timesofindia.indiatimes.com |date = 15 March 2014 |access-date = 1 October 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160204203433/http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/Tigmanshu-Dhulia-to-shoot-at-Aligarh-Muslim-University/articleshow/32078314.cms |archive-date = 4 February 2016 |url-status = live }}&lt;/ref&gt;
* ২০১৫ চনৰ ''[[Aligarh (film)|আলিগড়]]'' ছবিখনত বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ সমকামী অধ্যাপক [[ৰামচন্দ্ৰ ছিৰাছ]]-এ সন্মুখীন হোৱা সংগ্ৰামৰ চিত্ৰণ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hindustantimes.com/movie-reviews/aligarh-review-a-subtle-strong-film-on-human-rights-and-democracy/story-onV213G1c1Iky2Y8xVeG9J.html|title=Aligarh review: Manoj Bajpayee touches your heart, changes perceptions|newspaper=Hindustan Times|date=25 February 2016|access-date=26 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160324153127/http://www.hindustantimes.com/movie-reviews/aligarh-review-a-subtle-strong-film-on-human-rights-and-democracy/story-onV213G1c1Iky2Y8xVeG9J.html|archive-date=24 March 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>8bls0i56nc46ek663t0tgzk2idtns0p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰৱৰ্তী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>110918</id>
    <revision>
      <id>517420</id>
      <parentid>462656</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সাহিত্যিক]]; +[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবঙ্গৰ ব্যক্তি]]; +[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517420</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8401" sha1="ddx53b4qztwly4yvpum4yn59p5gc0h1" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰৱৰ্তী
| image = Nirendranath Chakraborty in 2014.jpeg
| native_name = 
| birth_date = {{Birth date|1924|10|19|df=yes}}
| birth_place = [[Faridpur, Bangladesh|ফৰিদপুৰ]], [[বেঙ্গল প্ৰেছিডেন্সী]], [[বৃটিছ ভাৰত]] (বৰ্তমান বাংলাদেশত)
| death_date = {{Death date and age|2018|12|25|1924|10|19|df=yes}}
| death_place = [[কলকাতা, পশ্চিমবঙ্গ]], ভাৰত
| occupation = সাহিত্যিক, কবি, লেখক
| awards = [[সাহিত্য অকাডেমী বঁটা]](১৯৭৪), [[বঙ্গ বিভূষণ]] (২০১৭)
}}
'''নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰৱৰ্তী''' ({{lang-en|Nirendranath Chakravarty}}; ১৯ অক্টোবৰ ১৯২৪ - ২৫ ডিচেম্বৰ ২০১৮) হ'ল এজন সমসাময়িক ভাৰতীয় [[বংগ|বাঙালী]] [[কবি]], [[অনুবাদ|অনুবাদক]] আৰু ঔপন্যাসিক।&lt;ref name=&quot;Bose&quot;&gt;{{Cite book|last=Bose|first1=Amalendu|title=Contemporary Bengali Literature|url=https://books.google.com/books?id=vlsch77pobsC&amp;pg=PA12|access-date=22 August 2010|publisher=Academic Publishers|page=12}}&lt;/ref&gt; তেওঁ [[কলিকতা|কলকাতা]] বাংগুৰ এভিনিউত বাস কৰিছিল। তেওঁ হাৰ্গেৰ দ্য এডভেঞ্চাৰ্ছ অৱ টিনটিন বাংলা ভাষাত অনুবাদ কৰিছিল। 

== জীৱনী ==
[[চিত্ৰ:Pranab_Mukherjee_with_noted_Bengali_poet_Shri_Nirendranath_Chakraborty_after_presenting_him_Sunil_Gangopadhyay_Memorial_Award_2012,_at_a_function,_organized_by_‘The_Bengal’.jpg|thumb|নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰৱৰ্তীয়ে সুনীল গংগোপাধ্যায় স্মাৰক বঁটা লাভ কৰিছে (কলকাতা, ২০১৪) ]]
১৯২৪ চনত অবিভক্ত বংগৰ ফৰিদপুৰ জিলাত তেওঁৰ জন্ম। কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰাৰ পিছত তেওঁ দৈনিক &quot;ৰায়াহ&quot;ত সাংবাদিকতাৰ জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল। ১৯৭৪ চনত উলঙ্গ ৰাজা (দ্য নেকেড কিং) কবিতাৰ কিতাপখনৰ বাবে তেওঁ [[সাহিত্য অকাডেমি বঁটা|সাহিত্য একাডেমী বঁটা]] লাভ কৰিছিল। ২০০৭ চনত [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়]] তেওঁক সন্মানীয় ডক্টৰ অৱ লিটাৰে‍চাৰ ডিগ্ৰী প্ৰদান কৰে। চক্ৰৱৰ্তীয়ে সাহিত্য অনুবাদৰ বাবে ফ্ৰান্স আৰু ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ ভাৰত মহোৎসৱত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/culture/every-generation-owes-their-love-quotes-to-these-7-legendary-bengali-poets_1971077.html|title=Every generation owes their love quotes to these 7 legendary Bengali poets|work=zeenews.india.com|accessdate=7 February 2018}}&lt;/ref&gt; চক্ৰৱৰ্তীয়ে ভাদুডি় মশাইৰ কেইখনমান চোৰাংচোৱা উপন্যাসো লিখিছিল আৰু ১৯৯০ চনত লীজৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় কবি সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XSirCAAAQBAJ&amp;pg=PT57|title=QuijjhoTika: A Quiz Book|last=Prabirendra Chattopadhyay|publisher=Sristisukh Prokashan LLP|isbn=978-1-63415-360-7|page=57|access-date=7 February 2018}}&lt;/ref&gt; তেওঁ পশ্চিমবঙ্গ বাংলা একাডেমী সভাপতি আছিল। 

== উল্লেখযোগ্য কামসমূহ ==

=== কবিতা সংকলন ===
তেওঁৰ কিছু গুৰুত্বপূৰ্ণ কবিতাৰ সংকলন হ'লঃ

* নীল নিৰ্জন, ১৯৫৪
* অন্ধকাৰ বাৰাণ্ডা, ১৯৬১
* প্ৰথম নায়ক, ১৯৬১
* নিৰক্ত কৰবী, ১৯৬৫
* কবিতাৰ বদল কবিতা, ১৯৭৬
* সময় বড় কম, ১৯৮৪
* যাবতীয় ভালবাস‍ি ১৯৮৭
* ঘুমিয়ে পৰাৰ আগে‍
* ঘুমিয়ে পৰাৰ যুগ, ১৯৮৭
* চল্লিশেৰ দিনগুলো, ১৯৯৪
* শ্ব 'টিয়ো সে‍লুকাস, ১৯৯৫
* অন্য গোপাল, ১৯৯৯
* ভালোবাসা মন্দবাসা, ২০০৩
* শ্ৰেষ্ঠ কবিতা
* কবিতা সমগ্ৰ ১ 
* কবিতা সমগ্ৰ ২

=== কিশোৰ সাহিত্য ===

* সাদা বাঘ
* বিবিৰ চড়া
* বাৰো মাসেৰ চড়া
* পিত্ৰী পুৰুষ
* অমলকান্তি‍ (বাজে কবিতা)

=== তেওঁৰ কিছু জনপ্ৰিয় কবিতা হ'ল - ===

* অমলকান্তি ৰোদ্দুৰ হতে চেয়েছিল 
* কলকাতাৰ যীশু, ১৯৬৯
* উলঙ্গ ৰাজা, ১৯৭১
* পাহাড়ি বিছে

=== তেওঁৰ জনপ্ৰিয় অনুবাদ - ===
তেওঁ হাৰ্গেৰ দ্য এডভেঞ্চাৰ্ছ অৱ টিনটিন বাংলা ভাষালৈ‍ অনুবাদ কৰিছিল। 

== মৃত্যু ==
চক্ৰৱৰ্তী হৃদৰোগত আক্ৰান্ত হৈ ২০১৮ চনৰ ২৫ ডিচেম্বৰত ১২:২৫ বজাত মৃত্যু হয়। মৃত্যুৰ সময়ত তেওঁৰ বয়স হৈছিল ৯৪ বছৰ। মৃত্যুৰ কেইমাহমান পূৰ্বৰে‍ পৰাই তেওঁ শ্বাস-প্ৰশ্বাসত সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/bengali/entertainment/poet-nirendranath-chakravarty-is-no-more_238115.html|title=প্ৰয়াত কবি নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰবৰ্তী|date=25 December 2018|work=[[Zee 24 Ghanta]]|language=bn|accessdate=25 December 2018}}&lt;/ref&gt;

== বঁটা ==

* উলঙ্গ ৰাজাৰ বাবে ১৯৭৪ চনত [[সাহিত্য অকাডেমি বঁটা|সাহিত্য অকাডেমী বঁটা]]। 
* ১৯৭৪ চনত উলঙ্গ ৰাজাৰ বাবে আনন্দ পুৰস্কাৰ। 
* ১৯৮৯ চনত ব্ৰাছেলছ সাহিত্য বৃত্তি লাভ। 
* ২০০৭ চনত [[কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়|কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ে]] তেওঁক সন্মানীয় ডক্টৰ অৱ লিটাৰে‍চাৰ ডিগ্ৰী প্ৰদান কৰে। 

== তথ্যসূত্ৰ ==
{{Reflist}}

{{SahityaAkademiFellowship}}
{{authority control}}

{{DEFAULTSORT:নীৰেন্দ্ৰনাথ চক্ৰৱৰ্তী}}
[[শ্ৰেণী:বঙালী ভাষাৰ সাহিত্য অকাডেমি বঁটা বিজয়ী]]
[[শ্ৰেণী:বঙালী কবি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় সাহিত্যিক]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবঙ্গৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>ddx53b4qztwly4yvpum4yn59p5gc0h1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আইটন ভাষা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111173</id>
    <revision>
      <id>517311</id>
      <parentid>464532</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:37:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517311</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5996" sha1="chuoguyo31509ajq7q549yln449zu0d" xml:space="preserve">'''টাই-আইটন ভাষা''' ({{lang-aio|(တႝ)ဢႝတွꩫ်}}) অসমৰ ধনশিৰি উপত্যকা আৰু ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ দক্ষিণ পাৰত কোৱা এটা টাই ভাষা ৷ বৰ্তমান ইয়াক ভাবুকিৰ সন্মুখীন হোৱা ভাষা হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে, বিশ্বজুৰি ২০০০ তকৈও কম লোকে এই ভাষা কয়। ইয়াৰ আন নামসমূহৰ হৈছে আইটনিয়া আৰু চ্যাম দুৱানিয়া৷
&lt;ref&gt;{{cite web|title=Did you know Tai Aiton is threatened?|website=Endangered Languages|url=https://endangeredlanguages.com/lang/1426|access-date=January 16, 2025}}&lt;/ref&gt;

==শ্ৰেণীবিভাজন==
আইটন ভাষা টাই ভাষা পৰিয়ালৰ দক্ষিণ-পশ্চিম শাখাৰ এটা অংশ। ইয়াৰ সৈতে ছান ভাষাৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে, আৰু কেতিয়াবা ইয়াক ছান উপভাষা বুলিও গণ্য কৰা হয় । অসমত এই শাখাৰ আন তিনিটা সক্ৰিয়ভাষা খামটি , ফাকে , আৰু খাময়াং আছে ৷
==ইতিহাস==
অসমৰ টাই ভাষাসমূহৰ ব্যাকৰণগত, লিপি, শব্দভাণ্ডাৰৰ বহুখিনি সাদৃশ্য আছে।&lt;ref&gt;Diller, A. (1992). Tai languages in Assam: daughters or ghosts? In C.J. Compton and J.F. Hartmann (Ed.), Papers on Tai languages, Linguistics, and Literatures, 5-43. Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University.&lt;/ref&gt; ভাষাসমূহৰ মাজত আটাইতকৈ বিশিষ্ট পাৰ্থক্য হ'ল ইয়াৰ সুৰ ব্যৱস্থা।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Morey|first=Stephen|title=Tonal change in the Tai languages of Northeast India|website=NTU Singapore|date=2005|issn=0731-3500|url=https://dr.ntu.edu.sg/handle/10356/177963|access-date=January 16, 2025|archivedate=January 24, 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250124020114/https://dr.ntu.edu.sg/handle/10356/177963|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

আইটন জনগোষ্ঠীৰ মৌখিক আৰু লিখিত তথ্য অনুসৰি তেওঁলোকৰ উৎপত্তি চীন সীমান্তৰ ওচৰৰ মান ৰাজ্য খাও-খাও মাও-লুং নামৰ ঠাইৰ পৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;Burgohain, Joya. &quot;The Aitons: Some aspects of their life and culture.&quot; (2013).&lt;/ref&gt; সাধাৰণতে বিশ্বাস কৰা হয় যে তেওঁলোকে প্ৰায় দুই-তিনিশ বছৰ আগতে ভাৰতলৈ অত্যাচাৰৰ পৰা আশ্ৰয় বিচাৰি আহিছিল।&lt;ref&gt;Burgohain, Joya. &quot;The Aitons: Some aspects of their life and culture.&quot; (2013).&lt;/ref&gt; অসমত বহু দিন থাকিলেও পুৰণি প্ৰজন্মৰ বহু সদস্যই ৰাজ্যখনৰ চৰকাৰী ভাষা অসমীয়া ভাষাত সাৱলীল নহয়।&lt;ref&gt;Morey, S. (2008). North East Indian Linguistics. New Delhi: Cambridge University Press India.&lt;/ref&gt;

==লিপি==
টাই আইটনৰ নিজা লিপি আছে যাক 'লিক-টাই' বুলি কোৱা হয়, যিটো তেওঁলোকে খামতি আৰু টাই ফাকে সৈতে মিলে ৷&lt;ref&gt;Diller, Anthony (1992). &quot;Tai languages in Assam: Daughters or Ghosts&quot;: 16&lt;/ref&gt; ই ম্যানমাৰৰ উত্তৰ ছান লিপিৰ সৈতে নিবিড়ভাৱে মিল খায়।&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Inglis|first=Douglas|title=(2017) Myanmar-based Khamti Shan Orthography|journal=Journal of the Southeast Asian Linguistics Society|date=January 1, 2017|url=https://www.academia.edu/34791306|access-date=January 16, 2025|page=}}&lt;/ref&gt;
===ব্যঞ্জনবৰ্ণ===
*က - ka - k - [k]
*ၵ - kha - kh - [kʰ]
*င - nga - ng - [ŋ]
*ꩡ - ca - c - [t͡ʃ]
*ꩬ - sa - s - [s]
*ၺ - nya - ny - [ɲ]&lt;ref&gt;{{cite web|title=|url=http://www.unicode.org/notes/tn11/UTN11_4.pdf|access-date=January 16, 2025}}&lt;/ref&gt;
*တ - ta - t - [t]
*ထ - tha - th - [tʰ]
*ꩫ - na - n - [n]
*ပ - pa - p - [p]
*ၸ - pha/fa - ph/f - [pʰ/ɸ]
*မ - ma - m - [m]
*ယ - ya/ja - y/j - [j/ɟ]
*ျ - in medial form
*ꩺ - ra - r - [r]
*ြ - in medial form
*လ - la - l - [l]
*ဝ - wa - w - [w]
*ꩭ - ha - h - [h]
*ဢ - a - a - [ʔ]
*ဒ - da - d - [d]
*ဗ - ba/wa - b/w - [b/w]

===স্বৰবৰ্ণ===
*ႜ - a - [a]
*ႃ - aa - [aː]
*ိ - i - [i]
*ီ - ī - [iː]
*ု - u - [u]
*ူ - ū - [uː]
*ေ - e/ae - [eː/ɛ]
*ႝ - ai - [ai]
*ေႃ - o/aw - [oː/ɔː]
*ံ - ṁ - [ŋ̊]
*ိ်ုွ - ue - [ɯ]
*်ၞ - aeu - [ɛu]
*်ွ - aau - [aːu]
*ွဝ် - au - [au]
*ွ - aw - [ɒ]
*ွႝ - oi - [oi]
*ွံ - om - [ɔm]
*ိ်ွ - iu - [ɛu/iu]
*ုံ - um - [um]
*်ံ - em - [em]
*် - চূড়ান্ত ব্যঞ্জনবৰ্ণ, নিস্তব্ধ স্বৰবৰ্ণ&lt;ref&gt;{{cite web|title=Aiton language, alphabet and pronunciation|website=Omniglot|url=https://www.omniglot.com/writing/aiton.htm|access-date=January 16, 2025}}&lt;/ref&gt;

===অন্যান্য চিহ্ন===
*꩷ - বিস্ময়সূচক চিহ্ন
*꩸ - ১
*꩹ - ২

==তথ্যসূত্ৰ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:দক্ষিণ-পশ্চিম টাই ভাষা]]</text>
      <sha1>chuoguyo31509ajq7q549yln449zu0d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অমিতা আগৰৱাল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111882</id>
    <revision>
      <id>517259</id>
      <parentid>484970</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:58:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517259</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15693" sha1="4f53c3ey7m27zzwhgyv68qjeo682nih" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
| name              = অমিতা আগৰৱাল
| image             = 
| alt               = 
| caption           = 
| birth_date        = {{birth year and age|1960}}
| birth_place       = ভাৰত
| death_date        = 
| death_place       =
| spouse            = ৰাকেশ আগৰৱাল 
| fields            = {{ublist | [[ক্লিনিকেল ইমিউন’লজী]] | [[বাতবিজ্ঞান]] }}
| workplaces        = সঞ্জয় গান্ধী স্নাতকোত্তৰ চিকিৎসা বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠান
| alma_mater        =  এইমচ, নতুনদিল্লী, সঞ্জয় গান্ধী স্নাতকোত্তৰ চিকিৎসা বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠান, ৰয়েল মেলবৰ্ণ হাস্পতাল, ইউনিভাৰ্চিটি অৱ ওকলাহোমা স্বাস্থ্য বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ
| doctoral_advisor  = 
| doctoral_students = 
| known_for         = অটোইম্যুন, বাতজনিত ৰোগৰ ওপৰত অধ্যয়ন।
| awards            = {{ublist| 2001&amp;nbsp;[[Indian Council of Medical Research|ICMR]] Dr. Kamala Menon Award | 2004&amp;nbsp;[[National Bioscience Award for Career Development|N-BIOS Prize]] }}
}}

'''অমিতা আগৰৱাল''' ({{lang-en|Amita Aggarwal, জন্ম ১৯৬০}}) এগৰাকী ভাৰতীয় ক্লিনিকেল ইমিউন’লজিষ্ট, বাত বিশেষজ্ঞ আৰু লক্ষ্ণৌৰ সঞ্জয় গান্ধী স্নাতকোত্তৰ চিকিৎসা বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠানৰ ক্লিনিকেল ইমিউন’লজী আৰু বাতবিজ্ঞান বিভাগৰ অধ্যাপক আৰু মুৰব্বী। অটোইম্যুন বাত ৰোগৰ অধ্যয়নৰ বাবে পৰিচিত আগৰৱাল ভাৰতীয় চিকিৎসা গৱেষণা পৰিষদৰ শকুন্তলা আমিৰ চান্দ বঁটা লাভ কৰা আৰু ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান একাডেমী, ৰাষ্ট্ৰীয় চিকিৎসা বিজ্ঞান একাডেমী আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় চিকিৎসা একাডেমীৰ নিৰ্বাচিত ফেলো বিজ্ঞানী। ভাৰত চৰকাৰৰ জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগে ২০০৪ চনত জৈৱ বিজ্ঞানলৈ আগবঢ়োৱা অৱদানৰ বাবে ভাৰতীয় বিজ্ঞানৰ অন্যতম উচ্চতম বঁটা কেৰিয়াৰ ডেভেলপমেণ্টৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় জৈৱ বিজ্ঞান বঁটা প্ৰদান কৰে।
==জীৱনী==
[[File:AIIMS central lawn.jpg|thumb|235px| এ আই আই এমচ, দিল্লী]]
১৯৬০ চনত জন্মগ্ৰহণ কৰা অমিতা আগৰৱালাই&lt;ref name=&quot;NASI fellows&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.nasi.org.in/fellows.asp?RsFilter=A |title=NASI fellows |date=2017-11-12 |publisher=National Academy of Sciences, India |access-date=2017-11-12 |archive-date=26 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130726040729/http://www.nasi.org.in/fellows.asp?RsFilter=A |url-status=dead |archivedate=2013-07-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130726040729/http://www.nasi.org.in/fellows.asp?RsFilter=A |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; দিল্লীৰ অল ইণ্ডিয়া ইনষ্টিটিউট অৱ মেডিকেল ছায়েন্সৰ পৰা চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ এম বি বি এছ ডিগ্ৰীৰ লগতে স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী (আভ্যন্তৰীণ চিকিৎসা বিজ্ঞানত এম ডি) লাভ কৰে আৰু ইয়াৰ পিছত সঞ্জয় গান্ধী স্নাতকোত্তৰ চিকিৎসা বিজ্ঞান প্ৰতিষ্ঠান (এছজিপিজিআই)ৰ পৰা  ক্লিনিকেল ইমিউন’লজীত ডি এম ডিগ্ৰী লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;Current faculty&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.sgpgi.ac.in/faculty.html |title=Current faculty |date=2017-12-16 |website=Sanjay Gandhi Postgraduate Institute of Medical Sciences |access-date=2017-12-16 |archivedate=2017-03-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170304233640/http://www.sgpgi.ac.in/faculty.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৯৬ চনত এছজিপিজিআইত অধ্যাপকৰ সদস্য হিচাপে তেওঁৰ কৰ্মজীৱন আৰম্ভ হয় আৰু তেওঁ ক্লিনিকেল ইমিউন'লজী আৰু বাতবিজ্ঞান বিভাগৰ অধ্যাপিকা আৰু মুৰব্বীৰ পদত অধিষ্ঠিত।&lt;ref name=&quot;New Department for Rheumatology and Clinical Immunology Inaugurate&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.amrita.edu/news/new-department-rheumatology-and-clinical-immunology-inaugurated |title=New Department for Rheumatology and Clinical Immunology Inaugurate |date=2017-12-16 |website=www.amrita.edu |language=en |access-date=2017-12-16}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ মাজতে ১৯৯৫ চনত ৰয়েল মেলবৰ্ণ হাস্পতালত এপ্লাৰ ফেল’শ্বিপত আৰু ইউনিভাৰ্চিটি অৱ ওকলাহোমা হেল্থ ছায়েন্স চেণ্টাৰত জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগৰ পৰা গৱেষণামূলক সহযোগিতাত বাত বিজ্ঞানৰ উন্নত প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ আমেৰিকাৰ আটলাণ্টাৰ চেণ্টাৰ ফৰ ডিজিজ কণ্ট্ৰল এণ্ড প্ৰিভেনচনত প্ৰশিক্ষণ লৈছে।&lt;ref name=&quot;Current faculty&quot; /&gt;

অটোইমিউন বাতজনিত ৰোগ, বিশেষকৈ জুভেনাইল ইডিয়পেথিক আৰ্থাইটিছ (JIA)ৰ ৰোগৰ ক্ষেত্ৰত কৰা গৱেষণাৰ বাবে আগৰৱাল পৰিচিত। তেওঁ বৰ্ণনা কৰে যে, ভাৰতীয় ৰোগীৰ জিআইএৰ ফেন’টাইপ আন ঠাইৰ তুলনাত পৃথক আৰু এন্থেচাইটিছ সম্পৰ্কীয় বাতবিষ (ইআৰএ) আটাইতকৈ বেছি। ই আৰ এৰ ৰোগজন্ম বুজিবলৈ তেওঁৰ যথেষ্ট অৰিহণা আছে, যেনে মেক্ৰ’ফেজ আৰু টি কোষ, বিভিন্ন চাইট’কাইন আৰু আন্ত্ৰিক মাইক্ৰ’বায়’মৰ ভূমিকা। জিআইএৰ উপৰিও তেওঁ চিষ্টেমিক লুপাছ এৰিথেমেটাছাছ (এছএলই) ৰোগীৰ নেফ্ৰাইটিছৰ ক্ষেত্ৰত বীজগত অৱদান আগবঢ়াইছে। বৰ্তমান তেওঁ সমগ্ৰ ভাৰততে এছ এল ইৰ বৈচিত্ৰ্য বুজিবলৈ এছ এল ইৰ ওপৰত বহু প্ৰতিষ্ঠানিক নেটৱৰ্ক প্ৰকল্পৰ সমন্বয় সাধন কৰি আছে।

বৰ্তমান সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষতে বিয়পি পৰা প্ৰায় ১০০ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক প্ৰশিক্ষণ দি বাত বিজ্ঞানৰ জনশক্তি বিকাশত অসীম অৰিহণা যোগাইছে। ভাৰতীয় চিকিৎসকসকলক অটোইম্যুন ৰোগৰ লেবৰেটৰী ডায়েগনষ্টিকছৰ প্ৰশিক্ষণৰ বাবে অটোএণ্টিব’ডিৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰীয় কৰ্মশালা অনুষ্ঠিত কৰি আহিছে। তেওঁ ফাউণ্ডেশ্যন ফৰ প্ৰাইমেৰী ইমিউন'ডেফিচিয়েন্সি ডিজিজ (FPID)ৰ আঞ্চলিক নিদান কেন্দ্ৰৰ মুৰব্বী,&lt;ref name=&quot;FPID Centers in India&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.fpid.org/node/112 |title=FPID Centers in India |date=2017-12-16 |website=www.fpid.org |language=en |access-date=2017-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171216201237/http://www.fpid.org/node/112 |archive-date=16 December 2017 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; যিটো প্ৰাথমিক ইমিউন'ডেফিচিয়েন্সি (PID)ৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ স্থাপিত আন্তৰ্জাতিক সংস্থা।&lt;ref name=&quot;WELCOME to FPID.ORG&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.fpid.org/welcome |title=WELCOME to FPID.ORG |date=2017-12-16 |website=www.fpid.org |language=en |access-date=2017-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171216201255/http://www.fpid.org/welcome |archive-date=16 December 2017 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;ভাৰতৰ পিআইডি সুবিধাসমূহৰ বাবে তেওঁ অন্যতম সম্পদ ব্যক্তি।&lt;ref name=&quot;PID Facilities in India&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.ispid.org.in/downloads/SGPGIMS,%20Lukhnow.pdf |title=PID Facilities in India |date=2017-12-16 |website=SGPGI |access-date=2017-12-16}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ভাৰতীয় বাতবিষ সংস্থাৰ সভানেত্ৰী পদত অধিষ্ঠিত হৈ আহিছে।&lt;ref name=&quot;IRA Executive Committee&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.indianrheumatology.org/iraexicutive.php |title=IRA Executive Committee |date=2017-12-16 |website=www.indianrheumatology.org |access-date=2017-12-16 }}{{Dead link|date=February 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; শিশু বাতবিজ্ঞান আন্তৰ্জাতিক পৰীক্ষা সংস্থাৰ ভাৰতৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় সমন্বয়কও আছিল।
==বঁটা-সন্মান==
অটো-ইমিউন বাত ৰোগৰ অধ্যয়নৰ বাবে ১৯৯৮ চনত ভাৰতীয় চিকিৎসা গৱেষণা পৰিষদৰ ''শকুন্তলা আমিৰ চান্দ বঁটা'' লাভ কৰে আৰু ২০০১ চনত আইচিএমআৰে তেওঁক পুনৰ ''ডাঃ কমলা মেনন বঁটা''ৰে সন্মানিত কৰে।&lt;ref name=&quot;ICMR Kshanika Oration Award&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.icmr.nic.in/award/award2005.pdf#page=9 |title=ICMR Kshanika Oration Award |date=2017-12-16 |website=Indian Council of Medical Research |access-date=2017-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180107062831/http://www.icmr.nic.in/award/award2005.pdf#page=9 |archive-date=7 January 2018 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ভাৰত চৰকাৰৰ জৈৱ প্ৰযুক্তি বিভাগে তেওঁক ২০০৪ চনত ভাৰতীয় বিজ্ঞানৰ অন্যতম সৰ্বোচ্চ বঁটা কেৰিয়াৰ বিকাশৰ বাবে ''ৰাষ্ট্ৰীয় জৈৱ বিজ্ঞান বঁটা'' প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;Awardees of National Bioscience Awards for Career Development&quot;&gt;{{Cite web |url=http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf |title=Awardees of National Bioscience Awards for Career Development |date=2016 |publisher=Department of Biotechnology |access-date=2017-11-20 |archive-date=4 March 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180304191331/http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf |url-status=dead |archivedate=2018-03-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180304191331/http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁ আগবঢ়োৱা বঁটা বক্তৃতাসমূহৰ ভিতৰত আছে ইণ্ডিয়ান এছ'চিয়েচন অৱ ৰিউমেট'লজিৰ জাইডাছ অ'ৰেচন (২০০২), এছ'চিয়েচন অৱ ফিজিচিয়ানছ অৱ ইণ্ডিয়াৰ ডাঃ ক'এলহো মেম'ৰিয়েল লেকচাৰ (২০০৫) আৰু আইচিএমআৰৰ ক্ষানিকা অ'ৰেচন (২০০৫)।&lt;ref name=&quot;Kshanika Oration award&quot;&gt;{{Cite web |url=http://14.139.245.149:8080/jspui/bitstream/1/9929/1/25%20Aniversary%20SGPGI%20souvenir.pdf |title=Kshanika Oration award |date=2017-12-16 |website=SGPGI |access-date=2017-12-16 |archivedate=2017-12-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171216201210/http://14.139.245.149:8080/jspui/bitstream/1/9929/1/25%20Aniversary%20SGPGI%20souvenir.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Awards 2005&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.icmr.nic.in/award/awards05.htm |title=Awards 2005 |date=2005 |website=www.icmr.nic.in |access-date=2017-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180101213716/http://www.icmr.nic.in/award/awards05.htm |archive-date=1 January 2018 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিজ্ঞান একাডেমীয়ে ২০১৩ চনত তেওঁক ফেলো হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে&lt;ref name=&quot;NASI Year Book 2015&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.nasi.org.in/Year%20Book%202015.pdf |title=NASI Year Book 2015 |date=2017-11-24 |publisher=National Academy of Sciences, India |access-date=2017-11-24 |archivedate=2015-08-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150806211716/http://www.nasi.org.in/Year%20Book%202015.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু ২০১৪ চনত তেওঁ ৰাষ্ট্ৰীয় চিকিৎসা বিজ্ঞান একাডেমীৰ নিৰ্বাচিত ফেল'শ্বিপ লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;NAMS fellows&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.nams-india.in/docs_pdfs/fellow2014.pdf |title=NAMS fellows |date=2017-12-16 |website=National Academy of Medical Sciences |access-date=2017-12-16}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞানী]]
[[শ্ৰেণী:চিকিৎসা বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিংশ শতিকাৰ ভাৰতীয় মহিলা বিজ্ঞানী]]</text>
      <sha1>4f53c3ey7m27zzwhgyv68qjeo682nih</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মাৰিয়া অৰোৰা কৌটো</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112108</id>
    <revision>
      <id>517206</id>
      <parentid>509397</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:24:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517206</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16657" sha1="0swxc8ym843uswfzlw0ujhe1q0l33ia" xml:space="preserve">{{Infobox writer
| name = মাৰিয়া অৰোৰা কৌটো
| image = Maria Aurora Couto.jpg
| alt = Couto at her home in Carona, Aldona in 2015
| caption = ২০১৫ চনত আলডোনাৰ কেৰ’নাত থকা নিজৰ ঘৰত ক’টো
| birth_name = মাৰিয়া অৰোৰা ফিগুৱেইৰেডো
| birth_place = [[ছালচেটে]],[[গোৱা]], [[পৰ্তুগীজ ভাৰত]]
| nationality = {{ubl|
* পৰ্তুগীজ&lt;br/&gt;(১৯৬১ চনলৈকে)
* ভাৰতীয় (১৯৬১ চনৰ পৰা)}}
| birth_date = {{birth date|1937|8|22|df=y}}
| death_date = {{death date and age|2022|1|14|1937|8|22|df=y}}
| occupation = {{hlist|লেখক|শিক্ষাবিদ}}
| notableworks = {{flatlist|
* ''গোৱা: এ ড'টাৰছ ষ্ট'ৰী''
* ''ফিলোমেনাৰ যাত্ৰা''
}}
| awards = [[পদ্মশ্ৰী]] (২০১০) 
}}
'''মাৰিয়া অৰোৰা কৌটো''' ({{Lang-en|Maria Aurora Couto}}; ২২ আগষ্ট ১৯৩৭ – ১৪ জানুৱাৰী ২০২২) এগৰাকী ভাৰতীয় লেখিকা আৰু শিক্ষাবিদ আছিল, তেওঁৰ গ্ৰন্থ ''গোৱা: এ ড'টাৰছ ষ্ট'ৰী'' ৰ বাবে আৰু [[গোৱা]] আৰু ইয়াৰ বাহিৰত সাহিত্য আৰু ধাৰণাসমূহৰ প্ৰচাৰৰ বাবে বেছিকৈ পৰিচিত। গ্ৰন্থৰ উপৰিও কাকত-আলোচনীৰ বাবেও লিখিছিল, [[দিল্লী]]ৰ লেডী শ্ৰী ৰাম কলেজ আৰু পাঞ্জিমৰ ধেম্পে কলেজত ইংৰাজী সাহিত্যৰ অধ্যাপনা কৰিছিল। ২০০৮ চনত ডি ডি কোছাম্বি ফেষ্টিভেল অৱ আইডিয়াছ আৰম্ভ কৰাত সহায় কৰিছিল। 

কৌটো ২০১০ চনত ভাৰতৰ চতুৰ্থ সৰ্বোচ্চ অসামৰিক বঁটা [[পদ্মশ্ৰী]] লাভ কৰিছিল। 

==প্ৰাথমিক জীৱন==
১৯৩৭ চনৰ ২২ আগষ্টত দক্ষিণ গোৱাৰ ছালচেটত এণ্টনিঅ’ কেটানো ফ্ৰান্সিস্কো (চিকো) ডি ফিগুৱেৰেডো আৰু মাৰিয়া কুইটেৰিয়া ফিলোমেনা বৰ্জেছৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল কৌটোৱে। তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ দুয়োজনেই ছালচেটৰ ভেলহাছ কনকিষ্টাছ জিলাৰ স্থানীয় লোক আছিল। তেওঁৰ পিতৃ আৰু মাতৃৰ উভয় পৰ্তুগীজ পূৰ্বৰ গোৱা আৰু ডামাওনৰ ৰোমান কেথলিক ব্ৰাহ্মণ সম্প্ৰদায়ৰ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|date=15 January 2022|title=Death Notice: Maria Aurora Couto|language=en|work=oHeraldo Goa|url=http://epaper.heraldgoa.in/articlepage.php?articleid=OHERALDO_GOA_20220115_1_13&amp;width=138.69px&amp;edition=oHeraldo&amp;curpage=1|access-date=15 January 2022|archivedate=5 December 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221205003408/http://epaper.heraldgoa.in/articlepage.php?articleid=OHERALDO_GOA_20220115_1_13&amp;width=138.69px&amp;edition=oHeraldo&amp;curpage=1|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news|date=15 January 2022|title=Goan writer Maria Aurora Couto dies at 85|url=https://indianexpress.com/article/cities/goa/maria-aurora-couto-goan-writer-dead-7723641/|access-date=15 January 2022|work=The Indian Express|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=25 January 2014|title=Portrait of a Lady|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/portrait-of-a-lady/|access-date=15 January 2022|website=The Indian Express|language=en}}&lt;/ref&gt;

পিতৃৰ মদ্যপান নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়াসত পিতৃ-মাতৃ আৰু ছয়জন ভাই-ভনীৰ সৈতে চুবুৰীয়া চহৰ ধৰৱাদলৈ গুচি যায়, যিখন তেতিয়া মহীশূৰ ৰাজ্য আৰু গোৱানাৰ বাবে শিক্ষা আৰু সুযোগৰ কেন্দ্ৰ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Couto|first=Maria Aurora|title=The Dharwad where Kalburgi was killed isn't the Dharwad of my childhood|url=http://scroll.in/article/753513/the-dharwad-where-kalburgi-was-killed-isnt-the-dharwad-of-my-childhood|access-date=15 January 2022|work=[[Scroll.in]]|date=6 September 2015 |language=en-US|quote=The town, then a part of [[Bombay state]], was well known as a centre for education, but the crucial factor was that the sale of alcohol was prohibited. The law was observed strictly, she had heard – she hoped this would contain her husband.}}&lt;/ref&gt; পিতৃয়ে পৰিয়ালটো পৰিত্যাগ কৰাৰ পিছত সাতটা সন্তানক মাকে অকলে পিতৃ-মাতৃ দায়িত্ব পালন কৰি ডাঙৰ-দীঘল কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=25 January 2014|title=Portrait of a Lady|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/entertainment-others/portrait-of-a-lady/|access-date=15 January 2022|website=The Indian Express|language=en|quote=Eventually Chico did go to Dharwad with the family; but he was increasingly restless there, and made frequent trips to Goa. Finally, he went to Goa one more time never to return.}}&lt;/ref&gt;
কৌটোৱে ছেইণ্ট জোচেফ হাইস্কুলত অধ্যয়ন কৰিছিল আৰু পিছলৈ কৰ্ণাটক বিশ্ববিদ্যালয়ত ইংৰাজী সাহিত্য অধ্যয়ন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Couto|first=Maria Aurora|title=The Dharwad where Kalburgi was killed isn't the Dharwad of my childhood|url=http://scroll.in/article/753513/the-dharwad-where-kalburgi-was-killed-isnt-the-dharwad-of-my-childhood|access-date=15 January 2022|work=[[Scroll.in]]|date=6 September 2015 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|title=Remembering Maria Aurora Couto, an Exemplary Trustee of Goan Heritage|url=https://thewire.in/books/maria-aurora-couto-obituary|access-date=15 January 2022|work=The Wire}}&lt;/ref&gt;

পিছৰ এটা সাক্ষাৎকাৰত তেওঁ পিছলৈ মনত পেলাইছিল যে তেওঁৰ ডাঙৰ হোৱাৰ দিনবোৰ ভাৰতীয়, গোৱাল আৰু কেথলিক হিচাপে তেওঁৰ পৰিচয়ক কেন্দ্ৰ কৰিয়েই আছিল। সেই সময়ত কলেজখনত তেতিয়াৰ মহীশূৰ ৰাজ্যৰ সকলো প্ৰান্তৰ পৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আছিল। বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ কিছুমান সহপাঠীৰ ভিতৰত নাট্যকাৰ গিৰীশ কৰ্ণাদ আৰু লেখক শশী দেশপাণ্ডে আছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Citation|title=Literally Goa - Maria Aurora Couto interviewed by Frederick Noronha| date=27 April 2021 |url=https://www.youtube.com/watch?v=xEq4lOsAOks|language=en|access-date=15 January 2022}}&lt;/ref&gt;
পিছলৈ তেওঁ ফ্ৰান্সোৱা মৌৰিয়াকৰ ৰচনাত ধৰ্মীয় মানৱতাবাদ অধ্যয়ন কৰি সাহিত্যত পি এইচ ডি সম্পূৰ্ণ কৰে।&lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt;

==কৰ্মজীৱন==
কৌটোৱে দিল্লীৰ লেডী শ্ৰী ৰাম কলেজ আৰু পানাজীৰ ধেম্পে কলেজ&lt;ref name=&quot;ToIDaughter15&quot;&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Goas-daughter-tells-her-story/articleshow/47216850.cms|title=Goa's daughter tells her story|last=Coutinho|first=Tonella|date=10 May 2015|website=The Times of India|access-date=21 March 2020}}&lt;/ref&gt; আদি কলেজত ইংৰাজী সাহিত্যৰ অধ্যাপনা কৰিছিল&lt;ref name=&quot;HinduSketch14&quot;&gt;{{Cite news|last=Pisharoty|first=Sangeeta Barooah|url=https://www.thehindu.com/features/metroplus/a-sketch-in-time/article5835829.ece|title=A sketch in time|date=26 March 2014|work=The Hindu|access-date=16 March 2020|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; আৰু ভাৰত আৰু যুক্তৰাজ্যৰ সাময়িকীত অৰিহণা যোগাইছিল।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web|last=Times|first=Navhind|date=15 January 2022|title=Noted writer Maria Aurora Couto passes away|url=https://www.navhindtimes.in/2022/01/15/goanews/noted-writer-maria-aurora-couto-passes-away/|access-date=15 January 2022|website=[[The Navhind Times]]|language=en-US}}&lt;/ref&gt;
১৯৮৮ চনত ইংৰাজী লেখক আৰু সাহিত্য সমালোচকৰ বিষয়ে লিখা গ্ৰন্থ গ্ৰেহাম গ্ৰীণৰ গ্ৰন্থ গ্ৰেহাম গ্ৰীণ: অন দ্য ফ্ৰণ্টিয়াৰ, পলিটিক্স এণ্ড ৰিলিজিয়ন ইন দ্য নভেলছৰ পৰা ক'টোৰ লেখাৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ হয়।&lt;ref name=&quot;HinduSketch14&quot; /&gt;
ইয়াৰ পূৰ্বে ১৯৬৩ চনত গোৱা ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁ লেখকজনক লগ পাইছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
২০০৪ চনত তেওঁৰ গ্ৰন্থ গোৱা: এ ড'টাৰছ ষ্ট'ৰীত আত্মজীৱনীৰ উপৰিও তেওঁৰ দৃষ্টিকোণৰ পৰা গোৱাৰ ইতিহাস সামৰি লোৱা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite magazine|title=Girl Interrupted|date=15 May 2004|url=https://goanet.goanet.narkive.com/NgM4l787/book-review-a-critical-look-at-maria-couto-s-goa-a-daughter-s-story-penguin-rs-495|first=Mario|last=Cabral|website=[[Tehelka]]|access-date=5 August 2022|archivedate=18 December 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241218133036/https://goanet.goanet.narkive.com/NgM4l787/book-review-a-critical-look-at-maria-couto-s-goa-a-daughter-s-story-penguin-rs-495|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

২০১০ চনত ভাৰত চৰকাৰে কৌটোক ভাৰতৰ চতুৰ্থ সৰ্বোচ্চ ভাৰতীয় অসামৰিক বঁটা পদ্মশ্ৰী বঁটা প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|date=2015|title=Padma Awards|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151015193758/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|archive-date=15 October 2015|access-date=21 July 2015|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India|archivedate=31 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231171650/http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/LST-PDAWD-2013.pdf|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|date=26 January 2010|title=List of Padma awardees 2010|work=The Hindu|url=https://www.thehindu.com/news/national/List-of-Padma-awardees-2010/article16839604.ece|access-date=21 March 2020|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন আৰু মৃত্যু==
১৯৬১ চনত গোৱা মূলৰ এজন ভাৰতীয় অসামৰিক প্ৰশাসক আলবান ক'টো (আলবানো ফ্ৰান্সিস্কো ক'টো)লগত বিয়া হৈছিল। তেওঁ স্বামীৰ সৈতে ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ লগতে বিদেশতো সময় কটায় আৰু পিছলৈ ঘূৰি আহি অঞ্চলটোৰ সাহিত্য গঢ় দিয়ে।
.&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Couto|first=Maria Aurora|title=From Goa to London with Graham Greene: A first-person account of a literary friendship|url=https://scroll.in/article/988635/from-goa-to-london-with-graham-greene-a-first-person-account-of-a-literary-friendship|access-date=15 January 2022|work=Scroll.in|date=7 March 2021 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

তেওঁৰ স্বামী, ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক সেৱাৰ আছিল। মুম্বাইত তেওঁক লগ পাইছিল আৰু তেওঁলোকৰ তিনিটা সন্তান।&lt;ref name=&quot;ToIDaughter15&quot; /&gt; 
তেওঁৰ কামৰ বাবে তেওঁলোকে দেশৰ বিভিন্ন ঠাই ভ্ৰমণ কৰিব লগা হৈছিল। তেওঁলোকে প্ৰায়ে চেন্নাইতে আছিল, তাৰ পিছত গোৱাৰ আলডোনাত&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://issuu.com/herald-goa/docs/18_aug/4|title=Mega debate at Canacona remains inconclusive|date=18 August 2010|work=Herald Goa|access-date=4 April 2020|archivedate=15 September 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210915075354/https://issuu.com/herald-goa/docs/18_aug/4|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ পূৰ্বপুৰুষৰ ঘৰত থাকিবলৈ লয়।
দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ জাজ শুনি ভাল পাইছিল আৰু চলচ্চিত্ৰৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত আছিল, শিক্ষয়িত্ৰী হৈ থাকোঁতে তেওঁ এটা চলচ্চিত্ৰ ক্লাব আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;ToIDaughter15&quot; /&gt; ২০০৯ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ স্বামী আলবানো কৌটোৰ মৃত্যু হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Alban-Couto-no-more/articleshow/4711196.cms|title=Alban Couto no more|date=28 June 2009|website=The Times of India|access-date=4 April 2020}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ ১৪ জানুৱাৰীত নিউমোনিয়াত আক্ৰান্ত হৈ মৃত্যু হোৱা মাৰিয়া ক’ট’ৰ বয়স আছিল ৮৪ বছৰ।&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Padma Shri awardee Maria Aurora Couto passes away|url=https://www.heraldgoa.in/Goa/Padma-Shri-awardee-Maria-Aurora-Couto-passes-away/185323|access-date=15 January 2022|work=[[oHeraldo]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

==কাম==
কৌটোৰ ৰচনাসমূহৰ ভিতৰত আছে:
* {{Cite book|last=কৌটো|first=মাৰিয়া|url=https://books.google.com/books?id=RLVaAAAAMAAJ|title=Graham Greene: On the Frontier: Politics and Religion in the Novels|date=১৯৮৮|publisher=Macmillan|location=London|isbn=9780333443460}}
* {{Cite book|last=কৌটো|first=মাৰিয়া|url=https://books.google.com/books?id=2QYYjT8-0BIC|title=Goa: A Daughter's Story|date=২০০৪|publisher=Penguin Books India|isbn=978-0-14-303343-1}}
* {{Cite book|last=Pereira|first=A. B. de Braganca|url=https://books.google.com/books?id=MghtAwAAQBAJ|title=Ethnography of Goa, Daman and Diu|date=২০০৮|publisher=Penguin UK|isbn=978-93-5118-208-5}} (a translation of ''Etnografia da India Portuguesa'' by A.B. Braganza Pereira from Portuguese)
* {{Cite book|last=কৌটো|first=মাৰিয়া|url=https://books.google.com/books?id=bXHyngEACAAJ|title=Filomena's Journeys: A Portrait of a Marriage, a Family &amp; a Culture|date=২০১৩|publisher=Aleph Book Company|isbn=978-93-82277-04-0}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:লেখক]]
[[শ্ৰেণী:শিক্ষাবিদ]]</text>
      <sha1>0swxc8ym843uswfzlw0ujhe1q0l33ia</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অমিয় কুমাৰী পাঢ়ী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112139</id>
    <revision>
      <id>517261</id>
      <parentid>514790</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:59:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517261</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8892" sha1="in6cziuu2m1oxozrrr8i0ddzpu497sj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = অমিয় কুমাৰী পাঢ়ী
| honorific-prefix = '''মাননীয় ন্যায়াধীশ'''
| image = 
| caption = 
| office = ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ
| term_start = ১৮ এপ্ৰিল ১৯৮৮
| term_end = ১৪ ছেপ্তেম্বৰ ১৯৯৫
| alma_mater = ৰেভেন্সহাও কলেজ
| birth_date = {{birth date |1933|9|15|df=y}}
| birth_place = ঢেংকানল, [[ওড়িশা]]
| death_date = {{Death date and age|2012|4|30|1933|9|15|df=y}}
| death_place = [[কটক]]
| citizenship = [[ভাৰতীয়]]
| nationality = ভাৰতীয়
| parents = ন্যায়াধীশ জে. কে. মিশ্ৰ (পিতা)
| website = {{URL|http://www.orissahighcourt.nic.in/judgesret.asp|ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ}}
}}
'''অমিয় কুমাৰী পাঢ়ী''' (১৫ ছেপ্তেম্বৰ ১৯৩৩ – ৩০ এপ্ৰিল ২০১২) এগৰাকী বিশিষ্ট ভাৰতীয় ন্যায়াধীশ আছিল আৰু তেওঁ [[ওড়িশা]] উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা ন্যায়াধীশ হিচাপে নিযুক্ত হৈছিল। তেওঁ ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ পক্ষৰ পৰা সদস্যা হিচাপে কাৰ্য নিৰ্বাহ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The New Indian Express&quot;&gt;{{cite web|title=The New Indian Express|url=https://www.newindianexpress.com/states/odisha/2012/may/01/1st-woman-judge-of-hc-justice-amiya-padhi-dead-363798.html|access-date=2016-11-09}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
পাঢ়ীৰ জন্ম ১৯৩৩ চনৰ ১৫ ছেপ্তেম্বৰত [[ওড়িশা]]ৰ ঢেংকানলত হৈছিল। তেওঁ সম্বলপুৰত নিজৰ মাধ্যমিক শিক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰি ১৯৫৩ চনত ৰেভেন্সহাও কলেজৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। তাৰ পিছত তেওঁ আইনশাস্ত্ৰ অধ্যয়ন কৰে আৰু ১৯৬৪ চনত বাৰৰ সদস্যা হিচাপে নামভৰ্তি কৰে। ১৯৮৮ চনৰ ১৮ এপ্ৰিলত তেওঁ ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ হিচাপে নিযুক্ত হয় আৰু ১৯৯৫ চনৰ ১৪ ছেপ্তেম্বৰত অবসৰ গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.orissahighcourt.nic.in/judgesret.asp|title=Odisha High Court Judges|accessdate=2016-11-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161114044157/http://www.orissahighcourt.nic.in/judgesret.asp|archive-date=14 November 2016|url-status=dead|df=dmy-all}}&lt;/ref&gt;

ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ত নিযুক্ত হোৱা তেওঁ প্ৰথমগৰাকী মহিলা ন্যায়াধীশ আছিল, আৰু এই পদত সঞ্জু পণ্ডা ২০০৭ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত নিযুক্ত নোহোৱালৈকে তেওঁ একমাত্ৰ মহিলা আছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/second-lady-judge-for-orissa-hc/article1803488.ece|title=Second lady judge for Orissa HC|newspaper=The Hindu|date=28 February 2007|accessdate=10 November 2016 }}&lt;/ref&gt; ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ত কেৱল ৪.৫% মহিলা প্ৰতিনিধিত্ব থকা বাবে, ৫০% মহিলা সংৰক্ষণৰ দাবী উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| title=50% reservation for women as judges sought | website=The Pioneer | date=14 November 2015 | url=https://www.dailypioneer.com/2015/state-editions/50-reservation-for-women-as-judges-sought.html | access-date=29 August 2023}}&lt;/ref&gt;

==পৰিয়াল==
পাঢ়ী আছিল ন্যায়াধীশ জে. কে. মিশ্ৰৰ কন্যা আৰু ওড়িশাৰ পূৰ্বৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ তথা ৰাজ্যপাল গতিকৃষ্ণ মিশ্ৰৰ ভাতিজী।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://incredibleorissa.com/justice-amiya-kumari-padhi-first-woman-judge-odisha-high-court/|title=Justice Amiya Kumari Padhi First Woman Judge of Odisha High Court|date=16 September 2016|publisher=Incredible Odisha|accessdate=10 November 2016}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

তেওঁ ওড়িশা আৰক্ষীৰ তেতিয়াৰ ডাইৰেক্টৰ জেনেৰেল অৱ পুলিচ শ্যাম সুন্দৰ পাঢ়ীক বিবাহ কৰিছিল। তেওঁ ১৯৭৯-১৯৮৭ সময়ছোৱাত তিনি বাৰ DGP আছিল। তেওঁ পাঢ়ীৰ মৃত্যুৰ পিছত বাচি আছিল, আৰু ২০১৫ চনৰ ৩১ জানুৱাৰীত ৮৬ বছৰ বয়সত মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://odishasuntimes.com/2015/01/31/former-odisha-dgp-shyam-ssundar-padhi-no/|title=Former Odisha DGP Shyam Sundar Padhi is no more|publisher=Odisha Sun Times|date=31 January 2015|accessdate=10 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110235302/http://odishasuntimes.com/2015/01/31/former-odisha-dgp-shyam-ssundar-padhi-no/|archive-date=10 November 2016|url-status=usurped}}&lt;/ref&gt; তেওঁলোকৰ দুগৰাকী কন্যা আৰু এজন পুত্ৰ আছিল।&lt;ref name=&quot;Money Control Report&quot;&gt;{{cite web|title=Money Control Report|url=http://www.moneycontrol.com/news/wire-news/first-woman-judgeorissa-hc-passes-away_698769.html|accessdate=2016-11-10}}&lt;/ref&gt;

==মৃত্যু==
দীঘলীয়া অসুখৰ পিছত ২০১২ চনৰ ৩০ এপ্ৰিলত পাঢ়ীৰ মৃত্যু কটকৰ ভাস্কোষ লেনস্থিত পৰিয়াল নিবাসত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://odishatv.in/odisha/first-woman-judge-of-hc-passes-away-25691/|title=Odisha TV News Report|accessdate=2016-11-09|archivedate=2018-09-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180906013943/https://odishatv.in/odisha/first-woman-judge-of-hc-passes-away-25691|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ মৃতদেহ শতিচৌৰাৰ শ্মশানত দাহ কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Money Control Report&quot;/&gt;

তেওঁৰ ন্যায়বিভাগত অৱদান আৰু সেৱাৰ সম্মানত, মৃত্যুৰ খবৰ ঘোষণা কৰা পিছত ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ত সকলো ন্যায়িক কাৰ্য আৰু কাৰ্যালয় বন্ধ ঘোষণা কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.telegraphindia.com/1120503/jsp/odisha/story_15442452.jsp#.WCSgWC196os |title=Partial end to bar strike |website=www.telegraphindia.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120522024159/http://www.telegraphindia.com/1120503/jsp/odisha/story_15442452.jsp |archive-date=2012-05-22}}&lt;/ref&gt;

==সদস্যতা==
পাঢ়ীয়ে ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত গঠন কৰা ব'ৰ্ডত ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ তৰফৰ পৰা সদস্যা হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। লগতে, তেওঁ ভুৱনেশ্বৰস্থিত আঞ্চলিক চিকিৎসা গৱেষণা কেন্দ্ৰৰ নৈতিকতা সমিতিৰো সদস্যা আছিল।&lt;ref name=&quot;The New Indian Express&quot;/&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ওড়িশা]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>in6cziuu2m1oxozrrr8i0ddzpu497sj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্যামলা গোপালন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113223</id>
    <revision>
      <id>517255</id>
      <parentid>485128</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:16:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Shyamala_Gopalan_Harris_died_2009.jpg|Shyamala_Gopalan_Harris_died_2009.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Abzeronow|Abzeronow]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Shyamala Gopalan Harris died 2009.jpg|]]</comment>
      <origin>517255</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19051" sha1="j8wat62xw95lfyk642nw9ozic8d0spz" xml:space="preserve">{{Infobox person
| 
| image =
| birth_date = {{birth date|1938|12|07|mf=y}}
| birth_place =মাদ্ৰাজ, মাদ্ৰাজ প্ৰদেশ, ব্ৰিটিছ ভাৰত
(বৰ্তমানৰ চেন্নাই, তামিলনাডু, ভাৰত) 
| death_date = {{death date and age|2009|2|11|1938|12|7|}}
| death_place = [[অকলেণ্ড, কেলিফৰ্ণিয়া]], ইউ.এছ.
| other_names = গোপালম শ্যামলা, জি. শ্যামলা, শ্যামলা গোপালম হেৰিছ
| education = {{plainlist|
* [[লেডী ইৰউইন কলেজ]], [[দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়]] ([[বিজ্ঞান শাখাত স্নাতক|বি এছ চি]])
* [[কেলিফৰ্ণিয়া বিশ্ববিদ্যালয়, বাৰ্কলি]] ([[বিজ্ঞান স্নাতকোত্তৰ|এম এছ]], [[দৰ্শনৰ ডাক্তৰ|পি এইচ ডি]])
}}
| parents = [[পি. ডব্লিউ. গোপালম]] (পিতৃ)&lt;br&gt;ৰাজম গোপালম (মাতৃ)
| spouse = {{marriage|[[ডোনাল্ড জে হেৰিছ]]|1963|1971|end=div}}
| children = {{ubl|[[কমলা হেৰিছ]]|[[মায়া হেৰিছ]]}}
| known_for = প্ৰজেষ্টেৰন ৰিচেপ্টৰ জীৱবিজ্ঞান আৰু প্ৰয়োগ [[স্তন কেন্সাৰ]], আমেৰিকাৰ উপ-সভাপতি [[কমালা হেৰিছ]]ৰ মাতৃ। 
| module = {{Infobox scientist|child=yes|
| workplaces = {{plainlist|
* [[লেডি ডেভিছ ইনষ্টিটিউট ফৰ মেডিকেল ৰিচাৰ্চ]], [[মেকগিল ইউনিভাৰ্চিটি]]। 
* [[লৰেন্স বাৰ্কলে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰীক্ষাগাৰ]]
}}
| thesis_title = The isolation and purification of a trypsin inhibitor from whole wheat flour
| thesis_url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14241616
| thesis_year = 1964
| doctoral_advisor =ৰিচাৰ্ড এল লাইমেন&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt; শ্যামলাৰ গৱেষণা পত্ৰ, যাৰ তত্ত্বাৱধানত আছিল ৰিচাৰ্ড এল লাইমেন, &lt;ref name=&quot;lyman&quot;&gt;{{cite book |last=Gopalan |first=Shyamala |date=1964 |title=The isolation and purification of a trypsin inhibitor from whole-wheat flour |publisher=University of California}}&lt;/ref&gt;
}}
}}
'''শ্যামলা গোপালন''' ({{Lang-en|Shyamala Gopalan}}; ৭ ডিচেম্বৰ, ১৯৩৮ – ১১ ফেব্ৰুৱাৰী, ২০০৯){{Efn|উদ্ধৃত উৎস আৰু তেওঁৰ পৰিয়ালৰ সাধাৰণ নামকৰণৰ নিয়ম অনুসৰি ভাৰতত গোপালন শ্যামলা তেওঁৰ আইনী নাম আছিল,&lt;ref name=uscis&gt;{{cite web|url=https://www.uscis.gov/sites/default/files/document/foia/Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|title=Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|publisher=[[United States Citizenship and Immigration Services]]|access-date=2024-03-23|page=14/154|quote=Gopalan Shyamala [Maiden]}}&lt;br&gt;Also see: {{cite web|url=https://www.uscis.gov/sites/default/files/document/foia/Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|title=Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|publisher=[[United States Citizenship and Immigration Services]]|access-date=2024-03-23|page=23/154}} which is an Indian government document that uses the form &quot;G. Shyamala&quot;.&lt;/ref&gt; আনহাতে শ্যামলা গোপালন পশ্চিমীয়া নাম ক্ৰমৰ সৈতে মিল খায়। প্ৰথম, মধ্যম আৰু শেষ নাম হিচাপে শ্যামলা গোপালন হেৰিছ আমেৰিকাত তেওঁৰ আইনী নাম আছিল। .&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uscis.gov/sites/default/files/document/foia/Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|title=Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|publisher=[[United States Citizenship and Immigration Services]]|access-date=2024-03-23|page=8/154}}&lt;/ref&gt; In আমেৰিকা চৰকাৰৰ কিছুমান নথি-পত্ৰত তাই উপাধিৰ ক্ষেত্ৰত নিজৰ প্ৰদত্ত নাম আৰু প্ৰদত্ত নামৰ ক্ষেত্ৰত নিজৰ পিতৃনাম স্থান দিছিল। বিয়াৰ পিছতো তাই কুমাৰী নামেৰে চাকৰি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uscis.gov/sites/default/files/document/foia/Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|title=Shyamala_Gopalan_Harris.pdf|publisher=[[United States Citizenship and Immigration Services]]|access-date=2024-03-23|page=90/154}}&lt;/ref&gt;}} লৰেন্স বাৰ্কলে নেচনেল লেবৰেটৰীৰ এগৰাকী জৈৱ চিকিৎসা বিজ্ঞানী আছিল,&lt;ref name=tabasko-harris&gt;{{citation|last=Tabasko|first=Michael|journal=NIH Catalyst |publisher=National Institutes of Health, Office of the Director|volume=29|issue=4|pages=1, 6|date=July–August 2021|title=A Fortuitious Connection: Vice President Kamala Harris's Mother and Her NIH Collaborations|url=https://irp.nih.gov/sites/default/files/catalyst/v29i4-NIH-Catalyst_JULY-AUGUST-2021_3.pdf|quote=Gopalan eventually left Canada and returned to California to continue her work on the role of hormone receptors in breast-cancer development at Lawrence Berkeley National Laboratory (Berkeley, California). She was awarded several NIH grants supporting her research through 2001, and her lab published their findings in 2006 (Cancer Res 66:10391–10398, 2006). (Photo caption: Shyamala Gopalan Harris (left) in her lab at Lawrence Berkeley National Laboratory.)}}&lt;/ref&gt;
যিয়ে প্ৰজেষ্টেৰন ৰিচেপ্টৰ জিন পৃথক আৰু বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয়ৰ কামে স্তন জীৱবিজ্ঞান আৰু অংক'লজীৰ অগ্ৰগতিৰ বাবে উদ্দীপিত কৰিছে।&lt;ref name=&quot;bcaction&quot;&gt; &quot;In Memoriam: Dr. Shyamala G. Harris&quot;. Breast Cancer Action. June 21, 2009. Retrieved January 23, 2019.&lt;/ref&gt; তেখেতৰ মাতৃ আছিল কমলা হেৰিছ (আমেৰিকাৰ প্ৰাক্তন উপ-ৰাষ্ট্ৰপতি যিয়ে কেলিফৰ্ণিয়াৰ এটৰ্নী জেনেৰেল আৰু চিনেটৰ হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু মায়া হেৰিছ, এগৰাকী অধিবক্তা আৰু ৰাজনৈতিক মন্তব্যকাৰী।&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Cadelago |first1=Christopher |last2=Oprysko |first2=Caitlin |title=Biden picks Kamala Harris as VP nominee |date=August 11, 2020 |publisher=Politico |url=https://www.politico.com/news/2020/08/11/joe-biden-vp-pick-kamala-harris-393768 |accessdate=August 31, 2020}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাথমিক জীৱন আৰু শিক্ষা==

১৯৩৮ চনৰ ৭ ডিচেম্বৰত ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ মাদ্ৰাজ প্ৰদেশৰ মাদ্ৰাজত (বৰ্তমানৰ চেন্নাই, তামিলনাডু, ভাৰত) তামিল পিতৃ-মাতৃ পি. তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ মাদ্ৰাজ প্ৰদেশৰ মান্নাৰগুডি চহৰৰ ওচৰৰ দুখন গাঁৱৰ আছিল।&lt;ref name=LATimes9&gt;{{citation |last1 = Bengali |first1=Shashank |last2=Mason |first2=Melanie |url=https://www.latimes.com/politics/story/2019-10-25/how-kamala-harris-indian-family-shaped-her-political-career |title=The progressive Indian grandfather who inspired Kamala Harris |work=Los Angeles Times |date=25 October 2019 |accessdate=24 April 2020}}&lt;/ref&gt; গোপালনে ষ্টেনোগ্ৰাফাৰ হিচাপে পেছাদাৰী জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল,&lt;ref name=LATimes_stenographer&gt;{{citation |last1 = Bengali |first1 =Shashank |last2=Mason |first2=Melanie |url=https://www.latimes.com/politics/story/2019-10-25/how-kamala-harris-indian-family-shaped-her-political-career |title=The progressive Indian grandfather who inspired Kamala Harris | work=Los Angeles Times |date=25 October 2019 |accessdate=24 April 2020 |quote=He started out as a stenographer, and moved the family from New Delhi to Mumbai to Kolkata as he climbed the ranks of the civil service.}}&lt;/ref&gt;
আৰু ইম্পেৰিয়েল সচিবালয় সেৱা আৰু পিছলৈ কেন্দ্ৰীয় সচিবালয় সেৱাৰ পদবীৰ মাজেৰে উন্নীত হোৱাৰ লগে লগে,&lt;ref name=&quot;Gazette 34 1956&quot;&gt;{{cite web |title=Gazette of India, 1956, No. 34 (Archived)|page=56 |url=https://archive.org/details/in.gazette.1956.34/page/n7/mode/2up |work=[[Government of India]] |date=1956-02-04 |access-date=2024-07-27 |quote=No, A-5(16)/55.—The services of Shri P. V. Gopalan, permanent Grade I officer of the Central Secretariat Service and employed as Under Secretary in the Ministry of Transport (Roads Wing), were placed at the disposal of the Ministry of Rehabilitation with effect from the 31st December, 1955 (A.N.)}}&lt;/ref&gt;
তেওঁ পৰিয়ালটোক কেইবছৰমানৰ মূৰে মূৰে মাদ্ৰাজ (বৰ্তমান চেন্নাই), নতুন দিল্লী, বম্বে (বৰ্তমান মুম্বাই), আৰু কলিকতা (বৰ্তমান কলকাতা)ৰ মাজত স্থানান্তৰিত কৰিছিল।&lt;ref name=LATimes_stenographer/&gt;&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt; 
তেওঁৰ আৰু ৰাজামৰ মাজত এৰেঞ্জ মেয়াৰ হৈছিল যদিও শ্যামলাৰ ভাতৃ বালাচন্দ্ৰনৰ মতে তেওঁলোকৰ পিতৃ-মাতৃয়ে সন্তানক ডাঙৰ-দীঘল কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বহল মনৰ আছিল, যিসকলে সকলোৱে কিছু অগতানুগতিক জীৱন যাপন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt;
কৰ্ণাটক সংগীতৰ মেধাৱী গায়িকা শ্যামলা কিশোৰ অৱস্থাত ইয়াত ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হৈছিল। .&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt;

শ্যামালাই দিল্লীৰ এম ই এ স্কুলত পঢ়ি ১৯৫৫ চনত উচ্চতৰ মাধ্যমিকৰ প্ৰমাণ পত্ৰ লাভ কৰে।&lt;ref name=uscis /&gt;
দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ লেডী ইৰউইন কলেজত গৃহ বিজ্ঞানত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল। তাইৰ দেউতাকে ভাবিছিল যে বিষয়টো—যিটোৱে ঘৰুৱা কামত সহায়ক বুলি গণ্য কৰা দক্ষতা শিকাইছিল—তাইৰ ক্ষমতাৰ লগত মিল নোহোৱা; তেওঁৰ মাকে আশা কৰিছিল যে সন্তানসকলে চিকিৎসা, অভিযান্ত্ৰিক বা আইন বিষয়ত কেৰিয়াৰ বিচাৰিব।&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt; ১৯৫৮ চনত ১৯ বছৰ বয়সত শ্যামালাই অভাৱনীয়ভাৱে বাৰ্কলেৰ কেলিফৰ্ণিয়া বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পুষ্টি আৰু এণ্ডক্ৰাইন’লজীৰ স্নাতকোত্তৰ কাৰ্যসূচীত আবেদন কৰে আৰু গ্ৰহণ কৰে। তাইৰ পিতৃ-মাতৃয়ে অৱসৰৰ সময়ৰ সঞ্চয়ৰ কিছু অংশ প্ৰথম বছৰত তাইৰ টিউচন আৰু বৰ্ডৰ ধন পৰিশোধ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;LATimes9&quot;/&gt; ঘৰত ফোন লাইনৰ অভাৱত তাই আমেৰিকাত উপস্থিত হোৱাৰ পিছত তেওঁলোকে তাইৰ লগত এৰোগ্ৰামৰ জৰিয়তে যোগাযোগ কৰিছিল। ১৯৬৪ চনত ইউ চি বাৰ্কলেত পুষ্টি আৰু অন্তঃক্ৰাইন'লজীত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ref name=&quot;lyman&quot;&gt;{{cite book |last=Gopalan |first=Shyamala |date=1964 |title=The isolation and purification of a trypsin inhibitor from whole-wheat flour |publisher=University of California}}&lt;/ref&gt; 
ৰিচাৰ্ড এল লাইমেনৰ তত্ত্বাৱধানত শ্যামালাৰ গৱেষণা পত্ৰখনৰ নাম আছিল গোটা ঘেঁহুৰ আটাৰ পৰা ট্ৰিপচিন প্ৰতিৰোধক পৃথক কৰা আৰু বিশুদ্ধ কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Shyamala |first=Gopalan |date=1964 |title=The isolation and purification of a trypsin inhibitor from whole-wheat flour |url=http://oskicat.berkeley.edu/record=b14935598~S1 |publisher=UC Berkeley |access-date=2025-02-11 |archivedate=2020-11-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201110131418/http://oskicat.berkeley.edu/record=b14935598~S1 }} Note: her given name &quot;Shyamala&quot; is put in the last name field, while her [[patronymic]] (father's name), &quot;Gopalan&quot;, is put in the first name field. The name form given is &quot;Shyamala, Gopalan&quot;.&lt;/ref&gt;

==কেৰিয়াৰ==
শ্যামালাই ইউ চি বাৰ্কলেৰ শৰীৰবিজ্ঞান বিভাগ আৰু কেন্সাৰ ৰিচাৰ্চ লেবত গৱেষণা কৰিছিল। ইলিনয় বিশ্ববিদ্যালয় আৰ্বানা-চেম্পেইন আৰু উইচকনচিন বিশ্ববিদ্যালয়ত স্তন কেন্সাৰ গৱেষক হিচাপে কাম কৰিছিল। লেডী ডেভিছ ইনষ্টিটিউট ফৰ মেডিকেল ৰিচাৰ্চ আৰু মেকগিল ইউনিভাৰ্চিটি ফেকাল্টী অৱ মেডিচিনত ১৬ বছৰ কাম কৰিছিল। নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ হেল্থৰ সমনীয়া পৰ্যালোচক হিচাপে আৰু ফেডাৰেল এডভাইজাৰী কমিটিৰ ছাইট ভিজিট টিমৰ সদস্য হিচাপে কাম কৰিছিল। ৰাষ্ট্ৰপতিৰ স্তন কেন্সাৰ বিশেষ আয়োগতো কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তাইৰ লেবত কেইবা ডজন ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক মেণ্টৰ কৰিছিল। গৱেষণাৰ শেষ দশকত শ্যামালাই লৰেন্স বাৰ্কলে নেচনেল লেবৰেটৰীত কাম কৰিছিল। .&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dr. G. Shyamala |url=http://crea.berkeley.edu/shyamala-profile.shtml |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190123171257/http://crea.berkeley.edu/shyamala-profile.shtml |archive-date=2019-01-23 |access-date=2024-08-09 |archivedate=2019-01-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190123171257/http://crea.berkeley.edu/shyamala-profile.shtml |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

===গৱেষণা===
শ্যামলাৰ গৱেষণাৰ ফলত স্তন কেন্সাৰৰ সৈতে জড়িত হৰম’নৰ জ্ঞানৰ উন্নতি ঘটিছিল।&lt;ref name=&quot;montreal&quot;&gt; Carson, Susan (June 21, 1985). &quot;Men still dominate the scientific field&quot;. The Gazette. Montreal. p. 27. Retrieved January 23, 2019 – via Newspapers.com.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bcaction&quot; /&gt;
এন্দুৰত প্ৰজেষ্টেৰন ৰিচেপ্টৰ জিন পৃথক্কৰণ আৰু বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয়ৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ কামে স্তন কলাৰ হৰম’ন-প্ৰতিক্ৰিয়াশীলতাৰ ওপৰত কৰা গৱেষণাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটালে। tissue]].&lt;ref name=&quot;bcaction&quot; /&gt;

==মৃত্যু==
২০০৯ চনৰ ১১ ফেব্ৰুৱাৰীত অকলেণ্ডত কলন কেন্সাৰ ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ ৭০ বছৰ বয়সত শ্যামালাৰ মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;bcaction&quot; /&gt; ব্ৰেষ্ট কেন্সাৰ একচন সংস্থাটোক অনুদান আগবঢ়াবলৈ অনুৰোধ জনায়।&lt;ref name=&quot;bcaction&quot; /&gt;
পিছলৈ ২০০৯ চনত কমলা হেৰিছে মাকৰ ছাই কঢ়িয়াই উপদ্বীপ ভাৰতৰ দক্ষিণ-পূব উপকূলৰ চেন্নাইলৈ লৈ যায় আৰু ভাৰত মহাসাগৰৰ জলভাগত সিঁচৰতি কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news | last1 = Gettleman |first1 = Jeffrey |last2=Raj |first2=Suhasini|url=https://www.nytimes.com/2020/08/16/world/asia/kamala-harris-india.html | title=How Kamala Harris's Family in India Helped Shape Her Values| work=New York Times | date=16 August 2020 | accessdate=17 August 2020|quote=One sunny morning, Ms. Harris and her uncle walked down to the beach in Besant Nagar where she used to stroll with her grandfather all those years ago, and scattered the ashes on the waves.}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}


[[শ্ৰেণী:নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞানী]]
[[শ্ৰেণী:বিংশ শতিকাৰ ভাৰতীয় মহিলা বিজ্ঞানী]]</text>
      <sha1>j8wat62xw95lfyk642nw9ozic8d0spz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সুশ্ৰী শ্ৰেয়া মিশ্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>113899</id>
    <revision>
      <id>517242</id>
      <parentid>479957</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:43:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517242</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20563" sha1="rkqc29py3pzo423xh9mkigqkycpbalo" xml:space="preserve">{{short description|Indian model and actress}}
{{Use Indian English|date=May 2013}}
{{Use dmy dates|date=January 2014}}

{{Infobox pageant titleholder
| name = সুশ্ৰী শ্ৰেয়া মিশ্ৰ 
| image = 
| image_size = 
| alt = 
| caption = 
| birth_name = 
| birth_date = {{Birth date and age|1991|01|04}}
| birth_place = [[ওড়িশা]], [[ভাৰত]]। 
| death_date = &lt;!-- {{Death date and age|death year|death month|death day|birth year|birth month|birth day}} --&gt;
| death_place = 
| other_names = 
| education = [[St. Joseph's Convent Higher Secondary School, Sambalpur|চেণ্ট জোচেফ কনভেণ্ট]]&lt;br /&gt;[[Shyama Prasad Mukherji College|এছ পি এম কলেজ]]
| alma_mater = 
| occupation = অভিনেত্ৰী, মডেল
| years_active = ২০১০—বৰ্তমান
| height = {{height|ft=5|in=9|out=cm}}	
| title = এছিয়ান ছুপাৰমডেল ২০১০, মিছ ইউনাইটেড কণ্টিনেণ্টছ ২০১৫ (৩য় ৰানাৰ্ছ আপ), [[মিছ ডিভা - ২০১৩|মিছ ডিভা ২০১৩]] (শীৰ্ষ ৭)
| spouse = 
| domestic_partner = 
| children = 
| films = 
| agency = 
| hair_color = ক'লা
| eye_color = ক'লা
| competitions = এছিয়ান ছুপাৰমডেল ইণ্ডিয়া, [[I AM She – Miss Universe India|আই এম শ্বি - মিছ ইউনিভাৰ্ছ ইণ্ডিয়া ২০১০]], [[Miss Diva - 2013|মিছ ডিভা ২০১৩]], মিছ ইউনাইটেড কণ্টিনেণ্টছ ২০১৫, [[ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ২০১৫]] 
| module = 
| website = 
| signature = 
| signature_size = 
| signature_alt = 
}}
'''সুশ্ৰী শ্ৰেয়া মিশ্ৰ''' ({{lang-en|Sushrii Shreya Mishraa}}; জন্ম: ৪ জানুৱাৰী ১৯৯১) এগৰাকী ভাৰতীয় মডেল, অভিনেত্ৰী, আৰু সৌন্দৰ্য্য প্ৰতিযোগিতাৰ খিতাপধাৰী।&lt;ref name=&quot;pioneer&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.dailypioneer.com/2018/state-editions/odia-girl-features-in-shahrukh-khan---s----zero---.html|title=Odia girl features in Shahrukh Khan's 'Zero'|date=2018-12-24|publisher=The Pioneer|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;odia&quot;&gt;{{Cite web|url=https://odialive.com/sushrii-shreya-mishra-wins-miss-united-continents-2015/|title=Sushrii Shreya Mishra wins Miss United Continents 2015|date=2015-09-08|publisher=OdiaLive|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০১৫ চনৰ ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ইউনাইটেড কণ্টিনেণ্টছৰ মুকুট পিন্ধি ২০১৫ চনত ইকুৱেডৰত অনুষ্ঠিত হোৱা মিছ ইউনাইটেড কণ্টিনেণ্টছ প্ৰতিযোগিতাত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি তৃতীয় ৰানাৰ্ছ আপ হয়।&lt;ref name=&quot;4u&quot;&gt;{{Cite web|url=https://nettv4u.com/celebrity/hindi/model/sushrii-shreya-mishraa|title=Sushrii Shreya Mishraa|date=n.d.|publisher=NET TV 4 U|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt; তেওঁ আই এ এম পপুলাৰ, মিছ ভিভাচিয়াছ, মিছ ৰেম্পৱাক, মেলভিন ন’ৰ’নহাই ডিজাইন কৰা শ্ৰেষ্ঠ ৰাষ্ট্ৰীয় সাজ-পোছাক আদি কেইবাটাও উপ-প্ৰতিযোগিতাৰ বঁটা লাভ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;4u&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;missunited&quot;&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/i-feel-like-sandra-bullock-from-miss-congeniality-sushrii-shreya-mishraa/articleshow/47880564.cms|title=I feel like Sandra Bullock from Miss Congeniality: Sushrii Shreya Mishraa|last=Agarwal|first=Netra|date=2015-06-30|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-16|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041637/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/i-feel-like-sandra-bullock-from-miss-congeniality-sushrii-shreya-mishraa/articleshow/47880564.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;incredible&quot;&gt;{{Cite web|url=https://incredibleorissa.com/odia-girl-sushrii-shreya-mishraa-miss-united-continent-contest/|title=Odia girl Sushrii Shreya Mishraa in Miss United Continent contest|date=2015-09-07|publisher=Incredible Orissa|accessdate=2021-11-19|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041645/https://incredibleorissa.com/odia-girl-sushrii-shreya-mishraa-miss-united-continent-contest/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন ==
১৯৯১ চনৰ ৪ জানুৱাৰীত ওড়িশাত কৰ্ণেল কিশোৰ কুমাৰ মিশ্ৰ আৰু বৰ্তমানৰ জ্যেষ্ঠ আৰক্ষী বিষয়া সবিতা ৰাণী পাণ্ডাৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল মিশ্ৰই।&lt;ref name=&quot;orissa&quot;&gt;{{Cite web|url=https://incredibleorissa.com/sushrii-shreya-mishraa-miss-india/|title=Sushrii Shreya Mishraa - Odisha Girl in Miss India 2015 Final|date=2015-03-09|publisher=Incredible Orissa|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sambad&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;pioneer&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;odia&quot;/&gt; তেওঁৰ পৰিয়াল ওডিয়া, তেওঁ সম্বলপুৰত ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল আৰু ছেইণ্ট জোচেফ কনভেণ্ট উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল, তাৰ পিছত দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ শ্যামা প্ৰসাদ মুখাৰ্জী কলেজৰ পৰা প্ৰয়োগমূলক মনোবিজ্ঞানত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;sambad&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;odia&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;pioneer&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;orissa&quot;/&gt; প্ৰথমে তেওঁ অপৰাধী মনোবিজ্ঞানী হ'ব বিচাৰিছিল।&lt;ref name=&quot;goldberg&quot;&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushrii-shreya-mishraa-to-star-in-jeff-goldbergs-play-the-altamount-road-murders/articleshow/64762840.cms|title=Sushrii Mishraa to star in Jeff Goldberg's play The Altamount Road Murders|date=2018-06-27|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-16|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041640/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushrii-shreya-mishraa-to-star-in-jeff-goldbergs-play-the-altamount-road-murders/articleshow/64762840.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; পাছলৈ তেওঁ বেৰীজন অভিনয় বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল।&lt;ref name=&quot;orissa&quot;/&gt;

== কেৰিয়াৰ ==

=== পেজেণ্ট্ৰী ===
২০১০ চনত এছিয়ান ছুপাৰমডেল ইণ্ডিয়া প্ৰতিযোগিতাত জয়ী হোৱাৰ লগতে মিছ ফ্ৰেণ্ডশ্বিপ ইণ্টাৰনেশ্যনেল হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref name=&quot;orissa&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;4u&quot; /&gt; পাছলৈ‍ তেওঁ উদ্বোধনী আই এম শ্বি নামৰ এক স্বল্পকালীন ভাৰতীয় প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰে আৰু ইয়াৰ বিজয়ীসকলে মিছ ইউনিভাৰ্ছলৈ যাত্ৰা অব্যাহত ৰাখে‍।&lt;ref name=&quot;4u&quot; /&gt; তেওঁক আই এম পপুলাৰ বঁটা প্ৰদান কৰা হৈছিল যদিও সামগ্ৰিকভাৱে প্ৰতিযোগিতাখনত জয়ী হোৱা নাছিল।&lt;ref name=&quot;4u&quot; /&gt; ২০১৩ চনত মিছ ডিভাত প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰি শীৰ্ষ সাতখন ছেমি ফাইনেলিষ্টৰ ভিতৰত স্থান লাভ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ মিছ ডিজিটেল ক্ৰাউন লাভ কৰে। &lt;ref name=&quot;4u&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/miss-diva-2013-manasi-moghe-wins-the-title/articleshow/22351727.cms|date=6 September 2013|dead-url=2021-11-19}}&lt;/ref&gt; মিশ্ৰাই উৰিষ্যা ফেমিনা মিছ ইণ্ডিয়া ২০১৫ প্ৰতিযোগিতাত প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল, য'ত তেওঁক মিছ ভিভাচিয়াছ আৰু মিছ ৰেম্পৱাক হিচাপে মনোনীত কৰা হৈছিল আৰু শ্ৰেষ্ঠ প্ৰতিভা আৰু মিছ মাল্টিমিডিয়াৰ বাবে শীৰ্ষ পাঁচত স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;4u&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;missunited&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ibtimes.co.in/femina-miss-india-2015-finale-kareena-shahid-perform-where-watch-tv-live-updates-information-627484|title=Femina Miss India 2015 Finale: Kareena, Shahid to Perform; Where to Watch on TV and Live Updates Information|date=2015-03-28|last=Mehta|first=Ankita|publisher=IB Times|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;orissa&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://economictimes.indiatimes.com/magazines/panache/femina-miss-india-sub-contest-winners-unveiled/articleshow/46703220.cms|title=Femina Miss India sub-contest winners unveiled|date=2015-03-26|publisher=The Economic Times|accessdate=2021-11-19}}&lt;/ref&gt; তেওঁ মিছ ইউনাইটেড কণ্টিনেণ্টছ প্ৰতিযোগিতাত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল আৰু তৃতীয় স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;4u&quot; /&gt; তেওঁক মিছ ফটোজেনিক আৰু শ্ৰেষ্ঠ পৰম্পৰাগত পোচাকৰ খিতাপ প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://incredibleorissa.com/sushrii-shreya-mishra-3rd-runner-up-miss-united-continents/|title=Sushrii Shreya Mishra 3rd runner up in Miss United Continents|date=2015-09-13|publisher=Incredible Orissa|accessdate=2021-11-19|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041657/https://incredibleorissa.com/sushrii-shreya-mishra-3rd-runner-up-miss-united-continents/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.elcomercio.com/tendencias/entretenimiento/india-trajetipico-misscontinentesunidos-ibarra.html|title=India obtiene, por segundo año consecutivo, el mejor Traje Típico en Miss Continentes Unidos 2015|date=2015-09-05|publisher=El Comercio|accessdate=2021-11-19|language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;odia&quot;/&gt; মেলভিন নৰোনহাই সৃষ্টি কৰা বেদৰ কিছু অংশ চিত্ৰিত কৰা পোছাকৰ সৈতে তেওঁ পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাক পিন্ধিছিল।&lt;ref name=&quot;incredible&quot;/&gt;

=== মডেলিং ===
মিশ্ৰাই ২০১৬ আৰু ২০১৯ চনৰ কিংফিচাৰ কেলেণ্ডাৰৰ ৰ বাবে শ্বুটিং কৰিছিল আৰু ২০১৯ চনত বম্বে ফেশ্বন উইকত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;pioneer&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;sambad&quot;&gt;{{Cite web|url=https://sambadenglish.com/this-odia-girl-debuts-in-bollywood-with-king-khan-in-zero/|title=This Odia Girl Debuts In Bollywood With King Khan In 'Zero'|date=2018-12-23|publisher=Sambad English Bureau|accessdate=2021-11-19}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://sambadenglish.com/this-odia-girl-debuts-in-bollywood-with-king-khan-in-zero/ &quot;This Odia Girl Debuts In Bollywood With King Khan In 'Zero'&quot;]. Sambad English Bureau. 23 December 2018&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;19 November&lt;/span&gt; 2021&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/fashion/shows/classic-silhouettes-loads-of-fun-on-day-2-of-bombay-times-fashion-week/articleshow/68558100.cms|title=Classic Silhouettes &amp; loads of fun on Day 2 of Bombay Times Fashion Week|date=2019-03-25|publisher=Entertainment Times|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.fotocorp.com/picture-display.aspx?c=FC23031924&amp;e=50565&amp;r=17&amp;t=25|title=ATDC at BTFW Spring/Summer 2019|date=n.d.|publisher=Jafar Khan|work=Photo Corp|accessdate=2021-11-19}}&lt;/ref&gt; ২০১৬ চনৰ মে’ মাহত গ্ৰেজিয়া ইণ্ডিয়া মেগাজিনৰ কভাৰত থকা ছানীয়ে মেক কচমেটিকছ আৰু তনিষ্ক গহনাসমূহৰ বিজ্ঞাপনত অভিনয় কৰিছে।&lt;ref name=&quot;sen&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.indulgexpress.com/cover/2019/jan/04/all-eyes-on-2019-go-behind-the-scene-with-kingfisher-calendar-models-shubra-sushrii-and-diva-11903.html|title=All eyes on 2019! Go behind-the-scenes with Kingfisher Calendar models Shubra, Sushrii and Diva|last=Sen|first=Jaideep|date=2019-01-04|publisher=Indulge|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt;

=== অভিনয় ===
২০১৮ চনত তেওঁ আৰু প্ৰতীক বাব্বৰে‍ বায়টাখোল নামৰ এখন ৱেব ধাৰাবাহিকৰ চিত্ৰগ্ৰহণ আৰম্ভ কৰে যদিও শেষত এই অনুষ্ঠানটো প্ৰচাৰ নহ’ল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushrii-shreya-mishraa-to-debut-in-a-web-series-opposite-prateik-babbar/articleshow/63505660.cms|title=Sushrii Shreya Mishraa to debut in a web series opposite Prateik Babbar|date=2018-03-28|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-16|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041640/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushrii-shreya-mishraa-to-debut-in-a-web-series-opposite-prateik-babbar/articleshow/63505660.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;tnn&quot; /&gt; অভয় দেউলৰ সৈতে জিৰ’ ছবিৰে বলীউডত অভিষেক ঘটায়।&lt;ref name=&quot;pioneer&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;sen&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tnn&quot;&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/music/news/just-want-to-work-on-good-scripts-with-good-filmmakers-shreya-mishraa/articleshow/69562415.cms|title=Just want to work on good scripts with good filmmakers: Shreya Mishraa|date=2019-05-29|publisher=Times of India|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt; মীজান জাফৰী অভিনীত ৰমকম ''মালাল'' ত তেওঁৰ এটা সৰু অংশ আছিল।&lt;ref name=&quot;tnn&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/Sushrii-Mishraa-to-do-a-special-number-in-Sanjay-Leela-Bhansalis-Malaal/Sushrii-Mishraa-to-do-a-special-number-in-Sanjay-Leela-Bhansalis-Malaal/eventshow/69542863.cms|title=Sushrii Mishraa to do a special number in Sanjay Leela Bhansali's 'Malaal'|date=2019-05-28|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-16|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041637/https://beautypageants.indiatimes.com/Sushrii-Mishraa-to-do-a-special-number-in-Sanjay-Leela-Bhansalis-Malaal/Sushrii-Mishraa-to-do-a-special-number-in-Sanjay-Leela-Bhansalis-Malaal/eventshow/69542863.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; আদিত্য নাৰায়ণৰ &quot;লিল্লা&quot;ৰ মিউজিক ভিডিঅ'ত অভিনয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://english.khabarhub.com/2019/08/48168/|title=Aditya Narayan launches new single 'Lillah'|date=2019-10-08|publisher=Khabarhub|accessdate=2021-11-16}}&lt;/ref&gt; আৰু ২০২১ চনত তনুজ ভিৰৱানীৰ বিপৰীতে কাৰ্টেলৰ কাষ্টত যোগদান কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.tellychakkar.com/digital/exclusive-sushrii-mishraa-her-series-cartel-and-the-character-played-her-210804|title=Exclusive: Sushrii Mishraa on her series Cartel and the character played by her|date=2021-08-04|publisher=TellyChakkar|accessdate=2021-11-19}}&lt;/ref&gt;

মিশ্ৰৰ প্ৰথমটো ডাঙৰ মঞ্চ প্ৰযোজনা আছিল জেফ গোল্ডবাৰ্গৰ দ্য আলটামাউণ্ট ৰোড মাৰ্ডাৰছ যিটো মুম্বাইৰ ৰয়েল অপেৰা হাউচত পৰিবেশন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://youthincmag.com/the-altamount-road-murders-of-secrets-lies-corruption-money-lust-and-love|title=The Altamount Road Murders – Of Secrets, Lies, Corruption, Money, Lust and Love|date=2018-06-29|publisher=Youth Incorporated|accessdate=2021-11-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goldberg&quot;/&gt; গোল্ডবাৰ্গে ৰচনা, পৰিচালনা, প্ৰযোজনা আৰু অভিনয় কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;goldberg&quot;/&gt; ইয়াৰ কিছু সময়ৰ পাছতে আৰু ৱিটনেছ ফৰ দ্য প্ৰচিকিউচনৰ বাবে জেফ গোল্ডবাৰ্গৰ সৈতে পুনৰ মিলিত হোৱাৰ আগতে তে‍ওঁ কৰণ পণ্ডিতৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ডায়োনিসিয়াক থিয়েটাৰ কোম্পানীৰ ছিংগল ছবিখনত অভিনয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.broadwayworld.com/india/article/BWW-Review-SINGLE--A-PLAY-BY-DIONYSIAC-THEATRE-COMPANY-That-Speaks-To-All-Of-Us-20190331|title=BWW Review: SINGLE -- A PLAY BY DIONYSIAC THEATRE COMPANY, That Speaks To All Of Us|date=2019-03-31|publisher=Broadway World|accessdate=2021-11-19}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushriis-new-play-is-all-about-lies-love-and-betrayal/articleshow/63442508.cms|title=Sushrii's new play is all about lies, love, and betrayal|date=2018-03-24|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-19|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041636/https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/sushriis-new-play-is-all-about-lies-love-and-betrayal/articleshow/63442508.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;goldberg&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;sen&quot;/&gt;

=== অন্যান্য ===
২০১৬ চনত তেওঁ জয় হিন্দ মহাবিদ্যালয়ৰ অডিশ্যনত এগৰাকী চেলিব্ৰিটি বিচাৰক আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://beautypageants.indiatimes.com/fresh-face/oppo-bombay-times-fresh-face-2016-jai-hind-college-auditions/articleshow/55770807.cms|title=Oppo Bombay Times Fresh Face 2016 : Jai Hind College Auditions|date=2016-12-03|publisher=Beauty Pageants|accessdate=2021-11-19|archivedate=20 November 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211120041639/https://beautypageants.indiatimes.com/fresh-face/oppo-bombay-times-fresh-face-2016-jai-hind-college-auditions/articleshow/55770807.cms|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
মিশ্ৰ এগৰাকী প্ৰমাণিত স্কুবা ডাইভাৰ আৰু তেওঁ এৰিয়েল চিল্কৰ সৈতে কথক আৰু বলীউড দুয়োটা শৈলীতে প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছে।&lt;ref name=&quot;4u&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;odia&quot;/&gt; তেওঁৰ হাইপোথাইৰয়ডিজম আছে।&lt;ref name=&quot;sen&quot;/&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]</text>
      <sha1>rkqc29py3pzo423xh9mkigqkycpbalo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114029</id>
    <revision>
      <id>517166</id>
      <parentid>480481</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:36:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517166</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3537" sha1="i5n34lk29ubh88x07ftv0rocdd6kg3o" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}'''জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]]  '''Gyanudoi Lower Primary School''') হ’ল [[অসম]]ৰ [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ খালৈঘোগুৰা মৌজাৰ অন্তৰ্গত নাহৰতলি গাঁৱৰ কাকৱণীত অৱস্থিত এখন প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান। ১৯৭৫ চনত স্থাপিত বিদ্যালয়খনে ২০২৫ বৰ্ষত গৌৰৱোজ্জ্বল সোণালী জয়ন্তী অতিক্ৰম কৰে।

{{Infobox school|name=জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়&lt;br &gt; Gyanudoi Lower Primary School|| image = [[File:জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়IMG 20250221 144109.jpg|thumb|সোণালী জয়ন্তী বৰ্ষত জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়]]|
established=১৯৭৫ চন|type=চৰকাৰী প্ৰাথমিক বিদ্যালয়|headmaster=মহেশ্বৰ মহন|location=নাহৰতলি (কাকৱণী), [[চৰাইদেউ]], [[অসম]]|}}

==ইতিহাস==
বিংশ শতিকাৰ সত্তৰ দশকৰ মাজভাগ পৰ্যন্ত কাকৱণী অঞ্চলটোত কোনোধৰণৰ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান নাছিল। অনুষ্ঠান দূৰৰে কথা, মানুহ অহা-যোৱা কৰিবলৈ সূচল বাট-পথো নাছিল সেই সময়ত। ফলত অঞ্চলটোৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে দূৰ দূৰণিত পঢ়িবলৈ যাওঁতে নানা দুৰ্ভোগ ভুগিব লগা হৈছিল। তেনে সময়তে অঞ্চলটোৰ ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মটোৰ কথা ভাবি কেইগৰাকীমান স্বনামধন্য ব্যক্তি ওলাই আহি ১৯৭৫ চনত স্থাপন কৰিলে অঞ্চলটোৰ প্ৰথমখন শিক্ষানুষ্ঠান [[জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়]]। ‘জ্ঞানোদয়’ নামটো দিছিল সেই সময়ৰ অঞ্চলটোৰ এগৰাকী শিক্ষানুৰাগী ব্যক্তি উপেন ফুকনে (মহন)। তেওঁৰে সহধৰ্মিণী বীণা ফুকন মহন বিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক শিক্ষয়িত্ৰী।

==বৰ্তমানৰ অৱস্থা==
১৯৭৫ চনত স্থাপিত বিদ্যালয়খনে ২০২৫ বৰ্ষত গৌৰৱোজ্জ্বল সোণালী জয়ন্তী অতিক্ৰম কৰে। বিদ্যালয়খনত অধ্যয়ন কৰি যোৱা ভালে সংখ্যক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী বৰ্তমান সমাজৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত প্ৰতিষ্ঠিত হৈ আছে।</text>
      <sha1>i5n34lk29ubh88x07ftv0rocdd6kg3o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517169</id>
      <parentid>517166</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:38:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* বৰ্তমানৰ অৱস্থা */</comment>
      <origin>517169</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3570" sha1="b9kg8uqk59r91iisrffpy189fo3p7yy" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}'''জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]]  '''Gyanudoi Lower Primary School''') হ’ল [[অসম]]ৰ [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ খালৈঘোগুৰা মৌজাৰ অন্তৰ্গত নাহৰতলি গাঁৱৰ কাকৱণীত অৱস্থিত এখন প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ প্ৰতিষ্ঠান। ১৯৭৫ চনত স্থাপিত বিদ্যালয়খনে ২০২৫ বৰ্ষত গৌৰৱোজ্জ্বল সোণালী জয়ন্তী অতিক্ৰম কৰে।

{{Infobox school|name=জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়&lt;br &gt; Gyanudoi Lower Primary School|| image = [[File:জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়IMG 20250221 144109.jpg|thumb|সোণালী জয়ন্তী বৰ্ষত জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়]]|
established=১৯৭৫ চন|type=চৰকাৰী প্ৰাথমিক বিদ্যালয়|headmaster=মহেশ্বৰ মহন|location=নাহৰতলি (কাকৱণী), [[চৰাইদেউ]], [[অসম]]|}}

==ইতিহাস==
বিংশ শতিকাৰ সত্তৰ দশকৰ মাজভাগ পৰ্যন্ত কাকৱণী অঞ্চলটোত কোনোধৰণৰ শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান নাছিল। অনুষ্ঠান দূৰৰে কথা, মানুহ অহা-যোৱা কৰিবলৈ সূচল বাট-পথো নাছিল সেই সময়ত। ফলত অঞ্চলটোৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে দূৰ দূৰণিত পঢ়িবলৈ যাওঁতে নানা দুৰ্ভোগ ভুগিব লগা হৈছিল। তেনে সময়তে অঞ্চলটোৰ ভৱিষ্যৎ প্ৰজন্মটোৰ কথা ভাবি কেইগৰাকীমান স্বনামধন্য ব্যক্তি ওলাই আহি ১৯৭৫ চনত স্থাপন কৰিলে অঞ্চলটোৰ প্ৰথমখন শিক্ষানুষ্ঠান [[জ্ঞানোদয় প্ৰাথমিক বিদ্যালয়]]। ‘জ্ঞানোদয়’ নামটো দিছিল সেই সময়ৰ অঞ্চলটোৰ এগৰাকী শিক্ষানুৰাগী ব্যক্তি উপেন ফুকনে (মহন)। তেওঁৰে সহধৰ্মিণী বীণা ফুকন মহন বিদ্যালয়খনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক শিক্ষয়িত্ৰী।

==বৰ্তমানৰ অৱস্থা==
১৯৭৫ চনত স্থাপিত বিদ্যালয়খনে ২০২৫ বৰ্ষত গৌৰৱোজ্জ্বল সোণালী জয়ন্তী অতিক্ৰম কৰে। বিদ্যালয়খনত অধ্যয়ন কৰি যোৱা ভালে সংখ্যক ছাত্ৰ-ছাত্ৰী বৰ্তমান সমাজৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত প্ৰতিষ্ঠিত হৈ আছে।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>b9kg8uqk59r91iisrffpy189fo3p7yy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114256</id>
    <revision>
      <id>517167</id>
      <parentid>516668</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:37:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517167</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4267" sha1="he9lvvq2pbyd0ei7e7ff5vzz9tk77a0" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}{{Infobox organization
|name=বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই&lt;br&gt;Ban Ok Pup Lik Mioung Tai&lt;br&gt;𑜈𑜃𑜫 𑜒𑜨𑜀𑜫  𑜆𑜆𑜫 𑜎𑜢𑜀𑜫 𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫 𑜄𑜩 𑜽&lt;br&gt;পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা|formation=১৯৮১ চন
|purpose=তাই ভাষা, তাই সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ সৰ্বাংগীণ উন্নতি
|headquarters=ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱন, পাটসাকো, [[চৰাইদেউ]], [[অসম]]
|language=তাই ভাষা|তাই
|leader_title=সভাপতি
|leader_name=[[অতুল ফুকন]]
|}}
'''বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী : ]] '''Ban Ok Pup Lik Mioung Tai''', তাই : '''𑜈𑜃𑜫 𑜒𑜨𑜀𑜫  𑜆𑜆𑜫 𑜎𑜢𑜀𑜫 𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫 𑜄𑜩 𑜽''') অসমীয়াত '''পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা''' হ’ল তাই ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ বিকাশ আৰু প্ৰসাৰৰ উদ্দেশ্যে ১৯৮১ চনত গঠন হোৱা এক জাতীয় অনুষ্ঠান। ইয়াৰ প্ৰধান কাৰ্যালয় [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ পাটসাকোৰ ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱনত অৱস্থিত। ডম্বৰু দেওধাই ফুকন আছিল পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সভাপতি আৰু ড° পুষ্প গগৈ ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সম্পাদক।

==ইতিহাস==
১৯৮১ চনৰ ৮ এপ্ৰিলত [[ধেমাজি]]ত বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই বা পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ইয়াৰ প্ৰথমখন অধিৱেশন অনুষ্ঠিত হৈছিল ১৯৮২ চনৰ ৭, ৮ আৰু ৯ মাৰ্চত অবিভক্ত [[শিৱসাগৰ]] আৰু বৰ্তমানৰ [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ পাটসাকোত। অধিৱেশনত সভাপতিত্ব কৰিছিল ডম্বৰু দেওধাই ফুকনে আৰু ড° পুষ্প গগৈ আছিল সম্পাদক। এই ডম্বৰু দেওধাই ফুকনৰ স্মৃতিতে পৰৱৰ্তী সময়ত সভাৰ মুখ্য কাৰ্যালয়টো ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱন নামেৰে নামাকৰণ কৰা হয়।

==পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ সভাপতিসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! সভাপতি!! কাৰ্যকাল
|-
| ডম্বৰু দেওধাই ফুকন
| ১৯৮১-৮৩
|-
| ৰত্নেশ্বৰ বুঢ়াগোহাঞি
| ১৯৮৩-৮৭
|-
| [[হেম বুঢ়াগোহাঞি]]
| ১৯৮৭-৯১
|-
| ডিম্বেশ্বৰ চেতিয়া
| ১৯৯১-৯৪
|-
| জীৱেশ্বৰ মহন
| ১৯৯৪-৯৬
|-
| কামিনী গগৈ
| ১৯৯৬-২০০২
|-
| ড° পুষ্প গগৈ
| ২০০২-০৪
|-
| মনোৰঞ্জন ফুকন
| ২০০৪-০৬
|-
| জীৱেশ্বৰ মহন
| ২০০৬-০৭
|-
| ড° যোগেন্দ্ৰনাথ ফুকন
| ২০০৭-০৯
|-
| কেশৱানন্দ দিহিঙীয়া
| ২০০৯-১১
|-
| প্ৰণৱ গগৈ
| ২০১১-১৩
|-
| ড° দয়ানন্দ বৰগোহাঞি
| ২০১৩-২২
|- 
| [[অতুল ফুকন]]
| ২০২২-বৰ্তমানলৈকে
|}</text>
      <sha1>he9lvvq2pbyd0ei7e7ff5vzz9tk77a0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517168</id>
      <parentid>517167</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:37:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517168</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4300" sha1="lt8fi02w5hn4l03vaae1edqpm26sxl9" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}{{Infobox organization
|name=বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই&lt;br&gt;Ban Ok Pup Lik Mioung Tai&lt;br&gt;𑜈𑜃𑜫 𑜒𑜨𑜀𑜫  𑜆𑜆𑜫 𑜎𑜢𑜀𑜫 𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫 𑜄𑜩 𑜽&lt;br&gt;পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা|formation=১৯৮১ চন
|purpose=তাই ভাষা, তাই সাহিত্য আৰু সংস্কৃতিৰ সৰ্বাংগীণ উন্নতি
|headquarters=ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱন, পাটসাকো, [[চৰাইদেউ]], [[অসম]]
|language=তাই ভাষা|তাই
|leader_title=সভাপতি
|leader_name=[[অতুল ফুকন]]
|}}
'''বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী : ]] '''Ban Ok Pup Lik Mioung Tai''', তাই : '''𑜈𑜃𑜫 𑜒𑜨𑜀𑜫  𑜆𑜆𑜫 𑜎𑜢𑜀𑜫 𑜉𑜢𑜤𑜂𑜫 𑜄𑜩 𑜽''') অসমীয়াত '''পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা''' হ’ল তাই ভাষা-সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ বিকাশ আৰু প্ৰসাৰৰ উদ্দেশ্যে ১৯৮১ চনত গঠন হোৱা এক জাতীয় অনুষ্ঠান। ইয়াৰ প্ৰধান কাৰ্যালয় [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ পাটসাকোৰ ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱনত অৱস্থিত। ডম্বৰু দেওধাই ফুকন আছিল পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সভাপতি আৰু ড° পুষ্প গগৈ ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সম্পাদক।

==ইতিহাস==
১৯৮১ চনৰ ৮ এপ্ৰিলত [[ধেমাজি]]ত বান অক পাপ লিক মৌঙ তাই বা পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল। ইয়াৰ প্ৰথমখন অধিৱেশন অনুষ্ঠিত হৈছিল ১৯৮২ চনৰ ৭, ৮ আৰু ৯ মাৰ্চত অবিভক্ত [[শিৱসাগৰ]] আৰু বৰ্তমানৰ [[চৰাইদেউ]] জিলাৰ পাটসাকোত। অধিৱেশনত সভাপতিত্ব কৰিছিল ডম্বৰু দেওধাই ফুকনে আৰু ড° পুষ্প গগৈ আছিল সম্পাদক। এই ডম্বৰু দেওধাই ফুকনৰ স্মৃতিতে পৰৱৰ্তী সময়ত সভাৰ মুখ্য কাৰ্যালয়টো ডম্বৰু দেওধাই ফুকন ভৱন নামেৰে নামাকৰণ কৰা হয়।

==পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভাৰ সভাপতিসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! সভাপতি!! কাৰ্যকাল
|-
| ডম্বৰু দেওধাই ফুকন
| ১৯৮১-৮৩
|-
| ৰত্নেশ্বৰ বুঢ়াগোহাঞি
| ১৯৮৩-৮৭
|-
| [[হেম বুঢ়াগোহাঞি]]
| ১৯৮৭-৯১
|-
| ডিম্বেশ্বৰ চেতিয়া
| ১৯৯১-৯৪
|-
| জীৱেশ্বৰ মহন
| ১৯৯৪-৯৬
|-
| কামিনী গগৈ
| ১৯৯৬-২০০২
|-
| ড° পুষ্প গগৈ
| ২০০২-০৪
|-
| মনোৰঞ্জন ফুকন
| ২০০৪-০৬
|-
| জীৱেশ্বৰ মহন
| ২০০৬-০৭
|-
| ড° যোগেন্দ্ৰনাথ ফুকন
| ২০০৭-০৯
|-
| কেশৱানন্দ দিহিঙীয়া
| ২০০৯-১১
|-
| প্ৰণৱ গগৈ
| ২০১১-১৩
|-
| ড° দয়ানন্দ বৰগোহাঞি
| ২০১৩-২২
|- 
| [[অতুল ফুকন]]
| ২০২২-বৰ্তমানলৈকে
|}

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>lt8fi02w5hn4l03vaae1edqpm26sxl9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰাময়া (অভিনেত্ৰী)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114326</id>
    <revision>
      <id>517383</id>
      <parentid>479184</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T08:38:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>118</id>
      </contributor>
      <comment>Removing [[:c:File:Divya_Spandana.jpg|Divya_Spandana.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Yann|Yann]] because: Copyright violation, see [[:c:Commons:Licensing|]].</comment>
      <origin>517383</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12073" sha1="n8jbsvqhbw9z98ls9rul42o1ipfs0o3" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = ৰাময়া
| image               =
| caption             = ২০১০ চনত ৰাময়া
| office              = লোকসভাৰ সাংসদ
| term_start          = ২০১৩, আগষ্ট
| term_end            = ১৮ মে ২০১৪
| primeminister       = [[মনমোহন সিং]]
| successor           = চি এছ পুট্টাৰাজু
| predecessor         = এন চালুভাৰায়া স্বামী
| constituency        = মাণ্ড্যা
| birth_name          = দিব্যা স্পন্দনা
| birth_date          = {{Birth date and age|df=yes|1982|11|29}}
| birth_place         = [[বাংগালোৰ]]
| party               = [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]]
| profession          = {{hlist|অভিনেত্ৰী|চলচ্চিত্ৰ প্ৰযোজক|ৰাজনীতিক}}
| signature           = 
| signature_alt       = 
| website             = 
}}
'''দিব্য স্পন্দনা''' ({{lang-en|Divya Spandana}}; জন্ম: ২৯ নৱেম্বৰ ১৯৮২), পেছাগতভাৱে '''ৰাময়া''' নামেৰে পৰিচিত৷ তেওঁ এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী, প্ৰযোজক আৰু ৰাজনীতিবিদ। কৰ্ণাটকৰ মাণ্ড্যাৰ পৰা লোকসভাত সংসদ সদস্য হিচাপে তেওঁ কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁ মূলতঃ কানাড়া ছবিত কাম কৰে, আৰু তামিল আৰু তেলেগু ছবিতো অভিনয় কৰিছে। ৰাময়াই দুটা ফিল্মফেয়াৰ এৱাৰ্ড চাউথ, এটা উদয়া বঁটা, আৰু এটা কৰ্ণাটক ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰিছে।

২০০৩ চনত কানাড়া ভাষাৰ ছবি ''অভি''ত অভিনয়ৰ জৰিয়তে তেওঁ আত্মপ্ৰকাশ কৰে৷ তেওঁ তামিল আৰু তেলেগু ছবিত কাম কৰি আহিছে যদিও কানাড়া চলচ্চিত্ৰ উদ্যোগত তেওঁৰ কামে তেওঁক অধিক মনোযোগ আকৰ্ষণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=3 April 2016|title=Living by her own rules: Sandalwood Queen Ramya's journey through acting and politics|url=https://www.thenewsminute.com/article/living-her-own-rules-sandalwood-queen-ramyas-journey-through-acting-and-politics-41126|access-date=3 December 2022|website=The News Minute|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Sandalwood queen Ramya announces comeback with a bang; collaborates with Raj B Shetty|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/sandalwood-queen-ramya-announces-comeback-with-a-bang-collaborates-with-raj-b-shetty/articleshow/94656633.cms|access-date=3 December 2022|website=The Times of India|language=en|last1=S|first1=Sridevi}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ক্ৰমে ''অমৃতাধৰে'' (২০০৫) আৰু ''তনানম তনান''ম (২০০৬)ৰ বাবে ''শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ উদয়া বঁটা'' আৰু ''ফিল্মফেয়াৰ বঁটা'' লাভ কৰে। ২০১১ চনৰ ৰোমাণ্টিক-ড্ৰামা ''সঞ্জু ৱেডছ গীতা''ত তেওঁ নায়িকা হিচাপে অভিনয় কৰে৷ ইয়াৰ জৰিয়তে তেওঁ অধিক সমালোচনাত্মক সফলতা আৰু শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ কৰ্ণাটক ৰাজ্যিক চলচ্চিত্ৰ বঁটা লাভ কৰে। ২০১১ চনৰ ব্লকবাষ্টাৰ ফেণ্টাচি ছবি ''কাটাৰী বীৰা সুৰসুন্দৰংগী'' আৰু ২০১৬ চনৰ মহাকাব্য-ফেণ্টাচি ''নাগাৰহাভু''কে ধৰি অন্যান্য ব্যৱসায়িকভাৱে সফল ছবিতো অভিনয় কৰিছে। অভিনয়ৰ পৰা কিছু সময়ৰ বিৰতিৰ পিছত ২০২৩ চনত &quot;এপলবক্স ষ্টুডিঅ'&quot; বেনাৰত ''স্বাথি মুত্তিনা মালে হানিয়ে'' ছবি নিৰ্মাণ কৰি তেওঁ ছবিলৈ উভতি আহে।&lt;ref&gt;{{Cite web|date=3 April 2016|title=Ramya gets the title rights for Swathi Mutthina Male Haniye, rules city court|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/ramya-gets-the-title-rights-for-swati-muttina-male-haniye-rules-city-court/articleshow/99272931.cms?from=mdr|access-date=5 April 2023|website=The Times of India|language=en}}&lt;/ref&gt;

তেওঁ ২০১২ চনত [[ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ]]ৰ যুৱ শাখাৰ সদস্য হিচাপে যোগদান কৰিছিল৷ পিছলৈ ২০১৩ চনৰ উপ-নিৰ্বাচনত তেওঁ কৰ্ণাটকৰ মাণ্ডিয়া সমষ্টিৰ সংসদ সদস্য হিচাপে জয়ী হয়, কিন্তু পিছৰ বছৰত সাধাৰণ নিৰ্বাচনত পৰাস্ত হয়।

== প্ৰাৰম্ভিক জীৱন ==
১৯৮২ চনৰ ২৯ নৱেম্বৰত কৰ্ণাটকৰ [[বাংগালুৰু]]ত ৰাময়াৰ জন্ম হৈছিল।&lt;ref name=&quot;bmirror&quot;&gt;{{cite web|url=https://bangaloremirror.indiatimes.com/bangalore/cover-story/No-filmy-husband-for-me/articleshow/22091528.cms|title=No filmy husband for me|work=[[Bangalore Mirror]]|date=23 July 2009|last=Shyam Prasad|first=S.|access-date=14 July 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bangaloremirror.indiatimes.com/bangalore/cover-story/No-filmy-husband-for-me/articleshow/22091528.cms|title=No filmy husband for me - Bangalore Mirror -|website=bangaloremirror.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dnaindia.com/entertainment/report-yes-i-m-seeing-someone-says-ramya-1473782|title=Yes, I'm seeing someone, says Ramya|date=29 November 2010|website=Daily News and Analysis}}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ মাক-দেউতাক আছিল মাণ্ডিয়াৰ৷ মাতৃ ৰঞ্জিতা কৰ্ণাটকৰ কংগ্ৰেছ দলৰ জ্যেষ্ঠ সদস্য হোৱাৰ বিপৰীতে তেওঁৰ পোষক পিতৃ আৰ টি নাৰায়ণ আছিল এজন উদ্যোগপতি।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-karnataka/mother-campaigns-for-daughter/article5020774.ece|title=Mother campaigns for daughter|date=14 August 2013|access-date=27 October 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.deccanherald.com/content/349006/actor-loses-foster-father.html|title=Actor loses foster father|date=3 August 2013|access-date=27 October 2015}}&lt;/ref&gt; পাঁচ বছৰ বয়সৰ পৰাই পিতৃয়ে তেওঁক লালন-পালন কৰিছিল আৰু ২০১৩ চনত পিতৃৰ মৃত্যু হয়।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Why Kannada Actress Ramya Didn't Want to Live Anymore|url=https://www.news18.com/movies/kannada-actress-ramya-reveals-once-she-didnt-want-to-live-anymore-7394593.html|access-date=27 March 2023|work=News18|date=27 March 2023|language=en}}&lt;/ref&gt; ২০০৪ চনত ৰাময়াই ৰাজনীতিবিদ তথা কৰ্ণাটকৰ প্ৰাক্তন মুখ্যমন্ত্ৰী এছ এম কৃষ্ণৰ নাতিনী বুলি দাবী কৰিছিল।

ৰাম্যই চেন্নাইৰ ছেক্ৰেড হাৰ্ট স্কুল (চাৰ্চ পাৰ্ক) আৰু উটিৰ আৱাসিক বিদ্যালয় ছেইণ্ট হিল্ডাছ স্কুলত স্কুলীয়া শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিছিল।.&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Jan 19|first1=Updated|title=Ramya Turns Model|url=https://bangaloremirror.indiatimes.com/entertainment/south-masala/ramya-turns-model/articleshow/22240334.cms|work=Bangalore Mirror|language=en}}&lt;/ref&gt; মডেলিঙৰ কেৰিয়াৰ গঢ়াৰ লগতে বেংগালুৰুৰ ছেইণ্ট জোচেফ কলেজ অৱ কমাৰ্চৰ পৰা বাণিজ্য শাখাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰি মুম্বাইস্থিত শীতল ডিজাইনাৰ ষ্টুডিঅ’ত যোগদান কৰাৰ আশা কৰিছিল।

ৰাম্যই ৰেম্প শ্ব'ত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ২০০১ চনত মিছ কাউণ্ট্ৰী ক্লাবৰ মুকুট পিন্ধিছিল। এই সময়ছোৱাতে তেওঁলৈ চলচ্চিত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ আহিছিল আৰু ''অভি'' ছবিত পুনীথ ৰাজকুমাৰৰ বিপৰীতে অভিনয় কৰাৰ আগতে তেওঁ নিনাগাগী, ডম্বী আৰু আপ্পুৰ বাবে বিবেচনা কৰা হৈছিল। &lt;ref&gt;{{cite web|last1=Srivatsa|first1=Srikanth|title=Stars in her eyes|url=http://www.deccanherald.com/deccanherald/mar16/ent5.asp|work=Deccan Herald|access-date=23 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20031222170037/http://www.deccanherald.com/deccanherald/mar16/ent5.asp|archive-date=22 December 2003|date=16 March 2003}}&lt;/ref&gt; ইয়াতেই ছবিখনৰ প্ৰযোজক পাৰ্বতম্মা ৰাজকুমাৰে তেওঁক পৰ্দাৰ নাম ''ৰাময়া'' দিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/living-her-own-rules-sandalwood-queen-ramyas-journey-through-acting-and-politics-41126|title=Living by her own rules: Sandalwood Queen Ramya's journey through acting and politics|date=3 April 2016|work=The News Minute|access-date=13 May 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/story/karnataka-sadananda-gowda-faces-caste-war-in-bjp/1/151336.html|title=Caste war heats up as Sadananda isn't Gowda enough|date=15 September 2011}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ মহিলা সাংসদ]]
[[শ্ৰেণী:লোকসভাৰ সাংসদ]]
[[শ্ৰেণী:চলচ্চিত্ৰ প্ৰযোজক]]
[[শ্ৰেণী:কানাড়া চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:তামিল চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:তেলেগু চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:দাক্ষিণাত্যৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:কৰ্ণাটকৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ফিল্মফেয়াৰ বঁটা দক্ষিণ বিজয়ী]]</text>
      <sha1>n8jbsvqhbw9z98ls9rul42o1ipfs0o3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কল্পনা চৌধুৰী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114674</id>
    <revision>
      <id>517171</id>
      <parentid>480910</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:40:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* বক্সিং কেৰিয়াৰ */</comment>
      <origin>517171</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12287" sha1="kg6c5qlx0wh89vhoksahb0oo8d41cij" xml:space="preserve">{{Infobox athlete
| name = কল্পনা চৌধুৰী
| image = Kalpana Choudhury IMG 20250222 144328.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1983|1|15|df=y}}
| birth_place = [[তিনিচুকীয়া]], [[অসম]]
| nationality = ভাৰত
| show-medals = yes
| medaltemplates =
{{MedalSport|মহিলাৰ অপেশাদাৰী বক্সিং}}
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalCompetition|বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপ}}
{{MedalBronze|২০০৫ পডস্ক, ৰাছিয়া|ফ্লাইৱেইট}}
{{MedalCompetition|এছিয়ান চেম্পিয়নশ্বিপ}}
{{MedalGold|২০০৮ গুৱাহাটী, ভাৰত|লাইট ফ্লাইৱেইট}}
|Father's name=ৰামদয়াল চৌধুৰী|Mother's name=মীৰা চৌধুৰী|}}
'''কল্পনা চৌধুৰী''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Kalpana Choudhury''') এগৰাকী প্ৰাক্তন ভাৰতীয় ফ্লাইৱেইট আৰু লাইট ফ্লাইৱেইট শ্ৰেণীৰ বক্সাৰ তথা বৰ্তমান প্ৰশিক্ষক। তেওঁ [[অসম|অসমৰ]] [[তিনিচুকীয়া জিলা]]ৰ লিডুৰ পৰা প্ৰায় দুই কিলোমিটাৰ আঁতৰৰ চিপেগাঁৱত জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ স্বৰ্গীয় ৰামদয়াল চৌধুৰী আৰু মাতৃ মীৰা চৌধুৰী। ২০০৫ চনত [[ৰাছিয়া]]ৰ পডস্কত অনুষ্ঠিত হোৱা বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত ব্ৰঞ্জৰ পদক জয়েৰে চৌধুৰীয়ে বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপত পদক অৰ্জন কৰা প্ৰথমগৰাকী অসমীয়া মহিলা বক্সাৰ হোৱাৰ কৃতিত্ব অৰ্জন কৰিছিল। ২০০৮ চনত [[অসম]]ৰ [[গুৱাহাটী]]ত অনুষ্ঠিত হোৱা এছিয়ান চেম্পিয়নশ্বিপত সোণৰ পদক দখলেৰে উক্ত প্ৰতিযোগিতাতো তেওঁ সেই সফলতা লাভ কৰা ৰাজ্যখনৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বক্সাৰ হোৱাৰ গৌৰৱ অৰ্জন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Local Girl shines at 4th AWBSC. Kalpana clinches Gold |url=https://www.assamtimes.org/node/2040#google_vignette|date=Sep 29, 2008}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
কল্পনা চৌধুৰীয়ে ১৬ বছৰ বয়সৰ পৰাই বক্সিং খেলিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ১৯৯৯ চনত মহিলা বক্সিং অন্তৰ্ভুক্ত হোৱাৰ পাছত তেওঁ সম্বন্ধীয় ভিনিহিয়েক তথা সেই সময়ৰ বক্সিং খেলুৱৈ বাবলু গড়ৰ পৰা খেলবিধ খেলিবলৈ অনুপ্ৰাণিত হয়। প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত তেওঁ আৰ্থিক দুৰৱস্থাৰ বাবে ভিনিহিয়েকৰ খেলৰ সামগ্ৰীসমূহকে ব্যৱহাৰ কৰিবলগীয়া হৈছিল। তেনেকৈয়ে বক্সিঙৰ অ আ ক খ শিকাৰ পাছত তেওঁ [[মাৰ্ঘেৰিটা]]ৰ শ্যাম ডেনিয়েল (প্ৰাক্তন বক্সাৰ জেনিফাৰ ডেনিয়েলৰ পিতৃ)ৰ ওচৰত প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰি বিভিন্ন প্ৰতিযোগিতাত ভাগ লয়। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় ক্ৰীড়া প্ৰাধিকৰণত অন্তৰ্ভুক্ত হৈ অমৰ ডেকা, ভাস্কৰ ভাট আদিৰ পৰা প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰে।

==বক্সিং কেৰিয়াৰ==
'''ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত'''
&lt;br&gt;২০০০ চনত অনুষ্ঠিত উত্তৰ-পূব ক্ৰীড়াত অসমক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি কল্পনা চৌধুৰীয়ে প্ৰথমটো সোণৰ পদক লাভ কৰে। তাৰ পিছত তেওঁ ২০০১ চনত পঞ্জাৱৰ পাটিৱালাত অনুষ্ঠিত ৩১ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত ৪৫ কিলো শাখাত সোণৰ পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াৰ মহিলা বক্সিঙত সেইটোৱে অসমৰ প্ৰথমটো সোণৰ পদক। ইয়াৰ পাছতেই কল্পনা চৌধুৰীয়ে ২০০২ চনত [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]]ৰ [[বিশাখাপট্টনম]]ত অনুষ্ঠিত ৩২ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত ব্ৰঞ্জৰ আৰু অসমৰ গুৱাহাটীত অনুষ্ঠিত ৩৩ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত সোণৰ পদক জয় কৰে। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াৰ দৰে ২০০১ চনত [[তামিলনাডু]]ৰ [[চেন্নাই]]ত অনুষ্ঠিত প্ৰথম মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপতো কল্পনা চৌধুৰীয়ে সোণৰ পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপতো সেইটোৱে অসমৰ প্ৰথমটো সোণৰ পদক। ইয়াৰ পাছত তেওঁ ২০০৩ চনত [[মিজোৰাম]]ৰ [[আইজল]], ২০০৪ চনত অসমৰ কুকুৰাঝাৰ আৰু একেটা বৰ্ষতে [[কেৰেলা]]ৰ কুল্লাম আৰু ২০০৫ চনত [[ঝাৰখণ্ড]]ৰ জামছেদপুৰত অনুষ্ঠিত ক্ৰমে তৃতীয়, চতুৰ্থ, পঞ্চম আৰু ষষ্ঠ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপত তিনিটা ৰূপৰ আৰু এটা ব্ৰঞ্জৰ পদক জয় কৰে। ২০০৬ চনত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ বিশাখাপট্টনম, ২০০৭ চনত [[উত্তৰাখণ্ড]]ৰ ৰুদ্ৰপুৰ আৰু ২০০৮ চনত [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]ৰ [[আগ্ৰা]]ত অনুষ্ঠিত সপ্তম, অষ্টম আৰু নৱম ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপত কল্পনা চৌধুৰীয়ে ক্ৰমাগতভাৱে তিনিটা সোণৰ পদক জয় কৰে। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপ দুয়োখন প্ৰতিযোগিতাত কল্পনা চৌধুৰীয়ে ছটা সোণৰ, তিনিটা ৰূপৰ আৰু দুটা ব্ৰঞ্জৰসহ সৰ্বমুঠ এঘাৰটা পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। এই দুখন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ প্ৰতিযোগিতাৰ উপৰিও ফেডাৰেছন কাপ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপতো তেওঁ দুটা ৰূপৰ পদক জয় কৰিছিল।{{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}}

'''আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত'''
&lt;br&gt;কল্পনা চৌধুৰীয়ে ২০০৫ চনত [[ৰাছিয়া]]ৰ পডস্কত অনুষ্ঠিত তৃতীয় মহিলা বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি ফ্লাইৱেইট ৫০ কিলো শাখাত এটা ব্ৰঞ্জৰ পদক জয় কৰে। বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত কল্পনা চৌধুৰীৰ ব্ৰঞ্জৰ পদকটোৱেই অসমৰো প্ৰথম পদক। ইয়াৰ পাছতেই তেওঁ [[অসম]]ৰ [[গুৱাহাটী]]ত অনুষ্ঠিত চতুৰ্থ মহিলাৰ এছিয়ান বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত লাইট ফ্লাইৱেইট ৪৮ কিলো শাখাত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি সোণৰ পদকৰ লগতে শ্ৰেষ্ঠ বক্সাৰৰ সন্মান লাভ কৰে। উল্লেখ্য যে এছিয়ান বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপতো সোণৰ পদক লাভ কৰা কল্পনা চৌধুৰী প্ৰথম অসমীয়া মহিলা বক্সাৰ। এই দুটা উল্লেখযোগ্য আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সফলতাৰ উপৰিও চৌধুৰীয়ে কেৰিয়াৰত বহুকেইখন আমন্ত্ৰণমূলক প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰি পদক অৰ্জন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।{{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}}

==প্ৰশিক্ষক জীৱন==
খেলুৱৈ জীৱন সামৰাৰ পাছত কল্পনা চৌধুৰীয়ে পঞ্জাৱৰ পাটিৱালাত অৱস্থিত নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া প্ৰতিষ্ঠানত প্ৰশিক্ষকৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰে। বৰ্তমান তেওঁ [[গুৱাহাটী]]ৰ [[মালিগাঁও]]স্থিত উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে’ৰ বক্সিং একাডেমিৰ মুখ্য প্ৰশিক্ষকৰ দায়িত্বত আছে। তেওঁৰ অধীনত বহু ল’ৰা-ছোৱালীয়ে বক্সিঙৰ প্ৰশিক্ষণ লৈ আছে।

==ব্যক্তিগত জীৱন==
২০১৬ চনত [[মঙ্গলদৈ]]ৰ সেই সময়ৰ এগৰাকী কাবাডী আৰু লন বল খেলুৱৈ ধ্ৰুৱজ্যোতি চহৰীয়াৰ সৈতে কল্পনা চৌধুৰী বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। বৰ্তমান তেওঁলোকৰ বিভান আৰু প্ৰিয়াংক নামেৰে দুটি পুত্ৰ সন্তান আছে।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ক্ৰীড়াবিদ]]</text>
      <sha1>kg6c5qlx0wh89vhoksahb0oo8d41cij</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517172</id>
      <parentid>517171</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517172</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12340" sha1="fnni9f8wlyeiml20951onayuqhcog1l" xml:space="preserve">{{Infobox athlete
| name = কল্পনা চৌধুৰী
| image = Kalpana Choudhury IMG 20250222 144328.jpg
| birth_date = {{birth date and age|1983|1|15|df=y}}
| birth_place = [[তিনিচুকীয়া]], [[অসম]]
| nationality = ভাৰত
| show-medals = yes
| medaltemplates =
{{MedalSport|মহিলাৰ অপেশাদাৰী বক্সিং}}
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalCompetition|বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপ}}
{{MedalBronze|২০০৫ পডস্ক, ৰাছিয়া|ফ্লাইৱেইট}}
{{MedalCompetition|এছিয়ান চেম্পিয়নশ্বিপ}}
{{MedalGold|২০০৮ গুৱাহাটী, ভাৰত|লাইট ফ্লাইৱেইট}}
|Father's name=ৰামদয়াল চৌধুৰী|Mother's name=মীৰা চৌধুৰী|}}
'''কল্পনা চৌধুৰী''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Kalpana Choudhury''') এগৰাকী প্ৰাক্তন ভাৰতীয় ফ্লাইৱেইট আৰু লাইট ফ্লাইৱেইট শ্ৰেণীৰ বক্সাৰ তথা বৰ্তমান প্ৰশিক্ষক। তেওঁ [[অসম|অসমৰ]] [[তিনিচুকীয়া জিলা]]ৰ লিডুৰ পৰা প্ৰায় দুই কিলোমিটাৰ আঁতৰৰ চিপেগাঁৱত জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ স্বৰ্গীয় ৰামদয়াল চৌধুৰী আৰু মাতৃ মীৰা চৌধুৰী। ২০০৫ চনত [[ৰাছিয়া]]ৰ পডস্কত অনুষ্ঠিত হোৱা বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত ব্ৰঞ্জৰ পদক জয়েৰে চৌধুৰীয়ে বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপত পদক অৰ্জন কৰা প্ৰথমগৰাকী অসমীয়া মহিলা বক্সাৰ হোৱাৰ কৃতিত্ব অৰ্জন কৰিছিল। ২০০৮ চনত [[অসম]]ৰ [[গুৱাহাটী]]ত অনুষ্ঠিত হোৱা এছিয়ান চেম্পিয়নশ্বিপত সোণৰ পদক দখলেৰে উক্ত প্ৰতিযোগিতাতো তেওঁ সেই সফলতা লাভ কৰা ৰাজ্যখনৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বক্সাৰ হোৱাৰ গৌৰৱ অৰ্জন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Local Girl shines at 4th AWBSC. Kalpana clinches Gold |url=https://www.assamtimes.org/node/2040#google_vignette|date=Sep 29, 2008}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাৰম্ভিক জীৱন==
কল্পনা চৌধুৰীয়ে ১৬ বছৰ বয়সৰ পৰাই বক্সিং খেলিবলৈ আৰম্ভ কৰে। ১৯৯৯ চনত মহিলা বক্সিং অন্তৰ্ভুক্ত হোৱাৰ পাছত তেওঁ সম্বন্ধীয় ভিনিহিয়েক তথা সেই সময়ৰ বক্সিং খেলুৱৈ বাবলু গড়ৰ পৰা খেলবিধ খেলিবলৈ অনুপ্ৰাণিত হয়। প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত তেওঁ আৰ্থিক দুৰৱস্থাৰ বাবে ভিনিহিয়েকৰ খেলৰ সামগ্ৰীসমূহকে ব্যৱহাৰ কৰিবলগীয়া হৈছিল। তেনেকৈয়ে বক্সিঙৰ অ আ ক খ শিকাৰ পাছত তেওঁ [[মাৰ্ঘেৰিটা]]ৰ শ্যাম ডেনিয়েল (প্ৰাক্তন বক্সাৰ জেনিফাৰ ডেনিয়েলৰ পিতৃ)ৰ ওচৰত প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰি বিভিন্ন প্ৰতিযোগিতাত ভাগ লয়। পৰৱৰ্তী সময়ত তেওঁ ভাৰতীয় ক্ৰীড়া প্ৰাধিকৰণত অন্তৰ্ভুক্ত হৈ অমৰ ডেকা, ভাস্কৰ ভাট আদিৰ পৰা প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰে।

==বক্সিং কেৰিয়াৰ==
'''ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত'''
&lt;br&gt;২০০০ চনত অনুষ্ঠিত উত্তৰ-পূব ক্ৰীড়াত অসমক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি কল্পনা চৌধুৰীয়ে প্ৰথমটো সোণৰ পদক লাভ কৰে। তাৰ পিছত তেওঁ ২০০১ চনত পঞ্জাৱৰ পাটিৱালাত অনুষ্ঠিত ৩১ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত ৪৫ কিলো শাখাত সোণৰ পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াৰ মহিলা বক্সিঙত সেইটোৱে অসমৰ প্ৰথমটো সোণৰ পদক। ইয়াৰ পাছতেই কল্পনা চৌধুৰীয়ে ২০০২ চনত [[অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ]]ৰ [[বিশাখাপট্টনম]]ত অনুষ্ঠিত ৩২ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত ব্ৰঞ্জৰ আৰু অসমৰ গুৱাহাটীত অনুষ্ঠিত ৩৩ সংখ্যক ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াত সোণৰ পদক জয় কৰে। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়াৰ দৰে ২০০১ চনত [[তামিলনাডু]]ৰ [[চেন্নাই]]ত অনুষ্ঠিত প্ৰথম মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপতো কল্পনা চৌধুৰীয়ে সোণৰ পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। মহিলাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপতো সেইটোৱে অসমৰ প্ৰথমটো সোণৰ পদক। ইয়াৰ পাছত তেওঁ ২০০৩ চনত [[মিজোৰাম]]ৰ [[আইজল]], ২০০৪ চনত অসমৰ কুকুৰাঝাৰ আৰু একেটা বৰ্ষতে [[কেৰেলা]]ৰ কুল্লাম আৰু ২০০৫ চনত [[ঝাৰখণ্ড]]ৰ জামছেদপুৰত অনুষ্ঠিত ক্ৰমে তৃতীয়, চতুৰ্থ, পঞ্চম আৰু ষষ্ঠ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপত তিনিটা ৰূপৰ আৰু এটা ব্ৰঞ্জৰ পদক জয় কৰে। ২০০৬ চনত অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ বিশাখাপট্টনম, ২০০৭ চনত [[উত্তৰাখণ্ড]]ৰ ৰুদ্ৰপুৰ আৰু ২০০৮ চনত [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]ৰ [[আগ্ৰা]]ত অনুষ্ঠিত সপ্তম, অষ্টম আৰু নৱম ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপত কল্পনা চৌধুৰীয়ে ক্ৰমাগতভাৱে তিনিটা সোণৰ পদক জয় কৰে। ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপ দুয়োখন প্ৰতিযোগিতাত কল্পনা চৌধুৰীয়ে ছটা সোণৰ, তিনিটা ৰূপৰ আৰু দুটা ব্ৰঞ্জৰসহ সৰ্বমুঠ এঘাৰটা পদক জয় কৰিবলৈ সক্ষম হয়। এই দুখন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ প্ৰতিযোগিতাৰ উপৰিও ফেডাৰেছন কাপ ৰাষ্ট্ৰীয় চেম্পিয়নশ্বিপতো তেওঁ দুটা ৰূপৰ পদক জয় কৰিছিল।{{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}}

'''আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত'''
&lt;br&gt;কল্পনা চৌধুৰীয়ে ২০০৫ চনত [[ৰাছিয়া]]ৰ পডস্কত অনুষ্ঠিত তৃতীয় মহিলা বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি ফ্লাইৱেইট ৫০ কিলো শাখাত এটা ব্ৰঞ্জৰ পদক জয় কৰে। বিশ্ব বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত কল্পনা চৌধুৰীৰ ব্ৰঞ্জৰ পদকটোৱেই অসমৰো প্ৰথম পদক। ইয়াৰ পাছতেই তেওঁ [[অসম]]ৰ [[গুৱাহাটী]]ত অনুষ্ঠিত চতুৰ্থ মহিলাৰ এছিয়ান বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপত লাইট ফ্লাইৱেইট ৪৮ কিলো শাখাত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি সোণৰ পদকৰ লগতে শ্ৰেষ্ঠ বক্সাৰৰ সন্মান লাভ কৰে। উল্লেখ্য যে এছিয়ান বক্সিং চেম্পিয়নশ্বিপতো সোণৰ পদক লাভ কৰা কল্পনা চৌধুৰী প্ৰথম অসমীয়া মহিলা বক্সাৰ। এই দুটা উল্লেখযোগ্য আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সফলতাৰ উপৰিও চৌধুৰীয়ে কেৰিয়াৰত বহুকেইখন আমন্ত্ৰণমূলক প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰি পদক অৰ্জন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।{{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}}

==প্ৰশিক্ষক জীৱন==
খেলুৱৈ জীৱন সামৰাৰ পাছত কল্পনা চৌধুৰীয়ে পঞ্জাৱৰ পাটিৱালাত অৱস্থিত নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া প্ৰতিষ্ঠানত প্ৰশিক্ষকৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় প্ৰশিক্ষণ গ্ৰহণ কৰে। বৰ্তমান তেওঁ [[গুৱাহাটী]]ৰ [[মালিগাঁও]]স্থিত উত্তৰ-পূব সীমান্ত ৰেলৱে’ৰ বক্সিং একাডেমিৰ মুখ্য প্ৰশিক্ষকৰ দায়িত্বত আছে। তেওঁৰ অধীনত বহু ল’ৰা-ছোৱালীয়ে বক্সিঙৰ প্ৰশিক্ষণ লৈ আছে।

==ব্যক্তিগত জীৱন==
২০১৬ চনত [[মঙ্গলদৈ]]ৰ সেই সময়ৰ এগৰাকী কাবাডী আৰু লন বল খেলুৱৈ ধ্ৰুৱজ্যোতি চহৰীয়াৰ সৈতে কল্পনা চৌধুৰী বিবাহপাশত আবদ্ধ হয়। বৰ্তমান তেওঁলোকৰ বিভান আৰু প্ৰিয়াংক নামেৰে দুটি পুত্ৰ সন্তান আছে।{{উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ ক্ৰীড়াবিদ]]</text>
      <sha1>fnni9f8wlyeiml20951onayuqhcog1l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অপৰ্ণা বসু</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114757</id>
    <revision>
      <id>517257</id>
      <parentid>480575</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517257</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9388" sha1="41vj5m4svu1r0ulvhv0eosoaf4r6mn3" xml:space="preserve">'''অপৰ্ণা বসু''' ({{Lang-en|Aparna Basu}}; ৩১ অক্টোবৰ ১৯৩১ – ৩ ডিচেম্বৰ ২০১৮) এগৰাকী ভাৰতীয় ইতিহাসবিদ, লেখিকা, সমাজকৰ্মী আৰু মহিলাৰ অধিকাৰৰ সমৰ্থক আছিল। আধুনিক ভাৰতীয় ইতিহাসৰ অধ্যাপিকা আৰু দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাস বিভাগৰ তেওঁ মুৰব্বী আছিল। পিছৰ কৰ্মজীৱনত তেওঁ [[সৰ্ব ভাৰতীয় মহিলা সন্মিলন|সৰ্বভাৰতীয় মহিলা সন্মিলন]]ৰ সভানেত্ৰী আৰু [[নতুন দিল্লী]]ৰ [[ৰাষ্ট্ৰীয় গান্ধী সংগ্ৰহালয়]]ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
==প্ৰাথমিক জীৱন আৰু শিক্ষা==
বসুৰ জন্ম হৈছিল [[আহমেদাবাদ]], [[গুজৰাট]]ত৷ তেওঁৰ মাতৃ সৌদামিনী (জন্ম নীলকান্ত) আৰু পিতৃ গগনবিহাৰী লল্লুভাই মেহতা।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |last=Roshni |date=2020 |title=অপৰ্ণ বসু- A Life of Scholarship &amp; Dignity |url=https://issuu.com/aiwc/docs/roshni_oct_to_dec/s/13780470 |access-date=2022-10-22 |website=issuu |language=en }}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁৰ পিতৃ প্ৰথম ভাৰতৰ পৰিকল্পনা আয়োগৰ সদস্য আছিল আৰু পিছলৈ তেওঁ আমেৰিকাত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত হিচাপে কৰ্মৰত হয়&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; তেওঁৰ মাতৃ সৌদামিনী এগৰাকী সমাজকৰ্মী আছিল যি এআইডব্লিউচি কলিকতাৰ সভানেত্ৰী আৰু [[হৰিজন সেৱক সংঘ]]ৰ সভানেত্ৰী আছিল।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; বসুৰ স্কুলীয়া শিক্ষা [[কলিকতা]]ত হৈছিল। তেওঁ এলফিনষ্টন কলেজ, [[মুম্বাই বিশ্ববিদ্যালয়|বম্বে বিশ্ববিদ্যালয়]]ৰ পৰা কলা শাখাত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে৷ তাৰ পিছত তেওঁ দ্বিতীয় বি.এ., এম.এ., আৰু পি.এইচ.ডি. কৰে৷ তেওঁ নিউনহাম কলেজ, [[কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়]]&lt;ref name=&quot;Sage&quot;&gt;{{Cite journal |last=Jain |first=Devaki |date=2019 |title=অপৰ্ণ বসু (১৯৩১–২০১৮) |journal=ইণ্ডিয়ান জাৰ্নেল অৱ জেণ্ডাৰ ষ্টাডিজ |language=en |volume=26 |issue=1–2 |pages=2–3 |doi=10.1177/0971521519828025 |s2cid=182780758 |issn=0971-5215|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; তেওঁ জৰ্জ ৱাশ্বিংটন বিশ্ববিদ্যালয়, ৱাশ্বিংটন ডিচিত উচ্চতৰ অধ্যয়ন কৰিছিল৷&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-01-14 |title=পৰামৰ্শদাতা ব'ৰ্ড – গান্ধিয়ান সমাজ |url=http://surajtrust.orientconsultancy.com/who-we-are/advisory-board/index.html |access-date=2022-12-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220114170137/http://surajtrust.orientconsultancy.com/আমি কোন/পৰামৰ্শদাতা-ব'ৰ্ড/index.html |archive-date=১৪ জানুৱাৰী ২০২২ }}&lt;/ref&gt;

==কেৰিয়াৰ==
বসুৱে কলিকতাৰ এম আইটি চেণ্টাৰ, লেডি শ্ৰীৰাম কলেজ, দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়, এলফিনষ্টন কলেজ, আৰু যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত কাম কৰিছিল। ১৯৭০ চনত দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাস বিভাগত ৰিডাৰ হিচাপে তেওঁ যোগদান কৰে, আৰু পিছলৈ আধুনিক ইতিহাসৰ অধ্যাপিকা হৈ বিভাগটোৰ মুৰব্বী হিচাপে অৱসৰ গ্ৰহণ কৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Sage&quot;/&gt; বসু ভাৰতীয় মহিলা অধ্যয়ন সংস্থা আৰু মহিলা ইতিহাসৰ গৱেষণা আন্তৰ্জাতিক ফেডাৰেচনৰ প্ৰতিষ্ঠাপক সদস্য আছিল। তেওঁ সভানেত্ৰী (২০০২-২০০৪)কে ধৰি সৰ্বভাৰতীয় মহিলা সন্মিলনত (AIWC) একাধিক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; সন্মিলনত থকা সময়ছোৱাত তেওঁ ভাৰতৰ শিশু শ্ৰমিকৰ বিষয়ত ভাষণ দিছিল&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Bramham |first=Daphne |date=1996-05-25 |title=Child labor dilemma ভাৰতত |pages=33 |work=দ্য কিংষ্টন হুইগ-ষ্টেণ্ডাৰ্ড |url=https://www.newspapers.com/clip/111837582/child-labor-dilemma-in-india/ |access-date=2022-10-23}}&lt;/ref&gt;, লগতে মহিলাৰ অধিকাৰ সম্পৰ্কত বক্তব্য ৰাখিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=ব্ৰামহাম |first=Daphne |date=1996-05-13 |title=ভাৰতৰ মহিলাসকলে মাৰাত্মক যৌতুকৰ দাবীৰ অন্ত পেলাবলৈ যুঁজিছে |pages=11 |work=The Vancouver Sun |url=https://www.newspapers.com/clip/111837618/indias-women-fight-to-end-deadly-dowry/ |access-date=2022-10-23}}&lt;/ref&gt; ২০১৩ চনৰ পৰা ২০১৮ চনত মৃত্যুৰ সময়লৈকে তেওঁ নতুন দিল্লীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় গান্ধী সংগ্ৰহালয়ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Jain |first=Devaki |date=2019 |title=অপৰ্ণ বসু (১৯৩১–২০১৮) |journal=Indian Journal of Gender Studies |language=as |volume=26 |issue=1–2 |pages=2–3 |doi=10.1177/0971521519828025 |s2cid=182780758 |issn=0971-5215|doi-access=free }}&lt;/ref&gt; তেওঁ অল ইণ্ডিয়া এছ'চিয়েচন ফৰ দ্য এৰেডিকেচন অৱৰ অধ্যক্ষ হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল৷ মহিলাসকলক কাৰ্য্যকৰী সাক্ষৰতা প্ৰদানৰ বাবে ভাৰতৰ কেইবাটাও স্থানত মহিলাৰ নিৰক্ষৰতা দূৰীকৰণৰ দিশত আগভাগ লৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |last= |first= |date=2018-12-04 |title=ৰাষ্ট্ৰীয় গান্ধী সংগ্ৰহালয়ৰ অধ্যক্ষ অপৰ্ণা বসুৰ মৃত্যু |work=Business Standard India |url=https://www.business-standard.com/article/pti-stories/national-gandhi-museum-অধ্যক্ষ-অপৰ্ণা-বসুৰ-অধ্যক্ষ-১১৮১২০৪০১২৮৩_১.html |access-date=২০২২-১০-২৩}}&lt;/ref&gt;

ভাৰতৰ শিক্ষাৰ ইতিহাস আৰু নাৰী ইতিহাসৰ দিশত কৰা কামৰ বাবে বসুৱে পৰিচিতি লাভ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite journal |last=Jain |first=Devaki |date=19 January 2019 |title=She Recovered Many Histories: A Tribute to Aparna Basu |journal=Economic and Political Weekly; মুম্বাই |via=ProQuest}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite journal|last=Jain|first=Devaki|date=19 January 2019|title=She Recovered Many Histories: A Tribute to Aparna Basu|journal=Economic and Political Weekly; Mumbai|via=ProQuest}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Khan|first=M. Adil|date=2018-12-23|title=PROFESSOR APARNA BASU: AN OBITUARY FROM A FRIEND TO ONE OF THE FOUNDING EDITORIAL BOARD MEMBERS OF THE SOUTH ASIA JOURNAL|url=http://southasiajournal.net/professor-aparna-basu-an-obituary-from-a-friend-to-one-of-the-founding-editorial-board-members-of-the-south-asia-journal/|access-date=2022-10-22|website=South Asia Journal|language=en-US}}&lt;/ref&gt;
==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ মহিলা সমাজকৰ্মী]]
[[শ্ৰেণী:সমাজকৰ্মী]]</text>
      <sha1>41vj5m4svu1r0ulvhv0eosoaf4r6mn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পিংকী মৈদাসানী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114808</id>
    <revision>
      <id>517118</id>
      <parentid>480774</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517118</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7294" sha1="o6dwzpj4s5cshthc9ducez9991a16s7" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| image        =
| caption      =
| birth_date   =
| birth_place  =
| origin       = ভাৰত 
| genre        = বলিউড
| occupation   = গায়িকা 
| years_active = ২০০৬ চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে 
| label        = টি-ছিৰিজ, য়ো য়ো হানি সি‍ং
| website      = {{URL|https://www.pinkymaidasani.com/|Official website}}
}}
'''পিংকী মৈদাসানী''' এগৰাকী ভাৰতীয় ৰেপাৰ আৰু প্লেবেক গায়িকা।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Pinky Maidasani Filmography {{!}} Biography of Pinky Maidasani {{!}} Pinky Maidasani|url=https://www.indianfilmhistory.com/crew/pinky-maidasani|accessdate=2022-05-27|work=www.indianfilmhistory.com|language=en}}&lt;/ref&gt; ৰাজস্থানী লোকসংগীতক আধুনিক ৰেপৰ সৈতে মিশ্ৰণ কৰাৰ বাবে তেওঁক ভাৰতৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা লোক ৰেপাৰ হিচাপে অভিহিত কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.radioandmusic.com/entertainment/editorial/interviews/190121-indias-first-female-folk-rapper-pinky|title=India's first female folk rapper, Pinky Maidasani speaks about debut song 'Bullet Wale Saiyaan', folk rap and truth of music reality shows|work=Radioandmusic.com|language=en|accessdate=7 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DH&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/metrolife/pinky-blends-strains-715525.html|title=Pinky blends strains of Rajasthani folk with rap|date=29 January 2019|work=Deccan Herald|language=en|accessdate=7 November 2019}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ৫০০০ৰো অধিক লাইভ শ্ব’ত অংশগ্ৰহণ কৰিছে; তেওঁৰ গীতসমূহ শেহতীয়াকৈ বলীউডৰ চিনেমাসমূহত প্ৰদৰ্শিত হৈছে। তেওঁ ১৩টা ভাষাত গান গায়। তেওঁবলীউডৰ ছবি ''লুভ শুভ তে চিকেন খুৰানাত'' গীত গাইছে। তেওঁ [[হানি সিং|য়ো য়ো হানি সিঙৰ]] সৈতে সংগতি ৰাখি পাঞ্জাবী ৰেপ গীত &quot;কিকলী কলেৰদী&quot; গাইছিল। ২০১৫ চনত তেওঁৰ ছবি ''শৰাফত গয়ী তেল লেনে'' ছবিগৃহত মুক্তি লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Pinky Maidasani|url=http://www.imdb.com/name/nm9972114/|accessdate=2022-05-27|work=IMDb}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ৰেপক দেশী সংগীতৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dnaindia.com/entertainment/report-tuning-folk-pinky-maidasani-tells-us-why-she-likes-combining-rap-with-desi-flavour-2715659|title=Tuning Folk: Pinky Maidasani tells us why she likes combining rap with desi flavour|date=4 January 2019|work=DNA India|language=en|accessdate=7 November 2019}}&lt;/ref&gt;

==প্ৰাথমিক জীৱন==
পিংকী সিন্ধী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;DH&quot;/&gt; তেওঁৰ পিতৃ ৰেলৱেত কৰ্মৰত আছিল। পাঁচজন ভাই-ভনীৰ ভিতৰত তেওঁ আছিল সৰু। তেওঁৰ পৰিয়ালে তেওঁক সংগীতৰ কেৰিয়াৰ গঢ়াৰ ক্ষেত্ৰত সহায় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/music/news/i-love-folk-rap-as-it-comes-naturally-to-me/articleshow/68319476.cms|title='I love folk rap, as it comes naturally to me' – Times of India|website=The Times of India|language=en|date=9 March 2019 |access-date=6 December 2019}}&lt;/ref&gt;

==কেৰিয়াৰ==
তেওঁ শৈশৱত মধ্যপ্ৰদেশৰ কাটনীত প্ৰয়াত উস্তাদ হিবজুল কবীৰ খান চাহাবৰ পৰা সংগীতৰ ক্লাছ আৰম্ভ কৰিছিল। কাটনীত তেওঁ মাধৱ শ্বাহ দৰবাৰত ভজন গাইছিল৷ পিংকীয়ে ৰিয়েলিটি শ্ব' ইণ্ডিয়ান আইডল ৩ৰ প্ৰতিযোগী শিল্পী আছিল&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://soundboxindia.com/pinky-maidasani-even-after-indian-idol-i-was-music-teacher-four-years|archive-url=https://web.archive.org/web/20191107114902/https://soundboxindia.com/pinky-maidasani-even-after-indian-idol-i-was-music-teacher-four-years|url-status=usurped|archive-date=7 November 2019|title=Pinky Maidasani: Even after Indian Idol, I was a music teacher for four years!|date=25 May 2019|website=soundboxindia.com|language=en|access-date=7 November 2019|archivedate=7 November 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191107114902/https://soundboxindia.com/pinky-maidasani-even-after-indian-idol-i-was-music-teacher-four-years|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; আৰু তাৰ পিছৰ পৰা বলীউড ছবিৰ বাবে গীত গাবলৈ আৰম্ভ কৰে।

==ফিল্মগ্ৰাফী==
প্লেবেক গায়িকা হিচাপে তেওঁ তলত দিয়া চলচ্চিত্ৰ সমূহত কণ্ঠদান কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.moviebuff.com/pinky-maidasani|title=Pinky Maidasani on Moviebuff.com|website=Moviebuff.com|access-date=7 November 2019}}&lt;/ref&gt;

*ব্ৰহ্মচাৰী
*শৰাফত গয়ী তেল লেনে&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;''
*লুভ শুভ তেয় চিকেন খুৰানা
*চান পাৰদেশী
*মিষ্টাৰ জো বি কাৰ্ভালো
*শৰ্মা জী কী লগ গয়ী

===একক===
*বুলেট ৱালে ছাইয়াঁ&lt;ref name=&quot;BS&quot;&gt;{{cite news |title='Kikli Kalerdi' singer unveils song with Rajasthani flavour |url=https://www.business-standard.com/article/news-ians/kikli-kalerdi-singer-unveils-song-with-rajasthani-flavour-119012100823_1.html |access-date=8 November 2019 |work=Business Standard India |date=21 January 2019}}&lt;/ref&gt; 
*চুম্মা চাতি
*আয়া লড়িয়া
*কিকলী কলেৰদী&lt;ref name=&quot;BS&quot;/&gt;
*দিল্লী কী সৰকাৰ
*টাৰ্ণ ইট আপ
*দেখ লে কিছমত য়্যাৰ
*তেৰা ৰং
*ৰং দেংগী তেৰী চোলী
*তেৰে ইশ্ক মেঁ ফানা
*হোলী কে বাহানে ৰিস্তা জোড় জাড় লে
*সিন্ধ
*ছাইয়াঁ জী

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:গায়িকা]]
[[শ্ৰেণী:লোকগীত]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নাৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় মহিলা]]</text>
      <sha1>o6dwzpj4s5cshthc9ducez9991a16s7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অমৃতা ভাৰতী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115425</id>
    <revision>
      <id>517262</id>
      <parentid>507042</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:00:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517262</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11494" sha1="8pmargg2eec7478l6tnu6reyrsmxasb" xml:space="preserve">'''অমৃতা ভাৰতী''' [[ওড়িশা|ওড়িশাৰ]] এগৰাকী ভাৰতীয় প্লেবেক গায়িকা।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Stories|first=Entrepenuer|title=GOLDEN VOICE AMRITA BHARATI JOURNEY IN MUSIC|url=https://www.entrepenuerstories.com/latest/golden-voice-amrita-bharati-journey-in-music/|accessdate=2023-03-15|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2022-06-02|title=YOUTUBER &quot;AMRITA BHARATI&quot; RISE TO FAME » India Flux|url=https://indiaflux.com/youtuber-amrita-bharati-rise-to-fame/|accessdate=2023-03-15|work=indiaflux.com|language=en-US}}&lt;/ref&gt; তেওঁ চনী টিভিত প্ৰচাৰিত চনী টিভি ইণ্ডিয়ান আইডল ছিজন ৬ৰ শীৰ্ষ বাৰত স্থান লাভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=ggreat|date=2012-06-23|title=Indian Idol season 6 Final 16 selected contestants profile|url=http://www.socialvillage.in/resources/25456-indian-idol-season-6-final-15-selected-contestants-profile|accessdate=2021-08-03|work=Techulator|language=en|archivedate=2021-08-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210803115856/https://www.socialvillage.in/resources/25456-indian-idol-season-6-final-15-selected-contestants-profile|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; অমৃতাই ২০১২ চনত [[ওড়িশাৰ চলচ্চিত্ৰ|ওলিউড]]ত আৰু ২০১৯ চনত বলীউডত গায়িকা হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/entertainment/music/hindi/latest-hindi-song-vande-mataram-sung-by-hemant-brijwasi-salman-ali-aneek-dhar-raja-hasan-nitin-kumar-rahul-bhatt-purusharth-jain-prateeksha-shrivastva-amrita-bharti/videoshow/70654962.cms|title=Latest Hindi Song 'Vande Mataram' Sung By Hemant Brijwasi, Salman Ali, Aneek Dhar, Raja Hasan, Nitin Kumar, Rahul Bhatt, Purusharth Jain, Prateeksha Shrivastva &amp; Amrita Bharti {{!}} Hindi Video Songs - Times of India|work=timesofindia.indiatimes.com|language=en|accessdate=2019-11-23}}&lt;/ref&gt;

==ব্যক্তিগত জীৱন==
অমৃতা ভাৰতীয়ে ২০১৩ চনত ৰাম দেৱী মহিলা বিশ্ববিদ্যালয়, ভুৱনেশ্বৰৰ পৰা অৰ্থনীতি বিষয়ত ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰে। পণ্ডিত ৰাজকিশোৰ পাণ্ডৱৰ অধীনত ভাৰতীয় শাস্ত্ৰীয় সংগীত (বিষাৰদ) আৰু পণ্ডিত সুকান্ত কুমাৰ কুণ্ডুৰ অধীনত ওডিছি কণ্ঠৰ কণ্ঠ প্ৰশিক্ষণৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰিছে। 

== কেৰিয়াৰ ==

অমৃতা ভাৰতীৰ সংগীতৰ কেৰিয়াৰ আৰম্ভ হৈছিল ৫ বছৰ বয়সৰ পৰা। ২০১০ চনত তেওঁ [[ৰাজীৱ গান্ধী]] যুৱ গায়ক বঁটা লাভ কৰিছিল। ২০১১ চনত তৰংগ টিভিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ভইচ অৱ ওড়িশা ছিজন ১ ত অমৃতা ভাৰতীয়েও ৰানাৰ্ছ আপ হিচাপে বিচাৰক হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://theodishadiary.blogspot.com/2013/08/emerging-singers-of-odisha.html|title=Odisha Diary: Emerging singers of Odisha|last=Patrakar|first=Odia|date=2013-08-03|work=Odisha Diary|accessdate=2019-11-23}}&lt;/ref&gt;

সন্দেহী প্ৰিয়তমা, ৰাস্তা, সুন্দৰগড় ৰ ছলমান খান, তুহ কাহিদে আই লাভ ইউ আদি বহু ওদিয়া চিনেমাৰ বাবে অমৃতাই গীত গাইছে। মুভি ৰাস্তাৰ টাইটেল গীতৰ বাবে তেওঁক চিনেমা সংসাৰ এণ্ড শ্ব’টাইমৰ দ্বাৰা ২০১৬ চনৰ শ্ৰেষ্ঠ মহিলা গায়িকা হিচাপে সন্মানিত কৰা হৈছে। 

২০১৯ চনত জি মিউজিকৰ দ্বাৰা প্ৰযোজিত &quot;বন্দে মাতৰম&quot; মিউজিক ভিডিঅ'ত তেওঁ পাৰ্শ্ব শিল্পী হিচাপে কণ্ঠদান কৰিছে জিঅ' চিনেমাৰ ইনস্পেক্টৰ অবিনাশ ৱেব ছিৰিজৰ &quot;জ্ঞান দো&quot; আৰু তদুপৰি তেওঁ ভেচেলিন, পেৰাচুট, আই আই এফ এল, ইণ্ডিয়ান অইল, অৰিয়েণ্ট চিমেণ্ট আদিত কণ্ঠদান কৰিছে। 

== চলচ্চিত্ৰ তালিকা == 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; 
! বছৰ 
! চলচ্চিত্ৰ 
! গীত 
! সহশিল্পী 
! সুৰকাৰ(সমূহ) 
! ভাষা 
! উৎস(সমূহ) 
|- 
| rowspan=&quot;2&quot; |২০১২ 
| rowspan=&quot;2&quot; |''মুন'' 
| &quot;চিকি চিকি গোৰি তোৰা&quot; 
| বিনোদ ৰাঠোড 
| rowspan=&quot;2&quot; |বিভুতি ভূষণ গদনায়ক 
| rowspan=&quot;2&quot; |ওଡ଼িয়া 
| rowspan=&quot;2&quot; |&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://incredibleorissa.com/oriyafilms/mun-oriya-movie-video-songs/|title=Mun Oriya Movie Video Songs|date=2012-11-15|website=Oriya Films|language=en-US|access-date=2019-11-23|archivedate=2019-11-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191124025913/http://incredibleorissa.com/oriyafilms/mun-oriya-movie-video-songs/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| &quot;হেই প্ৰভু মাতে&quot; 
| একক 
|- 
| ২০১৩ 
| ''সান্দেহি প্ৰিয়তমা'' 
| &quot;বাছৰা ৰাতি&quot; 
| গৌতম গিৰি 
| বিদ্যুৎ ৰয় 
| ওড଼িয়া 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Sandehi Priyatama on Moviebuff.com|url=https://www.moviebuff.com/sandehi-priyatama|access-date=2021-08-03|website=Moviebuff.com}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| ২০১৪ 
| ''ৰাস্তা'' 
| &quot;এহ ৰাস্তা&quot; 
| বিষ্ণু মহন কাবি 
| নিশিকান্ত দলাভেৰা 
| ওড଼িয়া 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.odishanewstimes.com/2018/08/24/down-the-memory-lane-odia-film-raasta-last-film-of-debu-bose/|title=Down The memory Lane: Odia film &quot;RAASTA&quot; Last Film of Debu Bose|website=Odisha News Times|language=en-US|access-date=2019-11-23|archivedate=2021-08-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802113311/https://www.odishanewstimes.com/2018/08/24/down-the-memory-lane-odia-film-raasta-last-film-of-debu-bose/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| ২০১৮ 
| ''সুন্দৰগড় ৰ সালমান খান'' 
| &quot;লেট্‌ছ চেলিব্ৰেট ৰাজা&quot; 
| সত্যজিৎ, বিশ্বজিৎ, ৰশ্মিতা 
| অভিজিত মাজুমদাৰ 
| ওড଼িয়া 
| 
|- 
| ২০১৯ 
| ''তু কাহিদে আই লাভ ইউ'' 
| &quot;এ প্ৰেমা খালি তোৰি পাই&quot; (মহিলা) 
| একক 
| দুৰ্গা, নৱস &amp; সৰোজ 
| ওড଼িয়া 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Tu Kahide I Love You on Moviebuff.com|url=https://www.moviebuff.com/tu-kahide-i-love-you|access-date=2023-03-15|website=Moviebuff.com}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| ২০২৩ 
| ''ইন্সপেক্টৰ অৱিনাশ'' 
| &quot;জ্ঞান দো&quot; 
| একক 
| বিজয় বৰ্মা 
| হিন্দী 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Inspector Avinash (Original Series Soundtrack) - Download or Listen Free - JioSaavn|date=2023-05-18|url=https://www.jiosaavn.com/album/inspector-avinash-original-series-soundtrack/-B0d88cetNw_|access-date=2023-07-18|language=en-US}}&lt;/ref&gt; 
|} 

== সংগীত তালিকা == 
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; 
! বছৰ 
! গীত 
! সহশিল্পী 
! সুৰকাৰ(সমূহ) 
! সংস্থাৰ 
! ভাষা 
! উৎস(সমূহ) 
|- 
| ২০১৮ 
| &quot;হে মাউচি&quot; 
| একক 
| শিবান স্বাইন 
| দিব্যশ্ৰী প্ৰডাকচন 
| ওড়িয়া 
| 
|- 
| ২০১৯ 
| &quot;সাজনা ৰিপ্ৰাইচ&quot; 
| একক 
| ভিঘ্নান্‌জ দ্য বেণ্ড, নৱস আৰু সৰোজ 
| আমাৰা মিউজিক 
| ওড়িয়া 
| 
|- 
| ২০১৯ 
| &quot;বৰ্ষা ভিজা ৰাতি&quot; 
| বংকিম পটেল 
| বংকিম পটেল 
| বি‌এন‌আৰ ফিল্মছ 
| ওড়িয়া 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|title=Barshaa Bhijaa Raati|url=https://bnrfilms.com/ftagem_portfolio/barshaa-bhijaa-raati-n/|access-date=2021-08-03|website=BnR Films|language=en-US}}&lt;/ref&gt; 
|- 
| ২০১৯ 
| &quot;বন্দে মাতৰম&quot; 
| হেমন্ত ব্ৰিজৱাসি, ছালমান আলি, অনীক ধৰ, ৰাজা হাচান, নিতিন কুমাৰ, পুৰুষাৰ্থ জৈন 
| ৰাহুল ভট্ট 
| জী মিউজিক 
| হিন্দী 
| 
|- 
| ২০২৪ 
| &quot;প্যাৰি মা&quot; 
| একক 
| অৰুণ কুমাৰ নিকম 
| এনি চয়েচ ফিল্মছ 
| হিন্দী 
| &lt;ref&gt;{{Cite web|last=News|first=HindTV|date=2024-03-06|title=পদ্মশ্ৰী অনুপ জলোটাজীয়ে &quot;প্যাৰি মা&quot; গীত মুকলি কৰে|url=https://hindtv.in/padmashri-anup-jalota-ji-launched-pyaari-maa-song-by-arun-kumar-nikam-and-paresh-patel/|access-date=2024-03-08|website=hindtv.in|language=en-US}}&lt;/ref&gt; 
|}

== একক সংগীত == 
* &quot;পাপা কি পৰী&quot; (২০১৭) 
* &quot;হুজুৰ শুক্ৰিয়া&quot; (২০২০) 
* &quot;তু হি বাতা&quot; (২০২০) 
* &quot;তিষ্ণাগী&quot; (২০২১) 
* &quot;তৰী কথা&quot; (২০২২) 
* &quot;চাপ তিলক (লাউঞ্জ সংস্কৰণ)&quot; (২০২২) 
* &quot;শিৱ পাঁচাক্ষৰ স্তোত্ৰ&quot; (২০২৩) 
* &quot;জগন্নাথ কিছু মাগু নাহি তোটে&quot; (২০২৩) 
* &quot;গুঞ্জেগা ইণ্ডিয়া - বিশ্বকাপ সংগীত&quot; (২০২৩) 
* &quot;তৰী মেৰী কাহানী&quot; (২০২৪) 
* &quot;অচ্যুতম কেশৱম&quot; (২০২৪) 
* &quot;হনুমান চালিচা - লালাবাই সংস্কৰণ&quot; (২০২৫)

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [https://www.youtube.com/channel/UC_f1c1Dax_BX5g7hfLkxV0w Amrita Bharati] at [[YouTube]]
* [https://www.instagram.com/amritabharatiofficial/ Amrita Bharati] at [[Instagram]]

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ওড়িয়া ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:গায়িকা]]</text>
      <sha1>8pmargg2eec7478l6tnu6reyrsmxasb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115624</id>
    <revision>
      <id>517351</id>
      <parentid>501878</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:17:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517351</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10023" sha1="tj8uwh5cizk6w41eg1gf8284obxzaio" xml:space="preserve">{{Infobox model
| name               = আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছা
| image              = Andrea Kevichusa in 2023.jpg
| caption            = নৱেম্বৰ ২০২৩ চনত আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছা
| birth_name         = কেৰল আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছা
| birth_date         = {{birth date and age|df=y|2001|02|18}}
| birth_place        = কোহিমা, [[নাগালেণ্ড]], [[ভাৰত]]
| education          = লিটল ফ্ল'ৱাৰ স্কুল 
| alma mater         = 
| relatives          = 
| occupation         = {{Flatlist|
* মডেল 
* অভিনেত্ৰী 
}}
| years_active       = ২০২৬–বৰ্তমান
|height        = {{height|ft=5|in=9}}
|haircolour    = ক'লা 
|eyecolour     = Dark Brown
| agency       = {{Flatlist|

*Anima Creative Management 
*One Management (New York)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://onemanagement.com/New-York/Women/Development/ANDREA-KEVICHUSA/Portfolio|title=ANDREA KEVICHUSA &amp;#124; New York &amp;#124; Women &amp;#124; ONE Management|website=onemanagement.com}}&lt;/ref&gt;
}}

}}

'''কেৰল আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছা''' ( {{IPAc-en|ˈ|k|ɛ|v|i|tʃ|s|ə}} ; জন্ম: ১৮ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০১) [[নাগালেণ্ড|নাগালেণ্ডৰ]] এগৰাকী ভাৰতীয় মডেল আৰু অভিনেত্ৰী।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://animacreatives.com/website/modelgallery?id=280&amp;model=150|title=Andrea Kevichüsa - Model|work=animacreatives.com|access-date=2025-02-27|archivedate=2023-06-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230614151424/https://animacreatives.com/website/modelgallery?id=280&amp;model=150|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.shethepeople.tv/shestars/who-is-andrea-kevichusa-anek/|title=Who Is Andrea Kevichusa? Actor To Make Her Bollywood Debut With 'Anek'|date=9 August 2018|work=SheThePeople|accessdate=7 May 2022}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২২ চনত আয়ুষমান খুৰৰানাৰ সৈতে ''অনেক'' চলচ্চিত্ৰত অভিনয়ত অভিষেক ঘটায়, যাৰ বাবে তেওঁ শ্ৰেষ্ঠ মহিলা অভিষেকৰ বাবে ফিল্মফেয়াৰ বঁটা লাভ কৰে।

== প্ৰাথমিক জীৱন ==

কেৰল আন্দ্ৰেয়া কেভিচুছাৰ জন্ম হৈছিল ২০০১ চনৰ ১৮ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে নাগালেণ্ডৰ [[কহিমা|কোহিমাত]]।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.jagrantv.com/en-show/andrea-kevichusa-biography-all-set-to-star-in-anek-career-age-modeling-relationship-more-rc1030807|title=Know all about Andrea Kevichusa actress to star in Anek alongside Ayushmann Khurrana; Modeling, career|date=6 May 2022|work=Jagrant TV|accessdate=7 May 2022}}&lt;/ref&gt; তাইৰ পিতৃ [[খনমা|খোনোমাৰ]] এজন [[আংগামী নগা]], লগতে [[মিজো জনগোষ্ঠী|মিজো]] বংশৰ। তাইৰ মাক আছিল [[আও নগা]]৷ তেওঁ পাঁচগৰাকী ভগ্নীৰ ভিতৰত সৰু।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rootsandleisure.com/cheryl-kevichusa-weddingday/|last=Lungzeu|title=A Naga Bride Reminisces About Her Wedding Day - A Chat With Cheryl Kevichusa from Nagaland|date=24 October 2018|work=Roots and Leisure|accessdate=7 May 2022}}&lt;/ref&gt; কেভিচুছাই স্কুলীয়া শিক্ষা কোহিমাৰ লিটিল ফ্লাৱাৰ হাইয়াৰ ছেকেণ্ডাৰী স্কুলৰ পৰা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.youtube.com/watch?v=DLHQCjHWtJI|title=ANDREA KEVICHUSA SPEAKS TO HORNBILL TV; ACTOR SHARES ABOUT BOLLYWOOD JOURNEY|work=[[YouTube]]|date=20 May 2022|accessdate=21 May 2022}}&lt;/ref&gt;

== কেৰিয়াৰ ==

কেভিচুছাই ২০১৬ চনত ১৫ বছৰ বয়সত মডেলিং এজেন্সীয়ে স্কাউট কৰাৰ পিছত মডেলিং আৰম্ভ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rootsandleisure.com/model-andrea-kevichusa-from-nagaland/|title=This 17-Year-Old Model from Nagaland Might be India's Next Supermodel – Meet Andrea Kevichusa|date=9 August 2018|work=Roots and Leisure|accessdate=7 May 2022}}&lt;/ref&gt;

কেভিচুছাই সব্যাসচী মুখাৰ্জীৰ দৰে ফেশ্বন ডিজাইনাৰ আৰু আন কেইবাটাও উল্লেখযোগ্য ব্ৰেণ্ডৰ সৈতে কাম কৰিছে। তেওঁ [[কেটৰিনা কাঈফ|কেটৰিনা কাইফৰ]] প্ৰসাধন লাইন কে বিউটিৰ বাবেও কাম কৰিছিল আৰু ভোগ ইণ্ডিয়া, এলে, [[ফেমিনা]] আদি আলোচনীৰ সম্পাদকীয় আৰু [[ফিল্মফেয়াৰ]], গ্ৰেজিয়া, লুচিয়াৰ,&lt;ref&gt;{{Cite web|work=Lucire|last=Yan|first=Jack|url=https://lucire.com/insider/20230618/a-hot-cover-with-andrea-kevichusa/|title=A hot cover with Andrea Kevichüsa|accessdate=2023-07-21|date=2023-06-18}}&lt;/ref&gt; আৰু হাৰ্পাৰছ বাজাৰৰ কভাৰত প্ৰকাশ পাইছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Hirani|first=Sandhya|url=https://anytvnews.com/entertainment/why-the-girl-who-slapped-in-the-trailer-of-anek-is-being-discussed-know-some-special-things/|title=Why the girl who slapped in the trailer of Anek is being discussed, know some special things|date=5 May 2022|work=Any TV News|accessdate=7 May 2022}}{{Dead link|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;post&quot;&gt;{{Cite web|last=Hirani|first=Sandhya|url=https://www.nagalandpost.com/index.php/naga-model-andrea-kevichusa-marks-bwood-debut-with-action-thriller-anek/|title=Naga model Andrea Kevichusa marks B'wood debut with action thriller 'Anek'|date=7 May 2022|work=[[Nagaland Post]]|accessdate=7 May 2022}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনত কেভিচুছাই ''আনেক'' চলচ্চিত্ৰৰ যোগেদি চলচ্চিত্ৰ জগতত অভিষেক ঘটায়। ছবিখনৰ লেখক আৰু পৰিচালক অনুভৱ সিনহা।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://northeastlivetv.com/around-ne/nagaland/nagalands-andrea-kevichusa-to-debut-alongside-ayushmaan-khuranna-in-anek/|title=Nagaland's Andrea Kevichusa to debut alongside Ayushmaan Khuranna in Anek|date=6 May 2022|work=[[Northeast Live]]|accessdate=7 May 2022}}{{Dead link|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/anek/cast/|title=Anek Cast List|date=5 May 2022|work=[[Bollywood Hungama]]|accessdate=7 May 2022}}&lt;/ref&gt; কেভিচুছাই উত্তৰ-পূব ভাৰতীয় বক্সাৰৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে।&lt;ref name=&quot;:yilled&quot;&gt;{{Cite web|url=https://yilled.com/andrea-kevichusa-debut-anek-movie/|title=Andrea Kevichüsa Makes Her Bollywood Debut in The Film 'Anek'|date=6 May 2022|work=Yilled|accessdate=11 May 2022|archivedate=14 June 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230614014000/https://yilled.com/andrea-kevichusa-debut-anek-movie/}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰ তালিকা ==
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders&quot;
|-
! বৰ্ষ
! শিৰোনাম
! ভূমিকাৰ নাম
! টোকা
! {{Abbr|Ref.|উৎস}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | ২০২২
|''[[আনেক]]''
| আইডো
| চলচ্চিত্ৰ আৰম্ভণি
|&lt;ref name=&quot;:yilled&quot;/&gt;
|}

== বঁটা আৰু মনোনয়ন ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!বৰ্ষ
!বঁটা
!শ্ৰেণী
!কাজ
!ফলাফল
!{{Abbr|Ref.|উৎস}}
|-
|২০২৩
|[[৬৮তম ফিল্মফেয়াৰ বঁটা]]
|[[শ্ৰেষ্ঠ মহিলা আৰম্ভণি শিল্পী (ফিল্মফেয়াৰ) |শ্ৰেষ্ঠ মহিলা আৰম্ভণি শিল্পী]]
|''[[আনেক]]''
|{{Won}}
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.filmfare.com/features/here-are-the-winners-of-the-68th-hyundai-filmfare-awards-2023-with-maharashtra-tourism-58146.html|date=২৮ এপ্ৰিল ২০২৩|title=৬৮তম হুন্দাই ফিল্মফেয়াৰ বঁটা ২০২৩ৰ বিজয়ীসকল|website=[[Filmfare]]|access-date=২৮ এপ্ৰিল ২০২৩}}&lt;/ref&gt;
|}

==বাহ্যিক সংযোগ==
{{Commons category|Andrea Kevichüsa}}
* {{IMDb name|13634117}}
* {{Instagram|andreakevichusa}}
* [http://animacreatives.com/website/modelgallery?id=280&amp;model=150 Andrea Kevichüsa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230614151424/https://animacreatives.com/website/modelgallery?id=280&amp;model=150 |date=2023-06-14 }} on Anima Creatives
{{Filmfare Award for Best Female Debut}}
{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:Kevichüsa, Andrea}}

==তথ্যসূত্ৰ==
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:মডেল]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী]]</text>
      <sha1>tj8uwh5cizk6w41eg1gf8284obxzaio</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বালি প্ৰেল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116089</id>
    <revision>
      <id>517129</id>
      <parentid>485291</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:55:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517129</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6317" sha1="1bh7nfwfazvw8hvp54yedmq2cmnhzlc" xml:space="preserve">{{infobox musical artist
| image       = Bally-prell-leo-77-muc-2021.jpg
| caption     = মিউনিখত থকা বালি প্ৰেল ফোৱাৰা
| name        = বালি প্ৰেল
| birth_name  = এগনেছ পাউলিন প্ৰেল
| birth_place = স্কাৱাবিং, জাৰ্মানী
| birth_date  = ১৪ ছেপ্টেম্বৰ ১৯২২
| death_date  = {{Death date and age|1982|03|20|1922|09|14|df=y}}
| occupation  = গায়িকা, অভিনেত্ৰী, ব্যংগ অভিনেত্ৰী
| genre       = লোক-সংগীত, ধ্ৰুপদী
}}

'''বালি প্ৰেল''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী]]: Bally Prell; ১৪ ছেপ্টেম্বৰ ১৯২২ – ২০ মাৰ্চ ১৯৮২) এগৰাকী জাৰ্মান পৰিবেশক, হাস্যৰসময়ী গায়িকা আৰু লোক-গায়িকা৷ তেওঁ প্ৰধানকৈ বাভাৰিয়ান ভাষাত কণ্ঠদান কৰিছিল।

==জীৱন==
বাভাৰিয়াৰ ৰাজধানী মিউনিখৰ এখন জিলা স্কাৱাবিঙৰ লিওপল্ড ষ্ট্ৰীট ৭৭ত প্ৰেলৰ জন্ম হৈছিল৷ তেওঁৰ পিতৃ লুডৱিগ প্ৰেল এজন লোক-গায়ক আৰু সুৰকাৰ৷ সৰুতে তেওঁ নাম আছিল এগনেছ পাউলিন প্ৰেল (Agnes Pauline Prell)। তেওঁ পাঁচ বছৰ বয়সতে মিউনিখৰ অডিয়ান হলত অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰিছিল আৰু কণ্ঠৰে দৰ্শকক আপ্লুত কৰিছিল। তাইৰ কণ্ঠ নিম্ন স্বৰৰ (বেৰিটন)&lt;ref&gt;[http://www.historicaltenors.net/secrettenordreams/prell.html &quot;Bally Prell&quot;], historicaltenors.net&lt;/ref&gt; আছিল আৰু সেই স্বৰতে তেওঁ কিছুমান ধ্ৰুপদী গীত গাইছিল।

১৯৫৩ চনৰ ৩১ অক্টোবৰত মিউনিখৰ প্লাটজলত তেওঁ প্ৰথমবাৰৰ বাবে তেওঁৰ গীত &quot;ডাই ছনহাইটস্কোনিজিন ভন ছনাইজলৰেউথ&quot; (&quot;ছনাইজলৰেউথৰ সৌন্দৰ্য্য ৰাণী&quot;) পৰিবেশন কৰে। গীতটোৱে প্ৰেলৰ অস্বাভাৱিক কণ্ঠৰ পৰিসৰ আৰু নিৰ্ণায়কভাৱে অ-সৌন্দৰ্য্য ৰাণীৰ দৰে চেহেৰা ব্যৱহাৰ কৰি উদীয়মান সৌন্দৰ্য্যৰ উন্মাদনাক ব্যংগাত্মক কৰি তুলিছিল। অনুষ্ঠানত তেওঁৰ পিতৃৰ দ্বাৰা ৰচিত সংগীতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল। প্ৰেলে গোটেই জীৱন প্লেটজৰ সৈতে সংযুক্ত হৈ থাকিল।

১৯৫৬ আৰু ১৯৫৭ চনত তেওঁ ছবিত কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে, যেনে মেৰেজ ফৰবিডেন ছবিত গায়িকা হিচাপে&lt;ref&gt;http://eine-ferne-zeit.site50.net/Film/E_Heiratenverboten.htm{{Dead link|date=June 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; আৰু টু বাভাৰিয়ানছ ইন দ্য হাৰেম ছবিত ৰোজ অৱ দ্য নাইট লেইলাৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰে।

১৯৮২ চনত গৰল ৰোগৰ অস্ত্ৰোপ্ৰচাৰৰ প্ৰভাৱত প্ৰেলৰ মৃত্যু হয়। মিউনিখৰ নৰ্ডফ্ৰিডহফ কবৰস্থানত (কবৰ নং ২-৩-৫) তেওঁক সমাধিস্থ কৰা হৈছে।

==সন্মান==
মিউনিখ চিটি মিউজিয়ামত প্ৰেলৰ সন্মানত এখন প্ৰদৰ্শনী অনুষ্ঠিত কৰা হয়৷ এই প্ৰদৰ্শনীত তেওঁৰ বিখ্যাত মঞ্চ সাজ-পোছাকৰ মৌলিক সামগ্ৰীসমূহৰ যেনে ফুলাম পোছাক, সমুদ্ৰ তীৰৰ ছাতি, আঙুলিবিহীন হাত মোজা, সৌন্দৰ্য্যৰ মুকুট আৰু &quot;মিছ শ্বনাইজল্ৰ'থন&quot; লিখা বগা-নীলা ৰঙৰ স্কাৰ্ফ আদি প্ৰদৰ্শন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://pau-la.de/BallyPrell/bpsz.pdf |title=Archived copy |access-date=2012-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304054840/http://pau-la.de/BallyPrell/bpsz.pdf |archive-date=2016-03-04 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

তেওঁৰ সন্মানত উলফগেং ছেণ্ডে ডিজাইন কৰা এটা ফোয়াৰা ১৯৯২ চনত লিওপোল্ডষ্ট্ৰাছত তেওঁৰ ঘৰৰ সন্মুখত স্থাপন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.stadt-muenchen.net/lexikon/lex.php?fw=Bally-Prell-Brunnen|title=München in Stichwörtern}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

২০০৭ চনৰ ১৪ জুনত মিউনিখ চহৰ পৰিষদে প্ৰেলৰ নামেৰে এটা নতুন ৰাস্তাৰ নামকৰণ কৰে। লোচহাউজেন জিলাত থকা এই ৰাস্তাটো নতুন উন্নয়নৰ কাম চলি আছে।

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:জাৰ্মানীৰ কণ্ঠশিল্পী]]</text>
      <sha1>1bh7nfwfazvw8hvp54yedmq2cmnhzlc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116152</id>
    <revision>
      <id>517190</id>
      <parentid>510519</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:25:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517190</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19398" sha1="l70j8x2hj5iljui5u5jkel70kgdhd6c" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰন্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ[15] যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।[16] এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰন্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।[17]

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।[5]

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।[7][18][19]

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।[7]

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।[20] এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।[21]

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।[22][23]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>l70j8x2hj5iljui5u5jkel70kgdhd6c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517191</id>
      <parentid>517190</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:31:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517191</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22389" sha1="h3wtf7de0klr7defflgc1a55oj8b5vv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰন্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰন্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>h3wtf7de0klr7defflgc1a55oj8b5vv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517193</id>
      <parentid>517191</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517193</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28830" sha1="7i5z1bwgfhqm2sfslzqudj7s39ax5j8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগী পুৰুষ)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।[24] ১৯৯৩ চনত &quot;ডন'ট আস্ক ডন'ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, য'ত নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰে।[25][26] কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক এতিয়াও সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।[27]

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় যিকোনো বিমান ক্ষমতাত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।[28]

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।[29] যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,[30] এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।[31][32]

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ'ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে মাটিত প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।[33]}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।[34] সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, &quot;অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে।&quot; [35]

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,[36] কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।[37] বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।[37]

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।[38][39]

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।[40]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>7i5z1bwgfhqm2sfslzqudj7s39ax5j8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517194</id>
      <parentid>517193</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:43:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517194</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30072" sha1="ayf39q3wfku86d6kdq8ulaav90dkxlj" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভিৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।[29] যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,[30] এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।[31][32]

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ'ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে মাটিত প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।[33]}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।[34] সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, &quot;অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে।&quot; [35]

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,[36] কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।[37] বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।[37]

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।[38][39]

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।[40]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>ayf39q3wfku86d6kdq8ulaav90dkxlj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517196</id>
      <parentid>517194</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:46:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517196</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31846" sha1="c0lkvt1vi9affio49ovwd60h4cswgc5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভিৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau;Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে।’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;


কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,[36] কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।[37] বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।[37]

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।[38][39]

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।[40]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>c0lkvt1vi9affio49ovwd60h4cswgc5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517197</id>
      <parentid>517196</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517197</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33230" sha1="86moupugpscsi40m4imlbxfj898qc85" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভিৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau;Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে।’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>86moupugpscsi40m4imlbxfj898qc85</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517199</id>
      <parentid>517197</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:51:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517199</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33617" sha1="1g87bqnxv7zt6g3i73xdhh4zctpaqmb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভিৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau;Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে।’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>1g87bqnxv7zt6g3i73xdhh4zctpaqmb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517200</id>
      <parentid>517199</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:54:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517200</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39872" sha1="tuqmnz8yv11nv560vmoepfgo2kyazp3" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau; Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে। ’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ মৌলিক প্ৰশিক্ষণ কেলেংকাৰীত ৪৩ গৰাকী মহিলা প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে ২০০৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মৌলিক সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত আৰু পিছত তেওঁলোকৰ সামৰিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰশিক্ষকৰ বলি হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।[41]
সোতৰজন পুৰুষ প্ৰশিক্ষকৰ বিৰুদ্ধে অনুচিত সম্পৰ্ক বিচৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল[42] আৰু তদন্তৰ অপেক্ষাত ৩৫জন প্ৰশিক্ষকক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।[43]
অভিযুক্ত প্ৰশিক্ষকসকলৰ ভিতৰত ৯জন আছিল ৩৩১ নং ট্ৰেইনিং স্কোয়াড্ৰনৰ। ৩৩১ নং প্ৰশিক্ষণ স্কোয়াড্ৰনৰ অধিনায়ক লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল মাইক পেকেটক ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ ইউনিটৰ সমস্যাৰ বাবে কমাণ্ডৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়।[44]
২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত ৭৩৭ নং প্ৰশিক্ষণ গোটৰ অধিনায়ক কৰ্ণেল গ্লেন পামৰকো এই কেলেংকাৰীৰ বাবে নিজৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়।[45]

২০১২ চনত জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হয়।[1]
তাৰ আগতে বায়ুসেনাত কম পদবীৰ মহিলা জেনেৰেল বিষয়া আছিল, য'ত আছিল আন কিছুমানৰ লগতে এগৰাকী আফ্ৰিকান আমেৰিকান মহিলা চিকিৎসক, এডিথ পিটাৰছন মিচেল, এম ডি, এগৰাকী চিকিৎসা অংক'লজিষ্ট যি এগৰাকী ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল আৰু আমেৰিকাৰ চিকিৎসা সমিতিৰ সভানেত্ৰী হৈছিল।[46]

২০১৩ চনত প্ৰতিৰক্ষা সচিব লিঅ’ন পেনেটাই মহিলাসকলে যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত সামৰিক বাহিনীৰ নিষেধাজ্ঞা আঁতৰাই ১৯৯৪ চনৰ নিয়ম বাতিল কৰে। 
পেনেটাৰ এই সিদ্ধান্তত সামৰিক সেৱাসমূহক ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সময় দিয়া হৈছে যে যদি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে কোনো পদ মহিলাৰ বাবে বন্ধ হৈ থাকিব লাগিব তেন্তে বিশেষ ব্যতিক্ৰম বিচাৰিব। 
সেৱাসমূহে ২০১৩ চনৰ মে' মাহলৈকে সকলো ইউনিট মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰু ২০১৫ চনৰ শেষলৈকে ইয়াক প্ৰকৃততে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সময় দিছিল।[47][48]

২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰতিৰক্ষা সচিব এছ কাৰ্টাৰে কয় যে ২০১৬ চনৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি হ'ব।[49]

২০১৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত এছ কাৰ্টাৰে সামৰিক সেৱা শাখা আৰু আমেৰিকাৰ বিশেষ অভিযান কমাণ্ডৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ চূড়ান্ত পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনায় আৰু সামৰিক বাহিনীক &quot;তৎক্ষণাত&quot; মহিলা যুদ্ধ সৈনিকক একত্ৰিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।[50]

২০২০ চনত এমিলি থম্পছনে যুদ্ধত এফ-৩৫এ লাইটনিং II উৰুৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়।[51]

২০০১ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা আফগানিস্তান যুদ্ধ আৰু ২০১৪ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা ইৰাকত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত যুদ্ধৰ হস্তক্ষেপত বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়াইছিল।[38][52][53][54][55]

২০২২ চনত যিগৰাকী মহিলাৰ নাম ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হোৱা নাছিল, তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিশেষ কৌশল বিষয়া হয়।[56]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>tuqmnz8yv11nv560vmoepfgo2kyazp3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517201</id>
      <parentid>517200</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:57:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517201</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41685" sha1="9j0mwr1xuk86oeyzkgtyzjpmfn0mb17" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau; Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে। ’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ মৌলিক প্ৰশিক্ষণ কেলেংকাৰীত ৪৩ গৰাকী মহিলা প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে ২০০৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মৌলিক সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত আৰু পিছত তেওঁলোকৰ সামৰিক প্ৰশিক্ষকৰ দ্বাৰা নিৰ্যাতিত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref name=Woodward&gt;{{cite news|last=Woodward|first=Margaret|title=Developing America's Airmen: A Review of Air Force Enlisted Training|url=http://www.af.mil/shared/media/document/AFD-121114-057.pdf|accessdate=26 May 2013|newspaper=www.AF.Mil|date=Aug 22, 2012}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; সোতৰজন পুৰুষ প্ৰশিক্ষকৰ বিৰুদ্ধে অনুচিত সম্পৰ্ক বিচৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল&lt;ref name=Davis&gt;{{cite news|last=Davis|first=Kristin|title=MTIs accused of wrong relationships now at 17|url=http://www.airforcetimes.com/news/2012/08/airforce-lackland-basic-training-17-mtis-accused-082712/|accessdate=4 September 2012|newspaper=Air Force Times|date=Aug 27, 2012}}&lt;/ref&gt; আৰু তদন্তৰ অপেক্ষাত ৩৫জন প্ৰশিক্ষকক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;jervis&quot;&gt;{{cite news | first = Rick | last = Jervis | title = Sex-assault scandal casts a pall over Lackland AFB | date = July 19, 2012 | url = https://www.usatoday.com/news/military/story/2012-07-19/lackland-air-force-sex-scandal/56332956/1 | work = USA Today | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; অভিযুক্ত প্ৰশিক্ষকসকলৰ ভিতৰত ৯জন আছিল ৩৩১ নং ট্ৰেইনিং স্কোয়াড্ৰনৰ। ৩৩১ নং প্ৰশিক্ষণ স্কোয়াড্ৰনৰ অধিনায়ক লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল মাইক পেকেটক ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ ইউনিটৰ সমস্যাৰ বাবে কমাণ্ডৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;carroll&quot;&gt;{{cite news | first = Chris | last = Carroll | title = Air Force has identified 31 alleged victims in Lackland sex abuse scandal | date = June 29, 2012 | url = http://www.stripes.com/news/air-force-has-identified-31-alleged-victims-in-lackland-sex-abuse-scandal-1.181597 | work = Stars &amp; Stripes | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত ৭৩৭ নং প্ৰশিক্ষণ গোটৰ অধিনায়ক কৰ্ণেল গ্লেন পামৰকো এই কেলেংকাৰীৰ বাবে নিজৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়।&lt;ref name=Weber-Baldor&gt;{{cite news|last=Weber|first=Paul J.|title=Air Force relieves commander over sex scandal|url=https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811135748/http://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|url-status=dead|archive-date=August 11, 2012|accessdate=4 September 2012|newspaper=AP|date=Aug 10, 2012|author2=Lolita C. Baldor|agency=AP}}&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হয়।[1]
তাৰ আগতে বায়ুসেনাত কম পদবীৰ মহিলা জেনেৰেল বিষয়া আছিল, য'ত আছিল আন কিছুমানৰ লগতে এগৰাকী আফ্ৰিকান আমেৰিকান মহিলা চিকিৎসক, এডিথ পিটাৰছন মিচেল, এম ডি, এগৰাকী চিকিৎসা অংক'লজিষ্ট যি এগৰাকী ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল আৰু আমেৰিকাৰ চিকিৎসা সমিতিৰ সভানেত্ৰী হৈছিল।০০

২০১৩ চনত প্ৰতিৰক্ষা সচিব লিঅ’ন পেনেটাই মহিলাসকলে যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত সামৰিক বাহিনীৰ নিষেধাজ্ঞা আঁতৰাই ১৯৯৪ চনৰ নিয়ম বাতিল কৰে। 
পেনেটাৰ এই সিদ্ধান্তত সামৰিক সেৱাসমূহক ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সময় দিয়া হৈছে যে যদি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে কোনো পদ মহিলাৰ বাবে বন্ধ হৈ থাকিব লাগিব তেন্তে বিশেষ ব্যতিক্ৰম বিচাৰিব। 
সেৱাসমূহে ২০১৩ চনৰ মে' মাহলৈকে সকলো ইউনিট মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰু ২০১৫ চনৰ শেষলৈকে ইয়াক প্ৰকৃততে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সময় দিছিল।[47][48]

২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰতিৰক্ষা সচিব এছ কাৰ্টাৰে কয় যে ২০১৬ চনৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি হ'ব।[49]

২০১৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত এছ কাৰ্টাৰে সামৰিক সেৱা শাখা আৰু আমেৰিকাৰ বিশেষ অভিযান কমাণ্ডৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ চূড়ান্ত পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনায় আৰু সামৰিক বাহিনীক &quot;তৎক্ষণাত&quot; মহিলা যুদ্ধ সৈনিকক একত্ৰিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।[50]

২০২০ চনত এমিলি থম্পছনে যুদ্ধত এফ-৩৫এ লাইটনিং II উৰুৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়।[51]

২০০১ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা আফগানিস্তান যুদ্ধ আৰু ২০১৪ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা ইৰাকত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত যুদ্ধৰ হস্তক্ষেপত বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়াইছিল।[38][52][53][54][55]

২০২২ চনত যিগৰাকী মহিলাৰ নাম ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হোৱা নাছিল, তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিশেষ কৌশল বিষয়া হয়।[56]

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>9j0mwr1xuk86oeyzkgtyzjpmfn0mb17</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517202</id>
      <parentid>517201</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:02:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <comment>/* ১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা */</comment>
      <origin>517202</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44580" sha1="eq5zbkwt95be4pstoh4axym5hv0qwkt" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau; Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে। ’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ মৌলিক প্ৰশিক্ষণ কেলেংকাৰীত ৪৩ গৰাকী মহিলা প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে ২০০৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মৌলিক সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত আৰু পিছত তেওঁলোকৰ সামৰিক প্ৰশিক্ষকৰ দ্বাৰা নিৰ্যাতিত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref name=Woodward&gt;{{cite news|last=Woodward|first=Margaret|title=Developing America's Airmen: A Review of Air Force Enlisted Training|url=http://www.af.mil/shared/media/document/AFD-121114-057.pdf|accessdate=26 May 2013|newspaper=www.AF.Mil|date=Aug 22, 2012}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; সোতৰজন পুৰুষ প্ৰশিক্ষকৰ বিৰুদ্ধে অনুচিত সম্পৰ্ক বিচৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল&lt;ref name=Davis&gt;{{cite news|last=Davis|first=Kristin|title=MTIs accused of wrong relationships now at 17|url=http://www.airforcetimes.com/news/2012/08/airforce-lackland-basic-training-17-mtis-accused-082712/|accessdate=4 September 2012|newspaper=Air Force Times|date=Aug 27, 2012}}&lt;/ref&gt; আৰু তদন্তৰ অপেক্ষাত ৩৫জন প্ৰশিক্ষকক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;jervis&quot;&gt;{{cite news | first = Rick | last = Jervis | title = Sex-assault scandal casts a pall over Lackland AFB | date = July 19, 2012 | url = https://www.usatoday.com/news/military/story/2012-07-19/lackland-air-force-sex-scandal/56332956/1 | work = USA Today | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; অভিযুক্ত প্ৰশিক্ষকসকলৰ ভিতৰত ৯জন আছিল ৩৩১ নং ট্ৰেইনিং স্কোয়াড্ৰনৰ। ৩৩১ নং প্ৰশিক্ষণ স্কোয়াড্ৰনৰ অধিনায়ক লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল মাইক পেকেটক ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ ইউনিটৰ সমস্যাৰ বাবে কমাণ্ডৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;carroll&quot;&gt;{{cite news | first = Chris | last = Carroll | title = Air Force has identified 31 alleged victims in Lackland sex abuse scandal | date = June 29, 2012 | url = http://www.stripes.com/news/air-force-has-identified-31-alleged-victims-in-lackland-sex-abuse-scandal-1.181597 | work = Stars &amp; Stripes | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত ৭৩৭ নং প্ৰশিক্ষণ গোটৰ অধিনায়ক কৰ্ণেল গ্লেন পামৰকো এই কেলেংকাৰীৰ বাবে নিজৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়।&lt;ref name=Weber-Baldor&gt;{{cite news|last=Weber|first=Paul J.|title=Air Force relieves commander over sex scandal|url=https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811135748/http://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|url-status=dead|archive-date=August 11, 2012|accessdate=4 September 2012|newspaper=AP|date=Aug 10, 2012|author2=Lolita C. Baldor|agency=AP}}&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা চাৰি তাৰকাযুক্ত জেনেৰেল হয়।&lt;ref name= &quot;Wolfenbarger&quot;/&gt; তাৰ আগতে বায়ুসেনাত কম পদবীৰ মহিলা জেনেৰেল বিষয়া আছিল, য'ত আছিল আন কিছুমানৰ লগতে এগৰাকী আফ্ৰিকান আমেৰিকান মহিলা চিকিৎসক, এডিথ পিটাৰছন মিচেল, এম ডি, এগৰাকী চিকিৎসা অংক'লজিষ্ট যি এগৰাকী ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল আৰু আমেৰিকাৰ চিকিৎসা সমিতিৰ সভানেত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nmanet.org/page/President_Bio/Edith-Peterson-Mitchell-MD.htm|title=Edith Peterson Mitchell, MD - National Medical Association|website=www.nmanet.org}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনত প্ৰতিৰক্ষা সচিব লিঅ’ন পেনেটাই মহিলাসকলে যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত সামৰিক বাহিনীৰ নিষেধাজ্ঞা আঁতৰাই ১৯৯৪ চনৰ নিয়ম বাতিল কৰে। পেনেটাৰ এই সিদ্ধান্তত সামৰিক সেৱাসমূহক ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সময় দিয়া হৈছে যে যদি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে কোনো পদ মহিলাৰ বাবে বন্ধ হৈ থাকিব লাগে তেন্তে বিশেষ ব্যতিক্ৰম বিচাৰিব। সেৱাসমূহে ২০১৩ চনৰ মে' মাহলৈকে সকলো ইউনিট মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰু ২০১৫ চনৰ শেষলৈকে ইয়াক প্ৰকৃততে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সময় দিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.huffingtonpost.com/2013/01/23/women-in-combat_n_2535954.html | work=Huffington Post | title= Women In Combat: Leon Panetta Removes Military Ban, Opening Front-Line Positions| author= Lolita C. Baldor|date=23 January 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.cbsnews.com/news/panetta-to-lift-ban-on-women-in-combat/ |title=Panetta to lift ban on women in combat|author=David Martin| work=CBS News|date= June 14, 2013}}&lt;/ref&gt;

২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰতিৰক্ষা সচিব এছ কাৰ্টাৰে কয় যে, ২০১৬ চনৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি হ’ব।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/pentagon-nbc-news-all-combat-roles-now-open-women-n473581|title=All Combat Roles Now Open to Women|author=Jim Miklaszewski|work=NBC News|date=3 December 2015 }}&lt;/ref&gt;

২০১৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত এছ কাৰ্টাৰে সামৰিক সেৱা শাখা আৰু আমেৰিকাৰ বিশেষ অভিযান কমাণ্ডৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ চূড়ান্ত পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনায় আৰু সামৰিক বাহিনীক &quot;তৎক্ষণাত&quot; মহিলা যুদ্ধ সৈনিকক একত্ৰিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/mar/11/ash-carter-approves-final-strategy-women-military-/|title=Ashton Carter approves final strategy for women in military combat roles|work=The Washington Times}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনত [[এমিলি থম্পছন]] যুদ্ধত এফ-৩৫এ লাইটনিং II উৰুৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Correll|first=Diana Stancy|date=2020-06-11|title=This Air Force pilot is the first woman to fly the F-35 in combat|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2020/06/11/this-air-force-pilot-is-the-first-woman-to-fly-the-f-35-in-combat/|access-date=2020-06-23|website=Air Force Times|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

২০০১ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা আফগানিস্তান যুদ্ধ আৰু ২০১৪ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা ইৰাকত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত যুদ্ধৰ হস্তক্ষেপত বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.af.mil/News/Article-Display/Article/682985/becoming-a-boom/|title=Becoming a boom|website=Air Force Reserve Command|date=March 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;aljazeera.com&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/9/iraq-official-says-us-combat-mission-in-the-country-has-ended|title=US-led combat mission in Iraq ends, shifting to advisory role|website=aljazeera.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;reuters.com&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/iraq-security-adviser-says-international-coalition-ends-combat-mission-no-us-2021-12-09/|title=U.S.-led troops end Iraq combat mission, as planned - military officials|website=reuters.com|date=9 December 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=LastFlight&gt;{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/08/30/politics/us-military-withdraws-afghanistan/index.html |access-date=September 11, 2021 |date=31 August 2021 |title=The last US military planes have left Afghanistan, marking the end of the United States' longest war|first1=Nicole |last1=Gaouette |first2=Jennifer |last2=Hansler|first3=Barbara |last3=Starr |first4=Oren |last4=Liebermann |website=CNN}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনত যিগৰাকী মহিলাৰ নাম ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হোৱা নাছিল, তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিশেষ কৌশল বিষয়া হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2022/06/24/air-forces-first-female-special-tactics-officer-earns-coveted-scarlet-beret/|title=Air Force's first female special tactics officer earns coveted scarlet beret|first=Rachel|last=Cohen|date=June 24, 2022|website=Air Force Times}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>eq5zbkwt95be4pstoh4axym5hv0qwkt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517203</id>
      <parentid>517202</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:02:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pranamikaadhikary</username>
        <id>27435</id>
      </contributor>
      <origin>517203</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44527" sha1="qn89pnvh0biia5ukai29ux0cr0dqe77" xml:space="preserve">
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date= January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau; Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে। ’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ মৌলিক প্ৰশিক্ষণ কেলেংকাৰীত ৪৩ গৰাকী মহিলা প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে ২০০৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মৌলিক সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত আৰু পিছত তেওঁলোকৰ সামৰিক প্ৰশিক্ষকৰ দ্বাৰা নিৰ্যাতিত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref name=Woodward&gt;{{cite news|last=Woodward|first=Margaret|title=Developing America's Airmen: A Review of Air Force Enlisted Training|url=http://www.af.mil/shared/media/document/AFD-121114-057.pdf|accessdate=26 May 2013|newspaper=www.AF.Mil|date=Aug 22, 2012}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; সোতৰজন পুৰুষ প্ৰশিক্ষকৰ বিৰুদ্ধে অনুচিত সম্পৰ্ক বিচৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল&lt;ref name=Davis&gt;{{cite news|last=Davis|first=Kristin|title=MTIs accused of wrong relationships now at 17|url=http://www.airforcetimes.com/news/2012/08/airforce-lackland-basic-training-17-mtis-accused-082712/|accessdate=4 September 2012|newspaper=Air Force Times|date=Aug 27, 2012}}&lt;/ref&gt; আৰু তদন্তৰ অপেক্ষাত ৩৫জন প্ৰশিক্ষকক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;jervis&quot;&gt;{{cite news | first = Rick | last = Jervis | title = Sex-assault scandal casts a pall over Lackland AFB | date = July 19, 2012 | url = https://www.usatoday.com/news/military/story/2012-07-19/lackland-air-force-sex-scandal/56332956/1 | work = USA Today | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; অভিযুক্ত প্ৰশিক্ষকসকলৰ ভিতৰত ৯জন আছিল ৩৩১ নং ট্ৰেইনিং স্কোয়াড্ৰনৰ। ৩৩১ নং প্ৰশিক্ষণ স্কোয়াড্ৰনৰ অধিনায়ক লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল মাইক পেকেটক ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ ইউনিটৰ সমস্যাৰ বাবে কমাণ্ডৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;carroll&quot;&gt;{{cite news | first = Chris | last = Carroll | title = Air Force has identified 31 alleged victims in Lackland sex abuse scandal | date = June 29, 2012 | url = http://www.stripes.com/news/air-force-has-identified-31-alleged-victims-in-lackland-sex-abuse-scandal-1.181597 | work = Stars &amp; Stripes | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত ৭৩৭ নং প্ৰশিক্ষণ গোটৰ অধিনায়ক কৰ্ণেল গ্লেন পামৰকো এই কেলেংকাৰীৰ বাবে নিজৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়।&lt;ref name=Weber-Baldor&gt;{{cite news|last=Weber|first=Paul J.|title=Air Force relieves commander over sex scandal|url=https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811135748/http://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|url-status=dead|archive-date=August 11, 2012|accessdate=4 September 2012|newspaper=AP|date=Aug 10, 2012|author2=Lolita C. Baldor|agency=AP}}&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা চাৰি তাৰকাযুক্ত জেনেৰেল হয়।&lt;ref name= &quot;Wolfenbarger&quot;/&gt; তাৰ আগতে বায়ুসেনাত কম পদবীৰ মহিলা জেনেৰেল বিষয়া আছিল, য'ত আছিল আন কিছুমানৰ লগতে এগৰাকী আফ্ৰিকান আমেৰিকান মহিলা চিকিৎসক, এডিথ পিটাৰছন মিচেল, এম ডি, এগৰাকী চিকিৎসা অংক'লজিষ্ট যি এগৰাকী ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল আৰু আমেৰিকাৰ চিকিৎসা সমিতিৰ সভানেত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nmanet.org/page/President_Bio/Edith-Peterson-Mitchell-MD.htm|title=Edith Peterson Mitchell, MD - National Medical Association|website=www.nmanet.org}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনত প্ৰতিৰক্ষা সচিব লিঅ’ন পেনেটাই মহিলাসকলে যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত সামৰিক বাহিনীৰ নিষেধাজ্ঞা আঁতৰাই ১৯৯৪ চনৰ নিয়ম বাতিল কৰে। পেনেটাৰ এই সিদ্ধান্তত সামৰিক সেৱাসমূহক ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সময় দিয়া হৈছে যে যদি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে কোনো পদ মহিলাৰ বাবে বন্ধ হৈ থাকিব লাগে তেন্তে বিশেষ ব্যতিক্ৰম বিচাৰিব। সেৱাসমূহে ২০১৩ চনৰ মে' মাহলৈকে সকলো ইউনিট মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰু ২০১৫ চনৰ শেষলৈকে ইয়াক প্ৰকৃততে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সময় দিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.huffingtonpost.com/2013/01/23/women-in-combat_n_2535954.html | work=Huffington Post | title= Women In Combat: Leon Panetta Removes Military Ban, Opening Front-Line Positions| author= Lolita C. Baldor|date=23 January 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.cbsnews.com/news/panetta-to-lift-ban-on-women-in-combat/ |title=Panetta to lift ban on women in combat|author=David Martin| work=CBS News|date= June 14, 2013}}&lt;/ref&gt;

২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰতিৰক্ষা সচিব এছ কাৰ্টাৰে কয় যে, ২০১৬ চনৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি হ’ব।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/pentagon-nbc-news-all-combat-roles-now-open-women-n473581|title=All Combat Roles Now Open to Women|author=Jim Miklaszewski|work=NBC News|date=3 December 2015 }}&lt;/ref&gt;

২০১৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত এছ কাৰ্টাৰে সামৰিক সেৱা শাখা আৰু আমেৰিকাৰ বিশেষ অভিযান কমাণ্ডৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ চূড়ান্ত পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনায় আৰু সামৰিক বাহিনীক &quot;তৎক্ষণাত&quot; মহিলা যুদ্ধ সৈনিকক একত্ৰিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/mar/11/ash-carter-approves-final-strategy-women-military-/|title=Ashton Carter approves final strategy for women in military combat roles|work=The Washington Times}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনত [[এমিলি থম্পছন]] যুদ্ধত এফ-৩৫এ লাইটনিং II উৰুৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Correll|first=Diana Stancy|date=2020-06-11|title=This Air Force pilot is the first woman to fly the F-35 in combat|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2020/06/11/this-air-force-pilot-is-the-first-woman-to-fly-the-f-35-in-combat/|access-date=2020-06-23|website=Air Force Times|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

২০০১ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা আফগানিস্তান যুদ্ধ আৰু ২০১৪ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা ইৰাকত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত যুদ্ধৰ হস্তক্ষেপত বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.af.mil/News/Article-Display/Article/682985/becoming-a-boom/|title=Becoming a boom|website=Air Force Reserve Command|date=March 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;aljazeera.com&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/9/iraq-official-says-us-combat-mission-in-the-country-has-ended|title=US-led combat mission in Iraq ends, shifting to advisory role|website=aljazeera.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;reuters.com&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/iraq-security-adviser-says-international-coalition-ends-combat-mission-no-us-2021-12-09/|title=U.S.-led troops end Iraq combat mission, as planned - military officials|website=reuters.com|date=9 December 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=LastFlight&gt;{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/08/30/politics/us-military-withdraws-afghanistan/index.html |access-date=September 11, 2021 |date=31 August 2021 |title=The last US military planes have left Afghanistan, marking the end of the United States' longest war|first1=Nicole |last1=Gaouette |first2=Jennifer |last2=Hansler|first3=Barbara |last3=Starr |first4=Oren |last4=Liebermann |website=CNN}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনত যিগৰাকী মহিলাৰ নাম ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হোৱা নাছিল, তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিশেষ কৌশল বিষয়া হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2022/06/24/air-forces-first-female-special-tactics-officer-earns-coveted-scarlet-beret/|title=Air Force's first female special tactics officer earns coveted scarlet beret|first=Rachel|last=Cohen|date=June 24, 2022|website=Air Force Times}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>qn89pnvh0biia5ukai29ux0cr0dqe77</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517361</id>
      <parentid>517203</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:33:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44859" sha1="jr83hom4czuj1z71ncw3qna8lmbl8eh" xml:space="preserve">
'''আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত মহিলা''' ১৯৪৮ চনৰ পৰা আছে আৰু আজিও মহিলাসকলে ইয়াত সেৱা আগবঢ়াই আছে।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;&gt;Women of the U.S. Air Force: Aiming High By Heather E. Schwartz, p.14&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.airforcetimes.com/story/military/careers/air-force/2015/03/04/af-secretary-deborah-lee-james-bold-moves-to-boost-women-and-minorities/24365719/ |title=Air Force secretary announces bold moves to boost women, minorities |publisher=Airforcetimes.com |date=2015-03-04 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;
[[File:Wolfenbarger jc4.jpg|thumb|right|200px|জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ, ২০১২ চনত বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা চাৰি তাৰকা জেনেৰেল হিচাপে পৰিগণিত হয়&lt;ref name= Wolfenbarger&gt;{{cite web|url=http://www.springfieldnewssun.com/news/news/local/wolfenbarger-makes-history-as-afs-first-female-fou/nPR3m/ |title=Wolfenbarger makes history as AF's first female four-star |publisher=www.springfieldnewssun.com|author= Barrie Barber |date=June 6, 2012 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;]]
২০২০ চনলৈকে আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাত সক্ৰিয় কৰ্তব্যৰত মুঠ ৬৯,৫৬৪ গৰাকী মহিলা আছিল, য’ত ১৪,৩২৫ গৰাকীয়ে বিষয়া হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, আৰু ৫৫,২৩৯ গৰাকীয়ে তালিকাভুক্ত হৈছিল। আমেৰিকাৰ সেনাবাহিনীৰ সকলো শাখাৰ ভিতৰত বায়ুসেনাত মহিলা সক্ৰিয় কৰ্তব্য সেৱাৰ সদস্যৰ শতকৰা হাৰ সৰ্বাধিক আৰু ২০২০ চনত আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ ২১.১% মহিলা।&lt;ref&gt;{{Cite web|year=2021|title=2020 Demographics Profile of the Military Community|url=https://download.militaryonesource.mil/12038/MOS/Reports/2020-demographics-report.pdf|access-date=January 9, 2022|website=Military One Source|publisher=Department of Defense (DoD), Office of the Deputy Assistant Secretary of Defense for Military Community and Family Policy (ODASD (MC&amp;FP))}}&lt;/ref&gt;
==ইতিহাস==
মন কৰিব যে মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়োৱা কিছুমান সৰু সৰু যুদ্ধ এই ইতিহাসত বাদ দিয়া হৈছে।
===১৯৪০ৰ===
[[File:Esther Blake.png|thumb|left|১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটতে ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰা এষ্টাৰ মেকগ’উইন ব্লেক আছিল বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt;]] ১৯৪৭ চনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা আইনখনে বায়ুসেনাক পৃথক সামৰিক সেৱা হিচাপে গঢ়ি তুলিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.af.mil/News/ArticleDisplay/tabid/223/Article/497548/womens-legacy-parallels-air-force-history.aspx |title=Women's legacy parallels Air Force history &gt; U.S. Air Force &gt; Article Display |publisher=Af.mil |author= Martha Lockwood|date=September 18, 2014 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt; সেই বছৰতে কিছুমান মহিলা সেনাবাহিনীৰ (WAC) সদস্যই সেনাবাহিনীত সেৱা আগবঢ়াই থকাৰ লগতে বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য পালন কৰে। &lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;১৯৪৮ চনত তেওঁলোক মহিলা বায়ুসেনালৈ (যাক ডব্লিউ এ এফ বুলি কোৱা হয়) বদলি হ'বলৈ সক্ষম হয় আৰু কিছুমানে বদলি কৰে।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/today-in-1948-the-us-air-force-accepted-its-first-female-member-7671291/ |title=Today in 1948, the U.S. Air Force Accepted Its First Female Member|publisher=Smithsonianmag.com |author=Rose Eveleth |author-link=Rose Eveleth |date=July 8, 2013  |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত মহিলা সশস্ত্ৰ সেৱা সংহতি আইন অনুসৰি ডব্লিউ এ এফ গঠন কৰা হয়, যিয়ে মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ নিয়মীয়া আৰু সংৰক্ষিত বাহিনীত স্থায়ী মৰ্যাদা প্ৰদান কৰে।&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |title=Highlights in the History of Military Women |publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website |accessdate=2015-08-12 |archivedate=2012-12-28 |archiveurl=https://archive.today/20121228132136/http://www.womensmemorial.org/Education/timeline.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৪৮ চনৰ ৮ জুলাইত মহিলাসকলৰ বাবে নিয়মীয়া বায়ুসেনাৰ কৰ্তব্য অনুমোদিত হোৱা প্ৰথম দিনটোৰ প্ৰথম ঘণ্টাৰ প্ৰথম মিনিটত তেওঁ ডব্লিউ এ এফত নামভৰ্তি কৰিছিল এষ্টাৰ মেকগ'উইন ব্লেক বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা।&lt;ref name=&quot;autogenerated14&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;womensmemorial1&quot;/&gt; ১৯৪৮ চনত জেৰাল্ডিন ​​প্ৰাট মেই ডব্লিউ এ এফৰ প্ৰথম সঞ্চালিকা হয় আৰু কৰ্ণেল পদবীলৈ উন্নীত হয় যাৰ ফলত তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা কৰ্ণেল হয়।&lt;ref name=&quot;:May1&quot;&gt;{{Cite web|title=United States Air Force|url=https://www.arlingtoncemetery.mil/Explore/Notable-Graves/US-Air-Force|access-date=2021-06-09|website=www.arlingtoncemetery.mil}}&lt;/ref&gt;
==কোৰিয়া যুদ্ধ আৰু তাৰ পিছত ভিয়েটনাম যুদ্ধলৈকে==
কোৰিয়া যুদ্ধৰ সময়ত কোৰিয়াৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত সেৱা আগবঢ়াবলৈ অনুমতি পোৱা বায়ুসেনাৰ একমাত্ৰ মহিলা আছিল চিকিৎসা বিমানৰ খালী কৰা নাৰ্ছ।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; আন মহিলাসকলে জাপানৰ পিছফালৰ ঘাটিসমূহত বিমান পৰিবহণ নিয়ন্ত্ৰক, বতৰ পৰ্যবেক্ষক, ৰাডাৰ অপাৰেটৰ আৰু ফটো দোভাষী হিচাপে সহায়ক ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৫৩ চনত কোৰিয়া যুদ্ধৰ শেষলৈকে ১২,৮০০ ডব্লিউ এ এফ বিষয়া আৰু তালিকাভুক্ত মহিলাই বিশ্বজুৰি সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

পণ্ডিতসকলৰ মতে, অন্ততঃ ১৯৬০ চনৰ পৰাই হিজড়া ব্যক্তিসকলক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিবলৈ কাৰ্যবাহী আদেশ ১০৪৫০ প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/codification/executive-order/10450.html|title=Executive Orders|date=August 15, 2016|website=National Archives}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Transauto&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |title=Our History |access-date=January 26, 2019 |archive-date=January 26, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |url-status=live |archivedate=January 26, 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190126221040/https://www.outserve-sldn.org/about-us/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৬৩ চনৰ ১৭ মে’ত লিংগ পৰিৱৰ্তন বা পৰিৱৰ্তনশীল ব্যক্তিক সেনাবাহিনীৰ নিয়ম ৪০-৫০১ৰ দ্বাৰা আনুষ্ঠানিকভাৱে আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ পৰা নিষিদ্ধ কৰা হয়। এই নীতিয়ে যুক্তি দিছিল যে হিজড়াসকলক সেৱা আগবঢ়াবলৈ চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা অযোগ্য কাৰণ তেওঁলোকৰ মানসিক অৱস্থাক অযোগ্য বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Transauto1&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |title=Defendants' Motion to Dismiss and Opposition to Plaintiffs' Application for a Preliminary Injunction, Civil Action No. 17-cv-1597 (CKK)|date=October 4, 2017 |author1=Readler, Chad A. |author2=Shumate, Brett A. |author3=Griffiths, John R. |author4=Coppolino, Anthony J. |publisher=National Center for Lesbian Rights |access-date=April 13, 2018 |archive-date=December 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171211053355/http://www.nclrights.org/wp-content/uploads/2017/08/Govt-Brief.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; পিছলৈ বছৰ বছৰ ধৰি বিভিন্ন নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাৰ পিছত, ২০২১ চনৰ ২৫ জানুৱাৰীত ৰাষ্ট্ৰপতি জো বাইডেনে &quot;সকলো যোগ্য আমেৰিকানক ইউনিফৰ্মত নিজৰ দেশ সেৱা আগবঢ়াবলৈ সক্ষম কৰাৰ কাৰ্যবাহী আদেশ&quot;ত স্বাক্ষৰ কৰাৰ পিছত হিজড়া হোৱাৰ বাবে লোকসকলে সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা বন্ধ হৈ পৰে।&lt;ref name=&quot;cnbc biden eo repeal&quot;&gt;{{cite news |url=https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |title=Biden reverses Trump's ban on transgender people enlisting in the military |first=Andrea |last=Macias |date=January 25, 2021 |publisher=[[CNBC]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126044819/https://www.cnbc.com/2021/01/25/biden-reverses-trumps-ban-on-transgender-people-enlisting-in-the-military.html |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;biden eo&quot;&gt;{{cite web |url=https://bidenwhitehouse.archives.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |title=Executive Order on Enabling All Qualified Americans to Serve Their Country in Uniform |first=Joe |last=Biden |date=January 25, 2021 |publisher=[[White House]] |access-date=January 25, 2021 |archive-date=January 25, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210125184515/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/presidential-actions/2021/01/25/executive-order-on-enabling-all-qualified-americans-to-serve-their-country-in-uniform/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;
==ভিয়েটনাম যুদ্ধ==
ভিয়েটনাম যুদ্ধৰ সময়ত দক্ষিণ-পূব এছিয়াত ৬০০ৰ পৰা ৮০০ ডব্লিউ এ এফে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; নাৰ্ছ আৰু চিকিৎসা পৰিচাৰক কৰ্মী হিচাপে কাম কৰাৰ উপৰিও ডব্লিউ এ এফে চিকিৎসালয়ত বিভিন্ন সহায়ক কৰ্মচাৰীৰ নিযুক্তিত, MASH ইউনিটৰ সৈতে, সেৱা ক্লাবত, মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ কাৰ্যালয়ত আৰু চোৰাংচোৱাৰ লগতে বিভিন্ন কৰ্মীৰ পদতো কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৬৭ চনত ৰাজহুৱা আইন ৯০-১৩০ আইনত স্বাক্ষৰিত হয়; ই মহিলাৰ পদোন্নতিৰ আইনী চিলিং আঁতৰাই পেলাইছিল, যিয়ে তেওঁলোকক জেনেৰেল আৰু ফ্লেগ ৰেংকৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু বিষয়াৰ ওপৰত দুই শতাংশ চিলিং হ্ৰাস কৰিছিল আৰু সশস্ত্ৰ বাহিনীত মহিলাসকলৰ বাবে শক্তি তালিকাভুক্ত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|title=Did you know...?|publisher=Womensmemorial.org; Women In Military Service For America Memorial Foundation's website|accessdate=2015-08-12|archivedate=2015-09-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150920032806/http://www.womensmemorial.org/Education/diduknow.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৯ চনত মহিলাসকলক বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত বিষয়া প্ৰশিক্ষণ কৰ্পছত যোগদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt; ১৯৭১ চনত জিন এম হোম ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল পদত পদোন্নতি পোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিমানচালক হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;
==১৯৭২ চনৰ পৰা বায়ুসেনাত মহিলা==
[[File:Kim campbell a10.jpg|thumb|upright| ২০০৩ চনত ইৰাক যুদ্ধৰ সময়ত কেপ্তেইন কিম কেম্পবেলে তেওঁৰ এ-১০ থাণ্ডাৰবল্ট দ্বিতীয়ৰ ক্ষতি পৰিদৰ্শন কৰি আছে]]
ফ্ৰণ্টিয়েৰো বনাম ৰিচাৰ্ডছন, ৪১১ ইউ.এছ.৬৭৭ (১৯৭৩), আছিল উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ গোচৰ&lt;ref&gt;Technically, the case was decided under the [[Fifth Amendment to the United States Constitution|Fifth Amendment]]'s [[Due Process Clause]], not under the Equal Protection Clause of the [[Fourteenth Amendment to the United States Constitution|Fourteenth Amendment]], since the latter applies not to the federal government but to the states. However, because ''[[Bolling v. Sharpe]]'', through the doctrine of reverse [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]], made the standards of the Equal Protection Clause applicable to the federal government, it was for practical purposes an addition not to due process, but rather to equal protection jurisprudence.&lt;/ref&gt; যিয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে সেৱাৰ সদস্যৰ পৰিয়ালক সামৰিক বাহিনীয়ে দিয়া সুবিধাসমূহ লিংগ পাৰ্থক্যৰ বাবে বেলেগ ধৰণে দিব নোৱাৰি।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.oyez.org/cases/1970-1979/1972/1972_71_1694 |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; The Oyez Project at IIT Chicago-Kent College of Law |publisher=Oyez.org |date= |accessdate=2015-08-09}}&lt;/ref&gt; এই গোচৰৰ বাদী আছিল বায়ুসেনাৰ লেফটেনেণ্ট শ্বেৰন ফ্ৰণ্টিয়েৰো আৰু তেওঁৰ স্বামী জোচেফ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.splcenter.org/seeking-justice/case-docket/frontiero-v-richardson |title=Frontiero v. Richardson &amp;#124; Southern Poverty Law Center |publisher=Splcenter.org |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৭৬ চনত ডব্লিউ এ এফৰ অন্ত পৰে আৰু মহিলাসকলক সমান সদস্য হিচাপে বায়ুসেনাত প্ৰৱেশৰ অনুমতি দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;smithsonianmag1948&quot;/&gt;

লগতে ১৯৭৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে মহিলাক ভৰ্তি কৰিছিল; ১৯৮৬ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ শীৰ্ষ স্নাতক প্ৰথমবাৰৰ বাবে এগৰাকী মহিলা আছিল (টেৰী এন মেকলাফলিন)।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100420101054/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |url-status=dead |archive-date=April 20, 2010 |title=Factsheets : Air Force Academy History |publisher=Usafa.af.mil |date=January 18, 2012 |accessdate=2015-08-12 |archivedate=September 6, 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906220249/http://www.usafa.af.mil/information/factsheets/factsheet.asp?id=9409 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author= Barbara Mahany |url=https://www.chicagotribune.com/1986/05/29/air-academys-best-just-call-her-sir/ |title=Air Academy's Best: Just Call Her Sir|publisher=Articles.chicagotribune.com |date=1986-05-29 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৮৬ চনত লিবিয়াত আক্ৰমণৰ সময়ত এফবি-১১১ বিমানত ইন্ধন ভৰোৱা কেচি-১৩৫ আৰু কেচি-১০ টেংকাৰত বায়ুসেনাৰ ছয়গৰাকী মহিলাই পাইলট, কপিপাইলট আৰু বুম অপাৰেটৰ হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;autogeneratedmil&quot;/&gt;

লেলেণ্ড বনাম অৰ (১৯৮৭) বায়ুসেনাৰ সদস্য লেলেণ্ড নামৰ এগৰাকী হিজড়া মহিলাৰ বিষয়ে আছিল, যিয়ে ডিচচাৰ্জ হোৱাৰ আগতে লিংগ প্ৰতিষ্ঠাপনৰ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিছিল। আদালতে এই ডিচচাৰ্জক বৈধ বুলি ৰায় দিয়ে কাৰণ এই যুক্তিৰ বাবে যে লেলেণ্ড সঁচাকৈয়ে মানসিকভাৱে নহয়, শাৰীৰিকভাৱে অযোগ্য।&lt;ref&gt;{{cite court |litigants=Leyland v. Orr |vol=828 |reporter=F.2d |opinion=584 |court=9th Cir. |date=1987 |url=https://openjurist.org/828/f2d/584/leyland-v-orr-f-e |access-date=April 13, 2018}}&lt;/ref&gt; এই বিচাৰ নিৰ্ণয় কৰা হৈছিল যে যৌনাংগৰ অস্ত্ৰোপচাৰ অংগচ্ছেদ কৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰেই, যাৰ ফলত ব্যক্তিজনে সৈনিকৰ দাবী পূৰণ কৰিব নোৱাৰে।&lt;ref&gt;{{cite report |url=http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |title=Gender Identity and the Military—Transgender, Transsexual, and Intersex-identified Individuals in the U.S. Armed Forces |author=Witten, Tarynn M. |date=February 2007 |publisher=Palm Center |access-date=April 13, 2018 |archive-date=April 13, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |url-status=live |archivedate=April 13, 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180413190013/http://archive.palmcenter.org/files/active/0/TransMilitary2007.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে অপাৰেচন ডেজাৰ্ট শ্বিল্ড (১৯৯০-১৯৯১) আৰু অপাৰেচন ডেজাৰ্ট ষ্টৰ্ম (১৯৯১)ত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/43678/ |title=News Article: Air Force Women Surveyed Report Health Challenges During Gulf Service |publisher=Defense.gov |author=Gerry J. Gilmore|date=2002-07-09 |access-date=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.defense.gov/News/News-Stories/id/45404/ |title=News Article: The Operation Desert Shield/Desert Storm Timeline |publisher=Defense.gov; National Guard Bureau |date=August 8, 2000 |access-date=2015-08-15}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত “ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল’’ নীতি প্ৰণয়ন হোৱাৰ আগতে লেচবিয়ান আৰু বাইচেক্সুৱেল মহিলা (আৰু সমকামী পুৰুষ আৰু উভয়লিংগধাৰী)ক সামৰিক বাহিনীত সেৱা আগবঢ়োৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://prezi.com/ytivn4zvwnrv/military-service-should-be-based-on-conduct-not-sexual-orie/|title=Military Service Should Be Based On Conduct, Not Sexual Orientation|publisher=prezi.com |author=Elizabeth Hoffman|date=January 15, 2014 |accessdate=August 16, 2015}}&lt;/ref&gt; ১৯৯৩ চনত &quot;ড’ণ্ট আস্ক ড’ণ্ট টেল&quot; নীতি প্ৰণয়ন কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা নিৰ্দেশ দিয়া হয় যে, সেনাই সেৱাৰ সদস্যসকলক তেওঁলোকৰ যৌন অভীৰুচিৰ বিষয়ে সুধিব নোৱাৰিব।&lt;ref name=&quot;Craig A. Rimmerman p. 249&quot;&gt;Craig A. Rimmerman [https://books.google.com/books?id=Go9XsJ47GswC&amp;pg=PA249 Gay rights, military wrongs: political perspectives on lesbians and gays in the military], Garland Pub., 1996 {{ISBN|0815325800}} p. 249&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15&quot;&gt;Thompson, Mark. (2008-01-28) [https://web.archive.org/web/20080131092438/http://www.time.com/time/nation/article/0,8599,1707545,00.html 'Don't Ask, Don't Tell' Turns 15]. TIME. Retrieved on 2010-11-30.&lt;/ref&gt; কিন্তু ২০১১ চনত এই নীতি শেষ নোহোৱালৈকে সেৱাৰ সদস্যসকলক সামৰিক বাহিনীৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল যদিহে তেওঁলোকে সমলিংগৰ সদস্যৰ সৈতে যৌন আচৰণ কৰিছিল, তেওঁলোকে লেচবিয়ান, সমকামী বা উভয়লিংগী বুলি কয় আৰু/বা সমলিংগৰ কাৰোবাক বিয়া কৰাইছিল বা বিয়া কৰাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;The Military Commander &amp; the Law&quot;&gt;Richard A. Gittins [https://books.google.com/books?id=ENpnS9KApu8C&amp;pg=PA215 The Military Commander &amp; the Law], DIANE Publishing, 1996 {{ISBN|0788172603}} p. 215&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনৰ ২৮ এপ্ৰিলত লেছ এছপিনে বিমান পৰিবহণৰ স্থানৰ পৰা যুদ্ধৰ বৰ্জন আঁতৰাই দিয়ে, যাৰ ফলত মহিলাসকলে প্ৰায় সকলো বিমান কৰ্তৃপক্ষত সেৱা আগবঢ়াব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lohrenz |first=Carey D. |url=https://nation.time.com/2013/01/30/time-for-some-fearless-leadership/ |title=Time for Some Fearless Leadership |publisher=[[Time (magazine)|Time]] |date=2013-01-30 |access-date=2015-08-09}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৩ চনত শ্বিলা উইডনাল বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা সচিব হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/https://www.mountainhome.af.mil/News-Photos-Videos/Article-Display/Article/1788286/womens-history-month-honoring-airmen-past-and-present/|title=Women's History Month: Honoring Airmen past and present|date=March 18, 2019|website=Mountain Home Air Force Base}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; যদিও এইটো এটা অসামৰিক পদ,&lt;ref name=&quot;9013a&quot;&gt;{{USCSub|10|9013|a}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰবন্ধত ইয়াক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, কাৰণ সেই পদত থকাৰ বাবে উইডনালক আমেৰিকাৰ সামৰিক বাহিনীৰ এটা শাখাৰ মুৰব্বী হোৱা প্ৰথম মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:Sheila0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.womenofthehall.org/inductee/sheila-e-widnall/|title=Widnall, Sheila E.|website=National Women’s Hall of Fame|language=en-US|access-date=2019-03-23}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.milwomen.info/history.html |title= Women in the U.S. Military|publisher=Milwomen.info; Military Women Across the Nation, formerly WAVES National |date= |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;

১৯৯৪ চনত পেণ্টাগনে ঘোষণা কৰিছিল:{{Cquote|সেৱাৰ সদস্যসকলে যিবোৰ পদৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, সেইবোৰ সকলো পদতে নিযুক্তি দিয়াৰ যোগ্য, মাথোঁ মহিলাসকলক ব্ৰিগেড পৰ্যায়ৰ তলৰ ইউনিটসমূহত নিযুক্তিৰ পৰা বাদ দিয়া হ’ব, যাৰ প্ৰধান মিছন হৈছে প্ৰত্যক্ষ স্থলযুদ্ধত লিপ্ত হোৱা।&lt;ref name=womenatwar&gt;{{cite news | url=https://www.nytimes.com/2009/10/21/opinion/21iht-edbroadwell.html?_r=0| title=Women at War | author= Paula Broadwell | author-link= Paula Broadwell | date=October 20, 2009 | work=New York Times}}&lt;/ref&gt;}}

সেই নীতিয়ে মহিলাসকলক প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধৰ সান্নিধ্য বা &quot;কলকেচন&quot;ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কিছুমান সংস্থাত নিযুক্তি দিয়াটোও বাদ দিছিল যিটো নীতিয়ে ইয়াক বিশেষভাৱে উল্লেখ কৰিছিল।&lt;ref name=DOD&gt;{{cite web|title=The 2012 Statistical Abstract; National Security &amp; Veterans Affairs: Military Personnel and Expenditures; 511 - Military Personnel on Active Duty by Rank or Grade |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/national_security_veterans_affairs/military_personnel_and_expenditures.html|publisher=United States Census Bureau; Department of Defense|accessdate=2012-05-10}}&lt;/ref&gt; সেনাবাহিনীৰ মতে, কল'কেচন তেতিয়া হয় যেতিয়া, “অৱস্থান বা ইউনিটে নিয়মিতভাৱে শাৰীৰিকভাৱে স্থান নিৰ্ণয় কৰে আৰু নিয়মিতভাৱে প্ৰত্যক্ষ যুদ্ধত লিপ্ত হ'বলৈ এটা মতবাদী মিছন নিযুক্তি দিয়া সামৰিক ইউনিটৰ সৈতে থাকে। ’’&lt;ref name=&quot;Army regulation&quot;&gt;{{cite journal|last=Army Regulation |title=Army Regulation 600-13, Army Policy For The Assignment of Female Soldiers.|journal=Department of the Army |date=27 March 1992}}&lt;/ref&gt;

কেলি ফ্লিন, যাক কেতিয়াবা কেলি ফ্লিন বুলিও কোৱা হয়, বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বি-৫২ পাইলট আছিল,&lt;ref name=sindy&gt;{{cite news | url=https://www.independent.co.uk/news/world/female-b52-pilot-quits-over-charges-of-adultery-1262385.html | title=Female B-52 pilot quits over charges of adultery | author= Dejevsky, Mary | date=19 May 1997 | journal=[[The Independent on Sunday]] | location=London}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৯৭ চনত এজন তালিকাভুক্ত অধীনস্থৰ স্বামীৰ সৈতে ব্যভিচাৰী সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাৰ পিছত, তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ পৰা প্ৰেমৰ সম্পৰ্ক বিচ্ছিন্ন কৰাৰ প্ৰত্যক্ষ আদেশ অমান্য কৰাকে ধৰি সামৰিক অপৰাধৰ বাবে, আৰু তেওঁক মিছা কথা কোৱাৰ বাবে বায়ুসেনাৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰা হয় গতিকে।&lt;ref name=BSun&gt;{{cite news| url=https://www.baltimoresun.com/1997/05/24/end-to-messy-case-kelly-flinn-general-discharge-for-air-force-lieutenant-is-wise-resolution/| work = The Baltimore Sun| title=End to messy case Kelly Flinn: General discharge for Air Force lieutenant is wise resolution|date=May 24, 1997}}&lt;/ref&gt; বায়ুসেনাৰ সৈতে ফ্লিনৰ সমস্যাই সেই সময়ত সংবাদ মাধ্যমৰ ব্যাপক চৰ্চা লাভ কৰিছিল আৰু ১৯৯৭ চনৰ ২২ মে'ত ছিনেটৰ শুনানিত ইয়াৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=BSun/&gt;

বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে ২০০৩ চনৰ পৰা ২০১১ চনলৈকে ইৰাক যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=http://archive.airforcetimes.com/article/20071229/NEWS/712290301/Female-airmen-deadly-Iraq-Afghanistan |title=Female airmen deadly in Iraq, Afghanistan|publisher=Archive.airforcetimes.com |author= Patrick Winn|date=December 29, 2007 |accessdate=2015-08-12}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-iraq-withdrawal-idUSTRE7BH03320111218|title=Last U.S. troops leave Iraq, ending war |work=Reuters|author=Joseph Logan|date=December 18, 2011|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;

২০০৩ চনত বায়ুসেনা একাডেমীৰ যৌন নিৰ্যাতনৰ কেলেংকাৰীত বায়ুসেনা একাডেমীত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগৰ লগতে একাডেমীৰ নেতৃত্বই অভিযোগ কৰা কাণ্ডসমূহক আওকাণ কৰা বুলিও অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/report-finds-sexual-assault-drug-use-air-force-academy|title=Report finds sexual assault, drug use at Air Force Academy |work=Msnbc.com|author=Meredith Clark|date=August 4, 2014|accessdate=2014-10-29}}&lt;/ref&gt;
[[File:Reserve Citizen Airmen Mobilized to Support COVID-19 Response.jpg|thumb|ক'ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত যুটীয়া ঘাটি মেকগুয়াৰ–ডিক্স–লেকহাৰ্ষ্টত বায়ুসেনাৰ সংৰক্ষিত চিকিৎসা কৰ্মী, এপ্ৰিল ২০২০]]

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ মৌলিক প্ৰশিক্ষণ কেলেংকাৰীত ৪৩ গৰাকী মহিলা প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে ২০০৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা মৌলিক সামৰিক প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত আৰু পিছত তেওঁলোকৰ সামৰিক প্ৰশিক্ষকৰ দ্বাৰা নিৰ্যাতিত হোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref name=Woodward&gt;{{cite news|last=Woodward|first=Margaret|title=Developing America's Airmen: A Review of Air Force Enlisted Training|url=http://www.af.mil/shared/media/document/AFD-121114-057.pdf|accessdate=26 May 2013|newspaper=www.AF.Mil|date=Aug 22, 2012}}{{dead link|date=March 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt; সোতৰজন পুৰুষ প্ৰশিক্ষকৰ বিৰুদ্ধে অনুচিত সম্পৰ্ক বিচৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ধৰ্ষণলৈকে অপৰাধৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল&lt;ref name=Davis&gt;{{cite news|last=Davis|first=Kristin|title=MTIs accused of wrong relationships now at 17|url=http://www.airforcetimes.com/news/2012/08/airforce-lackland-basic-training-17-mtis-accused-082712/|accessdate=4 September 2012|newspaper=Air Force Times|date=Aug 27, 2012}}&lt;/ref&gt; আৰু তদন্তৰ অপেক্ষাত ৩৫জন প্ৰশিক্ষকক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হৈছিল।&lt;ref name=&quot;jervis&quot;&gt;{{cite news | first = Rick | last = Jervis | title = Sex-assault scandal casts a pall over Lackland AFB | date = July 19, 2012 | url = https://www.usatoday.com/news/military/story/2012-07-19/lackland-air-force-sex-scandal/56332956/1 | work = USA Today | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; অভিযুক্ত প্ৰশিক্ষকসকলৰ ভিতৰত ৯জন আছিল ৩৩১ নং ট্ৰেইনিং স্কোয়াড্ৰনৰ। ৩৩১ নং প্ৰশিক্ষণ স্কোয়াড্ৰনৰ অধিনায়ক লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল মাইক পেকেটক ২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁৰ ইউনিটৰ সমস্যাৰ বাবে কমাণ্ডৰ পৰা আঁতৰাই দিয়া হয়।&lt;ref name=&quot;carroll&quot;&gt;{{cite news | first = Chris | last = Carroll | title = Air Force has identified 31 alleged victims in Lackland sex abuse scandal | date = June 29, 2012 | url = http://www.stripes.com/news/air-force-has-identified-31-alleged-victims-in-lackland-sex-abuse-scandal-1.181597 | work = Stars &amp; Stripes | accessdate = 2012-07-23}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ আগষ্ট মাহত ৭৩৭ নং প্ৰশিক্ষণ গোটৰ অধিনায়ক কৰ্ণেল গ্লেন পামৰকো এই কেলেংকাৰীৰ বাবে নিজৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়।&lt;ref name=Weber-Baldor&gt;{{cite news|last=Weber|first=Paul J.|title=Air Force relieves commander over sex scandal|url=https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|archive-url=https://web.archive.org/web/20120811135748/http://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5j1WcOVH8N3g734bJPBvZOvdF273w?docId=a4ae36d4d2af48e4bf521aba6dc750aa|url-status=dead|archive-date=August 11, 2012|accessdate=4 September 2012|newspaper=AP|date=Aug 10, 2012|author2=Lolita C. Baldor|agency=AP}}&lt;/ref&gt;

২০১২ চনত জেনেট উলফেনবাৰ্গাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰথম মহিলা চাৰি তাৰকাযুক্ত জেনেৰেল হয়।&lt;ref name= &quot;Wolfenbarger&quot;/&gt; তাৰ আগতে বায়ুসেনাত কম পদবীৰ মহিলা জেনেৰেল বিষয়া আছিল, য'ত আছিল আন কিছুমানৰ লগতে এগৰাকী আফ্ৰিকান আমেৰিকান মহিলা চিকিৎসক, এডিথ পিটাৰছন মিচেল, এম ডি, এগৰাকী চিকিৎসা অংক'লজিষ্ট যি এগৰাকী ব্ৰিগেডিয়াৰ জেনেৰেল আৰু আমেৰিকাৰ চিকিৎসা সমিতিৰ সভানেত্ৰী হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nmanet.org/page/President_Bio/Edith-Peterson-Mitchell-MD.htm|title=Edith Peterson Mitchell, MD - National Medical Association|website=www.nmanet.org}}&lt;/ref&gt;

২০১৩ চনত প্ৰতিৰক্ষা সচিব লিঅ’ন পেনেটাই মহিলাসকলে যুদ্ধত সেৱা আগবঢ়োৱাৰ ওপৰত সামৰিক বাহিনীৰ নিষেধাজ্ঞা আঁতৰাই ১৯৯৪ চনৰ নিয়ম বাতিল কৰে। পেনেটাৰ এই সিদ্ধান্তত সামৰিক সেৱাসমূহক ২০১৬ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে সময় দিয়া হৈছে যে যদি তেওঁলোকে বিশ্বাস কৰে যে কোনো পদ মহিলাৰ বাবে বন্ধ হৈ থাকিব লাগে তেন্তে বিশেষ ব্যতিক্ৰম বিচাৰিব। সেৱাসমূহে ২০১৩ চনৰ মে' মাহলৈকে সকলো ইউনিট মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰু ২০১৫ চনৰ শেষলৈকে ইয়াক প্ৰকৃততে কাৰ্যকৰী কৰিবলৈ সময় দিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.huffingtonpost.com/2013/01/23/women-in-combat_n_2535954.html | work=Huffington Post | title= Women In Combat: Leon Panetta Removes Military Ban, Opening Front-Line Positions| author= Lolita C. Baldor|date=23 January 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.cbsnews.com/news/panetta-to-lift-ban-on-women-in-combat/ |title=Panetta to lift ban on women in combat|author=David Martin| work=CBS News|date= June 14, 2013}}&lt;/ref&gt;

২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত প্ৰতিৰক্ষা সচিব এছ কাৰ্টাৰে কয় যে, ২০১৬ চনৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি হ’ব।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/pentagon-nbc-news-all-combat-roles-now-open-women-n473581|title=All Combat Roles Now Open to Women|author=Jim Miklaszewski|work=NBC News|date=3 December 2015 }}&lt;/ref&gt;

২০১৬ চনৰ মাৰ্চ মাহত এছ কাৰ্টাৰে সামৰিক সেৱা শাখা আৰু আমেৰিকাৰ বিশেষ অভিযান কমাণ্ডৰ পৰা সকলো যুদ্ধৰ চাকৰি মহিলাৰ বাবে মুকলি কৰাৰ চূড়ান্ত পৰিকল্পনাত অনুমোদন জনায় আৰু সামৰিক বাহিনীক &quot;তৎক্ষণাত&quot; মহিলা যুদ্ধ সৈনিকক একত্ৰিত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/mar/11/ash-carter-approves-final-strategy-women-military-/|title=Ashton Carter approves final strategy for women in military combat roles|work=The Washington Times}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনত [[এমিলি থম্পছন]] যুদ্ধত এফ-৩৫এ লাইটনিং II উৰুৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা হিচাপে পৰিগণিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Correll|first=Diana Stancy|date=2020-06-11|title=This Air Force pilot is the first woman to fly the F-35 in combat|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2020/06/11/this-air-force-pilot-is-the-first-woman-to-fly-the-f-35-in-combat/|access-date=2020-06-23|website=Air Force Times|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

২০০১ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা আফগানিস্তান যুদ্ধ আৰু ২০১৪ চনত আৰম্ভ হোৱা আৰু ২০২১ চনত সমাপ্ত হোৱা ইৰাকত আমেৰিকাৰ নেতৃত্বত যুদ্ধৰ হস্তক্ষেপত বায়ুসেনাৰ মহিলাসকলে সেৱা আগবঢ়াইছিল।&lt;ref name=&quot;auto&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.af.mil/News/Article-Display/Article/682985/becoming-a-boom/|title=Becoming a boom|website=Air Force Reserve Command|date=March 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;aljazeera.com&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2021/12/9/iraq-official-says-us-combat-mission-in-the-country-has-ended|title=US-led combat mission in Iraq ends, shifting to advisory role|website=aljazeera.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;reuters.com&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/iraq-security-adviser-says-international-coalition-ends-combat-mission-no-us-2021-12-09/|title=U.S.-led troops end Iraq combat mission, as planned - military officials|website=reuters.com|date=9 December 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=LastFlight&gt;{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/08/30/politics/us-military-withdraws-afghanistan/index.html |access-date=September 11, 2021 |date=31 August 2021 |title=The last US military planes have left Afghanistan, marking the end of the United States' longest war|first1=Nicole |last1=Gaouette |first2=Jennifer |last2=Hansler|first3=Barbara |last3=Starr |first4=Oren |last4=Liebermann |website=CNN}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনত যিগৰাকী মহিলাৰ নাম ৰাজহুৱাভাৱে ঘোষণা কৰা হোৱা নাছিল, তেওঁ বায়ুসেনাৰ প্ৰথমগৰাকী মহিলা বিশেষ কৌশল বিষয়া হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.airforcetimes.com/news/your-air-force/2022/06/24/air-forces-first-female-special-tactics-officer-earns-coveted-scarlet-beret/|title=Air Force's first female special tactics officer earns coveted scarlet beret|first=Rachel|last=Cohen|date=June 24, 2022|website=Air Force Times}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা সংগঠন]]</text>
      <sha1>jr83hom4czuj1z71ncw3qna8lmbl8eh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বিমী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>116544</id>
    <revision>
      <id>517137</id>
      <parentid>487131</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:56:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517137</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4697" sha1="2hgfruvdyrvwbiuqvvfrsscpccvcfb1" xml:space="preserve">{{Infobox person
| image       = Vimmi. London. 1968.jpg
| caption     = ১৯৬৮ চনত বিমী
| image_size  =
| name        = বিমী
| birth_name  = 
| birth_date  = ১৯৪৩&lt;ref name=News18&gt;{{cite web |title=The untold, tragic tale of 'Humraaz' actress Vimi |website=News18 |url=http://www.news18.com/news/india/the-untold-tragic-tale-of-humraaz-actress-vimi-508642.html |access-date=17 September 2012}}&lt;/ref&gt;  &lt;!--{{birth date|YYYY|MM|DD|df=yes}}--&gt;
| death_date  = {{death date and age|1977|08|22|1943|||df=y}}
|death_place=মুম্বাই
| birth_place = জলন্ধৰ, পঞ্জাব
| nationality = ভাৰতীয়
| known_for   = 
| yearsactive   =১৯৬৭-১৯৭৪
}}
''' বিমী''' {{lang-en|Vimi}}; ১৯৪৩&lt;ref name=News18&gt;{{cite web |title=The untold, tragic tale of 'Humraaz' actress Vimi |website=News18 |url=http://www.news18.com/news/india/the-untold-tragic-tale-of-humraaz-actress-vimi-508642.html |access-date=17 September 2012}}&lt;/ref&gt; – ২২ আগষ্ট ১৯৭৭) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তেওঁ আব্ৰু, হামৰাজ আৰু পতংগ আদি হিন্দী ছবিত অভিনয় কৰিছিল। সুনীল দত্তৰ সৈতে হামৰাজত অভিনয় কৰি তেওঁ উল্লেখযোগ্য হৈ পৰিছিল। চলচ্চিত্ৰ বিশেষজ্ঞ ৰাজেশ সুব্ৰমণিয়ানৰ মতে, ভুৱা প্ৰেমিকৰ ৰূপ লৈ জলী নামৰ এজন প্ৰৱঞ্চক চলচ্চিত্ৰৰ দালালে তেওঁৰ কেৰিয়াৰ আৰু ভাবমূৰ্তি ধ্বংস কৰিছিল আৰু বিমিক বেশ্যাবৃত্তিলৈ ঠেলি দিছিল।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Singh |first1=Simran |title=This superstar actress, mother of 2, was forced into prostitution, left abandoned by husband, died penniless at... |url=https://www.dnaindia.com/bollywood/report-this-superstar-actress-mother-of-2-was-forced-into-prostitution-left-abandoned-by-husband-died-penniless-at-vimi-3125176 |website=[[DNA India]] |access-date=28 February 2025 |language=en}}&lt;/ref&gt;
==কেৰিয়াৰ==
১৯৬৭ চনত বি আৰ চোপ্ৰাই পৰিচালনা কৰা হামৰাজ ছবিত সুনীল দত্তৰ সৈতে বিমীৰো অভিষেক ঘটে।&lt;ref&gt;{{cite news |title=Hamraaz (1967) |url=https://www.thehindu.com/features/cinema/Hamraaz-1967/article16366667.ece |access-date=1 March 2025 |work=[[The Hindu]] |date=15 April 2010 |language=en-IN}}&lt;/ref&gt; ছবিখন হিট হৈছিল যদিও তেওঁৰ কেৰিয়াৰত কোনো সহায় কৰা নাছিল। শশী কাপুৰৰ সৈতে পতংগ (১৯৭১) আৰু বচন (১৯৭৪) ছবিত তেওঁক দেখা যায়। দীপক কুমাৰৰ বিপৰীতে আব্ৰু (১৯৬৮) ছবিত তেওঁ মুখ্য নাৰী চৰিত্ৰ আছিল। ১৯৭৩ চনত তেওঁ পাঞ্জাবী ছবি নানক নাম জাহাজ হ্যায়ত অভিনয় কৰে।&lt;ref name=Cinemaazi&gt;{{cite web|url=https://www.cinemaazi.com/film/nanak-naam-jahaz-hai|url-status=dead|archive-date=23 May 2022|access-date=14 February 2025|title=Nanak Nam Jahaz Hai (1969 film) - cast and crew|website=Indian Cinema Heritage Foundation (Cinemaazi.com) website|archive-url=https://web.archive.org/web/20220523021819/https://www.cinemaazi.com/film/nanak-naam-jahaz-hai}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ১৯৭৭ চনত তেওঁৰ মৃত্যুৰ চাৰি বছৰৰ পিছত মুক্তি পোৱা তেওঁৰ শেষ ছবিখন আছিল ক্ৰোধী।
==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}
==বাহ্যিক সংযোগ==
* {{IMDb name|id=0898482|name=Vimi}}
*[http://www.news18.com/news/india/the-untold-tragic-tale-of-humraaz-actress-vimi-508642.html The untold, tragic tale of 'Humraaz' actress Vimi] [[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:পাঞ্জাবী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:সুৰাজনিত মৃত্যু]]</text>
      <sha1>2hgfruvdyrvwbiuqvvfrsscpccvcfb1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মঞ্জুলা ৰামস্বামী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>117219</id>
    <revision>
      <id>517188</id>
      <parentid>489757</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:02:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517188</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6337" sha1="4aco8axfi3lt9zbxlt79tzv9vste2ln" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = মঞ্জুলা ৰামস্বামী
| birth_name         = 
| alias              = 
| image              = 
| caption            = 
| birth_date         = {{birth date and age|df=yes|1958|03|28}}
| birth_place        =থাঞ্জাভূৰ জিলা, তামিলনাডু
| death_date         = 
| death_place        = 
| parents            =ভি এছ ৰামমূৰ্তি আৰু ৰাজলক্ষ্মী
| spouse             = ৰামস্বামী আয়াৰ
| children           = ২
| nationality        = ভাৰতীয়
| occupation         = ভাৰতনাট্যম নৃত্যশিল্পী 
| known for          = 
| awards             = [[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা]] (২০২২)
}}
'''মঞ্জুলা ৰামস্বামী '''  ({{lang-en| Manjula Ramaswamy }}) তামিলনাডুৰ থাঞ্জাৱুৰৰ এগৰাকী ভাৰতনাট্যম নৃত্যশিল্পী আৰু নৃত্য শিক্ষয়িত্ৰী। পিতৃৰ সৈতে মিলি তেওঁ হায়দৰাবাদত শ্ৰীৰাম নাটক নিকেতন নামৰ নৃত্য একাডেমী আৰম্ভ কৰে। [[অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ]] চৰকাৰৰ পৰা উগাদী পুৰস্কাৰ আৰু সংগীত নাটক একাডেমী বঁটাকে ধৰি বহু বঁটা আৰু সন্মান লাভ কৰে।
==জীৱন==
১৯৫৮ চনৰ ২৮ মাৰ্চত তামিলনাডুৰ থাঞ্জাভুৰ জিলাৰ বিছমনপেত্তাই গাঁৱত মঞ্জুলাৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ আৰু মাতৃ আছিল ভাৰতনাট্যম নৃত্যশিল্পী তথা নৃত্য শিক্ষক ভি. ৰামমূৰ্তি আৰু ৰাজলক্ষ্মী ৰামমূৰ্তি। আঠ বছৰ বয়সৰ পৰাই পিতৃৰ অধীনত নৃত্য শিকিবলৈ আৰম্ভ কৰে। নৃত্য অধ্যয়নৰ বাবে হায়দৰাবাদ কেন্দ্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ত যোগদান কৰে আৰু ভাৰতনাট্যমত স্বৰ্ণ পদক লাভ কৰি শিক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Sangeet Natak Akademi Award 2022 and 2023 |url=https://static.pib.gov.in/WriteReadData/specificdocs/documents/2024/mar/doc202437320201.pdf |publisher=Press information bureau, Government of India}}&lt;/ref&gt;

মঞ্জুলাই ২১ বছৰ বয়সত ৰামস্বামী আয়াৰক বিয়া কৰায় আৰু এই দম্পতীৰ দুগৰাকী কন্যা সন্তান আছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2021-05-21 |title=Manjula Teacher Holds Special Place In Students Hearts - Natyahasini |url=https://natyahasini.in/torchbearer-of-masters-legacy/ |access-date=2025-01-27 |language=en-US |archivedate=2025-01-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250127071841/https://natyahasini.in/torchbearer-of-masters-legacy/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; তেওঁ এতিয়া হায়দৰাবাদত থাকে।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |last=Mary |first=S. B. Vijaya |date=2024-03-13 |title=Manjula Ramaswamy conferred with the Sangeet Natak Akademi award |url=https://www.thehindu.com/entertainment/dance/the-daughter-of-the-late-bharatanatyam-guru-v-s-ramamooorthy-hyderabad-based-manjula-ramaswamy-received-the-award-from-the-president-on-march-6/article67946024.ece |access-date=2025-01-27 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;
==কৰ্মজীৱন==
মঞ্জুলাই পিতৃৰ সৈতে একেলগে হায়দৰাবাদত শ্ৰীৰাম নাটক নিকেতন নামৰ নৃত্য একাডেমী আৰম্ভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=J |first=Bansari trivedi |date=2018-12-20 |title=For her dance is divine |url=https://www.deccanchronicle.com/amp/lifestyle/viral-and-trending/201218/for-her-dance-is-divine.html |access-date=2025-01-27 |website=Deccan Chronicle |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Mary |first=S. B. Vijaya |date=2017-10-04 |title=Sri Rama Nataka Niketan and the classical G-7 |url=https://www.thehindu.com/entertainment/dance/sri-rama-nataka-niketan-and-the-classical-g-7/article19796301.ece |access-date=2025-01-27 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; এতিয়া তেওঁ প্ৰতিষ্ঠানটোৰ পৰিচালক। ভাৰতনাট্যমৰ শিক্ষয়িত্ৰী হিচাপে তেওঁ ৩০০০ তকৈ অধিক ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক প্ৰশিক্ষণ দিছে।&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last=Sharma |first=Swati |date=2012-12-01 |title=Jamming with bhajans |url=https://www.newindianexpress.com/magazine/2012/Dec/02/jamming-with-bhajans-429932.html |access-date=2025-01-27 |website=The New Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;

মঞ্জুলা ভাৰতীয় সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক পৰিষদৰ এগৰাকী সূচীবদ্ধ ভাৰতনাট্যম শিল্পী।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Manjula Ramaswamy {{!}} Official website of Indian Council for Cultural Relations, Government of India |url=https://www.iccr.gov.in/cultural/list-of-empanelment-artist/manjula-ramaswamy |access-date=2025-01-27 |website=www.iccr.gov.in}}&lt;/ref&gt;
==সন্মান==
*২০২২: [[সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা]] (ভাৰতনাট্যম)।
==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় নৃত্যশিল্পী]]
[[শ্ৰেণী:সংগীত নাটক একাডেমী বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>4aco8axfi3lt9zbxlt79tzv9vste2ln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মিচাল ৰ'জিন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>118636</id>
    <revision>
      <id>517211</id>
      <parentid>497173</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:31:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517211</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6393" sha1="7jzypmkiuhsstv5wc259ao7kfoc88if" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = মাইকেল ৰজিন
| image               = Michal Rozin מיכל רוזין.jpg
| birth_date          = {{Birth date and age|1969|6|25|df=y}}
| birth_place         = ৰামত গান, ইজৰাইল
| caption             = ২০১৪ চনত ৰজিন
| native_name         = מיכל רוזין
| native_name_lang    = he
}}

'''মিচাল ৰ'জিন''' ( {{Lang-en|Michal Rozin}}; জন্ম: ২৫ জুন ১৯৬৯) এগৰাকী [[ইজৰাইল|ইজৰাইলী]] ৰাজনীতিবিদ যিয়ে ২০১৩ চনৰ পৰা ২০১৯ চনলৈকে মেৰেটজৰ বাবে নেচেটৰ সদস্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু তাৰ পিছত পুনৰ ২০২১ চনৰ পৰা ২০২২ চনলৈকে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।

==ৰাজনৈতিক জীৱন==
২০১৩ চনত মেৰেট্জ তালিকাত নেচেটলৈ ৰ'জিন নিৰ্বাচিত হৈছিল। নেচেটত তেওঁৰ প্ৰথম কাৰ্যকালত তেওঁ বিদেশী শ্ৰমিক সমিতিৰ অধ্যক্ষ আছিল, আৰু তিনিটা লবীৰ নেতৃত্ব দিছিল৷ তেওঁ নিয়োগৰ ক্ষেত্ৰত সমতাৰ বাবে লবী, মহিলা নেচেট সদস্যৰ বাবে লবী আৰু সমতা আৰু বহুত্ববাদৰ বাবে লবী সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁ ৱমেন অৱ দ্য ৱালৰ সদস্য, আৰু তেওঁ কয় যে তেওঁ ধৰ্মীয় স্বাধীনতাৰ সৈতে [[নাৰীবাদ]]ৰ সংমিশ্ৰণ ঘটোৱা বিশ্বদৃষ্টিভংগীৰ সমৰ্থন কৰে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.al-monitor.com/pulse/fr/originals/2013/05/jerusalems-wailing-wall-where-orthodox-judaism-excludes-is.html# |title=At Jerusalem's Western Wall: 'Not Only a Feminist Battle' |author=Mazal Mualem |publisher=Al-Monitor |date=19 May 2013}}&lt;/ref&gt; ২০১৪ চনৰ ৪ মাৰ্চত তেওঁ আৰু আমৰাম মিট্জনাক ইজৰাইল ডেম'ক্ৰেচি ইনষ্টিটিউটৰ ২০১৩ চনৰ অসাধাৰণ সংসদীয় বঁটা প্ৰদান কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Outstanding Parliamentarian Award 2013 |url=http://en.idi.org.il/events/special-events/outstanding-parliamentarian-award-2013 |access-date=2025-03-19 |archivedate=2016-08-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160819002114/http://en.idi.org.il/events/special-events/outstanding-parliamentarian-award-2013 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

২০১৫ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ৰ'জিনে ইহুদী হোম পাৰ্টিৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ৰ বাহিৰত সমলিংগ বিবাহৰ বিৰোধিতাৰ প্ৰতিবাদত মক গে বিয়া অনুষ্ঠিত কৰে।&lt;ref name=&quot;mock weddings&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.jpost.com/Israel-News/Politics-And-Diplomacy/Meretz-holds-mock-gay-weddings-to-protest-Bayit-Yehudis-opposition-387505 |title=Meretz holds mock gay weddings to protest Bayit Yehudi's opposition |author=Lahav Harkov |newspaper=The Jerusalem Post |date=25 January 2015}}&lt;/ref&gt; নেচেটত আগুডাৰ [[এলজিবিটি]] অধিকাৰৰ সমৰ্থকসকলৰ ৰেংকিঙতো তেওঁ তৃতীয় স্থান লাভ কৰিছিল৷&lt;ref&gt;[http://www.glbt.org.il/Files/%D7%9E%D7%A6%D7%92%D7%AA%20%D7%93%D7%95%D7%97%20%D7%A2%D7%95%D7%A6%D7%9E%D7%94.pdf דו&quot;ח עוצמה] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924022424/http://www.glbt.org.il/Files/%D7%9E%D7%A6%D7%92%D7%AA%20%D7%93%D7%95%D7%97%20%D7%A2%D7%95%D7%A6%D7%9E%D7%94.pdf |date=2015-09-24 }} Aguda&lt;/ref&gt; তেওঁৰ আগত আছিল কেৱল সহযোগী মেৰেট্জ এম কে নিট্জান হ'ৰ'ৱিট্জ আৰু টামাৰ জেণ্ডবাৰ্গ।&lt;ref name=&quot;mock weddings&quot; /&gt; ২০১৫ চনৰ নেচেট নিৰ্বাচনত দলৰ তালিকাত তেওঁ চতুৰ্থ স্থান&lt;ref&gt;[http://www.bechirot20.gov.il/election/Candidates/Pages/OneListCandidates.aspx?LPF=Search&amp;WebId=6adadc15-e476-480b-9746-04490aedeb0f&amp;ListID=ba72a662-765c-45af-9d48-fb68080956af&amp;ItemID=53&amp;FieldID=ListNickname_GxS_Text Meretz list] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220330022245/http://www.bechirot20.gov.il/election/Candidates/Pages/OneListCandidates.aspx?LPF=Search&amp;WebId=6adadc15-e476-480b-9746-04490aedeb0f&amp;ListID=ba72a662-765c-45af-9d48-fb68080956af&amp;ItemID=53&amp;FieldID=ListNickname_GxS_Text |date=2022-03-30 }} Central Elections Committee&lt;/ref&gt;আৰু ২০১৯ চনৰ এপ্ৰিল মাহৰ নিৰ্বাচনত তৃতীয় স্থানত পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। ২০২২ চনৰ ইজৰাইলৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত মেৰেট্জ তালিকাত তৃতীয় স্থান লাভ কৰিছিল যদিও মেৰেটজে নিৰ্বাচনী সীমা অতিক্ৰম কৰিব নোৱাৰাৰ বাবে তেওঁক পুনৰ নেচেটলৈ নিৰ্বাচিত কৰা হোৱা নাছিল৷

==তথ্যচিত্ৰ==
{{Reflist}}

[[শ্ৰেণী:এলজিবিটি সম্প্ৰদায়ৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ইজৰাইলৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ইজৰাইলৰ নাৰী অধিকাৰ কৰ্মী]]
[[শ্ৰেণী:নাৰীবাদী]]
[[শ্ৰেণী:ৰাজনীতিবিদ]]
[[শ্ৰেণী:মহিলা ৰাজনীতিবিদ]]</text>
      <sha1>7jzypmkiuhsstv5wc259ao7kfoc88if</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মৰিয়াম আৰ্ছাকি আছলামাজিয়ান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>118898</id>
    <revision>
      <id>517232</id>
      <parentid>497288</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:50:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517232</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9426" sha1="1vwez9c7ieldj3d98its16h01ldp8f5" xml:space="preserve">{{Infobox artist
| name          = মৰিয়াম আছলামাজিয়ান
| image         = Mariam Aslamazian.jpg
| image_size    =
| alt           =
| caption       =
| birth_name    =
| birth_date    = {{Birth date|1907|10|20|df=yes}}
| birth_place   = আলেক্সেন্দ্ৰোপোল 
| death_date    = {{Death date and age|2006|07|16|1907|10|20|df=yes}}
| death_place   = [[মস্কো]]
| nationality   =
| spouse        =
| field         =
| training      =
| movement      =
| works         =
| patrons       =
| influenced by =
| influenced    =
| awards        =
| elected       =
| website       = &lt;!-- {{URL|Example.com}} --&gt;
}}
'''মৰিয়াম আৰ্ছাকি আচলামাজিয়ান'''; ২০ অক্টোবৰ ১৯০৭ – ১৬ জুলাই ২০০৬ এগৰাকী ছোভিয়েট আৰ্মেনিয়ান চিত্ৰশিল্পী আছিল আৰু আৰ্মেনিয়ান ''এছ এছ আৰৰ পিপলছ আৰ্টিষ্''ট (১৯৬৫) আৰু ''ছোভিয়েট ইউনিয়নৰ পিপলছ আৰ্টিষ্ট'' (১৯৯০) হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল। 

আলেকজেণ্ড্ৰ'পলৰ ওচৰত জন্মগ্ৰহণ কৰা আচলামাজিয়ানক পৰম্পৰাগত আৰ্মেনিয়ান সংস্কৃতিৰ চিত্ৰণ, উজ্জ্বল, আধুনিকতাবাদী পেলেট, বৰ্ণিল ব্যক্তিগত শৈলী আৰু পৰম্পৰাগত আৰ্মেনিয়ান সাজ-পোছাকত নিজকে চিত্ৰিত কৰা আত্মচিত্ৰৰ বাবে &quot;আৰ্মেনিয়ান ফ্ৰিডা কাহলো&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2018/08/17/the-armenian-frida-kahlo-on-mariam-aslamazyans-110th-anniversary/|title=The Armenian Frida Kahlo: On Mariam Aslamazyan's 110th Anniversary|last=Mirror-Spectator|first=The Armenian|date=2018-08-17|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=2019-07-18}}&lt;/ref&gt; বুলি কোৱা হয়। বিংশ শতিকাৰ মাজভাগত পুৰুষ প্ৰধান বৃত্তিত কাম কৰি এগৰাকী স্বতন্ত্ৰ মহিলা শিল্পী হিচাপেও তেওঁ সফল কেৰিয়াৰ উপভোগ কৰিছিল। 

আচলামাজিয়ান ষ্টেপান আঘাজানিয়ান আৰু পেট্ৰভ-ভডকিনৰ ছাত্ৰ আছিল আৰু আৰ্মেনিয়ান স্কুলৰ সজ্জাগত-প্লেনাৰ ষ্টিল লাইফ পেইণ্টিং আৰু প’ৰ্ট্ৰেইটৰ প্ৰতিনিধিৰ লগতে এজন নিপুণ চিৰামিকিষ্ট। আচলামাজিয়ানৰ চিত্ৰসমূহৰ সংপৃক্ত ৰং, সমতল স্থান আৰু সজ্জাগত মটিফে বিভিন্ন প্ৰভাৱ প্ৰতিফলিত কৰে, য'ত পশ্চিমীয়া আধুনিকতাবাদী হেনৰী মেটিছ আৰু পল চেজেন আৰু পূৰ্বৰ আৰ্মেনিয়ান আভাংগাৰ্ড যিয়ে মাৰ্টিৰ'ছ ছাৰিয়ানৰ দৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ চিত্ৰশিল্পীসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল। তেখেতে প্ৰকাশ্যভাৱে সমাজবাদী বাস্তৱবাদী ৰচনাও অংকন কৰিছিল, যিটো সেই সময়ৰ অফিচিয়েল শিল্পীসকলৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আছিল, বিশেষকৈ দ্য ৰিটাৰ্ণ অৱ দ্য হিৰো (১৯৪৩), যাৰ বাবে তেওঁক &quot;ককেছাছৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে&quot; পদক প্ৰদান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.aslamazyanmuseum.com/collection/mariam/|title=Mariam Aslamazyan|website=aslamazyanmuseum.com|access-date=2019-07-18}}&lt;/ref&gt;

আছলামাজিয়ানে ছোভিয়েট ব্যৱস্থাত সফল কেৰিয়াৰ উপভোগ কৰিছিল, চৰকাৰী চেনেলৰ জৰিয়তে স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল। আলজেৰিয়া, [[আৰ্জেণ্টিনা]], [[বেলজিয়াম]], [[চীন]], [[জাৰ্মান]] গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য (বৰ্তমান জাৰ্মানী), ফ্ৰান্স, ভাৰত, [[ইটালী]], [[জাপান]], মাদাগাস্কাৰ, [[স্পেইন]], [[ছুইডেন]], [[নেদাৰলেণ্ড]], সংযুক্ত আৰব গণৰাজ্য (বৰ্তমান ইজিপ্ত আৰু [[ছিৰিয়া]]), আৰু যুগোস্লাভিয়াকে ধৰি বিশ্বৰ বহুতো দেশ ভ্ৰমণ কৰিবলৈ তেওঁ শিল্পী সংঘৰ জৰিয়তে ধন লাভ কৰিছিল। ১৯৫৭ চনত ছোভিয়েট চৰকাৰে দুয়োখন দেশৰ মাজত বন্ধুত্বপূৰ্ণ কূটনৈতিক সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাত সহায় কৰিবলৈ আনুষ্ঠানিকভাৱে অনুমোদিত ভাৰত ভ্ৰমণলৈ পঠিয়াই দিয়ে।&lt;ref&gt;{{Citation|title=/ 'Three Monologues'|url=https://www.facebook.com/aslamazyanmuseum/videos/1440400922723084/|language=en|access-date=2019-07-18}}&lt;/ref&gt; দেশত থকা সময়ছোৱাত তেওঁ সৃষ্টি কৰা চিত্ৰসমূহ প্ৰদৰ্শনৰ বাবে তেওঁৰ ভ্ৰমণৰ শেষত এখন প্ৰদৰ্শনী অনুষ্ঠিত কৰা হৈছিল য’ত [[ইন্দিৰা গান্ধী]]য়েও অংশগ্ৰহণ কৰিছিল, যাক তেওঁৰ কিছুমান চিত্ৰতো দেখা গৈছিল। ১৯৭০, ১৯৭৩ আৰু ১৯৭৫ চনত ইয়াৰ পিছৰ তিনিটা ভ্ৰমণে [[ভাৰত]]-ছোভিয়েট কূটনৈতিক সম্পৰ্ক স্থাপন কৰাত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.india-armenia.com/exhibition-sunny-india|title=india-armenia {{!}} Sunny India of the Aslamazyans-An Exhibi|website=Indo-Armenian Friendship Հնդկաստան India Caucasus, Armenians in India|language=en|access-date=2019-07-18|archivedate=2019-07-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190718205021/https://www.india-armenia.com/exhibition-sunny-india|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;


ভগ্নীসকলৰ গৃহ চহৰত অৱস্থিত মৰিয়াম আৰু [[ইয়েৰানুহি আৰ্ছাকি আছলামাজিয়ান]] ভগ্নীসকলৰ গেলেৰীত তেওঁলোকৰ তৈল আৰু চিৰামিকৰ শিল্পকৰ্মৰ এক বৃহৎ সংগ্ৰহ আছে যিবোৰ স্থায়ীভাৱে প্ৰদৰ্শিত হৈ আছে। তেওঁৰ ভগ্নী ইয়েৰানুহি আছলামাজিয়ানো আছিল এগৰাকী শিল্পী। আছলামাজিয়ানৰ কাম আৰ্মেনিয়াৰ নেচনেল গেলেৰী&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.gallery.am/en/Armenian/OilPainting/|title=Painting – Armenian – Collection – National Gallery of Armenia|website=gallery.am|access-date=2019-07-18|archivedate=2012-01-08|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120108185944/http://www.gallery.am/en/Armenian/OilPainting/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; আৰু ডাৰ্ফনাৰ জুডাইকা সংগ্ৰহালয়ত ৰখা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://artathhar.pastperfectonline.com/webobject/65AA8573-9753-4F00-B8DC-234591323188|title=Aslamazian, Mariam|website=artathhar.pastperfectonline.com|access-date=2019-07-28|archive-date=28 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190728155655/https://artathhar.pastperfectonline.com/webobject/65AA8573-9753-4F00-B8DC-234591323188|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ৰাছিয়াৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:আৰ্মেনিয়াৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:চিত্ৰশিল্পী]]
[[শ্ৰেণী:মৃত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>1vwez9c7ieldj3d98its16h01ldp8f5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেবেকা ল'ল'ছ'লি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>119656</id>
    <revision>
      <id>517251</id>
      <parentid>498612</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8747" sha1="loayf2uy14p2xyw3ki5hn58tflfew87" xml:space="preserve">{{infobox officeholder
| name                = ৰেবেকে ল'ল'ছ'লি
| image               = Rebecca Lolosoli.jpg
| caption             = ৰেবেকা ল'ল'ছ'লিৰ ছবি
| office              = 
| term_start          = 
| term_end            = 
| president           = Présidente du village d'Umoja
| office2             = 
| birth_date          = ১৯৬২
| birth_place         = ৱাম্বা, ডিষ্ট্ৰিক্ট দে ছাম্বাৰু
| nationality         = কেনিয়া
| party               = 
| spouse              = 
| alma_mater          = 
| profession          = পৰিৱেশবিদ
}}

'''ৰেবেকা ল'ল'ছ'লি'''({{Lang-en|Rebecca Lolosoli}}; জন্ম: ১৯৬২) কেনিয়াৰ চাম্বুৰু কাউণ্টিৰ উমোজা গাঁৱৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আৰু মেট্ৰিয়াৰ্ক।&lt;ref name=&quot;Independent Lens&quot;&gt;{{cite web|title=Rebecca Lolosoli Survivor of violence finds a new &quot;unity&quot;|url=https://www.pbs.org/independentlens/half-the-sky/rebecca-lolosoli/|website=Independent Lens|publisher=PBS|access-date=13 December 2016|archivedate=9 November 2015|archiveurl=https://archive.today/20151109043654/http://www.pbs.org/independentlens/half-the-sky/rebecca-lolosoli/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Washington Post&quot;&gt;{{cite news|last1=Wax|first1=Emily|title=A Place Where Women Rule|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/07/08/AR2005070801775.html|access-date=13 December 2016|newspaper=Washington Post|date=9 July 2005}}&lt;/ref&gt; [[যৌন নিৰ্যাতন]]ৰ পৰা পলায়ন কৰা মহিলাসকলৰ বাবে এই গাঁওখন আশ্ৰয়স্থল আৰু পুৰুষসকলক গাঁওখনত প্ৰৱেশ নিষিদ্ধ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;The Guardian&quot;&gt;{{cite news|last1=Bindel|first1=Julie|title=The village where men are banned|url=https://www.theguardian.com/global-development/2015/aug/16/village-where-men-are-banned-womens-rights-kenya|access-date=13 December 2016|work=The Guardian|date=15 August 2015}}&lt;/ref&gt; তেওঁ স্থানীয় কাৰ্যালয়ৰ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে আৰু এনেদৰে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা তেওঁ হ'ব প্ৰথমগৰাকী ছাম্বুৰু মহিলা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.halftheskymovement.org/pages/rebecca-lolosoli|archive-url=https://archive.today/20140922163131/http://www.halftheskymovement.org/pages/rebecca-lolosoli|url-status=usurped|archive-date=September 22, 2014|title=Half the Sky: Turning Oppression Into Opportunity for Women Worldwide|publisher=Halftheskymovement.org|access-date=2015-08-18}}&lt;/ref&gt;

== জীৱনী ==
[[File:Rebecca_Lolosoli_Umoja_Women's_Village._Kenya.ogg|thumb|left|কেনিয়াৰ উমোজা মহিলা গাঁৱৰ বিষয়ে কয় ৰেবেকা ল’ল’ছ’লিয়ে।]]
১৯৬২ চনত ৱাম্বা গাঁৱত জন্মগ্ৰহণ কৰা ল'ল'ছ'লি আছিল ছয়জন ভাই-ভনীৰ ভিতৰত এগৰাকী। ১৯৭১ চনত তেওঁ ৱাম্বা ছোৱালী প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল যদিও শিক্ষা সমাপ্ত কৰাৰ আগতেই গুচি যায়।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=June 2007 |title=Interview with Rebecca Lolosoli |url=http://www.satyamag.com/jun07/lolosoli.html |access-date=2017-08-21 |website=Satya Mag}}&lt;/ref&gt; পিছলৈ তেওঁ কেথলিক নাৰ্চিং প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰত নামভৰ্তি কৰে যদিও আৰ্থিক অসুবিধাৰ বাবে শেষ কৰাৰ ছমাহ আগতে শিক্ষা এৰিবলগীয়া হয়।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ১৮ বছৰ বয়সত তেওঁ ফেবিয়ানো ডেভিদ ল'ল'ছ'লিক বিয়া কৰায়৷ ১৭টা গৰু [[যৌতুক]]ত দিয়া হয়৷&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; তেওঁ নিজাকৈ গাঁৱৰ ব্যৱসায় প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল আৰু [[নাৰীৰ অধিকাৰ|মহিলাৰ অধিকাৰ]]ৰ পোষকতা কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;Independent Lens&quot; /&gt; সেইসময়তে তেওঁক আক্ৰমণ আৰু ডকাইতি কৰা হৈছিল, তেতিয়া তেওঁৰ স্বামীয়ে হস্তক্ষেপ কৰা নাছিল, যাৰ ফলত তেওঁ গিৰিয়েকক এৰি থৈ গৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2011-03-06 |title=Women in the World: Rebecca Lolosoli, Kenya |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2011/03/06/women-in-the-world-rebecca-lolosoli-kenya |access-date=2017-08-21 |website=The Daily Beast}}&lt;/ref&gt; ১৯৯০ চনত তেওঁ আন চাৰিগৰাকী মহিলাৰ সৈতে উমোজা গাঁওখন প্ৰতিষ্ঠা কৰে আৰু ইয়াক কেৱল মহিলাসকলৰ গাঁও হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=December 2009 |title=Violence Against Women in Kenya |url=http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&amp;db=lfh&amp;AN=48301119&amp;site=ehost-live |journal=Sister Namibia |volume=21 |issue=4 |pages=44 |url-access=subscription |via=EBSCOhost}}&lt;/ref&gt; 

১৯৯৫ চনত উমোজাৰ মহিলাসকলে তেওঁক মহিলাৰ উন্নতিৰ বাবে সংস্থা মেণ্ডেলিঅ’ ইয়া ৱানাৱাকে অৰ্গেনাইজেচন (MYWO)ৰ অধ্যক্ষ হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে। দহ বছৰ ধৰি এই পদত অধিষ্ঠিত আছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

২০০৫ চনত লোলোছলিয়ে নিউয়ৰ্কত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এখন সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/07/08/AR2005070801775.html|title=A Place Where Women Rule|last=Wax|first=Emily|date=2005-07-09|newspaper=The Washington Post|access-date=2017-08-21|page=2|language=en-US|issn=0190-8286}}&lt;/ref&gt; নিউয়ৰ্কলৈ যোৱাৰ ঠিক আগতেই মহিলাৰ অধিকাৰৰ ওপৰত তেওঁৰ স্থিতিৰ বাবে স্থানীয় পুৰুষৰ পৰা তেওঁক হত্যাৰ ভাবুকি দিয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/07/08/AR2005070801775.html|title=A Place Where Women Rule|last=Wax|first=Emily|date=2005-07-09|newspaper=The Washington Post|access-date=2017-08-21|page=1|language=en-US|issn=0190-8286}}&lt;/ref&gt;

২০০৯ চনত বন্দুক লৈ উমোজাক তেওঁৰ প্ৰাক্তন স্বামীয়ে আক্ৰমণ কৰিছিল। তেওঁ মহিলাসকলক ঘৰৰ পৰা খেদি পঠিয়াইছিল আৰু অভিযোগ অনুসৰি সেই সময়ত ঘৰত নথকা ৰেবেকাক বিচাৰি আছিল।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news|url=http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e16449266cba9902b5f1ea0ce3643ceb|title=Gunman Attacks Women's Village in Kenya|last=Schell|first=Brittany|date=22 August 2009|work=New America Media|access-date=21 August 2017|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20130521131839/http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e16449266cba9902b5f1ea0ce3643ceb|archive-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt; ২০১০ চনত তেওঁক ভিটাল ভইচেছৰ পৰা গ্ল'বেল লিডাৰশ্বিপ বঁটাৰে সন্মানিত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Independent Lens&quot; /&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:কেনিয়াৰ নাৰী অধিকাৰ কৰ্মী]]</text>
      <sha1>loayf2uy14p2xyw3ki5hn58tflfew87</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ডৰকাছ আচেন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120181</id>
    <revision>
      <id>517415</id>
      <parentid>507595</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:30:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517415</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6980" sha1="7xt1ndwm3xemviwq6p3at0ex7wdn6gc" xml:space="preserve">{{Infobox politician
| name                = ডৰকাছ আচেন
| image               = Acan Dorcas.jpg 
| alt                 = 
| caption             = 
| birth_name          = ডৰকাছ আচেন
| birth_date          = 
| birth_place         = 
| death_date          = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (DEATH date then BIRTH date) --&gt;
| death_place         = 
| nationality         = উগাণ্ডীয়
| other_names         = 
| occupation          = ৰাজনীতিক
| years_active        = 
| known_for           = ১১তম উগাণ্ডাৰ সংসদত মহিলা প্ৰতিনিধি
| notable_works       = 
| otherparty          = স্বাধীন
| party               = ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিৰোধ আন্দোলন
}}
'''ডৰকাছ আচেন''' ({{Lang-en|Dorcus Acen}}) [[উগাণ্ডাৰ নাৰী|উগাণ্ডা]]ৰ ৰাজনীতিবিদ আৰু উগাণ্ডাৰ একাদশ সংসদত আলেবটং জিলা মহিলা প্ৰতিনিধি।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=30 women line up for 9 Lango Woman MP seats|url=https://www.monitor.co.ug/uganda/news/national/30-women-line-up-for-9-lango-woman-mp-seats-1899912|access-date=2021-03-20|website=Daily Monitor|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Alebtong NRM Chairperson Faces Dismissal for Supporting Independent Candidates|url=https://ugandaradionetwork.net/story/alebtong-nrm-chairperson-faces-dismissal-for-supporting-go-foward-independent-candidates|access-date=2021-03-20|website=Uganda Radionetwork|language=en}}&lt;/ref&gt;উগাণ্ডাৰ দশম সংসদত তেওঁ এগৰাকী স্বতন্ত্ৰ ৰাজনীতিবিদ হিচাপে আলেবটং জিলা মহিলা প্ৰতিনিধি হিচাপে থিয় দিছিল।

২০২১ চনৰ নিৰ্বাচনত ডৰকাছ আচেন শাসকীয় ৰাজনৈতিক দল হিচাপে ৰাষ্ট্ৰীয় প্ৰতিৰোধ আন্দোলনৰ সৈতে তেওঁ জড়িত আছিল। প্ৰচাৰৰ সময়ছোৱাত তেওঁ নিজৰ গৃহ জিলালৈ দুখন এম্বুলেন্স দান কৰিছিল যাতে জিলাখনৰ ৰেফাৰেল কেছ পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰে আৰু [[কৰ'নাভাইৰাছ ৰোগ ২০১৯|ক'ভিড-১৯]] মহামাৰীৰ প্ৰতি ইয়াৰ দ্ৰুত সঁহাৰি বৃদ্ধি পায়।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |title=Alebtong: RDC retracts commands that were to be misconstrued |url=https://tndnewsug.com/2020/05/15/alebtong-rdc-retracts-commands-that-were-to-be-misconstrued/ |url-status=dead |access-date=2021-03-20 |website=TND News |language=en-GB |archive-date=2021-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210302171529/https://tndnewsug.com/2020/05/15/alebtong-rdc-retracts-commands-that-were-to-be-misconstrued/ |archivedate=2021-03-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210302171529/https://tndnewsug.com/2020/05/15/alebtong-rdc-retracts-commands-that-were-to-be-misconstrued/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; দেশজুৰি ক'ভিড-১৯ৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ পৰিচালনাৰ লক্ষ্যৰে বৰ্ধিত লকডাউন আৰু অন্যান্য ৰাষ্ট্ৰপতিৰ ব্যৱস্থাৰ ফলত জিলাখনৰ দুৰ্বল লোকসকললৈ তেওঁ পশো আৰু বীন দান কৰে।&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ২০২১ চনৰ উগাণ্ডাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত আচেন আলেবটং জিলাৰ মহিলা প্ৰতিনিধি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Acen Dorcus - 2021 General Election - Visible Polls |url=https://visiblepolls.org/ug/2021-general-election/candidates/acen-dorcus-10110/ |access-date=2023-02-02 |website=visiblepolls.org |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citation |title=Alebtong District Woman MP Christine Ayo Acen rarely speaks on the floor of Parliament. |url=https://www.youtube.com/watch?v=NXPo4fLbjeA |language=en |access-date=2023-02-02}}&lt;/ref&gt; একাদশ সংসদত তেওঁ লিংগ, শ্ৰম আৰু সামাজিক উন্নয়ন সমিতিৰ সদস্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Committee on Gender, Labour and Social Development – Parliament Watch |url=https://parliamentwatch.ug/committees/committee-on-gender-labour-and-social-development/ |access-date=2023-02-02 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== কৰ্মজীৱন ==
তেওঁ জিবিভি প্ৰিভেনচন নেটৱৰ্কত জৰুৰীকালীন অৱস্থাত [[মহিলাৰ বিৰুদ্ধে হিংসা|মহিলাৰ বিৰুদ্ধে যৌন হিংসা]]ৰ কেন্দ্ৰীয় ব্যক্তি হিচাপে কাম কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Dorcas Acen {{!}} GBV Prevention Network|url=https://preventgbvafrica.org/member/dorcas-acen/|access-date=2021-03-20|website=preventgbvafrica.org|archive-date=2021-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20210304152045/https://preventgbvafrica.org/member/dorcas-acen/|url-status=dead|archivedate=2021-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210304152045/https://preventgbvafrica.org/member/dorcas-acen/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত তেওঁ দক্ষিণ চুডানৰ কেয়াৰ ইণ্টাৰনেশ্যনেলত জেণ্ডাৰ এণ্ড প্ৰটেকচন এডভাইজাৰ হিচাপে কাম কৰিছিল, য’ত তেওঁ জেণ্ডাৰ এণ্ড প্ৰটেকচন প্ৰগ্ৰেম পৰ্টফলিঅ’ৰ সামগ্ৰিক দিশত দায়বদ্ধ আছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Acen|first=Dorcas|title=Dorcas Acen|url=https://insights.careinternational.org.uk/development-blog/author/915-dorcasacen|access-date=2021-03-20|website=insights.careinternational.org.uk|language=en-gb}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=COVID-19: Magnifying Gender Inequalities {{!}} COVID-19 Response Portal|url=https://covid19.alnap.org/help-library/covid-19-magnifying-gender-inequalities|access-date=2021-03-20|website=covid19.alnap.org|language=en}}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:উগাণ্ডাৰ নাৰী অধিকাৰ কৰ্মী]]</text>
      <sha1>7xt1ndwm3xemviwq6p3at0ex7wdn6gc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120900</id>
    <revision>
      <id>517173</id>
      <parentid>507339</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:43:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* ভাষা */</comment>
      <origin>517173</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6847" sha1="ax6f5bbj6agnsqtudrkj5hggyvccn95" xml:space="preserve">{{Infobox university
| name=ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়&lt;br&gt; Indira Gandhi National Open University | |
| motto = ''जन-जन का विश्वविद्यालय
(''The People's University'')
| mottoeng = 
| established = {{start date|১৯৮৫}}
| type = ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয় 
| vice_chancellor = উমা কাঞ্জিলাল
| administrative_staff =৮৩১ (২০২৪) 
| students =৩,০৯৩,৫৮৩ (২০২৪)
| city = [[নতুন দিল্লী]]
| country = [[ভাৰত]]
| campus =চহৰাঞ্চল (মুঠ ১৫১.৩২ একৰ) 
| website = https://www.ignou.ac.in}}

'''ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Indira Gandhi National Open University''', চমুকৈ '''IGNOU''') [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[দিল্লী|দিল্লীত]] অৱস্থিত এখন ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয়। ভাৰতৰ প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[ইন্দিৰা গান্ধী]]ৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰি [[ভাৰতৰ সংসদ]]ত ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আইন, ১৯৮৫ (ইগ্নু আইন ১৯৮৫) গৃহীত হোৱাৰ পাছত ১৯৮৫ চনত ২০ মিলিয়ন বাজেটেৰে এই বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=1985 |title=IGNOU Act 1985 |url=http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |website=Ministry of Human Resource Development |location=New Delhi |publisher=Government of India |access-date=2025-04-08 |archivedate=2012-04-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417134753/http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইগ্নু ৩,০৯৩,৫৮৩ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সক্ৰিয় নামভৰ্তিৰে বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বিশ্ববিদ্যালয়। ৬৭টা আঞ্চলিক কেন্দ্ৰ আৰু ২,২৫৭টা শিকাৰু সমৰ্থন কেন্দ্ৰৰ নেটৱৰ্কৰ সমৰ্থনত ইগ্নুয়ে ইয়াৰ ২১খন বিদ্যালয়ৰ জৰিয়তে ৩৩৩টা শৈক্ষিক কাৰ্যসূচী প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=&lt;!-- not stated --&gt; |title=Indira Gandhi National Open University |url=https://www.ignou.ac.in/ |website=IGNOU |location=New Delhi |publisher=Indira Gandhi National Open University |access-date=2025-04-08 |archivedate=2025-01-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250110154547/https://www.ignou.ac.in/ |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt;

==ভাষা==
ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ে বিভিন্ন “আধুনিক ভাৰতীয় ভাষা” (MILs) যেনে [[মালয়ালম]], [[মাৰাঠী]], [[ওড়িয়া]], [[পঞ্জাবী]], [[তামিল]], [[তেলুগু]], [[অসমীয়া]], [[বাংলা]], [[ভোজপুৰী]], [[গুজৰাটী]], [[কন্নড়]], [[কাশ্মীৰী ভাষা|কাশ্মীৰী]], [[মেইতেই]] (মণিপুৰী) আৰু [[নেপালী]] ভাষাত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=2024-02-21 |title=Kashmiri language introduced by IGNOU at under-graduate level |url=https://theprint.in/india/kashmiri-language-introduced-by-ignou-at-under-graduate-level/1375099/ |website=ThePrint |location=New Delhi |publisher=Printline Media Pvt Ltd |access-date=2025-04-08}}&lt;/ref&gt;

==ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচাৰ্যসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! উপাচাৰ্য!! কাৰ্যকাল
|-
| জি. ৰাম ৰেড্ডী
| ১৯৮৫-৯০
|-
| ভি. চি. কুলন্দাইস্বামী
| ১৯৯০-৯৫
|-
| ৰাম জি. টাকৱালে
| ১৯৯৫-৯৮
|-
| এ. ডব্লিউ. খান
| ১৯৯৮-২০০১
|-
| এইচ. পি. দীক্ষিত
| ২০০১-০৬
|-
| ভি. এন. ৰাজাশেখৰন পিল্লাই
| ২০০৬-১১
|-
| এম. আছলম
| ২০১১-১২
|-
| গোপীনাথ প্ৰধান
| ২০১২-১৩
|-
| এম. আছলম
| ২০১৩-১৭
|-
| নাগেশ্বৰ ৰাও
| ২০১৮-২৪
|-
| উমা কাঞ্জিলাল
| ২০২৪-বৰ্তমানলৈকে&lt;ref name=&quot;NewVC&quot;&gt;{{Cite web |last=S(h)arma |first=Gautam |title=IGNOU appoints Prof Uma Kanjilal as new Acting Vice Chancellor, know about her academic achievements and more |url=https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111083105/https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=www.msn.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Authorities |url=https://www.ignou.ac.in/pages/10 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111084432/https://www.ignou.ac.in/pages/10 |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=IGNOU}}&lt;/ref&gt;
|}
[[File:IGNOUGATE.jpg|thumb|নতুন দিল্লীত থকা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মূল চৌহদ]]

==তথ্য সংগ্ৰহ==</text>
      <sha1>ax6f5bbj6agnsqtudrkj5hggyvccn95</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517174</id>
      <parentid>517173</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:44:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517174</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6704" sha1="3a4ysmh9fqgfzasewtg450f3ud4oa0e" xml:space="preserve">{{Infobox university
| name=ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়&lt;br&gt; Indira Gandhi National Open University | |
| motto = ''जन-जन का विश्वविद्यालय
(''The People's University'')
| mottoeng = 
| established = {{start date|১৯৮৫}}
| type = ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয় 
| vice_chancellor = উমা কাঞ্জিলাল
| administrative_staff =৮৩১ (২০২৪) 
| students =৩,০৯৩,৫৮৩ (২০২৪)
| city = [[নতুন দিল্লী]]
| country = [[ভাৰত]]
| campus =চহৰাঞ্চল (মুঠ ১৫১.৩২ একৰ) 
| website = https://www.ignou.ac.in}}

'''ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Indira Gandhi National Open University''', চমুকৈ '''IGNOU''') [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[দিল্লী|দিল্লীত]] অৱস্থিত এখন ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয়। ভাৰতৰ প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[ইন্দিৰা গান্ধী]]ৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰি [[ভাৰতৰ সংসদ]]ত ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আইন, ১৯৮৫ (ইগ্নু আইন ১৯৮৫) গৃহীত হোৱাৰ পাছত ১৯৮৫ চনত ২০ মিলিয়ন বাজেটেৰে এই বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=1985 |title=IGNOU Act 1985 |url=http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |website=Ministry of Human Resource Development |location=New Delhi |publisher=Government of India |access-date=2025-04-08 |archivedate=2012-04-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417134753/http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইগ্নু ৩,০৯৩,৫৮৩ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সক্ৰিয় নামভৰ্তিৰে বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বিশ্ববিদ্যালয়। ৬৭টা আঞ্চলিক কেন্দ্ৰ আৰু ২,২৫৭টা শিকাৰু সমৰ্থন কেন্দ্ৰৰ নেটৱৰ্কৰ সমৰ্থনত ইগ্নুয়ে ইয়াৰ ২১খন বিদ্যালয়ৰ জৰিয়তে ৩৩৩টা শৈক্ষিক কাৰ্যসূচী প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=&lt;!-- not stated --&gt; |title=Indira Gandhi National Open University |url=https://www.ignou.ac.in/ |website=IGNOU |location=New Delhi |publisher=Indira Gandhi National Open University |access-date=2025-04-08 |archivedate=2025-01-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250110154547/https://www.ignou.ac.in/ |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt;

==ভাষা==
ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ে বিভিন্ন “আধুনিক ভাৰতীয় ভাষা” (MILs) যেনে [[মালয়ালম]], [[মাৰাঠী]], [[ওড়িয়া]], [[পঞ্জাবী]], [[তামিল]], [[তেলুগু]], [[অসমীয়া]], [[বাংলা]], [[ভোজপুৰী]], [[গুজৰাটী]], [[কন্নড়]], [[কাশ্মীৰী ভাষা|কাশ্মীৰী]], [[মেইতেই]] (মণিপুৰী) আৰু [[নেপালী]] ভাষাত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=2024-02-21 |title=Kashmiri language introduced by IGNOU at under-graduate level |url=https://theprint.in/india/kashmiri-language-introduced-by-ignou-at-under-graduate-level/1375099/ |website=ThePrint |location=New Delhi |publisher=Printline Media Pvt Ltd |access-date=2025-04-08}}&lt;/ref&gt;

==ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচাৰ্যসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! উপাচাৰ্য!! কাৰ্যকাল
|-
| জি. ৰাম ৰেড্ডী
| ১৯৮৫-৯০
|-
| ভি. চি. কুলন্দাইস্বামী
| ১৯৯০-৯৫
|-
| ৰাম জি. টাকৱালে
| ১৯৯৫-৯৮
|-
| এ. ডব্লিউ. খান
| ১৯৯৮-২০০১
|-
| এইচ. পি. দীক্ষিত
| ২০০১-০৬
|-
| ভি. এন. ৰাজাশেখৰন পিল্লাই
| ২০০৬-১১
|-
| এম. আছলম
| ২০১১-১২
|-
| গোপীনাথ প্ৰধান
| ২০১২-১৩
|-
| এম. আছলম
| ২০১৩-১৭
|-
| নাগেশ্বৰ ৰাও
| ২০১৮-২৪
|-
| উমা কাঞ্জিলাল
| ২০২৪-বৰ্তমানলৈকে&lt;ref name=&quot;NewVC&quot;&gt;{{Cite web |last=S(h)arma |first=Gautam |title=IGNOU appoints Prof Uma Kanjilal as new Acting Vice Chancellor, know about her academic achievements and more |url=https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111083105/https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=www.msn.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Authorities |url=https://www.ignou.ac.in/pages/10 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111084432/https://www.ignou.ac.in/pages/10 |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=IGNOU}}&lt;/ref&gt;
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==</text>
      <sha1>3a4ysmh9fqgfzasewtg450f3ud4oa0e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517175</id>
      <parentid>517174</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:45:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517175</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6846" sha1="gy77dincb6j1s871mhky4tevx0tod2d" xml:space="preserve">[[File:IGNOUGATE.jpg|thumb|নতুন দিল্লীত থকা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মূল চৌহদ]]{{Infobox university
| name=ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়&lt;br&gt; Indira Gandhi National Open University | |
| motto = ''जन-जन का विश्वविद्यालय
(''The People's University'')
| mottoeng = 
| established = {{start date|১৯৮৫}}
| type = ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয় 
| vice_chancellor = উমা কাঞ্জিলাল
| administrative_staff =৮৩১ (২০২৪) 
| students =৩,০৯৩,৫৮৩ (২০২৪)
| city = [[নতুন দিল্লী]]
| country = [[ভাৰত]]
| campus =চহৰাঞ্চল (মুঠ ১৫১.৩২ একৰ) 
| website = https://www.ignou.ac.in}}

'''ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Indira Gandhi National Open University''', চমুকৈ '''IGNOU''') [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[দিল্লী|দিল্লীত]] অৱস্থিত এখন ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয়। ভাৰতৰ প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[ইন্দিৰা গান্ধী]]ৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰি [[ভাৰতৰ সংসদ]]ত ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আইন, ১৯৮৫ (ইগ্নু আইন ১৯৮৫) গৃহীত হোৱাৰ পাছত ১৯৮৫ চনত ২০ মিলিয়ন বাজেটেৰে এই বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=1985 |title=IGNOU Act 1985 |url=http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |website=Ministry of Human Resource Development |location=New Delhi |publisher=Government of India |access-date=2025-04-08 |archivedate=2012-04-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417134753/http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইগ্নু ৩,০৯৩,৫৮৩ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সক্ৰিয় নামভৰ্তিৰে বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বিশ্ববিদ্যালয়। ৬৭টা আঞ্চলিক কেন্দ্ৰ আৰু ২,২৫৭টা শিকাৰু সমৰ্থন কেন্দ্ৰৰ নেটৱৰ্কৰ সমৰ্থনত ইগ্নুয়ে ইয়াৰ ২১খন বিদ্যালয়ৰ জৰিয়তে ৩৩৩টা শৈক্ষিক কাৰ্যসূচী প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=&lt;!-- not stated --&gt; |title=Indira Gandhi National Open University |url=https://www.ignou.ac.in/ |website=IGNOU |location=New Delhi |publisher=Indira Gandhi National Open University |access-date=2025-04-08 |archivedate=2025-01-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250110154547/https://www.ignou.ac.in/ |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt;

==ভাষা==
ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ে বিভিন্ন “আধুনিক ভাৰতীয় ভাষা” (MILs) যেনে [[মালয়ালম]], [[মাৰাঠী]], [[ওড়িয়া]], [[পঞ্জাবী]], [[তামিল]], [[তেলুগু]], [[অসমীয়া]], [[বাংলা]], [[ভোজপুৰী]], [[গুজৰাটী]], [[কন্নড়]], [[কাশ্মীৰী ভাষা|কাশ্মীৰী]], [[মেইতেই]] (মণিপুৰী) আৰু [[নেপালী]] ভাষাত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=2024-02-21 |title=Kashmiri language introduced by IGNOU at under-graduate level |url=https://theprint.in/india/kashmiri-language-introduced-by-ignou-at-under-graduate-level/1375099/ |website=ThePrint |location=New Delhi |publisher=Printline Media Pvt Ltd |access-date=2025-04-08}}&lt;/ref&gt;

==ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচাৰ্যসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! উপাচাৰ্য!! কাৰ্যকাল
|-
| জি. ৰাম ৰেড্ডী
| ১৯৮৫-৯০
|-
| ভি. চি. কুলন্দাইস্বামী
| ১৯৯০-৯৫
|-
| ৰাম জি. টাকৱালে
| ১৯৯৫-৯৮
|-
| এ. ডব্লিউ. খান
| ১৯৯৮-২০০১
|-
| এইচ. পি. দীক্ষিত
| ২০০১-০৬
|-
| ভি. এন. ৰাজাশেখৰন পিল্লাই
| ২০০৬-১১
|-
| এম. আছলম
| ২০১১-১২
|-
| গোপীনাথ প্ৰধান
| ২০১২-১৩
|-
| এম. আছলম
| ২০১৩-১৭
|-
| নাগেশ্বৰ ৰাও
| ২০১৮-২৪
|-
| উমা কাঞ্জিলাল
| ২০২৪-বৰ্তমানলৈকে&lt;ref name=&quot;NewVC&quot;&gt;{{Cite web |last=S(h)arma |first=Gautam |title=IGNOU appoints Prof Uma Kanjilal as new Acting Vice Chancellor, know about her academic achievements and more |url=https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111083105/https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=www.msn.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Authorities |url=https://www.ignou.ac.in/pages/10 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111084432/https://www.ignou.ac.in/pages/10 |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=IGNOU}}&lt;/ref&gt;
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==</text>
      <sha1>gy77dincb6j1s871mhky4tevx0tod2d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517177</id>
      <parentid>517175</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:46:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:শিক্ষানুষ্ঠান]]; +[[শ্ৰেণী:বিশ্ববিদ্যালয়]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517177</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6913" sha1="4ate64kqkn6cbnckkgqtnjrjcf2ese1" xml:space="preserve">[[File:IGNOUGATE.jpg|thumb|নতুন দিল্লীত থকা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মূল চৌহদ]]{{Infobox university
| name=ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়&lt;br&gt; Indira Gandhi National Open University | |
| motto = ''जन-जन का विश्वविद्यालय
(''The People's University'')
| mottoeng = 
| established = {{start date|১৯৮৫}}
| type = ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয় 
| vice_chancellor = উমা কাঞ্জিলাল
| administrative_staff =৮৩১ (২০২৪) 
| students =৩,০৯৩,৫৮৩ (২০২৪)
| city = [[নতুন দিল্লী]]
| country = [[ভাৰত]]
| campus =চহৰাঞ্চল (মুঠ ১৫১.৩২ একৰ) 
| website = https://www.ignou.ac.in}}

'''ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Indira Gandhi National Open University''', চমুকৈ '''IGNOU''') [[ভাৰত|ভাৰতৰ]] [[দিল্লী|দিল্লীত]] অৱস্থিত এখন ৰাজহুৱা মুক্ত আৰু দূৰৱৰ্তী শিক্ষাৰ বিশ্ববিদ্যালয়। ভাৰতৰ প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী [[ইন্দিৰা গান্ধী]]ৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰি [[ভাৰতৰ সংসদ]]ত ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয় আইন, ১৯৮৫ (ইগ্নু আইন ১৯৮৫) গৃহীত হোৱাৰ পাছত ১৯৮৫ চনত ২০ মিলিয়ন বাজেটেৰে এই বিশ্ববিদ্যালয় প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=1985 |title=IGNOU Act 1985 |url=http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |website=Ministry of Human Resource Development |location=New Delhi |publisher=Government of India |access-date=2025-04-08 |archivedate=2012-04-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120417134753/http://mhrd.gov.in/sites/upload_files/mhrd/files/IGNOUACT-1985.pdf |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰত চৰকাৰ]]ৰ দ্বাৰা পৰিচালিত ইগ্নু ৩,০৯৩,৫৮৩ গৰাকী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সক্ৰিয় নামভৰ্তিৰে বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ বিশ্ববিদ্যালয়। ৬৭টা আঞ্চলিক কেন্দ্ৰ আৰু ২,২৫৭টা শিকাৰু সমৰ্থন কেন্দ্ৰৰ নেটৱৰ্কৰ সমৰ্থনত ইগ্নুয়ে ইয়াৰ ২১খন বিদ্যালয়ৰ জৰিয়তে ৩৩৩টা শৈক্ষিক কাৰ্যসূচী প্ৰদান কৰে।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=&lt;!-- not stated --&gt; |title=Indira Gandhi National Open University |url=https://www.ignou.ac.in/ |website=IGNOU |location=New Delhi |publisher=Indira Gandhi National Open University |access-date=2025-04-08 |archivedate=2025-01-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250110154547/https://www.ignou.ac.in/ |deadurl=unfit }}&lt;/ref&gt;

==ভাষা==
ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ে বিভিন্ন “আধুনিক ভাৰতীয় ভাষা” (MILs) যেনে [[মালয়ালম]], [[মাৰাঠী]], [[ওড়িয়া]], [[পঞ্জাবী]], [[তামিল]], [[তেলুগু]], [[অসমীয়া]], [[বাংলা]], [[ভোজপুৰী]], [[গুজৰাটী]], [[কন্নড়]], [[কাশ্মীৰী ভাষা|কাশ্মীৰী]], [[মেইতেই]] (মণিপুৰী) আৰু [[নেপালী]] ভাষাত স্নাতক আৰু স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{cite web |author=&lt;!-- not stated --&gt; |date=2024-02-21 |title=Kashmiri language introduced by IGNOU at under-graduate level |url=https://theprint.in/india/kashmiri-language-introduced-by-ignou-at-under-graduate-level/1375099/ |website=ThePrint |location=New Delhi |publisher=Printline Media Pvt Ltd |access-date=2025-04-08}}&lt;/ref&gt;

==ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়ৰ উপাচাৰ্যসকলৰ তালিকা==

{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! উপাচাৰ্য!! কাৰ্যকাল
|-
| জি. ৰাম ৰেড্ডী
| ১৯৮৫-৯০
|-
| ভি. চি. কুলন্দাইস্বামী
| ১৯৯০-৯৫
|-
| ৰাম জি. টাকৱালে
| ১৯৯৫-৯৮
|-
| এ. ডব্লিউ. খান
| ১৯৯৮-২০০১
|-
| এইচ. পি. দীক্ষিত
| ২০০১-০৬
|-
| ভি. এন. ৰাজাশেখৰন পিল্লাই
| ২০০৬-১১
|-
| এম. আছলম
| ২০১১-১২
|-
| গোপীনাথ প্ৰধান
| ২০১২-১৩
|-
| এম. আছলম
| ২০১৩-১৭
|-
| নাগেশ্বৰ ৰাও
| ২০১৮-২৪
|-
| উমা কাঞ্জিলাল
| ২০২৪-বৰ্তমানলৈকে&lt;ref name=&quot;NewVC&quot;&gt;{{Cite web |last=S(h)arma |first=Gautam |title=IGNOU appoints Prof Uma Kanjilal as new Acting Vice Chancellor, know about her academic achievements and more |url=https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111083105/https://www.msn.com/en-in/news/India/ignou-appoints-prof-uma-kanjilal-as-new-acting-vice-chancellor-know-about-her-academic-achievements-and-more/ar-BB1qJfcf |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=www.msn.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Authorities |url=https://www.ignou.ac.in/pages/10 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250111084432/https://www.ignou.ac.in/pages/10 |archive-date=11 January 2025 |access-date=11 January 2025 |website=IGNOU}}&lt;/ref&gt;
|}

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী:বিশ্ববিদ্যালয়]]</text>
      <sha1>4ate64kqkn6cbnckkgqtnjrjcf2ese1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120978</id>
    <revision>
      <id>517178</id>
      <parentid>503452</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:47:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517178</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23320" sha1="pw8fa6h14bfym88kg3yrsgj5ssp8ud8" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tournament main
| tournament name = মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ
| country = [[ভাৰত]]
| administrator = [[ভাৰতীয় ক্ৰিকেট নিয়ন্ত্ৰণ ব’ৰ্ড]] (বি চি চি আই)
| cricket format = [[টুৱেণ্টি২০]]
| first = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৩|২০২৩]]
| last = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৫|২০২৫]]
| next = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৬|২০২৬]]
| tournament format = ডাবল ৰাউণ্ড ৰ’বিন টুৰ্ণামেণ্ট আৰু প্লে’ অফ
| participants = ৫
| champions = [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]] (দ্বিতীয় খিতাপ)
| most successful = [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]] (২টা খিতাপ)
| most runs = [[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] (১,০২৭)
| most wickets = [[হেইলি মেথিউছ]] (৪১)
| website = [http://www.wplt20.com/ wplt20.com]
}}

'''মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী : ]]'''Women's Premier League''' চমুকৈ '''WPL''') হৈছে [[ভাৰত]]ত অনুষ্ঠিত হোৱা এখন পেছাদাৰী [[টুৱেণ্টী২০ ক্ৰিকেট]] লীগ। [[মুম্বাই]]ত মুখ্য কাৰ্যালয়স্থিত [[ভাৰতীয় ক্ৰিকেট নিয়ন্ত্ৰণ ব’ৰ্ড]] (বি চি চি আই)য়ে এই লীগৰ সূচনা কৰিছিল। ক্ৰিকেট বিশ্বৰ প্ৰায় সকলো দেশৰে মহিলা খেলুৱৈৰে সমৃদ্ধ এই প্ৰতিযোগিতাৰ বৰ্তমান দলৰ সংখ্যা ৫টা।

== দল ==
২০২৫ ছিজনলৈকে মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগত ভাৰতৰ কেইবাখনো চহৰক লৈ দল পাঁচটা।
{{location map+  |India|places=
{{Location map~ |India |lat=18.97 |long=72.82 |label=[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]] |position=top}}
{{Location map~ |India |lat=12.96 |long=77.56 |label=[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]] |position=left}}
{{Location map~ |India |lat=28.61 |long=77.23 |label=[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]] |position=left}}
{{location map~ |India |lat=22.31 |long=73.18 |label=[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|জি জি]] |position=right}}
{{location map~ |India |lat=26.84 |long=80.94 |label=[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]] |position=bottom}}|width=350px|float=right}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!দল
!চহৰ
!ঘৰুৱা খেলপথাৰ 
!অভিষেক
!অধিনায়ক
!মুখ্য প্ৰশিক্ষক
!মুঠ ছিজন
|-
| [[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| [[দিল্লী]]
| [[অৰুণ জেটলি ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]]
| rowspan=&quot;5&quot; text-align:center; | ২০২৩
| [[মেগ লেনিং]]
| [[জনাতন বেট্টি]]
| rowspan= &quot;5&quot; text-align:center; | ৩
|-
| [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| [[বড়োদৰা]], [[গুজৰাট]]
| [[ক’টাম্বি ষ্টেডিয়াম]]
| [[এছলি গাৰ্ডনাৰ]]
| [[মাইকেল ক্লিংগাৰ]]
|-
| [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]
| [[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]]
| [[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]]
| [[চাৰ্লোট এডৱাৰ্ডছ]]
|-
| [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]
| [[বেংগালুৰু]], [[কৰ্ণাটক]]
| [[এম চিন্নাস্বামী ষ্টেডিয়াম]]
| [[স্মৃতি মান্ধানা]]
| [[লুক উইলিয়ামছ (ক্ৰিকেটাৰ)|লুক উইলিয়ামছ]]
|-
| [[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| [[লক্ষ্ণৌ]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]
| [[ভা.ৰ.শ্ৰী.অ.বি.বা. একনা ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]]
| [[এলিছা হেলি]]
| [[জন লেৱিছ (ক্ৰিকেটাৰ, জন্ম ১৯৭৫)|জন লেৱিছ]]
|}

==সংস্কৰণ আৰু ফলাফল==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:85%; text-align: center;&quot;
|- 
!ছিজন
!চেম্পিয়নছ
!জয়ৰ ব্যৱধান
!ৰাণাৰ্ছ আপ
!ফাইনেলৰ স্থান
!বিজয়ী অধিনায়ক
!মেচৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈ
!ছিজনৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈ
|-
![[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]
|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১৩৪/৩ (১৯.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৭ উইকেটত মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছৰ জয়'''&lt;br/&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1358950.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;১৩১/৯ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]], [[মুম্বাই]]
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[হেইলি মেথিউছ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|-
![[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]
|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বাংগালোৰ (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১১৫/২ (১৯.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৮ উইকেটত ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰুৰ জয়''' &lt;br /&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1417737.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১১৩ (১৮.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[অৰুণ জেটলি ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]], [[নতুন দিল্লী]]
|[[স্মৃতি মান্ধানা]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|[[চফি মলিনিউ]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|[[দীপ্তি শৰ্মা]] ([[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]])
|-
![[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]
|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১৪৯/৭ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৮ ৰানত মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছৰ জয়'''&lt;br/&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1469319.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;১৪১/৯ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]], [[মুম্বাই]]
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|}

==প্ৰদৰ্শনৰ অভিলেখ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!scope=&quot;col&quot;|&lt;br/&gt;দল/ছিজন
![[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]&lt;br/&gt;(৫)
![[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]&lt;br/&gt;(৫)
![[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]&lt;br/&gt;(৫)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| style=&quot;background: #c96&quot; | ৩য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ Indians (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| style=&quot;background: gold&quot; | '''২য় (চেম্পিয়নছ)'''
| style=&quot;background: #c96&quot; | ২য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়) 
|style=&quot;background: gold&quot; | '''২য় (চেম্পিয়নছ)'''
|-
| align=&quot;left&quot; | {{nobr|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]}}
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| style=&quot;background: gold&quot; | '''৩য় (চেম্পিয়নছ)'''
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| style=&quot;background: #c96&quot; | ৩য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়)
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; sortable style=&quot;text-align:center&quot;
|+দলৰ সামগ্ৰিক প্ৰদৰ্শন&lt;ref&gt;{{Cite web |title=WPL - দলৰ প্ৰদৰ্শন |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/stats/index.html?class=23;filter=advanced;orderby=team;template=results;trophy=988;type=team |date=9 December 2023 |work=[[ESPNcricinfo]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
!rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:350px&quot;|দল
!colspan=3|অৱতীৰ্ণ
!rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:350px&quot;|সৰ্বোত্তম ফলাফল
!colspan=&quot;7&quot;|পৰিসংখ্যা
|-
!width=30|সৰ্বমুঠ
!width=30|প্ৰথম
!width=30|শেহতীয়া
!width=30|মেচৰ সংখ্যা
!width=30|জয়ী
!width=30|পৰাজিত
!width=30|{{tooltip|টাইড+জ|ছুপাৰ অভাৰত টাইড মেচ জয়}} 
!width=30|{{tooltip|টাইড+প|ছুপাৰ অভাৰত টাইড মেচ পৰাজয়}} 
!width=20|অমীমাংসিত
!width=30|জয়ৰ %
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| rowspan=&quot;5&quot; |৩
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;gold&quot;| {{sort|1.2|'''চেম্পিয়নছ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]], [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৯ || ২০ || ৯ || ০ || ০ || ০ || ৬৮.৯৭
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;gold&quot;| {{sort|1.2|'''চেম্পিয়নছ'''}} ([[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]) || ২৬ || ১১ || ১৩ || ০ || ১ || ০ || ৪৪.২৩
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;silver&quot;| {{sort|2.1|'''ৰাণাৰ্ছ আপ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]], [[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]], [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৭ || ১৭ || ১০ || ০ || ০ || ০ || ৬২.৯৬
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;#c96&quot;| {{sort|1.2|'''এলিমিনেটৰ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]) || ২৫ || ৯ || ১৫ || ১ || ০ || ০ || ৪০.০০
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;#c96&quot;| {{sort|1.2|'''এলিমিনেটৰ'''}} ([[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৫ || ৮ || ১৭ || ০ || ০ || ০ || ৩২.০০
|}

== অভিলেখ আৰু পৰিসংখ্যা ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=&quot;3&quot;|বেটিং অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক ৰান
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|১,০২৭&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most runs career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-runs-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|rowspan=2|সৰ্বাধিক স্ক’ৰ
|[[জৰ্জিয়া ভল]] ([[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]])
|৯৯[[not out|*]] &lt;small&gt;(বনাম [[ৰয়েল দেৱাঞ্জন বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৮ মাৰ্চ, ২০২৫)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;HighestScore&quot;&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most runs innings |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-runs-innings/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[চফি ডিভাইন]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৯৯ &lt;small&gt;(বনাম [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|জি জি]], ১৮ মাৰ্চ ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;HighestScore&quot;/&gt;
|-
|সৰ্বাধিক [[পাৰ্টনাৰশ্বিপ (ক্ৰিকেট)|পাৰ্টনাৰশ্বিপ]]
|[[শফালি বাৰ্মা]] আৰু [[মেগ লেনিং]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
| ১৬২ &lt;small&gt;(বনাম [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৫ মাৰ্চ ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy fow highest partnerships for any wicket |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/fow-highest-partnerships-for-any-wicket/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক ছয়
|[[শফালি বাৰ্মা]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|৪৯&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most sixes career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-sixes-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক ৫০+
|[[মেগ লেনিং]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|৯&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most fifties career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-fifties-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot;| ব’লিং অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক উইকেট
|[[হেইলি মেথিউ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|৪১&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy bowling most wickets career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/bowling-most-wickets-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|শ্ৰেষ্ঠ ব’লিং ফিগাৰ 
|[[এলিচ পেৰি]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৬/১৫ &lt;small&gt;(বনাম [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]], ১২ মাৰ্চ ২০২৪)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy bowling best figures innings |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/bowling-best-figures-innings/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; | ফিল্ডিং
|-
|সৰ্বাধিক ডিছমিছেলছ ([[উইকেট ৰক্ষক]])
|[[ৰিচা ঘোষ]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৩০&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy keeping most dismissals career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/keeping-most-dismissals-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক কেচ ([[ফিল্ডিং (ক্ৰিকেট)|ফিল্ডাৰ]])
|[[জেমিমাহ ৰড্ৰিগছ]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|১৫&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy fielding most catches career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/fielding-most-catches-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; | দলীয় অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক দলীয় স্ক’ৰ
|[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
|২২৫/৫ &lt;small&gt;(২০ অভাৰ বনাম [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৮ মাৰ্চ ২০২৫)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy team highest innings totals |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/team-highest-innings-totals/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বনিম্ন দলীয় স্ক’ৰ
|[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
|৬৪ &lt;small&gt;(১৫.১ অভাৰ বনাম [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]], ৪ মাৰ্চ, ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|}

* Source: [https://www.espncricinfo.com/records/trophy/women-s-premier-league-988 ESPNcricinfo]
{{updated|15 March 2025}}

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>pw8fa6h14bfym88kg3yrsgj5ssp8ud8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517179</id>
      <parentid>517178</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:48:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517179</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23354" sha1="lt0g88k8re5r46ez2grh5ikr8evs45o" xml:space="preserve">{{Infobox cricket tournament main
| tournament name = মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ
| country = [[ভাৰত]]
| administrator = [[ভাৰতীয় ক্ৰিকেট নিয়ন্ত্ৰণ ব’ৰ্ড]] (বি চি চি আই)
| cricket format = [[টুৱেণ্টি২০]]
| first = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৩|২০২৩]]
| last = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৫|২০২৫]]
| next = [[মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ ২০২৬|২০২৬]]
| tournament format = ডাবল ৰাউণ্ড ৰ’বিন টুৰ্ণামেণ্ট আৰু প্লে’ অফ
| participants = ৫
| champions = [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]] (দ্বিতীয় খিতাপ)
| most successful = [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]] (২টা খিতাপ)
| most runs = [[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] (১,০২৭)
| most wickets = [[হেইলি মেথিউছ]] (৪১)
| website = [http://www.wplt20.com/ wplt20.com]
}}

'''মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী : ]]'''Women's Premier League''' চমুকৈ '''WPL''') হৈছে [[ভাৰত]]ত অনুষ্ঠিত হোৱা এখন পেছাদাৰী [[টুৱেণ্টী২০ ক্ৰিকেট]] লীগ। [[মুম্বাই]]ত মুখ্য কাৰ্যালয়স্থিত [[ভাৰতীয় ক্ৰিকেট নিয়ন্ত্ৰণ ব’ৰ্ড]] (বি চি চি আই)য়ে এই লীগৰ সূচনা কৰিছিল। ক্ৰিকেট বিশ্বৰ প্ৰায় সকলো দেশৰে মহিলা খেলুৱৈৰে সমৃদ্ধ এই প্ৰতিযোগিতাৰ বৰ্তমান দলৰ সংখ্যা ৫টা।

== দল ==
২০২৫ ছিজনলৈকে মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগত ভাৰতৰ কেইবাখনো চহৰক লৈ দল পাঁচটা।
{{location map+  |India|places=
{{Location map~ |India |lat=18.97 |long=72.82 |label=[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]] |position=top}}
{{Location map~ |India |lat=12.96 |long=77.56 |label=[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]] |position=left}}
{{Location map~ |India |lat=28.61 |long=77.23 |label=[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]] |position=left}}
{{location map~ |India |lat=22.31 |long=73.18 |label=[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|জি জি]] |position=right}}
{{location map~ |India |lat=26.84 |long=80.94 |label=[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]] |position=bottom}}|width=350px|float=right}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!দল
!চহৰ
!ঘৰুৱা খেলপথাৰ 
!অভিষেক
!অধিনায়ক
!মুখ্য প্ৰশিক্ষক
!মুঠ ছিজন
|-
| [[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| [[দিল্লী]]
| [[অৰুণ জেটলি ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]]
| rowspan=&quot;5&quot; text-align:center; | ২০২৩
| [[মেগ লেনিং]]
| [[জনাতন বেট্টি]]
| rowspan= &quot;5&quot; text-align:center; | ৩
|-
| [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| [[বড়োদৰা]], [[গুজৰাট]]
| [[ক’টাম্বি ষ্টেডিয়াম]]
| [[এছলি গাৰ্ডনাৰ]]
| [[মাইকেল ক্লিংগাৰ]]
|-
| [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| [[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]
| [[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]]
| [[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]]
| [[চাৰ্লোট এডৱাৰ্ডছ]]
|-
| [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]
| [[বেংগালুৰু]], [[কৰ্ণাটক]]
| [[এম চিন্নাস্বামী ষ্টেডিয়াম]]
| [[স্মৃতি মান্ধানা]]
| [[লুক উইলিয়ামছ (ক্ৰিকেটাৰ)|লুক উইলিয়ামছ]]
|-
| [[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| [[লক্ষ্ণৌ]], [[উত্তৰ প্ৰদেশ]]
| [[ভা.ৰ.শ্ৰী.অ.বি.বা. একনা ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]]
| [[এলিছা হেলি]]
| [[জন লেৱিছ (ক্ৰিকেটাৰ, জন্ম ১৯৭৫)|জন লেৱিছ]]
|}

==সংস্কৰণ আৰু ফলাফল==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:85%; text-align: center;&quot;
|- 
!ছিজন
!চেম্পিয়নছ
!জয়ৰ ব্যৱধান
!ৰাণাৰ্ছ আপ
!ফাইনেলৰ স্থান
!বিজয়ী অধিনায়ক
!মেচৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈ
!ছিজনৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈ
|-
![[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]
|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১৩৪/৩ (১৯.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৭ উইকেটত মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছৰ জয়'''&lt;br/&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1358950.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;১৩১/৯ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]], [[মুম্বাই]]
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[হেইলি মেথিউছ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|-
![[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]
|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বাংগালোৰ (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১১৫/২ (১৯.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৮ উইকেটত ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰুৰ জয়''' &lt;br /&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1417737.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১১৩ (১৮.৩ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[অৰুণ জেটলি ক্ৰিকেট ষ্টেডিয়াম]], [[নতুন দিল্লী]]
|[[স্মৃতি মান্ধানা]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|[[চফি মলিনিউ]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|[[দীপ্তি শৰ্মা]] ([[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]])
|-
![[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]
|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;১৪৯/৭ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|'''৮ ৰানত মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছৰ জয়'''&lt;br/&gt;[https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1469319.html Scorecard]
|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]&lt;br/&gt;&lt;small&gt;১৪১/৯ (২০ অভাৰ)&lt;/small&gt;
|[[ব্ৰেবৰ্ণ ষ্টেডিয়াম]], [[মুম্বাই]]
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[হৰমনপ্ৰীত কৌৰ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|}

==প্ৰদৰ্শনৰ অভিলেখ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
!scope=&quot;col&quot;|&lt;br/&gt;দল/ছিজন
![[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]&lt;br/&gt;(৫)
![[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]&lt;br/&gt;(৫)
![[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]&lt;br/&gt;(৫)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
| style=&quot;background: silver&quot; | ১ম (ৰাণাৰ্ছ আপ)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| style=&quot;background: #c96&quot; | ৩য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ Indians (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| style=&quot;background: gold&quot; | '''২য় (চেম্পিয়নছ)'''
| style=&quot;background: #c96&quot; | ২য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়) 
|style=&quot;background: gold&quot; | '''২য় (চেম্পিয়নছ)'''
|-
| align=&quot;left&quot; | {{nobr|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]}}
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| style=&quot;background: gold&quot; | '''৩য় (চেম্পিয়নছ)'''
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
|-
| align=&quot;left&quot; | [[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| style=&quot;background: #c96&quot; | ৩য় (এলিমিনেটৰত পৰাজয়)
| ৪ৰ্থ (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
| ৫ম (গ্ৰুপ পৰ্যায়)
|}
{| class=&quot;wikitable&quot; sortable style=&quot;text-align:center&quot;
|+দলৰ সামগ্ৰিক প্ৰদৰ্শন&lt;ref&gt;{{Cite web |title=WPL - দলৰ প্ৰদৰ্শন |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/engine/stats/index.html?class=23;filter=advanced;orderby=team;template=results;trophy=988;type=team |date=9 December 2023 |work=[[ESPNcricinfo]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
!rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:350px&quot;|দল
!colspan=3|অৱতীৰ্ণ
!rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;width:350px&quot;|সৰ্বোত্তম ফলাফল
!colspan=&quot;7&quot;|পৰিসংখ্যা
|-
!width=30|সৰ্বমুঠ
!width=30|প্ৰথম
!width=30|শেহতীয়া
!width=30|মেচৰ সংখ্যা
!width=30|জয়ী
!width=30|পৰাজিত
!width=30|{{tooltip|টাইড+জ|ছুপাৰ অভাৰত টাইড মেচ জয়}} 
!width=30|{{tooltip|টাইড+প|ছুপাৰ অভাৰত টাইড মেচ পৰাজয়}} 
!width=20|অমীমাংসিত
!width=30|জয়ৰ %
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ]]
| rowspan=&quot;5&quot; |৩
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;gold&quot;| {{sort|1.2|'''চেম্পিয়নছ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]], [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৯ || ২০ || ৯ || ০ || ০ || ০ || ৬৮.৯৭
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;gold&quot;| {{sort|1.2|'''চেম্পিয়নছ'''}} ([[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]]) || ২৬ || ১১ || ১৩ || ০ || ১ || ০ || ৪৪.২৩
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|দিল্লী কেপিটেলছ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;silver&quot;| {{sort|2.1|'''ৰাণাৰ্ছ আপ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]], [[২০২৪ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৪]], [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৭ || ১৭ || ১০ || ০ || ০ || ০ || ৬২.৯৬
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;#c96&quot;| {{sort|1.2|'''এলিমিনেটৰ'''}} ([[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]]) || ২৫ || ৯ || ১৫ || ১ || ০ || ০ || ৪০.০০
|-
|style=&quot;text-align:left&quot;|[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
| [[২০২৩ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৩]] || [[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]] ||bgcolor=&quot;#c96&quot;| {{sort|1.2|'''এলিমিনেটৰ'''}} ([[২০২৫ মহিলাৰ প্ৰিমিয়াৰ লীগ (ক্ৰিকেট)|২০২৫]]) || ২৫ || ৮ || ১৭ || ০ || ০ || ০ || ৩২.০০
|}

== অভিলেখ আৰু পৰিসংখ্যা ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=&quot;3&quot;|বেটিং অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক ৰান
|[[নেট চিভাৰ ব্ৰাণ্ট]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|১,০২৭&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most runs career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-runs-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|rowspan=2|সৰ্বাধিক স্ক’ৰ
|[[জৰ্জিয়া ভল]] ([[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ|ইউ পি ডব্লিউ]])
|৯৯[[not out|*]] &lt;small&gt;(বনাম [[ৰয়েল দেৱাঞ্জন বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৮ মাৰ্চ, ২০২৫)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;HighestScore&quot;&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most runs innings |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-runs-innings/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[চফি ডিভাইন]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৯৯ &lt;small&gt;(বনাম [[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|জি জি]], ১৮ মাৰ্চ ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;HighestScore&quot;/&gt;
|-
|সৰ্বাধিক [[পাৰ্টনাৰশ্বিপ (ক্ৰিকেট)|পাৰ্টনাৰশ্বিপ]]
|[[শফালি বাৰ্মা]] আৰু [[মেগ লেনিং]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
| ১৬২ &lt;small&gt;(বনাম [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৫ মাৰ্চ ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy fow highest partnerships for any wicket |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/fow-highest-partnerships-for-any-wicket/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক ছয়
|[[শফালি বাৰ্মা]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|৪৯&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most sixes career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-sixes-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক ৫০+
|[[মেগ লেনিং]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|৯&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy batting most fifties career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/batting-most-fifties-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot;| ব’লিং অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক উইকেট
|[[হেইলি মেথিউ]] ([[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]])
|৪১&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy bowling most wickets career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/bowling-most-wickets-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|শ্ৰেষ্ঠ ব’লিং ফিগাৰ 
|[[এলিচ পেৰি]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৬/১৫ &lt;small&gt;(বনাম [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]], ১২ মাৰ্চ ২০২৪)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy bowling best figures innings |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/bowling-best-figures-innings/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; | ফিল্ডিং
|-
|সৰ্বাধিক ডিছমিছেলছ ([[উইকেট ৰক্ষক]])
|[[ৰিচা ঘোষ]] ([[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]])
|৩০&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy keeping most dismissals career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/keeping-most-dismissals-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বাধিক কেচ ([[ফিল্ডিং (ক্ৰিকেট)|ফিল্ডাৰ]])
|[[জেমিমাহ ৰড্ৰিগছ]] ([[দিল্লী কেপিটেলছ (ডব্লিউ পি এল)|ডি চি]])
|১৫&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy fielding most catches career |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/fielding-most-catches-career/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! colspan=&quot;3&quot; | দলীয় অভিলেখ
|-
|সৰ্বাধিক দলীয় স্ক’ৰ
|[[ইউ পি ৱেৰিৱৰ্জ]]
|২২৫/৫ &lt;small&gt;(২০ অভাৰ বনাম [[ৰয়েল চেলেঞ্জাৰছ বেংগালুৰু (ডব্লিউ পি এল)|আৰ চি বি]], ৮ মাৰ্চ ২০২৫)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Women's Premier League Trophy team highest innings totals |url=https://www.espncricinfo.com/records/trophy/team-highest-innings-totals/women-s-premier-league-988 |access-date=2025-02-15 |website=ESPNcricinfo |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|সৰ্বনিম্ন দলীয় স্ক’ৰ
|[[গুজৰাট জায়েণ্টছ (ডব্লিউ পি এল)|গুজৰাট জায়েণ্টছ]]
|৬৪ &lt;small&gt;(১৫.১ অভাৰ বনাম [[মুম্বাই ইণ্ডিয়ানছ (ডব্লিউ পি এল)|এম আই]], ৪ মাৰ্চ, ২০২৩)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
|}

* Source: [https://www.espncricinfo.com/records/trophy/women-s-premier-league-988 ESPNcricinfo]
{{updated|15 March 2025}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:খেল]]</text>
      <sha1>lt0g88k8re5r46ez2grh5ikr8evs45o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হৰমনপ্ৰীত সিং</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121195</id>
    <revision>
      <id>517180</id>
      <parentid>504235</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:49:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517180</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5179" sha1="o94ukt897skxu53ufbtd8c9zlhq1vyc" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{unreferenced}}{{Infobox field hockey player
| name           = হৰমনপ্ৰীত সিং
| full_name      = হৰমনপ্ৰীত সিং
| birth_date     = {{Birth date and age|1996|1|6|df=y}}
| birth_place    = তিমোৱাল, [[অমৃতসৰ]], [[পঞ্জাৱ]]
| position       = [[Field hockey#Positions|ডিফেণ্ডাৰ]]
| currentclub    =
| clubs1         = [[ডাবাং মুম্বাই]]
| years1         = ২০১৪-১৭
| clubs2         = পেট্ৰ’লিয়াম স্পৰ্টছ ব’ৰ্ড
| years2         = ২০১৭-২৪
| clubs3         = পঞ্জাৱ আৰ্মড পুলিচ
| years3         = ২০২৪–
| clubs4         = হকী পঞ্জাৱ
| years4         = ২০২৪–
| years5         = ২০২৪–
| clubs5         = [[চুৰমা হকী ক্লাব]]
| nationalyears1 = ২০১৪–২০১৬
| nationalteam1  = [[India men's national under-21 field hockey team|২১ বছৰ অনূৰ্ধ ভাৰত]]
| nationalcaps1  = ৩৫
| nationalgoals1 = ৬৪
| nationalyears2 = ২০১৫–
| nationalteam2  = [[India men's national field hockey team|ভাৰত]]
| nationalcaps2  = ২৪১
| nationalgoals2 = ২১২
| medaltemplates = 
{{MedalSport|পুৰুষৰ [[ফিল্ড হকী]]}} [[File:Field hockey pictogram.svg|30px]]
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalOlympic}}
 [[File:Olympic rings.svg|center|80px]]
{{MedalBronze|[[২০২০ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২০ টকিঅ’, জাপান]]|[[Field hockey at the 2020 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[২০২৪ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২৪ পেৰিছ, ফ্ৰান্স]]|[[Field hockey at the 2024 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{Medal|Competition|[[ফীহ প্ৰ’ লীগ|প্ৰ’ লীগ]]}}
{{Medal|Bronze|[[2021–22 Men's FIH Pro League|২০২১-২২ ৰটাৰডাম, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[ফীহ ৱৰ্ল্ড লীগ|ৱৰ্ল্ড লীগ]]}}
{{MedalBronze|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|২০১৬-১৭ ভুৱনেশ্বৰ, ভাৰত]]|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalSilver|[[2016 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৬ লণ্ডন, ইংলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalSilver|[[2018 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ ব্ৰেডা, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[কমনৱেলথ গেমছ]]}}
{{MedalSilver|[[2022 Commonwealth Games|২০২২ বাৰ্মিংহাম, ইংলেণ্ড]]|[[Hockey at the 2022 Commonwealth Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান গেমছ]]}}
{{MedalGold|[[2022 Asian Games|২০২২ হাংঝৌ, চীন]]|[[Field hockey at the 2022 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[2018 Asian Games|২০১৮ জাকাৰ্টা, ইণ্ডোনেছিয়া]]|[[Field hockey at the 2018 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়া কাপ|এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2017 Men's Hockey Asia Cup|২০১৭ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalGold|[[2018 Asian Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ মাস্কট, ওমান]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2023 Men's Asian Champions Trophy|২০২৩ চেন্নাই, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2024 Men's Asian Champions Trophy|২০২৪ হোলোনবিয়াৰ, চীন]]|দলীয়}}
{{MedalBronze|[[2021 Men's Asian Champions Trophy|২০২১ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ|জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ]]}}
{{MedalGold|[[2016 Men's Hockey Junior World Cup|২০১৬ লক্ষ্ণৌ, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ|জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2015 Men's Junior Asia Cup Hockey|২০১৫ কুৱাণ্টান, মালয়েছিয়া]]|দলীয়}}
}}

'''হৰমনপ্ৰীত সিং''' (জন্ম ৬ জানুৱাৰী ১৯৯৬) এগৰাকী ভাৰতীয় ফিল্ড [[হকী]] খেলুৱৈ আৰু ভাৰতীয় জাতীয় পুৰুষ হকী দলৰ অধিনায়ক।</text>
      <sha1>o94ukt897skxu53ufbtd8c9zlhq1vyc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517181</id>
      <parentid>517180</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:49:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517181</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5212" sha1="4beh2qtnhng5u919vqxtcv14qr7xc0l" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{unreferenced}}{{Infobox field hockey player
| name           = হৰমনপ্ৰীত সিং
| full_name      = হৰমনপ্ৰীত সিং
| birth_date     = {{Birth date and age|1996|1|6|df=y}}
| birth_place    = তিমোৱাল, [[অমৃতসৰ]], [[পঞ্জাৱ]]
| position       = [[Field hockey#Positions|ডিফেণ্ডাৰ]]
| currentclub    =
| clubs1         = [[ডাবাং মুম্বাই]]
| years1         = ২০১৪-১৭
| clubs2         = পেট্ৰ’লিয়াম স্পৰ্টছ ব’ৰ্ড
| years2         = ২০১৭-২৪
| clubs3         = পঞ্জাৱ আৰ্মড পুলিচ
| years3         = ২০২৪–
| clubs4         = হকী পঞ্জাৱ
| years4         = ২০২৪–
| years5         = ২০২৪–
| clubs5         = [[চুৰমা হকী ক্লাব]]
| nationalyears1 = ২০১৪–২০১৬
| nationalteam1  = [[India men's national under-21 field hockey team|২১ বছৰ অনূৰ্ধ ভাৰত]]
| nationalcaps1  = ৩৫
| nationalgoals1 = ৬৪
| nationalyears2 = ২০১৫–
| nationalteam2  = [[India men's national field hockey team|ভাৰত]]
| nationalcaps2  = ২৪১
| nationalgoals2 = ২১২
| medaltemplates = 
{{MedalSport|পুৰুষৰ [[ফিল্ড হকী]]}} [[File:Field hockey pictogram.svg|30px]]
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalOlympic}}
 [[File:Olympic rings.svg|center|80px]]
{{MedalBronze|[[২০২০ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২০ টকিঅ’, জাপান]]|[[Field hockey at the 2020 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[২০২৪ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২৪ পেৰিছ, ফ্ৰান্স]]|[[Field hockey at the 2024 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{Medal|Competition|[[ফীহ প্ৰ’ লীগ|প্ৰ’ লীগ]]}}
{{Medal|Bronze|[[2021–22 Men's FIH Pro League|২০২১-২২ ৰটাৰডাম, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[ফীহ ৱৰ্ল্ড লীগ|ৱৰ্ল্ড লীগ]]}}
{{MedalBronze|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|২০১৬-১৭ ভুৱনেশ্বৰ, ভাৰত]]|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalSilver|[[2016 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৬ লণ্ডন, ইংলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalSilver|[[2018 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ ব্ৰেডা, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[কমনৱেলথ গেমছ]]}}
{{MedalSilver|[[2022 Commonwealth Games|২০২২ বাৰ্মিংহাম, ইংলেণ্ড]]|[[Hockey at the 2022 Commonwealth Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান গেমছ]]}}
{{MedalGold|[[2022 Asian Games|২০২২ হাংঝৌ, চীন]]|[[Field hockey at the 2022 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[2018 Asian Games|২০১৮ জাকাৰ্টা, ইণ্ডোনেছিয়া]]|[[Field hockey at the 2018 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়া কাপ|এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2017 Men's Hockey Asia Cup|২০১৭ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalGold|[[2018 Asian Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ মাস্কট, ওমান]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2023 Men's Asian Champions Trophy|২০২৩ চেন্নাই, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2024 Men's Asian Champions Trophy|২০২৪ হোলোনবিয়াৰ, চীন]]|দলীয়}}
{{MedalBronze|[[2021 Men's Asian Champions Trophy|২০২১ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ|জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ]]}}
{{MedalGold|[[2016 Men's Hockey Junior World Cup|২০১৬ লক্ষ্ণৌ, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ|জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2015 Men's Junior Asia Cup Hockey|২০১৫ কুৱাণ্টান, মালয়েছিয়া]]|দলীয়}}
}}

'''হৰমনপ্ৰীত সিং''' (জন্ম ৬ জানুৱাৰী ১৯৯৬) এগৰাকী ভাৰতীয় ফিল্ড [[হকী]] খেলুৱৈ আৰু ভাৰতীয় জাতীয় পুৰুষ হকী দলৰ অধিনায়ক।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>4beh2qtnhng5u919vqxtcv14qr7xc0l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517183</id>
      <parentid>517181</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:55:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517183</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8669" sha1="bkw3m50yw0dlefta4omyhb0bll3zyx3" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox field hockey player
| name           = হৰমনপ্ৰীত সিং
| full_name      = হৰমনপ্ৰীত সিং
| birth_date     = {{Birth date and age|1996|1|6|df=y}}
| birth_place    = তিমোৱাল, [[অমৃতসৰ]], [[পঞ্জাৱ]]
| position       = [[Field hockey#Positions|ডিফেণ্ডাৰ]]
| currentclub    =
| clubs1         = [[ডাবাং মুম্বাই]]
| years1         = ২০১৪-১৭
| clubs2         = পেট্ৰ’লিয়াম স্পৰ্টছ ব’ৰ্ড
| years2         = ২০১৭-২৪
| clubs3         = পঞ্জাৱ আৰ্মড পুলিচ
| years3         = ২০২৪–
| clubs4         = হকী পঞ্জাৱ
| years4         = ২০২৪–
| years5         = ২০২৪–
| clubs5         = [[চুৰমা হকী ক্লাব]]
| nationalyears1 = ২০১৪–২০১৬
| nationalteam1  = [[India men's national under-21 field hockey team|২১ বছৰ অনূৰ্ধ ভাৰত]]
| nationalcaps1  = ৩৫
| nationalgoals1 = ৬৪
| nationalyears2 = ২০১৫–
| nationalteam2  = [[India men's national field hockey team|ভাৰত]]
| nationalcaps2  = ২৪১
| nationalgoals2 = ২১২
| medaltemplates = 
{{MedalSport|পুৰুষৰ [[ফিল্ড হকী]]}} [[File:Field hockey pictogram.svg|30px]]
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalOlympic}}
 [[File:Olympic rings.svg|center|80px]]
{{MedalBronze|[[২০২০ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২০ টকিঅ’, জাপান]]|[[Field hockey at the 2020 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[২০২৪ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২৪ পেৰিছ, ফ্ৰান্স]]|[[Field hockey at the 2024 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{Medal|Competition|[[ফীহ প্ৰ’ লীগ|প্ৰ’ লীগ]]}}
{{Medal|Bronze|[[2021–22 Men's FIH Pro League|২০২১-২২ ৰটাৰডাম, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[ফীহ ৱৰ্ল্ড লীগ|ৱৰ্ল্ড লীগ]]}}
{{MedalBronze|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|২০১৬-১৭ ভুৱনেশ্বৰ, ভাৰত]]|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalSilver|[[2016 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৬ লণ্ডন, ইংলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalSilver|[[2018 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ ব্ৰেডা, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[কমনৱেলথ গেমছ]]}}
{{MedalSilver|[[2022 Commonwealth Games|২০২২ বাৰ্মিংহাম, ইংলেণ্ড]]|[[Hockey at the 2022 Commonwealth Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান গেমছ]]}}
{{MedalGold|[[2022 Asian Games|২০২২ হাংঝৌ, চীন]]|[[Field hockey at the 2022 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[2018 Asian Games|২০১৮ জাকাৰ্টা, ইণ্ডোনেছিয়া]]|[[Field hockey at the 2018 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়া কাপ|এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2017 Men's Hockey Asia Cup|২০১৭ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalGold|[[2018 Asian Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ মাস্কট, ওমান]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2023 Men's Asian Champions Trophy|২০২৩ চেন্নাই, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2024 Men's Asian Champions Trophy|২০২৪ হোলোনবিয়াৰ, চীন]]|দলীয়}}
{{MedalBronze|[[2021 Men's Asian Champions Trophy|২০২১ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ|জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ]]}}
{{MedalGold|[[2016 Men's Hockey Junior World Cup|২০১৬ লক্ষ্ণৌ, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ|জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2015 Men's Junior Asia Cup Hockey|২০১৫ কুৱাণ্টান, মালয়েছিয়া]]|দলীয়}}
}}

'''হৰমনপ্ৰীত সিং''' (জন্ম ৬ জানুৱাৰী ১৯৯৬) এজন ভাৰতীয় [[ফিল্ড হকী]] খেলুৱৈ আৰু ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় [[হকী]] দলৰ অধিনায়ক।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Ganesan |first1=Uthra |title=Defender, drag-flicker, leader: Harmanpreet inhabits the best of all worlds |url=https://www.thehindu.com/sport/hockey/defender-drag-flicker-leader-harmanpreet-inhabits-the-best-of-all-worlds/article66979539.ece |website=The Hindu |access-date=3 April 2024 |language=en-IN |date=17 June 2023 |url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; তেওঁ এজন ডিফেণ্ডাৰ হিচাপে খেলি থাকে, পেনেল্টি কৰ্ণাৰৰ বিশেষজ্ঞ আৰু বিশ্বৰ শ্ৰেষ্ঠ ড্ৰেগ ফ্লিকাৰসকলৰ অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;who&quot;&gt;{{cite web |title=Harmanpreet Singh: Indian hockey's drag-flick superstar |url=https://olympics.com/en/news/who-is-harmanpreet-singh-indian-hockey |publisher=olympics.com |access-date=3 April 2024}}&lt;/ref&gt; তেওঁ আধুনিক যুগৰ হকীত ভাৰতৰ হৈ আটাইতকৈ বেছি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গ'ল কৰিছিল। তেওঁ দলেৰে একেলগে ২০২৪ পেৰিছ [[অলিম্পিক]]ত ব্ৰঞ্জ পদক জয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-08-08 |title=Hockey India announces cash prize for Paris Olympics bronze medal winning team |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/paris-olympics-2024/indiaparis/hockey-india-announces-cash-prize-for-paris-olympics-bronze-medal-winning-team/articleshow/112383786.cms |access-date=2024-08-09 |work=The Times of India |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt; এইটো আছিল তেওঁৰ অলিম্পিকত তৃতীয়বাৰৰ অংশগ্ৰহণত দ্বিতীয়টো ব্ৰঞ্জ পদক।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-08-08 |title=Indian men's hockey team clinches bronze by beating Spain, ends mini-drought at Paris Olympics |url=https://www.firstpost.com/sports/hockey-news/olympics-2024-indian-mens-hockey-team-wins-bronze-medal-beats-spain-2-1-13802516.html |access-date=2024-08-09 |website=Firstpost |language=en-us}}&lt;/ref&gt; সিং-এ দলটোক নেতৃত্ব দি ২০২২ এছিয়ান গেমছত সোণৰ পদকো জয় কৰাইছিল। তেওঁ এফ.আই.এইচ. বঁটাত তিনি বাৰকৈ বছৰৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈৰ খিতাপ লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-07-23 |title=Harmanpreet's form crucial for India's Olympics medal hopes: Hockey India chief |url=https://www.indiatoday.in/sports/paris-olympics-2024/story/harmanpreet-singh-form-hockey-india-chief-dilip-tirkey-medal-hopes-2570473-2024-07-23 |access-date=2024-07-25 |website=India Today |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁক “সৰপাঞ্চ ছাব” নামেৰে জনা যায়, কাৰণ তেওঁ আগভাগত থাকি দলটোক জয়ৰ দিশে আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/olympics/story/pm-narendra-modi-praises-harmanpreet-singh-and-indian-hockey-team-for-giving-memorable-farewell-to-pr-sreejesh-2582991-2024-08-16|title=PM Modi praises 'sarpanch' Harmanpreet for giving memorable farewell to PR Sreejesh|date=16 August 2024 |publisher=India Today|access-date=16 August 2024}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>bkw3m50yw0dlefta4omyhb0bll3zyx3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517184</id>
      <parentid>517183</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:55:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:ক্ৰীড়াবিদ]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517184</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8724" sha1="ko2e6t5c3eoruc6ycyag3dbgdty88p4" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox field hockey player
| name           = হৰমনপ্ৰীত সিং
| full_name      = হৰমনপ্ৰীত সিং
| birth_date     = {{Birth date and age|1996|1|6|df=y}}
| birth_place    = তিমোৱাল, [[অমৃতসৰ]], [[পঞ্জাৱ]]
| position       = [[Field hockey#Positions|ডিফেণ্ডাৰ]]
| currentclub    =
| clubs1         = [[ডাবাং মুম্বাই]]
| years1         = ২০১৪-১৭
| clubs2         = পেট্ৰ’লিয়াম স্পৰ্টছ ব’ৰ্ড
| years2         = ২০১৭-২৪
| clubs3         = পঞ্জাৱ আৰ্মড পুলিচ
| years3         = ২০২৪–
| clubs4         = হকী পঞ্জাৱ
| years4         = ২০২৪–
| years5         = ২০২৪–
| clubs5         = [[চুৰমা হকী ক্লাব]]
| nationalyears1 = ২০১৪–২০১৬
| nationalteam1  = [[India men's national under-21 field hockey team|২১ বছৰ অনূৰ্ধ ভাৰত]]
| nationalcaps1  = ৩৫
| nationalgoals1 = ৬৪
| nationalyears2 = ২০১৫–
| nationalteam2  = [[India men's national field hockey team|ভাৰত]]
| nationalcaps2  = ২৪১
| nationalgoals2 = ২১২
| medaltemplates = 
{{MedalSport|পুৰুষৰ [[ফিল্ড হকী]]}} [[File:Field hockey pictogram.svg|30px]]
{{MedalCountry|{{IND}}}}
{{MedalOlympic}}
 [[File:Olympic rings.svg|center|80px]]
{{MedalBronze|[[২০২০ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২০ টকিঅ’, জাপান]]|[[Field hockey at the 2020 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[২০২৪ গ্ৰীষ্মকালীন অলিম্পিক|২০২৪ পেৰিছ, ফ্ৰান্স]]|[[Field hockey at the 2024 Summer Olympics – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{Medal|Competition|[[ফীহ প্ৰ’ লীগ|প্ৰ’ লীগ]]}}
{{Medal|Bronze|[[2021–22 Men's FIH Pro League|২০২১-২২ ৰটাৰডাম, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[ফীহ ৱৰ্ল্ড লীগ|ৱৰ্ল্ড লীগ]]}}
{{MedalBronze|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|২০১৬-১৭ ভুৱনেশ্বৰ, ভাৰত]]|[[2016–17 Men's FIH Hockey World League|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalSilver|[[2016 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৬ লণ্ডন, ইংলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalSilver|[[2018 Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ ব্ৰেডা, নেডাৰলেণ্ড]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[কমনৱেলথ গেমছ]]}}
{{MedalSilver|[[2022 Commonwealth Games|২০২২ বাৰ্মিংহাম, ইংলেণ্ড]]|[[Hockey at the 2022 Commonwealth Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান গেমছ]]}}
{{MedalGold|[[2022 Asian Games|২০২২ হাংঝৌ, চীন]]|[[Field hockey at the 2022 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalBronze|[[2018 Asian Games|২০১৮ জাকাৰ্টা, ইণ্ডোনেছিয়া]]|[[Field hockey at the 2018 Asian Games – Men's tournament|দলীয়]]}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়া কাপ|এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2017 Men's Hockey Asia Cup|২০১৭ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী|এছিয়ান চেম্পিয়নছ ট্ৰফী]]}}
{{MedalGold|[[2018 Asian Men's Hockey Champions Trophy|২০১৮ মাস্কট, ওমান]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2023 Men's Asian Champions Trophy|২০২৩ চেন্নাই, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalGold|[[2024 Men's Asian Champions Trophy|২০২৪ হোলোনবিয়াৰ, চীন]]|দলীয়}}
{{MedalBronze|[[2021 Men's Asian Champions Trophy|২০২১ ঢাকা, বাংলাদেশ]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ|জুনিয়ৰ বিশ্বকাপ]]}}
{{MedalGold|[[2016 Men's Hockey Junior World Cup|২০১৬ লক্ষ্ণৌ, ভাৰত]]|দলীয়}}
{{MedalCompetition|[[জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ|জুনিয়ৰ এছিয়া কাপ]]}}
{{MedalGold|[[2015 Men's Junior Asia Cup Hockey|২০১৫ কুৱাণ্টান, মালয়েছিয়া]]|দলীয়}}
}}

'''হৰমনপ্ৰীত সিং''' (জন্ম ৬ জানুৱাৰী ১৯৯৬) এজন ভাৰতীয় [[ফিল্ড হকী]] খেলুৱৈ আৰু ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰীয় [[হকী]] দলৰ অধিনায়ক।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Ganesan |first1=Uthra |title=Defender, drag-flicker, leader: Harmanpreet inhabits the best of all worlds |url=https://www.thehindu.com/sport/hockey/defender-drag-flicker-leader-harmanpreet-inhabits-the-best-of-all-worlds/article66979539.ece |website=The Hindu |access-date=3 April 2024 |language=en-IN |date=17 June 2023 |url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; তেওঁ এজন ডিফেণ্ডাৰ হিচাপে খেলি থাকে, পেনেল্টি কৰ্ণাৰৰ বিশেষজ্ঞ আৰু বিশ্বৰ শ্ৰেষ্ঠ ড্ৰেগ ফ্লিকাৰসকলৰ অন্যতম বুলি গণ্য কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;who&quot;&gt;{{cite web |title=Harmanpreet Singh: Indian hockey's drag-flick superstar |url=https://olympics.com/en/news/who-is-harmanpreet-singh-indian-hockey |publisher=olympics.com |access-date=3 April 2024}}&lt;/ref&gt; তেওঁ আধুনিক যুগৰ হকীত ভাৰতৰ হৈ আটাইতকৈ বেছি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় গ'ল কৰিছিল। তেওঁ দলেৰে একেলগে ২০২৪ পেৰিছ [[অলিম্পিক]]ত ব্ৰঞ্জ পদক জয় কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2024-08-08 |title=Hockey India announces cash prize for Paris Olympics bronze medal winning team |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/paris-olympics-2024/indiaparis/hockey-india-announces-cash-prize-for-paris-olympics-bronze-medal-winning-team/articleshow/112383786.cms |access-date=2024-08-09 |work=The Times of India |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt; এইটো আছিল তেওঁৰ অলিম্পিকত তৃতীয়বাৰৰ অংশগ্ৰহণত দ্বিতীয়টো ব্ৰঞ্জ পদক।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-08-08 |title=Indian men's hockey team clinches bronze by beating Spain, ends mini-drought at Paris Olympics |url=https://www.firstpost.com/sports/hockey-news/olympics-2024-indian-mens-hockey-team-wins-bronze-medal-beats-spain-2-1-13802516.html |access-date=2024-08-09 |website=Firstpost |language=en-us}}&lt;/ref&gt; সিং-এ দলটোক নেতৃত্ব দি ২০২২ এছিয়ান গেমছত সোণৰ পদকো জয় কৰাইছিল। তেওঁ এফ.আই.এইচ. বঁটাত তিনি বাৰকৈ বছৰৰ শ্ৰেষ্ঠ খেলুৱৈৰ খিতাপ লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-07-23 |title=Harmanpreet's form crucial for India's Olympics medal hopes: Hockey India chief |url=https://www.indiatoday.in/sports/paris-olympics-2024/story/harmanpreet-singh-form-hockey-india-chief-dilip-tirkey-medal-hopes-2570473-2024-07-23 |access-date=2024-07-25 |website=India Today |language=en}}&lt;/ref&gt; তেওঁক “সৰপাঞ্চ ছাব” নামেৰে জনা যায়, কাৰণ তেওঁ আগভাগত থাকি দলটোক জয়ৰ দিশে আগবঢ়ায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/sports/olympics/story/pm-narendra-modi-praises-harmanpreet-singh-and-indian-hockey-team-for-giving-memorable-farewell-to-pr-sreejesh-2582991-2024-08-16|title=PM Modi praises 'sarpanch' Harmanpreet for giving memorable farewell to PR Sreejesh|date=16 August 2024 |publisher=India Today|access-date=16 August 2024}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:ক্ৰীড়াবিদ]]</text>
      <sha1>ko2e6t5c3eoruc6ycyag3dbgdty88p4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ইলেক্ট্ৰনিকছ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121592</id>
    <revision>
      <id>517216</id>
      <parentid>510536</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:46:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517216</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43836" sha1="qoa6jgl3y14khwg9elzihjxdg44ghs6" xml:space="preserve">'''ইলেক্ট্ৰনিকছ''' বা '''অণুবিদ্যুৎ''' হৈছে এটা বৈজ্ঞানিক আৰু অভিযান্ত্ৰিক শাখা যিয়ে [[পদাৰ্থ বিজ্ঞান]]ৰ নীতিসমূহ অধ্যয়ন আৰু প্ৰয়োগ কৰি ইলেক্ট্ৰন আৰু অন্যান্য বৈদ্যুতিক আধানযুক্ত কণাসমূহক হেঁচা মাৰি ধৰা যন্ত্ৰৰ ডিজাইন, সৃষ্টি আৰু পৰিচালনা কৰে। ই পদাৰ্থ [[বিজ্ঞান]]&lt;ref&gt;{{Cite web |last=française |first=Académie |title=électronique {{!}} Dictionnaire de l'Académie française {{!}} 9e édition |url=http://www.dictionnaire-academie.fr/article/A9E0727 |access-date=2024-05-26 |website=www.dictionnaire-academie.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2024-05-21 |title=Definition of ELECTRONICS |url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/electronics |access-date=2024-05-26 |website=www.merriam-webster.com |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰিকীৰ এটা উপক্ষেত্ৰ যিয়ে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু বৃদ্ধি কৰিবলৈ আৰু ইয়াক এটা ৰূপৰ পৰা আন এটা ৰূপলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ সক্ৰিয় যন্ত্ৰ যেনে ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ, ডাইঅ'ড আৰু সংহত বৰ্তনী ব্যৱহাৰ কৰে, যেনে বিকল্প প্ৰবাহ (AC) ৰ পৰা প্ৰত্যক্ষ বিদ্যুৎ প্ৰবাহ (DC) বা এনালগ সংকেতৰ পৰা ডিজিটেল সংকেতলৈ। 

[[File:Arduino ftdi chip-1.jpg|thumb|right|upright=1.2|প্ৰিণ্টেড চাৰ্কিট বৰ্ডত আধুনিক পৃষ্ঠত মাউণ্ট কৰা ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, ওপৰত এটা ডাঙৰ ইণ্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিটৰ সৈতে]]

ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰই আধুনিক সমাজৰ বহু দিশৰ বিকাশত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলাইছে, যেনে [[দূৰসংযোগ]], [[মনোৰঞ্জন]], [[শিক্ষা]], [[স্বাস্থ্য]]সেৱা, [[উদ্যোগ]], আৰু নিৰাপত্তা। ইলেক্ট্ৰনিকছৰ উন্নতিৰ আঁৰৰ মূল চালিকা শক্তি হৈছে অৰ্ধপৰিবাহী উদ্যোগ, যিয়ে বিশ্বব্যাপী চাহিদাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই নিৰন্তৰভাৱে অধিক অত্যাধুনিক ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰ আৰু বৰ্তনী উৎপাদন কৰে। অৰ্ধপৰিবাহী উদ্যোগটো বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ অন্যতম বৃহৎ আৰু লাভজনক খণ্ড, ২০১৮ চনত বাৰ্ষিক ৰাজহ ৪৮১ বিলিয়ন ডলাৰতকৈ অধিক।

== ইতিহাস আৰু বিকাশ ==
[[চিত্ৰ:Audion receiver.jpg|thumb|ডি. ফৰেষ্টে ১৯১৪ চনত নিৰ্মাণ কৰা প্ৰথম পৰ্যায়ৰ অ'ডিঅন ৰেডিঅ']]

১৮৭৪ চনত কাৰ্ল ফাৰ্ডিনাণ্ড ব্ৰাউনে প্ৰথম অৰ্ধপৰিবাহী যন্ত্ৰ স্ফটিক ডিটেক্টৰৰ বিকাশ আৰু ১৮৯৭ চনত ছাৰ জোচেফজন থমছনে ইলেক্ট্ৰন চিনাক্তকৰণৰ লগতে পৰৱৰ্তী সময়ত সৰু বৈদ্যুতিক সংকেত বৃদ্ধি আৰু শুধৰণি কৰিব পৰা ভেকুৱাম টিউবৰ আৱিষ্কাৰে ইলেক্ট্ৰনিকছ আৰু ইলেক্ট্ৰন যুগৰ ক্ষেত্ৰখন উদ্বোধন কৰে।&lt;ref&gt;https://www.uni-marburg.de/de/uniarchiv/unijournal/urvater-der-kommunikationsgesellschaft.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.aps.org/publications/apsnews/200010/history.cfm|title=This Month in Physics History - October 1897: The Discovery of the Electron |website= American Physical Society |access-date=2018-09-19|archive-date=19 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180919171705/https://www.aps.org/publications/apsnews/200010/history.cfm|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগ আৰম্ভ হয় ১৯০০ চনৰ আৰম্ভণিতে এম্ব্ৰ'জ ফ্লেমিংৰ দ্বাৰা ডাইঅ'ড আৰু লি ডি ফৰেষ্টে ট্ৰাইঅ'ডৰ আৱিষ্কাৰৰ পৰা, যাৰ ফলত সৰু বৈদ্যুতিক ভল্টেজ, যেনে ৰেডিঅ' এণ্টেনাৰ পৰা ৰেডিঅ' সংকেত ধৰা পেলোৱাটো ব্যৱহাৰিক হৈ পৰে। 

ভেকুৱাম টিউব (থাৰ্মাইনিক ভালভ) আছিল প্ৰথম সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে ব্যক্তিগত ইলেক্ট্ৰনৰ প্ৰবাহক প্ৰভাৱিত কৰি বিদ্যুৎ প্ৰবাহৰ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল আৰু এনে সঁজুলি নিৰ্মাণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছিল যিয়ে কাৰেণ্ট এম্প্লিফিকেশন আৰু ৰেক্টিফিকেচন ব্যৱহাৰ কৰি আমাক [[ৰেডিঅ']], [[টেলিভিছন]], [[ৰাডাৰ]], দীৰ্ঘ দূৰত্বৰ টেলিফোনি আৰু বহুতো প্ৰদান কৰিছিল। ইলেক্ট্ৰনিকছৰ প্ৰাৰম্ভিক বৃদ্ধি দ্ৰুতগতিত হৈছিল আৰু ১৯২০ চনৰ ভিতৰত বাণিজ্যিক ৰেডিঅ' সম্প্ৰচাৰ আৰু [[দূৰসংযোগ]]ৰ প্ৰচলন হৈছিল আৰু ইলেক্ট্ৰনিক এম্প্লিফায়াৰসমূহ দীৰ্ঘ দূৰত্বৰ টেলিফোনি আৰু সংগীত ৰেকৰ্ডিং উদ্যোগৰ দৰে বৈচিত্ৰ্যময় প্ৰয়োগত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.aps.org/publications/apsnews/200010/history.cfm|title=This Month in Physics History - October 1897: The Discovery of the Electron |website= American Physical Society |access-date=2018-09-19|archive-date=19 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180919171705/https://www.aps.org/publications/apsnews/200010/history.cfm|url-status=live}}&lt;/ref&gt; 

ইয়াৰ পিছৰ ডাঙৰ প্ৰযুক্তিগত পদক্ষেপটোৰ আবিৰ্ভাৱ হ'বলৈ কেইবা দশক সময় লাগিছিল, যেতিয়া ১৯৪৭ চনতজন বাৰ্ডিন আৰু ৱালটাৰ হাউচাৰ ব্ৰেটেইনে বেল লেবত প্ৰথমটো কাম কৰা পইণ্ট -কণ্টাক্ট ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ উদ্ভাৱন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Transistor|title=Transistor|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; তেতিয়াৰ পৰাই কঠিন অৱস্থাৰ যন্ত্ৰই সম্পূৰ্ণৰূপে ঠাই লৈছে। ভেকুৱাম টিউব এতিয়াও কিছুমান বিশেষ প্ৰয়োগ যেনে উচ্চ শক্তিৰ আৰ এফ এম্প্লিফায়াৰ, কেথ'ড-ৰে টিউব, বিশেষজ্ঞ অডিঅ' সঁজুলি, গীটাৰ এম্প্লিফায়াৰ আৰু কিছুমান মাইক্ৰৱেভ ডিভাইচত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Vacuum_tube|title=Vacuum Tube|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt;

১৯৫৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত আই বি এম ৬০৮ হৈছে কোনো ভেকুৱাম টিউব নথকা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ চাৰ্কিট ব্যৱহাৰ কৰা আই বি এমৰ প্ৰথমটো সামগ্ৰী আৰু বাণিজ্যিক বজাৰৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰা প্ৰথমটো সম্পূৰ্ণ ট্ৰেঞ্জিষ্টৰযুক্ত [[কেলকুলেটৰ]] বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/IBM_608|title=IBM 608|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; ৬০৮ ত ৩,০০০ তকৈ অধিক জাৰ্মেনিয়াম ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ আছিল। থমাছ জে ৱাটছন জুনিয়ৰে ভৱিষ্যতে আই বি এমৰ সকলো সামগ্ৰীৰ ডিজাইনত ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল। সেই সময়ৰ পৰা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ প্ৰায় একান্তভাৱে কম্পিউটাৰ লজিক চাৰ্কিট আৰু পেৰিফেৰেল ডিভাইচৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। কিন্তু আৰম্ভণিৰ জংচন ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ তুলনামূলকভাৱে ডাঙৰ যন্ত্ৰ আছিল যিবোৰ গণ উৎপাদনৰ ভিত্তিত নিৰ্মাণ কৰাটো কঠিন আছিল, যাৰ বাবে ইহঁতক কেইবাটাও বিশেষ প্ৰয়োগত সীমাবদ্ধ কৰি ৰখা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.ibm.com/ibm/history/exhibits/harry/harry_transistor_3.html|title=IBM 608 |website=IBM History|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt;

১৯৫৫ চনৰ পৰা ১৯৬০ চনৰ ভিতৰত বেল লেবত MOSFET উদ্ভাৱন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/MOSFET|title=MOSFET|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ সুবিধাসমূহৰ ভিতৰত আছে উচ্চ স্কেলেবিলিটি, &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/scalability|title=Scalability|website=Science Direct|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; ব্যয়সাধ্যতা, &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.investopedia.com/terms/c/cost-benefit-analysis.asp|title=Cost-Benefit Analysis|website=Investopedia|access-date=2021-07-20}}{{Dead link|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; কম শক্তি খৰচ আৰু উচ্চ ঘনত্ব।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.electronics-notes.com/articles/electronic_components/mosfet/what-is-a-mosfet.php|title=What is a MOSFET|website=Electronics Notes|access-date=2021-07-20}}{{Dead link|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ই ইলেক্ট্ৰনিকছ উদ্যোগত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছিল, &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.technologyreview.com/2016/05/19/279268/a-silicon-valley-history-of-the-mosfet-and-the-end-of-moores-law/|title=A Silicon Valley History of the MOSFET and the End of Moore's Law|website=Technology Review|access-date=2021-07-20}}{{Dead link|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ আটাইতকৈ বেছি ব্যৱহৃত ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.theengineeringprojects.com/2019/01/mosfet-technical-information.html|title=MOSFET Technical Information|website=Engineering Projects|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; বেছিভাগ আধুনিক ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিৰ মূল উপাদান হৈছে MOSFET।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/MOSFET|title=MOSFET|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt;

বৰ্তনীৰ জটিলতা বাঢ়ি অহাৰ লগে লগে সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/220278539_The_Complexity_of_Modern_Computing_Architectures|title=The Complexity of Modern Computing Architectures|website=ResearchGate|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; এটা সমস্যা আছিল বৰ্তনীৰ আকাৰ। কম্পিউটাৰৰ দৰে জটিল বৰ্তনী এটা গতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল। যদি উপাদানবোৰ ডাঙৰ আছিল, তেন্তে ইহঁতক আন্তঃসংযোগ কৰা তাঁৰবোৰ দীঘল হ’ব লাগিব। বৈদ্যুতিক সংকেতবোৰ বৰ্তনীটোৰ মাজেৰে যাবলৈ সময় লাগিছিল, যাৰ ফলত কম্পিউটাৰটো লেহেমীয়া হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/220278539_The_Complexity_of_Modern_Computing_Architectures|title=The Complexity of Modern Computing Architectures|website=ResearchGate|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt; জেক কিলবি আৰু ৰবাৰ্ট নয়েছে সংহত বৰ্তনীৰ আৱিষ্কাৰে অৰ্ধপৰিবাহী পদাৰ্থৰ একেটা ব্লক (একক)ৰ পৰা সকলো উপাদান আৰু চিপ তৈয়াৰ কৰি এই সমস্যা সমাধান কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.scientificamerican.com/article/inside-the-transistor-the-invention-of-the-integrated-circuit/|title=Inside the Transistor: The Invention of the Integrated Circuit|website=Scientific American|access-date=2021-07-20}}{{Dead link|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; বৰ্তনীবোৰ সৰু কৰিব পৰা যাব, আৰু নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়াটো স্বয়ংক্ৰিয় কৰিব পৰা যাব। ইয়াৰ ফলত সকলো উপাদান একক-স্ফটিক চিলিকন ৱেফাৰত সংহতি কৰাৰ ধাৰণা আহিল, যাৰ ফলত ১৯৬০ চনৰ আৰম্ভণিতে ক্ষুদ্ৰ পৰিসৰৰ সংহতি (SSI) আৰু তাৰ পিছত ১৯৬০ চনৰ শেষৰ ফালে মধ্যম পৰিসৰৰ সংহতি (MSI) হয়, তাৰ পিছত VLSI . ২০০৮ চনত কোটি কোটি ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ প্ৰচেছৰ বাণিজ্যিকভাৱে উপলব্ধ হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Integrated_circuit|title=Integrated Circuit|website=Wikipedia|access-date=2021-07-20}}&lt;/ref&gt;

==ডিভাইচ আৰু উপাদানসমূহ==
[[File:Componentes.JPG|thumb|বিভিন্ন ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান]]

ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান হৈছে ইলেক্ট্ৰনিক ব্যৱস্থাৰ যিকোনো উপাদান সক্ৰিয় বা নিষ্ক্ৰিয়। উপাদানসমূহ একেলগে সংযোগ কৰা হয়, সাধাৰণতে প্ৰিণ্টেড চাৰ্কিট বৰ্ড (PCB) ত ছল্ডাৰ কৰি, এটা বিশেষ কাৰ্য্যৰ সৈতে ইলেক্ট্ৰনিক চাৰ্কিট সৃষ্টি কৰিবলৈ। উপাদানসমূহক এককভাৱে, বা অধিক জটিল গোটসমূহত সংহত বৰ্তনী হিচাপে পেকেজ কৰিব পাৰি। নিষ্ক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিক উপাদানসমূহ হ'ল কেপাচিটৰ, ইণ্ডাক্টৰ, ৰেজিষ্টৰ, আনহাতে সক্ৰিয় উপাদানসমূহ হ'ল অৰ্ধপৰিবাহী যন্ত্ৰ; ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ আৰু থাইৰিষ্টাৰ, যিয়ে ইলেক্ট্ৰন স্তৰত বিদ্যুৎ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Power Electronics and Variable Frequency Drives: Technology and Applications |publisher= Wiley Online Library|doi=10.1002/9780470547113|year = 1996|isbn = 978-0470547113|s2cid= 107126716|editor1-last= Bose|editor1-first= Bimal K}}&lt;/ref&gt;

==বৰ্তনীৰ প্ৰকাৰ==
ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ ফলনক দুটা কাৰ্য্য গোটত ভাগ কৰিব পাৰি: এনালগ আৰু ডিজিটেল। এটা বিশেষ যন্ত্ৰ এনে বৰ্তনীৰে গঠিত হ'ব পাৰে য'ত দুয়োটা প্ৰকাৰৰ এটা বা মিশ্ৰণ থাকে। এনালগ বৰ্তনী কম সাধাৰণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ বহুতো কাৰ্য্য ডিজিটেলাইজ কৰা হৈছে। 

===এনালগ বৰ্তনী===
ডিজিটেল বৰ্তনীত ব্যৱহৃত বিচ্ছিন্ন স্তৰৰ বিপৰীতে এনালগ বৰ্তনীয়ে সংকেত প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ বাবে ভল্টেজ বা কাৰেণ্টৰ এক অবিৰত পৰিসৰ ব্যৱহাৰ কৰে। ৰেডিঅ' ৰিচিভাৰ আৰু ট্ৰেন্সমিটাৰৰ দৰে যন্ত্ৰত প্ৰথম বছৰবোৰত সমগ্ৰ ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰ এটাত এনালগ বৰ্তনী সাধাৰণ আছিল। ডিজিটেল প্ৰচেছিং উন্নত নোহোৱালৈকে অবিৰত চলকসমূহৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে এনালগ ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰ মূল্যৱান আছিল। 

অৰ্ধপৰিবাহী প্ৰযুক্তিৰ বিকাশৰ লগে লগে এনালগ বৰ্তনীৰ বহুতো কাৰ্য্য ডিজিটেল বৰ্তনীয়ে গ্ৰহণ কৰে আৰু সম্পূৰ্ণ এনালগ আধুনিক বৰ্তনী কম সাধাৰণ; ইহঁতৰ কাৰ্য্যসমূহক হাইব্ৰিড পদ্ধতিৰে সলনি কৰা হয় যিয়ে, উদাহৰণস্বৰূপে, এটা এনালগ সংকেত গ্ৰহণ কৰা এটা ডিভাইচৰ সন্মুখৰ মূৰত এনালগ বৰ্তনী ব্যৱহাৰ কৰে, আৰু তাৰ পিছত মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি ডিজিটেল প্ৰচেছিং ব্যৱহাৰ কৰে। 

কেতিয়াবা কিছুমান বৰ্তনীৰ শ্ৰেণীবিভাজন কৰাটো কঠিন হ’ব পাৰে যিবোৰৰ ৰৈখিক আৰু অৰৈখিক দুয়োটা কাৰ্য্যৰ মৌল থাকে। উদাহৰণস্বৰূপে ভল্টেজ তুলনাকাৰী যিয়ে ভল্টেজৰ এটা অবিৰত পৰিসৰ গ্ৰহণ কৰে কিন্তু ডিজিটেল বৰ্তনীৰ দৰে দুটা স্তৰৰ এটাহে আউটপুট কৰে। একেদৰে, এটা অভাৰড্ৰাইভন ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ এম্প্লিফায়াৰে এটা নিয়ন্ত্ৰিত চুইচৰ বৈশিষ্ট্য ল'ব পাৰে, মূলতঃ দুটা স্তৰৰ আউটপুট থাকে। 

এনালগ চাৰ্কিট এতিয়াও সংকেত পৰিবৰ্ধনৰ বাবে ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে মনোৰঞ্জন উদ্যোগত, আৰু এনালগ চেন্সৰৰ পৰা সংকেত কণ্ডিচনিং কৰিবলৈ, যেনে উদ্যোগিক জোখ-মাখ আৰু নিয়ন্ত্ৰণত। 

===ডিজিটেল চাৰ্কিট===
ডিজিটেল বৰ্তনী হৈছে বিচ্ছিন্ন ভল্টেজ স্তৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বৈদ্যুতিক বৰ্তনী। ডিজিটেল বৰ্তনীসমূহে বুলিয়ান বীজগণিত ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ই সকলো ডিজিটেল কম্পিউটাৰ আৰু মাইক্ৰ’প্ৰচেছৰ ডিভাইচৰ ভিত্তি। ইয়াৰ ভিতৰত সৰল লজিক গেটৰ পৰা আৰম্ভ কৰি বৃহৎ ইণ্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিটলৈকে, এনে লাখ লাখ গেট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

ডিজিটেল বৰ্তনীসমূহে লজিকেল অৱস্থা সূচাবলৈ &quot;0&quot; আৰু &quot;1&quot; লেবেলযুক্ত দুটা ভল্টেজ স্তৰৰ সৈতে এটা বাইনাৰী ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰে। প্ৰায়ে লজিক &quot;0&quot; এটা কম ভল্টেজ হ'ব আৰু ইয়াক &quot;নিম্ন&quot; বুলি কোৱা হয় আনহাতে লজিক &quot;1&quot;ক &quot;উচ্চ&quot; বুলি কোৱা হয়। কিন্তু, কিছুমান ব্যৱস্থাপ্ৰণালীয়ে বিপৰীত সংজ্ঞা ব্যৱহাৰ কৰে (&quot;0&quot; হৈছে &quot;উচ্চ&quot;) বা বৰ্তমান ভিত্তিক। যথেষ্ট সঘনাই লজিক ডিজাইনাৰজনে এই সংজ্ঞাসমূহক এটা বৰ্তনীৰ পৰা আন এটা বৰ্তনীলৈ উলটিব পাৰে, যিদৰে তেওঁলোকে নিজৰ ডিজাইন সহজ কৰি তুলিব পাৰে। স্তৰসমূহৰ সংজ্ঞা &quot;0&quot; বা &quot;1&quot; হিচাপে ইচ্ছাকৃত।&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Brown |first1=Stephen |last2=Vranesic |first2=Zvonko |title=Fundamentals of Digital Logic|format=e-book |date= 2008 |publisher=McGraw Hill |isbn=978-0077144227 |url=https://books.google.com/books?id=8oVvEAAAQBAJ&amp;dq=what+do+0+and+1+mean+in+binary+arbitrary+high+voltage&amp;pg=PA78 |language=en |access-date=12 August 2022 |archive-date=4 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221004155236/https://www.google.com/books/edition/EBOOK_Fundamentals_of_Digital_Logic/8oVvEAAAQBAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;dq=what+do+0+and+1+mean+in+binary+arbitrary+high+voltage&amp;pg=PA78&amp;printsec=frontcover |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

টেৰ্নেৰী (তিনিটা অৱস্থাৰ সৈতে) যুক্তিৰ অধ্যয়ন কৰা হৈছে, আৰু কিছুমান প্ৰ'ট'টাইপ কম্পিউটাৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে, কিন্তু কোনো উল্লেখযোগ্য ব্যৱহাৰিক গ্ৰহণযোগ্যতা লাভ কৰা হোৱা নাই।&lt;ref name=&quot;AoCP2&quot;&gt;{{cite book |last=Knuth |first=Donald |title=The Art of Computer Programming |volume=2: Seminumerical Algorithms |pages=190–192 |publisher=Addison-Wesley |edition=2nd |date=1980 |isbn=0201038226|title-link=The Art of Computer Programming }}.&lt;/ref&gt; সৰ্বজনীনভাৱে কম্পিউটাৰ আৰু ডিজিটেল সংকেত প্ৰচেছৰসমূহ ইলেক্ট্ৰনিক লজিক গেটত থকা MOSFET ৰ দৰে ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰি বাইনাৰী অৱস্থা সৃষ্টি কৰিবলৈ ডিজিটেল বৰ্তনীৰ সৈতে নিৰ্মাণ কৰা হয়। 

[[File:Logic-gates-circuits.png|thumb|ডিজিটেল ইলেক্ট্ৰনিক্সত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত লজিক গেটৰ এটা নিৰ্বাচন]]
*লজিক গেট
*এডাৰছ
*ফ্লিপ-ফ্লপ
*কাউণ্টাৰ
*পঞ্জীয়ন
*মাল্টিপ্লেক্সাৰ
*শ্বমিটে ট্ৰিগাৰ কৰে

অতি সংহত ডিভাইচসমূহ:

*মেমৰি চিপ
*মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ
*মাইক্ৰ’কণ্ট্ৰ’লাৰ
*প্ৰয়োগ-নিৰ্দিষ্ট সংহত বৰ্তনী (ASIC)
*ডিজিটেল সংকেত প্ৰচেছৰ (DSP)
*ফিল্ড-প্ৰগ্ৰেমেবল গেট এৰে (FPGA)
*ফিল্ড-প্ৰগ্ৰেমেবল এনালগ এৰে (FPAA)
*চিপ অন চিষ্টেম (SOC)

==ডিজাইন==
ইলেক্ট্ৰনিক চিষ্টেম ডিজাইনে জটিল ইলেক্ট্ৰনিক ডিভাইচ আৰু চিষ্টেম, যেনে মোবাইল ফোন আৰু কম্পিউটাৰৰ বহু-বিষয়ক ডিজাইনৰ সমস্যাসমূহৰ সৈতে জড়িত। ইলেক্ট্ৰনিক ব্যৱস্থাৰ ডিজাইন আৰু বিকাশৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ইয়াৰ সঠিক কাৰ্য্যকলাপ, সেৱা জীৱন আৰু নিষ্কাশন নিশ্চিত কৰালৈকে বিষয়টোৱে এক বহল বৰ্ণালী সামৰি লৈছে।&lt;ref name=&quot;lienig&quot;&gt;{{Cite book|author=J. Lienig|author2=H. Bruemmer|title=Fundamentals of Electronic Systems Design|pages=1|publisher=Springer International Publishing|date=2017|isbn=978-3319558394|doi=10.1007/978-3-319-55840-0}}&lt;/ref&gt; ইলেক্ট্ৰনিক ব্যৱস্থাৰ ডিজাইন সেয়েহে ব্যৱহাৰকাৰীৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিবলৈ জটিল ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰৰ সংজ্ঞা আৰু বিকাশৰ প্ৰক্ৰিয়া। 

ইলেক্ট্ৰনিকছ তত্ত্বৰ জটিল প্ৰকৃতিৰ বাবে পৰীক্ষাগাৰৰ পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰৰ বিকাশৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। এই পৰীক্ষাসমূহৰ সহায়ত অভিযন্তাৰ ডিজাইন পৰীক্ষা বা পৰীক্ষা কৰা হয় আৰু ভুল ধৰা পেলোৱা হয়। ঐতিহাসিকভাৱে ইলেক্ট্ৰনিক্স লেবসমূহ এটা ভৌতিক স্থানত অৱস্থিত ইলেক্ট্ৰনিক্স ডিভাইচ আৰু সঁজুলিৰে গঠিত, যদিও শেহতীয়া বছৰবোৰত ইলেক্ট্ৰনিক্স লেব চিমুলেচন চফ্টৱেৰৰ দিশত প্ৰৱণতা হৈছে, যেনে চাৰ্কিটলজিক্স, মাল্টিচিম, আৰু পিএছপাইচ। 

===কম্পিউটাৰ সহায়ক ডিজাইন===
আজিৰ ইলেক্ট্ৰনিক্স অভিযন্তাসকলে পূৰ্বতে নিৰ্মিত বিল্ডিং ব্লক যেনে শক্তি যোগান, অৰ্ধপৰিবাহী (অৰ্থাৎ অৰ্ধপৰিবাহী যন্ত্ৰ, যেনে ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ), আৰু সংহত বৰ্তনী ব্যৱহাৰ কৰি বৰ্তনী ডিজাইন কৰাৰ ক্ষমতা আছে। ইলেক্ট্ৰনিক ডিজাইন অটোমেচন চফ্টৱেৰ প্ৰগ্ৰেমসমূহৰ ভিতৰত আঁচনিমূলক কেপচাৰ প্ৰগ্ৰেম আৰু প্ৰিণ্টেড চাৰ্কিট বৰ্ড ডিজাইন প্ৰগ্ৰেম অন্তৰ্ভুক্ত। ইডিএ চফট্ ৱেৰ জগতৰ জনপ্ৰিয় নামসমূহ হ'ল এন আই মাল্টিচিম, কেডেন্স (ORCAD), ইগল পিচিবি&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 April 2023 |title=PCB design made easy for every engineer |url=https://www.autodesk.com/products/eagle/overview?term=1-YEAR&amp;tab=subscription |website=Autodesk |access-date=19 April 2023 |archive-date=19 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230419124207/https://www.autodesk.com/products/eagle/overview?term=1-YEAR&amp;tab=subscription |url-status=live }}&lt;/ref&gt; আৰু আঁচনি, মেণ্টৰ (PADS PCB আৰু LOGIC Schematic), আলটিয়াম (Protel), LabCentre Electronics (Proteus), gEDA, KiCad আৰু বহুতো। 

==নেতিবাচক গুণ==
===তাপ ব্যৱস্থাপনা===
ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ দ্বাৰা উৎপন্ন তাপ তাৎক্ষণিক বিকলতা ৰোধ কৰিবলৈ আৰু দীৰ্ঘম্যাদী নিৰ্ভৰযোগ্যতা উন্নত কৰিবলৈ অপচয় কৰিব লাগিব। তাপ অপচয় বেছিভাগেই নিষ্ক্ৰিয় পৰিবাহী/সংবহনৰ দ্বাৰা সম্ভৱ হয়। অধিক অপচয় লাভ কৰাৰ উপায়সমূহৰ ভিতৰত বায়ু শীতল কৰাৰ বাবে হিট ছিংক আৰু ফেন, আৰু কম্পিউটাৰ শীতল কৰাৰ অন্যান্য ধৰণৰ যেনে পানী শীতল কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। এই কৌশলত তাপ শক্তিৰ সংবহন, পৰিবাহী আৰু বিকিৰণ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

===হুলস্থূল===
ইলেক্ট্ৰনিক শব্দক সংজ্ঞায়িত কৰা হয়&lt;ref&gt;''IEEE Dictionary of Electrical and Electronics Terms'' {{ISBN|978-0471428060}}&lt;/ref&gt; এটা উপযোগী সংকেতৰ ওপৰত ৰখা অবাঞ্চিত বিঘিনি যিয়ে ইয়াৰ তথ্যৰ বিষয়বস্তু অস্পষ্ট কৰি পেলোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে। শব্দ আৰু বৰ্তনীৰ ফলত হোৱা সংকেত বিকৃতি একে নহয়। শব্দ সকলো ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ সৈতে জড়িত। শব্দ বিদ্যুৎচুম্বকীয় বা তাপীয়ভাৱে উৎপন্ন হ’ব পাৰে, যিটো বৰ্তনীৰ কাৰ্য্যকৰী উষ্ণতা হ্ৰাস কৰিলে হ্ৰাস কৰিব পাৰি। আন ধৰণৰ শব্দ, যেনে শ্বটৰ শব্দ আঁতৰাব নোৱাৰি কাৰণ সেইবোৰ ভৌতিক ধৰ্মৰ সীমাবদ্ধতাৰ বাবে হয়। 

==পেকেজিং পদ্ধতি==
বছৰ বছৰ ধৰি উপাদানসমূহ সংযোগ কৰাৰ বহুতো ভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে, প্ৰাথমিক ইলেক্ট্ৰনিকছত প্ৰায়ে ব্যৱহৃত পইণ্ট টু পইণ্ট তাঁৰযুক্ত কাঠৰ ব্ৰেডবৰ্ডত সংলগ্ন উপাদানৰে বৰ্তনী নিৰ্মাণ কৰা হয়। কৰ্ডউড নিৰ্মাণ আৰু তাঁৰৰ মেৰিয়াই লোৱা আন পদ্ধতি আছিল। আধুনিক যুগৰ বেছিভাগ ইলেক্ট্ৰনিকছত এতিয়া FR4, বা সস্তা (আৰু কম কঠিন) চিন্থেটিক ৰেজিন বণ্ডেড পেপাৰ (SRBP, যাক Paxoline/Paxolin (ট্ৰেডমাৰ্ক) আৰু FR2 বুলিও কোৱা হয়) – ইয়াৰ বাদামী ৰঙৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত প্ৰিণ্টেড চাৰ্কিট বৰ্ড ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইলেক্ট্ৰনিকছ সমাবেশৰ সৈতে জড়িত স্বাস্থ্য আৰু পৰিৱেশৰ চিন্তাই শেহতীয়া বছৰবোৰত অধিক মনোযোগ লাভ কৰিছে, বিশেষকৈ ইউৰোপীয় বজাৰলৈ যোৱাৰ নিয়তিত সামগ্ৰীৰ বাবে। 

[[File:MOS6581_chtaube061229.jpg|right|thumb|১৯৮০ চনৰ মাজভাগৰ ঘৰুৱা কম্পিউটাৰৰ চাৰ্কিট ব'ৰ্ডত মাউণ্ট কৰা থ্ৰু-হোল ডিভাইচ। অক্ষীয়-লিড ডিভাইচসমূহ ওপৰৰ বাওঁফালে থাকে, আনহাতে নীলা ৰেডিয়েল-লিড কেপাচিটৰসমূহ ওপৰৰ সোঁফালে থাকে। ]]
বৈদ্যুতিক উপাদানসমূহ সাধাৰণতে নিম্নলিখিত ধৰণে মাউণ্ট কৰা হয়:

*থ্ৰু-হোল (কেতিয়াবা ‘পিন-থ্ৰু-হোল’ বুলিও কোৱা হয়)
*ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট
*চেছিছ মাউণ্ট 
*ৰেক মাউণ্ট
*এলজিএ / বিজিএ / পিজিএ চকেট

==উদ্যোগ==
ইলেক্ট্ৰনিকছ উদ্যোগটো বিভিন্ন খণ্ডৰে গঠিত। সমগ্ৰ ইলেক্ট্ৰনিকছ উদ্যোগৰ আঁৰৰ কেন্দ্ৰীয় চালিকা শক্তি হৈছে অৰ্ধপৰিবাহী উদ্যোগ খণ্ড,&lt;ref&gt;{{cite news |title=Annual Semiconductor Sales Increase 21.6 Percent, Top $400 Billion for First Time |url=https://www.semiconductors.org/annual-semiconductor-sales-increase-21.6-percent-top-400-billion-for-first-time/ |access-date=11 October 2019 |work=Semiconductor Industry Association |date=5 February 2018 |archive-date=30 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210130013305/https://www.semiconductors.org/annual-semiconductor-sales-increase-21.6-percent-top-400-billion-for-first-time/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;deloitte&quot;&gt;{{cite web |title=Semiconductors – the Next Wave |url=https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/cn/Documents/technology-media-telecommunications/deloitte-cn-tmt-semiconductors-the-next-wave-en-190422.pdf |publisher=Deloitte |date=April 2019 |access-date=11 October 2019 |archive-date=11 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191011213511/https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/cn/Documents/technology-media-telecommunications/deloitte-cn-tmt-semiconductors-the-next-wave-en-190422.pdf |url-status=dead |archivedate=11 October 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191011213511/https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/cn/Documents/technology-media-telecommunications/deloitte-cn-tmt-semiconductors-the-next-wave-en-190422.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; যাৰ বাৰ্ষিক বিক্ৰী ২০১৮ চনলৈকে ৪৮১ বিলিয়ন ডলাৰৰ ওপৰত ফিল্ড-ইফেক্ট ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ (MOSFET), ১৯৬০ চনৰ পৰা ২০১৮ চনৰ ভিতৰত প্ৰায় ১৩টা ছেক্সটিলিয়ন MOSFET নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;computerhistory2018&quot;&gt;{{cite web |title=13 Sextillion &amp; Counting: The Long &amp; Winding Road to the Most Frequently Manufactured Human Artifact in History |url=https://www.computerhistory.org/atchm/13-sextillion-counting-the-long-winding-road-to-the-most-frequently-manufactured-human-artifact-in-history/ |date=April 2, 2018 |website=Computer History Museum |access-date=28 July 2019 |archive-date=28 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190728143013/https://www.computerhistory.org/atchm/13-sextillion-counting-the-long-winding-road-to-the-most-frequently-manufactured-human-artifact-in-history/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt; কিন্তু ১৯৮০ চনৰ ভিতৰত আমেৰিকাৰ নিৰ্মাতা কোম্পানীসমূহে অৰ্ধপৰিবাহী বিকাশ আৰু সমাবেশৰ ক্ষেত্ৰত বিশ্বৰ আগশাৰীৰ স্থান লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Consumer electronics industry in the year 1960s.|url=https://natechnology.in/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127120812/https://natechnology.in/|archive-date=27 January 2021|access-date=2021-02-02|website=NaTechnology|language=en-US|archivedate=2021-01-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210127120812/https://natechnology.in/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

কিন্তু ১৯৯০ চনৰ ভিতৰত আৰু তাৰ পিছত উদ্যোগটো অতিশয় পূব এছিয়ালৈ স্থানান্তৰিত হয় (১৯৭০ চনত তাত মাইক্ৰ’চিপ গণ উৎপাদনৰ প্ৰাৰম্ভিক গতিবিধিৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা এই প্ৰক্ৰিয়া), কাৰণ তাত প্ৰচুৰ পৰিমাণে, সস্তীয়া শ্ৰম আৰু ক্ৰমান্বয়ে প্ৰযুক্তিগত কৌশলগততা বহুলভাৱে উপলব্ধ হ’ল।&lt;ref name=&quot;congress_giving_2022_08_03_forbes_com&quot;&gt;Shih, Willy (Harvard Business School): [https://www.forbes.com/sites/willyshih/2022/08/03/congress-is-giving-billions-to-the-us-semiconductor-industry-will-it-ease-chip-shortages/?sh=3ebd9629de4d &quot;Congress Is Giving Billions To The U.S. Semiconductor Industry. Will It Ease Chip Shortages?&quot;] ''Forbes'', August 3, 2022. Archived at https://web.archive.org/web/20230703102256/https://gum.criteo.com/syncframe?origin=publishertag&amp;topUrl=www.forbes.com&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;strengthening_2022_06_02_csis_org&quot;&gt;Lewis, James Andrew: [https://www.csis.org/analysis/strengthening-transnational-semiconductor-industry &quot;Strengthening a Transnational Semiconductor Industry&quot;], Center for Strategic and International Studies (CSIS), June 2, 2022. Archived at https://web.archive.org/web/20220913013518/https://www.csis.org/analysis/strengthening-transnational-semiconductor-industry&lt;/ref&gt;

তিনি দশকৰ ভিতৰত আমেৰিকাৰ অৰ্ধপৰিবাহী উৎপাদন ক্ষমতাৰ বিশ্বব্যাপী অংশীদাৰিত্ব ১৯৯০ চনত ৩৭%ৰ পৰা ২০২২ চনত ১২% লৈ হ্ৰাস পায়।&lt;ref name=&quot;strengthening_2022_06_02_csis_org&quot; /&gt;

সেই সময়লৈকে টাইৱান উন্নত অৰ্ধপৰিবাহীৰ বিশ্বৰ আগশাৰীৰ উৎস হৈ পৰিছিল&lt;ref name=&quot;strengthening_2022_06_02_csis_org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;congress_giving_2022_08_03_forbes_com&quot; /&gt; — তাৰ পিছত দক্ষিণ কোৰিয়া, আমেৰিকা, জাপান, ছিংগাপুৰ আৰু চীন।&lt;ref name=&quot;strengthening_2022_06_02_csis_org&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;congress_giving_2022_08_03_forbes_com&quot; /&gt;

গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্ধপৰিবাহী উদ্যোগৰ সুবিধাসমূহ (যিবোৰ প্ৰায়ে অন্য ঠাইত ভিত্তি কৰি আগশাৰীৰ উৎপাদকৰ সহযোগী কোম্পানী) ইউৰোপ (উল্লেখযোগ্যভাৱে নেদাৰলেণ্ড), দক্ষিণ-পূব এছিয়া, দক্ষিণ আমেৰিকা আৰু ইজৰাইলতো আছে।&lt;ref name=&quot;congress_giving_2022_08_03_forbes_com&quot; /&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>qoa6jgl3y14khwg9elzihjxdg44ghs6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভাৰতৰ সেনা অভিযানৰ তালিকা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121776</id>
    <revision>
      <id>517163</id>
      <parentid>511286</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517163</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14848" sha1="91sz8jbrq59grsg1q61x6atydtdzmct" xml:space="preserve">'''ভাৰতৰ সেনা অভিযানৰ তালিকা'''ত ভাৰতীয় সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ ভাৰতীয় স্থলসেনা, ভাৰতীয় বায়ুসেনা আৰু ভাৰতীয় নৌসেনাক সামৰি লোৱা ভাৰত গণৰাজ্যৰ সামগ্ৰিক একত্ৰিত সামৰিক বাহিনীৰ বিভিন্ন কাৰ্যকলাপ তালিকাভূক্ত কৰা হৈছে। ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে সশস্ত্ৰ বাহিনীৰ প্ৰধান সেনাধ্যক্ষ হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। আনুমানিক মুঠ সক্ৰিয় বাহিনী ১,৩২৫,০০০ জোৱানৰ সৈতে, বিশ্বৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম সশস্ত্ৰ বাহিনী বজাই ৰাখে। 

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!ক্ৰমিক নং
!অভিযানৰ নাম
!বৰ্ষ
!স্থান
!টোকা
|-
|১
|শান্তি অভিযান
|১৯৪৮
|জুনাগড় ৰাজ্য
|জুনাগড়&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://chanakyaforum.com/the-question-of-junagadh-and-independent-indias-first-joint-military-operation/|title=The Question of Junagadh and Independent India’s First Joint Military Operation|date=2022-05-19|access-date=2023-10-24|archivedate=2023-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101151144/https://chanakyaforum.com/the-question-of-junagadh-and-independent-indias-first-joint-military-operation/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://frontline.thehindu.com/other/article30159825.ece|title=Of Jinnah and Junagadh|date=2001-10-13|access-date=2023-11-01}}&lt;/ref&gt;
|-
|২
|[[অপাৰেচন পোলো]]
|১৯৪৮
|হায়দৰাবাদ ৰাজ্য
|ভাৰতীয় সশস্ত্ৰ বাহিনীয়ে হায়দৰাবাদৰ নিজামৰ শাসনৰ অন্ত পেলাই দক্ষিণ ভাৰতৰ ৰাজকীয় ৰাজ্য হায়দৰাবাদক ভাৰতীয় সংঘত অন্তৰ্ভুক্ত কৰে।
|-
|৩
|[[পাঞ্জাৱী চুবা মুভমেণ্ট ]]
|১৯৫৫
|পঞ্জাৱ
|পাঞ্জাৱী চুবা আন্দোলনক ৰোধ কৰিবলৈ।
|-
|৪
|[[Operation Vijay (1961)|অপাৰেচন বিজয়]]
|১৯৬১
|[[গোৱা]], [[দমন]] আৰু [[দিউ]]
|ভাৰতৰ সামৰিক বাহিনীৰ অভিযান যাৰ ফলত পৰ্তুগীজ ভাৰত (গোৱা, দমন, আৰু দিউ) ভাৰতত অন্তৰ্ভুক্ত হয়।
|-
|৫
|[[অপাৰেচন এব্লেজ]]
|১৯৬৫
|ইণ্ডো-পাক সীমান্ত (পশ্চিম চেক্টৰ)
|কচ্চৰ ৰানত পাকিস্তানৰ আক্ৰমণৰ পিছত ১৯৬৫ চনৰ মে’-জুন মাহত পশ্চিম সীমান্তত ভাৰতীয় সেনাৰ অভিযান। ই ৰান অৱ কচ্চৰ অভিযান (অপাৰেচন কাবাডী, এপ্ৰিল ১৯৬৫) আৰু পাকিস্তানৰ অপাৰেচন জিব্ৰাল্টাৰৰ মাজত সংঘটিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;USI&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.usiofindia.org/publication-journal/1965-indo-pak-war-a-critical-appraisal.html|title=1965 Indo-Pak War - A Critical Appraisal|date=2015-07-01|access-date=2023-10-24|archivedate=2023-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101151352/https://www.usiofindia.org/publication-journal/1965-indo-pak-war-a-critical-appraisal.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
|- 
|৬
|[[অপাৰেচন ৰিডল]] 
|১৯৬৫
|পাঞ্জাৱ চেক্টৰ
|১৯৬৫ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানী যুদ্ধৰ সময়ত কৰ্পছৰ আক্ৰমণ&lt;ref name=&quot;USI&quot;/&gt;
|-
|৭
|অপাৰেচন নেপাল
|১৯৬৫
|শিয়ালকোট চেক্টৰ
|১৯৬৫ চনৰ ভাৰত-পাকিস্তানী যুদ্ধৰ সময়ত ১ কৰ্পছৰ আক্ৰমণ&lt;ref name=&quot;USI&quot;/&gt;
|-
|৮
|[[অপাৰেচন ষ্টিপলচেজ]]
|১৯৭১
|[[Red corridor|ৰেড কৰিডৰ]]
|[[নক্সালবাদী]]ৰ বিৰুদ্ধে সংযুক্ত অভিযান।
|-
|৯
|অপাৰেচন কেকটাচ লিলি
|১৯৭১
|ইণ্ডো-পাক ব’ৰ্ডাৰ
|[[১৯৭১ৰ ইণ্ডো-পাক যুদ্ধ]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.indiandefencereview.com/media/1971-war/|title=1971 War: The tale of the unusual victory|date=2013-11-29|access-date=2023-10-24}}&lt;/ref&gt;
|-
|১০
|[[History of Sikkim|ছিকিমৰ একত্ৰীকৰণ]]
|১৯৭৫
|[[চিক্কিম]]
|[[ভাৰতীয় সেনা]]ই ছিকিম ৰজাৰ ৰয়েল গাৰ্ডক নিৰস্ত্ৰ কৰি ভংগ কৰে, তাৰ পিছত ছিকিমে ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে ভাৰতত যোগদান কৰে।
|-
|১১
|[[অপাৰেচন ব্লু ষ্টাৰ]]
|১৯৮৪
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|পঞ্জাৱৰ অমৃতসৰৰ হৰমন্দিৰ চাহিবত চাফাই অভিযান
|-
|১২
|[[অপাৰেচন উদৰোজ]]
|১৯৮৪
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|
|-
|১৩
|[[অপাৰেচন মেঘদূত]]
|১৯৮৪
|[[চিয়াচেন]], [[ভাৰত]]
|ছিয়াচেন হিমবাহ হৈছে লাডাখৰ হিমালয়ৰ পূব কাৰাকোৰাম ৰেঞ্জত প্ৰায় ৩৫.৪২১২২৬° উত্তৰ ৭৭.১০৯৫৪০° পূবত, এনজে৯৮৪২ বিন্দুৰ ঠিক উত্তৰ-পূবত অৱস্থিত এটা হিমবাহ।
|-
|১৪
|অপাৰেচন শিৱালিক
|১৯৮৫
|[[কৰ্ণাটক]], [[মধ্যপ্ৰদেশ]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]], [[হিমাচল প্ৰদেশ]], [[হাৰিয়ানা]] আৰু [[উত্তৰ প্ৰদেশ]] (মূলতঃ তৰাই অঞ্চল)
|পঞ্জাৱ ৰাজ্যৰ পৰিসীমাৰ বাহিৰত শিখ উগ্ৰপন্থী নেতাক বন্দী কৰাৰ উদ্দেশ্যে। ১ শিখ উগ্ৰপন্থীক বন্দী কৰি আটক, ৩৮ জন সমৰ্থকক আটক।
|-
|১৫
|[[Operation Black Thunder|অপাৰেচন ব্লেক থাণ্ডাৰ-১]]
|১৯৮৬
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|[[অমৃতসৰ]], [[পঞ্জাৱ]], ভাৰতৰ হৰমন্দিৰ চাহিবত চলোৱা চাফাই অভিযান।
|-
|১৬
|অপাৰেচন পেচিফিকেচন
|১৯৮৬
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|
|-
|১৭
|[[অপাৰেচন মণ্ড]]
|১৯৮৬
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|শিখ উগ্ৰপন্থী অৱতাৰ সিং ব্ৰহ্মাক বন্দী বা হত্যা কৰিবলৈ। ১ খন হেলিকপ্টাৰ হেৰুৱালে, কোনো উগ্ৰপন্থীক আটক।
|-
|১৮
|[[অপাৰেচন ব্লু বাৰ্ড]]
|১৯৮৭
|[[মণিপুৰ]]
|১৯৮৭ চনত অসম ৰাইফলছৰ আউটপোষ্টত সংঘটিত আক্ৰমণৰ প্ৰতি ভাৰতীয় প্ৰতিশোধমূলক অভিযান
|-
|১৯
|গোল্ডেন টেম্পল ৰেইড ২ 
|১৯৮৭
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|শিখ উগ্ৰপন্থী গুৰজিৎ ​​সিং সোণালী মন্দিৰ কমপ্লেক্সত আছিল বুলি উৰাবাতৰি। পোৱা নাযায়।
|-
|২০
|[[অপাৰেচন পৱন]]
|১৯৮৭
|[[শ্ৰীলংকা]]
|ভাৰত-শ্ৰীলংকা চুক্তিৰ অংশ হিচাপে এলটিটিইৰ নিৰস্ত্ৰকৰণ বলবৎ কৰিবলৈ ১৯৮৭ চনৰ শেষৰ ফালে এলটিটিইৰ পৰা জাফনা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ ভাৰতীয় শান্তিৰক্ষী বাহিনীৰ অভিযান।অপাৰেচন পৱনৰ পিছত ১৯৮৮ চনত সংঘটিত হোৱা অপাৰেচন বিৰাট আছিল ১৯৮৮ চনৰ এপ্ৰিল মাহত উত্তৰ শ্ৰীত এলটিটিইৰ বিৰুদ্ধে আইপিকেএফে আৰম্ভ কৰা বিদ্ৰোহ বিৰোধী অভিযান লংকা
|-
|২১
|[[অপাৰেচন ব্লেক থাণ্ডাৰ ২]] 
|১৯৮৮
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|পঞ্জাৱৰ অমৃতসৰৰ হৰমন্দিৰ চাহিবত চাফাই অভিযান
|-
|২২
|অপাৰচন নাইট ডমিনেন্স 
|১৯৯০-১৯৯৪ 
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|ৰাতি পঞ্জাৱৰ ভূ-প্ৰকৃতি নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ।
|-
|২৩
|অপাৰেচন ৰক্ষক ১ 
|১৯৯০
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|শিখ উগ্ৰপন্থীক ৰোধ কৰিবলৈ।
|-
|২৪
|অপাৰেচন বাধি পাহাৰ
|১৯৯১
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|উগ্ৰপন্থী সদস্য শীতল সিং মত্তেৱালক হত্যাৰ বাবে ভাৰতীয় আৰক্ষী আৰু সেনাৰ অভিযান।
|-
|২৫
|অপােৰচন ইলেক্চন
|১৯৯২
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
|নিৰাপদ নিৰ্বাচন আনিবলৈ, সফল নহ’ল কাৰণ উগ্ৰপন্থীয়ে নিৰ্বাচন বৰ্জন কৰিছিল, তথ্য অনুসৰি পঞ্জাৱৰ মাত্ৰ ২১% লোকেহে ভোটদান কৰিছিল।
|-
|২৬
|গোল্ডেন টেম্পল ৰেইড ৩
|১৯৯২
|[[Punjab, India|পাঞ্জাব]]
| জেনেৰেল অৰুণ শ্ৰীধৰ বৈদ্যৰ হত্যাকাৰীৰ স্মৃতি নাশ কৰিবলৈ।
|-
|২৭
|[[অপাৰেচন সৰ্প বিনাশ]] 
|২০০৩
|জম্মু আৰু কাশ্মীৰ
|জম্মু-কাশ্মীৰৰ বিদ্ৰোহীয়ে ব্যৱহাৰ কৰা আটাইতকৈ ডাঙৰ আত্মগোপন ব্যৱস্থাটোৰ ওপৰত আক্ৰমণ য'ত ৬০ জনতকৈ অধিক উগ্ৰপন্থী নিহত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/operation-sarp-vinash-army-clears-hill-kaka/articleshow/47305413.cms?from=mdr|title=Operation Sarp Vinash: Army clears Hill Kaka|last=Kumar|first=Devesh|date=2003-05-24|work=The Economic Times|access-date=2018-07-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.rediff.com/news/2003/may/23josy1.htm|title=Operation 'Sarp Vinash': Over 60 terrorists killed|website=www.rediff.com|access-date=2018-07-15}}&lt;/ref&gt;
|-
|২৮
|[[অপাৰেচন ব্লেক টৰ্ণেডো]]
|২০০৮
|[[মুম্বাই]], [[মহাৰাষ্ট্ৰ]]
|২০০৮ চনৰ মুম্বাই সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ বিৰুদ্ধে
|-
|২৯
|[[অপাৰেচন অল আউট]]
|২০১৭
|
|বিশেষকৈ ভাৰতৰ জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাজ্যৰ কাশ্মীৰ অঞ্চলৰ পৰা উগ্ৰপন্থীক উলিয়াই আনিবলৈ।
|-
|৩০
|[[২০১৫ চনত ম্যানমাৰত ভাৰতীয় বিদ্ৰোহ বিৰোধী অভিযান]]
|২০১৫
|[[ম্যানমাৰ]]
|ভাৰতীয় সেনাই ভাৰত-ম্যানমাৰ সীমান্তত নগা সন্ত্ৰাসবাদী সংগঠন এন এছ চি এন-খাপলাঙক তীব্ৰ খেদি ফুৰা বুলি অভিযোগ উঠিছে।
|-
|৩১
|[[অপাৰেচন কাম ডাউন]]
|২০১৬
|জম্মু-কাশ্মীৰ
|
|-
|৩২
|অপাৰেচন ৰাণ্ডোৰী বেহক 
|২০২০
|জম্মু-কাশ্মীৰ
|
|-
|৩৩
|[[অপাৰেচন দেৱী শক্তি]]
|২০২১
|পাঞ্জাব, হাৰিয়ানা, দিল্লী, আফগানিস্তান  
|ইছলামিক ৰিপাব্লিক অৱ আফগানিস্তানৰ পৰা পলায়ন কৰা হিন্দু আৰু শিখসকলক সহায় কৰিবলৈ।
|-
|৩৪
|[[অপাৰেচন গংগা]]
|২০২২
|[[ইউক্ৰেইন]]
|২০২২ চনত ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইন আক্ৰমণৰ মাজতে ভাৰতীয় নাগৰিকসকলক খালী কৰিবলৈ, যিসকলে চুবুৰীয়া দেশসমূহ পাৰ হৈ গৈছিল।
|-
|৩৫
|অপাৰেচন সিন্দূৰ
|২০২৫
|পি-ও-কে/পাকিস্তান
|পহলগাম জে এণ্ড কে ২০২৫ (এপ্ৰিল)ৰ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ প্ৰতিশোধ ল’ব।
|}

==তথ্য সূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:সামৰিক অভিযান]]</text>
      <sha1>91sz8jbrq59grsg1q61x6atydtdzmct</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য:Kandarpajit Kallol/পৰীক্ষাগাৰ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>121841</id>
    <revision>
      <id>517215</id>
      <parentid>517077</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:44:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰযুক্তি */</comment>
      <origin>517215</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9524" sha1="bno6yvotjtol1eilt065m6t9456gz0a" xml:space="preserve">==অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ==
''তলত [[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]ৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধৰ তালিকা দিয়া হ'ল। ইয়াৰ পৰা প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰি অসমীয়া [[ৱিকিপিডিয়া]]ৰ সমৃদ্ধিত আপুনিও অংশীদাৰ হ'ব পাৰে।''
===প্ৰযুক্তি===
# [[আৱেশক]] ([[:en:Inductor]])
# [[ৰোধক]] ([[:en:Resistor]])
# [[ৰূপান্তৰক]] ([[:en:Transformer]])
# [[চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট]] ([[:en:Central processing unit]])
# [[অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]] ([[:en:Internal combustion engine]])
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
# [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])

===ইতিহাস===
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) 
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])

===কলা আৰু বিনোদন===	
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
# [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
# [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
# [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
# [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
# [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
# [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
# [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
# [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
# [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
# [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
# [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
# [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
# [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
# [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
# [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
# [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])

===জীৱনী===
;শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])

;লেখক, নাট্যকাৰ, কবি
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])

;সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী 
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# [[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# [[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])

;অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])

;উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# [[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])

;দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# [[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])

;ৰাজনীতিবিদ
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# '''[[সিমন বলিভাৰ]]''' ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# '''[[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]]''' ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# '''[[এলিজাবেথ প্ৰথম]]''' ([[:en:Elizabeth I of England]])
# '''[[লুই চতুৰ্থ]]''' ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# '''[[মহান পিটাৰ]]''' ([[:en:Peter the Great]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) 
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) 
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]]''' ([[:en:George Washington]])

;ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ 
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# '''[[মাৰ্টিন লুথাৰ]]''' ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])</text>
      <sha1>bno6yvotjtol1eilt065m6t9456gz0a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517350</id>
      <parentid>517215</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:16:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* প্ৰযুক্তি */</comment>
      <origin>517350</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9187" sha1="mbm8k7sfeeushaz1fsvyk17b4m2l33e" xml:space="preserve">==অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ==
''তলত [[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]ৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধৰ তালিকা দিয়া হ'ল। ইয়াৰ পৰা প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰি অসমীয়া [[ৱিকিপিডিয়া]]ৰ সমৃদ্ধিত আপুনিও অংশীদাৰ হ'ব পাৰে।''
===প্ৰযুক্তি===
# [[গাড়ী]] ([[:en:Automobile]])
# [[ডুব-জাহাজ]] ([[:en:Submarine]])
# [[আগ্নেয়াস্ত্ৰ]] ([[:en:Firearm]])
# [[মেছিন গান]] ([[:en:Machine gun]])
# [[টেঙ্ক]] ([[:en:Tank]])

===ইতিহাস===
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) 
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])

===কলা আৰু বিনোদন===	
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
# [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
# [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
# [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
# [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
# [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
# [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
# [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
# [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
# [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
# [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
# [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
# [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
# [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
# [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
# [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
# [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])

===জীৱনী===
;শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])

;লেখক, নাট্যকাৰ, কবি
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])

;সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী 
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# [[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# [[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])

;অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])

;উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# [[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])

;দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# [[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])

;ৰাজনীতিবিদ
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# '''[[সিমন বলিভাৰ]]''' ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# '''[[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]]''' ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# '''[[এলিজাবেথ প্ৰথম]]''' ([[:en:Elizabeth I of England]])
# '''[[লুই চতুৰ্থ]]''' ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# '''[[মহান পিটাৰ]]''' ([[:en:Peter the Great]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) 
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) 
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]]''' ([[:en:George Washington]])

;ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ 
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# '''[[মাৰ্টিন লুথাৰ]]''' ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])</text>
      <sha1>mbm8k7sfeeushaz1fsvyk17b4m2l33e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517433</id>
      <parentid>517350</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517433</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8902" sha1="cvwfphns8nspein1h5e0z33zypmre3j" xml:space="preserve">==অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধ==
''তলত [[অসমীয়া ৱিকিপিডিয়া]]ৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় প্ৰবন্ধৰ তালিকা দিয়া হ'ল। ইয়াৰ পৰা প্ৰবন্ধ সৃষ্টি কৰি অসমীয়া [[ৱিকিপিডিয়া]]ৰ সমৃদ্ধিত আপুনিও অংশীদাৰ হ'ব পাৰে।''
===ইতিহাস===
# [[আব্বাচীয় খিলাফত]] ([[:en:Abbasid Caliphate]])
# [[এজটেক]] ([[:en:Aztecs]])
# [[বাইজেণ্টাইন সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Byzantine Empire]])
# [[পবিত্ৰ ৰোমান সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Holy Roman Empire]])
# [[ইনকা সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Inca Empire]])
# [[মালি সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mali Empire]])
# [[মংগোল সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Mongol Empire]])
# [[মিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Ming Dynasty]])
# [[খ্ৰীষ্টান ধৰ্মসংস্কাৰ আন্দোলন]] ([[:en:Protestant Reformation]])
# [[টাং সাম্ৰাজ্য]] ([[:en:Tang Dynasty]])
# [[আৰব-ইজৰাইল বিবাদ]] ([[:en:Arab-Israeli conflict]])
# [[আমেৰিকান গৃহ যুদ্ধ]] ([[:en:American Civil War]])
# [[মেইজি পুনৰ্গঠন]] ([[:en:Meiji Restoration]]) 
# [[চিং ৰাজবংশ]] ([[:en:Qing Dynasty]])
# [[ভিয়েটনাম যুদ্ধ]] ([[:en:Vietnam War]])

===কলা আৰু বিনোদন===	
# [[খিলান]] ([[:en:Arch]])
# [[দলং]] ([[:en:Bridge]])
# [[খাল]] ([[:en:Canal]])
# [[বান্ধ]] ([[:en:Dam]])
# [[গম্বুজ]] ([[:en:Dome]])
# [[এম্পায়াৰ ষ্টেট বিল্ডিং]] ([[:en:Empire State Building]])
# [[হাজিয়া চ'ফিয়া]] ([[:en:Hagia Sophia]])
# [[গিজাৰ পিৰামিড পৰিসৰ]] ([[:en:Giza pyramid complex]])
# [[তিনি গিৰিসংকটৰ বান্ধ]] ([[:en:Three Gorges Dam]])
# [[অপেৰা]] ([[:en:Opera]])
# [[চিম্ফ'নি]] ([[:en:Symphony]])
# [[ইলেকট্ৰনিক সংগীত]] ([[:en:Electronic music]])
# [[হিপ হ'প]] ([[:en:Hip hop]])
# [[ৰেগে]] ([[:en:Reggae]])
# [[ৰক সংগীত]] ([[:en:Rock music]])
# [[চাম্বা]] ([[:en:Samba]])
# [[পিয়ান']] ([[:en:Piano]])
# [[ট্ৰাম্পেট]] ([[:en:Trumpet]])
# [[বেকগেমন]] ([[:en:Backgammon]])
# [[গ' খেল]] ([[:en:Go (game)]])
# [[জুদো]] ([[:en:Judo]])
# [[বেছবল]] ([[:en:Baseball]])
# [[বাস্কেটবল]] ([[:en:Basketball]])
# [[গল্ফ]] ([[:en:Golf]])
# [[ৰাগবী]] ([[:en:Rugby football]])

===জীৱনী===
;শিল্পী আৰু স্থপতিবিদ
# [[মিমাৰ চিনান]] ([[:en:Mimar Sinan]])
# [[ডিয়েগো ৱেলাজকেজ]] ([[:en:Diego Velázquez]])
# [[এণ্ডি ৱাৰহ'ল]] ([[:en:Andy Warhol]])
# [[ফ্ৰেঙ্ক লইড ৰাইট]] ([[:en:Frank Lloyd Wright]])

;লেখক, নাট্যকাৰ, কবি
# [[আবু নুৱাচ]] ([[:en:Abu Nuwas]])
# [[হান্স খ্ৰীষ্টিয়ান এণ্ডাৰচন]] ([[:en:Hans Christian Andersen]])
# [[মাৎসু বাসো]] ([[:en:Matsuo Bashō]])
# [[হাফিজ শ্বিৰাজী]] ([[:en:Hafez]])
# [[হোৰ্হে লুইচ বৰ্হেচ]] ([[:en:Jorge Luis Borges]])
# [[মিগেল দে চেৰ্ভানটেচ]] ([[:en:Miguel de Cervantes]])
# [[জোহান ভোল্ফগেং ফন গ্যোটে]] ([[:en:Johann Wolfgang von Goethe]])
# [[ভিক্টৰ হিউগ']] ([[:en:Victor Hugo]])
# [[জেমছ জয়ছ]] ([[:en:James Joyce]])
# [[মলিয়েৰ]] ([[:en:Molière]])
# [[অ'ভিদ]] ([[:en:Ovid]])
# [[সোফোক্লেচ]] ([[:en:Sophocles]])

;সুৰকাৰ আৰু সঙ্গীতশিল্পী 
# [[লুইচ আৰ্মষ্ট্ৰং]] ([[:en:Louis Armstrong]])
# [[জোহানেচ ব্ৰাম্স]] ([[:en:Johannes Brahms]])
# [[ফ্ৰেডেৰিক চোপাঁ]] ([[:en:Frédéric Chopin]])
# [[এণ্টনিন দ্ভাৰাক]] ([[:en:Antonín Dvořák]])
# [[জৰ্জ ফেড্ৰিক হাণ্ডেল]] ([[:en:Georg Frideric Handel]])
# [[জোছেফ হেইডেন]] ([[:en:Joseph Haydn]])
# [[গুস্তৱ মাহলাৰ]] ([[:en:Gustav Mahler]])
# [[মোৎজাৰ্ট]] ([[:en:Wolfgang Amadeus Mozart]])
# [[জিয়'ভানি পিয়েৰলুইগি দা পেলেষ্ট্ৰিনা]] ([[:en:Giovanni Pierluigi da Palestrina]])
# [[এদিত পিয়াফ]] ([[:en:Édith Piaf]])
# [[এলভিচ প্ৰেচলি]] ([[:en:Elvis Presley]])
# [[জ্যাক'ম' পুচ্চিনি]] ([[:en:Giacomo Puccini]])
# [[ফ্ৰান্‌জ সুবৰ্ট]] ([[:en:Franz Schubert]])
# [[আইগৰ ষ্ট্ৰাভিন্সকি]] ([[:en:Igor Stravinsky]])
# [[পিওটাৰ ইলিচ চালইকভস্কি]] ([[:en:Pyotr Ilyich Tchaikovsky]])
# [[জিছেপ্পে ভেৰ্দি]] ([[:en:Giuseppe Verdi]])
# [[এণ্টোনিয়' ভিভাল্ডি]] ([[:en:Antonio Vivaldi]])

;অভিযাত্ৰী আৰু ভ্ৰমণকাৰী
# [[ৰুৱাল আমুন্সেন]] ([[:en:Roald Amundsen]])
# [[জ্যেক কাৰ্টিয়ে]] ([[:en:Jacques Cartier]])
# [[এৰ্ণান কৰ্টেছ]] ([[:en:Hernán Cortés]])
# [[চেং হো]] ([[:en:Zheng He]])

;উদ্ভাৱক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ
# [[ইবন চিনা]] ([[:en:Avicenna]])
# [[গালেন]] ([[:en:Galen]])
# [[জেমছ প্ৰেস্কট জুল]] ([[:en:James Prescott Joule]])
# [[ডিমিট্ৰী মেণ্ডেলিভ]] ([[:en:Dmitri Mendeleev]])
# [[আৰৱিন শ্ৰুডিঙগাৰ]] ([[:en:Erwin Schrödinger]])

;দাৰ্শনিক আৰু সমাজ বিজ্ঞানী
# [[চিমন দে ব্যাভুৱাৰ]] ([[:en:Simone de Beauvoir]])
# [[ইবন খালদুন]] ([[:en:Ibn Khaldun]])
# [[জন মেনাৰ্ড কেইনছ]] ([[:en:John Maynard Keynes]])
# [[লাউযি]] ([[:en:Laozi]])
# [[নিক্কোলো মাকিয়াভেল্লি]] ([[:en:Niccolò Machiavelli]])
# [[সিমা কিয়ান]] ([[:en:Sima Qian]])
# [[লুডৱিগ ৱিটগেনষ্টাইন]] ([[:en:Ludwig Wittgenstein]])
# [[চ্যু জি]] ([[:en:Zhu Xi]])

;ৰাজনীতিবিদ
# [[মোস্তাফা কামাল আতাতুৰ্ক]] ([[:en:Mustafa Kemal Atatürk]])
# '''[[আগষ্টাচ]] ([[:en:Augustus]])'''
# [[অটো ৱন বিজমাৰ্ক]] ([[:en:Otto von Bismarck]])
# '''[[সিমন বলিভাৰ]]''' ([[:en:Simón Bolívar]])
# [[শাৰ্লেমেন]] ([[:en:Charlemagne]])
# '''[[ৱিনষ্টন চাৰ্চিল]]''' ([[:en:Winston Churchill]])
# [[মহান কনষ্টেনটাইন]] ([[:en:Constantine the Great]])
# '''[[মহান চাইৰাচ]] ([[:en:Cyrus the Great]])'''
# [[চাৰ্লচ দ্য গ'ল]] ([[:en:Charles de Gaulle]])
# '''[[এলিজাবেথ প্ৰথম]]''' ([[:en:Elizabeth I of England]])
# '''[[লুই চতুৰ্থ]]''' ([[:en:Louis XIV of France]])
# [[ৰোজা লাক্সেমবাৰ্গ]] ([[:en:Rosa Luxemburg]])
# [[কোৱামে নক্ৰুমা]] ([[:en:Kwame Nkrumah]])
# '''[[মহান পিটাৰ]]''' ([[:en:Peter the Great]])
# [[যোছেফ ষ্টালিন]] ([[:en:Joseph Stalin]])
# [[ছুলেইমান প্ৰথম]] ([[:en:Suleiman the Magnificent]]) 
# [[চান য়াট-চেন]] ([[:en:Sun Yat-sen]])
# [[তৈমুৰ লং]] ([[:en:Timur]])
# [[ওমৰ]] ([[:en:Umar]]) 
# '''[[জৰ্জ ৱাশ্বিংটন]]''' ([[:en:George Washington]])

;ধৰ্মীয় গুৰু আৰু ধৰ্মতত্ত্ববিদ 
# [[টমাচ আকুইনাচ]] ([[:en:Thomas Aquinas]])
# [[হিপ্পোৰ আগষ্টিন]] ([[:en:Augustine of Hippo]])
# [[আল-গজ্জালি]] ([[:en:Al-Ghazali]])
# '''[[মাৰ্টিন লুথাৰ]]''' ([[:en:Martin Luther]])
# [[মোজেচ]] ([[:en:Moses]])</text>
      <sha1>cvwfphns8nspein1h5e0z33zypmre3j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>হকীকত (১৯৬৪ চলচ্চিত্ৰ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121957</id>
    <revision>
      <id>517245</id>
      <parentid>510050</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T01:31:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517245</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11939" sha1="0e9voyq1qyihyod62gttngkp2vocoky" xml:space="preserve">{{Infobox film
|name           = হকীকত
|image          = Haqeeqat 1964 film poster.jpg
|image_size          =200px
|caption        = পোষ্টাৰ
|director       = চেতন আনন্দ
|producer       = চেতন আনন্দ
|writer         = চেতন আনন্দ
|starring       = [[ধৰ্মেন্দ্ৰ]]&lt;br/&gt;বলৰাজ সাহানী&lt;br/&gt;[[প্ৰিয়া ৰাজবংশ]]&lt;br/&gt;সঞ্জয় খান 
|music          = মদন মোহন&lt;br/&gt;কাইফি আজমী (গীত)&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/pune-a-film-festival-that-celebrates-freedom-2962539/|title=Pune: A film festival that celebrates freedom|work=[[The Indian Express]]|date=9 August 2016|access-date=1 August 2019}}&lt;/ref&gt;
|cinematography = সদানন্দ
|editing        = এম ডি যাদৱ ৰাও
|distributor    = হিমালয় ফিল্মছ
|released       = {{Film date|1964}}
|runtime        = ১৮৪ মিনিট
|country        = ভাৰত
|language       = হিন্দী
}}

'''হকীকত''' ({{lang-en| Haqeeqat}}) ১৯৬৪ চনৰ চেতন আনন্দৰ ৰচনা, পৰিচালনা আৰু প্ৰযোজনাত হিন্দী ভাষাত নিৰ্মিত এখন ভাৰতীয় যুদ্ধবিষয়ক নাট্যধৰ্মী ছবি। ইয়াত মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছে ধৰ্মেন্দ্ৰ, বলৰাজ সাহনী, [[প্ৰিয়া ৰাজবংশ]], সুধীৰ, সঞ্জয় খান আৰু বিজয় আনন্দে। ছবিখনৰ সংগীত মদন মোহনৰ আৰু গীতৰ কথা কাইফী আজমীৰ। ১৯৬২ চনৰ [[চীন-ভাৰত যুদ্ধ]]ৰ ঘটনাৰাজিৰ আধাৰত নিৰ্মিত এই ছবিখনত লাডাখৰ সৈন্যৰ এটা সৰু প্লেটুনে শত্ৰুৰ বৃহৎ গোট এটাৰ বিৰুদ্ধে থিয় দিছিল। লাডাখৰ ৰেজাংলাৰ যুদ্ধক কেন্দ্ৰ কৰি নিৰ্মিত এই ছবিখনত মেজৰ শেইতান সিঙৰ নেতৃত্বত ১৩, কুমাওঁ অহীৰ কোম্পানীৰ অন্তিম মৰ্চাৰ কাল্পনিক সংস্কৰণ দেখুওৱা হৈছে। অৱশ্যে ছবিখনে কেৱল যুদ্ধৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰাই নহয়, ইয়াত সাধাৰণ সৈনিকজনৰ ওপৰত যুদ্ধই পেলোৱা প্ৰভাৱৰো নাটকীয় পুনৰাবৃত্তি কৰা হৈছে। চেতন আনন্দে ছবিখন জৱাহৰলাল নেহৰু আৰু লাডাখৰ জোৱানসকলৰ নামত উৎসৰ্গা কৰিছিল। এই ছবিখনক বহুলভাৱে ভাৰতৰ অন্যতম শ্ৰেষ্ঠ ক’লা-বগা যুদ্ধ বিষয়ক চলচ্চিত্ৰ বুলি গণ্য কৰা হয়।

হকীকতে ১৯৬৫ চনত দ্বিতীয় শ্ৰেষ্ঠ পূৰ্ণদৈৰ্ঘ্য ছবিৰ [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]] লাভ কৰে। ২০১২ চনত ছবিখনৰ ৰঙীন সংস্কৰণ মুকলি কৰা হয়। ২০১৬ চনৰ ১২ আগষ্টত ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱ সঞ্চালকালয় আৰু প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰালয়ে যৌথভাৱে উপস্থাপন কৰা স্বাধীনতা দিৱস চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত  ৭০তম ভাৰতৰ স্বাধীনতা দিৱসৰ স্মৃতিত ছবিখন পুৰ্বব্যাপী ৰূপত প্ৰদৰ্শন কৰা হয়।&lt;ref&gt;[https://www.indembassy-tokyo.gov.in/pdf/Independence_Day_15_August_2016.pdf Independence Day 15 August 2016]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=Kahlon, Sukhpreet|title='Desh ko tumhari zaroorat hai' – The patriotic zeal in Chetan Anand's Haqeeqat (1964)|url=https://www.cinestaan.com/articles/2018/aug/17/15079/desh-ko-tumhari-zaroorat-hai-the-patriotic-zeal-in-chetan-anand-s-haqeeqat-1964|archive-url=https://web.archive.org/web/20180928162751/https://www.cinestaan.com/articles/2018/aug/17/15079/desh-ko-tumhari-zaroorat-hai-the-patriotic-zeal-in-chetan-anand-s-haqeeqat-1964|url-status=live|archive-date=28 September 2018|website=Cinestaan.com|date=17 August 2018|access-date=1 August 2019}}&lt;/ref&gt;

==নিৰ্মাণ==
চৰকাৰ আৰু সেনাৰ সহায় লৈ ছবিখন নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Singh|first=Deepali|date=23 August 2020|title=8 Bollywood movies that capture the heavenly beauty of Ladakh, on Netflix, Amazon Prime Video and Disney+ Hotstar|url=https://www.vogue.in/culture-and-living/content/best-bollywood-movies-ladakh-netflix-amazon-prime-video-disney-hotstar|access-date=2020-09-09|website=Vogue India|language=en-IN|quote=Chetan Anand’s 1964 war drama, Haqeeqat, is known to be the first Bollywood movie to be shot there.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Wangchuk|first=Rinchen Norbu|date=2017-11-25|title=When Tradition Triumphs Modernity: Ladakh's Dry Toilets|url=https://www.thebetterindia.com/122341/ladakhs-dry-toilets/|access-date=2020-09-09|website=[[The Better India]]|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ছবিখনৰ কিছু অংশ লাডাখত শ্বুটিং কৰা হৈছিল আৰু এইখন লাডাখত শ্বুটিং হোৱা প্ৰথমখন বলীউডৰ ছবি হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:16&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8y8vN9A14nkC&amp;q=haqeeqat+1964&amp;pg=PA76|title=Encyclopaedia of Hindi Cinema|date=2003|publisher=Popular Prakashan|isbn=978-81-7991-066-5|pages=76|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|last=Joshi|first=Namrata|date=22 October 2012|title=A Death Foretold|url=https://magazine.outlookindia.com/story/a-death-foretold/282593|url-access=registration|access-date=2020-09-06|website=Outlook India Magazine}}{{Dead link|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; [[ভাৰতীয় গণনাট্য সংঘ]]ৰ সৈতে জড়িত &quot;বাওঁপন্থী&quot; শিল্পীসকলে{{Efn|&quot;Director Chetan Anand, lyricist Kaifi Azmi and lead actor Balraj Sahni were members or supporters of CPI aligned with Moscow&quot;.&lt;ref name=&quot;:16&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8y8vN9A14nkC&amp;q=haqeeqat+1964&amp;pg=PA76|title=Encyclopaedia of Hindi Cinema|date=2003|publisher=Popular Prakashan|isbn=978-81-7991-066-5|pages=76|language=en}}&lt;/ref&gt;|name=|group=}}  ছবিখনৰ কামৰ বাবে কোনো ধৰণৰ ধন লোৱা নাছিল; ইয়াৰ ভিতৰত আছিল- পৰিচালক চেতন আনন্দ, নোৱেল কৰ্ক (দ্বিতীয় পৰিচালক) অভিনেতা বলৰাজ সাহনী, গীতিকাৰ কাইফি আজমি আৰু অভিনেত্ৰী শৌকত আজমী।&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|last=Gupta|first=Ranjan Das|date=2012-02-18|title=Fading into colour|url=https://www.deccanherald.com/content/228237/fading-colour.html|access-date=2020-09-06|website=Deccan Herald|language=en}}&lt;/ref&gt; চেতন আনন্দৰ পুত্ৰ কেতন আনন্দে ৰূপান্তৰিত কৰা ৰঙীন সংস্কৰণটো ২০১২ চনত মুক্তি পায়।&lt;ref name=&quot;:10&quot;&gt;{{Cite web|date=2018-11-18|title=Remembering the battle of Rezang La through the eyes of two brave soldiers|url=https://theprint.in/walk-the-talk/56-years-on-remembering-the-battle-of-rezang-la-through-the-eyes-of-two-brave-soldiers/150549/|access-date=2020-09-07|website=ThePrint|language=en-US}}&lt;/ref&gt; ভাৰত-অষ্ট্ৰেলীয় সহযোগিতাৰে (ভাৰতৰ কিউ লেব আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াৰ টাইম ব্ৰাছ ফিল্মছ) ৰূপান্তৰ কৰা এইখন আছিল প্ৰথম ছবি। ছবিখনৰ সময়সীমাও সম্পাদনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;:11&quot;&gt;{{Cite web|last=Gupta|first=Shekhar|date=2012-10-22|title=1962, a different story|url=https://www.financialexpress.com/archive/1962-a-different-story/1020129/|access-date=2020-09-07|website=The Financial Express|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

==অভিনয় শিল্পী==
{{refbegin|2}}
*[[ধৰ্মেন্দ্ৰ]] (কেপ্তেইন বাহাদুৰ সিং)
*বলৰাজ সাহানী (মেজৰ ৰঞ্জিত সিং)
*[[প্ৰিয়া ৰাজবংশ]] (অংমো)&lt;ref name=&quot;:22&quot;&gt;{{Cite web|last=Bali|first=Karan|title=Do Chetan Anand's best-known films stand the test of time?|url=http://scroll.in/article/763901/do-chetan-anands-best-known-films-stand-the-test-of-time|access-date=2020-09-06|website=Scroll.in|language=en-US}}&lt;/ref&gt;
*সঞ্জয় খান (ভাৰতীয় সৈনিক)
*বিজয় আনন্দ (মেজৰ প্ৰতাপ সিং)
*শেখ মুখতাৰ (কমাণ্ডিং অফিচাৰ)
*সুধীৰ (ৰামসিং)
*ইন্দ্ৰানী মুখাৰ্জী
*আশা সচদেৱ&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Haqeeqat Cast|url=https://www.bollywoodhungama.com/movie/haqeeqat-3/cast/|access-date=2020-09-06|website=Bollywood Hungama|language=en}}&lt;/ref&gt;
{{refend}}

==বঁটা==
;দ্বাদশ [[ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা]] (১৯৬৪)
*দ্বিতীয় শ্ৰেষ্ঠ পূৰ্ণদৈৰ্ঘ্য ছবি (অল ইণ্ডিয়া চাৰ্টিফিকেট অফ মেৰিট)
;ফিল্মফেয়াৰ বঁটা
*শ্ৰেষ্ঠ কলা নিৰ্দেশক- এম এছ সথ্যু

==টোকা==
{{notelist}}
==তথ্যউৎস==
{{Reflist}}

==অধিক পঠন==
*{{cite book |last=Deshpande |first=Anirudh |title=The Practice of History in India: Essays in Search of a New Past |year=2021 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-1-032-14640-9 |doi=10.4324/9781003240327 |pages=116–126 |s2cid=242976012 |url=https://books.google.com/books?id=H5w5EAAAQBAJ&amp;pg=PT105}}
* {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XMrfCgAAQBAJ|title=Filming the Line of Control: The Indo–Pak Relationship through the Cinematic Lens|publisher=Routledge|year=2012|isbn=9781136516061|editor-last=Bharat|editor-first=Meenakshi|editor-last2=Kumar|editor-first2=Nirmal}}
== বাহ্যিক সংযোগ ==
*{{IMDb title|0154565}}
{{National Film Award Second Best Feature Film}}

[[শ্ৰেণী:১৯৬৪ বৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:হিন্দী চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:দ্বিতীয় শ্ৰেষ্ঠ পূৰ্ণদৈৰ্ঘ্য ছবিৰ ৰাষ্ট্ৰীয় চলচ্চিত্ৰ বঁটা বিজয়ী]]</text>
      <sha1>0e9voyq1qyihyod62gttngkp2vocoky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভাইমন দা (চলচ্চিত্ৰ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122192</id>
    <revision>
      <id>517135</id>
      <parentid>516317</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:45:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংগীত */</comment>
      <origin>517135</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9084" sha1="tv8f80l6nwqcwti35hmrynsuvthxoax" xml:space="preserve">{{Infobox film
| name           = ভাইমন দা
| image          = Bhaimon Da Film Poster.jpg
| alt            = 
| caption        = চিত্ৰগৃহত মুক্তিৰ পোষ্টাৰ
| native_name    = &lt;!-- {{Infobox name module|language|title}} or {{Infobox name module|title}} --&gt;
| director       = শশাংক সমীৰ
| writer         = শশাংক সমীৰ
| screenplay     = 
| story          = 
| based_on       = &lt;!-- {{Based on|title of the original work|creator of the original work|additional creator(s), if necessary}} --&gt;
| producer       = শ্যামন্তক গৌতম&lt;br&gt;অনুপম শৰ্মা
| starring       = বন্দীপ শৰ্মা&lt;br&gt;যশশ্ৰী ভূঞা&lt;br&gt;অৰ্ঘদীপ বৰুৱা&lt;br&gt;নিৰুপম শইকীয়া&lt;br&gt;নিলিম দত্ত&lt;br&gt;কৌশিক ভৰদ্বাজ&lt;br&gt;পাৰ্থ হাজৰিকা&lt;br&gt;উজ্জ্বল কুমাৰ&lt;br&gt;ৰাজদ্বীপ হাজৰিকা&lt;br&gt;গীতাৰ্থ শৰ্মা&lt;br&gt;হৰপাল শইকীয়া
| narrator       = 
| cinematography = ভাঞ্চিনাথন মুৰুগেছন
| editing        = প্ৰতীম খাউণ্ড
| music          = [[জুবিন গাৰ্গ]] আৰু [[পৰাণ বৰকটকী]]
| studio         = জিল ক্ৰিয়েশ্যন্স
| distributor    = &lt;!-- or: | distributors = --&gt;
| released       = {{Film date|df=yes/no|2025|05|23}}&lt;ref name=&quot;BookMyShow&quot;&gt;{{cite web | url=https://in.bookmyshow.com/movies/guwahati/bhaimon-da/ET00446473 | title=Bhaimon Da (2025) - Movie | publisher=BookMyShow | date= | accessdate=29 May 2025}}&lt;/ref&gt;
| runtime        = 
| country        = ভাৰত
| language       = অসমীয়া
| budget         = {{INR|৬ কোটি}}&lt;ref name=&quot;BoxOfficeWala&quot;&gt;{{cite web | url=https://boxofficewala.in/bhaimon-da-box-office-collection/ | title=Bhaimon Da Box Office Collection | publisher=BoxOfficeWala | date=28 May 2025 | accessdate=29 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;&lt;/ref&gt;
| gross          = 
}}

'''ভাইমন দা''' ({{Lang-en|Bhaimon Da}}) হৈছে [[শশাংক সমীৰ]] পৰিচালিত, ২০২৫ চনত মুক্তিপ্ৰাপ্ত অসমীয়া ভাষাৰ এখন জীৱনীমূলক নাট্য চলচ্চিত্ৰ।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt; ছবিখনত বন্দীপ শৰ্মা, যশশ্ৰী ভূঞা, নিৰুপম শইকীয়া, নিলিম দত্ত আৰু অৰ্ঘদীপ বৰুৱাকে ধৰি ভালেসংখ্যক অভিনয়-শিল্পীয়ে অভিনয় কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt; অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ জগতৰ প্ৰবাদপুৰুষ, চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা [[মুনিন বৰুৱা]]ৰ জীৱনৰ আধাৰত ছবিখন নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। জিল ক্ৰিয়েশ্যন্সৰ বেনাৰৰ অধীনত ছবিখন প্ৰযোজনা কৰে শ্যামন্তক গৌতম আৰু অনুপম শৰ্মাই।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== কাহিনী ==
ছবিখন পৰিচালক মুনীন বৰুৱাৰ জীৱনৰ আধাৰত নিৰ্মিত হৈছে। ছবিখনত গোলাঘাটৰ প্ৰথম বছৰবোৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অৱনতিৰ সময়ত অসমীয়া চিনেমাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ যাত্ৰালৈকে সকলো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। ছবিখনত বৰুৱাৰ সংগ্ৰাম, কলাত্মক অৱদান, আঞ্চলিক চিনেমাত স্থায়ী প্ৰভাৱৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== অভিনয় শিল্পী ==
* [[মুনিন বৰুৱা]]ৰ চৰিত্ৰত বন্দীপ শৰ্মা&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt;
* যশশ্ৰী ভূঞা
* অৰ্ঘদীপ বৰুৱা
* নিৰুপম শইকীয়া
* নিলিম দত্ত
* কৌশিক ভৰদ্বাজ
* [[গুণাকৰ দেৱ গোস্বামী]]
* [[পাকিজা বেগম]]
* পাৰ্থ হাজৰিকা
* উজ্জ্বল কুমাৰ
* ৰাজদ্বীপ হাজৰিকা
* গীতাৰ্থ শৰ্মা
* হৰপাল শইকীয়া

== সংগীত মুক্তি ==
২০২৪ চনৰ ৭ অক্টোবৰ তাৰিখে [[গুৱাহাটী]]ৰ [[জ্যোতি চিত্ৰবন]]-ৰ [[ৰুদ্ৰ বৰুৱা]] প্ৰেক্ষাগৃহত এখন পোষ্টাৰ উন্মোচন আৰু সংগীত মুক্তিৰ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয়। উন্মোচনী অনুষ্ঠানৰ অংশ হিচাপে মুনীন বৰুৱাক শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনাই এটি লাইভ পেইণ্টিং অধিবেশনৰো আয়োজন কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== সংগীত ==
কণ্ঠশিল্পী [[জুবিন গাৰ্গ|জুবিন গাৰ্গে]] ছবিখনৰ  গীতৰ সংগীত ৰচনা কৰে আৰু [[পৰাণ বৰকটকী]]য়ে ছবিখনৰ আৱহ সংগীত ৰচনা কৰে। 
{{Track listing 
| headline = গীতৰ শীৰ্ষ
| extra_column = কণ্ঠশিল্পী 
| lyrics_credits = yes
| total_length =
| title1 =বীয়েৰ ব্ৰেণ্ডি হুইস্কি
| extra1 = প্ৰবীণ বৰা
| lyrics1 = মুনিন বৰুৱা, শশাংক সমীৰ
| length1 = ০২:৫৭
| title2 =এৰা-এৰি
| extra2 = [[জুবিন গাৰ্গ]] আৰু [[মহালক্ষ্মী আয়াৰ]]
| lyrics2 =[[দিগন্ত ভাৰতী]]
| length2 = ০৩:৪৩
| title3 = জ্যোতিৰ কাৰেং
| extra3 =[[ৰূপম ভূঞা]]
| lyrics3 =শশাংক সমীৰ
| length3 = ০৩:৪৬
| title4       = মন হীৰা দৈ
| extra4       = মণ্টু মণি শইকীয়া
| lyrics4      = বিপুল চেতিয়া ফুকন
| length4      = ২:৫৫
| title5       = ইউ আৰ মাইন
| extra5       = পৰাণ বৰকটকী
| length5     = ২:৫৮
| title6      = এৰা-এৰি
| note6       = একুয়েষ্টিক
| lyrics6    = দিগন্ত ভৰালী
| extra6      = জুবিন গাৰ্গ, অমৃতপ্ৰভা মহন্ত
| length6     = ৮:১৬
| title7      = ভাইমন
| extra7     = ভেন এম
| lyrics7    = ভেন এম
| length7    = ২:৫৭
}}

== মুক্তি ==
২০২৫ চনৰ ২৩ মে’ তাৰিখে চিত্ৰগৃহত মুক্তি পোৱা ছবিখনে সমালোচক তথা দৰ্শকৰ পৰা অনুকূল সমালোচনা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;BookMyShow&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট|
&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;{{cite web |title='Bhaimon Da': A Cinematic Tribute to Munin Barua's Legacy |url=https://www.sentinelassam.com/cities/guwahati-city/bhaimon-da-a-cinematic-tribute-to-munin-baruahs-legacy |website=Sentinel Assam |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;{{cite web |title=Poster and Music Release of Assamese Movie 'Bhaimon Da' |url=https://www.etvbharat.com/as/%21entertainment/poster-and-music-release-of-upcoming-assamese-movie-bhaimon-da-a-tribute-to-assamese-cinema-assam-news-ass24100802211 |website=ETV Bharat |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;{{cite web |title=New Assamese Movie 'Bhaimon Da' Is a ₹6 Crore Biopic Honoring Jollywood's Munin Barua |url=https://www.business-northeast.com/new-assamese-movie-bhaimon-da-is-a-6-crore-biopic-honoring-jollywood-s-munin-baruah |website=Business Northeast |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* {{IMDb title|id=33817456}}

[[শ্ৰেণী:২০২৫ বৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ জীৱনীমূলক নাট্যধৰ্মী চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>tv8f80l6nwqcwti35hmrynsuvthxoax</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517195</id>
      <parentid>517135</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T18:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>দিব্য দত্ত</username>
        <id>9244</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংগীত */</comment>
      <origin>517195</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9084" sha1="dmfs152zp35uv80ua0pgq053tahswxc" xml:space="preserve">{{Infobox film
| name           = ভাইমন দা
| image          = Bhaimon Da Film Poster.jpg
| alt            = 
| caption        = চিত্ৰগৃহত মুক্তিৰ পোষ্টাৰ
| native_name    = &lt;!-- {{Infobox name module|language|title}} or {{Infobox name module|title}} --&gt;
| director       = শশাংক সমীৰ
| writer         = শশাংক সমীৰ
| screenplay     = 
| story          = 
| based_on       = &lt;!-- {{Based on|title of the original work|creator of the original work|additional creator(s), if necessary}} --&gt;
| producer       = শ্যামন্তক গৌতম&lt;br&gt;অনুপম শৰ্মা
| starring       = বন্দীপ শৰ্মা&lt;br&gt;যশশ্ৰী ভূঞা&lt;br&gt;অৰ্ঘদীপ বৰুৱা&lt;br&gt;নিৰুপম শইকীয়া&lt;br&gt;নিলিম দত্ত&lt;br&gt;কৌশিক ভৰদ্বাজ&lt;br&gt;পাৰ্থ হাজৰিকা&lt;br&gt;উজ্জ্বল কুমাৰ&lt;br&gt;ৰাজদ্বীপ হাজৰিকা&lt;br&gt;গীতাৰ্থ শৰ্মা&lt;br&gt;হৰপাল শইকীয়া
| narrator       = 
| cinematography = ভাঞ্চিনাথন মুৰুগেছন
| editing        = প্ৰতীম খাউণ্ড
| music          = [[জুবিন গাৰ্গ]] আৰু [[পৰাণ বৰকটকী]]
| studio         = জিল ক্ৰিয়েশ্যন্স
| distributor    = &lt;!-- or: | distributors = --&gt;
| released       = {{Film date|df=yes/no|2025|05|23}}&lt;ref name=&quot;BookMyShow&quot;&gt;{{cite web | url=https://in.bookmyshow.com/movies/guwahati/bhaimon-da/ET00446473 | title=Bhaimon Da (2025) - Movie | publisher=BookMyShow | date= | accessdate=29 May 2025}}&lt;/ref&gt;
| runtime        = 
| country        = ভাৰত
| language       = অসমীয়া
| budget         = {{INR|৬ কোটি}}&lt;ref name=&quot;BoxOfficeWala&quot;&gt;{{cite web | url=https://boxofficewala.in/bhaimon-da-box-office-collection/ | title=Bhaimon Da Box Office Collection | publisher=BoxOfficeWala | date=28 May 2025 | accessdate=29 May 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;&lt;/ref&gt;
| gross          = 
}}

'''ভাইমন দা''' ({{Lang-en|Bhaimon Da}}) হৈছে [[শশাংক সমীৰ]] পৰিচালিত, ২০২৫ চনত মুক্তিপ্ৰাপ্ত অসমীয়া ভাষাৰ এখন জীৱনীমূলক নাট্য চলচ্চিত্ৰ।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt; ছবিখনত বন্দীপ শৰ্মা, যশশ্ৰী ভূঞা, নিৰুপম শইকীয়া, নিলিম দত্ত আৰু অৰ্ঘদীপ বৰুৱাকে ধৰি ভালেসংখ্যক অভিনয়-শিল্পীয়ে অভিনয় কৰিছে।&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt; অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ জগতৰ প্ৰবাদপুৰুষ, চলচ্চিত্ৰ নিৰ্মাতা [[মুনিন বৰুৱা]]ৰ জীৱনৰ আধাৰত ছবিখন নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। জিল ক্ৰিয়েশ্যন্সৰ বেনাৰৰ অধীনত ছবিখন প্ৰযোজনা কৰে শ্যামন্তক গৌতম আৰু অনুপম শৰ্মাই।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== কাহিনী ==
ছবিখন পৰিচালক মুনীন বৰুৱাৰ জীৱনৰ আধাৰত নিৰ্মিত হৈছে। ছবিখনত গোলাঘাটৰ প্ৰথম বছৰবোৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অৱনতিৰ সময়ত অসমীয়া চিনেমাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ যাত্ৰালৈকে সকলো চিত্ৰিত কৰা হৈছে। ছবিখনত বৰুৱাৰ সংগ্ৰাম, কলাত্মক অৱদান, আঞ্চলিক চিনেমাত স্থায়ী প্ৰভাৱৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== অভিনয় শিল্পী ==
* [[মুনিন বৰুৱা]]ৰ চৰিত্ৰত বন্দীপ শৰ্মা&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt;
* যশশ্ৰী ভূঞা
* অৰ্ঘদীপ বৰুৱা
* নিৰুপম শইকীয়া
* নিলিম দত্ত
* কৌশিক ভৰদ্বাজ
* [[গুণাকৰ দেৱ গোস্বামী]]
* [[পাকিজা বেগম]]
* পাৰ্থ হাজৰিকা
* উজ্জ্বল কুমাৰ
* ৰাজদ্বীপ হাজৰিকা
* গীতাৰ্থ শৰ্মা
* হৰপাল শইকীয়া

== সংগীত মুক্তি ==
২০২৪ চনৰ ৭ অক্টোবৰ তাৰিখে [[গুৱাহাটী]]ৰ [[জ্যোতি চিত্ৰবন]]-ৰ [[ৰুদ্ৰ বৰুৱা]] প্ৰেক্ষাগৃহত এখন পোষ্টাৰ উন্মোচন আৰু সংগীত মুক্তিৰ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হয়। উন্মোচনী অনুষ্ঠানৰ অংশ হিচাপে মুনীন বৰুৱাক শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনাই এটি লাইভ পেইণ্টিং অধিবেশনৰো আয়োজন কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== সংগীত ==
কণ্ঠশিল্পী [[জুবিন গাৰ্গ|জুবিন গাৰ্গে]] ছবিখনৰ  গীতৰ সংগীত ৰচনা কৰে আৰু [[পৰাণ বৰকটকী]]য়ে ছবিখনৰ আৱহ সংগীত ৰচনা কৰে। 
{{Track listing 
| headline = গীতৰ শীৰ্ষ
| extra_column = কণ্ঠশিল্পী 
| lyrics_credits = yes
| total_length =
| title1 =বীয়েৰ ব্ৰেণ্ডি হুইস্কি
| extra1 = প্ৰবীণ বৰা
| lyrics1 = মুনিন বৰুৱা, শশাংক সমীৰ
| length1 = ০২:৫৭
| title2 =এৰা-এৰি
| extra2 = [[জুবিন গাৰ্গ]] আৰু [[মহালক্ষ্মী আয়াৰ]]
| lyrics2 =[[দিগন্ত ভাৰতী]]
| length2 = ০৩:৪৩
| title3 = জ্যোতিৰ কাৰেং
| extra3 =[[ৰূপম ভূঞা]]
| lyrics3 =শশাংক সমীৰ
| length3 = ০৩:৪৬
| title4       = মন হীৰা দৈ
| extra4       = মণ্টু মণি শইকীয়া
| lyrics4      = বিপুল চেতিয়া ফুকন
| length4      = ২:৫৫
| title5       = ইউ আৰ মাইন
| extra5       = পৰাণ বৰকটকী
| length5     = ২:৫৮
| title6      = এৰা-এৰি
| note6       = একুয়েষ্টিক
| lyrics6    = দিগন্ত ভাৰতী
| extra6      = জুবিন গাৰ্গ, অমৃতপ্ৰভা মহন্ত
| length6     = ৮:১৬
| title7      = ভাইমন
| extra7     = ভেন এম
| lyrics7    = ভেন এম
| length7    = ২:৫৭
}}

== মুক্তি ==
২০২৫ চনৰ ২৩ মে’ তাৰিখে চিত্ৰগৃহত মুক্তি পোৱা ছবিখনে সমালোচক তথা দৰ্শকৰ পৰা অনুকূল সমালোচনা লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;BookMyShow&quot;&gt;&lt;/ref&gt;

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট|
&lt;ref name=&quot;Sentinel&quot;&gt;{{cite web |title='Bhaimon Da': A Cinematic Tribute to Munin Barua's Legacy |url=https://www.sentinelassam.com/cities/guwahati-city/bhaimon-da-a-cinematic-tribute-to-munin-baruahs-legacy |website=Sentinel Assam |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;ETV&quot;&gt;{{cite web |title=Poster and Music Release of Assamese Movie 'Bhaimon Da' |url=https://www.etvbharat.com/as/%21entertainment/poster-and-music-release-of-upcoming-assamese-movie-bhaimon-da-a-tribute-to-assamese-cinema-assam-news-ass24100802211 |website=ETV Bharat |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;BusinessNE&quot;&gt;{{cite web |title=New Assamese Movie 'Bhaimon Da' Is a ₹6 Crore Biopic Honoring Jollywood's Munin Barua |url=https://www.business-northeast.com/new-assamese-movie-bhaimon-da-is-a-6-crore-biopic-honoring-jollywood-s-munin-baruah |website=Business Northeast |access-date=2025-05-29}}&lt;/ref&gt;
}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* {{IMDb title|id=33817456}}

[[শ্ৰেণী:২০২৫ বৰ্ষৰ চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:অসমীয়া চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ জীৱনীমূলক নাট্যধৰ্মী চলচ্চিত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ চলচ্চিত্ৰ]]</text>
      <sha1>dmfs152zp35uv80ua0pgq053tahswxc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কিনশাচা</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122411</id>
    <revision>
      <id>517386</id>
      <parentid>517045</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:41:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55381" sha1="czinjdgxbg8qqk9uux06wjarflflxag" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name = কিনশাচা 
| official_name = ''ভিলে ডি কিনশাচা ''
| settlement_type = ৰাজধানী চহৰ আৰু প্ৰদেশ
| image_skyline = {{multiple image
 | perrow = 1/2/2/2
 | border = infobox
 | total_width = 290
 | caption_align = center
| image1 = La ville de Kinshasa.jpg
| caption1 = ডাউনটাউন কিনশাচা
| image2 = Africell - Black Santa - DRC (49268350383).jpg
| caption2 = গোম্বে, কিনশাচা
| image3 = Kinshasa by night (23769991270).jpg
| caption3 = লা এনচেলে ভেলি পাৰ্ক
| image4 = Parc de la Vallée de la Nsele.jpg
| caption4 = লা এনচেলে ভেলি পাৰ্ক
| image5 = Le 17 janvier 1961, Patrice Lumumba mourrait, victime de son « rêve » pour un Congo libre, démocratique et développé. (16112526649).jpg
| caption5 = পাত্ৰিছ লুমুম্বাৰ মূৰ্তি সহিত লাইমেট টাৱাৰ (পটভূমিত)। 
| image6 = Bâtiment de la SCPT (anciennement ONATRA) à Gombe, Kinshasa.jpg
| caption6 = চ'ছাইটিি বাণিজ্যিক দেচ পৰিবহণ আৰু দেচ বন্দৰ
}}
| image_flag = Flag of Kinshasa, DRC.svg
| image_seal = Coat of arms of Kinshasa.svg
| seal_size = 50px
| nickname = কিন লা বেলে
| motto = 
| image_map = Democratic Republic of the Congo (26 provinces) - Kinshasa.svg
| map_caption = গণতান্ত্ৰিক কঙ্গো প্ৰজাতন্ত্ৰ প্ৰদেশৰ মানচিত্ৰত কিনশাচা
| pushpin_map = গণতান্ত্ৰিক কঙ্গো প্ৰজাতন্ত্ৰ#আফ্ৰিকা#পৃথিৱী
| pushpin_relief = 1
| pushpin_map_caption = গণতান্ত্ৰিক কঙ্গো প্ৰজাতন্ত্ৰৰ মানচিত্ৰত কিনশাসা
| coordinates = 
| subdivision_type = দেশ
| subdivision_name = 
| subdivision_type1 = [[Provinces of the Democratic Republic of the Congo|Province]]
| established_title = প্ৰতিষ্ঠিত
| established_date = ১৮৮১
| seat_type = চি‍টি হল
| seat = লা গোম্বে
| parts_type = কমিউন
| parts_style = coll
| p1 = বন্দলুংৱা
| p2 = বাৰুম্বু
| p3 = বুম্বু
| p4 = গোম্বে (প্ৰাচীন কালিনা)
| p5 = কালামু
| p6 = কাছা-ভুবু
| p7 = কিম্বানসেকে
| p8 = কিনশাসা
| p9 = কিণ্টামবো
| p10 = কিসেনসো
| p11 = লেম্বা
| p12 = লিমেট
| p13 = লিঙ্গৱালা
| p14 = মাকালা
| p15 = মালুকু
| p16 = মাসিনা
| p17 = মাটে
| p18 = মণ্ট এনগাফুলা
| p19 = এনডিজিলি
| p20 = নগাবা
| p21 = এনগালিমা
| p22 = এনগিৰি-এনগিৰি
| p23 = এনসেলে
| p24 = সেলেম্বাও
| government_type = প্ৰাদেশিক সমাৱেশ
| governing_body = কিনশাচাৰ প্ৰাদেশিক পৰিষদ
| leader_title = গভৰ্ণৰ 
| leader_name = নেগ্ৰোন এমবুৰুণ্ডি এমগ্ৰাণ্ডে লাকাজো
| leader_title1 = ভাইচ-গভৰ্ণৰ
| leader_name1 = নেগ্ৰোন এমবুৰুণ্ডি এমগ্ৰাণ্ডে লাকাজো
| total_type = নগৰ-প্ৰদেশ
| area_footnotes =&lt;ref name=Kayembe2009 /&gt;
| area_total_km2 = 9965
| area_land_km2 = 
| area_water_km2 = 
| area_water_percent = 
| area_urban_km2 = 600
| elevation_m = 240
| population_total = 17071000&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি |last=Institut National De La Statistique |title=Projections demographiques 2019-25 (in French) |url=http://ins.mkbco.pro/Portals/0/OpenContent/Files/19197/TROIKA_-_Projections_demographiques_2019-25.xlsx |date=September 23, 2020 |archive-date=জুলাই ২, ২০২০ |আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20200702122410/http://ins.mkbco.pro/Portals/0/OpenContent/Files/19197/TROIKA_-_Projections_demographiques_2019-25.xlsx |url-অবস্থা=অকাৰ্যকৰ |access-date=June 5, 2025 |archivedate=July 2, 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200702122410/http://ins.mkbco.pro/Portals/0/OpenContent/Files/19197/TROIKA_-_Projections_demographiques_2019-25.xlsx |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;
| population_as_of = ২০২১
| population_footnotes = 
| population_density_km2 = 1462
| population_urban = 16316000
| population_metro = 17239463
| population_urban_footnotes =&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি| url = https://populationstat.com/democratic-republic-of-the-congo/kinshasa|title = PopulationStat.com}}&lt;/ref&gt;
| population_density_urban_km2 = auto
| population_blank1_title = [[জাতীয় ভাষা|language]]
| population_blank1 = ফৰাচী আৰু লিঙ্গালা
| population_note = 
| postal_code = 
| area_code = 243 + 9
| blank_name_sec1 = [[মানৱ উন্নয়ন সূচক|এইচডিআই]] (২০১৯)
| blank_info_sec1 = 0.577&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি |title=Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab |url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/ |url-অবস্থা=live |আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/ |archive-date=23 September 2018 |date=2021-07-27 |ওয়েবসাইট=hdi.globaldatalab.org |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;{{color|#fc0|medium}}[[List of provinces of the Democratic Republic of the Congo by Human Development Index|1st]]
| area_urban_footnotes =&lt;ref name=&quot;population&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি |date=April 2017 |title=DemographiaWorld Urban Areas – 13th Annual Edition |url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf |url-অবস্থা=live |আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20180503021711/http://www.demographia.com/db-worldua.pdf |archive-date=3 May 2018 |date=8 July 2017 |publisher=[[Demographia]]}}&lt;/ref&gt;
| timezone = [[পশ্চিম আফ্ৰিকাৰ সময়]]
| utc_offset = +1
| coor_pinpoint = 
| registration_plate_type = [[কঙ্গো গণতান্ত্ৰিক প্ৰজাতন্ত্ৰেৰ যানবাহন ৰেজিষ্ট্ৰেশন প্লেট|লাইসেন্স প্লেট কোড]]
| registration_plate = {{পতাকা আইকন|Democratic Republic of the Congo}} CGO / '''01'''
}}
'''কিনশাচা''' ({{lang-en|Kinshasa}}) হ'ল কংগো গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ ৰাজধানী আৰু সৰ্ববৃহৎ চহৰ। পূৰ্বতে ইয়াক লিওপোল্ডভিল নামেৰে জনা গৈছিল। এসময়ত কংগো নদীৰ পাৰত মাছ ধৰা আৰু ব্যৱসায়িক গাঁৱৰ বসতিস্থল কিনশাচা এতিয়া বিশ্বৰ অন্যতম দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা মেগাচিটি। 

কিনশাচা মহানগৰখন গণতান্ত্ৰিক কঙ্গো প্ৰজাতন্ত্ৰৰ ২৬খন প্ৰদেশৰ ভিতৰত এখন। যিহেতু নগৰ-প্ৰদেশৰ প্ৰশাসনিক সীমাৰেখাই এক বিশাল এলেকা সামৰি লৈছে, সেয়েহে নগৰ-প্ৰদেশৰ ৯০ শতাংশতকৈও অধিক ভূমি গ্ৰাম্য প্ৰকৃতিৰ, চহৰীয়া অঞ্চলসমূহে পশ্চিম দিশত সৰু কিন্তু বিস্তাৰিত অংশ দখল কৰিছে।&lt;ref name=&quot;area&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=Ville de Kinshasa|title=Géographie de Kinshasa|url=http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=300|url-অবস্থা=dead|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20120723091147/http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=300|archive-date=23 July 2012|date=25 June 2012|access-date=5 June 2025|archivedate=23 July 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120723091147/http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=300|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

আফ্ৰিকাৰ কাইৰো আৰু লোগেছৰ পিছত কিনশাচা তৃতীয় বৃহত্তম মহানগৰ।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|date=2020-07-03|language=en-US|title=Cities In The World With The Most Francophone Population|url=https://www.worldatlas.com/articles/cities-in-the-world-with-the-most-francophone-population.html|date=2022-03-08|ওয়েবসাইট=WorldAtlas}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও ই বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ নামমাত্ৰ ফ্ৰাংকোফোন নগৰীয়া অঞ্চল, য'ত ফৰাচী ভাষা হৈছে চহৰখনৰ চৰকাৰ, শিক্ষা, সংবাদ মাধ্যম, জনসেৱা, আৰু উচ্চ পৰ্যায়ৰ বাণিজ্যৰ ভাষা। আনহাতে, লিংগালা ভাষাক বাটে‍-ঘাটে‍ লিংগুয়া ফ্ৰাংকা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Le_8WMk1Pr4C&amp;q=french%20lingala%20kinshasa&amp;pg=PA103|title=Globalization and Language Vitality: Perspectives from Africa, pp. 103 &amp; 109|last=Cécile B. Vigouroux &amp; Salikoko S. Mufwene|year=2008|isbn=9780826495150|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20151005104851/https://books.google.com/books?id=Le_8WMk1Pr4C&amp;lpg=PA111&amp;dq=french%20lingala%20kinshasa&amp;pg=PA103|archive-date=5 October 2015|url-অবস্থা=live|date=25 June 2012}}&lt;/ref&gt; ২০১২ চনৰ অক্টোবৰ মাহত কিনশাচাত ১৪ সংখ্যক ফ্ৰাংকোফোনি শীৰ্ষ সন্মিলন অনুষ্ঠিত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=[[Organisation internationale de la Francophonie|OIF]]|title=XIVe Sommet de la Francophonie|url=http://www.francophonie.org/XIVe-Sommet-de-la-Francophonie,36849.html|url-অবস্থা=dead|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20120619065536/http://www.francophonie.org/XIVe-Sommet-de-la-Francophonie,36849.html|archive-date=19 June 2012|date=25 June 2012}}&lt;/ref&gt; 

কিনশাচাৰ বাসিন্দাসকলক কিনোইছ (ফৰাচী আৰু কেতিয়াবা ইংৰাজীত) বা কিনাশাচান (ইংৰাজীত) বুলি জনা যায়। অঞ্চলটোৰ খিলঞ্জীয়া লোকসকলৰ ভিতৰত হুম্বু আৰু টেকে আদি অন্যতম। চহৰখন পাৰ্শ্বৱৰ্তী ৰিপাব্লিক অৱ কংগোৰ ৰাজধানী ব্ৰাজাভিলৰ মুখামুখি। এই বিন্দুত নদীৰ ব্যৱধান ৭ কিলোমিটাৰ বহল যদিও ভেটিকান চহৰ আৰু ৰোমৰ পিছত এই দুখন চহৰ বিশ্বৰ দ্বিতীয় নিকটতম ৰাজধানী চহৰৰ যোৰা।

==ইতিহাস==
১৮৮১ চনত হেনৰী মৰ্টন ষ্টেনলীয়ে ব্যৱসায়িক কেন্দ্ৰ হিচাপে এই চহৰখন প্ৰতিষ্ঠা কৰে।&lt;ref&gt;Roman Adrian Cybriwsky, ''Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture'', ABC-CLIO, USA, 2013, p. 144&lt;/ref&gt; বেলজিয়ামৰ ৰজা দ্বিতীয় লিওপল্ডৰ সন্মানত ইয়াৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল লিওপোল্ডভিল। তেওঁ কংগো ফ্ৰী ষ্টেট নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল। এই বিশাল ভূখণ্ডই এখন গণতান্ত্ৰিক কঙ্গো প্ৰজাতন্ত্ৰ। এই অঞ্চলটো উপনিবৱশ নহয় বৰঞ্চ ৰজাৰ ব্যক্তিগত সম্পত্তি আছিল। এই ঠাইখন লিভিংষ্টন জলপ্ৰপাতৰ ওপৰৰ কংগো নদীৰ প্ৰথমটো নাও চলাব পৰা বন্দৰ হিচাপে বিকশিত হয়। লিওপোল্ডভিলৰ তলৰ ৩০০ কিলোমিটাৰ (১৯০ মাইল) উজানত এটি ধাৰা আছে। প্ৰথম অৱস্থাত সাগৰৰ মাজেৰে অহা বা যোৱা সকলো সামগ্ৰী লিওপোল্ডভিল আৰু মাটাডিৰ মাজত বহনকাৰীয়ে কঢ়িয়াই নিব লাগিছিল, ৰেপিডৰ তলৰ বন্দৰ আৰু উপকূলৰ পৰা ১৫০ কিলোমিটাৰ (৯৩ মাইল) দূৰত্বৰ পৰা আনিব লগা হৈছিল। ১৮৯৮ চনত মাটাডি-কিনশাচা পৰ্টেজ ৰেলৱেৰ নিৰ্মাণ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ লগে লগে ৰেপিডৰ চাৰিওফালে বিকল্প পথৰ ব্যৱস্থা হয় আৰু লিওপোল্ডভিলৰ দ্ৰুত বিকাশ আৰম্ভ হয়। ১৯১৪ চনত পাইপলাইন স্থাপন কৰা হয়। ই মাটাডিৰ পৰা লিওপ’ল্ডভিলৰ ওপৰৰ ফালে থকা ভাপ জাহাজলৈ খাৰুৱা তেল পৰিবহণ কৰে।&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot;&gt;{{বিশ্বকোষ উদ্ধৃতি|বিশ্বকোষ=britannica.com}}&lt;/ref&gt; ১৯২৩ চনৰ ভিতৰত কংগোৰ মোহনাত থকা বোমা চহৰখনৰ ঠাইত এই চহৰখনক বেলজিয়ান কংগোৰ ৰাজধানীলৈ উন্নীত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot; /&gt; &quot;লিঅ'&quot; বা &quot;লিঅ'পল্ড&quot; নামেৰে মতা এই চহৰখন ঔপনিৱেশিক যুগত দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাই ব্যৱসায়িক কেন্দ্ৰত পৰিণত হয়। 

১৯৫৯ চনৰ বিদ্ৰোহৰ পাছত ১৯৬০ চনৰ ৩০ জুনত স্বাধীনতা লাভ কৰি‍ কংগো ৰিপাব্লিকে প্ৰথম প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে পেট্ৰিছ লুমুম্বাক নিৰ্বাচিত কৰে। লুমুম্বাৰ অনুভূত ছোভিয়েট সমৰ্থন প্ৰৱণতাক পশ্চিমীয়া স্বাৰ্থই ভাবুকি হিচাপে গণ্য কৰিছিল। যিহেতু সেই সময় শীতল যুদ্ধৰ উত্তেজনাপূৰ্ণ সময় আছিল, সেয়েহে আমেৰিকা আৰু বেলজিয়ামে কংগোৰ কৌশলগত সম্পদ বিশেষকৈ ইউৰেনিয়ামৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাব বিচৰা নাছিল। লুমুম্বাৰ নিৰ্বাচনৰ এবছৰ নৌহওঁতেই বেলজিয়াম আৰু আমেৰিকাই তেওঁৰ কঙ্গোলিজ প্ৰতিদ্বন্দ্বীসকলৰ সমৰ্থন ক্ৰয় কৰি লয় আৰু সেই ঘটনাবোৰক গতিশীল কৰি লুমুম্বাৰ হত্যাত পৰিণত কৰে।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|last=Georges Nzongola-Ntalaja|date=17 January 2011|title=Patrice Lumumba: the most important assassination of the 20th century|url=https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2011/jan/17/patrice-lumumba-50th-anniversary-assassination|date=9 February 2020|ওয়েবসাইট=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ১৯৬৪ চনত মাইজে ছ’ম্বেই কংগো ৰিপাব্লিক, বুৰুণ্ডি আৰু মালিৰ সকলো নাগৰিকৰ লগতে ৰুৱাণ্ডাৰ পৰা অহা সকলো ৰাজনৈতিক শৰণাৰ্থীক বহিষ্কাৰ কৰাৰ নিৰ্দেশ দিয়ে।&lt;ref&gt;Jules Gerard-Libois and Benoit Verhaegen, ''Congo 1964: Political Documents of a Developing Nation'', Princeton University Press, 2015, p. 450&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NYT&quot;&gt;{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1964/08/22/archives/congo-starts-expulsions.html|title=Congo Starts Expulsions|work=[[The New York Times]]|date=19 May 2021|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Daouda Gary-Tounkara, ''1964 : le Mali réinsère ses ressortissants expulsés'', In: '' Plein droit 2016/1 (n° 108)'', GISTI, 2016, p. 35-38&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;United States.&lt;/ref&gt; ১৯৬৫ চনত আমেৰিকা আৰু বেলজিয়ামৰ সহায়ত কংগোত জোচেফ-ডিজিয়েৰ মবুটুৱে ক্ষমতা দখল কৰে। তেওঁ &quot;প্ৰামাণ্যতা&quot;ৰ নীতি প্ৰৱৰ্তন কৰে। ইয়াৰ জৰিয়তে তেওঁলোকে দেশৰ মানুহ আৰু ঠাইৰ নাম পুনৰ সজীৱ কৰি তুলিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। ১৯৬৬ চনত কিনশাচা নামৰ এখন গাঁৱৰ নামেৰে লিওপ’ল্ডভিলৰ নাম কিনশাচা ৰখা হয়। এসময়ত ই এই স্থানৰ ওচৰতে আছিল, যিটো বৰ্তমান কিনশাচা কমিউন নামেৰে জনা যায়। মবুটুৰ অধীনত চহৰখন দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পালে। দেশৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰা বহু লোক নিজৰ সৌভাগ্যৰ সন্ধানত ইয়ালৈ আহিছিল। বা আন ঠাইৰ জাতিগত বিবাদৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আহিছিল। এইদৰে তেওঁলোকে কিনশাচাৰ জনসংখ্যাৰ মাজত ইতিমধ্যে উপস্থিত থকা বহুতো জাতি আৰু ভাষাৰ লগত নতুন ভাষা আৰু জাতি-জনগোষ্ঠী সংযোজন কৰিলে। 

১৯৯১ চনত চহৰখনে বিদ্ৰোহী সৈনিকক প্ৰতিহত কৰিবলগীয়া হৈছিল। চৰকাৰে দৰমহা দিব নোৱাৰাৰ বিৰুদ্ধে তেওঁলোকে‍ প্ৰতিবাদ কৰিছিল। ইয়াৰ পাছত বিদ্ৰোহীৰ বিদ্ৰোহ আৰম্ভ হয়, যাৰ ফলত ১৯৯৭ চনৰ ভিতৰত মবুটুৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ পতন ঘটে।&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot;/&gt; মবুটুৰ অতিমাত্ৰা উৎপাত, গণ দুৰ্নীতি, নেপটিজিম আৰু গৃহযুদ্ধৰ ফলত কিনশাচাৰ বহু ক্ষতি হৈছিল। ই তেওঁক পতনৰফালে লৈ গৈছিল। ইয়াৰ পাছতো ই এতিয়াও মধ্য আফ্ৰিকাৰ বাবে এক প্ৰধান সাংস্কৃতিক আৰু বৌদ্ধিক কেন্দ্ৰ, য'ত সংগীতজ্ঞ আৰু শিল্পীৰ এক সমৃদ্ধিশালী সম্প্ৰদায় আছে। ইয়াৰ উপৰিও ই দেশৰ প্ৰধান ঔদ্যোগিক কেন্দ্ৰ, ইয়াত অভ্যন্তৰীণ অঞ্চলৰ পৰা অনা বহু প্ৰাকৃতিক সামগ্ৰী প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰা হয়। 

২০০১ চনৰ পৰা ২০১৯ চনলৈকে কংগো গণতান্ত্ৰিক ৰিপাব্লিকৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জোচেফ কাবিলাৰ কিনশাচাত বিশেষ জনপ্ৰিয়তা নাছিল।&lt;ref name=&quot;Trapido2016&quot;/&gt; ২০০৬ চনত কাবিলাই প্ৰতিদ্বন্দ্বিতামূলক নিৰ্বাচনত জয় ঘোষণা কৰাৰ পিছত হিংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হয়; ইউৰোপীয় সংঘই ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বাহিনীত যোগদান কৰিবলৈ চহৰখনত সৈন্য নিয়োগ কৰে। ২০১৬ চনত নতুন নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ’ব বুলি ঘোষণা কৰাত দুবছৰ পলম হৈছিল। ছেপ্টেম্বৰ আৰু ডিচেম্বৰ মাহত বৃহৎ প্ৰতিবাদৰ সূচনা হয়। ইয়াৰ ফলত ৰাজপথত বেৰিকেড লগোৱাৰ লগতে কেইবা ডজন লোকৰ মৃত্যু হয়। বিদ্যালয় আৰু ব্যৱসায়িক প্ৰতিষ্ঠান বন্ধ আছিল।&lt;ref&gt;&quot;[https://www.bbc.com/news/world-africa-37406407 DR Congo election: 17 dead in anti-Kabila protests] {{ওয়েব আৰ্কাইভ|url=https://web.archive.org/web/20180616023724/https://www.bbc.com/news/world-africa-37406407|date=16 June 2018}}&quot;, ''BBC'', 19 September 2016.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Merritt Kennedy, &quot;[https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/12/21/506449446/congo-a-powder-keg-as-security-forces-crack-down-on-whistling-demonstrators Congo A 'Powder Keg' As Security Forces Crack Down On Whistling Demonstrators] {{ওয়েব আৰ্কাইভ|url=https://web.archive.org/web/20180517153108/https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/12/21/506449446/congo-a-powder-keg-as-security-forces-crack-down-on-whistling-demonstrators|date=17 May 2018}}&quot;, ''NPR'', 21 December 2016.&lt;/ref&gt;

==ভূগোল==
===প্ৰশাসনিক বিভাগ===
===জলবায়ু===

==জনসংখ্যা==
১৯৮৪ চনত কৰা আনুষ্ঠানিক লোকপিয়লত ২৬ লাখ বাসিন্দা গণনা কৰা হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Bédécarrats2016&quot;&gt;{{সাময়িকী উদ্ধৃতি|last=Bédécarrats|first=Florent|last২=Lafuente-Sampietro|first২=Oriane|year=2019|title=Building commons to cope with chaotic urbanization? Performance and sustainability of decentralized water services in the outskirts of Kinshasa|পাতাসমূহ=1096–1108|DOI=10.1016/j.jhydrol.2016.07.023|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; তেতিয়াৰ পৰাই সকলো অনুমান সঁচাকৈয়ে বহিৰ্প্ৰকাশ। ২০০৫ চনৰ বাবে অনুমান ৫৩ লাখৰ পৰা ৭৩ লাখৰ ভিতৰত পৰে।&lt;ref name=&quot;Flouriot2013&quot;/&gt; ২০১৭ চনত চহৰখনৰ শেহতীয়া অনুমান অনুসৰি ইয়াৰ জনসংখ্যা আছিল ১১,৮৫৫,০০০।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|title=Archived copy|url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20180503021711/http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|archive-date=3 May 2018|date=26 June 2012}}&lt;/ref&gt;

ইউ এন হেবিটেটৰ তথ্য অনুসৰি বছৰি ৩ লাখ ৯০ হাজাৰ লোক কিনাশাচালৈ প্ৰব্ৰজন কৰে। যুদ্ধৰ পৰা পলায়ন কৰি অৰ্থনৈতিক সুযোগ বিচাৰি ইয়ালৈ আহে।&lt;ref name=&quot;Iazzolino2016&quot;&gt;Gianluca Iazzolino, &quot;[http://mgafrica.com/article/2016-03-29-kinshasa-the-dysfunctional-megapolis-of-12-million-souls Kinshasa, megalopolis of 12 million souls, expanding furiously on super-charged growth] {{ওয়েব আৰ্কাইভ|url=https://web.archive.org/web/20170709174042/http://mgafrica.com/article/2016-03-29-kinshasa-the-dysfunctional-megapolis-of-12-million-souls|date=9 July 2017}}&quot;; ''Mail &amp; Guardian Africa'', 2 April 2016.&lt;/ref&gt;

এক অনুমান অনুসৰি (২০১৬) মহানগৰ কিনশাচাৰ জনসংখ্যা যথেষ্ট বৃদ্ধি পাব। ইয়াৰ জনসংখ্যা ২০৫০ চনৰ ভিতৰত ৩.৫ কোটি, ২০৭৫ চনৰ ভিতৰত ৫.৮ কোটি আৰু ২১০০ চনৰ ভিতৰত ৮.৩ কোটি হ’ব।&lt;ref&gt;{{সাময়িকী উদ্ধৃতি|last=Hoornweg|first=Daniel|last২=Pope|first২=Kevin|year=2017|title=Population predictions for the world's largest cities in the 21st century|পাতাসমূহ=195–216|DOI=10.1177/0956247816663557|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; তেনে হ'লে‍ ই বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ মহানগৰ হিচাপে পৰিগণিত হ’ব। 
===ভাষা===
কংগো গণতান্ত্ৰিক প্ৰজাতন্ত্ৰৰ চৰকাৰী ভাষা ফৰাচী। অৰ্থাৎ কংগো গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ ৰাজধানী কিনশাচাৰ ভাষাও ফৰাচী। কিনশাচা আনুষ্ঠানিকভাৱে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ফ্ৰাংকোফোন চহৰ যদিও বেছিভাগ মানুহেই হয় ফৰাচী ভাষা নাজানে অথবা ক’বলৈ চেষ্টা কৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|date=7 March 2016|title=Populations of 150 Largest Cities in the World|url=http://www.worldatlas.com/citypops.htm|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20170828095658/http://www.worldatlas.com/citypops.htm|archive-date=28 August 2017|date=1 August 2016|ওয়েবসাইট=World Atlas}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nadeau&quot;&gt;{{cite book|title=The Story of French|url=https://archive.org/details/storyoffrench0000nade|last=Nadeau|first=Jean-Benoit|year=2006|publisher=St. Martin's Press|পাতা=301; 483|isbn=9780312341831}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Trefon&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=5VAAHi93y0sC&amp;q=Kinshasa+second+largest+French+city&amp;pg=PA7|title=Reinventing Order in the Congo: How People Respond to State Failure in Kinshasa|last=Trefon|first=Theodore|year=2004|publisher=Zed Books|পাতা=7|isbn=9781842774915|date=31 May 2009}}&lt;/ref&gt; লিংগালা ভাষাক কথিত ভাষা হিচাপে বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ৰাস্তাৰ চিন, পোষ্টাৰ, বাতৰি কাকত, চৰকাৰী নথি-পত্ৰ, স্কুলৰ ভাষা ফৰাচী; নাটক, টেলিভিছন আৰু বাতৰি কাকতত ই আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছে আৰু বিভিন্ন সামাজিক শ্ৰেণীৰ লোকৰ মাজত উলম্ব সম্পৰ্ক ক্ষেত্ৰত ই ব্যৱহাৰ হয়। কিন্তু একে শ্ৰেণীৰ মানুহে নিজৰ মাজতে কংগো ভাষা (কিকোংগো, লিংগালা, শ্বিলুবা বা শ্বাহিলি)ত কথা পাতে।&lt;ref name=&quot;Manning&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=LwzFF2FnbzMC&amp;q=Kinshasa+second+largest+francophone+city&amp;pg=PA189|title=Francophone sub-Saharan Africa: Democracy and Dependence, 1985–1995|last=Manning|first=Patrick|year=1998|publisher=Cambridge University Press|পাতা=189|isbn=9780521645195|date=31 May 2009}}{{অকাৰ্যকৰ সংযোগ|date=এপ্ৰিল ২০২৩ |bot=InternetArchiveBot |ঠিক কৰাৰ প্ৰচেষ্টা=yes }}&lt;/ref&gt;

==চৰকাৰ আৰু ৰাজনীতি==
==অৰ্থনীতি==
[[চিত্ৰ:Marsavco-Biggest_FMCG_Company_of_DRC_&amp;_Central_Africa,_Part_of_RAWJI_Group-Largest_Group_in_DRC.jpg|ডান|thumb| মাৰ্চাভকো]]
[[চিত্ৰ:2013_street_Kinshasa_8756715873.jpg|thumb|২০১৩ চনত কিনশাচা]]
মহানগৰীৰ মাজমজিয়াত অৱস্থিত ট্ৰাষ্ট মাৰ্চেণ্ট বেংকৰ দৰে আন বহু উদ্যোগ আছে। খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ এটা প্ৰধান উদ্যোগ, আৰু নিৰ্মাণ আৰু অন্যান্য সেৱা উদ্যোগেও অৰ্থনীতিত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।&lt;ref name=&quot;britannica.com&quot;/&gt;

যদিও কংগো গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ জনসংখ্যাৰ মাত্ৰ ১৩% লোক ইয়াত বাস কৰে, মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ দ্বাৰা জুখিলে কংগোৰ অৰ্থনীতিৰ ৮৫% কিনশাচাৰৰ।&lt;ref name=&quot;ChirisaEtAl2017&quot;/&gt; ২০০৪ চনৰ এক সমীক্ষাত দেখা গৈছে যে মুঠ ৯ লাখ ৭৬ হাজাৰ শ্ৰমিকৰ ৭০% অনানুষ্ঠানিকভাৱে নিয়োজিত, ১৭% ৰাজহুৱা খণ্ডত, ৯% আনুষ্ঠানিক ব্যক্তিগত খণ্ডত আৰু ৩% অন্যান্য খণ্ডত। বেছিভাগ নতুন চাকৰিকে অনানুষ্ঠানিক হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;Flouriot2013&quot;/&gt;

১৯৭০ চনৰ পৰা কংগোৰ সৈতে চীন গণৰাজ্য যথেষ্ট জড়িত হৈ আছে। তেওঁলোকে পেলেছ ডু পিপল নিৰ্মাণৰ বাবে ধন আগবঢ়াইছিল আৰু শ্ কংগোৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰাৰ বাবে চীনৰ পৰা কোটি কোটি ডলাৰৰ ঋণ। বাবা যুদ্ধত বিদ্ৰোহীসকলৰ বিৰুদ্ধে চৰকাৰক সমৰ্থন কৰিছিল। ২০০৭-২০০৮ বিত্তীয় বৰ্ষত চীন আৰু কংগোৱে ৮.৫ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে। কংগোৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰাৰ বাবে চীনে‍ দিয়া এইয়া কোটি ডলাৰৰ ঋণ।&lt;ref&gt;Emizet Francois Kisangani, Scott F. Bobb, &quot;China, People's Republic of, Relations with&quot;; ''Historical Dictionary of the Democratic Republic of the Congo'', Lanham, Maryland: Scarecrow Press, 2010; pp. [https://books.google.com/books?id=FvAWPTaRvFYC&amp;pg=PA74 74]–75.&lt;/ref&gt; চীনা উদ্যোগীসকলে কিনশাচাৰ স্থানীয় বজাৰত ক্ৰমৱৰ্ধমান অংশীদাৰিত্ব লাভ কৰিছে, এই প্ৰক্ৰিয়াত পূৰ্বতে সফল কংগো, পশ্চিম আফ্ৰিকা, ভাৰতীয় আৰু লেবাননৰ ব্যৱসায়ীসকলক স্থানচ্যুত কৰিছে।&lt;ref&gt;Nuah M. Makungo, &quot;[https://www.researchgate.net/publication/258339820_Is_The_Democratic_Republic_of_Congo_DRC_being_Globalized_by_China Is the Democratic Republic of Congo being Globalized by China? ]&lt;/ref&gt;

২০০৫ চনত পৰিয়ালৰ গড় খৰচ ২১৫০ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য আছিল, যিটো প্ৰতিদিনে ১ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য আছিল। পৰিয়ালৰ গড় খৰচ আছিল ১৫৫৫ ডলাৰ, অৰ্থাৎ প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে প্ৰতিদিনে ৬৬ চেণ্ট। দুখীয়াৰ মাজত এই ব্যয়ৰ আধাতকৈ অধিক খাদ্য, বিশেষকৈ ৰুটি আৰু শস্যজাতীয় খাদ্যৰ বাবে হয়।&lt;ref name=&quot;Flouriot2013&quot;&gt;Jean Flouriot, &quot;[https://com.revues.org/6770 Kinshasa 2005. ]&lt;/ref&gt;

==শিক্ষা==
[[চিত্ৰ:Université_de_Kinshasa_(Unikin1).JPG|ডান|thumb| কিনশাচা বিশ্ববিদ্যালয়]]
কিনশাচাত কেইবাখনো উচ্চ পৰ্যায়ৰ শিক্ষানুষ্ঠান আছে, য’ত চিভিল ইঞ্জিনিয়াৰিঙৰ পৰা আৰম্ভ কৰি নাৰ্চিং আৰু সাংবাদিকতালৈকে বিভিন্ন ধৰণৰ শিক্ষানুষ্ঠান আছে। চহৰখনত তিনিখন বিশ্ববিদ্যালয় আৰু এখন কলা বিদ্যালয় আছে:
* একাডেমি ডি ডিজাইন (এডি)
* ইনষ্টিটিউট চুপাৰিউৰ ডি'আৰ্কিটেকচাৰ আৰু নগৰবাদ
* ইউনিভাৰ্চ‍িটি পেনাফ্ৰিকাইন ডু কঙ্গো (ইউপিসি)
* কিনশাচা বিশ্ববিদ্যালয়
* ইউনিভাৰ্চ‍িটি লিবাৰ ডি কিনশাচা
* কঙ্গোৰ কেথলিক বিশ্ববিদ্যালয়
* [[Congo Protestant University|কঙ্গো প্ৰটেষ্টাণ্ট বিশ্ববিদ্যালয়]]
* [[Université Chretienne de Kinshasa|ইউনিভাৰ্চ‍িটি ক্ৰেটিয়েন ডি কিনশাসা]]
* [[National Pedagogy University|ন্যাশনাল পেডাগজি ইউনিভাৰ্চ‍িটি]]
* নেশ্বনেল ইনষ্টিটিউট অফ আৰ্টচ
* বিজ্ঞাপন আৰু মিডিয়া উচ্চতৰ ইনষ্টিটিউট
* চেণ্টাৰ ফৰ হেলথ ট্ৰেনিং (সিইএফএ)&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=Cefacongo.org|title=Cefacongo.org|url=http://www.cefacongo.org/index.html|url-অবস্থা=dead|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20110725151811/http://www.cefacongo.org/index.html|archive-date=25 July 2011|date=14 March 2011|access-date=11 June 2025|archivedate=25 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725151811/http://www.cefacongo.org/index.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

প্ৰাথমিক আৰু মাধ্যমিক বিদ্যালয়:

* লাইচি প্ৰিন্স ডি লিজ (প্ৰাথমিক আৰু মাধ্যমিক শিক্ষা, [[ফৰাসি বেলজীয়|বেলজিয়াম পাঠ্যক্ৰমেৰ ফ্ৰেঞ্চ কমিউনিটি]])
* প্ৰিন্স ভেন লুইকস্কুল কিনশাচা (প্ৰাথমিক শিক্ষা, ফ্ল্যাণ্ডাৰ্চ পাঠ্যক্ৰম)&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=Prins van Luikschool Kinshasa|title=Onze school|url=https://wordpress.pls-rdc.com/onze-school/|date=2020-05-16}}&lt;/ref&gt;
* ৰেনে ডে‍কাৰ্ত ফৰাচী উচ্চ বিদ্যালয় (প্ৰাথমিক আৰু মাধ্যমিক শিক্ষা, ফৰাচী পাঠ্যক্ৰম)
* আমেৰিকান স্কুল অফ কিনশাচা
* আলহাদেফ স্কুল। 

২০০৫ চনত ছয় বছৰৰ ওপৰৰ ৯৩% শিশোৱে স্কুললৈ গৈছিল আৰু ১৫ বছৰৰ ওপৰৰ ৭০% লোক ফৰাচী ভাষাত সাক্ষৰ আছিল। 

==স্বাস্থ্য আৰু চিকিৎসা==
কিনশাচাত বিশখন চিকিৎসালয়ৰ লগতে বিভিন্ন চিকিৎসা কেন্দ্ৰ আৰু পলিক্লিনিক আছে।&lt;ref&gt;[http://www.afdevinfo.com/htmlreports/org/org_55841.html &quot;Provincial Health Division of Kinshasa&quot;] {{ওয়েব আৰ্কাইভ|url=https://web.archive.org/web/20110414194221/http://www.afdevinfo.com/htmlreports/org/org_55841.html|date=14 April 2011}}''African Development Information Services''&lt;/ref&gt;

১৯৯১ চনৰ পৰা মনকল হাস্পতালে স্বাস্থ্য বিভাগৰ সহযোগত কিনশাচাৰ জিলা চিকিৎসালয় হিচাপে অলাভজনক স্বাস্থ্য প্ৰতিষ্ঠান হিচাপে কাম কৰি আহিছে। ২০১২ চনত শিশু চিকিৎসক আৰু ৰক্ত বিশেষজ্ঞ অধ্যাপক লিঅ’ন শ্বিলোলোৰ দ্বাৰা পৰিচালিত মনকল হাস্পতালৰ পৰীক্ষাগাৰ, ডায়েগনষ্টিক ৰেডিঅ’লজি, ইনটেনচিভ কেয়াৰ, নৱজাতক ইউনিট, ফেমিলি মেডিচিন, জৰুৰীকালীন ইউনিট আৰু বৃহত্তৰ অস্ত্ৰোপচাৰ এলেকাৰে উন্নত ক্লিনিকেল সেৱাৰ ১৫০খন বিছনাযুক্ত এটা ভৱন মুকলি কৰা হৈছে। 

==সংস্কৃতি==
কিনশাচাত ৰাষ্ট্ৰীয় সংগ্ৰহালয় আৰু কিনছাছা ফাইন আৰ্টছ একাডেমী আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;dq=Kinshasa++National+Museum+and+the+Kinshasa+Fine+Arts+Academy&amp;pg=PA145|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|last=Cybriwsky|first=Roman Adrian|date=2013-05-23|publisher=ABC-CLIO|language=en|isbn=978-1-61069-248-9}}&lt;/ref&gt;

কিনশাচা কংগোৰ বেছিভাগ বুদ্ধিজীৱীৰ বাসস্থান, য'ত ম্বুটু যুগত গঢ় লৈ উঠা ৰাজনৈতিক শ্ৰেণীও আছে।&lt;ref name=&quot;Freund2012&quot;&gt;Bill Freund, &quot;City and Nation in an African Context: National Identity in Kinshasa”; ''Journal of Urban History'' 38(5), 2012; [[doi:10.1177/0096144212449141]].&lt;/ref&gt;

কিনছাছাৰ সংগীত জগতখন ১৯৬০ চনৰ পৰাই চহৰখনৰ অভিজাত শ্ৰেণীৰ পৃষ্ঠপোষকতাত পৰিচালিত হৈ‍ আহিছে।&lt;ref name=&quot;Trapido2016&quot;/&gt; ১৯৯৪ চনত গঠন হোৱা অৰ্কেষ্টাৰ চিম্ফণিক কিম্বাংগুইষ্টে উন্নত বাদ্যযন্ত্ৰ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু তেতিয়াৰ পৰাই ইয়াৰ সামৰ্থ্য আৰু সুনাম বৃদ্ধি পায়।&lt;ref&gt;Andy Morgan, &quot;The scratch orchestra of Kinshasa&quot;, ''The Guardian'' 9 May 2013.&lt;/ref&gt;

কিনছাছাৰ এটা পপ সংস্কৃতিৰ আদৰ্শ ধৰণ হ'ল মাইকলিষ্ট, ইউৰোপ ভ্ৰমণ কৰা এজন ধনৱান ফেশ্বনেবল মানুহ। এড্ৰিয়েন মম্বেলে ওৰফে ষ্টাৰভছ নিয়াৰকছ আৰু সংগীতজ্ঞ পাপা ৱেম্বা আছিল মিচেলেষ্ট শৈলীৰ প্ৰাৰম্ভিক উদাহৰণ।&lt;ref name=&quot;Trapido2016&quot;&gt;Joe Trapido, &quot;[https://newleftreview.org/II/98/joe-trapido-kinshasa-s-theatre-of-power Kinshasa's Theater of Power] {{ওয়েব আৰ্কাইভ|url=https://web.archive.org/web/20170917080840/https://newleftreview.org/II/98/joe-trapido-kinshasa-s-theatre-of-power|date=17 September 2017}}&quot;, ''[[নতুন বাম পৰ্যালোচনা|New Left Review]]'' 98, March/April 2016.&lt;/ref&gt; লা চেপে, এটা সংযুক্ত সাংস্কৃতিক ধাৰা যাক ডেণ্ডিজম বুলিও বৰ্ণনা কৰা হয়, ইয়াত আড়ম্বৰপূৰ্ণ কাপোৰ পিন্ধাটো জড়িত হৈ আছে। 

বহু কিনোনেই চহৰখনৰ প্ৰতি নেতিবাচক দৃষ্টিভংগী পোষণ কৰে, গ্ৰাম্য জীৱনশৈলীৰ প্ৰতি নষ্টালজিয়া আৰু কিনশাচাতকৈ কংগো জাতিৰ সৈতে অধিক শক্তিশালী সংযোগ প্ৰকাশ কৰে।&lt;ref name=&quot;Freund2012&quot;/&gt;

==উপাসনালয়==
&lt;gallery mode=&quot;&quot; widths=&quot;180px&quot; heights=&quot;150px&quot;&gt;
File: Preĝejo de Sankta Anna en Kinŝaso 01.jpg |কিনশাচাৰ চেণ্ট এন্নেছ চাৰ্চ ([[কেথলিক চাৰ্চ অৱ দ্য ডেম'ক্ৰেটিক ৰিপাব্লিক অৱ কংগো]])
File: Église Francophone CBCO Kintambo.jpg| এগ্লিচ ফ্ৰাঙ্কোফোন চিবিচিও কিণ্টাম্বো ([[কঙ্গোৰ বেপ্তি‍ষ্ট সম্প্ৰদায়]])
&lt;/gallery&gt;
উপাসনাৰ স্থানসমূহৰ ভিতৰত আছে‍ মূলতঃ খ্ৰীষ্টান গীৰ্জা আৰু উপাসনালয়: কিনশাচাৰ ৰোমান কেথলিক আৰ্কডাইচেছ (কেথলিক গীৰ্জা), কিম্বাংগুইষ্ট চাৰ্চ, বেপ্টিষ্ট কমিউনিটি অৱ কংগো (বেপ্টিষ্ট ৱৰ্ল্ড এলায়েন্স), কংগো ৰিভাৰ বেপ্টিষ্ট কমিউনিটি (বেপ্টিষ্ট ৱৰ্ল্ড এলায়েন্স), এছেম্বলিজ অৱ গড, কংগোৰ এংলিকান চাৰ্চৰ প্ৰদেশ (এংলিকান কমিউনিয়ন), চাৰ্চ অৱ জিছুছ খ্ৰীষ্ট অৱ লেটাৰ-ডে চেণ্টছৰ এটা উপাসনালয় আৰু কিনশাচাত ১০০ৰো অধিক মণ্ডলী আছে। কংগোত এটা প্ৰেছবিটেৰিয়ান ধৰ্মীয়গোষ্ঠী (সংস্কাৰ কৰা গীৰ্জাৰ বিশ্ব ধৰ্মগোষ্ঠী) আছে।&lt;ref&gt;J. Gordon Melton, Martin Baumann, ‘‘Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices’’, ABC-CLIO, USA, 2010, p. 777&lt;/ref&gt; মুছলমানৰো মছজিদ আছে। বৰ্তমান এটা বাহাই উপাসনালয় নিৰ্মাণৰ কাম চলি আছে।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|date=১ এপ্ৰিল ২০২৩|title=Les travaux de construction de la Maison d'Adoration Nationale en bonne progression!|url=https://www.bahai-rdc.org/les-travaux-de-construction-de-la-maison-dadoration-nationale-en-bonne-progression/|archive-date=১৩ জুন ২০২১|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20210613091220/https://www.bahai-rdc.org/les-travaux-de-construction-de-la-maison-dadoration-nationale-en-bonne-progression/|url-অবস্থা=অকাৰ্যকৰ|access-date=11 June 2025|archivedate=13 June 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210613091220/https://www.bahai-rdc.org/les-travaux-de-construction-de-la-maison-dadoration-nationale-en-bonne-progression/|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

==গণমাধ্যম==
==খেলাধুলা==
==অট্টালিকা আৰু প্ৰতিষ্ঠান==
==আন্তঃগাঁথনি আৰু গৃহ নিৰ্মাণ==
==পৰিবহণ==
===বিমান===
===ৰেল===
===বাহ্যিক পৰিবহণ===
==সামাজিক বিষয়==
===অপৰাধ আৰু শাস্তি===
===ৰাস্তাৰ শিশু===
[[চিত্ৰ:Kinshasa_by_night_(23769991270).jpg|thumb|ৰাতিৰ ডাউনটাউন কিনশাচা]]
২০১০ চনত ৰাজপথৰ শিশু বা &quot;শ্বেগু&quot; (সততে অনাথ)ক আৰক্ষী আৰু সেনাই অত্যাচাৰ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/idUSTRE66L2TB20100722?sp=true|title=Congo's children battle witchcraft accusations|last=Manson|first=Katrina|date=22 July 2010|work=Reuters|date=14 March 2011}}&lt;/ref&gt; কিনশাচাৰ ৰাজপথত বাস কৰা আনুমানিক ২০,০০০ শিশুৰ ভিতৰত প্ৰায় এক চতুৰ্থাংশই ভিক্ষাৰী, কিছুমান ৰাজপথত ব্যৱসায়ী আৰু প্ৰায় এক তৃতীয়াংশই কোনো ধৰণৰ কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰিছে।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|date=8 July 2009|publisher=Africa Action|title=Street Children in Kinshasa|url=http://africaaction.typepad.com/justafrica/2009/07/african-street-children-kinshasa-drc.html|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20110811051604/http://africaaction.typepad.com/justafrica/2009/07/african-street-children-kinshasa-drc.html|archive-date=11 August 2011|date=14 March 2011}}&lt;/ref&gt; কিছুমানে শাৰীৰিকভাৱে নিৰ্যাতন চলোৱা পৰিয়ালৰ পৰা পলাই গৈছিল, বিশেষকৈ মাক-দেউতাকৰ পৰা, আন কিছুমানক ডাইনী বুলি বিশ্বাস কৰা পৰিয়ালৰ পৰা বহিষ্কাৰ কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=War Child UK – Warchild.org.uk|title=A night on the streets with Kinshasa's 'child witches'|url=http://www.warchild.org.uk/our_projects/democratic_republic_of_congo/blog/child-witches-in-kinshasa|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20110212202739/http://www.warchild.org.uk/our_projects/democratic_republic_of_congo/blog/child-witches-in-kinshasa|archive-date=12 February 2011|date=14 March 2011|access-date=11 June 2025|archivedate=12 February 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110212202739/http://www.warchild.org.uk/our_projects/democratic_republic_of_congo/blog/child-witches-in-kinshasa|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=Gvnet.com|title=Danballuff – Children of Congo: From War to Witches(video)|url=http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20110724075658/http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm|archive-date=24 July 2011|date=14 March 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|date=1 June 2007|publisher=English.people.com.cn|title=Africa Feature: Around 20,000 street children wander in Kinshasa|url=http://english.people.com.cn/200706/01/eng20070601_379840.html|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20121017203028/http://english.people.com.cn/200706/01/eng20070601_379840.html|archive-date=17 October 2012|date=14 March 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|publisher=Gvnet.com|title=Prevalence, Abuse &amp; Exploitation of Street Children|url=http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20110724075658/http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm|archive-date=24 July 2011|date=14 March 2011}}&lt;/ref&gt; পূৰ্বৰ উল্লেখযোগ্য সংখ্যক আছিল গৃহযুদ্ধৰ অনাথ। 

ৰাজপথৰ শিশু প্ৰধানকৈ ল'ৰা,&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|title=At the centre – Street Childrens|url=http://streetchildrenofkinshasa.com/whatwedo/meeting-the-street-children-2/|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20160402122101/http://streetchildrenofkinshasa.com/whatwedo/meeting-the-street-children-2/|archive-date=2 April 2016|date=21 March 2016|ওয়েবসাইট=streetchildrenofkinshasa.com}}&lt;/ref&gt; কিন্তু ইউনিচেফৰ মতে ছোৱালীৰ হাৰ বৃদ্ধি পাইছে। ণ্ডাকো য়া বিছ’ই ৰাজপথৰ শিশুসকলৰ বাবে সহায় আগবঢ়ায়, য’ত ছোৱালীৰ বাবে ৰাতিটোৰ বাবে থকাৰ ব্যৱস্থাও আছে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://uk.reuters.com/article/uk-congodemocratic-streetchildren-idUKKCN0WF09C|title=Beaten and discarded, Congo street children are strangers to mining boom|last=Ross|first=Aaron|date=21 March 2016|work=reuters.com|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20160314192348/http://uk.reuters.com/article/uk-congodemocratic-streetchildren-idUKKCN0WF09C|archive-date=14 March 2016|url-অবস্থা=live|access-date=11 June 2025|archivedate=14 March 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160314192348/http://uk.reuters.com/article/uk-congodemocratic-streetchildren-idUKKCN0WF09C|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৰাজপথৰ শিশুৰ দ্বিতীয় প্ৰজন্মও আছে:&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|title=What Future? Street Children in the Democratic Republic of Congo: IV. Background|url=https://www.hrw.org/reports/2006/drc0406/4.htm|url-অবস্থা=live|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20160404023125/https://www.hrw.org/reports/2006/drc0406/4.htm|archive-date=4 April 2016|date=21 March 2016|ওয়েবসাইট=hrw.org}}&lt;/ref&gt; &quot;তেওঁলোকে নিজৰ হিংসাৰ উপসংস্কৃতিক কিণ্ডৌবিল বুলি কয়।&quot; &lt;ref&gt;Charles-Didier Gondola, ''Tropical Cowboys: Westerns, Violence, and Masculinity among the Young Bills of Kinshasa'', Afrique &amp; histoire 2009/1 (vol. 7), p. 77.&lt;/ref&gt;

এই শিশুসকল যথেষ্ট বাহিৰৰ অধ্যয়নৰ বিষয় হৈ পৰিছে।&lt;ref&gt;Camille Dugrand, “Subvertir l’ordre?&lt;/ref&gt;

==জনপ্ৰিয় সংস্কৃতিত==
ডব্লিউডব্লিউই মল্লযুঁজাৰু শ্বিনছুকে নাকামুৰাই তেওঁৰ ফিনিচাৰ হিচাপে কিনশাচা নামৰ এটি চলন্ত নি-ষ্ট্ৰাইক ব্যৱহাৰ কৰে। এইটোত স্পষ্টভাৱে সেই নামৰ চহৰ অৰ্থাৎ কিনশাচাৰ উল্লেখ আছে। অৱশ্য‍ে নিউ জাপান প্ৰ' ৰেছলিঙত থকাৰ সময়ছোৱাত তেওঁৰ এই &quot;ষ্টেপ&quot;ৰ নাম পূৰ্বে &quot;বোমায়ে&quot; (অৰ্থাৎ &quot;তেওঁক হত্যা কৰা&quot;) ৰখা হৈছিল। কিন্তু ট্ৰেডমাৰ্কৰ সমস্যাৰ বাবে ডব্লিউডব্লিউই-ৰ সৈতে চুক্তিৱদ্ধ হোৱাৰ পাছত ২০১৬ চনত এই নাম সলনি কৰা হয়। &lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|title=The story behind Shinsuke Nakamura's Bomaye becoming Kinshasa in WWE|url=https://www.cagesideseats.com/wwe/2016/4/2/11353328/the-story-behind-shinsuke-nakamuras-bomaye-becoming-kishasa-in-wwe}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী:ভূগোল]]</text>
      <sha1>czinjdgxbg8qqk9uux06wjarflflxag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পিৰামিড</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122556</id>
    <revision>
      <id>517119</id>
      <parentid>516156</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T12:48:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517119</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26598" sha1="7deacimo0opa6a111xs1of5bfcwjeni" xml:space="preserve">[[File:01 khafre north.jpg|thumb|
ইজিপ্তৰ খাফ্ৰেৰ পিৰামিড, নিৰ্মিত গ.  খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬০০ চন]]
'''পিৰামিড''' (প্ৰাচীন গ্ৰীক ভাষাৰ পৰা ''πυραμίς'' (''puramís'') 'পিৰামিড')&lt;ref&gt;[https://perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpurami%2Fs πυραμίς], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', Perseus Digital Library। {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210709191759/https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry%3Dpurami/s |date=2021-07-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;এই শব্দটোৰ অৰ্থ আছিল &quot;মৌত সংৰক্ষিত ভাজি গঁজালি-গাঁজৰ এক ধৰণৰ মিঠাই।&quot; ইজিপ্তীয় পিৰামিডসমূহৰ নাম দিয়া হৈছিল সেই মিঠাইৰ ৰূপৰ সৈতে সাদৃশ্যৰ বাবে (ৰ’বাৰ্ট এছ. পি. বিকছ, ''Etymological Dictionary of Greek'', Brill, 2009, পৃষ্ঠা ১২৬১)।&lt;/ref&gt; এনে এটা গঠনবিশেষ যাৰ দৃশ্যমান পৃষ্ঠবোৰ বহল ৰূপৰেখাত ত্ৰিকোণীয় আৰু ওপৰৰ ফালে অভিসৰণ কৰে, যাৰ ফলত জ্যামিতিক অৰ্থত ইয়াৰ ৰূপ মুঠতে এটা পিৰামিডৰ দৰে। পিৰামিডৰ আধাৰ যিকোনো [[বহুভুজ]] আকৃতিৰ হ’ব পাৰে—যেনে [[ত্ৰিভুজ]] বা [[চতুৰ্ভুজ]]—আৰু ইয়াৰ পৃষ্ঠৰেখাবোৰ ভৰোৱা অথবা স্তৰযুক্ত হ’ব পাৰে। 

[[File:Koh Ker temple(2007).jpg|thumb|right|কম্বোডিয়াৰ কোহ কেৰত থকা প্ৰসাত থম মন্দিৰ]]

পিৰামিডৰ ভৰৰ বেছিভাগ মাটিৰ ওচৰত থাকে&lt;ref&gt;ভৰ কেন্দ্ৰ প্ৰায়ভাগ ক্ষেত্ৰতে উচ্চতাৰ চতুৰ্থাংশত অৱস্থিত — চাওক ''ভৰৰ কেন্দ্ৰ''।&lt;/ref&gt; আৰু শিখৰত থকা পিৰামিডিয়ানৰ ফালে ভৰ হ্ৰাস পাই যায়। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে উচ্চতাৰ সৈতে সৈতে উলম্ব দিশত ক্ৰছ-ছেকচনৰ ক্ষেত্ৰফল ক্ৰমান্বয়ে কমি আহে। এই ধৰণৰ ভৰ বিতৰণে প্ৰাচীন সভ্যতাসমূহক ভাৰসাম্যপূৰ্ণ আৰু দীৰ্ঘস্থায়ী বিশাল গঠনবোৰ নিৰ্মাণ কৰিবলৈ সহায় কৰিছিল। 

পৃথিৱীৰ বহু ঠাইত প্ৰাচীন [[সভ্যতা|সভ্যতাসমূহে]] পিৰামিড নিৰ্মাণৰ পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। আয়তনৰ বিচাৰত পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ পিৰামিডটো হৈছে [[মেক্সিকো]]ৰ পুয়েব্লা ৰাজ্যত থকা মেছ'আমেৰিকান গ্ৰেট পিৰামিড অৱ চ'লুলা। সহস্ৰাব্দ ধৰি পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ গঠনবোৰ আছিল পিৰামিড—প্ৰথমে ডাছুৰ নেক্ৰ'পলিছৰ ৰঙা পিৰামিড আৰু তাৰ পিছত খুফুৰ গ্ৰেট পিৰামিড, দুয়োটা [[ইজিপ্ত]]ত আছে; এই অন্তিম পিৰামিডটো হৈছে প্ৰাচীন বিশ্বৰ সাতটা আশ্চৰ্য্যৰ ভিতৰত একমাত্ৰ এতিয়াও অৱশিষ্ট থকা উদাহৰণ। 

== প্ৰাচীন পিৰামিড ==
পিৰামিড ধৰণৰ গঠনসমূহৰ প্ৰথম উদাহৰণসমূহ প্ৰাচীন সভ্যতাৰ স্মাৰকৰূপে দেখা যায়। ইজিপ্তৰ গিজাৰ মহাপিৰামিড (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬শ শতিকাত নিৰ্মিত) এই ধৰণৰ আটাইতকৈ প্ৰসিদ্ধ উদাহৰণ, যি ফাৰাও খুফুৰ সমাধিৰূপে কাম কৰিছিল। ইয়াৰ উপৰিও মেছ' [[আমেৰিকা]]ত [[মায়া সভ্যতা|মায়া]], আজটেক আদিয়ে ৰাষ্ট্ৰীয়, ধৰ্মীয় তথা জ্যোতিষবিদ্যাৰ উদ্দেশ্যে পিৰামিড নিৰ্মাণ কৰিছিল। এছিয়াৰ [[কম্বোডিয়া]]ৰ অংকোৰ ৱাট, [[চীন]]ৰ কিছুমান সমাধি, আৰু [[নাইজাৰ]] আৰু [[চুদান]]ত নুবিয়ান পিৰামিডসমূহো এই ধৰণৰ গঠন ৰূপে পৰিগণিত।&lt;ref&gt;Mark Lehner, ''The Complete Pyramids: Solving the Ancient Mysteries'', Thames &amp; Hudson, 1997, pp. 108–113.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Joyce Marcus, ''Mesoamerican Writing Systems: Propaganda, Myth, and History in Four Ancient Civilizations'', Princeton University Press, 1992.&lt;/ref&gt;

=== পশ্চিম [[এছিয়া]] ===

==== মেছোপটেমিয়া ====

{{multiple image
| perrow = 2
| total_width = 250
| caption_align = center
| align = right
| direction = vertical
| image2 = The White Temple 'E at Uruk, 3500-3000 BCE.jpg
| image1 = White Temple ziggurat in Uruk.jpg
| footer = উৰুকৰ অনু জিগুৰাট আৰু হোৱাইট টেম্পল
}}
[[File:Choghazanbil2.jpg|thumb|চোঘা জানবিল [[ইৰান]]ৰ খোজেস্তান প্ৰদেশত অৱস্থিত প্ৰাচীন ইলামাইট স্থাপত্য সমাহাৰ। ]]
মেছোপটেমিয়াৰ মানুহে আটাইতকৈ প্ৰাৰম্ভিক পিৰামিড আকৃতিৰ গঠনবোৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল, যাক ''জিগুৰাট'' বোলা হয়। প্ৰাচীন যুগত এইবোৰ উজ্জ্বলকৈ [[সোণ]] বৰণীয়া কৰা হৈছিল। এইবোৰ সূৰ্যৰ তাপত শুকোৱা কেঁচামাটিৰ ইটাৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, আৰু বৰ্তমান সময়লৈকে খুব কম অংশহে অৱশিষ্ট আছে। জিগুৰাটসমূহ সুমেৰীয়সকল, বাবিলীয়, ইলামীয়, আক্কাদীয় আৰু আছিৰিয়াবাসীয়ে নিৰ্মাণ কৰিছিল। প্ৰত্যেকখন জিগুৰাট এটা মন্দিৰ সমাহাৰৰ অংশ আছিল, য'ত আন কিছুমান ভবনো অন্তৰ্ভুক্ত আছিল। জিগুৰাটৰ পূৰ্বসূৰিহা আছিল ওপৰলৈ ওখ কৰি তৈয়াৰ কৰা মাচা, যাৰ উদ্ভৱ উবেইদ যুগত হোৱা বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Crawford, page 73&quot;&gt;Crawford, page 73{{Citation not found|date=October 2023}}&lt;/ref&gt;

=== আফ্ৰিকা ===

==== ইজিপ্ত ====
[[File:Giza-pyramids.JPG|thumb|right|আকাশৰ পৰা দৃশ্যমান গীজাৰ পিৰামিড সমাহাৰৰ পিৰামিডসমূহ]]

[[আফ্ৰিকা]]ৰ আটাইতকৈ প্ৰসিদ্ধ পিৰামিডসমূহ [[ইজিপ্ত]]ত অৱস্থিত—এইবোৰ ইট বা পাথৰেৰে নিৰ্মিত বৃহৎ গঠন, প্ৰধানকৈ চুনপাথৰেৰে, যাৰ কিছুমান পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ গঠনসমূহৰ ভিতৰত পৰে। এইবোৰ সূৰ্যৰ ৰশ্মিৰ আকাৰত নিৰ্মিত হৈছিল। অধিকাংশ পিৰামিডত চকচকীয়া শ্বেত চূণশিলৰে আৱৰণ দিয়া হৈছিল। এই চকচকীয়া প্ৰস্থৰবোৰৰ বহু অংশ ইতিমধ্যে খহি পৰিছে বা [[কাইৰো]] চহৰত ঘৰৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Viegas |first1=Jennifer |date=28 April 2008 |title=Pyramids packed with fossil shells |work=ABC Science |url=https://www.abc.net.au/science/articles/2008/04/28/2229383.htm |access-date=1 August 2021 |archive-date=1 August 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210801134658/https://www.abc.net.au/science/articles/2008/04/28/2229383.htm |url-status=live }}&lt;/ref&gt; শীৰ্ষৰ টুপীটো সাধাৰণতে চূণশিল, গ্ৰেনাইট বা বাছাল্টৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু কিছুমানত ইলেক্ট্ৰামৰ আৱৰণো থাকিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;pennstate-pyramid&quot;&gt;{{cite web |last1=Redford |first1=Donald B. |last2=McCauley |first2=Marissa |date=2014-04-15 |title=How were the Egyptian pyramids built? |url=http://www.rps.psu.edu/probing/pyramids.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121222053326/http://www.rps.psu.edu/probing/pyramids.html |archive-date=22 December 2012 |access-date=11 December 2012 |work=Research |publisher=The Pennsylvania State University}}&lt;/ref&gt;

==== [[চুদান]] ====
[[File:Nubian20pyramids.jpg|right|thumb|মেৰোইত অৱস্থিত পিৰামিডসমূহ যাৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ পাইলনৰ দৰে]]
[[File:Archaeological Sites of the Island of Meroe-114973.jpg|thumb|মেৰোই দ্বীপৰ পুৰাতাত্ত্বিক স্থানত নুবিয়ান পিৰামিডসমূহ]]

=== ইউৰোপ ===

==== গ্ৰীচ ====
[[File:Elliniko Piramid - panoramio.jpg|thumb|left|হেল্লিনিকন পিৰামিড]]

==== স্পেইন ====
[[File:Pyramide Güimar.jpg|thumb|গুইমাৰৰ পিৰামিড, টেনেৰিফে, [[স্পেইন]]]]

==== ৰোমান সাম্ৰাজ্য ====
[[File:Pyramid of cestius.jpg|thumb|[[ইটালী]]ৰ [[ৰোম]] চহৰত অৱস্থিত চেষ্টিয়াছৰ পিৰামিড]]
২৭ মিটাৰ উচ্চতাৰ চেষ্টিয়াছৰ পিৰামিড খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১ম শতাব্দীৰ শেষৰ ফালে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু পোৰ্টা ছান পাওলোৰ ওচৰত বৰ্তমানো অক্ষত অৱস্থাত আছে। আন এখন পিৰামিড, যাক ''মেটা ৰোমুলি'' বোলা হৈছিল, সেই সময়ৰ ''এগাৰ ভাটিকানুস'' (আজিৰ বৰ্গো) অঞ্চলত অৱস্থিত আছিল, কিন্তু ১৫শ শতিকাৰ শেষত ভঙা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Lacovara|first1=Peter|date=2018|title=Pyramids and Obelisks Beyond Egypt|url=https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/aegyp/article/view/48018/41478|journal=Aegyptiaca|issue=2|pages=124–129|doi=10.11588/aegyp.2018.2.48018|access-date=17 June 2019|archive-date=17 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190617112712/https://journals.ub.uni-heidelberg.de/index.php/aegyp/article/view/48018/41478|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==== মধ্যযুগীয় ইউৰোপ ====

=== [[আমেৰিকা]] ===
[[File:PyramidOfTheMoonTeotihuacan.jpg|thumb|right|[চাঁদৰ পিৰামিড, টেউতিহুৱাকান, যাক ১০০-৪৫০ খ্ৰীষ্টাব্দৰ ভিতৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল]]

==== মেছ’আমেৰিকা ====
[[File:Chichen Itza 3.jpg|thumb|চিচেন ইট্‌জাৰ এল কাচতিল্লো]]

==== [[যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] ====
[[File:Mississippian culture mound components HRoe 2011.jpg|thumb|পূৱ [[উত্তৰ আমেৰিকা]]ৰ প্লেটফৰ্ম মাউণ্ডসমূহৰ বিভিন্ন উপাদানৰ এটি চিত্ৰ]]
[[File:Monk Mound - Flickr - GregTheBusker.jpg|thumb|কাহ'কিয়াত অৱস্থিত মঙ্কছ মাউণ্ড]]

=== এছিয়া ===

[[চিত্ৰ:Tomb of the General 1.jpg|right|thumb|[[চীন]]ৰ উত্তৰ-পূবত অৱস্থিত জীয়ান চহৰত এটা প্ৰাচীন কোৰিয়ান সমাধি]]
[[চিত্ৰ:Shaohao - pyramid - P1050739.JPG|thumb|[[চীন]]ৰ কুফু চহৰৰ শাওহাও পিৰামিড]]

==== ভাৰত ====
দক্ষিণ [[ভাৰত]]ত চোল সাম্ৰাজ্যৰ সময়ত বহু বৃহৎ গ্ৰেনাইট শিলৰ দ্বাৰা মন্দিৰ পিৰামিড নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, যাৰ বহুতো আজিও ব্যৱহৃত হৈ আছে। এইবোৰৰ ভিতৰত থাঞ্জাভূৰৰ ব্ৰিহদীশ্বৰ মন্দিৰ, গংগাইকোণ্ড চোলপুৰমৰ ব্ৰিহদীশ্বৰ মন্দিৰ, আৰু দাৰাসুৰামৰ ঐৰাবতেৰশ্বৰ মন্দিৰ উল্লেখযোগ্য। সৰ্ববৃহৎ মন্দিৰৰ ক্ষেত্ৰফলৰ হিচাপত শ্ৰীৰংগমৰ ৰংগনাথস্বামী মন্দিৰক গণ্য কৰা হয়। থাঞ্জাভূৰৰ মন্দিৰটো ৰজা ৰজা চোলাই ১১শ শতিকাত নিৰ্মাণ কৰিছিল। থাঞ্জাভূৰৰ ব্ৰিহদীশ্বৰ মন্দিৰটো ১৯৮৭ চনত ইউনেস্ক'ই বিশ্বৰ ঐতিহ্যবাহী স্থান হিচাপে ঘোষণা কৰিছিল; গংগাইকোণ্ড চোলপুৰমৰ আৰু দাৰাসুৰামৰ মন্দিৰ দুটাক ২০০৪ চনত তালিকাভুক্ত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://whc.unesco.org/archive/2004/whc04-28com-inf14ae.pdf|title=EVALUATIONS OF CULTURAL PROPERTIES|website=Whc.unesco.org|access-date=5 March 2022|archive-date=3 March 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220303113016/https://whc.unesco.org/archive/2004/whc04-28com-inf14ae.pdf|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
&lt;gallery mode=&quot;packed&quot;&gt;
File:Big Temple-Temple.jpg|১০১০ খ্ৰীষ্টাব্দত নিৰ্মিত ব্ৰিহদীশ্বৰ মন্দিৰৰ গ্ৰেনাইট গোপুৰম। 
File:Back view of Raja gopuram.jpg|গংগাইকোণ্ড চোলপুৰমৰ ব্ৰিহদীশ্বৰ মন্দিৰৰ গাৰ্ভগৃহৰ ওপৰৰ পিৰামিডৰ আকৃতি। 
File:&quot;Architecture of World Heritage Monument Airavatesvara Temple&quot;.JPG|ঐৰাবতেৰশ্বৰ মন্দিৰৰ ভিতৰৰ পিৰামিড গঠন। 
File:Sri Ranganathaswamy Temple, dedicated to Vishnu, in Srirangam, near Tiruchirappali (24) (37254366620).jpg|শ্ৰীৰংগমৰ ৰংগনাথস্বামী মন্দিৰৰ গোপুৰম, যি [[হিন্দু দেৱতা]] [[বিষ্ণু]]ৰ ৰংগনাথ ৰূপলৈ উৎসৰ্গিত। 
&lt;/gallery&gt;

==== ইণ্ডোনেছিয়া ====
[[চিত্ৰ:Borobudur-Nothwest-view.jpg|thumb|right|[[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ মধ্য জাভাৰ বৰোবুদুৰ]]
[[চিত্ৰ:Candi Sukuh 2007.JPG|thumb|জাভাৰ কেণ্ডি চুকু মন্দিৰ]]
অষ্ট্ৰোনেছিয়ান মেগালিথিক সংস্কৃতিৰ অংশ হিচাপে [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ত ''পুণ্ডেন বৰুন্দাক'' নামেৰে পৰিচিত ধাপযুক্ত পিৰামিড আকৃতিৰ মাটিৰ আৰু পাথৰৰ গঠন দেখা পোৱা যায়। এইবোৰ চিছ'লকৰ কাষৰ পাংগুগাংগান আৰু কুনিঙানৰ ওচৰৰ চিপাৰি অঞ্চলত পোৱা গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web | title = Pangguyangan | work = Dinas Pariwisata dan Budaya Provinsi Jawa Barat | url = http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id | language = id | access-date = 2017-05-17 | archive-date = 2019-12-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20191224184236/http://www.disparbud.jabarprov.go.id/wisata/dest-det.php?id=878&amp;lang=id | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | title = Hasil Pemugaran dan Temuan Benda Cagar Budaya PJP I | author1 =I.G.N. Anom | author2 = Sri Sugiyanti | author3 = Hadniwati Hasibuan | editor1 = Maulana Ibrahim | editor2 = Samidi | publisher = Direktorat Jenderal Kebudayaan | year = 1996 | url = https://books.google.com/books?id=BjXkCgAAQBAJ&amp;q=Punden+Berundak+Cipari&amp;pg=PA87 | page = 87 | language = id}}&lt;/ref&gt; এই ধৰণৰ পাথৰৰ পিৰামিডবোৰত বিশ্বাস কৰা হৈছিল যে পৰ্বত বা উচ্চ স্থানবোৰ পূৰ্বজৰ আত্মাৰ বাসস্থান। 

==== পূব এছিয়া, দক্ষিণ-পূব এছিয়া আৰু মধ্য এছিয়া ====
[[চিত্ৰ:Dotō, Panoramic View 002.jpg|thumb|right|জাপানৰ অনো-ডেৰা মন্দিৰৰ দোতো স্তূপ]]
পূব এছিয়াত সাধাৰণতে বৌদ্ধ স্তূপসমূহ পেগডা ৰূপে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। তথাপিও কিছু পিৰামিড আকৃতিৰ স্তূপ আজিও অৱস্থিত। এক অনুমান মতে এই স্তূপবোৰ বোৰোবুদুৰৰ পৰা [[ছুমাত্ৰা]] আৰু [[জাভা]]ৰ ভিক্ষুসকলৰ জৰিয়তে অনুপ্ৰাণিত হৈছিল।&lt;ref name=&quot;Sakai&quot;&gt;{{cite web |url=http://enlight.lib.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-MISC/misc168127.pdf |title=古代における塔型建築物の伝播 ボロブドゥールと奈良頭塔の関係について |access-date=7 March 2021 |archive-date=19 September 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210919210146/http://enlight.lib.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-MISC/misc168127.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; [[তাজিকিস্তান]]ৰ ভ্ৰাং নামৰ স্থানত এনেদৰে এটা বৌদ্ধ স্মাৰক আজিও বিদ্যমান।&lt;ref name=&quot;Natgeo&quot;&gt;{{cite magazine |first=Paul |last=Salopek |magazine=[[National Geographic Magazine]] |date=2 October 2017 |url=https://outofedenwalk.nationalgeographic.org:443/articles/2017-10-ruby-sellers-vrang/ |title=The Ruby Sellers of Vrang |access-date=7 March 2021 |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308223953/https://www.nationalgeographic.org/projects/out-of-eden-walk/articles/2017-10-ruby-sellers-vrang/ |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kumayama&quot;&gt;{{cite magazine |first=Paul |last=Salopek |magazine=[[National Geographic Magazine]] |date=14 July 2015 |url=http://kiwarabi.html.xdomain.jp/vantokumarama.pdf |title=ブァン仏教遺跡と熊山遺跡の比較検討 |access-date=7 March 2021 |archive-date=15 June 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210615090607/http://kiwarabi.html.xdomain.jp/vantokumarama.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt; মুঠতে, [[কোৰিয়া]]ৰ পূৰ্ব গেংছাং প্ৰদেশত ৪টা, [[জাপান]]ত ৩টা, [[ইণ্ডোনেছিয়া]]ৰ বোৰোবুদুৰত এটা আৰু [[তাজিকিস্তান]]ত এটা এনেধৰণৰ ধাপযুক্ত বৌদ্ধ পিৰামিডৰ অস্তিত্ব পোৱা গৈছে।&lt;ref name=&quot;Sakai&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Kumayama&quot;/&gt;

==আধুনিক পিৰামিড==
* [[আয়াৰলেণ্ড]]ৰ Maudlin's Cemetery-ত প্ৰায় ১৮৪০ চনত De Burgh পৰিয়ালে দুটা পিৰামিড আকৃতিৰ সমাধি নিৰ্মাণ কৰিছিল। 
* [[File:Louvre at dusk.JPG|thumb|১৯৮৯ চনত সম্পূৰ্ণ হোৱা [[ফ্ৰান্স]]ৰ [[পেৰিছ]]স্থিত লুভ সংগ্ৰহালয়ৰ চৌহদত অৱস্থিত লুভ পিৰামিড]] 
* [[File:SF Transamerica full CA.jpg|thumb|130px|ট্ৰেন্সআমেৰিকা পিৰামিড, ছান ফ্ৰান্সিছকো]]
* [[File:Sunway Pyramid front.jpg|thumb|right|Subang Jaya-ৰ Sunway Pyramid শ্বপিং মলত পিৰামিড]]
* [[File:MAM Caracas.jpg|thumb|Caracas-ত Oscar Niemeyer-ৰ ডিজাইনৰ এক সোঁৱৰণি]]

{{Clear}}&lt;gallery mode=&quot;packed&quot;&gt;
File:Stockport Pyramid.jpg|ষ‌ট'কপ'ৰ্ট, যুক্তৰাজ্যৰ ষ্ট'কপ'ৰ্ট পিৰামিড 
File:Karlsruhe Pyramide Winter Nacht 01.JPG|কাৰ্লছ্ৰুহে পিৰামিড, [[জাৰ্মানী]]
File:Hanoi Museum 01a.JPG|[[ভিয়েটনাম]]ৰ হানই মিউজিয়াম, ওলোটা পিৰামিড আকৃতিৰ
File:Upside down Pyramid, Bratislava 02.jpg|স্লোভাক ৰেডিঅ' বিল্ডিং, ব্ৰাটিস্লাভা, [[শ্লোভাকিয়া]]
File:Architektura kazan.JPG|কাজান, [[ৰাছিয়া]]ৰ &quot;পিৰামিড&quot; কমপ্লেক্স
File:Luxor Hotel.jpg|লুজ'ৰ হোটেল, লাছ ভেগাছ
File:Pyramid Arena.jpg|মেমফিছ, টেনেচিৰ পিৰামিড এৰেনা 
File:Walter Pyramid.jpg|কেলিফ'ৰ্ণিয়াৰ লং বীচত ৱাল্টাৰ পিৰামিড 
&lt;/gallery&gt;

=== আধুনিক সমাধিসমূহ ===
[[File:MetCemBrunswigPyramid1.jpg|thumb|মেটাৰি কবৰস্থান, নিউ অৰলিন্স]]
উনবিংশ আৰু বিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে মিচৰৰ পুনৰুজ্জীৱন আন্দোলনৰ সময়ত, পিৰামিড আকৃতিৰ সমাধি স্থাপত্যত অধিক প্ৰচলিত হয়। কুইন্টিনো চেলাৰ সমাধি, ওৰোপাৰ বাহিৰত থকা কীৰ্তিচিহ্নযুক্ত কবৰস্থান আদি পিৰামিড আকৃতিৰ।&lt;ref&gt;{{cite web |author=Luisa Bocchietto, Mario Coda and Carlo Gavazzi |title=THE OTHER OROPA: A Guide to the Monumental Cemetery of the Sanctuary |url=http://www.santuariodioropa.it/db/images/pdf/guida_cimitero_monumentale_en.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140517152603/http://www.santuariodioropa.it/db/images/pdf/guida_cimitero_monumentale_en.pdf |archive-date=2014-05-17 |access-date=2013-06-21 |archivedate=2014-05-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140517152603/http://www.santuariodioropa.it/db/images/pdf/guida_cimitero_monumentale_en.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; এই শৈলী [[সংযুক্ত ৰাজ্য]]ৰ টাইকুনসকলৰ মাজতো জনপ্ৰিয় হৈছিল। চিকাগোৰ শ্বোয়েনহ'ফেন পিৰামিড মৌছলিয়াম (১৮৮৯) ফিনিক্স, এৰিজোনা হাণ্ট সমাধি (১৯৩০) উল্লেখযোগ্য। কিছুমান ব্যক্তিয়ে নিজৰ বাবে পিৰামিড সমাধি নিৰ্মাণ কৰে। অভিনেতা নিকোলাছ কেজে নিউ অৰলিন্সৰ এক প্ৰসিদ্ধ কবৰস্থানত নিজৰ বাবে এটা পিৰামিড সমাধি কিনি লৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web |title=Nicolas Cage's Pyramid Tomb |url=https://www.atlasobscura.com/places/nicolas-cage-s-pyramid-tomb |website=Atlasobscura.com |access-date=18 June 2019 |archive-date=12 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190512000322/https://www.atlasobscura.com/places/nicolas-cage-s-pyramid-tomb |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:কলা]]
[[শ্ৰেণী:ভাস্কৰ্য]]</text>
      <sha1>7deacimo0opa6a111xs1of5bfcwjeni</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেলগাড়ী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122564</id>
    <revision>
      <id>517252</id>
      <parentid>516176</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:00:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517252</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4483" sha1="kud08r8fnldou1n9nlj5v6r7dr2lpyk" xml:space="preserve">{{Multiple image
| image1 = Поезд на фоне горы Шатрище. Воронежская область.jpg
| caption1 = [[ৰাছিয়া]]ত যাত্ৰীবাহী ৰেলগাড়ী টানি নিয়া বৈদ্যুতিক লোক’মটিভ
| image2 = Pilatus railway train.jpg
| caption2 = [[চুইজাৰলেণ্ড]]ৰ  ৰেলপথ
| image3 = New Zealand DX class locomotive. (24769239234).jpg
| caption3 = [[নিউজিলেণ্ড]]ত মালবাহী ৰেলগাড়ী টানি নিয়া ডিজেল লোক’মটিভ
| image4 = Wuppertaler Schwebebahn Westende 2019-10-06 06 (cropped).jpg
| caption4 = [[জাৰ্মানী]]ৰ এখন মনোৰেইল
| image5 = Union Pacific 844, Painted Rocks, NV, 2009 (crop).jpg
| caption5 = [[যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ৰ পুনৰুদ্ধাৰ কৰা বাষ্পীয় লোক’মটিভ
| image6 = Bangalore Metro Station, India (cropped).jpg
| caption6 = [[ভাৰত]]ৰ এখন মেট্ৰো ৰেলগাড়ী
| image7 = Zuerich-vbz-tram-2-swpsigbbc-880755.jpg
| caption7 = [[চুইজাৰলেণ্ড]]ৰ এখন ট্ৰাম
| image8 = Avg-858-02.jpg
| caption8 = [[জাৰ্মানী]]ত চলি থকা এখন লাইট ৰে'ল 
| perrow = 2
| caption_align = center
| width = 200
}}

'''ৰেলগাড়ী'''&lt;ref&gt;{{cite web |title=Definition of ''train (noun)'' in Compact OED |website=AskOxford.com |publisher=[[Oxford University Press]] |url=http://www.askoxford.com/concise_oed/train?view=uk |access-date=18 March 2008 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20050526072449/http://www.askoxford.com/concise_oed/train?view=uk |archive-date=26 May 2005 |archivedate=26 May 2005 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050526072449/http://www.askoxford.com/concise_oed/train?view=uk |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; হৈছে সংযুক্ত বাহনৰ এটা শৃংখলা, যিবোৰ [[ৰেলপথ]]ৰ ওপৰেদি চলাচল কৰে। 

ৰেলগাড়ীৰ উৎপত্তি ঘোঁৰাই টনা ৱেগনৱে'ৰ পৰা হৈছিল, যিবোৰ পাথৰ বা কাঠৰ ৰেলপথত চলিছিল। ১৮০২ চনত [[যুক্তৰাজ্য]]ত বাষ্পীয় লোক’মটিভ উদ্ভাৱনৰ পিছতে, ৰেলগাড়ী বিশ্বজুৰি ব্যাপকভাৱে বিস্তাৰ লাভ কৰে আৰু যাত্ৰী আৰু মাল অতি সোনকালে সস্তাত পৰিবহণ সম্ভৱ কৰি তোলে। ১৯শ শতিকাৰ অন্ত ভাগত নগৰবাসীৰ যাতায়াতৰ বাবে দ্ৰুত ৰেল পৰিবহণ আৰু [[ট্ৰাম]]ৰো উদ্ভৱ ঘটে। ১৯২০ চনৰ পৰা বিশেষকৈ [[দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ]]ৰ পিছত ডিজেল লোক’মটিভ আৰু বৈদ্যুতিক লোক’মটিভে বাষ্পৰ স্থান গ্ৰহণ কৰে। তাৰ পিছতে গাড়ী, ট্ৰাক আৰু বিস্তৃত ঘাইপথৰ বিস্তাৰ আৰু [[বিমান]]ৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি পোৱাৰ ফলত বহুতো ৰেলপথ বন্ধ হৈ পৰে। [[বাছ]] ব্যৱস্থাৰ প্ৰচলনৰ ফলত বহু দ্ৰুত ৰেল আৰু ট্ৰাম ব্যৱস্থাও বন্ধ কৰি দিয়া হয়। 

সাধাৰণ ৰেলগাড়ী দুটা ৰে'লৰ ওপৰেৰে সমতল ভূমিত চলিলেও, কিছুমান বিশেষ ধৰণৰ ৰেল আছে যিবোৰ ভিন্ন ধৰণেৰে চলে। 

প্ৰাকৃতিক গেছ বা [[হাইড্ৰ'জেন]] চালিত ৰেলগাড়ী একবিংশ শতিকাৰ এটা নতুন বিকাশ।

== তথ্যসূত্ৰ ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:পৰিবহণ]]</text>
      <sha1>kud08r8fnldou1n9nlj5v6r7dr2lpyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ফেজেণ্ট দ্বীপ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122603</id>
    <revision>
      <id>517120</id>
      <parentid>516638</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:09:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517120</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8637" sha1="b1h4z0p0orvx9ip4sn2ro9c4vdpp12n" xml:space="preserve">'''ফেজেণ্ট দ্বীপ''' ({{lang-en|Pheasant Island}}) হ'ল বিডাছ'য়া নদীত অৱস্থিত এটা জনবসতিহীন দ্বীপ। ই ফ্ৰান্স আৰু স্পেইনৰ সীমান্তৰ মাজত অৱস্থিত আৰু ইয়াৰ শাসন ব্যৱস্থা দুয়োখন দেশৰ মাজত পৰ্যায়ক্ৰমে পৰিৱতিত হয়। 

দ্বীপটো আচলতে এক কনডোমিনিয়াম বা এনে এক ভূখণ্ড যাৰ শাসন ব্যৱস্থা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আইনৰ অধীনত একাধিক ক্ষমতাৰ মীমাংসাৰ ভিত্তিৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;[http://www.elmundo.es/elmundo/2012/02/02/espana/1328202785.html España asume la jurisdicción de la isla de los Faisanes, la más pequeña del mundo] (Retrieved 3 December 2015)&lt;/ref&gt; ১৬৫৯ চনত পেৰেনিছ সন্ধিৰ দ্বাৰা এই দ্বীপটো প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। ইয়াৰ দায়িত্ব সংশ্লিষ্ট সাৰ্বভৌমত্বৰ জৰিয়তে প্ৰতি ছমাহৰ মূৰে মূৰে ফ্ৰান্স আৰু স্পেইনৰ মাজত পৰ্যায়ক্ৰমে পৰিৱৰ্তিত হয়। ১ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা ৩১ জুলাইলৈকে স্পেইনৰ ছান চেবাষ্টিয়ান নৌসেনা আনুষ্ঠানিকভাৱে ইয়াৰ দায়িত্বত থ‍ৈকে‍ আৰু ১ আগষ্টৰ পৰা ৩১ জানুৱাৰীলৈকে ফ্ৰান্সৰ বেয়নৰ দায়িত্বত থাকে। অৰ্থাৎ দ্বীপটোৰ প্ৰশাসন সামগ্ৰিকভাৱে ইৰুন, গি‍পুজকোৱা, স্পেইন আৰু হেণ্ডেয়ে, পাইৰেনিছ, আটলাণ্টিকোইছ, ফ্ৰান্সৰ দ্বাৰা পৰিচালিত।&lt;ref name=&quot;bbc&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|url=https://www.bbc.co.uk/news/stories-42817859|title=The island that switches countries every six months|date=28 January 2018|publisher=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt; 

==ভূপ্ৰকৃতি==
এই দ্বীপটো হ'ল এটা ৰাজনৈতিক অধিৰাজ্য&lt;ref&gt;[http://www.elmundo.es/elmundo/2012/02/02/espana/1328202785.html España asume la jurisdicción de la isla de los Faisanes, la más pequeña del mundo] (Retrieved 3 December 2015)&lt;/ref&gt; যিটো ১৬৫৯ চনত স্পেইন আৰু ফ্ৰান্সৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ অধীনত পাইৰেনিজ সন্ধিৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল, আৰু আনুষ্ঠানিকভাৱে স্পেইনৰ ছান চেবাষ্টিয়ান (১ ফেব্ৰুৱাৰী–৩১ জুলাই) আৰু ফ্ৰান্সৰ বেয়ন (১ আগষ্ট–৩১ জানুৱাৰী) নৌসেনা অধীনত প্ৰতি ছমাহৰ বাবে থাকে‍; আচলতে ই ক্ৰমে ইৰুন (গুইপুস্কায়া, স্পেইন) আৰু হেণ্ডে (পিৰেনিছ-আটলাণ্টিকছ, ফ্ৰান্স) দ্বাৰা পৰিচালিত হয়।&lt;ref name=bbc/&gt; {{As of|2018|01}} ২০১৮ চনৰ জানুৱাৰী মাহলৈকে এই দ্বীপটো প্ৰায় ২০০ মিটাৰ (৬৬০ ফুট) দীঘল আৰু ৪০ মিটাৰ (১৩০ ফুট) বহল, যিটোত খহনীয়া হৈ আছে।&lt;ref name=bbc/&gt;

==ইতিহাস==
দ্বীপটোৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ঐতিহাসিক পৰিঘটনাটো হ’ল পাইৰেনিজ সন্ধি স্বাক্ষৰ কৰা অনুষ্ঠান। ১৬৫৯ চনত ত্ৰিশ বছৰীয়া যুদ্ধৰ শেষৰ ফালে স্পেইনৰ গ্ৰেণ্ড ড্যুক লুইছ ডি হাৰো আৰু ফ্ৰান্সৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী কাৰ্ডিনেল মাজাৰিনৰ মাজত ২৪খন সন্মিলনৰ পাছত এই সন্ধি স্বাক্ষৰিত হয়। এই বৈঠকৰ স্মৃতিত দ্বীপটোৰ মাজত এটা একক বা ভৌগোলিক স্মৃতিসৌধ স্থাপন কৰা হয়। 

এই দ্বীপটো আন কেইবাখনো ৰাজকীয় বৈঠকৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।
* ১৬৫৯ চনত চতুৰ্দশ লুইয়ে তেওঁৰ ভৱিষ্যত পত্নী মাৰিয়া থেৰেছা (১৬৩৮-১৬৮৩)ক লগ কৰে৷ তেওঁলোক আছিল লে গ্ৰেণ্ড ডাউফিনৰ পিতৃ-মাতৃ আৰু অভিভাৱক। এবছৰৰ পাছত তেওঁ আইচে‍ল অৱ ফেজেণ্টছত অনুষ্ঠিত এখন সভাত তেওঁৰ পিতৃ স্পেইনৰ চতুৰ্থ ৰজাক বিদায় দিয়ে। ফ্ৰান্সত ভৰি দিয়াৰ আগতে তেওঁ চতুৰ্দশ লুইৰ সংগী হৈ পৰিছিল।
* ১৭২১ চনত চতুৰ্দশ লুইয়ে স্পেইনৰ মাৰিয়ানা ভিক্টোৰিয়া (১৭১৮–১৭৮১)ক লগ কৰিছিল যদিও দুয়োজনে কেতিয়াও বিবাহপাশত আৱদ্ধ হোৱা নাছিল। লুইছে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰ্তুগালৰ মেৰী লেজস্কেস্কা আৰু প্ৰথম মাৰিয়া জোচেফক বিয়া কৰায়।

==প্ৰৱ‍েশাধিকাৰ==
কম জোৱাৰৰ সময়ত কেতিয়াবা স্পেইনৰ ফালৰ পৰা এই দ্বীপটোলৈ যাব পাৰি।&lt;ref name=&quot;bbc&quot; /&gt; ই মানৱহীন আৰু প্ৰৱেশ সংৰক্ষিত।&lt;ref&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|url=http://www.hendaye-tourisme.fr/en/authentic-pleasures/patrimony-and-history/unusual/pheasant-island/index.html|title=Pheasant Island|publisher=Hendaye Tourist Office|আৰ্কাইভেৰ-url=https://web.archive.org/web/20100213103927/http://www.hendaye-tourisme.fr/en/authentic-pleasures/patrimony-and-history/unusual/pheasant-island/index.html|archive-date=13 February 2010|url-অবস্থা=dead|date=24 January 2012|df=dmy-all|access-date=9 June 2025|archivedate=13 February 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100213103927/http://www.hendaye-tourisme.fr/en/authentic-pleasures/patrimony-and-history/unusual/pheasant-island/index.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; অৱশ্যে কিছুমান উৎসৱ আৰু ঐতিহাসিক দিনত ৰাইজৰ বাবে মুকলি কৰা হয়। 

তদুপৰি চৰকাৰী বিষয়া, চাফাই কৰ্মী আৰু জোৱানসকলে চৰকাৰী কামৰ বাবে ইয়াত প্ৰৱ‍েশাধিকাৰ লাভ কৰে।&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{ওয়েব উদ্ধৃতি|url=https://observador.pt/2017/07/31/a-ilha-dos-faisoes-o-condominio-mais-antigo-do-mundo-e-seis-meses-francesa-e-seis-meses-espanhola/|title=A ilha dos Faisões, o condomínio mais antigo do mundo, é seis meses francesa e seis meses espanhola|last=Porto|first=Rita|last২=Porto|first২=Rita|ওয়েবসাইট=Observador|language=pt-PT|date=2019-02-03}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী:নদী দ্বীপ]]</text>
      <sha1>b1h4z0p0orvx9ip4sn2ro9c4vdpp12n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কেপেল দ্বীপ, ছিংগাপুৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122604</id>
    <revision>
      <id>517387</id>
      <parentid>516663</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:55:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517387</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5833" sha1="t011cxm4jfhg2pvhu1rqsnza77u0ifa" xml:space="preserve">{{Short description|Small private island of Singapore}}
{{Infobox islands
| name = কেপেল দ্বীপ
| native_name = 
| native_name_link = 
| sobriquet = &lt;!-- or |nickname= --&gt;
| image_name = Keppel marina (8026547327).jpg
| image_caption = The marina on Keppel Island
| image_alt = The marina on Keppel Island
| map = Singapore
| map_alt = 
| map_width = 
| map_caption = 
| map_relief = 
| label = 
| label_position = 
| coordinates = {{coord|1|15|48.93|N|103|48|42.38|E|display=inline,title}}
| etymology = 
| location = কেপেল উপকূল
| pop = 
| archipelago = 
| waterbody = 
| total_islands = 
| major_islands = 
| area_km2 = &lt;!-- or |area_m2= or |area_ha= --&gt;
| area_footnotes = 
| rank = 
| length_km = &lt;!-- or |length_m=  --&gt;
| length_footnotes = 
| width_km = &lt;!-- or |width_m=  --&gt;
| width_footnotes = 
| coastline_km = &lt;!-- or |coastline_m=  --&gt;
| coastline_footnotes = 
| elevation_m = 
| elevation_footnotes = 
| highest_mount = 
| country = [[ছিংগাপুৰ]]
| country_admin_divisions_title = 
| country_admin_divisions = 
| country_admin_divisions_title_1 = 
| country_admin_divisions_1 = 
| demonym = 
| population = 
| population_as_of = 
| population_footnotes = 
| population_rank = 
| population_rank_max = 
| density_km2 = 
| density_rank = 
| density_footnotes = 
| languages = 
| ethnic_groups = 
| timezone1 = [[Singapore Standard Time|SST]]
| utc_offset1 = +8
| timezone1_DST = 
| utc_offset1_DST = 
| website = 
| additional_info = 
}}
'''কেপেল দ্বীপ''' ({{lang-en|Keppel Island}}) হৈছে ছিংগাপুৰৰ বুকিট মেৰাহৰ হাৰ্বাৰফ্ৰণ্টৰ প্ৰেচিণ্টত অৱস্থিত এটি সৰু ব্যক্তিগত দ্বীপ। এই দ্বীপটো বহুলাংশে সমতল, কেপেল উপসাগৰৰ উত্তৰ অংশত, ছিংগাপুৰৰ মূল দ্বীপ আৰু চেণ্টোছা দ্বীপৰ মাজত অৱস্থিত।&lt;ref name=tst&gt;{{cite news|title=Pulau Hantu gives up its ghost|url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19830831.2.31.aspx|accessdate=13 August 2014|publisher=[[The Straits Times]]|date=31 August 1983}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Pulau Keppel|url=http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_234_2005-01-19.html|website=nlb.gov.sg|publisher=Singapore Infopedia|accessdate=13 August 2014}}&lt;/ref&gt;

২০০৮ চনত মুকলি হোৱা ২৫০ মিটাৰ দীঘল কেবল ষ্টেড কেপেল বে দলঙৰ দ্বাৰা কেপেল দ্বীপক ছিংগাপুৰৰ মূল দ্বীপটোৰ সৈতে সংযোগ কৰা হৈছে। কেপেল বে দলঙে দ্বীপটোলৈ বিদ্যুৎ, পানী আৰু অন্যান্য সেৱাৰ লাইনসমূহো কঢ়িয়াই লৈ গৈছে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Keppel Bay Bridge - Fact Sheet|url=http://www.kepcorp.com/upload/PressRelease/Keppel%20Bay%20Bridge%20-%20Fact%20Sheet.pdf|website=kepcorp.it|publisher=[[Keppel Corporation]]|accessdate=13 August 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;

==ইতিহাস==
কেপেল বন্দৰৰ উন্নয়নৰ ফলত ১৯ শতিকাৰ মাজভাগত এই দ্বীপটো সমৃদ্ধিশালী হৈ উঠে।&lt;ref name=mkb&gt;{{cite web|title=History of Keppel Bay|url=http://www.marinakeppelbay.com/AU_TH.asp|website=marinakeppelbay.com|accessdate=13 August 2014|archive-date=14 August 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140814090545/http://www.marinakeppelbay.com/AU_TH.asp|url-status=dead|archivedate=14 August 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140814090545/http://www.marinakeppelbay.com/AU_TH.asp|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ২০০০ চনলৈকে কেপেল দ্বীপটো কেপেল শ্বিপয়াৰ্ডে জাহাজ নিৰ্মাণ আৰু জাহাজ মেৰামতিৰ কামত ব্যৱহাৰ কৰিছিল। 

এই দ্বীপটোক পূৰ্বতে পুলাউ হাণ্টু বুলি জনা গৈছিল, যাৰ অৰ্থ মালয় ভাষাত &quot;ভূতৰ দ্বীপ।&quot; ১৯৮৩ চনত দ্বীপটোৰ মালিক কোম্পানীয়ে নাম সলনি কৰি কেপেল দ্বীপ কৰি লয়। পূৰ্বৰ নামটো কিছুমানে গ্ৰহণ কৰা নাছিল যিহেতু পুলাউ হাণ্টু ছিংগাপুৰৰ আন এটা দ্বীপৰ নাম আছিল, সেয়ে‍ চৰকাৰে এই নাম পৰিৱৰ্তনৰ অনুমতি দিছিল।&lt;ref name=tst/&gt; 

২০০৮ চনত এই দ্বীপটো জলপৃষ্ঠ বিলাসী উন্নয়ন প্ৰচেষ্টাৰ অংশ আছিল, আৰু তাৰ পাছত ইয়াক কেপেল বে দলং নিৰ্মাণৰ জৰিয়তে মূল ভূখণ্ডৰ সৈতে সংযুক্ত কৰা হৈছিল। 

আজি কেপেল দ্বীপত উচ্চমানৰ ৰেষ্টুৰেণ্ট আৰু ইয়টৰ বাবে মেৰিনা আছে।&lt;ref name=mkb/&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|last1=Teo|first1=Joyce|title=Keppel to build more waterfront homes|work=[[The Straits Times]]|date=22 November 2006}}&lt;/ref&gt;

==তথ্য সংগ্ৰহ==

[[শ্ৰেণী:দ্বীপ]]</text>
      <sha1>t011cxm4jfhg2pvhu1rqsnza77u0ifa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰাজস্থানৰ পাহাৰীয়া দুৰ্গ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122605</id>
    <revision>
      <id>517249</id>
      <parentid>516854</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T03:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517249</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34158" sha1="djcqngp7j881o1fjz8fkdyoqs6e9xkk" xml:space="preserve">{{Infobox UNESCO World Heritage Site
| image         = [[file:Jaipur 03-2016 04 Amber Fort.jpg|280px]]
| image_upright = 1.2
| caption       = Amber Fort at Jaipur
| location      = [[Rajasthan]], [[India]]
| includes      = {{flatlist|
# [[Chittor Fort]]
# [[Kumbhalgarh Fort]]
# [[Ranthambore Fort]]
# [[Gagron Fort]]
# [[Amber Fort]]
# [[Jaisalmer Fort]]
}}
| ID            = 247rev
| year          = 2013
| embedded      = {{Location map many
| Rajasthan#India
| width       =
| float       =
| border      =
| caption     =
| alt         =
| relief      = 1
| AlternativeMap =
&lt;!--first label/marker--&gt;
| label1      =  1&lt;!-- or: label --&gt;
| label1_size =  &lt;!-- or: label_size --&gt;
| position1   =  &lt;!-- or: position, pos1, pos --&gt;
| background1 =  &lt;!-- or: background, bg1, bg --&gt;
| mark1       =  &lt;!-- or: mark --&gt;
| mark1size   =  &lt;!-- or: marksize --&gt;
| link1       =  &lt;!-- or: link --&gt;
| coordinates1=  {{coord|24|53|0|N|74|38|46|E}}
&lt;!--second label/marker--&gt;
| label2      = 2
| label2_size =
| label2_width=
| position2   =  &lt;!-- or: pos2 --&gt;
| background2 =  &lt;!-- or: bg2 --&gt;
| mark2       =
| mark2size   =
| link2       =
| coordinates2= {{coord|25|8|56|N|73|34|49|E}}
&lt;!--repeat as needed--&gt;
| label3      = 3
| coordinates3= {{coord|26|1|13|N|76|27|18|E}}
&lt;!--repeat as needed--&gt;
| label4      = 4
| coordinates4= {{coord|24|37|35|N|76|11|14|E}}
&lt;!--repeat as needed--&gt;
| label5      = 5
| coordinates5= {{coord|26|59|5|N|75|51|7|E}}
&lt;!--repeat as needed--&gt;
| label6      = 6
| coordinates6= {{coord|26|54|45|N|70|54|45|E}}
}}
|WHS=Hill Forts of Rajasthan|Criteria=Cultural: (ii), (iii)}}

'''ৰাজস্থানৰ পাহাৰীয়া দুৰ্গ''' ({{Lang-en| Hill Forts of Rajasthan}}) হৈছে উত্তৰ ভাৰতৰ ৰাজস্থান ৰাজ্যত বিস্তৃত ছটা দুৰ্গ। ধাৰাবাহিক হিচাপে গোট খুৱাই  ২০১৩ চনত [[ইউনেস্ক' বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]] হিচাপে নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে। পাহাৰীয়া দুৰ্গসমূহৰ শৃংখলাসমূহৰ ভিতৰত আছে—চিত্তৰগড়ৰ চিত্তৰ গড়, ৰাজসামন্দৰ কুম্ভলগড় দুৰ্গ, ছাৱাই মাধোপুৰৰ ৰন্থামবোৰ দুৰ্গ, ঝলাৱাৰৰ গাগ্ৰন দুৰ্গ, [[জয়পুৰ]]ৰ আমেৰ দুৰ্গ আৰু জয়ছলমেৰৰ জয়ছলমেৰ দুৰ্গ। &lt;ref name=HFR1&gt;{{Cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/247|title=The Hill Forts of Rajasthan - a UNESCO World Heritage Site, 2013|work=UNESCO - Official Website}}&lt;/ref&gt;

[[ৰাজস্থান]]ত পাহাৰ আৰু পাহাৰীয়া অঞ্চলত এশৰো অধিক দুৰ্গ আছে। &quot;ৰাজস্থানৰ পাহাৰীয়া দুৰ্গ&quot; প্ৰথমে আৰৱল্লী ৰেঞ্জৰ পাঁচটা ৰাজপুত দুৰ্গৰ দ্বাৰা গঠিত ধাৰাবাহিক সম্পত্তি হিচাপে ইউনেস্কোৰ হাতত অৰ্পণ কৰা হৈছিল আৰু খ্ৰীষ্টীয় ৫ম আৰু ১৮ শতিকাৰ ভিতৰত বিভিন্ন ৰাজ্যৰ কেইবাজনো ৰাজপুত ৰজাই নিৰ্মাণ আৰু বৰ্ধন কৰিছিল। যোধপুৰৰ মেহৰনগড় দুৰ্গ, পাহাৰীয়া দুৰ্গ যদিও  ইউনেস্ক'ৰ ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ হিচাপে স্বীকৃতি পোৱা নাই।এই দুৰ্গসমূহৰ কিছুমানৰ প্ৰতিৰক্ষামূলক দুৰ্গ দেৱাল ২০ কিলোমিটাৰ পৰ্যন্ত আছে, যিবোৰ এতিয়াও চহৰৰ কেন্দ্ৰত জীয়াই আছে আৰু এতিয়াও পানী সংগ্ৰহ ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;[https://whc.unesco.org/en/list/247/ UNESCO series has been increased to six forts]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Kohli2004&quot;&gt;{{citation |last=Kohli |first=M.S. |title=Mountains of India: Tourism, Adventure, Pilgrimage |url=https://books.google.com/books?id=GIs4zv17HHwC&amp;pg=PA29 |year=2004 |publisher=Indus Publishing |isbn=978-81-7387-135-1 |pages=29–}}&lt;/ref&gt;

==নিৰ্বাচন==
গড়সমূহৰ সংস্কৃতি আৰু স্থাপত্যক উজ্জ্বল কৰি তুলিবলৈ ৰাজপুতৰ পাহাৰীয়া দুৰ্গসমূহৰ শৃংখলা ইউনেস্ক’ৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ হিচাপে নিৰ্বাচিত হ’ব লাগিছিল।&lt;ref name=&quot;THFORU&quot;&gt;{{cite news|title=The Fantastic 5 Forts: Rajasthan Is Home to Some Beautiful Forts, Here Are Some Must-See Heritage Structures|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-3191827171.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924204252/http://www.highbeam.com/doc/1P3-3191827171.html|url-status=dead|archive-date=24 September 2015|access-date=5 July 2015|date=28 January 2014|publisher=DNA : Daily News &amp; Analysis|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924204252/http://www.highbeam.com/doc/1P3-3191827171.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

ৰাজস্থানৰ ৰাজ্যিক পক্ষই পাহাৰীয়া দুৰ্গৰ শৃংখলাৰ বাবে উপাদান স্থান নিৰ্বাচনৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰু নিৰ্বাচিত মাপকাঠীৰ এক আভাস দাঙি ধৰে। নিৰ্বাচন প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত নিৰ্ধাৰণ কৰা মাপকাঠীসমূহে তলত দিয়া চাৰিটা পৰিধি অনুসৰণ কৰিছিল: দুৰ্গসমূহ পাহাৰৰ শিখৰৰ ভূগোলৰ সৈতে খাপ খাই পৰিছিল, দুৰ্গসমূহ শক্তি কেন্দ্ৰ আছিল, ইয়াত পবিত্ৰ মাটি অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল আৰু দুৰ্গটোৰ ডিজাইন নগৰীয়া বসতিৰ সৈতে কৰা হৈছিল।

ৰাজপুতসকলে স্থাপত্যৰ গ্ৰন্থসমূহৰ প্ৰতি আনুগত্য প্ৰকাশ কৰিছিল যিয়ে তেওঁলোকৰ ভূগোলৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি দুৰ্গসমূহৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ শ্ৰেণীবিভাজন কৰিছিল। আদিম সাহিত্যিক উল্লেখসমূহে চাৰি প্ৰকাৰৰ দুৰ্গৰ পাৰ্থক্য দেখুৱাইছিল; পাহাৰৰ শিখৰ দুৰ্গ, জল দুৰ্গ, বন দুৰ্গ, আৰু মৰুভূমি দুৰ্গ। বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰৰ এই শৃংখলাটো কেৱল ৰাজস্থানৰ পাহাৰীয়া দুৰ্গবোৰৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।
ইয়াৰ ফলত কেৱল প্ৰকাৰবিজ্ঞানৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি কেইবাটাও দুৰ্গ বাদ দিয়া হৈছিল যেনে জুনাগড় দুৰ্গ যিটো এটা মাটিৰ দুৰ্গ। তদুপৰি নগৰীয়া বসতিৰ বাবে ডিজাইন নকৰা দুৰ্গসমূহ বাদ দিয়া হৈছিল মেহৰনগড়,&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mehrangarh.org/mehrangarh-2/history/ |title = History - Mehrangarh Museum Trust}}&lt;/ref&gt; যদিও পাহাৰৰ শিখৰত অৱস্থিত আছিল, তথাপিওদৰবাৰৰ বাবে এটা দুৰ্গযুক্ত দুৰ্গ আছিল য'ত সাধাৰণ নাগৰিকৰ বাবে নগৰীয়া বসতিৰ অভাৱ আছিল। কিন্তু ইউনেস্ক’ই ইয়াক ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া নাই।

ভাৰতৰ প্ৰত্নতাত্ত্বিক জৰীপে লিপিবদ্ধ কৰা সকলো দুৰ্গৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি এখন প্ৰাৰম্ভিক তালিকা ৰাজস্থানৰ দুৰ্গসমূহ সৃষ্টি কৰা হৈছিল। শ শ দুৰ্গৰ ভিতৰত ৫৪টা দুৰ্গ আৰু অধিক পৰীক্ষা কৰা হৈছিল কাৰণ ইয়াত ৰাজপুত সামৰিক স্থাপত্যৰ অবিচ্ছেদ্য বৈশিষ্ট্য আছিল। ৰাজ্যিক পক্ষই বুজাই দিলে যে কেনেকৈ এই প্ৰাৰম্ভিক তালিকাৰ পৰা ৰাজস্থানৰ ২৪টা উল্লেখযোগ্য দুৰ্গৰ পৰা গঠিত এটা সৰু গোট বাছনি কৰা হৈছিল যিবোৰৰ সকলোবোৰেই ৰাজপুত দুৰ্গসমূহৰ মূল দিশসমূহ ভাগ কৰিছিল।
এই সংখ্যা অতি সোনকালেই ১৩ লৈ হ্ৰাস পায়। এই তালিকাৰ পৰা প্ৰথমতে পাঁচটা দুৰ্গ বাছনি কৰা হয়, সকলোবোৰ আৰাভাল্লী ৰেঞ্জত অৱস্থিত আৰু বিভিন্ন বংশৰ অন্তৰ্গত। ষষ্ঠ দুৰ্গ জয়ছালমেৰ পিছলৈ এই শৃংখলাত সংযোজন কৰা হয়।&lt;ref name=&quot;THFORU&quot;/&gt;

==পাহাৰীয়া দুৰ্গ==
&lt;mapframe text=&quot;ৰাজস্থানৰ দুৰ্গৰ স্থান&quot; width=&quot;280&quot; height=&quot;280&quot; zoom=&quot;5&quot; latitude=&quot;25.5&quot; longitude=&quot;74.5&quot;&gt;
{
    &quot;type&quot;: &quot;FeatureCollection&quot;,
    &quot;features&quot;: [
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Chittor Fort]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;24.8863°N 74.647°E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [74.647, 24.8863] }
        },
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Kumbhalgarh]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;25°8′56″N 73°34′49″E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [73.5803, 25.1489] }
        },
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Ranthambore Fort]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;26°1′13″N 76°27′18″E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [76.4549, 26.0203] }
        },
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Gagron Fort]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;24.627937°N 76.182957°E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [76.182957, 24.627937] }
        },
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Amber Fort]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;26.9859°N 75.8507°E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [75.8507, 26.9859] }
        },
        {
            &quot;type&quot;: &quot;Feature&quot;,
            &quot;properties&quot;: { &quot;marker-symbol&quot;: &quot;castle&quot;, &quot;title&quot;: &quot;[[Jaisalmer Fort]]&quot;, &quot;description&quot;: &quot;26.9127°N 70.9126°E&quot; },
            &quot;geometry&quot;: { &quot;type&quot;: &quot;Point&quot;, &quot;coordinates&quot;: [70.9126, 26.9127] }
        },
        
    ]
}
&lt;/mapframe&gt;

===চিত্তৰ দুৰ্গ===
[[File:A Painting of the Fort 1857.jpg|thumb|left|মেৰিয়ান নৰ্থৰ দুৰ্গৰ এখন ছবি, ১৮৭৮]]
'''চিত্তোদ দুৰ্গ''' নামেৰেও জনাজাত চিত্তৰ দুৰ্গ ভাৰতৰ অন্যতম বৃহৎ দুৰ্গ। এই দুৰ্গটো মেৱাৰৰ ৰাজধানী আছিল আৰু বৰ্তমানৰ চিত্তৰগড় চহৰত অৱস্থিত। বেৰাচ নদীৰ পানী নিষ্কাশন কৰা উপত্যকাৰ সমভূমিৰ ওপৰত ২৮০ হেক্টৰ (৬৯১.৯ একৰ) এলেকাত বিস্তৃত ১৮০ মিটাৰ (৫৯০.৬ ফুট) উচ্চতাৰ পাহাৰৰ ওপৰত ই বিস্তৃত।&lt;ref&gt;{{Cite book|title=International dictionary of historic places|date=1994–1996|publisher=Fitzroy Dearborn Publishers|author1=Ring, Trudy |author2=Salkin, Robert M. |author3=La Boda, Sharon.|isbn=9781884964046|location=Chicago|oclc=31045650}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The Rajput palaces : the development of an architectural style, 1450-1750|last=Tillotson|first=G. H. R.|date=1987|publisher=Yale University Press|isbn=0300037384|location=New Haven|oclc=14272201}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/lonelyplanetindi00sari|title=India|last=Singh|first=Sarina|isbn=9781741043082|edition=12th|location=Footscray, Vic.|oclc=141382100|url-access=registration|year=2007}}&lt;/ref&gt;
চিত্তৰগড়ক প্ৰথমে চিত্ৰকুট বুলি কোৱা হৈছিল।{{sfn|Paul E. Schellinger|Robert M. Salkin|1994|p=191}}
ইয়াক স্থানীয় মৰি ৰাজপুত শাসক চিত্ৰংগদ মৰি নিৰ্মাণ কৰা বুলি কোৱা হয়।{{sfn|Shiv Kumar Tiwari|2002|p=271}}
এটা কিংবদন্তি অনুসৰি এই দুৰ্গৰ নাম ইয়াৰ নিৰ্মাতাৰ পৰাই লোৱা হৈছে।{{sfn|Paul E. Schellinger|Robert M. Salkin|1994|p=191}}
আন এটা লোক-কিংবদন্তাই দুৰ্গ নিৰ্মাণৰ কাৰণ কিংবদন্তি নায়ক [[ভীম]] বুলি কয়: ইয়াত কোৱা হৈছে যে ভীমে ইয়াৰ মাটিত খুন্দা মাৰিছিল, যাৰ ফলত পানী ওলাই আহি এটা বৃহৎ জলাশয় গঠন কৰিছিল। ভীমে গঠন কৰা বুলি অভিযোগ উত্থাপন কৰা জলভাগ ভীমলাত কুণ্ড নামৰ এটা কৃত্ৰিম টেংক। লিপিৰ আধাৰত নৱম শতিকাৰ কেইবাটাও সৰু সৰু বৌদ্ধ স্তুপ জয়মল পট্টা হ্ৰদৰ প্ৰান্তত পোৱা গৈছিল।&lt;ref&gt;Chittorgarh, Shobhalal Shastri, 1928, pp. 64-65&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/247|title = Hill Forts of Rajasthan}}&lt;/ref&gt;

===কুম্ভলগড় দুৰ্গ===
[[File:Ram Pol.jpg|thumb|upright=1.2|কুম্ভলগড় দুৰ্গৰ বিশাল দুৱাৰ, যাক ৰাম পোল (ৰাম গেট) বোলা হয়।]]
কুম্ভলগড় দুৰ্গ, যাক ভাৰতৰ ''গ্ৰেট ৱাল'' বুলিও কোৱা হয়, আৰাৱল্লী পাহাৰৰ পশ্চিম ৰেঞ্জত অৱস্থিত মেৱাৰ দুৰ্গ।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Incredible India {{!}} Kumbhalgarh|url=https://www.incredibleindia.org/content/incredibleindia/en/destinations/kumbhalgarh.html#:~:text=The%20wall%20of%20Kumbhalgarh%20Fort,the%20Great%20Wall%20of%20China.|access-date=2021-10-29|website=www.incredibleindia.org}}&lt;/ref&gt;
এই দুৰ্গটো বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ দুৰ্গ কমপ্লেক্সৰ ভিতৰত অন্যতম। প্ৰমাণৰ অভাৱত দুৰ্গৰ প্ৰাৰম্ভিক ইতিহাস নিৰ্ণয় কৰিব পৰা নগ’ল।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Kumbhalgarh the invincible fort|last=Asawa|first=Dr. Krishnadas Nair|ref=Asawa|publisher=Rajasthani Granthagar|year=2004|edition=5th|location=Jodhpur}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|title=Kumbhalgarh Festival: It's Time to Gear Up, as This Cultural Fiesta, Held at One of the Most Famous and Historical Forts of Rajasthan, Is All Set to Open Its Doors to the Public|url=http://www.highbeam.com/doc/1P3-3192075401.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924204254/http://www.highbeam.com/doc/1P3-3192075401.html|url-status=dead|archive-date=24 September 2015|access-date=5 July 2015|date=28 January 2015|publisher=DNA : Daily News &amp; Analysis|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924204254/http://www.highbeam.com/doc/1P3-3192075401.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; ৰাণা কুম্ভই নতুন দুৰ্গ নিৰ্মাণ কৰাৰ আগতে সৰু সৰু পাহাৰীয়া অঞ্চলত সীমাবদ্ধ এটা সৰু দুৰ্গ আছিল, যিটো মৌৰ্যৰ ৰজা সম্প্ৰতিয়ে নিৰ্মাণ কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয় আৰু ইয়াক মৎস্যেন্দ্ৰ দুৰ্গ নামেৰে জনা যায়। আমি দেখা দুৰ্গটো, সিছোদিয়া ৰাজপুত বংশৰ ৰাণা কুম্ভই নিৰ্মাণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite news|title=Iconic Hill Forts on UN Heritage List|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-334781049.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924154401/http://www.highbeam.com/doc/1G1-334781049.html|url-status=dead|archive-date=24 September 2015|access-date=5 July 2015|date=22 June 2013|publisher=Mail Today|location=New Delhi, India|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924154401/http://www.highbeam.com/doc/1G1-334781049.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;
কুম্ভই সেই যুগৰ বিখ্যাত স্থপতি &quot;মণ্ডন&quot;ৰ সহায় লৈছিল। তেওঁৰ ৰাজ্যত থকা ৮৪টা দুৰ্গৰ ভিতৰত ৰাণা কুম্ভই ৩২টা দুৰ্গ নিৰ্মাণ কৰা বুলি কোৱা হয়, ইয়াৰে কুম্ভলগড় আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু বিশৃংখল।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Forts of India|last=Verma|first=Amrit|year=2003|publisher=The Director, Publication Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government of India|pages=30–31|location=New Delhi|isbn=81-230-1002-8}}&lt;/ref&gt; 
দুৰ্গৰ ভিতৰত ৭০ টাতকৈও অধিক মন্দিৰ আছে, জৈন আৰু হিন্দু দুয়োটা মন্দিৰ।&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-sundaymagazine/view-from-the-clouds/article3232075.ece|work=The Hindu|date=7 May 2006|access-date=4 June 2015|title=View from the clouds}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Kumbhalgarh, ARCHAEOLOGICAL SURVEY OF INDIA, 2012|ref=ASI|publisher=The Director General, Archaeological Survey of India, Janpath, New Delhi-110011|year=2012|edition=1st|location=New Delhi}}&lt;/ref&gt;

===আমেৰ দুৰ্গ===
[[File:Amber - panoramio (2).jpg|thumb|দিনৰ পোহৰত আমেৰ দুৰ্গৰ দৃশ্য]]
আম্বাৰ ফ'ৰ্ট আমেৰত অৱস্থিত এটা দুৰ্গ। পাহাৰৰ ওপৰত ওখকৈ অৱস্থিত ই [[জয়পুৰ]]ৰ প্ৰধান পৰ্যটনস্থলী।&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Sen|first=Sailendra Nath|title=Textbook of Indian History and Culture|publisher=MACMILLAN|year=2007|isbn=978-1-4039-3200-6|location=New Delhi|pages=167}}&lt;/ref&gt; 
আমেৰ দুৰ্গ কলাত্মক শৈলীৰ উপাদানৰ বাবে জনাজাত। বৃহৎ প্ৰাচীৰ আৰু শৃংখলাবদ্ধ গেট আৰু শিলৰ পথৰ সৈতে এই দুৰ্গৰ পৰা মাওটা হ্ৰদ&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://amerjaipur.in/Amer-monuments-description.php?mid=4&amp;name=Maota%20Sarover|title = Maota Sarover -Amer-jaipur|date = |accessdate = 2015-09-25|website = amerjaipur.in|publisher = Agam pareek|last = |first = |archivedate = 2018-06-30|archiveurl = https://web.archive.org/web/20180630105210/http://amerjaipur.in/Amer-monuments-description.php?mid=4&amp;name=Maota|deadurl = yes}}&lt;/ref&gt;
দেখা যায়, যিটো আমেৰ প্ৰাসাদৰ বাবে পানীৰ মূল উৎস।
আমেৰ আছিল চুছাৱট বংশৰ শাসিত মীনা ৰাজ্য। তেওঁলোকক পৰাস্ত কৰাৰ পিছত দুলহেৰাইৰ পুত্ৰ কাকিল দেৱে খোহৰ পিছত আমেৰক ধূন্ধৰৰ ৰাজধানী কৰিলে।
&lt;ref&gt;{{cite book|title=Jaigarh, the Invincible Fort of Amber| year=1990 |url=https://books.google.com/books?id=hkBuAAAAMAAJ&amp;q=Khoh|page=18|publisher=RBSA Publishers, 1990| isbn=9788185176482 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Jaipur: Gem of India| date=7 July 2016 |url=https://books.google.com/books?id=5tCeDAAAQBAJ&amp;q=khoh|page=24|publisher=IntegralDMS, 2016| isbn=9781942322054 }}&lt;/ref&gt; আমেৰ দুৰ্গটো প্ৰথমে ৰাজা মান সিংহই নিৰ্মাণ কৰিছিল। জয় সিং প্ৰথম যে ইয়াক সম্প্ৰসাৰিত কৰিলে। পৰৱৰ্তী ১৫০ বছৰত একেৰাহে শাসকসকলে উন্নতি আৰু সংযোজন কৰে, যেতিয়ালৈকে ১৭২৭ চনত দ্বিতীয় ছাৱাই জয় সিংহৰ ৰাজত্বকালত কাচৱাহাসকলে নিজৰ ৰাজধানী জয়পুৰলৈ স্থানান্তৰিত নকৰে।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Sarkar |first=Jadunath |author-link=Jadunath Sarkar |title=A History of Jaipur: C. 1503–1938 |publisher=Orient Longman Limited |pages=23, 24 |year=1994 |orig-year=1984 |isbn=81-250-0333-9 |url=https://books.google.com/books?id=O0oPIo9TXKcC&amp;pg=PA23 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Sharma, Virendra Nath (1995), ''Sawai Jai Singh and His Astronomy'', Motilal Banarasidass, {{ISBN|81-208-1256-5}}&lt;/ref&gt;

===ৰন্থাম্বোৰ দুৰ্গ===
[[File:Battees Khamba (32 Pillars).jpg|thumb|দুৰ্গৰ ওপৰত বত্ৰিশটা খুঁটা]]
ৰন্থাম্বোৰ দুৰ্গ হৈছে ৰণথাম্বোৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ ভিতৰত, ছাৱাই মাধোপুৰ চহৰৰ ওচৰত অৱস্থিত এটা পাহাৰীয়া দুৰ্গ।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Hill Forts of Rajasthan: Ranthambore|url=http://hillfortsrajasthan.nic.in/ranthambore-fort/history.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170113141415/http://hillfortsrajasthan.nic.in/ranthambore-fort/history.html|archive-date=13 Jan 2017|access-date=6 March 2016|publisher=Amber Development &amp; Management Authority}}&lt;/ref&gt;
ই এক ভয়ংকৰ দুৰ্গ যিটো ৰাজস্থানৰ ঐতিহাসিক বিকাশৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ আহিছে। ৰন্থামবোৰ দুৰ্গৰ সঠিক উৎপত্তিৰ বিষয়ে এতিয়াও বিতৰ্কিত যদিও সাধাৰণতে মানি লোৱা হয় যে খ্ৰীষ্টীয় অষ্টম শতিকাৰ ভিতৰত দুৰ্গৰ স্থানত বসতি স্থাপন হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |author=Aditya Malik |title=Hammīra: Chapters in Imagination, Time, History |series=Religion and Society |volume=83 |publisher=De Gruyter |isbn=978-3-11-065959-7 |year=2021 |page=19 }}&lt;/ref&gt;
এই দুৰ্গটো চাহামানসকলে নিৰ্মাণ কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |author=Dasharatha Sharma |title=Early Chauhān Dynasties |publisher=S. Chand / Motilal Banarsidass |year=1959 |isbn=9780842606189 |url=https://books.google.com/books?id=n4gcAAAAMAAJ |page=102 }}&lt;/ref&gt; দুৰ্গটোৰ নিৰ্মাণ সম্ভৱতঃ দশম শতিকাৰ মাজভাগত আৰম্ভ হৈছিল আৰু তাৰ পিছতো কেইটামান শতিকা ধৰি চলিছিল। ত্ৰয়োদশ শতিকাত ইয়াক কিছু সময়ৰ বাবে দিল্লী চুলতানে দখল কৰিছিল।&lt;ref&gt;IA, Vol. XLII, pp. 57-64&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=kZWgj-YMdVEC&amp;q=Nagavaloka&amp;pg=PA123 |title=Yasovarman of Kanau, p.123 |access-date=2012-09-25|last1=Mishra |first1=Shyam Manohar |year=1977 }}&lt;/ref&gt;
এই দুৰ্গটোৱে চাৰিওফালৰ ৰন্থাম্বোৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এক বিশাল দৃশ্য প্ৰদান কৰে আৰু এতিয়া ই পৰ্যটকৰ জনপ্ৰিয় আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু।
&lt;ref&gt;{{Cite book |author1=Singh, V. |author2=Shrivastava, A. |year=2007 |title=Biodiversity of Ranthambhore Tiger Reserve, Rajasthan |publisher=Scientific Publishers, Jodhpur| isbn=978-81-7233-492-5}}&lt;/ref&gt;

===জয়ছালমেৰ দুৰ্গ===
[[File:Jaisalmer Fort.jpg|thumb|সন্ধিয়া সময়ত চহৰৰ ওপৰৰ দুৰ্গৰ দৃশ্য]]
জয়ছালমেৰ দুৰ্গটো জয়ছলমেৰ চহৰত অৱস্থিত। ইয়াক বিশ্বৰ অতি কম সংখ্যক &quot;জীৱন্ত দুৰ্গ&quot;ৰ ভিতৰত এটা বুলি বিশ্বাস কৰা হয় (যেনে ফ্ৰান্সৰ কাৰ্কাচন), কিয়নো পুৰণি চহৰখনৰ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় এক চতুৰ্থাংশ এতিয়াও দুৰ্গৰ ভিতৰতে বাস কৰে।&lt;ref name=&quot;Fort full of life&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.frontline.in/static/html/fl2709/stories/20100507270906400.htm|title=Fort full of life|website=www.frontline.in|access-date=2017-12-10}}&lt;/ref&gt;
ৰাজস্থানৰ দ্বিতীয় আটাইতকৈ পুৰণি দুৰ্গ, ১১৫৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ৰাজপুতে নিৰ্মাণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PjXrAAAAMAAJ&amp;q=Jaisal+rajput|title = Princely Rajasthan: Rajput Palaces and Mansions|isbn = 9780865652408|last1 = Martinelli|first1 = Antonio|last2 = Michell|first2 = George|last3 = Nath|first3 = Aman|date = 14 October 2004| publisher=Harry N. Abrams }}&lt;/ref&gt;
কিংবদন্তি অনুসৰি এই দুৰ্গটো ১১৫৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ভাটী ৰাজপুত ৰাৱাল জয়ছালে নিৰ্মাণ কৰিছিল।&lt;ref&gt;Rajasthan Guides (Everyman Guides). By Vivien Crump et al. 2002. Pg. 208. {{ISBN|1-85715-887-3}}&lt;/ref&gt;
কাহিনীটোত কোৱা হৈছে যে ই লোধ্ৰুৱত পূৰ্বৰ এটা নিৰ্মাণক স্থানচ্যুত কৰিছিল, যাৰ ওপৰত জয়ছাল অসন্তুষ্ট আছিল আৰু এইদৰে, জয়ছালে জয়ছালমেৰ চহৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ সময়ত নতুন ৰাজধানী স্থাপন কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book|author=Rima Hooja|url=https://books.google.com/books?id=qqd1RAAACAAJ|title=A HISTORY OF RAJASTHAN (PB)|date=2006|isbn=978-81-291-1501-0|pages=368| publisher=Rupa &amp; Company }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;thehindu&quot;&gt;{{cite news|last=Sharma|first=Abha|title=Desert's sinking fort|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-miscellaneous/deserts-sinking-fort/article3928265.ece|newspaper=The Hindu|date=23 September 2012|access-date=4 July 2015}}&lt;/ref&gt;

===গাগ্ৰন দুৰ্গ===
[[File:Gagron Fort, Gagron, Rajasthan.jpg|thumb|দিনৰ পোহৰত গাগ্ৰন দুৰ্গৰ দৃশ্য]]
গাগ্ৰন দুৰ্গ ঝালাৱাৰ জিলাত অৱস্থিত এটা পাহাৰীয়া দুৰ্গ। ই পাহাৰ আৰু জল দুৰ্গৰ উদাহৰণ।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tourism.rajasthan.gov.in/jhalawar.html#gagron-fort|title=Jhalawar Tourism: Tourist Places in Jhalawar - Rajasthan Tourism|website=tourism.rajasthan.gov.in|language=en-IN|access-date=2018-03-11}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sharma|first=Meghna|date=2008|title=Forts in Rajasthan and recent tourism inclination|url=http://www.sajth.com/old/12%20Forts%20of%20Rajasthan.pdf|journal=S Asian J Tourism Heritage|volume=1|pages=4}}&lt;/ref&gt; এই দুৰ্গটো দ্বাদশ শতিকাত বিজলদেৱ সিং ডোদ (এজন ৰাজপুত ৰজা)ই নিৰ্মাণ কৰিছিল।
পিছলৈ এই দুৰ্গটো শ্বেৰশ্বাহ আৰু আকবৰেও নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। আহু নদী আৰু কালি সিন্ধ নদীৰ সংগমস্থলীত এই দুৰ্গ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। গড়টোৰ চাৰিওফালে পানী আৰু চতুৰ্থ ফালে এটা খাদ আছে আৰু সেয়েহে ইয়াৰ নাম &quot;জালাদুৰ্গ&quot; পোৱা গৈছে। এই দুৰ্গটোত ১৪খন যুদ্ধ আৰু ২টা ৰাণীৰ জৌহৰৰ সাক্ষী হোৱা বুলি জানিব পৰা গৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|last=Mehta|first=Juhee|date=2019-03-04|title=This Fort in Jhalawar is India's only Fort Built without Foundation {{!}} Read to Know More {{!}} UdaipurBlog|url=https://www.udaipurblog.com/gagron-fort-in-jhalawar.html|access-date=2021-07-03|language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Gagron Fort witness of sacrifice, thousands of women saved their chastity by sacrificing lives |url=https://www.maharajatrails.com/gagron-fort-witness-of-sacrifice-thousands-of-women-saved-their-chastity-by-sacrificing-lives |access-date=2021-07-03 |website=www.maharajatrails.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt;

== চিত্ৰ ==
{{gallery|mode=packed|height=165
|File:Amber Palace Jaipur Pano.JPG|ৰাস্তাৰ সিপাৰৰ পৰা আমেৰ দুৰ্গৰ ভিষ্টা
|File:Jaisalmer_forteresse.jpg|জয়ছালমেৰ দুৰ্গ
|File:N-RJ-87_Fort_including_Ancient_Temples_Jaisalmer_SolReyes20100917_332.JPG|জয়ছলমেৰ দুৰ্গৰ ভিতৰৰ জৈন মন্দিৰ
|File:Amer_Fort_Entrance.jpg|গণেশ পল প্ৰৱেশদ্বাৰ, আমেৰ দুৰ্গ
|File:Sheesh_Mahal,_Amer_Fort.jpg|শ্বীশ মহল, আমেৰ দুৰ্গ
|File:Amber Fort (आमेर का किला ).jpg|আমেৰ দুৰ্গ
|File:Jaisalmer Fort.jpg|জয়ছালমেৰ
|File:Aerial view of Kumbhalgarh.jpg|কুম্ভলগড় দুৰ্গৰ আকাশী দৃশ্য
|File:Temple in Kumbalgarh fortress 01.JPG|ত্ৰিকুটা মন্দিৰ কুম্ভলগড় দুৰ্গ
|File:Walls of Kumbhalgarh.jpg|কুম্ভলগড় দুৰ্গ
|File:Looking down on Ranthambore Fort.jpg|ৰন্থামভৰ দুৰ্গ
|File:Ranthambore Fort Jain Temple.jpg|জৈন মন্দিৰ, ৰন্থাম্বোৰ দুৰ্গ
|File:Gagron fort 2nd view.jpg|গাগ্ৰন দুৰ্গ
|File:Chittorgarh fort.JPG|চিত্তৰ দুৰ্গ
}}{{gallery|mode=packed|height=300
|File:Temple_de_Shanthinath.jpg|চিত্তৰ গড়ত কীৰ্তি স্তম্ভ
|File:Kirti stambha.jpg|চিত্তৰ গড়ত কীৰ্তি স্তম্ভ
|File:Victory tower.jpg|চিত্তৰ গড়ত বিজয় স্তম্ভ
}}

==তথ্য সংগ্ৰহ==
{{Reflist}}

{{World Heritage Sites in India}}

[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ পৰ্যটনস্থলী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ]]</text>
      <sha1>djcqngp7j881o1fjz8fkdyoqs6e9xkk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অতুল ফুকন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122606</id>
    <revision>
      <id>517165</id>
      <parentid>516673</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:35:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517165</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1408" sha1="bncqvfzn39878hmncrksxw29n3wkb82" xml:space="preserve">{{Unreferenced}}{{Infobox person
| name = অতুল ফুকন &lt;br&gt; Atul Phukon
| image = Atul Phukon (অতুল ফুকন).jpg
| birth_date = {{birth date and age|1959|1|1|df=y}}
|birth_place = [[চৰাইদেউ]], [[অসম]], [[ভাৰত]]
| language = [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]
| nationality = {{flag|ভাৰত}}
| citizenship = [[ভাৰতীয়]]
| alma_mater = [[গড়গাঁও মহাবিদ্যালয়]]&lt;br&gt;[[ডিব্ৰুগড় হনুমানবক্স সুৰজমল কানৈ মহাবিদ্যালয়]]&lt;br&gt;
[[ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়]]}} 
'''অতুল ফুকন''' ([[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী :]] '''Atul Phukon''') এগৰাকী সাহিত্য সেৱী তথা বৰ্তমানৰ [[পূৰ্বাঞ্চল তাই সাহিত্য সভা]]ৰ সভাপতি। [[অসম|অসমৰ]] অবিভক্ত [[শিৱসাগৰ]] জিলা (বৰ্তমান [[চৰাইদেউ জিলা]])ত তেওঁৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ স্বৰ্গীয় যোগেন্দ্ৰনাথ ফুকন আৰু মাতৃ স্বৰ্গীয়া তৰাদৈ ফুকন।</text>
      <sha1>bncqvfzn39878hmncrksxw29n3wkb82</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আৰাফাত পৰ্বত</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122611</id>
    <revision>
      <id>517160</id>
      <parentid>516729</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517160</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8345" sha1="hphxh93zxcx7nfq5kwundpa2dbsep7q" xml:space="preserve">'''''আৰাফাত''' '''পৰ্বত ( [[ইংৰাজী ভাষা|ইংৰাজী:]]''' '''Mount Arafat''' )'' যাক জাবাল আল-ৰহমা (&quot;দয়াৰ পৰ্বত&quot;) বুলিও কোৱা হয়। চৌদি আৰৱৰ মক্কা প্ৰদেশত মক্কাৰ পৰা প্ৰায় ২০ কিলোমিটাৰ (১২ মাইল) দক্ষিণ-পূবে অৱস্থিত। আৰাফাত পৰ্বতৰ উচ্চতা প্ৰায় ৭০ মিটাৰ (২৩০ ফুট) আৰু ইয়াৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু ৪৫৪ মিটাৰ (১,৪৯০ ফুট)।&lt;ref&gt;[https://www.arabnews.com/node/1359496/saudi-arabia &quot;Saudi Arabia Hajj: Millions at Mount Arafat for ceremonies&quot;. BBC News. 11 September 2016. Retrieved 2019-04-14. &quot;خرائط Google&quot;.]&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[https://www.bbc.com/news/world-middle-east-37331826 &quot;Saudi Arabia Hajj and Umrah Pilgrimage Millions at Mount Arafat for ceremonies&quot;. BBC News. 11 September 2016.]&lt;/ref&gt;

{{Infobox mountain|name=আৰাফাত পৰ্বত|photo=Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads,_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg#mw-jump-to-license|photo_caption=হজ যাত্ৰী সকলৰ দৃশ্য|location=[[মক্কা]]|map=Saudi_Arabia_relief_location_map.jpg|map_alt=আৰাফাত পৰ্বত|map_caption=[[চৌদি আৰৱ]]ৰ [[মক্কা]] চহৰত অৱস্থিত এই পৰ্বত}}

ইছলামিক ইতিহাস অনুসৰি এই পাহাৰৰ পৰাই [[মুহাম্মাদ|হজৰত মহম্মদে]] তেওঁৰ বিদায় ধৰ্মধ্বনি কুতুব আল-ৱিদা প্ৰদান কৰিছিল। কিছুমান মুছলমানেও আৰাফাত বুলি বিশ্বাস কৰে য’ত [[আদম]] আৰু [[হাৱা (ইভ)|হৱাক]] [[জান্নাত|জান্নাতৰ]] পৰা বহিষ্কাৰ কৰাৰ পিছত পৃথিৱীত পুনৰ একত্ৰিত কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;[https://www.islamiclandmarks.com/makkah-hajj-places/jabal-arafat Makkah-Hajj-jabal-arafat] Jabal Arafat &lt;/ref&gt; এই পৰ্বতত [[আল্লাহ|আল্লাহে]] তেওঁলোকক ক্ষমা কৰি দিয়াৰ বাবে এই পৰ্বতটোক জাবল আৰ-ৰহমা (&quot;ৰহমতৰ পৰ্বত&quot;) বুলিও জনা যায়। এই অনুষ্ঠান সংঘটিত হোৱা বুলি ধাৰণা কৰা পাহাৰৰ শিখৰত এটা খুঁটা স্থাপন কৰা হৈছে। হজৰ সময়ত এই পাহাৰৰ গুৰুত্ব অতিশয় বেছি। [[ইছলামিক দৰ্শন|ইছলামিক]] জুল-হিজ্জা মাহৰ ৯ তাৰিখে আৰাফা দিৱস বুলিও জনা যায়। মিনাৰ পৰা আৰাফাতলৈ হজযাত্ৰীসকলে ৰাওনা হোৱা আৰাফাৰ দিনটোক হজ্জৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ দিন বুলি গণ্য কৰা হয়। আৰাফাৰ দিনা খুতবাহ (ধব্বত) দিয়া হয় আৰু উপত্যকাত একেলগে জুহৰ (মধ্যদিনীয়া নামাজ) আৰু আছৰ (সন্ধিয়া নামাজ) নামাজ কৰা হয়। হজযাত্ৰীসকলে গোটেই দিনটো পাহাৰত কটায়। [[আল্লাহ|আল্লাহক]] তেওঁলোকৰ পাপ ক্ষমা কৰিবলৈ আহ্বান জনায়। 

== ভূতত্ত্ব আৰু ৰেডিঅ’লজি ==
২০১২ চনৰ এক অধ্যয়নত মাউণ্ট আৰাফাটক গ্ৰেনডিঅ'ৰাইট শিল হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে। যিটো মূলতঃ ফেল্ডস্পাৰ, কোৱাৰ্টছ আৰু মাস্কোভাইটৰ লগতে অন্যান্য খনিজ পদাৰ্থৰে গঠিত। পেট্ৰ'গ্ৰাফিক, ফিচন ট্ৰেক ডেটিং আৰু য়াই স্পেকট্ৰ'মেট্ৰিক (HPGe) কৌশল ব্যৱহাৰ কৰি ভূতাত্ত্বিক তাপীয় ইতিহাস আৰু আদিম ৰেডিঅ'নিউক্লাইডৰ উপস্থিতিৰ বাবে হোৱা ৰেডিঅ'লজিকেল বিপদসমূহ অধ্যয়ন কৰিবলৈ। অধ্যয়নত মাউণ্ট আৰাফাত গ্ৰেনাডিঅ’ৰাইটৰ বিভাজন ট্ৰেকৰ বয়স ৯.১৩ আৰু ১.০৫ মেগাবাইট পোৱা গৈছিল। ইয়াৰ উপৰিও অধ্যয়নটোত উল্লেখ কৰা হৈছে। যে ৰিফটিং, মেগমেটিজম, আগ্নেয়গিৰি আৰু সাগৰৰ তলত বিয়পি পৰাৰ ফলত লোহিত সাগৰ গঠন হোৱাৰ ফলত অধ্যয়নৰ অধীনত থকা আৰাফাত গ্ৰেনডিঅ’ৰাইটৰ মূল বয়স ৯.১৩ আৰু ১.০৫ মেগাবাইটলৈ সলনি হোৱা যেন লাগে। ২২৬, ২৩২ আৰু ৪০ কিলোমিটাৰৰ বাবে জুখি উলিওৱা তেজস্ক্ৰিয়তাৰ ঘনত্বই সাধাৰণ জনতাৰ বাবে কোনো ৰেডিঅ’লজিকেল স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ সৃষ্টি নকৰা দেখা গৈছিল। 

== [[হজ্জ]] ==
[[চিত্ৰ:Hajj front of Haramian.jpg|thumb|[[মক্কা]] মছজিদ আল-হাৰাম]]
[[চিত্ৰ:Madinah Al-Munawwara and a Guard.jpg|thumb|[[মদিনা|মাদিনা]] মছজিদ আল-মনোৱাৰা]]
[[চিত্ৰ:Jabal-e-Rehmat (Mount of Mercy Mount Arafat).jpg|thumb|হজ যাত্ৰী আৰাফাত পৰ্বতৰ দৃশ্য ]]
আৰাফাতৰ অনুষ্ঠান সূৰ্যাস্তৰ সময়ত শেষ হয় আৰু তাৰ পিছত হজযাত্ৰীসকলে মাগৰিব নামাজ আৰু চুটি ইছা নামাজ আৰু অলপ জিৰণি ল’বলৈ মুজদালিফালৈ যায়। পাহাৰটোৰ চাৰিওফালে থকা সমতল অঞ্চলটোক আৰাফাতৰ সমতল বুলি কোৱা হয়। আৰাফাত পৰ্বত শব্দটো কেতিয়াবা এই সমগ্ৰ অঞ্চলটোৰ বাবে প্ৰয়োগ কৰা হয়। ইছলামত ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান কাৰণ হজ্জৰ সময়ত হজযাত্ৰীসকলে ধু আল-হিজ্জাৰ নৱম দিনা তাতেই দুপৰীয়া কটায়। প্ৰয়োজনীয় দিনত আৰাফাতৰ সমভূমিত উপস্থিত নহ’লে তীৰ্থযাত্ৰা বাতিল হয়। ২০১০ চনৰ শেষৰ ফালৰ পৰা এই স্থানত [[মক্কা]] মেট্ৰ’ই সেৱা আগবঢ়ায়। সাধাৰণ হজত খোজ কাঢ়িবলৈ প্ৰায় ২১ কিলোমিটাৰ (১৩ মাইল) সময় লাগিব। 

== তথ্য সূত্ৰ ==</text>
      <sha1>hphxh93zxcx7nfq5kwundpa2dbsep7q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাঁওপন্থী ৰাজনীতি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122626</id>
    <revision>
      <id>517122</id>
      <parentid>517025</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:31:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517122</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13474" sha1="l04w43cdn4tofpgk5rbk1vidn4srii2" xml:space="preserve">'''বাঁওপন্থী ৰাজনীতিয়ে''' ({{Lang-en|Left-Wing Politics}}) সামাজিক সমতা আৰু সমতাবাদক সমৰ্থন কৰে৷ তেওঁলোকে লাভাৰ্জন কৰিব বিচৰা ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শৰ পৰিসৰ আৰু তেনেধৰণৰ চিন্তাৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত সামাজিক স্তৰবৃত্তৰ সামগ্ৰিকভাৱে বিৰোধিতা কৰে৷&lt;ref name=&quot;Smith&quot;&gt;{{cite book|author-last1=Smith |author-first1=T. Alexander |author-first2=Raymond |author-last2=Tatalovich |title=Cultures at War: Moral Conflicts in Western Democracies |url=https://archive.org/details/culturesatwarmor0000smit |url-access=registration |location=Toronto, Canada |publisher=Broadview Press |year=2003 |page=[https://archive.org/details/culturesatwarmor0000smit/page/30 30] |isbn=9781551113340}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author-last1=Bobbio |author-first1=Norberto |author-first2=Allan |author-last2=Cameron |title=Left and Right: The Significance of a Political Distinction |url=https://archive.org/details/leftrightsignifi00bobb |url-access=limited |publisher=[[University of Chicago Press]] |year=1997 |page=[https://archive.org/details/leftrightsignifi00bobb/page/n58 37]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lukes&quot;&gt;{{cite book|author-last1=Ball |author-first1=Terence |title=The Cambridge History of Twentieth-Century Political Thought |date=2005 |publisher=[[Cambridge University Press]] |location=Cambridge |isbn=9780521563543 |edition=Reprint. |url=https://books.google.com/books?id=N1h4_NqTOFoC&amp;q=The+Cambridge+History+of+Twentieth-Century+Political+Thought |access-date=15 November 2016 |pages=612–614}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author-last1=Thompson |author-first1=Willie |title=The Left In History: Revolution and Reform in Twentieth-Century Politic |date=1997 |publisher=[[Pluto Press]] |location=London |isbn=978-0745308913}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |title=The Desk Encyclopedia of World History |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2006 |isbn=978-0-7394-7809-7 |editor-last=Wright |editor-first=Edmund |location=New York |pages=370}}&lt;/ref&gt; অৰ্থনীতিৰ এমেৰিটাছ অধ্যাপক বেৰী ক্লাৰ্কৰ মতে বাওঁপন্থী ৰাজনীতিৰ সমৰ্থকসকলে &quot;দাবী কৰে যে মানৱ বিকাশ তেতিয়াই প্ৰস্ফূটিত হৈ উঠে যেতিয়া ব্যক্তিসকলে সহযোগিতামূলক, পাৰস্পৰিকভাৱে সন্মানজনক সম্পৰ্কত লিপ্ত হয় যি কেৱল তেতিয়াহে লাভৱান হ'ব পাৰে যেতিয়া মৰ্যাদা, ক্ষমতা আৰু ধনৰ মাজত থকা অত্যধিক পাৰ্থক্য নাইকিয়া হয়।&quot;&lt;ref&gt;{{cite book|author-last=Clark |author-first=Barry |date=1998 |title=Political Economy: A Comparative Approach |location=Westport, Connecticut |publisher=[[Praeger Press]] |isbn=9780275958695}}&lt;/ref&gt;

[[বাঁও-সোঁ ৰাজনৈতিক বৰ্ণালী|বাওঁ–সোঁ ৰাজনৈতিক বৰ্ণালী]]ৰ ভিতৰত [[ফৰাচী বিপ্লৱ]]ৰ সময়ত বাওঁ আৰু সোঁৰ উদ্ভাৱন হৈছিল, যাৰ জৰিয়তে ফ্ৰান্সৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাত বহাৰ ব্যৱস্থাক বুজোৱা হৈছিল। বাওঁপন্থীসকলে সাধাৰণতে এন্সিয়েন ৰেজিম আৰু বোৰ্বন ৰাজতন্ত্ৰৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু বিপ্লৱ, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ সৃষ্টি আৰু সমাজৰ ধৰ্মনিৰপেক্ষতাক সমৰ্থন কৰিছিল&lt;ref name=&quot;Knapp&quot;&gt;{{cite book|author-last1=Knapp |author-first1=Andrew |url=https://archive.org/details/governmentpoliti0000knap |title=The government and politics of France |author-last2=Wright |author-first2=Vincent |date=2006 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-0-415-35732-6 |edition=5th |location=London [u.a.] |quote=the government and politics of france.|url-access=registration}}&lt;/ref&gt; আনহাতে সোঁপন্থীসকলে এন্সিয়েন ৰেজিমৰ পৰম্পৰাগত প্ৰতিষ্ঠানসমূহক সমৰ্থন কৰিছিল। ১৮১৫ চনত ফৰাচী ৰাজতন্ত্ৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ পিছত বাওঁপন্থী শব্দটোৰ ব্যৱহাৰ অধিক বিশিষ্ট হৈ পৰে, যেতিয়া ইয়াক নিৰ্দলীয়সকলৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|title=Realms of memory: conflicts and divisions |date=1996 |editor-first=Pierre |editor-last=Nora |chapter=Right and Left |author-first=Marcel |author-last=Gauchet |pages=248}}&lt;/ref&gt; ১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে সাধাৰণতে অৱজ্ঞাসূচক উদ্দেশ্যেৰে বাওঁপন্থী আৰু সোঁপন্থী শব্দটো প্ৰথমবাৰৰ বাবে সংযুক্ত কৰা হৈছিল আৰু ধৰ্মীয় বা ৰাজনৈতিক দৃষ্টিভংগীত অগতানুগতিক লোকসকলৰ ক্ষেত্ৰত বাওঁপন্থী শব্দটো প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল।

১৮ শতিকাৰ শেষৰ ফালে প্ৰথম উদাৰ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ লগে লগে আমেৰিকাত উদাৰতাবাদ আৰু ফ্ৰান্সৰ গণতন্ত্ৰবাদক বৰ্ণনা কৰিবলৈ বাওঁ শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিয়ে পৰম্পৰাগত ৰক্ষণশীল আৰু ৰাজতন্ত্ৰবাদীসকলৰ সোঁপন্থী ৰাজনীতিতকৈ কম মাত্ৰাত স্তৰভিত্তিক সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ সমৰ্থন কৰে। আধুনিক ৰাজনীতিত বাওঁপন্থী শব্দটো সাধাৰণতে ধ্ৰুপদী উদাৰতাবাদৰ বাওঁপন্থী মতাদৰ্শ আৰু আন্দোলনসমূহৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য, যিয়ে অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰত কিছু পৰিমাণে গণতন্ত্ৰক সমৰ্থন কৰে। আজি সামাজিক উদাৰতাবাদ আৰু সামাজিক গণতন্ত্ৰৰ দৰে মতাদৰ্শক কেন্দ্ৰ-বাওঁপন্থী বুলি গণ্য কৰা হয়, আনহাতে বাওঁপন্থীসকলক সাধাৰণতে [[পুঁজিবাদ]]ক অধিক সমালোচনা কৰা আন্দোলনৰ বাবে সংৰক্ষিত কৰা হয়,য'ত [[শ্ৰমিক আন্দোলন]], [[সমাজবাদ]], [[নৈৰাজ্যবাদ]], [[সাম্যবাদ]], [[মাৰ্ক্সবাদ]] আৰু ছিণ্ডিকেলিজম আদি অন্তৰ্ভুক্ত, যিবোৰৰ প্ৰত্যেকেই ১৯ আৰু ২০ শতিকাত প্ৰাধান্য লাভ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|author-first1=Alan |author-last1=Maass |author-first2=Howard |author-last2=Zinn |author-link2=Howard Zinn |title=The Case for Socialism |quote=The ''International Socialist Review'' is one of the best left-wing journals around... |page=164 |publisher=[[Haymarket Books]] |edition=Revised |year=2010 |isbn=978-1608460731}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও বাওঁপন্থী শব্দটো সাংস্কৃতিকভাৱে উদাৰ আৰু প্ৰগতিশীল সামাজিক আন্দোলনৰ বিস্তৃত পৰিসৰৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰয়োগ কৰা হৈছে,&lt;ref&gt;{{cite book|author-first1=Michael |author-last1=Schmidt |author-first2=Lucien |author-last2=Van der Walt |author-link2=Lucien van der Walt |title=Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism |series=Counter-Power |volume=1 |publisher=[[AK Press]] |year=2009 |page=128 |quote=[...] anarchism is a coherent intellectual and political current dating back to the 1860s and the First International, and part of the labour and left tradition. |isbn=978-1-904859-16-1}}&lt;/ref&gt;নাগৰিক অধিকাৰ আন্দোলন, [[নাৰীবাদ|নাৰীবাদী]] আন্দোলন, [[এলজিবিটি]] অধিকাৰ আন্দোলন, [[গৰ্ভপাত]]-অধিকাৰ আন্দোলন, বহুসংস্কৃতিবাদ, যুদ্ধ বিৰোধী আন্দোলন আৰু পৰিৱেশ আন্দোলন,&lt;ref&gt;{{cite book|author-first=Jean Francois |author-last=Revel |title=Last Exit to Utopia |quote=In the United States, the word liberal is often used to describe the left wing of the Democratic party. |page=[https://archive.org/details/lastexittoutopia0000reve/page/24 24] |publisher=Encounter Books |year=2009 |isbn=978-1594032646 |url=https://archive.org/details/lastexittoutopia0000reve/page/24}}&lt;/ref&gt; লগতে বহুতো ৰাজনৈতিক দলৰ ক্ষেত্ৰতো প্ৰয়োগ কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |author-first=Eric |author-last=Neumayer |title=The environment, left-wing political orientation, and ecological economics |journal=Ecological Economics |volume=51 |year=2004 |issue=3–4 |pages=167–175 |doi=10.1016/j.ecolecon.2004.06.006 |bibcode=2004EcoEc..51..167N |url=http://eprints.lse.ac.uk/714/1/EE_51%283-4%29.pdf |access-date=20 April 2018 |archive-date=21 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170921200052/http://eprints.lse.ac.uk/714/1/EE_51%283-4%29.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author-first=John |author-last=Barry |title=International Encyclopedia of Environmental Politics |quote=All surveys confirm that environmental concern is associated with green voting...[I]n subsequent European elections, green voters have tended to be more left-leaning...the party is capable of motivating its core supporters as well as other environmentally minded voters of predominantly left-wing persuasion... |publisher=[[Taylor &amp; Francis]] |year=2002 |isbn=978-0415202855 |url=https://archive.org/details/internationalenc0000unse_a2h7}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.econ.ohio-state.edu/Fleisher/courses/econ508winter06/docs/Democratic_socialism.pdf |title=Democratic socialism |access-date=3 June 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060902085146/http://www.econ.ohio-state.edu/Fleisher/courses/econ508winter06/docs/Democratic_socialism.pdf |archive-date=2 September 2006 |archivedate=2 September 2006 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060902085146/http://www.econ.ohio-state.edu/Fleisher/courses/econ508winter06/docs/Democratic_socialism.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |author-link=Fiona Harvey |date=5 September 2014 |title=Green party to position itself as the real left of UK politics |url=https://www.theguardian.com/environment/2014/sep/05/green-party-left-uk-politics-caroline-lucas |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170213003036/https://www.theguardian.com/environment/2014/sep/05/green-party-left-uk-politics-caroline-lucas |archive-date=13 February 2017 |access-date=12 December 2016 |work=[[The Guardian]] |author-first=Fiona |author-last=Harvey}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sarnold&quot;&gt;{{cite book|author-last=Arnold |author-first=N. Scott |title=Imposing values: an essay on liberalism and regulation |url=https://archive.org/details/oxfordclinicalda00libg |url-access=limited |publisher=[[Oxford University Press]] |year=2009 |location=Florence |isbn=978-0-495-50112-1 |page=[https://archive.org/details/oxfordclinicalda00libg/page/n15 3] |quote=Modern liberalism occupies the left-of-center in the traditional political spectrum and is represented by the Democratic Party in the United States, the Labor Party in the United Kingdom, and the mainstream Left (including some nominally socialist parties) in other advanced democratic societies.}}&lt;/ref&gt;‌
==তথ্যসূত্ৰ==
{{reflist|30em}}

[[শ্ৰেণী:ৰাজনীতি]]
[[শ্ৰেণী:ৰাজনীতি বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শ]]
[[শ্ৰেণী:ৰাজনৈতিক পৰিভাষা]]</text>
      <sha1>l04w43cdn4tofpgk5rbk1vidn4srii2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ahmed Shameel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122628</id>
    <revision>
      <id>517157</id>
      <parentid>517047</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:08:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517157</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1591" sha1="mm15erpzfectwgda14yg7qm7fklyphz" xml:space="preserve">{{Delete|ইংৰাজীৰ কপি-পেষ্ট, অসমীয়া অনুবাদ নাই।}}
'''Ahmed Shameel''' (Punjabi: '''احمد شامیل'''; born 06 December 1997) known professionally as Ahmed Shameel (Urdu:'''احمد شامیل''') is a Pakistani employee. Ahmed Shameel Religion ('''''Islam''''')

{{Infobox YouTube personality
| name                 = Ahmed Shameel
| birth_name           = Ahmed Shameel
| birth_date           = {{birth date and age|1997|12|06|df=yes}}
| nationality          = Pakistani
| education            = Bachelor in Mass Communication
| residence            = Islamabad, Pakistan
| occupation           = You tuber
| height               = 5ft 8in
| religion             = Islam
| relatives            = Muhammad Sajeel (Brother)
| channel_url          = https://www.youtube.com/c/AhmedShameelNews
| location             = Islamabad, Pakistan
| subscribers          = 20.6k
| views                = 9,845,500
}}

== Early Life ==
Ahmed Shameel was born to a Punjabi family in Jhelum, Punjab, Pakistan. His father, Muhammad Younas, is a well-known Pakistani Employee, and he has two brothers and one sister.

Although he initially pursued a degree in Bachelor in Mass Communication at the '''Allama Iqbal Open University, Islamabad, Pakistan'''.

== Education ==
Ahmed Shameel earned a Metric's Degree from the Govt High School No.1 Kala Gujran Jhelum. Ahmed Shameel earned a [FA] Degree from the Allama Iqbal Open University, Islamabad. Ahmed Shameel earned a [Bachelor's] Degree from the Allama Iqbal Open University, Islamabad.</text>
      <sha1>mm15erpzfectwgda14yg7qm7fklyphz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>জীৱাশ্ম ইন্ধন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122634</id>
    <revision>
      <id>517136</id>
      <parentid>517114</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:52:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517136</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35743" sha1="d4kf0qmv7c8462ueri3l1xmk28n3w2a" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু [[কাঁচ তেল|তেল ক্ষেত্ৰসমূহ]] পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেয়া দেখি কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ [[fossil|জীৰ্ণ অৱশেষ]] বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো **আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে** ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia [Alchymia]&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত **মিখাইল লোমোনোসোভে** ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ **কাছ্পাৰ নিউমেন**ৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; ''[[অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী]]'' মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;[মাটি খনন কৰি উলিওৱা]; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ [[phytoplankton]] আৰু [[zooplankton]] যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত পলিপাত হৈ আছিল, সিহঁত [[anaerobic decomposition]]ৰ জৰিয়তে [[petroleum]] আৰু [[natural gas]]ৰ ৰূপ লয়। ইসকল [[organic compound|জৈৱ পদাৰ্থ]] [[mud|কাঁদা-মাটিৰে]] মিলি [[geologic time scale|ভূতাত্ত্বিক সময়]]ৰ ভিতৰত বহুত দৰেই গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু [[pressure|চাপ]]ই সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে [[kerogen]] নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক [[oil shale]]ত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত [[catagenesis (geology)|catagenesis]] প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ জ্বালনি শক্তি মূলতে [[photosynthesis|প্ৰকাশচিত্ৰ প্রক্রিয়া]]ৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[Terrestrial plant|ভূ-উদ্ভিদ]]সমূহে প্ৰধানকৈ [[coal|কয়লা]] আৰু [[methane|মিথেইন]] গঠন কৰিছিল। বহু কেইখন কয়লা ক্ষেত্ৰ [[Carboniferous|কাৰ্বনিফেৰাছ যুগ]]ত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে [[Kerogen#Type III: humic|তৃতীয় ধৰণৰ কেরোজেন]] গঠন কৰিছিল, যি [[natural gas|প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্রাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক [[non-renewable resources|অপুনৰুৎপাদনশীল সম্পদ]] হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ ইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত ধীৰগতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
{{See also|Fossil fuel power station}}

[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ নিট আয় US$4 ট্রিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াৰ আগ্ৰাসন]]ৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্রকল্পসমূহৰ কৰ ছাৰ আৰু [[সেউজীয়া গেছ]] নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছু হটা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত [[windfall tax]] অৰ্থাৎ অতিরিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানব সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইখিনিৰ সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। [[পিট]] নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্রাচীন ভাঁটিত কয়লা জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু [[মমি প্ৰস্তুতকৰণ|শৱ সংৰক্ষণৰ]] বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner  |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্রয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি [[গেছৰ শিখা|জ্বলাই নষ্ট কৰা]] প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank  | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস।

[[ভাৰি খনিজ তৈল]] আৰু [[তেল বালি]] ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; [[তেল শেল]] আদি [[আৱৰসাদী শিল]]ত [[কেৰোজেন]] থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি [[সিন্থেটিক তেল]] উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত লগনি হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ [[কাৰ্বন নিঃসৰণ]] বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে [[বতাহচাকি]] আৰু [[জলচাকি]]ই লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা [[পিট]] পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তৈল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔद्योगিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আবিষ্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। ৰেল, বিমান ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু [[পেট্ৰ'ৰসায়নিক উদ্যোগ]]ৰ কাঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তৈল উৎপাদনৰ অৱশেষ [[টাৰ]] ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়।

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু [[সেচ]]ৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; [[সিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰ]]ৰ বিকাশে বিশ্ব [[জনসংখ্যা বৃদ্ধি]]ত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অর্ধেক [[পৃথিৱীৰ জনসংখ্যা]]ই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; এজন সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়াই কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot;&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
{{Main|জলবায়ু পৰিবর্তনৰ প্ৰভাৱ|কয়লা উদ্যোগৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ}} {{See also|জলবায়ু পৰিবর্তনৰ পৰা বিলুপ্তিৰ আশংকা}}

[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|[[গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্ট]]-এ দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা {{CO2}} নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা ধীৰে ধীৰে বৃদ্ধি পাইছে।]]

জ্বালানী ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক [[বাহ্যিকতা]]ৰ সৃষ্টি কৰে{{Snd}}– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত {{co2}} মুক্ত কৰে, যিয়ে [[জলবায়ু পৰিবর্তন]]ৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে [[বায়ুবাহিত কণিকা]], ধুৱাঁ আৰু [[আম্লীয় বৰষুণ]]ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল [[মুঠ গৃহ উত্পাদ]]ৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃঙ্খলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্রা পৰিবর্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবর্তন প্ৰধানকৈ {{co2}}ৰ দৰে [[সেউজ ঘৰ তাপ গেছ]]ৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবর্তনে [[জলবায়ু পৰিবর্তনৰ প্ৰভাৱ|পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ]] পেলাইছে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে [[বিশ্ব ক্ষুধা]]ৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্রা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবর্তন হৈছে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে [[গন্ধকময় অম্ল]] আৰু [[নাইট্ৰিক অম্ল]]ৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে বৰষুণৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। [[সেউজ পাথৰ]] আৰু [[চুন পাথৰ]]ৰে নিৰ্মিত ভাস্কৰ্য তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলি পেলায়।

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু [[থ'ৰিয়াম]]ৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ [[টন]] থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত [[থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দূৰ্ঘটনা]]তকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত [[বটম এছ]] আৰু [[ফ্লাই এছ]]ৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বর্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (চাওক [[Fly ash#Reuse]]), উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰসেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। [[কয়লা খনন]]ৰ ধৰণ বিশেষকৈ [[পাহাৰ খুন্দি খনন]] আৰু [[প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন]] পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। [[সাগৰৰ মাজত খনন]] জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] [[পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণ]]ৰ মাধ্যমেৰে বায়ুমণ্ডললৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী দুষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কাঁচা তেল [[টেংকাৰ জাহাজ]]ৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; [[ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন]] অন্তর্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>d4kf0qmv7c8462ueri3l1xmk28n3w2a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517138</id>
      <parentid>517136</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T15:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517138</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35751" sha1="oo7y8q96f1ngovmid81thrmkcsx8j4d" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু [[কাঁচ তেল|তেল ক্ষেত্ৰসমূহ]] পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেয়া দেখি কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ [[fossil|জীৰ্ণ অৱশেষ]] বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো **আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে** ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia [Alchymia]&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত **মিখাইল লোমোনোসোভে** ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ **কাছ্পাৰ নিউমেন**ৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; ''[[অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী]]'' মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;[মাটি খনন কৰি উলিওৱা]; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ [[phytoplankton]] আৰু [[zooplankton]] যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত পলিপাত হৈ আছিল, সিহঁত [[anaerobic decomposition]]ৰ জৰিয়তে [[petroleum]] আৰু [[natural gas]]ৰ ৰূপ লয়। ইসকল [[organic compound|জৈৱ পদাৰ্থ]] [[mud|কাঁদা-মাটিৰে]] মিলি [[geologic time scale|ভূতাত্ত্বিক সময়]]ৰ ভিতৰত বহুত দৰেই গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু [[pressure|চাপ]]ই সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে [[kerogen]] নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক [[oil shale]]ত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত [[catagenesis (geology)|catagenesis]] প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ জ্বালনি শক্তি মূলতে [[photosynthesis|প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়া]]ৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

[[Terrestrial plant|ভূ-উদ্ভিদ]]সমূহে প্ৰধানকৈ [[coal|কয়লা]] আৰু [[methane|মিথেইন]] গঠন কৰিছিল। বহু কেইখন কয়লা ক্ষেত্ৰ [[Carboniferous|কাৰ্বনিফেৰাছ যুগ]]ত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে [[Kerogen#Type III: humic|তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন]] গঠন কৰিছিল, যি [[natural gas|প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক [[non-renewable resources|অপুনৰুৎপাদনশীল সম্পদ]] হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ ইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত ধীৰগতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
{{See also|Fossil fuel power station}}

[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ নিট আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াৰ আগ্ৰাসন]]ৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ ছাৰ আৰু [[সেউজীয়া গেছ]] নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছু হটা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত [[windfall tax]] অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানব সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইখিনিৰ সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। [[পিট]] নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত কয়লা জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু [[মমি প্ৰস্তুতকৰণ|শৱ সংৰক্ষণৰ]] বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি [[গেছৰ শিখা|জ্বলাই নষ্ট কৰা]] প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

[[ভাৰি খনিজ তৈল]] আৰু [[তেল বালি]] ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; [[তেল শেল]] আদি [[আৱৰসাদী শিল]]ত [[কেৰোজেন]] থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি [[সিন্থেটিক তেল]] উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত লগনি হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ [[কাৰ্বন নিঃসৰণ]] বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে [[বতাহচাকি]] আৰু [[জলচাকি]]ই লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা [[পিট]] পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তৈল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔद्योगিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আবিষ্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। ৰেল, বিমান ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু [[পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগ]]ৰ কাঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তৈল উৎপাদনৰ অৱশেষ [[টাৰ]] ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু [[সেচ]]ৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; [[সিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰ]]ৰ বিকাশে বিশ্ব [[জনসংখ্যা বৃদ্ধি]]ত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক [[পৃথিৱীৰ জনসংখ্যা]]ই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; এজন সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়াই কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
{{Main|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|কয়লা উদ্যোগৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ}} {{See also|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ পৰা বিলুপ্তিৰ আশংকা}}

[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|[[গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্ট]]-এ দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা {{CO2}} নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা ধীৰে ধীৰে বৃদ্ধি পাইছে। ]]

জ্বালানী ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক [[বাহ্যিকতা]]ৰ সৃষ্টি কৰে{{Snd}}– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত {{co2}} মুক্ত কৰে, যিয়ে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তন]]ৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে [[বায়ুবাহিত কণিকা]], ধুৱাঁ আৰু [[আম্লীয় বৰষুণ]]ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল [[মুঠ গৃহ উত্পাদ]]ৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃঙ্খলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ {{co2}}ৰ দৰে [[সেউজ ঘৰ তাপ গেছ]]ৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ]] পেলাইছে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে [[বিশ্ব ক্ষুধা]]ৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে [[গন্ধকময় অম্ল]] আৰু [[নাইট্ৰিক অম্ল]]ৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে বৰষুণৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। [[সেউজ পাথৰ]] আৰু [[চুন পাথৰ]]ৰে নিৰ্মিত ভাস্কৰ্য তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলি পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু [[থ'ৰিয়াম]]ৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ [[টন]] থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত [[থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনা]]তকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত [[বটম এছ]] আৰু [[ফ্লাই এছ]]ৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (চাওক [[Fly ash#Reuse]]), উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰসেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। [[কয়লা খনন]]ৰ ধৰণ বিশেষকৈ [[পাহাৰ খুন্দি খনন]] আৰু [[প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন]] পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। [[সাগৰৰ মাজত খনন]] জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] [[পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণ]]ৰ মাধ্যমেৰে বায়ুমণ্ডললৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী দুষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কাঁচা তেল [[টেংকাৰ জাহাজ]]ৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; [[ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন]] অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>oo7y8q96f1ngovmid81thrmkcsx8j4d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517139</id>
      <parentid>517138</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:08:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* উৎপত্তি */</comment>
      <origin>517139</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35558" sha1="2hnfv0vuqf8u2gmmow381n89csck2zv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
{{See also|Fossil fuel power station}}

[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ নিট আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইনত ৰাছিয়াৰ আগ্ৰাসন]]ৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ ছাৰ আৰু [[সেউজীয়া গেছ]] নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছু হটা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত [[windfall tax]] অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানব সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইখিনিৰ সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। [[পিট]] নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত কয়লা জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু [[মমি প্ৰস্তুতকৰণ|শৱ সংৰক্ষণৰ]] বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি [[গেছৰ শিখা|জ্বলাই নষ্ট কৰা]] প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

[[ভাৰি খনিজ তৈল]] আৰু [[তেল বালি]] ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; [[তেল শেল]] আদি [[আৱৰসাদী শিল]]ত [[কেৰোজেন]] থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি [[সিন্থেটিক তেল]] উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত লগনি হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ [[কাৰ্বন নিঃসৰণ]] বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে [[বতাহচাকি]] আৰু [[জলচাকি]]ই লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা [[পিট]] পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তৈল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔद्योगিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আবিষ্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। ৰেল, বিমান ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু [[পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগ]]ৰ কাঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তৈল উৎপাদনৰ অৱশেষ [[টাৰ]] ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু [[সেচ]]ৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; [[সিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰ]]ৰ বিকাশে বিশ্ব [[জনসংখ্যা বৃদ্ধি]]ত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক [[পৃথিৱীৰ জনসংখ্যা]]ই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; এজন সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়াই কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
{{Main|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|কয়লা উদ্যোগৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ}} {{See also|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ পৰা বিলুপ্তিৰ আশংকা}}

[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|[[গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্ট]]-এ দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা {{CO2}} নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা ধীৰে ধীৰে বৃদ্ধি পাইছে। ]]

জ্বালানী ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক [[বাহ্যিকতা]]ৰ সৃষ্টি কৰে{{Snd}}– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত {{co2}} মুক্ত কৰে, যিয়ে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তন]]ৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে [[বায়ুবাহিত কণিকা]], ধুৱাঁ আৰু [[আম্লীয় বৰষুণ]]ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল [[মুঠ গৃহ উত্পাদ]]ৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃঙ্খলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ {{co2}}ৰ দৰে [[সেউজ ঘৰ তাপ গেছ]]ৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ]] পেলাইছে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে [[বিশ্ব ক্ষুধা]]ৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে [[গন্ধকময় অম্ল]] আৰু [[নাইট্ৰিক অম্ল]]ৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে বৰষুণৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। [[সেউজ পাথৰ]] আৰু [[চুন পাথৰ]]ৰে নিৰ্মিত ভাস্কৰ্য তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলি পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু [[থ'ৰিয়াম]]ৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ [[টন]] থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত [[থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনা]]তকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত [[বটম এছ]] আৰু [[ফ্লাই এছ]]ৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (চাওক [[Fly ash#Reuse]]), উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰসেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। [[কয়লা খনন]]ৰ ধৰণ বিশেষকৈ [[পাহাৰ খুন্দি খনন]] আৰু [[প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন]] পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। [[সাগৰৰ মাজত খনন]] জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] [[পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণ]]ৰ মাধ্যমেৰে বায়ুমণ্ডললৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী দুষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কাঁচা তেল [[টেংকাৰ জাহাজ]]ৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; [[ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন]] অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>2hnfv0vuqf8u2gmmow381n89csck2zv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517141</id>
      <parentid>517139</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:12:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517141</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35551" sha1="pdyplpsk1ea6hvw8ffitvxvq67o3jqg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু [[মমি প্ৰস্তুতকৰণ|শৱ সংৰক্ষণৰ]] বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি [[গেছৰ শিখা|জ্বলাই নষ্ট কৰা]] প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

[[ভাৰি খনিজ তৈল]] আৰু [[তেল বালি]] ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; [[তেল শেল]] আদি [[আৱৰসাদী শিল]]ত [[কেৰোজেন]] থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি [[সিন্থেটিক তেল]] উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত লগনি হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ [[কাৰ্বন নিঃসৰণ]] বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে [[বতাহচাকি]] আৰু [[জলচাকি]]ই লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা [[পিট]] পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তৈল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔद्योगিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আবিষ্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। ৰেল, বিমান ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু [[পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগ]]ৰ কাঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তৈল উৎপাদনৰ অৱশেষ [[টাৰ]] ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু [[সেচ]]ৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; [[সিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰ]]ৰ বিকাশে বিশ্ব [[জনসংখ্যা বৃদ্ধি]]ত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক [[পৃথিৱীৰ জনসংখ্যা]]ই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; এজন সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়াই কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
{{Main|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|কয়লা উদ্যোগৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ}} {{See also|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ পৰা বিলুপ্তিৰ আশংকা}}

[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|[[গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্ট]]-এ দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা {{CO2}} নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা ধীৰে ধীৰে বৃদ্ধি পাইছে। ]]

জ্বালানী ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক [[বাহ্যিকতা]]ৰ সৃষ্টি কৰে{{Snd}}– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত {{co2}} মুক্ত কৰে, যিয়ে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তন]]ৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে [[বায়ুবাহিত কণিকা]], ধুৱাঁ আৰু [[আম্লীয় বৰষুণ]]ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল [[মুঠ গৃহ উত্পাদ]]ৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃঙ্খলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ {{co2}}ৰ দৰে [[সেউজ ঘৰ তাপ গেছ]]ৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ]] পেলাইছে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে [[বিশ্ব ক্ষুধা]]ৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে [[গন্ধকময় অম্ল]] আৰু [[নাইট্ৰিক অম্ল]]ৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে বৰষুণৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। [[সেউজ পাথৰ]] আৰু [[চুন পাথৰ]]ৰে নিৰ্মিত ভাস্কৰ্য তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলি পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু [[থ'ৰিয়াম]]ৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ [[টন]] থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত [[থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনা]]তকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত [[বটম এছ]] আৰু [[ফ্লাই এছ]]ৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (চাওক [[Fly ash#Reuse]]), উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰসেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। [[কয়লা খনন]]ৰ ধৰণ বিশেষকৈ [[পাহাৰ খুন্দি খনন]] আৰু [[প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন]] পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। [[সাগৰৰ মাজত খনন]] জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] [[পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণ]]ৰ মাধ্যমেৰে বায়ুমণ্ডললৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী দুষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কাঁচা তেল [[টেংকাৰ জাহাজ]]ৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; [[ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন]] অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>pdyplpsk1ea6hvw8ffitvxvq67o3jqg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517142</id>
      <parentid>517141</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* গুৰত্ব */</comment>
      <origin>517142</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35443" sha1="tisy93ha0ttnefp390k2pggevfca71b" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
{{Main|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|কয়লা উদ্যোগৰ স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ}} {{See also|জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ পৰা বিলুপ্তিৰ আশংকা}}

[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|[[গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্ট]]-এ দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা {{CO2}} নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা ধীৰে ধীৰে বৃদ্ধি পাইছে। ]]

জ্বালানী ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক [[বাহ্যিকতা]]ৰ সৃষ্টি কৰে{{Snd}}– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত {{co2}} মুক্ত কৰে, যিয়ে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তন]]ৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে [[বায়ুবাহিত কণিকা]], ধুৱাঁ আৰু [[আম্লীয় বৰষুণ]]ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল [[মুঠ গৃহ উত্পাদ]]ৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃঙ্খলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ {{co2}}ৰ দৰে [[সেউজ ঘৰ তাপ গেছ]]ৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে [[জলবায়ু পৰিবৰ্তনৰ প্ৰভাৱ|পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ]] পেলাইছে।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে [[বিশ্ব ক্ষুধা]]ৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে [[গন্ধকময় অম্ল]] আৰু [[নাইট্ৰিক অম্ল]]ৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে বৰষুণৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। [[সেউজ পাথৰ]] আৰু [[চুন পাথৰ]]ৰে নিৰ্মিত ভাস্কৰ্য তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলি পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু [[থ'ৰিয়াম]]ৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ [[টন]] থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত [[থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনা]]তকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত [[বটম এছ]] আৰু [[ফ্লাই এছ]]ৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (চাওক [[Fly ash#Reuse]]), উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰসেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। [[কয়লা খনন]]ৰ ধৰণ বিশেষকৈ [[পাহাৰ খুন্দি খনন]] আৰু [[প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন]] পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। [[সাগৰৰ মাজত খনন]] জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] [[পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণ]]ৰ মাধ্যমেৰে বায়ুমণ্ডললৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী দুষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কাঁচা তেল [[টেংকাৰ জাহাজ]]ৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; [[ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন]] অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;...&lt;/ref&gt;]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>tisy93ha0ttnefp390k2pggevfca71b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517144</id>
      <parentid>517142</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:29:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517144</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34845" sha1="fkkd1yqyc8zzyyx7yaf74dk4n2iy7i1" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)

দান, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|250px|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক [[List of countries by carbon dioxide emissions|{{CO2}} নিঃসৰণ]]। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>fkkd1yqyc8zzyyx7yaf74dk4n2iy7i1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517145</id>
      <parentid>517144</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:30:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* পৰিবেশগত প্ৰভাৱ */</comment>
      <origin>517145</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34789" sha1="nkb78976l2euh7ljd3dcvpnf299cx6g" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)

দান, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>nkb78976l2euh7ljd3dcvpnf299cx6g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517146</id>
      <parentid>517145</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:34:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517146</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37691" sha1="ax0el8d4adl7c2cw7m0d2n7jjg8yvs8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;...&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস। বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়। 

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)

দান, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়। 

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে। ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>ax0el8d4adl7c2cw7m0d2n7jjg8yvs8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517147</id>
      <parentid>517146</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:40:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517147</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39965" sha1="0j3xlb0vmo2bim9x9vd4la2sb6611mb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ ==
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Global Carbon Project |url=https://www.globalcarbonproject.org/ |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Fossil Fuel Externalities |url=https://climate.mit.edu/explainers/externalities |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Acid Rain and Fossil Fuels |url=https://www.epa.gov/acidrain |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Fossil Fuel Air Pollution Costs |url=https://energyandcleanair.org/fossil-fuel-air-pollution-costs/ |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=NASA Climate Change Evidence |url=https://climate.nasa.gov/evidence/ |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;]]

জলবায়ু পৰিবর্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=IPCC AR6 Summary |url=https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/ |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবর্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Climate Impacts on Ecosystems |url=https://www.epa.gov/climate-impacts/climate-impacts-ecosystems |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত জলবায়ু পৰিবর্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Climate change and health |url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Effects of Acid Rain |url=https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/acid-rain |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Acid Rain Damage to Monuments |url=https://www.nps.gov/articles/acid-rain.htm |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডलলৈ মুক্ত হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Coal Combustion and Radioactivity |url=https://www.iaea.org/topics/coal-combustion |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=IAEA Report on Coal Radioactivity |url=https://www.iaea.org/topics/coal-combustion |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Coal vs Nuclear Radiation |url=https://physics.osu.edu/coal-vs-nuclear |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Reuse of Coal Combustion Products |url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Impacts of Coal Mining |url=https://www.epa.gov/coal-mining-impact |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Marine Oil Drilling Risks |url=https://marine.ie/oil-drilling-risks |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Methane Fugitive Emissions |url=https://www.iea.org/reports/global-fugitive-emissions |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Oil Refinery Pollution |url=https://www.epa.gov/refinery-pollution |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইंधন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Fossil Fuel Transport Emissions |url=https://www.transportenvironment.org/emissions/ |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইंधন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তর্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তর্ভুক্ত নহয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=CO2 Emissions by Region |url=https://ourworldindata.org/co2-by-region |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনେ নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Renewable Energy Movement |url=https://www.irena.org/renewables/renewable-energy |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ করে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Clean Air Regulations |url=https://www.epa.gov/clean-air-act-overview |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত COVID-19 পুনৰুদ্ধার উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশত ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=UN Production Gap Report 2020 |url=https://www.unep.org/resources/report/production-gap-report-2020 |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; UN মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে... প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয়...&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Nature is fighting back, says UN chief |url=https://news.un.org/en/story/2020/12/1078972 |access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>0j3xlb0vmo2bim9x9vd4la2sb6611mb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517148</id>
      <parentid>517147</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:45:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* পৰিবেশগত প্ৰভাৱ */</comment>
      <origin>517148</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39597" sha1="mw4ahegfkksweb3xl7bhiry0sm7dcml" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দান, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>mw4ahegfkksweb3xl7bhiry0sm7dcml</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517149</id>
      <parentid>517148</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:45:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517149</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39600" sha1="hae5bx24f2dopiwo9iwdvdkalg1znzv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>hae5bx24f2dopiwo9iwdvdkalg1znzv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517150</id>
      <parentid>517149</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:49:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517150</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41413" sha1="p5h68ugiq45pgerjpumyvcg5tc1injh" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>p5h68ugiq45pgerjpumyvcg5tc1injh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517151</id>
      <parentid>517150</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517151</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47880" sha1="42euqyn3zxmuju10hjr8ybbp91t3wc5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:Deaths by energy source.svg|thumb|right|300px|জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি।&lt;ref name=&quot;Markandya2007&quot;&gt;{{Cite journal|last=Markandya|first=Anil|last2=Wilkinson|first2=Paul|date=July 2007|title=Electricity generation and health|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702121/|journal=The Lancet|volume=370|issue=9591|pages=979–990|doi=10.1016/S0140-6736(07)61253-7|pmid=17876910}}&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ==
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুলা:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>42euqyn3zxmuju10hjr8ybbp91t3wc5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517152</id>
      <parentid>517151</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:54:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517152</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47882" sha1="l9h269wg1yt9yoo2qqbi3owcb12vedy" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:Deaths by energy source.svg|thumb|right|300px|জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি।&lt;ref name=&quot;Markandya2007&quot;&gt;{{Cite journal|last=Markandya|first=Anil|last2=Wilkinson|first2=Paul|date=July 2007|title=Electricity generation and health|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2702121/|journal=The Lancet|volume=370|issue=9591|pages=979–990|doi=10.1016/S0140-6736(07)61253-7|pmid=17876910}}&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুলা:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>l9h269wg1yt9yoo2qqbi3owcb12vedy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517153</id>
      <parentid>517152</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517153</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48009" sha1="1tsu3kxnwzzk6g8kw2kbq0xdoboh7f4" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:2021 Death rates, by energy source.svg|thumb |Deaths caused as a result of fossil fuel use (areas of rectangles in chart) greatly exceed those resulting from production of [[renewable energy]] (rectangles barely visible in chart).&lt;ref name=OWID_SafestEnergy_2021&gt;{{cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |title=What are the safest and cleanest sources of energy? |url=https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |journal=Our World in Data |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115112316/https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |archive-date=15 January 2024 |date=2021 |url-status=live }} Data sources: Markandya &amp; Wilkinson (2007); UNSCEAR (2008; 2018); Sovacool et al. (2016); IPCC AR5 (2014); Pehl et al. (2017); Ember Energy (2021).&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুলা:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>1tsu3kxnwzzk6g8kw2kbq0xdoboh7f4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517154</id>
      <parentid>517153</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:56:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517154</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48254" sha1="6uh1c7pjazmt72lk892ul52hxmt2fzq" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:2021 Death rates, by energy source.svg|thumb|জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰ কষ্টেৰে দেখা যায়)।&lt;ref name=OWID_SafestEnergy_2021&gt;{{cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |title=What are the safest and cleanest sources of energy? |url=https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |journal=Our World in Data |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115112316/https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |archive-date=15 January 2024 |date=2021 |url-status=live }} Data sources: Markandya &amp; Wilkinson (2007); UNSCEAR (2008; 2018); Sovacool et al. (2016); IPCC AR5 (2014); Pehl et al. (2017); Ember Energy (2021).&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুলা:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>6uh1c7pjazmt72lk892ul52hxmt2fzq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517155</id>
      <parentid>517154</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন */</comment>
      <origin>517155</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48251" sha1="6fg1id3t9mgw81ilczrruepc0mx8mcv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:2021 Death rates, by energy source.svg|thumb|জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰ কষ্টেৰে দেখা যায়)।&lt;ref name=OWID_SafestEnergy_2021&gt;{{cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |title=What are the safest and cleanest sources of energy? |url=https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |journal=Our World in Data |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115112316/https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |archive-date=15 January 2024 |date=2021 |url-status=live }} Data sources: Markandya &amp; Wilkinson (2007); UNSCEAR (2008; 2018); Sovacool et al. (2016); IPCC AR5 (2014); Pehl et al. (2017); Ember Energy (2021).&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুল:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh-ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>6fg1id3t9mgw81ilczrruepc0mx8mcv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517156</id>
      <parentid>517155</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T16:58:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517156</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48198" sha1="88vff3v620hu7dk8zlai3f8p1ksj6yz" xml:space="preserve">{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII}}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |publisher=World Bank | access-date = 9 September 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf |archive-date= Sep 10, 2007 }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:2021 Death rates, by energy source.svg|thumb|জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰ কষ্টেৰে দেখা যায়)।&lt;ref name=OWID_SafestEnergy_2021&gt;{{cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |title=What are the safest and cleanest sources of energy? |url=https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |journal=Our World in Data |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115112316/https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |archive-date=15 January 2024 |date=2021 |url-status=live }} Data sources: Markandya &amp; Wilkinson (2007); UNSCEAR (2008; 2018); Sovacool et al. (2016); IPCC AR5 (2014); Pehl et al. (2017); Ember Energy (2021).&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুল:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh-ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>88vff3v620hu7dk8zlai3f8p1ksj6yz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517398</id>
      <parentid>517156</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517398</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48565" sha1="t7nacn4lq25u942xx1x8ifxham1d3tv" xml:space="preserve">{{multiple image
| perrow = 1 / 1 / 1
| total_width = 225
| image1 = Chuhuo.jpg
| image3 = Bituminous Coal.JPG
| footer = মুখ্য জীৱাশ্ম ইন্ধনবোৰ (ওপৰৰ পৰা তললৈ): প্ৰাকৃতিক গেছ, তেল, আৰু [[কয়লা]]
| image2 = Petroleum_sample.jpg
}}

'''জীৱাশ্ম ইন্ধন'''{{efn|এই শব্দটো এক প্ৰচলিত ভ্ৰান্ত নাম হিচাপে বিবেচিত, কাৰণ ই সঁচাকৈয়ে জীৱাশ্মৰ পৰা নহয়, বৰঞ্চ সংৰক্ষিত জৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা উৎপন্ন।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fleckenstein |first=Joseph E. |url=https://books.google.com/books?id=s-SYCgAAQBAJ&amp;pg=PA58 |publisher=CRC Press |title=Three-phase electrical power |date=2016 |isbn=978-1-4987-3778-4 |location=Boca Raton |pages=58 |oclc=958799795}}&lt;/ref&gt;}} হৈছে এক প্ৰাকৃতিকভাৱে পৃথিৱীৰ ভূত্বকত গঠিত জ্বলি উঠিব পৰা কাৰ্বন যৌগ বা হাইড্ৰকাৰ্বন সমৃদ্ধ বস্তু,&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fossil fuel |url=https://www.sciencedaily.com/terms/fossil_fuel.htm |access-date=29 October 2021 |work=ScienceDaily}}&lt;/ref&gt; যি প্ৰাগৈতিহাসিক [[জীৱ]] (জন্তু, উদ্ভিদ, অথবা মাইক্ৰোপ্লাংক্টন)ৰ পচি যোৱা অৱশেষৰ পৰা ভূ-গঠনত্মক প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে বহু বছৰ ধৰি গঠিত হয়। এইবোৰ [[কয়লা]], তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছ আকাৰত থকাবোৰ খনন কৰি জ্বলাই ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি: পোনপটীয়াকৈ ৰন্ধন, তাপ যোগান বা [[পোহৰ]]ৰ বাবে, বা বাষ্প ইঞ্জিন বা অভ্যন্তৰীণ দহন ইঞ্জিনৰ দৰে তাপ ইঞ্জিনৰ জৰিয়তে যান-বাহন চলাবলৈ বা [[বিদ্যুৎ]] উৎপাদন কৰিবলৈ।&lt;ref&gt;{{cite web |url= https://www.gsi.ie/en-ie/education/earth-resources/Pages/Fossil-fuels.aspx |title=Fossil fuels |publisher=Geological Survey Ireland |access-date=29 October 2021}}&lt;/ref&gt; কিছু জীৱাশ্ম ইন্ধন পুনঃপ্ৰস্‌স্কাৰ কৰি কেৰ’চিন, গেছ'লিন, ডিজেল আদি তেলত ৰূপান্তৰ কৰা হয়, অথবা পেট্ৰ'ৰস্না পদাৰ্থ যেনে [[প্লাষ্টিক]], সুগন্ধি যৌগ, আৰু চিন্থেটিক ৰেচিন বনোৱা হয়। 

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ উৎস হৈছে মৃত জীৱবোৰৰ অৱায়বিক অপচয়। বহু বছৰ ধৰি এই জৈৱ পদাৰ্থবোৰ উচ্চ [[কাৰ্বন]] ইন্ধনলৈ ৰূপান্তৰ হয়।&lt;ref&gt;Paul Mann, Lisa Gahagan, and Mark B. Gordon, &quot;Tectonic setting of the world's giant oil and gas fields&quot;, in Michel T. Halbouty (ed.) [https://books.google.com/books?id=mrghwzjeU-AC&amp;pg=PA50 ''Giant Oil and Gas Fields of the Decade, 1990–1999''], Tulsa, Okla.: American Association of Petroleum Geologists, p. 50, accessed 22 June 2009.&lt;/ref&gt; এই প্ৰক্ৰিয়াই বহু বছৰ লাগে, গতিকে ইয়াক অনৱীকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। 

২০২৩ চনত, পৃথিৱীৰ প্ৰাথমিক শক্তি খৰচৰ ৭৭% আৰু বিদ্যুৎ যোগানৰ ৬০%-তকৈ অধিক জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Energy Mix|url=https://ourworldindata.org/energy-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |author1-link=Hannah Ritchie |last2=Rosaldo|first2=Pablo |date=2024 |access-date=1 May 2025 |title=Electricity mix|url=https://ourworldindata.org/electricity-mix |journal=Our World in Data}}&lt;/ref&gt; বৃহৎ পৰিমাণে ইন্ধন দহনৰ ফলত পৰিবেশত গভীৰ [[প্ৰদূষণ]] আৰু পৰিবৰ্তন দেখা যায়। ২০২২ চনৰ মানৱ ক্ৰিয়াৰ ফলত উৎপন্ন গ্ৰীণ হাউচ গেছৰ ৭০%-তকৈ অধিক আছিল [[কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড]] (CO2), যি জীৱাশ্ম ইন্ধন দহনৰ ফল।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=EDGAR - The Emissions Database for Global Atmospheric Research |url=https://edgar.jrc.ec.europa.eu/report_2023 |access-date=2024-01-05 |website=edgar.jrc.ec.europa.eu}}&lt;/ref&gt; [[সাগৰ]]ৰ শোষণ, বনাঞ্চল নিঃশেষ, মাটিৰ অৱক্ষয় আৰু মৰুভূমিকৰণৰ বাবে, ই গেছবোৰ অপসাৰণ হ’ব পৰা প্ৰাকৃতিক ক্ষমতাত বাধা দিয়ে। তাৰ ফলত প্ৰতিবছৰ কয়েক বিলিয়ন টন CO2 বায়ুমণ্ডলত বৃদ্ধি পায়। 

যদিও মিথেইনৰ ৰসিকতা উল্লেখযোগ্য,&lt;ref&gt;{{cite journal |year=2022 |title=Chapter 2: Emissions trends and drivers |url=https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |journal=IPCC_AR6_WGIII |access-date=2025-06-11 |archivedate=2022-04-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220404150655/https://report.ipcc.ch/ar6wg3/pdf/IPCC_AR6_WGIII_FinalDraft_Chapter02.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;{{Rp|page=52}} মূল উৎস হৈছে জীবাশ্ম ইন্ধনৰ দহন, যি জগত উষ্ণায়ন আৰু সাগৰীয় অম্লতা বৃদ্ধি ঘটায়। ইয়াৰ উপৰিও, [[বায়ু প্ৰদূষণ]]ৰ কাৰণে হোৱা অধিকাংশ মৃত্যু আৰু বিশ্বৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ ৩%তকৈ অধিক ব্যয়ো ইয়াৰে বাবে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰ্যায় সমাপ্তিয়ে বহু জনৰ জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|last=Zhang|first=Sharon|title=Air Pollution Is Killing More People Than Smoking—and Fossil Fuels Are Largely to Blame|url=https://psmag.com/environment/air-pollution-is-killing-more-people-than-smoking-and-fossil-fuels-are-largely-to-blame|access-date=5 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Lelieveld |first1=J. |last2=Klingmüller |first2=K. |last3=Pozzer |first3=A. |last4=Burnett |first4=R. T. |last5=Haines |first5=A. |last6=Ramanathan |first6=V. |date=2019-04-09 |title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate |journal=PNAS |volume=116 |issue=15 |pages=7192–7197 |doi=10.1073/pnas.1819989116}}&lt;/ref&gt;

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষতিকাৰকতা, জীৱবৈচিত্ৰ্য ক্ষয় আৰু [[জলবায়ু]] সংকটৰ স্বীকৃতিয়ে নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ দিশে এক শক্তি ৰূপান্তৰ আৰু আন্দোলনক জন্ম দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dickie |first=Gloria |date=2022-04-04 |title=Factbox: Key takeaways from the IPCC report on climate change mitigation |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/business/environment/key-takeaways-ipcc-report-climate-change-mitigation-2022-04-04/}}&lt;/ref&gt; কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধন উদ্যোগ বিশ্ব [[অৰ্থনীতি]]ৰ লগত গভীৰভাৱে সংযুক্ত আৰু অনুদানপ্ৰাপ্ত হোৱাৰ বাবে,&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-04-14 |title=Price Spike Fortifies Fossil Fuel Subsidies |url=https://www.energyintel.com/0000017f-db65-d6e9-a1ff-dfe5df610000}}&lt;/ref&gt; এই ৰূপান্তৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-06-08 |title=Why are fossil fuels so hard to quit? |url=https://www.brookings.edu/essay/why-are-fossil-fuels-so-hard-to-quit/}}&lt;/ref&gt;

==উৎপত্তি==
[[File:Countries by Oil Production in 2013.svg|thumb|upright=1.35|যিহেতু তেল ক্ষেত্ৰসমূহ পৃথিৱীৰ কেৱল কিছুমান স্থানতহে অৱস্থিত,&lt;ref&gt;[http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg তেল ক্ষেত্ৰৰ মানচিত্ৰ] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120806212614/http://quakeinfo.ucsd.edu/~gabi/sio15/energy/supps/globalmap-oil.jpg |date=6 August 2012 }}. quakeinfo.ucsd.edu&lt;/ref&gt; সেইকাৰণে কেৱল কিছুমান দেশহে তেলত আত্মনিৰ্ভৰশীল; বাকী দেশবোৰ এই দেশবোৰৰ তেল উৎপাদনক্ষমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল]]

গছ-পাহি আদি মৃত উদ্ভিদৰ জীৰ্ণ অৱশেষ বহু কোটি বছৰৰ ভিতৰত পৃথিৱীৰ ভূমিভাগত তাপ আৰু চাপৰ প্ৰভাৱত পৰি জীৱাষ্ম ইন্ধনৰ ৰূপ লৈছিল বুলি যি মতবাদ, সেইটো আন্দ্ৰেয়াছ লিবাভিয়াছে ১৫৯৭ চনত তেওঁৰ &quot;Alchemia&quot; নামৰ গ্ৰন্থত প্ৰথম প্ৰস্তাৱ দিছিল, আৰু পিছত মিখাইল লোমোনোছোভে ১৭৫৭ চনত (নিশ্চয়কৈ ১৭৬৩ চনত) পুনৰ উত্থাপন কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ|title=Springer Handbook of Petroleum Technology|last1=Hsu|first1=Chang Samuel|last2=Robinson|first2=Paul R.|publisher=Springer|year=2017|isbn=978-3-319-49347-3|edition=2nd, illustrated|page=360}} [https://books.google.com/books?id=mgxEDwAAQBAJ&amp;pg=PA360 Extract of p. 360]&lt;/ref&gt; &quot;fossil fuel&quot; শব্দৰ প্ৰথম ব্যৱহাৰ ১৭৫৯ চনত জাৰ্মান ৰসায়নবিদ কাছ্পাৰ নিউমেনৰ এক ইংৰাজী অনুবাদিত গ্ৰন্থত পোৱা যায়।&lt;ref name=&quot;NeumannLewis1773&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=OBUAAAAAQAAJ&amp;pg=PA492|title=The Chemical Works of Caspar Neumann ... (1773 printing)|author1=Caspar Neumann|author2=William Lewis|publisher=J. and F. Rivington|year=1759|pages=492–}}&lt;/ref&gt; “অক্সফৰ্ড ইংলিছ ডিক্সনাৰী”ৰ মতে, &quot;fossil fuel&quot; কথাটোত &quot;fossil&quot; শব্দৰ অৰ্থ আছিল &quot;মাটি খনন কৰি উলিওৱা; পৃথিৱীৰ তলত পোৱা বস্তু&quot;, যাৰ ব্যৱহাৰ ১৬৫২ চনৰ পৰা পোৱা যায়।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] adj. [...] Obtained by digging; found buried in the earth. Now chiefly of fuels and other materials occurring naturally in underground deposits; esp. in FOSSIL FUEL n.&quot;
&lt;/ref&gt; এই শব্দটো ১৮শ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰা &quot;fossil&quot; মানে &quot;জীৱাশ্ম&quot; বুলি অধিক প্ৰচলিত হৈ পৰে।&lt;ref&gt;
{{Cite OED|fossil}} – &quot;fossil [...] n. [...] Something preserved in the ground, esp. in petrified form in rock, and recognizable as the remains of a living organism of a former geological period, or as preserving an impression or trace of such an organism.&quot;
&lt;/ref&gt;

সমুদ্ৰৰ ফাইটোপ্লাংকটন আৰু জুপ্লাংকটন, যিবোৰ অনুকূলহীন অক্সিজেনবিহীন পৰিস্থিতিত মৃত অৱস্থাত তলত জলজ হৈ আছিল, সিহঁত এনাৰোবিক পচনৰ জৰিয়তে পেট্ৰলিয়াম আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ ৰূপ লয়। এইবোৰ জৈৱ পদাৰ্থ বোকা-মাটিৰ লগত মিলি ভূতাত্ত্বিক সময়ৰ ভিতৰত গভীৰভাৱে চাপ খাই পৰে। ইয়াত উৎপন্ন হোৱা অধিক তাপ আৰু চাপে সেই জৈৱ পদাৰ্থসমূহক আগতে কেৰজেন নামৰ মোমজাতীয় পদাৰ্থত পৰিণত কৰে, যাক তেলৰ শ্বেলত পোৱা যায়, আৰু তাৰ পিছত অধিক উষ্ণতাত কেটাজেনেছিছ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে ই গেছ আৰু দ্ৰৱ হাইড্ৰকাৰ্বনত পৰিণত হয়। যদিও এইবোৰ উত্তাপ-ভিত্তিক ৰূপান্তৰণৰ ফল, তথাপিও ইয়াৰ ইন্ধন শক্তি মূলতে প্ৰকাশচিত্ৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা আহে।&lt;ref name=&quot;thermochemistry of formation&quot;&gt;{{cite web|title= thermochemistry of fossil fuel formation|url= http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20150920172448/http://www.geochemsoc.org/files/6214/1261/1770/SP-2_271-284_Sato.pdf |archive-date=2015-09-20 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ভূ-উদ্ভিদসমূহে প্ৰধানকৈ [[কয়লা]] আৰু মিথেইন গঠন কৰিছিল। বহু কেইটা কয়লা ক্ষেত্ৰ কাৰ্বনিফেৰাছ যুগত সৃষ্টি হৈছিল। ভূ-উদ্ভিদে তৃতীয় ধৰণৰ কেৰোজেন গঠন কৰিছিল, যি [[প্ৰাকৃতিক গেছ]]ৰ উৎস। যদিও জীৱাশ্ম ইন্ধন সদায়ে প্ৰাকৃতিকভাৱে গঠিত হৈ থাকে, এইবোৰক অনবিকৰণযোগ্য সম্পদ হিচাপে গণ্য কৰা হয়, কাৰণ এইবোৰ গঠিত হ’বলৈ লাখ লাখ বছৰ লাগে, কিন্তু ইয়াৰ ভাণ্ডাৰ সকলোতকৈ বেছি হাৰত ক্ষয় হৈ আছে আৰু নতুন ভাণ্ডাৰ তাৰ তুলনাত বহুত লেহেমীয়া গতিত সৃষ্টি হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Miller|first1=G.|url=https://books.google.com/books?id=AJ4SnHbb-ZcC&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA11|title=Environmental Science: Problems, Connections and Solutions|last2=Spoolman|first2=Scott|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-38337-6|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ahuja|first=Satinder|url=https://books.google.com/books?id=DHKDBAAAQBAJ&amp;q=fossil+fuels+depleted+much+faster+than+renewal&amp;pg=PA278|title=Food, Energy, and Water: The Chemistry Connection|publisher=Elsevier|year=2015|isbn=978-0-12-800374-9|access-date=14 April 2018|via=Google Books}}&lt;/ref&gt;

==গুৰত্ব==
[[File:2008- Oil and gas industry global net income - IEA.svg|thumb |২০২২ চনত বিশ্বত তেল আৰু গেছ উদ্যোগৰ গড় আয় US$4 ট্ৰিলিয়নত উপনীত হৈছিল।&lt;ref name=IEAinvestment_202305&gt;{{cite web |title=World Energy Investment 2023 |url=https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |website=IEA.org |publisher=International Energy Agency |archive-url=https://web.archive.org/web/20230807064513/https://iea.blob.core.windows.net/assets/8834d3af-af60-4df0-9643-72e2684f7221/WorldEnergyInvestment2023.pdf |archive-date=7 August 2023 |page=61 |date=May 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

[[File:2007- Profits of energy companies (annual) - stacked bar chart.svg|thumb |[[কোভিড-১৯ মহামাৰী]]ৰ পৰা উদ্ধাৰৰ পিছত, তেল কোম্পানীসমূহৰ লাভ বৃদ্ধি পায়। ইয়াৰ কাৰণ আছিল [[ইউক্ৰেইন]]ত [[ৰাছিয়া]]ৰ আগ্ৰাসনৰ ফলত ইন্ধনৰ দাম বৃদ্ধি, ঋণ হ্ৰাস, ৰাছিয়াত বন্ধ হৈ যোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ কৰ মুক্তি আৰু সেউজীয়া গেছ নিঃসৰণ হ্ৰাসৰ আগৰ পৰিকল্পনাৰ পৰা পিছুৱাই যোৱা।&lt;ref name=Reuters_20230208/&gt; এই ৰেকৰ্ড লাভৰ পিছত windfall tax অৰ্থাৎ অতিৰিক্ত লাভৰ ওপৰত কৰ আৰোপ কৰাৰ বাবে জনসাধাৰণৰ মাজত দাবী উত্থাপিত হয়।&lt;ref name=Reuters_20230208&gt;{{cite news |last1=Bousso |first1=Ron |title=Big Oil doubles profits in blockbuster 2022 |url=https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |work=Reuters |date=8 February 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331215451/https://www.reuters.com/business/energy/big-oil-doubles-profits-blockbuster-2022-2023-02-08/ |archive-date=31 March 2023 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;]]

জৈৱ ইন্ধন মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সহজে জ্বলাই তাপ উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। পিট নামৰ জৈৱ ইন্ধন গৃহস্থালী কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা ইতিহাস লিখিত যুগৰ আগৰ। ধাতু গলাবলৈ কিছুমান প্ৰাচীন ভাঁটিত [[কয়লা]] জ্বলাইছিল আৰু খনিজ তৈলৰ পৰিকাষিত আংশিক কঠিন ৰূপতো পুৰণি যুগত জ্বলাই ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web|url= https://www.britannica.com/ebc/article-50695 |title=Encyclopædia Britannica, use of oil seeps in ancient times|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; যদিও সিহঁত প্ৰধানকৈ জলনযোগ্য কোটিং আৰু শৱ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ হৈছিল।&lt;ref&gt;{{cite web| last = Bilkadi| first = Zayn| year =1992| title = Bulls From the Sea: Ancient Oil Industries| publisher = Aramco World|archive-url=https://web.archive.org/web/20071113215013/http://www.gr8dubai.com/oil2.htm|archive-date=13 November 2007|url=http://www.gr8dubai.com/oil2.htm}}&lt;/ref&gt;

ব্যৱসায়িকভাৱে খনিজ তৈলৰ শোষণ উনবিংশ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয়।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Ball |first=Max W. |author2=Douglas Ball |author3=Daniel S. Turner |title=This Fascinating Oil Business |year=1965 |publisher=Bobbs-Merrill |location=Indianapolis |isbn=978-0-672-50829-5 }}&lt;/ref&gt;

পূৰ্বতে অপ্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচনা কৰি জ্বলাই নষ্ট কৰা প্ৰাকৃতিক গেছ এতিয়া অতি মূল্যৱান সম্পদ হিচাপে বিবেচিত।&lt;ref&gt;{{cite conference | first = Rashad | last = Kaldany | date = 13 December 2006 | title = Global Gas Flaring Reduction: A Time for Action! | conference = Global Forum on Flaring &amp; Gas Utilization | location = Paris | url = http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf | publisher = World Bank | access-date = 9 September 2007 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf | archive-date = Sep 10, 2007 | archivedate = 10 September 2007 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070910075542/http://www.worldbank.org/html/fpd/ggfrforum06/kadany.pdf | deadurl = yes }}&lt;/ref&gt; এই গেছ হেলিয়াম উৎপাদনৰো মুখ্য উৎস। 

গধুৰ খনিজ তেল আৰু তেল বালি ২০০০ দশকৰ আৰম্ভণিতে জৈৱ ইন্ধনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে বিবেচিত হ’ব ধৰিলে।&lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.prlog.org/10026386-oil-sands-global-market-potential-2007.html |date=Aug 10, 2007 |website=PRLog |title=Oil Sands Global Market Potential 2007|access-date=9 September 2007}}&lt;/ref&gt; তেল শেল আদি আৱৰসাদী শিলত কেৰোজেন থাকে, যাক উত্তপ্ত কৰি ছিন্থেটিক তেল উৎপাদন কৰিব পৰা যায়। এই ধৰণৰ শিলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত ইন্ধন ব্যৱহাৰযোগ্য যদিও, ২০১০ আৰু ২০২০ দশকত এইবোৰৰ ওপৰত কৰ হ্ৰাস পাইছিল কাৰণ ইয়াৰ কাৰ্বন নিঃসৰণ বেছি।&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Carrington |first1=Damian |date=12 December 2017 |title=Insurance giant Axa dumps investments in tar sands pipelines |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/environment/2017/dec/12/insurance-giant-axa-dumps-investments-tar-sands-pipelines |access-date=24 December 2017}}&lt;/ref&gt;

১৮শ শতিকাৰ দ্বিতীয়াৰ্ধৰ আগলৈকে বতাহচাকি আৰু জলচাকিয়ে লাঠি-চক্ৰ ঘূৰাবলৈ শক্তি যোগাইছিল, আৰু [[কাঠ]] বা পিট পুৰি ঘৰ গৰম ৰখা হৈছিল। [[বাষ্প ইঞ্জিন]]ত কয়লা আৰু পিছত খনিজ তেল ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে [[ঔদ্যোগিক বিপ্লৱ]]ৰ পথ মুকলি হৈছিল। তেতিয়াৰ পৰাই [[গেছ লেম্প]] (প্ৰাকৃতিক বা কয়লা গেছ ভিত্তিক) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হ’ব ধৰিলে। [[অন্তঃজ্বলন ইঞ্জিন]]ৰ আৱিস্কাৰ আৰু গাড়ী-ট্ৰাকত ইয়াৰ প্ৰয়োগৰ ফলত গেছলিন আৰু [[ডিজেল]]ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰতা বাঢ়িল। [[ৰেলগাড়ী|ৰে'ল]], [[বিমান]] ইত্যাদিতো জৈৱ ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন হয়। আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড হৈছে [[বিদ্যুৎ উৎপাদন]] আৰু পেট্ৰ'ৰাসায়নিক উদ্যোগৰ কেঁচামাল হিচাপে ইয়াৰ ব্যৱহাৰ। খনিজ তেল উৎপাদনৰ অৱশেষ টাৰ ৰাস্তাৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত হয়। 

[[সেউজ বিপ্লৱ]]ৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় শক্তি জৈৱ ইন্ধনৰ পৰা আহিছিল—[[সাৰ]] হিচাপে প্ৰাকৃতিক গেছ, [[কীটনাশক]] হিচাপে তেল, আৰু সেচৰ বাবে হাইড্ৰোকাৰ্বন।&lt;ref&gt;[http://www.energybulletin.net/281.html Eating Fossil Fuels]. [[EnergyBulletin]]. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20070611071544/http://www.energybulletin.net/281.html |date=June 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Soaring fertilizer prices put global food security at risk |url=https://www.axios.com/2022/05/06/fertilizer-prices-food-securtiy |work=Axios |date=6 May 2022}}&lt;/ref&gt; ছিন্থেটিক নাইট্ৰজেন সাৰৰ বিকাশে বিশ্ব জনসংখ্যা বৃদ্ধিত মুখ্য ভূমিকা লৈছে; প্ৰায় অৰ্ধেক পৃথিৱীৰ জনসংখ্যাই এই সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল বুলি অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Erisman|first1=Jan Willem|first2=Mark A.|last2=Sutton|first3=James|last3=Galloway|first4=Zbigniew|last4=Klimont|first5=Wilfried|last5=Winiwarter|title=How a century of ammonia synthesis changed the world|journal=[[Nature Geoscience]]|pages=636–639|date=October 2008|volume=1|doi=10.1038/ngeo325|url=http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|issue=10|bibcode=2008NatGe...1..636E|s2cid=94880859 |url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100723223052/http://www.physics.ohio-state.edu/~wilkins/energy/Resources/Essays/ngeo325.pdf.xpdf|archive-date=23 July 2010}}&lt;/ref&gt; সাৰ মূল্য সংস্থা বিষয়া এজনে কৈছে, &quot;বিশ্বৰ ৫০% খাদ্য উৎপাদন সাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।&quot; &lt;ref&gt;{{cite news |last1=Butler |first1=Sarah |last2=Ambrose |first2=Jillian |date=20 October 2021 |title=Fears global energy crisis could lead to famine in vulnerable countries |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/business/2021/oct/20/global-energy-crisis-famine-production |access-date=2022-12-17}}&lt;/ref&gt;

== পৰিবেশগত প্ৰভাৱ == 
[[File:CO2 Emissions by Source Since 1880.svg|thumb|right|upright=1.35|গ্ল'বেল কাৰ্বন প্ৰজেক্টে দেখুৱাইছে যে ১৮৮০ চনৰ পৰা CO2 নিঃসৰণ বিভিন্ন উৎসৰ দ্বাৰা লাহে লাহে বৃদ্ধি পাইছে।]]

ইন্ধন ৰূপে খনিজ ইন্ধন জ্বলাই লোৱাটোৱে বহুতো ঋণাত্মক বাহ্যিকতাৰ সৃষ্টি কৰে– এনে পৰিবেশগত ক্ষতি, যাৰ প্ৰভাৱ কেৱল ইন্ধন ব্যৱহাৰ কৰা ব্যক্তিবিলাকৰ সীমাৰ বাহিৰতো পৰে। এই প্ৰভাৱসমূহ বিভিন্ন ধৰণৰ খনিজ ইন্ধনৰ মাজত বেলেগ বেলেগ। সকলো খনিজ ইন্ধনে দাহ হোৱাৰ সময়ত CO2 মুক্ত কৰে, যিয়ে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ গতি বঢ়ায়। কয়লা আৰু কম পৰিমাণত তেল আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰূপসমূহে বায়ুবাহিত কণিকা, ধোঁৱা আৰু [[এছিড বৰষুণ]] ([[আম্লীয় বৰষুণ]])ৰ সৃষ্টি কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels: The Dirty Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/fossil-fuels-dirty-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০১৮ চনত খনিজ ইন্ধনৰ পৰা হোৱা বায়ু দুষণে প্ৰায় US$২.৯ নিযুত ডলাৰ (গ্ল'বেল মুঠ গৃহ উৎপাদনৰ ৩.৩%) ক্ষতি সাধন কৰাৰ অনুমান কৰা হৈছে।&lt;ref name=&quot;Cost-of-fossil-fuels-briefing&quot;&gt;{{Cite web|title=The Costs of Fossil Fuels|url=https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2020/09/24/blog-the-costs-of-fossil-fuels|website=IMF|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Common Era Temperature.svg|thumb|upright=1.35|right|শৃংখলাবদ্ধ তথ্য (গছৰ আঙুলিৰ ৰিং, প্ৰৱাল, বৰফৰ স্তৰ) আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণৰ আধাৰত ২০০০ বছৰৰ বিশ্ব তাপমাত্ৰা পৰিবৰ্তনৰ ৰূপৰেখা।]]

জলবায়ু পৰিবৰ্তন প্ৰধানকৈ CO2ৰ দৰে সেউজ গৃহ তাপ গেছৰ নিঃসৰণৰ ফলত হয়, আৰু খনিজ ইন্ধন দাহ কৰাটোৱেই ইয়াৰ মুখ্য উৎস।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Fossil Fuels and Climate Change|url=https://climate.nasa.gov/causes/|website=NASA Climate|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; বিশ্বৰ অধিকাংশ অঞ্চলত জলবায়ু পৰিবৰ্তনে পৰিবেশব্যৱস্থাৰ ওপৰত ঋণাত্মক প্ৰভাৱ পেলাইছে। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি, খাদ্য উৎপাদনৰ ক্ষমতা হ্ৰাস ইত্যাদি অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যিয়ে বিশ্ব ক্ষুধাৰ সমস্যাক অধিক ঘনীভূত কৰে। গ্ল'বেল তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি অব্যাহত থাকিলে পৰিবেশ আৰু মানুহৰ ওপৰত ইয়াৰ কু-প্ৰভাৱ অধিক বৃদ্ধি পাব; [[বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা]]ই কৈছে যে ২১শ শতিকাৰ ভিতৰত [[জলবায়ু]] পৰিবৰ্তন হৈছে মানুহৰ [[স্বাস্থ্য]]ৰ ওপৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ ভাবুকি।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Climate change and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health|website=World Health Organization|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধন দাহ কৰোঁতে গন্ধকময় অম্ল আৰু নাইট্ৰিক অম্লৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে [[বৰষুণ]]ৰ সৈতে পৃথিৱীত পৰে আৰু প্ৰাকৃতিক তথা কৃত্ৰিম গঠনসমূহৰ ক্ষতি কৰে। সেউজ শিল আৰু চূণশিলেৰে নিৰ্মিত [[ভাস্কৰ্য]] তথা স্মাৰকসমূহ বিশেষকৈ এই অম্লবৃষ্টিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়, কাৰণ অম্লই [[কেলচিয়াম কাৰ্বনেট]] গলাই পেলায়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Acid Rain and Its Effect on Structures|url=https://www.epa.gov/acidrain/effects-acid-rain|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

খনিজ ইন্ধনত [[ইউৰেনিয়াম]] আৰু থ'ৰিয়ামৰ দৰে বিকিৰণশীল পদাৰ্থো থাকে, যিবোৰ দাহৰ সময়ত বায়ুমণ্ডললৈ মুক্ত হয়। ২০০০ চনত প্ৰায় ১২,০০০ টন থ'ৰিয়াম আৰু ৫,০০০ টন ইউৰেনিয়াম বিশ্বজুৰি কয়লা দাহৰ ফলত বায়ুত মুকলি হৈছিল। ১৯৮২ চনত কেৱল আমেৰিকাত কয়লা দাহৰ ফলত থ্ৰী মাইল আইলেণ্ড দুৰ্ঘটনাতকৈ ১৫৫ গুণ অধিক বিকিৰণ বায়ুত মুক্ত হৈছিল বুলি অনুমান কৰা হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Radiological Impact of Coal Combustion|url=https://www.scientificamerican.com/article/coal-ash-is-more-radioactive-than-nuclear-waste/|website=Scientific American|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

কয়লা দাহৰ ফলত বটম এছ আৰু ফ্লাই এছৰ দৰে ডাঙৰ পৰিমাণৰ বৰ্জ্য উৎপন্ন হয়। এইবোৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত পুনঃব্যৱহাৰ কৰা হয় (উদাহৰণস্বৰূপে, যুক্তৰাষ্ট্ৰত উৎপাদিত ফ্লাই এছৰ প্ৰায় ৪০% ব্যৱহৃত হয়।)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Coal Ash Basics|url=https://www.epa.gov/coalash/coal-ash-basics|website=EPA|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

দাহন, প্ৰচেছিং, আৰু বিতৰণৰ সময়তো খনিজ ইন্ধনে পৰিৱেশত ক্ষতি সাধন কৰে। কয়লা খননৰ ধৰণ বিশেষকৈ পাহাৰ কাটি খনন আৰু প্ৰাক্‌-উৎপাদন খনন পৰিবেশৰ ওপৰত অতি কু-প্ৰভাৱ পেলায়। সাগৰৰ মাজত খনন জলজ প্ৰাণীৰ বাবে বিপজ্জনক। খনিজ ইন্ধনৰ কুঁৱাৰ পৰা [[মিথেন গেছ]] পলাই যোৱা গেছ নিঃসৰণৰ মাধ্যমেৰে [[বায়ুমণ্ডল]]লৈ যাব পাৰে। [[তেল শোধনাগাৰ]]সমূহে বায়ু আৰু পানী প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে। কয়লা সাধাৰণতে ডিজেল চলিত ৰে'লৰে পৰিবহণ কৰা হয়, আৰু কেঁচা তেল টেংকাৰ জাহাজেৰে, যাৰ বাবে অধিক খনিজ ইন্ধন দাহৰ প্ৰয়োজন হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Environmental impacts of fossil fuels|url=https://www.energy.gov/science-innovation/energy-sources/fossil/environmental-impacts|website=U.S. Department of Energy|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

[[File:Annual-co2-emissions-by-region-2022.png|thumb|এলাকাভিত্তিক বাৰ্ষিক CO2 নিঃসৰণ। ইয়াত কেৱল খনিজ ইন্ধন আৰু উদ্যোগৰ পৰা হোৱা নিঃসৰণ অন্তৰ্ভুক্ত; ভূ-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন অন্তৰ্ভুক্ত নহয়।]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱ প্ৰতিহত কৰিবলৈ বিভিন্ন ধৰণৰ প্ৰশমনমূলক প্ৰচেষ্টাৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত বিকল্প শক্তিৰ উৎস, যেনে নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰৰ আন্দোলনও অন্তৰ্ভুক্ত। পৰিৱেশ নিয়ন্ত্ৰণে এই নিৰ্গমন সীমিত কৰিবলৈ বিভিন্ন পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰে; উদাহৰণস্বৰূপে, ফ্লাই এছৰ দৰে পেলনীয়া সামগ্ৰী বায়ুমণ্ডললৈ এৰি দিয়াৰ বিৰুদ্ধে নিয়ম।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Renewable Energy: The Clean Facts|url=https://www.nrdc.org/stories/renewable-energy-clean-facts|website=NRDC|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

২০২০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ৰাষ্ট্ৰসংঘই এক প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি কয় যে সেউজ গৃহ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা সত্ত্বেও বিভিন্ন চৰকাৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ক্ষেত্ৰত &quot;দুগুণ হ্ৰাস&quot; কৰিছে, কিছুমান ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ ক'ভিড-১৯ পুনৰুদ্ধাৰ উদ্দীপক পুঁজিৰ ৫০% তকৈ অধিক বিকল্প শক্তিৰ পৰিৱৰ্তে জীৱাশ্ম ইন্ধন উৎপাদনৰ দিশলৈ ঠেলি দিছে।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=UN Report: Governments Doubling Down on Fossil Fuels|url=https://www.unep.org/news-and-stories/press-release/governments-double-down-fossil-fuels-un-report-warns|website=UNEP|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt; ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মহাসচিব এণ্টনিঅ' গুটেৰেছে ঘোষণা কৰিছে যে &quot;মানৱতাই প্ৰকৃতিৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাই আছে। এইটো আত্মহত্যাৰ দৰে। প্ৰকৃতিয়ে সদায় প্ৰতিশোধ লয় – আৰু ইতিমধ্যে ই ক্ৰমাৎ ক্ৰমাৎ শক্তি আৰু ক্ৰোধেৰে সেই কাম কৰি আছে।&quot; তেওঁ লগতে দাবী কৰে যে এতিয়াও আশাৰ কাৰণ আছে, ২০৫০ চনৰ ভিতৰত নিকা শূন্য নিৰ্গমন লাভ কৰাৰ লক্ষ্য গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত চীন আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দৰে অন্যান্য বৃহৎ নিৰ্গমনকাৰী দেশসমূহৰ সৈতে যোগদান কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ আশা কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Secretary-General's Remarks on Climate Action|url=https://www.un.org/sg/en/node/254683|website=United Nations|access-date=2025-06-11}}&lt;/ref&gt;

==মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰভাৱ==
জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ প্ৰভাৱ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত বৰ্ণনা কৰা এটা শব্দ।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot;&gt;{{Cite web |last=Leber |first=Rebecca |date=2022-08-12 |title=Fight climate change. End fossilflation. Here's how. |url=https://www.vox.com/science-and-health/2022/8/12/23290488/fight-climate-change-end-fossil-fuel-inflation |access-date=2024-08-18 |website=Vox |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNN20240818&quot;&gt;{{Cite web |last=Horowitz |first=Julia |date=2022-12-13 |title=Analysis: Inflation is finally falling. But the days when prices rose just 2% may never return {{!}} CNN Business |url=https://www.cnn.com/2022/12/13/economy/inflation-2-demographics-climate-deglobalization/index.html |access-date=2024-08-18 |website=CNN |language=en}}&lt;/ref&gt;

২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহত ভক্সৰ মতে, &quot;অৰ্থনীতিবিদসকলে শক্তিৰ মূল্যক উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ মূল কাৰণ হিচাপে আঙুলিয়াই দিছে&quot;, লক্ষ্য কৰিছে যে &quot;শক্তিৰ মূল্যই অৰ্থনীতিৰ প্ৰায় প্ৰতিটো অংশক পৰোক্ষভাৱে প্ৰভাৱিত কৰে&quot;।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt; জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ ফলত মূল্য যথেষ্ট বৃদ্ধি কৰা খণ্ডসমূহৰ ভিতৰত পৰিবহণ, খাদ্য আৰু জাহাজ চলোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref name=&quot;Vox20220812&quot; /&gt;

== অসুস্থতা আৰু মৃত্যু ==

[[File:2021 Death rates, by energy source.svg|thumb|জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা মৃত্যু (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰৰ অঞ্চল) নবীকৰণযোগ্য শক্তি উৎপাদনৰ ফলত হোৱা মৃত্যুতকৈ বহু বেছি (চাৰ্টত আয়তক্ষেত্ৰ কষ্টেৰে দেখা যায়)।&lt;ref name=OWID_SafestEnergy_2021&gt;{{cite journal |last1=Ritchie |first1=Hannah |last2=Roser |first2=Max |title=What are the safest and cleanest sources of energy? |url=https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |journal=Our World in Data |archive-url=https://web.archive.org/web/20240115112316/https://ourworldindata.org/safest-sources-of-energy |archive-date=15 January 2024 |date=2021 |url-status=live }} Data sources: Markandya &amp; Wilkinson (2007); UNSCEAR (2008; 2018); Sovacool et al. (2016); IPCC AR5 (2014); Pehl et al. (2017); Ember Energy (2021).&lt;/ref&gt;]]

জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা হোৱা পৰিৱেশ প্ৰদূষণে মানুহক প্ৰভাৱিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দহনৰ ফলত উৎপন্ন কণা আৰু অন্যান্য বায়ু প্ৰদূষকে উশাহ ল’লে অসুস্থতা আৰু মৃত্যুৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। এই স্বাস্থ্যজনিত প্ৰভাৱৰ ভিতৰত [[অকাল মৃত্যু]], তীব্ৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ, গুৰুতৰ হাঁপানী, দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰংকাইটিছ আৰু হাওঁফাওঁৰ কাৰ্য্যক্ষমতা হ্ৰাস পোৱা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। দুখীয়া, অপুষ্টিকৰ, অতি কম বয়সীয়া আৰু অতি বৃদ্ধ, আৰু পূৰ্বতে শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত ৰোগ বা অন্যান্য অসুস্থতাত ভুগা লোকসকল অধিক বিপদত থাকে।&lt;ref name=&quot;HEI2020&quot;&gt;{{Cite web|title=State of Global Air 2020|url=https://www.stateofglobalair.org/|publisher=Health Effects Institute|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

২০২৩ চনৰ এক গবেষণাত অনুমান কৰা হৈছে যে কেৱল জীৱাশ্ম ইন্ধন ব্যৱহাৰৰ ফলত হোৱা বায়ু প্ৰদূষণৰ কাৰণে বছৰি প্ৰায় ৫.১৩ মিলিয়ন অতিৰিক্ত মৃত্যু হয়।&lt;ref name=&quot;Vohra2021&quot;&gt;{{Cite journal|last=Vohra|first=Karn|date=2021|title=Global mortality from outdoor fine particle pollution generated by fossil fuel combustion: Results from GEOS-Chem|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0013935121000487|journal=Environmental Research|volume=195|pages=110754|doi=10.1016/j.envres.2021.110754|pmid=33515786}}&lt;/ref&gt; ২০১৮ চনত এই সংখ্যা ৮০ লাখতকৈ অধিক আছিল, অৰ্থাৎ বিশ্বজুৰি প্ৰায় ৫ জনৰ ভিতৰত ১ জনৰ মৃত্যু বায়ু প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত।&lt;ref name=&quot;Lelieveld2019&quot;&gt;{{Cite journal|last=Lelieveld|first=J.|date=2019|title=Effects of fossil fuel and total anthropogenic emission removal on public health and climate|journal=PNAS|volume=116|issue=15|pages=7192–7197|doi=10.1073/pnas.1819989116|pmid=30910980}}&lt;/ref&gt;

যদিও সকলো শক্তিৰ উৎসই কিছুমান বিৰূপ প্ৰভাৱ সৃষ্টি কৰে, তথাপি তথ্যই দেখুৱাইছে যে জীৱাশ্ম ইন্ধনসকল স্বাস্থ্যৰ বাবে আটাইতকৈ বিপজ্জনক আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনতো আটাইতকৈ বেছি। ইয়াৰ বিপৰীতে আধুনিক নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎসসমূহ অধিক সুৰক্ষিত আৰু পৰিষ্কাৰ যেন লাগে।

=== শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু নিৰ্গমন ===
ইউৰোপীয় ইউনিয়নত, শক্তি উৎস অনুসৰি প্ৰতি টেৰাৱাট-ঘণ্টা (TWh) উৎপাদনৰ বিপৰীতে মৃত্যু আৰু সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমনৰ তুলনামূলক টেবুল:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ শক্তি উৎস অনুসৰি মৃত্যু আৰু গেছ নিৰ্গমন
|-
! শক্তিৰ উৎস !! প্ৰতি TWh-ত মৃত্যুৰ সংখ্যা !! সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন (হাজাৰ টন/TWh)
|-
| কয়লা || ২৪.৬ || ৮২০
|-
| তেল || ১৮.৪ || ৭২০
|-
| প্ৰাকৃতিক গেছ || ২.৮ || ৪৯০
|-
| জৈৱবস্তু || ৪.৬ || ৭৮–২৩০
|-
| জলবিদ্যুৎ || ০.০২ || ৩৪
|-
| পাৰমাণৱিক শক্তি || ০.০৭ || ৩
|-
| বায়ু || ০.০৪ || ৪
|-
| সৌৰশক্তি || ০.০২ || ৫
|}

তথ্যই দেখুৱাইছে যে কয়লা, তেল, প্ৰাকৃতিক গেছ আৰু জৈৱবস্তুৰ তুলনাত জলবিদ্যুৎ, পাৰমাণৱিক শক্তি, বতাহ আৰু সৌৰশক্তিৰ ফলত মৃত্যুৰ হাৰ আৰু নিৰ্গমন দুয়ো কম। [[পাৰমাণৱিক শক্তি]] ব্যৱহাৰ কৰি জীৱাশ্ম ইন্ধন পৰিহাৰৰ ফলত ১৮ লাখ লোকৰ জীৱন ৰক্ষা হৈছে বুলি বিজ্ঞানীসকলে দাবী কৰিছে।&lt;ref name=&quot;Kharecha2013&quot;&gt;{{Cite journal|last=Kharecha|first=Pushker A.|last2=Hansen|first2=James E.|date=2013|title=Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power|journal=Environmental Science &amp; Technology|volume=47|issue=9|pages=4889–4895|doi=10.1021/es3051197|pmid=23495845}}&lt;/ref&gt;

==টোকা==
{{Notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>t7nacn4lq25u942xx1x8ifxham1d3tv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চিত্ৰ:Paan Singh Tomar Poster.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>122635</id>
    <revision>
      <id>517124</id>
      <timestamp>2025-06-11T14:44:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <origin>517124</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517125</id>
      <parentid>517124</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T14:45:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <origin>517125</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2417" sha1="s9gqvb6n2mt7wze6j8upxu70qlor6qm" xml:space="preserve">== সাৰাংশ ==

{{Non-free use rationale
 |Article           = পান সিং তোমৰ (চলচ্চিত্ৰ)
 |Description       = This is a poster for [[Paan Singh Tomar (film)]].
 |Source            = {{URL|http://www.impawards.com/intl/india/2012/paan_singh_tomar_ver2.html|Impawards}} The poster art copyright is believed to belong to the distributor of the film, the publisher of the film or the graphic artist.
 |Portion           = The entire poster: because the image is poster art, a form of product packaging or service marketing, the entire image is needed to identify the product or service, properly convey the meaning and branding intended, and avoid tarnishing or misrepresenting the image.
 |Low_resolution    = The copy is of sufficient resolution for commentary and identification but lower resolution than the original poster. Copies made from it will be of inferior quality, unsuitable as counterfeit artwork, pirate versions or for uses that would compete with the commercial purpose of the original artwork.
 |Purpose           = Main infobox. The image is used for identification in the context of critical commentary of the work, product or service for which it serves as poster art. It makes a significant contribution to the user's understanding of the article, which could not practically be conveyed by words alone. The image is placed in the infobox at the top of the article discussing the work, to show the primary visual image associated with the work, and to help the user quickly identify the work, product or service and know they have found what they are looking for. Use for this purpose does not compete with the purposes of the original artwork, namely the creator providing graphic design services, and in turn the marketing of the promoted item.
 |Replaceability    = As film poster art, the image is not replaceable by free content; any other image that shows the same artwork or poster would also be copyrighted, and any version that is not true to the original would be inadequate for identification or commentary.
 |other_information = Use of the poster art in the article complies with Wikipedia [[Wikipedia:Non-free_content|non-free content policy]] and fair use under [[Fair_use|United States copyright law]] as described above.
}}

== অনুজ্ঞাপত্ৰ ==

{{Non-free film poster|image has rationale=yes|Indian film posters}}</text>
      <sha1>s9gqvb6n2mt7wze6j8upxu70qlor6qm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paan Singh Tomar (film)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122636</id>
    <redirect title="পান সিং তোমৰ (চলচ্চিত্ৰ)" />
    <revision>
      <id>517126</id>
      <timestamp>2025-06-11T14:46:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[পান সিং তোমৰ (চলচ্চিত্ৰ)]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517126</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" sha1="k6880f4unujxjcn2v12muj8hc8bg93l" xml:space="preserve">#REDIRECT [[পান সিং তোমৰ (চলচ্চিত্ৰ)]]</text>
      <sha1>k6880f4unujxjcn2v12muj8hc8bg93l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>World Day Against Child Labour</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122637</id>
    <redirect title="বিশ্ব শিশু শ্ৰমিক বিৰোধী দিৱস" />
    <revision>
      <id>517127</id>
      <timestamp>2025-06-11T14:47:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[বিশ্ব শিশু শ্ৰমিক বিৰোধী দিৱস]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517127</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="93" sha1="kic28wushyn9pnc3av1680rr3xzif0s" xml:space="preserve">#REDIRECT [[বিশ্ব শিশু শ্ৰমিক বিৰোধী দিৱস]]</text>
      <sha1>kic28wushyn9pnc3av1680rr3xzif0s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>WBDD</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122638</id>
    <redirect title="বিশ্ব ৰক্তদাতা দিৱস" />
    <revision>
      <id>517128</id>
      <timestamp>2025-06-11T14:50:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[বিশ্ব ৰক্তদাতা দিৱস]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517128</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" sha1="ki2d1p5nzz3md8ybwj1lledb1yioiao" xml:space="preserve">#REDIRECT [[বিশ্ব ৰক্তদাতা দিৱস]]</text>
      <sha1>ki2d1p5nzz3md8ybwj1lledb1yioiao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122639</id>
    <revision>
      <id>517161</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517161</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14047" sha1="m8pac21l70ak5glronjhdbdbsc94huj" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = 
| iucn_category = II
| photo = Sun set in neora valley.jpg
| photo_alt = 
| photo_caption = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এটা দৃশ্য
| photo_width = 
| map = India West Bengal#India
| map_alt = 
| map_caption = 
| map_width = 
| relief = 1
| mapframe = Yes
| mapframe-zoom = 9
| location = কালিম্পং জিলা, [[পশ্চিমবংগ]], [[ভাৰত]]
| nearest_city = কালিম্পং
| nearest_town = লাভা
| coords = {{coord|27.06|N|88.7|E|format=dms|display=inline,title}}
| coords_ref = 
| area_km2 = ৮৮
| established = ১৯৮৬
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = [[ভাৰত চৰকাৰ]], পশ্চিমবংগ চৰকাৰ
| world_heritage_site = 
| url = 
}}
'''নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Neora Valley National Park}}) হৈছে ১৯৮৬ চনত স্থাপিত, [[ভাৰত]]ৰ [[পশ্চিমবংগ]]ৰ কালিম্পং জিলাত অৱস্থিত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। ৮৮ বৰ্গ কিমি (৩৪ বৰ্গ মাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত,&lt;ref&gt;[https://www.north-bengal.com/neora-valley-kalimpong.html Neora Valley National Park] ''north-bengal.com''. Retrieved 10 September 2021&lt;/ref&gt; এই উদ্যানখন পূব ভাৰতৰ এক চহকী জৈৱিক অঞ্চল। অঞ্চলটোক [[ৰঙা পাণ্ডা]]ৰ ভূমি বুলিও জনা যায়। উদ্যানখন অতি দুৰ্গম পাহাৰীয়া অঞ্চল আৰু ইয়াৰ প্ৰাচীন, অস্পৃশ্য প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰে পৰিপূৰ্ণ হৈ আছে। ই ঘন অৰণ্যৰ জৰিয়তে পাকিয়ং জিলাৰ পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ লগতে [[ভূটান]]ৰ চামৎছে জিলাৰ অৰণ্যৰ সৈতে সংযুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web |date=2017 |url=http://www.wildbengal.com/urls/news.html |title=WildBengal |website=Wildlife Wing, Directorate of Forests Government of West Bengal |access-date=19 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305014003/http://www.wildbengal.com/urls/news.html |archive-date=5 March 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ভূগোল ==
[[Image:Neora river.png|left|thumb|নেওৰা নদী, পশ্চিমবংগ]]
নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন, ১৮৩–৩,২০০ মিটাৰ (৬০০–১০,৪৯৯ ফুট) উচ্চতাৰ সৈতে ৮৮ কিলোমিটাৰ (৩৪ বৰ্গমাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Mallick, J. K. |year=2012 |title=Mammals of Kalimpong Hills, Darjeeling District, West Bengal, India |journal=Journal of Threatened Taxa |volume=4 |issue=12 |pages=3103–3136 |url=https://threatenedtaxa.org/index.php/JoTT/article/view/809/1453}}&lt;/ref&gt; সৰ্বোচ্চ স্থান হʼল ৰাচেলা ডাণ্ডা। উদ্যানখনৰ বহু অংশ এতিয়াও দুৰ্গম। ই পাকিয়ং জিলা আৰু চামৎছে ভুটানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত অৱস্থিত।{{citation needed |date=September 2019}} নেওৰা নদীখন কালিম্পং চহৰৰ বাবে পানীৰ প্ৰধান উৎস।{{citation needed |date=September 2019}}

== জৈৱ বৈচিত্ৰ্য ==
[[File:Neora Valley National Park, Kurseong.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এখন নৈ]]
[[File:The mystic forest.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ অৰণ্য]]
এই উদ্যানৰ পৰা তালিকাভুক্ত চৰাই-চিৰিকটিসমূহ আইবিএ চাইট কʼড আইএন-ডব্লিউবি-০৬ ৰ সৈতে এ১, এ২ আৰু এ৩ শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], West Bengal IBA categories Page-2.&lt;/ref&gt;

নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অঞ্চলৰ ভিতৰৰ প্ৰাথমিক বায়ʼমসমূহ হʼল:
* পূব হিমালয়ৰ বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় নাতিশীতোষ্ণ অৰণ্য বায়ʼম ৭
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় উপক্ৰান্তীয় অৰণ্য বায়ʼম ৮
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় সৰলগছৰ বনাঞ্চলৰ ইন্দো-চীনা ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ অৰণ্য বায়'ম ৯ 9

=== উদ্ভিদকুল ===
নিওৰা উপত্যকাই এক অনন্য পৰিৱেশ তন্ত্ৰ বজাই ৰাখিছে য'ত গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-মূষ্ণতা আৰু নাতিশীতোষ্ণ গছ-গছনি ব্যৱস্থাই এতিয়াও বহু উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ আশ্ৰয় দিয়ে। অৰণ্যসমূহ ৰ’ড’ডেণ্ড্ৰন (''Rhododendron''), [[বাঁহ]], ওক, [[ফাৰ্ণ]], [[শাল (উদ্ভিদ)|শাল]] আদি মিশ্ৰিত প্ৰজাতিৰে গঠিত। উপত্যকাটোত অসংখ্য প্ৰজাতিৰ [[অৰ্কিড|অৰ্কিডো]] আছে, ইয়াৰে কিছুমান উদ্যানখনৰ স্থানীয়। উদ্যানখনত গজা ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰনৰ সাধাৰণ প্ৰজাতিসমূহৰ ভিতৰত ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন আৰ্ব'ৰিয়াম (''Rhododendron arboreum''), ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ফাল্কনেৰী (''Rhododendron falconeri'') আৰু ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ডালহাউচিয়া (''Rhododendron dalhousiae'') আদি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Neora Valley National Park|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/|access-date=2022-01-25|website=UNESCO World Heritage Centre|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰাণীকুল ===
[[File:Red Panda at Neora Valley National Park West Bengal India 2012.jpg|thumb|ৰঙা পাণ্ডা]]
[[File:Hoary-throated Barwing Neora Valley NP India.jpg|thumb|হʼৰী-থ্ৰʼটেড বাৰউইং (''Actinodura nipalensis'')]]
[[File:Maroon-backed Accentor Neora valley National Park West Bengal India 08.12.2015.jpg|thumb|মেৰুণ-বেকড এচেণ্টৰ (''Prunella immaculata'')]]
এই অঞ্চলটোত পোৱা '''স্তন্যপায়ী প্ৰাণীসমূহ''' হ’ল ভাৰতীয় নাহৰফুটুকী, পাঁচটা ভিভেৰিডে প্ৰজাতি, [[এছিয়াৰ ক’লা ভালুক]], মাটি ভালুক, এছিয়াৰ সোণালী মেকুৰী, বনৰীয়া গাহৰি, লতামাকৰী বাঘ, [[গৰাল]], চেৰ’, [[সুগৰী পহু]], [[শৰপহু]], উৰণীয়া কেৰ্কেটুৱা আৰু তাহৰ, [[ৰঙা পাণ্ডা]], গোধা-ফুটুকী বাঘ।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], IBAs in West Bengal&amp;nbsp; – Page 20.&lt;/ref&gt;
১৬০০ৰ পৰা ২৭০০ মিটাৰ (৫,২০০ আৰু ৮,৯০০ ফুট) উচ্চতাৰ অৰ্ধচিৰসেউজ অৰণ্যত ৰুফ’ছ-থ্ৰ’টেড পাৰ্ট্ৰিজ (''Arborophila rufogularis''), চেটায়াৰ ট্ৰেগোপান (''Tragopan satyra''), ক্ৰিমচন-ব্ৰেষ্টেড উডপেকাৰ (''Dryobates cathpharius''), দাৰ্জিলিং উডপেকাৰ (''Dendrocopos darjellensis''), বে উডপেকাৰ (''Blythipicus pyrrhotis''), গʼল্ডেন থ্ৰʼটেড বাৰবেট (''Psilopogon franklinii''), হডগছন'ছ হক কুকু (''Hierococcyx nisicolor''), লেছাৰ কুকু (''Cuculus poliocephalus''), ব্ৰাউন উড আউল (''Strix leptogrammica''), এশী উড পিজিয়ন (''Columba pulchricollis''), মাউণ্টেইন ইম্পেৰিয়েল পিজিয়ন (''Ducula badia''), জেৰ্ডন'ছ বাজা (''Aviceda jerdoni''), কʼলা ঈগল (''Ictinaetus malaiensis''), মাউণ্টেন হক ঈগল (''Nisaetus nipalensis''), ডাৰ্ক-থ্ৰʼটেড থ্ৰাছ (''Turdus ruficollis''), ৰুফʼছ-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Ficedula strophiata''), হোৱাইট-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Anthipes monileger''), হোৱাইট-ব্ৰʼড বুছ ৰবিন (''Tarsiger indicus''), হোৱাইট-টেইলড ৰবিন (''Myiomela leucura''), ইয়েলো-ব্ৰʼড টিট (''Sylviparus modestus''), ষ্ট্ৰাইটেড বুলবুল (''Alcurus striatus''), চেষ্টনাট-হেডেড টেচিয়া (''Cettia castaneocoronata''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড ৱাৰ্বলাৰ (''Phylloscopus castaniceps''), ব্লেক-ফেচড ৱাৰ্বলাৰ (''Abroscopus schisticeps''), ব্লেক-ফেচড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron affine''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron erythrocephalum''), ষ্ট্ৰিক-ব্ৰেষ্টেড চিমিটাৰ বেবলাৰ (''Pomatorhinus ruficollis''), স্কেলি-ব্ৰেষ্টেড কাপউইং (''Pnoepyga albiventer''), পিগমি কাপউইং (''Pnoepyga pusilla''), ৰুফʼছ-ফ্ৰণ্টেড বেবলাৰ (''Cyanoderma rufifrons''), ব্লেক-হেডেড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius rufiventer''), হোৱাইট-ব্ৰʼড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius aeralatus''), ৰাষ্টি-ফ্ৰণ্টেড বাৰউইং (''Actinodura egertoni''), ৰুফʼছ-উইংড ফুলভেটা (''Schoeniparus castaneceps''), ব্ৰাউন পেৰʼটবিল (''Paradoxornis unicolor''), ফায়াৰ-ব্ৰেষ্টেড ফ্লাৱাৰপেকাৰ (''Dicaeum ignipectus''), ফায়াৰ-টেইলড ছানবাৰ্ড (''Aethopyga ignicauda''), মেৰুন-বেকড এক্সেণ্টৰ (''Prunella immaculata''), ডাৰ্ক-ব্ৰেষ্টেড ৰʼজফিঞ্চ (''Procarduelis nipalensis''), ৰেড-হেড বুলফিঞ্চ (''Pyrrhula erythrocephala''), গোল্ড-নেপড ফিঞ্চ (''Pyrrhoplectes epauletta'')। 

[[সৰীসৃপ]] প্ৰাণীসমূহৰ ভিতৰত আছে [[ডাঁহী সাপ|ৰাজফেঁ‌টী]], [[ভাৰতীয় শংখচূড় সাপ]], গ্ৰীণ পিট ভাইপাৰ, অন্ধ সাপ, জেঠী। [[পতংগ]]বোৰৰ ভিতৰত আছে [[পখিলা]], মথ, গুবৰুৱা, মৌমাখি, বৰল, বাগ আৰু জিলি। 

== লগতে চাওক ==
* [[পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]
* [[গৰুমাৰা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
* [[চাপড়ামাৰি বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]

== তথ্য উৎস ==
{{reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [http://www.wbfdc.com/lava.html West Bengal Forest Development Corporation Ltd. - Lava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160225235900/http://www.wbfdc.com/lava.html |date=2016-02-25 }}
* [https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/ UNESCO World Heritage Center - Tentative List]
* [https://www.openstreetmap.org/way/666282774#map=11/27.0647/88.7890&amp;layers=C Neora Valley National Park] marked on OpenStreetMap

{{Commons|Category:Neora Valley National Park}}

{{National Parks of India}}
{{Protected areas of West Bengal}}
{{Kalimpong topics}}

[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সংৰক্ষিত এলেকা]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>m8pac21l70ak5glronjhdbdbsc94huj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517170</id>
      <parentid>517161</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <origin>517170</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14159" sha1="f86gmyltld66t8128ey2t2i6hlt785p" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = 
| iucn_category = II
| photo = Sun set in neora valley.jpg
| photo_alt = 
| photo_caption = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এটা দৃশ্য
| photo_width = 
| map = India West Bengal#India
| map_alt = 
| map_caption = 
| map_width = 
| relief = 1
| mapframe = Yes
| mapframe-zoom = 9
| location = কালিম্পং জিলা, [[পশ্চিমবংগ]], [[ভাৰত]]
| nearest_city = কালিম্পং
| nearest_town = লাভা
| coords = {{coord|27.06|N|88.7|E|format=dms|display=inline,title}}
| coords_ref = 
| area_km2 = ৮৮
| established = ১৯৮৬
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = [[ভাৰত চৰকাৰ]], পশ্চিমবংগ চৰকাৰ
| world_heritage_site = 
| url = 
}}
'''নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Neora Valley National Park}}) হৈছে ১৯৮৬ চনত স্থাপিত, [[ভাৰত]]ৰ [[পশ্চিমবংগ]]ৰ কালিম্পং জিলাত অৱস্থিত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। ৮৮ বৰ্গ কিমি (৩৪ বৰ্গ মাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত,&lt;ref&gt;[https://www.north-bengal.com/neora-valley-kalimpong.html Neora Valley National Park] ''north-bengal.com''. Retrieved 10 September 2021&lt;/ref&gt; এই উদ্যানখন পূব ভাৰতৰ এক চহকী জৈৱিক অঞ্চল। অঞ্চলটোক [[ৰঙা পাণ্ডা]]ৰ ভূমি বুলিও জনা যায়। উদ্যানখন অতি দুৰ্গম পাহাৰীয়া অঞ্চল আৰু ইয়াৰ প্ৰাচীন, অস্পৃশ্য প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰে পৰিপূৰ্ণ হৈ আছে। ই ঘন অৰণ্যৰ জৰিয়তে পাকিয়ং জিলাৰ পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ লগতে [[ভূটান]]ৰ চামৎছে জিলাৰ অৰণ্যৰ সৈতে সংযুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web |date=2017 |url=http://www.wildbengal.com/urls/news.html |title=WildBengal |website=Wildlife Wing, Directorate of Forests Government of West Bengal |access-date=19 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305014003/http://www.wildbengal.com/urls/news.html |archive-date=5 March 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ভূগোল ==
[[Image:Neora river.png|left|thumb|নেওৰা নদী, পশ্চিমবংগ]]
নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন, ১৮৩–৩,২০০ মিটাৰ (৬০০–১০,৪৯৯ ফুট) উচ্চতাৰ সৈতে ৮৮ কিলোমিটাৰ (৩৪ বৰ্গমাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Mallick, J. K. |year=2012 |title=Mammals of Kalimpong Hills, Darjeeling District, West Bengal, India |journal=Journal of Threatened Taxa |volume=4 |issue=12 |pages=3103–3136 |url=https://threatenedtaxa.org/index.php/JoTT/article/view/809/1453}}&lt;/ref&gt; সৰ্বোচ্চ স্থান হʼল ৰাচেলা ডাণ্ডা। উদ্যানখনৰ বহু অংশ এতিয়াও দুৰ্গম। ই পাকিয়ং জিলা আৰু চামৎছে ভুটানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত অৱস্থিত।{{citation needed |date=September 2019}} নেওৰা নদীখন কালিম্পং চহৰৰ বাবে পানীৰ প্ৰধান উৎস।{{citation needed |date=September 2019}}

== জৈৱ বৈচিত্ৰ্য ==
[[File:Neora Valley National Park, Kurseong.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এখন নৈ]]
[[File:The mystic forest.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ অৰণ্য]]
এই উদ্যানৰ পৰা তালিকাভুক্ত চৰাই-চিৰিকটিসমূহ আইবিএ চাইট কʼড আইএন-ডব্লিউবি-০৬ ৰ সৈতে এ১, এ২ আৰু এ৩ শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], West Bengal IBA categories Page-2.&lt;/ref&gt;

নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অঞ্চলৰ ভিতৰৰ প্ৰাথমিক বায়ʼমসমূহ হʼল:
* পূব হিমালয়ৰ বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় নাতিশীতোষ্ণ অৰণ্য বায়ʼম ৭
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় উপক্ৰান্তীয় অৰণ্য বায়ʼম ৮
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় সৰলগছৰ বনাঞ্চলৰ ইন্দো-চীনা ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ অৰণ্য বায়'ম ৯ 9

=== উদ্ভিদকুল ===
নিওৰা উপত্যকাই এক অনন্য পৰিৱেশ তন্ত্ৰ বজাই ৰাখিছে য'ত গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-মূষ্ণতা আৰু নাতিশীতোষ্ণ গছ-গছনি ব্যৱস্থাই এতিয়াও বহু উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ আশ্ৰয় দিয়ে। অৰণ্যসমূহ ৰ’ড’ডেণ্ড্ৰন (''Rhododendron''), [[বাঁহ]], ওক, [[ফাৰ্ণ]], [[শাল গছ|শাল]] আদি মিশ্ৰিত প্ৰজাতিৰে গঠিত। উপত্যকাটোত অসংখ্য প্ৰজাতিৰ [[অৰ্কিড|অৰ্কিডো]] আছে, ইয়াৰে কিছুমান উদ্যানখনৰ স্থানীয়। উদ্যানখনত গজা ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰনৰ সাধাৰণ প্ৰজাতিসমূহৰ ভিতৰত ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন আৰ্ব'ৰিয়াম (''Rhododendron arboreum''), ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ফাল্কনেৰী (''Rhododendron falconeri'') আৰু ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ডালহাউচিয়া (''Rhododendron dalhousiae'') আদি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Neora Valley National Park|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/|access-date=2022-01-25|website=UNESCO World Heritage Centre|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰাণীকুল ===
[[File:Red Panda at Neora Valley National Park West Bengal India 2012.jpg|thumb|ৰঙা পাণ্ডা]]
[[File:Hoary-throated Barwing Neora Valley NP India.jpg|thumb|হʼৰী-থ্ৰʼটেড বাৰউইং (''Actinodura nipalensis'')]]
[[File:Maroon-backed Accentor Neora valley National Park West Bengal India 08.12.2015.jpg|thumb|মেৰুণ-বেকড এচেণ্টৰ (''Prunella immaculata'')]]
এই অঞ্চলটোত পোৱা '''স্তন্যপায়ী প্ৰাণীসমূহ''' হ’ল ভাৰতীয় নাহৰফুটুকী, পাঁচটা ভিভেৰিডে প্ৰজাতি, [[এছিয়াৰ ক’লা ভালুক]], মাটি ভালুক, এছিয়াৰ সোণালী মেকুৰী, বনৰীয়া গাহৰি, লতামাকৰী বাঘ, [[গৰাল]], চেৰ’, [[সুগৰী পহু]], [[শৰপহু]], উৰণীয়া কেৰ্কেটুৱা আৰু তাহৰ, [[ৰঙা পাণ্ডা]], গোধা-ফুটুকী বাঘ।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], IBAs in West Bengal&amp;nbsp; – Page 20.&lt;/ref&gt;
১৬০০ৰ পৰা ২৭০০ মিটাৰ (৫,২০০ আৰু ৮,৯০০ ফুট) উচ্চতাৰ এই অৰ্ধচিৰসেউজ অৰণ্যখনত পোৱা উল্লেখযোগ্য চৰাই প্ৰজাতিসমূহ হʼল ৰুফ’ছ-থ্ৰ’টেড পাৰ্ট্ৰিজ (''Arborophila rufogularis''), চেটায়াৰ ট্ৰেগোপান (''Tragopan satyra''), ক্ৰিমচন-ব্ৰেষ্টেড উডপেকাৰ (''Dryobates cathpharius''), দাৰ্জিলিং উডপেকাৰ (''Dendrocopos darjellensis''), বে উডপেকাৰ (''Blythipicus pyrrhotis''), গʼল্ডেন থ্ৰʼটেড বাৰবেট (''Psilopogon franklinii''), হডগছন'ছ হক কুকু (''Hierococcyx nisicolor''), লেছাৰ কুকু (''Cuculus poliocephalus''), ব্ৰাউন উড আউল (''Strix leptogrammica''), এশী উড পিজিয়ন (''Columba pulchricollis''), মাউণ্টেইন ইম্পেৰিয়েল পিজিয়ন (''Ducula badia''), জেৰ্ডন'ছ বাজা (''Aviceda jerdoni''), কʼলা ঈগল (''Ictinaetus malaiensis''), মাউণ্টেন হক ঈগল (''Nisaetus nipalensis''), ডাৰ্ক-থ্ৰʼটেড থ্ৰাছ (''Turdus ruficollis''), ৰুফʼছ-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Ficedula strophiata''), হোৱাইট-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Anthipes monileger''), হোৱাইট-ব্ৰʼড বুছ ৰবিন (''Tarsiger indicus''), হোৱাইট-টেইলড ৰবিন (''Myiomela leucura''), ইয়েলো-ব্ৰʼড টিট (''Sylviparus modestus''), ষ্ট্ৰাইটেড বুলবুল (''Alcurus striatus''), চেষ্টনাট-হেডেড টেচিয়া (''Cettia castaneocoronata''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড ৱাৰ্বলাৰ (''Phylloscopus castaniceps''), ব্লেক-ফেচড ৱাৰ্বলাৰ (''Abroscopus schisticeps''), ব্লেক-ফেচড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron affine''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron erythrocephalum''), ষ্ট্ৰিক-ব্ৰেষ্টেড চিমিটাৰ বেবলাৰ (''Pomatorhinus ruficollis''), স্কেলি-ব্ৰেষ্টেড কাপউইং (''Pnoepyga albiventer''), পিগমি কাপউইং (''Pnoepyga pusilla''), ৰুফʼছ-ফ্ৰণ্টেড বেবলাৰ (''Cyanoderma rufifrons''), ব্লেক-হেডেড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius rufiventer''), হোৱাইট-ব্ৰʼড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius aeralatus''), ৰাষ্টি-ফ্ৰণ্টেড বাৰউইং (''Actinodura egertoni''), ৰুফʼছ-উইংড ফুলভেটা (''Schoeniparus castaneceps''), ব্ৰাউন পেৰʼটবিল (''Paradoxornis unicolor''), ফায়াৰ-ব্ৰেষ্টেড ফ্লাৱাৰপেকাৰ (''Dicaeum ignipectus''), ফায়াৰ-টেইলড ছানবাৰ্ড (''Aethopyga ignicauda''), মেৰুন-বেকড এক্সেণ্টৰ (''Prunella immaculata''), ডাৰ্ক-ব্ৰেষ্টেড ৰʼজফিঞ্চ (''Procarduelis nipalensis''), ৰেড-হেড বুলফিঞ্চ (''Pyrrhula erythrocephala''), গোল্ড-নেপড ফিঞ্চ (''Pyrrhoplectes epauletta'') আদি। 

[[সৰীসৃপ]] প্ৰাণীসমূহৰ ভিতৰত আছে [[ডাঁহী সাপ|ৰাজফেঁ‌টী]], [[ভাৰতীয় শংখচূড় সাপ]], গ্ৰীণ পিট ভাইপাৰ, অন্ধ সাপ, জেঠী। [[পতংগ]]বোৰৰ ভিতৰত আছে [[পখিলা]], মথ, গুবৰুৱা, মৌমাখি, বৰল, বাগ আৰু জিলি। 

== লগতে চাওক ==
* [[পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]
* [[গৰুমাৰা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
* [[চাপড়ামাৰি বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]

== তথ্য উৎস ==
{{reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [http://www.wbfdc.com/lava.html West Bengal Forest Development Corporation Ltd. - Lava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160225235900/http://www.wbfdc.com/lava.html |date=2016-02-25 }}
* [https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/ UNESCO World Heritage Center - Tentative List]
* [https://www.openstreetmap.org/way/666282774#map=11/27.0647/88.7890&amp;layers=C Neora Valley National Park] marked on OpenStreetMap

{{Commons|Category:Neora Valley National Park}}

{{National Parks of India}}
{{Protected areas of West Bengal}}
{{Kalimpong topics}}

[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সংৰক্ষিত এলেকা]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>f86gmyltld66t8128ey2t2i6hlt785p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517176</id>
      <parentid>517170</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T17:46:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <origin>517176</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14200" sha1="azb65nbykkvqihbwnj4d947p17gebub" xml:space="preserve">{{Infobox protected area
| name = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
| alt_name = 
| iucn_category = II
| photo = Sun set in neora valley.jpg
| photo_alt = 
| photo_caption = নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সূৰ্যাস্তৰ এটি দৃশ্য
| photo_width = 
| map = India West Bengal#India
| map_alt = 
| map_caption = 
| map_width = 
| relief = 1
| mapframe = Yes
| mapframe-zoom = 9
| location = কালিম্পং জিলা, [[পশ্চিমবংগ]], [[ভাৰত]]
| nearest_city = কালিম্পং
| nearest_town = লাভা
| coords = {{coord|27.06|N|88.7|E|format=dms|display=inline,title}}
| coords_ref = 
| area_km2 = ৮৮
| established = ১৯৮৬
| visitation_num = 
| visitation_year = 
| governing_body = [[ভাৰত চৰকাৰ]], পশ্চিমবংগ চৰকাৰ
| world_heritage_site = 
| url = 
}}
'''নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান''' ({{lang-en|Neora Valley National Park}}) হৈছে ১৯৮৬ চনত স্থাপিত, [[ভাৰত]]ৰ [[পশ্চিমবংগ]]ৰ কালিম্পং জিলাত অৱস্থিত এখন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান। ৮৮ বৰ্গ কিমি (৩৪ বৰ্গ মাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত,&lt;ref&gt;[https://www.north-bengal.com/neora-valley-kalimpong.html Neora Valley National Park] ''north-bengal.com''. Retrieved 10 September 2021&lt;/ref&gt; এই উদ্যানখন পূব ভাৰতৰ এক চহকী জৈৱিক অঞ্চল। অঞ্চলটোক [[ৰঙা পাণ্ডা]]ৰ ভূমি বুলিও জনা যায়। উদ্যানখন অতি দুৰ্গম পাহাৰীয়া অঞ্চল আৰু ইয়াৰ প্ৰাচীন, অস্পৃশ্য প্ৰাকৃতিক বাসস্থানত যথেষ্ট বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰে পৰিপূৰ্ণ হৈ আছে। ই ঘন অৰণ্যৰ জৰিয়তে পাকিয়ং জিলাৰ পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্যৰ লগতে [[ভূটান]]ৰ চামৎছে জিলাৰ অৰণ্যৰ সৈতে সংযুক্ত।&lt;ref&gt;{{cite web |date=2017 |url=http://www.wildbengal.com/urls/news.html |title=WildBengal |website=Wildlife Wing, Directorate of Forests Government of West Bengal |access-date=19 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305014003/http://www.wildbengal.com/urls/news.html |archive-date=5 March 2016|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ভূগোল ==
[[Image:Neora river.png|left|thumb|নেওৰা নদী, পশ্চিমবংগ]]
নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখন, ১৮৩–৩,২০০ মিটাৰ (৬০০–১০,৪৯৯ ফুট) উচ্চতাৰ সৈতে ৮৮ কিলোমিটাৰ (৩৪ বৰ্গমাইল) এলেকাজুৰি বিস্তৃত হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Mallick, J. K. |year=2012 |title=Mammals of Kalimpong Hills, Darjeeling District, West Bengal, India |journal=Journal of Threatened Taxa |volume=4 |issue=12 |pages=3103–3136 |url=https://threatenedtaxa.org/index.php/JoTT/article/view/809/1453}}&lt;/ref&gt; সৰ্বোচ্চ স্থান হʼল ৰাচেলা ডাণ্ডা। উদ্যানখনৰ বহু অংশ এতিয়াও দুৰ্গম। ই পাকিয়ং জিলা আৰু চামৎছে ভুটানৰ সীমান্তৱৰ্তী অঞ্চলত অৱস্থিত।{{citation needed |date=September 2019}} নেওৰা নদীখন কালিম্পং চহৰৰ বাবে পানীৰ প্ৰধান উৎস।{{citation needed |date=September 2019}}

== জৈৱ বৈচিত্ৰ্য ==
[[File:Neora Valley National Park, Kurseong.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এখন নৈ]]
[[File:The mystic forest.jpg|thumb|নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ এখন অৰণ্য]]
এই উদ্যানৰ পৰা তালিকাভুক্ত চৰাই-চিৰিকটিসমূহ আইবিএ চাইট কʼড আইএন-ডব্লিউবি-০৬ ৰ সৈতে এ১, এ২ আৰু এ৩ শ্ৰেণীৰ অন্তৰ্গত।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], West Bengal IBA categories Page-2.&lt;/ref&gt;

নেওৰা উপত্যকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান অঞ্চলৰ ভিতৰৰ প্ৰাথমিক বায়ʼমসমূহ হʼল:
* পূব হিমালয়ৰ বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় নাতিশীতোষ্ণ অৰণ্য বায়ʼম ৭
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় বহল পাতৰ অৰণ্যৰ চীনা-হিমালয় উপক্ৰান্তীয় অৰণ্য বায়ʼম ৮
* হিমালয়ৰ উপক্ৰান্তীয় সৰলগছৰ বনাঞ্চলৰ ইন্দো-চীনা ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ অৰণ্য বায়'ম ৯ 9

=== উদ্ভিদকুল ===
নিওৰা উপত্যকাই এক অনন্য পৰিৱেশ তন্ত্ৰ বজাই ৰাখিছে য'ত গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-গ্ৰীষ্মমণ্ডলীয়, উপ-মূষ্ণতা আৰু নাতিশীতোষ্ণ গছ-গছনি ব্যৱস্থাই এতিয়াও বহু উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ আশ্ৰয় দিয়ে। অৰণ্যসমূহ ৰ’ড’ডেণ্ড্ৰন (''Rhododendron''), [[বাঁহ]], ওক, [[ফাৰ্ণ]], [[শাল গছ|শাল]] আদি মিশ্ৰিত প্ৰজাতিৰে গঠিত। উপত্যকাটোত অসংখ্য প্ৰজাতিৰ [[অৰ্কিড|অৰ্কিডো]] আছে, ইয়াৰে কিছুমান উদ্যানখনৰ স্থানীয়। উদ্যানখনত গজা ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰনৰ সাধাৰণ প্ৰজাতিসমূহৰ ভিতৰত ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন আৰ্ব'ৰিয়াম (''Rhododendron arboreum''), ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ফাল্কনেৰী (''Rhododendron falconeri'') আৰু ৰ'ড'ডেণ্ড্ৰন ডালহাউচিয়া (''Rhododendron dalhousiae'') আদি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Neora Valley National Park|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/|access-date=2022-01-25|website=UNESCO World Heritage Centre|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== প্ৰাণীকুল ===
[[File:Red Panda at Neora Valley National Park West Bengal India 2012.jpg|thumb|ৰঙা পাণ্ডা]]
[[File:Hoary-throated Barwing Neora Valley NP India.jpg|thumb|হʼৰী-থ্ৰʼটেড বাৰউইং (''Actinodura nipalensis'')]]
[[File:Maroon-backed Accentor Neora valley National Park West Bengal India 08.12.2015.jpg|thumb|মেৰুণ-বেকড এচেণ্টৰ (''Prunella immaculata'')]]
এই অঞ্চলটোত পোৱা '''স্তন্যপায়ী প্ৰাণীসমূহ''' হ’ল ভাৰতীয় নাহৰফুটুকী, পাঁচটা ভিভেৰিডে প্ৰজাতি, [[এছিয়াৰ ক’লা ভালুক]], মাটি ভালুক, এছিয়াৰ সোণালী মেকুৰী, বনৰীয়া গাহৰি, লতামাকৰী বাঘ, [[গৰাল]], চেৰ’, [[সুগৰী পহু]], [[শৰপহু]], উৰণীয়া কেৰ্কেটুৱা আৰু তাহৰ, [[ৰঙা পাণ্ডা]], গোধা-ফুটুকী বাঘ।&lt;ref&gt;[http://ibcn.in/wp-content/uploads/2015/05/West-Bengal.pdf], IBAs in West Bengal&amp;nbsp; – Page 20.&lt;/ref&gt;
১৬০০ৰ পৰা ২৭০০ মিটাৰ (৫,২০০ আৰু ৮,৯০০ ফুট) উচ্চতাৰ এই অৰ্ধচিৰসেউজ অৰণ্যখনত পোৱা উল্লেখযোগ্য চৰাই প্ৰজাতিসমূহ হʼল ৰুফ’ছ-থ্ৰ’টেড পাৰ্ট্ৰিজ (''Arborophila rufogularis''), চেটায়াৰ ট্ৰেগোপান (''Tragopan satyra''), ক্ৰিমচন-ব্ৰেষ্টেড উডপেকাৰ (''Dryobates cathpharius''), দাৰ্জিলিং উডপেকাৰ (''Dendrocopos darjellensis''), বে উডপেকাৰ (''Blythipicus pyrrhotis''), গʼল্ডেন থ্ৰʼটেড বাৰবেট (''Psilopogon franklinii''), হডগছন'ছ হক কুকু (''Hierococcyx nisicolor''), লেছাৰ কুকু (''Cuculus poliocephalus''), ব্ৰাউন উড আউল (''Strix leptogrammica''), এশী উড পিজিয়ন (''Columba pulchricollis''), মাউণ্টেইন ইম্পেৰিয়েল পিজিয়ন (''Ducula badia''), জেৰ্ডন'ছ বাজা (''Aviceda jerdoni''), কʼলা ঈগল (''Ictinaetus malaiensis''), মাউণ্টেন হক ঈগল (''Nisaetus nipalensis''), ডাৰ্ক-থ্ৰʼটেড থ্ৰাছ (''Turdus ruficollis''), ৰুফʼছ-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Ficedula strophiata''), হোৱাইট-গৰ্গেটেড ফ্লাইকেঁচাৰ (''Anthipes monileger''), হোৱাইট-ব্ৰʼড বুছ ৰবিন (''Tarsiger indicus''), হোৱাইট-টেইলড ৰবিন (''Myiomela leucura''), ইয়েলো-ব্ৰʼড টিট (''Sylviparus modestus''), ষ্ট্ৰাইটেড বুলবুল (''Alcurus striatus''), চেষ্টনাট-হেডেড টেচিয়া (''Cettia castaneocoronata''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড ৱাৰ্বলাৰ (''Phylloscopus castaniceps''), ব্লেক-ফেচড ৱাৰ্বলাৰ (''Abroscopus schisticeps''), ব্লেক-ফেচড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron affine''), চেষ্টনাট-ক্ৰাউনড লাফিংথ্ৰাছ (''Trochalopteron erythrocephalum''), ষ্ট্ৰিক-ব্ৰেষ্টেড চিমিটাৰ বেবলাৰ (''Pomatorhinus ruficollis''), স্কেলি-ব্ৰেষ্টেড কাপউইং (''Pnoepyga albiventer''), পিগমি কাপউইং (''Pnoepyga pusilla''), ৰুফʼছ-ফ্ৰণ্টেড বেবলাৰ (''Cyanoderma rufifrons''), ব্লেক-হেডেড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius rufiventer''), হোৱাইট-ব্ৰʼড শ্ৰাইক-বেবলাৰ (''Pteruthius aeralatus''), ৰাষ্টি-ফ্ৰণ্টেড বাৰউইং (''Actinodura egertoni''), ৰুফʼছ-উইংড ফুলভেটা (''Schoeniparus castaneceps''), ব্ৰাউন পেৰʼটবিল (''Paradoxornis unicolor''), ফায়াৰ-ব্ৰেষ্টেড ফ্লাৱাৰপেকাৰ (''Dicaeum ignipectus''), ফায়াৰ-টেইলড ছানবাৰ্ড (''Aethopyga ignicauda''), মেৰুন-বেকড এক্সেণ্টৰ (''Prunella immaculata''), ডাৰ্ক-ব্ৰেষ্টেড ৰʼজফিঞ্চ (''Procarduelis nipalensis''), ৰেড-হেড বুলফিঞ্চ (''Pyrrhula erythrocephala''), গোল্ড-নেপড ফিঞ্চ (''Pyrrhoplectes epauletta'') আদি। 

[[সৰীসৃপ]] প্ৰাণীসমূহৰ ভিতৰত আছে [[ডাঁহী সাপ|ৰাজফেঁ‌টী]], [[ভাৰতীয় শংখচূড় সাপ]], গ্ৰীণ পিট ভাইপাৰ, অন্ধ সাপ, জেঠী। [[পতংগ]]বোৰৰ ভিতৰত আছে [[পখিলা]], মথ, গুবৰুৱা, মৌমাখি, বৰল, বাগ আৰু জিলি। 

== লগতে চাওক ==
* [[পাঙ্গোলাখা বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]
* [[গৰুমাৰা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
* [[চাপড়ামাৰি বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য]]

== তথ্য উৎস ==
{{reflist}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [http://www.wbfdc.com/lava.html West Bengal Forest Development Corporation Ltd. - Lava] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160225235900/http://www.wbfdc.com/lava.html |date=2016-02-25 }}
* [https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5447/ UNESCO World Heritage Center - Tentative List]
* [https://www.openstreetmap.org/way/666282774#map=11/27.0647/88.7890&amp;layers=C Neora Valley National Park] marked on OpenStreetMap

{{Commons|Category:Neora Valley National Park}}

{{National Parks of India}}
{{Protected areas of West Bengal}}
{{Kalimpong topics}}

[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ সংৰক্ষিত এলেকা]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ পৰ্যটনস্থলী]]</text>
      <sha1>azb65nbykkvqihbwnj4d947p17gebub</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান</title>
    <ns>14</ns>
    <id>122640</id>
    <revision>
      <id>517182</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:53:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: [[শ্ৰেণী:ৰাজ্য বা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল অনুসৰি ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান|পশ্চিমবংগ]] [[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</comment>
      <origin>517182</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" sha1="o1p8nwic5gyuii532grdgbj7njxdoaq" xml:space="preserve">[[শ্ৰেণী:ৰাজ্য বা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল অনুসৰি ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান|পশ্চিমবংগ]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</text>
      <sha1>o1p8nwic5gyuii532grdgbj7njxdoaq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>শ্ৰেণী:পশ্চিম বংগৰ পৰ্যটনস্থলী</title>
    <ns>14</ns>
    <id>122641</id>
    <revision>
      <id>517185</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:56:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <origin>517185</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="179" sha1="s71jiyrsn8d54r1rqluqaa6oim79cqw" xml:space="preserve">{{Commons|Category:Visitor attractions in West Bengal}}
[[শ্ৰেণী:ভাৰতৰ পৰ্যটনস্থলী]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবংগ]]</text>
      <sha1>s71jiyrsn8d54r1rqluqaa6oim79cqw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Protected areas of West Bengal</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122642</id>
    <revision>
      <id>517186</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:59:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <origin>517186</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1464" sha1="j6zyprvo1isqsupp9vrkd22mk1ki8hi" xml:space="preserve">{{Navbox
|name  = Protected areas of West Bengal
|state = {{{state&lt;includeonly&gt;|collapsed&lt;/includeonly&gt;}}}
|title = [[Protected areas of West Bengal|Protected areas of]] [[West Bengal]]
|listclass = hlist

|group1 = National parks
|list1  = 
* [[Buxa Tiger Reserve|Buxa]]
* [[Gorumara National Park|Gorumara]]
* [[Jaldapara National Park|Jaldapara]]
* [[Neora Valley National Park|Neora Valley]]
* [[Singalila National Park|Singalila]]
* [[Sundarbans National Park|Sundarbans]] 

|group2 = Wildlife sanctuaries
|list2  = 
* [[Ballabhpur Wildlife Sanctuary|Ballabhpur]]
* [[Bethuadahari Wildlife Sanctuary|Bethuadahari]]
* [[Bibhutibhushan Wildlife Sanctuary|Bibhutibhushan]]
* [[Chapramari Wildlife Sanctuary|Chapramari]]
* [[Haliday Island Wildlife Sanctuary|Haliday Island]]
* [[Jore Pokhri Wildlife Sanctuary|Jore Pokhri]]
* [[Lothian Island Wildlife Sanctuary|Lothian Island]]
* [[Mahananda Wildlife Sanctuary|Mahananda]]
* [[Narendrapur Wildlife Sanctuary|Narendrapur]]
* [[Raiganj Wildlife Sanctuary|Raiganj]]
* [[Ramnabagan Wildlife Sanctuary|Ramnabagan]]
* [[Sajnekhali Wildlife Sanctuary|Sajnekhali]]
* [[Senchal Wildlife Sanctuary|Senchal]] 

|below = [[Protected areas of India]] 
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation|content=
{{Align|right|{{Check completeness of transclusions}}}}
{{collapsible option}}
}}
[[Category:Protected areas of India templates|West Bengal]]
[[Category:Protected areas of West Bengal]]
[[Category:West Bengal templates]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j6zyprvo1isqsupp9vrkd22mk1ki8hi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Kalimpong topics</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122643</id>
    <revision>
      <id>517187</id>
      <timestamp>2025-06-11T17:59:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <origin>517187</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2357" sha1="rmspbcn99y6vr1lg177semmk64kpf8a" xml:space="preserve">&lt;!-- LINKS WITHOUT ANY CONTENT WILL BE REMOVED/COMMENTED OUT--&gt;{{Navbox
| name = Kalimpong topics
| title = Kalimpong related topics
| listclass = hlist

| group1 = History and government
| list1  =
* [[Kalimpong district]]
* [[History of Sikkim]]
* [[History of Bengal]]
* [[History of Nepal]]
* [[British Raj]]
* [[Gorkha National Liberation Front]]
* [[Gorkhaland]]
* [[Darjeeling Gorkha Hill Council]]
* [[Darjeeling (Lok Sabha constituency)]]

| group2 = Geography
| list2  =
* [[Darjeeling Himalayan hill region]]
* [[Deolo Hill]]
* [[Durpin Hill]]
* [[Kangchenjunga]]
* [[Neora Valley National Park]]
* [[Sivalik Hills]]
* [[Teesta Low Dam - III Hydropower Plant]]
* [[Teesta Low Dam - IV Hydropower Plant]]

| group3 = Education
| list3  =
* [[University of North Bengal]]

| group4 = Economy and Transport
| list4  =
* [[Darjeeling tea]]
* [[Terrace (earthworks)|Terrace fields]]
* [[West Bengal#Economy|Economy of West Bengal]]

| group5 = Culture
| list5  =
* [[Tamang people|Tamang]]
* [[Sherpa people|Sherpa]]
* [[Rai people|Rai]]
* [[Lepcha people|Lepcha]]
* [[Bhutia]]
* [[Yolmo people|Yolmo/Yamloo]]
* [[Miji people|Miji/Damai]]
* [[Kami (caste)|Kamai]]
* [[Newar people|Newar]]
* [[Limbu people|Limbu]]
* [[Gurkha|Gorkha]]
* [[Bengali language|Bengali]]
* [[Nepali language|Nepali]]
* [[Hinduism]]
* [[Buddhism]]
* [[Wai-Wai (food)|Wai-wai]]
* [[Chhurpi]]
* [[Thukpa]]
* [[Momo (food)|Momo]]
* [[Chhaang|Chhang]]
* [[Devil Dance]]
* [[Tendong Lho Rumfaat]]
* [[Maghe Sankranti]]
* [[Chotrul Duchen]]

| group6 = [[Community development blocks in India|Community development blocks]]
| list6  = 
* [[Kalimpong I]]
* [[Kalimpong II]]
* [[Gorubathan (community development block)|Gorubathan]]

| group7 = Vidhan Sabha constituencies
| list7  =
* [[Kalimpong (Vidhan Sabha constituency)|Kalimpong]]

| group8 = Template
| list8  =
* [[Template:Kalimpong District|Cities and towns in Kalimpong district]]

| group9 = Categories
| list9  =
* [[:Category:Cities and towns in Kalimpong district|Cities and towns in Kalimpong district]]
* [[:Category:Himalayas|Himalayas]]
* [[:Category:Hill stations in India|Hill stations in India]]
* [[:Category:People from Kalimpong district|People from Kalimpong district]]
* [[:Category:Villages in Kalimpong district|Villages in Kalimpong district]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Category:Kalimpong district]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rmspbcn99y6vr1lg177semmk64kpf8a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>স্ক্ৰু</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122644</id>
    <revision>
      <id>517205</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:22:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: [[চিত্র:Screws.jpg|thumb|বিভিন্ন ধৰণৰ স্ক্ৰু আৰু তুলনাৰ বাবে এটা [[Quarter (United States coin)|আমেৰিকান কোৱাৰ্টাৰ]] মুদ্ৰা]] চিত্র:Wood screw with legend.svg|thumb|upright|এটা কাঠৰ স্ক্ৰু: a) মুৰ; b) নাথাক কৰা থ্ৰেডবিহীন দণ্ড; c) থ্ৰেড থ...</comment>
      <origin>517205</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6454" sha1="pciwa42kjb0dbwngt3e6w4n9ypd42cl" xml:space="preserve">[[চিত্র:Screws.jpg|thumb|বিভিন্ন ধৰণৰ স্ক্ৰু আৰু তুলনাৰ বাবে এটা [[Quarter (United States coin)|আমেৰিকান কোৱাৰ্টাৰ]] মুদ্ৰা]]
[[চিত্র:Wood screw with legend.svg|thumb|upright|এটা কাঠৰ স্ক্ৰু: a) মুৰ; b) নাথাক কৰা থ্ৰেডবিহীন দণ্ড; c) থ্ৰেড থকা দণ্ড; d) টিপ]]
[[চিত্র:Six Mechanical Powers.png|thumb|250x250px|ছটা [[প্ৰাচীন সাধাৰণ যন্ত্ৰ]]]]

এটা '''স্ক্ৰু''' হৈছে বাহ্যিকভাৱে [[হেলিকেল থ্ৰেড]] থকা এটা [[ফাষ্টেনাৰ]], যাক [[বেগা ঘূৰণ]] ([[টৰ্ক]]) প্ৰয়োগ কৰি [[স্ক্ৰু মূৰৰ|মূৰৰ]] ফালে টান বা ঢিলা কৰিব পাৰি। স্ক্ৰুৰ প্ৰধান ব্যৱহাৰ বস্তু একেলগে ধৰি ৰাখাত হয় আৰু ইয়াৰ বহু ধৰণৰ ৰূপ বিভিন্ন ধৰণৰ বস্তুৰ বাবে আছে। স্ক্ৰুসমূহ আগতে তৈয়াৰ কৰা ছিদ্ৰত ভৰোৱা যাব পাৰে বা কিছুমানে নিজেই থ্ৰেড তৈয়াৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{harvnb|Oberg|Jones|Horton|Ryffel|2000|p=1492}}&lt;/ref&gt; [[#বোল্ট আৰু স্ক্ৰুৰ পাৰ্থক্য|বোল্ট আৰু স্ক্ৰুৰ পাৰ্থক্য]]টো হৈছে যে বোল্ট সাধাৰণতে [[নাট (উপকৰণ)|নাট]] ঘূৰাই টান বা ঢিলা কৰা হয়।

স্ক্ৰুৰ মূৰত সাধাৰণতে এটা স্লট বা অন্য বৈশিষ্ট্য থাকে যাৰ জৰিয়তে এজনা [[স্ক্ৰু ড্ৰাইভাৰ]], [[ৰেঞ্চ]], [[মুদ্ৰা]] বা [[হেক্স কী]]ৰ সহায়ত ঘূৰণ শক্তি প্ৰয়োগ কৰা হয়। মূৰটো সাধাৰণতে দণ্ডতকৈ ডাঙৰ হয়, যাৰ দ্বাৰা ''[[বেয়াৰিং পৃষ্ঠ]]'' সৃষ্টি হয় আৰু স্ক্ৰুটো অতি গভীৰলৈ সোমাই নাযায়; যদিও ''ছেট স্ক্ৰু'' (বা [[গ্ৰাব স্ক্ৰু]]) তাৰ ব্যতিক্ৰম। মূৰৰ তলৰ পৰা টিপলৈকে স্ক্ৰুৰ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ অংশটো ''দণ্ড'' বুলি কোৱা হয়; ই সম্পূৰ্ণ বা আংশিক থ্ৰেড থকা হব পাৰে, আৰু থ্ৰেডৰ মাজৰ দূৰত্বক ''পিচ'' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{harvnb|Smith|1990|p=39}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Blake 1986 p. 9&quot;&gt;{{cite book | last=Blake | first=A. | title=What Every Engineer Should Know about Threaded Fasteners: Materials and Design | publisher=Taylor &amp; Francis | year=1986 | isbn=978-0-8493-8379-3 | url=https://books.google.com/books?id=TAWznUs54uwC&amp;pg=PA9 | access-date=2021-01-24 | page=9}}&lt;/ref&gt;

অধিকাংশ স্ক্ৰু ''ঘড়ীৰ কাঁটার দিশে'' ঘূৰাই টান কৰা হয়, যাক ''ৰাইট-হেণ্ড থ্ৰেড'' বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;McManus 2002 p. 46&quot;&gt;{{cite book | last=McManus | first=C. | title=Right Hand, Left Hand: The Origins of Asymmetry in Brains, Bodies, Atoms and Cultures | publisher=Harvard University Press | date=2002 | isbn=978-0-674-01613-2 | url=https://books.google.com/books?id=20oza63ZuG4C&amp;pg=PA46 | page=46}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anderson 1983 p. 200&quot;&gt;{{cite book | last=Anderson | first=J.G. | title=Technical Shop Mathematics | publisher=Industrial Press | year=1983 | isbn=978-0-8311-1145-8 | url=https://books.google.com/books?id=BabtEFxgZ2AC&amp;pg=PA200 | page=200}}&lt;/ref&gt; কেতবোৰ বিশেষ ক্ষেত্ৰত ''বাওঁফাল থ্ৰেড'' থকা স্ক্ৰু ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে যেতিয়া স্ক্ৰুটো [[ঘড়ীৰ বিৰোধী দিশ]]ৰ টৰ্কৰ প্ৰভাৱত ঢিলা হ’ব পাৰে। এইকাৰণেই [[বাইচিকেল পেডেল#সংযুক্তি|বাইচিকেলৰ বাওঁ পেডেলত]] বাওঁফাল থ্ৰেড থাকে।&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.sheldonbrown.com/gloss_p.html#pedal | title=বাইচিকেল শব্দকোষ: পেডেল | access-date=2010-10-19|last=Brown |first=Sheldon |author-link=Sheldon Brown (bicycle mechanic) |publisher=Sheldon Brown}}&lt;/ref&gt;

[[স্ক্ৰু যন্ত্ৰ]]টো ছটা [[প্ৰাচীন সাধাৰণ যন্ত্ৰ]]ৰ এটাৰূপ, যাক [[ৰেনেছাঁ]] যুগৰ বিজ্ঞানীসকলে সংজ্ঞা দিছিল।&lt;ref name=&quot;Anderson&quot;&gt;{{cite book
  |last=Anderson
  |first=William Ballantyne
  |title=Physics for Technical Students: Mechanics and Heat
  |year=1914
  |publisher=McGraw Hill
  |location=New York
  |url=https://archive.org/details/bub_gb_Pa0IAAAAIAAJ/page/n131
  |access-date=2008-05-11
  |pages=112}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica1773&quot;&gt;{{cite encyclopedia
  | title = Mechanics
  | encyclopedia = Encyclopædia Britannica
  | volume = 3
  | pages = 44
  | publisher = John Donaldson
  | date =1773
  | url = https://books.google.com/books?id=Ow8UAAAAQAAJ&amp;q=%22simple+machine%22+%22mechanical+powers%22+lever+screw+inclined+plane+wedge+wheel+pulley&amp;pg=PA44
  | access-date = 5 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Morris&quot;&gt;{{cite book
 | last1  = Morris
 | first1 = Christopher G.
 | title  = Academic Press Dictionary of Science and Technology
 | publisher = Gulf Professional Publishing
 | date   = 1992
 | pages  = 1993
 | url    = https://books.google.com/books?id=nauWlPTBcjIC&amp;q=%22simple+machine%22&amp;pg=PA1993
 | isbn   = 978-0122004001
 }}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>pciwa42kjb0dbwngt3e6w4n9ypd42cl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517219</id>
      <parentid>517205</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517219</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6480" sha1="luml49b8tro0xba76rxtr1wlvndxmzp" xml:space="preserve">[[চিত্ৰ:Screws.jpg|thumb|বিভিন্ন ধৰণৰ স্ক্ৰু আৰু তুলনাৰ বাবে এটা [[Quarter (United States coin)|আমেৰিকান কোৱাৰ্টাৰ]] মুদ্ৰা]]
[[চিত্ৰ:Wood screw with legend.svg|thumb|upright|এটা কাঠৰ স্ক্ৰু: a) মুৰ; b) নাথাক কৰা থ্ৰেডবিহীন দণ্ড; c) থ্ৰেড থকা দণ্ড; d) টিপ]]
[[চিত্ৰ:Six Mechanical Powers.png|thumb|250x250px|ছটা [[প্ৰাচীন সাধাৰণ যন্ত্ৰ]]]]

এটা '''স্ক্ৰু''' হৈছে বাহ্যিকভাৱে [[হেলিকেল থ্ৰেড]] থকা এটা [[ফাষ্টেনাৰ]], যাক [[বেগা ঘূৰণ]] ([[টৰ্ক]]) প্ৰয়োগ কৰি [[স্ক্ৰু মূৰৰ|মূৰৰ]] ফালে টান বা ঢিলা কৰিব পাৰি। স্ক্ৰুৰ প্ৰধান ব্যৱহাৰ বস্তু একেলগে ধৰি ৰাখাত হয় আৰু ইয়াৰ বহু ধৰণৰ ৰূপ বিভিন্ন ধৰণৰ বস্তুৰ বাবে আছে। স্ক্ৰুসমূহ আগতে তৈয়াৰ কৰা ছিদ্ৰত ভৰোৱা যাব পাৰে বা কিছুমানে নিজেই থ্ৰেড তৈয়াৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{harvnb|Oberg|Jones|Horton|Ryffel|2000|p=1492}}&lt;/ref&gt; [[#বোল্ট আৰু স্ক্ৰুৰ পাৰ্থক্য|বোল্ট আৰু স্ক্ৰুৰ পাৰ্থক্য]]টো হৈছে যে বোল্ট সাধাৰণতে [[নাট (উপকৰণ)|নাট]] ঘূৰাই টান বা ঢিলা কৰা হয়। 

স্ক্ৰুৰ মূৰত সাধাৰণতে এটা স্লট বা অন্য বৈশিষ্ট্য থাকে যাৰ জৰিয়তে এজনা [[স্ক্ৰু ড্ৰাইভাৰ]], [[ৰেঞ্চ]], [[মুদ্ৰা]] বা [[হেক্স কী]]ৰ সহায়ত ঘূৰণ শক্তি প্ৰয়োগ কৰা হয়। মূৰটো সাধাৰণতে দণ্ডতকৈ ডাঙৰ হয়, যাৰ দ্বাৰা ''[[বেয়াৰিং পৃষ্ঠ]]'' সৃষ্টি হয় আৰু স্ক্ৰুটো অতি গভীৰলৈ সোমাই নাযায়; যদিও ''ছেট স্ক্ৰু'' (বা [[গ্ৰাব স্ক্ৰু]]) তাৰ ব্যতিক্ৰম। মূৰৰ তলৰ পৰা টিপলৈকে স্ক্ৰুৰ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ অংশটো ''দণ্ড'' বুলি কোৱা হয়; ই সম্পূৰ্ণ বা আংশিক থ্ৰেড থকা হব পাৰে, আৰু থ্ৰেডৰ মাজৰ দূৰত্বক ''পিচ'' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{harvnb|Smith|1990|p=39}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Blake 1986 p. 9&quot;&gt;{{cite book | last=Blake | first=A. | title=What Every Engineer Should Know about Threaded Fasteners: Materials and Design | publisher=Taylor &amp; Francis | year=1986 | isbn=978-0-8493-8379-3 | url=https://books.google.com/books?id=TAWznUs54uwC&amp;pg=PA9 | access-date=2021-01-24 | page=9}}&lt;/ref&gt;

অধিকাংশ স্ক্ৰু ''ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশে'' ঘূৰাই টান কৰা হয়, যাক ''ৰাইট-হেণ্ড থ্ৰেড'' বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;McManus 2002 p. 46&quot;&gt;{{cite book | last=McManus | first=C. | title=Right Hand, Left Hand: The Origins of Asymmetry in Brains, Bodies, Atoms and Cultures | publisher=Harvard University Press | date=2002 | isbn=978-0-674-01613-2 | url=https://books.google.com/books?id=20oza63ZuG4C&amp;pg=PA46 | page=46}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anderson 1983 p. 200&quot;&gt;{{cite book | last=Anderson | first=J.G. | title=Technical Shop Mathematics | publisher=Industrial Press | year=1983 | isbn=978-0-8311-1145-8 | url=https://books.google.com/books?id=BabtEFxgZ2AC&amp;pg=PA200 | page=200}}&lt;/ref&gt; কেতবোৰ বিশেষ ক্ষেত্ৰত ''বাওঁফাল থ্ৰেড'' থকা স্ক্ৰু ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে যেতিয়া স্ক্ৰুটো [[ঘড়ীৰ বিৰোধী দিশ]]ৰ টৰ্কৰ প্ৰভাৱত ঢিলা হ’ব পাৰে। এইকাৰণেই [[বাইচিকেল পেডেল#সংযুক্তি|বাইচিকেলৰ বাওঁ পেডেলত]] বাওঁফাল থ্ৰেড থাকে।&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.sheldonbrown.com/gloss_p.html#pedal | title=বাইচিকেল শব্দকোষ: পেডেল | access-date=2010-10-19|last=Brown |first=Sheldon |author-link=Sheldon Brown (bicycle mechanic) |publisher=Sheldon Brown}}&lt;/ref&gt;

[[স্ক্ৰু যন্ত্ৰ]]টো ছটা [[প্ৰাচীন সাধাৰণ যন্ত্ৰ]]ৰ এটাৰূপ, যাক [[ৰেনেছাঁ]] যুগৰ বিজ্ঞানীসকলে সংজ্ঞা দিছিল।&lt;ref name=&quot;Anderson&quot;&gt;{{cite book
 |last=Anderson
 |first=William Ballantyne
 |title=Physics for Technical Students: Mechanics and Heat
 |year=1914
 |publisher=McGraw Hill
 |location=New York
 |url=https://archive.org/details/bub_gb_Pa0IAAAAIAAJ/page/n131
 |access-date=2008-05-11
 |pages=112}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica1773&quot;&gt;{{cite encyclopedia
 | title = Mechanics
 | encyclopedia = Encyclopædia Britannica
 | volume = 3
 | pages = 44
 | publisher = John Donaldson
 | date =1773
 | url = https://books.google.com/books?id=Ow8UAAAAQAAJ&amp;q=%22simple+machine%22+%22mechanical+powers%22+lever+screw+inclined+plane+wedge+wheel+pulley&amp;pg=PA44
 | access-date = 5 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Morris&quot;&gt;{{cite book
 | last1 = Morris
 | first1 = Christopher G.
 | title = Academic Press Dictionary of Science and Technology
 | publisher = Gulf Professional Publishing
 | date = 1992
 | pages = 1993
 | url = https://books.google.com/books?id=nauWlPTBcjIC&amp;q=%22simple+machine%22&amp;pg=PA1993
 | isbn = 978-0122004001
 }}&lt;/ref&gt;

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>luml49b8tro0xba76rxtr1wlvndxmzp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517222</id>
      <parentid>517219</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:56:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517222</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6207" sha1="byw40x1dtkak7y9ycowxe3dmwxg7iwa" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[চিত্ৰ:Screws.jpg|thumb|বিভিন্ন ধৰণৰ স্ক্ৰু আৰু তুলনাৰ বাবে এটা আমেৰিকান কোৱাৰ্টাৰ মুদ্ৰা]]
[[চিত্ৰ:Wood screw with legend.svg|thumb|upright|এটা কাঠৰ স্ক্ৰু: a) মূৰ; b) থাকহীন কৰা থ্ৰেডবিহীন দণ্ড; c) থ্ৰেড থকা দণ্ড; d) টিপ]]
[[চিত্ৰ:Six Mechanical Powers.png|thumb|250x250px|ছটা প্ৰাচীন সৰল যন্ত্ৰ]]

'''স্ক্ৰু''' হৈছে বাহ্যিকভাৱে হেলিকেল থ্ৰেড থকা এটা ফাষ্টেনাৰ, যাক বেগী ঘূৰ্ণন ([[টৰ্ক]]) প্ৰয়োগ কৰি মূৰৰ ফালে টান বা ঢিলা কৰিব পাৰি। স্ক্ৰুৰ প্ৰধান ব্যৱহাৰ বস্তু একেলগে ধৰি ৰাখাত হয় আৰু ইয়াৰ বহু ধৰণৰ ৰূপ বিভিন্ন ধৰণৰ বস্তুৰ বাবে আছে। স্ক্ৰুসমূহ আগতে তৈয়াৰ কৰা ছিদ্ৰত ভৰোৱা যাব পাৰে বা কিছুমানে নিজেই থ্ৰেড তৈয়াৰ কৰে।&lt;ref&gt;{{harvnb|Oberg|Jones|Horton|Ryffel|2000|p=1492}}&lt;/ref&gt; বোল্ট আৰু স্ক্ৰুৰ পাৰ্থক্যটো হৈছে যে বোল্ট সাধাৰণতে নাট ঘূৰাই টান বা ঢিলা কৰা হয়। 

স্ক্ৰুৰ মূৰত সাধাৰণতে এটা স্লট বা অন্য বৈশিষ্ট্য থাকে যাৰ জৰিয়তে এজনা স্ক্ৰু ড্ৰাইভাৰ, ৰেঞ্চ, [[মুদ্ৰা]] বা হেক্স কীৰ সহায়ত ঘূৰ্ণন শক্তি প্ৰয়োগ কৰা হয়। মূৰটো সাধাৰণতে দণ্ডতকৈ ডাঙৰ হয়, যাৰ দ্বাৰা ''বেয়াৰিং পৃষ্ঠ'' সৃষ্টি হয় আৰু স্ক্ৰুটো অতি গভীৰলৈ সোমাই নাযায়; যদিও ''ছেট স্ক্ৰু'' (বা গ্ৰাব স্ক্ৰু) তাৰ ব্যতিক্ৰম। মূৰৰ তলৰ পৰা টিপলৈকে স্ক্ৰুৰ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ অংশটো ''দণ্ড'' বুলি কোৱা হয়; ই সম্পূৰ্ণ বা আংশিক থ্ৰেড থকা হব পাৰে, আৰু থ্ৰেডৰ মাজৰ দূৰত্বক ''পিচ'' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{harvnb|Smith|1990|p=39}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Blake 1986 p. 9&quot;&gt;{{cite book | last=Blake | first=A. | title=What Every Engineer Should Know about Threaded Fasteners: Materials and Design | publisher=Taylor &amp; Francis | year=1986 | isbn=978-0-8493-8379-3 | url=https://books.google.com/books?id=TAWznUs54uwC&amp;pg=PA9 | access-date=2021-01-24 | page=9}}&lt;/ref&gt;

অধিকাংশ স্ক্ৰু ''ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশে'' ঘূৰাই টান কৰা হয়, যাক ''ৰাইট-হেণ্ড থ্ৰেড'' বোলা হয়।&lt;ref name=&quot;McManus 2002 p. 46&quot;&gt;{{cite book | last=McManus | first=C. | title=Right Hand, Left Hand: The Origins of Asymmetry in Brains, Bodies, Atoms and Cultures | publisher=Harvard University Press | date=2002 | isbn=978-0-674-01613-2 | url=https://books.google.com/books?id=20oza63ZuG4C&amp;pg=PA46 | page=46}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anderson 1983 p. 200&quot;&gt;{{cite book | last=Anderson | first=J.G. | title=Technical Shop Mathematics | publisher=Industrial Press | year=1983 | isbn=978-0-8311-1145-8 | url=https://books.google.com/books?id=BabtEFxgZ2AC&amp;pg=PA200 | page=200}}&lt;/ref&gt; কেতবোৰ বিশেষ ক্ষেত্ৰত ''বাওঁফাল থ্ৰেড'' থকা স্ক্ৰু ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটৈ স্ক্ৰু ঘড়ীৰ বিৰোধী দিশৰ টৰ্কৰ প্ৰভাৱত ঢিলা হ’ব পাৰে। এইকাৰণেই বাইচাইকেলৰ বাওঁ পেডেলত বাওঁফাল থ্ৰেড থাকে।&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.sheldonbrown.com/gloss_p.html#pedal | title=বাইচাইকেল শব্দকোষ: পেডেল | access-date=2010-10-19|last=Brown |first=Sheldon |author-link=Sheldon Brown (bicycle mechanic) |publisher=Sheldon Brown}}&lt;/ref&gt;

স্ক্ৰু যন্ত্ৰটো ছটা প্ৰাচীন [[সৰল যন্ত্ৰ]]ৰ এটাৰূপ, যাক [[ৰেনেছাঁ]] যুগৰ বিজ্ঞানীসকলে সংজ্ঞা দিছিল।&lt;ref name=&quot;Anderson&quot;&gt;{{cite book
 |last=Anderson
 |first=William Ballantyne
 |title=Physics for Technical Students: Mechanics and Heat
 |year=1914
 |publisher=McGraw Hill
 |location=New York
 |url=https://archive.org/details/bub_gb_Pa0IAAAAIAAJ/page/n131
 |access-date=2008-05-11
 |pages=112}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Britannica1773&quot;&gt;{{cite encyclopedia
 | title = Mechanics
 | encyclopedia = Encyclopædia Britannica
 | volume = 3
 | pages = 44
 | publisher = John Donaldson
 | date =1773
 | url = https://books.google.com/books?id=Ow8UAAAAQAAJ&amp;q=%22simple+machine%22+%22mechanical+powers%22+lever+screw+inclined+plane+wedge+wheel+pulley&amp;pg=PA44
 | access-date = 5 April 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Morris&quot;&gt;{{cite book
 | last1 = Morris
 | first1 = Christopher G.
 | title = Academic Press Dictionary of Science and Technology
 | publisher = Gulf Professional Publishing
 | date = 1992
 | pages = 1993
 | url = https://books.google.com/books?id=nauWlPTBcjIC&amp;q=%22simple+machine%22&amp;pg=PA1993
 | isbn = 978-0122004001
 }}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>byw40x1dtkak7y9ycowxe3dmwxg7iwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ধাতুবিজ্ঞান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122645</id>
    <revision>
      <id>517207</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:25:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: ধাতুবিজ্ঞানে ধাতুৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত ধাতুৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভ...</comment>
      <origin>517207</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5982" sha1="14pdofqjcl3lur8d7iqkjj7ghtxk1dk" xml:space="preserve">ধাতুবিজ্ঞানে ধাতুৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত ধাতুৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদ্যা ধাতুৰ কামৰ শিল্পৰ পৰা পৃথক ৷ চিকিৎসা বিজ্ঞানে কাৰিকৰী উন্নতিৰ বাবে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ওপৰত যিদৰে নিৰ্ভৰ কৰে, ঠিক সেইদৰেই ধাতুবিদ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল । ধাতুবিজ্ঞানৰ এজন বিশেষজ্ঞ অনুশীলনকাৰীক ধাতুবিদ হিচাপে জনা যায়।

ধাতুবিজ্ঞান বিজ্ঞানক আৰু দুটা বহল ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে: ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান আৰু ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞান । ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান মূলতঃ ধাতুৰ হ্ৰাস আৰু অক্সিডেচন, আৰু ধাতুৰ ৰাসায়নিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নৰ বিষয়সমূহৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ , ধাতু নিষ্কাশন , তাপগতিবিদ্যা , বিদ্যুৎ ৰসায়ন , আৰু ৰাসায়নিক অৱক্ষয় ( জাৰণ ) আদি অন্তৰ্ভুক্ত। [ 1 ] ইয়াৰ বিপৰীতে ভৌতিক ধাতুবিদ্যাই ধাতুৰ যান্ত্ৰিক ধৰ্ম, ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম আৰু ধাতুৰ ভৌতিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰা বিষয়সমূহৰ ভিতৰত আছে স্ফটিকবিজ্ঞান , পদাৰ্থৰ বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় , যান্ত্ৰিক ধাতুবিজ্ঞান, পৰ্যায় ৰূপান্তৰ আৰু বিফলতা ব্যৱস্থা । [ 2 ]

ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুবিজ্ঞানে প্ৰধানকৈ ধাতু উৎপাদনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ধাতু উৎপাদন আৰম্ভ হয় অক্সিজেনৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পৰা ধাতু উলিয়াবলৈ, আৰু ইয়াত ধাতুৰ মিশ্ৰণেৰে মিশ্ৰণ তৈয়াৰ কৰা হয় । ধাতুৰ মিশ্ৰণ প্ৰায়ে অন্ততঃ দুটা ভিন্ন ধাতুৰ মৌলৰ মিশ্ৰণ। কিন্তু কোনো প্ৰয়োগৰ বাবে উপযুক্ত ধৰ্ম লাভ কৰিবলৈ মিশ্ৰণত প্ৰায়ে অধাতুৰ মৌল যোগ কৰা হয়। ধাতু উৎপাদনৰ অধ্যয়নক লৌহ ধাতুবিজ্ঞান ( ক'লা ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় ) আৰু অলৌহ ধাতুবিজ্ঞান , ৰঙীন ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় বুলি উপবিভক্ত কৰা হয়।

লৌহ ধাতুবিদ্যাত লোহাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে , আনহাতে অলৌহ ধাতুবিজ্ঞানত অন্য ধাতুৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে। বিশ্বৰ ধাতু উৎপাদনৰ ৯৫% লৌহ ধাতুৰ উৎপাদন। [ 3 ]

আধুনিক ধাতুবিদসকলে উদীয়মান আৰু পৰম্পৰাগত দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে বস্তু বিজ্ঞানী আৰু অন্যান্য অভিযন্তাৰ সৈতে আন্তঃশাখা দলৰ অংশ হিচাপে কাম কৰে। কিছুমান পৰম্পৰাগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু উৎপাদন, তাপ পৰিশোধন, বিফলতা বিশ্লেষণ , আৰু ধাতুৰ সংযোগ ( ৱেল্ডিং , ব্ৰেজিং , আৰু ছল্ডাৰিংকে ধৰি ) অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদসকলৰ বাবে উদীয়মান ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে নেন' প্ৰযুক্তি , অতিপৰিবাহী , কম্পোজিট , জৈৱ-চিকিৎসা সামগ্ৰী , ইলেক্ট্ৰনিক পদাৰ্থ (অৰ্ধপৰিবাহী) আৰু পৃষ্ঠ অভিযান্ত্ৰিক ।</text>
      <sha1>14pdofqjcl3lur8d7iqkjj7ghtxk1dk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517224</id>
      <parentid>517207</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:59:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517224</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6937" sha1="31tgyxvgh136rxs752o5crtrtxnxaru" xml:space="preserve">ধাতুবিজ্ঞানে ধাতুৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত ধাতুৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদ্যা ধাতুৰ কামৰ শিল্পৰ পৰা পৃথক ৷ চিকিৎসা বিজ্ঞানে কাৰিকৰী উন্নতিৰ বাবে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ওপৰত যিদৰে নিৰ্ভৰ কৰে, ঠিক সেইদৰেই ধাতুবিদ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল । ধাতুবিজ্ঞানৰ এজন বিশেষজ্ঞ অনুশীলনকাৰীক ধাতুবিদ হিচাপে জনা যায়।

ধাতুবিজ্ঞান বিজ্ঞানক আৰু দুটা বহল ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে: ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান আৰু ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞান । ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান মূলতঃ ধাতুৰ হ্ৰাস আৰু অক্সিডেচন, আৰু ধাতুৰ ৰাসায়নিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নৰ বিষয়সমূহৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ , ধাতু নিষ্কাশন , তাপগতিবিদ্যা , বিদ্যুৎ ৰসায়ন , আৰু ৰাসায়নিক অৱক্ষয় ( জাৰণ ) আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite book|date=1990|title=Chemical Metallurgy|doi=10.1016/c2013-0-00969-3|isbn=978-0408053693|last1=Moore|first1=John Jeremy|last2=Boyce|first2=E. A.}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে ভৌতিক ধাতুবিদ্যাই ধাতুৰ যান্ত্ৰিক ধৰ্ম, ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম আৰু ধাতুৰ ভৌতিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰা বিষয়সমূহৰ ভিতৰত আছে স্ফটিকবিজ্ঞান , পদাৰ্থৰ বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয় , যান্ত্ৰিক ধাতুবিজ্ঞান, পৰ্যায় ৰূপান্তৰ আৰু বিফলতা ব্যৱস্থা ।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|title=Physical Metallurgy: Principles and Practice|edition=3rd|last=Raghavan|first=V|publisher=PHI Learning|year=2015|isbn=978-8120351707|access-date=20 September 2020|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624195141/https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুবিজ্ঞানে প্ৰধানকৈ ধাতু উৎপাদনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ধাতু উৎপাদন আৰম্ভ হয় অক্সিজেনৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পৰা ধাতু উলিয়াবলৈ, আৰু ইয়াত ধাতুৰ মিশ্ৰণেৰে মিশ্ৰণ তৈয়াৰ কৰা হয় । ধাতুৰ মিশ্ৰণ প্ৰায়ে অন্ততঃ দুটা ভিন্ন ধাতুৰ মৌলৰ মিশ্ৰণ। কিন্তু কোনো প্ৰয়োগৰ বাবে উপযুক্ত ধৰ্ম লাভ কৰিবলৈ মিশ্ৰণত প্ৰায়ে অধাতুৰ মৌল যোগ কৰা হয়। ধাতু উৎপাদনৰ অধ্যয়নক লৌহ ধাতুবিজ্ঞান ( ক'লা ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় ) আৰু অলৌহ ধাতুবিজ্ঞান , ৰঙীন ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় বুলি উপবিভক্ত কৰা হয়।

লৌহ ধাতুবিদ্যাত লোহাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে , আনহাতে অলৌহ ধাতুবিজ্ঞানত অন্য ধাতুৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে। বিশ্বৰ ধাতু উৎপাদনৰ ৯৫% লৌহ ধাতুৰ উৎপাদন।&lt;ref&gt;[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F &quot;Металлургия&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150118031950/http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F |date=18 January 2015 }}. in ''The [[Great Soviet Encyclopedia]]''. 1979.&lt;/ref&gt;

আধুনিক ধাতুবিদসকলে উদীয়মান আৰু পৰম্পৰাগত দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে বস্তু বিজ্ঞানী আৰু অন্যান্য অভিযন্তাৰ সৈতে আন্তঃশাখা দলৰ অংশ হিচাপে কাম কৰে। কিছুমান পৰম্পৰাগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু উৎপাদন, তাপ পৰিশোধন, বিফলতা বিশ্লেষণ , আৰু ধাতুৰ সংযোগ ( ৱেল্ডিং , ব্ৰেজিং , আৰু ছল্ডাৰিংকে ধৰি ) অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদসকলৰ বাবে উদীয়মান ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে নেন' প্ৰযুক্তি , অতিপৰিবাহী , কম্পোজিট , জৈৱ-চিকিৎসা সামগ্ৰী , ইলেক্ট্ৰনিক পদাৰ্থ (অৰ্ধপৰিবাহী) আৰু পৃষ্ঠ অভিযান্ত্ৰিক ।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>31tgyxvgh136rxs752o5crtrtxnxaru</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517225</id>
      <parentid>517224</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:00:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517225</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7016" sha1="0zw0itzpntcnm9qfav9jyaclq2o9ynq" xml:space="preserve">ধাতুবিজ্ঞানে ধাতুৰ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত ধাতুৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদ্যা ধাতুৰ কামৰ শিল্পৰ পৰা পৃথক। চিকিৎসা বিজ্ঞানে কাৰিকৰী উন্নতিৰ বাবে চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ওপৰত যিদৰে নিৰ্ভৰ কৰে, ঠিক সেইদৰেই ধাতুবিদ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ধাতুবিজ্ঞানৰ এজন বিশেষজ্ঞ অনুশীলনকাৰীক ধাতুবিদ হিচাপে জনা যায়। 

ধাতুবিজ্ঞান বিজ্ঞানক আৰু দুটা বহল ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে: ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান আৰু ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞান। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান মূলতঃ ধাতুৰ হ্ৰাস আৰু অক্সিডেচন, আৰু ধাতুৰ ৰাসায়নিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নৰ বিষয়সমূহৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু নিষ্কাশন, তাপগতিবিদ্যা, বিদ্যুৎ ৰসায়ন, আৰু ৰাসায়নিক অৱক্ষয় ( জাৰণ ) আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite book|date=1990|title=Chemical Metallurgy|doi=10.1016/c2013-0-00969-3|isbn=978-0408053693|last1=Moore|first1=John Jeremy|last2=Boyce|first2=E. A.}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে ভৌতিক ধাতুবিদ্যাই ধাতুৰ যান্ত্ৰিক ধৰ্ম, ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম আৰু ধাতুৰ ভৌতিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰা বিষয়সমূহৰ ভিতৰত আছে স্ফটিকবিজ্ঞান, পদাৰ্থৰ বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয়, যান্ত্ৰিক ধাতুবিজ্ঞান, পৰ্যায় ৰূপান্তৰ আৰু বিফলতা ব্যৱস্থা।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|title=Physical Metallurgy: Principles and Practice|edition=3rd|last=Raghavan|first=V|publisher=PHI Learning|year=2015|isbn=978-8120351707|access-date=20 September 2020|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624195141/https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুবিজ্ঞানে প্ৰধানকৈ ধাতু উৎপাদনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ধাতু উৎপাদন আৰম্ভ হয় অক্সিজেনৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পৰা ধাতু উলিয়াবলৈ, আৰু ইয়াত ধাতুৰ মিশ্ৰণেৰে মিশ্ৰণ তৈয়াৰ কৰা হয়। ধাতুৰ মিশ্ৰণ প্ৰায়ে অন্ততঃ দুটা ভিন্ন ধাতুৰ মৌলৰ মিশ্ৰণ। কিন্তু কোনো প্ৰয়োগৰ বাবে উপযুক্ত ধৰ্ম লাভ কৰিবলৈ মিশ্ৰণত প্ৰায়ে অধাতুৰ মৌল যোগ কৰা হয়। ধাতু উৎপাদনৰ অধ্যয়নক লৌহ ধাতুবিজ্ঞান ( ক'লা ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় ) আৰু অলৌহ ধাতুবিজ্ঞান, ৰঙীন ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় বুলি উপবিভক্ত কৰা হয়। 

লৌহ ধাতুবিদ্যাত লোহাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে, আনহাতে অলৌহ ধাতুবিজ্ঞানত অন্য ধাতুৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে। বিশ্বৰ ধাতু উৎপাদনৰ ৯৫% লৌহ ধাতুৰ উৎপাদন।&lt;ref&gt;[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F &quot;Металлургия&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150118031950/http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F |date=18 January 2015 }}. in ''The [[Great Soviet Encyclopedia]]''. 1979.&lt;/ref&gt;

আধুনিক ধাতুবিদসকলে উদীয়মান আৰু পৰম্পৰাগত দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে বস্তু বিজ্ঞানী আৰু অন্যান্য অভিযন্তাৰ সৈতে আন্তঃশাখা দলৰ অংশ হিচাপে কাম কৰে। কিছুমান পৰম্পৰাগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু উৎপাদন, তাপ পৰিশোধন, বিফলতা বিশ্লেষণ, আৰু ধাতুৰ সংযোগ ( ৱেল্ডিং, ব্ৰেজিং, আৰু ছল্ডাৰিংকে ধৰি ) অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদসকলৰ বাবে উদীয়মান ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে নেন' প্ৰযুক্তি, অতিপৰিবাহী, কম্পোজিট, জৈৱ-চিকিৎসা সামগ্ৰী, ইলেক্ট্ৰনিক পদাৰ্থ (অৰ্ধপৰিবাহী) আৰু পৃষ্ঠ অভিযান্ত্ৰিক। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>0zw0itzpntcnm9qfav9jyaclq2o9ynq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517227</id>
      <parentid>517225</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:04:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517227</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7528" sha1="bs2b15hwrkdzqmihs2v71oz76wuc9a5" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 275
| image1 = Processing gold.jpg
| alt1 =
| caption1 = বিংশ শতিকাৰ শেষৰ ফালে নিকাৰাগুয়াৰ ছিউনাত সোণ গলোৱা শ্ৰমিক।
| image2 = Pouring gold.jpg
| alt2 =
| caption2 = কাষ্টিং, গলিত ধাতু এটা ছাঁচত ঢালি দিয়া প্ৰক্ৰিয়া
}}
'''ধাতুবিজ্ঞান''', যিয়ে ধাতুৰ [[বিজ্ঞান]] আৰু প্ৰযুক্তি দুয়োটাকে সামৰি লয়, য'ত [[ধাতু]]ৰ উৎপাদন আৰু গ্ৰাহক আৰু নিৰ্মাতা উভয়ৰে বাবে সামগ্ৰীত ব্যৱহৃত ধাতুৰ উপাদানৰ অভিযান্ত্ৰিকীকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদ্যা ধাতুৰ কামৰ [[শিল্প]]ৰ পৰা পৃথক। [[চিকিৎসা বিজ্ঞান]]ে কাৰিকৰী উন্নতিৰ বাবে [[চিকিৎসা]] বিজ্ঞানৰ ওপৰত যিদৰে নিৰ্ভৰ কৰে, ঠিক সেইদৰেই ধাতুবিদ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ধাতুবিজ্ঞানৰ এজন বিশেষজ্ঞ অনুশীলনকাৰীক ধাতুবিদ হিচাপে জনা যায়। 

ধাতুবিজ্ঞানক আৰু দুটা বহল ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে: ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান আৰু ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞান। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞান মূলতঃ ধাতুৰ হ্ৰাস আৰু অক্সিডেচন, আৰু ধাতুৰ ৰাসায়নিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ সৈতে জড়িত। ৰাসায়নিক ধাতুবিজ্ঞানৰ অধ্যয়নৰ বিষয়সমূহৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু নিষ্কাশন, তাপগতিবিদ্যা, বিদ্যুৎ ৰসায়ন, আৰু ৰাসায়নিক অৱক্ষয় ( জাৰণ ) আদি অন্তৰ্ভুক্ত।&lt;ref&gt;{{Cite book|date=1990|title=Chemical Metallurgy|doi=10.1016/c2013-0-00969-3|isbn=978-0408053693|last1=Moore|first1=John Jeremy|last2=Boyce|first2=E. A.}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে ভৌতিক ধাতুবিদ্যাই ধাতুৰ যান্ত্ৰিক ধৰ্ম, ধাতুৰ ভৌতিক ধৰ্ম আৰু ধাতুৰ ভৌতিক কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ভৌতিক ধাতুবিজ্ঞানত অধ্যয়ন কৰা বিষয়সমূহৰ ভিতৰত আছে স্ফটিকবিজ্ঞান, পদাৰ্থৰ বৈশিষ্ট্য নিৰ্ণয়, যান্ত্ৰিক ধাতুবিজ্ঞান, পৰ্যায় ৰূপান্তৰ আৰু বিফলতা ব্যৱস্থা।&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|title=Physical Metallurgy: Principles and Practice|edition=3rd|last=Raghavan|first=V|publisher=PHI Learning|year=2015|isbn=978-8120351707|access-date=20 September 2020|archive-date=24 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210624195141/https://books.google.com/books?id=TNDKCgAAQBAJ|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

ঐতিহাসিকভাৱে ধাতুবিজ্ঞানে প্ৰধানকৈ ধাতু উৎপাদনৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি আহিছে। ধাতু উৎপাদন আৰম্ভ হয় [[অক্সিজেন]]ৰ প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ পৰা ধাতু উলিয়াবলৈ, আৰু ইয়াত ধাতুৰ মিশ্ৰণেৰে মিশ্ৰণ তৈয়াৰ কৰা হয়। ধাতুৰ মিশ্ৰণ প্ৰায়ে অন্ততঃ দুটা ভিন্ন ধাতুৰ মৌলৰ মিশ্ৰণ। কিন্তু কোনো প্ৰয়োগৰ বাবে উপযুক্ত ধৰ্ম লাভ কৰিবলৈ মিশ্ৰণত প্ৰায়ে অধাতুৰ মৌল যোগ কৰা হয়। ধাতু উৎপাদনৰ অধ্যয়নক লৌহ ধাতুবিজ্ঞান (ক'লা ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয়) আৰু অলৌহ ধাতুবিজ্ঞান, ৰঙীন ধাতুবিজ্ঞান বুলিও কোৱা হয় বুলি উপবিভক্ত কৰা হয়। 

লৌহ ধাতুবিদ্যাত লোহাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে, আনহাতে অলৌহ ধাতুবিজ্ঞানত অন্য ধাতুৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰক্ৰিয়া আৰু মিশ্ৰণ জড়িত হৈ থাকে। বিশ্বৰ ধাতু উৎপাদনৰ ৯৫% লৌহ ধাতুৰ উৎপাদন।&lt;ref&gt;[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F &quot;Металлургия&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150118031950/http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/108584/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B8%D1%8F |date=18 January 2015 }}. in ''The [[Great Soviet Encyclopedia]]''. 1979.&lt;/ref&gt;

আধুনিক ধাতুবিদসকলে উদীয়মান আৰু পৰম্পৰাগত দুয়োটা ক্ষেত্ৰতে বস্তু বিজ্ঞানী আৰু অন্যান্য অভিযন্তাৰ সৈতে আন্তঃশাখা দলৰ অংশ হিচাপে কাম কৰে। কিছুমান পৰম্পৰাগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত খনিজ প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, ধাতু উৎপাদন, তাপ পৰিশোধন, বিফলতা বিশ্লেষণ, আৰু ধাতুৰ সংযোগ (ৱেল্ডিং, ব্ৰেজিং, আৰু ছল্ডাৰিংকে ধৰি) অন্তৰ্ভুক্ত। ধাতুবিদসকলৰ বাবে উদীয়মান ক্ষেত্ৰসমূহৰ ভিতৰত আছে নেন' প্ৰযুক্তি, অতিপৰিবাহী, কম্পোজিট, জৈৱ-চিকিৎসা সামগ্ৰী, ইলেক্ট্ৰনিক পদাৰ্থ (অৰ্ধপৰিবাহী) আৰু পৃষ্ঠ অভিযান্ত্ৰিক।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>bs2b15hwrkdzqmihs2v71oz76wuc9a5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অণুবিদ্যুৎ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122646</id>
    <redirect title="ইলেক্ট্ৰনিকছ" />
    <revision>
      <id>517208</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:28:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: ইলেক্ট্ৰনিক্স হৈছে এটা বৈজ্ঞানিক আৰু অভিযান্ত্ৰিক শাখা যিয়ে পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ নীতিসমূহ অধ্যয়ন আৰু প্ৰয়োগ কৰি ইলেক্ট্ৰন আৰু অন্যান্য বৈদ্যুতিক আধানযুক্ত কণাসমূহক হেঁচা...</comment>
      <origin>517208</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3211" sha1="6za4bz6rop0gcdfaxnhoavbqur3swyj" xml:space="preserve">ইলেক্ট্ৰনিক্স হৈছে এটা বৈজ্ঞানিক আৰু অভিযান্ত্ৰিক শাখা যিয়ে পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ নীতিসমূহ অধ্যয়ন আৰু প্ৰয়োগ কৰি ইলেক্ট্ৰন আৰু অন্যান্য বৈদ্যুতিক আধানযুক্ত কণাসমূহক হেঁচা মাৰি ধৰা যন্ত্ৰৰ ডিজাইন, সৃষ্টি আৰু পৰিচালনা কৰে । ই পদাৰ্থ বিজ্ঞান [ 1 ] [ 2 ] আৰু বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰিকীৰ এটা উপক্ষেত্ৰ যিয়ে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু বৃদ্ধি কৰিবলৈ আৰু ইয়াক এটা ৰূপৰ পৰা আন এটা ৰূপলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ সক্ৰিয় যন্ত্ৰ যেনে ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ , ডাইঅ'ড আৰু সংহত বৰ্তনী ব্যৱহাৰ কৰে , যেনে বিকল্প প্ৰবাহ (AC) ৰ পৰা প্ৰত্যক্ষ বিদ্যুৎ প্ৰবাহ (DC) বা এনালগ সংকেতৰ পৰা ডিজিটেল সংকেতলৈ।


প্ৰিণ্টেড চাৰ্কিট বৰ্ডত আধুনিক পৃষ্ঠত মাউণ্ট কৰা ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, ওপৰত এটা ডাঙৰ ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিটৰ সৈতে
ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰই আধুনিক সমাজৰ বহু দিশৰ বিকাশত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলাইছে, যেনে দূৰসংযোগ , মনোৰঞ্জন, শিক্ষা, স্বাস্থ্যসেৱা, উদ্যোগ, আৰু নিৰাপত্তা। ইলেক্ট্ৰনিকছৰ উন্নতিৰ আঁৰৰ মূল চালিকা শক্তি হৈছে অৰ্ধপৰিবাহী উদ্যোগ , যিয়ে বিশ্বব্যাপী চাহিদাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাই নিৰন্তৰভাৱে অধিক অত্যাধুনিক ইলেক্ট্ৰনিক যন্ত্ৰ আৰু বৰ্তনী উৎপাদন কৰে। ইলেক্ট্ৰনিকছ উদ্যোগটোৱে ইলেক্ট্ৰনিক ডিভাইচ আৰু চিষ্টেমৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল অন্যান্য শাখাসমূহকো সামৰি লৈছে, যেনে ই-কমাৰ্চ, [ citation needed ] যিয়ে ২০১৭ চনত ২৯ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰৰ ওপৰত অনলাইন বিক্ৰীৰ সৃষ্টি কৰিছিল ।</text>
      <sha1>6za4bz6rop0gcdfaxnhoavbqur3swyj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517214</id>
      <parentid>517208</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ইলেক্ট্ৰনিকছ]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517214</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" sha1="nfr6sn9o9abtqp3xbmps9fu61ydjp10" xml:space="preserve">#REDIRECT [[ইলেক্ট্ৰনিকছ]]</text>
      <sha1>nfr6sn9o9abtqp3xbmps9fu61ydjp10</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>নেন'প্ৰযুক্তি</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122647</id>
    <revision>
      <id>517210</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:31:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: [[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|Fullerene nanogears]] {{Nanotechnology}}  '''ন্যান’টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১ ৰ পৰা ১০০ [[ন্যান’মিটাৰ]] (nm) ভিতৰৰ হয়। এই পৰ্যায়টো '''ন্য...</comment>
      <origin>517210</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7345" sha1="e9602nzf0iry6ze0kpdl77hnmc7bv7a" xml:space="preserve">[[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|Fullerene nanogears]]
{{Nanotechnology}}

'''ন্যান’টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১ ৰ পৰা ১০০ [[ন্যান’মিটাৰ]] (nm) ভিতৰৰ হয়। এই পৰ্যায়টো '''ন্যান’স্কেল''' (nanoscale) নামেৰে জনাজাত, য’ত [[পৃষ্ঠৰ এলাকা]] আৰু [[কোৱান্টাম বলবিদ্যা|কোৱান্টাম বলবিদ্যাৰ]] প্ৰভাৱ বস্তুৰ গুণৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠে। ন্যান’টেকন’লজীৰ এই সংজ্ঞাৰ অন্তৰ্গত সকলো ধৰণৰ গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি, যি এই বিশেষ গুণসমূহৰ সৈতে জড়িত। বহু সময়ত &quot;ন্যান’টেকন’লজীছ&quot; (nanotechnologies) বা &quot;ন্যান’স্কেল প্ৰযুক্তিসমূহ&quot; (nanoscale technologies) শব্দবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্কেল।

ন্যান’টেকন’লজীৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো আছিল আণৱিক আৰু অনু-স্তৰৰ বস্তুবোৰ ঠিককৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি বৃহৎ পৰিসৰৰ বস্তু নিৰ্মাণ কৰা — যাক এতিয়া [[আণৱিক ন্যান’টেকন’লজী]] (molecular nanotechnology) বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Engines1&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Engines of Creation: The Coming Era of Nanotechnology |url= https://archive.org/details/enginesofcreatio00drex |oclc=12752328 |url-access=registration |year=1986 |publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-19973-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nanotsystems&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation|url=https://books.google.com/books?id=F6BRAAAAMAAJ|oclc=26503231|year=1992|publisher=Wiley |isbn=978-0-471-57547-4}}&lt;/ref&gt;

ন্যান’টেকন’লজী, স্কেলৰ আধাৰত সংজ্ঞায়িত হোৱা বাবে, ইয়াৰ অন্তৰ্গত বহু শাখাৰ বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰসমূহ থাকে যেনে [[পৃষ্ঠবিজ্ঞান]], [[জৈৱ-অৰ্গানিক ৰসায়ন]], [[আণৱিক জীৱবিজ্ঞান]], [[ছেমিকণ্ডাক্টৰ পদাৰ্থবিজ্ঞান]], [[শক্তি সঞ্চয়]],&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Hubler A |s2cid=6994736|title=Digital quantum batteries: Energy and information storage in nanovacuum tube arrays|journal=Complexity|pages=48–55|volume=15|issue=5|date=2010|doi=10.1002/cplx.20306|doi-access=free| issn = 1076-2787}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Shinn E |s2cid=35742708|title=Nuclear energy conversion with stacks of graphene nanocapacitors|journal=Complexity|date=2012|doi=10.1002/cplx.21427|bibcode=2013Cmplx..18c..24S|volume=18|issue=3|pages=24–27}}&lt;/ref&gt; [[অভিয়ন্ত্ৰী]],&lt;ref&gt;{{cite book | vauthors = Elishakoff I, Dujat K, Muscolino G, Bucas S, Natsuki T, Wang CM, Pentaras D, Versaci C, Storch J, Challamel N, Zhang Y | title = Carbon Nanotubes and Nano Sensors: Vibrations, Buckling, and Ballistic Impact | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = March 2013 | isbn = 978-1-84821-345-6 }}&lt;/ref&gt; [[মাইক্ৰোফ্যাব্ৰিকেশন]],&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Lyon D, Hubler A |s2cid=709782|title=Gap size dependence of the dielectric strength in nano vacuum gaps|journal=[[IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation]]|date=2013|doi=10.1109/TDEI.2013.6571470|volume=20|issue=4|pages=1467–71}}&lt;/ref&gt; আৰু [[আণৱিক অভিযন্ত্ৰণ]]।&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Saini R, Saini S, Sharma S | title = Nanotechnology: the future medicine | journal = Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery | volume = 3 | issue = 1 | pages = 32–33 | date = January 2010 | pmid = 20606992 | pmc = 2890134 | doi = 10.4103/0974-2077.63301 | doi-access = free }}&lt;/ref&gt;

এই ক্ষেত্ৰটোৰ গৱেষণা আৰু প্ৰয়োগবোৰ [[ছেমিকণ্ডাক্টৰ ডিভাইচ|সাধাৰণ ডিভাইচ পদাৰ্থবিজ্ঞান]]ৰ বঢ়াই পৰা অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি [[আণৱিক আত্ম-সংগঠন]],&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Belkin A, Hubler A, Bezryadin A | title = Self-assembled wiggling nano-structures and the principle of maximum entropy production | journal = Scientific Reports | volume = 5 | pages = 8323 | date = February 2015 | pmid = 25662746 | pmc = 4321171 | doi = 10.1038/srep08323 | bibcode = 2015NatSR...5.8323B }}&lt;/ref&gt; ন্যান’স্কেলৰ নতুন বস্তু তৈয়াৰ কৰা, আৰু [[আণৱিক ন্যান’টেকন’লজী|পৰমাণু পৰ্যায়ত পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ]] পৰ্যন্ত বিস্তৃত।

ন্যান’টেকন’লজীৰ সহায়ত নতুন বস্তু আৰু ডিভাইচ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হ’ব পাৰে, যাৰ ব্যৱহাৰ [[ন্যান’চিকিৎসা]], [[ন্যান’ইলেক্ট্ৰনিক্স]], [[কৃষিত ন্যান’টেকন’লজী|কৃষি]],{{cn|date=ফেব্ৰুৱাৰী ২০২৫}} [[জৈৱবস্তু]] প্রস্তুতি, শক্তি উৎপাদন আৰু ভোক্তাসামগ্ৰী উৎপাদনত কৰা যাব পাৰে। তথাপিও, ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে [[ন্যান’বিষবিজ্ঞান|ন্যান’পদাৰ্থৰ বিষাক্ততা]] আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ সন্দৰ্ভত চিন্তা-চৰ্চা, আৰু ইয়াৰ বিশ্ব অৰ্থনীতিত সম্ভাব্য প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। [[গ্ৰে গু]] (grey goo) ধ্বংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ দৰে বিভিন্ন সম্ভাৱনাৰ বাবে কিছুমান সজাগতা গোট আৰু চৰকাৰৰ মাজত বিশেষভাৱে [[ন্যান’টেকন’লজীৰ নিয়ন্ত্ৰণ]]ৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে বিতৰ্ক চলি আছে।</text>
      <sha1>e9602nzf0iry6ze0kpdl77hnmc7bv7a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517213</id>
      <parentid>517210</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T19:40:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517213</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7347" sha1="rdaxpz4y4slhym5bsc05ocfl8vhh5qm" xml:space="preserve">[[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|Fullerene nanogears]]
{{Nanotechnology}}

'''ন্যান’টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১ ৰ পৰা ১০০ [[ন্যান’মিটাৰ]] (nm) ভিতৰৰ হয়। এই পৰ্যায়টো '''ন্যান’স্কেল''' (nanoscale) নামেৰে জনাজাত, য’ত [[পৃষ্ঠৰ এলাকা]] আৰু [[কোৱাণ্টাম বলবিদ্যা|কোৱাণ্টাম বলবিদ্যাৰ]] প্ৰভাৱ বস্তুৰ গুণৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠে। ন্যান’টেকন’লজীৰ এই সংজ্ঞাৰ অন্তৰ্গত সকলো ধৰণৰ গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি, যি এই বিশেষ গুণসমূহৰ সৈতে জড়িত। বহু সময়ত &quot;ন্যান’টেকন’লজীছ&quot; (nanotechnologies) বা &quot;ন্যান’স্কেল প্ৰযুক্তিসমূহ&quot; (nanoscale technologies) শব্দবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্কেল। 

ন্যান’টেকন’লজীৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো আছিল আণৱিক আৰু অনু-স্তৰৰ বস্তুবোৰ ঠিককৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি বৃহৎ পৰিসৰৰ বস্তু নিৰ্মাণ কৰা — যাক এতিয়া [[আণৱিক ন্যান’টেকন’লজী]] (molecular nanotechnology) বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Engines1&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Engines of Creation: The Coming Era of Nanotechnology |url= https://archive.org/details/enginesofcreatio00drex |oclc=12752328 |url-access=registration |year=1986 |publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-19973-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nanotsystems&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation|url=https://books.google.com/books?id=F6BRAAAAMAAJ|oclc=26503231|year=1992|publisher=Wiley |isbn=978-0-471-57547-4}}&lt;/ref&gt;

ন্যান’টেকন’লজী, স্কেলৰ আধাৰত সংজ্ঞায়িত হোৱা বাবে, ইয়াৰ অন্তৰ্গত বহু শাখাৰ বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰসমূহ থাকে যেনে [[পৃষ্ঠবিজ্ঞান]], [[জৈৱ-অৰ্গানিক ৰসায়ন]], [[আণৱিক জীৱবিজ্ঞান]], [[ছেমিকণ্ডাক্টৰ পদাৰ্থবিজ্ঞান]], [[শক্তি সঞ্চয়]],&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Hubler A |s2cid=6994736|title=Digital quantum batteries: Energy and information storage in nanovacuum tube arrays|journal=Complexity|pages=48–55|volume=15|issue=5|date=2010|doi=10.1002/cplx.20306|doi-access=free| issn = 1076-2787}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Shinn E |s2cid=35742708|title=Nuclear energy conversion with stacks of graphene nanocapacitors|journal=Complexity|date=2012|doi=10.1002/cplx.21427|bibcode=2013Cmplx..18c..24S|volume=18|issue=3|pages=24–27}}&lt;/ref&gt; [[অভিয়ন্ত্ৰী]],&lt;ref&gt;{{cite book | vauthors = Elishakoff I, Dujat K, Muscolino G, Bucas S, Natsuki T, Wang CM, Pentaras D, Versaci C, Storch J, Challamel N, Zhang Y | title = Carbon Nanotubes and Nano Sensors: Vibrations, Buckling, and Ballistic Impact | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = March 2013 | isbn = 978-1-84821-345-6 }}&lt;/ref&gt; [[মাইক্ৰোফ্যাব্ৰিকেশন]],&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Lyon D, Hubler A |s2cid=709782|title=Gap size dependence of the dielectric strength in nano vacuum gaps|journal=[[IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation]]|date=2013|doi=10.1109/TDEI.2013.6571470|volume=20|issue=4|pages=1467–71}}&lt;/ref&gt; আৰু [[আণৱিক অভিযন্ত্ৰণ]]।&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Saini R, Saini S, Sharma S | title = Nanotechnology: the future medicine | journal = Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery | volume = 3 | issue = 1 | pages = 32–33 | date = January 2010 | pmid = 20606992 | pmc = 2890134 | doi = 10.4103/0974-2077.63301 | doi-access = free }}&lt;/ref&gt;

এই ক্ষেত্ৰটোৰ গৱেষণা আৰু প্ৰয়োগবোৰ [[ছেমিকণ্ডাক্টৰ ডিভাইচ|সাধাৰণ ডিভাইচ পদাৰ্থবিজ্ঞান]]ৰ বঢ়াই পৰা অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি [[আণৱিক আত্ম-সংগঠন]],&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Belkin A, Hubler A, Bezryadin A | title = Self-assembled wiggling nano-structures and the principle of maximum entropy production | journal = Scientific Reports | volume = 5 | pages = 8323 | date = February 2015 | pmid = 25662746 | pmc = 4321171 | doi = 10.1038/srep08323 | bibcode = 2015NatSR...5.8323B }}&lt;/ref&gt; ন্যান’স্কেলৰ নতুন বস্তু তৈয়াৰ কৰা, আৰু [[আণৱিক ন্যান’টেকন’লজী|পৰমাণু পৰ্যায়ত পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ]] পৰ্যন্ত বিস্তৃত। 

ন্যান’টেকন’লজীৰ সহায়ত নতুন বস্তু আৰু ডিভাইচ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হ’ব পাৰে, যাৰ ব্যৱহাৰ [[ন্যান’চিকিৎসা]], [[ন্যান’ইলেক্ট্ৰনিক্স]], [[কৃষিত ন্যান’টেকন’লজী|কৃষি]],{{cn|date=ফেব্ৰুৱাৰী ২০২৫}} [[জৈৱবস্তু]] প্ৰস্তুতি, শক্তি উৎপাদন আৰু ভোক্তাসামগ্ৰী উৎপাদনত কৰা যাব পাৰে। তথাপিও, ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে [[ন্যান’বিষবিজ্ঞান|ন্যান’পদাৰ্থৰ বিষাক্ততা]] আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ সন্দৰ্ভত চিন্তা-চৰ্চা, আৰু ইয়াৰ বিশ্ব অৰ্থনীতিত সম্ভাব্য প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। [[গ্ৰে গু]] (grey goo) ধ্বংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ দৰে বিভিন্ন সম্ভাৱনাৰ বাবে কিছুমান সজাগতা গোট আৰু চৰকাৰৰ মাজত বিশেষভাৱে [[ন্যান’টেকন’লজীৰ নিয়ন্ত্ৰণ]]ৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে বিতৰ্ক চলি আছে।</text>
      <sha1>rdaxpz4y4slhym5bsc05ocfl8vhh5qm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517228</id>
      <parentid>517213</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:13:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517228</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6976" sha1="edpcc1rcwlmrikoy3e2fi5zygb2dniy" xml:space="preserve">[[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|ফুলাৰিন নেন’গিয়াৰ]]

'''নেন'প্ৰযুক্তি''' বা '''নেন'টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১-ৰ পৰা ১০০ নেন'মিটাৰ (nm)-ৰ ভিতৰত হয়। এই পৰ্যায়টো '''নেন'স্কেল''' (nanoscale) নামেৰে জনাজাত, য’ত পৃষ্ঠৰ এলাকা আৰু কোৱাণ্টাম বলবিদ্যাৰ প্ৰভাৱ বস্তুৰ গুণৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠে। নেন'টেকন’লজীৰ এই সংজ্ঞাৰ অন্তৰ্গত সকলো ধৰণৰ গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি, যি এই বিশেষ গুণসমূহৰ সৈতে জড়িত। বহু সময়ত &quot;নেন'টেকন’লজীছ&quot; (nanotechnologies) বা &quot;নেন'স্কেল প্ৰযুক্তিসমূহ&quot; (nanoscale technologies) শব্দবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্কেল। 

নেন'টেকন’লজীৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো আছিল আণৱিক আৰু অনু-স্তৰৰ বস্তুবোৰ ঠিককৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি বৃহৎ পৰিসৰৰ বস্তু নিৰ্মাণ কৰা — যাক এতিয়া আণৱিক নেন'টেকন’লজী (molecular nanotechnology) বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Engines1&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Engines of Creation: The Coming Era of Nanotechnology |url= https://archive.org/details/enginesofcreatio00drex |oclc=12752328 |url-access=registration |year=1986 |publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-19973-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nanotsystems&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation|url=https://books.google.com/books?id=F6BRAAAAMAAJ|oclc=26503231|year=1992|publisher=Wiley |isbn=978-0-471-57547-4}}&lt;/ref&gt;

নেন'টেকন’লজী, স্কেলৰ আধাৰত সংজ্ঞায়িত হোৱা বাবে, ইয়াৰ অন্তৰ্গত বহু শাখাৰ বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰসমূহ থাকে যেনে পৃষ্ঠবিজ্ঞান, জৈৱ-অৰ্গানিক ৰসায়ন, আণৱিক [[জীৱবিজ্ঞান]], ছেমিকণ্ডাক্টৰ [[পদাৰ্থবিজ্ঞান]], শক্তি সঞ্চয়,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Hubler A |s2cid=6994736|title=Digital quantum batteries: Energy and information storage in nanovacuum tube arrays|journal=Complexity|pages=48–55|volume=15|issue=5|date=2010|doi=10.1002/cplx.20306|doi-access=free| issn = 1076-2787}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Shinn E |s2cid=35742708|title=Nuclear energy conversion with stacks of graphene nanocapacitors|journal=Complexity|date=2012|doi=10.1002/cplx.21427|bibcode=2013Cmplx..18c..24S|volume=18|issue=3|pages=24–27}}&lt;/ref&gt; [[অভিয়ন্ত্ৰী]],&lt;ref&gt;{{cite book | vauthors = Elishakoff I, Dujat K, Muscolino G, Bucas S, Natsuki T, Wang CM, Pentaras D, Versaci C, Storch J, Challamel N, Zhang Y | title = Carbon Nanotubes and Nano Sensors: Vibrations, Buckling, and Ballistic Impact | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = March 2013 | isbn = 978-1-84821-345-6 }}&lt;/ref&gt; মাইক্ৰোফেব্ৰিকেশন,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Lyon D, Hubler A |s2cid=709782|title=Gap size dependence of the dielectric strength in nano vacuum gaps|journal=[[IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation]]|date=2013|doi=10.1109/TDEI.2013.6571470|volume=20|issue=4|pages=1467–71}}&lt;/ref&gt; আৰু আণৱিক অভিযন্ত্ৰণ।&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Saini R, Saini S, Sharma S | title = Nanotechnology: the future medicine | journal = Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery | volume = 3 | issue = 1 | pages = 32–33 | date = January 2010 | pmid = 20606992 | pmc = 2890134 | doi = 10.4103/0974-2077.63301 | doi-access = free }}&lt;/ref&gt;

এই ক্ষেত্ৰটোৰ গৱেষণা আৰু প্ৰয়োগবোৰ সাধাৰণ ডিভাইচ পদাৰ্থবিজ্ঞানৰ বৃদ্ধি পোৱা অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আণৱিক আত্ম-সংগঠন,&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Belkin A, Hubler A, Bezryadin A | title = Self-assembled wiggling nano-structures and the principle of maximum entropy production | journal = Scientific Reports | volume = 5 | pages = 8323 | date = February 2015 | pmid = 25662746 | pmc = 4321171 | doi = 10.1038/srep08323 | bibcode = 2015NatSR...5.8323B }}&lt;/ref&gt; নেন'স্কেলৰ নতুন বস্তু তৈয়াৰ কৰা, আৰু পৰমাণু পৰ্যায়ত পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ পৰ্যন্ত বিস্তৃত। 

নেন'টেকন’লজীৰ সহায়ত নতুন বস্তু আৰু ডিভাইচ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হ’ব পাৰে, যাৰ ব্যৱহাৰ নেন'চিকিৎসা]], নেন'ইলেক্ট্ৰনিক্স, কৃষি,{{cn|date=ফেব্ৰুৱাৰী ২০২৫}} জৈৱবস্তু প্ৰস্তুতি, শক্তি উৎপাদন আৰু ভোক্তাসামগ্ৰী উৎপাদনত কৰা যাব পাৰে। তথাপিও, ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে নেন'পদাৰ্থৰ বিষাক্ততা আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ সন্দৰ্ভত চিন্তা-চৰ্চা, আৰু ইয়াৰ বিশ্ব অৰ্থনীতিত সম্ভাব্য প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। গ্ৰে গু (grey goo) ধ্বংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ দৰে বিভিন্ন সম্ভাৱনাৰ বাবে কিছুমান সজাগতা গোট আৰু চৰকাৰৰ মাজত বিশেষভাৱে নেন'টেকন’লজীৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে বিতৰ্ক চলি আছে।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>edpcc1rcwlmrikoy3e2fi5zygb2dniy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517229</id>
      <parentid>517228</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:14:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517229</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6989" sha1="10gm722x03m8jfe4cdtnc31ur5seaie" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|ফুলাৰিন নেন’গিয়াৰ]]

'''নেন'প্ৰযুক্তি''' বা '''নেন'টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১-ৰ পৰা ১০০ নেন'মিটাৰ (nm)-ৰ ভিতৰত হয়। এই পৰ্যায়টো '''নেন'স্কেল''' (nanoscale) নামেৰে জনাজাত, য’ত পৃষ্ঠৰ এলাকা আৰু কোৱাণ্টাম বলবিদ্যাৰ প্ৰভাৱ বস্তুৰ গুণৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠে। নেন'টেকন’লজীৰ এই সংজ্ঞাৰ অন্তৰ্গত সকলো ধৰণৰ গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি, যি এই বিশেষ গুণসমূহৰ সৈতে জড়িত। বহু সময়ত &quot;নেন'টেকন’লজীছ&quot; (nanotechnologies) বা &quot;নেন'স্কেল প্ৰযুক্তিসমূহ&quot; (nanoscale technologies) শব্দবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্কেল। 

নেন'টেকন’লজীৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো আছিল আণৱিক আৰু অনু-স্তৰৰ বস্তুবোৰ ঠিককৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি বৃহৎ পৰিসৰৰ বস্তু নিৰ্মাণ কৰা — যাক এতিয়া আণৱিক নেন'টেকন’লজী (molecular nanotechnology) বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Engines1&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Engines of Creation: The Coming Era of Nanotechnology |url= https://archive.org/details/enginesofcreatio00drex |oclc=12752328 |url-access=registration |year=1986 |publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-19973-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nanotsystems&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation|url=https://books.google.com/books?id=F6BRAAAAMAAJ|oclc=26503231|year=1992|publisher=Wiley |isbn=978-0-471-57547-4}}&lt;/ref&gt;

নেন'টেকন’লজী, স্কেলৰ আধাৰত সংজ্ঞায়িত হোৱা বাবে, ইয়াৰ অন্তৰ্গত বহু শাখাৰ বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰসমূহ থাকে যেনে পৃষ্ঠবিজ্ঞান, জৈৱ-অৰ্গানিক ৰসায়ন, আণৱিক [[জীৱবিজ্ঞান]], ছেমিকণ্ডাক্টৰ [[পদাৰ্থবিজ্ঞান]], শক্তি সঞ্চয়,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Hubler A |s2cid=6994736|title=Digital quantum batteries: Energy and information storage in nanovacuum tube arrays|journal=Complexity|pages=48–55|volume=15|issue=5|date=2010|doi=10.1002/cplx.20306|doi-access=free| issn = 1076-2787}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Shinn E |s2cid=35742708|title=Nuclear energy conversion with stacks of graphene nanocapacitors|journal=Complexity|date=2012|doi=10.1002/cplx.21427|bibcode=2013Cmplx..18c..24S|volume=18|issue=3|pages=24–27}}&lt;/ref&gt; অভিযন্ত্ৰী,&lt;ref&gt;{{cite book | vauthors = Elishakoff I, Dujat K, Muscolino G, Bucas S, Natsuki T, Wang CM, Pentaras D, Versaci C, Storch J, Challamel N, Zhang Y | title = Carbon Nanotubes and Nano Sensors: Vibrations, Buckling, and Ballistic Impact | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = March 2013 | isbn = 978-1-84821-345-6 }}&lt;/ref&gt; মাইক্ৰোফেব্ৰিকেশন,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Lyon D, Hubler A |s2cid=709782|title=Gap size dependence of the dielectric strength in nano vacuum gaps|journal=[[IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation]]|date=2013|doi=10.1109/TDEI.2013.6571470|volume=20|issue=4|pages=1467–71}}&lt;/ref&gt; আৰু আণৱিক অভিযন্ত্ৰণ।&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Saini R, Saini S, Sharma S | title = Nanotechnology: the future medicine | journal = Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery | volume = 3 | issue = 1 | pages = 32–33 | date = January 2010 | pmid = 20606992 | pmc = 2890134 | doi = 10.4103/0974-2077.63301 | doi-access = free }}&lt;/ref&gt;

এই ক্ষেত্ৰটোৰ গৱেষণা আৰু প্ৰয়োগবোৰ সাধাৰণ ডিভাইচ পদাৰ্থবিজ্ঞানৰ বৃদ্ধি পোৱা অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আণৱিক আত্ম-সংগঠন,&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Belkin A, Hubler A, Bezryadin A | title = Self-assembled wiggling nano-structures and the principle of maximum entropy production | journal = Scientific Reports | volume = 5 | pages = 8323 | date = February 2015 | pmid = 25662746 | pmc = 4321171 | doi = 10.1038/srep08323 | bibcode = 2015NatSR...5.8323B }}&lt;/ref&gt; নেন'স্কেলৰ নতুন বস্তু তৈয়াৰ কৰা, আৰু পৰমাণু পৰ্যায়ত পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ পৰ্যন্ত বিস্তৃত। 

নেন'টেকন’লজীৰ সহায়ত নতুন বস্তু আৰু ডিভাইচ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হ’ব পাৰে, যাৰ ব্যৱহাৰ নেন'চিকিৎসা, নেন'ইলেক্ট্ৰনিক্স, কৃষি,{{cn|date=ফেব্ৰুৱাৰী ২০২৫}} জৈৱবস্তু প্ৰস্তুতি, শক্তি উৎপাদন আৰু ভোক্তাসামগ্ৰী উৎপাদনত কৰা যাব পাৰে। তথাপিও, ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে নেন'পদাৰ্থৰ বিষাক্ততা আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ সন্দৰ্ভত চিন্তা-চৰ্চা, আৰু ইয়াৰ বিশ্ব অৰ্থনীতিত সম্ভাব্য প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। গ্ৰে গু (grey goo) ধ্বংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ দৰে বিভিন্ন সম্ভাৱনাৰ বাবে কিছুমান সজাগতা গোট আৰু চৰকাৰৰ মাজত বিশেষভাৱে নেন'টেকন’লজীৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে বিতৰ্ক চলি আছে।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>10gm722x03m8jfe4cdtnc31ur5seaie</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517230</id>
      <parentid>517229</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:15:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]; +[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517230</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7086" sha1="bnpz8ppkh3n9y4xc137ynal0ms1bmgs" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:Fullerene Nanogears - GPN-2000-001535.jpg|thumb|300px|ফুলাৰিন নেন’গিয়াৰ]]

'''নেন'প্ৰযুক্তি''' বা '''নেন'টেকন’লজী''' (Nanotechnology) হৈছে বস্তুৰ এনে এক পৰ্যায়ৰ ব্যৱহাৰ য’ত অন্ততঃ এটা মাপ ১-ৰ পৰা ১০০ নেন'মিটাৰ (nm)-ৰ ভিতৰত হয়। এই পৰ্যায়টো '''নেন'স্কেল''' (nanoscale) নামেৰে জনাজাত, য’ত পৃষ্ঠৰ এলাকা আৰু কোৱাণ্টাম বলবিদ্যাৰ প্ৰভাৱ বস্তুৰ গুণৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ উঠে। নেন'টেকন’লজীৰ এই সংজ্ঞাৰ অন্তৰ্গত সকলো ধৰণৰ গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তি, যি এই বিশেষ গুণসমূহৰ সৈতে জড়িত। বহু সময়ত &quot;নেন'টেকন’লজীছ&quot; (nanotechnologies) বা &quot;নেন'স্কেল প্ৰযুক্তিসমূহ&quot; (nanoscale technologies) শব্দবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য হৈছে স্কেল। 

নেন'টেকন’লজীৰ প্ৰাথমিক ধাৰণাটো আছিল আণৱিক আৰু অনু-স্তৰৰ বস্তুবোৰ ঠিককৈ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি বৃহৎ পৰিসৰৰ বস্তু নিৰ্মাণ কৰা — যাক এতিয়া আণৱিক নেন'টেকন’লজী (molecular nanotechnology) বুলি কোৱা হয়।&lt;ref name=&quot;Engines1&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Engines of Creation: The Coming Era of Nanotechnology |url= https://archive.org/details/enginesofcreatio00drex |oclc=12752328 |url-access=registration |year=1986 |publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-19973-5}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Nanotsystems&quot;&gt;{{cite book| vauthors = Drexler KE |title=Nanosystems: Molecular Machinery, Manufacturing, and Computation|url=https://books.google.com/books?id=F6BRAAAAMAAJ|oclc=26503231|year=1992|publisher=Wiley |isbn=978-0-471-57547-4}}&lt;/ref&gt;

নেন'টেকন’লজী, স্কেলৰ আধাৰত সংজ্ঞায়িত হোৱা বাবে, ইয়াৰ অন্তৰ্গত বহু শাখাৰ বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰসমূহ থাকে যেনে পৃষ্ঠবিজ্ঞান, জৈৱ-অৰ্গানিক ৰসায়ন, আণৱিক [[জীৱবিজ্ঞান]], ছেমিকণ্ডাক্টৰ [[পদাৰ্থবিজ্ঞান]], শক্তি সঞ্চয়,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Hubler A |s2cid=6994736|title=Digital quantum batteries: Energy and information storage in nanovacuum tube arrays|journal=Complexity|pages=48–55|volume=15|issue=5|date=2010|doi=10.1002/cplx.20306|doi-access=free| issn = 1076-2787}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Shinn E |s2cid=35742708|title=Nuclear energy conversion with stacks of graphene nanocapacitors|journal=Complexity|date=2012|doi=10.1002/cplx.21427|bibcode=2013Cmplx..18c..24S|volume=18|issue=3|pages=24–27}}&lt;/ref&gt; অভিযন্ত্ৰী,&lt;ref&gt;{{cite book | vauthors = Elishakoff I, Dujat K, Muscolino G, Bucas S, Natsuki T, Wang CM, Pentaras D, Versaci C, Storch J, Challamel N, Zhang Y | title = Carbon Nanotubes and Nano Sensors: Vibrations, Buckling, and Ballistic Impact | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = March 2013 | isbn = 978-1-84821-345-6 }}&lt;/ref&gt; মাইক্ৰোফেব্ৰিকেশন,&lt;ref&gt;{{cite journal| vauthors = Lyon D, Hubler A |s2cid=709782|title=Gap size dependence of the dielectric strength in nano vacuum gaps|journal=[[IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation]]|date=2013|doi=10.1109/TDEI.2013.6571470|volume=20|issue=4|pages=1467–71}}&lt;/ref&gt; আৰু আণৱিক অভিযন্ত্ৰণ।&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Saini R, Saini S, Sharma S | title = Nanotechnology: the future medicine | journal = Journal of Cutaneous and Aesthetic Surgery | volume = 3 | issue = 1 | pages = 32–33 | date = January 2010 | pmid = 20606992 | pmc = 2890134 | doi = 10.4103/0974-2077.63301 | doi-access = free }}&lt;/ref&gt;

এই ক্ষেত্ৰটোৰ গৱেষণা আৰু প্ৰয়োগবোৰ সাধাৰণ ডিভাইচ পদাৰ্থবিজ্ঞানৰ বৃদ্ধি পোৱা অঞ্চলৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আণৱিক আত্ম-সংগঠন,&lt;ref&gt;{{cite journal | vauthors = Belkin A, Hubler A, Bezryadin A | title = Self-assembled wiggling nano-structures and the principle of maximum entropy production | journal = Scientific Reports | volume = 5 | pages = 8323 | date = February 2015 | pmid = 25662746 | pmc = 4321171 | doi = 10.1038/srep08323 | bibcode = 2015NatSR...5.8323B }}&lt;/ref&gt; নেন'স্কেলৰ নতুন বস্তু তৈয়াৰ কৰা, আৰু পৰমাণু পৰ্যায়ত পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ পৰ্যন্ত বিস্তৃত। 

নেন'টেকন’লজীৰ সহায়ত নতুন বস্তু আৰু ডিভাইচ নিৰ্মাণ সম্ভৱ হ’ব পাৰে, যাৰ ব্যৱহাৰ নেন'চিকিৎসা, নেন'ইলেক্ট্ৰনিক্স, কৃষি,{{cn|date=ফেব্ৰুৱাৰী ২০২৫}} জৈৱবস্তু প্ৰস্তুতি, শক্তি উৎপাদন আৰু ভোক্তাসামগ্ৰী উৎপাদনত কৰা যাব পাৰে। তথাপিও, ইয়াৰ ব্যৱহাৰৰ সৈতে নেন'পদাৰ্থৰ বিষাক্ততা আৰু পৰিবেশগত প্ৰভাৱ সন্দৰ্ভত চিন্তা-চৰ্চা, আৰু ইয়াৰ বিশ্ব অৰ্থনীতিত সম্ভাব্য প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ আছে। গ্ৰে গু (grey goo) ধ্বংসাত্মক পৰিস্থিতিৰ দৰে বিভিন্ন সম্ভাৱনাৰ বাবে কিছুমান সজাগতা গোট আৰু চৰকাৰৰ মাজত বিশেষভাৱে নেন'টেকন’লজীৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ প্ৰয়োজনীয়তা সম্পৰ্কে বিতৰ্ক চলি আছে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>bnpz8ppkh3n9y4xc137ynal0ms1bmgs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>কম্পনাংক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122648</id>
    <revision>
      <id>517212</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:37:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity | name = কম্পনাংক | image = ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif | caption = এটা [[দোলক]]য়ে ৬০ চেকেণ্ডত ২৫ টা সম্পূৰ্ণ [[দোলন]] কৰে, যাৰ কম্পনাংক হৈছে ০.৪১{{overline|6}} [[হাৰ্টজ|Hz]] | unit = [[হাৰ্টজ]] (Hz) | otheruni...</comment>
      <origin>517212</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3339" sha1="8taj1da7497ozv97ktqrqxuo0apr35j" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif
| caption = এটা [[দোলক]]য়ে ৬০ চেকেণ্ডত ২৫ টা সম্পূৰ্ণ [[দোলন]] কৰে, যাৰ কম্পনাংক হৈছে ০.৪১{{overline|6}} [[হাৰ্টজ|Hz]]
| unit = [[হাৰ্টজ]] (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | [[প্ৰতি মিনিট ঘূৰণ|rpm বা r/min]]
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়ৰ একক]]ত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে বিজ্ঞান আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা [[দোলন]] আৰু [[কম্পন]] সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, [[অডিঅ' সংকেত]] ([[ধ্বনি]]), [[ৰেডিঅ' তৰংগ]], আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ [[বিপৰীত মান]]।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা চেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে [[হাৰ্টজ]] (Hz)।</text>
      <sha1>8taj1da7497ozv97ktqrqxuo0apr35j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517231</id>
      <parentid>517212</parentid>
      <timestamp>2025-06-11T20:19:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517231</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3017" sha1="5lp1s6kn7zp8ogklt7t3ioe3mzshykg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>5lp1s6kn7zp8ogklt7t3ioe3mzshykg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517258</id>
      <parentid>517231</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:56:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517258</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5653" sha1="h335crvinp9dvcvlscq0kzedrgnziit" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

==সংজ্ঞা আৰু একক==
২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬  হাৰ্টজ কম্পাঙ্ক থকা এটা পেণ্ডুলাম

চক্ৰীয় পৰিঘটনা যেনে দোলন , তৰংগ , বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ উদাহৰণৰ বাবে , কম্পাঙ্ক শব্দটোক প্ৰতি সময়ৰ এককত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়। কম্পাঙ্কৰ বাবে প্ৰচলিত চিহ্ন f বা ν (গ্ৰীক আখৰ nu )ও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [ 3 ] T সময়কাল হ'ল কোনো দোলন বা ঘূৰ্ণনৰ এটা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময় । কম্পাঙ্ক আৰু সময়কাল সমীকৰণৰ দ্বাৰা সম্পৰ্কিত [ 4 ] । 
চ
=
১
টি
.
{\প্ৰদৰ্শনশৈলী f={\frac {1}{T}}.}

কালিক কম্পাঙ্ক শব্দটো এই কথাত গুৰুত্ব দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যে কম্পাঙ্কটোৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰতি একক সময়ত কোনো পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ সংঘটনৰ সংখ্যা।

কম্পাঙ্কৰ SI একক হৈছে হাৰ্টজ ( Hz), [ 4 ] ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামেৰে নামকৰণ কৰে । সময়ৰ বাবে SI একক, সময়ৰ সকলো জোখৰ দৰে, দ্বিতীয় । [ 5 ] ঘূৰ্ণনশীল যান্ত্ৰিক যন্ত্ৰৰ সৈতে ব্যৱহৃত কম্পাঙ্কৰ এটা পৰম্পৰাগত একক, য'ত ইয়াক ঘূৰ্ণনীয় কম্পাঙ্ক বুলি কোৱা হয় , প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ , সংক্ষিপ্তভাৱে r/min বা rpm। [ 6 ] ষাঠি আৰ পি এম এক হাৰ্টজৰ সমতুল্য। [ 7 ]

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>h335crvinp9dvcvlscq0kzedrgnziit</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517260</id>
      <parentid>517258</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T04:58:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517260</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5672" sha1="phor8v3aew4x46his8poi6sf6vn6ing" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

==সংজ্ঞা আৰু একক==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬  হাৰ্টজ কম্পাঙ্ক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা যেনে [[দোলন]], [[তৰংগ]], বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ উদাহৰণৰ বাবে, কম্পাঙ্ক শব্দটোক প্ৰতি সময়ৰ এককত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়। কম্পাঙ্কৰ বাবে প্ৰচলিত চিহ্ন f বা ν (গ্ৰীক আখৰ nu)ও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [ 3 ] T সময়কাল হ'ল কোনো দোলন বা ঘূৰ্ণনৰ এটা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময় । কম্পাঙ্ক আৰু সময়কাল সমীকৰণৰ দ্বাৰা সম্পৰ্কিত। [ 4 ] 
&lt;math display=block qid=Q11652&gt;f = \frac{1}{T}.&lt;/math&gt;

কালিক কম্পাঙ্ক শব্দটো এই কথাত গুৰুত্ব দিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যে কম্পাঙ্কটোৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে প্ৰতি একক সময়ত কোনো পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ সংঘটনৰ সংখ্যা।

কম্পাঙ্কৰ SI একক হৈছে [[হাৰ্টজ]] (Hz), [ 4 ] ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামেৰে নামকৰণ কৰে। সময়ৰ বাবে SI একক, সময়ৰ সকলো জোখৰ দৰে, দ্বিতীয় । [ 5 ] ঘূৰ্ণনশীল যান্ত্ৰিক যন্ত্ৰৰ সৈতে ব্যৱহৃত কম্পাঙ্কৰ এটা পৰম্পৰাগত একক, য'ত ইয়াক ঘূৰ্ণনীয় কম্পাঙ্ক বুলি কোৱা হয় , প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ , সংক্ষিপ্তভাৱে r/min বা rpm। [ 6 ] ষাঠি আৰ পি এম এক হাৰ্টজৰ সমতুল্য। [ 7 ]

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>phor8v3aew4x46his8poi6sf6vn6ing</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517263</id>
      <parentid>517260</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:01:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517263</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6725" sha1="dg79b0oi0klw5bvsaaes2qgn29w7gq5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে [[দোলন]], [[তৰংগ]] বা [[সৰল হাৰমনিক গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপরৰ বিপৰীত সম্পর্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ।

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামাকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>dg79b0oi0klw5bvsaaes2qgn29w7gq5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517264</id>
      <parentid>517263</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:01:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* সংজ্ঞা আৰু একক */</comment>
      <origin>517264</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6713" sha1="g2pd0hf8dznmkmsc9xk7bh1dif6xrvv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপরৰ বিপৰীত সম্পর্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ।

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামাকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>g2pd0hf8dznmkmsc9xk7bh1dif6xrvv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517265</id>
      <parentid>517264</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:04:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517265</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6778" sha1="37gfcaft6jt7xiljbbgewo4bitrvj2q" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপরৰ বিপৰীত সম্পর্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ।

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামাকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>37gfcaft6jt7xiljbbgewo4bitrvj2q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517266</id>
      <parentid>517265</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:04:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517266</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6979" sha1="evk4r487hy223xm75lus3z1gl5nithl" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম , যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপরৰ বিপৰীত সম্পর্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ।

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামাকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>evk4r487hy223xm75lus3z1gl5nithl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517267</id>
      <parentid>517266</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:11:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517267</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17057" sha1="1g3ebkaf61i497ul7216ex9fsamyaxm" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম , যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
  | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
  | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
  | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]।

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড।

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য।

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপরৰ বিপৰীত সম্পর্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ।

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামাকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে [[সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ]] সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp;মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
| ১&amp;nbsp;হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
| ১&amp;nbsp;কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
| ১&amp;nbsp;মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
| ১&amp;nbsp;গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
| ১&amp;nbsp;টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;Hz)
| ১&amp;nbsp;পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট।]]

* [[ঘূৰ্ণন কম্পনাংক]] (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Nu (letter)|''ν'']] (nu) দ্বাৰা সূচিত, সময়ৰ প্ৰতি [[ঘূৰণী সংখ্যা]] ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t'';}} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি [[ঘূৰ্ণন গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়।

* [[কোণীয় কম্পনাংক]] (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Omega (letter)|''ω'']] (omega) দ্বাৰা সূচিত, [[কোণীয় স্থানচ্যুতি]] (''θ'', theta)-ৰ বা [[Sine wave|সাইনুসয়িডেল তৰংগৰ]] [[পর্যায় (তৰংগ)|পর্যায়]]-ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা [[sine function]]-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t)  =  \sin(\omega t) =  \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে [[ৰেডিয়ান]] প্রতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু [[discrete-time signal|বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেত]]ৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা [[dimensionless quantity|নির্মিতহীন পৰিমাণ]]। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক * ২π।

* [[স্থানিক কম্পনাংক]] (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi) দ্বাৰা সূচিত, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিস্থাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''[[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য|তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** [[স্থানিক সময়কাল]] বা তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অর্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পর্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পর্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়।

== অ-চক্রীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্রীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্রীয় কাৰ্য|চক্রীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>1g3ebkaf61i497ul7216ex9fsamyaxm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517268</id>
      <parentid>517267</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:11:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17186" sha1="1fxpyvrnzj70whbyu0jg275e704w2wd" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে [[সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ]] সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* [[ঘূৰ্ণন কম্পনাংক]] (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Nu (letter)|''ν'']] (nu) দ্বাৰা সূচিত, সময়ৰ প্ৰতি [[ঘূৰণী সংখ্যা]] ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি [[ঘূৰ্ণন গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* [[কোণীয় কম্পনাংক]] (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Omega (letter)|''ω'']] (omega) দ্বাৰা সূচিত, [[কোণীয় স্থানচ্যুতি]] (''θ'', theta)-ৰ বা [[Sine wave|সাইনুসয়িডেল তৰংগৰ]] [[পৰ্যায় (তৰংগ)|পৰ্যায়]]-ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা [[sine function]]-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে [[ৰেডিয়ান]] প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু [[discrete-time signal|বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেত]]ৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা [[dimensionless quantity|নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ]]। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক * ২π। 

* [[স্থানিক কম্পনাংক]] (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi) দ্বাৰা সূচিত, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''[[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য|তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** [[স্থানিক সময়কাল]] বা তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ। 

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>1fxpyvrnzj70whbyu0jg275e704w2wd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517269</id>
      <parentid>517268</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:12:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517269</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17182" sha1="7tsvovvqp4iyyojyqphs18dex85dyx0" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* [[ঘূৰ্ণন কম্পনাংক]] (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Nu (letter)|''ν'']] (nu) দ্বাৰা সূচিত, সময়ৰ প্ৰতি [[ঘূৰণী সংখ্যা]] ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি [[ঘূৰ্ণন গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* [[কোণীয় কম্পনাংক]] (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Omega (letter)|''ω'']] (omega) দ্বাৰা সূচিত, [[কোণীয় স্থানচ্যুতি]] (''θ'', theta)-ৰ বা [[Sine wave|সাইনুসয়িডেল তৰংগৰ]] [[পৰ্যায় (তৰংগ)|পৰ্যায়]]-ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা [[sine function]]-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে [[ৰেডিয়ান]] প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু [[discrete-time signal|বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেত]]ৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা [[dimensionless quantity|নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ]]। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক * ২π। 

* [[স্থানিক কম্পনাংক]] (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi) দ্বাৰা সূচিত, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''[[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য|তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** [[স্থানিক সময়কাল]] বা তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ। 

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>7tsvovvqp4iyyojyqphs18dex85dyx0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517270</id>
      <parentid>517269</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:13:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517270</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17213" sha1="enqdns4xi0teszpfhaxfp8vbkx7xxau" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* [[ঘূৰ্ণন কম্পনাংক]] (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Nu (letter)|''ν'']] (nu) দ্বাৰা সূচিত, সময়ৰ প্ৰতি [[ঘূৰণী সংখ্যা]] ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি [[ঘূৰ্ণন গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* [[কোণীয় কম্পনাংক]] (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Omega (letter)|''ω'']] (omega) দ্বাৰা সূচিত, [[কোণীয় স্থানচ্যুতি]] (''θ'', theta)-ৰ বা [[Sine wave|সাইনুসয়িডেল তৰংগৰ]] [[পৰ্যায় (তৰংগ)|পৰ্যায়]]-ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা [[sine function]]-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে [[ৰেডিয়ান]] প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু [[discrete-time signal|বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেত]]ৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা [[dimensionless quantity|নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ]]। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক * ২π। 

* [[স্থানিক কম্পনাংক]] (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi) দ্বাৰা সূচিত, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''[[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য|তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** [[স্থানিক সময়কাল]] বা তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ। 

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==টোকা==
{{notelist}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>enqdns4xi0teszpfhaxfp8vbkx7xxau</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517271</id>
      <parentid>517270</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:14:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517271</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17223" sha1="jc8uy14dvg6a739rnauek2n73qbmz0p" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* [[ঘূৰ্ণন কম্পনাংক]] (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Nu (letter)|''ν'']] (nu) দ্বাৰা সূচিত, সময়ৰ প্ৰতি [[ঘূৰণী সংখ্যা]] ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি [[ঘূৰ্ণন গতি]]ৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* [[কোণীয় কম্পনাংক]] (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ [[Omega (letter)|''ω'']] (omega) দ্বাৰা সূচিত, [[কোণীয় স্থানচ্যুতি]] (''θ'', theta)-ৰ বা [[Sine wave|সাইনুসয়িডেল তৰংগৰ]] [[পৰ্যায় (তৰংগ)|পৰ্যায়]]-ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা [[sine function]]-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে [[ৰেডিয়ান]] প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু [[discrete-time signal|বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেত]]ৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা [[dimensionless quantity|নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ]]। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক * ২π। 

* [[স্থানিক কম্পনাংক]] (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi) দ্বাৰা সূচিত, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''[[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য|তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** [[স্থানিক সময়কাল]] বা তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ। 

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>jc8uy14dvg6a739rnauek2n73qbmz0p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517274</id>
      <parentid>517271</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517274</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17060" sha1="9mvya5fp8fh6qz1fwye4gc8comvhbgs" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''[[ξ]]'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>9mvya5fp8fh6qz1fwye4gc8comvhbgs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517275</id>
      <parentid>517274</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:18:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517275</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17056" sha1="axlljbbxgqyz6p7b82kv8bxgxf9ei64" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''ξ'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
[[Dispersion relation|অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম]] (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' ([[lambda]]) অৰ্থাৎ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]]ৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, [[Sine wave|সাইন তৰংগ]]ৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ [[পৰ্যায় বেগ]] ''v'' আৰু তাৰ [[তাৰংগ দৈৰ্ঘ্য]] ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ [[শূন্যস্থান]]ৰ ভিতৰত চলা [[তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ|তড়িতচুম্বকীয় তৰংগ]]ৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া [[monochromatic radiation|একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave)]] এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু [[পৰ্যায় বেগ|বেগ]]টোৱেই সলনি হয়। 

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>axlljbbxgqyz6p7b82kv8bxgxf9ei64</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517276</id>
      <parentid>517275</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:20:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* তৰংগ প্ৰসাৰণত */</comment>
      <origin>517276</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16867" sha1="pojrrtmxphures8gl9u468zx7f1nds4" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''ξ'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' (lambda) অৰ্থাৎ তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, ছাইন তৰংগৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ পৰ্যায় বেগ ''v'' আৰু তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ শূন্যস্থানৰ ভিতৰত চলা তড়িতচুম্বকীয় তৰংগৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave) এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু বেগটোৱেই সলনি হয়।

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে [[ঘটনাৰ হাৰ]] (rate), যিবোৰ [[চক্ৰীয় কাৰ্য|চক্ৰীয় নহয়]], অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত [[radioactive decay|ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়]]ৰ দৰে এলোমেলীয়া (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক [[reciprocal second]] (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক [[becquerel]] (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা [[ঘটনা|ঘটনাৰ সংখ্যা]] বা কোনো [[বস্তু|বস্তুৰ সংখ্যা]] (''N'') নিৰ্দিষ্ট [[সময়কাল|সময়ছোৱা]] (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা [[ভৌতিক ৰাশি]] (physical quantity), যাক [[কালগত হাৰ]] (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়। 

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>pojrrtmxphures8gl9u468zx7f1nds4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517277</id>
      <parentid>517276</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:21:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517277</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16716" sha1="mhm5mjyprm8pjirnfjirr0do4x9z2tb" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''ξ'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' (lambda) অৰ্থাৎ তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, ছাইন তৰংগৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ পৰ্যায় বেগ ''v'' আৰু তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ শূন্যস্থানৰ ভিতৰত চলা তড়িতচুম্বকীয় তৰংগৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave) এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু বেগটোৱেই সলনি হয়।

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে ঘটনাৰ হাৰ (rate), যিবোৰ চক্ৰীয় নহয়, অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়ৰ দৰে যাদৃচ্ছিক (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক reciprocal second (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক becquerel (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা ঘটনাৰ সংখ্যা বা কোনো বস্তুৰ সংখ্যা (''N'') নিৰ্দিষ্ট সময়ছোৱা (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: {{nowrap|''f'' = ''N''/Δ''t''}}।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা ভৌতিক ৰাশি (physical quantity), যাক কালগত হাৰ (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>mhm5mjyprm8pjirnfjirr0do4x9z2tb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517278</id>
      <parentid>517277</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:25:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক */</comment>
      <origin>517278</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16691" sha1="b07e9lgxeq3x6onibcgfxwnrhfcertr" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)। 

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''ξ'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' (lambda) অৰ্থাৎ তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, ছাইন তৰংগৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ পৰ্যায় বেগ ''v'' আৰু তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ শূন্যস্থানৰ ভিতৰত চলা তড়িতচুম্বকীয় তৰংগৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave) এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু বেগটোৱেই সলনি হয়।

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে ঘটনাৰ হাৰ (rate), যিবোৰ চক্ৰীয় নহয়, অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়ৰ দৰে যাদৃচ্ছিক (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক reciprocal second (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক becquerel (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা ঘটনাৰ সংখ্যা বা কোনো বস্তুৰ সংখ্যা (''N'') নিৰ্দিষ্ট সময়ছোৱা (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: (Δ''t'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা ভৌতিক ৰাশি (physical quantity), যাক কালগত হাৰ (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>b07e9lgxeq3x6onibcgfxwnrhfcertr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517280</id>
      <parentid>517278</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:26:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517280</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16637" sha1="bbsylxvhcdm2cbctzpkqex3lcoj7a4b" xml:space="preserve">[[File:ลูกตุ้มธรรมชาติ.gif|thumb|৬০ ছেকেণ্ডত ২৫টা সম্পূৰ্ণ দোলন কৰা এটা পেণ্ডুলাম, যাৰ কম্পাঙ্ক ০.৪১ ৬ হাৰ্টজ]]{{Infobox physical quantity
| name = কম্পনাংক
| image = 
| caption = 
| unit = হাৰ্টজ (Hz)
| otherunits = 
 {{ublist
 | প্ৰতি চেকেণ্ড চক্ৰ (cycle per second, cps)
 | rpm বা r/min
 }}
| symbols = {{math|''f'', ''ν''}}
| baseunits = [[চেকেণ্ড|s]]&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;
| dimension = wikidata
| derivations =
 {{ublist
 | {{math|1=''f'' = 1 / ''T''}}
 }}
}}

'''কম্পনাংক''' হৈছে এটা পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনাৰ প্ৰতি [[সময়]]ৰ এককত সংঘটনৰ সংখ্যা।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/frequency|title=Definition of FREQUENCY|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; কম্পনাংক হৈছে [[বিজ্ঞান]] আৰু অভিযান্ত্ৰিকীৰ ক্ষেত্ৰত এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামিতি, যাৰ দ্বাৰা দোলন আৰু কম্পন সম্পৰ্কীয় পৰিঘটনাৰ হাৰ নিৰূপণ কৰা হয়, যেনে যান্ত্ৰিক কম্পন, অডিঅ' সংকেত (ধ্বনি), [[ৰেডিঅ']] তৰংগ, আৰু [[পোহৰ]]। 

দুটা পৰিঘটনাৰ মাজত থকা সময়ৰ ব্যৱধানক '''সময়কাল''' বোলা হয়। এই সময়কাল হৈছে কম্পনাংকৰ বিপৰীত মান।&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/period|title=Definition of PERIOD|access-date=3 October 2016}}&lt;/ref&gt; উদাহৰণস্বৰূপে, যদি হৃদযন্ত্ৰই প্ৰতি মিনিটত ১২০ বাৰ স্পন্দন কৰে (২ হাৰ্টজ), তেন্তে ইয়াৰ সময়কাল হৈছে আধা ছেকেণ্ড। 

কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত কম্পনাংকৰ বিশেষ সংজ্ঞা প্ৰযোজ্য হয়, যেনে ঘূৰ্ণন বা চক্ৰীয় গতিৰ ক্ষেত্ৰত কৌণিক কম্পনাংক, য’ত কৌণিক অগ্ৰগতিৰ হাৰ গণনা কৰা হয়। জ্যামিতিক স্থান বা আকাৰত পুনৰাবৃত্তি হোৱা বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবে '''স্থানীয় কম্পনাংক'''ৰ সংজ্ঞাও প্ৰযোজ্য। 

[[আন্তৰ্জাতিক একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি, কম্পনাংক মাপিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা একক হৈছে হাৰ্টজ (Hz)।

== সংজ্ঞা আৰু একক ==
[[File:Pendulum-no-text.gif|thumb|২.৮ ছেকেণ্ডৰ সময়কাল আৰু ০.৩৬ হাৰ্টজ কম্পনাংক থকা এটা পেণ্ডুলাম]]

চক্ৰীয় পৰিঘটনা, যেনে দোলন, তৰংগ বা সৰল হাৰমনিক গতিৰ ক্ষেত্ৰত, '''কম্পনাংক''' (frequency) বুলিলে প্ৰতি সময়ৰ এককত সংঘটিত চক্ৰ বা পুনৰাবৃত্তিৰ সংখ্যা বুজোৱা হয়। কম্পনাংকৰ প্ৰচলিত প্ৰতীক হৈছে &lt;math&gt;f&lt;/math&gt; বা গ্ৰীক আখৰ &lt;math&gt;\nu&lt;/math&gt; (nu)।&lt;ref name=&quot;Griffiths&quot;&gt;{{cite book |last=Griffiths |first=David J. |title=Introduction to Electrodynamics |edition=4th |year=2012 |publisher=Pearson |isbn=978-0-321-85656-2}}&lt;/ref&gt;

&lt;math display=block&gt;f = \frac{1}{T}&lt;/math&gt;

এতিয়া, &lt;math&gt;T&lt;/math&gt; হৈছে কোনো দোলন বা চক্ৰ সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ লোৱা সময়, যাক '''সময়কাল''' (period) বুলি কোৱা হয়। সেয়ে কম্পনাংক আৰু সময়কাল একে অপৰৰ বিপৰীত সম্পৰ্কত আছে।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/science/frequency-physics|title=Frequency|website=Encyclopaedia Britannica|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

&quot;কালিক কম্পনাংক&quot; (temporal frequency) শব্দটো বহু সময়ত ব্যৱহৃত হয়, যাৰ অৰ্থ হৈছে – কেতিয়াবা কোনো পৰিঘটনা কিমানবাৰ পুনৰাবৃত্তি হয় – সময়ৰ সৈতে সংযোগী হৈ। 

কম্পনাংকৰ SI একক হৈছে '''হাৰ্টজ''' (Hz), যাক ১৯৩০ চনত আন্তৰ্জাতিক বিদ্যুৎ কাৰিকৰী আয়োগে জাৰ্মান পদাৰ্থবিজ্ঞানী হাইনৰিখ হাৰ্টজৰ নামত নামকৰণ কৰে।&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Froome |first=K. D. |title=The origin of the term &quot;hertz&quot; |journal=Physics Education |volume=13 |issue=3 |pages=172 |year=1978 |doi=10.1088/0031-9120/13/3/020}}&lt;/ref&gt; 

সময়কালৰ SI একক হৈছে &quot;ছেকেণ্ড&quot; (second), যি সকলো সময়ৰ জোখৰ আধাৰ।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bipm.org/en/si-base-units/second|title=The International System of Units – The second|publisher=International Bureau of Weights and Measures (BIPM)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt;

যান্ত্ৰিক ঘূৰ্ণন সম্পৰ্কীয় ক্ষেত্ৰত, কম্পনাংকৰ পৰম্পৰাগত একক হৈছে '''প্ৰতি মিনিটত বিপ্লৱ''' (revolutions per minute), যাক সংক্ষেপে '''rpm''' বা '''r/min''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.nist.gov/pml/weights-and-measures/si-units-revolutions-minute|title=SI units - revolutions per minute|publisher=National Institute of Standards and Technology (NIST)|access-date=11 June 2025}}&lt;/ref&gt; 

১ Hz = ৬০ rpm।&lt;ref&gt;{{cite book|title=The International System of Units (SI) |publisher=BIPM |year=2019 |page=138 |url=https://www.bipm.org/documents/20126/41483022/SI-Brochure-9.pdf}}&lt;/ref&gt;

== সময়কাল আৰু কম্পনাংক ==
সুবিধাৰ বাবে দীঘল আৰু মন্থৰ তৰংগ, যেনে সাগৰৰ পৃষ্ঠৰ তৰংগ সাধাৰণতে কম্পনাংকৰ পৰিৱৰ্তে সময়কালৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়।{{sfn|Young|1999|p=7}} ক্ষুদ্ৰ আৰু দ্ৰুত তৰংগ, যেনে [[ধ্বনি|অডিঅ']] আৰু ৰেডিঅ' তৰংগ সাধাৰণতে তেওঁলোকৰ কম্পনাংকৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। তলত কিছু সাধাৰণ ব্যৱহৃত ৰূপান্তৰণ দিয়া হৈছে:

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! কম্পনাংক
! সময়কাল
|-
| ১&amp;nbsp; মিলিহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; কিলোচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; হাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;0&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; কিলোহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মিলিচেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−3&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; মেগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; মাইক্ৰ'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; গিগাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; নেন'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−9&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
| ১&amp;nbsp; টেৰাহাৰ্টজ (10&lt;sup&gt;12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; Hz)
| ১&amp;nbsp; পিক'চেকেণ্ড (10&lt;sup&gt;−12&lt;/sup&gt;&amp;nbsp; s)
|-
|}

== সম্পৰ্কিত পৰিমাণসমূহ ==
[[File:Commutative diagram of harmonic wave properties.svg|thumb|কম্পনাংকৰ বিভিন্ন ধৰণ আৰু অন্যান্য তৰংগ বৈশিষ্ট্যসমূহৰ মাজত সম্পৰ্কৰ ৰেখাচিত্ৰ। এই ৰেখাচিত্ৰত ''x'' হৈছে তীৰচিহ্নযুক্ত কাৰ্যটোৰ ইনপুট। ]]

* ঘূৰ্ণন কম্পনাংক (Rotational frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ν'' (nu)-ৰ দ্বাৰা সূচিত হয়, সময়ৰ প্ৰতি ঘূৰণীয়া সংখ্যা ''N''-ৰ তাৎক্ষণিক পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয়: {{nowrap|''ν'' {{=}} d''N''/d''t''; }} এইটো এক প্ৰকাৰৰ কম্পনাংক যি ঘূৰ্ণন গতিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োগ হয়। 

* কোণীয় কম্পনাংক (Angular frequency), সাধাৰণতে গ্ৰীক আখৰ ''ω'' (omega)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কোণীয় স্থানচ্যুতি (''θ'', theta) বা ছাইনুছয়িডেল তৰংগৰ পৰ্যায়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় (বিশেষকৈ দোলন আৰু তৰংগত), বা sine function-ৰ আৰ্গুমেণ্টৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰ হিচাপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t) = \sin(\omega t) = \sin(2 \mathrm{\pi} f t)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q161635&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} t} = \omega = 2 \mathrm{\pi} f .&lt;/math&gt;

: কোণীয় কম্পনাংকৰ একক হৈছে ৰেডিয়ান প্ৰতি ছেকেণ্ড (rad/s), কিন্তু বিচ্ছিন্ন-সময় সংকেতৰ ক্ষেত্ৰত এইটো নমুনা অন্তৰৰ প্ৰতিও ৰেডিয়ান হিচাপে প্ৰকাশ কৰিব পৰা যায়, যি এটা নিৰ্মিতহীন পৰিমাণ। কোণীয় কম্পনাংক হৈছে কম্পনাংক ২π। 

* স্থানিক কম্পনাংক (Spatial frequency), ইয়াত ''ξ'' (xi)-ৰ দ্বাৰা সূচিত কৰা হয়, কালিক কম্পনাংকৰ সদৃশ কিন্তু ইয়াত সময়ৰ পৰিমাপক প্ৰতিষ্ঠাপন কৰি স্থানিক পৰিমাপক ব্যৱহাৰ কৰা হয়,{{refn|1= ''স্থানিক সময়কাল'' শব্দটো কেতিয়াবা ''তৰংগ দৈৰ্ঘ্য''ৰ পৰিৱৰ্তে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো কালিক সময়কালৰ সদৃশ।&lt;ref&gt;{{cite web |last1=Boreman |first1=Glenn D. |title=Spatial Frequency |url=https://spie.org/publications/tt52_12_spatial_frequency?SSO=1 |publisher=[[SPIE]] |access-date=22 January 2021}}&lt;/ref&gt;|group=note}} উদাহৰণস্বৰূপে:
:&lt;math display=&quot;block&quot;&gt;y(t) = \sin \theta(t,x) = \sin(\omega t + kx)&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot; qid=Q192510&gt;\frac{\mathrm{d} \theta}{\mathrm{d} x} = k = 2 \pi \xi.&lt;/math&gt;

** স্থানিক সময়কাল বা তৰংগ দৈৰ্ঘ্য হৈছে কালিক সময়কালৰ স্থানিক সদৃশ ৰূপ।

== তৰংগ প্ৰসাৰণত ==
অবিচ্ছিন্ন মাধ্যম (অৰ্থাৎ এনে মাধ্যম য'ত তৰংগৰ বেগ কম্পনাংকৰ পৰা নিৰ্ভৰশীল নহয়)ৰ ক্ষেত্ৰত পৰ্যায়বদ্ধ তৰংগসমূহৰ বাবে, কম্পনাংকৰ ''λ'' (lambda) অৰ্থাৎ তৰংগ দৈৰ্ঘ্যৰ সৈতে বিপৰীত সম্পৰ্ক থাকে। যদিও বিচ্ছিন্ন মাধ্যমৰ ক্ষেত্ৰতো, ছাইন তৰংগৰ কম্পনাংক ''f'' তৰংগৰ পৰ্যায় বেগ ''v'' আৰু তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য ''λ''-ৰ অনুপাতৰ সমান হয়:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{v}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

বিশেষকৈ শূন্যস্থানৰ ভিতৰত চলা তড়িতচুম্বকীয় তৰংগৰ ক্ষেত্ৰত, {{nowrap|1=''v'' = ''c''}} হয়, য'ত ''c'' হৈছে শূন্যস্থানত পোহৰৰ বেগ, আৰু সেইক্ষেত্ৰত উক্ত সমীকৰণটো হ'ব:
&lt;math display=block&gt;
f = \frac{c}{\lambda}.
&lt;/math&gt;

যেতিয়া একধৰণৰ তৰংগ (monochromatic wave) এটা মাধ্যমৰ পৰা আন এখন মাধ্যমলৈ যায়, তেতিয়া তাৰ কম্পনাংক একে থাকে — কেৱল তাৰ তৰংগ দৈৰ্ঘ্য আৰু বেগটোৱেই সলনি হয়।

== অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক ==
'''অ-চক্ৰীয় কম্পনাংক''' (Aperiodic frequency) হৈছে এনে ঘটনাৰ হাৰ (rate), যিবোৰ চক্ৰীয় নহয়, অৰ্থাৎ যিবোৰ কোনো নিয়মীয়া পুনৰাবৃত্তিৰ অধীন নহয়। ইয়াত ৰেডিঅ’এক্টিভ ক্ষয়ৰ দৰে যাদৃচ্ছিক (random) প্ৰক্ৰিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত। এই কম্পনাংক reciprocal second (s&lt;sup&gt;−1&lt;/sup&gt;) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়,&lt;ref&gt;{{Cite book |title=Mechatronic Systems, Sensors, and Actuators: Fundamentals and Modeling |last=Lombardi |first=Michael A. |publisher=CRC Press |year=2007 |isbn=9781420009002 |editor-last=Bishop |editor-first=Robert H. |location=Austin |language=en|chapter=Fundamentals of Time and Frequency}}&lt;/ref&gt; আৰু ৰেডিঅ’এক্টিভতাৰ ক্ষেত্ৰত ইয়াক becquerel (Bq) এককত প্ৰকাশ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite report | last1=Newell | first1=David B | last2=Tiesinga | first2=Eite | title=The international system of units (SI) | publisher=National Institute of Standards and Technology | publication-place=Gaithersburg, MD | year=2019 | doi=10.6028/nist.sp.330-2019 | url = https://nvlpubs.nist.gov/nistpubs/SpecialPublications/NIST.SP.330-2019.pdf}} sub§2.3.4, Table 4.&lt;/ref&gt;

এই কম্পনাংক এটাৰ সংজ্ঞা হৈছে এটা ঘটনাৰ সংখ্যা বা কোনো বস্তুৰ সংখ্যা (''N'') নিৰ্দিষ্ট সময়ছোৱা (Δ''t'')ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱাৰ হাৰ (rate), অৰ্থাৎ: (Δ''t'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SI Brochure |url=https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure |access-date=2025-04-24 |website=BIPM |language=en-US}}&lt;/ref&gt; এইটো এটা ভৌতিক ৰাশি (physical quantity), যাক কালগত হাৰ (temporal rate) হিচাপে শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।

==টোকা==
{{Reflist|group=note}}

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>bbsylxvhcdm2cbctzpkqex3lcoj7a4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰেনেছাঁ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122649</id>
    <redirect title="নৱ-জাগৰণ" />
    <revision>
      <id>517223</id>
      <timestamp>2025-06-11T19:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[নৱ-জাগৰণ]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517223</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" sha1="ajndhsu2gzi8rg99gj65183j2yqp8ad" xml:space="preserve">#REDIRECT [[নৱ-জাগৰণ]]</text>
      <sha1>ajndhsu2gzi8rg99gj65183j2yqp8ad</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>বাঁহৰ চালানী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122650</id>
    <revision>
      <id>517238</id>
      <timestamp>2025-06-11T23:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kmedhi1</username>
        <id>45427</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Assam stub}}  [[File:Bamboo_sieve_India.jpg|thumb|right|অসমীয়াৰ গৃহস্থালিৰ বাঁহৰ চালানী (উৎস: উইকিমিডিয়া কমনছ)]]  '''বাঁহৰ চালানী''' হৈছে [[অসম]]ত ব্যৱহৃত এক পৰম্পৰাগত [[বাঁহ]]ৰ সঁজুলি, যাৰ সহায়ত [[চাউল]], [[ডালি]], [[মিঠা]],...</comment>
      <origin>517238</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4475" sha1="j0f74jxgxfu9fai7p3ggh9apg10ocei" xml:space="preserve">{{Assam stub}}

[[File:Bamboo_sieve_India.jpg|thumb|right|অসমীয়াৰ গৃহস্থালিৰ বাঁহৰ চালানী (উৎস: উইকিমিডিয়া কমনছ)]]

'''বাঁহৰ চালানী''' হৈছে [[অসম]]ত ব্যৱহৃত এক পৰম্পৰাগত [[বাঁহ]]ৰ সঁজুলি, যাৰ সহায়ত [[চাউল]], [[ডালি]], [[মিঠা]], [[বালি]], আদি বস্তু বাচনি কৰা হয়। চালানী সাধাৰণতে গোলাকাৰ আৰু ওপৰত খোলা অৱস্থাত থকা দেখা যায়। এই সঁজুলিটো অসমীয়া গৃহস্থালিৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ আৰু কৃষিজীৱী সমাজত অতি ব্যৱহৃত বস্তু।

== গঠন আৰু তৈয়াৰী প্ৰক্ৰিয়া ==
বাঁহৰ চালানী সাধাৰণতে তাজা বাঁহ কাটি তাৰ পাতল শিপা প্ৰস্তুত কৰি বোনি বনোৱা হয়। বিশেষকৈ মহিলা সকলে পুৰণি কালৰে পৰা চালানী বনাত পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাইছে। চালানী গোলাকাৰ বা অর্ধগোলাকাৰ ৰূপত বনোৱা হয়। শিপাবোৰ কলা, ৰঙা বা সাদা বাঁহৰ পৰা বনোৱা হ’ব পাৰে।

== ব্যৱহাৰ ==
চালানী সাধাৰণতে [[ধান]]ৰ পৰা [[চাউল]] বা মাটি, ডালি, বালি বাচনি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আনহাতে [[ঘৰৰ কাম]]ত পিঠা সাজো, চানাচুৰ চামুচি বা শুকান বস্তু সজাবলৈও চালানী ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গাঁৱৰ উৎসৱত বা ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত দান-ধ্যানৰ বস্তু বহন কৰিবলৈও চালানী ব্যৱহৃত হয়।

== হাৰনখো ==
'''হাৰনখো''' হৈছে আন এটি বাঁহৰ সঁজুলি, যি বাঁহৰ শিপাৰে বোনি তৈয়াৰ কৰা এক এবিধ পৰম্পৰাগত গৃহস্থালি পাত্ৰ। হাৰনখো সাধাৰণতে টোপোলা সদৃশ, যাৰ জালৰ দৰে গঠন থাকে। ই সাধাৰণতে শুকান শস্য, কণী, ডালি আদিৰ বাহনৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। হাৰনখো আৰু চালানী দুয়ো পৰম্পৰাগত অসমৰ হস্তশিল্পৰ অংশ।

== সাংস্কৃতিক অৰ্থ ==
চালানী কেৱল দৈনন্দিন গৃহস্থালি বস্তু নহয়, ই অসমীয়া সমাজৰ এক ঐতিহ্যবাহী সাংস্কৃতিক উপাদান। [[বিহু]] নৃত্য, দিহা-নাম বা নাট-প্ৰসংগত চালানীৰ উল্লেখ দেখা যায়। মাণুহে চালানীক সৃজনশীলতা আৰু স্বনির্ভৰশীল গাঁৱৰ প্ৰতীক হিচাপে গ্ৰহণ কৰে।

== তথ্য সংগ্ৰহ ==
&lt;references&gt;
&lt;ref&gt;অসমীয়া সংস্কৃতিৰ কণিকা, সম্পাদনা: ডঃ নাৰায়ণ দাস, ডঃ পৰমানন্দ ৰাজবংশী, পৃষ্ঠা ১২৩–১২৪&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;''Bamboo and Cane Crafts of Assam'', Indira Gandhi National Centre for the Arts, 2015&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

[[শ্ৰেণী:অসমীয়া হস্তশিল্প]]
[[শ্ৰেণী:বাঁহ শিল্প]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ খাদ্য সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]</text>
      <sha1>j0f74jxgxfu9fai7p3ggh9apg10ocei</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517239</id>
      <parentid>517238</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:10:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kmedhi1</username>
        <id>45427</id>
      </contributor>
      <origin>517239</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13361" sha1="m1edsca791lcy5u2yrnti9y0noxosmt" xml:space="preserve">{{Assam stub}}
[[File:Bamboo_sieve_India.jpg|thumb|right|অসমীয়াৰ গৃহস্থালিৰ বাঁহৰ চালানী (উৎস: উইকিমিডিয়া কমনছ)]]

'''বাঁহৰ চালানী''' হৈছে [[অসম]]ত ব্যৱহৃত এক পৰম্পৰাগত [[বাঁহ]]ৰ সঁজুলি, যাৰ সহায়ত [[চাউল]], [[ডাইল]], [[আটা]], [[বালি]] আদি বস্তু পৃথক কৰা হয়। চালানী সাধাৰণতে গোলাকাৰ আৰু ওপৰত মুকলি অৱস্থাত থাকে। এই সঁজুলিটো অসমীয়া গৃহস্থালিৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ আৰু কৃষিভিত্তিক সমাজত অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয় বস্তু।&lt;ref name=&quot;ignca&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. Accessed 2025.&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস আৰু উৎপত্তি ==
বাঁহৰ চালানী অসমত প্ৰাচীন কালৰে পৰা ব্যৱহৃত হৈ আহিছে। ড° প্ৰমোদ চন্দ্ৰ চৌধুৰীৰ &quot;দ্য হিষ্ট্ৰী অৱ চিভিলাইজেচন অৱ দ্য পিপল অৱ অসম&quot; গ্ৰন্থ অনুসৰি, সপ্তম শতিকাত ভাস্কৰ বৰ্মাৰ শাসনকালত বিভিন্ন ৰঙৰ নৰাৰে তৈয়াৰী ঝুৰি আৰু বাঁহৰ সঁজুলিৰ উল্লেখ পোৱা যায়।&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt; [[আহোম ৰাজত্ব]]ৰ সময়তো গাঁৱৰ মানুহে এই পৰম্পৰাগত কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

== গঠন আৰু নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়া ==
বাঁহৰ চালানী সাধাৰণতে তাজা বাঁহ কাটি তাৰ পাতল ছাল প্ৰস্তুত কৰি বান্ধি নিৰ্মাণ কৰা হয়। একাডেমিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী হৈছে গোলাকাৰ চাকিৰ দৰে সঁজুলি যাৰ ব্যাস ১.৫ ফুটৰ পৰা ৩.৫ ফুট পৰ্যন্ত হয়।&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt; বিশেষকৈ অসমীয়া মহিলাসকলে পুৰণি কালৰে পৰা চালানী বনোৱাত পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাই আহিছে। চালানী গোলাকাৰ বা অৰ্ধগোলাকাৰ আকৃতিত নিৰ্মাণ কৰা হয়। ছালবোৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা হয়, যেনে জাতি বাঁহ, ভলুকা বাঁহ বা মাকাল বাঁহ।

=== নিৰ্মাণৰ পদক্ষেপসমূহ ===
* প্ৰথমে উপযুক্ত বাঁহ নিৰ্বাচন কৰা হয়
* বাঁহক পাতল ছালত কটা হয়
* ছালবোৰ শুকুৱাই লোৱা হয়
* বিশেষ কৌশলেৰে ক্ৰিছ-ক্ৰছ প্ৰণালীত বান্ধি চালানীৰ আকৃতি দিয়া হয়
* সকলো অংশ সমানে বান্ধি চূড়ান্ত ৰূপ দিয়া হয়

== ব্যৱহাৰ ==
চালানী প্ৰধানকৈ [[ধান]]ৰ পৰা [[চাউল]] পৃথক কৰিবলৈ বা মাটি, ডাইল, বালি আদি বাচনি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নৃতাত্ত্বিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী চাউল, ধান, চাহপাত ধোৱা আৰু মাছ ধোৱাৰ বাবেও ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও:

* [[পিঠা]] তৈয়াৰ কৰোতে আটা চালি লোৱা
* শুকান শস্য পৰিষ্কাৰ কৰা
* গাঁৱৰ উৎসৱত খাদ্য পৰিবেশনৰ বাবে
* ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত দান-দক্ষিণাৰ বস্তু বহন কৰা
* ঘৰুৱা কামত বিভিন্ন সামগ্ৰী ৰখা

== হাৰনখো ==
'''হাৰনখো''' হৈছে আন এক প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ সঁজুলি, যি বাঁহৰ ছালেৰে বান্ধি তৈয়াৰ কৰা এবিধ পৰম্পৰাগত গৃহস্থালিৰ পাত্ৰ। হাৰনখো সাধাৰণতে জোঙা টুপিৰ দৰে আকৃতিৰ, যাৰ জালিৰ দৰে গঠন থাকে। ই মূলতঃ শুকান শস্য, কণী, ডাইল আদিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। হাৰনখো আৰু চালানী দুয়োটাই অসমৰ পৰম্পৰাগত [[হস্তশিল্প]]ৰ উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন।

== আঞ্চলিক বৈচিত্ৰ্য ==
অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চলত চালানীৰ আকৃতি আৰু ব্যৱহাৰৰ পদ্ধতিত কিছু পাৰ্থক্য দেখা যায়। [[উজনি অসম]]ত সৰু আকাৰৰ চালানী বেছি ব্যৱহৃত হয়, আনহাতে [[নামনি অসম]]ত ডাঙৰ আকাৰৰ চালানী প্ৰচলিত। [[বৰো]] সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বিশেষ ধৰণৰ চালানী তৈয়াৰ কৰা হয়। [[কাৰ্বি]] জনগোষ্ঠীৰ মাজত বাঁহৰ চালানী সাংস্কৃতিক পৰিচয়ৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;/&gt;

== অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব ==
বাঁহৰ চালানী নিৰ্মাণ গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ভাৰতৰ জনগণনা অনুসৰি, অসমৰ ২৬খন জিলাত ৪৮০টা বাঁহ-বেত একক আছে য'ত ২,২১২ জন লোকে কাম কৰে।&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt; বৰ্তমান সময়ত চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী উদ্যোগে এই পৰম্পৰাগত শিল্পক প্ৰসাৰ কৰাৰ বাবে বিভিন্ন আঁচনি গ্ৰহণ কৰিছে।

== সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য ==
চালানী কেৱল দৈনন্দিন গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী নহয়, ই অসমীয়া সমাজৰ এক গভীৰ সাংস্কৃতিক প্ৰতীক। [[বিহু]] নৃত্যত, [[ওজা-পালি]]ত বা [[নাট-যাত্ৰা]]ত চালানীৰ প্ৰসংগ আহে। লোকগীত আৰু [[ধাইনাম]]তো চালানীৰ উল্লেখ পোৱা যায়। অসমৰ হস্তশিল্প নীতি ২০২২ অনুসৰি, বাঁহ আৰু বেতৰ সামগ্ৰীসমূহ &quot;স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ সাংস্কৃতিক আৰু পৰিচয়ৰ চিহ্ন&quot;।&lt;ref name=&quot;policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam.&lt;/ref&gt; গ্ৰাম্য জীৱনৰ স্বনিৰ্ভৰশীলতা আৰু সৃজনশীলতাৰ প্ৰতীক হিচাপে চালানীক গণ্য কৰা হয়।

== বৰ্তমান অৱস্থা আৰু ভৱিষ্যৎ ==
আধুনিক যুগত প্লাষ্টিকৰ সামগ্ৰীৰ প্ৰচলনৰ ফলত বাঁহৰ চালানীৰ ব্যৱহাৰ কিছু হ্ৰাস পাইছে। তথাপি পৰিৱেশ সচেতনতা বৃদ্ধিৰ লগে লগে পুনৰ এই পৰম্পৰাগত সামগ্ৰীৰ চাহিদা বাঢ়িছে। [[ৰাষ্ট্ৰীয় বাঁহ মিছন]] আৰু অসম চৰকাৰৰ নতুন হস্তশিল্প নীতিয়ে এই শিল্পক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলাইছে।&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[অসমৰ হস্তশিল্প]]
* [[বাঁহ শিল্প]]
* [[অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
* [[অসমৰ কৃষি সংস্কৃতি]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;ignca&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam. https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Nath, A.J., Das, G., &amp; Das, A.K. (2015). &quot;Ethnopedology and soil quality of bamboo (Bambusa sp.) based agroforestry system&quot;. Science of the Total Environment, 521-522, 372-379.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Dutta, Boby &amp; Sonowal, Ripunjoy. (2015). &quot;The Hajong of Assam: An Ethnographic Profile of a Least Studied Bodo-Kachari Tribe&quot;. GRIN Academic Publishing Platform.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Assam State Museum. &quot;Collection Documentation: Traditional Bamboo and Cane Crafts&quot;. Department of Art and Culture, Government of Assam, Guwahati.&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/ IGNCA: Bamboo and Cane Culture of Assam]
* [https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022 অসম হস্তশিল্প নীতি ২০২২]
* [https://www.india.gov.in/spotlight/handicrafts-india ভাৰতৰ হস্তশিল্প - চৰকাৰী ৱেবছাইট]

[[শ্ৰেণী:অসমীয়া হস্তশিল্প]]
[[শ্ৰেণী:বাঁহ শিল্প]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ খাদ্য সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
[[শ্ৰেণী:গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী]]</text>
      <sha1>m1edsca791lcy5u2yrnti9y0noxosmt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517240</id>
      <parentid>517239</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kmedhi1</username>
        <id>45427</id>
      </contributor>
      <origin>517240</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13375" sha1="qzsky54x3v4zpx2oz1z05ik97or6a4n" xml:space="preserve">{{Assam stub}}
[[File:Bamboo_sieve_India.jpg|thumb|right|অসমীয়াৰ গৃহস্থালিৰ বাঁহৰ চালানী (উৎস: উইকিমিডিয়া কমনছ)]]

'''বাঁহৰ চালানী''' হৈছে [[অসম]]ত ব্যৱহৃত এক পৰম্পৰাগত [[বাঁহ]]ৰ সঁজুলি, যাৰ সহায়ত [[চাউল]], [[ডাইল]], [[আটা]], [[বালি]] আদি বস্তু পৃথক কৰা হয়। চালানী সাধাৰণতে গোলাকাৰ আৰু ওপৰত মুকলি অৱস্থাত থাকে। এই সঁজুলিটো অসমীয়া গৃহস্থালিৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ আৰু কৃষিভিত্তিক সমাজত অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয় বস্তু।&lt;ref name=&quot;ignca1&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. Accessed 2025.&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস আৰু উৎপত্তি ==
বাঁহৰ চালানী অসমত প্ৰাচীন কালৰে পৰা ব্যৱহৃত হৈ আহিছে। ড° প্ৰমোদ চন্দ্ৰ চৌধুৰীৰ &quot;দ্য হিষ্ট্ৰী অৱ চিভিলাইজেচন অৱ দ্য পিপল অৱ অসম&quot; গ্ৰন্থ অনুসৰি, সপ্তম শতিকাত ভাস্কৰ বৰ্মাৰ শাসনকালত বিভিন্ন ৰঙৰ নৰাৰে তৈয়াৰী ঝুৰি আৰু বাঁহৰ সঁজুলিৰ উল্লেখ পোৱা যায়।&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt; [[আহোম ৰাজত্ব]]ৰ সময়তো গাঁৱৰ মানুহে এই পৰম্পৰাগত কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

== গঠন আৰু নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়া ==
বাঁহৰ চালানী সাধাৰণতে তাজা বাঁহ কাটি তাৰ পাতল ছাল প্ৰস্তুত কৰি বান্ধি নিৰ্মাণ কৰা হয়। একাডেমিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী হৈছে গোলাকাৰ চাকিৰ দৰে সঁজুলি যাৰ ব্যাস ১.৫ ফুটৰ পৰা ৩.৫ ফুট পৰ্যন্ত হয়।&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt; বিশেষকৈ অসমীয়া মহিলাসকলে পুৰণি কালৰে পৰা চালানী বনোৱাত পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাই আহিছে। চালানী গোলাকাৰ বা অৰ্ধগোলাকাৰ আকৃতিত নিৰ্মাণ কৰা হয়। ছালবোৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা হয়, যেনে জাতি বাঁহ, ভলুকা বাঁহ বা মাকাল বাঁহ।

=== নিৰ্মাণৰ পদক্ষেপসমূহ ===
* প্ৰথমে উপযুক্ত বাঁহ নিৰ্বাচন কৰা হয়
* বাঁহক পাতল ছালত কটা হয়
* ছালবোৰ শুকুৱাই লোৱা হয়
* বিশেষ কৌশলেৰে ক্ৰিছ-ক্ৰছ প্ৰণালীত বান্ধি চালানীৰ আকৃতি দিয়া হয়
* সকলো অংশ সমানে বান্ধি চূড়ান্ত ৰূপ দিয়া হয়

== ব্যৱহাৰ ==
চালানী প্ৰধানকৈ [[ধান]]ৰ পৰা [[চাউল]] পৃথক কৰিবলৈ বা মাটি, ডাইল, বালি আদি বাচনি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নৃতাত্ত্বিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী চাউল, ধান, চাহপাত ধোৱা আৰু মাছ ধোৱাৰ বাবেও ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও:

* [[পিঠা]] তৈয়াৰ কৰোতে আটা চালি লোৱা
* শুকান শস্য পৰিষ্কাৰ কৰা
* গাঁৱৰ উৎসৱত খাদ্য পৰিবেশনৰ বাবে
* ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত দান-দক্ষিণাৰ বস্তু বহন কৰা
* ঘৰুৱা কামত বিভিন্ন সামগ্ৰী ৰখা

== হাৰনখো ==
'''হাৰনখো''' হৈছে আন এক প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ সঁজুলি, যি বাঁহৰ ছালেৰে বান্ধি তৈয়াৰ কৰা এবিধ পৰম্পৰাগত গৃহস্থালিৰ পাত্ৰ। হাৰনখো সাধাৰণতে জোঙা টুপিৰ দৰে আকৃতিৰ, যাৰ জালিৰ দৰে গঠন থাকে। ই মূলতঃ শুকান শস্য, কণী, ডাইল আদিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। হাৰনখো আৰু চালানী দুয়োটাই অসমৰ পৰম্পৰাগত [[হস্তশিল্প]]ৰ উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন।

== আঞ্চলিক বৈচিত্ৰ্য ==
অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চলত চালানীৰ আকৃতি আৰু ব্যৱহাৰৰ পদ্ধতিত কিছু পাৰ্থক্য দেখা যায়। [[উজনি অসম]]ত সৰু আকাৰৰ চালানী বেছি ব্যৱহৃত হয়, আনহাতে [[নামনি অসম]]ত ডাঙৰ আকাৰৰ চালানী প্ৰচলিত। [[বৰো]] সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বিশেষ ধৰণৰ চালানী তৈয়াৰ কৰা হয়। [[কাৰ্বি]] জনগোষ্ঠীৰ মাজত বাঁহৰ চালানী সাংস্কৃতিক পৰিচয়ৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;/&gt;

== অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব ==
বাঁহৰ চালানী নিৰ্মাণ গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ভাৰতৰ জনগণনা অনুসৰি, অসমৰ ২৬খন জিলাত ৪৮০টা বাঁহ-বেত একক আছে য'ত ২,২১২ জন লোকে কাম কৰে।&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt; বৰ্তমান সময়ত চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী উদ্যোগে এই পৰম্পৰাগত শিল্পক প্ৰসাৰ কৰাৰ বাবে বিভিন্ন আঁচনি গ্ৰহণ কৰিছে।

== সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য ==
চালানী কেৱল দৈনন্দিন গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী নহয়, ই অসমীয়া সমাজৰ এক গভীৰ সাংস্কৃতিক প্ৰতীক। [[বিহু]] নৃত্যত, [[ওজা-পালি]]ত বা [[নাট-যাত্ৰা]]ত চালানীৰ প্ৰসংগ আহে। লোকগীত আৰু [[ধাইনাম]]তো চালানীৰ উল্লেখ পোৱা যায়। অসমৰ হস্তশিল্প নীতি ২০২২ অনুসৰি, বাঁহ আৰু বেতৰ সামগ্ৰীসমূহ &quot;স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ সাংস্কৃতিক আৰু পৰিচয়ৰ চিহ্ন&quot;।&lt;ref name=&quot;assam_policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam.&lt;/ref&gt; গ্ৰাম্য জীৱনৰ স্বনিৰ্ভৰশীলতা আৰু সৃজনশীলতাৰ প্ৰতীক হিচাপে চালানীক গণ্য কৰা হয়।

== বৰ্তমান অৱস্থা আৰু ভৱিষ্যৎ ==
আধুনিক যুগত প্লাষ্টিকৰ সামগ্ৰীৰ প্ৰচলনৰ ফলত বাঁহৰ চালানীৰ ব্যৱহাৰ কিছু হ্ৰাস পাইছে। তথাপি পৰিৱেশ সচেতনতা বৃদ্ধিৰ লগে লগে পুনৰ এই পৰম্পৰাগত সামগ্ৰীৰ চাহিদা বাঢ়িছে। [[ৰাষ্ট্ৰীয় বাঁহ মিছন]] আৰু অসম চৰকাৰৰ নতুন হস্তশিল্প নীতিয়ে এই শিল্পক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলাইছে।&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[অসমৰ হস্তশিল্প]]
* [[বাঁহ শিল্প]]
* [[অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
* [[অসমৰ কৃষি সংস্কৃতি]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;ignca1&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;assam_policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam. https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Nath, A.J., Das, G., &amp; Das, A.K. (2015). &quot;Ethnopedology and soil quality of bamboo (Bambusa sp.) based agroforestry system&quot;. Science of the Total Environment, 521-522, 372-379.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Dutta, Boby &amp; Sonowal, Ripunjoy. (2015). &quot;The Hajong of Assam: An Ethnographic Profile of a Least Studied Bodo-Kachari Tribe&quot;. GRIN Academic Publishing Platform.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Assam State Museum. &quot;Collection Documentation: Traditional Bamboo and Cane Crafts&quot;. Department of Art and Culture, Government of Assam, Guwahati.&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/ IGNCA: Bamboo and Cane Culture of Assam]
* [https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022 অসম হস্তশিল্প নীতি ২০২২]
* [https://www.india.gov.in/spotlight/handicrafts-india ভাৰতৰ হস্তশিল্প - চৰকাৰী ৱেবছাইট]

[[শ্ৰেণী:অসমীয়া হস্তশিল্প]]
[[শ্ৰেণী:বাঁহ শিল্প]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ খাদ্য সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
[[শ্ৰেণী:গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী]]</text>
      <sha1>qzsky54x3v4zpx2oz1z05ik97or6a4n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517241</id>
      <parentid>517240</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T00:35:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kmedhi1</username>
        <id>45427</id>
      </contributor>
      <origin>517241</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13289" sha1="rybi1rrcexpuriahc223ghjog1ya60y" xml:space="preserve">{{Assam stub}}
[[File:Bamboo container.jpg|thumb|right|অসমত ব্যৱহৃত বাঁহৰ পাত্ৰ]]

'''বাঁহৰ চালানী''' হৈছে [[অসম]]ত ব্যৱহৃত এক পৰম্পৰাগত [[বাঁহ]]ৰ সঁজুলি, যাৰ সহায়ত [[চাউল]], [[ডাইল]], [[আটা]], [[বালি]] আদি বস্তু পৃথক কৰা হয়। চালানী সাধাৰণতে গোলাকাৰ আৰু ওপৰত মুকলি অৱস্থাত থাকে। এই সঁজুলিটো অসমীয়া গৃহস্থালিৰ এক অবিচ্ছেদ্য অংশ আৰু কৃষিভিত্তিক সমাজত অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয় বস্তু।&lt;ref name=&quot;ignca1&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. Accessed 2025.&lt;/ref&gt;

== ইতিহাস আৰু উৎপত্তি ==
বাঁহৰ চালানী অসমত প্ৰাচীন কালৰে পৰা ব্যৱহৃত হৈ আহিছে। ড° প্ৰমোদ চন্দ্ৰ চৌধুৰীৰ &quot;দ্য হিষ্ট্ৰী অৱ চিভিলাইজেচন অৱ দ্য পিপল অৱ অসম&quot; গ্ৰন্থ অনুসৰি, সপ্তম শতিকাত ভাস্কৰ বৰ্মাৰ শাসনকালত বিভিন্ন ৰঙৰ নৰাৰে তৈয়াৰী ঝুৰি আৰু বাঁহৰ সঁজুলিৰ উল্লেখ পোৱা যায়।&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt; [[আহোম ৰাজত্ব]]ৰ সময়তো গাঁৱৰ মানুহে এই পৰম্পৰাগত কৌশল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

== গঠন আৰু নিৰ্মাণ প্ৰক্ৰিয়া ==
বাঁহৰ চালানী সাধাৰণতে তাজা বাঁহ কাটি তাৰ পাতল ছাল প্ৰস্তুত কৰি বান্ধি নিৰ্মাণ কৰা হয়। একাডেমিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী হৈছে গোলাকাৰ চাকিৰ দৰে সঁজুলি যাৰ ব্যাস ১.৫ ফুটৰ পৰা ৩.৫ ফুট পৰ্যন্ত হয়।&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt; বিশেষকৈ অসমীয়া মহিলাসকলে পুৰণি কালৰে পৰা চালানী বনোৱাত পাৰদৰ্শিতা দেখুৱাই আহিছে। চালানী গোলাকাৰ বা অৰ্ধগোলাকাৰ আকৃতিত নিৰ্মাণ কৰা হয়। ছালবোৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা হয়, যেনে জাতি বাঁহ, ভলুকা বাঁহ বা মাকাল বাঁহ।

=== নিৰ্মাণৰ পদক্ষেপসমূহ ===
* প্ৰথমে উপযুক্ত বাঁহ নিৰ্বাচন কৰা হয়
* বাঁহক পাতল ছালত কটা হয়
* ছালবোৰ শুকুৱাই লোৱা হয়
* বিশেষ কৌশলেৰে ক্ৰিছ-ক্ৰছ প্ৰণালীত বান্ধি চালানীৰ আকৃতি দিয়া হয়
* সকলো অংশ সমানে বান্ধি চূড়ান্ত ৰূপ দিয়া হয়

== ব্যৱহাৰ ==
চালানী প্ৰধানকৈ [[ধান]]ৰ পৰা [[চাউল]] পৃথক কৰিবলৈ বা মাটি, ডাইল, বালি আদি বাচনি কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নৃতাত্ত্বিক গৱেষণা অনুসৰি, চালানী চাউল, ধান, চাহপাত ধোৱা আৰু মাছ ধোৱাৰ বাবেও ব্যৱহৃত হয়।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt; ইয়াৰ উপৰিও:

* [[পিঠা]] তৈয়াৰ কৰোতে আটা চালি লোৱা
* শুকান শস্য পৰিষ্কাৰ কৰা
* গাঁৱৰ উৎসৱত খাদ্য পৰিবেশনৰ বাবে
* ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত দান-দক্ষিণাৰ বস্তু বহন কৰা
* ঘৰুৱা কামত বিভিন্ন সামগ্ৰী ৰখা

== হাৰনখো ==
'''হাৰনখো''' হৈছে আন এক প্ৰকাৰৰ বাঁহৰ সঁজুলি, যি বাঁহৰ ছালেৰে বান্ধি তৈয়াৰ কৰা এবিধ পৰম্পৰাগত গৃহস্থালিৰ পাত্ৰ। হাৰনখো সাধাৰণতে জোঙা টুপিৰ দৰে আকৃতিৰ, যাৰ জালিৰ দৰে গঠন থাকে। ই মূলতঃ শুকান শস্য, কণী, ডাইল আদিৰ সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত হয়। হাৰনখো আৰু চালানী দুয়োটাই অসমৰ পৰম্পৰাগত [[হস্তশিল্প]]ৰ উৎকৃষ্ট নিদৰ্শন।

== আঞ্চলিক বৈচিত্ৰ্য ==
অসমৰ বিভিন্ন অঞ্চলত চালানীৰ আকৃতি আৰু ব্যৱহাৰৰ পদ্ধতিত কিছু পাৰ্থক্য দেখা যায়। [[উজনি অসম]]ত সৰু আকাৰৰ চালানী বেছি ব্যৱহৃত হয়, আনহাতে [[নামনি অসম]]ত ডাঙৰ আকাৰৰ চালানী প্ৰচলিত। [[বৰো]] সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বিশেষ ধৰণৰ চালানী তৈয়াৰ কৰা হয়। [[কাৰ্বি]] জনগোষ্ঠীৰ মাজত বাঁহৰ চালানী সাংস্কৃতিক পৰিচয়ৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ।&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;/&gt;

== অৰ্থনৈতিক গুৰুত্ব ==
বাঁহৰ চালানী নিৰ্মাণ গ্ৰাম্য অৰ্থনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ভাৰতৰ জনগণনা অনুসৰি, অসমৰ ২৬খন জিলাত ৪৮০টা বাঁহ-বেত একক আছে য'ত ২,২১২ জন লোকে কাম কৰে।&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt; বৰ্তমান সময়ত চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী উদ্যোগে এই পৰম্পৰাগত শিল্পক প্ৰসাৰ কৰাৰ বাবে বিভিন্ন আঁচনি গ্ৰহণ কৰিছে।

== সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য ==
চালানী কেৱল দৈনন্দিন গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী নহয়, ই অসমীয়া সমাজৰ এক গভীৰ সাংস্কৃতিক প্ৰতীক। [[বিহু]] নৃত্যত, [[ওজা-পালি]]ত বা [[নাট-যাত্ৰা]]ত চালানীৰ প্ৰসংগ আহে। লোকগীত আৰু [[ধাইনাম]]তো চালানীৰ উল্লেখ পোৱা যায়। অসমৰ হস্তশিল্প নীতি ২০২২ অনুসৰি, বাঁহ আৰু বেতৰ সামগ্ৰীসমূহ &quot;স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ সাংস্কৃতিক আৰু পৰিচয়ৰ চিহ্ন&quot;।&lt;ref name=&quot;assam_policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam.&lt;/ref&gt; গ্ৰাম্য জীৱনৰ স্বনিৰ্ভৰশীলতা আৰু সৃজনশীলতাৰ প্ৰতীক হিচাপে চালানীক গণ্য কৰা হয়।

== বৰ্তমান অৱস্থা আৰু ভৱিষ্যৎ ==
আধুনিক যুগত প্লাষ্টিকৰ সামগ্ৰীৰ প্ৰচলনৰ ফলত বাঁহৰ চালানীৰ ব্যৱহাৰ কিছু হ্ৰাস পাইছে। তথাপি পৰিৱেশ সচেতনতা বৃদ্ধিৰ লগে লগে পুনৰ এই পৰম্পৰাগত সামগ্ৰীৰ চাহিদা বাঢ়িছে। [[ৰাষ্ট্ৰীয় বাঁহ মিছন]] আৰু অসম চৰকাৰৰ নতুন হস্তশিল্প নীতিয়ে এই শিল্পক পুনৰুজ্জীৱিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টা চলাইছে।&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[অসমৰ হস্তশিল্প]]
* [[বাঁহ শিল্প]]
* [[অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
* [[অসমৰ কৃষি সংস্কৃতি]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;ignca1&quot;&gt;Indira Gandhi National Centre for the Arts. &quot;Bamboo And Cane Culture Of Assam&quot;. IGNCA Northeastern Regional Centre. https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Choudhury, P.C. (2015). &quot;The History of Civilization of the People of Assam to the 12th Century A.D.&quot; Gauhati University (Reprint Edition).&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_research&quot;&gt;Jayaraj, R.S.C., Sharma, P. and Borah, G. (2020). &quot;Bamboo Research at the Rain Forest Research Institute, Jorhat, Assam: A Review&quot;. Journal of Non-Timber Forest Products, 27(2), 78-90.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;karbi_study&quot;&gt;Singha, K.N. &amp; Timing, L. (2015). &quot;Significance of bamboo in Karbi culture; A case study among the Karbi tribes of Assam, India&quot;. International Journal of Advanced Research in Biology and Biotechnology, 1(1), 2-9.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;Office of the Registrar General &amp; Census Commissioner, India. &quot;Census of India: Handicrafts in Assam&quot;. Ministry of Home Affairs, Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;assam_policy&quot;&gt;Government of Assam. &quot;Handicraft Policy of Assam, 2022&quot;. Department of Industries and Commerce, Assam. https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;bamboo_mission&quot;&gt;Ministry of Agriculture and Farmers Welfare. &quot;National Bamboo Mission Guidelines, 2019&quot;. Government of India.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Nath, A.J., Das, G., &amp; Das, A.K. (2015). &quot;Ethnopedology and soil quality of bamboo (Bambusa sp.) based agroforestry system&quot;. Science of the Total Environment, 521-522, 372-379.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Dutta, Boby &amp; Sonowal, Ripunjoy. (2015). &quot;The Hajong of Assam: An Ethnographic Profile of a Least Studied Bodo-Kachari Tribe&quot;. GRIN Academic Publishing Platform.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Assam State Museum. &quot;Collection Documentation: Traditional Bamboo and Cane Crafts&quot;. Department of Art and Culture, Government of Assam, Guwahati.&lt;/ref&gt;
&lt;/references&gt;

== বাহ্যিক সংযোগ ==
* [https://ignca.gov.in/divisionss/janapada-sampada/northeastern-regional-centre/bamboo-and-cane-culture-of-assam/ IGNCA: Bamboo and Cane Culture of Assam]
* [https://industries.assam.gov.in/portlet-innerpage/handicraft-policy-of-assam-2022 অসম হস্তশিল্প নীতি ২০২২]
* [https://www.india.gov.in/spotlight/handicrafts-india ভাৰতৰ হস্তশিল্প - চৰকাৰী ৱেবছাইট]

[[শ্ৰেণী:অসমীয়া হস্তশিল্প]]
[[শ্ৰেণী:বাঁহ শিল্প]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ খাদ্য সংস্কৃতি]]
[[শ্ৰেণী:অসমৰ পৰম্পৰাগত সঁজুলি]]
[[শ্ৰেণী:গৃহস্থালিৰ সামগ্ৰী]]</text>
      <sha1>rybi1rrcexpuriahc223ghjog1ya60y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আৱেশক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122651</id>
    <revision>
      <id>517283</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:36:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Infobox electronic component | component         = আৱেশক | image             = Electronic component inductors.jpg | caption           = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন | type              = [[Passivity (engineering)|নিষ্ক্ৰিয়]] | working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)]] | invented          = [[মাইকেল ফাৰাডে]] | symb...</comment>
      <origin>517283</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6084" sha1="s780tcnjdetrfnj3p3nphf09w9g3btb" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| component         = আৱেশক
| image             = Electronic component inductors.jpg
| caption           = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন
| type              = [[Passivity (engineering)|নিষ্ক্ৰিয়]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)]]
| invented          = [[মাইকেল ফাৰাডে]]
| symbol            = [[File:Inductor.svg|100px]]
| invention_Year    = 1831
| terminal_number   = 2
}}

'''আৱেশক''' (Inductor), যাক '''ক’ইল''' (coil), '''চোক''' (choke), বা '''ৰিঅেক্টৰ''' (reactor) বুলিও কোৱা হয়, এটা [[নিষ্ক্ৰিয় উপাদান|নিষ্ক্ৰিয়]] দুটা টাৰ্মিনেল থকা [[বৈদ্যুতিক উপাদান]], যি [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] পৰিবাহিত হোৱাৰ সময়ত এটা [[চুম্বক ক্ষেত্ৰ]]ত শক্তি সঞ্চয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Alexander|first1=Charles K.|last2=Sadiku|first2=Matthew N. O.|title=Fundamentals of Electric Circuits|publisher=McGraw-Hill|page=226|edition=5|year=2013|isbn=978-0-07-338057-5}}&lt;/ref&gt; এটা আৱেশক সাধাৰণতে ইনছুলেট কৰা তাৰ এটা ক’ইল হিচাপে আৱৃত হৈ থাকে।

যেতিয়া ক’ইলৰ মাজেদি বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হয়, তেতিয়া তাৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্ট চুম্বক ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱর্তনৰ ফলত ঐ পরিবাহকৰ ভিতৰত [[বিদ্যুৎচালক বল]] (emf) বা [[ভল্টেজ]] উদ্ভৱ হয়, যাক [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰভাৱৰ নিয়ম]]ৰ দ্বাৰা বর্ণনা কৰা হয়। [[লেন্জৰ নিয়ম]] অনুসৰি, এই উদ্ভূত ভল্টেজৰ দিশটো সদায় মূল প্ৰবাহৰ পৰিৱর্তনক প্ৰতিকাৰ কৰে। এই কাৰণে, আৱেশকে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ যিকোনো হঠাৎ পৰিৱর্তনৰ বিৰুদ্ধে বাধা দিয়ে।

এটা আৱেশকৰ প্ৰধান গুণ হৈছে ইয়াৰ [[আৱেশতা]] (inductance), যি ভল্টেজ আৰু প্ৰবাহৰ পৰিৱর্তনৰ হাৰৰ অনুপাত। [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি ইয়াৰ একক হৈছে [[Henry (unit)|হেন্ৰী]] (H), যিটো উনবিংশ শতিকাৰ আমেৰিকান বিজ্ঞানী [[জচেফ হেন্ৰী]]ৰ নামত নামাকৰণ কৰা হৈছে। চুম্বকীয় বর্তনীৰ মাপত ইয়াক {{Sfrac|[[Weber (unit)|ৱেবাৰ]]|[[Ampere|অ্যাম্পিয়াৰ]]}} হিচাপেও ধৰা হয়। আৱেশকৰ মান সাধাৰণতে ১{{nbsp}}μH (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;{{nbsp}}H) পৰা ২০{{nbsp}}H লৈকে হয়। বহু আৱেশকৰ ভিতৰত লোহণ বা [[ferrite|ফেৰাইট]]ৰ দৰে চুম্বকীয় ক'ৰ থাকে, যি চুম্বক ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু ফলস্বৰূপে আৱেশতা বঢ়ায়।

[[ধাৰিতা]] (capacitor) আৰু [[প্ৰতিবন্ধক]] (resistor)-ৰ সৈতে একেলগে, আৱেশক হৈছে তিনিটা প্ৰধান [[নিষ্ক্ৰিয় ৰৈখিক বর্তনী উপাদান]]ৰ অন্যতম, যিবোৰ ইলেক্ট্ৰনিক বর্তনীৰ গঠনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৱেশকসমূহ বিশেষকৈ [[বৈকল্পিক প্ৰবাহ]] (AC) উপকৰণ, যেনে [[ৰেডিঅ’]] উপকৰণত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হয়। এইবোৰে AC প্ৰবাহ বাধা দিয়ে আৰু DC প্ৰবাহ পাৰ হ’ব দিয়ে; এই উদ্দেশ্যৰ বাবে তৈয়াৰী আৱেশকক '''চোক''' (choke) বোলা হয়। ইয়াক [[বৈদ্যুতিক ছেকা|ফিল্টাৰ]] (filter)-ত ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন [[কম্পনাংক|কম্পনাৰ]] সংকেত বাচনি কৰিব পৰা যায়, আৰু [[ধাৰিতা]]ৰ সৈতে মিহলি কৰি '''টিউনড ছাৰ্কিট''' (tuned circuit) নিৰ্মাণ কৰা হয়, যি [[ৰেডিঅ’]] আৰু [[টেলিভিছন]] গ্ৰাহকৰ সঠিক ফ্রিকুৱেঞ্চি লৈ টিউন কৰাত সহায় কৰে।

'''Inductor''' শব্দটো সম্ভবত [[হেইনরিখ ডেনিয়েল ৰুমকোৰ্ফ]]ৰ পৰা আহৰণ কৰা, যিয়ে ১৮৫১ চনত আবিষ্কৃত [[induction coil]]টো 'inductorium' বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Urbanitzky|first=Alfred Ritter von |title=Electricity in the Service of Man |year=1886 |publisher=Macmillan and Company |page=[https://archive.org/details/electricityinse01wormgoog/page/194/mode/2up 195]}}&lt;/ref&gt;

'''আৱেশক'''</text>
      <sha1>s780tcnjdetrfnj3p3nphf09w9g3btb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517289</id>
      <parentid>517283</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:01:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517289</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6017" sha1="jevyfpjsrkt8uiv99lx3ae72knqbxm8" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| component = আৱেশক
| image = Electronic component inductors.jpg
| caption = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন
| type = [[Passivity (engineering)|নিষ্ক্ৰিয়]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)]]
| invented = [[মাইকেল ফাৰাডে]]
| symbol = [[File:Inductor.svg|100px]]
| invention_Year = 1831
| terminal_number = 2
}}

'''আৱেশক''' (Inductor), যাক '''ক’ইল''' (coil), '''চোক''' (choke), বা '''ৰিঅেক্টৰ''' (reactor) বুলিও কোৱা হয়, এটা [[নিষ্ক্ৰিয় উপাদান|নিষ্ক্ৰিয়]] দুটা টাৰ্মিনেল থকা [[বৈদ্যুতিক উপাদান]], যি [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] পৰিবাহিত হোৱাৰ সময়ত এটা [[চুম্বক ক্ষেত্ৰ]]ত শক্তি সঞ্চয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Alexander|first1=Charles K.|last2=Sadiku|first2=Matthew N. O.|title=Fundamentals of Electric Circuits|publisher=McGraw-Hill|page=226|edition=5|year=2013|isbn=978-0-07-338057-5}}&lt;/ref&gt; এটা আৱেশক সাধাৰণতে ইনছুলেট কৰা তাৰ এটা ক’ইল হিচাপে আৱৃত হৈ থাকে। 

যেতিয়া ক’ইলৰ মাজেদি বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হয়, তেতিয়া তাৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্ট চুম্বক ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত ঐ পৰিবাহকৰ ভিতৰত [[বিদ্যুৎচালক বল]] (emf) বা [[ভল্টেজ]] উদ্ভৱ হয়, যাক [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰভাৱৰ নিয়ম]]ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। [[লেঞ্জৰ নিয়ম]] অনুসৰি, এই উদ্ভূত ভল্টেজৰ দিশটো সদায় মূল প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনক প্ৰতিকাৰ কৰে। এই কাৰণে, আৱেশকে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ যিকোনো হঠাৎ পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে বাধা দিয়ে। 

এটা আৱেশকৰ প্ৰধান গুণ হৈছে ইয়াৰ [[আৱেশতা]] (inductance), যি ভল্টেজ আৰু প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰৰ অনুপাত। [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি ইয়াৰ একক হৈছে [[Henry (unit)|হেন্ৰী]] (H), যিটো উনবিংশ শতিকাৰ আমেৰিকান বিজ্ঞানী [[জচেফ হেন্ৰী]]ৰ নামত নামকৰণ কৰা হৈছে। চুম্বকীয় বৰ্তনীৰ মাপত ইয়াক {{Sfrac|[[Weber (unit)|ৱেবাৰ]]|[[Ampere|অ্যাম্পিয়াৰ]]}} হিচাপেও ধৰা হয়। আৱেশকৰ মান সাধাৰণতে ১{{nbsp}}μH (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;{{nbsp}}H) পৰা ২০{{nbsp}}H লৈকে হয়। বহু আৱেশকৰ ভিতৰত লোহণ বা [[ferrite|ফেৰাইট]]ৰ দৰে চুম্বকীয় ক'ৰ থাকে, যি চুম্বক ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু ফলস্বৰূপে আৱেশতা বঢ়ায়। 

[[ধাৰিতা]] (capacitor) আৰু [[প্ৰতিবন্ধক]] (resistor)-ৰ সৈতে একেলগে, আৱেশক হৈছে তিনিটা প্ৰধান [[নিষ্ক্ৰিয় ৰৈখিক বৰ্তনী উপাদান]]ৰ অন্যতম, যিবোৰ ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ গঠনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৱেশকসমূহ বিশেষকৈ [[বৈকল্পিক প্ৰবাহ]] (AC) উপকৰণ, যেনে [[ৰেডিঅ’]] উপকৰণত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হয়। এইবোৰে AC প্ৰবাহ বাধা দিয়ে আৰু DC প্ৰবাহ পাৰ হ’ব দিয়ে; এই উদ্দেশ্যৰ বাবে তৈয়াৰী আৱেশকক '''চোক''' (choke) বোলা হয়। ইয়াক [[বৈদ্যুতিক ছেকা|ফিল্টাৰ]] (filter)-ত ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন [[কম্পনাংক|কম্পনাৰ]] সংকেত বাছনি কৰিব পৰা যায়, আৰু [[ধাৰিতা]]ৰ সৈতে মিহলি কৰি '''টিউনড ছাৰ্কিট''' (tuned circuit) নিৰ্মাণ কৰা হয়, যি [[ৰেডিঅ’]] আৰু [[টেলিভিছন]] গ্ৰাহকৰ সঠিক ফ্ৰিকুৱেঞ্চি লৈ টিউন কৰাত সহায় কৰে। 

'''Inductor''' শব্দটো সম্ভবত [[হেইনৰিখ ডেনিয়েল ৰুমকোৰ্ফ]]ৰ পৰা আহৰণ কৰা, যিয়ে ১৮৫১ চনত আবিষ্কৃত [[induction coil]]টো 'inductorium' বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Urbanitzky|first=Alfred Ritter von |title=Electricity in the Service of Man |year=1886 |publisher=Macmillan and Company |page=[https://archive.org/details/electricityinse01wormgoog/page/194/mode/2up 195]}}&lt;/ref&gt;

'''আৱেশক'''</text>
      <sha1>jevyfpjsrkt8uiv99lx3ae72knqbxm8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517290</id>
      <parentid>517289</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:02:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517290</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6017" sha1="9r0a5wyw8tb3afdycdeh9y4zqhy1t9r" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| component = আৱেশক
| image = Electronic component inductors.jpg
| caption = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন
| type = [[Passivity (engineering)|নিষ্ক্ৰিয়]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)]]
| invented = [[মাইকেল ফাৰাডে]]
| symbol = [[File:Inductor.svg|100px]]
| invention_Year = 1831
| terminal_number = 2
}}

'''আৱেশক''' (Inductor), যাক '''ক’ইল''' (coil), '''চোক''' (choke), বা '''ৰিঅেক্টৰ''' (reactor) বুলিও কোৱা হয়, এটা [[নিষ্ক্ৰিয় উপাদান|নিষ্ক্ৰিয়]] দুটা টাৰ্মিনেল থকা [[বৈদ্যুতিক উপাদান]], যি [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] পৰিবাহিত হোৱাৰ সময়ত এটা [[চুম্বক ক্ষেত্ৰ]]ত শক্তি সঞ্চয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Alexander|first1=Charles K.|last2=Sadiku|first2=Matthew N. O.|title=Fundamentals of Electric Circuits|publisher=McGraw-Hill|page=226|edition=5|year=2013|isbn=978-0-07-338057-5}}&lt;/ref&gt; এটা আৱেশক সাধাৰণতে ইনছুলেট কৰা তাৰ এটা ক’ইল হিচাপে আবৃত হৈ থাকে। 

যেতিয়া ক’ইলৰ মাজেদি বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হয়, তেতিয়া তাৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্ট চুম্বক ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত ঐ পৰিবাহকৰ ভিতৰত [[বিদ্যুৎচালক বল]] (emf) বা [[ভল্টেজ]] উদ্ভৱ হয়, যাক [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰভাৱৰ নিয়ম]]ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। [[লেঞ্জৰ নিয়ম]] অনুসৰি, এই উদ্ভূত ভল্টেজৰ দিশটো সদায় মূল প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনক প্ৰতিকাৰ কৰে। এই কাৰণে, আৱেশকে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ যিকোনো হঠাৎ পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে বাধা দিয়ে। 

এটা আৱেশকৰ প্ৰধান গুণ হৈছে ইয়াৰ [[আৱেশতা]] (inductance), যি ভল্টেজ আৰু প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰৰ অনুপাত। [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি ইয়াৰ একক হৈছে [[Henry (unit)|হেন্ৰী]] (H), যিটো উনবিংশ শতিকাৰ আমেৰিকান বিজ্ঞানী [[জচেফ হেন্ৰী]]ৰ নামত নামকৰণ কৰা হৈছে। চুম্বকীয় বৰ্তনীৰ মাপত ইয়াক {{Sfrac|[[Weber (unit)|ৱেবাৰ]]|[[Ampere|অ্যাম্পিয়াৰ]]}} হিচাপেও ধৰা হয়। আৱেশকৰ মান সাধাৰণতে ১{{nbsp}}μH (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;{{nbsp}}H) পৰা ২০{{nbsp}}H লৈকে হয়। বহু আৱেশকৰ ভিতৰত লোহণ বা [[ferrite|ফেৰাইট]]ৰ দৰে চুম্বকীয় ক'ৰ থাকে, যি চুম্বক ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু ফলস্বৰূপে আৱেশতা বঢ়ায়। 

[[ধাৰিতা]] (capacitor) আৰু [[প্ৰতিবন্ধক]] (resistor)-ৰ সৈতে একেলগে, আৱেশক হৈছে তিনিটা প্ৰধান [[নিষ্ক্ৰিয় ৰৈখিক বৰ্তনী উপাদান]]ৰ অন্যতম, যিবোৰ ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ গঠনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৱেশকসমূহ বিশেষকৈ [[বৈকল্পিক প্ৰবাহ]] (AC) উপকৰণ, যেনে [[ৰেডিঅ’]] উপকৰণত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হয়। এইবোৰে AC প্ৰবাহ বাধা দিয়ে আৰু DC প্ৰবাহ পাৰ হ’ব দিয়ে; এই উদ্দেশ্যৰ বাবে তৈয়াৰী আৱেশকক '''চোক''' (choke) বোলা হয়। ইয়াক [[বৈদ্যুতিক ছেকা|ফিল্টাৰ]] (filter)-ত ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন [[কম্পনাংক|কম্পনাৰ]] সংকেত বাছনি কৰিব পৰা যায়, আৰু [[ধাৰিতা]]ৰ সৈতে মিহলি কৰি '''টিউনড ছাৰ্কিট''' (tuned circuit) নিৰ্মাণ কৰা হয়, যি [[ৰেডিঅ’]] আৰু [[টেলিভিছন]] গ্ৰাহকৰ সঠিক ফ্ৰিকুৱেঞ্চি লৈ টিউন কৰাত সহায় কৰে। 

'''Inductor''' শব্দটো সম্ভবত [[হেইনৰিখ ডেনিয়েল ৰুমকোৰ্ফ]]ৰ পৰা আহৰণ কৰা, যিয়ে ১৮৫১ চনত আবিষ্কৃত [[induction coil]]টো 'inductorium' বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Urbanitzky|first=Alfred Ritter von |title=Electricity in the Service of Man |year=1886 |publisher=Macmillan and Company |page=[https://archive.org/details/electricityinse01wormgoog/page/194/mode/2up 195]}}&lt;/ref&gt;

'''আৱেশক'''</text>
      <sha1>9r0a5wyw8tb3afdycdeh9y4zqhy1t9r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517292</id>
      <parentid>517290</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:07:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517292</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5767" sha1="lyvoiyc54ywuw601q8j425ix41vlh9t" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox electronic component
| component = আৱেশক
| image = Electronic component inductors.jpg
| caption = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)
| invented = [[মাইকেল ফেৰাডে]]
| symbol = [[File:Inductor.svg|100px]]
| invention_Year = 1831
| terminal_number = 2
}}

'''আৱেশক''' (Inductor), যাক '''ক’ইল''' (coil), '''চোক''' (choke), বা '''ৰিঅেক্টৰ''' (reactor) বুলিও কোৱা হয়, এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল থকা বৈদ্যুতিক উপাদান, যি [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] পৰিবাহিত হোৱাৰ সময়ত এটা [[চুম্বক ক্ষেত্ৰ]]ত শক্তি সঞ্চয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Alexander|first1=Charles K.|last2=Sadiku|first2=Matthew N. O.|title=Fundamentals of Electric Circuits|publisher=McGraw-Hill|page=226|edition=5|year=2013|isbn=978-0-07-338057-5}}&lt;/ref&gt; এটা আৱেশক সাধাৰণতে ইনছুলেট কৰা তাৰ এটা ক’ইল হিচাপে আবৃত হৈ থাকে। 

যেতিয়া ক’ইলৰ মাজেদি বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হয়, তেতিয়া তাৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্ট চুম্বক ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত ঐ পৰিবাহকৰ ভিতৰত বিদ্যুৎচালক বল (emf) বা ভল্টেজ উদ্ভৱ হয়, যাক ফেৰাডে'ৰ প্ৰভাৱৰ নিয়মৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। লেঞ্জৰ নিয়ম অনুসৰি, এই উদ্ভূত ভল্টেজৰ দিশটো সদায় মূল প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনক প্ৰতিকাৰ কৰে। এই কাৰণে, আৱেশকে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ যিকোনো হঠাৎ পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে বাধা দিয়ে। 

এটা আৱেশকৰ প্ৰধান গুণ হৈছে ইয়াৰ আৱেশতা (inductance), যি ভল্টেজ আৰু প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰৰ অনুপাত। [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি ইয়াৰ একক হৈছে হেনৰি (H), যিটো উনবিংশ শতিকাৰ আমেৰিকান বিজ্ঞানী [[জচেফ হেনৰি]]ৰ নামত নামকৰণ কৰা হৈছে। চুম্বকীয় বৰ্তনীৰ মাপত ইয়াক {{Sfrac|ৱেবাৰ|[[এম্পিয়াৰ]]}} হিচাপেও ধৰা হয়। আৱেশকৰ মান সাধাৰণতে ১{{nbsp}}μH (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;{{nbsp}}H) পৰা ২০{{nbsp}}H লৈকে হয়। বহু আৱেশকৰ ভিতৰত লোহণ বা ফেৰাইটৰ দৰে চুম্বকীয় ক'ৰ থাকে, যি চুম্বক ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু ফলস্বৰূপে আৱেশতা বঢ়ায়। 

ধাৰিতা (capacitor) আৰু প্ৰতিবন্ধক (resistor)-ৰ সৈতে একেলগে, আৱেশক হৈছে তিনিটা প্ৰধান নিষ্ক্ৰিয় ৰৈখিক বৰ্তনী উপাদানৰ অন্যতম, যিবোৰ ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ গঠনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৱেশকসমূহ বিশেষকৈ বৈকল্পিক প্ৰবাহ (AC) উপকৰণ, যেনে [[ৰেডিঅ’]] উপকৰণত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হয়। এইবোৰে AC প্ৰবাহ বাধা দিয়ে আৰু DC প্ৰবাহ পাৰ হ’ব দিয়ে; এই উদ্দেশ্যৰ বাবে তৈয়াৰী আৱেশকক '''চোক''' (choke) বোলা হয়। ইয়াক ফিল্টাৰত ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন [[কম্পনাংক]] সংকেত বাছনি কৰিব পৰা যায়, আৰু ধাৰিতাৰ সৈতে মিহলি কৰি '''টিউনড ছাৰ্কিট''' (tuned circuit) নিৰ্মাণ কৰা হয়, যি [[ৰেডিঅ’]] আৰু [[টেলিভিছন]] গ্ৰাহকৰ সঠিক ফ্ৰিকুৱেঞ্চি লৈ টিউন কৰাত সহায় কৰে। 

'''Inductor''' শব্দটো সম্ভবত হেইনৰিখ ডেনিয়েল ৰুমকোৰ্ফৰ পৰা আহৰণ কৰা, যিয়ে ১৮৫১ চনত আবিষ্কৃত induction coil-টো 'inductorium' বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Urbanitzky|first=Alfred Ritter von |title=Electricity in the Service of Man |year=1886 |publisher=Macmillan and Company |page=[https://archive.org/details/electricityinse01wormgoog/page/194/mode/2up 195]}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>lyvoiyc54ywuw601q8j425ix41vlh9t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517293</id>
      <parentid>517292</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:08:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]; +[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517293</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5864" sha1="ti5a1jekyhdqd43xwmaracn81miemqk" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox electronic component
| component = আৱেশক
| image = Electronic component inductors.jpg
| caption = কম মানৰ আৱেশকৰ এক সংকলন
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = চুম্বকীয় প্ৰভাৱ (electromagnetic induction)
| invented = [[মাইকেল ফেৰাডে]]
| symbol = [[File:Inductor.svg|100px]]
| invention_Year = 1831
| terminal_number = 2
}}

'''আৱেশক''' (Inductor), যাক '''ক’ইল''' (coil), '''চোক''' (choke), বা '''ৰিঅেক্টৰ''' (reactor) বুলিও কোৱা হয়, এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল থকা বৈদ্যুতিক উপাদান, যি [[বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ]] পৰিবাহিত হোৱাৰ সময়ত এটা [[চুম্বক ক্ষেত্ৰ]]ত শক্তি সঞ্চয় কৰে।&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Alexander|first1=Charles K.|last2=Sadiku|first2=Matthew N. O.|title=Fundamentals of Electric Circuits|publisher=McGraw-Hill|page=226|edition=5|year=2013|isbn=978-0-07-338057-5}}&lt;/ref&gt; এটা আৱেশক সাধাৰণতে ইনছুলেট কৰা তাৰ এটা ক’ইল হিচাপে আবৃত হৈ থাকে। 

যেতিয়া ক’ইলৰ মাজেদি বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হয়, তেতিয়া তাৰ ফলস্বৰূপ সৃষ্ট চুম্বক ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফলত ঐ পৰিবাহকৰ ভিতৰত বিদ্যুৎচালক বল (emf) বা ভল্টেজ উদ্ভৱ হয়, যাক ফেৰাডে'ৰ প্ৰভাৱৰ নিয়মৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়। লেঞ্জৰ নিয়ম অনুসৰি, এই উদ্ভূত ভল্টেজৰ দিশটো সদায় মূল প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনক প্ৰতিকাৰ কৰে। এই কাৰণে, আৱেশকে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহৰ যিকোনো হঠাৎ পৰিৱৰ্তনৰ বিৰুদ্ধে বাধা দিয়ে। 

এটা আৱেশকৰ প্ৰধান গুণ হৈছে ইয়াৰ আৱেশতা (inductance), যি ভল্টেজ আৰু প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তনৰ হাৰৰ অনুপাত। [[আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় একক প্ৰণালী]] (SI) অনুসৰি ইয়াৰ একক হৈছে হেনৰি (H), যিটো উনবিংশ শতিকাৰ আমেৰিকান বিজ্ঞানী [[জচেফ হেনৰি]]ৰ নামত নামকৰণ কৰা হৈছে। চুম্বকীয় বৰ্তনীৰ মাপত ইয়াক {{Sfrac|ৱেবাৰ|[[এম্পিয়াৰ]]}} হিচাপেও ধৰা হয়। আৱেশকৰ মান সাধাৰণতে ১{{nbsp}}μH (10&lt;sup&gt;−6&lt;/sup&gt;{{nbsp}}H) পৰা ২০{{nbsp}}H লৈকে হয়। বহু আৱেশকৰ ভিতৰত লোহণ বা ফেৰাইটৰ দৰে চুম্বকীয় ক'ৰ থাকে, যি চুম্বক ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে আৰু ফলস্বৰূপে আৱেশতা বঢ়ায়। 

ধাৰিতা (capacitor) আৰু প্ৰতিবন্ধক (resistor)-ৰ সৈতে একেলগে, আৱেশক হৈছে তিনিটা প্ৰধান নিষ্ক্ৰিয় ৰৈখিক বৰ্তনী উপাদানৰ অন্যতম, যিবোৰ ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ গঠনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৱেশকসমূহ বিশেষকৈ বৈকল্পিক প্ৰবাহ (AC) উপকৰণ, যেনে [[ৰেডিঅ’]] উপকৰণত ব্যাপকভাৱে ব্যৱহৃত হয়। এইবোৰে AC প্ৰবাহ বাধা দিয়ে আৰু DC প্ৰবাহ পাৰ হ’ব দিয়ে; এই উদ্দেশ্যৰ বাবে তৈয়াৰী আৱেশকক '''চোক''' (choke) বোলা হয়। ইয়াক ফিল্টাৰত ব্যৱহাৰ কৰি বিভিন্ন [[কম্পনাংক]] সংকেত বাছনি কৰিব পৰা যায়, আৰু ধাৰিতাৰ সৈতে মিহলি কৰি '''টিউনড ছাৰ্কিট''' (tuned circuit) নিৰ্মাণ কৰা হয়, যি [[ৰেডিঅ’]] আৰু [[টেলিভিছন]] গ্ৰাহকৰ সঠিক ফ্ৰিকুৱেঞ্চি লৈ টিউন কৰাত সহায় কৰে। 

'''Inductor''' শব্দটো সম্ভবত হেইনৰিখ ডেনিয়েল ৰুমকোৰ্ফৰ পৰা আহৰণ কৰা, যিয়ে ১৮৫১ চনত আবিষ্কৃত induction coil-টো 'inductorium' বুলি অভিহিত কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite book |last=Urbanitzky|first=Alfred Ritter von |title=Electricity in the Service of Man |year=1886 |publisher=Macmillan and Company |page=[https://archive.org/details/electricityinse01wormgoog/page/194/mode/2up 195]}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>ti5a1jekyhdqd43xwmaracn81miemqk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122652</id>
    <revision>
      <id>517284</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:40:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: [[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]  File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্...</comment>
      <origin>517284</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6188" sha1="qyzrb5pwcdrr0og0q0p6e8xdao83hsg" xml:space="preserve">[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক।

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নির্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়।

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।</text>
      <sha1>qyzrb5pwcdrr0og0q0p6e8xdao83hsg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517285</id>
      <parentid>517284</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T05:41:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6235" sha1="c8alwmmds7lj52lj2gecxkrmromidqg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক।

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নির্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়।

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।</text>
      <sha1>c8alwmmds7lj52lj2gecxkrmromidqg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517302</id>
      <parentid>517285</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:20:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517302</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6374" sha1="2v4bf940syc9os7qlugljn2pgnuqqyz" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>2v4bf940syc9os7qlugljn2pgnuqqyz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517303</id>
      <parentid>517302</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517303</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10064" sha1="rlmnjoatyvjunr0mypd3xiohzm5x26f" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্রথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি।

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>rlmnjoatyvjunr0mypd3xiohzm5x26f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517304</id>
      <parentid>517303</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:30:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517304</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21013" sha1="as4xexbuk8tb6506vvyml9w7is5ra1r" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্রথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইন্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে।
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি।

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী (Privileged modes) ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোস্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
{{further|কম্পিউটাৰৰ কার্যক্ষমতা|বেঞ্চমাৰ্ক (কম্পিউটাৰ)}}
একখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[hertz|হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে [[instructions per second|ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ছেকেণ্ড]] (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্রতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। [[Memory hierarchy|মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ]] কার্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে [[SPECint]], যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কার্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে।

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি [[multi-core processor|মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ]] ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ সফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হার কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে [[simultaneous multithreading]] আৰু [[uncore]] প্রযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ [[Performance Counter Monitor|পাৰফৰ্মেন্স কাউন্টাৰ]] যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্রযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভারক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়।]]
{{main|ওভারক্লকিং}}
[[ওভারক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কার্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্রা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভারক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>as4xexbuk8tb6506vvyml9w7is5ra1r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517305</id>
      <parentid>517304</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:31:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517305</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21027" sha1="20lncjjyt4a94lrllkew4rcly4mv82b" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়। 

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী (Privileged modes) ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। 

== কাৰ্যক্ষমতা ==
{{further|কম্পিউটাৰৰ কাৰ্যক্ষমতা|বেঞ্চমাৰ্ক (কম্পিউটাৰ)}}
একখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[hertz|হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে [[instructions per second|ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ছেকেণ্ড]] (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। [[Memory hierarchy|মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ]] কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে [[SPECint]], যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি [[multi-core processor|মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ]] ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ সফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে [[simultaneous multithreading]] আৰু [[uncore]] প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ [[Performance Counter Monitor|পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ]] যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
{{main|ওভাৰক্লকিং}}
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>20lncjjyt4a94lrllkew4rcly4mv82b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517307</id>
      <parentid>517305</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:31:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517307</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21007" sha1="gczk3tcyj810z4x5xw5b8u3bi44i2ov" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়। 

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
{{further|কম্পিউটাৰৰ কাৰ্যক্ষমতা|বেঞ্চমাৰ্ক (কম্পিউটাৰ)}}
একখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[hertz|হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে [[instructions per second|ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ছেকেণ্ড]] (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। [[Memory hierarchy|মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ]] কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে [[SPECint]], যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি [[multi-core processor|মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ]] ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ সফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে [[simultaneous multithreading]] আৰু [[uncore]] প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ [[Performance Counter Monitor|পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ]] যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
{{main|ওভাৰক্লকিং}}
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>gczk3tcyj810z4x5xw5b8u3bi44i2ov</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517308</id>
      <parentid>517307</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:34:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* কাৰ্যক্ষমতা */</comment>
      <origin>517308</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20751" sha1="pdmptpwzzhei84i1huh4uq0rhclflc1" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়। 

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
এখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ প্ৰতি ছেকেণ্ড (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে SPECint, যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ চফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে simultaneous multithreading আৰু uncore প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
{{main|ওভাৰক্লকিং}}
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>pdmptpwzzhei84i1huh4uq0rhclflc1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517309</id>
      <parentid>517308</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:36:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* ওভাৰক্লকিং */</comment>
      <origin>517309</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20710" sha1="024wg7eutihnvgld5906d41qyezrkr4" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়। 

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
এখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ প্ৰতি ছেকেণ্ড (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে SPECint, যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ চফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে simultaneous multithreading আৰু uncore প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>024wg7eutihnvgld5906d41qyezrkr4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517310</id>
      <parentid>517309</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:36:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517310</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20656" sha1="7dqi1c3paupm1wwj6lyos2lo2fgh0xh" xml:space="preserve">[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware}}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
এখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ প্ৰতি ছেকেণ্ড (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে SPECint, যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ চফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে simultaneous multithreading আৰু uncore প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>7dqi1c3paupm1wwj6lyos2lo2fgh0xh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517391</id>
      <parentid>517310</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T10:35:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>29706</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>517391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21008" sha1="fsodxakcrjb7xsccxl21tvpt9933alm" xml:space="preserve">[[File:Intel_i9-14900KF_CPU.jpg|thumb|এক আধুনিক উচ্চ-ক্ষমতাৰ ভোক্তা CPU, [[Intel]]ৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত: [[Intel Core i9-14900KF]]]]

[[File:Intel Xeon 3060 Conroe (Reshoot) - Flickr - cole8888.jpg|thumb|280px|upright=1.5|এটা চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিটৰ ভিতৰভাগত থকা ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট: Intelৰ [[Xeon 3060]], প্ৰথমে ২০০৬ চনত উৎপাদিত]]

'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' ('''CPU'''), যাক '''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছৰ''', '''মূল প্ৰচেছৰ''', বা কেৱল '''প্ৰচেছৰ''' বোলা হয়, এটা কম্পিউটাৰত থকা মুখ্য [[প্ৰচেছৰ]]।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Team |first=YCT Expert |url=https://books.google.com/books?id=O_fZEAAAQBAJ&amp;pg=PA425 |title=Engineering Drawing &amp; Basic Science |publisher=Youth Competition Times |pages=425 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Nagpal |first=D. P. |url=https://books.google.com/books?id=LAsbEAAAQBAJ&amp;pg=PA33 |title=Computer Fundamentals |date=2008 |publisher=S. Chand Publishing |isbn=978-81-219-2388-0 |pages=33 |language=en}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ [[ইলেক্ট্ৰনিক চৰ্কিট]]ই [[কম্পিউটাৰ প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশসমূহ—যেনে [[গাণিতিক কাৰ্য]], যুক্তি, নিয়ন্ত্ৰণ, আৰু [[ইনপুট/আউটপুট]] (I/O) কাৰ্য—সম্পাদন কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is processor (CPU)? A definition from WhatIs.com |url=https://www.techtarget.com/whatis/definition/processor |access-date=2024-03-15 |website=WhatIs |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Chesalov |first=Alexander |url=https://books.google.com/books?id=VlG5EAAAQBAJ&amp;pg=PT54 |title=The fourth industrial revolution glossarium |date=2023-04-12 |publisher=Litres |isbn=978-5-04-541163-9 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jagare |first=Ulrika |url=https://books.google.com/books?id=ZwxsEAAAQBAJ&amp;pg=PT91 |title=Operating AI: Bridging the Gap Between Technology and Business |date=2022-04-19 |publisher=John Wiley &amp; Sons |isbn=978-1-119-83321-5 |language=en}}&lt;/ref&gt; এই ভূমিকাখন [[মূল মেমৰি]], I/O চৰ্কিটৰ লগতে [[গ্ৰাফিক্‌ছ প্ৰচেছিং ইউনিট]] (GPU) আদি বিশেষীকৃত [[সহ-প্ৰচেছৰ]]সমূহৰ পৰা পৃথক। 

CPU-ৰ ৰূপ, [[CPU নক্সা|নক্সা]] আৰু কাৰ্যন্বয়ন সময়ৰ লগে লগে সলনি হৈছে, যদিও ইয়াৰ মৌলিক কাৰ্যপদ্ধতি প্ৰায় একে হৈ আছে।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Prabhat |first=Team |url=https://books.google.com/books?id=sbqcEAAAQBAJ&amp;pg=PA95 |title=Ultimate Guide to SSC CGL Tier-I &amp; II |date=2023-04-13 |publisher=Prabhat Prakashan |isbn=978-93-5488-527-3 |pages=95 |language=en}}&lt;/ref&gt; CPU-ৰ মুখ্য অংশসমূহ হল: [[গাণিতিক-যুক্তিগত একক]] (ALU), যি গাণিতিক আৰু যুক্তিগত কাৰ্য সম্পাদন কৰে; [[প্ৰচেছৰ ৰেজিষ্টাৰ]]সমূহ, যি ALU-লৈ ডেটা যোগান দিয়ে আৰু ফলাফল সংৰক্ষণ কৰে; আৰু এখন [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]], যি ALU, ৰেজিষ্টাৰ আৰু অন্যান্য অংশৰ সমন্বয় সাধন কৰি [[স্মৃতি]]ৰ পৰা [[#Fetch|আনোতা]], [[#Decode|বিশ্লেষণ]], আৰু [[#Execute|সম্পাদন]]ৰ কাৰ্য পূৰ্ণ কৰে। আধুনিক CPU-সমূহত [[কেছ স্মৃতি]] আৰু [[নিৰ্দেশ-স্তৰ সমান্তৰালতা]] (instruction-level parallelism) অধিক ফলপ্ৰসূতা বিচাৰিবলৈ বেছি স্থান দিয়া হয়। 

সৰ্বাধিক আধুনিক CPU-সমূহ [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC) ৰূপে [[মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ]] হিচাপে নিৰ্মাণ কৰা হয়, য’ত একেটা IC চিপত এক বা ততোধিক CPU থাকিব পাৰে। এনে চিপবোৰক '''[[মাল্টি-ক’ৰ প্ৰচেছৰ]]''' বোলা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What is a multicore processor and how does it work? |url=https://www.techtarget.com/searchdatacenter/definition/multi-core-processor |access-date=2024-03-15 |website=Data Center |language=en}}&lt;/ref&gt; এই পৃথক CPU-বোৰক '''''প্ৰচেছৰ ক’ৰ''''' বোলা হয়, যিবোৰে [[Multithreading (computer architecture)|মাল্টিথ্ৰেডিং]] সমৰ্থন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot; /&gt;

এটা IC-ত CPUৰ উপৰিও [[কম্পিউটাৰ মেমৰি]], [[পেৰিফেৰেল]] ইণ্টাৰফেছ আৰু অন্যান্য উপাদান থাকিব পাৰে,&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Herres |first=David |url=https://books.google.com/books?id=RYoBEAAAQBAJ&amp;pg=PA130 |title=Oscilloscopes: A Manual for Students, Engineers, and Scientists |date=2020-10-06 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-030-53885-9 |pages=130 |language=en}}&lt;/ref&gt; আৰু এনে একত্ৰিত উপকৰণবোৰক বিভিন্নভাবে [[মাইক্ৰ'কণ্ট্ৰ'লাৰ]] বা [[চিপত এক ব্যৱস্থা]] (system on a chip, SoC) বুলি কোৱা হয়।

== ইতিহাস ==
'''চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট (CPU)'''ৰ উত্পত্তি 1940 আৰু 1950 দশকৰ আৰম্ভণিতে হোৱা প্ৰথম ইলেক্ট্ৰনিক কম্পিউটাৰসমূহৰ লগত হৈছিল। তেতিয়াৰ CPUবোৰ সাধাৰণতে একাধিক পৃথক অংশৰ সংমিশ্ৰণ আছিল, যি বিশাল মেচিনৰ ৰূপত আছিল। সময়ৰ সৈতে, [[ইণ্টেগ্ৰেটেড চাৰ্কিট]] (IC)ৰ বিকাশে CPUক একক মাইক্ৰোচিপত সংহত কৰিব দিলে, যাক আজিকালি '''মাইক্ৰ'প্ৰচেছৰ''' (microprocessor) বোলা হয়। এই পৰিৱৰ্তনে কম্পিউটাৰৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Patterson |first=David A. |last2=Hennessy |first2=John L. |title=Computer Organization and Design |publisher=Morgan Kaufmann |year=2014 |isbn=978-0124077263}}&lt;/ref&gt;

== কাৰ্যপদ্ধতি ==
CPUয়ে কম্পিউটাৰৰ মগজুৰ দৰে কাম কৰে। ই [[প্ৰগ্ৰাম]]ৰ নিৰ্দেশনাবোৰ সংগ্ৰহ কৰে (fetch), সেইবোৰ ব্যাখ্যা কৰে (decode), আৰু তাৰ পিছত প্ৰয়োজনীয় কাৰ্য সম্পাদন কৰে (execute)। এই তিনিটা পৰ্যায়ৰ পুনৰাবৃত্তিতেই CPUয়ে কাজ কৰে। আধুনিক CPUবোৰে একাধিক নিৰ্দেশ একে সময়তে প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰিব পাৰে, যাক '''পাইপলাইনিং''' (pipelining) বা '''মাল্টিকোৰ প্ৰচেছিং''' বুলি কোৱা হয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |title=How CPUs Work |url=https://computer.howstuffworks.com/microprocessor.htm |website=HowStuffWorks}}&lt;/ref&gt;

== গঠন আৰু কাৰ্যায়ন ==
CPUৰ ভিতৰত মূলকৈ তিনিটা অংশ থাকে:
* [[অৰিথমেটিক-লজিক ইউনিট]] (ALU): গণনা আৰু যুক্তিতত্ত্বমূলক কাৰ্য সম্পাদন কৰে। 
* [[নিয়ন্ত্ৰণ একক]] (Control Unit): নিৰ্দেশনাবোৰ ব্যাখ্যা কৰি CPUৰ বিভিন্ন অংশ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 
* [[পঞ্জী]] (Registers): ক্ষণস্থায়ী তথ্য সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহৃত উচ্চ-গতিৰ মেম’ৰি। 

আধুনিক CPUবোৰত একাধিক [[কোৰ]] (cores), [[কেচে মেম'ৰি]] (cache memory), আৰু [[ব্ৰাঞ্চ প্ৰেডিকশন]] (branch prediction) আৰু [[আউট-অফ-অ’ৰ্ডাৰ এক্সিকিউশ্যন]] (out-of-order execution)ৰ দৰে উন্নত কাৰ্যপদ্ধতি থাকে, যি প্ৰদৰ্শন উন্নত কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Hennessy |first=John L. |last2=Patterson |first2=David A. |title=Computer Architecture: A Quantitative Approach |journal=IEEE Micro |year=2011 |volume=31 |issue=4 |pages=14–20}}&lt;/ref&gt;

== বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী ==
অধিকাংশ আধুনিক CPU-ত '''বিশেষাধিকাৰ প্ৰণালী''' (privileged modes) থাকে, যাৰ জৰিয়তে অপাৰেটিং ছিষ্টেম আৰু [[Virtualization|ভাৰ্চুৱেলাইজেচন]] সমৰ্থন হয়। 

[[Cloud computing|ক্লাউড কম্পিউটিং]]ত, ভাৰ্চুৱেলাইজেচনৰ সহায়ত ব্যৱহাৰকাৰীভাগলৈ পৃথক '''ভাৰ্চুৱেল চেণ্ট্ৰেল প্ৰচেছিং ইউনিট''' (vCPU) নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Anjum | first1 = Bushra | last2 = Perros | first2 = Harry G. | chapter = 1: Partitioning the End-to-End QoS Budget to Domains | title = Bandwidth Allocation for Video Under Quality of Service Constraints | chapter-url = https://books.google.com/books?id=3r3eBQAAQBAJ | series = Focus Series | publisher = John Wiley &amp; Sons | date = 2015 | page = 3 | isbn = 9781848217461 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last1 = Fifield | first1 = Tom | last2 = Fleming | first2 = Diane | last3 = Gentle | first3 = Anne | last4 = Hochstein | first4 = Lorin | last5 = Proulx | first5 = Jonathan | last6 = Toews | first6 = Everett | last7 = Topjian | first7 = Joe | chapter = Glossary | title = OpenStack Operations Guide | chapter-url = https://books.google.com/books?id=jQ5pAwAAQBAJ | location = Beijing | publisher = O'Reilly Media, Inc. | date = 2014 | page = 286 | isbn = 9781491906309 }}&lt;/ref&gt;

ভাৰ্চুৱেল পৰিবেশত যি কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থা চলি থাকে, সেইটো '''হোষ্ট''' (host) নামেৰে জনা যায়।&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2006 |title=VMware Infrastructure Architecture Overview – White Paper |url=https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |url-status=live |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |archive-date=2022-10-09 |website=VMware |access-date=2025-06-12 |archivedate=2022-10-09 |archiveurl=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://www.vmware.com/pdf/vi_architecture_wp.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; একাধিক বাস্তৱিক (physical) মেচিন একেলগে কাম কৰি এটা [[Computer cluster|ক্লাষ্টাৰ]] গঠন কৰিব পাৰে। এই ক্লাষ্টাৰৰ সম্পদসমূহ ক্ষুদ্ৰ ভাগত বিভক্ত কৰি '''resource pool''' ৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

== কাৰ্যক্ষমতা ==
এখন প্ৰচেছৰৰ ''কাৰ্যক্ষমতা'' বা ''গতি'' বহুতো কাৰকৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। ইয়াত মুখ্য হৈছে ক্লক ৰেট (সাধাৰণতে [[হাৰ্জ]]ত মাপা হয়) আৰু ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ পৰ ক্লক (IPC)। এই দুয়োটাই মিলে ইনষ্ট্ৰাকশ্যন্‌ছ্ প্ৰতি ছেকেণ্ড (IPS) গঠন কৰে, যি CPU এ প্ৰতি ছেকেণ্ডত সম্পাদন কৰিব পাৰে।&lt;ref name=&quot;Freq&quot;&gt;{{Cite web
 | title = CPU Frequency
 | work = CPU World Glossary
 | publisher = CPU World
 | date = 25 March 2008
 | url = http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | access-date = 1 January 2010
 | archive-date = 9 February 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100209041126/http://www.cpu-world.com/Glossary/C/CPU_Frequency.html
 | url-status = live
 }}&lt;/ref&gt;

যি IPS মানবোৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হয়, সেয়া সাধাৰণতে একেদৰে চলা, শাখাহীন ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ কৃত্ৰিম ধাৰাবাহিকত প্ৰাপ্ত &quot;সৰ্বোচ্চ&quot; গতিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। কিন্তু বাস্তৱিক কামত ইনষ্ট্ৰাকশ্যনৰ মিশ্ৰণ থাকে, যাৰ কিছুমান অধিক সময় লয়। মেমোৰি হায়াৰাৰ্কিৰ কাৰ্যক্ষমতাও CPU-ৰ গতিৰ ওপৰত গভীৰভাৱে প্ৰভাৱ পেলায়, যাক IPS হিচাপত প্ৰায় ধৰা নহয়। এই সমস্যাসমূহৰ বাবে, বিভিন্ন প্ৰমাত্ৰা-পৰীক্ষণ (বেঞ্চমাৰ্ক) উদ্ভাৱন কৰা হৈছে, যেনে SPECint, যিয়ে সাধাৰণ কাম-কাজত বাস্তৱিক কাৰ্যক্ষমতা পৰিমাপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। 

কম্পিউটাৰৰ প্ৰচেছিং গতি মাল্টি-কোৰ প্ৰচেছৰ ব্যৱহাৰ কৰি বঢ়োৱা হয়, য’ত একেলগে বহুতো কোৰ (স্বতন্ত্ৰ প্ৰচেছৰ) এটা একক চিপত সংযুক্ত থাকে।&lt;ref name=&quot;tt&quot;&gt;{{Cite web
 | title = What is (a) multi-core processor?
 | work = Data Center Definitions
 | publisher = SearchDataCenter.com
 | url = http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | access-date = 8 August 2016
 | archive-date = 5 August 2010
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | url-status = live
 | archivedate = 5 August 2010
 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100805052158/http://searchdatacenter.techtarget.com/sDefinition/0,,sid80_gci1015740,00.html
 | deadurl = yes
 }}&lt;/ref&gt; আদৰ্শভাৱে এটা ডুয়েল-কোৰ প্ৰচেছৰ এটা ছিঙ্গল-কোৰ প্ৰচেছৰৰ দ্বিগুণ শক্তিশালী হ’ব লাগে। কিন্তু বাস্তৱত এইটো প্ৰায় ৫০% গতি বঢ়াই, কাৰণ চফ্টৱেৰ আৰু বাস্তবায়নত কিছু সীমাবদ্ধতা থাকে।&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|title=Quad Core Vs. Dual Core|newspaper=Tech Spirited |date=8 April 2010|access-date=7 November 2019|archive-date=4 July 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190704093754/https://techspirited.com/quad-core-vs-dual-core|url-status=live |author1=Mlblevins }}&lt;/ref&gt;

কোৰৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰোঁতে CPU-এ অধিক কাম একেলগে কৰিব পাৰে। এইবোৰ এক processing plant-ৰ বিভিন্ন মজলা হিচাপে কল্পনা কৰিব পাৰি, য’ত প্ৰতিটো মজলাই একেটা কাম বা ভিন্ন কাম কৰে। কেতিয়াবা এটা কোৰ যথেষ্ট নোহোৱাকৈ কাষৰীয়া কোৰেও সহায় কৰে। মাল্টি-কোৰ CPU-এ একে সময়তে বহুতো কাম কৰিবলৈ অধিক ক্ষমতা দিয়ে। যদিও, গতি বৃদ্ধিৰ হাৰ কোৰৰ সংখ্যাৰ লগত সিদিনা সঁচাকৈ নান্দে, কাৰণ এই কোৰবোৰৰ মাজত সমন্বয়ৰ বাবে কিছু অংশ CPU ৰ দখল লয়।&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Marcin |first=Wieclaw |date=12 January 2022 |title=Factors Affecting Multi-Core Processors Performance |url=https://pcsite.co.uk/factors-affecting-multi-core-central-processing-unit-performance/ |website=PcSite}}&lt;/ref&gt;

আধুনিক CPU-ৰ বিশেষ ক্ষমতা যেনে simultaneous multithreading আৰু uncore প্ৰযুক্তিৰে CPU ৰ বিভিন্ন অংশ ভাগ কৰি অধিক ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা হয়। এইবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কঠিন হৈ পৰে, সেইবাবে কিছু CPU-ত বিশেষ পাৰফৰ্মেন্স কাউণ্টাৰ যুক্ত কৰা হয় যিয়ে ব্যৱহাৰ অৱস্থা চফ্টৱেৰক উপলব্ধ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে Intel ৰ ‘Performance Counter Monitor’ প্ৰযুক্তি উল্লেখযোগ্য।&lt;ref name=&quot;intel-pcm&quot;&gt;{{cite web |last1=Willhalm |first1=Thomas |last2=Dementiev |first2=Roman |last3=Fay |first3=Patrick |date=December 18, 2014 |title=Intel Performance Counter Monitor – A better way to measure CPU utilization |url=https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170222150312/https://software.intel.com/en-us/articles/intel-performance-counter-monitor-a-better-way-to-measure-cpu-utilization |archive-date=February 22, 2017 |access-date=February 17, 2015 |website=software.intel.com}}&lt;/ref&gt;

== ওভাৰক্লকিং ==
[[File:RTX 4070 Ti SUPER im Vergleich mit anderen RTX 40er-Karten (极客湾Geekerwan) 005.png|thumb|Nvidia-Asus Tuf GPU য’ত OG (original) আৰু OC (overclockable) ৰ পৰিচয় থকা দেখা যায়। ]]
[[ওভাৰক্লকিং]] হৈছে CPU (আৰু অন্যান্য উপাদান)-ৰ [[clock rate|ঘড়ীৰ গতি]] বৃদ্ধি কৰি তাৰ কাৰ্যক্ষমতা বঢ়োৱাৰ এক প্ৰক্ৰিয়া। এইটো কৰাৰ ফলত CPU ৰ তাপমাত্ৰা বৃদ্ধি পায় আৰু কেতিয়াবা [[Overheating (electricity)|অতি উত্তপ্ত]] হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে, সেয়া পৰিহাৰ কৰিবলৈ অধিকাংশ ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ঘড়ীৰ গতি মূল অৱস্থাতেই ৰাখে। কিছুমান উপাদানৰ সংস্কৰণ (যেনে [[Intel Core|Intel ৰ U সংস্কৰণৰ CPU]] বা [[Nvidia RTX|Nvidia ৰ OG GPU]]) ত ওভাৰক্লকিংৰ অনুমতি নাথাকে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>fsodxakcrjb7xsccxl21tvpt9933alm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122653</id>
    <revision>
      <id>517286</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:44:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: [[File:Four stroke engine diagram.jpg|thumb|ওভাৰহেড কেম ৪-ষ্ট্ৰ'ক গেছ’লিন ইঞ্জিনত পোৱা এটা চিলিণ্ডাৰৰ ৰূপৰেখা: {{ubl     |C&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[ক্রেংকশ্বাফ্ট]]     |E&amp;nbsp;–&amp;nbsp;উৎসৰ্জন [[কেমশ্বাফ্ট]]     |I&amp;nbsp;–&amp;nbsp;ইনলেট [[কেমশ্বাফ্ট]]     |P&amp;nbsp;–&amp;nbsp...</comment>
      <origin>517286</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8109" sha1="o3psn194w8f80ive861bpoaavsk6qbq" xml:space="preserve">[[File:Four stroke engine diagram.jpg|thumb|ওভাৰহেড কেম ৪-ষ্ট্ৰ'ক গেছ’লিন ইঞ্জিনত পোৱা এটা চিলিণ্ডাৰৰ ৰূপৰেখা: {{ubl
    |C&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[ক্রেংকশ্বাফ্ট]]
    |E&amp;nbsp;–&amp;nbsp;উৎসৰ্জন [[কেমশ্বাফ্ট]]
    |I&amp;nbsp;–&amp;nbsp;ইনলেট [[কেমশ্বাফ্ট]]
    |P&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[পিষ্টন]]
    |R&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[কনে‌ক্টিং ৰড]]
    |S&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[স্পাৰ্ক প্লাগ]]
    |V&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[পপেট ভাল্ভ|ভাল্ভবোৰ]]; ৰঙা: এক্‌জ’ষ্ট, নীলা: ইনটেক
    |W&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[জল ক’লা জেকেট|কুলিং জল জেকেট]]
    |ধূসৰ গঠন&amp;nbsp;–&amp;nbsp;[[ইঞ্জিন ব্লক]]
}}]]

'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন''' ('''ICE''' বা '''IC ইঞ্জিন''') হৈছে এটা [[তাপ ইঞ্জিন]], য’ত [[জ্বালানী]]ৰ [[দাহ]] [[অক্সিডাইজাৰ]]ৰ (সাধাৰণতে বায়ু) সৈতে [[দাহন কক্ষ]]ত হয়, যি [[কাৰ্য্য তরল]]ৰ প্ৰবাহ চক্রৰ এটা অঙ্গভূত অংশ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনত, দাহৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা উচ্চ-[[তাপমাত্রা]] আৰু উচ্চ-[[চাপ]]ৰ গেছবোৰে ইঞ্জিনৰ কোনো উপাদানত পোনপটীয়াকৈ [[বল]] প্ৰয়োগ কৰে। সাধাৰণতে এই বল [[পিষ্টন]] ([[আন্দোলনশীল ইঞ্জিন|পিষ্টন ইঞ্জিন]]), [[টাৰবাইন ব্লেড]] ([[গেছ টাৰবাইন]]), এটা [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৰোটৰ (ৱাংকেল ইঞ্জিন)]] বা এটা [[প্ৰপালছিভ নাজল|নজল]] ([[জেট ইঞ্জিন]])-ত প্ৰয়োগ কৰা হয়। এই উপাদানবোৰে এক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে, যাৰ ফলত [[ৰাসায়নিক শক্তি]] [[গতিশক্তি]]লৈ ৰূপান্তৰ হয় আৰু সেই শক্তি ইঞ্জিনটো য’ত সংলগ্ন থাকে তাক চলোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

মধ্য ১৯শ শতিকাত প্ৰথমবাৰলৈ বাণিজ্যিকভাৱে সফল অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনবোৰ উদ্ভাৱন কৰা হয়। আধুনিক অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ প্ৰথম সংস্কৰণটো আছিল [[অটো ইঞ্জিন]], যি ১৮৭৬ চনত জাৰ্মান অভিযন্তা [[নিকলাউছ অটো]]-এ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;EB1&quot;&gt;{{cite encyclopedia|encyclopedia=Encyclopædia Britannica |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/1350805/history-of-technology/10451/Internal-combustion-engine |title=History of Technology: Internal Combustion engines |publisher=Britannica.com |access-date=2012-03-20}}&lt;/ref&gt; &quot;'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন'''&quot; শব্দটোৱে সাধাৰণতে এনে ইঞ্জিনক বুজায় য'ত দাহ [[Intermittency|বিচ্ছিন্নভাৱে]] হয়, যেনে পরিচিত [[দুই-ষ্ট্ৰ'ক]] আৰু [[চাৰি-ষ্ট্ৰ'ক]] পিষ্টন ইঞ্জিন, লগতে [[ছয়-ষ্ট্ৰ'ক ইঞ্জিন]] আৰু [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৱাংকেল ৰোটৰী ইঞ্জিন]]ৰ দৰে ভিন্ন ৰূপ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ এটা দ্বিতীয় শ্ৰেণী হৈছে য'ত দাহ অবিৰতভাৱে চলে: [[গেছ টাৰবাইন]], [[জেট ইঞ্জিন]] আৰু প্ৰায় সকলো [[ৰকেট ইঞ্জিন]] এই শ্ৰেণীত পৰে।&lt;ref name=&quot;EB1&quot; /&gt;&lt;ref name=pulkrabek&gt;{{cite book|title=Engineering Fundamentals of the Internal Combustion Engine|url=https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk|url-access=limited|last=Pulkrabek|first=Willard W.|year=1997|page=[https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk/page/n15 2]|isbn=978-0-13-570854-5|publisher=Prentice Hall}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে, [[বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিন]]বোৰত, যেনে [[ৱাষ্প ইঞ্জিন]] বা [[ষ্টাৰ্লিং ইঞ্জিন]]ত, শক্তি এনে এটা কাৰ্য্য তরললৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় যি দাহৰ ফলত উৎপন্ন পদাৰ্থৰে মিশ্ৰিত বা প্ৰদূষিত নহয়। বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিনৰ কাৰ্য্য তরল হিচাপে বায়ু, গৰম পানী, [[চাপযুক্ত পানী]] বা [[বয়লাৰ]]ত গৰম কৰা [[তরল সোডিয়াম]] ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

যদিও বহুবিধ স্থিৰ ব্যৱহাৰ আছে, অধিকাংশ অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন গাড়ী, বিমান আৰু নাও আদিৰ দৰে [[চলন্ত যানবাহন]]ত মূল শক্তি উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ICE সাধাৰণতে [[হাইড্ৰকাৰ্বন]] ভিত্তিক জ্বালানী যেনে [[প্ৰাকৃতিক গেছ]], [[গেছ’লিন]], [[ডিজেল]], বা [[ইথেনল]]ৰ দ্বাৰা চলাই হয়। [[পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী]] যেনে [[বায়'ডিজেল]] কম্প্ৰেছন ইগ্নিচন (CI) ইঞ্জিনত আৰু [[বায়'ইথেনল]] বা [[ETBE]] (ইথাইল টাৰ্ট-বিউটাইল ইথাৰ) স্পাৰ্ক ইগ্নিচন (SI) ইঞ্জিনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ১৯০০ চনতেই ডিজেল ইঞ্জিনৰ উদ্ভাৱক [[ৰুডল্ফ ডিজেল]]-এ তেওঁৰ ইঞ্জিন চাৰি চলাবলৈ চিনাবাটাৰ তেল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Shay |first1=E.Griffin |title=Diesel fuel from vegetable oils: Status and opportunities |journal=Biomass and Bioenergy |date=January 1993 |volume=4 |issue=4 |pages=227–242 |doi=10.1016/0961-9534(93)90080-N |bibcode=1993BmBe....4..227S }}&lt;/ref&gt; পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী সাধাৰণতে জীৱাশ্ম জ্বালানীৰ সৈতে মিহলাই ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [[হাইড্ৰ’জেন]]ও এটা বিকল্প, যদিও ইয়াৰ ব্যৱহাৰ বেছি প্ৰচলিত নহয়, আৰু এইটো জীৱাশ্ম জ্বালানী বা পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য উৎসৰ পৰা লাভ কৰা যায়।

[[শ্ৰেণী:ইঞ্জিন]]
[[শ্ৰেণী:তাপ ইঞ্জিন]]
[[শ্ৰেণী:অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন]]</text>
      <sha1>o3psn194w8f80ive861bpoaavsk6qbq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517296</id>
      <parentid>517286</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:14:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517296</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8065" sha1="3z9ikk5z92sakv70wf3ukgdnkwu2i8x" xml:space="preserve">[[File:Four stroke engine diagram.jpg|thumb|ওভাৰহেড কেম ৪-ষ্ট্ৰ'ক গেছ’লিন ইঞ্জিনত পোৱা এটা চিলিণ্ডাৰৰ ৰূপৰেখা: {{ubl
 |C&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ক্ৰেংকশ্বাফ্ট]]
 |E&amp;nbsp; –&amp;nbsp; উৎসৰ্জন [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |I&amp;nbsp; –&amp;nbsp; ইনলেট [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |P&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পিষ্টন]]
 |R&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[কনে‌ক্টিং ৰড]]
 |S&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[স্পাৰ্ক প্লাগ]]
 |V&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পপেট ভাল্ভ|ভাল্ভবোৰ]]; ৰঙা: এক্‌জ’ষ্ট, নীলা: ইনটেক
 |W&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[জল ক’লা জেকেট|কুলিং জল জেকেট]]
 |ধূসৰ গঠন&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ইঞ্জিন ব্লক]]
}}]]

'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন''' ('''ICE''' বা '''IC ইঞ্জিন''') হৈছে এটা [[তাপ ইঞ্জিন]], য’ত [[জ্বালানী]]ৰ [[দাহ]] [[অক্সিডাইজাৰ]]ৰ (সাধাৰণতে বায়ু) সৈতে [[দাহন কক্ষ]]ত হয়, যি [[কাৰ্য্য তৰল]]ৰ প্ৰবাহ চক্ৰৰ এটা অঙ্গভূত অংশ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনত, দাহৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা উচ্চ-[[তাপমাত্ৰা]] আৰু উচ্চ-[[চাপ]]ৰ গেছবোৰে ইঞ্জিনৰ কোনো উপাদানত পোনপটীয়াকৈ [[বল]] প্ৰয়োগ কৰে। সাধাৰণতে এই বল [[পিষ্টন]] ([[আন্দোলনশীল ইঞ্জিন|পিষ্টন ইঞ্জিন]]), [[টাৰবাইন ব্লেড]] ([[গেছ টাৰবাইন]]), এটা [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৰোটৰ (ৱাংকেল ইঞ্জিন)]] বা এটা [[প্ৰপালছিভ নাজল|নজল]] ([[জেট ইঞ্জিন]])-ত প্ৰয়োগ কৰা হয়। এই উপাদানবোৰে এক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে, যাৰ ফলত [[ৰাসায়নিক শক্তি]] [[গতিশক্তি]]লৈ ৰূপান্তৰ হয় আৰু সেই শক্তি ইঞ্জিনটো য’ত সংলগ্ন থাকে তাক চলোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

মধ্য ১৯শ শতিকাত প্ৰথমবাৰলৈ বাণিজ্যিকভাৱে সফল অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনবোৰ উদ্ভাৱন কৰা হয়। আধুনিক অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ প্ৰথম সংস্কৰণটো আছিল [[অটো ইঞ্জিন]], যি ১৮৭৬ চনত জাৰ্মান অভিযন্তা [[নিকলাউছ অটো]]-এ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;EB1&quot;&gt;{{cite encyclopedia|encyclopedia=Encyclopædia Britannica |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/1350805/history-of-technology/10451/Internal-combustion-engine |title=History of Technology: Internal Combustion engines |publisher=Britannica.com |access-date=2012-03-20}}&lt;/ref&gt; &quot;'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন'''&quot; শব্দটোৱে সাধাৰণতে এনে ইঞ্জিনক বুজায় য'ত দাহ [[Intermittency|বিচ্ছিন্নভাৱে]] হয়, যেনে পৰিচিত [[দুই-ষ্ট্ৰ'ক]] আৰু [[চাৰি-ষ্ট্ৰ'ক]] পিষ্টন ইঞ্জিন, লগতে [[ছয়-ষ্ট্ৰ'ক ইঞ্জিন]] আৰু [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৱাংকেল ৰোটৰী ইঞ্জিন]]ৰ দৰে ভিন্ন ৰূপ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ এটা দ্বিতীয় শ্ৰেণী হৈছে য'ত দাহ অবিৰতভাৱে চলে: [[গেছ টাৰবাইন]], [[জেট ইঞ্জিন]] আৰু প্ৰায় সকলো [[ৰকেট ইঞ্জিন]] এই শ্ৰেণীত পৰে।&lt;ref name=&quot;EB1&quot; /&gt;&lt;ref name=pulkrabek&gt;{{cite book|title=Engineering Fundamentals of the Internal Combustion Engine|url=https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk|url-access=limited|last=Pulkrabek|first=Willard W.|year=1997|page=[https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk/page/n15 2]|isbn=978-0-13-570854-5|publisher=Prentice Hall}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে, [[বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিন]]বোৰত, যেনে [[ৱাষ্প ইঞ্জিন]] বা [[ষ্টাৰ্লিং ইঞ্জিন]]ত, শক্তি এনে এটা কাৰ্য্য তৰললৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় যি দাহৰ ফলত উৎপন্ন পদাৰ্থৰে মিশ্ৰিত বা প্ৰদূষিত নহয়। বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিনৰ কাৰ্য্য তৰল হিচাপে বায়ু, গৰম পানী, [[চাপযুক্ত পানী]] বা [[বয়লাৰ]]ত গৰম কৰা [[তৰল সোডিয়াম]] ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

যদিও বহুবিধ স্থিৰ ব্যৱহাৰ আছে, অধিকাংশ অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন গাড়ী, বিমান আৰু নাও আদিৰ দৰে [[চলন্ত যানবাহন]]ত মূল শক্তি উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ICE সাধাৰণতে [[হাইড্ৰকাৰ্বন]] ভিত্তিক জ্বালানী যেনে [[প্ৰাকৃতিক গেছ]], [[গেছ’লিন]], [[ডিজেল]], বা [[ইথেনল]]ৰ দ্বাৰা চলাই হয়। [[পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী]] যেনে [[বায়'ডিজেল]] কম্প্ৰেছন ইগ্নিচন (CI) ইঞ্জিনত আৰু [[বায়'ইথেনল]] বা [[ETBE]] (ইথাইল টাৰ্ট-বিউটাইল ইথাৰ) স্পাৰ্ক ইগ্নিচন (SI) ইঞ্জিনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ১৯০০ চনতেই ডিজেল ইঞ্জিনৰ উদ্ভাৱক [[ৰুডল্ফ ডিজেল]]-এ তেওঁৰ ইঞ্জিন চাৰি চলাবলৈ চিনাবাটাৰ তেল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Shay |first1=E.Griffin |title=Diesel fuel from vegetable oils: Status and opportunities |journal=Biomass and Bioenergy |date=January 1993 |volume=4 |issue=4 |pages=227–242 |doi=10.1016/0961-9534(93)90080-N |bibcode=1993BmBe....4..227S }}&lt;/ref&gt; পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী সাধাৰণতে জীৱাশ্ম জ্বালানীৰ সৈতে মিহলাই ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [[হাইড্ৰ’জেন]]ও এটা বিকল্প, যদিও ইয়াৰ ব্যৱহাৰ বেছি প্ৰচলিত নহয়, আৰু এইটো জীৱাশ্ম জ্বালানী বা পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য উৎসৰ পৰা লাভ কৰা যায়। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>3z9ikk5z92sakv70wf3ukgdnkwu2i8x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517297</id>
      <parentid>517296</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:15:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517297</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8095" sha1="rw88zvwksbsb8vs2nk9xusfwcxzqjhv" xml:space="preserve">[[File:Four stroke engine diagram.jpg|thumb|ওভাৰহেড কেম ৪-ষ্ট্ৰ'ক গেছ’লিন ইঞ্জিনত পোৱা এটা চিলিণ্ডাৰৰ ৰূপৰেখা: {{ubl
 |C&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ক্ৰেংকশ্বাফ্ট]]
 |E&amp;nbsp; –&amp;nbsp; উৎসৰ্জন [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |I&amp;nbsp; –&amp;nbsp; ইনলেট [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |P&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পিষ্টন]]
 |R&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[কনে‌ক্টিং ৰড]]
 |S&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[স্পাৰ্ক প্লাগ]]
 |V&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পপেট ভাল্ভ|ভাল্ভবোৰ]]; ৰঙা: এক্‌জ’ষ্ট, নীলা: ইনটেক
 |W&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[জল ক’লা জেকেট|কুলিং জল জেকেট]]
 |ধূসৰ গঠন&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ইঞ্জিন ব্লক]]
}}]]

'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন''' ('''ICE''' বা '''IC ইঞ্জিন''') হৈছে এটা [[তাপ ইঞ্জিন]], য’ত [[জ্বালানী]]ৰ [[দাহ]] [[অক্সিডাইজাৰ]]ৰ (সাধাৰণতে বায়ু) সৈতে [[দাহন কক্ষ]]ত হয়, যি [[কাৰ্য্য তৰল]]ৰ প্ৰবাহ চক্ৰৰ এটা অঙ্গভূত অংশ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনত, দাহৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা উচ্চ-[[তাপমাত্ৰা]] আৰু উচ্চ-[[চাপ]]ৰ গেছবোৰে ইঞ্জিনৰ কোনো উপাদানত পোনপটীয়াকৈ [[বল]] প্ৰয়োগ কৰে। সাধাৰণতে এই বল [[পিষ্টন]] ([[আন্দোলনশীল ইঞ্জিন|পিষ্টন ইঞ্জিন]]), [[টাৰবাইন ব্লেড]] ([[গেছ টাৰবাইন]]), এটা [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৰোটৰ (ৱাংকেল ইঞ্জিন)]] বা এটা [[প্ৰপালছিভ নাজল|নজল]] ([[জেট ইঞ্জিন]])-ত প্ৰয়োগ কৰা হয়। এই উপাদানবোৰে এক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে, যাৰ ফলত [[ৰাসায়নিক শক্তি]] [[গতিশক্তি]]লৈ ৰূপান্তৰ হয় আৰু সেই শক্তি ইঞ্জিনটো য’ত সংলগ্ন থাকে তাক চলোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

মধ্য ১৯শ শতিকাত প্ৰথমবাৰলৈ বাণিজ্যিকভাৱে সফল অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনবোৰ উদ্ভাৱন কৰা হয়। আধুনিক অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ প্ৰথম সংস্কৰণটো আছিল [[অটো ইঞ্জিন]], যি ১৮৭৬ চনত জাৰ্মান অভিযন্তা [[নিকলাউছ অটো]]-এ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;EB1&quot;&gt;{{cite encyclopedia|encyclopedia=Encyclopædia Britannica |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/1350805/history-of-technology/10451/Internal-combustion-engine |title=History of Technology: Internal Combustion engines |publisher=Britannica.com |access-date=2012-03-20}}&lt;/ref&gt; &quot;'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন'''&quot; শব্দটোৱে সাধাৰণতে এনে ইঞ্জিনক বুজায় য'ত দাহ [[Intermittency|বিচ্ছিন্নভাৱে]] হয়, যেনে পৰিচিত [[দুই-ষ্ট্ৰ'ক]] আৰু [[চাৰি-ষ্ট্ৰ'ক]] পিষ্টন ইঞ্জিন, লগতে [[ছয়-ষ্ট্ৰ'ক ইঞ্জিন]] আৰু [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৱাংকেল ৰোটৰী ইঞ্জিন]]ৰ দৰে ভিন্ন ৰূপ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ এটা দ্বিতীয় শ্ৰেণী হৈছে য'ত দাহ অবিৰতভাৱে চলে: [[গেছ টাৰবাইন]], [[জেট ইঞ্জিন]] আৰু প্ৰায় সকলো [[ৰকেট ইঞ্জিন]] এই শ্ৰেণীত পৰে।&lt;ref name=&quot;EB1&quot; /&gt;&lt;ref name=pulkrabek&gt;{{cite book|title=Engineering Fundamentals of the Internal Combustion Engine|url=https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk|url-access=limited|last=Pulkrabek|first=Willard W.|year=1997|page=[https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk/page/n15 2]|isbn=978-0-13-570854-5|publisher=Prentice Hall}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে, [[বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিন]]বোৰত, যেনে [[ৱাষ্প ইঞ্জিন]] বা [[ষ্টাৰ্লিং ইঞ্জিন]]ত, শক্তি এনে এটা কাৰ্য্য তৰললৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় যি দাহৰ ফলত উৎপন্ন পদাৰ্থৰে মিশ্ৰিত বা প্ৰদূষিত নহয়। বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিনৰ কাৰ্য্য তৰল হিচাপে বায়ু, গৰম পানী, [[চাপযুক্ত পানী]] বা [[বয়লাৰ]]ত গৰম কৰা [[তৰল সোডিয়াম]] ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

যদিও বহুবিধ স্থিৰ ব্যৱহাৰ আছে, অধিকাংশ অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন গাড়ী, বিমান আৰু নাও আদিৰ দৰে [[চলন্ত যানবাহন]]ত মূল শক্তি উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ICE সাধাৰণতে [[হাইড্ৰকাৰ্বন]] ভিত্তিক জ্বালানী যেনে [[প্ৰাকৃতিক গেছ]], [[গেছ’লিন]], [[ডিজেল]], বা [[ইথেনল]]ৰ দ্বাৰা চলাই হয়। [[পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী]] যেনে [[বায়'ডিজেল]] কম্প্ৰেছন ইগ্নিচন (CI) ইঞ্জিনত আৰু [[বায়'ইথেনল]] বা [[ETBE]] (ইথাইল টাৰ্ট-বিউটাইল ইথাৰ) স্পাৰ্ক ইগ্নিচন (SI) ইঞ্জিনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ১৯০০ চনতেই ডিজেল ইঞ্জিনৰ উদ্ভাৱক [[ৰুডল্ফ ডিজেল]]-এ তেওঁৰ ইঞ্জিন চাৰি চলাবলৈ চিনাবাটাৰ তেল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Shay |first1=E.Griffin |title=Diesel fuel from vegetable oils: Status and opportunities |journal=Biomass and Bioenergy |date=January 1993 |volume=4 |issue=4 |pages=227–242 |doi=10.1016/0961-9534(93)90080-N |bibcode=1993BmBe....4..227S }}&lt;/ref&gt; পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী সাধাৰণতে জীৱাশ্ম জ্বালানীৰ সৈতে মিহলাই ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [[হাইড্ৰ’জেন|হাইড্ৰ’জেনো]] এটা বিকল্প, যদিও ইয়াৰ ব্যৱহাৰ বেছি প্ৰচলিত নহয়, আৰু এইটো জীৱাশ্ম জ্বালানী বা পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য উৎসৰ পৰা লাভ কৰা যায়।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>rw88zvwksbsb8vs2nk9xusfwcxzqjhv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517301</id>
      <parentid>517297</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:18:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517301</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8117" sha1="d6r6tgioajrn5t1rt3piw0lykevvzm0" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:Four stroke engine diagram.jpg|thumb|ওভাৰহেড কেম ৪-ষ্ট্ৰ'ক গেছ’লিন ইঞ্জিনত পোৱা এটা চিলিণ্ডাৰৰ ৰূপৰেখা: {{ubl
 |C&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ক্ৰেংকশ্বাফ্ট]]
 |E&amp;nbsp; –&amp;nbsp; উৎসৰ্জন [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |I&amp;nbsp; –&amp;nbsp; ইনলেট [[কেমশ্বাফ্ট]]
 |P&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পিষ্টন]]
 |R&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[কনে‌ক্টিং ৰড]]
 |S&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[স্পাৰ্ক প্লাগ]]
 |V&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[পপেট ভাল্ভ|ভাল্ভবোৰ]]; ৰঙা: এক্‌জ’ষ্ট, নীলা: ইনটেক
 |W&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[জল ক’লা জেকেট|কুলিং জল জেকেট]]
 |ধূসৰ গঠন&amp;nbsp; –&amp;nbsp; [[ইঞ্জিন ব্লক]]
}}]]

'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন''' ('''ICE''' বা '''IC ইঞ্জিন''') হৈছে এটা [[তাপ ইঞ্জিন]], য’ত [[জ্বালানী]]ৰ [[দাহ]] [[অক্সিডাইজাৰ]]ৰ (সাধাৰণতে বায়ু) সৈতে [[দাহন কক্ষ]]ত হয়, যি [[কাৰ্য্য তৰল]]ৰ প্ৰবাহ চক্ৰৰ এটা অঙ্গভূত অংশ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনত, দাহৰ ফলত উৎপন্ন হোৱা উচ্চ-[[তাপমাত্ৰা]] আৰু উচ্চ-[[চাপ]]ৰ গেছবোৰে ইঞ্জিনৰ কোনো উপাদানত পোনপটীয়াকৈ [[বল]] প্ৰয়োগ কৰে। সাধাৰণতে এই বল [[পিষ্টন]] ([[আন্দোলনশীল ইঞ্জিন|পিষ্টন ইঞ্জিন]]), [[টাৰবাইন ব্লেড]] ([[গেছ টাৰবাইন]]), এটা [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৰোটৰ (ৱাংকেল ইঞ্জিন)]] বা এটা [[প্ৰপালছিভ নাজল|নজল]] ([[জেট ইঞ্জিন]])-ত প্ৰয়োগ কৰা হয়। এই উপাদানবোৰে এক দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰে, যাৰ ফলত [[ৰাসায়নিক শক্তি]] [[গতিশক্তি]]লৈ ৰূপান্তৰ হয় আৰু সেই শক্তি ইঞ্জিনটো য’ত সংলগ্ন থাকে তাক চলোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

মধ্য ১৯শ শতিকাত প্ৰথমবাৰলৈ বাণিজ্যিকভাৱে সফল অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনবোৰ উদ্ভাৱন কৰা হয়। আধুনিক অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ প্ৰথম সংস্কৰণটো আছিল [[অটো ইঞ্জিন]], যি ১৮৭৬ চনত জাৰ্মান অভিযন্তা [[নিকলাউছ অটো]]-এ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;EB1&quot;&gt;{{cite encyclopedia|encyclopedia=Encyclopædia Britannica |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/1350805/history-of-technology/10451/Internal-combustion-engine |title=History of Technology: Internal Combustion engines |publisher=Britannica.com |access-date=2012-03-20}}&lt;/ref&gt; &quot;'''অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন'''&quot; শব্দটোৱে সাধাৰণতে এনে ইঞ্জিনক বুজায় য'ত দাহ [[Intermittency|বিচ্ছিন্নভাৱে]] হয়, যেনে পৰিচিত [[দুই-ষ্ট্ৰ'ক]] আৰু [[চাৰি-ষ্ট্ৰ'ক]] পিষ্টন ইঞ্জিন, লগতে [[ছয়-ষ্ট্ৰ'ক ইঞ্জিন]] আৰু [[ৱাংকেল ইঞ্জিন|ৱাংকেল ৰোটৰী ইঞ্জিন]]ৰ দৰে ভিন্ন ৰূপ। অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিনৰ এটা দ্বিতীয় শ্ৰেণী হৈছে য'ত দাহ অবিৰতভাৱে চলে: [[গেছ টাৰবাইন]], [[জেট ইঞ্জিন]] আৰু প্ৰায় সকলো [[ৰকেট ইঞ্জিন]] এই শ্ৰেণীত পৰে।&lt;ref name=&quot;EB1&quot; /&gt;&lt;ref name=pulkrabek&gt;{{cite book|title=Engineering Fundamentals of the Internal Combustion Engine|url=https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk|url-access=limited|last=Pulkrabek|first=Willard W.|year=1997|page=[https://archive.org/details/engineeringfunda00pulk/page/n15 2]|isbn=978-0-13-570854-5|publisher=Prentice Hall}}&lt;/ref&gt; ইয়াৰ বিপৰীতে, [[বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিন]]বোৰত, যেনে [[ৱাষ্প ইঞ্জিন]] বা [[ষ্টাৰ্লিং ইঞ্জিন]]ত, শক্তি এনে এটা কাৰ্য্য তৰললৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় যি দাহৰ ফলত উৎপন্ন পদাৰ্থৰে মিশ্ৰিত বা প্ৰদূষিত নহয়। বাহ্যিক দাহ ইঞ্জিনৰ কাৰ্য্য তৰল হিচাপে বায়ু, গৰম পানী, [[চাপযুক্ত পানী]] বা [[বয়লাৰ]]ত গৰম কৰা [[তৰল সোডিয়াম]] ব্যৱহাৰ কৰা হয়। 

যদিও বহুবিধ স্থিৰ ব্যৱহাৰ আছে, অধিকাংশ অন্তৰ্দাহী ইঞ্জিন গাড়ী, বিমান আৰু নাও আদিৰ দৰে [[চলন্ত যানবাহন]]ত মূল শক্তি উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ICE সাধাৰণতে [[হাইড্ৰকাৰ্বন]] ভিত্তিক জ্বালানী যেনে [[প্ৰাকৃতিক গেছ]], [[গেছ’লিন]], [[ডিজেল]], বা [[ইথেনল]]ৰ দ্বাৰা চলাই হয়। [[পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী]] যেনে [[বায়'ডিজেল]] কম্প্ৰেছন ইগ্নিচন (CI) ইঞ্জিনত আৰু [[বায়'ইথেনল]] বা [[ETBE]] (ইথাইল টাৰ্ট-বিউটাইল ইথাৰ) স্পাৰ্ক ইগ্নিচন (SI) ইঞ্জিনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ১৯০০ চনতেই ডিজেল ইঞ্জিনৰ উদ্ভাৱক [[ৰুডল্ফ ডিজেল]]-এ তেওঁৰ ইঞ্জিন চাৰি চলাবলৈ চিনাবাটাৰ তেল ব্যৱহাৰ কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Shay |first1=E.Griffin |title=Diesel fuel from vegetable oils: Status and opportunities |journal=Biomass and Bioenergy |date=January 1993 |volume=4 |issue=4 |pages=227–242 |doi=10.1016/0961-9534(93)90080-N |bibcode=1993BmBe....4..227S }}&lt;/ref&gt; পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য জ্বালানী সাধাৰণতে জীৱাশ্ম জ্বালানীৰ সৈতে মিহলাই ব্যৱহাৰ কৰা হয়। [[হাইড্ৰ’জেন|হাইড্ৰ’জেনো]] এটা বিকল্প, যদিও ইয়াৰ ব্যৱহাৰ বেছি প্ৰচলিত নহয়, আৰু এইটো জীৱাশ্ম জ্বালানী বা পুনৰ্নৱীকৰণযোগ্য উৎসৰ পৰা লাভ কৰা যায়।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>d6r6tgioajrn5t1rt3piw0lykevvzm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰূপান্তৰক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122654</id>
    <revision>
      <id>517287</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:48:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Infobox electronic component  | name              = ৰূপান্তৰক | image             = Philips_N4422_-_power_supply_transformer-2098.jpg | image_size        = 200px | caption           = এটা &quot;O-core&quot; ধৰণৰ ৰূপান্তৰক য'ত দুটা তামাৰ কঁপনি এক চুম্বকীয় মূলৰ চাৰিওফালে ওলমোৱা হৈছে | type              = পেছি...</comment>
      <origin>517287</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4773" sha1="okgn1neofjbp1wi3s3i9fc67lytqy9h" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component 
| name              = ৰূপান্তৰক
| image             = Philips_N4422_-_power_supply_transformer-2098.jpg
| image_size        = 200px
| caption           = এটা &quot;O-core&quot; ধৰণৰ ৰূপান্তৰক য'ত দুটা তামাৰ কঁপনি এক চুম্বকীয় মূলৰ চাৰিওফালে ওলমোৱা হৈছে
| type              = [[পেছিভ উপাদান|পেছিভ]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰেৰণা]]
| inventor          = [[মাইকেল ফাৰাডে]]&lt;ref name=&quot;IEEUK&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/biographies/faraday.cfm|title=Archives Michael Faraday biography – The IET|website=theiet.org}}&lt;/ref&gt;
| invention_Year    = 1831
| symbol            = [[File:Transformer Iron Core.svg|50px]]
}}

[[বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰণ]]ত, এটা '''ৰূপান্তৰক''' হৈছে এটা [[পেছিভ উপাদান]], যিয়ে এখন বৈদ্যুতিক পৰিবেশনৰ পৰা আন এখন বা বহুতো [[বৈদ্যুতিক জাল|জাল]]লৈ [[বৈদ্যুতিক শক্তি]] স্থানান্তৰ কৰে। কোনো এটা কঁপনিৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হ’লে, ৰূপান্তৰকৰ মূলত এটা সলনি হোৱা [[চুম্বকীয় ফ্লাক্স]] সৃষ্টি হয়, যি মূলটোৰে জড়োৱা থকা আন কঁপনিসমূহত এটা সলনি হোৱা [[বৈদ্যুতিক প্ৰেৰক বল|প্ৰেৰক বল (EMF)]] উদ্দীপিত কৰে। এইদৰে, এটা ধাতব সংযোগ নোহোৱাকৈয়ে শক্তি এক কঁপনিৰ পৰা আন কঁপনিলৈ স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। 1831 চনত আৱিষ্কৃত [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰেৰণাৰ নিয়ম]]ই, কঁপনিসমূহৰ মাজত চুম্বকীয় ফ্লাক্সৰ পৰিবৰ্তনৰ দ্বাৰা প্ৰেৰক বল কেনেদৰে উৎপন্ন হয়, সেয়া বৰ্ণনা কৰে।

ৰূপান্তৰকবোৰ প্ৰায়ে [[প্ৰত্যাৱৰ্তী প্ৰবাহ (AC)]]ৰ ভল্টেজ পৰিবৰ্তন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এনে ৰূপান্তৰকবোৰক &quot;উচ্চীকৰণ&quot; বা &quot;হ্ৰাসকৰণ&quot; ৰূপান্তৰক বুলি কোৱা হয়। এইবোৰে বর্তমানৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি বা হ্ৰাস কৰে। আনহাতে, কিছুমান ৰূপান্তৰকে [[গ্যালভেনিক পৃষ্ঠপোষকতা]] প্ৰদান কৰে বা সংকেত প্ৰক্ৰিয়া চৰণসমূহ সংযোগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো ব্যৱহাৰ হয়। 1885 চনত প্ৰথম [[নিয়ত ভল্টেজ ৰূপান্তৰক]] আৱিষ্কৃত হোৱাৰ পাছৰ পৰাই, ৰূপান্তৰকবোৰ [[বৈদ্যুতিক শক্তি সংস্থান]], [[বিতৰণ]] আৰু [[ব্যৱহাৰ]]ৰ ক্ষেত্ৰত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে।&lt;ref name=&quot;Bedell (1942)&quot;&gt;{{cite journal|last1=Bedell|first1=Frederick |title=History of A-C wave Form, Its Determination and Standardization |journal=Transactions of the American Institute of Electrical Engineers |volume=61|issue=12|page=864|doi=10.1109/T-AIEE.1942.5058456|year=1942|s2cid=51658522}}&lt;/ref&gt; ইলেক্ট্ৰনিক্স আৰু বিদ্যুৎ শক্তি ব্যৱস্থাত বহল পৰিসৰৰ ৰূপান্তৰক ডিজাইন দেখা পোৱা যায়। এইবোৰ [[ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চী|RF]]ৰ নিচিনা অতি সৰু ৰূপান্তৰকৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, শ শ টন ওজনৰ বৃহৎ শক্তি জাল সংযোগকাৰী বৃহৎ ৰূপান্তৰকলৈ বিস্তৃত।

{{TOC limit|limit=3}}
{{clear}}</text>
      <sha1>okgn1neofjbp1wi3s3i9fc67lytqy9h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517294</id>
      <parentid>517287</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:11:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517294</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4800" sha1="02eobrbhubyxc66naofc1tyrmikurf5" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component 
| name = ৰূপান্তৰক
| image = Philips_N4422_-_power_supply_transformer-2098.jpg
| image_size = 200px
| caption = এটা &quot;O-core&quot; ধৰণৰ ৰূপান্তৰক য'ত দুটা তামাৰ কঁপনি এক চুম্বকীয় মূলৰ চাৰিওফালে ওলমোৱা হৈছে
| type = [[পেছিভ উপাদান|পেছিভ]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰেৰণা]]
| inventor = [[মাইকেল ফাৰাডে]]&lt;ref name=&quot;IEEUK&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/biographies/faraday.cfm|title=Archives Michael Faraday biography – The IET|website=theiet.org}}&lt;/ref&gt;
| invention_Year = 1831
| symbol = [[File:Transformer Iron Core.svg|50px]]
}}

[[বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰণ]]ত, এটা '''ৰূপান্তৰক''' হৈছে এটা [[পেছিভ উপাদান]], যিয়ে এখন বৈদ্যুতিক পৰিবেশনৰ পৰা আন এখন বা বহুতো [[বৈদ্যুতিক জাল|জাল]]লৈ [[বৈদ্যুতিক শক্তি]] স্থানান্তৰ কৰে। কোনো এটা কঁপনিৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হ’লে, ৰূপান্তৰকৰ মূলত এটা সলনি হোৱা [[চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌]] সৃষ্টি হয়, যি মূলটোৰে জড়োৱা থকা আন কঁপনিসমূহত এটা সলনি হোৱা [[বৈদ্যুতিক প্ৰেৰক বল|প্ৰেৰক বল (EMF)]] উদ্দীপিত কৰে। এইদৰে, এটা ধাতব সংযোগ নোহোৱাকৈয়ে শক্তি এক কঁপনিৰ পৰা আন কঁপনিলৈ স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। 1831 চনত আৱিষ্কৃত [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰেৰণাৰ নিয়ম]]ই, কঁপনিসমূহৰ মাজত চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌ৰ পৰিবৰ্তনৰ দ্বাৰা প্ৰেৰক বল কেনেদৰে উৎপন্ন হয়, সেয়া বৰ্ণনা কৰে। 

ৰূপান্তৰকবোৰ প্ৰায়ে [[প্ৰত্যাৱৰ্তী প্ৰবাহ (AC)]]ৰ ভল্টেজ পৰিবৰ্তন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এনে ৰূপান্তৰকবোৰক &quot;উচ্চীকৰণ&quot; বা &quot;হ্ৰাসকৰণ&quot; ৰূপান্তৰক বুলি কোৱা হয়। এইবোৰে বৰ্তমানৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি বা হ্ৰাস কৰে। আনহাতে, কিছুমান ৰূপান্তৰকে [[গ্যালভেনিক পৃষ্ঠপোষকতা]] প্ৰদান কৰে বা সংকেত প্ৰক্ৰিয়া চৰণসমূহ সংযোগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো ব্যৱহাৰ হয়। 1885 চনত প্ৰথম [[নিয়ত ভল্টেজ ৰূপান্তৰক]] আৱিষ্কৃত হোৱাৰ পাছৰ পৰাই, ৰূপান্তৰকবোৰ [[বৈদ্যুতিক শক্তি সংস্থান]], [[বিতৰণ]] আৰু [[ব্যৱহাৰ]]ৰ ক্ষেত্ৰত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে।&lt;ref name=&quot;Bedell (1942)&quot;&gt;{{cite journal|last1=Bedell|first1=Frederick |title=History of A-C wave Form, Its Determination and Standardization |journal=Transactions of the American Institute of Electrical Engineers |volume=61|issue=12|page=864|doi=10.1109/T-AIEE.1942.5058456|year=1942|s2cid=51658522}}&lt;/ref&gt; ইলেক্ট্ৰনিক্স আৰু বিদ্যুৎ শক্তি ব্যৱস্থাত বহল পৰিসৰৰ ৰূপান্তৰক ডিজাইন দেখা পোৱা যায়। এইবোৰ [[ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চী|RF]]ৰ নিচিনা অতি সৰু ৰূপান্তৰকৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, শ শ টন ওজনৰ বৃহৎ শক্তি জাল সংযোগকাৰী বৃহৎ ৰূপান্তৰকলৈ বিস্তৃত। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>02eobrbhubyxc66naofc1tyrmikurf5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517295</id>
      <parentid>517294</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:11:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4815" sha1="2vcgmykbs1f14prvqg73ppncwgt5pu3" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component 
| name = ৰূপান্তৰক
| image = Philips_N4422_-_power_supply_transformer-2098.jpg
| image_size = 200px
| caption = এটা &quot;O-core&quot; ধৰণৰ ৰূপান্তৰক য'ত দুটা তামাৰ কঁপনি এক চুম্বকীয় মূলৰ চাৰিওফালে ওলমোৱা হৈছে
| type = [[পেছিভ উপাদান|পেছিভ]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰেৰণা]]
| inventor = [[মাইকেল ফাৰাডে]]&lt;ref name=&quot;IEEUK&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/biographies/faraday.cfm|title=Archives Michael Faraday biography – The IET|website=theiet.org}}&lt;/ref&gt;
| invention_Year = 1831
| symbol = [[File:Transformer Iron Core.svg|50px]]
}}

[[বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰণ]]ত, এটা '''ৰূপান্তৰক''' হৈছে এটা [[পেছিভ উপাদান]], যিয়ে এখন বৈদ্যুতিক পৰিবেশনৰ পৰা আন এখন বা বহুতো [[বৈদ্যুতিক জাল|জাল]]লৈ [[বৈদ্যুতিক শক্তি]] স্থানান্তৰ কৰে। কোনো এটা কঁপনিৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হ’লে, ৰূপান্তৰকৰ মূলত এটা সলনি হোৱা [[চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌]] সৃষ্টি হয়, যি মূলটোৰে জড়োৱা থকা আন কঁপনিসমূহত এটা সলনি হোৱা [[বৈদ্যুতিক প্ৰেৰক বল|প্ৰেৰক বল (EMF)]] উদ্দীপিত কৰে। এইদৰে, এটা ধাতব সংযোগ নোহোৱাকৈয়ে শক্তি এক কঁপনিৰ পৰা আন কঁপনিলৈ স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। ১৮৩১ চনত আৱিষ্কৃত [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰেৰণাৰ নিয়ম]]ই, কঁপনিসমূহৰ মাজত চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌ৰ পৰিবৰ্তনৰ দ্বাৰা প্ৰেৰক বল কেনেদৰে উৎপন্ন হয়, সেয়া বৰ্ণনা কৰে। 

ৰূপান্তৰকবোৰ প্ৰায়ে [[প্ৰত্যাৱৰ্তী প্ৰবাহ (AC)]]ৰ ভল্টেজ পৰিবৰ্তন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এনে ৰূপান্তৰকবোৰক &quot;উচ্চীকৰণ&quot; বা &quot;হ্ৰাসকৰণ&quot; ৰূপান্তৰক বুলি কোৱা হয়। এইবোৰে বৰ্তমানৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি বা হ্ৰাস কৰে। আনহাতে, কিছুমান ৰূপান্তৰকে [[গ্যালভেনিক পৃষ্ঠপোষকতা]] প্ৰদান কৰে বা সংকেত প্ৰক্ৰিয়া চৰণসমূহ সংযোগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো ব্যৱহাৰ হয়। ১৮৮৫ চনত প্ৰথম [[নিয়ত ভল্টেজ ৰূপান্তৰক]] আৱিষ্কৃত হোৱাৰ পাছৰ পৰাই, ৰূপান্তৰকবোৰ [[বৈদ্যুতিক শক্তি সংস্থান]], [[বিতৰণ]] আৰু [[ব্যৱহাৰ]]ৰ ক্ষেত্ৰত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে।&lt;ref name=&quot;Bedell (1942)&quot;&gt;{{cite journal|last1=Bedell|first1=Frederick |title=History of A-C wave Form, Its Determination and Standardization |journal=Transactions of the American Institute of Electrical Engineers |volume=61|issue=12|page=864|doi=10.1109/T-AIEE.1942.5058456|year=1942|s2cid=51658522}}&lt;/ref&gt; ইলেক্ট্ৰনিক্স আৰু বিদ্যুৎ শক্তি ব্যৱস্থাত বহল পৰিসৰৰ ৰূপান্তৰক ডিজাইন দেখা পোৱা যায়। এইবোৰ [[ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চী|RF]]ৰ নিচিনা অতি সৰু ৰূপান্তৰকৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, শ শ টন ওজনৰ বৃহৎ শক্তি জাল সংযোগকাৰী বৃহৎ ৰূপান্তৰকলৈ বিস্তৃত।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>2vcgmykbs1f14prvqg73ppncwgt5pu3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517299</id>
      <parentid>517295</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:17:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517299</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4851" sha1="rrhcqlsm415yydgj8bnc2r5rar03gbf" xml:space="preserve">{{পোখালি}}{{Infobox electronic component 
| name = ৰূপান্তৰক
| image = Philips_N4422_-_power_supply_transformer-2098.jpg
| image_size = 200px
| caption = এটা &quot;O-core&quot; ধৰণৰ ৰূপান্তৰক য'ত দুটা তামাৰ কঁপনি এক চুম্বকীয় মূলৰ চাৰিওফালে ওলমোৱা হৈছে
| type = [[পেছিভ উপাদান|পেছিভ]]
| working_principle = [[চুম্বকীয় প্ৰেৰণা]]
| inventor = [[মাইকেল ফাৰাডে]]&lt;ref name=&quot;IEEUK&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/biographies/faraday.cfm|title=Archives Michael Faraday biography – The IET|website=theiet.org}}&lt;/ref&gt;
| invention_Year = 1831
| symbol = [[File:Transformer Iron Core.svg|50px]]
}}

[[বৈদ্যুতিক অভিযান্ত্ৰণ]]ত, এটা '''ৰূপান্তৰক''' (Transformer) হৈছে এটা [[পেছিভ উপাদান]], যিয়ে এখন বৈদ্যুতিক পৰিবেশনৰ পৰা আন এখন বা বহুতো [[বৈদ্যুতিক জাল|জাল]]লৈ [[বৈদ্যুতিক শক্তি]] স্থানান্তৰ কৰে। কোনো এটা কঁপনিৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ সলনি হ’লে, ৰূপান্তৰকৰ মূলত এটা সলনি হোৱা [[চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌]] সৃষ্টি হয়, যি মূলটোৰে জড়োৱা থকা আন কঁপনিসমূহত এটা সলনি হোৱা [[বৈদ্যুতিক প্ৰেৰক বল|প্ৰেৰক বল (EMF)]] উদ্দীপিত কৰে। এইদৰে, এটা ধাতব সংযোগ নোহোৱাকৈয়ে শক্তি এক কঁপনিৰ পৰা আন কঁপনিলৈ স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। ১৮৩১ চনত আৱিষ্কৃত [[ফাৰাডে'ৰ প্ৰেৰণাৰ নিয়ম]]ই, কঁপনিসমূহৰ মাজত চুম্বকীয় ফ্লাস্ক‌ৰ পৰিবৰ্তনৰ দ্বাৰা প্ৰেৰক বল কেনেদৰে উৎপন্ন হয়, সেয়া বৰ্ণনা কৰে। 

ৰূপান্তৰকবোৰ প্ৰায়ে [[প্ৰত্যাৱৰ্তী প্ৰবাহ (AC)]]ৰ ভল্টেজ পৰিবৰ্তন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এনে ৰূপান্তৰকবোৰক &quot;উচ্চীকৰণ&quot; বা &quot;হ্ৰাসকৰণ&quot; ৰূপান্তৰক বুলি কোৱা হয়। এইবোৰে বৰ্তমানৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি বা হ্ৰাস কৰে। আনহাতে, কিছুমান ৰূপান্তৰকে [[গ্যালভেনিক পৃষ্ঠপোষকতা]] প্ৰদান কৰে বা সংকেত প্ৰক্ৰিয়া চৰণসমূহ সংযোগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো ব্যৱহাৰ হয়। ১৮৮৫ চনত প্ৰথম [[নিয়ত ভল্টেজ ৰূপান্তৰক]] আৱিষ্কৃত হোৱাৰ পাছৰ পৰাই, ৰূপান্তৰকবোৰ [[বৈদ্যুতিক শক্তি সংস্থান]], [[বিতৰণ]] আৰু [[ব্যৱহাৰ]]ৰ ক্ষেত্ৰত অত্যন্ত গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে।&lt;ref name=&quot;Bedell (1942)&quot;&gt;{{cite journal|last1=Bedell|first1=Frederick |title=History of A-C wave Form, Its Determination and Standardization |journal=Transactions of the American Institute of Electrical Engineers |volume=61|issue=12|page=864|doi=10.1109/T-AIEE.1942.5058456|year=1942|s2cid=51658522}}&lt;/ref&gt; ইলেক্ট্ৰনিক্স আৰু বিদ্যুৎ শক্তি ব্যৱস্থাত বহল পৰিসৰৰ ৰূপান্তৰক ডিজাইন দেখা পোৱা যায়। এইবোৰ [[ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চী|RF]]ৰ নিচিনা অতি সৰু ৰূপান্তৰকৰ পৰা আৰম্ভ কৰি, শ শ টন ওজনৰ বৃহৎ শক্তি জাল সংযোগকাৰী বৃহৎ ৰূপান্তৰকলৈ বিস্তৃত।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]
[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]</text>
      <sha1>rrhcqlsm415yydgj8bnc2r5rar03gbf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ৰোধক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122655</id>
    <revision>
      <id>517288</id>
      <timestamp>2025-06-12T05:49:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{সম্পাদনা দ্বন্দ}} ৰেজিষ্টৰ হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্সক বৰ্তনী মৌল হিচাপে প্ৰণয়ন কৰে । ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীত ৰেজিষ্...</comment>
      <origin>517288</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2259" sha1="9j3621nkhkbi3y504kozuyzidnz26xp" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
ৰেজিষ্টৰ হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্সক বৰ্তনী মৌল হিচাপে প্ৰণয়ন কৰে । ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰক কাৰেণ্টৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ , সক্ৰিয় মৌলসমূহক বায়াছ কৰিবলৈ আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ লগতে সংবহন লাইনসমূহ বন্ধ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তাপ হিচাপে বহু ৱাট বৈদ্যুতিক শক্তি অপচয় কৰিব পৰা উচ্চ শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ অংশ হিচাপে, শক্তি বিতৰণ ব্যৱস্থাত বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ফিক্সড ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স থাকে যিবোৰ উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগে লগে মাত্ৰ সামান্য সলনি হয়। বৰ্তনীৰ উপাদানসমূহ (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ, বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে সংবেদন যন্ত্ৰ হিচাপে ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।</text>
      <sha1>9j3621nkhkbi3y504kozuyzidnz26xp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517312</id>
      <parentid>517288</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517312</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2961" sha1="rkkgjm9qa2ks66osaohhcybgiu31ilj" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ বিভিন্ন ধৰণৰ ৰেজিষ্টৰ]]
{{Infobox electronic component
| name              = Resistor
| image             = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption           = An array of axial-lead resistors
| type              = [[Passivity (engineering)|Passive]]
| working_principle = [[Electrical resistance]]
| terminal_number   = 2 
| symbol            = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption    = [[ANSI]] and [[IEC]] symbols
}}
'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্সক বৰ্তনী মৌল হিচাপে প্ৰণয়ন কৰে । ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰক কাৰেণ্টৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ , সক্ৰিয় মৌলসমূহক বায়াছ কৰিবলৈ আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ লগতে সংবহন লাইনসমূহ বন্ধ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তাপ হিচাপে বহু ৱাট বৈদ্যুতিক শক্তি অপচয় কৰিব পৰা উচ্চ শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ অংশ হিচাপে, শক্তি বিতৰণ ব্যৱস্থাত বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ফিক্সড ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স থাকে যিবোৰ উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগে লগে মাত্ৰ সামান্য সলনি হয়। বৰ্তনীৰ উপাদানসমূহ (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ, বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে সংবেদন যন্ত্ৰ হিচাপে ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।</text>
      <sha1>rkkgjm9qa2ks66osaohhcybgiu31ilj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517314</id>
      <parentid>517312</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:40:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517314</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4251" sha1="h6tuw8u8yycnl6vgm1zj9u6axjjgd8j" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Infobox electronic component
| name              = Resistor
| image             = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption           = An array of axial-lead resistors
| type              = [[Passivity (engineering)|Passive]]
| working_principle = [[Electrical resistance]]
| terminal_number   = 2 
| symbol            = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption    = [[ANSI]] and [[IEC]] symbols
}}
'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্সক বৰ্তনী মৌল হিচাপে প্ৰণয়ন কৰে । ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰক কাৰেণ্টৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ , সক্ৰিয় মৌলসমূহক বায়াছ কৰিবলৈ আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ লগতে সংবহন লাইনসমূহ বন্ধ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তাপ হিচাপে বহু ৱাট বৈদ্যুতিক শক্তি অপচয় কৰিব পৰা উচ্চ শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ অংশ হিচাপে, শক্তি বিতৰণ ব্যৱস্থাত বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ফিক্সড ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স থাকে যিবোৰ উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগে লগে মাত্ৰ সামান্য সলনি হয়। বৰ্তনীৰ উপাদানসমূহ (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ, বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে সংবেদন যন্ত্ৰ হিচাপে ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ বিভিন্ন ধৰণৰ ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ বিয়পি আছে । বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন যৌগ আৰু ৰূপৰে গঠিত হ’ব পাৰে। ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনীৰ ভিতৰতো প্ৰণয়ন কৰা হয় ।

ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্য্য ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়: সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰসমূহ ন অৰ্ডাৰতকৈ অধিক পৰিমাণৰ পৰিসৰত নিৰ্মাণ কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ নামমাত্ৰ মান উৎপাদন সহনশীলতাৰ ভিতৰত পৰে , উপাদানটোত উল্লেখ কৰা।</text>
      <sha1>h6tuw8u8yycnl6vgm1zj9u6axjjgd8j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517316</id>
      <parentid>517314</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:41:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517316</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4292" sha1="iltxsg3erm1pliv30mjdbm3q5l2tksg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Infobox electronic component
| name              = Resistor
| image             = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption           = An array of axial-lead resistors
| type              = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number   = 2 
| symbol            = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption    = [[ANSI]] and [[IEC]] symbols
}}
'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয় দুটা টাৰ্মিনেল ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্সক বৰ্তনী মৌল হিচাপে প্ৰণয়ন কৰে । ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰক কাৰেণ্টৰ প্ৰবাহ হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ , সক্ৰিয় মৌলসমূহক বায়াছ কৰিবলৈ আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ লগতে সংবহন লাইনসমূহ বন্ধ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। তাপ হিচাপে বহু ৱাট বৈদ্যুতিক শক্তি অপচয় কৰিব পৰা উচ্চ শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ অংশ হিচাপে, শক্তি বিতৰণ ব্যৱস্থাত বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ফিক্সড ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স থাকে যিবোৰ উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগে লগে মাত্ৰ সামান্য সলনি হয়। বৰ্তনীৰ উপাদানসমূহ (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ, বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে সংবেদন যন্ত্ৰ হিচাপে ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ বিভিন্ন ধৰণৰ ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনীৰ সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ বিয়পি আছে । বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন যৌগ আৰু ৰূপৰে গঠিত হ’ব পাৰে। ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনীৰ ভিতৰতো প্ৰণয়ন কৰা হয় ।

ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্য্য ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়: সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰসমূহ ন অৰ্ডাৰতকৈ অধিক পৰিমাণৰ পৰিসৰত নিৰ্মাণ কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ নামমাত্ৰ মান উৎপাদন সহনশীলতাৰ ভিতৰত পৰে , উপাদানটোত উল্লেখ কৰা।</text>
      <sha1>iltxsg3erm1pliv30mjdbm3q5l2tksg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517317</id>
      <parentid>517316</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:44:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517317</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4256" sha1="5tgx5giehkndkwm9itb7hlec6iwyl45" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
{{Infobox electronic component
| name              = Resistor
| image             = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption           = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type              = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number   = 2
| symbol            = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption    = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্রবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে।

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সর্বত্র ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে।</text>
      <sha1>5tgx5giehkndkwm9itb7hlec6iwyl45</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517318</id>
      <parentid>517317</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:45:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517318</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4298" sha1="feisayvxcrbi93h5r7mqms5uawo4po0" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>feisayvxcrbi93h5r7mqms5uawo4po0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517319</id>
      <parentid>517318</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:48:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517319</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4927" sha1="4bbhdvhbbyps8g5d4zxdsec3ch9rveq" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>4bbhdvhbbyps8g5d4zxdsec3ch9rveq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517320</id>
      <parentid>517319</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517320</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9743" sha1="gw2vdjies1p4juujojebr279ana30ht" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>gw2vdjies1p4juujojebr279ana30ht</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517321</id>
      <parentid>517320</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:49:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517321</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13619" sha1="sbjvk21f8fld6w7ra4vv0co1kybtb17" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়। [ 9 ] বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>sbjvk21f8fld6w7ra4vv0co1kybtb17</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517322</id>
      <parentid>517321</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:50:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* অনাদৰ্শ ধৰ্ম */</comment>
      <origin>517322</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14184" sha1="kkmzhoqahn8p0tbqn043ml0hpn93tzw" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;A family of resistors may also be characterized according to its ''critical resistance.'' Applying a constant voltage across resistors in that family below the critical resistance will exceed the maximum power rating first; resistances larger than the critical resistance fail first from exceeding the maximum voltage rating. See {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>kkmzhoqahn8p0tbqn043ml0hpn93tzw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517323</id>
      <parentid>517322</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:52:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517323</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14361" sha1="7u1bhgtb3c2zusaoa461zbwc81emzkt" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>7u1bhgtb3c2zusaoa461zbwc81emzkt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517324</id>
      <parentid>517323</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:55:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517324</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15481" sha1="61pgg4cj7wg5xplua07bchh04yeb115" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-style: (a)&amp;nbsp;resistor, (b)&amp;nbsp;rheostat (variable resistor), and (c)&amp;nbsp;potentiometer
IEC resistor symbol
&lt;/gallery&gt;

The notation to state a resistor's value in a circuit diagram varies.

One common scheme is the [[RKM code]] following [[IEC 60062]]. Rather than using a [[decimal separator]], this notation uses a letter loosely associated with SI prefixes corresponding with the part's resistance. For example, ''8K2''&lt;!-- with uppercase K! --&gt; as part [[marking code]], in a [[circuit diagram]] or in a [[bill of materials]] (BOM) indicates a resistor value of 8.2&amp;nbsp;kΩ. Additional zeros imply a tighter tolerance, for example ''15M0'' for three significant digits. When the value can be expressed without the need for a prefix (that is, multiplicator 1), an &quot;R&quot; is used instead of the decimal separator. For example, ''1R2'' indicates 1.2&amp;nbsp;Ω, and ''18R'' indicates 18&amp;nbsp;Ω.

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>61pgg4cj7wg5xplua07bchh04yeb115</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517326</id>
      <parentid>517324</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত */</comment>
      <origin>517326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15560" sha1="0nbct701jg8ymst4lc3u3pg5eb6c3xv" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| [[ANSI]]-style: (a)&amp;nbsp;resistor, (b)&amp;nbsp;rheostat (variable resistor), and (c)&amp;nbsp;potentiometer
File:Resistor_symbol_IEC.svg|[[International Electrotechnical Commission|IEC]] resistor symbol
&lt;/gallery&gt;

The notation to state a resistor's value in a circuit diagram varies.

One common scheme is the [[RKM code]] following [[IEC 60062]]. Rather than using a [[decimal separator]], this notation uses a letter loosely associated with SI prefixes corresponding with the part's resistance. For example, ''8K2''&lt;!-- with uppercase K! --&gt; as part [[marking code]], in a [[circuit diagram]] or in a [[bill of materials]] (BOM) indicates a resistor value of 8.2&amp;nbsp;kΩ. Additional zeros imply a tighter tolerance, for example ''15M0'' for three significant digits. When the value can be expressed without the need for a prefix (that is, multiplicator 1), an &quot;R&quot; is used instead of the decimal separator. For example, ''1R2'' indicates 1.2&amp;nbsp;Ω, and ''18R'' indicates 18&amp;nbsp;Ω.

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>0nbct701jg8ymst4lc3u3pg5eb6c3xv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517327</id>
      <parentid>517326</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:58:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517327</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15620" sha1="cfhi2dcini0z23q2thj9jroddr75l88" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

The notation to state a resistor's value in a circuit diagram varies.

One common scheme is the [[RKM code]] following [[IEC 60062]]. Rather than using a [[decimal separator]], this notation uses a letter loosely associated with SI prefixes corresponding with the part's resistance. For example, ''8K2''&lt;!-- with uppercase K! --&gt; as part [[marking code]], in a [[circuit diagram]] or in a [[bill of materials]] (BOM) indicates a resistor value of 8.2&amp;nbsp;kΩ. Additional zeros imply a tighter tolerance, for example ''15M0'' for three significant digits. When the value can be expressed without the need for a prefix (that is, multiplicator 1), an &quot;R&quot; is used instead of the decimal separator. For example, ''1R2'' indicates 1.2&amp;nbsp;Ω, and ''18R'' indicates 18&amp;nbsp;Ω.

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>cfhi2dcini0z23q2thj9jroddr75l88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517328</id>
      <parentid>517327</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T06:58:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517328</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16390" sha1="t5li3oyjt8e5qfdb7ler1wjtxymqcw8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>t5li3oyjt8e5qfdb7ler1wjtxymqcw8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517329</id>
      <parentid>517328</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:01:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517329</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25304" sha1="ne0zzh125nhfp6cg6td4m9iyb1andpp" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। [ 41 ] কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ne0zzh125nhfp6cg6td4m9iyb1andpp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517330</id>
      <parentid>517329</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:01:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517330</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32423" sha1="dij5esx35ppwh3191x2ya54xhppifs3" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে। [ 39 ] পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে। [ ৪০ ]

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। [ 41 ] কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>dij5esx35ppwh3191x2ya54xhppifs3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517332</id>
      <parentid>517330</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:03:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517332</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33301" sha1="ef5i1r3da2t1ljtd9eui44ggagor73d" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। [ 41 ] কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ef5i1r3da2t1ljtd9eui44ggagor73d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517333</id>
      <parentid>517332</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:03:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517333</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33744" sha1="ic1w22vmla4fnd08ntlh28c1sis02sn" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ic1w22vmla4fnd08ntlh28c1sis02sn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517335</id>
      <parentid>517333</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:07:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517335</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33755" sha1="h09deuahck5wtlrlsoqlftoasorwro6" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

==অপাৰেচনৰ তত্ত্ব==

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>h09deuahck5wtlrlsoqlftoasorwro6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517336</id>
      <parentid>517335</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:10:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517336</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34573" sha1="9cxcpx5r1ltbwxc6deidhsur26uyvv8" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

==ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ==

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>9cxcpx5r1ltbwxc6deidhsur26uyvv8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517338</id>
      <parentid>517336</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ */</comment>
      <origin>517338</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36004" sha1="ad75j7qwjclloqmcal4c2qblpcuyasg" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ [[E series of preferred numbers|E-সিরিজ]]ৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ad75j7qwjclloqmcal4c2qblpcuyasg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517339</id>
      <parentid>517338</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517339</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35972" sha1="r6djl7tgs5ckwjy083xwzpskpw3d6f5" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ==

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>r6djl7tgs5ckwjy083xwzpskpw3d6f5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517341</id>
      <parentid>517339</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:11:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517341</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35914" sha1="r6kj4n5j89tkmnr5axgy4sadq1aa6me" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

==মানদণ্ড==

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>r6kj4n5j89tkmnr5axgy4sadq1aa6me</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517342</id>
      <parentid>517341</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:12:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* মানদণ্ড */</comment>
      <origin>517342</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38006" sha1="i7tis0qequo47b47g83wh3htz7w4ra2" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে [[IEC 60063]] যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি [[Electronic color code|ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড]] হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্রবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং==

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>i7tis0qequo47b47g83wh3htz7w4ra2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517343</id>
      <parentid>517342</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:12:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37954" sha1="hetco12uzgqxq993pppsqqlze8sgkxx" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে [[IEC 60063]] যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি [[Electronic color code|ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড]] হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্রবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ==

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>hetco12uzgqxq993pppsqqlze8sgkxx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517344</id>
      <parentid>517343</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:13:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517344</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37895" sha1="rqlc6ykdnbitfbcm5otgd6t7pqss7oj" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ্ব}}
{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা।

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড । এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে , এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে , এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0 । যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়।

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে ; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে ।

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে।

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি।  জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়।  চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে । উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো নূন্যতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে।

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্রেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যবহারকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে । সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায় । ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা আভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়।

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয় । এটা যোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়।

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে [[IEC 60063]] যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি [[Electronic color code|ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড]] হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্রবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয় , বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয় । ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে।

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ । ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে।

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে । এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে । এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title      = Op Amp Applications Handbook
| author     = Jung, Walt
| url        = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter    = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page       = 7.11
| isbn       = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে।

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইন্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয় । 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title      = Electronic components – resistors
| work       = Inspector's Technical Guide
| publisher  = US Food and Drug Administration
| date       = 1978-01-16
| url        = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে।

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে।

ৰেজিষ্টৰৰ আভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে।

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়।

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে।

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>rqlc6ykdnbitfbcm5otgd6t7pqss7oj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517345</id>
      <parentid>517344</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517345</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37781" sha1="ga5ygy3nw7z0wi2gaonpduv8b9qn902" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা। 

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড। এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে, এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে, এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0। যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়। 

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে। 

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে। 

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি। জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়। চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে। উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো ন্যূনতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে। 

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্ৰেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে। সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায়। ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়। 

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয়। এটাযোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়। 

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে [[IEC 60063]] যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি [[Electronic color code|ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড]] হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয়, বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয়। ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ। ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে। 

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে। এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে। এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Op Amp Applications Handbook
| author = Jung, Walt
| url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page = 7.11
| isbn = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে। 

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইণ্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয়। 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title = Electronic components – resistors
| work = Inspector's Technical Guide
| publisher = US Food and Drug Administration
| date = 1978-01-16
| url = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে। 

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে। 

ৰেজিষ্টৰৰ অভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে। 

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়। 

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ga5ygy3nw7z0wi2gaonpduv8b9qn902</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517348</id>
      <parentid>517345</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517348</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37777" sha1="ks93qas52v9wetrnfvs6h4b62n3qtkh" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা। 

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড। এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে, এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে, এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0। যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়। 

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে। 

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে। 

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি। জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়। চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে। উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো ন্যূনতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে। 

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্ৰেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে। সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায়। ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়। 

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয়। এটাযোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়। 

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে IEC 60063 যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি [[Electronic color code|ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড]] হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয়, বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয়। ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ। ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে। 

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে। এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে। এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Op Amp Applications Handbook
| author = Jung, Walt
| url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page = 7.11
| isbn = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে। 

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইণ্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয়। 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title = Electronic components – resistors
| work = Inspector's Technical Guide
| publisher = US Food and Drug Administration
| date = 1978-01-16
| url = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে। 

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে। 

ৰেজিষ্টৰৰ অভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে। 

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়। 

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ks93qas52v9wetrnfvs6h4b62n3qtkh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517349</id>
      <parentid>517348</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:15:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37751" sha1="pb1i7ggxinigioudwjb7cls1wjz8k1h" xml:space="preserve">{{Infobox electronic component
| name = Resistor
| image = Electronic-Axial-Lead-Resistors-Array.png
| caption = এক্সিয়েল-লিডযুক্ত ৰেজিষ্টৰৰ এক শাৰী
| type = নিষ্ক্ৰিয়
| working_principle = বৈদ্যুতিক প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা
| terminal_number = 2
| symbol = [[File:Resistor symbol America.svg|50px]] [[File:Resistor symbol Europe.svg|50px]]
| symbol_caption = [[ANSI]] আৰু [[IEC]] চিহ্ন
}}

'''ৰোধক''' বা '''ৰেজিষ্টৰ''' (Resistor) হৈছে এটা নিষ্ক্ৰিয়, দুটা টাৰ্মিনেলযুক্ত ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান, যিয়ে বৈদ্যুতিক ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ) প্ৰদান কৰে। ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনত, ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় [[বিদ্যুৎ|বিদ্যুৎ প্ৰবাহ]] হ্ৰাস কৰিবলৈ, সংকেতৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ, ভল্টেজ বিভাজন কৰিবলৈ, সক্ৰিয় উপাদানসমূহক বায়াছ (bias) দিবলৈ, আৰু সংবহন লাইন বন্ধ কৰিবলৈ। উচ্চ-শক্তিৰ ৰেজিষ্টৰ বহু পৰিমাণৰ বৈদ্যুতিক শক্তি তাপ ৰূপে অপচয় কৰিব পাৰে, যাক মটৰ নিয়ন্ত্ৰণ, শক্তি বিতৰণ প্ৰণালী বা জেনেৰেটৰৰ বাবে পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। '''ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ'''ৰ ৰেজিষ্টেন্স সাধাৰণতে স্থিৰ থাকে আৰু উষ্ণতা, সময় বা অপাৰেটিং ভল্টেজৰ লগত সৰহ পৰিমাণে সলনি নহয়। '''ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ''' ব্যৱহাৰ কৰা হয় বৰ্তনীৰ উপাদান (যেনে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ বা লেম্প ডিমাৰ) সামঞ্জস্য কৰিবলৈ বা তাপ, পোহৰ, আৰ্দ্ৰতা, বল বা ৰাসায়নিক প্ৰতিক্ৰিয়াৰ প্ৰতি সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে। 

[[File:Carbon and ceramic resistors of different power ratings.jpg|thumb|বিভিন্ন আকৃতি আৰু আকাৰৰ কাৰ্বন আৰু চেৰামিক ৰেজিষ্টৰ]]

ৰেজিষ্টৰসমূহ বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনৰ অতি সাধাৰণ উপাদান আৰু ইলেক্ট্ৰনিক সঁজুলিত সৰ্বত্ৰ ব্যৱহৃত। এইবোৰ বিচ্ছিন্ন উপাদান হিচাপে বিভিন্ন সামগ্ৰী আৰু আকাৰত প্ৰস্তুত কৰা হয়। তদুপৰি, ৰেজিষ্টৰসমূহ সংহত বৰ্তনৰ ভিতৰতো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। 

এখন ৰেজিষ্টৰৰ বৈদ্যুতিক কাৰ্যক্ষমতা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত হয়। সাধাৰণ বাণিজ্যিক ৰেজিষ্টৰ বিভিন্ন আদৰ্শ মান আৰু সহনশীলতাৰ সীমাৰ ভিতৰত উৎপাদন কৰা হয়, আৰু এই মানটো উপাদানত উল্লেখ থাকে। 
উল্লেখ কৰা। 

==ইলেক্ট্ৰনিক চিহ্ন আৰু সংকেত==
দুটা সাধাৰণ আঁচনিমূলক চিত্ৰ চিহ্ন তলত দিয়া ধৰণৰ:
&lt;gallery&gt;
File:Resistor, Rheostat (variable resistor), and Potentiometer symbols.svg| ANSI-শৈলী: (a) ৰেজিষ্টৰ, (b) ৰিঅ'ষ্টেট (ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ), আৰু (c) পটেনচ'মিটাৰ
File:Resistor_symbol_IEC.svg|IEC ৰেজিষ্টৰ চিহ্ন 
&lt;/gallery&gt;

এটা সাধাৰণ আঁচনি হৈছে IEC 60062 অনুসৰণ কৰা RKM ক'ড। এটা দশমিক বিভাজক ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে, এই সংকেতটোৱে অংশটোৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে সংগতি ৰাখি SI উপসৰ্গসমূহৰ সৈতে শিথিলভাৱে জড়িত এটা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, 8K2 এ পাৰ্ট মাৰ্কিং ক'ড হিচাপে, এটা চাৰ্কিট ডায়াগ্ৰামত বা এটা বিল অৱ মেটেৰিয়েলত (BOM) 8.2 kΩ ৰেজিষ্টৰৰ মান সূচায়। অতিৰিক্ত শূন্যই অধিক কঠোৰ সহনশীলতাক বুজায়, উদাহৰণস্বৰূপে তিনিটা উল্লেখযোগ্য সংখ্যাৰ বাবে 15M0। যেতিয়া মানটো উপসৰ্গৰ প্ৰয়োজন নোহোৱাকৈ প্ৰকাশ কৰিব পাৰি (অৰ্থাৎ গুণক ১), তেতিয়া দশমিক বিভাজকৰ পৰিৱৰ্তে &quot;R&quot; ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, 1R2 য়ে 1.2 Ω বুজায়, আৰু 18R য়ে 18 Ω বুজায়। 

== অপাৰেচনৰ তত্ত্ব ==
ৰেজিষ্টৰে বৈদ্যুতিক প্ৰবাহক বাধা দিয়ে, ফলস্বৰূপে বিদ্যুৎ শক্তিৰ এক অংশ তাপ হিচাপে অপচয় হয়। ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্স (প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) অনুসৰি, যিকোনো ৰেজিষ্টৰে প্ৰবাহিত কৰেণ্টৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। এই আচৰণ Ohm's law (ওহমৰ নিয়ম)-ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰা হয়, যি কয়: V = IR।&lt;ref&gt;Horowitz, Paul; Hill, Winfield (2015). ''The Art of Electronics'' (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80926-9.&lt;/ref&gt;

==অনাদৰ্শ ধৰ্ম==
ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ এটা ছিৰিজ ইণ্ডাক্টেন্স আৰু এটা সৰু সমান্তৰাল কেপাচিটেন্স থাকে; এই ধাৰ্য্যকৰণসমূহ উচ্চ-কম্পাঙ্ক প্ৰয়োগসমূহত গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব পাৰে। আৰু যদিও এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰত জনছন শব্দ থাকে, কিছুমান ৰেজিষ্টৰৰ শব্দৰ বৈশিষ্ট্য বেয়া আৰু সেয়েহে কম শব্দৰ এম্প্লিফায়াৰ বা অন্যান্য সংবেদনশীল ইলেক্ট্ৰনিকছৰ বাবে এটা সমস্যা হ'ব পাৰে। 

কিছুমান নিখুঁত প্ৰয়োগত ৰেজিষ্টেন্সৰ উষ্ণতা সহগও চিন্তাৰ বিষয় হ’ব পাৰে। 

অবাঞ্চিত ইণ্ডাক্টেন্স, অতিৰিক্ত শব্দ আৰু উষ্ণতাৰ সহগ মূলতঃ ৰেজিষ্টৰ নিৰ্মাণত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। সাধাৰণতে কোনো বিশেষ প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰৰ এটা বিশেষ পৰিয়ালৰ বাবে ইহঁতক পৃথকে পৃথকে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়।&lt;ref&gt;ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ''জটিল ৰেজিষ্টেন্স'' অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি। জটিল ৰেজিষ্টেন্সতকৈ ডাঙৰ ৰেজিষ্টেন্সসমূহে সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ ৰেটিং অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা প্ৰথমে বিফল হয়। চাওক {{cite book |author=Middleton, Wendy |author2=Van Valkenburg, Mac E. |title=Reference data for engineers: radio, electronics, computer, and communications |edition=9 |publisher=Newnes |year=2002 |isbn=0-7506-7291-9 |pages=5–10}}&lt;/ref&gt; বিচ্ছিন্ন ৰেজিষ্টৰৰ এটা পৰিয়ালক ইয়াৰ ফৰ্ম ফ্যাক্টৰ অনুসৰিও বৈশিষ্ট্যযুক্ত কৰিব পাৰি, অৰ্থাৎ ডিভাইচৰ আকাৰ আৰু ইয়াৰ লিড (বা টাৰ্মিনেল)ৰ অৱস্থান অনুসৰি। ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা বৰ্তনীসমূহৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্মাণত এইটো প্ৰাসংগিক। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰসমূহক সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা বুলিও উল্লেখ কৰা হৈছে যিয়ে এটা বিশেষ বৰ্তনীত সেই ৰেজিষ্টৰৰ প্ৰত্যাশিত শক্তি অপচয়তকৈ বেছি হ'ব লাগিব: শক্তি ইলেক্ট্ৰনিক্স প্ৰয়োগত এইটো মূলতঃ চিন্তাৰ বিষয়। উচ্চ শক্তি ৰেটিং থকা ৰেজিষ্টৰসমূহ শাৰীৰিকভাৱে ডাঙৰ আৰু হিট ছিঙ্কৰ প্ৰয়োজন হ'ব পাৰে। উচ্চ ভল্টেজ বৰ্তনীত কেতিয়াবা ৰেজিষ্টৰৰ ৰেট কৰা সৰ্বোচ্চ কাম কৰা ভল্টেজৰ প্ৰতি মনোযোগ দিব লাগে। যদিও এটা নিৰ্দিষ্ট ৰেজিষ্টৰৰ বাবে কোনো ন্যূনতম কাম কৰা ভল্টেজ নাথাকে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ সৰ্বোচ্চ ৰেটিঙৰ হিচাপ নিদিয়াটোৱে ৰেজিষ্টৰটো জ্বলিব পাৰে যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে কাৰেণ্ট চলি থাকে। 

== ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ ==
ফিক্সড ৰেজিষ্টৰ হৈছে এনে এটা উপাদান যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান স্থায়ী, আৰু যিটো সাধাৰণতে চলন্ত অংশ নথকা বৰ্তনীত ব্যৱহৃত হয়। ই বিভিন্ন মুল্যৰ ৰূপত উপলব্ধ থাকে, আৰু পৰিচিত মানসমূহ ই-চিৰিজৰ অধীনত শ্ৰেণীবদ্ধ।&lt;ref&gt;Boylestad, Robert; Nashelsky, Louis (2006). ''Electronic Devices and Circuit Theory''. Prentice Hall. ISBN 978-0-13-118905-1.&lt;/ref&gt;

== ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ ==
ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰ, যেনে পটেনশ্যোমিটাৰ বা ৰীহোষ্টেট, এনে ৰেজিষ্টৰ যাৰ ৰেজিষ্টেন্স মান ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ইচ্ছামতে সলনি কৰিব পাৰে। ই সাধাৰণতে আয়তন নিয়ন্ত্ৰণ, লাইট ডিমাৰ বা সংবেদনশীল উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Malvino, Albert Paul (2006). ''Electronic Principles''. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-322277-6.&lt;/ref&gt;

==জোখ-মাখ==
ৰেজিষ্টৰৰ মান ওমমিটাৰৰ সহায়ত জুখিব পাৰি, যিটো মাল্টিমিটাৰৰ এটা ফলন হ'ব পাৰে। সাধাৰণতে, পৰীক্ষা লিডৰ মূৰত থকা প্ৰ’বসমূহ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযোগ হয়। এটা সৰল ওমমিটাৰে এটা বেটাৰীৰ পৰা অজ্ঞাত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে এটা ভল্টেজ প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে (এটা জনা মানৰ এটা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে শৃংখলাবদ্ধভাৱে) আৰু এটা কাৰেণ্ট উৎপন্ন কৰিব পাৰে যিয়ে এটা মিটাৰৰ গতি চলায়। ওমৰ নিয়ম অনুসৰি কাৰেণ্টটো পৰীক্ষা কৰা অভ্যন্তৰীণ ৰেজিষ্টেন্স আৰু ৰেজিষ্টৰৰ যোগফলৰ ওলোটা সমানুপাতিক হয়, যাৰ ফলত এটা এনালগ মিটাৰ স্কেল পোৱা যায় যিটো অতি অৰৈখিক, অসীমৰ পৰা ০ ওমলৈ মানাংকিত। সক্ৰিয় ইলেক্ট্ৰনিকছ ব্যৱহাৰ কৰি এটা ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ মাজেৰে এটা নিৰ্দিষ্ট কাৰেণ্ট পাৰ কৰিব পাৰে। সেই ক্ষেত্ৰত পৰীক্ষাৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে উৎপন্ন হোৱা ভল্টেজ ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সৰ সৈতে ৰৈখিকভাৱে সমানুপাতিক হয়, যিটো জুখি আৰু প্ৰদৰ্শন কৰা হয়। যিকোনো ক্ষেত্ৰতে মিটাৰৰ কম ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জে উচ্চ ৰেজিষ্টেন্স ৰেঞ্জতকৈ পৰীক্ষা লিডৰ মাজেৰে বহু বেছি কাৰেণ্ট পাৰ কৰে। ইয়াৰ ফলত উপস্থিত ভল্টেজসমূহ যুক্তিসংগত মাত্ৰাত (সাধাৰণতে ১০ ভল্টৰ তলত) কিন্তু তথাপিও জুখিব পৰা যায়। 

কম মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ, যেনে ভগ্নাংশ-অম ৰেজিষ্টৰ, গ্ৰহণযোগ্য সঠিকতাৰে জুখিবলৈ চাৰি-টাৰ্মিনেল সংযোগৰ প্ৰয়োজন হয়। এটাযোৰ টাৰ্মিনেলে ৰেজিষ্টৰত এটা জনা, মানাংকিত কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰে, আনহাতে আনটো যোৰে ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰে। কিছুমান পৰীক্ষাগাৰৰ মানদণ্ডৰ ওমমিটাৰ, মিলিঅ'মমিটাৰ, আৰু আনকি কিছুমান উন্নত ডিজিটেল মাল্টিমিটাৰে এই উদ্দেশ্যে চাৰিটা ইনপুট টাৰ্মিনেল ব্যৱহাৰ কৰা অনুভৱ কৰে, যিবোৰ কেলভিন ক্লিপ নামৰ বিশেষ পৰীক্ষা লিডৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। ক্লিপ দুটাৰ প্ৰতিটোতে ইটোৱে সিটোৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ থকা এযোৰ চোলা থাকে। প্ৰতিটো ক্লিপৰ এটা ফালে জোখৰ কাৰেণ্ট প্ৰয়োগ কৰা হয়, আনহাতে আন সংযোগবোৰে কেৱল ভল্টেজ হ্ৰাস অনুভৱ কৰিবলৈহে হয়। প্ৰয়োগ কৰা কাৰেণ্টেৰে ভাগ কৰা জুখি উলিওৱা ভল্টেজ হিচাপে ওমৰ নিয়ম ব্যৱহাৰ কৰি পুনৰ ৰেজিষ্টেন্স গণনা কৰা হয়। 

== মানদণ্ড ==
ৰেজিষ্টৰ উৎপাদনৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন মানদণ্ড প্ৰয়োগ কৰা হয়, যেনে IEC 60063 যি নামমাত্ৰ মানৰ শ্ৰেণীবিভাগৰ বাবে দায়ী। ৰেজিষ্টৰক তাৰ সহনশীলতা, শক্তি সহনক্ষমতা আৰু তাপীয় গুণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শ্ৰেণীবদ্ধ কৰা হয়।&lt;ref&gt;IEC 60063: Preferred number series for resistors and capacitors. International Electrotechnical Commission.&lt;/ref&gt;

== ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং ==
বহুল ব্যৱহৃত ৰেজিষ্টৰ মাৰ্কিং পদ্ধতি হৈছে ৰঙী বেণ্ড, য'ত ৰঙৰ দ্বাৰা ৰেজিষ্টেন্স মান, সহনশীলতা আৰু ক্ষেত্ৰবিশেষত তাপ গুণাংক প্ৰকাশ কৰা হয়। এই পদ্ধতি ইলেক্ট্ৰনিক ৰং কোড হিচাপে জনাজাত।&lt;ref&gt;U.S. Department of Defense (2008). MIL-HDBK-200. Military Handbook: Electronic Color Code.&lt;/ref&gt;

== সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ ধৰণ ==
ৰেজিষ্টৰ বহুলভাৱে বৈদ্যুতিক নেটৱৰ্ক, ইলেক্ট্ৰনিক বৰ্তনী আৰু সংকেত প্ৰসেসিঙৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহৃত হয়। ই বিদ্যুৎ প্ৰবাহ নিয়ন্ত্ৰণ, ভল্টেজ বিভাজন, সংকেত বায়াছ, ফিল্টাৰ চাৰ্কিট আৰু পৰীক্ষামূলক বোজা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।&lt;ref&gt;Floyd, Thomas L. (2012). ''Electronic Devices'' (9th ed.). Pearson Education. ISBN 978-0-13-254986-0.&lt;/ref&gt;

==বৈদ্যুতিক আৰু তাপীয় শব্দ==
ক্ষীণ সংকেত বৃদ্ধি কৰাত ইলেক্ট্ৰনিক শব্দ কম কৰাটো প্ৰায়ে প্ৰয়োজনীয় হয়, বিশেষকৈ বৃদ্ধিৰ প্ৰথম পৰ্যায়ত। এটা অপচয়কাৰী মৌল হিচাপে, আনকি এটা আদৰ্শ ৰেজিষ্টৰেও স্বাভাৱিকতে ইয়াৰ টাৰ্মিনেলসমূহৰ মাজেৰে এটা যাদৃচ্ছিকভাৱে উঠা-নমা কৰা ভল্টেজ বা শব্দ উৎপন্ন কৰে। এই জনছন-নাইকুইষ্ট শব্দ এটা মৌলিক শব্দৰ উৎস যি কেৱল ৰেজিষ্টৰৰ উষ্ণতা আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল, আৰু ইয়াক উঠা-নমা–অক্ষয় উপপাদ্যৰ দ্বাৰা ভৱিষ্যদ্বাণী কৰা হয়। ৰেজিষ্টেন্সৰ বৃহৎ মান ব্যৱহাৰ কৰিলে এটা নিৰ্দিষ্ট উষ্ণতাত বৃহৎ ভল্টেজৰ শব্দ উৎপন্ন হয়, আনহাতে ৰেজিষ্টেন্সৰ সৰু মানে অধিক কাৰেণ্ট শব্দ উৎপন্ন কৰে। 

ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ তাপীয় শব্দও তাত্ত্বিক ভৱিষ্যদ্বাণীতকৈ ডাঙৰ হ’ব পাৰে আৰু সেই বৃদ্ধি সাধাৰণতে কম্পাঙ্ক-নিৰ্ভৰশীল। ব্যৱহাৰিক ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ তেতিয়াহে দেখা যায় যেতিয়া ইয়াৰ মাজেৰে বিদ্যুৎ প্ৰবাহ প্ৰবাহিত হয়। ইয়াক μV/V/দশকৰ এককত নিৰ্দিষ্ট কৰা হয় – প্ৰতি দশকৰ কম্পাঙ্কত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰয়োগ কৰা প্ৰতি ভল্টৰ শব্দ μV। μV/V/দশক মান সঘনাই dB ত দিয়া হয় যাতে 0 dB শব্দ সূচকাংক থকা এটা ৰেজিষ্টৰে প্ৰতিটো কম্পাঙ্ক দশকত ৰেজিষ্টৰৰ ওপৰেৰে প্ৰতিটো ভল্টৰ বাবে 1 μV (rms) অতিৰিক্ত শব্দ প্ৰদৰ্শন কৰে। অতিৰিক্ত শব্দ এইদৰে ১/ f শব্দৰ উদাহৰণ। ডাঠ ফিল্ম আৰু কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে কম কম্পাঙ্কত আন প্ৰকাৰতকৈ অধিক অতিৰিক্ত শব্দ উৎপন্ন কৰে। তাঁৰেৰে ঘাঁ কৰা আৰু পাতল ফিল্মৰ ৰেজিষ্টৰ শব্দৰ উন্নত বৈশিষ্ট্যৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে 0 dB শব্দ সূচকাংক প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে আনহাতে বাল্ক মেটাল ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ শব্দ সূচকাংক −40 dB হ'ব পাৰে, যাৰ ফলত সাধাৰণতে ধাতুৰ ফয়েল ৰেজিষ্টৰৰ অতিৰিক্ত শব্দ গুৰুত্বহীন হৈ পৰে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Audio Noise Reduction Through the Use of Bulk Metal Foil Resistors – &quot;Hear the Difference&quot;
| url = http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| access-date = 2009-08-03
| archive-date = 2013-01-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20130119120843/http://www.c-c-i.com/sites/default/files/vse-an00.pdf
| url-status = dead
}}, Application note AN0003, Vishay Intertechnology Inc, 12 July 2005.&lt;/ref&gt; পাতল ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ সাধাৰণতে ডাঠ ফিল্মৰ পৃষ্ঠত মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰতকৈ কম শব্দ আৰু উন্নত তাপীয় স্থিৰতা থাকে। অতিৰিক্ত শব্দও আকাৰ-নিৰ্ভৰশীল: সাধাৰণতে, এটা ৰেজিষ্টৰৰ ভৌতিক আকাৰ বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে অতিৰিক্ত শব্দ হ্ৰাস পায় (বা একাধিক ৰেজিষ্টৰ সমান্তৰালভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়), কাৰণ সৰু উপাদানসমূহৰ স্বতন্ত্ৰভাৱে উঠা-নমা কৰা ৰেজিষ্টেন্সসমূহে গড়ে আউট হোৱাৰ প্ৰৱণতা থাকে। 

&quot;শব্দ&quot;ৰ উদাহৰণ নহ'লেও, এটা ৰেজিষ্টৰে তাপযুগল হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, যদি ইয়াৰ মূৰবোৰ বেলেগ উষ্ণতাত থাকে তেন্তে তাপবিদ্যুৎ প্ৰভাৱৰ বাবে ইয়াৰ ওপৰেৰে এটা সৰু ডিচি ভল্টেজৰ পাৰ্থক্য উৎপন্ন কৰিব পাৰে। এই প্ৰৰোচিত ডিচি ভল্টেজে বিশেষকৈ ইনষ্ট্ৰুমেণ্টেচন এম্প্লিফায়াৰৰ নিখুঁততা হ্ৰাস কৰিব পাৰে। এনে ভল্টেজ ৰেজিষ্টৰ লিডৰ চাৰ্কিট বৰ্ডৰ সৈতে আৰু ৰেজিষ্টৰ বডিৰ সৈতে সংযোগস্থলত দেখা দিয়ে। সাধাৰণ ধাতুৰ ফিল্ম ৰেজিষ্টৰে প্ৰায় ২০ μV/°C মাত্ৰাত এনে প্ৰভাৱ দেখুৱায়। কিছুমান কাৰ্বন গঠন ৰেজিষ্টৰে ৪০০ μV/°C পৰ্যন্ত তাপবিদ্যুৎ অফছেট প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে, আনহাতে বিশেষভাৱে নিৰ্মিত ৰেজিষ্টৰে এই সংখ্যা ০.০৫ μV/°C লৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰে। য'ত তাপবৈদ্যুতিক প্ৰভাৱ গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিব পাৰে, তেনে প্ৰয়োগত উষ্ণতাৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট এৰাই চলিবলৈ আৰু বৰ্ডৰ ওপৰেৰে বায়ুৰ প্ৰবাহক মনত ৰাখিবলৈ ৰেজিষ্টৰসমূহ অনুভূমিকভাৱে মাউণ্ট কৰাৰ সাৱধান হ'ব লাগে।&lt;ref&gt;{{cite book
| title = Op Amp Applications Handbook
| author = Jung, Walt
| url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/op_amp_applications_handbook.html
| chapter = Chapter 7 – Hardware and Housekeeping Techniques
| chapter-url = http://www.analog.com/library/analogDialogue/archives/39-05/Web_Ch7_final_J.pdf
| page = 7.11
| isbn = 0-7506-7844-5
| year = 2005
| publisher = Newnes
}}&lt;/ref&gt;

==বিফলতাৰ ধৰণসমূহ==
সঠিকভাৱে ডিজাইন কৰা বৰ্তনীত ৰেজিষ্টৰৰ বিকলতাৰ হাৰ অন্যান্য ইলেক্ট্ৰনিক উপাদান যেনে অৰ্ধপৰিবাহী আৰু ইলেক্ট্ৰ’লাইটিক কেপাচিটৰৰ তুলনাত কম। ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষতি বেছিভাগেই অতি উত্তাপৰ বাবে হয় যেতিয়া ইয়ালৈ প্ৰদান কৰা গড় শক্তি ইয়াৰ তাপ বিসৰ্জন কৰাৰ ক্ষমতা (ৰেজিষ্টৰৰ শক্তি ৰেটিঙৰ দ্বাৰা নিৰ্দিষ্ট কৰা ) বহু পৰিমাণে অতিক্ৰম কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে বৰ্তনীৰ বাহিৰৰ কোনো দোষ কিন্তু সঘনাই ৰেজিষ্টৰৰ সৈতে সংযুক্ত বৰ্তনীত আন এটা উপাদান (যেনে শ্বৰ্ট আউট হোৱা ট্ৰেঞ্জিষ্টৰ) বিকল হোৱাৰ ফলত হয়। ৰেজিষ্টৰ এটা ইয়াৰ শক্তি ৰেটিঙৰ অতি ওচৰত চলালে ৰেজিষ্টৰৰ আয়ুস সীমিত হ'ব পাৰে বা ইয়াৰ ৰেজিষ্টেন্সত যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন হ'ব পাৰে। এটা নিৰাপদ ডিজাইনে সাধাৰণতে এই বিপদ এৰাই চলিবলৈ শক্তি প্ৰয়োগত অতিৰিক্ত ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰে। 

কম শক্তিৰ পাতল ফিল্ম ৰেজিষ্টৰসমূহ দীৰ্ঘম্যাদী উচ্চ-ভোল্টেজ চাপৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ'ব পাৰে, আনকি সৰ্বোচ্চ নিৰ্দিষ্ট ভল্টেজৰ তলত আৰু সৰ্বোচ্চ শক্তি ৰেটিঙৰ তলত। এটা চুইচড-ম'ড পাৱাৰ চাপ্লাই ইণ্টিগ্ৰেটেড চাৰ্কিট ফিড কৰা ষ্টাৰ্টআপ ৰেজিষ্টৰৰ বাবে এইটো প্ৰায়ে হয়। 

অতি উত্তাপ হ’লে কাৰ্বন-ফিল্ম ৰেজিষ্টৰৰ ৰেজিষ্টেন্স হ্ৰাস বা বৃদ্ধি হ’ব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web
| title = Electronic components – resistors
| work = Inspector's Technical Guide
| publisher = US Food and Drug Administration
| date = 1978-01-16
| url = https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html
| access-date = 2008-06-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080403111045/https://www.fda.gov/ora/Inspect_ref/itg/itg31.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; |archive-date = 2008-04-03}}&lt;/ref&gt; কাৰ্বন ফিল্ম আৰু কম্পোজিচন ৰেজিষ্টৰ সৰ্বোচ্চ অপচয়ৰ ওচৰত চলিলে বিকল হ'ব পাৰে (মুকলি বৰ্তনী)। ধাতুৰ ফিল্ম আৰু তাঁৰ ঘাঁ ৰেজিষ্টৰৰ ক্ষেত্ৰতো এইটো সম্ভৱ যদিও কম সম্ভাৱনা থাকে। 

যান্ত্ৰিক চাপ আৰু আৰ্দ্ৰতাকে ধৰি প্ৰতিকূল পৰিৱেশৰ কাৰকৰ বাবেও ৰেজিষ্টৰ বিকল হ’ব পাৰে। যদি আবদ্ধ নহয় তেন্তে তাঁৰৰ ঘাঁ হোৱা ৰেজিষ্টৰবোৰ জাৰণ হ’ব পাৰে। 

ৰেজিষ্টৰৰ অভ্যন্তৰীণ গঠনত চালফাৰৰ প্ৰৱেশৰ বাবে ছাৰ্ফেচ মাউণ্ট ৰেজিষ্টৰ বিকল হোৱা বুলি জনা গৈছে। এই চালফাৰে ৰূপৰ স্তৰৰ লগত ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া কৰি অপৰিবাহী ৰূপৰ ছালফাইড উৎপন্ন কৰে। ৰেজিষ্টৰৰ ইম্পিডেন্স অসীমলৈ যায়। চালফাৰ প্ৰতিৰোধী আৰু জাৰণ প্ৰতিৰোধী প্ৰতিৰোধকসমূহ অটোমোটিভ, ঔদ্যোগিক আৰু সামৰিক প্ৰয়োগত বিক্ৰী কৰা হয়। ASTM B809 হৈছে এটা উদ্যোগৰ মানদণ্ড যিয়ে এটা অংশৰ চালফাৰৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা পৰীক্ষা কৰে। 

এটা বিকল্প বিফলতা ধৰণৰ সন্মুখীন হ'ব পাৰে য'ত বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় (শ শ কিলোহম আৰু তাতকৈ অধিক)। ৰেজিষ্টৰসমূহ কেৱল সৰ্বোচ্চ শক্তি অপচয়ৰ সৈতে নিৰ্দিষ্ট কৰা নহয়, কিন্তু সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ হ্ৰাসৰ বাবেও নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। এই ভল্টেজ অতিক্ৰম কৰিলে ৰেজিষ্টৰটো লাহে লাহে অৱনতি ঘটে আৰু ৰেজিষ্টেন্স কমি যায়। বৃহৎ মূল্যৰ ৰেজিষ্টৰৰ মাজেৰে হ্ৰাস পোৱা ভল্টেজ শক্তি অপচয়ই ইয়াৰ সীমিত মান পোৱাৰ আগতেই অতিক্ৰম কৰিব পাৰি। যিহেতু সাধাৰণতে সন্মুখীন হোৱা ৰেজিষ্টৰৰ বাবে ধাৰ্য্য কৰা সৰ্বোচ্চ ভল্টেজ কেইশ ভল্ট, এইটো কেৱল এনে প্ৰয়োগসমূহতহে সমস্যা য'ত এই ভল্টেজসমূহৰ সন্মুখীন হয়। 

ভেৰিয়েবল ৰেজিষ্টৰবোৰো বেলেগ ধৰণেৰে অৱক্ষয় হ’ব পাৰে, সাধাৰণতে ৱাইপাৰ আৰু ৰেজিষ্টেন্সৰ দেহৰ মাজত দুৰ্বল সংস্পৰ্শ জড়িত হৈ থাকে। ইয়াৰ কাৰণ হ'ব পাৰে মলি বা জাৰণৰ বাবে আৰু সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাৰ উঠা-নমা হোৱাৰ বাবে ইয়াক &quot;ক্ৰেকলিং&quot; বুলি ধৰা হয়; এইটো বিশেষকৈ লক্ষ্য কৰা হয় যেতিয়া ডিভাইচটো সামঞ্জস্য কৰা হয়। এইটো চুইচত দুৰ্বল সংস্পৰ্শৰ ফলত হোৱা ক্ৰেকলিঙৰ দৰেই, আৰু চুইচৰ দৰে, পটেনচ'মিটাৰ কিছু পৰিমাণে স্ব-পৰিষ্কাৰ: ৰেজিষ্টেন্সৰ ওপৰেৰে ৱাইপাৰ চলালে সংস্পৰ্শ উন্নত হ'ব পাৰে। বিশেষকৈ লেতেৰা বা কঠোৰ পৰিৱেশত যিবোৰ পটেনচিঅ’মিটাৰ কমেইহে সামঞ্জস্য কৰা হয়, সেইবোৰে এই সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰাৰ সম্ভাৱনা বেছি। যেতিয়া সংস্পৰ্শৰ স্ব-পৰিষ্কাৰ অপৰ্যাপ্ত হয়, তেতিয়া সাধাৰণতে সংস্পৰ্শ পৰিষ্কাৰক (যাক &quot;টিউনাৰ ক্লিনাৰ&quot; বুলিও কোৱা হয়) স্প্ৰে'ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে উন্নতি কৰিব পাৰি। অডিঅ' বৰ্তনীত (যেনে ভলিউম নিয়ন্ত্ৰণ) লেতেৰা পটেনচ'মিটাৰৰ খাদ ঘূৰোৱাৰ লগত জড়িত ক্ৰেকলিং শব্দ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি পায় যেতিয়া এটা অবাঞ্চিত ডিচি ভল্টেজ থাকে, যিয়ে প্ৰায়ে বৰ্তনীটোত ডিচি ব্লক কৰা কেপাচিটৰৰ বিকলতাৰ ইংগিত দিয়ে। 

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:বিজ্ঞান]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>pb1i7ggxinigioudwjb7cls1wjz8k1h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Madhavdev</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122656</id>
    <redirect title="মাধৱদেৱ" />
    <revision>
      <id>517347</id>
      <timestamp>2025-06-12T07:14:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[মাধৱদেৱ]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517347</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" sha1="5b75rd3am5ehkbmntozol07bk6udr5e" xml:space="preserve">#REDIRECT [[মাধৱদেৱ]]</text>
      <sha1>5b75rd3am5ehkbmntozol07bk6udr5e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>গুণ্ডিচা মন্দিৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122657</id>
    <revision>
      <id>517358</id>
      <timestamp>2025-06-12T07:31:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:40E6:38:C41:896E:133B:D71F:C233</ip>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: প্ৰতিবছৰেই আহাৰ মাহত অনুষ্ঠিত হয় ওডিশাৰ পুৰীৰ ৰথযাত্ৰা ৷ পুৰীৰ ৰথযাত্ৰাৰ বিশেষ মহত্ব আছে। ভগৱান জগন্নাথ, ভগৱান বলৰাম আৰু দেৱী সুভদ্ৰাই এই ৰথত গুণ্ডিচা মন্দিৰ দৰ্শন কৰে। গু...</comment>
      <origin>517358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="641" sha1="4hqcep7r1fovptj2dud9j6s4y9vv4du" xml:space="preserve">প্ৰতিবছৰেই আহাৰ মাহত অনুষ্ঠিত হয় ওডিশাৰ পুৰীৰ ৰথযাত্ৰা ৷ পুৰীৰ ৰথযাত্ৰাৰ বিশেষ মহত্ব আছে। ভগৱান জগন্নাথ, ভগৱান বলৰাম আৰু দেৱী সুভদ্ৰাই এই ৰথত গুণ্ডিচা মন্দিৰ দৰ্শন কৰে। গুণ্ডিচা মন্দিৰক ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ মাহীয়েকৰ ঘৰ বুলি বিশ্বাস কৰা হয় ৷</text>
      <sha1>4hqcep7r1fovptj2dud9j6s4y9vv4du</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পায়েল সৰকাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122658</id>
    <revision>
      <id>517365</id>
      <timestamp>2025-06-12T07:37:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1290257767|Payel Sarkar]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>517365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14564" sha1="6bijlomujjn4azgpgjb294njdl7i6k7" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=পায়েল সৰকাৰ|image=Payel Sarkar.jpg|caption=২০১৯ চনত সৰকাৰ|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1981|02|10}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bangla.aajtak.in/cinema-and-tv-serial-news/tollywood-bengali-cinema/photo/actress-payel-sarkar-bold-pictures-her-birthday-fans-giving-virtual-wishes-and-love-263529-2021-02-10-1|title=Payel Sarkar Birthday-AajTak|work=AajTak|access-date=2024-04-04}}&lt;/ref&gt;
&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth date --&gt;|birth_place=&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth place --&gt;|nationality=ভাৰতীয়|education=যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়|yearsactive=২০০৮–বৰ্তমান|occupation=অভিনেত্ৰী|death_date=|birth_name=|party=[[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]}}

'''পায়েল সৰকাৰ''' ({{Lang-en|Payel Sarkar}}) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তেওঁ মূলতঃ [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] চলচ্চিত্ৰ আৰু [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] টেলিভিছন ধাৰাবাহিকসমূহত অভিনয় কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archiveurl=https://archive.today/20130203113638/http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archivedate=3 February 2013|dead-url=27 November 2010|location=Calcutta, India|date=11 August 2008|title=Who's that girl?|work=telegraphindia.com|accessdate=27 November 2010|last=Roy|first=Priyanka}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২১ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰিছিল৷&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496|title=Actress Payel Sarkar talks about her Behala East connect, shift from acting to politics and more|date=14 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=14 September 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230914192459/https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496}}&lt;/ref&gt;

== ৰাজনৈতিক জীৱন ==
সৰকাৰে ২০২১ চনত [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰি ২০২১ চনৰ পশ্চিম বংগ বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনত বেহালা পূৰ্ব সমষ্টিৰ পৰা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল যদিও পৰাস্ত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/|title=How BJP's using intellectuals, actors to win Bengal &amp; 'get traction' in Tamil Nadu, Kerala|date=16 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=22 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210322141624/https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী ==
{{Pending films key}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+List of Payel Sarkar film credits
! scope=&quot;col&quot; |Year
! scope=&quot;col&quot; |Title
! scope=&quot;col&quot; |Role
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; |Notes
|-
|2004
|''Sudhu Tumi''
|Anjana
|
|-
|2006
|''Bibar''
|Iti
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2007
|''I Love You''
|Pooja
|
|-
|''FM Fun Aur Masti''
|Rosy
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|''Cross Connection''
|Piya
|
|-
|''Prem Aamar''
|Riya
|
|-
|2010
|''Le Chakka''
|Rani Mitra
|Anandalok Puraskar for Best Actress
|-
|2011
|''Jaani Dekha Hobe''
|Hiya
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2012
|''Le Halua Le''
|Sonali
|
|-
|''Bojhena Shey Bojhena''
|Joyeeta
|
|-
|''Bawali Unlimited''
|Munmun
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2013
|''Golemale Pirit Koro Na''
|
|
|-
|''Asharay Goppo''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2014
|''Bangali Babu English Mem''
|
|Cameo
|-
|''Bachchan''
|
|
|-
|''Chotushkone''
|
|
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |2015
|''Ebar Shabor''
|
|
|-
|''Lorai: Play to Live''
|Anuradha S. Ryan
|
|-
|''Amanush 2''
|
|
|-
|''Jamai 420''
|Julie
|
|-
|''Jomer Raja Dilo Bor''
|Rea Banerjee
|Kalakar Award for Best Actress
|-
|''Guddu Ki Gun''
|
|Hindi Debut
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2016
|''Agantuker Pore''
|
|
|-
|''Eagoler Chokh''
|
|
|-
|''Hemanta''
|
|
|-
|''Chocolate''
|
|
|-
|2017
|''Jio Pagla''
|
|
|-
|2018
|''Bhaijaan Elo Re''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2019
|''Mukhomukhi''
|
|
|-
|''Jamai Badal''
|
|
|-
|''Bhalobashar Shohor''
|
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2020
|''Korapaak''
|
|
|-
|''Mukhosh''
|
|
|-
|''Ekti Tara''
|
|
|-
|''Harano Prapti''
|
|Zee5 release
|-
|''Biye.com''
|
|Zee5 release
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2021
|''Magic''
|
|
|-
|''Shimanto''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html|title=নো ম্যানস ল্যান্ড- এর গল্প বলবেন পায়েল,রাহুল, সাহেবরা, আসছে 'সীমান্ত'|date=28 September 2020|work=Hindustantimes Bangla|language=bn|accessdate=5 October 2020|archivedate=9 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009133729/https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Anusandhan''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Paayel and Saswata set to fly to London for Kamaleswar's film shoot|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms|access-date=24 March 2021|date=2 September 2020|language=en|archivedate=2 May 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230502134956/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2022
|''The Eken''
|
|
|-
|''Jaalbandi''
|
|
|-
|''Kulpi''
|
|
|-
|''Jotugriho''
|
|
|-
|''Har Mana Har''
|
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2023
|''Chayamoyee''
|Damini
|
|- 
|''Ektu Sore Bosun''
|Urmi
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2024
|''Abar Arownne Din Ratri''
|Nandini
|
|-
|''Dard''
|Agni
|{{Unbulleted list|Multilingual film; [[Indo-Bangladesh joint production|India Bangladesh joint venture]]}}
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2025
|''Babu Shona''
|Titas
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=যুক্তিহীন গল্প ও দর্শকের স্নায়ুর পরীক্ষা! জীতু-শ্রাবন্তীর ‘বাবু সোনা’ কি প্রত্যাশা পূরণ করল|url=https://www.anandabazar.com/entertainment/review-of-bengali-film-babu-shona-starring-jeetu-kamal-and-srabanti-chatterjee-dgtl/cid/1582333|access-date=8 March 2025|date=16 February 2025|language=bn}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Alakshye Ritwick''
|Surama Ghatak
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Alakshye Ritwik Movie Review: A not-so-unknown biography of a legend|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movie-reviews/alakshye-ritwik/amp_movie_review/119526059.cms|accessdate=2025-05-09|work=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Prasna''
|Titli
|
|- 
| {{Pending film|The Academy of Fine Arts}} 
|TBA
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=সত্যজিৎকে অভিনব শ্রদ্ধার্ঘ্য, ‘জয় বাবা ফেলুনাথ’ এবং ‘চিড়িয়াখানা’-র পোস্টারের আদলে ‘চোর’দের ছবি ঘোষণা!|url=https://www.aajkaal.in/story/45976/the-academy-of-fine-arts-movie-announces-release-with-satyajit-ray-inspired-poster#google_vignette|accessdate=2025-05-09|work=[[Aaj Kal]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== টেলিভিছন ==

* দিয়াৰ চৰিত্ৰত ''একদিন প্ৰতিদিন'' [২০০৫–২০০৭]{{Citation needed|date=October 2024}}
* মিছাল ৰাহেজাৰ বিপৰীতে শ্ৰুতিৰ চৰিত্ৰত ''প্ৰেম কাহিনী'' [৩০ এপ্ৰিল ২০০৭ – ১৭ জানুৱাৰী ২০০৮]&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/I-want-to-work-with-SRK/articleshow/3399767.cms|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104013915/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-08-25/news-interviews/27926674_1_rudra-character-love-story|archivedate=4 November 2012|dead-url=27 November 2010|date=25 August 2008}}&lt;/ref&gt;
* ''ৱাক্ত বতায়েগা কৌন আপনা কৌন পৰায়া''ত ৰুদ্ৰাৰ চৰিত্ৰত (নায়িকা; পূৰ্বৰ জন্মত শমলীও যাক তেওঁৰ স্বামী জয়ন্তই হত্যা কৰিছিল) [১৪ এপ্ৰিল ২০০৮ – ৩০ অক্টোবৰ ২০০৮]{{Citation needed|date=October 2024}}
* ৰাজকুমাৰী গৌৰীৰ চৰিত্ৰত ''শকুন্তলা'' [২ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৯ – ১৫ মে' ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}
* পূজা সিংৰ চৰিত্ৰত ''লেডিজ স্পেচিয়েল'' [২৫ মে' ২০০৯ – ৯ ডিচেম্বৰ ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}

== ৱেব ধাৰাবাহিক ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+পায়েল সৰকাৰ অভিনীত ৱেব ধাৰাবাহিকসমূহৰ তালিকা
! scope=&quot;col&quot; | বছৰ
! scope=&quot;col&quot; | শৃংখলা
! scope=&quot;col&quot; | অ'টিটি
! scope=&quot;col&quot; | চৰিত্ৰ
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; | টোকাসমূহ
|-
| ২০১৭ চনত
| ''কাৰ্টুন''
| হোইচোই
| জিনিয়া
|
|-
| ২০১৯ চনত
| ''শৰতে আজ''
| ZEE5
| সাহানা
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102|title=ZEE5 announces Sharate Aaj, their biggest Bengali Original, yet|date=2 November 2018|work=Indian Television Dot Com|accessdate=12 August 2020|archivedate=13 August 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190813143906/http://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723073903/https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archivedate=23 July 2019|title=Sharate Aaj: Zee5's Biggest Bengali Original Series Releases on 21st February &amp;#124; Webfare .live|date=23 July 2019}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html|title=Sharate Aaj review: Zee5's new Bengali series is a smartly written thriller loaded with terrific performances|date=3 March 2019|work=Firstpost|accessdate=23 July 2019|archivedate=18 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190518001459/https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০২০
| ''শ্বোবডো জবডো''
| হোইচোই
| অদিতি
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/|title=রজত কাপুর-মুমতাজ-পায়েল অভিনীত 'শব্দজব্দ'! মুক্তি পেল ট্রেলার|date=9 February 2020|accessdate=12 August 2020|archivedate=3 December 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201203172325/https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/}}&lt;/ref&gt;
|-
| &lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAdg&quot;&gt;মিছমেচ ছিজন ৩&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
| হোইচোই
| নিবেদিতা
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | ২০২২ চনত
| ''এনক্ৰিপ্ট কৰা হৈছে''
| ক্লিক
|
|
|-
| ''সাগৰৰ দ্বাৰা হত্যা''
| হোইচোই
|
|
|-
| ''নমস্কাৰ!'' ''মোক মনত আছেনে?''
| হোইচোই
|
|
|-
| ২০২৪ চনত
| ''কান্তায়ে কান্তায়''
| জি৫
| কাবেৰী দত্ত গুপ্তা
|
|}

== বঁটা ==

* আনন্দলোক বঁটা, ২০১০ বৰ্ষৰ লে ছক্কাৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
* কলাকাৰ বঁটা, ২০১৬ বৰ্ষৰ যমেৰ ৰাজা দিল বৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==

* {{IMDb name}}
* {{Bollywood Hungama person|id=payel-sarkar}}
* {{Official website|http://www.payelthediva.com/aboutpayel.html}}
{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}
[[শ্ৰেণী:বঙালী অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় টেলিভিছন অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:বঙালী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>6bijlomujjn4azgpgjb294njdl7i6k7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517366</id>
      <parentid>517365</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T07:41:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[পায়েল চৰকাৰ]]ৰ পৰা [[পায়েল সৰকাৰ]]লৈ Dipankar Dasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title</comment>
      <origin>517365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14564" sha1="6bijlomujjn4azgpgjb294njdl7i6k7" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=পায়েল সৰকাৰ|image=Payel Sarkar.jpg|caption=২০১৯ চনত সৰকাৰ|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1981|02|10}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bangla.aajtak.in/cinema-and-tv-serial-news/tollywood-bengali-cinema/photo/actress-payel-sarkar-bold-pictures-her-birthday-fans-giving-virtual-wishes-and-love-263529-2021-02-10-1|title=Payel Sarkar Birthday-AajTak|work=AajTak|access-date=2024-04-04}}&lt;/ref&gt;
&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth date --&gt;|birth_place=&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth place --&gt;|nationality=ভাৰতীয়|education=যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়|yearsactive=২০০৮–বৰ্তমান|occupation=অভিনেত্ৰী|death_date=|birth_name=|party=[[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]}}

'''পায়েল সৰকাৰ''' ({{Lang-en|Payel Sarkar}}) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তেওঁ মূলতঃ [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] চলচ্চিত্ৰ আৰু [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] টেলিভিছন ধাৰাবাহিকসমূহত অভিনয় কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archiveurl=https://archive.today/20130203113638/http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archivedate=3 February 2013|dead-url=27 November 2010|location=Calcutta, India|date=11 August 2008|title=Who's that girl?|work=telegraphindia.com|accessdate=27 November 2010|last=Roy|first=Priyanka}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২১ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰিছিল৷&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496|title=Actress Payel Sarkar talks about her Behala East connect, shift from acting to politics and more|date=14 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=14 September 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230914192459/https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496}}&lt;/ref&gt;

== ৰাজনৈতিক জীৱন ==
সৰকাৰে ২০২১ চনত [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰি ২০২১ চনৰ পশ্চিম বংগ বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনত বেহালা পূৰ্ব সমষ্টিৰ পৰা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল যদিও পৰাস্ত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/|title=How BJP's using intellectuals, actors to win Bengal &amp; 'get traction' in Tamil Nadu, Kerala|date=16 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=22 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210322141624/https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী ==
{{Pending films key}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+List of Payel Sarkar film credits
! scope=&quot;col&quot; |Year
! scope=&quot;col&quot; |Title
! scope=&quot;col&quot; |Role
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; |Notes
|-
|2004
|''Sudhu Tumi''
|Anjana
|
|-
|2006
|''Bibar''
|Iti
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2007
|''I Love You''
|Pooja
|
|-
|''FM Fun Aur Masti''
|Rosy
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|''Cross Connection''
|Piya
|
|-
|''Prem Aamar''
|Riya
|
|-
|2010
|''Le Chakka''
|Rani Mitra
|Anandalok Puraskar for Best Actress
|-
|2011
|''Jaani Dekha Hobe''
|Hiya
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2012
|''Le Halua Le''
|Sonali
|
|-
|''Bojhena Shey Bojhena''
|Joyeeta
|
|-
|''Bawali Unlimited''
|Munmun
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2013
|''Golemale Pirit Koro Na''
|
|
|-
|''Asharay Goppo''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2014
|''Bangali Babu English Mem''
|
|Cameo
|-
|''Bachchan''
|
|
|-
|''Chotushkone''
|
|
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |2015
|''Ebar Shabor''
|
|
|-
|''Lorai: Play to Live''
|Anuradha S. Ryan
|
|-
|''Amanush 2''
|
|
|-
|''Jamai 420''
|Julie
|
|-
|''Jomer Raja Dilo Bor''
|Rea Banerjee
|Kalakar Award for Best Actress
|-
|''Guddu Ki Gun''
|
|Hindi Debut
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2016
|''Agantuker Pore''
|
|
|-
|''Eagoler Chokh''
|
|
|-
|''Hemanta''
|
|
|-
|''Chocolate''
|
|
|-
|2017
|''Jio Pagla''
|
|
|-
|2018
|''Bhaijaan Elo Re''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2019
|''Mukhomukhi''
|
|
|-
|''Jamai Badal''
|
|
|-
|''Bhalobashar Shohor''
|
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2020
|''Korapaak''
|
|
|-
|''Mukhosh''
|
|
|-
|''Ekti Tara''
|
|
|-
|''Harano Prapti''
|
|Zee5 release
|-
|''Biye.com''
|
|Zee5 release
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2021
|''Magic''
|
|
|-
|''Shimanto''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html|title=নো ম্যানস ল্যান্ড- এর গল্প বলবেন পায়েল,রাহুল, সাহেবরা, আসছে 'সীমান্ত'|date=28 September 2020|work=Hindustantimes Bangla|language=bn|accessdate=5 October 2020|archivedate=9 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009133729/https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Anusandhan''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Paayel and Saswata set to fly to London for Kamaleswar's film shoot|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms|access-date=24 March 2021|date=2 September 2020|language=en|archivedate=2 May 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230502134956/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |2022
|''The Eken''
|
|
|-
|''Jaalbandi''
|
|
|-
|''Kulpi''
|
|
|-
|''Jotugriho''
|
|
|-
|''Har Mana Har''
|
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2023
|''Chayamoyee''
|Damini
|
|- 
|''Ektu Sore Bosun''
|Urmi
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2024
|''Abar Arownne Din Ratri''
|Nandini
|
|-
|''Dard''
|Agni
|{{Unbulleted list|Multilingual film; [[Indo-Bangladesh joint production|India Bangladesh joint venture]]}}
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2025
|''Babu Shona''
|Titas
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=যুক্তিহীন গল্প ও দর্শকের স্নায়ুর পরীক্ষা! জীতু-শ্রাবন্তীর ‘বাবু সোনা’ কি প্রত্যাশা পূরণ করল|url=https://www.anandabazar.com/entertainment/review-of-bengali-film-babu-shona-starring-jeetu-kamal-and-srabanti-chatterjee-dgtl/cid/1582333|access-date=8 March 2025|date=16 February 2025|language=bn}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Alakshye Ritwick''
|Surama Ghatak
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Alakshye Ritwik Movie Review: A not-so-unknown biography of a legend|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movie-reviews/alakshye-ritwik/amp_movie_review/119526059.cms|accessdate=2025-05-09|work=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Prasna''
|Titli
|
|- 
| {{Pending film|The Academy of Fine Arts}} 
|TBA
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=সত্যজিৎকে অভিনব শ্রদ্ধার্ঘ্য, ‘জয় বাবা ফেলুনাথ’ এবং ‘চিড়িয়াখানা’-র পোস্টারের আদলে ‘চোর’দের ছবি ঘোষণা!|url=https://www.aajkaal.in/story/45976/the-academy-of-fine-arts-movie-announces-release-with-satyajit-ray-inspired-poster#google_vignette|accessdate=2025-05-09|work=[[Aaj Kal]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== টেলিভিছন ==

* দিয়াৰ চৰিত্ৰত ''একদিন প্ৰতিদিন'' [২০০৫–২০০৭]{{Citation needed|date=October 2024}}
* মিছাল ৰাহেজাৰ বিপৰীতে শ্ৰুতিৰ চৰিত্ৰত ''প্ৰেম কাহিনী'' [৩০ এপ্ৰিল ২০০৭ – ১৭ জানুৱাৰী ২০০৮]&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/I-want-to-work-with-SRK/articleshow/3399767.cms|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104013915/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-08-25/news-interviews/27926674_1_rudra-character-love-story|archivedate=4 November 2012|dead-url=27 November 2010|date=25 August 2008}}&lt;/ref&gt;
* ''ৱাক্ত বতায়েগা কৌন আপনা কৌন পৰায়া''ত ৰুদ্ৰাৰ চৰিত্ৰত (নায়িকা; পূৰ্বৰ জন্মত শমলীও যাক তেওঁৰ স্বামী জয়ন্তই হত্যা কৰিছিল) [১৪ এপ্ৰিল ২০০৮ – ৩০ অক্টোবৰ ২০০৮]{{Citation needed|date=October 2024}}
* ৰাজকুমাৰী গৌৰীৰ চৰিত্ৰত ''শকুন্তলা'' [২ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৯ – ১৫ মে' ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}
* পূজা সিংৰ চৰিত্ৰত ''লেডিজ স্পেচিয়েল'' [২৫ মে' ২০০৯ – ৯ ডিচেম্বৰ ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}

== ৱেব ধাৰাবাহিক ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+পায়েল সৰকাৰ অভিনীত ৱেব ধাৰাবাহিকসমূহৰ তালিকা
! scope=&quot;col&quot; | বছৰ
! scope=&quot;col&quot; | শৃংখলা
! scope=&quot;col&quot; | অ'টিটি
! scope=&quot;col&quot; | চৰিত্ৰ
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; | টোকাসমূহ
|-
| ২০১৭ চনত
| ''কাৰ্টুন''
| হোইচোই
| জিনিয়া
|
|-
| ২০১৯ চনত
| ''শৰতে আজ''
| ZEE5
| সাহানা
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102|title=ZEE5 announces Sharate Aaj, their biggest Bengali Original, yet|date=2 November 2018|work=Indian Television Dot Com|accessdate=12 August 2020|archivedate=13 August 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190813143906/http://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723073903/https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archivedate=23 July 2019|title=Sharate Aaj: Zee5's Biggest Bengali Original Series Releases on 21st February &amp;#124; Webfare .live|date=23 July 2019}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html|title=Sharate Aaj review: Zee5's new Bengali series is a smartly written thriller loaded with terrific performances|date=3 March 2019|work=Firstpost|accessdate=23 July 2019|archivedate=18 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190518001459/https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০২০
| ''শ্বোবডো জবডো''
| হোইচোই
| অদিতি
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/|title=রজত কাপুর-মুমতাজ-পায়েল অভিনীত 'শব্দজব্দ'! মুক্তি পেল ট্রেলার|date=9 February 2020|accessdate=12 August 2020|archivedate=3 December 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201203172325/https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/}}&lt;/ref&gt;
|-
| &lt;nowiki&gt;&lt;i id=&quot;mwAdg&quot;&gt;মিছমেচ ছিজন ৩&lt;/i&gt;&lt;/nowiki&gt;
| হোইচোই
| নিবেদিতা
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | ২০২২ চনত
| ''এনক্ৰিপ্ট কৰা হৈছে''
| ক্লিক
|
|
|-
| ''সাগৰৰ দ্বাৰা হত্যা''
| হোইচোই
|
|
|-
| ''নমস্কাৰ!'' ''মোক মনত আছেনে?''
| হোইচোই
|
|
|-
| ২০২৪ চনত
| ''কান্তায়ে কান্তায়''
| জি৫
| কাবেৰী দত্ত গুপ্তা
|
|}

== বঁটা ==

* আনন্দলোক বঁটা, ২০১০ বৰ্ষৰ লে ছক্কাৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
* কলাকাৰ বঁটা, ২০১৬ বৰ্ষৰ যমেৰ ৰাজা দিল বৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==

* {{IMDb name}}
* {{Bollywood Hungama person|id=payel-sarkar}}
* {{Official website|http://www.payelthediva.com/aboutpayel.html}}
{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}
[[শ্ৰেণী:বঙালী অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় টেলিভিছন অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:বঙালী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]</text>
      <sha1>6bijlomujjn4azgpgjb294njdl7i6k7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517384</id>
      <parentid>517366</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T09:05:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517384</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17109" sha1="gg3p3dvpvt1x0eyp61r5372zkf4tzp3" xml:space="preserve">{{Infobox person|name=পায়েল সৰকাৰ|image=Payel Sarkar.jpg|caption=২০১৯ চনত সৰকাৰ|birth_date={{Birth date and age|df=yes|1981|02|10}}&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=https://bangla.aajtak.in/cinema-and-tv-serial-news/tollywood-bengali-cinema/photo/actress-payel-sarkar-bold-pictures-her-birthday-fans-giving-virtual-wishes-and-love-263529-2021-02-10-1|title=Payel Sarkar Birthday-AajTak|work=AajTak|access-date=2024-04-04}}&lt;/ref&gt;
&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth date --&gt;|birth_place=&lt;!-- must cite published reliable source to verify birth place --&gt;|nationality=ভাৰতীয়|education=যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়|yearsactive=২০০৮–বৰ্তমান|occupation=অভিনেত্ৰী|death_date=|birth_name=|party=[[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]}}
'''পায়েল সৰকাৰ''' ({{Lang-en|Payel Sarkar}}) এগৰাকী ভাৰতীয় অভিনেত্ৰী। তেওঁ মূলতঃ [[বঙালী ভাষা|বঙালী]] চলচ্চিত্ৰ আৰু [[হিন্দী ভাষা|হিন্দী]] টেলিভিছন ধাৰাবাহিকসমূহত অভিনয় কৰে।&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archiveurl=https://archive.today/20130203113638/http://www.telegraphindia.com/1080811/jsp/entertainment/story_9672780.jsp|archivedate=3 February 2013|dead-url=27 November 2010|location=Calcutta, India|date=11 August 2008|title=Who's that girl?|work=telegraphindia.com|accessdate=27 November 2010|last=Roy|first=Priyanka}}&lt;/ref&gt; তেওঁ ২০২১ চনৰ ২৫ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰিছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496|title=Actress Payel Sarkar talks about her Behala East connect, shift from acting to politics and more|date=14 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=14 September 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230914192459/https://news.abplive.com/videos/news/india-actress-payel-sarkar-talks-about-her-behala-east-connect-shift-from-acting-to-politics-and-more-abp-news-exclusive-1448496}}&lt;/ref&gt;

== ব্যক্তিগত জীৱন ==
পায়েল সৰকাৰে ১৯৮৪ চনৰ ১০ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে [[পশ্চিমবংগ]]ৰ [[কলিকতা]]ত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল।&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; তেওঁ ২০০৪ চনত যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ইতিহাসত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তেওঁ বঙালী কৈশোৰ আলোচনী ''উনিশ-কুড়ি''ৰ বেটুপাত মডেল হিচাপে কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভণি কৰিছিল। 

== ৰাজনৈতিক জীৱন ==
সৰকাৰে ২০২১ চনত [[ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টী|ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি]]ত যোগদান কৰি ২০২১ চনৰ পশ্চিম বংগ বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনত বেহালা পূৰ্ব সমষ্টিৰ পৰা প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল যদিও পৰাস্ত হৈছিল।&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/|title=How BJP's using intellectuals, actors to win Bengal &amp; 'get traction' in Tamil Nadu, Kerala|date=16 March 2021|accessdate=3 April 2021|archivedate=22 March 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210322141624/https://theprint.in/politics/how-bjps-using-intellectuals-actors-to-win-bengal-get-traction-in-tamil-nadu-kerala/622479/}}&lt;/ref&gt;

== চলচ্চিত্ৰপুঞ্জী ==
{{Pending films key}}
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+পায়েল সৰকাৰ অভিনীত চলচ্চিত্ৰসমূহৰ তালিকা
! scope=&quot;col&quot; |বৰ্ষ 
! scope=&quot;col&quot; |শিৰোনাম 
! scope=&quot;col&quot; |চৰিত্ৰ
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; |টোকা
|-
|২০০৪
|''শুধু তুমি''
|অঞ্জনা 
|
|-
|২০০৬
|''বিবৰ''
|ইতি
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০০৭
|''আই লাভ ইউ''
|পূজা
|
|-
|''এফএম ফান অউৰ মাস্তি''
|ৰজি
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০০৯
|''ক্ৰছ কানেকশ্যন''
|পিয়া
|
|-
|''প্ৰেম আমাৰ''
|ৰিয়া
|
|-
|২০১০
|''লে ছক্কা''
|ৰাণী মিত্ৰ
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ আনন্দলোক পুৰস্কাৰ
|-
|২০১১
|''জানি দেখা হবে''
|হিয়া
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১২
|''লে হালুয়া লে	''
|সোণালী
|
|-
|''[[বোঝেনা সে বোঝেনা]]''
|জয়িতা
|
|-
|''বাৱালি আনলিমিটেড''
|মুনমুন
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০১৩
|''গোলেমালে গোলেমালে পিৰিত কোৰো না''
|
|
|-
|''আষাড়ে গপ্পো''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১৪
|''বাঙালী বাবু ইংলিশ মেম''
|
|কেমিঅʼ
|-
|''বচ্চন''
|
|
|-
|''চতুষ্কোণ''
|
|
|-
| rowspan=&quot;6&quot; |২০১৫
|''এবাৰ শবৰ''
|
|
|-
|''লড়াই: প্লে টু লিভ''
|অনুৰাধা এছ. ৰিয়ান
|
|-
|''অমানুষ ২''
|
|
|-
|''[[জামাই ৪২০]]''
|জুলি
|
|-
|''যমেৰ ৰাজা দিল বৰ''
|ৰিয়া বেনাৰ্জী
|শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ কলাকাৰ বঁটা
|-
|''গুড্ডু কী গান''
|
|প্ৰথম হিন্দী চলচ্চিত্ৰ
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |২০১৬
|''আগন্তুকেৰ পৰে''
|
|
|-
|''ঈগলেৰ চোখ''
|
|
|-
|''হেমন্ত''
|
|
|-
|''চকলেট''
|
|
|-
|২০১৭
|''[[জিও পাগলা]]''
|
|
|-
|২০১৮
|''ভাইজান এলো ৰে''
|
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০১৯
|''মুখোমুখি''
|
|
|-
|''জামাই বদল''
|
|
|-
|''ভালোবাসাৰ শহৰ''
|
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |২০২০
|''কোৰাপাক''
|
|
|-
|''মুখোশ''
|
|
|-
|''একটি তাৰা''
|
|
|-
|''হাৰানো প্ৰাপ্তি''
|
|জি৫ মুক্তি
|-
|''বিয়ে.কম''
|
|জি৫ মুক্তি
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |২০২১
|''মেজিক''
|
|
|-
|''সীমান্ত''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html|title=নো ম্যানস ল্যাণ্ড- এৰ গল্প বলবেন পায়েল,ৰাহুল, সাহেবৰা, আসছে 'সীমান্ত'|date=28 September 2020|work=Hindustantimes Bangla|language=bn|accessdate=5 October 2020|archivedate=9 October 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201009133729/https://bangla.hindustantimes.com/entertainment/payel-sarkar-rahul-banerjee-and-ranojoy-binshnu-to-star-in-suman-maitra-s-next-film-shimanto-31601271438946.html}}&lt;/ref&gt;
|-
|''অনুসন্ধান''
|
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Paayel and Saswata set to fly to London for Kamaleswar's film shoot|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms|access-date=24 March 2021|date=2 September 2020|language=en|archivedate=2 May 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230502134956/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movies/news/paayel-and-saswata-set-to-fly-to-london-for-kamaleswars-film-shoot/articleshow/77894319.cms}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;5&quot; |২০২২
|''দ্য একেন''
|
|
|-
|''জালবন্দী''
|
|
|-
|''কুলপি''
|
|
|-
|''জতুগৃহ''
|
|
|-
|''হাৰ মানা হাৰ''
|
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০২৩
|''ছায়াময়ী''
|দামিনী
|
|- 
|''একটু সৰে বসুন''
|ঊৰ্মি
|
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |২০২৪
|''আবাৰ অৰণ্যে দিন ৰাত্ৰি''
|নন্দিনী 
|
|-
|''দৰদ''
|অগ্নি 
|{{Unbulleted list|বহুভাষিক চলচ্চিত্ৰ; ভাৰত বাংলাদেশৰ যৌথ উদ্যোগ}}
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |২০২৫
|''বাবু সোণা''
|তিতাস
|&lt;ref&gt;{{Cite news|title=যুক্তিহীন গল্প ও দৰ্শকেৰ স্নায়ুৰ পৰীক্ষা! জীতু-শ্ৰাবন্তীৰ ‘বাবু সোণা’ কি প্ৰত্যাশা পূৰণ কৰল|url=https://www.anandabazar.com/entertainment/review-of-bengali-film-babu-shona-starring-jeetu-kamal-and-srabanti-chatterjee-dgtl/cid/1582333|access-date=8 March 2025|date=16 February 2025|language=bn}}&lt;/ref&gt;
|-
|''অলক্ষ্যে ঋত্বিক''
|সুৰমা ঘটক
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Alakshye Ritwik Movie Review: A not-so-unknown biography of a legend|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movie-reviews/alakshye-ritwik/amp_movie_review/119526059.cms|accessdate=2025-05-09|work=[[The Times of India]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|''প্ৰশ্ন''
|তিতলি
|
|- 
| {{Pending film|দ্য একাডেমী অফ ফাইন আৰ্টছ}} 
|{{TBA}}
|&lt;ref&gt;{{Cite web|title=সত্যজিৎকে অভিনব শ্ৰদ্ধাৰ্ঘ্য, ‘জয় বাবা ফেলুনাথ’ এবং ‘চিড়িয়াখানা’-ৰ পোষ্টাৰেৰ আদলে ‘চোৰ’দেৰ ছবি ঘোষণা!|url=https://www.aajkaal.in/story/45976/the-academy-of-fine-arts-movie-announces-release-with-satyajit-ray-inspired-poster#google_vignette|accessdate=2025-05-09|work=[[Aaj Kal]]|language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== টেলিভিছন ==

* দিয়াৰ চৰিত্ৰত ''একদিন প্ৰতিদিন'' [২০০৫–২০০৭]{{Citation needed|date=October 2024}}
* মিছাল ৰাহেজাৰ বিপৰীতে শ্ৰুতিৰ চৰিত্ৰত ''প্ৰেম কাহিনী'' [৩০ এপ্ৰিল ২০০৭ – ১৭ জানুৱাৰী ২০০৮]&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bollywood/news-interviews/I-want-to-work-with-SRK/articleshow/3399767.cms|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104013915/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2008-08-25/news-interviews/27926674_1_rudra-character-love-story|archivedate=4 November 2012|dead-url=27 November 2010|date=25 August 2008}}&lt;/ref&gt;
* ''ৱাক্ত বতায়েগা কৌন আপনা কৌন পৰায়া''ত ৰুদ্ৰাৰ চৰিত্ৰত (নায়িকা; পূৰ্বৰ জন্মত শমলীও যাক তেওঁৰ স্বামী জয়ন্তই হত্যা কৰিছিল) [১৪ এপ্ৰিল ২০০৮ – ৩০ অক্টোবৰ ২০০৮]{{Citation needed|date=October 2024}}
* ৰাজকুমাৰী গৌৰীৰ চৰিত্ৰত ''শকুন্তলা'' [২ ফেব্ৰুৱাৰী ২০০৯ – ১৫ মে' ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}
* পূজা সিংৰ চৰিত্ৰত ''লেডিজ স্পেচিয়েল'' [২৫ মে' ২০০৯ – ৯ ডিচেম্বৰ ২০০৯]{{Citation needed|date=October 2024}}

== ৱেব ধাৰাবাহিক ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+পায়েল সৰকাৰ অভিনীত ৱেব ধাৰাবাহিকসমূহৰ তালিকা
! scope=&quot;col&quot; | বৰ্ষ 
! scope=&quot;col&quot; | ধাৰাবাহিক 
! scope=&quot;col&quot; | অʼটিটি
! scope=&quot;col&quot; | চৰিত্ৰ
! class=&quot;unsortable&quot; scope=&quot;col&quot; | টোকা
|-
| ২০১৭
| ''কাৰ্টুন''
| হইচই
| জিনিয়া
|
|-
| ২০১৯
| ''শৰতে আজ''
| জি৫
| সাহানা
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102|title=ZEE5 announces Sharate Aaj, their biggest Bengali Original, yet|date=2 November 2018|work=Indian Television Dot Com|accessdate=12 August 2020|archivedate=13 August 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190813143906/http://www.indiantelevision.com/iworld/over-the-top-services/zee5-announces-sharate-aaj-their-biggest-bengali-original-yet-181102}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190723073903/https://www.webfare.live/latest-news/sharate-aaj-zee5s-biggest-bengali-original-series-releases-on-21st-february/|archivedate=23 July 2019|title=Sharate Aaj: Zee5's Biggest Bengali Original Series Releases on 21st February &amp;#124; Webfare .live|date=23 July 2019}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html|title=Sharate Aaj review: Zee5's new Bengali series is a smartly written thriller loaded with terrific performances|date=3 March 2019|work=Firstpost|accessdate=23 July 2019|archivedate=18 May 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190518001459/https://www.firstpost.com/entertainment/sharate-aaj-review-zee5s-new-bengali-series-is-a-smartly-written-thriller-loaded-with-terrific-performances-6187261.html}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | ২০২০
| ''শব্দ জব্দ''
| হইচই
| অদিতি
| &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/|title=ৰজত কাপুৰ-মুমতাজ-পায়েল অভিনীত 'শব্দজব্দ'! মুক্তি পেল ট্ৰেলাৰ|date=9 February 2020|accessdate=12 August 2020|archivedate=3 December 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201203172325/https://bengali.indianexpress.com/entertainment/rajat-kapoor-payel-sarkar-mumtaz-sarkar-hoichoi-web-series-shobdo-jobdo-trailer-released-189992/}}&lt;/ref&gt;
|-
|''মিছমেচ ছিজন ৩''
| হইচই
| নিবেদিতা
|
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | ২০২২
| ''এনক্ৰিপ্টেড''
| ক্লিক
|
|
|-
| ''মাৰ্ডাৰ বাই দ্য চী''
| হইচই
|
|
|-
| ''হেল্লʼ! ৰিমেম্বাৰ মী?''
| হইচই
|
|
|-
| ২০২৪
| ''কাঁটায় কাঁটায়''
| জি৫
| কাবেৰী দত্ত গুপ্ত
|
|}

== বঁটা ==

* আনন্দলোক বঁটা, ২০১০ বৰ্ষৰ লে ছক্কাৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী
* কলাকাৰ বঁটা, ২০১৬ বৰ্ষৰ যমেৰ ৰাজা দিল বৰৰ বাবে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰী

== তথ্য উৎস ==
{{ৰেফলিষ্ট}}

== বাহ্যিক সংযোগ ==

* {{IMDb name|3360405}}
* {{Bollywood Hungama person|id=payel-sarkar}}
* {{Official website|http://www.payelthediva.com/aboutpayel.html}}
{{কৰ্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ}}
[[শ্ৰেণী:বঙালী অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় টেলিভিছন অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:বঙালী চলচ্চিত্ৰৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় চলচ্চিত্ৰ অভিনেত্ৰী]]
[[শ্ৰেণী:জীৱিত ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:পশ্চিমবঙ্গৰ ব্যক্তি]]
[[শ্ৰেণী:ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ]]</text>
      <sha1>gg3p3dvpvt1x0eyp61r5372zkf4tzp3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>পায়েল চৰকাৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122659</id>
    <redirect title="পায়েল সৰকাৰ" />
    <revision>
      <id>517367</id>
      <timestamp>2025-06-12T07:41:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[পায়েল চৰকাৰ]]ৰ পৰা [[পায়েল সৰকাৰ]]লৈ Dipankar Dasয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Misspelled title</comment>
      <origin>517367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="2qxi2kz3abmm24offjvd6cfngpryhcl" xml:space="preserve">#REDIRECT [[পায়েল সৰকাৰ]]</text>
      <sha1>2qxi2kz3abmm24offjvd6cfngpryhcl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Payel Sarkar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122660</id>
    <redirect title="পায়েল সৰকাৰ" />
    <revision>
      <id>517385</id>
      <timestamp>2025-06-12T09:06:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[পায়েল সৰকাৰ]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517385</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="2qxi2kz3abmm24offjvd6cfngpryhcl" xml:space="preserve">#REDIRECT [[পায়েল সৰকাৰ]]</text>
      <sha1>2qxi2kz3abmm24offjvd6cfngpryhcl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সদস্য বাৰ্তা:Arijit Kisku</title>
    <ns>3</ns>
    <id>122661</id>
    <redirect title="সদস্য বাৰ্তা:ARI" />
    <revision>
      <id>517395</id>
      <timestamp>2025-06-12T10:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MdsShakil</username>
        <id>28727</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[সদস্য বাৰ্তা:Arijit Kisku]]ৰ পৰা [[সদস্য বাৰ্তা:ARI]]লৈ MdsShakilয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: Automatically moved page while renaming the user &quot;[[Special:CentralAuth/Arijit Kisku|Arijit Kisku]]&quot; to &quot;[[Special:CentralAuth/ARI|ARI]]&quot;</comment>
      <origin>517395</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="gzaxl1duvj9j1ijsgf1jmuzebbcltlk" xml:space="preserve">#REDIRECT [[সদস্য বাৰ্তা:ARI]]</text>
      <sha1>gzaxl1duvj9j1ijsgf1jmuzebbcltlk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ডুবযান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122662</id>
    <revision>
      <id>517396</id>
      <timestamp>2025-06-12T10:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{Infobox machine | image             = US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg | caption           = ইউ.এছ.{{sclass|Virginia|submarine|1}} [[গ্ৰটন, কানেক্টিকাট]]-ত জুলাই ২০০৪-ত | classification    = [[পানীযান]] | industry          = [[অস্ত্ৰ উদ্যোগ]] | application       = Underwater warfar...</comment>
      <origin>517396</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7875" sha1="ib8l0abhtymhhck0t3hebpfb3s8xuu1" xml:space="preserve">{{Infobox machine
| image             = US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg
| caption           = ইউ.এছ.{{sclass|Virginia|submarine|1}} [[গ্ৰটন, কানেক্টিকাট]]-ত জুলাই ২০০৪-ত
| classification    = [[পানীযান]]
| industry          = [[অস্ত্ৰ উদ্যোগ]]
| application       = [[Underwater warfare|পানীৰ তলৰ যুদ্ধ]]
| inventor          = [[কৰনেলিছ ড্ৰেবেল]]&lt;ref&gt;Fontenoy (2007), p. 1.&lt;/ref&gt;
| invented          = {{start date and age|1620|df=y|p=y}}
}}

[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|upright=1.35|উত্তৰ ফ্লীটৰ ৰাছিয়ান [[আকুলা-শ্ৰেণীৰ ডুবযান]] (২০০৮)]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|upright=1.35|{{unbulleted list|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ [[ফ্লিট ডুবযান]] ([[Gato-class submarine|''Gato'']], [[Balao-class submarine|''Balao'']] বা [[Tench-class submarine|''Tench'']] শ্ৰেণী), ১৯৪১-১৯৪৫|প্ৰথম [[নিউক্লিয়াৰ শক্তিচালিত ডুবযান]] {{USS|Nautilus|SSN-571}}, ১৯৫৪|প্ৰথম [[ব্যালিষ্টিক মিছাইল ডুবযান]] {{USS|George Washington|SSBN-598}}, ১৯৫৯}}]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ [[পানীযান]], যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই [[সাবমাৰ্ছিব্‌ল]]ৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে [[দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান]], [[স্বয়ংক্রিয় পানীযান]] বা সৰু-দেহৰ যান যেনে [[মিজেট ডুবযান]] আৰু [[Wet sub]]কো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানক ইয়াৰ আকাৰ যিয়েই নহওক না কেনে, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্রু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, [[এয়াৰক্ৰাফ্ট কেৰিয়াৰ|বিমানবাহী জাহাজৰ]] সংৰক্ষণ, [[Blockade runner|নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা]], [[Ballistic missile submarine|নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ]], গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্রুৰ গতি-প্রকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্রুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা [[special forces|বিশেষ বাহিনী]]ৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, নীচৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, [[undersea cable|সমুদ্ৰ তলৰ কেবল]] মেরামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পর্যটন আৰু [[undersea archaeology|সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্ব]]তো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ [[বাথিস্কেফ]]ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে [[diving bell|ডাইভিং বেল]]ৰ পৰা উন্নীত হৈছিল।

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত [[periscope|পেৰিস্কোপ]] বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা [[Sail (submarine)|সেইল/ফিন]] থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত [[conning tower]] নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিরোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে [[propeller|প্ৰপেল্লাৰ]] বা [[pump jet]] থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। [[diving plane]] আৰু [[ballast tank]]ৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ [[buoyancy|ভাৰসাম্য]] নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়।

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুই-জনীয়া সৰু ডুবী পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>ib8l0abhtymhhck0t3hebpfb3s8xuu1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517399</id>
      <parentid>517396</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517399</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7260" sha1="8dhkg3zv8o79ycgwiqayc7lid1h8iuj" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|ইউ.এছ. ছাবমেৰিন, গ্ৰটন, কানেক্টিকাটত জুলাই ২০০৪-ত]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|upright=1.35|উত্তৰ ফ্লীটৰ ৰাছিয়ান আকুলা-শ্ৰেণীৰ ডুবযান (২০০৮)]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|upright=1.35|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ফ্লিট ডুবযান ''Gato'', ''Balao'' বা ''Tench'' শ্ৰেণীৰ), প্ৰথম নিউক্লিয়াৰ শক্তিচালিত ডুবযান SSN-571, প্ৰথম ব্যালিষ্টিক মিছাইল ডুবযান SSBN-598, ১৯৫৯]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ [[পানীযান]], যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই [[সাবমাৰ্ছিব্‌ল]]ৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে [[দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান]], [[স্বয়ংক্রিয় পানীযান]] বা সৰু-দেহৰ যান যেনে [[মিজেট ডুবযান]] আৰু [[Wet sub]]কো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানক ইয়াৰ আকাৰ যিয়েই নহওক না কেনে, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্রু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, [[এয়াৰক্ৰাফ্ট কেৰিয়াৰ|বিমানবাহী জাহাজৰ]] সংৰক্ষণ, [[Blockade runner|নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা]], [[Ballistic missile submarine|নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ]], গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্রুৰ গতি-প্রকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্রুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা [[special forces|বিশেষ বাহিনী]]ৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, নীচৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, [[undersea cable|সমুদ্ৰ তলৰ কেবল]] মেরামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পর্যটন আৰু [[undersea archaeology|সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্ব]]তো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ [[বাথিস্কেফ]]ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে [[diving bell|ডাইভিং বেল]]ৰ পৰা উন্নীত হৈছিল।

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত [[periscope|পেৰিস্কোপ]] বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা [[Sail (submarine)|সেইল/ফিন]] থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত [[conning tower]] নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিরোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে [[propeller|প্ৰপেল্লাৰ]] বা [[pump jet]] থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। [[diving plane]] আৰু [[ballast tank]]ৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ [[buoyancy|ভাৰসাম্য]] নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়।

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুই-জনীয়া সৰু ডুবী পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>8dhkg3zv8o79ycgwiqayc7lid1h8iuj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517400</id>
      <parentid>517399</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:09:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517400</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7263" sha1="pd1l19tb0peq59ee1fokh2kh6iqv4uv" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|ইউ.এছ. ছাবমেৰিন, গ্ৰটন, কানেক্টিকাটত জুলাই ২০০৪-ত]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|upright=1.35|উত্তৰ ফ্লীটৰ ৰাছিয়ান আকুলা-শ্ৰেণীৰ ডুবযান (২০০৮)]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|upright=1.35|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ফ্লিট ডুবযান ''Gato'', ''Balao'' বা ''Tench'' শ্ৰেণীৰ), প্ৰথম নিউক্লিয়াৰ শক্তিচালিত ডুবযান SSN-571, প্ৰথম ব্যালিষ্টিক মিছাইল ডুবযান SSBN-598, ১৯৫৯]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ [[পানীযান]], যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই [[সাবমাৰ্ছিব্‌ল]]ৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত। )&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে [[দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান]], [[স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান]] বা সৰু-দেহৰ যান যেনে [[মিজেট ডুবযান]] আৰু [[Wet sub]]কো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানক ইয়াৰ আকাৰ যিয়েই নহওক না কেনে, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, [[এয়াৰক্ৰাফ্ট কেৰিয়াৰ|বিমানবাহী জাহাজৰ]] সংৰক্ষণ, [[Blockade runner|নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা]], [[Ballistic missile submarine|নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ]], গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা [[special forces|বিশেষ বাহিনী]]ৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, নীচৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, [[undersea cable|সমুদ্ৰ তলৰ কেবল]] মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু [[undersea archaeology|সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্ব]]তো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ [[বাথিস্কেফ]]ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে [[diving bell|ডাইভিং বেল]]ৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত [[periscope|পেৰিস্কোপ]] বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা [[Sail (submarine)|সেইল/ফিন]] থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত [[conning tower]] নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে [[propeller|প্ৰপেল্লাৰ]] বা [[pump jet]] থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। [[diving plane]] আৰু [[ballast tank]]ৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ [[buoyancy|ভাৰসাম্য]] নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুই-জনীয়া সৰু ডুবী পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>pd1l19tb0peq59ee1fokh2kh6iqv4uv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517402</id>
      <parentid>517400</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:12:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517402</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7571" sha1="h58x4vh8snyqc3gsw6i0ii8hgr3mrxu" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ [[পানীযান]], যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই [[সাবমাৰ্ছিব্‌ল]]ৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত। )&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে [[দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান]], [[স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান]] বা সৰু-দেহৰ যান যেনে [[মিজেট ডুবযান]] আৰু [[Wet sub]]কো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানক ইয়াৰ আকাৰ যিয়েই নহওক না কেনে, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, [[এয়াৰক্ৰাফ্ট কেৰিয়াৰ|বিমানবাহী জাহাজৰ]] সংৰক্ষণ, [[Blockade runner|নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা]], [[Ballistic missile submarine|নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ]], গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা [[special forces|বিশেষ বাহিনী]]ৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, নীচৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, [[undersea cable|সমুদ্ৰ তলৰ কেবল]] মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু [[undersea archaeology|সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্ব]]তো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ [[বাথিস্কেফ]]ৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে [[diving bell|ডাইভিং বেল]]ৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত [[periscope|পেৰিস্কোপ]] বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা [[Sail (submarine)|সেইল/ফিন]] থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত [[conning tower]] নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে [[propeller|প্ৰপেল্লাৰ]] বা [[pump jet]] থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। [[diving plane]] আৰু [[ballast tank]]ৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ [[buoyancy|ভাৰসাম্য]] নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুই-জনীয়া সৰু ডুবী পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>h58x4vh8snyqc3gsw6i0ii8hgr3mrxu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517403</id>
      <parentid>517402</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:20:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517403</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7399" sha1="oyzlzutb51snhvp40jtw0x7xkxg0xjm" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ({{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন) হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>oyzlzutb51snhvp40jtw0x7xkxg0xjm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517404</id>
      <parentid>517403</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7405" sha1="rlogfko0ajvii40c13ntdd0ol2cu30y" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ('''{{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন''') হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>rlogfko0ajvii40c13ntdd0ol2cu30y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517405</id>
      <parentid>517404</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>পৃষ্ঠা [[ডুব-জাহাজ]]ৰ পৰা [[ডুবযান]]লৈ Kandarpajit Kallolয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।</comment>
      <origin>517404</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7405" sha1="rlogfko0ajvii40c13ntdd0ol2cu30y" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ('''{{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন''') হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ {{sclass2|Typhoon|submarine|4}} দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>rlogfko0ajvii40c13ntdd0ol2cu30y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517407</id>
      <parentid>517405</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:24:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517407</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7442" sha1="mlk2kycke532kob07b3jcpnvg0ukw5e" xml:space="preserve">[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ('''{{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন''') হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ টাইফুন শ্ৰেণীৰ ছাবমেৰিনৰ দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>mlk2kycke532kob07b3jcpnvg0ukw5e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517408</id>
      <parentid>517407</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7497" sha1="16qej9enerdrx9gwg22zyrzmfc8o2u2" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ('''{{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন''') হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ টাইফুন শ্ৰেণীৰ ছাবমেৰিনৰ দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>16qej9enerdrx9gwg22zyrzmfc8o2u2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517410</id>
      <parentid>517408</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:25:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:যান-বাহন]]; +[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7595" sha1="dvs03y4i8jti39lc5ukoqdzgs8z8g0q" xml:space="preserve">{{পোখালি}}[[File:US Navy 040730-N-1234E-002 PCU Virginia (SSN 774) returns to the General Dynamics Electric Boat shipyard.jpg|thumb|কানেকটিকাটৰ গ্ৰ'টনত চলি আছে ইউ এছ ভাৰ্জিনিয়া শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন, জুলাই ২০০৪]]
[[File:Submarine Vepr by Ilya Kurganov crop.jpg|thumb|[[ৰাছিয়া]]ৰ আকুলা শ্ৰেণীৰ চাবমেৰিন উত্তৰ বহৰ, ২০০৮ চনত]]
[[File:US Navy submarine types of 1940s and 1950s drawing 1967.png|thumb|দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ বহৰ চাবমেৰিন (Gato, Balao বা Tench class), ১৯৪১–১৯৪৫ চনত কমিচন কৰা হয়
প্ৰথমখন পাৰমাণৱিক চালিত চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  নটিলাছ  (SSN-571), ১৯৫৪ চনত আৰম্ভ কৰা হয়
প্ৰথম বেলিষ্টিক মিছাইল চাবমেৰিন ইউ এছ এছ  জৰ্জ ৱাশ্বিংটন  (SSBN-598), ১৯৫৯ চনত কমিচন কৰা হয়]]

'''ডুবযান''' (সাধাৰণতে '''ডুবী''' বুলি জনা যায়) ('''{{Lang-en|Submarine}}, ছাবমেৰিন''') হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পানীযান, যি পানীৰ তলত স্বাধীনভাৱে চলাচল কৰিব পাৰে। (ই ছাবমাৰ্ছিব্‌লৰ পৰা পৃথক, যাৰ পানীৰ তলত সক্ষমতা সীমিত।)&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://oceanexplorer.noaa.gov/edu/oceanage/04widder/transcript.html#:~:text=The%20difference%20between%20a%20submarine,launch%20it%20and%20recover%20it. | title=Marine Biologist and Bioluminescence Specialist Edith A. Widder: Video Transcript: Ocean Exploration Careers: NOAA Office of Ocean Exploration and Research }}&lt;/ref&gt; ছাবমেৰিন শব্দটো ''ডুবযান'' কেতিয়াবা ইতিহাসত বা অনানুষ্ঠানিকভাৱে দূৰনিয়ন্ত্ৰিত যান, স্বয়ংক্ৰিয় পানীযান বা সৰু-আকাৰৰ যান যেনে মিজেট ডুবযান আৰু ৱেট ছাবকো বুজাবলৈ ব্যৱহৃত হয়। ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।&lt;ref name=&quot;cutler&quot;&gt;{{cite magazine |last1=Cutler |first1=Thomas J. |title=Of Ships and Boats and ... |url=https://www.usni.org/magazines/naval-history-magazine/2017/october/bluejackets-manual-ships-and-boats-and |volume=31 |issue=5 |access-date=9 November 2022 |department=Bluejacket's Manual |magazine=[[Naval History (magazine)|Naval History]] |publisher=[[U.S. Naval Institute]] |date=1 October 2017 |language=en}}&lt;/ref&gt;

যদিও আগতে কিছু পৰীক্ষামূলক ডুবযান নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল, ১৯শ শতিকাত ইয়াৰ ডিজাইন উন্নত হ’ব ধৰিলে আৰু বহু নেভীয়ে গ্ৰহণ কৰিলে। প্ৰথমবাৰ বিশ্বযুদ্ধত (১৯১৪–১৯১৮) ব্যাপকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। বৰ্তমান বহু ৰাষ্ট্ৰৰ নেভীত ডুবযান থাকে। ইয়াৰ সামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: শত্ৰু জাহাজ বা ডুবযানক আক্ৰমণ কৰা, বিমানবাহী জাহাজৰ সংৰক্ষণ, নিষেধাজ্ঞা ভংগ কৰা, নিউক্লিয়াৰ প্ৰতিৰোধ, গুপ্তচৰীয়া অভিযান, শত্ৰুৰ গতি-প্ৰকৃতি বাধা দিয়া, ভূমি আক্ৰমণ (যেনে [[ক্ৰুজ মিছাইল]] নিক্ষেপ), বা বিশেষ বাহিনীৰ গোপনে প্ৰৱেশ। অসামৰিক ব্যৱহাৰত আছে: [[সাগৰ বিজ্ঞান]], [[সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ]], গৱেষণা, তলৰ স্থাপত্য পৰিদৰ্শন আৰু সংৰক্ষণ। বিশেষ কাৰ্যৰ বাবে ইয়াক অনুসন্ধান-উদ্ধাৰ, সমুদ্ৰ তলৰ কেবল মেৰামতি আদি কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কিছু ডুবযান পৰ্যটন আৰু সমুদ্ৰ তলৰ প্ৰত্নতত্ত্বতো ব্যৱহাৰ হয়। আধুনিক ডুবযানবোৰ বাথিস্কেফৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা, যিয়ে ডাইভিং বেলৰ পৰা উন্নীত হৈছিল। 

সাধাৰণতে ডাঙৰ ডুবযানৰ দেহ চিলিণ্ডাৰ আকৃতিৰ হয়, ইয়াৰ দুয়ো মূৰত আধা গোলাকাৰ বা কোণাকাৰ অংশ থাকে, আৰু মাজভাগত পেৰিস্কোপ বা অন্য সংবেদন যন্ত্ৰ থকা ছেইল/ফিন থাকে। পূৰ্বৰ ডুবযানত কনিং টাৱাৰ নামৰ পৃথক চাপ প্ৰতিৰোধী অংশ আছিল, যি সৰু পেৰিস্কোপ ব্যৱহাৰৰ সুবিধা দিছিল। পিছফালে প্ৰপেল্লাৰ বা পাম্প জেট থাকে, লগতে বহু নিয়ন্ত্ৰণ ফিন থাকে। ক্ষুদ্ৰ বা বিশেষকাৰ্যৰ ডুবযানে ইয়াৰ পৰা বেলেগ ডিজাইন ধৰিব পাৰে। ড্ৰাইভিং প্লেন আৰু বেলেষ্ট টেংকৰ পানী-বৰফ সলনি কৰি ইয়াৰ ভাৰসাম্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। 

ডুবযানৰ ধৰণ বহুবিধ আৰু ক্ষমতাতো বিভিন্ন। এক-বা-দুজনীয়া সৰু ডুবীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ৰাছিয়াৰ টাইফুন শ্ৰেণীৰ ছাবমেৰিনৰ দৰে ডাঙৰ ডুবযান থাকে, যিয়ে ছয় মাহলৈ পানীৰ তলত থাকিব পাৰে। ডুবযানে মানুহৰ সাধাৰণ ডাইভিংত অক্ষম বা বিপজ্জনক গভীৰতাত কাম কৰিব পাৰে।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Worlds Biggest Submarine|url=http://englishrussia.com/2009/04/14/worlds-biggest-submarine/ |last=Sherman|first=Chris |date=14 April 2009|website=English Russia |access-date=21 May 2013}}&lt;/ref&gt;

==তথ্যসূত্ৰ==

[[শ্ৰেণী:যান-বাহন]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>dvs03y4i8jti39lc5ukoqdzgs8z8g0q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>আগ্নেয়াস্ত্ৰ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122663</id>
    <revision>
      <id>517397</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:01:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Human Anubhav</username>
        <id>45073</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: আগ্নেয়াস্ত্ৰ হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয় । [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] এই শব্দটোক বিভিন...</comment>
      <origin>517397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9880" sha1="qa7lcjp9g000v8olznyx96q43ck7j2u" xml:space="preserve">আগ্নেয়াস্ত্ৰ হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয় । [ 1 ] [ 2 ] [ 3 ] এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে ( আইনী সংজ্ঞা চাওক )।


M16 ৰাইফল আৰু AK -47 , আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ
প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি দশম শতিকাৰ চীনত হৈছিল , যেতিয়া বাৰুদ আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইল যুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল যাতে বহনযোগ্য অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীৰ লেন্স [4] এজন ব্যক্তিয়ে চলাব পৰা যায় , যিটো পিছলৈ ১১৩২ চনত ডি'আন ঘেৰাওত শ্বক অস্ত্ৰ হিচাপে ফলপ্ৰসূভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয় লেন্সৰ বেৰেলবোৰ ধাতুৰ নলীৰে সলনি কৰি ধাতুৰ নলীযুক্ত হেণ্ড কামানলৈ ৰূপান্তৰিত কৰা হৈছিল । [ 5 ] চতুৰ্দশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত এই প্ৰযুক্তি ক্ৰমান্বয়ে সমগ্ৰ ইউৰেছিয়াত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি প্ৰপেলেণ্ট হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল , কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ( স্মুথব'ৰ শ্বটগানৰ উল্লেখযোগ্য ব্যতিক্ৰমৰ বাহিৰে ) উৰণৰ স্থিৰতা উন্নত কৰাৰ বাবে প্ৰজেক্টাইলটোক স্পিন প্ৰদান কৰিবলৈ ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থাকে।

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰক ইয়াৰ কেলিবাৰ (অৰ্থাৎ ব’ৰৰ ব্যাস) ৰ দ্বাৰা বৰ্ণনা কৰিব পাৰি । পিষ্টল আৰু ৰাইফলৰ বাবে ইয়াক মিলিমিটাৰ বা ইঞ্চিত দিয়া হয় (যেনে ৭.৬২ মিলিমিটাৰ বা .৩০৮ ইঞ্চি); শ্বটগানৰ ক্ষেত্ৰত গেজ বা ব'ৰ (যেনে ১২ গে. বা .৪১০ ব'ৰ)। ইয়াৰ উপৰিও ব্যৱহৃত কাৰ্য্যৰ ধৰণ (যেনে মাজললোডাৰ , ব্ৰিচলোডাৰ , লিভাৰ , বল্ট , পাম্প , ৰিভলভাৰ , অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয় , সম্পূৰ্ণ স্বয়ংক্ৰিয় , ইত্যাদি)ৰ দ্বাৰাও বৰ্ণনা কৰা হয়, লগতে সাধাৰণ আচৰণৰ উপায় (অৰ্থাৎ হাতেৰে ধৰা বা যান্ত্ৰিক মাউণ্টিং)। অধিক শ্ৰেণীবিভাজনত ব্যৱহৃত বেৰেলৰ প্ৰকাৰ (অৰ্থাৎ ৰাইফলযুক্ত ) আৰু বেৰেলৰ দৈৰ্ঘ্য (যেনে ২৪ ইঞ্চি), ফায়াৰিং ব্যৱস্থা (যেনে মেচলক , হুইললক , ফ্লিণ্টলক , বা পাৰ্কাচন লক ), ডিজাইনৰ প্ৰধান উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত ব্যৱহাৰ (যেনে হান্টিং ৰাইফল), বা কোনো বিশেষ ভিন্নতাৰ বাবে সাধাৰণতে গ্ৰহণ কৰা নাম (যেনে গেটলিং গান )ৰ উল্লেখ কৰিব পাৰি।

শ্বুটাৰসকলে হাত-চকুৰ সমন্বয়ৰ দ্বাৰা নিজৰ লক্ষ্যত আগ্নেয়াস্ত্ৰ নিক্ষেপ কৰে , লোহাৰ দৃষ্টিশক্তি বা অপটিকেল দৃষ্টিশক্তি ব্যৱহাৰ কৰি । পিষ্টলৰ সঠিক ৰেঞ্জ সাধাৰণতে ১০০ মিটাৰ (১১০ গজ; ৩৩০ ফুট)তকৈ বেছি নহয়, আনহাতে বেছিভাগ ৰাইফলেই লোহাৰ দৃষ্টিশক্তি ব্যৱহাৰ কৰি ৫০০ মিটাৰ (৫৫০ গজ; ১,৬০০ ফুট) বা অপটিকেল দৃষ্টি ব্যৱহাৰ কৰাৰ সময়ত অধিক দূৰত্বলৈকে সঠিক। উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিতভাৱে নিৰ্মিত স্নাইপাৰ ৰাইফল আৰু এণ্টি-মেটেৰিয়েল ৰাইফল ২০০০ মিটাৰ (২,২০০ গজ)তকৈ অধিক দূৰত্বত সঠিক। (আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ গুলী নিজৰ সঠিক পৰিসৰৰ বহু বাহিৰত বিপজ্জনক বা মাৰাত্মক হ'ব পাৰে; সুৰক্ষাৰ বাবে নূন্যতম দূৰত্ব সঠিকতাৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট পৰিসৰতকৈ বহু বেছি।)

==মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ==

আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষাৰ্থীয়ে আনলোড কৰা এম ১৬ ৰাইফলেৰে টাৰ্গেট ডামিক বাটষ্ট্ৰ’কিং কৰি আছে

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লান্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি , উদাহৰণস্বৰূপে সীমিত গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণ কৰিবলৈ বা যেতিয়া গোলাবাৰুদ সম্পূৰ্ণৰূপে শেষ হৈ যায়। [ ১৯ ]

ইজৰাইল প্ৰতিৰক্ষা বাহিনীৰ নতুন নিযুক্তিপ্ৰাপ্তসকলে এম ১৬ ৰাইফলক মূক অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰাৰ নিৰাপদ অভ্যাসৰ প্ৰশিক্ষণ লয়, মূলতঃ যাতে ওচৰৰ যুদ্ধত অস্ত্ৰটো তেওঁলোকৰ পৰা আঁতৰাই নিব নোৱাৰি। আন আন প্ৰশিক্ষণৰ ভিতৰত নিযুক্তিপ্ৰাপ্তজনে মুখৰ সহায়ত শৰীৰৰ কিছু অংশ কেনেকৈ জোকাৰিব লাগে শিকিব লাগে আৰু বাট ষ্টকক অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে। [ উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন ]

ফৰেনছিক মেডিচিনে আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হোৱা বিভিন্ন ধৰণৰ ব্লাণ্ট-ফোৰ্চৰ আঘাতৰ প্ৰমাণ স্বীকৃতি দিয়ে। উদাহৰণস্বৰূপে, &quot;পিষ্টল-হুইপিং&quot; সাধাৰণতে পিষ্টলৰ গুটিৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হোৱা ছালৰ অৰ্ধবৃত্তাকাৰ বা ত্ৰিকোণীয় ছিদ্ৰবোৰ এৰি দিয়ে। [ ২০ ]

অস্ত্ৰধাৰী ডকাইতিত গুলী বা ছুৰীৰে আঘাত কৰাতকৈ আগ্নেয়াস্ত্ৰৰে প্ৰহাৰ কৰাটো ডকাইতি সম্পূৰ্ণ কৰাৰ অধিক সাধাৰণ উপায়। [ 21 ]

উদাহৰণস্বৰূপে:

Buttstroking , আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা। [ 22 ]
পিষ্টল-হুইপিং , কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে আঘাত কৰা ৷ [ 23 ]
বেয়নেট সংলগ্ন নোহোৱাকৈ আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা । [ 24 ]</text>
      <sha1>qa7lcjp9g000v8olznyx96q43ck7j2u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517414</id>
      <parentid>517397</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:30:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6923" sha1="245w8utmpf6s2xkmfcuqmi9mgvpvb5m" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name          = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| image         = M16A2 Rifle.jpg
| caption       = M16 ৰাইফল, এটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type          = [[Agneyastra|আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
| is_ranged     = yes
| is_bladed     = no
| is_explosive  = yes
| is_artillery  = no
| is_vehicle    = no
| is_missile    = no
| is_UK         = no
| service       = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by       = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিশ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars          = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers     = [[Cornelis Drebbel]] আৰু আন
| design_date   = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number        = কোটি কোটি
| variants      = [[Pistol|পিষ্টল]], [[Rifle|ৰাইফল]], [[Shotgun|শ্বটগান]], [[Submachine gun|সাবমেশিনগান]], ইত্যাদি
}}

[[File:M16A2 Rifle.jpg|thumb|upright=1.3|M16 ৰাইফল, এটা বিশ্ববিখ্যাত আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

[[File:AK-47 type II noBG.png|thumb|upright=1.3|AK-47, বিশ্বৰ অন্যতম প্ৰভাৱশালী আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ [[বন্দুক]] যিয়ে [[বিস্ফোৰক]] চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে (আইনী সংজ্ঞা চাওক)।

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বারুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত [[De'an]]ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি [[hand cannon|হেণ্ড কামান]] ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই [[rifled barrel|ৰাইফলযুক্ত বেৰেল]] থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়।

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ [[caliber|কেলিবাৰ]] (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), [[action (firearms)|কার্য্য ব্যৱস্থা]] (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে [[sniper rifle|স্নাইপাৰ ৰাইফল]], [[shotgun|শ্বটগান]]) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লান্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>245w8utmpf6s2xkmfcuqmi9mgvpvb5m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517416</id>
      <parentid>517414</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:31:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>[[ৱিকিপিডিয়া:লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰক|লাচিত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰকৰ]] সহায়ত বৰ্ণাশুদ্ধি নিবাৰণ কৰা হ’ল।</comment>
      <origin>517416</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6831" sha1="6b6vsbhfu1nnwv0cmszqkdkm2e85phn" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| image = M16A2 Rifle.jpg
| caption = M16 ৰাইফল, এটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = [[Agneyastra|আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিশ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = [[Cornelis Drebbel]] আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = [[Pistol|পিষ্টল]], [[Rifle|ৰাইফল]], [[Shotgun|শ্বটগান]], [[Submachine gun|সাবমেশিনগান]], ইত্যাদি
}}

[[File:M16A2 Rifle.jpg|thumb|upright=1.3|M16 ৰাইফল, এটা বিশ্ববিখ্যাত আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

[[File:AK-47 type II noBG.png|thumb|upright=1.3|AK-47, বিশ্বৰ অন্যতম প্ৰভাৱশালী আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ [[বন্দুক]] যিয়ে [[বিস্ফোৰক]] চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে (আইনী সংজ্ঞা চাওক)। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত [[De'an]]ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি [[hand cannon|হেণ্ড কামান]] ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই [[rifled barrel|ৰাইফলযুক্ত বেৰেল]] থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ [[caliber|কেলিবাৰ]] (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), [[action (firearms)|কাৰ্য্য ব্যৱস্থা]] (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে [[sniper rifle|স্নাইপাৰ ৰাইফল]], [[shotgun|শ্বটগান]]) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়। 

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>6b6vsbhfu1nnwv0cmszqkdkm2e85phn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517418</id>
      <parentid>517416</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:32:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>+[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]; +[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]; +[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>517418</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6988" sha1="gszjkswn27a8byxbzcj0sav5xczhhtc" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| image = M16A2 Rifle.jpg
| caption = M16 ৰাইফল, এটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = [[Agneyastra|আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিশ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = [[Cornelis Drebbel]] আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = [[Pistol|পিষ্টল]], [[Rifle|ৰাইফল]], [[Shotgun|শ্বটগান]], [[Submachine gun|সাবমেশিনগান]], ইত্যাদি
}}

[[File:M16A2 Rifle.jpg|thumb|upright=1.3|M16 ৰাইফল, এটা বিশ্ববিখ্যাত আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

[[File:AK-47 type II noBG.png|thumb|upright=1.3|AK-47, বিশ্বৰ অন্যতম প্ৰভাৱশালী আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]

'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ [[বন্দুক]] যিয়ে [[বিস্ফোৰক]] চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে (আইনী সংজ্ঞা চাওক)। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত [[De'an]]ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি [[hand cannon|হেণ্ড কামান]] ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই [[rifled barrel|ৰাইফলযুক্ত বেৰেল]] থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ [[caliber|কেলিবাৰ]] (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), [[action (firearms)|কাৰ্য্য ব্যৱস্থা]] (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে [[sniper rifle|স্নাইপাৰ ৰাইফল]], [[shotgun|শ্বটগান]]) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়। 

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>gszjkswn27a8byxbzcj0sav5xczhhtc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517419</id>
      <parentid>517418</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517419</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6678" sha1="ioqm6w8m0w9bbycs1lbqkr7ii2hby83" xml:space="preserve">[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}

'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ [[বন্দুক]] যিয়ে [[বিস্ফোৰক]] চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে (আইনী সংজ্ঞা চাওক)। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত [[De'an]]ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি [[hand cannon|হেণ্ড কামান]] ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই [[rifled barrel|ৰাইফলযুক্ত বেৰেল]] থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ [[caliber|কেলিবাৰ]] (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), [[action (firearms)|কাৰ্য্য ব্যৱস্থা]] (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে [[sniper rifle|স্নাইপাৰ ৰাইফল]], [[shotgun|শ্বটগান]]) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>ioqm6w8m0w9bbycs1lbqkr7ii2hby83</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517421</id>
      <parentid>517419</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:38:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6677" sha1="lwikzdbg1wbj19be2l9wriwbtismz59" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ [[বন্দুক]] যিয়ে [[বিস্ফোৰক]] চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে (আইনী সংজ্ঞা চাওক)। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত [[De'an]]ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি [[hand cannon|হেণ্ড কামান]] ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই [[rifled barrel|ৰাইফলযুক্ত বেৰেল]] থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ [[caliber|কেলিবাৰ]] (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), [[action (firearms)|কাৰ্য্য ব্যৱস্থা]] (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে [[sniper rifle|স্নাইপাৰ ৰাইফল]], [[shotgun|শ্বটগান]]) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>lwikzdbg1wbj19be2l9wriwbtismz59</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517423</id>
      <parentid>517421</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:40:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517423</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6522" sha1="py5q3nsgf4ileka05mnnlqqfmc1chtw" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত De'an-ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি হেণ্ড কামান ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ কেলিবাৰ (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), কাৰ্য্য ব্যৱস্থা (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে স্নাইপাৰ ৰাইফল, শ্বটগান) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== উল্লেখযোগ্য অস্ত্ৰ ==
* [[AK-47]]
* [[M16]]
* [[Glock pistol|Glock]]
* [[Shotgun]]
* [[Sniper rifle]]

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>py5q3nsgf4ileka05mnnlqqfmc1chtw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517425</id>
      <parentid>517423</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:41:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6382" sha1="l6f2e7b1e7rj6gw1c2gzr3hn8x395u1" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত De'an-ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি হেণ্ড কামান ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ কেলিবাৰ (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), কাৰ্য্য ব্যৱস্থা (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে স্নাইপাৰ ৰাইফল, শ্বটগান) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== চাওক লগতে ==
* [[Firearms law]]
* [[Gunpowder]]
* [[Ballistics]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>l6f2e7b1e7rj6gw1c2gzr3hn8x395u1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517426</id>
      <parentid>517425</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:42:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* আৰু চাওক */</comment>
      <origin>517426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6361" sha1="dbukzexvqmky8s6e526jtgvxnlu2vif" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত De'an-ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি হেণ্ড কামান ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ কেলিবাৰ (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), কাৰ্য্য ব্যৱস্থা (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে স্নাইপাৰ ৰাইফল, শ্বটগান) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==

[[File:US Air Force Basic Training 2009 DVIDS 090224-F-7709S-010.jpg|thumb|upright=1.3|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[AK-47]]
* [[বাৰুদ]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>dbukzexvqmky8s6e526jtgvxnlu2vif</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517427</id>
      <parentid>517426</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:43:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>/* মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ */</comment>
      <origin>517427</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6316" sha1="1vn1cyj66h1o7adyamg6s7oeitbwm9i" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত De'an-ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি হেণ্ড কামান ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ কেলিবাৰ (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), কাৰ্য্য ব্যৱস্থা (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে স্নাইপাৰ ৰাইফল, শ্বটগান) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== মুখ্য অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==
[[File:U.S. Air Force Buttstroke.jpg|thumb|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[AK-47]]
* [[বাৰুদ]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>1vn1cyj66h1o7adyamg6s7oeitbwm9i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>517429</id>
      <parentid>517427</parentid>
      <timestamp>2025-06-12T11:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <origin>517429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6322" sha1="7ct0v2a03wgy9a21rbt633jnb1rbvz6" xml:space="preserve">{{Infobox weapon
| name = আগ্নেয়াস্ত্ৰ
| type = 
| is_ranged = yes
| is_bladed = no
| is_explosive = yes
| is_artillery = no
| is_vehicle = no
| is_missile = no
| is_UK = no
| service = ১৩শ শতিকাৰ পৰা বৰ্তমানলৈ
| used_by = [[সৈন্যবাহিনী]], [[পুলিচ]], সাধাৰণ নাগৰিক (আইনী অনুমতিৰ অধীনত)
| wars = বহুসংখ্যক সংঘাত আৰু যুদ্ধ
| designers = Cornelis Drebbel আৰু আন
| design_date = ১৩শ–১৪শ শতিকা
| production_date = ১৪শ শতিকাৰ পৰা
| number = কোটি কোটি
| variants = পিস্তল, ৰাইফল, শ্বটগান, ছাবমেচিনগান আদি 
}}
[[File:M16_and_AK-47_comparison.png|thumb|M16 ৰাইফল আৰু [[AK-47]], আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ ডিজাইনত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পেলোৱা দুটা সাধাৰণ আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
'''আগ্নেয়াস্ত্ৰ''' হ’ল যিকোনো ধৰণৰ বন্দুক যিয়ে বিস্ফোৰক চাৰ্জ ব্যৱহাৰ কৰে আৰু ইয়াক কোনো ব্যক্তিয়ে সহজে কঢ়িয়াই নিব পৰা আৰু চলাব পৰাকৈ ডিজাইন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite web|title=ATF - Firearms Guide|url=https://www.atf.gov/firearms/firearms-guides|publisher=Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last=Hogg|first=Ian V.|title=The Illustrated Encyclopedia of Firearms|publisher=New York: Crescent Books|year=1980|isbn=978-0-517-27795-4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=What is a Firearm?|url=https://www.nraila.org/articles/20200929/what-is-a-firearm|website=NRA-ILA|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt; এই শব্দটোক বিভিন্ন দেশত আইনগতভাৱে অধিক সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে। 

প্ৰথম আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ উৎপত্তি ১০ম শতিকাৰ [[চীন]]ত হৈছিল, যেতিয়া [[বাৰুদ]] আৰু পেলেট প্ৰজেক্টাইলযুক্ত বাঁহৰ নলী বৰশীত লগোৱা হৈছিল।&lt;ref&gt;Fontenoy, Paul. ''Submarines: An Illustrated History of Their Impact.'' ABC-CLIO, 2007, p. 1.&lt;/ref&gt; ১১৩২ চনত De'an-ৰ ঘেৰাওত এই অস্ত্ৰ সফলভাৱে ব্যৱহাৰ হৈছিল। পিছলৈ ইয়াক ধাতুৰ নলীত পৰিণত কৰি হেণ্ড কামান ৰূপে উন্নয়ন কৰা হয়।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Needham|first=Joseph|title=Science and Civilisation in China: Military Technology: The Gunpowder Epic|publisher=Cambridge University Press|year=1986|isbn=9780521303583}}&lt;/ref&gt;

চতুৰ্দশ শতিকাৰ পৰাই এই প্ৰযুক্তি সমগ্ৰ [[ইউৰেছিয়া]]ত বিয়পি পৰে। পুৰণি আগ্নেয়াস্ত্ৰত সাধাৰণতে ক'লা গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত ধোঁৱাবিহীন গুড়ি বা অন্যান্য বিস্ফোৰক প্ৰপেলেণ্ট ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বেছিভাগেই ৰাইফলযুক্ত বেৰেল থকা হয় যাতে গুলীৰ উৰণ অধিক স্থিৰ হয়। 

আধুনিক আগ্নেয়াস্ত্ৰ সাধাৰণতে ইয়াৰ কেলিবাৰ (যেনে ৭.৬২ মিমি, .৩০৮ ইঞ্চি), কাৰ্য্য ব্যৱস্থা (যেনে মাজললোডাৰ, বল্ট-একশ্যন, অৰ্ধ-স্বয়ংক্ৰিয়), আৰু ব্যৱহাৰৰ উদ্দেশ্য (যেনে স্নাইপাৰ ৰাইফল, শ্বটগান) অনুসৰি বৰ্ণনা কৰা হয়।

== ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ ==
[[File:U.S. Air Force Buttstroke.jpg|thumb|আমেৰিকাৰ বায়ুসেনাৰ প্ৰশিক্ষণৰ সময়ত M16 ৰাইফল]]

আগ্নেয়াস্ত্ৰক ব্লাণ্ট অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ যেতিয়া গুলী শেষ হৈ যায় বা গোলাবাৰুদ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:

* '''Buttstroking''', আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ বাট ষ্টকেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=Buttstroke Techniques|url=https://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/3-25-150/ch4.htm|publisher=GlobalSecurity.org|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;
* '''Pistol-whipping''', কাৰোবাক হেণ্ডগানেৰে মাৰি আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite book|last=Fisher|first=David|title=The War Magician|publisher=Weidenfeld &amp; Nicolson|year=2004|isbn=978-0752859277}}&lt;/ref&gt;
* '''Bayonet attachment নোহোৱাকৈ''' আগ্নেয়াস্ত্ৰৰ মুখৰ মূৰেৰে আঘাত কৰা।&lt;ref&gt;{{cite web|title=FM 21-150: Combatives|url=https://armypubs.army.mil/epubs/DR_pubs/DR_a/pdf/web/fm21_150.pdf|publisher=U.S. Army|access-date=2024-06-10}}&lt;/ref&gt;

== আৰু চাওক ==
* [[AK-47]]
* [[বাৰুদ]]

== তথ্যসূত্ৰ ==
&lt;references /&gt;

[[শ্ৰেণী:অস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:আগ্নেয়াস্ত্ৰ]]
[[শ্ৰেণী:প্ৰযুক্তি]]</text>
      <sha1>7ct0v2a03wgy9a21rbt633jnb1rbvz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ডুব-জাহাজ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122664</id>
    <redirect title="ডুবযান" />
    <revision>
      <id>517406</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>পৃষ্ঠা [[ডুব-জাহাজ]]ৰ পৰা [[ডুবযান]]লৈ Kandarpajit Kallolয়ে স্থানান্তৰ কৰিলে: ডুবযানৰ আকাৰ যিয়েই নহওক, ''নাও'' বুলি সম্বোধন কৰা হয়, ''জাহাজ'' নহয়।</comment>
      <origin>517406</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" sha1="g3n2944ov4zsoo90bnvycf9mratw9a2" xml:space="preserve">#REDIRECT [[ডুবযান]]</text>
      <sha1>g3n2944ov4zsoo90bnvycf9mratw9a2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:Sahitya Akademi Fellowship</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122665</id>
    <revision>
      <id>517422</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:39:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>+</comment>
      <origin>517422</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3407" sha1="aiz771wep4s4l47417rs02podo0j9i2" xml:space="preserve">{{Navbox
| name  = Sahitya Akademi Fellowship
| title = [[Sahitya Akademi Fellowship]]
| listclass = hlist
| state = {{{state|autocollapse}}}

| group1 = 1968–1980
| list1  =
: [[Sarvepalli Radhakrishnan]] (1968)
: [[D. R. Bendre]], [[Tarasankar Bandyopadhyay]], [[Sumitranandan Pant]], [[C. Rajagopalachari]] (1969)
: [[Vaikom Muhammad Basheer]], [[Firaq Gorakhpuri]], [[Vishnu Sakharam Khandekar]], [[Viswanatha Satyanarayana]] (1970)
: [[Kaka Kalelkar]], [[Gopinath Kaviraj]], [[Gurbaksh Singh]], [[Kalindi Charan Panigrahi]] (1971)
: [[Masti Venkatesha Iyengar]], [[Mangharam Udharam Malkani]], [[Nilmoni Phukan (Senior)|Nilmoni Phukan]], [[Vasudev Vishnu Mirashi]], [[Sukumar Sen (linguist)|Sukumar Sen]], [[V. R. Trivedi]] (1973)
: [[T. P. Meenakshisundaram]] (1975)
: [[Atmaram Ravaji Deshpande]], [[Jainendra Kumar]], [[Kuvempu|Kuppali Venkatappa Puttappa 'Kuvempu']], [[V. Raghavan]], [[Mahadevi Varma]] (1979)

| group2 = 1981–2000
| list2  =

: [[Umashankar Joshi]], [[K. R. Srinivasa Iyengar]], [[K. Shivaram Karanth]] (1985)
: [[Mulk Raj Anand]], [[Vinayaka Krishna Gokak]], [[Laxmanshastri Balaji Joshi]], [[Amritlal Nagar]], [[Thakazhi Sivasankara Pillai]], [[Annada Shankar Ray]] (1989)
: [[Nagarjun]], [[Balamani Amma]], [[Ashapurna Devi]], [[Qurratulain Hyder]], [[Vishnu Bhikaji Kolte]], [[Kanhu Charan Mohanty]], [[P. T. Narasimhachar]], [[R. K. Narayan]], [[Harbhajan Singh (poet)|Harbhajan Singh]] (1994)
: [[Jayakanthan]], [[Vinda Karandikar]], [[Vidya Niwas Mishra]], [[Subhash Mukhopadhyay (poet)|Subhash Mukhopadhyay]], [[Raja Rao]], [[Sachidananda Routray]], [[Krishna Sobti]] (1996)
: [[Syed Abdul Malik]], [[K. S. Narasimhaswamy]], [[Gunturu Seshendra Sarma]], [[Rajendra Shah (author)|Rajendra Shah]], [[Ram Vilas Sharma]], [[N. Khelchandra Singh]] (1999)
: [[Ramchandra Narayan Dandekar]], [[Rehman Rahi]] (2000)

| group3 = 2001–present
| list3  =
: [[Ram Nath Shastri]] (2001)
: [[Kaifi Azmi]], [[Govind Chandra Pande]], [[Nilmani Phookan (Junior)|Nilamani Phookan]], [[Bhisham Sahni]] (2002)
: [[Kovilan]], [[U. R. Ananthamurthy]], [[Vijaydan Detha]], [[Bhadriraju Krishnamurti]], [[Amrita Pritam]], [[Shankha Ghosh]], [[Nirmal Verma]] (2004)
: [[Manoj Das]], [[Vishnu Prabhakar]] (2006)
: [[Anita Desai]], [[Kartar Singh Duggal]], [[Ravindra Kelekar]] (2007)
: [[Gopi Chand Narang]], [[Ramakanta Rath]] (2009)
: [[Chandranath Mishra Amar]], [[Kunwar Narayan]], [[Bholabhai Patel]], [[Kedarnath Singh]], [[Khushwant Singh]] (2010)
: [[Raghuveer Chaudhari]], [[Arjan Hasid]], [[Sitakant Mahapatra]], [[M. T. Vasudevan Nair]], [[Asit Rai]], [[Satya Vrat Shastri]] (2013)
: [[S. L. Bhyrappa|Santeshivara Lingannaiah Bhyrappa]], [[C. Narayana Reddy]] (2014)
: [[Nirendranath Chakravarty]], [[Gurdial Singh]] (2016)

| group4 = Honorary Fellows
| list4  =
: [[Léopold Sédar Senghor]] (1974)
: [[Edward C. Dimock, Jr.]], [[Daniel H. H. Ingalls Sr.]], [[Kamil Zvelebil]], [[Ji Xianlin]] (1996)
: [[Vassilis Vitsaxis]],  [[Eugene Chelyshev]] (2002)
: [[Ronald E. Asher]] (2007)
: [[Abhimanyu Unnuth]] (2013)

| group5 = Premchand Fellowship
| list5  =

: [[Intizar Hussain]] (2005), [[Kishwar Naheed]] (2016)

| group6 = Ananda Coomaraswamy Fellowship
| list6  =

: [[Senake Bandaranayake]], [[Chie Nakane]], [[Azad N. Shamatov]] (1996)

}}&lt;noinclude&gt;
{{Navbox doc|3=
==See also==
* [[:Category:Sahitya Akademi]]
[[Category:Indian awards navigational boxes]]
}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aiz771wep4s4l47417rs02podo0j9i2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>সাঁচ:SahityaAkademiFellowship</title>
    <ns>10</ns>
    <id>122666</id>
    <redirect title="সাঁচ:Sahitya Akademi Fellowship" />
    <revision>
      <id>517424</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:41:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dipankar Das</username>
        <id>36094</id>
      </contributor>
      <comment>[[সাঁচ:Sahitya Akademi Fellowship]]-লৈ পুনৰ্নিৰ্দেশ কৰা হ'ল</comment>
      <origin>517424</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" sha1="mshupz4zl211kzk4wp3rh5wd7cy3vbg" xml:space="preserve">#REDIRECT [[সাঁচ:Sahitya Akademi Fellowship]]</text>
      <sha1>mshupz4zl211kzk4wp3rh5wd7cy3vbg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মেছিন গান</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122667</id>
    <revision>
      <id>517430</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:46:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{সম্পাদনা দ্বন্দ}} মেচিনগান ( MG ) হৈছে স্থায়ী প্ৰত্যক্ষ গুলীৰ বাবে ডিজাইন কৰা সম্পূৰ্ণ স্বয়ংক্ৰিয় আৰু ৰাইফলযুক্ত আগ্নেয়াস্ত্ৰ । ২০ মিলিমিটাৰ (০.৭৯ ইঞ্চি) কেলিবাৰ বা তাতকৈ অ...</comment>
      <origin>517430</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2784" sha1="t8vk982zerj0boo7hp48b7ij3s0gcqi" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
মেচিনগান ( MG ) হৈছে স্থায়ী প্ৰত্যক্ষ গুলীৰ বাবে ডিজাইন কৰা সম্পূৰ্ণ স্বয়ংক্ৰিয় আৰু ৰাইফলযুক্ত আগ্নেয়াস্ত্ৰ । ২০ মিলিমিটাৰ (০.৭৯ ইঞ্চি) কেলিবাৰ বা তাতকৈ অধিক স্বয়ংক্ৰিয় আগ্নেয়াস্ত্ৰক মেচিনগানৰ পৰিৱৰ্তে অটোকেনন হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হয় ।


ওপৰত: আই ডব্লিউ আই নেগেভ তলত: এফ এন মেগ (সাধাৰণ উদ্দেশ্যৰ মেচিনগান)

চেকোস্লোভাক ৭.৬২ মিমি ইউনিভাৰ্চেল মেচিনগান মডেল ১৯৫৯

এটা .৫০ কেলিবাৰ এম ২ মেচিনগান : জন ব্ৰাউনিঙৰ ডিজাইন আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া আৰু সফল মেচিনগান ডিজাইনৰ ভিতৰত অন্যতম

সামৰিক গতিশীল প্ৰজেক্টাইল অস্ত্ৰৰ এটা শ্ৰেণী হিচাপে মেচিনগানক প্ৰধানকৈ পদাতিক সহায়ক অস্ত্ৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হয় আৰু সাধাৰণতে বাইপড বা ট্ৰাইপড , ফিক্সড মাউণ্ট বা গধুৰ অস্ত্ৰৰ মঞ্চৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিলে ৰিকোইলৰ বিৰুদ্ধে স্থিৰতাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । বহুতো মেচিনগানে বেল্ট ফিডিং আৰু মুকলি বল্ট অপাৰেচনো ব্যৱহাৰ কৰে, যিবোৰ বৈশিষ্ট্য সাধাৰণতে অন্যান্য পদাতিক আগ্নেয়াস্ত্ৰত পোৱা নাযায়।

মেচিনগানক লঘু মেচিনগান , মধ্যমীয়া মেচিনগান , গধুৰ মেচিনগান , সাধাৰণ উদ্দেশ্যৰ মেচিনগান আৰু স্কোয়াড অটোমেটিক অস্ত্ৰ হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰিব পাৰি ।</text>
      <sha1>t8vk982zerj0boo7hp48b7ij3s0gcqi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>টেঙ্ক</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122668</id>
    <revision>
      <id>517431</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:49:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{সম্পাদনা দ্বন্দ}} টেংক হৈছে ফ্ৰণ্ট লাইন স্থল যুদ্ধত প্ৰাথমিক আক্ৰমণাত্মক অস্ত্ৰ হিচাপে উদ্দেশ্য কৰা এখন সাজসজ্জিত যুদ্ধ বাহন । টেংকৰ ডিজাইন হৈছে গধুৰ অগ্নিশক্তি , শক্তিশালী...</comment>
      <origin>517431</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7236" sha1="8g5n7wl3nb3z0na75rbqzxc6v76cdc4" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
টেংক হৈছে ফ্ৰণ্ট লাইন স্থল যুদ্ধত প্ৰাথমিক আক্ৰমণাত্মক অস্ত্ৰ হিচাপে উদ্দেশ্য কৰা এখন সাজসজ্জিত যুদ্ধ বাহন । টেংকৰ ডিজাইন হৈছে গধুৰ অগ্নিশক্তি , শক্তিশালী কৱচ , আৰু ট্ৰেক আৰু এটা শক্তিশালী ইঞ্জিনৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ গতিশীলতাৰ ভাৰসাম্য ; তেওঁলোকৰ মূল অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ প্ৰায়ে এটা টাৰেটৰ ভিতৰত স্থাপন কৰা হয় । আধুনিক ২০ আৰু একবিংশ শতিকাৰ স্থল বাহিনীৰ মূল ভেটি আৰু সংযুক্ত অস্ত্ৰ যুদ্ধৰ এক মূল অংশ।


যুদ্ধত লিপ্ত হোৱা প্ৰথমখন টেংক, ছলমন ছদ্মবেশ আঁচনিৰ সৈতে ব্ৰিটিছ মাৰ্ক I টেংক (চিত্ৰত ১৯১৬ চনত)।

দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইটালীত এখন ব্ৰিটিছ শ্বাৰমান টেংক

১৯৪৩ চনত দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইটালীত এখন এম ৪ শ্বাৰমান

২০১৫ চনত জাৰ্মানীত ৰাজহুৱা প্ৰদৰ্শনীত লিঅ’পাৰ্ড ২এ৭ টেংক

জাৰ্মানীত এখন লিঅ’পাৰ্ড ২ এ ৭

আধুনিক টেংক হৈছে বহুমুখী ভ্ৰাম্যমাণ স্থল অস্ত্ৰৰ মঞ্চ যাৰ মূল অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ হৈছে ঘূৰ্ণনশীল বন্দুকৰ টাৰেটত স্থাপন কৰা বৃহৎ কেলিবাৰৰ টেংক গান , যাৰ পৰিপূৰক হৈছে মেচিনগান বা অন্যান্য দূৰত্বৰ অস্ত্ৰ যেনে এণ্টি-টেংক গাইডেড মিছাইল বা ৰকেট লঞ্চাৰ । তেওঁলোকৰ গধুৰ বাহনৰ কৱচ আছে যিয়ে ক্ৰুসকলক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে, বাহনখনৰ গুলী সংৰক্ষণ, ইন্ধনৰ টেংক আৰু প্ৰপালচন ব্যৱস্থা। চকাৰ পৰিৱৰ্তে ট্ৰেকৰ ব্যৱহাৰে উন্নত কাৰ্য্যকৰী গতিশীলতা প্ৰদান কৰে যিয়ে টেংকক চকাযুক্ত বাহনতকৈ ঠেক ভূখণ্ড আৰু বোকা আৰু বৰফ/বৰফৰ দৰে প্ৰতিকূল পৰিস্থিতি ভালদৰে অতিক্ৰম কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে, আৰু এইদৰে যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ সুবিধাজনক স্থানত অধিক নমনীয়ভাৱে স্থাপন কৰিব পাৰে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহে টেংকটোক বিভিন্ন তীব্ৰ যুদ্ধ পৰিস্থিতিত একেলগে আক্ৰমণাত্মকভাৱে ( তেওঁলোকৰ শক্তিশালী মূল বন্দুকৰ পৰা প্ৰত্যক্ষ গুলীৰ সৈতে) আৰু প্ৰতিৰক্ষামূলকভাৱে ( সাধাৰণ পদাতিক ক্ষুদ্ৰ অস্ত্ৰ আৰু গধুৰ অস্ত্ৰৰ বিৰুদ্ধে ভাল প্ৰতিৰোধৰ বাবে প্ৰায় অক্ষমতাৰ বাবে বন্ধুত্বপূৰ্ণ সৈন্যৰ বাবে অগ্নি সমৰ্থন আৰু ডিফিলেড হিচাপে) প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ সক্ষম কৰে , যদিও ২০২২ চনত টেংক বিৰোধী অস্ত্ৰৰ বিৰুদ্ধে ভাল প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা। ইয়াৰে কিছুমানে মানুহৰ দ্বাৰা বহনযোগ্য, একক গুলীৰে পুৰণি প্ৰজন্মৰ টেংক ধ্বংস কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰিছে [ 1 ] ), [ বিতৰ্কিত – আলোচনা ] এই সকলোবোৰৰ লগতে পৰিৱৰ্তিত কৌশলগত পৰিস্থিতিৰ শোষণ কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় গতিশীলতা বজাই ৰাখিছে। [ 2 ] আধুনিক সামৰিক বাহিনীত টেংক সম্পূৰ্ণৰূপে একত্ৰিত কৰিলে যুদ্ধৰ এক নতুন যুগৰ জন্ম হয় যাক সাজসজ্জিত যুদ্ধ বুলি কোৱা হয় ।

মূল যুদ্ধ টেংক আৱিষ্কাৰ নোহোৱালৈকে টেংকসমূহক সাধাৰণতে ওজন শ্ৰেণী ( পাতল , মজলীয়া , গধুৰ বা অতিগধুৰ টেংক ) বা মতবাদী উদ্দেশ্য ( ব্ৰেকথ্ৰু- , অশ্বাৰোহী- , পদাতিক- , ক্ৰুজাৰ- , বা গোপনীয়তা টেংক) অনুসৰি শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছিল। কিছুমান ডাঙৰ আৰু ডাঠ সাজসজ্জিত আৰু ডাঙৰ বন্দুকযুক্ত, আনহাতে কিছুমান সৰু, লঘু সাজসজ্জিত আৰু সৰু কেলিবাৰ আৰু লঘু বন্দুকৰে সজ্জিত। এই সৰু টেংকবোৰে গতি আৰু চঞ্চলতাৰে ভূখণ্ডৰ ওপৰেৰে গতি কৰে আৰু শত্ৰুতাপূৰ্ণ লক্ষ্যত জড়িত হোৱাৰ উপৰিও চোৰাংচোৱাগিৰিৰ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। সৰু, দ্ৰুত টেংকটোৱে সাধাৰণতে ডাঙৰ, গধুৰ সাজসজ্জিত টেংকৰ সৈতে যুদ্ধত লিপ্ত নহ'ব, আচৰিত ধৰণৰ ফ্লেংকিং কৌশলৰ সময়ৰ বাহিৰে ।</text>
      <sha1>8g5n7wl3nb3z0na75rbqzxc6v76cdc4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>মটৰ গাড়ী</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122669</id>
    <revision>
      <id>517432</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:51:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kandarpajit Kallol</username>
        <id>6257</id>
      </contributor>
      <comment>নতুন পৃষ্ঠা: {{সম্পাদনা দ্বন্দ}} গাড়ী বা অটোমোবাইল বা বাহন হৈছে চকাযুক্ত মটৰ গাড়ী ৷ গাড়ীৰ বেছিভাগ সংজ্ঞাতে কোৱা হৈছে যে ই প্ৰধানকৈ পথত চলে , এজনৰ পৰা আঠজন লোকক বহিব পাৰে , চাৰিটা চকা থাকে আৰ...</comment>
      <origin>517432</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="772" sha1="g66jg2qmujt8xd0ebp48imkvo3n5gye" xml:space="preserve">{{সম্পাদনা দ্বন্দ}}
গাড়ী বা অটোমোবাইল বা বাহন হৈছে চকাযুক্ত মটৰ গাড়ী ৷ গাড়ীৰ বেছিভাগ সংজ্ঞাতে কোৱা হৈছে যে ই প্ৰধানকৈ পথত চলে , এজনৰ পৰা আঠজন লোকক বহিব পাৰে , চাৰিটা চকা থাকে আৰু মূলতঃ মাল পৰিবহণৰ পৰিৱৰ্তে মানুহক পৰিবহণ কৰে । [ 1 ] [ 2 ] বিশ্বজুৰি প্ৰায় এক বিলিয়ন গাড়ী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

==তথ্যসূত্ৰ==</text>
      <sha1>g66jg2qmujt8xd0ebp48imkvo3n5gye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ভট্ট পৰিয়াল</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122670</id>
    <revision>
      <id>517435</id>
      <timestamp>2025-06-12T11:58:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Rayansh15</username>
        <id>45564</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;[[:hi:Special:Redirect/revision/6399005|भट्ट परिवार]]&quot; পৃষ্ঠাৰ অনুবাদেৰে সৃষ্টি কৰা হৈছে</comment>
      <origin>517435</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4975" sha1="8ct5w0ie17gmg4ep0togfgevwdcn6ge" xml:space="preserve">


== নানাভাই ভাট পৰিয়ালৰ সদস্য ==

=== প্ৰথম প্ৰজন্ম ===

* নানাভাই ভাট-পৰিচালক আৰু প্ৰযোজক
* বলৱন্ত ভাট-পৰিচালক
* শ্বিৰিন মহম্মদ আলী-ছিয়া মুছলমান অভিনেত্ৰী তথা নানাভাই ভাটৰ প্ৰথম পত্নী
* মেহাৰভানো মহম্মদ আলী - অভিনেত্ৰী আৰু শ্বিৰিন মহম্মদ আলীৰ ভগ্নী &lt;ref&gt;{{Cite tweet|number=367531969992986624|user=MaheshNBhatt|title=My aunt Poornima, the first star of our family &amp; who happens to be Emraan Hashmi's grandmother has entered the sunset moments of her life.|author=Mahesh Bhatt}}&lt;/ref&gt;

=== দ্বিতীয় প্ৰজন্ম ===

* মহেশ ভাট - পৰিচালক আৰু প্ৰযোজক, নানাভাই ভাট আৰু শ্বিৰিন মহম্মদ আলীৰ পুত্ৰ, কিৰণ ভাট আৰু ছোনী ৰাজদানৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ
* [[ছোনী ৰাজদান|ছোনী ভাট-]] অভিনেত্ৰী, মহেশ ভাটৰ দ্বিতীয় পত্নী
* মুকেশ ভাট -প্ৰযোজক, নানাভাই ভাট আৰু শ্বিৰিন মহম্মদ আলীৰ পুত্ৰ, নীলিমা ভাটৰ সৈতে বিবাহপাশত আবদ্ধ
* ৰবিন ভাট- চিত্ৰনাট্যকাৰ, নানাভাই ভাট আৰু হেমলতা ভাটৰ পুত্ৰ

=== তৃতীয় প্ৰজন্ম ===

* सुनील दर्शन-फिल्म निर्माता, निर्देशक और [[লেখক|लेखक]], दर्शन सभरवाल और शीला भट्ट के बेटे, उन्होंने सोनिया दर्शन से शादी की है।
* धर्मेश दर्शन-निर्माता, निर्देशक और लेखक, दर्शन सभरवाल और शीला भट्ट के बेटे, उन्होंने बिंदिया दर्शन से शादी की है।
* इमरान हाशमी-अभिनेता, मेहरभानो मोहम्मद अली के पोते
* विशेष भट्ट-फिल्म निर्माता, मुकेश भट्ट और नीलिमा भट्ट के बेटे, कनिका परब से विवाहित &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.businessofcinema.com/news.php?newsid=315|title=Vishesh Bhatt to turn director|publisher=Businessofcinema.com|accessdate=2011-02-16}}&lt;/ref&gt;
* [[পূজা ভাট|पूजा भट्ट]]-अभिनेत्री, निर्माता और निर्देशक, महेश भट्ट और किरण भट्ट की बेटी
* राहुल भट्ट-बॉलीवुड फिटनेस ट्रेनर, महेश भट्ट और किरण भट्ट के बेटे
* [[আলিয়া ভাট|आलिया भट्ट]]-अभिनेत्री, निर्माता और उद्यमी, महेश भट्ट और सोनी राजदान की बेटी, रणबीर कपूर से शादी की
* [[ৰণবীৰ কাপুৰ|रणबीर कपूर]]-[[অভিনেতা|अभिनेता]], आलिया भट्ट के पति
* मोहित सूरी-निर्देशक, हीना भट्ट और दक्ष सूरी के बेटे, उदिता गोस्वामी से विवाहित
* उदिता गोस्वामी-अभिनेत्री, मोहित सूरी की पत्नी &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/bollywood/photo-gallery-remember-udita-goswami-zeher-actress-gave-up-hollywood-dream-married-into-big-bollywood-family-performs-at-3098226&amp;sa=U&amp;ved=2ahUKEwid0MfMo5iJAxVEhlYBHV4qOpsQFnoECAcQAg&amp;usg=AOvVaw2AorloVU4cAibNN4tS5cLp|title=Remember Udita Goswami from Zeher? Actress gave up Hollywood dream, married into big Bollywood family, now performs at..|access-date=18 October 2024}}&lt;/ref&gt;
* स्माइली सूरी-अभिनेत्री, हीना भट्ट और दक्ष सूरी की बेटी

== লগতে চাওক ==

* হিন্দী চলচ্চিত্ৰ পৰিয়ালৰ তালিকা

== সন্দৰ্ভ ==
{{Reflist}}
[[শ্ৰেণী:পৰিয়াল]]</text>
      <sha1>8ct5w0ie17gmg4ep0togfgevwdcn6ge</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>