Вікіпэдыя be_x_oldwiki https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter Мэдыя Спэцыяльныя Абмеркаваньне Удзельнік Гутаркі ўдзельніка Вікіпэдыя Абмеркаваньне Вікіпэдыі Файл Абмеркаваньне файла MediaWiki Абмеркаваньне MediaWiki Шаблён Абмеркаваньне шаблёну Дапамога Абмеркаваньне дапамогі Катэгорыя Абмеркаваньне катэгорыі Партал Абмеркаваньне парталу TimedText TimedText talk Модуль Абмеркаваньне модулю Барысаў 0 846 2617829 2610582 2025-06-02T16:08:29Z W 11741 /* Эканоміка */ +«[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» унутраная спасылка для стварэньня артыкула 2617829 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Барысаў |Лацінка = Barysaŭ |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Барысава |Герб = |Сьцяг = Flag of Barysaŭ, Belarus.png |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1102 |Статус з = |Магдэбурскае права = 1563 |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Барысаўскі раён|Барысаўскі]] |Сельсавет = |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 45.97 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 143051 |Год падліку колькасьці = 2018 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref name="belstat2018" /> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 222120 |СААТА = |Выява = Square in Barysaŭ.jpg |Апісаньне выявы = Новае Места |Шырата градусаў = 54 |Шырата хвілінаў = 13 |Шырата сэкундаў = 28 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 30 |Даўгата сэкундаў = 43 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Бары́саў''' — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Бярэзіна|Бярэзіне]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёну]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Плошча 46 км². Насельніцтва на 2018 рок — 143 051 чалавек<ref name="belstat2018" />. Знаходзіцца за 71 км на паўночны ўсход ад [[Менск]]у, на аўтамабільнай дарозе [[Менск]] — [[Ворша]]. Чыгуначная станцыя на лініі [[Менск]] — [[Ворша]]. Буйны прамысловы і культурны цэнтар краіны. Барысаў — [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[места]] на мяжы гістарычных [[Менскі павет|Меншчыны]] і [[Аршанскі павет|Аршаншчыны]], старажытны [[Барысаўскі замак|замак]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Да нашага часу тут захаваліся збудаваныя ў стылі [[клясыцызм]]у [[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)|касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі]] і скарбніца, помнікі архітэктуры пачатку XIX ст. == Назва == [[Файл:Barysaŭ. Барысаў (J. Danckerts, 1695).jpg|значак|110пкс|Барысаў, з мапы 1695 г.]] [[Тапонім]] Барысаў утварыўся ад імя полацкага князя [[Рагвалод-Барыс Усяславіч|Рагвалода-Барыса Ўсяславіча]], пра што сьведчыць [[Аснова слова|аснова]] ([[Барыс]]) і [[Афікс|фармант]] (аў)<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 33.</ref>. [[Файл:Barysaŭ. Барысаў (M. Seutter, 1743).jpg|значак|110пкс|Барысаў, з мапы па 1742 г.]] Варыянт [[Лацінскі альфабэт|лацінскага]] напісаньня назвы места на мапах 1695, 1740-х, 1770<ref>[[:Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (T. Lotter, 1770).jpg|Мапа Вялікага Княства Літоўскага 1770 году]]</ref> і 1780<ref>[[:Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (T. Lotter, 1780).jpg|Мапа Вялікага Княства Літоўскага 1780 году]]</ref> гадоў — ''Borysou''. Дзеля адрозьненьне ад Барысаваў на [[Русь|Русі]] і [[Масковія|Масковіі]] часам насіў дадатковае азначэньне — ''Барысаў [[Літва|Літоўскі]]''<ref>Соловьев С. М. Указатель к истории России. — СПб., 1893. [https://books.google.by/books?id=yIuFnswVlawC&pg=PA51&dq=%22%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%22&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjCrv-O1Pz7AhXyhf0HHTSUCjs4ChDrAXoECAMQAQ#v=onepage&q&f=false С. 51].</ref>. == Гісторыя == {{Асноўны артыкул|Гісторыя Барысава}} === Раньнія часы === Паводле зьвестак [[Васіль Тацішчаў|В. Тацішчава]]<ref>Татищев В. Н. История Российская, т. 1. М. — Л., 1962.</ref> паселішча заснаваў князь полацкі [[Рагвалод-Барыс Усяславіч|Рагвалод-Барыс]] у 1102 годзе (згодна зь іншымі зьвесткамі — князь кіеўскі [[Яраслаў Мудры]] у 1032 годзе)<ref name="ehb315">Дулеба Г. Барысаў // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 315.</ref>. Старажытнае гарадзішча месьцілася на левым беразе ракі [[Бярэзіна|Бярэзіны]]. Тым часам найбольш стары пісьмовы ўпамін пра Барысаў як [[замак|горад]] [[Полацкае княства|Полацкага княства]] зьмяшчаецца ў [[Лаўрэнцеўскі летапіс|Лаўрэнцеўскім летапісе]] і датуецца 1127 годам. === Вялікае Княства Літоўскае === У XIII—XIV стагодзьдзях у Барысаве будаваўся [[Барысаўскі замак|замак]], прыкладна ў той жа час места далучылася да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У другой<ref name="evkl">[[Валеры Грынявецкі|Грынявецкі В.]] Барысаў // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 294.</ref> палове XIV ст., імаверна, адбыўся перанос Барысава зь першапачатковага месца (цяпер — гарадзішча ў вёсцы [[Старабарысаў]]) на новае, за 4 км ніжэй плыньню Бярэзіны. Новы драўляны замак збудавалі на высьпе ў [[абалона|абалоне]] ракі, налева ад яе галоўнага рэчышча, прыблізна за 1,5 км на паўночны захад ад сучаснага аўтамабільнага моста. У канцы XIV ст. Барысаў разам з навакольнай воласьцю падпарадкоўваўся беспасярэдне [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікаму князю]] [[Вітаўт]]у, які ў 1396 годзе выдаў «''борысовцам''» адмысловы прывілей, дзе вызначаў парадак прыёмкі і ўліку мядовай даніны. У [[Сьпіс рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх|Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх]] (канец XIV ст.) Барысаў значыцца сярод [[Літва|«літоўскіх»]] замкаў. [[Файл:Barysaŭ. Барысаў (1792).jpg|значак|110пкс|[[Герб Барысава|Герб]], 1792 г.]] У 1413 годзе Барысаў стаў цэнтрам [[Барысаўская воласьць|воласьці]] [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]]. У [[Вайна Маскоўскае дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім 1500—1503 гадоў|вайну з Маскоўскай дзяржавай]] (1500—1503) у 1500 годзе тут знаходзілася стаўка вялікага князя [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандра]], а ў [[Вайна Маскоўскае дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім 1512—1522 гадоў|наступную вайну з Масковіяй]] (1512—1522) у 1514 годзе — месца збору войскаў Вялікага Княства Літоўскага (у Барысаве знаходзілася стаўка вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]]). 27 жніўня 1514 году году [[Канстантын Астроскі]] разьбіў каля места перадавыя аддзелы маскоўскіх захопнікаў<ref name="evkl"/>. У 1563 годзе [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Жыгімонт Аўгуст]] надаў Барысаву [[Магдэбурскае права]], а 10 жніўня 1565 году — мескі герб: «''у белым (срэбраным) полі меская брама а дзьвюх вежах, над якой зьмяшчалася выява Сьвятога Пятра з ключом у правай руцэ''»<ref>Дзевяць стагоддзяў Барысава / Ж. В. Гілевіч, Г. В. Штыхаў, В. Л. Насевіч, Л. Ф. Белая. — Менск: БЕЛТА, 2002.</ref>. У 1569 годзе Барысаў як цэнтар [[Барысаўскае староства|староства]] перайшоў зь [[Менскі павет|Менскага павету]] [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] ў [[Аршанскі павет]] [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскага ваяводзтва]]. Маёнтак знаходзіўся ў валоданьні [[Агінскія|Агінскіх]], пазьней [[Радзівілы|Радзівілаў]]. 13 верасьня 1642 году барысаўскі староста А. Казаноўскі фундаваў у месьце першы касьцёл. Захавалася сьведчаньне азначэньня жыхароў Барысава [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]]: «''Степанка Борисов… в роспросе сказал: родом де он литвин{{Заўвага|Ранейшыя сьведчаньні ўжываньня канструкцыі «''родам [[Ліцьвіны|ліцьвін (літоўка)]]''»: «''сіи [[Андрэй (япіскап цьвярскі)|Андрѣи]] бяше родомъ Литвинъ, сынъ [[Гердзень (імя)|Ерденевъ]], Литовскаго князя''»<ref>Троицкая летопись. Реконструкция текста. Изд. М. Д. Присёлков. — М. — Л., 1950. С. 344—345.</ref> ([[Траецкі летапіс]] пад 1289 годам); «''литвин родом''» ([[Жыціе|жывот]] [[Даўмонт Пскоўскі|Даўмонта Пскоўскага]] першай трэці XIV стагодзьдзя<ref>Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII — первой трети XV веков. — М., 2009. [https://books.google.by/books?id=9abSAAAAQBAJ&pg=PA200&dq=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A+%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjchJnemq78AhWNiP0HHWRNCiA4KBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%20%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&f=false С. 199—201].</ref>); «''родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа''» пра дачку вялікага князя літоўскага [[Гедзімін]]а ([[Ніканаўскі летапіс]] 1526—1530 гадоў, адкуль перайшло ў [[Ліцавы летапісны звод]] 1568—1576 гадоў)}}, родился в [[Белая Русь|Белой Руси]] в Борисове городе… а отец де у него жив в Литве''» (1621 год)<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской академией наук. Т. 1. — СПб., 1890. [https://books.google.by/books?id=jCMEAAAAYAAJ&pg=PA442&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A+%22%D0%B8%D0%B7%D1%8A+%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjjhLCu6ar6AhU6YPEDHe60B8IQ6AF6BAgCEAI#v=snippet&q=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%22%20%D1%82%D1%8E%D1%82%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0%20%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0&f=false С. 171].</ref>. З пачаткам [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) 19 чэрвеня 1655 году [[Маскоўская дзяржава|маскоўскія]] войскі захапілі і спалілі Барысаў. Увосень 1657 году партызанскі аддзел Багровіча колькасьцю 400—500 чалавек спрабаваў выгнаць акупантаў, аднак места атрымалася вызваліць толькі 9 ліпеня 1662 году. На 1670 год у Барысаве было 104 дымы, дзеялі касьцёл і 4 царквы, працаваў заезны двор. Існавалі вуліцы Замкавая, Полацкая, Бярэзінская, Млынавая, Маставая, Аршанская, Забалоцкая і інш. У 1680 годзе ў месьце было 382 будынкі, Рынак і 9 вуліцаў<ref name="ReferenceA">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 57.</ref>. На 1732 год у Барысаве было 9 вуліцаў, на 1764 год — 230 будынкаў<ref name="evkl"/>. 14 чэрвеня 1792 году кароль і вялікі князь [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] пацьвердзіў мескі герб: «''у срэбным полі брама, паміж дзьвюма вежамі над брамай постаць сьвятога Пётры з двума ключамі ў руцэ''»<ref>{{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў|к}} С. 113.</ref>. <gallery caption="Старая графіка Барысава" widths="150" heights="150" class="center"> Barysaŭ. Барысаў (A. Westerveld, XVII).jpg|Панарама, каля 1650 г. Barysaŭ, Vaskrasienskaja. Барысаў, Васкрасенская (1650).jpg|Іканастас у Васкрасенскай царкве, каля 1650 г. Barysaŭ, Gazetny, Andrejeŭskaja. Барысаў, Газэтны, Андрэеўская (XIX).jpg|Праект дабудовы званіцы да Андрэеўскай царквы, XIX ст. Barysaŭ, Rynak. Барысаў, Рынак (1817).jpg|Прысутныя месцы, 1817 г. </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Barysaŭ, Kalvaryja, Kaplica. Барысаў, Кальварыя, Капліца (F. Ruščyc, 11.07.1899).jpg|[[Могілкі Кальварыя (Барысаў)|Кальварыя]]. [[Фэрдынанд Рушчыц|Ф.&nbsp;Рушчыц]], 1899 г. Barysaŭ, Biarezina. Барысаў, Бярэзіна (F. Ruščyc, 1899).jpg|Бярэзіна. Ф.&nbsp;Рушчыц, 1899 г. Barysaŭ, Rynak. Барысаў, Рынак (1918) (2).jpg|Рынак, [[Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў)|царква]]-[[мураўёўкі|мураўёўка]], 1918 г. Starabarysaŭ, Radzivił. Старабарысаў, Радзівіл (J. Losik, 1926).jpg|Старабарысаў. [[Язэп Лёсік|Я.&nbsp;Лёсік]], 1926 г. </gallery> === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Barysaŭ. Барысаў (1843).jpg|110px|значак|[[Герб Барысава|Герб]], 1843 г.]] У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Барысаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе з 1795 году стаў цэнтрам павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. У [[Вайна 1812 году|вайну 1812 году]] ў канцы чэрвеня места занялі францускія войскі, аднак 26—29 лістапада каля Барысава расейскія войскі нанесьлі ім значную паразу ў часе пераправы цераз раку Бярэзіну. На 1825 год у месьце было 319 будынкаў (зь іх 1 мураваны), на 1854 год — 600 будынкаў, дзеялі касьцёл, 2 царквы, сынагога і 5 малітоўных дамоў, працавалі 70 крамаў. У час [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] у ваколіцах Барысава дзеяла некалькі партызанскіх аддзелаў пад камандай [[Антона Трусаў|Антона Трусава]] (у яго гонар атрымала назву адна з вуліцаў места), Бэнэдыкта Дыбоўскага і Канстантына Жэброўскага ды іншых. На 1863 год у Барысаве быў 601 жылы дом, дзеялі касьцёл, 2 царквы, 8 сынагогаў і малітоўных дамоў, працавалі 70 крамаў, 5 гарбарных, піваварны і цагельны заводы. У 1871 годзе праз Барысаў прайшла [[Маскоўска-Берасьцейская чыгунка]]; на правым беразе Бярэзіны ўзьнікла чыгуначная станцыя, а пры ёй — паселішча Новабарысаў, злучанае з старым местам драўляным мостам. На 1878 год — 1188 будынкаў (зь іх 5 мураваных), дзеялі 2 царквы (1 мураваная), касьцёл (мураваны) і сынагога, працавалі [[Русіфікацыя Беларусі|расейскія]] павятовая і прыходзкая вучэльні, 2 піваварных і лесапільны заводы, 5 корчмаў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, працавалі паштова-тэлеграфная кантора, 2 лякарні, меская вучэльня, жаночы пансіён, 215 крамаў, 9 заводаў. У 1900 годзе ў склад Барысава ўвайшоў Новы Барысаў (афіцыйна — пасад Нова-Барысаў). У 1901 і 1910 гадох места моцна пацярпела ад пажараў. На 1904 год тут было 27 вуліцаў і завулкаў, 2 пляцы, 1868 жылых дамоў (зь іх 73 мураваныя), 244 газавыя ліхтары, 11 фабрык і заводаў, 59 рамесных майстэрняў, банк, 2 натарыяльныя канторы, паштова-тэлеграфная кантора, 6 заезных двароў, 11 корчмаў і харчэўняў, 10 гасьцініцаў, 2 друкарні, бібліятэка-чытальня, чытальня, 8 школаў (17 настаўнікаў, 404 вучні), 2 лякарні, 2 аптэкі і 5 аптэных магазынаў. Штогод праводзіліся 4 кірмашы. На 1910 год у Барысаве было больш за 1520 двароў, 32 прамысловыя прадпрыемствы, зь іх найбольшыя — запалкавыя фабрыкі «Вікторыя» і «Бярэзіна», 2 лесапільныя заводы, гута, вінакурня, паперня «Папірус», паравы млын, працавалі 112 крамаў, ніжэйшая лясная школа, мужчынская гімназія, жаночая прагімназія, мэтэастанцыя. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Барысаў занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. === Найноўшы час === 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Барысаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Тут утварылася [[Беларуская рада]], прызначылі павятовага старшыню БНР, а жыхары места атрымалі Пасьведчаньні [[Народны Сакратарыят БНР|Народнага Сакратарыяту БНР]]<ref>{{Літаратура/ВГАБ|4к}} С. 19.</ref>. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Барысаў увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. У красавіку 1919 году тут адбылося антысавецкае паўстаньне. Зь верасьня 1919 да 25 траўня 1920 году места займалі войскі Польскай Рэспублікі. 17 ліпеня 1924 году Барысаў стаў цэнтрам раёну. У 1925 годзе ў месьце працавалі 5 лесапільных і фанэрных заводаў, запалкавая і папяровая фабрыкі, шклозавод і іншыя прадпрыемствы. 7—9 красавіка 1932 году ў Барысаве адбыўся [[Барысаўскі галодны бунт (1932)|галодны бунт]], выкліканы савецкай харчовай палітыкай. 27 верасьня 1938 году Барысаў атрымаў афіцыйны статус гораду абласнога падпарадкаваньня. На 1939 год тут працавала каля 40 прамысловых прадпрыемстваў, 3 сярэднія спэцыяльныя навучальныя ўстановы, 10 агульнаадукацыйных сярэдніх школаў, 11 дашкольных установаў, 2 лякарні, паліклініка, 2 кінатэатры, тэатар, 31 бібліятэка. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 2 ліпеня 1941 да 1 ліпеня 1944 году Барысаў [[Абарона Барысава|знаходзіўся]] пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. У баях супраць 18 танкавай гітлераўскай дывізіі у чэрвені — ліпені 1941 году бралі ўдзел Зводная дывізія Грышына, 1-я Маскоўская дывізія Крэйзера, асобныя часткі [[Народны камісарыят унутраных справаў|НКВД]] па ахове чыгункі, ўмацаваныя бронецягнікамі. У ліпені 1944 году пры штурме места адзначылася каманда з трох танкаў Т-34, два зь якіх прабіліся на правы бераг Бярэзіны, але хутка былі зьнішчаныя. У XX ст. межы Барысава пашырыліся за кошт улучэньня ў склад места вёсак і хутароў [[Лядзішчы|Лядзішчаў]], [[Печы|Печаў]], [[Цагельня (Барысаў)|Цагельні]], [[Разува|Разувы]]. 16 жніўня 2020 году ў Барысаве прайшоў [[Марш за свабоду (Барысаў, 2020)|Марш за свабоду]]. <gallery caption="Места на старых здымках" widths="150" heights="150" class="center"> Barysaŭ, Biarezina. Барысаў, Бярэзіна (S. Prokudin-Gorsky, 1911) (colour retouch).jpg|Мост церазь Бярэзіну, {{nowrap|1911 г.}} Barysaŭski zamak. Барысаўскі замак (1901-17) (2).jpg|[[Барысаўскі замак|Замак]], да 1918 г. Barysaŭ, Mienskaja, Naradžeńnia. Барысаў, Менская, Нараджэньня (M. Astankovič, 1905).jpg|Вуліца Менская. [[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)|Касьцёл]], 1905 г. Barysaŭ, Rynak. Барысаў, Рынак (1905).jpg|Рынак. [[Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў)|Царква]]-[[мураўёўкі|мураўёўка]], 1905 г. </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Barysaŭ, Gazetny. Барысаў, Газэтны (1914).jpg|Завулак Газэтны. Царква Сьвятога Андрэя, 1914 г. Barysaŭ, Kalvaryja. Барысаў, Кальварыя.jpg|[[Могілкі Кальварыя (Барысаў)|Кальварыя]]. Капліца Barysaŭ, Vilenskaja-Savucinskaja. Барысаў, Віленская-Савуцінская (1901-17) (2).jpg|Рог вуліцаў Віленскай і Савуцінскай, да 1918 г. Barysaŭ, Połackaja-Pałynskaja. Барысаў, Полацкая-Палынская (1907) (2).jpg|Рог вуліцаў Полацкай і Палынскай, 1907 г. </gallery> == Насельніцтва == === Дэмаграфія === <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:220 barincrement:28 PlotArea = left:50 bottom:20 top:30 right:20 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:180000 ScaleMajor = unit:year increment:25000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1600 from:0 till:2500 bar:1795 from:0 till:1600 bar:1825 from:0 till:2188 bar:1863 from:0 till:5800 bar:1880 from:0 till:15097 bar:1897 from:0 till:15063 bar:1907 from:0 till:18055 bar:1917 from:0 till:23981 bar:1939 from:0 till:49000 bar:1959 from:0 till:59300 bar:1970 from:0 till:84000 bar:1989 from:0 till:150000 bar:1997 from:0 till:154300 bar:2005 from:0 till:162700 bar:2009 from:0 till:147381 bar:2018 from:0 till:143051 TextData= fontsize:10px pos:(65,215) text:Дынаміка зьмяненьня колькасьці насельніцтва Барысава </timeline> </div> * '''XVI стагодзьдзе''': каля 1600 году — 2—3 тыс. чал.<ref name="evkl"/> * '''XVIII стагодзьдзе''': 1795 год — 1600 чал. * '''XIX стагодзьдзе''': 1825 год — 2188 чал.<ref name="ReferenceA"/>; 1863 год — 5876 чал.<ref name="ehb315"/>; 1878 год — 15,1 тыс. чал.; 1880 год — 15&nbsp;097 чал. (7342 муж. і 7755 жан.), зь іх 961 каталік<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/334 334]—337.</ref>; 1887 год — 17&nbsp;737 чал., у тым ліку 6264 праваслаўных і 10&nbsp;300 юдэяў<ref>{{Літаратура/ЭСБЕ}}</ref>; 1897 год — 15&nbsp;063 чал., зь іх 41,7% пісьменныя<ref name="ehb315"/>. * '''XX стагодзьдзе''': 1904 год — каля 17 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 60.</ref>; 1907 год — 18&nbsp;055 чал.<ref>{{Літаратура/Даведнік па Літве і Беларусі}}</ref>; 1909 год — каля 19 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 61.</ref>; 1910 год — каля 19 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|2к}} С. 328.</ref>; 1917 год — 23&nbsp;981 чал.; 1939 год — 49&nbsp;108 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 63.</ref><ref name="ehb316">Дулеба Г. Барысаў // {{Літаратура/ЭГБ|1к}} С. 316.</ref>; 1959 год — 59&nbsp;280 чал.; 1969 год — 77 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Вялікая Савецкая Энцыкляпэдыя (3 выданьне)}}</ref>; 1970 год — 84 тыс. чал.<ref name="ehb316"/>; 1989 год — 150 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 64.</ref>; 1991 год — 150,2 тыс. чал.; 1992 год — 150 тыс. чал.<ref name="ehb315"/>; 1995 год — 154,8 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|2к}} С. 327.</ref>; 1997 год — 154,3 тыс. чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2005 год — 162,7 тыс. чал.; 2006 год — 165,9 тыс. чал.; 2007 год — 169,7 тыс. чал.; 2009 год — 174,1 тыс. чал. (разам зь вёскамі Пчэльнік, Старабаруса, Вуглы); 2009 год — 147 381 чал.<ref name="belstat">[https://web.archive.org/web/20101030222404/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-6.pdf Перепись населения — 2009. Минская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2016 год — 143 919 чал.<ref name="belstat2016">[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 143 287 чал.<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 143 051 чал.<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> === Адукацыя === У Барысаве працуюць філія Інстытуту кіраваньня і прадпрымальніцтва, 3 сярэднія спэцыяльныя навучальныя ўстановы, 3 прафтэхвучэльні, політэхнічны ліцэй, 2 гімназіі (1 гімназія пераназваная ў сярэднюю школу), 24 сярэднія, музычная, мастацкая і харэаграфічная школы. === Мэдыцына === Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляюць 4 лякарні, 7 паліклінікаў, 3 дыспансэры, станцыя пераліваньня крыві, хуткай дапамогі, 2 санітарна-эпідыміялягічныя, 32 пункты аховы здароўя. === Культура === [[Файл:EastStand1.JPG|міні|[[Гарадзкі стадыён (Барысаў)|Мескі стадыён]]]] Дзеюць 4 бібліятэкі, дом культуры, 3 кінатэатры, народны тэатар. У Барысаве знаходзіцца філія Дзяржаўнага архіву Менскай вобласьці. === [[Мас-мэдыя]] === У Барысаве працуе рэгіянальны інфармацыйна-аналітычны сайт ex-Press<ref>[https://web.archive.org/web/20110527225253/http://www.ex-press.by/ ex-Press.by]</ref>, выдаюцца наступныя газэты: незалежная «Борисовские новости»; дзяржаўная «Адзінства»; краязнаўчая «[[Гоман Барысаўшчыны]]». Існуе таксама дзьве тэлекампаніі: «СКІФ» і «СВЕТ ТВ». === Спорт === [[Гарадзкі стадыён (Барысаў)|Мескі стадыён]] мае акрэдытацыю для правядзеньня міжнародных футбольных матчаў. [[БАТЭ Барысаў]] — шматразовы чэмпіён Беларусі па футболе. У 2014 годзе адкрыўся новы стадыён «[[Барысаў-Арэна]]». == Забудова == === Вуліцы і пляцы === ==== Старое Места ==== {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 900px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | 3 Інтэрнацыяналу вуліца || '''Менская''' вуліца (ад заводу агрэгатаў да пошты) <br /> '''Лепельская'''<ref name="homan"/> вуліца (ад пошты да вул. Яраша)<br /> '''Рынкавая''' вуліца (ад пошты да вул. Яраша) || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Авіяпалка Нармандыя—Нёман вуліца || '''Андрэеўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Адамовіча вуліца || '''Андрэеўскі''' завулак || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Гогаля вуліца || '''Замкавая''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Дзяржынскага вуліца || '''Аршанская'''<ref name="homan"/> вуліца (ад Рынку ў бок СШ №1) <br /> '''Палынская''' вуліца (ад Рынку ў бок Бярэзіны) || Маскоўская вуліца (ад Рынку ў бок СШ №1) |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Камінскага вуліца || '''Віжынская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Камсамольская вуліца || '''Віленская''' вуліца (ад пошты ў бок Бярэзіны) <br /> '''Савуцінская''' вуліца (ад Рынку ў супрацьлеглы ад ракі бок) || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Лапаціна вуліца || '''Полацкая''' вуліца (ад Рынку ў бок вуліцы Яраша) <br /> '''Харугвенная''' вуліца (ад Рынку ў бок Замкавай) || Свабоды вуліца (ад Рынку ў бок вуліцы Яраша) |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Марозава вуліца || '''Міхайлаўская''' вуліца<br />'''Студэнцкая''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Менская вуліца || '''Швэдзкая'''<ref name="homan"/> вуліца<br />'''Юрыдычная''' вуліца || Банная вуліца |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Савецкая вуліца || '''Мікалаеўская''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Савецкі завулак || '''Новамікалаеўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Супруна вуліца || '''Гуменная''' вуліца{{Заўвага|[[:Файл:Barysaŭ. Барысаў (1942).jpg|Плян Барысава 1941 году]]}} || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Урыцкага вуліца || '''Андрэеўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Чырвонаармейская вуліца || '''Салдацкая Слабада''' вуліца || |} ==== Новае Места ==== {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 900px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | 1 ліпеня вуліца || '''Бярэзінская''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | 1 Траўня вуліца || '''Багданаўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Арджанікідзэ праспэкт || '''Крайняя''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Гагарына вуліца || '''Вітаўта''' шлях (ад Бярэзіны да скрыжаваньня з вуліцай Даўмана)<ref name="homan">[[Алесь Барэвіч|Барэвіч А.]], [[Міхась Мацельскі|Мяцельскі М.]], [[Тацяна Шміт|Шміт Т.]] [http://goman.borisov-e.info/index.php?id=5 Вуліцы Барысава]{{Недаступная спасылка|date=January 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}} // «[[Гоман Барысаўшчыны]]» №№ 94—101,104—105, 107, 110—113, 127.</ref> <br /> '''Сярэдняя Батарэйная''' вуліца (ад скрыжаваньня да выезду зь места) || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Горкага вуліца || '''Крывая''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Ленінградзкая вуліца || '''Паўлаўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Працы вуліца || '''Вакзальны''' праспэкт || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Розы Люксембург вуліца || '''Менскі''' тракт || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Рэвалюцыі праспэкт || '''Трубяцкога''' праспэкт || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Стаханаўская вуліца || '''Пагранічная''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Хацкевіча вуліца || '''Млынавая''' вуліца<ref name="homan"/><br />'''Лышчэўская''' вуліца || Калгасная вуліца |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Чапаева вуліца || '''Хітроўская''' вуліца || Зіноўева вуліца |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Чарняхоўскага вуліца || '''Глівінская''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Чырвонаштандартавая вуліца || '''Усіхсьвяцкая''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Энгельса вуліца || '''Аляксандраўская''' вуліца<ref>{{Спасылка | аўтар = Скворчевский Д. | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://borisovcity.net/?act=history&id=31 | загаловак = Старые улицы Борисова | фармат = | назва праекту = | выдавец = [http://borisovcity.net/ Borisovcity.net] | дата = 4 сакавіка 2011 | мова = ru | камэнтар = }}</ref> || |} З [[урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны Барысава да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Ганчарная, Паштовая і Правабярэжная. У інвэнтары 1732 году ўпамінаецца Спаская вуліца<ref>Мезенко А. М. К культурно-историческому аспекту анализа урбанонимии: судьба церковных названий в Беларуси // Весн. Віцеб. дзярж. ун-та. — 1998. — № 3. С. 63.</ref>. == Эканоміка == Прадпрыемствы лясной, дрэваапрацоўчай, машынабудаўнічай і мэталаапрацоўчай, харчовай, швацкай, хімічнай і хіміка-фармацэўтычнай прамысловасьці, вытворчасьці будаўнічых матэрыялаў і інш. {| class="wikitable standard mw-collapsible mw-collapsed" style="border: none; width: 100%; background-color: transparent;" !Пералік прамысловых прадпрыемстваў Барысава |- | {| valign=top |- |valign=top width=50%| * ААТ «БАТЭ» * РУП «Барысаўскі завод агрэгатаў» * ААТ «Барысаўскі інструмэнтальны завод» * ААТ «Барысаўскі завод плястмасавых вырабаў» * ААТ «[[Барысаўскі завод мэдычных прэпаратаў]]» * ПУП «Барысаўскі камбінат тэкстыльных матэрыялаў Белкаапсоюзу» * ВРУП «Барысаўскі крыштальны завод імя Дзяржынскага» * УП «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» * ААТ «Барысаўскі завод „Мэталіст“» * ААТ «Барысаўдрэў» * РУП «Барысаўхлебпрам» * ААТ «Барысаўскі ДАК» * УП «Папяровая фабрыка Дзяржзнаку» * РУП «140-ы рамонтны завод» * РУП «2566 завод па рамонце радыёэлектроннага ўзбраеньня» * НП РУП «Экран» * РУВП «Барысаўскі завод „Аўтагідраузмацьняльнік“» |valign=top width=50%| * ААТ «Барысаўскі аўтарамонтны завод» * УП «Камбінат дэкаратыўна-прыкладнага мастацтва імя А. М. Кішчанка» * ААТ «Лесахімік» * ААТ «Барысаўскі рамонтна-мэханічны завод» * ААТ «Барысаўская швацкая фабрыка» * РУП «Барысаўскі шпалапрапітны завод» Беларускай чыгункі * РУП «Чатырнаццаць» * МАУП «Барысаўская ўзбуйненая друкарня імя 1 Траўня» * УП «Швейнік» * ААТ «Барысаўскі мясакамбінат» * ААТ «Барысаўскі малочны камбінат» * МАУП «Барысаўскі кансэрвавы завод» * ААТ «Гуматэхніка» * ААТ «Барысаўскі завод палімэрнай тары „Паліміз“» * ААТ «Завод СЖБ» * СП «Фрэбор» ТАА * ІП «С ВУД С» |} |} == Турыстычная інфармацыя == [[Файл:Kasciol Naradzennia NPM (Barysau).jpg|міні|[[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)|Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі]]]] === Інфраструктура === Барысаў — папулярны цэнтар турызму<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. Дзее Барысаўскі аб’яднаны музэй. Помнікі: князю Барысу, «Батарэі» вайны 1812 году, савецкім танкістам і інш. Гатэлі: «Бярэзіна», ААТ «БАТЭ», РУП «Барысаўскі завод агрэгатаў», «Экран». Санаторыя «Бярэзіна». === Славутасьці === [[Файл:Барысаўскі Васкрасенскі сабор 06.JPG|значак|[[Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў)|Уваскрасенскі сабор]]]] * [[Гандлёвыя рады (Барысаў)|Гандлёвыя рады]] (1908) * Вежа воданапорная — адна зь першых у сьвеце [[Гіпэрбалёідныя канструкцыі|гіпэрбалёідных канструкцыяў]]. Сталёвую ажурную сеткаватую вежу збудавалі паводле праекту інжынэра і навукоўца [[Уладзімер Шухаў|У. Шухава]]. Такіх вежаў у сьвеце засталося толькі 11 з больш чым 200, збудаваных В. Шухавым. Найбольш вядомая — [[Шухаўская вежа]] на Шабалаўцы ў [[Масква|Маскве]]. Пазьней гіпэрбалёідныя канструкцыі будавалі архітэктары [[Антоніё Гаўдзі-і-Карнэт]], [[Лё Карбюзье]], [[Оскар Німэер]]. * [[Барысаўскі замак|Замак]] (XIII—XIX стагодзьдзі) * Ешыбот (пачатак ХХ ст.) * Забудова гістарычная (ХІХ — пачатак ХХ ст.; фрагмэнты) * [[Могілкі Кальварыя (Барысаў)|Кальварыя]] (XVIII—XIX стагодзьдзі), капліца (XIX ст.) * [[Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі (Барысаў)|Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі]] (1806—1823) * Могілкі юдэйскія * Сынагога Вялікая (1912) * Сынагога Хеўрэ Тылім (1911) * [[Сабор Уваскрасеньня Хрыстова (Барысаў)|Царква саборная Ўваскрасеньня Хрыстова]] (1874; [[мураўёўкі|мураўёўка]]) * Чыгуначная станцыя (пачатак ХХ ст.) === Страчаная спадчына === * Капліца на Кальварыі (XVIII ст.) * Царква Ўваскрасеньня Хрыстова (XVIII ст.) * Царква Сьвятога Андрэя (ХІХ ст.) * Царква Сьвятога Прарока Ільлі (1895) * Царква Сьвятой Тройцы (XVIII ст.) == Галерэя == <gallery caption="Краявіды Барысава" widths="150" heights="150" class="center"> Railway Station in Barysaŭ.jpg|Чыгуначны вакзал Фото путешествия по Беларуси 668.jpg|Вежа Шухава Барысаўскі замак 02.JPG|Рэшткі [[Барысаўскі замак|Барысаўскага замку]] Budynak byloga kaznacheystva Barysaw.jpg|Скарбніца </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Žanočaja himnazija, Barysaŭ.JPG|Жаночая гімназія Vialikaja synahoha, Barysaŭ.JPG|Вялікая сынагога Synahiha i zydoŭskaja vučelnia, Barysaŭ2.JPG|Ешыбот Batarei, Barysaŭ.JPG|Батарэі 1812 году </gallery> == Месты-сябры == {| class="wikitable standard mw-collapsible mw-collapsed" style="border: none; width: 100%; background-color: transparent;" !Пералік местаў-сяброў Барысава |- | * [[Малаяраславец]], [[Расея]] * [[Мыцішчы]], [[Расея]] * [[Падольск (Маскоўская вобласьць)|Падольск]], [[Расея]] * [[Нагінск]], [[Расея]] * [[Гагарын (Смаленская вобласьць)|Гагарын]], [[Расея]] * [[Валміера]], [[Латвія]] * [[Нарва (горад)|Нарва]], [[Эстонія]] * [[Паўлава (горад)|Паўлава]], [[Расея]] * [[Крамянчук]], [[Украіна]] * [[Пазарджык]], [[Баўгарыя]] * [[Капан]], [[Армэнія]] |} == Асобы == * [[Язэп Адамовіч]] (1897—1937) — беларускі савецкі дзяржаўны дзяяч * [[Анатоль Анікейчык]] (1932—1989) — народны мастак, скульптар * [[Андрэй Арамнаў]] (нар. 1988) — алімпійскі чэмпіён і рэкардсмэн сьвету па цяжкай атлетыцы * [[Віктар Галаванаў]] (нар. 1952) — беларускі дзяржаўны дзяяч * [[Вадзім Галыгін]] (нар. 1976) — гумарыст, тэлевядоўца * [[Анатоль Грамыка]] (нар. 1932) — сябар-карэспандэнт Расейскай Акадэміі навук, доктар [[Гісторыя|гістарычных]] [[Навука|навук]] * [[Андрэй Грамыка]] (1909—1989) — савецкі дыплямат, [[Дзяржава|дзяржаўны]] дзяяч, старшыня Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету СССР; выпускнік Старабарысаўскага сельскагаспадарчага тэхнікуму * [[Канстанцін Драпеза]] (нар. 1972) — сьпявак, удзельнік дуэту «Аляксандра і Канстанцін» * [[Віктар Каліна]] (нар. 1968) — музыка, сьпявак расейскага шансону, аўтар песень * [[Алесь Камоцкі]] (нар. 1958) — беларускі паэт, выканаўца ўласных песень * [[Кірыл Стаселька]] (нар. 1990) — пісьменьнік * [[Антон Трусаў]] (1835—1886) — адзін з кіраўнікоў [[паўстаньне 1863—1864 гадоў|Паўстаньня К. Каліноўскага]] * [[Анатоль Чубайс]] (нар. 1955) — расейскі палітык * [[Усевалад Янчэўскі]] (нар. 1976) — беларускі палітычны дзяяч == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|2}} * {{Літаратура/ЭВКЛ|1}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|8-1}} * Дзевяць стагоддзяў Барысава / Ж. Гілевіч, Г. Штыхаў, В. Насевіч, Л. Белая. — {{Менск (Мн.)}}: БЕЛТА, 2002. — 224 с. {{ISBN|985-6302-41-2}}. * {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}} * {{Літаратура/ЭГБ|1}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20130805224031/http://www.ex-press.by/ Навіны Барысава] * {{Radzima|barysau}} * [https://web.archive.org/web/20110410173919/http://vandrouka.by/2010/%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B2/ Падарожжа ў Барысаў] * [https://web.archive.org/web/20111208065251/http://weather-in.by/by/minskaja/1334 Прагноз надвор’я ў м. Барысаве] {{Навігацыйная група |назоў = Барысаў у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Барысаўскі раён |Менская вобласьць }} {{Навігацыйная група |назоў = Месты і мястэчкі гістарычных [[Менскі павет|Меншчыны]] і [[Аршанскі павет|Аршаншчыны]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|ВКЛ}}; |Месты і мястэчкі гістарычнай Меншчыны |Месты і мястэчкі гістарычнай Аршаншчыны }} [[Катэгорыя:Барысаў| ]] gecqy2a7cbw1e3e2c5c9epu1llv548n 1944 0 1655 2617836 2617611 2025-06-02T16:25:10Z W 11741 /* Падзеі */ +«[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» [[Вікіпэдыя:Праект:Злучнасьць]] 2617836 wikitext text/x-wiki {{Навігацыя для году|1944}} {{Год у іншых календарох|1944}} {{Загаловак году|1944}} == Падзеі == * [[12 сакавіка]] — заснаваныя [[Азарыцкія лягеры сьмерці]] * [[3 ліпеня]] — [[Савецкая Армія]] ўвайшла ў [[Менск]] * [[1 жніўня]] — [[3 кастрычніка]] — [[Варшаўскае паўстаньне]] * [[Сьнежань]] — заснаваная «[[Транспарт Чыгункі Рэспублікі Паўночная Македонія|Македонская дзяржаўная чыгунка]]» ** заснаваны «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў|Барысаўскі млынкамбінат]]» == Нараджэньні == * [[3 студзеня]] — [[Міхась Раманюк]], беларускі этнограф * [[9 студзеня]] — [[Джымі Пэйдж]], рок-музыка, гітарыст [[Led Zeppelin]] * [[28 лютага]] — [[Зэп Маер]], нямецкі [[Футбол|футбаліст]], [[брамнік]], чэмпіён сьвету 1974 году * [[15 красавіка]] — [[Джахар Дудаеў]], першы прэзыдэнт [[Чачня|Чачэнскай рэспублікі]] (1991—1996) * [[24 красавіка]] — [[Зянон Пазьняк]], беларускі палітык і грамадзкі дзяяч * [[14 траўня]] — [[Джордж Лукас]], амэрыканскі кінарэжысэр («[[Зорныя войны]]») * [[26 чэрвеня]] — [[Генадзь Зюганаў]], расейскі палітык, лідэр [[КПРФ]] * [[3 ліпеня]] — [[Раландас Павілёніс]], летувіскі філёзаф, лінгвіст, палітык * [[7 верасьня]] — [[Бора Мілутынавіч]], сэрбскі [[футбол]]ьны трэнэр * [[15 верасьня]] — [[Якаў Малайчук]], беларускі харавы дырыгент, краязнаўца * [[25 верасьня]] — [[Майкл Дуглас]], амэрыканскі кінаактор * [[28 верасьня]] — [[Мілаш Зэман]], чэскі палітык * [[27 кастрычніка]] — [[Мікалай Карачанцаў]], савецкі і расейскі актор тэатра і кіно * [[28 лістапада]] — [[Рыгор Сарока]], беларускі дырыгент == Сьмерці == * [[9 студзеня]] — [[Антанас Сьмятона]], летувіскі дзяржаўны дзяяч, прэзыдэнт Летувы * [[22 студзеня]] — [[Ціхан Баран]], беларускі піянэр-герой * [[18 лютага]] — [[Лётар Фройтэль]], нямецкі военачальнік у [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] * [[11 траўня]] — [[Марат Казей]], беларускі піянэр-герой * [[16 чэрвеня]] — [[Ян Піўнік]] «Пануры», польскі партызан * [[4 ліпеня]] — [[Фабіян Пачобут-Адляніцкі]], [[беларус]]кі [[Каталіцтва|каталіцкі]] [[сьвятар]] * [[10 ліпеня]] — [[Язэп Урбановіч]], адзін з арганізатараў і кіраўнікоў антыфашысцкага падпольля і партызанскага руху на [[Берасьцейшчына|Берасьцейшчыне]] * [[31 ліпеня]] — [[Антуан дэ Сэнт-Экзюпэры]], францускі пісьменьнік і лётчык * [[27 верасьня]] — [[Томаш Жук-Рыбіцкі]], польскі афіцэр, археоляг-аматар * [[24 кастрычніка]] — [[Кастусь Быліч]], беларускі актор * [[26 кастрычніка]] — [[Алесь Мілюць]], заходнебеларускі паэт * [[22 лістапада]] — [[Кузьма Чорны]], беларускі пісьменьнік * [[27 лістапада]] — [[Леанід Мандэльштам]], савецкі фізык, акадэмік [[АН СССР]] * [[Станіслаў Жукоўскі]], польскі і расейскі мастак беларускага паходжаньня [[Катэгорыя:1944| ]] sddsfist1u3c0smriseo7t6t82p161w Быцень 0 13298 2617810 2454356 2025-06-02T14:08:25Z Ліцьвін 847 /* Вонкавыя спасылкі */ [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2617810 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Быцень |Лацінка = Bycień |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Быценю |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Быценскі сельсавет|Быценскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1579 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225281 |СААТА = |Выява = Успенская церковь (1654) в д.Бытень.jpg |Апісаньне выявы = [[Царква Прачыстай Багародзіцы (Быцень)|Прачысьценская царква]] |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = 37 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 30 |Даўгата сэкундаў = 13 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Бы́цень'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 150.</ref> — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], пры ўтоку ракі [[Пяшчанка (прыток Шчары)|Пяшчанкі]] ў [[Шчара|Шчару]]. Цэнтар [[Быценскі сельсавет|сельсавету]] [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкага раёну]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2010 год — 1579 чалавек. Знаходзіцца за 28 км на паўночны ўсход ад [[Івацэвічы|Івацэвічаў]], за 7 км ад чыгуначнай станцыі [[Даманава (станцыя)|Даманава]]; на аўтамабільнай дарозе [[Івацэвічы]] — [[Слонім]]. Быцень — даўняе [[мястэчка]] [[Слонімскі павет|гістарычнай Слонімшчыны]] (частка [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградчыны]]), [[Быценскі манастыр|адзін з рэлігійных цэнтраў]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Да нашага часу тут захавалася [[царква Прачыстай Багародзіцы (Быцень)|царква Прачыстай Багародзіцы]] ў стылі [[рэнэсанс]]у, помнік архітэктуры XVII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася [[царква Сьвятога Язафата (Быцень)|царква Сьвятога Язафата]] ў стылі [[віленскае барока|віленскага барока]], помнік архітэктуры XVIII ст., [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|часткова зруйнаваны расейскімі]] і [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зьнішчаны дашчэнту савецкімі ўладамі]]. == Назва == На думку географа [[Вадзім Жучкевіч|Вадзіма Жучкевіча]], [[тапонім]] Быцень утварыўся ад асноваў «быць», «быцень» — 'часовая стаянка на знаёмым месцы', або 'месца былой стаянкі'<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 42.</ref>. Таксама сустракаецца форма назвы ''Бытэнь''<ref>Гатоўчыц І. [http://archive.svaboda.org/halasy/hatoucyc.html Галасы стагодзьдзя. Мінулы век у памяці сучасьнікаў], [[Радыё Свабода]], 1995—2000 гг.</ref><ref>[[Адам Мальдзіс|Мальдзіс А.]] [http://leased-line-249-16.telecom.by/prg/krit__2ЖЫЦЦЕ_bel.html Жыццё і ўзнясенне Уладзіміра Караткевіча: Партрэт пісьменніка і чалавека]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. — Менск, 1990.</ref>. Тым часам мясцовыя жыхары называюць мястэчка ''Бытань''<ref>Канановіч М. Бытень, Быцень ці Бытань? // Газета Слонімская. № 47 (806), 14 лістапада 2012. С. 6 [https://web.archive.org/web/20220118201709/http://pdf.kamunikat.org/24005-1.pdf]</ref>. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Christ Pantocrator 16th c.jpg|міні|160пкс|Быценскі абраз, XVI ст.]] Першы пісьмовы ўпамін пра Быцень як маёнтак у [[Слонімскі павет|Слонімскім павеце]] [[Наваградзкае ваяводзтва|Наваградзкага ваяводзтва]], уладаньне роду [[Давойны|Давойнаў]] датуецца 12 траўня 1555 году. Пазьней маёнтак перайшоў да князёў Сямёна Адзінцэвіча і Фёдара Галаўні, у 1560 годзе — да [[Ян Геранімавіч Хадкевіч|Яна Хадкевіча]]. На 1570 год тут было 25 дамоў, 11 кастрычніка 1570 году Соф’я Хадкевіч адпісала трэцюю частку маёнтку свайму пляменьніку Я. Хадкевічу, таго ж году Станіслаў і Крыштап Андрушкевічы прадалі яму свае землі ў навакольлі. У канцы XVI ст. Быцень перайшоў да шляхецкага роду [[Трызны|Трызнаў]]. У 1607 годзе [[Рыгор Трызна]] з жонкай Раінай Сапяжанкай фундавалі тут будаваньне манастыра, які неўзабаве стаў апорай грэка-каталіцтва ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]. У 1615 годзе [[Папа Рымскі]] надаў манастыру прывілей на адкрыцьцё духоўнай школы (навіцыянту). Тутэйшым настаяцелем быў [[Язафат Кунцэвіч]]. У 1626 годзе [[Мікалай Трызна]] заснаваў у Быцені шпіталь на 10 месцаў. 30 ліпеня 1640 году ў сваім тэстамэнце ён перадаў манахам мястэчка і маёнтак Быцень, а таксама завяшчаў пахаваць сябе ў Прачысьценскай царкве. За часамі [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) Быценскі манастыр даў прытулак базылянам зь Вільні, Полацку, Віцебску, Менску. Настаяцель Б. Цярлецкі вывез сюды зь Віленскага Траецкага манастыра цудоўны абраз Маці Боскай. Апроч таго, тут захоўваўся абраз Жыровіцкай Маці Боскай. У пачатку XVІІI ст. у Быцені збудавалі мураваную Траецкую царкву, у 1730—1737 гадох у ёй паставілі разны іканастас і 11 алтароў. З 1766 году ў мястэчку працавала суконная фабрыка. У 1779 годзе па працяглых судовых працэсах маёнтак перайшоў у валоданьне нашчадкаў Трызнаў — Тызэнгаўзаў. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === У выніку [[трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] (1795 год) Быцень апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Слонімскім павеце. У 1839 годзе пры гвалтоўным ліквідацыі уніі расейскія ўлады інтэрніравалі ў Быценскі манастыр непакорных уніяцкіх сьвятароў<ref>Зайка А. [https://web.archive.org/web/20100311070150/http://www.gdv.of.by/by/17/100/494/ Быцень: багатая гісторыя былога мястэчка] // Газета для вас. № 13 (691), 27 сакавіка — 3 красавіка 2009 г.</ref>. На 1858 год у мястэчку было 134 двары. У 1864 годзе з мэтай [[Маскалізацыя Беларусі|маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага]] расейскія ўлады адкрылі тут [[Народная вучэльня|народную вучэльню]]. На 1866 год у Быцені існавалі валасная і грамадзкая ўправы, 2 царквы, сынагога, школа, суконная фабрыка, заезны дом, нямала крамаў, рынак; за 2 вярсты ад мястэчка — маёнтак Плянта, у ім бровар, піўны і соладавы заводы. У 1890 годзе пачало працаваць мукамольнае прадпрыемства. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў 1914<ref name="hivb452"/> годзе [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|на загад генэрала Аляксеева расейскія войскі ўзарвалі ў Быцені царкву Сьвятога Язафата]]<ref>[https://web.archive.org/web/20181031044157/http://www.rusalbom.ru/photo/default/11196 Старая Бытенская церковь], [http://www.rusalbom.ru/ Большой Русский Альбом]</ref>. Пазьней мястэчка занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. <gallery widths=150 heights=150 caption="Старая графіка Быценю" class="center"> Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1862).jpg|Цэрквы [[Царква Сьвятога Язафата (Быцень)|Сьвятога Язафата]] і [[Царква Прачыстай Багародзіцы (Быцень)|Прачыстай Багародзіцы]] Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1900) (3).jpg|Плян манастыра Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1900).jpg|Царква Сьвятога Язафата, з боку апсыды Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1900) (2).jpg|Званіца </gallery> === Найноўшы час === 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Быцень абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>. 24 лютага 1919 году аддзел польскага войска пад камандаю маёра [[Уладзіслаў Дамброўскі|Ўладзіслава Дамброўскага]] адбіў мястэчка з рук бальшавікоў. Ён прымусіў уцякаць кіраўніцтва 4-га Рэвалюцыйнага Варшаўскага палку Чырвонай арміі, здабыў цяжкі кулямёт, вайсковую кухню, 100 ручных кулямётаў, 500 гранатаў, мільён куляў да кулямётаў і два тэлефоны. У палон трапілі 50 салдатаў. Польскі бок страціў 1 забітага і 8 параненых. У змаганьні асабліва вызначыліся падпаручнікі Валентыновіч, Марэшка і Барскі, а таксама артылерысты з панцарнага цягніка 'Канёў'<ref>Wyszczelski L. Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Wyd. 1. — Warszawa: Bellona, 2010. S. 59—60.</ref>. Аднак гэта быў толькі правакацыйны наступ, па якім польскія сілы пакінулі мястэчка. Быцень быў заняты зноў 28 лютага аддзелам капітана Шчэнсновіча, у часе наступу польскіх войскаў у бок ракі [[Шчара|Шчары]]. 1 сакавіка бальшавікі атачылі мястэчка. Зь яго вырвалася толькі польская кавалерыя, а пяхота засталася ў Быцені і баранілася да канца. У змаганьнях загінулі 10 польскіх жаўнераў разам з падпаручнікам Фалькоўскім, астатнія, у тым ліку 4 цяжка параненыя з падпаручнікам Сабалеўскім, патрапілі ў бальшавіцкі палон. Змаганьне паміж польскімі і бальшавіцкімі сіламі трывала да 6 сакавіка, калі мястэчка канчаткова заняла польскае войска ў выніку сьмелага наступу аддзелу капітана [[Вітальд Камяроўскі|В. Камяроўскага]] з групы войскаў генэрала [[Вацлаў Івашкевіч-Рудашанскі|В. Івашкевіча-Рудашанскага]]<ref>Wyszczelski L. Wojna polsko-rosyjska 1919—1920. Wyd. 1. — Warszawa: Bellona, 2010. S. 64.</ref>. Згодна з [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовай 1921 году]] Быцень апынуўся ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]]. У 1939 годзе Быцень увайшоў у [[БССР]], дзе ў 1940 годзе стаў цэнтрам раёну [[Баранавіцкая вобласьць|Баранавіцкай вобласьці]] (з 8 студзеня 1954 году ў Берасьцейскай вобласьці). Статус паселішча панізілі да вёскі. У гэты час тут працавалі пачатковая школа, лякарня, пошта, лесапільны завод, шавецкая і кравецкая арцелі. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з чэрвеня 1941 да 10 ліпеня 1944 году Быцень знаходзіўся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. 14 кастрычніка 1957 году вёска ўвайшла ў склад [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкага раёну]] (з 25 сьнежня 1962 да 6 студзеня 1965 году ў [[Бярозаўскі раён|Бярозаўскім раёне]]). На 1970 год тут было 699 двароў, на 1995 год — 1104, на 2005 год — 876, на 2008 год — 818. У 2000-я гады Быцень атрымаў афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]». 27 верасьня 2011 году ў склад Быценю ўвайшлі вёскі [[Зарэчча (Івацэвіцкі раён)|Зарэчча]] і [[Козіна]]<ref>[https://web.archive.org/web/20191027112231/http://www.pravo.by/pdf/2011-120/2011_120_9_44644.pdf «О некоторых вопросах административно-территориального устройства Бытенского сельсовета». Решение Ивацевичского районного Совета депутатов от 27 сентября 2011 г. № 81]{{Ref-ru}}</ref>. <gallery widths=150 heights=150 caption="Мястэчка на старых здымках" class="center"> Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1912).jpg|[[Царква Сьвятога Язафата (Быцень)|Царква Сьвятога Язафата]], да 1915 г. Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1919-39).jpg|Манастыр, па 1915 г. Bycień, Rynak, Bazylanski. Быцень, Рынак, Базылянскі (1919-39) (4).jpg|Манастыр, званіца Bycień, Rynak. Быцень, Рынак (1919-39) (9).jpg|Манастыр, брама </gallery><gallery widths=150 heights=150 class="center"> Bycień, Bazylanski, Śviatoha Jazafata. Быцень, Базылянскі, Сьвятога Язафата (1919-39) (3).jpg|Царква Сьвятога Язафата, алтар Bycień, Rynak, Śviatoha Jazepa. Быцень, Рынак, Сьвятога Язэпа (A. Skačycki, 25.05.1929).jpg|Касьцёл, 25.05.1929 г. Bycień, Mastavaja. Быцень, Маставая (1930-39).jpg|Маставая вуліца, 1930-я гг. Bycienskaja synagoga. Быценская сынагога (1901-39).jpg|Сынагога, да 1939 г. </gallery> == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XIX стагодзьдзе''': 1830 год — 398 муж., зь іх шляхты 14, духоўнага стану 28, мяшчанаў-юдэяў 205, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 150, жабракоў 1<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 414.</ref>; 1858 год — 975 чал., у тым ліку 403 праваслаўныя, 63 каталікі, 509 юдэяў<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/518 518].</ref>; 1867 год — 922 чал., зь іх паводле стану шляхты 11, духоўнага стану 30, купцоў 30, сялянаў 430, мяшчанаў 434<ref name="hivb454">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1к}} С. 454.</ref>; 1886 год — 1281 чал.; 1888 год — 1513 чал.; 1897 год — 2681 чал., зь іх 1614 юдэяў * '''XX стагодзьдзе''': 1905 год — 2318 чал.; 1950 год — 1847 чал.; 1952 год — 1875 чал.; 1958 год — 1958 чал.; 1970 год — 2292 чал.<ref>[[Мікалай Камінскі|Камінскі М.]], [[Валеры Шаблюк|Шаблюк В.]] Быцень // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 152.</ref>; 1979 год — 2373 чал.; 1990 год — 2759 чал.<ref>[[Мікалай Камінскі|Камінскі М.]], [[Валеры Шаблюк|Шаблюк В.]] Быцень // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 151.</ref>; 1995 год — 2108 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|3к}} С. 380.</ref>; 1997 год — 1947 чал.; 1999 год — 1798 чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 1674 чал.; 2005 год — 1876 чал.<ref name="hivb452">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1к}} С. 452.</ref>; 1 студзеня 2008 году — 1772 чал.; 2010 год — 1579 чал. === Інфраструктура === У Быцені працуюць сярэдняя школа, школа-інтэрнат, дашкольная ўстанова, лякарня, паліклініка, клюб, бібліятэка, пошта, камбінат побытавага абслугоўваньня, лазьня. == Забудова == === Вуліцы і пляцы === {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Савецкая вуліца || '''Маставая''' вуліца || 3 траўня вуліца |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | ? || '''Рынак''' пляц || |} З [[Урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны Быценю да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Слонімская і Козінская. == Турыстычная інфармацыя == === Славутасьці === * [[Царква Прачыстай Багародзіцы (Быцень)|Царква Прачыстай Багародзіцы]] (XVІI ст.; [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвяты Пасад]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату|Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату]]) * Парк пры былой сядзібе Кралецкіх === Страчаная спадчына === * [[Быценскі манастыр|Манастыр Прачыстай Багародзіцы]]: [[Царква Сьвятога Язафата (Быцень)|царква Сьвятога Язафата]] (пач. XVІIІ ст.), манастырскі корпус (XVII ст.), званіца (пач. XVІIІ ст.) * Касьцёл (1930-я) * Сынагога == Галерэя == <gallery widths=150 heights=150 caption="Краявіды Быценю" class="center"> Сhurch of the Assumption in Bycień. Быцень - panoramio.jpg|[[Царква Прачыстай Багародзіцы (Быцень)|Прачысьценская царква]] Bycień. Быцень - panoramio.jpg|На гістарычным Рынку Деревня Бытень (Беларусь).jpg|Памятная дошка Еврейское кладбище в д.Бытень.jpg|Юдэйскія могілкі </gallery> == Асобы == * [[Мікола Грынчык]] (1923—1999) — беларускі пісьменьнік і літаратуразнаўаец * [[Любоў Грынчык]] (1923—2009) — беларуская сьпавачка й гітарыстка == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|3}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|3-1}} * Зайка А. [https://web.archive.org/web/20100311070150/http://www.gdv.of.by/by/17/100/494/ Быцень: багатая гісторыя былога мястэчка] // Газета для вас. № 13 (691), 27 сакавіка — 3 красавіка 2009 г. * {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}} * {{Літаратура/ЭГБ|2}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Радзіма майго духу|byceny}} * {{Глёбус Беларусі|byten}} * [http://krilvic.livejournal.com/185965.html Фотарасказ пра мінулае і сучаснасьць Быценю] {{Навігацыйная група |назоў = Быцень у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Быценскі сельсавет |Івацэвіцкі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Слонімшчыны}} [[Катэгорыя:Быцень| ]] [[Катэгорыя:Быценскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты БССР, якія страцілі статус райцэнтру]] bbxqnasu1eldcwqbhsy380qeefcsytz MediaWiki:Common.js 8 15215 2617875 2534581 2025-06-03T09:20:02Z Artsiom91 28241 перанос у гаджэт 2617875 javascript text/javascript /* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */ function closeRCBanner() { $.cookie('hide_'+$('#rc-banner').data('id'), 'yes'); $('#rc-banner').hide(); } mw.loader.using( ['mediawiki.user', 'mediawiki.util', 'jquery.client'] ).done( function () { /* бягучая дата */ mw.messages.set({ 'month-1-gen': 'студзеня', 'month-2-gen': 'лютага', 'month-3-gen': 'сакавіка', 'month-4-gen': 'красавіка', 'month-5-gen': 'траўня', 'month-6-gen': 'чэрвеня', 'month-7-gen': 'ліпеня', 'month-8-gen': 'жніўня', 'month-9-gen': 'верасьня', 'month-10-gen': 'кастрычніка', 'month-11-gen': 'лістапада', 'month-12-gen': 'сьнежня' }); /** * @deprecated: Выкарыстоўвайце $( selector ) */ function returnObjById( id ) { return $( '#' + id ); } /** * Выстаўленьне літараў Ё, І і Ў на слушныя месцы пры сартаваньні табліцаў. * FIXME: ці трэба, каб у адваротным накірунку спачатку ішла Ў, потым У? * Пры альфабэтным пераліку яны здаецца ж маюць аднолькавую вагу... (User:Wizardist) */ mw.config.set('tableSorterCollation', {'ё':'е}', 'і':'з}', 'ў':'у'}); /* Test if an element has a certain class ************************************** * * Description: Uses regular expressions and caching for better performance. * Maintainers: [[User:Wizardist]] * @deprecated: Выкарыстоўвайце $( selector ).hasClass( className ) */ window.hasClass = function ( element, className ) { return $( element ).hasClass( className ); }; /** Для шаблёну Шаблён:Галерэя‎ *********************************************** * */ $(function() { if (document.URL.match(/printable/g)) return; function toggleImageFunction(group, remindex, shwindex) { return function() { document.getElementById("ImageGroupsGr" + group + "Im" + remindex).style["display"] = "none"; document.getElementById("ImageGroupsGr" + group + "Im" + shwindex).style["display"] = "block"; return false; }; } var divs = document.getElementsByTagName("div"); var i = 0, j = 0; var units, search; var currentimage; var UnitNode; for (i = 0; i < divs.length; i++) { if (divs[i].className !== "ImageGroup") { continue; } UnitNode = undefined; search = divs[i].getElementsByTagName("div"); for (j = 0; j < search.length; j++) { if (search[j].className !== "ImageGroupUnits") { continue; } UnitNode=search[j]; break; } if (UnitNode === undefined) { continue; } units = []; for (j = 0 ; j < UnitNode.childNodes.length ; j++ ) { var temp = UnitNode.childNodes[j]; if (['center', 'mw-halign-center'].some(function(className) { return temp.classList.contains(className); })) { units.push(temp); } } var rightlink = undefined; var commentText = undefined; var wrap; for (j = 0; j < units.length; j++) { currentimage = units[j]; wrap = document.createElement('div'); wrap.id = "ImageGroupsGr" + i + "Im" + j; currentimage.parentNode.insertBefore(wrap, currentimage); wrap.appendChild(currentimage); var leftlink = document.createElement("a"); if (commentText !== undefined) { leftlink.setAttribute("title", commentText); } var comment; if (typeof(currentimage.getAttribute("title")) !== "string") { commentText = (j+1) + "/" + units.length; comment = document.createElement("tt").appendChild(document.createTextNode("("+ commentText + ")")); } else { commentText = currentimage.getAttribute("title"); comment = document.createElement("span").appendChild(document.createTextNode(commentText)); currentimage.removeAttribute("title"); } if(rightlink !== undefined) { rightlink.setAttribute("title", commentText); } var imghead = document.createElement("div"); rightlink = document.createElement("a"); if (j != 0) { leftlink.href = "#"; leftlink.onclick = toggleImageFunction(i, j, j-1); leftlink.appendChild(document.createTextNode("◀")); } if (j != units.length - 1) { rightlink.href = "#"; rightlink.onclick = toggleImageFunction(i, j, j+1); rightlink.appendChild(document.createTextNode("▶")); } imghead.style["fontSize"] = "110%"; imghead.style["fontweight"] = "bold"; imghead.appendChild(leftlink); imghead.appendChild(document.createTextNode("\xA0")); imghead.appendChild(comment); imghead.appendChild(document.createTextNode("\xA0")); imghead.appendChild(rightlink); if (units.length > 1) { wrap.insertBefore(imghead,wrap.childNodes[0]); } if (j != 0) { wrap.style["display"] = "none"; } } } }); /** * Код для карэктнага функцыяваньня [[Шаблён:Падказка]] у выпадку, калі зададзены трэці парамэтар. */ $('.changeLinkHover').each(function(){ $(this).find("a").attr('title',$(this).attr('title')) }); /** * Кантэйнэр кнопак гаджэтаў на панэлі рэдагаваньня */ $(function(){ if(mw.user.options.get('usebetatoolbar') && $.inArray( mw.config.get( 'wgAction' ), ['edit', 'submit'] ) !== -1) { mw.loader.using(['ext.wikiEditor'], function(){ $( '#wpTextbox1' ).wikiEditor( 'addToToolbar', { 'section': 'main', 'groups': { 'gadgets': { } } }); // ссоўваем групу 'gadgets' у пачатак $('.group.group-gadgets').detach().prependTo($('.toolbar.section.section-main')); // кажам асяродзьдзю, што група 'gadgets' падрыхтаваная $( '#wpTextbox1' ).trigger( 'wikiEditor-toolbar-buildGroup-gadgets' ); }); // ResourceLoader 'using' wrapper } }); mw.loader.load( '/w/index.php?title=MediaWiki:Common.js/coordinates.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); mw.loader.load( '/w/index.php?title=MediaWiki:Common.js/potdViewer.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); // прагляд Выяваў дня ў шаблёнах + апісаньні /** * Стварэньне банэру ў Апошніх зьменах * 133024 — ідэнтыфікатар Шаблён:Апошнія_зьмены_банэр * 143344 — ідэнтыфікатар User:Wizardist/RCtest */ if( ( mw.config.get('wgPageName') == 'Спэцыяльныя:Апошнія_зьмены' || $.inArray( mw.config.get( 'wgArticleId' ), [143344, 133024] ) ) && $('#rc-banner').length) { if($.cookie('hide_'+$('#rc-banner').data('id'))) { $('#rc-banner').hide(); } else { $('#rc-banner').css('background', 'url('+$('#rc-banner').data('background').replace('%size%', $('#rc-banner').width()+'px')+') no-repeat center center'); // загрузка слушнага тла if ( $( '#rc-banner' ).data( 'backgroundpos' ) ) { $( '#rc-banner' ).css( 'background-position', $( '#rc-banner' ).data( 'backgroundpos' ) ); } $('#rc-banner span').wrap('<a href="'+mw.util.getUrl($('#rc-banner').data('link'))+'" style="width:100%;height:100%;display:block;text-decoration:none;" />'); // стварэньне спасылкі $('#rc-banner').prepend('<a href="javascript:void(0)" onclick="closeRCBanner();" style="position:absolute;float:right;right:5px;padding-top:5px;"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/CloseWindow19x19.png"></a>'); } } /* Пераключэньне мапаў у картках */ $( '.localmap-switcher' ).click( function() { var currentMap = $( ' ~ div.localmap-basket > div:not(:hidden)', $( this ).parent() ); var nextMap = $( ' + div.localmap-basket > div:hidden', $( this ).parent() ); var captionContainer = $( this ).prev() $( currentMap ).hide(); $( nextMap ).show(); $( captionContainer ).text( $( nextMap ).data( 'caption' ) ); $( this ).attr( 'title', $( currentMap ).data( 'title' ) ); } ); // загрузка модуля для падтрымкі PLURAL і іншага ў JavaScript $(function(){ mw.loader.using(['mediawiki.language']); }); /** * Выпраўленьні галоўнай старонкі * * Апісаньне: Дадае дадатковую спасылку «поўны сьпіс» у сьпісе інтэрвікі-спасылак на галоўнай старонцы */ if (mw.config.get( 'wgPageName' ) === 'Галоўная_старонка') { $(document).ready(function () { mw.util.addPortletLink( 'p-lang', '//meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias', 'поўны сьпіс', 'interwiki-completelist', 'Поўны сьпіс Вікіпэдыяў' ); $("#interwiki-completelist").addClass('interlanguage-link'); }); } /** * @source www.mediawiki.org/wiki/Snippets/Load_JS_and_CSS_by_URL * @rev 6 */ var extraCSS = mw.util.getParamValue( 'withCSS' ), extraJS = mw.util.getParamValue( 'withJS' ); if ( extraCSS ) { if ( extraCSS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.css$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraCSS + '&action=raw&ctype=text/css', 'text/css' ); } else { mw.notify( 'Дазваляюцца толькі старонкі прасторы MediaWiki.', { title: 'Памылковае значэньне withCSS' } ); } } if ( extraJS ) { if ( extraJS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.js$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraJS + '&action=raw&ctype=text/javascript' ); } else { mw.notify( 'Дазваляюцца толькі старонкі прасторы MediaWiki.', { title: 'Памылковае значэньне withJS' } ); } } /** * Collapsible tables; reimplemented with mw-collapsible * Styling is also in place to avoid FOUC * * Allows tables to be collapsed, showing only the header. See [[Help:Collapsing]]. * @version 3.0.0 (2018-05-20) * @source https://www.mediawiki.org/wiki/MediaWiki:Gadget-collapsibleTables.js * @author [[User:R. Koot]] * @author [[User:Krinkle]] * @author [[User:TheDJ]] * @deprecated Since MediaWiki 1.20: Use class="mw-collapsible" instead which * is supported in MediaWiki core. Shimmable since MediaWiki 1.32 * * @param {jQuery} $content */ function makeCollapsibleMwCollapsible( $content ) { var $tables = $content .find( 'table.collapsible:not(.mw-collapsible)' ) .addClass( 'mw-collapsible' ); $.each( $tables, function ( index, table ) { // mw.log.warn( 'This page is using the deprecated class collapsible. Please replace it with mw-collapsible.'); if ( $( table ).hasClass( 'collapsed' ) ) { $( table ).addClass( 'mw-collapsed' ); // mw.log.warn( 'This page is using the deprecated class collapsed. Please replace it with mw-collapsed.'); } } ); if ( $tables.length > 0 ) { mw.loader.using( 'jquery.makeCollapsible' ).then( function () { $tables.makeCollapsible(); } ); } } mw.hook( 'wikipage.content' ).add( makeCollapsibleMwCollapsible ); /** * Add support to mw-collapsible for autocollapse, innercollapse and outercollapse * * Maintainers: TheDJ */ function mwCollapsibleSetup( $collapsibleContent ) { var $element, $toggle, autoCollapseThreshold = 2; $.each( $collapsibleContent, function ( index, element ) { $element = $( element ); if ( $element.hasClass( 'collapsible' ) ) { $element.find( 'tr:first > th:first' ).prepend( $element.find( 'tr:first > * > .mw-collapsible-toggle' ) ); } if ( $collapsibleContent.length >= autoCollapseThreshold && $element.hasClass( 'autocollapse' ) ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } else if ( $element.hasClass( 'innercollapse' ) ) { if ( $element.parents( '.outercollapse' ).length > 0 ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } } // because of colored backgrounds, style the link in the text color // to ensure accessible contrast $toggle = $element.find( '.mw-collapsible-toggle' ); if ( $toggle.length ) { // Make the toggle inherit text color (Updated for T333357 2023-04-29) if ( $toggle.parent()[ 0 ].style.color ) { $toggle.css( 'color', 'inherit' ); $toggle.find( '.mw-collapsible-text' ).css( 'color', 'inherit' ); } } } ); } mw.hook( 'wikipage.collapsibleContent' ).add( mwCollapsibleSetup ); } ); // wrapper end 7xwxpzpx3u4rj2arx7mccwlhmtraqfk 2617898 2617875 2025-06-03T10:14:50Z Artsiom91 28241 Скасаваньне праўкі [[Special:Diff/2617875|2617875]] удзельніка [[Special:Contributions/Artsiom91|Artsiom91]] ([[User talk:Artsiom91|гутаркі]]) 2617898 javascript text/javascript /* Any JavaScript here will be loaded for all users on every page load. */ function closeRCBanner() { $.cookie('hide_'+$('#rc-banner').data('id'), 'yes'); $('#rc-banner').hide(); } mw.loader.using( ['mediawiki.user', 'mediawiki.util', 'jquery.client'] ).done( function () { /* бягучая дата */ mw.messages.set({ 'month-1-gen': 'студзеня', 'month-2-gen': 'лютага', 'month-3-gen': 'сакавіка', 'month-4-gen': 'красавіка', 'month-5-gen': 'траўня', 'month-6-gen': 'чэрвеня', 'month-7-gen': 'ліпеня', 'month-8-gen': 'жніўня', 'month-9-gen': 'верасьня', 'month-10-gen': 'кастрычніка', 'month-11-gen': 'лістапада', 'month-12-gen': 'сьнежня' }); /** * @deprecated: Выкарыстоўвайце $( selector ) */ function returnObjById( id ) { return $( '#' + id ); } /** * Выстаўленьне літараў Ё, І і Ў на слушныя месцы пры сартаваньні табліцаў. * FIXME: ці трэба, каб у адваротным накірунку спачатку ішла Ў, потым У? * Пры альфабэтным пераліку яны здаецца ж маюць аднолькавую вагу... (User:Wizardist) */ mw.config.set('tableSorterCollation', {'ё':'е}', 'і':'з}', 'ў':'у'}); /* Test if an element has a certain class ************************************** * * Description: Uses regular expressions and caching for better performance. * Maintainers: [[User:Wizardist]] * @deprecated: Выкарыстоўвайце $( selector ).hasClass( className ) */ window.hasClass = function ( element, className ) { return $( element ).hasClass( className ); }; /** Для шаблёну Шаблён:Галерэя‎ *********************************************** * */ $(function() { if (document.URL.match(/printable/g)) return; function toggleImageFunction(group, remindex, shwindex) { return function() { document.getElementById("ImageGroupsGr" + group + "Im" + remindex).style["display"] = "none"; document.getElementById("ImageGroupsGr" + group + "Im" + shwindex).style["display"] = "block"; return false; }; } var divs = document.getElementsByTagName("div"); var i = 0, j = 0; var units, search; var currentimage; var UnitNode; for (i = 0; i < divs.length; i++) { if (divs[i].className !== "ImageGroup") { continue; } UnitNode = undefined; search = divs[i].getElementsByTagName("div"); for (j = 0; j < search.length; j++) { if (search[j].className !== "ImageGroupUnits") { continue; } UnitNode=search[j]; break; } if (UnitNode === undefined) { continue; } units = []; for (j = 0 ; j < UnitNode.childNodes.length ; j++ ) { var temp = UnitNode.childNodes[j]; if (['center', 'mw-halign-center'].some(function(className) { return temp.classList.contains(className); })) { units.push(temp); } } var rightlink = undefined; var commentText = undefined; var wrap; for (j = 0; j < units.length; j++) { currentimage = units[j]; wrap = document.createElement('div'); wrap.id = "ImageGroupsGr" + i + "Im" + j; currentimage.parentNode.insertBefore(wrap, currentimage); wrap.appendChild(currentimage); var leftlink = document.createElement("a"); if (commentText !== undefined) { leftlink.setAttribute("title", commentText); } var comment; if (typeof(currentimage.getAttribute("title")) !== "string") { commentText = (j+1) + "/" + units.length; comment = document.createElement("tt").appendChild(document.createTextNode("("+ commentText + ")")); } else { commentText = currentimage.getAttribute("title"); comment = document.createElement("span").appendChild(document.createTextNode(commentText)); currentimage.removeAttribute("title"); } if(rightlink !== undefined) { rightlink.setAttribute("title", commentText); } var imghead = document.createElement("div"); rightlink = document.createElement("a"); if (j != 0) { leftlink.href = "#"; leftlink.onclick = toggleImageFunction(i, j, j-1); leftlink.appendChild(document.createTextNode("◀")); } if (j != units.length - 1) { rightlink.href = "#"; rightlink.onclick = toggleImageFunction(i, j, j+1); rightlink.appendChild(document.createTextNode("▶")); } imghead.style["fontSize"] = "110%"; imghead.style["fontweight"] = "bold"; imghead.appendChild(leftlink); imghead.appendChild(document.createTextNode("\xA0")); imghead.appendChild(comment); imghead.appendChild(document.createTextNode("\xA0")); imghead.appendChild(rightlink); if (units.length > 1) { wrap.insertBefore(imghead,wrap.childNodes[0]); } if (j != 0) { wrap.style["display"] = "none"; } } } }); /** * Код для карэктнага функцыяваньня [[Шаблён:Падказка]] у выпадку, калі зададзены трэці парамэтар. */ $('.changeLinkHover').each(function(){ $(this).find("a").attr('title',$(this).attr('title')) }); /** * Кантэйнэр кнопак гаджэтаў на панэлі рэдагаваньня */ $(function(){ if(mw.user.options.get('usebetatoolbar') && $.inArray( mw.config.get( 'wgAction' ), ['edit', 'submit'] ) !== -1) { mw.loader.using(['ext.wikiEditor'], function(){ $( '#wpTextbox1' ).wikiEditor( 'addToToolbar', { 'section': 'main', 'groups': { 'gadgets': { } } }); // ссоўваем групу 'gadgets' у пачатак $('.group.group-gadgets').detach().prependTo($('.toolbar.section.section-main')); // кажам асяродзьдзю, што група 'gadgets' падрыхтаваная $( '#wpTextbox1' ).trigger( 'wikiEditor-toolbar-buildGroup-gadgets' ); }); // ResourceLoader 'using' wrapper } }); mw.loader.load( '/w/index.php?title=MediaWiki:EditSummaryHelpers.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); mw.loader.load( '/w/index.php?title=MediaWiki:Common.js/coordinates.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); mw.loader.load( '/w/index.php?title=MediaWiki:Common.js/potdViewer.js&action=raw&ctype=text/javascript' ); // прагляд Выяваў дня ў шаблёнах + апісаньні /** * Стварэньне банэру ў Апошніх зьменах * 133024 — ідэнтыфікатар Шаблён:Апошнія_зьмены_банэр * 143344 — ідэнтыфікатар User:Wizardist/RCtest */ if( ( mw.config.get('wgPageName') == 'Спэцыяльныя:Апошнія_зьмены' || $.inArray( mw.config.get( 'wgArticleId' ), [143344, 133024] ) ) && $('#rc-banner').length) { if($.cookie('hide_'+$('#rc-banner').data('id'))) { $('#rc-banner').hide(); } else { $('#rc-banner').css('background', 'url('+$('#rc-banner').data('background').replace('%size%', $('#rc-banner').width()+'px')+') no-repeat center center'); // загрузка слушнага тла if ( $( '#rc-banner' ).data( 'backgroundpos' ) ) { $( '#rc-banner' ).css( 'background-position', $( '#rc-banner' ).data( 'backgroundpos' ) ); } $('#rc-banner span').wrap('<a href="'+mw.util.getUrl($('#rc-banner').data('link'))+'" style="width:100%;height:100%;display:block;text-decoration:none;" />'); // стварэньне спасылкі $('#rc-banner').prepend('<a href="javascript:void(0)" onclick="closeRCBanner();" style="position:absolute;float:right;right:5px;padding-top:5px;"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/CloseWindow19x19.png"></a>'); } } /* Пераключэньне мапаў у картках */ $( '.localmap-switcher' ).click( function() { var currentMap = $( ' ~ div.localmap-basket > div:not(:hidden)', $( this ).parent() ); var nextMap = $( ' + div.localmap-basket > div:hidden', $( this ).parent() ); var captionContainer = $( this ).prev() $( currentMap ).hide(); $( nextMap ).show(); $( captionContainer ).text( $( nextMap ).data( 'caption' ) ); $( this ).attr( 'title', $( currentMap ).data( 'title' ) ); } ); // загрузка модуля для падтрымкі PLURAL і іншага ў JavaScript $(function(){ mw.loader.using(['mediawiki.language']); }); /** * Выпраўленьні галоўнай старонкі * * Апісаньне: Дадае дадатковую спасылку «поўны сьпіс» у сьпісе інтэрвікі-спасылак на галоўнай старонцы */ if (mw.config.get( 'wgPageName' ) === 'Галоўная_старонка') { $(document).ready(function () { mw.util.addPortletLink( 'p-lang', '//meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias', 'поўны сьпіс', 'interwiki-completelist', 'Поўны сьпіс Вікіпэдыяў' ); $("#interwiki-completelist").addClass('interlanguage-link'); }); } /** * @source www.mediawiki.org/wiki/Snippets/Load_JS_and_CSS_by_URL * @rev 6 */ var extraCSS = mw.util.getParamValue( 'withCSS' ), extraJS = mw.util.getParamValue( 'withJS' ); if ( extraCSS ) { if ( extraCSS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.css$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraCSS + '&action=raw&ctype=text/css', 'text/css' ); } else { mw.notify( 'Дазваляюцца толькі старонкі прасторы MediaWiki.', { title: 'Памылковае значэньне withCSS' } ); } } if ( extraJS ) { if ( extraJS.match( /^MediaWiki:[^&<>=%#]*\.js$/ ) ) { mw.loader.load( '/w/index.php?title=' + extraJS + '&action=raw&ctype=text/javascript' ); } else { mw.notify( 'Дазваляюцца толькі старонкі прасторы MediaWiki.', { title: 'Памылковае значэньне withJS' } ); } } /** * Collapsible tables; reimplemented with mw-collapsible * Styling is also in place to avoid FOUC * * Allows tables to be collapsed, showing only the header. See [[Help:Collapsing]]. * @version 3.0.0 (2018-05-20) * @source https://www.mediawiki.org/wiki/MediaWiki:Gadget-collapsibleTables.js * @author [[User:R. Koot]] * @author [[User:Krinkle]] * @author [[User:TheDJ]] * @deprecated Since MediaWiki 1.20: Use class="mw-collapsible" instead which * is supported in MediaWiki core. Shimmable since MediaWiki 1.32 * * @param {jQuery} $content */ function makeCollapsibleMwCollapsible( $content ) { var $tables = $content .find( 'table.collapsible:not(.mw-collapsible)' ) .addClass( 'mw-collapsible' ); $.each( $tables, function ( index, table ) { // mw.log.warn( 'This page is using the deprecated class collapsible. Please replace it with mw-collapsible.'); if ( $( table ).hasClass( 'collapsed' ) ) { $( table ).addClass( 'mw-collapsed' ); // mw.log.warn( 'This page is using the deprecated class collapsed. Please replace it with mw-collapsed.'); } } ); if ( $tables.length > 0 ) { mw.loader.using( 'jquery.makeCollapsible' ).then( function () { $tables.makeCollapsible(); } ); } } mw.hook( 'wikipage.content' ).add( makeCollapsibleMwCollapsible ); /** * Add support to mw-collapsible for autocollapse, innercollapse and outercollapse * * Maintainers: TheDJ */ function mwCollapsibleSetup( $collapsibleContent ) { var $element, $toggle, autoCollapseThreshold = 2; $.each( $collapsibleContent, function ( index, element ) { $element = $( element ); if ( $element.hasClass( 'collapsible' ) ) { $element.find( 'tr:first > th:first' ).prepend( $element.find( 'tr:first > * > .mw-collapsible-toggle' ) ); } if ( $collapsibleContent.length >= autoCollapseThreshold && $element.hasClass( 'autocollapse' ) ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } else if ( $element.hasClass( 'innercollapse' ) ) { if ( $element.parents( '.outercollapse' ).length > 0 ) { $element.data( 'mw-collapsible' ).collapse(); } } // because of colored backgrounds, style the link in the text color // to ensure accessible contrast $toggle = $element.find( '.mw-collapsible-toggle' ); if ( $toggle.length ) { // Make the toggle inherit text color (Updated for T333357 2023-04-29) if ( $toggle.parent()[ 0 ].style.color ) { $toggle.css( 'color', 'inherit' ); $toggle.find( '.mw-collapsible-text' ).css( 'color', 'inherit' ); } } } ); } mw.hook( 'wikipage.collapsibleContent' ).add( mwCollapsibleSetup ); } ); // wrapper end 19r2x47qlzc88g2d88jhmmhh6a0w9x4 Лагойскі раён 0 15569 2617832 2612717 2025-06-02T16:18:39Z W 11741 /* Сельская гаспадарка */ +«[[Барысаўскі КХП]]» 2617832 wikitext text/x-wiki {{Адміністрацыйная адзінка |Назва ў родным склоне = Лагойскага раёну |Сьцяг = |Апісаньне сьцяга = |Краіна = {{Сьцяг|Беларусь}} [[Беларусь]] |Герб = |Апісаньне герба = |Гімн = |Статус = |Назва пасады кіраўніка = Старшыня выканкаму |Уваходзіць у = [[Менская вобласьць]] |Улучае = |Цэнтар = [[Лагойск]] |БуйныГорад = |БуйныяГарады = [[Лагойск]]<br />[[Плешчаніцы]] |Колькасьць населеных пунктаў = 318 |Насельніцтва = 35 631<ref name="belstat2018" /> |Год перапісу = 2018 |Адсотак ад насельніцтва = |Месца паводле насельніцтва = 13 |Шчыльнасьць = 15 |Месца паводле шчыльнасьці = 19 |Нацыянальны склад = [[беларусы]] — 92,79 %,<br />[[расейцы]] — 5,09 %,<br />іншыя — 2,12 %<ref name="belstat" /> |Рэлігійная сытуацыя = |Плошча = 2365,02<ref>[http://www.gki.gov.by/docs/gzk_2010-15404.doc Государственный земельный кадастр Республики Беларусь]{{Ref-ru}} (па стане на 1 студзеня 2011 г.)</ref> |Адсотак ад плошчы = |Месца паводле плошчы = 5 |Максымальная вышыня = 333 |Сярэдняя вышыня = |Мінімальная вышыня = 157,4 |Шырата = |Даўгата = |Мапа = Miensk province, Lahojsk district.svg |Памер мапы = 200 |Скарачэньне = |ISO = |FIPS = |Парамэтар1 = |Назва парамэтру 1 = |Мапа адміністрацыйнай адзінкі = |Колер фону парамэтраў = {{Колер|Беларусь}} |Лацінка=Łahojski rajon|Назва=Лагойскі раён}} '''Лаго́йскі раён''' — [[адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел|адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка]] на поўначы [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Плошча раёну складае 2,4 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 35 631 чалавек<ref name="belstat2018" />. Адміністрацыйны цэнтар — [[места]] [[Лагойск]]. == Геаграфія == У 1973 годзе быў адкрыты [[Лагойскі кратэр]]. === Геаграфічнае становішча === На поўначы мяжуе з [[Докшыцкі раён|Докшыцкім раёнам]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]], на паўднёвым усходзе — зь [[Менскі раён|Менскім]] і [[Смалявіцкі раён|Смалявіцкім]], на ўсходзе — з [[Барысаўскі раён|Барысаўскім]], на захадзе — зь [[Вялейскі раён|Вялейскім раёнамі]] Менскай вобласьці. Працягласьць тэрыторыі з поўначы на поўдзень — 90 км, з захаду на ўсход — 80 км. Характэрнай геаграфічнай асаблівасьцю зьяўляецца тое, што па тэрыторыі раёну праходзіць водападзел [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] і [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў. === Рэльеф === Паўднёвая частка раёну (80%) разьмешчаная ў межах [[Лагойскае ўзвышша|Лагойскага]] і [[Плешчаніцкае ўзвышша|Плешчаніцкага]] ўзвышшаў і мае буйнаўзгорысты [[града (форма рэльефу)|градавы]] рэльеф. Абсалютныя вышыні вагаюцца ад 240 да 310 м. Паўночна-заходнюю ўскраіну займае [[Нарачанска-Вялейская нізіна]]. 18% тэрыторыі знаходзіцца на вышыні 160—200 мэтраў, 57% — на вышыні 200—250 мэтраў, 15% — 250—300 мэтраў, 10% — больш за 300 мэтраў. Глыбіня расчляненьня рэльефу да 40—50 м/км², у межах [[Нарачанска-Вялейская нізіна|Нарачанска-Вялейская нізіны]] да 10 м/км². * Пункты: ** '''Самы высокі''' — гара каля вёскі [[Вялікія Бясяды]] [[Янушкавіцкі сельсавет|Янушкавіцкага сельсавету]] (333 мэтры над узроўнем мора) ** '''Самы нізкі''' — урэз ракі [[Гайна]] на ўсходзе (154,7 мэтру над узроўнем мора). === Геалягічная будова === У тэктанічных адносінах раён прымеркаваны да [[Вялейскі пахаваны выступ|Вялейскага пахаванага выступу]] [[Беларуская антэкліза|Беларускай антэклізы]]. Зьверху залягаюць пароды [[антрапаген]]авага ўзросту магутнасьцю ад 70 да 200 мэтраў, каля [[Лагойск]]у — да 300 мэтраў, ніжэй — [[дэвон]]скія адклады да 120 мэтраў і верхнепратэразойскія да 280 мэтраў. У межах [[Лагойскі мэтэарытны кратэр|Лагойскага мэтэарытнага кратэру]] пароды ніжняй часткі чахла разбураны, упадзіна запоўнена палеаген-нэагенавымі глінамі, алеўралітамі да 300 мэтраў. Пароды крышталічнага фундамэнту знаходзяцца на глыбіні 250—400 мэтраў ніжэй за ўзровень мора. === Карысныя выкапні === Раён мае паклады: * [[торф]]у ** 36 радовішчаў з агульнымі запасамі 34,9 млн тон, найбольшыя зь якіх [[Чысьцік]], [[Антонаўскае балота]], [[Крамянец (тарфяное радовішча)|Крамянец]]; * пяскова-жвіровых сумесяў ** 11 радовішчаў пяскова-жвіровага матэрыялу з запасамі 196,2 млн м³ (найбольшыя [[Менскае]], [[Вясьнянскае 1-е|Вясьнянскія 1-е]] і [[Вясьнянскае 2-е|2-е]], [[Мясчанскае]], [[Слабадзкое]], [[Рэбрышчанскае]], [[Крапужынскае]], [[Чабатароўскае]], [[Фільянаўскае]]) * [[крэйда|крэйды]] ** радовішча [[Крамянец (крэйдавае радовішча)|Крамянец]]. === Клімат === Клімат [[умерана кантынэнтальны]]. Тэрыторыя раёну адносіцца да [[Ашмянска-Менска-Сьвянцянскі агракліматычны раён|Ашмянска-Менска-Сьвянцянскага]] і [[Нарачана-Вялейскі агракліматычны раён|Нарачана-Вялейскага]] (на захадзе) агракліматычных раёнаў. Сярэдняя тэмпэратура студзеня −7,1&nbsp;°C, ліпеня 17,6&nbsp;°C. [[Рок (год)|Сярэднярочная]] колькасьць ападкаў — 631 мм. Працягласьць [[вэгетацыйны пэрыяд|вэгетацыйнага пэрыяду]] складае 188 дзён. === Гідраграфія === Па тэрыторыі раёну цячэ 46 рэчак. Агульная працягласьць рачной сеткі складае 673 км. У межах раёну знаходзяцца левабярэжныя прытокі ракі [[Вяльля]] — рэчкі [[Лонва]], [[Дзьвінаса]], [[Ілія]], [[Крайшчанка]], [[Дроздна]]. Найвялікшая рака раёну — [[Гайна]] з прытокамі [[Цна (прыток Гайны)|Цна]], [[Усяжа]], [[Чарняшка]]. Рака належыць да басэйну [[Бярэзіна]]. На тэрыторыі раёну разьмешчаныя 2 возеры, 20 сажалак, адно вадасховішча ([[Войкаўскае]] ля мястэчка [[Плешчаніцы]]), плошчай 260 га. [[Плешчаніцкае вадасховішча]] перададзена ў арэнду Менскаму абласному [[БТПР]] пад прамысловую і аматарскую лоўлю рыбы, сажалка в. [[Бурыя]] — ІП «Прырода Лтд» пад аматарскую лоўлю рыбы. Плошча водаахоўных зонаў на тэрыторыі раёну складае 56,5 тыс. га, прыбярэжных палосаў — 5,1 тыс. га. == Прырода і экалёгія == === Расьліннасьць === Пад лясамі каля 50% тэрыторыі раёну, лясы ў асноўным [[Хваёвыя лясы|хваёвыя]]. === Ахова прыроды === У раёне разьмешчаныя 2 заказьнікі дзяржаўнага значэньня: «[[Антонава (заказьнік)|Антонава]]» (бабровы) 76 га, «[[Купалаўскі]]» (ляндшафтны) 2000 га, 3 помнікаў прыроды мясцовага значэньня можна вылучыць: [[Палац Тышкевічаў (Лагойск)#Парк|Лагойскі парк]] (помнік садова-паркавага мастацтва 1-й паловы XIX стагодзьдзя), [[Лагойская крыніца|Лагойскую крыніцу]], [[Паграбішчанскія крыніцы]], 4 заказьнікі мясцовага значэньня. == Насельніцтва == <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:250 barincrement:40 PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:57000 ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:500 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1959 from:0 till:56028 bar:1970 from:0 till:55349 bar:1979 from:0 till:48221 bar:1989 from:0 till:44287 bar:1999 from:0 till:43127 bar:2000 from:0 till:41554 bar:2005 from:0 till:37648 bar:2006 from:0 till:37053 bar:2007 from:0 till:36677 bar:2008 from:0 till:36343 bar:2009 from:0 till:35957 bar:2018 from:0 till:35631 TextData= fontsize:10px pos:(35,250) text:Дынаміка зьмяненьня колькасьці насельніцтва Лагойскага раёну (чал.) </timeline> </div> [[Файл:Belarus-Lahoisk-Church of Kazimir.jpg|міні|150пкс|Касьцёл Сьв. Казімера ў Лагойску]] * XXI стагодзьдзе: 2006 год — 38,9 тыс. чалавек; 1 студзеня 2008 году — 38,4 тыс. чалавек, шчыльнасьць насельніцтва — 16 чал/км²; 2009 год — 35 957<ref name="belstat">[https://web.archive.org/web/20101030222404/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-6.pdf Перепись населения — 2009. Минская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> чалавек (перапіс); 2015 год — 35 145<ref name="belstat2015">[https://web.archive.org/web/20150515134329/http://belstat.gov.by/uploads/bgd_files/1427878416014868.zip Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> чалавек; 2016 год — 35 372 чалавекі<ref name="belstat2016">[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 35 517 чалавек<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 35 631 чалавек<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> == Ахова здароўя == У структуру ДУЗ «Лагойская ЦРБ» уваходзяць: цэнтральная раённая лякарня, 2 паліклінікі, Плешчаніцкая 2-я раённая лякарня, 1 участковая лякарня, 7 лякарняў сястрынскага дагляду, 24 ФАПы, 2 цэладзённыя пасты хуткай мэдыцынскай дапамогі. == Адукацыя == Рэалізацыю права грамадзянаў на атрыманьне паўнавартаснай адукацыі ажыцьцяўляюць розныя тыпы навучальных установаў: 23 дзіцячыя дашкольныя ўстановы, 1 гімназія, 15 сярэдніх агульнаадукацыйных школаў, 5 вучэбна-пэдагагічных комплексаў, 7 базавых агульнаадукацыйных школ, 1 вучэбна-пэдагагічны комплекс, 3 вучэбна-пэдагагічныя комплексы, 1 вячэрняя (зьменная) агульнаадукацыйная школа, 2 дамы дзіцячай творчасьці, дзіцячы сацыяльны прытулак, 2 дзіцячыя дамы сямейнага тыпу, Цэнтар карэкцыйна-разьвіцьцёвага навучаньня і рэабілітацыі, 2 прафэсійна-тэхнічныя вучэльні, УКК. Агульнаадукацыйныя ўстановы наведваюць 4618 вучняў, дашкольныя — 1138 дзяцей. Ахоп навучэнцаў раёну рознымі тыпамі дыфэрэнцыяванага навучаньня склаў: у 1—11 кл. — 49%, 8—11 кл. — 72,5%. 85% школаў надаюць адукацыйныя паслугі на падвышаным і паглыбленым узроўні. Установы адукацыі раёну падтрымліваюць сувязі зь 7 вышэйшымі навучальнымі ўстановамі. == Культура == У раёне ёсьць неабходная база для арганізацыі вольнага часу, задавальненьня запатрабаваньняў і разьвіцьці творчых здольнасьцяў жыхароў: 2 дзіцячыя школы мастацтваў, дом рамёстваў, ганчарная майстэрня, 42 бібліятэкі, 29 клюбных установаў, раённы гісторыка-краязнаўчы музэй, раённы Цэнтар культуры. == Гаспадарчая дзейнасьць == === Прамысловасьць === На тэрыторыі раёну працуюць 15 прамысловых прадпрыемстваў: ВРУП "Завод «Эпас», КУП «Лагойскі РКБА», ПУП «Лагойскі каапнарыхтпрам», ВУСТАА «Тыгер» Лагойскі ўчастак, ААТ «Барысаўскі малкамбінат» Лагойскі ўчастак, ІП «Мінаўта», ААТ «Плешчаніцлес», ВРУП «Кобальт», ІП «Белы Балт Форэст», СП ТАА «Бакемін», участак ААТ «Менсксельбуд», участак СП ТАА «Прафітсыстэм», МАУП «Лагойскі вэтсанутыльзавод», УП «Мэтрон», ПК ААТ «Нярудпрам». Прамысловасьць раёну ў асноўным арыентаваная на выпуск прадукцыі лесаматэрыялаў і піламатэрыялаў хлебабулачных, кандытарскіх і каўбасных вырабаў, вытворчасьць супрацьпажарнага абсталяваньня, пяскова-жвіравых сумесяў, дэталяў і вузлоў для машынабудаваньня, бялковага абагачальніка кормаў. === Сельская гаспадарка === У аграпрамысловы комплекс раёну ўваходзяць 21 сельгасарганізацыя і сельгаспрадпрыемства: УП «[[Барысаўскі КХП]]», РУСПП "Птушкафабрыка «Перамога», ААТ "Лагойская машынна-тэхналягічная станцыя «Раёнаграсэрвіс», ЗАТ «Лагойскае аграпрамэнерга». Зарэгістраваная 21 фэрмэрская гаспадарка. Раён у асноўным спэцыялізуецца на вытворчасьці малака, мяса, збожжа, бульбы. Найбуйнейшая гаспадарка — СК «Лагойскі» РДУП «[[Беларуснафта]]-Менскаблнафтапрадукт». == Транспарт == Па тэрыторыі раёну праходзяць аўтадарогі ў кірунках [[Менск]]у, [[Лепель|Лепелю]], [[Смалявічы|Смалявічаў]], [[Барысаў|Барысава]], [[Маладэчна]], [[Вялейка|Вялейкі]]. == Гісторыя == [[Файл:Lohojsk.jpg|міні|200пкс|Палац Тышкевічаў у Лагойску]] Лагойшчына мае багатую гісторыю. На гэтай зямлі знаходзіцца мноства помнікаў старажытнасьці і архітэктуры. Тут да сёньняшняга дня захаваліся рэшткі старажытных гарадзішчаў, адзінкавыя курганы, а часам і цэлыя курганныя могільнікі. Цэнтар рэгіёну, [[Лагойск]], належыць да найстаражытнейшых беларускіх паселішчаў. Сваю назву па ўсёй верагоднасьці места атрымала ад слова «лог», «лагчына» — адпаведна, і разьмешчанае яно ў [[абалона]]вай даліне ракі Гайна, паміж лясамі і гарамі. * 1078: Лагойск (летапісны Лагожск, Лагожаск) упершыню згадваецца ў «Павучаньні» [[Уладзімер Манамах|Ўладзімера Манамаха]]: «''Пожог землю и, повоевав до Лукомля и до Логожьска, та на Дръютъск воюя''». * Апошняя чвэрць XI стагодзьдзя — Лагойшчына ўваходзіць у склад [[Полацкае княства|Полацкай зямлі]]. * 1127: падчас паходу вялікага князя кіеўскага Амсьціслава Ўладзімеравіча на Полацкае княства Лагойск быў разрабаваны, яго жыхары ўзятыя ў палон, а места было перададзенае Ізяславу Амсьціславічу. * 1180: згадка пра асобнае [[Лагойскае княства|Лагойскага княства]] з цэнтрам у месьце Лагойску. * 1-я чвэрць XIV стагодзьдзя: Лагойшчына ўваходзіць у склад [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. * 1387: вялікі князь Вялікага Княства Літоўскага [[Ягайла]] перадаў Лагойск у валоданьне свайму брату [[Скіргайлу]]. * 1392: Лагойскам уладарыць вялікі князь [[Вітаўт]]. * 1413: Лагойшчына ўвайшла ў склад [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага ваяводзтва]]. Пры вялікім князю [[Казімер]]у Лагойск перайшоў да князёў Чартарыйскіх. * 1505: Лагойск разрабаваны і спалены крымскімі татарамі. * 1528 : уладальнікамі Лагойска сталі [[Тышкевічы]]. * 1596—1793: Лагойшчына знаходзіцца ў складзе [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. * 1519, 1535, 1655: падчас вайны [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] зь Вялікім княствам Літоўскім (1512—1522, 1534—1537), і ў [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайну з Рэччу Паспалітай Абодвух Народаў 1654—1667]] Лагойск быў заняты расейскімі войскамі. * 1673: Лагойск атрымаў каралеўскі прывілей на штотыднёвы гандаль і 2 кірмашы на рок. * 6 траўня 1708: падчас [[Паўночная вайна|Паўночнай вайны]] (1700—1721) Лагойск быў заняты швэдамі, якія спалілі замак. * 1765: на месцы зруйнавага Лагойскага замка быў збудаваны кляштар [[Базыльяны|базыльянаў]]. * 1793: у выніку трэцяга падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў]] Лагойшчына была далучаная да [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]]. Лагойск атрымаў статус мястэчка, цэнтру воласьці Барысаўскага павету [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. * 17 ліпеня 1924: быў утвораны Лагойскі раён у межах [[БССР|Беларускай ССР]] у складзе [[СССР|Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублікаў]]. * 27 ліпеня 1990: Лагойскі раён — адміністрацыйная адзінка дзяржавы [[Рэспубліка Беларусь|Рэспубліка Беларусь (Беларусь)]] * 18 жніўня 1998: раённы цэнтар Лагойск атрымаў статус гораду * 2004: на тэрыторыі раёну створаны гарналыжны цэнтар [[Лагойск (гарналыжны курорт)|«Лагойск»]] * 29 студзеня 2005: на тэрыторыі раёну створаны гарналыжны цэнтар [[Сілічы (гарналыжны курорт)|«Сілічы»]].<ref>Разьдзел напісаны паводле інфармацыі з [https://web.archive.org/web/20210130043645/http://www.logoysk.gov.by/ афіцыйнага сайту Лагойскага раённага выканаўчага камітэту]</ref> == Спорт і турызм == За маляўнічую пагорыстую мясцовасьць Лагойшчыну завуць беларускай [[Швайцарыя]]й. Рэгіён мае багатую гісторыка-этнаграфічную, архітэктурную і літаратурна-культурную спадчыну, прывабныя маляўнічымі пэйзажы і прыродныя рэсурсы, выдатныя ўмовы для адпачынку і аздараўленьня, добрую матэрыяльна-спартовую базу. На тэрыторыі раёну разьмешчаныя Дамы адпачынку «Лагойскі», «Рудня», «Моладзі», 2 Дамы паляўнічага і рыбалова. Дзейнічаюць гарналыжныя курорты [[Сілічы (гарналыжны курорт)|Сілічы]] і [[Лагойск (гарналыжны курорт)|Лагойск]]. === Музэі === На тэрыторыі раёну знаходзяцца мэмарыяльныя комплексы [[Хатынь]] і [[Дальва]] на месцы вёсак, якія былі спаленыя разам з жыхарамі нямецка-фашыскімі захопнікамі. У вёсцы [[Янушкавічы (Лагойскі раён)|Янушкавічы]] знаходзіцца музэй, прасьвечаны [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайне]]. === Гісторыка-архітэктурныя каштоўнасьці === [[Файл:Belarus-Lahoisk-Church of Nicholas-2.jpg|міні|150пкс|Царква Сьв. Мікалая ў Лагойску]] * Капліца Сьвятога Яна Хрысьціцеля ў в. [[Амнішаў|Амнішаве]] (1816) * Капліца ў в. [[Жардзяжжа]] (1860) * Царква ў в. [[Ізьбішча (Лагойскі раён)|Ізьбішча]] (2-я палова XIX стагодзьдзя) * Царква Ўсьпеньня Прасьвятой Багародзіцы ў в. [[Косін (Менская вобласьць)|Косіне]] (2-я палова XIX ст.) * Царква Сьвятога Мікалая і капліца ў в. [[Лагаза]] (канец XIX ст.) * Царква Сьвятога Мікалая ў месьце [[Лагойск]] (1862) * Рэшткі капліцы-пахавальні ў в. [[Студзянец (Лагойскі раён)|Студзянец]] (пачатак XX стагодзьдзя) * Капліца Сьвятога Дамініка ў в. [[Хатаевічы|Хатаевічах]] (XIX ст.) === Страчаная спадчына === * Царква Ўсьпеньня Прасьвятой Багародзіцы ў в. [[Бяларучы|Бяларучах]] (канец XVIII стагодзьдзя) * Касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі ў в. [[Гайна (вёска)|Гайне]] (1788) * Касьцёл Сьвятога Яна Храсьціцеля ў в. [[Ганевічы|Ганевічах]] (1775) * Касьцёл Сьвятога Казімера ў месьце [[Лагойск]] (канец XVIII ст.) * [[Палац Тышкевічаў у Лагойску|Палац Тышкевічаў]] у месьце [[Лагойск]]у (канец XVIII ст.) * Касьцёл Сьвятога Дамініка ў в. [[Хатаевічы|Хатаевічах]] (Акцябар) (пачатак XX ст.) == Асобы == * Эрнст Бабенка (1937, г.п. Плешчаніцы — 2019) — рэктар Наваполацкага політэхнічнага інстытута<ref>Імены Свабоды https://docs.rferl.org/be-BY/2020/11/07/96247f72-a7e0-4382-ad1c-ec68459cf6b7.pdf</ref> * [[Зьмітрок Бядуля]] (1886—1941) — беларускі пісьменьнік * [[Ніл Гілевіч]] (1931—2016) — беларускі паэт і грамадзкі дзяяч, народны паэт Беларусі * [[Мікола Гіль]] (1936 - [[2022]]) — беларускі пісьменьнік, журналіст, перакладнік. * [[Зарыян Даленга-Хадакоўскі]] (1784—1825) — беларускі фальклярыст і этнограф * [[Язэп Гладкі]] (1890—1972) — беларускі этнограф, мовазнаўца, лексыкограф і пэдагог * [[Леапольд Радзевіч]] (1895—1938?) — беларускі паэт * [[Часлаў Радзевіч]] (1889—1942) — беларускі тэатральны і грамадзкі дзяяч *[[Апалонія Савёнак|Апалёнія Савёнак]] ([[1901]], засьценак Аўгустова — [[1982]]) — беларуская пісьменніца * [[Ігнат Шыдлоўскі]] (1793—1846) — беларускі і польскі паэт, перакладнік, фальклярыст * [[Іван Пташнікаў]] (1932—2016) — беларускі пісьменьнік * [[Вячаслаў Селях]] (1885—1976) — беларускі опэрны сьпявак, харавы і тэатральны дзяяч, кампазытар, пэдагог * [[Уладзімер Ганчарык]] (нар. 1940) — беларускі палітычны дзяяч, кандыдат у прэзыдэнты (2001) * [[:be:Мікола Трухан|Мікола Трухан]] ([[:be:1947|1947]], [[:be:Гарадскі пасёлак Плешчаніцы|Плешчаніцы]] — [[:be:1999|1999]]) — беларускі [[:be:Рэжысёр|рэжысёр]], [[:be:Акцёр|акцёр]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * Логойский район // {{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі}} == Вонкавыя спасылкі == {{Партал|Лагойшчына}} * {{Радзіма майго духу|lagoyski|раён}} * {{Глёбус Беларусі|{{НАЗВА_СТАРОНКІ}}}} * [https://web.archive.org/web/20191118054810/http://www.minsk-region.gov.by/ru/region/rajony-minskoj-oblasti/logojskij-rajon Інфармацыя на старонцы Менскага аблвыканкаму] * [https://web.archive.org/web/20210130043645/http://www.logoysk.gov.by/ Афіцыйны сайт Лагойскага раённага выканаўчага камітэту] * [https://web.archive.org/web/20170308224512/http://forum.lagoysk.info/ FORUM.LAGOYSK.INFO | Лагойскі форум]{{ref-ru}} {{Лагойскі раён}} {{Менская вобласьць}} [[Катэгорыя:Лагойскі раён| ]] gmvify6gjodrrpu573aliybi0l5igd7 Сіетл 0 16290 2617851 2231983 2025-06-02T19:03:55Z Alexey Krotov 67422 2617851 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт |Назва = Сіетл |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Сіетлу |Назва на мове краіны = Seattle |Код мовы назвы краіны = en |Краіна = ЗША |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былыя назвы = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = Штат |Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Вашынгтон (штат)|Вашынгтон]] |Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Від адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 21202 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 3919624 |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Дадатковы парамэтар насельніцтва = |Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = |Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = |Часавы пас = -8 |Летні час = -7 |Сьпіс тэлефонных кодаў = |Тэлефонны код = |Паштовы індэкс = |Паштовыя індэксы = |Назва лічбавага клясыфікатару = |Лічбавы клясыфікатар = |Аўтамабільны нумарны знак = |Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = |Аўтамабільныя нумарныя знакі = |Назва аўтамабільных нумарных знакаў = |Выява = SeattleMontage.png |Апісаньне выявы = |Шырата паўшар’е = паўночнае |Шырата градусаў = 47 |Шырата хвілінаў = 36 |Шырата сэкундаў = 35 |Даўгата паўшар’е = заходняе |Даўгата градусаў = 122 |Даўгата хвілінаў = 19 |Даўгата сэкундаў = 59 |Назва мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Назва мапы2 = ЗША (Вашынгтон) |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Сіе́тл''' ({{мова-en|Seattle}}) — [[горад]] у [[Вашынгтон (штат)|штаце Вашынгтон]], марскі порт. Найбуйнейшы горад на ціхаакіянскім паўночным захадзе [[ЗША]]. Насельніцтва 573 000 чалавек (2005), з прыгарадамі — 3 919 624. [[Файл:Pike-place-market.jpg|міні|зьлева|Pike Place Market — турысцкі рынак на набярэжнай Сіетлу]] Сіетл быў заснаваны ў 1850-я гады, назоў паходзіць ад імя індзейскага правадыра. Сіетл мае трывалую рэпутацыю дажджлівага гораду — ня столькі з-за вялікай колькасьці ападкаў, колькі з-за ліку дажджлівых дзён (у сярэднім 226 пахмурных дзён у годзе). У 1990 годзе ў горадзе праводзіліся [[Гульні Добрай волі]]. == Асобы, зьвязаныя зь Сіетлам == * [[Ці Брус]] * [[Курт Кабэйн]] * [[Біл Гейтс]] {{Сьпіс гарадоў ЗША паводле насельніцтва}} [[Катэгорыя:Сіетл| ]] en280xv5q8005ckodcig8bjly9f5jvw MediaWiki:Gadgets-definition 8 46495 2617877 2607717 2025-06-03T09:25:13Z Artsiom91 28241 гаджэт для кнопак апісаньня зьменаў 2617877 wikitext text/x-wiki * common-action-edit[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=user.options]|common-action-edit.js|common-action-edit.css * common-action-history[ResourceLoader|default|hidden|rights=minoredit|actions=history]|common-action-history.js * registerTool[ResourceLoader|hidden|dependencies=mediawiki.util,user.options]|registerTool.js == editing-gadgets == * wikify[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=ext.gadget.registerTool,jquery.client]|wikify.js|wikify.css * nt[ResourceLoader]|nt.js * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * TemplatesTB[ResourceLoader|dependencies=ext.wikiEditor,mediawiki.api|rights=edit]|templatestb.js * blpEditNotice[ResourceLoader|default|dependencies=site,ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init]|blpEditNotice.js * summaryButtons[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=mediawiki.ui.button,mediawiki.util]|summaryButtons.js|summaryButtons.css * attribution[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit]|attribution.js * SyntaxHighlighterBKP2005[ResourceLoader|actions=edit]|SyntaxHighlighterBKP2005.js == reading-gadgets == * editHysteria[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api]|editHysteria.js == browsing-gadgets == * dblclick-collapse[ResourceLoader]|dblclick-collapse.js|dblclick-collapse.css * popups[ResourceLoader]|popups.js * BKL[ResourceLoader|default|rights=minoredit|dependencies=mediawiki.util]|bkl-check.js * mark-redirs[ResourceLoader]|mark-redirs.css * ReferenceTooltips[ResourceLoader|default|type=general|skins=vector,vector-2022,monobook,timeless,modern,cologneblue]|ReferenceTooltips.js|ReferenceTooltips.css == interface-gadgets == * VectorBlueBackground[ResourceLoader]|VectorBlueBackground.css * HideCentralNotice[ResourceLoader]|HideCentralNotice.css * hitstats[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util]|hitstats.js * wikibugs[ResourceLoader|default|hidden]|wikibugs.js == wikidata-gadgets == * wikidataInfoboxExport[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.ForeignApi,mediawiki.util,oojs-ui-core,oojs-ui-widgets,oojs-ui-windows]|wikidataInfoboxExport.js __NOTOC__ gmlwif7vwqwxs6v3ua24g3feew9gzid 2617880 2617877 2025-06-03T09:34:29Z Artsiom91 28241 2617880 wikitext text/x-wiki * common-action-edit[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=user.options]|common-action-edit.js|common-action-edit.css * common-action-history[ResourceLoader|default|hidden|rights=minoredit|actions=history]|common-action-history.js * registerTool[ResourceLoader|hidden|dependencies=mediawiki.util,user.options]|registerTool.js == editing-gadgets == * wikify[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=ext.gadget.registerTool,jquery.client]|wikify.js|wikify.css * nt[ResourceLoader]|nt.js * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * TemplatesTB[ResourceLoader|dependencies=ext.wikiEditor,mediawiki.api|rights=edit]|templatestb.js * blpEditNotice[ResourceLoader|default|dependencies=site,ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init]|blpEditNotice.js * summaryButtons[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=mediawiki.ui.button,mediawiki.util]|summaryButtons.js * attribution[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit]|attribution.js * SyntaxHighlighterBKP2005[ResourceLoader|actions=edit]|SyntaxHighlighterBKP2005.js == reading-gadgets == * editHysteria[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api]|editHysteria.js == browsing-gadgets == * dblclick-collapse[ResourceLoader]|dblclick-collapse.js|dblclick-collapse.css * popups[ResourceLoader]|popups.js * BKL[ResourceLoader|default|rights=minoredit|dependencies=mediawiki.util]|bkl-check.js * mark-redirs[ResourceLoader]|mark-redirs.css * ReferenceTooltips[ResourceLoader|default|type=general|skins=vector,vector-2022,monobook,timeless,modern,cologneblue]|ReferenceTooltips.js|ReferenceTooltips.css == interface-gadgets == * VectorBlueBackground[ResourceLoader]|VectorBlueBackground.css * HideCentralNotice[ResourceLoader]|HideCentralNotice.css * hitstats[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util]|hitstats.js * wikibugs[ResourceLoader|default|hidden]|wikibugs.js == wikidata-gadgets == * wikidataInfoboxExport[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.ForeignApi,mediawiki.util,oojs-ui-core,oojs-ui-widgets,oojs-ui-windows]|wikidataInfoboxExport.js __NOTOC__ b58alxgddnvinpswtlhxcryro8b7roh 2617894 2617880 2025-06-03T10:10:44Z Artsiom91 28241 2617894 wikitext text/x-wiki * common-action-edit[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=user.options]|common-action-edit.js|common-action-edit.css * common-action-history[ResourceLoader|default|hidden|rights=minoredit|actions=history]|common-action-history.js * registerTool[ResourceLoader|hidden|dependencies=mediawiki.util,user.options]|registerTool.js == editing-gadgets == * wikify[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=ext.gadget.registerTool,jquery.client]|wikify.js|wikify.css * nt[ResourceLoader]|nt.js * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * TemplatesTB[ResourceLoader|dependencies=ext.wikiEditor,mediawiki.api|rights=edit]|templatestb.js * blpEditNotice[ResourceLoader|default|dependencies=site,ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init]|blpEditNotice.js * summaryButtons[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit]|summaryButtons.js * attribution[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit]|attribution.js * SyntaxHighlighterBKP2005[ResourceLoader|actions=edit]|SyntaxHighlighterBKP2005.js == reading-gadgets == * editHysteria[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api]|editHysteria.js == browsing-gadgets == * dblclick-collapse[ResourceLoader]|dblclick-collapse.js|dblclick-collapse.css * popups[ResourceLoader]|popups.js * BKL[ResourceLoader|default|rights=minoredit|dependencies=mediawiki.util]|bkl-check.js * mark-redirs[ResourceLoader]|mark-redirs.css * ReferenceTooltips[ResourceLoader|default|type=general|skins=vector,vector-2022,monobook,timeless,modern,cologneblue]|ReferenceTooltips.js|ReferenceTooltips.css == interface-gadgets == * VectorBlueBackground[ResourceLoader]|VectorBlueBackground.css * HideCentralNotice[ResourceLoader]|HideCentralNotice.css * hitstats[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util]|hitstats.js * wikibugs[ResourceLoader|default|hidden]|wikibugs.js == wikidata-gadgets == * wikidataInfoboxExport[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.ForeignApi,mediawiki.util,oojs-ui-core,oojs-ui-widgets,oojs-ui-windows]|wikidataInfoboxExport.js __NOTOC__ ks9wferly8lvlt7afwsdwu586wlsfm4 2617895 2617894 2025-06-03T10:13:54Z Artsiom91 28241 адкат 2617895 wikitext text/x-wiki * common-action-edit[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=user.options]|common-action-edit.js|common-action-edit.css * common-action-history[ResourceLoader|default|hidden|rights=minoredit|actions=history]|common-action-history.js * registerTool[ResourceLoader|hidden|dependencies=mediawiki.util,user.options]|registerTool.js == editing-gadgets == * wikify[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit|dependencies=ext.gadget.registerTool,jquery.client]|wikify.js|wikify.css * nt[ResourceLoader]|nt.js * HotCat[ResourceLoader]|HotCat.js * TemplatesTB[ResourceLoader|dependencies=ext.wikiEditor,mediawiki.api|rights=edit]|templatestb.js * blpEditNotice[ResourceLoader|default|dependencies=site,ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init]|blpEditNotice.js * attribution[ResourceLoader|default|hidden|type=general|actions=edit]|attribution.js * SyntaxHighlighterBKP2005[ResourceLoader|actions=edit]|SyntaxHighlighterBKP2005.js == reading-gadgets == * editHysteria[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api]|editHysteria.js == browsing-gadgets == * dblclick-collapse[ResourceLoader]|dblclick-collapse.js|dblclick-collapse.css * popups[ResourceLoader]|popups.js * BKL[ResourceLoader|default|rights=minoredit|dependencies=mediawiki.util]|bkl-check.js * mark-redirs[ResourceLoader]|mark-redirs.css * ReferenceTooltips[ResourceLoader|default|type=general|skins=vector,vector-2022,monobook,timeless,modern,cologneblue]|ReferenceTooltips.js|ReferenceTooltips.css == interface-gadgets == * VectorBlueBackground[ResourceLoader]|VectorBlueBackground.css * HideCentralNotice[ResourceLoader]|HideCentralNotice.css * hitstats[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.util]|hitstats.js * wikibugs[ResourceLoader|default|hidden]|wikibugs.js == wikidata-gadgets == * wikidataInfoboxExport[ResourceLoader|dependencies=mediawiki.api,mediawiki.ForeignApi,mediawiki.util,oojs-ui-core,oojs-ui-widgets,oojs-ui-windows]|wikidataInfoboxExport.js __NOTOC__ g7y01rtlw9anxh3han96fdmz4dcn5yc Баранаўка 0 54509 2617799 1549250 2025-06-02T13:57:52Z Ліцьвін 847 /* Глядзіце таксама */ дапаўненьне 2617799 wikitext text/x-wiki Назву '''Бара́наўка''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Баранаўка (Віцебская вобласьць)|Баранаўка]] — вёска ў [[Віцебскі раён|Віцебскім раёне]] * [[Гомельская вобласьць]]: ** [[Баранаўка (Жлобінскі раён)|Баранаўка]] — вёска ў [[Жлобінскі раён|Жлобінскім раёне]] ** [[Баранаўка (Рэчыцкі раён)|Баранаўка]] — пасёлак у [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкім раёне]] * [[Менская вобласьць]]: ** [[Баранаўка (Барысаўскі раён)|Баранаўка]] — вёска ў [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ** [[Баранаўка (Ігуменскі раён)|Баранаўка]] — вёска ў [[Ігуменскі раён|Ігуменскім раёне]] === [[Расея]] === * [[Бранская вобласьць]]: * [[Смаленская вобласьць]]: === [[Украіна]] === * [[Баранаўка (горад)|Баранаўка]] — горад раённага значэньня ў [[Жытомірская вобласьць|Жытомірскай вобласьці]] == Рэкі == * [[Баранаўка (рака)|Баранаўка]] — рака ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]] == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранава]] * [[Баранавічы (неадназначнасьць)|Баранавічы]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранцы]] * [[Баранчыкі]] * [[Бараны]] * [[Барань (неадназначнасьць)|Барань]] * [[Баранькі]] {{Неадназначнасьць}} skj227x7m8mwb5wge5l7uc5e0zeyvxj Навасёлкі (Хвойніцкі раён) 0 57179 2617834 2397441 2025-06-02T16:23:15Z Дамінік 64057 /* Карона Каралеўства Польскага */ 2617834 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Навасёлкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Навасёлкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Навасёлкаў |Трансьлітараваная назва = Navasiołki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1532 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 38 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 26 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 52 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Навасёлкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Навасёлкі ўваходзяць у склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[File:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[File:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|зьлева|Герб «Друцк» князёў Друцкіх (Любецкіх).]] Ці не ўпершыню паселішча згаданае ў лісьце караля [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта Старога]] ад 3 сакавіка 1532 году{{заўвага|М. К. Любаўскі ў свой час памылкова атаясаміў сяло з [[Навасёлкі (Каленкавіцкі раён)|Навасёлкамі]] Іпскай нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П. Г. Клепатский. Т. 1. Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 191</ref>.}} Мазырскай воласьці<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 644</ref>, аддадзенымі каралём у трыманьне пісару Федку Сьвятошу ў 1514 г.<ref>Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508–1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). – Vilnius: Žara, 2002 [2004]. № 478; Любавский, М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 238</ref>, а каля 1535 г. — князю Уладзімеру Пуціўльскаму. Тады як нашыя Навасёлкі месьціліся на тэрыторыі Брагінскай воласьці. Памылка была запазычана С. В. Марцэлевым<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 451</ref>.}}, якім маёнткі нябожчыка пана [[Сямён Палазовіч|Сямёна Палазовіча]] перадаваліся яго зяцю князю Дзьмітрыю Відэніцкаму (Любецкаму)<ref>Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського. // Україна в Центрально-Східній Европі. 2008. № 8. С. 69 – 70</ref>: {{пачатак цытаты}}''Воеводе киевъскому, державцы свислоцкому пану [[Андрэй Неміровіч|Андрею Якубовичу Немировича]]. Жаловалъ нам дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романовичъ Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, [[Белы Бераг (Нараўлянскі раён)|Белыи Берегъ]], Виточов, Мартиновичи, [[Хвойнікі|Хвоиники]], [[Астрагляды|Остроглядовичи]], Новоселки а двор с пустовщинами у замку [[Кіеў|Киеве]] и на месте, и во [[Оўруч|Вручомъ]]. И тые деи онъ вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого [[Казімір Ягелончык|Казимера]], короля, и брата нашого [[Аляксандр Ягелончык|Александра]], королеи ихъ милости и нашими... и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ...''{{канец цытаты}} 6 кастрычніка 1541 году паміж князем Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, дзедзічам Брагінскіх добраў, і князем Дзмітрыем Раманавічам Відэніцкім, уладальнікам добраў Астраглядавіцкіх, было дасягнута пагадненьне, згодна зь якім, першы саступіў грунт для вёскі Навасёлкі, наўзамен чаго атрымаў грунты для вёсак [[Веляцін]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]]<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4</ref>. У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565–1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»<ref>Русская историческая библиотека. Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. – Юрьев, 1914. Стб. 892, 893</ref>. Навасёлкі — у Кіеўскім павеце і намінальна{{заўвага|Астраглядавічы і Хвойнікі, зь якімі Навасёлкі непарыўна зьвязаныя, вылучаныя з Брагінскай воласьці яшчэ ў 1504 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>}} ў Брагінскай воласьці. Увогуле, ад свайго заснаваньня і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Любецкіх, — Харлінскім, Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>.[[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] 26 верасьня 1568 году ў Кіеўскім замкавым судзе актыкаваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, харунжага кіеўскага, з нагоды адабраньня грунту вёскі Навасёлкі і прылучэньня да ўгодзьдзяў вёскі Кажушкі біскупа кіеўскага Мікалая Паца<ref name="fn1">AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 31—32</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазовічаўны Любецкіх, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, якая пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з вышэйзгаданым Шчасным Харлінскім гербу Бонча, у сьнежні 1568 году запісала на яго «''именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{заўвага|Гэта ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…''»<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (у тым ліку Навасёлкі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 7 днём верасьня 1572 году датаваны ліст біскупа кіеўскага Мікалая Паца [[возны|вознаму]], у якім той паведаміў, што загадаў падданым сваім кажушкаўскім, каб да вострава Замошша, прыналежнага да вёскі Навасёлкі, «nie wdzierali się». 3 жніўня 1578 года біскуп М. Пац зьвярнуўся да пана Шчаснага Харлінскага, абы той забараніў свайму ўрадніку і падданым навасёлкаўскім чыніць крыўды яго кажушкаўцам і забірацца ў іх грунты. 26 днём лютага 1579 года пазначана разьмежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Кажушкі біскупа М. Паца і Навасёлкі пана Ш. Харлінскага, выкананае «przez sędziow obranych»<ref name="fn1"/>. 6 красавіка 1590 году ў Кіеўскі [[гродзкі суд]] накіраваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў некалькі соцень падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Навасёлкі, [[Храпкаў]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]] і [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]], да ключа Астраглядавіцкага прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 7</ref>. У актах трыбунальскіх што да Кіеўскага ваяводзтва, у дакумэнце ад 22 чэрвеня 1600 году засьведчаная нязгода пана Шчаснага Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю Адаму, сыну Аляксандра, Вішнявецкаму сёламі Мікулічы, Веляцін, [[Лісьцьвін]], а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), [[Плоскае (Хвойніцкі раён)|Плоскага]], [[Паселічы|Паселічаў]], Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю Міхаілу, сыну Міхаіла, Вішнявецкаму Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, урочышчы, з папсаваньнем старых памежных знакаў. Крыху раней, 20 чэрвеня 1600 году, Ш. Харлінскі выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны: двор Астраглядавічы з «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, Хвойнікі, Навасёлкі, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział II-gi. / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 60; АGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Навасёлкі і іншыя пана Мікалая Харлінскага, а таксама сёлы Брагінскай воласці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. Dział I-szy. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], Навасёлкі, Лаханію, [[Стралічаў]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{заўвага|Яшчэ названыя 14 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добры Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з 8 дымоў вёсак Дворышча і Навасёлкі, якія былі ў заставе ў пана Зыгмунта Копэця, выплачвалася па 3 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. — С. 396—397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названыя і Навасёлкі<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. 16 красавіка 1637 году М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы Дворышча і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Навасёлкі ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. У 1754 годзе з 26 двароў (×6 — прыкладна 156 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 4 злотых і 1 грош, «na milicję» (пераважна на супрацьдзеяньне гайдамакам) 16 злотых і 4 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 13 і 15 лістапада 1773 году, паводле актаў Оўруцкага гродзкага суда, узнавіліся памежныя канфлікты што да ўгодзьдзяў вёсак Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку князёў Шуйскіх (апякуноў Людвікі Шуйскай), старостаў ніжынскіх, і Кажушкі Нараўлянскага маёнтку [[войскі|войскага]] мазырскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая, сына Рафала, Аскеркі]]. Пачаліся яны з пасечанага і папаленага хвойніцкага (навасёлкаўскага) лесу. 28 лютага 1778 году ў оўруцкія кнігі было нават занесена разьмежаваньне часоў біскупа М. Паца і харунжага Ш. Харлінскага (1579 г.). 8 лютага, 19 красавіка і 30 чэрвеня 1787 году датаваныя судовыя абвінавачваньні сужэнствам [[Караль Прозар|Каралем і Людвікай Канстанцыяй з князёў Шуйскіх Прозарамі]] Яна Аскеркі, [[стражнік польны літоўскі|стражніка польнага літоўскага]], у тым, што насланыя ім кажушкаўцы навасёлкаўцаў зьбілі-скалечылі, зьнішчылі межы, пакапалі капцы ды новыя, выгодныя для сябе насыпалі. 23 лютага 1793 году ў Оўруцкім гродзе «przez ugodę wieczystą» была зацьверджана мапа пазначанай капцамі мяжы паміж вёскамі Навасёлкі [[абозны|абозных]] Прозараў і Кажушкі стражніка Аскеркі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 32—34</ref>. === Расейская імпэрыя === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Навасёлкі — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў, [[Тульгавічы]] харунжага мазырскага Феліцыяна Стоцкага і [[Барбароў]] тытулярнага саветніка Андрэя фон Гольста{{заўвага|Тут выкарыстана копія гранічнага дакумэнту, перааформленая ў Мазыры 13 сьнежня 1809 г., імаверна, для А. фон Гольста, бо разьмежаваньне праводзілася, калі маёнткам валодаў Я. Сівэрс; засьведчана подпісам менскага віцэ-губэрнатара С. Бэнэволенскага.}}. Грунты хвойніцкіх Навасёлак у тым дакуменце ў чарговы раз разьмяжоўваліся з угодзьдзямі прылегласьці Barborowszczyzny Кажушак, а таксама Тульгавічаў і фальварка [[Бабчын]] hrabstwa Brahińskiego<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 12. S. 17–24</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Навасёлак з 68 сем'ямі ў складзе фальварку [[Дэлістаў]] пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 25 і наст.</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што ў 1850 годзе ў вёсцы было 68 двароў, 494 жыхары. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 443 жыхароў Навасёлак зьяўляліся прыхаджанамі Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Навасёлкі адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 218 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Навасёлкаўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Навасёлках — 135 двароў, 819 жыхароў, капліца, школа граматы і хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 155 двароў, 913 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 136</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Навасёлкі, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Навасёлкаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 63 і 122 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. 1 сьнежня 2009 году сельсавет, у склад якога ўваходзяць Навасёлкі, перайменаваны з [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскага]] ў [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 168 чалавек * 2010 год — 99 чалавек * 2021 год — 26 двароў, 38 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020015326/http://hoiniki.gov.by/ru/sudkovskiy/ Інфармацыя аб насельніцтве Судкоўскага сельсавету на 01.01.2021г.]</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 2ddjxswecntwpr2bi20ilhdm7x9kwt0 2617837 2617834 2025-06-02T16:27:31Z Дамінік 64057 /* Карона Каралеўства Польскага */ 2617837 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Навасёлкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Навасёлкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Навасёлкаў |Трансьлітараваная назва = Navasiołki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1532 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 38 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 26 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 52 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Навасёлкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Навасёлкі ўваходзяць у склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[File:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[File:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|зьлева|Герб «Друцк» князёў Друцкіх (Любецкіх).]] Ці не ўпершыню паселішча згаданае ў лісьце караля [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта Старога]] ад 3 сакавіка 1532 году{{заўвага|М. К. Любаўскі ў свой час памылкова атаясаміў сяло з [[Навасёлкі (Каленкавіцкі раён)|Навасёлкамі]] Іпскай нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П. Г. Клепатский. Т. 1. Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 191</ref>.}} Мазырскай воласьці<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 644</ref>, аддадзенымі каралём у трыманьне пісару Федку Сьвятошу ў 1514 г.<ref>Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508–1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). – Vilnius: Žara, 2002 [2004]. № 478; Любавский, М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 238</ref>, а каля 1535 г. — князю Уладзімеру Пуціўльскаму. Тады як нашыя Навасёлкі месьціліся на тэрыторыі Брагінскай воласьці. Памылка была запазычана С. В. Марцэлевым<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 451</ref>.}}, якім маёнткі нябожчыка пана [[Сямён Палазовіч|Сямёна Палазовіча]] перадаваліся яго зяцю князю Дзьмітрыю Відэніцкаму (Любецкаму)<ref>Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського. // Україна в Центрально-Східній Европі. 2008. № 8. С. 69 – 70</ref>: {{пачатак цытаты}}''Воеводе киевъскому, державцы свислоцкому пану [[Андрэй Неміровіч|Андрею Якубовичу Немировича]]. Жаловалъ нам дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романовичъ Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, [[Белы Бераг (Нараўлянскі раён)|Белыи Берегъ]], Виточов, Мартиновичи, [[Хвойнікі|Хвоиники]], [[Астрагляды|Остроглядовичи]], Новоселки а двор с пустовщинами у замку [[Кіеў|Киеве]] и на месте, и во [[Оўруч|Вручомъ]]. И тые деи онъ вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого [[Казімір Ягелончык|Казимера]], короля, и брата нашого [[Аляксандр Ягелончык|Александра]], королеи ихъ милости и нашими... и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ...''{{канец цытаты}} 6 кастрычніка 1541 году паміж князем Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, дзедзічам Брагінскіх добраў, і князем Дзмітрыем Раманавічам Відэніцкім, уладальнікам добраў Астраглядавіцкіх, было дасягнута пагадненьне, згодна зь якім, першы саступіў грунт для вёскі Навасёлкі, наўзамен чаго атрымаў грунты для вёсак [[Веляцін]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]]<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4</ref>. У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565–1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»<ref>Русская историческая библиотека. Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. – Юрьев, 1914. Стб. 892, 893</ref>. Навасёлкі — у Кіеўскім павеце і намінальна{{заўвага|Астраглядавічы і Хвойнікі, зь якімі Навасёлкі непарыўна зьвязаныя, вылучаныя з Брагінскай воласьці яшчэ ў 1504 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>}} ў Брагінскай воласьці. Увогуле, ад свайго заснаваньня і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Любецкіх, — Харлінскім, Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>.[[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] 26 верасьня 1568 году ў Кіеўскім замкавым судзе актыкаваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, харунжага кіеўскага, з нагоды адабраньня грунту вёскі Навасёлкі і прылучэньня да ўгодзьдзяў вёскі Кажушкі біскупа кіеўскага Мікалая Паца<ref name="fn1">AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 31—32</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазовічаўны Любецкіх, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, якая пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з вышэйзгаданым Шчасным Харлінскім гербу Бонча, у сьнежні 1568 году запісала на яго «''именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{заўвага|Гэта ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…''»<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (у тым ліку Навасёлкі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 7 днём верасьня 1572 году датаваны ліст біскупа кіеўскага Мікалая Паца [[возны|вознаму]], у якім той паведаміў, што загадаў падданым сваім кажушкаўскім, каб да вострава Замошша, прыналежнага да вёскі Навасёлкі, «nie wdzierali się». 3 жніўня 1578 года біскуп М. Пац зьвярнуўся да пана Шчаснага Харлінскага, абы той забараніў свайму ўрадніку і падданым навасёлкаўскім чыніць крыўды яго кажушкаўцам і забірацца ў іх грунты. 26 днём лютага 1579 года пазначана разьмежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Кажушкі біскупа М. Паца і Навасёлкі пана Ш. Харлінскага, выкананае «przez sędziow obranych»<ref name="fn1"/>. 6 красавіка 1590 году ў Кіеўскі [[гродзкі суд]] накіраваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў некалькі соцень падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Навасёлкі, [[Храпкаў]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]] і [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]], да ключа Астраглядавіцкага прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 7</ref>. У актах трыбунальскіх што да Кіеўскага ваяводзтва, у дакумэнце ад 22 чэрвеня 1600 году засьведчаная нязгода пана Шчаснага Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю Адаму, сыну Аляксандра, Вішнявецкаму сёламі Мікулічы, Веляцін, [[Лісьцьвін]], а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), [[Плоскае (Хвойніцкі раён)|Плоскага]], [[Паселічы|Паселічаў]], Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю Міхаілу, сыну Міхаіла, Вішнявецкаму Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, урочышчы, з папсаваньнем старых памежных знакаў. Крыху раней, 20 чэрвеня 1600 году, Ш. Харлінскі выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны: двор Астраглядавічы з «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, Хвойнікі, Навасёлкі, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział II-gi. / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 60; АGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Навасёлкі і іншыя пана Мікалая Харлінскага, а таксама сёлы Брагінскай воласці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. Dział I-szy. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], Навасёлкі, [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{заўвага|Яшчэ названыя 14 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добры Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з 8 дымоў вёсак Дворышча і Навасёлкі, якія былі ў заставе ў пана Зыгмунта Копэця, выплачвалася па 3 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. — С. 396—397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названыя і Навасёлкі<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. 16 красавіка 1637 году М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы Дворышча і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Навасёлкі ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. У 1754 годзе з 26 двароў (×6 — прыкладна 156 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 4 злотых і 1 грош, «na milicję» (пераважна на супрацьдзеяньне гайдамакам) 16 злотых і 4 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 13 і 15 лістапада 1773 году, паводле актаў Оўруцкага гродзкага суда, узнавіліся памежныя канфлікты што да ўгодзьдзяў вёсак Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку князёў Шуйскіх (апякуноў Людвікі Шуйскай), старостаў ніжынскіх, і Кажушкі Нараўлянскага маёнтку [[войскі|войскага]] мазырскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая, сына Рафала, Аскеркі]]. Пачаліся яны з пасечанага і папаленага хвойніцкага (навасёлкаўскага) лесу. 28 лютага 1778 году ў оўруцкія кнігі было нават занесена разьмежаваньне часоў біскупа М. Паца і харунжага Ш. Харлінскага (1579 г.). 8 лютага, 19 красавіка і 30 чэрвеня 1787 году датаваныя судовыя абвінавачваньні сужэнствам [[Караль Прозар|Каралем і Людвікай Канстанцыяй з князёў Шуйскіх Прозарамі]] Яна Аскеркі, [[стражнік польны літоўскі|стражніка польнага літоўскага]], у тым, што насланыя ім кажушкаўцы навасёлкаўцаў зьбілі-скалечылі, зьнішчылі межы, пакапалі капцы ды новыя, выгодныя для сябе насыпалі. 23 лютага 1793 году ў Оўруцкім гродзе «przez ugodę wieczystą» была зацьверджана мапа пазначанай капцамі мяжы паміж вёскамі Навасёлкі [[абозны|абозных]] Прозараў і Кажушкі стражніка Аскеркі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 32—34</ref>. === Расейская імпэрыя === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Навасёлкі — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў, [[Тульгавічы]] харунжага мазырскага Феліцыяна Стоцкага і [[Барбароў]] тытулярнага саветніка Андрэя фон Гольста{{заўвага|Тут выкарыстана копія гранічнага дакумэнту, перааформленая ў Мазыры 13 сьнежня 1809 г., імаверна, для А. фон Гольста, бо разьмежаваньне праводзілася, калі маёнткам валодаў Я. Сівэрс; засьведчана подпісам менскага віцэ-губэрнатара С. Бэнэволенскага.}}. Грунты хвойніцкіх Навасёлак у тым дакуменце ў чарговы раз разьмяжоўваліся з угодзьдзямі прылегласьці Barborowszczyzny Кажушак, а таксама Тульгавічаў і фальварка [[Бабчын]] hrabstwa Brahińskiego<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 12. S. 17–24</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Навасёлак з 68 сем'ямі ў складзе фальварку [[Дэлістаў]] пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 25 і наст.</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што ў 1850 годзе ў вёсцы было 68 двароў, 494 жыхары. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 443 жыхароў Навасёлак зьяўляліся прыхаджанамі Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Навасёлкі адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 218 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Навасёлкаўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Навасёлках — 135 двароў, 819 жыхароў, капліца, школа граматы і хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 155 двароў, 913 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 136</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Навасёлкі, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Навасёлкаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 63 і 122 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. 1 сьнежня 2009 году сельсавет, у склад якога ўваходзяць Навасёлкі, перайменаваны з [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскага]] ў [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 168 чалавек * 2010 год — 99 чалавек * 2021 год — 26 двароў, 38 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020015326/http://hoiniki.gov.by/ru/sudkovskiy/ Інфармацыя аб насельніцтве Судкоўскага сельсавету на 01.01.2021г.]</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] hbcarg021zjpirfc95tkx79el0s07f6 2617838 2617837 2025-06-02T16:33:04Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617838 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Навасёлкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Навасёлкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Навасёлкаў |Трансьлітараваная назва = Navasiołki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1532 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 38 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 26 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 52 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Навасёлкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Навасёлкі ўваходзяць у склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[File:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[File:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|зьлева|Герб «Друцк» князёў Друцкіх (Любецкіх).]] Ці не ўпершыню паселішча згаданае ў лісьце караля [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта Старога]] ад 3 сакавіка 1532 году{{заўвага|М. К. Любаўскі ў свой час памылкова атаясаміў сяло з [[Навасёлкі (Каленкавіцкі раён)|Навасёлкамі]] Іпскай нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П. Г. Клепатский. Т. 1. Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 191</ref>.}} Мазырскай воласьці<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 644</ref>, аддадзенымі каралём у трыманьне пісару Федку Сьвятошу ў 1514 г.<ref>Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508–1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). – Vilnius: Žara, 2002 [2004]. № 478; Любавский, М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 238</ref>, а каля 1535 г. — князю Уладзімеру Пуціўльскаму. Тады як нашыя Навасёлкі месьціліся на тэрыторыі Брагінскай воласьці. Памылка была запазычана С. В. Марцэлевым<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 451</ref>.}}, якім маёнткі нябожчыка пана [[Сямён Палазовіч|Сямёна Палазовіча]] перадаваліся яго зяцю князю Дзьмітрыю Відэніцкаму (Любецкаму)<ref>Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського. // Україна в Центрально-Східній Европі. 2008. № 8. С. 69 – 70</ref>: {{пачатак цытаты}}''Воеводе киевъскому, державцы свислоцкому пану [[Андрэй Неміровіч|Андрею Якубовичу Немировича]]. Жаловалъ нам дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романовичъ Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, [[Белы Бераг (Нараўлянскі раён)|Белыи Берегъ]], Виточов, Мартиновичи, [[Хвойнікі|Хвоиники]], [[Астрагляды|Остроглядовичи]], Новоселки а двор с пустовщинами у замку [[Кіеў|Киеве]] и на месте, и во [[Оўруч|Вручомъ]]. И тые деи онъ вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого [[Казімір Ягелончык|Казимера]], короля, и брата нашого [[Аляксандр Ягелончык|Александра]], королеи ихъ милости и нашими... и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ...''{{канец цытаты}} 6 кастрычніка 1541 году паміж князем Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, дзедзічам Брагінскіх добраў, і князем Дзмітрыем Раманавічам Відэніцкім, уладальнікам добраў Астраглядавіцкіх, было дасягнута пагадненьне, згодна зь якім, першы саступіў грунт для вёскі Навасёлкі, наўзамен чаго атрымаў грунты для вёсак [[Веляцін]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]]<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4</ref>. У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565–1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»<ref>Русская историческая библиотека. Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. – Юрьев, 1914. Стб. 892, 893</ref>. Навасёлкі — у Кіеўскім павеце і намінальна{{заўвага|Астраглядавічы і Хвойнікі, зь якімі Навасёлкі непарыўна зьвязаныя, вылучаныя з Брагінскай воласьці яшчэ ў 1504 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>}} ў Брагінскай воласьці. Увогуле, ад свайго заснаваньня і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Любецкіх, — Харлінскім, Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>.[[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] 26 верасьня 1568 году ў Кіеўскім замкавым судзе актыкаваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, харунжага кіеўскага, з нагоды адабраньня грунту вёскі Навасёлкі і прылучэньня да ўгодзьдзяў вёскі [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]] біскупа кіеўскага Мікалая Паца<ref name="fn1">AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 31—32</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазовічаўны Любецкіх, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, якая пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з вышэйзгаданым Шчасным Харлінскім гербу Бонча, у сьнежні 1568 году запісала на яго «''именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{заўвага|Гэта ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…''»<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (у тым ліку Навасёлкі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 7 днём верасьня 1572 году датаваны ліст біскупа кіеўскага Мікалая Паца [[возны|вознаму]], у якім той паведаміў, што загадаў падданым сваім кажушкаўскім, каб да вострава Замошша, прыналежнага да вёскі Навасёлкі, «nie wdzierali się». 3 жніўня 1578 года біскуп М. Пац зьвярнуўся да пана Шчаснага Харлінскага, абы той забараніў свайму ўрадніку і падданым навасёлкаўскім чыніць крыўды яго кажушкаўцам і забірацца ў іх грунты. 26 днём лютага 1579 года пазначана разьмежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Кажушкі біскупа М. Паца і Навасёлкі пана Ш. Харлінскага, выкананае «przez sędziow obranych»<ref name="fn1"/>. 6 красавіка 1590 году ў Кіеўскі [[гродзкі суд]] накіраваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў некалькі соцень падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Навасёлкі, [[Храпкаў]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]] і [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]], да ключа Астраглядавіцкага прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 7</ref>. У актах трыбунальскіх што да Кіеўскага ваяводзтва, у дакумэнце ад 22 чэрвеня 1600 году засьведчаная нязгода пана Шчаснага Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю Адаму, сыну Аляксандра, Вішнявецкаму сёламі Мікулічы, Веляцін, [[Лісьцьвін]], а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), [[Плоскае (Хвойніцкі раён)|Плоскага]], [[Паселічы|Паселічаў]], Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю Міхаілу, сыну Міхаіла, Вішнявецкаму Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, урочышчы, з папсаваньнем старых памежных знакаў. Крыху раней, 20 чэрвеня 1600 году, Ш. Харлінскі выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны: двор Астраглядавічы з «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, Хвойнікі, Навасёлкі, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział II-gi. / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 60; АGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Навасёлкі і іншыя пана Мікалая Харлінскага, а таксама сёлы Брагінскай воласці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. Dział I-szy. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], Навасёлкі, [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{заўвага|Яшчэ названыя 14 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добры Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з 8 дымоў вёсак Дворышча і Навасёлкі, якія былі ў заставе ў пана Зыгмунта Копэця, выплачвалася па 3 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. — С. 396—397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названыя і Навасёлкі<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. 16 красавіка 1637 году М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы Дворышча і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Навасёлкі ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. У 1754 годзе з 26 двароў (×6 — прыкладна 156 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 4 злотых і 1 грош, «na milicję» (пераважна на супрацьдзеяньне гайдамакам) 16 злотых і 4 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 13 і 15 лістапада 1773 году, паводле актаў Оўруцкага гродзкага суда, узнавіліся памежныя канфлікты што да ўгодзьдзяў вёсак Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку князёў Шуйскіх (апякуноў Людвікі Шуйскай), старостаў ніжынскіх, і Кажушкі Нараўлянскага маёнтку [[войскі|войскага]] мазырскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая, сына Рафала, Аскеркі]]. Пачаліся яны з пасечанага і папаленага хвойніцкага (навасёлкаўскага) лесу. 28 лютага 1778 году ў оўруцкія кнігі было нават занесена разьмежаваньне часоў біскупа М. Паца і харунжага Ш. Харлінскага (1579 г.). 8 лютага, 19 красавіка і 30 чэрвеня 1787 году датаваныя судовыя абвінавачваньні сужэнствам [[Караль Прозар|Каралем і Людвікай Канстанцыяй з князёў Шуйскіх Прозарамі]] Яна Аскеркі, [[стражнік польны літоўскі|стражніка польнага літоўскага]], у тым, што насланыя ім кажушкаўцы навасёлкаўцаў зьбілі-скалечылі, зьнішчылі межы, пакапалі капцы ды новыя, выгодныя для сябе насыпалі. 23 лютага 1793 году ў Оўруцкім гродзе «przez ugodę wieczystą» была зацьверджана мапа пазначанай капцамі мяжы паміж вёскамі Навасёлкі [[абозны|абозных]] Прозараў і Кажушкі стражніка Аскеркі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 32—34</ref>. === Расейская імпэрыя === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Навасёлкі — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў, [[Тульгавічы]] харунжага мазырскага Феліцыяна Стоцкага і [[Барбароў]] тытулярнага саветніка Андрэя фон Гольста{{заўвага|Тут выкарыстана копія гранічнага дакумэнту, перааформленая ў Мазыры 13 сьнежня 1809 г., імаверна, для А. фон Гольста, бо разьмежаваньне праводзілася, калі маёнткам валодаў Я. Сівэрс; засьведчана подпісам менскага віцэ-губэрнатара С. Бэнэволенскага.}}. Грунты хвойніцкіх Навасёлак у тым дакуменце ў чарговы раз разьмяжоўваліся з угодзьдзямі прылегласьці Barborowszczyzny Кажушак, а таксама Тульгавічаў і фальварка [[Бабчын]] hrabstwa Brahińskiego<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 12. S. 17–24</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Навасёлак з 68 сем'ямі ў складзе фальварку [[Дэлістаў]] пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 25 і наст.</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што ў 1850 годзе ў вёсцы было 68 двароў, 494 жыхары. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 443 жыхароў Навасёлак зьяўляліся прыхаджанамі Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Навасёлкі адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 218 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Навасёлкаўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Навасёлках — 135 двароў, 819 жыхароў, капліца, школа граматы і хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 155 двароў, 913 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 136</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Навасёлкі, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Навасёлкаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 63 і 122 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. 1 сьнежня 2009 году сельсавет, у склад якога ўваходзяць Навасёлкі, перайменаваны з [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскага]] ў [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 168 чалавек * 2010 год — 99 чалавек * 2021 год — 26 двароў, 38 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020015326/http://hoiniki.gov.by/ru/sudkovskiy/ Інфармацыя аб насельніцтве Судкоўскага сельсавету на 01.01.2021г.]</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 6ybd8flnestn9ups1k0nisaxqrlhidg 2617839 2617838 2025-06-02T16:39:42Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617839 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Навасёлкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Навасёлкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Навасёлкаў |Трансьлітараваная назва = Navasiołki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1532 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 38 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 26 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 52 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Навасёлкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Навасёлкі ўваходзяць у склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[File:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[File:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|зьлева|Герб «Друцк» князёў Друцкіх (Любецкіх).]] Ці не ўпершыню паселішча згаданае ў лісьце караля [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта Старога]] ад 3 сакавіка 1532 году{{заўвага|М. К. Любаўскі ў свой час памылкова атаясаміў сяло з [[Навасёлкі (Каленкавіцкі раён)|Навасёлкамі]] Іпскай нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П. Г. Клепатский. Т. 1. Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 191</ref>.}} Мазырскай воласьці<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 644</ref>, аддадзенымі каралём у трыманьне пісару Федку Сьвятошу ў 1514 г.<ref>Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508–1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). – Vilnius: Žara, 2002 [2004]. № 478; Любавский, М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 238</ref>, а каля 1535 г. — князю Уладзімеру Пуціўльскаму. Тады як нашыя Навасёлкі месьціліся на тэрыторыі Брагінскай воласьці. Памылка была запазычана С. В. Марцэлевым<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 451</ref>.}}, якім маёнткі нябожчыка пана [[Сямён Палазовіч|Сямёна Палазовіча]] перадаваліся яго зяцю князю Дзьмітрыю Відэніцкаму (Любецкаму)<ref>Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського. // Україна в Центрально-Східній Европі. 2008. № 8. С. 69 – 70</ref>: {{пачатак цытаты}}''Воеводе киевъскому, державцы свислоцкому пану [[Андрэй Неміровіч|Андрею Якубовичу Немировича]]. Жаловалъ нам дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романовичъ Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, [[Белы Бераг (Нараўлянскі раён)|Белыи Берегъ]], Виточов, Мартиновичи, [[Хвойнікі|Хвоиники]], [[Астрагляды|Остроглядовичи]], Новоселки а двор с пустовщинами у замку [[Кіеў|Киеве]] и на месте, и во [[Оўруч|Вручомъ]]. И тые деи онъ вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого [[Казімір Ягелончык|Казимера]], короля, и брата нашого [[Аляксандр Ягелончык|Александра]], королеи ихъ милости и нашими... и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ...''{{канец цытаты}} 6 кастрычніка 1541 году паміж князем Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, дзедзічам Брагінскіх добраў, і князем Дзмітрыем Раманавічам Відэніцкім, уладальнікам добраў Астраглядавіцкіх, было дасягнута пагадненьне, згодна зь якім, першы саступіў грунт для вёскі Навасёлкі, наўзамен чаго атрымаў грунты для вёсак [[Веляцін]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]]<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4</ref>. У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565–1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»<ref>Русская историческая библиотека. Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. – Юрьев, 1914. Стб. 892, 893</ref>. Навасёлкі — у Кіеўскім павеце і намінальна{{заўвага|Астраглядавічы і Хвойнікі, зь якімі Навасёлкі непарыўна зьвязаныя, вылучаныя з Брагінскай воласьці яшчэ ў 1504 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>}} ў Брагінскай воласьці. Увогуле, ад свайго заснаваньня і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Любецкіх, — Харлінскім, Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>.[[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] 26 верасьня 1568 году ў Кіеўскім замкавым судзе актыкаваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, харунжага кіеўскага, з нагоды адабраньня грунту вёскі Навасёлкі і прылучэньня да ўгодзьдзяў вёскі [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]] біскупа кіеўскага [[Мікалай Пац (сын Мікалая)|Мікалая Паца]]<ref name="fn1">AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 31—32</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазовічаўны Любецкіх, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, якая пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з вышэйзгаданым Шчасным Харлінскім гербу Бонча, у сьнежні 1568 году запісала на яго «''именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{заўвага|Гэта ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…''»<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (у тым ліку Навасёлкі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 7 днём верасьня 1572 году датаваны ліст біскупа кіеўскага Мікалая Паца [[возны|вознаму]], у якім той паведаміў, што загадаў падданым сваім кажушкаўскім, каб да вострава Замошша, прыналежнага да вёскі Навасёлкі, «nie wdzierali się». 3 жніўня 1578 года біскуп М. Пац зьвярнуўся да пана Шчаснага Харлінскага, абы той забараніў свайму ўрадніку і падданым навасёлкаўскім чыніць крыўды яго кажушкаўцам і забірацца ў іх грунты. 26 днём лютага 1579 года пазначана разьмежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Кажушкі біскупа М. Паца і Навасёлкі пана Ш. Харлінскага, выкананае «przez sędziow obranych»<ref name="fn1"/>. 6 красавіка 1590 году ў Кіеўскі [[гродзкі суд]] накіраваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў некалькі соцень падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Навасёлкі, [[Храпкаў]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]] і [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]], да ключа Астраглядавіцкага прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 7</ref>. У актах трыбунальскіх што да Кіеўскага ваяводзтва, у дакумэнце ад 22 чэрвеня 1600 году засьведчаная нязгода пана Шчаснага Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю Адаму, сыну Аляксандра, Вішнявецкаму сёламі Мікулічы, Веляцін, [[Лісьцьвін]], а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), [[Плоскае (Хвойніцкі раён)|Плоскага]], [[Паселічы|Паселічаў]], Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю Міхаілу, сыну Міхаіла, Вішнявецкаму Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, урочышчы, з папсаваньнем старых памежных знакаў. Крыху раней, 20 чэрвеня 1600 году, Ш. Харлінскі выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны: двор Астраглядавічы з «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, Хвойнікі, Навасёлкі, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział II-gi. / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 60; АGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Навасёлкі і іншыя пана Мікалая Харлінскага, а таксама сёлы Брагінскай воласці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. Dział I-szy. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], Навасёлкі, [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{заўвага|Яшчэ названыя 14 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добры Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з 8 дымоў вёсак Дворышча і Навасёлкі, якія былі ў заставе ў пана Зыгмунта Копэця, выплачвалася па 3 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. — С. 396—397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названыя і Навасёлкі<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. 16 красавіка 1637 году М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы Дворышча і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Навасёлкі ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. У 1754 годзе з 26 двароў (×6 — прыкладна 156 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 4 злотых і 1 грош, «na milicję» (пераважна на супрацьдзеяньне гайдамакам) 16 злотых і 4 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 13 і 15 лістапада 1773 году, паводле актаў Оўруцкага гродзкага суда, узнавіліся памежныя канфлікты што да ўгодзьдзяў вёсак Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку князёў Шуйскіх (апякуноў Людвікі Шуйскай), старостаў ніжынскіх, і Кажушкі Нараўлянскага маёнтку [[войскі|войскага]] мазырскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая, сына Рафала, Аскеркі]]. Пачаліся яны з пасечанага і папаленага хвойніцкага (навасёлкаўскага) лесу. 28 лютага 1778 году ў оўруцкія кнігі было нават занесена разьмежаваньне часоў біскупа М. Паца і харунжага Ш. Харлінскага (1579 г.). 8 лютага, 19 красавіка і 30 чэрвеня 1787 году датаваныя судовыя абвінавачваньні сужэнствам [[Караль Прозар|Каралем і Людвікай Канстанцыяй з князёў Шуйскіх Прозарамі]] Яна Аскеркі, [[стражнік польны літоўскі|стражніка польнага літоўскага]], у тым, што насланыя ім кажушкаўцы навасёлкаўцаў зьбілі-скалечылі, зьнішчылі межы, пакапалі капцы ды новыя, выгодныя для сябе насыпалі. 23 лютага 1793 году ў Оўруцкім гродзе «przez ugodę wieczystą» была зацьверджана мапа пазначанай капцамі мяжы паміж вёскамі Навасёлкі [[абозны|абозных]] Прозараў і Кажушкі стражніка Аскеркі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 32—34</ref>. === Расейская імпэрыя === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Навасёлкі — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў, [[Тульгавічы]] харунжага мазырскага Феліцыяна Стоцкага і [[Барбароў]] тытулярнага саветніка Андрэя фон Гольста{{заўвага|Тут выкарыстана копія гранічнага дакумэнту, перааформленая ў Мазыры 13 сьнежня 1809 г., імаверна, для А. фон Гольста, бо разьмежаваньне праводзілася, калі маёнткам валодаў Я. Сівэрс; засьведчана подпісам менскага віцэ-губэрнатара С. Бэнэволенскага.}}. Грунты хвойніцкіх Навасёлак у тым дакуменце ў чарговы раз разьмяжоўваліся з угодзьдзямі прылегласьці Barborowszczyzny Кажушак, а таксама Тульгавічаў і фальварка [[Бабчын]] hrabstwa Brahińskiego<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 12. S. 17–24</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Навасёлак з 68 сем'ямі ў складзе фальварку [[Дэлістаў]] пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 25 і наст.</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што ў 1850 годзе ў вёсцы было 68 двароў, 494 жыхары. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 443 жыхароў Навасёлак зьяўляліся прыхаджанамі Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Навасёлкі адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 218 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Навасёлкаўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Навасёлках — 135 двароў, 819 жыхароў, капліца, школа граматы і хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 155 двароў, 913 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 136</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Навасёлкі, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Навасёлкаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 63 і 122 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. 1 сьнежня 2009 году сельсавет, у склад якога ўваходзяць Навасёлкі, перайменаваны з [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскага]] ў [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 168 чалавек * 2010 год — 99 чалавек * 2021 год — 26 двароў, 38 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020015326/http://hoiniki.gov.by/ru/sudkovskiy/ Інфармацыя аб насельніцтве Судкоўскага сельсавету на 01.01.2021г.]</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] cx2qybfrsjyxarf3pr8gw6g7m2qq62o 2617849 2617839 2025-06-02T18:46:24Z Ліцьвін 847 ’, артаграфія, [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2617849 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Навасёлкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Навасёлкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Навасёлкаў |Трансьлітараваная назва = Navasiołki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1532 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 38 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 26 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 52 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Навасёлкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Навасёлкі ўваходзяць у склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[File:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[File:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|зьлева|Герб «Друцк» князёў Друцкіх (Любецкіх).]] Ці не ўпершыню паселішча згаданае ў лісьце караля [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта Старога]] ад 3 сакавіка 1532 году{{заўвага|М. К. Любаўскі ў свой час памылкова атаясаміў сяло з [[Навасёлкі (Каленкавіцкі раён)|Навасёлкамі]] Іпскай нядзелі{{заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П. Г. Клепатский. Т. 1. Литовский период. — Одесса, 1912. С. 185, 191</ref>.}} Мазырскай воласьці<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 644</ref>, аддадзенымі каралём у трыманьне пісару Федку Сьвятошу ў 1514 г.<ref>Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 9 (1511–1518). Užrašymų knyga 9 / Metryka Litewska. Księga Nr 9 / 9 księga wpisów / Księga-kontynuacja (1508–1518). Wydał K. Pietkiewicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). – Vilnius: Žara, 2002 [2004]. № 478; Любавский, М. К. Областное деление и местное управление Литовско-Русского государства ко времени издания первого Литовского статута. Исторические очерки / М. К. Любавский – Москва: Университетская типография, 1892. С. 238</ref>, а каля 1535 г. — князю Уладзімеру Пуціўльскаму. Тады як нашыя Навасёлкі месьціліся на тэрыторыі Брагінскай воласьці. Памылка была запазычана С. В. Марцэлевым<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 451</ref>.}}, якім маёнткі нябожчыка пана [[Сямён Палазовіч|Сямёна Палазовіча]] перадаваліся яго зяцю князю Дзьмітрыю Відэніцкаму (Любецкаму)<ref>Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського. // Україна в Центрально-Східній Европі. 2008. № 8. С. 69 – 70</ref>: {{пачатак цытаты}}''Воеводе киевъскому, державцы свислоцкому пану [[Андрэй Неміровіч|Андрею Якубовичу Немировича]]. Жаловалъ нам дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романовичъ Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, [[Белы Бераг (Нараўлянскі раён)|Белыи Берегъ]], Виточов, Мартиновичи, [[Хвойнікі|Хвоиники]], [[Астрагляды|Остроглядовичи]], Новоселки а двор с пустовщинами у замку [[Кіеў|Киеве]] и на месте, и во [[Оўруч|Вручомъ]]. И тые деи онъ вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого [[Казімір Ягелончык|Казимера]], короля, и брата нашого [[Аляксандр Ягелончык|Александра]], королеи ихъ милости и нашими... и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ...''{{канец цытаты}} 6 кастрычніка 1541 году паміж князем Аляксандрам Міхайлавічам Вішнявецкім, дзедзічам Брагінскіх добраў, і князем Дзмітрыем Раманавічам Відэніцкім, уладальнікам добраў Астраглядавіцкіх, было дасягнута пагадненьне, згодна зь якім, першы саступіў грунт для вёскі Навасёлкі, наўзамен чаго атрымаў грунты для вёсак [[Веляцін]] і [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]]<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4</ref>. У ходзе адміністрацыйнай рэформы 1565–1566 гадоў была вызначана мяжа Кіеўскага павету на ўчастку, дзе знаходзілася Брагінская воласьць: «… ''Мозырскою границою до Брагиньское границы, а Брагиньскою границою до Днепра, по левои стороне пущаючи волость Речицкую, до Любеча…_… а Словешнею доловъ ажъ до Припети, по правои стороне поветъ Киевъскии, а по левои Мозырскии, а черезъ реку Припеть, оставуючи полеве Речицу со всими границами, а поправу Брягинь со всим поветомъ Киевским ажъ до Днепра''…»<ref>Русская историческая библиотека. Т. XXX. Литовская метрика. Отд. 1-2. Ч. 3. Т. 1. – Юрьев, 1914. Стб. 892, 893</ref>. Навасёлкі — у Кіеўскім павеце і намінальна{{заўвага|Астраглядавічы і Хвойнікі, зь якімі Навасёлкі непарыўна зьвязаныя, вылучаныя з Брагінскай воласьці яшчэ ў 1504 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 3, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>}} ў Брагінскай воласьці. Увогуле, ад свайго заснаваньня і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Любецкіх, — Харлінскім, Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>.[[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] 26 верасьня 1568 году ў Кіеўскім замкавым судзе актыкаваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, харунжага кіеўскага, з нагоды адабраньня грунту вёскі Навасёлкі і прылучэньня да ўгодзьдзяў вёскі [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]] біскупа кіеўскага [[Мікалай Пац (сын Мікалая)|Мікалая Паца]]<ref name="fn1">AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 31—32</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазовічаўны Любецкіх, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, якая пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з вышэйзгаданым Шчасным Харлінскім гербу Бонча, у сьнежні 1568 году запісала на яго «''именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{заўвага|Гэта ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…''»<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (у тым ліку Навасёлкі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009)</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 7 днём верасьня 1572 году датаваны ліст біскупа кіеўскага Мікалая Паца [[возны|вознаму]], у якім той паведаміў, што загадаў падданым сваім кажушкаўскім, каб да вострава Замошша, прыналежнага да вёскі Навасёлкі, «nie wdzierali się». 3 жніўня 1578 году біскуп М. Пац зьвярнуўся да пана Шчаснага Харлінскага, абы той забараніў свайму ўрадніку і падданым навасёлкаўскім чыніць крыўды яго кажушкаўцам і забірацца ў іх грунты. 26 днём лютага 1579 году пазначана разьмежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Кажушкі біскупа М. Паца і Навасёлкі пана Ш. Харлінскага, выкананае «przez sędziow obranych»<ref name="fn1"/>. 6 красавіка 1590 году ў Кіеўскі [[гродзкі суд]] накіраваны пратэст пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў некалькі соцень падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Навасёлкі, [[Храпкаў]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]] і [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]], да ключа Астраглядавіцкага прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 7</ref>. У актах трыбунальскіх што да Кіеўскага ваяводзтва, у дакумэнце ад 22 чэрвеня 1600 году засьведчаная нязгода пана Шчаснага Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю Адаму, сыну Аляксандра, Вішнявецкаму сёламі Мікулічы, Веляцін, [[Лісьцьвін]], а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), [[Плоскае (Хвойніцкі раён)|Плоскага]], [[Паселічы|Паселічаў]], Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю Міхаілу, сыну Міхаіла, Вішнявецкаму Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, урочышчы, з папсаваньнем старых памежных знакаў. Крыху раней, 20 чэрвеня 1600 году, Ш. Харлінскі выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў Кіеўскім ваяводзтве Кароны: двор Астраглядавічы з «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, Хвойнікі, Навасёлкі, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział II-gi. / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 60; АGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Навасёлкі і іншыя пана Мікалая Харлінскага, а таксама сёлы Брагінскай воласці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. Dział I-szy. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], Навасёлкі, [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{заўвага|Яшчэ названыя 14 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добры Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з 8 дымоў вёсак Дворышча і Навасёлкі, якія былі ў заставе ў пана Зыгмунта Копэця, выплачвалася па 3 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. — С. 396—397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названыя і Навасёлкі<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. 16 красавіка 1637 году М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы Дворышча і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Навасёлкі ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. У 1754 годзе з 26 двароў (×6 — прыкладна 156 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 4 злотых і 1 грош, «na milicję» (пераважна на супрацьдзеяньне гайдамакам) 16 злотых і 4 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 13 і 15 лістапада 1773 году, паводле актаў Оўруцкага гродзкага суда, узнавіліся памежныя канфлікты што да ўгодзьдзяў вёсак Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку князёў Шуйскіх (апякуноў Людвікі Шуйскай), старостаў ніжынскіх, і Кажушкі Нараўлянскага маёнтку [[войскі|войскага]] мазырскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая, сына Рафала, Аскеркі]]. Пачаліся яны з пасечанага і папаленага хвойніцкага (навасёлкаўскага) лесу. 28 лютага 1778 году ў оўруцкія кнігі было нават занесена разьмежаваньне часоў біскупа М. Паца і харунжага Ш. Харлінскага (1579 г.). 8 лютага, 19 красавіка і 30 чэрвеня 1787 году датаваныя судовыя абвінавачваньні сужэнствам [[Караль Прозар|Каралем і Людвікай Канстанцыяй з князёў Шуйскіх Прозарамі]] Яна Аскеркі, [[стражнік польны літоўскі|стражніка польнага літоўскага]], у тым, што насланыя ім кажушкаўцы навасёлкаўцаў зьбілі-скалечылі, зьнішчылі межы, пакапалі капцы ды новыя, выгодныя для сябе насыпалі. 23 лютага 1793 году ў Оўруцкім гродзе «przez ugodę wieczystą» была зацьверджана мапа пазначанай капцамі мяжы паміж вёскамі Навасёлкі [[абозны|абозных]] Прозараў і Кажушкі стражніка Аскеркі<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 32—34</ref>. === Расейская імпэрыя === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Навасёлкі — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў, [[Тульгавічы]] харунжага мазырскага Феліцыяна Стоцкага і [[Барбароў]] тытулярнага саветніка Андрэя фон Гольста{{заўвага|Тут выкарыстана копія гранічнага дакумэнту, перааформленая ў Мазыры 13 сьнежня 1809 г., імаверна, для А. фон Гольста, бо разьмежаваньне праводзілася, калі маёнткам валодаў Я. Сівэрс; засьведчана подпісам менскага віцэ-губэрнатара С. Бэнэволенскага.}}. Грунты хвойніцкіх Навасёлак у тым дакуменце ў чарговы раз разьмяжоўваліся з угодзьдзямі прылегласьці Barborowszczyzny Кажушак, а таксама Тульгавічаў і фальварка [[Бабчын]] hrabstwa Brahińskiego<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 12. S. 17–24</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 году засьведчыў прыналежнасьць Навасёлак з 68 сем’ямі ў складзе фальварку [[Дэлістаў]] пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 25 і наст.</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што ў 1850 годзе ў вёсцы было 68 двароў, 494 жыхары. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 443 жыхароў Навасёлак зьяўляліся прыхаджанамі Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Навасёлкі адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 218 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Навасёлкаўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 году, у Навасёлках — 135 двароў, 819 жыхароў, капліца, школа граматы і хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 155 двароў, 913 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 136</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Навасёлкі, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Навасёлкаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 63 і 122 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. 1 сьнежня 2009 году сельсавет, у склад якога ўваходзяць Навасёлкі, перайменаваны з [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскага]] ў [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 168 чалавек * 2010 год — 99 чалавек * 2021 год — 26 двароў, 38 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020015326/http://hoiniki.gov.by/ru/sudkovskiy/ Інфармацыя аб насельніцтве Судкоўскага сельсавету на 01.01.2021г.]</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] sqnfc1bh0r6ak5a1tamvtsk6pspr8h7 Бараны 0 58954 2617798 1385879 2025-06-02T13:57:03Z Ліцьвін 847 стыль, дапаўненьне 2617798 wikitext text/x-wiki Назву '''Бараны''' маюць: * [[Бараны (род)|Бараны]] — род [[парнакапытныя|парнакапытных]] зь сямейства [[пустарогія|пустарогіх]] == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Берасьцейская вобласьць]]: ** [[Бараны (Жабінкаўскі раён)|Бараны]] — вёска ў [[Жабінкаўскі раён|Жабінкаўскім раёне]] ** [[Бараны (Івацэвіцкі раён)|Бараны]] — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Бараны (Абрубскі сельсавет)|Бараны]] — вёска ў [[Абрубскі сельсавет|Абрубскім сельсавеце]] [[Глыбоцкі раён|Глыбоцкага раёну]] ** [[Бараны (Узрэцкі сельсавет)|Бараны]] — вёска ва [[Узрэцкі сельсавет|Ўзрэцкім сельсавеце]] [[Глыбоцкі раён|Глыбоцкага раёну]] == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранава]] * [[Баранавічы (неадназначнасьць)|Баранавічы]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўка]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранцы]] * [[Баранчыкі]] * [[Барань (неадназначнасьць)|Барань]] * [[Баранькі]] {{Неадназначнасьць}} lmtzpo4vlmsnj30xweig4fp49y7230n Баранцы 0 66201 2617801 1777926 2025-06-02T14:02:18Z Ліцьвін 847 дапаўненьне 2617801 wikitext text/x-wiki Назву '''Баранцы''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Баранцы (Берасьцейская вобласьць)|Баранцы]] — вёска ў [[Жабінкаўскі раён|Жабінкаўскім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]] * [[Баранцы (Гарадзенская вобласьць)|Баранцы]] — вёска ў [[Ашмянскі раён|Ашмянскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] * [[Баранцы (Гомельская вобласьць)|Баранцы]] — вёска ў [[Ельскі раён|Ельскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] * [[Баранцы (Магілёўская вобласьць)|Баранцы]] — былая вёска ў [[Асіповіцкі раён|Асіповіцкім раёне]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]] * [[Баранцы (Менская вобласьць)|Баранцы]] — вёска ў [[Вялейскі раён|Вялейскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранава]] * [[Баранавічы (неадназначнасьць)|Баранавічы]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўка]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранчыкі]] * [[Барань (неадназначнасьць)|Барань]] * [[Баранькі]] * [[Бараны]] {{Неадназначнасьць}} 9f5n84zdhc92ezkpflw6i4l8zyt6gjv Пад’яўменьне 0 66222 2617892 1934831 2025-06-03T09:46:47Z Ліцьвін 847 сталь 2617892 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Новая Вёска}} {{Мястэчка |Назва = Пад’яўменьне |Назва ў родным склоне = Пад’яўменьня |Арыгінальная назва = |Краіны = Беларусі |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Першыя згадкі = |Горад з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Чачэрскі раён|Чачэрскі]] |Адміністрацыйная адзінка3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі3 = |Сельсавет = [[Палескі сельсавет (Чачэрскі раён)|Палескі]] |Пасялковы савет = |Кіраўнік = |Імя кіраўніка = |Плошча = |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку насельніцтва = |Шчыльнасьць насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу насельніцтва = |Колькасьць двароў = |Часавы пас = |Летні час = |Тэлефонны код = +375 2332 |Паштовы індэкс = 247166 |Аўтамабільны код = 3 |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата паўшар'е = паўночнае |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 4 |Шырата сэкундаў = 42.8 |Даўгата паўшар'е = усходняе |Даўгата градусаў = 31 |Даўгата хвілінаў = 19 |Даўгата сэкундаў = 1.4 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = 7.4 |Commons = |Сайт = |Колер = {{Колер|Беларусь}} }} '''Пад’яўменьне''' (з 1924 — ''Но́вая Вёска''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref>) — [[пасёлак]] у [[Чачэрскі раён|Чачэрскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]], за 2 км на ўсход ад [[Палесьсе (Чачэрскі раён)|Палесься]]. Пад’яўменьне ўваходзіць у склад [[Палескі сельсавет (Чачэрскі раён)|Палескага сельсавету]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Палескі сельсавет (Чачэрскі раён)}} {{Чачэрскі раён}} [[Катэгорыя:Палескі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Чачэрскага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, заснаваныя ў XX стагодзьдзі]] lg2n8qti1qgaih3t0vnqzelz244lisf Баранава 0 66450 2617803 1382693 2025-06-02T14:02:24Z Ліцьвін 847 стыль, дапаўненьне 2617803 wikitext text/x-wiki Назву '''Баранава''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Баранава (Віцебская вобласьць)|Баранава]] — вёска ў [[Полацкі раён|Полацкім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] * [[Баранава (Гарадзенская вобласьць)|Баранава]] — вёска ў [[Гарадзенскі раён|Гарадзенскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] * [[Баранава (Менская вобласьць)|Баранава]] — вёска ў [[Старадароскі раён|Старадароскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] == Рэкі == === [[Беларусь]] === * [[Баранава (рака)|Баранава]] — рака ў [[Гарадзенскі раён|Гарадзенскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]], левы прыток [[Лашанка|Лашанкі]], басэйн [[Нёман]]у == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранавічы (неадназначнасьць)|Баранавічы]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўка]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранцы]] * [[Баранчыкі]] * [[Барань (неадназначнасьць)|Барань]] * [[Баранькі]] * [[Бараны]] {{Неадназначнасьць}} 4pbbe0ys893mrl0uyp42kca93aotlo9 Барань (неадназначнасьць) 0 67764 2617800 1552253 2025-06-02T14:02:15Z Ліцьвін 847 дапаўненьне 2617800 wikitext text/x-wiki Назву '''Бара́нь''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Барань (горад)|Барань]] — горад у [[Аршанскі раён|Аршанскім раёне]] ** [[Барань (Віцебская вобласьць)|Барань]] — вёска ў [[Аршанскі раён|Аршанскім раёне]] * [[Менская вобласьць]]: ** [[Барань (Менская вобласьць)|Барань]] — вёска ў [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ** [[Барань Гара]] ([[Барань-Гара]]) — вёска ў [[Салігорскі раён|Салігорскім раёне]] == Рэкі == === [[Беларусь]] === * [[Барань (рака)|Барань]] — рака ў [[Аршанскі раён|Аршанскім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]] == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранава]] * [[Баранавічы (неадназначнасьць)|Баранавічы]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўка]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранцы]] * [[Баранчыкі]] * [[Бараны]] * [[Баранькі]] {{Неадназначнасьць}} selqp274jukq30sob1ofaegmcs87hb4 Шчомысьліца 0 67955 2617870 2240179 2025-06-03T07:08:38Z Ліцьвін 847 стыль, [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2617870 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Шчомысьліца |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Шчомысьліцы |Трансьлітараваная назва = Ščomyślica |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = 220 |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1779 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223049 |СААТА = |Выява = Шчомысьліца. 2021 год.jpg |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 20 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 27 |Даўгата сэкундаў = 5 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Шчо́мысьліца'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 322</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на скрыжаваньні шашы {{таблічка-by|Р|1}} з {{таблічка-by|Н|9057}}, за 2 км на паўднёвы захад ад [[МКАД]]у. Шчомысьліца ўваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкага сельсавету]]. == Гісторыя == У 2009 годзе плянавалася, што вёска і тэрыторыя вакол стане новым жылым мікрараёнам [[Менск]]у<ref>[https://web.archive.org/web/20090916214504/http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=28319 Будаўніцтва новых раёнаў Мінска за МКАД пачнецца ў 2011-м] // [[БелаПАН]]</ref>, да ўзьвядзеньня якога прыступяць у [[2011]] годзе. Раён-новабудоўля будзе разьлічаны на 50 тыс. чалавек. У канцы [[2013]] году плянавалася ўвесьці ў эксплюатацыю новую станцыю [[Менскі мэтрапалітэн|Менскага мэтрапалітэну]] — «[[Шчомысьліца (станцыя мэтро)|Шчомысьліца]]», якая будзе ісьці за станцыяй «[[Малінаўка (станцыя мэтро)|Малінаўка]]». Таксама меркавалася будоўля новага нацыянальнага футбольнага стадыёну на 30 тыс. месцаў з магчымасьцю трансфармацыі да 40 тыс. месцаў. Побач са стадыёнам прадугледжвалася пабудаваць Нацыянальны выстаўны цэнтар.<ref>[https://web.archive.org/web/20101016044131/http://news.tut.by/geonews/200267.html Три станции минского метро откроют во II полугодии 2012 года]{{ref-ru}} // [[БЕЛТА]]</ref> Пасьля зьменаў у генэральным пляне Менску ў 2015 годзе гэты праект быў адменены<ref>[http://realt.onliner.by/2015/10/14/genplan-8 Новый генплан Минска: где будут строить жилье, а где сносить частный сектор]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 1569 чалавек * 2010 год — 1779 чалавек == Транспарт == Маецца чыгуначная станцыя. == Прырода == На захад ад Шчомысьліцы за выставачным комплексам месьціцца [[Прылуцкі заказьнік]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Шчомысьліцкі сельсавет}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Шчомысьліцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] o8urqadfqnzl2wl79q9lw8uspoh1hlg Баранавічы (неадназначнасьць) 0 71910 2617802 2561880 2025-06-02T14:02:21Z Ліцьвін 847 дапаўненьне 2617802 wikitext text/x-wiki Назву '''Баранавічы''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Берасьцейская вобласьць]]: ** [[Баранавічы]] — горад у [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]] * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Баранавічы (Віцебская вобласьць)|Баранавічы]] — вёска ў [[Пастаўскі раён|Пастаўскім раёне]] * [[Гарадзенская вобласьць]]: ** [[Баранавічы (Гарадзенскі раён)|Баранавічы]] — былая вёска ў [[Гарадзенскі раён|Гарадзенскім раёне]], цяпер частка [[Горадня|Горадні]] ** [[Баранавічы (Івейскі раён)|Баранавічы]] — вёска ў [[Івейскі раён|Івейскім раёне]] ** [[Баранавічы (Карэліцкі раён)|Баранавічы]] — вёска ў [[Карэліцкі раён|Карэліцкім раёне]] * [[Магілёўская вобласьць]]: ** [[Баранавічы-1 (вёска)|Баранавічы-1]] — вёска ў [[Бабруйскі раён|Бабруйскім раёне]] ** [[Баранавічы-3 (вёска)|Баранавічы-3]] — вёска ў [[Бабруйскі раён|Бабруйскім раёне]] == Іншае == * [[Аколіца Баранавічы]] * «[[Вузел Баранавічы|Баранавічы]]» — радыётэхнічны вузел у Беларусі == Глядзіце таксама == * [[Баран]] * [[Баранава]] * [[Баранаў]] * [[Баранаўка]] * [[Баранаўшчына]] * [[Баранцы]] * [[Баранчыкі]] * [[Барань (неадназначнасьць)|Барань]] * [[Баранькі]] * [[Бараны]] {{Неадназначнасьць}} o9mm3csgvv98p9h0n7u4enfzr8fpb0p Холмеч 0 72992 2617857 2531952 2025-06-03T05:41:27Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617857 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Холмеч |Лацінка = Chołmieč |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Холмечы |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1511 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = Калодчычы (Калачычы, Калотчычы, Калодчыцы), Холміч |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкі]] |Сельсавет = [[Холмецкі сельсавет|Холмецкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = 106 |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1169 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247505 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 9 |Шырата сэкундаў = 9 |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 37 |Даўгата сэкундаў = 26 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Сайт = }} '''Хо́лмеч'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 294</ref> — [[вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на правым беразе [[Дняпро|Дняпра]]. Цэнтар [[Холмецкі сельсавет|сельсавету]] [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2010 год — 1169 чалавек. Знаходзіцца за 29 км на паўднёвы ўсход ад места і чыгуначнай станцыі [[Рэчыца|Рэчыцы]] (лінія [[Гомель]] — [[Каленкавічы]]), за 2 км на ўсход ад шашы {{Таблічка-by|Р|32}} ([[Лоеў]] — [[Рэчыца]]). Холмеч — даўняе сяло Калодчычы ў Рэчыцкай воласьці, пазьней [[мястэчка]] Калодчычы альбо Холміч [[Рэчыцкі павет|гістарычнай Рэчыччыны]] ([[Панізоўе (рэгіён)|Панізоўя]]), памежны замак [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. == Назва == Сваё пачатковае найменьне мястэчка, напэўна, запазычыла ў сяла Калочын, а ранейшых Калодчычаў. Прычым, сяло тое ў XVI ст. і разьмяшчацца магло ніжэй па Дняпру, паблізу сучаснага Холмеча. Зьмена назвы адбылася пасьля 1583 году{{заўвага|Ці не пры зьмене ўладальніка? Каспер Стужынскі памёр недзе пасьля 1592 г.<ref>Літвін Г. З народу руського. Шляхта Київщини, Волині та Брацлавщини (1569-1648) / Пер. з польськ. Лесі Лисенко. – Київ: Дух і Літера, 2016. С. 218</ref>}}. А перанос (і адраджэньне) сяла, магчыма, — адно з наступстваў ліхалецьця, выкліканага «хмяльніччынай» і далейшымі падзеямі. == Гісторыя == За 1 км ад вёскі ў урочышчы Дубовіца, дзе калісьці існаваў аднаймённы фальварак, археолягі выявілі курганны могільнік X — XII стст. Яшчэ ў XIX ст. ён налічваў 113 насыпаў, зь якіх захаваліся рэшткі дзесяці<ref>Штыхаў Г. Холмеч. // Археалогія і нумізматыка Беларусі. Энцыклапедыя. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Пятруся Броўкі, 1993. С. 635</ref>. === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Фрагмэнт мапы Беларускія землі ў канцы XVI ст. ВГАБ.png|значак|зьлева|Фрагмэнт мапы Беларускія землі ў канцы XVI ст. ВГАБ.]][[Файл:POL COA Odrowąż.svg|значак|зьлева|130px|Герб Адравонж паноў Стужынскіх.]][[Файл:Урывак з прывілею караля Стэфана баторыя 1583 г.png|значак|зьлева|Урывак з прывілею караля Стэфана Баторыя 1583 г.]][[Файл:Мястэчка Холмеч на мапе ВКЛ 1613 г.png|значак|195px|Мястэчка Холмеч на мапе ВКЛ 1613 г.]] Найраней, паводле [[Вялікі гістарычны атляс Беларусі|Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі]], сяло Калодчычы названае ў крыніцы 1511 году<ref>Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 3-х тамах: Т. 1. — Мінск: Белкартаграфія, 2009. С. 140, 213</ref>. У рэестры межаў Любецкай воласьці 1527 году зазначана, што палова Калодчычаў на Дняпры належала ўладальніку Любеча [[Альбэрт Гаштольд|Альбрэхту (Альбэрту) Гаштольду]], а другая палова — князю Івану Сенскаму<ref>Русіна О. Сіверська земля у складі Великого князівства Литовського. – Київ, 1998. С. 211</ref>. З судовага дакумэнту ад 29 студзеня 1541 году вынікае, што сяло Калодчычы, якое спрадвеку знаходзілася ў складзе Рэчыцкай воласьці (ня Любецкай{{заўвага|І. В. Кандрацьеў інакш інтэрпрэтаваў зьмест дакумэнту: «Przynależność administracyjna wsi Kołodczyce zmieniła się 29 stycznia 1541 roku, gdy przeszła z powiatu lubeckiego do powiatu rzeczyckiego...»<ref> Kondratiew I. Wyznaczanie granic międzypaństwowych i administracyjnych na ziemi czernihowsko-siewierskiej w XVI–XVII wieku. // Realne i wyobrażone granice i rubieże Wielkiego Księstwa Litewskiego. / pod redakcją Doroty Michaluk. – Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu-Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego-Archiwum Główne Akt Dawnych, 2021. S. 140</ref>. Ці не на падставе таго, што пэўны час палову Калодчычаў трымаў Альбрэхт Гаштольд? Але гэты ўраднік быў адным з двух, абапіраючыся на прысуды якіх, кароль упэўнена захаваў сяло за нашчадкамі Івана Сенскага. Любечане ж пасьля сьмерці А. Гаштольда ні на што прэтэндаваць і не падумалі. Тут І. В. Кандрацьеў яшчэ больш, чым раней, аддаліўся ад гістарычных рэаліяў, пар.:<ref> Кондратьєв І. В. Любецьке староство (XVI – середина XVII ст.). /І. В. Кондратьєв – Чернігівський національний педагогічний університет ім. Т. Г. Шевченка; Історико-археологічний музейний комплекс «Древній Любеч». – Чернігів: Видавець Лозовий В. М., 2014. С. 62, 75, 79, 313</ref>}}) было падаравана каралём [[Жыгімонт Стары|Жыгімонтам Старым]] князю Івану Сенскаму. Пасьля яго сьмерці «старец и вси люди волости Речицкое» пачалі патрабаваць вяртаньня Калодчычаў. Але манарх, разгледзеўшы найперш прысуд у гэтай справе нябожчыка [[Канстантын Астроскі|Канстанціна Астроскага]] († 1530), троцкага кашталяна, а потым нябожчыка Альбрэхта Гаштольда († 1539), віленскага ваяводы,{{пачатак цытаты}}рачыл тые люди, выслугу князя Иванову Сеньског(о) прысудити жоне и детемъ его и зоставити на томъ, што жъ мают(ь) имъ служыти и дани, и вси доходы давати яко колодчичане, такъ новосельцы и [[Артукі|орътюховичы]], а з волост(ь)ю Речыцкою не мають они жадныхъ подачокъ давати ани поплатовъ платити, подле листа-данины его м(и)л(о)сти.{{канец цытаты}} Яшчэ была праблема прыналежнасьці земляў «за Днепромъ, на ''й''мя Кисловичы и Тименъцы», якімі карысталіся людзі калодчыцкія. Урэшце і яны, з падачы князя Дзьмітра Відыніцкага, другога мужа ўдавы па князю І. Сенскаму Фенны Палазоўны, але з волі караля, засталіся за дзецьмі нябожчыка<ref>Lietuvos Metrika (1540–1541). 10-oji Teismų bylų knyga (XVI a. pabaigos kopija), par. S. Lazutka, I. Valikonytė, S. Viskantaitė, L. Steponavičienė, J. Karpavičienė, Vilnius 2003. № 191</ref>. 8-м жніўня 1583 году датаваны прывілей караля [[Стэфан Баторы|Стэфана Баторыя]] пану Касперу Стужынскаму, войскаму кіеўскаму, на арганізацыю торгу і двух кірмашоў на год на Сьвятога Міхайлу і на Грамніцы ([[Стрэчаньне]]) ў ягоным «ыйменью... Колачычахъ, в повете Речыцъкомъ лежачомъ, на тата''р''скомъ шляху», дзе ён «замокъ и местечко ново забудовал»<ref>Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга запісаў 70. (1582—1585). / Падрыхт. А. А. Мяцельскі. — Мінск: Беларуская навука, 2008. № 2</ref>. Пад новай ужо назвай Холміч/Холмеч мястэчка пазначана на мапе Вялікага Княства Літоўскага 1613 году. Вядома, аднак, што на ёй адлюстраваныя пераважна тыя паселішчы, што названыя ў іншых крыніцах да канца XVI ст. і раней<ref>Спірыдонаў М. Беларусь на карце Вялікага княства Літоўскага 1613 г. // З глыбі вякоў. Наш край: Гістарычна-культуралагічны зборнік. Вып. 2. Навук. рэд. А. К. Краўцэвіч; уклад. В. У. Шаблюк. — Мінск: Беларуская навука, 1997. С. 135 — 136</ref>. [[Файл:POL COA Bogoria.svg|значак|зьлева|130px|Герб Багорыя роду Валовічаў.]] Прынамсі, з XVII ст. Холмеч знаходзіўся ў валоданьні паноў [[Валовічы|Валовічаў]]. У нямецкай хроніцы «Тэатар Эўропы» апісана, як войска наказнога гетмана Міхайлы Крычэўскага, напярэдадні [[Бітва пад Лоевам (1649)|бітвы пад Лоевам]] 1649 году, захапіла Холмеч. Тутэйшыя жыхары, змовіўшыся з казакамі, зрабілі выгляд, нібы ім трэба выгнаць быдла на пашу, адчынілі браму і ўдарылі ў званы. Па гэтаму сігналу казакі ўварваліся ў мястэчка. Залога ў 100 жаўнераў ротмістра Сакалоўскага была тады амаль уся перабітая<ref>Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 2 (1650—1651). — Київ, 2013. С. 621</ref>. Станам на 1666 год, у гетманства Івана Брухавецкага, Холмеч (Холміца) значыўся ў ліку мястэчкаў, прыпісаных да Чарнігаўскага казацкага палка<ref>Кривошея В. В. Українське козацтво в національній пам'яті. Чернігівський полк. У 2 т. – Київ.: ДЦ «НВЦ «Пріоритети», 2012. Т. 2. С. 446</ref>. Зразумела, што пасьля [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскага замірэньня]] 1667 году ўсё павярнулася на ранейшыя колы. [[Файл:Гайдамакі ў Холмечы. 1750 г.jpg|значак|Гайдамацкія рабункі ў Холмечы. 1750 г.]] Праз сто гадоў зьявіліся сьведчаньні пра наведваньне ваколіцаў Холмеча гайдамакамі. Адно зь іх — у паказаньньнях 4 верасьня 1750 году ў [[Нежын]]скім палкавым судзе Піліпа Кліменкі, які разам зь іншымі гайдамакамі браў удзел у нападах на мястэчкі Брагін і Хо(л)мічы, пасьля чаго быў схоплены на тэрыторыі названага палка<ref>Гайдамацький рух на Україні в XVIII ст. Збірник документів. — Київ: Наукова думка, 1970. № 78</ref>. Пра згаданыя рабаўніцтвы паведамляў 8 верасьня і пан Францішак Ракіцкі, ротмістар ашмянскі, зазначыўшы, што Холмеч належаў пану Дамініку Валовічу, [[рэфэрэндар вялікі літоўскі|рэфэрэндару вялікаму літоўскаму]]{{заўвага|Марцін Матушэвіч, акрамя іншага, заўважыў пра пана рэфэрэндара: быў нагэтулькі аблытаны даўгамі, што ўсяляк ухіляўся ад вайсковых попісаў, хоць і зьяўляўся каралеўскім палкоўнікам; каб не давялося ўтрымліваць тую годнасьць уласным коштам<ref>Pamiętniki Marcina Matuszewicza, kasztelana brzeskiego-litewskiego: 1714-1765 / Wydał Adolf Pawiński. – Warszawa, 1876. T. I. S. 153, 226</ref>.}}<ref>Исторические материалы из архива Киевского губернского правления. Выпуск 5. / Сост. ред. неофициальной части Ал. Андриевский. — Киев, 1883. С. 30—32</ref>. Але 27 сьнежня 1750 году Дамінік Марцін памёр, не пакінуўшы нашчадкаў. Напэўна, Холмецкія добры менавіта тады і перайшлі да яго брата Юрыя, жанатага з Эльжбэтай Важынскай, зь якой меў сыноў Станіслава, Вінцэнта, Бэнэдыкта, Францішка Ксавэрыя, дачок Зофію Тэрэзу і Ганну. Холмеч дастаўся сынам пасьля спачыну бацькі 28 сьнежня 1768 году<ref>Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. – Poznań, 1889. Rocznik XІ. S. 270 – 272</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Холмеч на схематычным пляне Рэчыцкага павету. Каля 1800 г.jpg|значак|зьлева|м. Холмічы, в. Калодчына, Артукі, ф. Дубовіца на схематычным пляне Рэчыцкага павету. Каля 1800 г.]] У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Холмеч — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182</ref>. На 1795 год у мястэчку быў 31 двор, 2 царквы<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 367—368</ref>. У «Камеральном описании... Речицкой округи», датаваным 29 студзеня 1796 году, засьведчана, што мястэчка Холмеч з фальваркам Дубовіцай, вёскі Артукі, Калочын і інш. належалі панам Віцэнцію, Станіславу, Бэнэдыкту і Ксавэрыю, сынам Юрыя, Валовічам<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 72</ref>. З шляхецкай рэвізіі 1795 году, аднак, вынікае, што з усіх названых паноў Валовічаў у Холмечы жыў толькі {{падказка|шамбялян|ганаровая прыдворная пасада ў Рэчы Паспалітай XVIII ст.}} Ксавэры з жонкай Тэкляй і аднагадовым сынам Ігнацыем<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 181. А. 3</ref>. І ў мэтрычных запісах Багародзіцкай і Праабражэнскай цэркваў у Холмечы аднаасобным уладальнікам называны пан Валовіч альбо пан шамбялян Ксавэры Валовіч<ref>Гл., напрыклад, мэтрыкі 1796 і 1801 гадоў: НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 493. А. 280, 289. Спр. 499. А. 54 і наст., 63 і наст.</ref>. На мяжы XVIII—XIX стагодзьдзяў тут штогод зьбіралася 4 кірмашы<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 121</ref>. Апошнія згадкі пра Багародзіцкую і Праабражэнскую цэрквы сустрэтыя ў кнігах 1810 году, пасьля чаго іх будынкі зьнішчыў пажар. Ужо з наступнага году запісы вяліся ў кнігах Пакроўскай царквы, перанесенай да Холмечу зь сяла [[Вятхінь]]<ref name="fn1"/>. Паводле рэвізіі 1811 году, пані шамбялянава Тэкля Валовіч у мястэчку Холмічы і ў прылеглых вёсках валодала 1820 душамі «мужеска пола». Сын Ігнацы вучыўся тады ў Віленскім унівэрсытэце<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 41</ref>. На 1816 год уласьнікам Холмецкіх добраў зьяўляўся Ігнацы, сын Ксавэрыя, Валовіч<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 72. А. 531адв. і наст.</ref>. Астатні раз знаходжаньне яго ў такой якасьці засьведчана мэтрычнымі запісамі Пакроўскай царквы 1831 году{{заўвага|Дзіўна, але ў тых кнігах пана Ігнацыя ўпарта запісвалі ня сынам Ксавэрыя, а — Савелевым.}}<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 533. А. 767 і наст.</ref>. З 1832 году ўладальнікам маёнтку названы граф Міхал Ракіцкі<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 534. А. 804 і наст.</ref>. У 1855 годзе граф Ракіцкі валодаў у Холмечы і ваколіцах 6204 дзесяцінамі зямлі, броварам і 2 корчмамі<ref name="fn1"/>. На 1859 год у мястэчку было 127 двароў<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 379.</ref>. [[Файл:POL COA Rawicz.svg|значак|зьлева|130px|Герб Равіч шляхты Ракіцкіх.]][[Файл:Chołmieč. Холмеч (1901-18).jpg|значак|У мястэчку]] У парэформавы пэрыяд мястэчка Холмеч стала цэнтрам аднайменнай воласьці. У сувязі з [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|вызвольным паўстаньнем]] 1863—1864 гадоў расейскія ўлады ўзмацнілі ціск на каталіцызм. У Холмечы яны адабралі будынак касьцёлу і перарабілі яго на Аляксандранеўскую царкву [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўсай царквы]]). У 1864 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іхных бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у мястэчку была адкрылася [[Русіфікацыя Беларусі|расейская]] [[народная вучэльня]]. Дзеялі прыстань і паромная пераправа цераз раку Дняпро. На 1885 год — 95 двароў, 2 крамы. З 1888 году працавала паштова-тэлеграфная кантора. Паводле вынікаў перапісу 1897 году — 284 двары, 2 царквы, капліца, 3 юдэйскія малітоўныя дамы, народная вучэльня, паштовая станцыя, прыстань, хлебазапасны магазын, 60 крамаў, 3 гандлёвыя рады, 2 заезныя дамы, 3 харчэўні, карчма. Побач існавала сядзіба Холмеч (яна ж Дубовіца); меліся пільня (паравы рухавік, 18 працоўных) і аптэка<ref name="fn1"/>. На 1909 год у мястэчку налічвалася 167 двароў з 913 жыхарамі{{заўвага|Уражвае разыходжаньне, што да колькасьці двароў і жыхароў, у параўнаньні зь перапісам 1897 г.}}. У суседнім маёнтку Дубовіца — 1 двор і 20 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 56, 210</ref>. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Холмеч занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]<ref name="VHAB-19">{{Літаратура/ВГАБ|4к}} С. 19.</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскай мірнай дамовы з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Холмеч у складзе Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзеяла «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да РСФСР. У 1926 годзе Холмеч вярнулі [[БССР]], дзе яна стала цэнтрам сельсавету. У 1930 годзе ў вёсцы працавалі пачатковая школа, хата-чытальня, лякарня, аддзел спажывецкай каапэрацыі, сельскагаспадарчае крэдытнае таварыства, паравы млын і цагельня. На 1930 год тут было 293 двары. На 2003 год у Холмечы было 502 двары, на 2004 год — 500. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XIX стагодзьдзе''': 1858 год — 962 чал.<ref name="fn1"/>; 1880 год — 700 чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Chołmecz // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/624 624].</ref>; 1897 год — 2304 чал.<ref name="fn1"/> * '''XX стагодзьдзе''': 1959 год — 641 чал.<ref name="fn1"/>; 1999 год — 1212 чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2003 год — 1263 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 45.</ref>; 2004 год — 1232 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1к}}</ref>; 2010 год — 1169 чал. === Інфраструктура === У Холмечы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, бібліятэка, пошта. == Забудова == Плян Холмеча складаецца з 3 простых, паралельных паміж сабой вуліцаў, блізкіх да шыротнай арыентацыі; іх перасякаюць 2 кароткія вуліцы. Забудова пераважна драўляная сядзібнага тыпу. У 1987—1991 гадох збудавалі 348 цагляных дамоў, катэджнага тыпу, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофе на Чарнобыльскай АЭС]]. == Турыстычная інфармацыя == === Славутасьці === * Шпіталь (пачатак XX ст.) === Страчаная спадчына === * Капліца * Касьцёл * Царква == Асобы == * [[Салямон Міхлін]] (1908—1990) — савецкі матэматык == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|17}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}} * {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20090815084107/http://globus.tut.by/holmech/index.htm Холмеч], [http://globus.tut.by Globus.tut.by] * [https://web.archive.org/web/20200808170247/https://weather-in.by/by/gomel%27skaja/1042 Прагноз надвор’я ў в. Холмеч] {{Навігацыйная група |назоў = Холмеч у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Холмецкі сельсавет |Рэчыцкі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Рэчыччыны}} [[Катэгорыя:Холмецкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Рэчыцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] 8w4w6hbvkgaurb3le0x3mlukcapxlwi Хвойнікі 0 73087 2617854 2556585 2025-06-03T03:25:07Z Дамінік 64057 2617854 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Хвойнікі |Лацінка = Chvojniki |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Хвойнікаў |Герб = Coat of Arms of Chojniki, Belarus.svg |Сьцяг = Flag of Chojniki.svg{{!}}border |Гімн |Дата заснаваньня = перад 1504 годам |Статус з = 1967 |Магдэбурскае права = |Былая назва = Хвоиники |Мясцовая назва = Хвайнікі |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 13278 |Год падліку колькасьці = 2022 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247600 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = Сядзіба Аўраамавых |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 53 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Хво́йнікі''' (афіцыйная назва — ''Хо́йнікі''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref>) — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзяцца за 103 км на поўдзень ад [[Гомель|Гомля]], чыгуначная станцыя на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі лініі [[Каленкавічы]] — [[Гомель]]. Аўтамабільныя дарогі на [[Рэчыца|Рэчыцу]], [[Каленкавічы]], [[Брагін]]. Хвойнікі — даўняе [[сяло]], пазьней [[мястэчка]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Хвойніцкі замак|невялікі прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. З адметных мясьцінаў вылучаліся драўляны сядзібны дом Прозараў, мураваныя касьцёл у цэнтры мястэчка і капліца-пахавальня на могілках, помнікі архітэктуры адпаведна [[клясыцызм]]у і [[нэаготыка|нэаготыкі]] канца XVIII ст. і пачатку 1860-х гг. == Назва == [[Файл:Месца, дзе паўстала сяло Хвойнікі.jpg|значак|зьлева|Месца на краю асушанага на сёньня балота, дзе калісьці паўстала сяло Хвойнікі.]][[Файл:Узвышша Хвайнікі.jpg|значак|зьлева|Гэтае ўзвышша на заднім пляне, калісьці парослае хваёвым лесам, досыць аддаленае ад прыбалотнага сяла Хвойнікі, «перадало» яму сваю назву.]][[Файл:Караль Прозар з Хвойнікаў кумам у Барбарове. 1790 г.png|значак|зьлева|Караль Прозар з Хвойнікаў і Міхал Паўша зь Лісьцьвіна кумамі ў Барбарове. 1790 г.]][[Тапонім]] Хвойнікі ўтварыўся ад паняцьцяў [[хвоя|хвоі]], [[хваёвыя лясы|хваёвых лясоў]]<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 393.</ref>{{Заўвага|А яшчэ ў кнізе «Памяць» заснавальнік Хвойніцкага краязнаўчага музэя А. М. Зелянкоўскі прыводзіў «і іншую думку», г. зн. сваю ўласную. Маўляў, у апісанні межаў Брагінскага графства 1512 г. у адным месцы паселішча значыцца як Хвайнічок, у іншым — як Хойнічак{{Заўвага|Гэта ня дзьве назвы аднаго паселішча, а два розныя ўрочышчы, геаграфічна аддаленыя адно ад аднаго і яшчэ больш ад Хвойнікаў, гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 7 — 11; [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежавання Брагінскай воласці]}}. І далей: «Энцыклапедычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона, выдадзены ў 1903, сцвярджае: «Хойнік — старажытнагрэцкая мера сыпучых целаў, што згадваецца ўжо ў Гамера, які X. вызначае колькасць збожжа, патрэбнага для пракармлення аднаму чалавеку на дзень...»<ref name="fn1">Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 26</ref>. Маецца на ўвазе хеніка альбо хойніка (менавіта так, бо гэта назоўнік жаночага роду, гл. [https://biblehub.com/thayers/5518.htm χοῖνιξ, χοινικος, ἡ]) – адзінка аб’ёму, роўная 1,08 л. І ці ж гэта можна прызнаць за вэрсію?! Аднак, на стэндзе ў будынку райвыканкаму і на ўездзе ў Хвойнікі з боку Рэчыцы ў новым «пашпарце» раёну напісана такое.}}, хоць самое паселішча ўзьнікла ў нізкім месцы, сярод балота, дзе хвоя суцэльна не расьце. Імаверна, на новае сяло была перанесеная назва парослага хвайнікамі ўзвышша (ёсьць і сёньня, але даўно разаранае), якое аддзяляла яго ад даўняга брагінскага сяла [[Лісьцьвін]]а. Жыхары апошняга «''дубровы собе на поля розробили и вычертили''»<ref>Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. — Мінск, 2000. С. 192.</ref>, адкуль і гэткая назва, кантрастная з будучай мястэчкавай. Таму, пэўна, і сымболіка сучасных Хвойнікаў збольшага адпаведная ня іх месцазнаходжаньню побач з хвайнікамі, як здаўна меркавалася, а набытай імі назьве, даволі дзіўнай для селішча, паўсталага на краю балота. Традыцыйная гістарычная назва места — Хво́йнікі<ref>[https://www.svaboda.org/a/viaczorka-u-bierasci/28062505.html «Беларускія назвы вернуцца і для Хвойнікаў, і для Берасьця», — Вінцук Вячорка прэзэнтаваў кнігу ў Берасьці], [[Радыё Свабода]], 19 кастрычніка 2016 г.</ref><ref name="rohaleu">[[Аляксандар Рогалеў|Рогалеў А.]] Пра назву горада Хойнікі] // Хойнікшчыны спеўная душа. Народная духоўная культура Хойніцкага краю: Фальклорна-этнаграфічны зборнік / пад агул. рэд. В. Новак. — {{Менск (Мінск)}}: «Выдавецкі цэнтр БДУ», 2010. С. 287—288.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 78.</ref><ref>{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Гомельская вобласьць}} С. 204.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20190816003258/http://dspace.mspu.by/handle/123456789/1415 Пра змены ў сістэме айконімаў Мазырскага Палесся] / В. В. Шур // Слово. Текст. Социум : сборник научных трудов преподавателей филологического факультета / Министерство образования Республики Беларусь, Учреждение образования «Мозырский государственный педагогический университет имени И. П. Шамякина»; [редколлегия: Л. В. Исмайлова (ответственный редактор) и др.]. — Мозырь : МГПУ им. И. П. Шамякина, 2011. С. 148—154.</ref> або ''Хвайнікі́''<ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 11.</ref>. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва ''Хойнікі'' ({{мова-pl|Chojniki|скарочана}} ад {{мова-pl|chojnik|скарочана}} — хвойнік, {{мова-ru|Хойники|скарочана}}) ёсьць замацаванай у расейскай мове польскай формай тапоніму<ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/25444820.html Аддайма Брэст брэтонцам!], [[Радыё Свабода]], 3 ліпеня 2014 г.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 129, 157.</ref><ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30137752.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Хойнікі ці Хвойнікі?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 1 верасьня 2019 г.</ref>. Адбывалася гэта паволі. Неаднаразова ў польска- і лацінамоўных крыніцах выкарыстоўвалася беларуская форма. Напрыклад, яшчэ і ў канцы 1790 году пра [[Караль Прозар|Караля Прозара]], як аднаго з кумоў пры зьдзяйсьненьні таямніцы хросту сына сужэнцаў Клішэўскіх у [[Барбароў|Барбарове]], у мэтрычных кнігах [[Юравічы|Юравіцкага касьцёлу]] запісана, што ён «з Хвойнікаў» (''de Chwoyniki'')<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/pra_nazvu_khvojniki/0-217 Бельскі С. Пра назвы Хвойнікі/Хойнікі і Лісцвін.]</ref>. Была і няўдалая спроба пана Мікалая Харлінскага ў пачатку XVII ст. пераназваць мястэчка і ўвесь маёнтак у ''Новы Харленж'' на гонар Харленжу — гнязда яго роду ў Люблінскім ваяводзтве («''dobra Chojniki czyli Nowy Charlęż''» — 1618 год, «''m. Nowy Charlęż''», але «''wieś Chojniki''» — 1623 год; зрэдку ў дакумэнтах Харлінскіх сустракаліся і «''Chwojniki''» — 1600, 1618 гады)<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 234, 279, 281, 637.</ref>. Аднак, празь некалькі гадоў рыма-каталікоў Харлінскіх заступіў новы ўладальнік кальвініст М. Абрамовіч, пазьней праваслаўны М. Бжазоўскі, далей незацікаўленыя ў перайменаваньнях рыма-каталікі Шуйскія, і тую спробу спасьціг лёс іншых новых назоваў, якія мусілі — пісаў А. Ябланоўскі — «''przed żywotnością starych ustąpić''»<ref>ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 176—177.</ref>. Паводле Чэслава Пяткевіча, які жыў на Палесьсі ад свайго нараджэньня ў 1856 годзе і, згодна з аўтографам, на працягу 36 наступных, а апошні раз наведаў мястэчка ў 1912 годзе, тутэйшы люд звычайна называў яго ''Хвайнікамі''<ref>Pietkiewicz Cz. Chojniki // Ziemia: Ilustrowany miesięznik krajoznawczy. — Warszawa, 1927. T. 12. Nr. 1—24. S. 249—252.</ref>. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Хвойнікі фіксуецца як варыянтная. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай. == Гісторыя == {{Асноўны артыкул|Гісторыя Хвойнікаў}} === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Прывілей С. Полазу 1504 г.jpg|значак|зьлева|Польскамоўная анатацыя «прывілею рускага» 1504 г. караля Аляксандра пану Сямёну Палазовічу на Хвойнікі і Астраглядавічы. Вопіс 1798 г.]][[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:Запіс 1879 г.png|значак|зьлева|Запіс Браніслава Клечыньскага падчас рэвізіі 1879 г. архіву Прозараў у Астраглядах і Хвойніках.]] Найранейшая згадка пра Хвойнікі (у арыгінале, мусіць, — ''Хвоиники'') датавана 3 днём месяца чэрвеня 1504 году{{Заўвага|Пачынаючы з артыкулу «Хойнікі» 1974 г. аўтарства Ф. В. Ахрэмчыка<ref>Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. XI. Футбол — ЯЯ. Дадатак. — Мінск, 1974. С. 70</ref>, ва ўсіх беларускіх выданьнях годам найранейшай згадкі пра Хвойнікі чамусьці называўся 1512-ты. Зьвестка нібыта запазычана з Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці таго году. Аднак, згаданы ў абмежаваньні востраў Хойнічак месьціўся паміж сёламі Лісьцьвін і Дзімамеркі, хутчэй за ўсё на тэрыторыі сучаснай Брагіншчыны, а чысты рог Хвойнічак яшчэ далей — паміж сялом Дзімамеркі і месцам упадзеньня рэчкі Пясочанкі (Пясочні) ў Брагінку. Пэўна, ні адзін з гэтых Хвайнічкоў ня мог быць колішнім сялом Хвойнікі не адно таму, што не зьяўляўся паселішчам, як даўно заўважылі ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі, але і з прычыны неадпаведнасьці свайго геаграфічнага разьмяшчэньня.}}{{Заўвага|У ІГ НАН Беларусі, аднак, мяркуюць, што кароль Аляксандар хіба пацьвердзіў ранейшае падараваньне караля Казімера. Інакш кажучы, трымаюцца раней выказанага М. Ф. Сьпірыдонавым дапушчэньня: найранейшай згадкай пра Хвойнікі мусіць уважацца, як прынята ў гістарычнай навуцы, апошні няпоўны год жыцьця Казімера Ягелончыка, г. зн. 1492. Пераконвае ў гэтым акадэмічных гісторыкаў запіс у дакумэнце 1532 г.<ref name="fn3">Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського // Україна в Центрально-Східній Европі. — Київ: Інститут історії України НАНУ, 2008. № 8. С. 69 — 70</ref>:{{пачатак цытаты}}''Лист писаныи князю Дмитру Романовичу Виденицкому до пана воеводы киевского абы именя розные по Семену Полозовичу зосталые ему яко зятю его поступил_Жикгимонт Божю милостю корол_Воеводе киевскому, державцы свислоцкому пану Андрею Якубовичу Немировича. Жаловалъ намъ дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романович Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, Белыи Берегъ, Виточов, Мартиновичи, Хвоиники, Остроглядовичи, Новоселки а двор с пустовщинами у замку Киеве и на месте, и во Вручомъ. И тые деи он вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого Казимера, короля, и брата нашого Александра, королеи ихъ милости и нашими… и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ…'' {{канец цытаты}}Дасьледчыкі чамусьці не зважаюць на тую акалічнасьць, што пад «''вси именя''» падпадае і названае першым у сьпісе Ухобное, да падараваньня якога Сямёну Палазовічу кароль Казімер дачыненьня ня меў. С. Палазовіч атрымаў яго (Хабное) у 1493 г. непасрэдна ад вялікага князя Аляксандра<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 3 (1440 — 1498). — Vilnius, 1998. № 27</ref>. У крыніцы няма зьвестак, нібы гэта пацверджаньне ранейшага падараваньня, тым часам як у прывілеях што да іншых маёнткаў яны ёсьць. Да таго ж, у запісе 1879 г. Браніслаў Клечыньскі з памочнікамі, якія прачыталі і скапіявалі арыгінал прывілею, сьведчылі, што добры Хвойнікі і Астраглядавічы, падараваныя С. Палазовічу, выдзеленыя з Брагінскай воласьці, а значыць, раней нікому асобна ад яе не належалі, таму згадваць іх, як і іншыя другарадныя паселішчы, не было патрэбы. І яшчэ. Чаму для размешчаных у больш глухой мясьціне Хвойнікаў у картатэцы М. Ф. Сьпірыдонава, выкарыстанай укладальнікамі першага тому «Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі», пазначаны 1492 г., а для згаданых у той жа самай крыніцы Астраглядавічаў, Навасёлак і Белага Берага — 1532 г.? Таму, што сёньня Хвойнікі — раённы цэнтар?..<ref>Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 3-х тамах: Т. 1. — Мінск: Белкартаграфія, 2009. С. 193, 195, 224, 240</ref>}}, калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] сваім прывілеем, вылучыўшы іх і [[Астрагляды|Астраглядавічы]] з усімі прылегласьцямі з Брагінскай воласьці, падараваў на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану [[Сямён Палазовіч|Сямёну Хведаравічу Палазовічу]] («слаўнаму русінскаму воіну Полазу», «Полазу Русаку, слаўнаму казаку», як назвалі яго польскія гісторыкі [[Ёст Людвік Дэцый]]<ref>Decjusz, Jost Ludwik. Contenta: De vetustatibus Polonorum liber I; De Iagellonum familia liber II; De Sigismundi regis temporibus liber III. — 1521. F. LXVII</ref> і [[Марцін Бельскі]]<ref>Kronika Marcina Bielskiego. T. II (Księga IV, V). /Wydanie Józefa Turowskiego. — Sanok, 1856. S. 950.</ref>{{Заўвага|Пра С. Палазовіча гл.: Черкас Б. Прикордонний намісник Семен Полозович. // Український історичний збірник : наук. пр. асп. та молодих вчених. — Київ, 2004. Вип. 7. С. 95 — 105}}). Вядомая яна, як самы даўні дакумэнт (przywiley ruski) з польскамоўнага вопісу архіва князёў Шуйскіх з збору «Archiwum Prozorów i Jelskich», што захоўваецца ў фондах Галоўнага архіву старых актаў у Варшаве. А абмежаваньне Брагінскай воласьці (альбо «hrabstwa» ў кнізе Мазырскага гродзкага суда 1776 году) ад 7 сакавіка 1512 году, якое выконвалася на загад караля і вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага, было адначасова і размежаваньнем яе з добрамі пана Сямёна Палазовіча<ref>Аrchiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>. Мяжа тады прайшла на поўдзень ад Хвойнікаў, а менавіта з паўднёвага захаду, ад астравоў [[Дронькі]], [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]], на паўночны ўсход, паўз угодзьдзі брагінскага сяла Лісьцьвін{{заўвага|Усім вядомая сёньня вёска [[Паселічы]], што месьціцца побач зь Лісьцьвіном, узьніклая пазьней і вядомая на 1581 год як слабада, належала ўжо не да Брагінскага маёнтку.}} у кірунку сяла, таксама брагінскага, [[Дзімамеркі|Дамамірка]]. Астраглядавічы з навакольлямі апынуліся ўнутры яе, што выклікала пярэчаньні з боку пана Хведара (у тэксце: Хвядоса) Палазовіча, бацькі ўладальніка<ref>НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050 адв.</ref>{{Заўвага|У сувязі зь зямельнымі спрэчкамі нельга абыйсьці ўвагаю яшчэ і такі сюжэт: член-карэспандэнт НАН Беларусі С. В. Марцэлеў удзел у зямельным канфлікце 1528 г. паміж рудабельцамі (Рудыя Белкі – сучасны раённы цэнтар Акцябрскі) і хвайнічанамі (Хвойня – вёска ў Лучыцкім сельсавеце сумежнага Петрыкаўскага раёну) чамусьці прыпісаў жыхарам Хвойнікаў<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 426</ref>. Што і казаць — «блізкі сьвет»! Гэта, аднак, не зьбянтэжыла ўкладальнікаў яшчэ адной, больш новай энцыкляпэдыі<ref>Города, местечки и замки Великого княжества Литовского: энциклопедия / ред. совет: Т. В. Белова (пред.) [и др.]. — Минск: БЭ, 2009. С. 292</ref>}}. [[Файл:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|Герб Друцк князёў Друцкіх (Любецкіх альбо Відыніцкіх)]] Адміністрацыйна Хвойнікі належалі спачатку да Брагінскай воласьці [[Кіеў]]скага павету і [[Кіеўскае ваяводзтва|аднайменнага ваяводзтва]] Вялікага Княства Літоўскага. Іх і Астраглядавічаў уладальнікамі ад пачатку XVI ст. і да 1860-х гадоў (маёнтку — да 1887 году) пасьлядоўна былі паны Палазовічы, князі Любецкія, паны Харлінскія, Абрамовіч (Абрагамовіч), Бжазоўскія, князі Шуйскія, паны Прозары<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 12 — 18.</ref>{{Заўвага|Насуперак таму, як, пачынаючы са слоўнікавага артыкула [[Аляксандар Ельскі|А. Ельскага]] (Chojniki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.— Warszawa, 1880. Tom I. S. 620), сьцьвярджалася ледзьве не ўва ўсіх папяровых выданьнях Беларусі{{Заўвага|Больш як за 100 гадоў зьявілася хіба пара-тройка частковых выключэньняў. У. А. Малішэўскі і П. М. Пабока ў кнізе «Нашы гарады» паведамілі, што ў 1568 годзе князёўна Любецкая запісала Хвойнікі (у грамаце Хойнікі) Шчаснаму Харлінскаму. Але далей ізноў жа – пра Хвойнікі як уладаньне князёў Вішнявецкіх. (Малішэўскі У. А., Пабока П. М. Нашы гарады. – Мінск, 1991. С. 226). Потым гэта паўтарылі А. М. Зелянкоўскі і У. Ф. Ісаенка (<ref name="fn1"/>; Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. – Хойнікі, 1995. С. 5).|}}, у тым ліку энцыкляпэдыях і даведніках, князям Вішнявецкім Хвойнікі ніколі не належалі. Увогуле цікава, як у тыя часы ўяўлялі сабе тэму не аматары-энтузыясты, а гісторыкі-дасьледчыкі. Напрыклад, прафэсар гісторыі Кіеўскага унівэрсытэту У. Б. Антановіч і студэнт М. Запольскі таксама ўважалі першымі ўладальнікамі Хвойнікаў ды Астраглядаў князёў Вішнявецкіх; чытай: усё, што калісьці належала да Брагінскай воласьці, ад канца (чаму?!..) XVI ст. і да канца XVII ст. было іхным (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк) / М. Запольский // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 116 – 117; пазьней літаральна тое ж сустракаем у выданьні: Россия. Полное географическое описание нашего Отечества / Под ред. В. П. Семёнова. – Т. 9: Верхнее Поднепровье и Белоруссия: [Смоленская, Могилевская, Витебская и Минская губ.] / Сост. В. П. Семенов, М. В. Довнар-Запольский, Д. З. Шендрик [и др.]. – С.-Петербург: Издание А. Ф. Девриена, 1905. С. 568). Калі аўтарам нарысу "Брагінская воласьць" сапраўды быў У. Антановіч<ref>Зінаїда Зайцева. М. В. Довнар-Запольський: від дебюту в науці до професора університєту. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 16</ref>, а М. Запольскі яго толькі выдаў, дык пазыцыя прафэсара тым болей зьдзіўляе. Трыма гадамі раней ён выступіў укладальнікам тому дакумэнтаў, у адным зь якіх, пазначаным 1631 годам, гаспадаром Астраглядавічаў і Хвойнікаў названы ваяводзіч смаленскі пан Мікалай Абрагамовіч (Архив Юго-Западной России. – Киев, 1886. Ч. VII. Т. I. C. 396 – 397). Іншая справа як бы гэта пісаў учорашні навучэнец гімназіі, а на той час студэнт унівэрсытэту...|}}. 3 сакавіка 1532 году кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Стары]] адмысловым лістом загадаў ваяводзе Андрэю Няміровічу маёнткі нябожчыка Сямёна Палазовіча (у іх ліку «Хвойники, Остроглядовичи, [[навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Новоселки]]»), якія той пасьпеў прыгарнуць да Кіеўскага замку, вярнуць яго зяцю князю Дзьмітрыю Раманавічу Відыніцкаму<ref name="fn3"/> (Любецкаму). У сьнежні 1556 году князь Дзьмітры Любецкі, не жадаючы прызнаць віну ўласных падданых «о подране бчол и о збите людей монастырских» (лыскоўскіх сялян кіеўскага Сьвята-Міхайлаўскага Залатаверхага манастыра), скардзіўся ў сваю чаргу на іх: «…и я, дей, теж сам и люди мои кузцовские и хвойницкие от подданых церковных так веле кривды нам…»<ref>Документальна спадщина Свято-Михайлівського Золотоверхого монастиря у Києві ХVІ — ХVІІІ ст. З фондів Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського. Зб. док. [Текст] / Ю. А. Мицик, С. В. Сохань, Т. В. Міцан, І. Л. Синяк, Я. В. Затилюк — Київ, 2011. С. 363.</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазоўны, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім гербу Боньча ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{Заўвага|Ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…»<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227.</ref>. [[Файл:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Боньча роду Харлінскіх]] Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва (у тым ліку Хвойнікі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 27 сьнежня 1586 году [[Шчасны Харлінскі]] падаў судовую позву да ўдавы князя [[Аляксандар Вішнявецкі|Аляксандра Вішнявецкага]] за гвалтоўны вывад дзедзічных падданых зь іх жонкамі, дзецьмі і ўсімі хатнімі рэчамі з Астраглядавічаў, Хвойнікаў, [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушоў]] і Паселічаў з наступным пасяленьнем у вёсках свайго Брагінскага маёнтку<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 6.</ref>. У 1598 годзе сойм прызначыў Ш. Харлінскага адным з камісараў у справе разьмежаваньня ''Кіеўскіх земляў'' Кароны і [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] ВКЛ<ref>Constitucię seymu walnego Koronnego Warszawskiego, MDXCVIII. — W Krakowie, w Architypografiiey Króla Ie<sup><small>o</small></sup> M. y Kościelney, Lazarzowey, MDXCVIII. S. 20; Volumina Legum. S. 372.</ref>. У трыбунальскім акце ад 22 чэрвеня 1600 году што да Кіеўскага ваяводзтва засьведчаная нязгода Ш. Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю [[Адам Вішнявецкі|Адаму Аляксандравічу Вішнявецкаму]] сёламі Мікулічы, Веляцін, Лісьцьвін, а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), Плоскага, Паселічаў, Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю [[Міхаіл Вішнявецкі|Міхаілу Міхайлавічу Вішнявецкаму]] Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, [[Урочышча|урочышчы]], з папсаваньнем старых памежных знакаў<ref>ŹD. T. XXI. S. 57</ref>. 20 чэрвеня 1600 году Ш. Харлінскі выдаў сыну свайму Мікалаю ''вечны запіс'', прызнаны ў [[Люблін]]скім трыбунале, у Астраглядаўскім ключы (а гэта і Хвойнікі), на двор з 5 пляцамі ў Кіеве<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47.</ref>. Зь імёнамі [[сужэнства]] Мікалая і Гэлены (Гальшкі) Харлінскіх зьвязана заснаваньне яшчэ да 1622 году касьцёла ў Астраглядавічах<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 51; гл. таксама [http://hojniki.ucoz.ru/index/kascjol_u_astragl/0-451 Прозараўскія мясьціны ў Астраглядах]</ref> і стварэньне першай у рэгіёне каталіцкай парафіі. Недзе ў гэты ж час Хвойнікі апынуліся ў складзе [[Оўруч|Оўруцкага]] павету. Разьмежаваньне Кіеўскага ваяводзтва Кароны і Мазырскага павету ВКЛ у сьнежні 1621 — студзені 1622 году засьведчыла, як на сёньняшні дзень, унікальную сытуацыю: тагачасныя мястэчка і вёску Хвойнікі М. Харлінскага паны камісары пацьвердзілі прыналежнымі да Кароны, а сяло і двор Настольле пана Іскарастынскага{{Заўвага|Вуліца Настольская і канец вуліцы Пралетарскай з прылегласьцямі ў сёньняшніх Хвойніках.}} — да ВКЛ<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. 7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, Вялікі Бор, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Паселічы]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{Заўвага|Яшчэ названыя 13 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. [[Файл:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]] У 1627 годзе Гальшка Мікалаевая Харлінская склала [[тэстамэнт]], паводле якога Астраглядавічы разам з Хвойнікамі пераходзілі ў пасэсію да яе зяця-кальвініста [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 56.</ref>. Згодна з тарыфам падымнага падатку, у 1628 годзе пан Мікалай Абрагамовіч z Chwoynik, з 11 дымоў плаціў па 3 злотых, з 2-х агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 397.</ref>. Пры гэтым будучаму гэнэралу артылерыі ВКЛ яшчэ доўга давялося ўлагоджваць спадчынныя і проста маёмасныя непаразуменьні зь іншымі Харлінскімі — панамі Станіславам, Юрыем і Шчасным, а таксама з панам Мадлішэўскім, зь якім Гальшка ўзяла шлюб. Хвойніцкая царква на тыя часы ўжо была ўніяцкай. У мэтрычныя кнігі Астраглядаўскага касьцёлу трапіў запіс ад 26 лютага 1635 году, паводле якога хвойніцкі прэсьвітэр Лука Чачотка ахрысьціў Леона Яна, сына харунжага пяцігорскага Рэмігіяна і Петранэлі з Бахановічаў Маеўскіх, а кумамі былі пісар земскі{{Заўвага|У касьцельнай кнізе памылкова запісана — гродзкі.}} мазырскі Самуэль Аскерка, знакаміты ваяр<ref>Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Мінск: Навука і тэхніка, 1995. С. 141.</ref>, і Марыяна Міткевічаўна. Гэты ж сьвятар згаданы ў запісе 1640 году. А ў 1692, 1715, 1722 гадох хвойніцкім настаяцелем названы Анікій Чачотка. Абодва зьдзяйсьнялі абрады ў Хвойніках і Загальлі<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 150адв. — 151.</ref>. [[Файл:POL COA Gozdawa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Газдава роду Бжазоўскіх]][[Файл:Макет замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя.png|значак|Макет-рэканструкцыя замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя. Выканаў Д. Вінаградаў. 2007 г.]] 24 сьнежня 1642 году ад імя [[Кашталяны амсьціслаўскія|амсьціслаўскага кашталяна]] Мікалая Абрамовіча складзены запіс ''вечнага продажу'' пагразлых у даўгах Астраглядавічаў і Хвойнікаў кіеўскаму падстолію [[Максыміліян Бжазоўскі|Максыміліяну Бжазоўскаму]], пра што Лукаш Мадлішэўскі выказваў клопат яшчэ ў лісьце ад 29 чэрвеня 1641 году<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 67.</ref>. Найбольш імаверна, што менавіта М. Бжазоўскі напярэдадні «хмяльніччыны» збудаваў у паўсталых на краю балота Хвойніках умацаваную сядзібу, званую замкам, дзеля абароны скарбу ад уласных сялянаў, казакоў ды суседзяў — паноў-братоў шляхты{{заўвага|Даволі дзіўна, але на гербе места Хвойнікі выяўлены сымбаль мураванага замку з трыма акруглымі ў пляне вежамі і ўязной брамай з характэрным зубчастым верхам. Але ж тут існаваў хіба сьціплы драўляны замак.}}. 26 сакавіка 1651 году на загад польнага гетмана літоўскага князя [[Януш Радзівіл|Януша Радзівіла]], каб не дайшло да масавага паказачваньня тутэйшых жыхароў, у мястэчку Хвойнікі размясьціўся адзьдзел жаўнераў ротмістра Курпскага. У лісьце да князя Курпскі паведамляў, што стаў у надта дрыгвяністай мясьціне з зусім паганымі пераправамі, і як бы давялося біцца, то не адно коннаму, але і пешаму недзе разьвярнуцца — навокал балоты. Тут, маўляў, не тое аўса, сена не здабыць, надта край заўбогім стаў. Але яны з жаўнерамі так-сяк трываюць у нястачы, абы вяскоўцы не ўцякалі з сваіх гасподаў. Прасіў падмогі, бо тут адно хіба лічыцца што 5 харугваў, а папраўдзе і на 3 сотні ці набярэцца. Яшчэ даслаў з Хвойнікаў да гетманскага табару 2-х палонных казакоў сотні Дарашэнкавай палку [[Нябаба|Нябабы]]<ref>Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 2 (1650—1651). — Київ, 2013. С. 109, 110, 129, 431.</ref>. У другой палове XVII ст. мястэчка стала цэнтрам воласьці, тут праходзіў шлях [[Мазыр]]  — [[Юравічы]]  — [[Брагін]]  — [[Любеч]]. [[Файл:Герб князёў Шуйскіх.png|150пкс|значак|Герб Сьвяты Юры (Георгі Пераможац) князёў Шуйскіх. Фота Анатоля Бензярука{{Заўвага|Выява з надмагільля Віталіса Шуйскага (†1. VI. 1849) у в. Чыжэўшчына (былыя Крупчыцы) Жабінкаўскага р-ну Берасьцейшчыны.}}.]] 26 чэрвеня 1664 году дачка нябожчыка Максыміліяна Бжазоўскага, берасьцейскага ваяводы, Зофія перапісала спадчынныя маёнткі ў Кароне (Астраглядавічы з Хвойнікамі таксама) і Берасьцейшчыне на мужа, князя [[Канстанцін Ян Шуйскі|Канстанціна Яна Шуйскага]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 69.</ref>. Тады Шуйскія ўпершыню набылі добра ў Кіеўскім ваяводзтве ды трымалі іх каля паўтары сотні гадоў. Менавіта яны зрабілі Хвойнікі цэнтрам сваіх уладаньняў у рэгіёне. Паспрыяла гэтаму не ў апошнюю чаргу тое, што Астраглядавічы знаходзіліся ў атачэньні брагінскіх добраў, а Хвойнікі — на поўначы па-за іх межамі. Хоць, магчыма, ініцыяваў перамену яшчэ ў першай палове XVII ст. ваявода берасьцейскі Максыміліян Бжазоўскі, збудаваўшы ў Хвойніках замак. Станам на 1666 год, у гетманства Івана Брухавецкага, Хвойнікі, як і Брагін, былі сярод «асобных» мястэчкаў, прыпісаных да Чарнігаўскага казацкага палка<ref>Кривошея В. В. Українське козацтво в національній пам’яті. Чернігівський полк. У 2 т. — Київ.: ДЦ "НВЦ «Пріоритети», 2012. Т. 2. С. 446</ref>. Зразумела, што пасьля [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскага замірэньня]] 1667 году ўсё павярнулася на ранейшыя колы. Расейскі дакумэнт 1676 году засьведчыў, што пасланец казацкага гетмана Барыс Маршэўскі летась да [[Львоў|Львова]] ехаў накіроўваючыся ''«на [[Брагін|Брагинъ]], на Загалье, на Хвойники, на [[Мазыр|Мозырь]]…»''<ref>Акты, относящиеся к Южной и Западной России. Т. 12 (1675—1676). — С.-Петербург, 1882. Стб. 831</ref>. Паводле люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 30 дымоў мястэчка Хвойнікі без уліку сьвятароў князь Шуйскі мусіў плаціць 6 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 488. Далей яшчэ ўлічаныя 7 дымоў яўрэйскіх (С. 502). Другі пабор — 6 злотых з 6 дымоў (С. 505).</ref>. 30 кастрычніка 1686 году нехта Мацьвей з Хвойнікаў пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што з маёнтку адыйшлі 77 дымоў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 553.</ref> (×6 — прыкладна 462 жыхары). У іншых выпадках прычына адыходу «за Днепр» называлася: з прычыны гвалту як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў. У лістападзе 1693 году харугва інаўроцлаўскага ваяводзіча Шчавінскага стала на зіму ў Хвойніках, але напярэдадні [[Стрэчаньне|стрэчанскага]] кірмашу вырушыла пад Хвастаў супраць казакоў палкоўніка Сямёна Палія. 12 лютага 1694 году жаўнер згаданай харугвы Сэбасьціян Яроцкі зь іншаю чэлядзю, закупіўшы на [[кірмаш]]ы правіянт, спыніўся на ноч у хаце ўдавы Казачыхі [[Валокі (Хвойнікі)|на Валоках]]. Але адміністратар маёнтку князя К. Шуйскага, Ян Зьдзітавецкі, сустрэўшы яго на вуліцы, замест нейкіх вінаватых загадаў зьбіць, потым узяў пад варту і трымаў у замкавай турме ледзьве ня 3 месяцы, ажно пакуль не вярнулася харугва і пацярпелы ня быў апраўданы<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 285—287.</ref>. 16 красавіка 1697 году сотнік Чэпарняка і казакі палку Ярэмы гвалтоўна сталі на кватэры ў мястэчку Хвойнікі князя [[Дамінік Шуйскі|Дамініка Шуйскага]]. Калі ж пан Фрыдэрык Левэнфатэр, аканом маёнтку, спрабаваў не дапусьціць іх, дык казакі сілай уламваліся да людзей, зьбівалі, стралялі нібы ў ворагаў, а хвойніцкага баярына Стафана Пятроўскага з мушкету 2 разы ў грудзі стрэлілі, ад чаго той і памёр<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. С. 352.</ref>. [[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1698 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара маёнтку Хвойнікі 1698 г.]][[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1721 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара Хвойніцкага маёнтку 1721 г.]][[Файл:Апісанне Хойніцкага замку 1721 года.png|значак|Апісаньне Хвойніцкага замку 1721 года.]] У 1698 годзе маёнтак Хвойнікі і [[Загальле]] (староства) перададзены ад князя Д. Шуйскага ў кіраваньне Зыгмунту Шукшце, што засьведчана адпаведным інвэнтаром<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 119, 129—133адв.</ref>. Паводле рэвізіі 1716 году, у мястэчку Хвойнікі на пэрыяд пасэсіі князя [[Станіслаў Шуйскі|Станіслава Шуйскага]] налічвалася 44 двары і двор сьвятара, 7 сялян, якія перасяліліся зь Небытава, Валокаў, Брагіна. Два двары часова вызваленыя былі ад уплатаў, гаспадары яшчэ 2-х адпрацавалі [[чынш]] у замку, а з астатніх выбрана падымнага 225 злотых, г. зн. прыкладна на паўсотні злотых болей, чым належала (пасэсар, часовы ўладальнік, ня мог сабе ў тым адмовіць). Яшчэ ў мястэчку жылі 17 габрэяў-гаспадароў і 9 габрэяў, што ня мелі дамоў і падатак давалі толькі з камораў. Яны мусілі плаціць чыншу больш як 345 злотых<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 139—139адв., 143адв.</ref>. 12 чэрвеня 1716 году віленскі кашталян, вялікі гетман ВКЛ Людвік Канстанцін Пацей даслаў ардынанс паручніку Дамброўскаму, абы той выдаў квітанцыю на ўсё, што выбрана з Загальскага староства ад берасьцейскага харунжага Дамініка Шуйскага, а Хвойніцкіх добраў таго харунжага «tykać nie śmiał»<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 205</ref>. Згодна зь інвэнтаром маёнтку Хвойнікі ''з прылегласьцямі'' ад 20 сакавіка 1721 году, пададзенага былым пасэсарам Юзафатам Парышэвічам, біскупам валоскім, князю [[Мікалай Шуйскі|Мікалаю Шуйскаму]] ў мястэчку было 43 гаспадаркі, 7 «сялянскіх камораў», 5 габрэяў-гаспадароў, 9 габрэяў без дамоў; чыншу плацілі 175 злотых і тры з паловай грошы. Акрамя таго, местачкоўцы, што мелі коней з падводамі, мусілі быць напагатоў, абы грузы перавозіць за 12 [[міля]]ў, а не, дык пешшу за 3 мілі зь лістамі хадзіць. Па 2 копы замкавага жыта і ярыны нажаць павінныя. У гвалты пераправы і грэблі вялікаборскую млыновую і іншыя масьціць і рамантаваць усе агулам. Габрэі, як будуць мяса прадаваць, дык на замак абавязкова мусілі даваць зь лепшага. Мястэчка загадана абнесьці [[паркан]]ам таксама сіламі насельнікаў, каб між 2-ма брамамі не засталося ніводнага праходу. Кожны двор павінны адпраўляць работніка на праполку замкавых агародаў ды нарыхтоўку агародніны на зіму. Найбольш распаўсюджаныя прозьвішчы жыхароў-беларусаў — Грышчанка, Стасенка, Шымук, Козік, Навуменка, Коваль, сустракаліся таксама прозьвішчы Каролік, Гапонік, Леўчанка, Мельнік, Кандраценка. Прозьвішчы жыхароў-габрэяў часта ўказвалі, адкуль іх носьбіты прыбылі ў Хвойнікі: Лейба [[Стралічаў]]скі, Хаім [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікаборскі]], Шмуль зь Юркавічаў, Бенямін зь [[Юравічы|Юравічаў]], Лейба з [[Алексічы (Гомельская вобласьць)|Алексічаў]], Іцка Гальміч зь [[Лісьцьвін]]авічаў, Ёсь [[Настольле|Настольскі]]. Мелі патранімічнае паходжаньне: Гірш Баруховіч, Моўша Гіршовіч, Якаў Лейбавіч, Мендэль Абрамовіч, Іцка і Ёсь Гіршовічы, Невах Нохімавіч, Яшка Пярцовіч, Абрам Хаімавіч, Іцка Моўшавіч. Або ад назвы прафэсіі — Нохім Цырулік, Рафель Кравец. Маглі звацца зусім проста: Шайка{{Заўвага|Родныя браты Міхаль і Шайка ад красавіка 1715 г. трымалі арэнду хвойніцкую, на якую мелі гадавы кантракт за суму ў 4300 злотых, даволі спраўна яе выплачвалі (НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 144). А нашмат пазьней, у пачатку 1830-х гадоў экспартэрамі гарэлкі з бровараў Уладыслава Прозара, падкаморага рэчыцкага, у Хвойніках, Гарадзішчы і Ёлчы былі бацька і сын Лейба і Абрам Шайковічы [НГАБ. Ф. 694. Воп.7. Спр. 831. А. 9]. Тады яны ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камэрцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Менскай губэрні.}}, Гдаль, Шмуйла, ці яшчэ дадаючы да імя ўласнага род заняткаў — Айзік арандатар, Іцка кравец. У гэтым жа інвэнтары зьмешчана апісаньне Хвойніцкага замку<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 120—122адв.</ref>{{Заўвага|Пра Хвойніцкі замак гл.: Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 160 — 161; пар.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/0-56 С. Бельскі. Замак у Хойніках.]}}. Пасэсія ксяндза-біскупа Ю. Парышэвіча была вельмі няўдалай. Маёнтак усё ніяк ня мог управіцца з выплатай даўгоў, што мусіла абмяркоўвацца нават на паседжаньнях Радамскага і Люблінскага трыбуналаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 2. Т. 3. Постановления провинциальных сеймиков в 1698—1726 гг. — Киев, 1910. С. 699—700.</ref>. 2 траўня 1722 году князь Мікалай Шуйскі атрымаў ліст, у якім паведамлялася, што маніфэсту камісарскага абмежаваньня Оўруцкага павету з Мазырскім у Оўручы няма, кнігі бо двойчы згарэлі, дык ці не зьвярнуўся б у Мазырскі гродзкі суд, мо там што здабудзе<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 36</ref>. Пасьля князя Мікалая, ад канца 1720-х і да пачатку 1750-х гадоў Хвойнікі сталі ўласнасьцю яго брата Ігнацыя. У тарыфе падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў 17 паселішчах (акрамя вёскі [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], прыналежнай астраглядаўскай плябаніі) Хвойніцкай воласьці пана І. Шуйскага налічвалася 255 двароў<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 285—286.</ref> (прыкладна 1530 жыхароў). Прычым для Хвойнікаў улічаныя і габрэйскія домагаспадаркі. [[Файл:Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.jpg|значак|зьлева|Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.]][[Файл:Запіс пра ўніяцкага пароха і верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.jpg|значак|Запіс пра ўніяцкага пароха і колькасьць верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.]] Згодна з Генэральнай візытай Брагінскага дэканату, на 1743 год у прыходзе царквы Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы мястэчка Хвойнікаў, дзедзічных добраў князя Ігнацыя Шуйскага, харунжыча берасьцейскага, налічвалася 297 двароў, дапушчаных да споведзі 1188 душ верных. Узначальваў прыход сьвятар Ян Чачотка. Будынак царквы драўляны, з хвоі, узьведзены на сродкі дзедзіча за 10 гадоў перад візытацыяй<ref>Візыты Брагінскага дэканату 1743 г. // Інстытут рукапісу Нацыянальнай бібліятэкі Украіны імя У. І. Вярнадзкага. І. 2461. А. 289адв., 290</ref>. 24 сьнежня 1744 году настаяцель Астраглядаўскага касьцёлу кс. Антоні Лукаш Пянькоўскі, дэкан оўруцкі, ахрысьціў у двары Хвойніцкім Адама, сына вяльможных Ігнацыя і Людвікі князёў Шуйскіх, пра што быў зроблены запіс у мэтрычнай кнізе Хвойніцкай царквы (Ecclesiae Ritus Greci Unici Choynicensis), пазьней занесены ў кнігі парафіяльнага касьцёлу<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 151адв.</ref>. [[Файл:Астрагляды, парафія 1748 г.jpg|значак|зьлева|Астраглядавіцкая парафія ў 1748 г.]] У 1748 годзе мястэчка Хвойнікі названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі [[Оўруцкі дэканат|Оўруцкага дэканату]] [[Кіеўская дыяцэзія|Кіеўскай дыяцэзіі]]<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148.</ref>. У чэрвені 1750 году ў Хвойніках быў схоплены гайдамак Астап Луцкі, які ажно на працягу «шасці гадоў у гультайскіх эксцэсах жыцьцё праводзіў». Тутэйшая грамада асудзіла яго «на горла», але адміністратар Оўруцкага староства пан Станіслаў Быстрыцкі адмовіўся прыняць палоннага ў турму і выканаць над ім смяротны прысуд, дзеля чаго ў Оўруцкім гродзе і быў заяўлены пратэст<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3: Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 464—466.</ref>. 14 жніўня т. г. возны гэнэрал Кіеўскага ваяводзтва пан Андрэй Святкоўскі арыштаваў у Хвойніках падданых князёў Шуйскіх з Краснасельля і іх атамана Кулешыка, падданага Загароўскага, абвінавачваных у [[Гайдамак|гайдамацтве]]. Кіраўнік ключа пан Мікалай Страчынскі абяцаў затрымаць рабаўнікоў да суда ў турме Хвойніцкага замку<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. С. 511—512.</ref>. На 1754 год у мястэчку Хвойніках, напэўна, разам зь вёскай Валокамі, якой няма ў тарыфе, налічвалася 109 двароў (каля 654 жыхароў), зь якіх да Оўруцкага замку выплачвалася 16 злотых, 29 з паловай грошаў, на вайсковыя патрэбы павету і ваяводства 67 злотых і 28 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192; гл. таксама: С. 13—15, 20—22.</ref>. У 1750—1770 гадох адбываліся шматлікія непаразуменьні і канфлікты паміж уладальнікамі добраў Хвойнікі і Астраглядавічы (князямі Шуйскімі, дзедзічамі і рознымі апякунамі) і ўладальнікамі суседняга Брагінскага маёнтку панамі Замойскімі/Мнішкамі, кароткачасовымі спадчыньнікамі па князю [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхалу Сэрвацыю Вішнявецкаму]] і яго жонцы Тэклі (з Радзівілаў), а асабліва — з панамі Ракіцкімі. [[Файл:Герб уласны роду Прозараў.png|150пкс|значак|зьлева|Герб уласны роду Прозараў]] Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Хвойніках налічвалася адпаведна 30 дамоў, 101 жыхар, 24 дамы, 58 жыхароў і 25 дамоў з 67 жыхарамі; яшчэ 25 чалавек схаваныя ад апошняга перапісу ў суседняй вёсцы Настольле, г. зн. разам было 92 чалавекі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага [[кагал]]у, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 14, 16 і 17 вёсак, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 198, 105 і 145 głow; некаторыя зь іх у 1784 годзе запісаныя хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі (у Малым Карчовым, Рашаўцах, Рудным і Шчарбінах)<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 301, 391, 710.</ref>. Убываньне колькасьці габрэяў магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 году, адгалоскі якой дасягалі і гэтых мясьцінаў. У «Archiwum Prozorów i Jelskich» ёсьць дакумэнт, датаваны 3 студзеня 1771 году, паводле якога хвойніцкі уніяцкі парох Ян Чачотка, з дазволу захварэлага ксяндза Мацея Шамяткоўскага, пробашча астраглядаўскага, ахрысьціў «толькі вадой» без далейшых касьцельных цырымоніяў нованароджаную Людвіку Канстанцыю, дачку нядаўна памерлага старосты загальскага князя Адама і Марыяны (з дому Халецкіх) Шуйскіх<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 6, 8; НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 159адв.</ref>. [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Urubleŭski, 1897).jpg|значак|Сядзібны дом Прозараў у Хвойніках. Ігнацы Врублеўскі, 1891 г.]] 16 студзеня 1783 году сын ваяводы віцебскага Юзафа Прозара Караль ажаніўся з князёўнай Людвікай Шуйскай<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 26, 28 — 30.</ref>. Хвойніцкі маёнтак з Астраглядаўскім ключом знаходзіўся на той час у пасэсіі апякуноў дзяўчыны князя [[Войцех Шуйскі|Войцеха Шуйскага]] і яго жонкі Анелі, сястры князя Адама. Дзеля таго, каб Людвіка, адзіная спадкаемца па бацьку, магла ўвайсьці ў валоданьне добрамі, Каралю Прозару давялося сіламі свайго ўпаўнаважанага шляхціча Гадзяеўскага зьдзейсьніць [[наезд]]. Да вялікай вайны справа не дайшла, але судовыя спрэчкі з старостамі ніжынскімі скончыліся капрамісам толькі ў 1785 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 91 — 97; Dubiecki M. Karol Prozor, oboźny W. W. Ks. Litewskiego. Przyczynek do dzieów powstania Kościuszkowskiego. Monografia / M. Dubiecki. — Kraków, 1897. S. 34 — 35.</ref> 13 ліпеня 1791 году варшаўская «Gazeta narodowa i obca» зьмясьціла паведамленьне пра тое, як 11 чэрвеня гаспадары рэзыдэнцыі ў Хвойніках{{заўвага|Новы сядзібны дом збудаваны якраз у часы [[Чатырохгадовы сойм|Чатырохгадовага сойму]].}} Караль і Людвіка Прозары сустракалі гасьцей з суседніх Мазырскага, Рэчыцкага і свайго Оўруцкага паветаў. Нагода — сьвяткаваньне прыняцьця [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыі 3 траўня]], пакліканай умацаваць і выратаваць Рэч Паспалітую. З раніцы наступнага дня — гарматны салют, сьвятая імша ў Астраглядавіцкім касьцёле{{Заўвага|Да парафіяльнага касьцёлу сьвяточная працэсія мусіла пераадолець крыху меней як 20 км, але ж і людзі ў навакольлі пра тое сьвята пачулі!}}, урачыстая казань ксяндза-пробашча Францішка Глінскага, Тe Deum laudamus вуснамі патрыётаў, сьвяточны абед і музыка з танцамі да самай раніцы.<ref>Gazeta narodowa y obca. № LVI. 13 lipca 1791; гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/1791/0-363 Хойнікшчына]</ref> === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Загаловак апісання Хойніцкага архіва 1798 г.png|значак|зьлева|Загаловак вопісу Хвойніцкага архіва 1798 г., у якім праігнараваныя расейскія адміністрацыйныя пераўтварэньні, а сам маёнтак названы ''графствам''.]][[Файл:Chvojniki, Prozar. Хвойнікі, Прозар (1901-17).jpg|значак|Сядзібны дом напярэдадні 1-й сусьветнай вайны каля вуліцы У. В. Жыляка]] У выніку 2-га падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Хвойнікі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182.</ref>. У пачатку жніўня 1793 году сядзіба ў Хвойніках прымала гасьцей — удзельнікаў кансьпірацыйнай нарады, мэтай якой была падрыхтоўка ўзброенага выступленьня супраць падзелаў Рэчы Паспалітай і за аднаўленьне Канстытуцыі 3 траўня. Сярод іх М. Дубецкім і К. Барташэвічам названыя адзін з галоўных арганізатараў Ігнацы Дзялынскі з Траянова, оўруцкі падкаморы і ўладальнік Олеўскага ключа Тадэвуш Нямірыч, соймавы пасол Каятан Праскура, стражнік літоўскі з суседняга [[Барбароў|Барбарова]] Ян Мікалай Аскерка, [[абат]] оўруцкіх базылян Юзафат Ахоцкі з Шэпелічаў, яго пляменьнік, аўтар успамінаў пра падзею Ян Дуклян Ахоцкі, прэзыдэнт тагачаснага цэнтру Кіеўскага ваяводзтва г. [[Жытомір]]а Левандоўскі, судзьдзя Дуброўскі, староста Богуш, рэгент Асташэўскі, канонік Кулікоўскі, ксёндз Саламановіч, Станіслаў Трацяк і інш. — агулам 20 асобаў. Імёныя астатніх засталіся невядомыя расейскай сьледчай камісіі ў Смаленску. З Хвойнікаў шэф І. Дзялынскі, акрамя карысных рашэньняў, вывез 25 000 [[дукат]]аў, сабраных патрыётамі. У 2-й палове жніўня Я. Ахоцкі, наведаўшы маёнтак К. Прозара, атрымаў яшчэ 8000, а ў канцы сьнежня — 16 000 чырвоных злотых; акрамя таго, М. Паўша паказаў на сьледзтве, што Прозар даваў 2000 дукатаў на ўтрыманьне Пінскай паўстанчай брыгады<ref>Wybór pism J. I. Kraszewskiego. Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. — Warszawa, 1882. Tom II. S. 215—216, 249; Dubiecki M. S. 180—183; Bartoszewicz K. Dzieje insurekcji kościuszkowskiej 1794. — Berlin: B. Harz, 1913. S. 129—130; Восстание и война в Литовской провинции (по документам Москвы и Минска). Сост. Е. К. Анищенко. — Минск, 2001. С. 26.</ref>. Тадэвуш Касьцюшка прызначыў К. Прозара намесьнікам радцы Найвышэйшай нацыянальнай рады і сваім паўнамоцным прадстаўніком пры ўсіх дывізіях войска ВКЛ. Разгарнуць паўстаньне не хапіла часу. Давялося ратавацца. К. Прозар і капітан Гамількар Касінскі 20 красавіка 1794 году выехалі з Хвойнікаў да Юравічаў. Але Ян Мікалай Аскерка, стражнік польны літоўскі, праз свайго пасланца папярэдзіў, што ў Бабічах (Барбарове) іх ужо чакаюць расейскія жаўнеры. Абознаму з Касінскім тады ўдалося, дзякуючы сялянам-праваднікам, застацца вольнымі<ref>Tygodnik literacki. — № 37. Poznań, dnia 13 września, 1841 (Ліст гэн. Касінскага да гэн. Пашкоўскага); Dubiecki M. S. 215—217.</ref>. У Хвойнікі расейскія адзьдзелы ўвайшлі ў аўторак 22 красавіка апоўдні. Рухаліся з 2-х бакоў, зьбліжаючыся да двара, як быццам засьцерагаліся засады. Камандзірамі іх былі «паляк на расейскай службе» Яворскі і [[падпалкоўнік]] Таўберт. Не засьпеўшы абознага ў Хвойніках, узялі нібы ў заложнікі 10-месячнага сына Уладыся{{Заўвага|Да 17 жніўня знаходзіўся ў Хвойніках пад наглядам паручніка Давыдава. З прычыны сэквэстру нянькам даводзілася спрачацца з афіцэрамі нават за пялюшкі для немаўляці. Нарэшце швагер Францішак Букаты, былы сакратар амбасады Рэчы Паспалітай у Лёндане, дамогся часовай апекі над хлопчыкам і вывез яго з Хвойнікаў: Dubiecki M. S. 235—236.}}. На маёнтак быў накладзены сэквэстар, а Людвіка Канстанцыя зь іншымі дзецьмі і маці Марыянай вымушана выехаць за аўстрыйскую мяжу ў Львоў<ref>Dubiecki M. S. 229.</ref>. [[Файл:Запіс аб пахаванні Караля Прозара.png|значак|зьлева|Запіс аб пахаваньні абознага Караля Прозара]] [[Файл:Пергамент з прысвячэннем нябожчыцы Людзвіцы Канстанцы Прозар. Знаходка 1965 г.png|значак|Пэргамін з прысьвячэньнем Людвіцы Прозар яе мужа Караля. Знаходка 1965 г.]] [[Файл:Chvojniki, Kaścieł. Хвойнікі, Касьцёл (1858).jpg|значак|зьлева|Праэкт мураванага касьцёлу ў Хвойніках 1858 г.]] [[Файл:Chvojniki, Ludvika Prozar. Хвойнікі, Людвіка Прозар (1913).jpg|значак|Курган Людвікі. Час выкананьня фота невядомы. Атрыманае А. Ельскім пры канцы 1913 г.]] [[Файл:Chvojniki, Rynak, Kaścieł. Хвойнікі, Рынак, Касьцёл (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|зьлева|Касьцёл у цэнтры мястэчка, пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. Фота І. Сербава. 1912 г.]] [[Файл:Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г.png|значак|Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г. з пахаваньня Людвікі Прозар]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1864 г.]] [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|Капліца (з {{падказка|крыптай|пахавальняй}}) на могілках. Хвойнікі. [[Ісак Сербаў]], 1912 г.]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1886 г.]] [[Файл:Мястэчка Хойнікі на карце Ф. Ф. Шуберта.png|значак|Хвойнікі і навакольле на мапе Ф. Ф. Шубэрта сярэдзіны XIX ст.]] [[Файл:Надпісы з каталіцкіх пахаванняў у Хойніках.png|значак|Надпісы з каталіцкіх пахаваньняў у Хвойніках.]] [[Файл:Jezapoŭ-Vałoki. Езапоў-Валокі (1887).jpg|значак|зьлева|Плян фальваркаў Езапоў і Валокі. 1887 г.]] У 1796 годзе настаяцель Пакроўскай царквы ў Хвойніках, павернутай да [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|расейскага праваслаўя]] годам раней<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 343.</ref>, Якаў Чачот склаў яе вопіс<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 39 — 39адв.</ref>. У крыніцы таксама 1796 году сказана, што колішнія добра Людвіка Прозара {{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля. І. В. Кандрацеў дарэмна зьдзіўляўся з таго, што Людвік Прозар ня браў удзелу ў выбарах у дваранскія інстытуцыі Рэчыцкага павету ў 1796 г., а потым распавёў пра яго "родзіча" Караля – вялікага патрыёта Рэчы Паспалітай (ужо больш як два гады ён быў у сваёй першай эміграцыі), неабачліва спаслаўшыся на электронны плягіят, падпісаны прозьвішчам Баркоўскі (Ігор Кондратьєв. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 311 – 312).}}, у пераліку якіх і м. Хвойнікі, перайшлі былі «ў скарб», але «паводле найвышэйшага загаду» вернутыя пані Луізе{{Заўвага|Француская форма імя ёсьць у паперах імпэратрыцы Кацярыны ІІ, у лістах яе гэнэралаў і самой Людвікі Канстанцыі, гл.: AGAD. APiJ. Sygn. 13. S. 3, 4, 76, 78, 97, 154, 158, 160; таксама гл. дакумэнты наступнага сэквэстру: Sygn. 14.}} Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71.</ref>. Паводле шляхецкай рэвізіі 1811 году, фальварак [[Лянтарня|Linterny]] зь вёскай Забалаць (сёння гэта вуліцы г. Хойнікі) трымаў у арэндзе ад абозных Прозараў Ваўжынец Балашэвіч, ротмістр берасьцейскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 3</ref>. У 1812 годзе К. Прозар падтрымаў імпэратара французаў [[Напалеон I Банапарт|Напалеона Банапарта]], марна спадзеючыся, што той дапаможа ўзьняць з каленаў гаротную Айчыну, заняў пасаду старшыні Скарбовага камітэту ў Часовым урадзе ВКЛ{{Заўвага|Паводле Браніслава Клечыньскага, у 1813 годзе Напалеон даслаў з Дрэздэна абознаму ордэн Ганаровага легіёну, а разам і патэнт на графскі тытул: AGAD. APiJ. Sygn. 34. S. 6.}}. Усё абярнулася чарговай эміграцыяй ды сэквэстрам Хвойнікаў, Астраглядавічаў і вёсак да іх прыналежных. Пані Людвіка і ў гэты раз дамаглася вяртаньня да канца 1814 году маёнткаў з 2524 рэвіскімі душамі, давёўшы расейскім уладам, што яны належаць ёй, і што ня мусіць адказваць за ўчынкі мужа<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 14.</ref>. У пачатку 1831 году оўруцкі маршалак Ануфры Галецкі прапаноўваў больш як ужо 70-гадоваму К. Прозару ўзначаліць агульны для Рэчыцкага, Мазырскага і Оўруцкага паветаў паўстанцкі ўрад. Меркавалася стварыць вайсковы кантынгэнт колькасьцю да 1000 чалавек пад яго камандай і пра гэта стала вядома расейскім уладам. Былы абозны ВКЛ адмовіўся, спаслаўшыся на фізычную слабасьць і нэгатыўнае стаўленьне да гэтай ідэі сыноў Уладыслава і Юзафа. Мяркуецца, што нарады патрыётаў у Хвойніках усё ж адбываліся<ref>Dubiecki M. S. 321; Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 53, 173 (przypis 66).</ref>{{Заўвага|У кожным выпадку, вольналюбівых поглядаў сваіх абозны не зьмяніў і ў глыбокай старасьці. Знойдзеныя ў 1965 годзе ў Хвойніках паўстанцкія манэты 1831 году, пакладзеныя ў склеп перазахаванай у 1829 г. жонкі Людвікі Канстанцыі, сьведчаць аб тым. Цікава: пра «flaszką krzyształową, hermetycznie zamkniętą, w której znajduje się ducat, dwuzłotówka i pismo na pargaminie, ręką moją (К. Прозара) kreślone, z podpisem wielu przytomnych natenczas obywateli», як і пра пабудову склепа, Юзаф Рольле паведамляў яшчэ ў кнізе 1882 г.: Dr. Antoni J. Opowiadania historyczne. Serya trzecia. T. 1. Karol Prozor, ostatni oboźny litewski. – Warszawa, 1882. S. 46. Пра знаходку гл.: Рябцевич В. Н. Нумизматика Беларуси. – Минск: Полымя, 1995. С. 274 – 275; Каталог выставы “Ад рымскага дэнарыя да беларускага рубля”. /Укл. Р. І. Крыцук, В. М. Сідаровіч, Л. І. Талкачова. — Мінск: Кнігазбор, 2018}}. Знаходзіўся тут пэўны час і прысланы з Рэчыцы падпаручык Міцінскі з паўтара дзясяткам салдат-інвалідаў, які адмовіўся выправіцца да каленкавіцкіх Вадовічаў, бо там на 12 чэрвеня т. г., маўляў, ужо сканцэнтравалася зашмат паўстанцаў. 19 чэрвеня ад брагінскіх [[Шкураты|Шкуратоў]] і Мікулічаў праз Хвойнікі ў накірунку Вадовічаў, потым Нароўлі і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з Оўруцкага і Радамышльскага паветаў, праходзіў невялікі конны адзьдзел Міхала Лігэнзы, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне<ref>Dangel St. S. 59.</ref>. 15 сакавіка 1835 году, згодна з мэтрычным запісам у кнігах Мікуліцкай Багаяўленскай царквы, у фальварку [[Лянтарня]] (Лянтэрня), арандаваным шляхцічам Ігнацыем Стравінскім, нарадзіўся сын Аляксандар, старэйшы брат Хведара, будучага знакамітага артыста Марыінскага тэатру ў Пецярбургу<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 537. А. 404</ref>. Паводле зьвестак на 1834 год, у Хвойніках праводзіліся 2 штогадовыя кірмашы: 1—3 лютага і 1—4 кастрычніка; тавараў прывозілася адпаведна на 4 000 і 3000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 600 р., навесутнасьцідвалі кірмашы каля 500 і 400 чалавек<ref>Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. — С. Петербург, 1834. С. 190.</ref>. Запіс у мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі засьведчыў, што 20 кастрычніка (1 лістапада н. ст.) 1841 году ў Хвойніках, хутчэй ад старасьці, чым ад хваробы, у 81-гадовым веку памёр вялікі абозны ВКЛ Караль Прозар. 24 кастрычніка Мазырскі і Рэчыцкі дэкан Францішак Пазьняк, які быў астраглядаўскім пробашчам, пры асыстэнцыі шматлікага духавенства і ў прысутнасьці мноства людзей пахаваў нябожчыка ў радавым склепе<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 10адв.</ref>. У інвэнтарах 1844 г. уладальнікамі Хвойніцкага і Юзафаўскага маёнткаў названыя адпаведна Ўладыслаў і Юзаф Прозары, сыны абознага<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475, 1481.</ref>. Пасьля сьмерці Юзафа ў 1845 г.<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 44 — 44 адв.</ref> ягоная частка тутэйшай спадчыны перайшла да Ўладыслава. Паводле рэвізіі 1847 году «Хвойніцкае габрэйскае таварыства» складалі 2393 душы<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref> Згодна з кнігай «Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна», на 1849 год у Хвойніках — 74 двары, 580 жыхароў; дзеялі царква, каталіцкая капліца, 3 сынагогі; паштовая станцыя на тракце Мазыр — Брагін — Любеч, 26 крамаў, 2 піцейныя дамы, конны млын. Побач, у сядзібе Валокі, былі бровар і вятрак. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 12 асобаў мужчынскага і 7 жаночага полу з двара Хвойнікі, 199 і 113 асобаў адпаведна зь ліку жыхароў мястэчка Хвойнікі былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, яшчэ 55 местачкоўцаў абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Хвойніцкай Сьвята-Пакроўскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў (РДГА). Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 382, 666</ref>. У 1859—1862 гадох намаганьнямі і на сродкі Ўладыслава Прозара ў Хвойніках вымуравалі нэагатычныя касьцёл і капліцу, вядомыя са здымкаў 1912 г. І. Сербава. 17—18 верасьня 1860 году мястэчка наведаў менскі архіяпіскап [[Міхал Галубовіч]]. У. Прозар прасіў дазволу ўзьнесьці алтар для жалобнага набажэнства ў капліцы. Архіяпіскап згадзіўся пры ўмове, калі абшарнік збудуе на працягу 15-ці гадоў мураваную царкву<ref>Язэп Янушкевіч. Дыярыюш з XIX стагоддзя: Дзённікі Міхала Галубовіча як гістарычная крыніца. — Мінск.: Выдавец В. Хурсік, 2003</ref>. У пачатку студзеня 1862 году Ўладыслаў спачыў. На пахаваньні ў Хвойніках, менш як за паўтары гады да свайго арышту, выступіў з прамоваю [[Аляксандар Аскерка]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 209.</ref>, сястра якога Зофія была замужам за сынам нябожчыка Мечыславам. У 1864 годзе Мечыслаў Прозар памёр у зьняволеньні, а на маёнтак Хвойнікі, у якім на думку сьледзтва «жылі людзі, гатовыя да рэвалюцыйных беспарадкаў» і знайшлі нарыхтаваную зброю, быў накладзены ўзмоцнены 10-ці адсоткавы збор. Памёр і арыштаваны па справе паўстаньня Гэнрык Пяткевіч, бацька Чэслава<ref>Паўстанне 1863—1864 гадоў у Віцебскай, Магілёўскай і Мінскай губернях: Дакументы і матэрыялы Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі / уклад. Дз. Ч. Матвейчык; рэдкал.: У. І. Адамушка [і інш.]. — Мінск: А. М. Вараксін, 2014. С. 450—452.</ref>. У 1864 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іхных бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у Хвойніках адкрыта 2-клясная народная вучэльня. 20 чэрвеня 1865 году, «паводле мясцовага прадстаўленьня» праваслаўнага духавенства, як зь непрыхаваным задавальненьнем пісаў у сваім рапарце брагінскі дабрачынны Максім Ярэміч, невялікі стары драўляны і «цудоўнай структуры» мураваны касцёлы ў цэнтры Хвойнікаў і мураваную капліцу на могілках улады адабралі ў католікаў і перадалі ў праваслаўнае ведамства<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 15.</ref>. Удава Мечыслава Прозара Зофія рабіла захады, абы вярнуць забранае ці хоць забясьпечыць недатыкальнасць радавога склепу. 2 лістапада 1887 г. яе сын і спадкаемца Канстанцін вымушаны быў прадаць абцяжараны даўгамі маёнтак расейскім купцам з [[Арлоўская губэрня|Арлоўскай губэрні]], [[Карачаў|карачаўскаму]] Міхаілу Пятровічу Аўраамаву і [[Трубчэўск|трубчэўскаму]] Гаўрылу Сямёнавічу Курындзіну за 580 000 рублёў серабром<ref>Виноградов Д. Л. Живые прошлого страницы. / Дмитрий Леонидович Виноградов. — Минск: А. Н. Вараксин, 2018. С. 99 — 102.</ref>. У сьпісе землеўладальнікаў Менскай губэрні сказана, што ў маёнтку Хвойнікі Канстанціна Прозара налічвалася 44 466 дзесяцін зямлі<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. — Минск, 1889. С. 373.</ref>. Пасьля таго продажу і здарылася непапраўнае. «Dziennik Kujawski» у верасьнёўскім нумары за 1895 год паведамляў: яшчэ ў канцы сакавіка злачынцы, нібыта з кола новых уладальнікаў маёнтку, нанялі каваля, выламалі краты ад уваходу ў [[лёх]], выкінулі з трунаў рэшткі пахаваных Прозараў, пазрывалі зь іх медзь і наступна прадавалі ў розных месцах. Празь некалькі дзён выламаныя краты і парэшткі заўважыў праваслаўны сьвятар, які і паведаміў аб здарэньні ў паліцыю. Гэтак Прозары пазбавіліся апошняга, што ім яшчэ ў Хвойніках належала, — уласных пахаваньняў<ref>Dziennik Kujawski. — Inowrocław, 20 września 1895 (Nr. 216. Rocznik III). S. 3.</ref>. [[Файл:Копія запісу аб продажы маёнтку хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт).jpg|значак|зьлева|Копія запісу аб продажы маёнтку Хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт)<ref>Выпись из крепостной Минского Нотариального Архива. Книга по Речицкому уезду за 1887 год. № 18. С. 87 — 98. № 15</ref>]] [[Файл:Chvojniki, Prozar, Kaplica. Хвойнікі, Прозар, Капліца (1913).jpg|значак|Капліца. Час выкананьня здымку невядомы. Дасланы А. Ельскаму ў канцы 1913 г.]] У парэформавы час Хвойнікі сталі цэнтрам воласьці ў Рэчыцкім павеце. У мястэчку здаўна праводзіліся кірмашы — Стрэчанскі ў лютым і [[Пакроў]]скі ў кастрычніку. У 1863 і 1864 гадох на іх адпаведна было прывезена тавару на 3850 і 4000 рублёў, 4500 і 4500 рублёў, а прададзена — на 1700 і 2000 рублёў, 2315 і 2500 рублёў<ref>Труды Минского губернского статистического комитета. Вып. 1. Историко-статистическое описание девяти уездов Минской губернии. — Минск, 1870. С. 416</ref>. Згодна зь ведамасьцю Сьвята-Пакроўскай царквы, на 1875 год яе прыход налічваў 1254 асобы мужчынскага і 1260 асобаў жаночага полу верных. Зь іх у самым мястэчку Хвойнікі ў 12 дварах — 48 мужчын і 37 жанчын<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 234, 239адв.</ref>. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Пакроўскай царквы ў Хвойніках названыя настаяцель а. Іаан Лісевіч, в. а. штатнага псаломшчыка Яўген Тышкевіч і звышштатны Даніла Транцэвіч, просьфірня Алена Васанская. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Хвойнікі, вёсак Валокі, Малешаў, Паселічы, Людвін, Настольле, Карчовае, Гарошкаў, Небытаў, Куравое, Дворышча<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458</ref>. На 1879 год у прыходзе налічвалася 1178 душ мужчынскага і 1151 душа жаночага полу сялянскага саслоўя<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 140</ref>. У 1885 г. Хвойніцкую воласьць складалі 24 паселішчы з 859 дварамі. У 1890 годзе у мястэчку — валасная ўправа, мяшчанская ўправа, пошта, лекарскі ўчастак, у воласьці — 36 паселішчаў з 1567 дварамі. У 1895 годзе ў маёнтку была заснавана вінакурня<ref name="fn2">Список фабрик и заводов европейской России. — С.-Петербург, 1903. С. 575</ref>. Паводле перапісу 1897 г. тут 335 двароў, 2596 жыхароў{{заўвага|Згодна зь іншымі зьвесткамі, у Хвойніках тады было 2685 жыхароў, зь якіх 1668 складалі габрэі<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref>.}}, 5 юдэйскіх малітоўных дамоў, паштова-тэлеграфная кантора, хлебазапасны магазын, 48 крамаў, заезны двор, карчма. У пачатку XX ст. у Хвойніках дзеялі царква і капліца, працавалі 2 школы, лякарня, аптэка, жалезаробчы завод, 2 вадзяныя млыны. У выніку пажару 25 ліпеня 1901 году згарэла вінакурня. На 1903 год тая вінакурня сіламі 16 рабочых вытварала сьпірту на 37 900 (25 000) рублёў у год, перарабляла 1750 пудоў жытняй мукі, 6 312 пудоў зялёнага соладу і 110 000 пудоў бульбы<ref name="fn2"/>. [[Файл:Праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі.png|значак|зьлева|Нязьдзейсьнены праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі. Пач. XX ст.]][[Файл:Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву.png|значак|Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву. Пач. XX ст.]] У 1904 годзе сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названыя ўладальнікі маёнткаў Хвойнікі і Рашаў спадчынныя ганаровыя грамадзяне (купцы) Міхаіл Пятровіч Аўраамаў і Гаўрыла Сямёнавіч Курындзін<ref>Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 54.</ref>. У 1909 годзе ў мястэчку было 338 двароў, 2891 жыхар<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 210.</ref>. У 1911 г. Хвойніцкі маёнтак дзялілі між сабой браты Андрэй Міхайлавіч (12 645 дзесяцін), Сямён Міхайлавіч (11 651), Васіль Міхайлавіч (9 591), Мітрафан Міхайлавіч (8 406), Іван Міхайлавіч (1 582) Аўраамавы<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1911 г. — Б. м. С. 1.</ref>. З уводам у эксплюатацыю лініі Васілевічы — Хвойнікі (23 верасьня 1911 году) пачала дзеяць чыгуначная станцыя. У 1912 годзе А. М. Аўраамаў завершыў узьвядзеньне мураванага палацыка «u wjazdu do Chojnik», як вызначыў яго месцазнаходжаньне Анджэй Раствароўскі, унук Аляксандра Аскеркі, якому з-за дажджу ўвосень 1915 г., не даехаўшы да Рудакова, давялося тут заначаваць<ref>Rostworowski A. Ziemia, której już nie zobaczysz. Wspomnienia Kresowe. — Warszawa, 2001. S. 110.</ref>. Сапраўды, паўстаў будынак на месцы драўлянай сядзібы ў колішнім фальварку Валокі, г. зн. тады яшчэ ня ў Хвойніках. Відавочна, хіба што Першая сусьветная вайна перашкодзіла плянам Аўраамавых збудаваць у мястэчку мураваную царкву паводле расейскіх узораў праваслаўнай архітэктуры, хоць адпаведны праэкт ужо быў створаны<ref>РДГА. Ф. 1293. Воп. 167 Менская губэрня. Спр. 82</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Пасёлак Лянтэрня на карце, складзенай ў 1924-26 гг.jpg|значак|Хвойнікі, Валокі, Забалацьце на мапе 1924-26 гг.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейская мірная дамова|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Хвойнікі, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня [[Палеская акруга (1918—1919)|Палескай акругі (староства)]] з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] Павал Скарападзкі прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча (на Брагіншчыне), галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзеяла «варта Украінскай Дзяржавы»<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922 // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85.</ref>. У сьнежні 1918 году нямецкія войскі пакінулі мястэчка і чыгуначную станцыю. 1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Хвойнікі ўвайшлі ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала іх разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. Ад сакавіка да пачатку ліпеня 1920 году Хвойнікі занятыя польскімі войскамі. Пагром, учынены ў лістападзе 1920 году жаўнерамі [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]], абярнуўся пагібельлю 48 жыхароў-габрэяў. [[Файл:Chvojniki, Rynak. Хвойнікі, Рынак (1929).jpg|значак|зьлева|Местачковы дом, 1929 г.]] У дакумэнце пад назвай «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», пазначаным часовым адрэзкам 8 сьнежня 1920 — 15 красавіка 1921 году, засьведчана існаваньне Хвойніцкай школы II ступені (175 вучняў), а таксама школ І ступені — 1-й Хойніцкай (58 вуч.), 2-й Хвойніцкай (204 вуч.), Хвойніцкай габрэйскай (50 вуч.), Хвойніцкай польскай (69 вуч.) і Хвойніцкай чыгуначнай (70 вуч.)<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19.</ref>. У чэрвені 1921 году непадалёк ад Хвойнікаў на станцыі Аўраамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. 8 сьнежня 1926 году Хвойнікі вярнулі [[БССР]], адначасова надаўшы статус раённага цэнтру спачатку ў [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], потым у [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. На 1930 год тут было 560 двароў. Напярэдадні Другой сусьветнай вайны ў мястэчку і на станцыі дзеялі 2 пачатковыя і 7-гадовая школы, хата-чытальня, філія спажывецкай каапэрацыі; працавалі лесапільня (з 1912 году), маслазавод (з 1930 году), шпаларэзны завод (з 1932 году), кравецкая і шавецкая майстэрні (з 1928 году), паравы млын, маслабойня, хлебапякарня (з 1929 году), смалакурня, машынна-трактарная станцыя (з 1932 году). З 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. 29 верасьня 1938 году паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]]. [[Файл:Помнік ахвярам нацызму ў Хойніках.jpg|значак|Помнік ахвярам нацызму ў Хвойніках.]]У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 25 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Хвойнікі знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. У верасьні 1941 году акупанты зьнішчылі ў урочышчы Пальміра больш за 100 чалавек зь ліку хвойніцкіх габрэяў<ref>Матвей Милявский. Хойники — моя любовь и боль. // Мишпоха. № 16. 2005</ref>. {{пачатак цытаты}}''В 1946 году я впервые после войны приехал в Хойники и услышал от мамы, как был зверски убит ее отец, мой дедушка Нохим, не захотевший эвакуироваться. Группа стариков: дедушка, мой родственник Левицкий Мойше, его больной внук Хаим и другие — шли в одной колоне. Впереди дедушка, которому вручили знамя. Фашисты и полицейские заставили еле шагающих старых, больных людей петь песни. Обреченных били, и вдруг дедушка начал петь и вслед за ним остальные. Они даже бодрее стали шагать. Нацисты заставили их замолчать, прекратить пение. Кто-то из местных жителей, наблюдавших шествие обреченных, сообщил немцам, что евреи поют не песню, а нараспев читают молитву «Шма Исроэль». Мои попытки узнать подробности тогда не увенчались успехом. Это казалось легендой. Намного позже в акте Чрезвычайной Государственной комиссии по Хойникам, я прочитал, что группу стариков с красным флагом водили по улицам поселка, а потом под пытками вывели на «Пальмир» и расстреляли. Нет, это уже не легенда, а жестокая правда. Но почему в документе Комиссии не сказано о том, что «группа стариков» — это были евреи, и только евреи? Почему не сказано о том, чтó они пели? Не знали? Невозможно!''{{канец цытаты}}У кастрычніку — больш за 150 габрэяў расстраляныя ў пасялковым парку і 40 чалавек у двары будынку паліцыі. У чэрвені 1943 году ў Хвойніках быў створаны лягер грамадзянскага насельніцтва, у якім утрымлівалася 5 000 чалавек. Вязьняў групамі адпраўлялі ў Нямеччыну<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 309, 317—318</ref>. Ад вызваленьня і да 15 студзеня 1944 году тут месьціліся органы кіраваньня Палескай вобласьці. З 1954 году Хвойнікі — у складзе Гомельскай вобласьці. На 1955/1956 навучальны год у раённым цэнтры дзеялі 2 беларускія (№ 1 і 3) і 1 расейскамоўная (№ 2) сярэднія школы<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы . Ф. 3. Воп. 1. Спр. 12</ref>. 10 лістапада 1967 году Хвойнікі атрымалі статус [[места]]. У 1972 годзе да места далучылі вёскі [[Валокі (Хвойнікі)|Валокі]] і [[Забалацьце (Хвойнікі)|Забалаць]], у 1989 годзе — [[Настольле]] і [[Лянтарня|Лянтарню (бальшав. Чырвоную Ніву)]], 1 сьнежня 2009 году — [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:140 barincrement:29 PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:15000 ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1849 from:0 till:580 bar:1858 from:0 till:449 bar:1886 from:0 till:580 bar:1897 from:0 till:2596 bar:1909 from:0 till:2891 bar:1939 from:0 till:3400 bar:1970 from:0 till:9500 bar:1991 from:0 till:15000 bar:2002 from:0 till:14600 bar:2006 from:0 till:13500 bar:2009 from:0 till:13844 bar:2018 from:0 till:12472 TextData= fontsize:10px pos:(10,195) text: </timeline> </div> * '''XIX стагодзьдзе''': 1849 год — 580 чал., зь іх мяшчанаў 1-га разраду — 4, 2-га — 13, 3-га — 63; 1858 год — 449 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 426.</ref>; 1880 год — 500 чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Chojniki // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/620 620].</ref>; 1886 год — 580 чал.; 1897 год — 2596 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1906 год — 2685 чал. (1250 муж. і 1435 жан.), зь іх 717 каталікоў, 299 праваслаўных, 1668 юдэяў<ref name="pam">{{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}}</ref>; 1939 год — 3,4 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 42.</ref>; 1970 год — 9,5 тыс. чал.; 1991 год — 15 тыс. чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 14,6 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 41.</ref>; 2004 год — 14,2 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 425.</ref>; 2005 год — 13,9 тыс. чал.; 2006 год — 13,5 тыс. чал.; 2008 год — 13,2 тыс. чал.; 1 студзеня 2009 году — 13,1 тыс. чал.; 2009 год — 13 844 чал.<ref name="belstat">[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс); 2016 год — 12 698 чал.<ref name="belstat2016">[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 12 500 чал.<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 12 472 чал.<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> === Рэлігія === У 1990-я гады ў Хвойніках узьведзеныя новыя будынкі царквы Пакрова Багародзіцы і касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. === Адукацыя === У Хвойніках працуюць прафэсійны ліцэй, 4 сярэднія (у іх ліку гімназія), дзьве спартовыя школы і Школа мастацтваў. === Культура === Раённы Дом культуры, яго філія Цэнтр культуры м. Хвойнікі, дзее народны тэатр, народны ансамбль «Спадчына», пры Школе мастацтваў — дзіцячы ўзорны ансамбль «Верасок», ансамбль народнай музыкі «Крыніца», пры Цэнтры творчасьці дзяцей і моладзі адзьдзелу адукацыі райвыканкаму ўзорны ансамбль эстраднага танцу «DRIVE», Дом рамёстваў, раённая і местачковая бібліятэкі, раённы краязнаўчы музэй, выдаецца раённая газэта «Хойніцкія навіны». == Забудова == === Плян === Забудова Хвойнікаў злучылася з блізкімі паселішчамі, у выніку чаго склаліся раёны Старыя Хвойнікі, Новыя Хвойнікі і паўночна-заходні. Паводле генэральнага пляну ўзводзіліся 2—5-павярховыя будынкі. Шматпавярховы мікрараён Юбілейны збудаваны ў Новых Хвойніках. У зьвязку з [[Чарнобыльская катастрофа|чарнобыльскай катастрофай]] новае будаваньне ў месьце нязначнае. === Вуліцы і пляцы === {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Вакзальная вуліца || '''Замкавы''' завулак<ref name="Zielankouski">Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. С. 10</ref> <br /> '''Карчомная''' вуліца<ref name="plan-1886">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|Плян Хвойнікаў 1886 году]]</ref> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Домнікава вуліца || '''Кавальская''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Інтэрнацыянальная вуліца || '''Царкоўная''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Івана Мележа вуліца || '''Школьная''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Піянэрская вуліца || '''Янава''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Пралетарская вуліца || '''Пагарэлая''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> і '''Зялёная''' вуліца 1864 г.<ref name="plan-1864">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|Плян Хвойнікаў 1864 году]]</ref><br /> У 1886 г. апошняя пазначана як '''Валоцкая''' вуліца<ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Сялянская вуліца || '''Забалоцкая''' вуліца<ref name="plan-1864"/><ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Танкістаў плошча || '''Замкавая''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || Працы плошча |} == Эканоміка == Аўтарамонтны завод, завод гідраапаратуры ў складзе «МТЗ-ХОЛДЫНГ», завод ЖБВ — філія ААТ «Мазырскі ДБК», фабрыка мастацкіх вырабаў, Палескі вытворчы ўчастак ААТ «Мілкавіта». == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === [[Файл:Museum in Chojniki.jpg|значак|зьлева|Хвойніцкі краязнаўчы музэй, вул. Карла Маркса, 19]][[Файл:Ivan Melezh Ludzi na bolote Hoiniki 01.jpg|значак|150px|Скульптурная кампазыцыя «[[Людзі на балоце (раман)|Людзі на балоце]]» ў Хвойніках.]] Хвойнікі — цэнтар традыцыйнага мастацкага рамяства (ткацтва, вышыўка і інш.)<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. Дзее Хвойніцкі краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гатэлі «Журавінка». У месьце да 10-й гадавіны [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] паставілі помнік Смутку. === Адметныя мясьціны === * Забудова гістарычная (канец ХІХ — пачатак ХХ ст.; фрагмэнты). * Сядзібна-паркавы комплекс спадчынных ганаровых грамадзян Аўраамавых (пачатак XX ст.) на месцы сядзібы фальварку Валокі. === Страчаная спадчына === * Касьцёл (1859—1862), пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. * Капліца на могілках (1859—1862), пераўтвораная ў царкву. * Сядзіба Прозараў (канец XVIII ст.) у мясьціне, якая называлася Замкам. * Царква Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы (XVIII ст.){{Заўвага|Яе драўляны будынак зь лядашчымі, паводле сьвятара М. Ярэміча<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 17</ref>, страхой і купалам, які стаяў «почти в болоте» (на пляне 1864 г. пазначаны на вуліцы Царкоўнай), праблематычна ўважаць за страчаную архітэктурную каштоўнасьць, бо разабраны ён быў з нагоды пераўтварэньня ў Пакроўскую царкву нэагатычнага мураванага касьцёла ў самым цэнтры мястэчка Хвойнікі.}} == Асобы == * [[Караль Прозар]] (1759—1841) — на думку Т. Касцюшкі, — «рэдкі грамадзянін» Рэчы Паспалітай, паводле расейскай імпэратрыцы Кацярыны ІІ, — «в числе первейших бунтовщиков почитаемый»<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-30 Абозны Караль Прозар] Хойнікшчына</ref> * Аляксандар Стравінскі (1835—1911) — удзельнік расейска-турэцкай вайны 1787—1788 гг., гэнэрал-маёр (1898)<ref>[https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8F%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8F Больш падрабязна гл.: Лянтарня]</ref> * Мікалай Селіваноўскі (1901—1997) — намесьнік міністра Дзяржбясьпекі СССР (1946—1951), гэнэрал-лейтэнант (1943)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/selivanowski/0-141 Николай Николаевич Селивановский] Хойнікшчына</ref>. * [[Якаў Жыліцкі]] (1909—1993) — вынаходнік, кандыдат сельскагаспадарчых навук, Заслужаны вынаходнік РСФСР * Ірына (нар. Тышкевіч) Бяляўская (1913—1975) — гісторык-славіст, прафэсар Маскоўскага унівэрсытэту імя М. В. Ламаносава <ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-42# Ірына Бяляўская]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * Ізраіль Рабіновіч (1914—2001) — доктар хімічных навук, прафэсар Ніжагародзкага унівэрсытэту, заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі РСФСР, лаурэат Дзяржаўнай прэміі РФ (пасьмяротна). * Ізраіль Фішман (1914—2004) — доктар фізыка-матэматычных навук, прафэсар Казанскага унівэрсытэту<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/izrail_samuilovich_fishman/0-122 Израиль Самуилович Фишман], Хойнікшчына</ref> * Іван Цішкевіч (1919—2001) — правазнавец, доктар юрыдычных навук, прафэсар БДУ. Заслужаны юрыст БССР (1971)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-424 Иван (Ян) Станиславович Тишкевич] Хойнікшчына</ref> * Уладзімер Чачот (1919—2004) — гісторык, дэкан факультэту польскай мовы і літаратуры Віленскага пэдагагічнага унівэрсытэту, прафэсар, заслужаны выкладчык Літоўскай Рэспублікі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/czeczot/0-145# Уладзімер Чачот]{{ref-pl}}, Хойнікшчына</ref>. * Іосіф Тойбін (1919—1988) — літаратуразнаўца, дасьледчык творчасьці А. С. Пушкіна, доктар філялягічных навук, прафэсар Курскага пэдагагічнага інстытуту, выдатнік народнай асьветы РСФСР. * Міхаіл Пізенгольц (1926—2003) — эканаміст, пэдагог. Спэцыяліст у галіне фінансавай дзейнасьці буйных сельгаспрадпрыемстваў. Доктар эканамічных навук, прафэсар. * [[Рыгор Арцюшэнка]] (1927—2004) — дзяяч беларускай эміграцыі ў [[ЗША]] * [[Інэса Вінаградава]] (нар. 1934) — беларускі харавы дырыжор, Заслужаны работнік культуры БССР (1975) * [[Мікалай Асаўляк]] (1937—2008) — беларускі мастак, выкладчык СШ № 3 г. Хвойнікі, сябра Беларускага саюзу мастакоў<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/asauljak/0-130 ЧЕЛОВЕК, превративший маленькие уголки РОДНОГО КРАЯ в шедевры живописи]</ref> * [[Уладзімер Багінскі]] (нар. 1938) — навуковец у галіне лясной гаспадаркі, член-карэспандэнт НАН Беларусі, прафэсар ГДУ імя Ф. Скарыны<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/baginski/0-153 Уладзімір Феліксавіч Багінскі] Хойнікшчына</ref>. * [[Віктар Дашук]] (нар. 1938) — беларускі кінарэжысэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/viktar_dashuk/0-142 Віктар Нікіфаравіч Дашук] Хойнікшчына</ref>. * [[Алег Берасьнеў]] (1940—2014) — навуковец ў галіне дынамікі трываласьці і надзейнасьці машынаў, член-карэспандэнт НАН Беларусі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/berasnew/0-179 Олег Васильевич Берестнев] Хойнікшчына</ref>. * [[Аляксандр Варабей]] (1957—2007) — удзельнік Алімпійскіх гульняў у Маскве (1980), рэкардсмен Беларусі ў бегу на 3000 м з перашкодамі (1980 і дагэтуль)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/alvaralvar/0-310 Метеором промелькнул по небосклону] Хойнікшчына</ref> * [[Сяргей Кухарэнка]] (нар. 1976) — дзюдаіст, удзельнік Алімпійскіх гульняў у Сіднэі (2000) і Афінах (2004)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kukharehnka/0-476 Сергей Петрович Кухаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Віктар Ганчарэнка]] (нар. 1977) — футбаліст, трэнэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/gancharehnka/0-247 Виктор Михайлович Гончаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Маргарыта Махнева]] (у Хвойніках — Цішкевіч) (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-305# Маргарыта Махнева]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * [[Вольга Худзенка]] (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/volga_khudzenka/0-300 Вольга Худзенка]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|17}} * Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // [http://familyclubs.greencross.by/sites/default/files/files-for-download/braginshina-sbornik-fin.pdf Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 18, 26, 27, 31, 34]. * {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-2}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://hojniki.ucoz.ru/ Хойнікшчына] — краязнаўчы сайт {{Навігацыйная група |назоў = Хвойнікі ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Хвойніцкі раён |Гомельская вобласьць }} {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Хвойнікі| ]] [[Катэгорыя:Гарады Гомельскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] gev1h87jrfyk05zvrwpt7b9q1avrqa5 2617855 2617854 2025-06-03T03:28:48Z Дамінік 64057 /* Пад уладай Расейскай імпэрыі */ 2617855 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Хвойнікі |Лацінка = Chvojniki |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Хвойнікаў |Герб = Coat of Arms of Chojniki, Belarus.svg |Сьцяг = Flag of Chojniki.svg{{!}}border |Гімн |Дата заснаваньня = перад 1504 годам |Статус з = 1967 |Магдэбурскае права = |Былая назва = Хвоиники |Мясцовая назва = Хвайнікі |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 13278 |Год падліку колькасьці = 2022 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247600 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = Сядзіба Аўраамавых |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 53 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Хво́йнікі''' (афіцыйная назва — ''Хо́йнікі''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref>) — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзяцца за 103 км на поўдзень ад [[Гомель|Гомля]], чыгуначная станцыя на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі лініі [[Каленкавічы]] — [[Гомель]]. Аўтамабільныя дарогі на [[Рэчыца|Рэчыцу]], [[Каленкавічы]], [[Брагін]]. Хвойнікі — даўняе [[сяло]], пазьней [[мястэчка]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Хвойніцкі замак|невялікі прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. З адметных мясьцінаў вылучаліся драўляны сядзібны дом Прозараў, мураваныя касьцёл у цэнтры мястэчка і капліца-пахавальня на могілках, помнікі архітэктуры адпаведна [[клясыцызм]]у і [[нэаготыка|нэаготыкі]] канца XVIII ст. і пачатку 1860-х гг. == Назва == [[Файл:Месца, дзе паўстала сяло Хвойнікі.jpg|значак|зьлева|Месца на краю асушанага на сёньня балота, дзе калісьці паўстала сяло Хвойнікі.]][[Файл:Узвышша Хвайнікі.jpg|значак|зьлева|Гэтае ўзвышша на заднім пляне, калісьці парослае хваёвым лесам, досыць аддаленае ад прыбалотнага сяла Хвойнікі, «перадало» яму сваю назву.]][[Файл:Караль Прозар з Хвойнікаў кумам у Барбарове. 1790 г.png|значак|зьлева|Караль Прозар з Хвойнікаў і Міхал Паўша зь Лісьцьвіна кумамі ў Барбарове. 1790 г.]][[Тапонім]] Хвойнікі ўтварыўся ад паняцьцяў [[хвоя|хвоі]], [[хваёвыя лясы|хваёвых лясоў]]<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 393.</ref>{{Заўвага|А яшчэ ў кнізе «Памяць» заснавальнік Хвойніцкага краязнаўчага музэя А. М. Зелянкоўскі прыводзіў «і іншую думку», г. зн. сваю ўласную. Маўляў, у апісанні межаў Брагінскага графства 1512 г. у адным месцы паселішча значыцца як Хвайнічок, у іншым — як Хойнічак{{Заўвага|Гэта ня дзьве назвы аднаго паселішча, а два розныя ўрочышчы, геаграфічна аддаленыя адно ад аднаго і яшчэ больш ад Хвойнікаў, гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 7 — 11; [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежавання Брагінскай воласці]}}. І далей: «Энцыклапедычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона, выдадзены ў 1903, сцвярджае: «Хойнік — старажытнагрэцкая мера сыпучых целаў, што згадваецца ўжо ў Гамера, які X. вызначае колькасць збожжа, патрэбнага для пракармлення аднаму чалавеку на дзень...»<ref name="fn1">Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 26</ref>. Маецца на ўвазе хеніка альбо хойніка (менавіта так, бо гэта назоўнік жаночага роду, гл. [https://biblehub.com/thayers/5518.htm χοῖνιξ, χοινικος, ἡ]) – адзінка аб’ёму, роўная 1,08 л. І ці ж гэта можна прызнаць за вэрсію?! Аднак, на стэндзе ў будынку райвыканкаму і на ўездзе ў Хвойнікі з боку Рэчыцы ў новым «пашпарце» раёну напісана такое.}}, хоць самое паселішча ўзьнікла ў нізкім месцы, сярод балота, дзе хвоя суцэльна не расьце. Імаверна, на новае сяло была перанесеная назва парослага хвайнікамі ўзвышша (ёсьць і сёньня, але даўно разаранае), якое аддзяляла яго ад даўняга брагінскага сяла [[Лісьцьвін]]а. Жыхары апошняга «''дубровы собе на поля розробили и вычертили''»<ref>Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. — Мінск, 2000. С. 192.</ref>, адкуль і гэткая назва, кантрастная з будучай мястэчкавай. Таму, пэўна, і сымболіка сучасных Хвойнікаў збольшага адпаведная ня іх месцазнаходжаньню побач з хвайнікамі, як здаўна меркавалася, а набытай імі назьве, даволі дзіўнай для селішча, паўсталага на краю балота. Традыцыйная гістарычная назва места — Хво́йнікі<ref>[https://www.svaboda.org/a/viaczorka-u-bierasci/28062505.html «Беларускія назвы вернуцца і для Хвойнікаў, і для Берасьця», — Вінцук Вячорка прэзэнтаваў кнігу ў Берасьці], [[Радыё Свабода]], 19 кастрычніка 2016 г.</ref><ref name="rohaleu">[[Аляксандар Рогалеў|Рогалеў А.]] Пра назву горада Хойнікі] // Хойнікшчыны спеўная душа. Народная духоўная культура Хойніцкага краю: Фальклорна-этнаграфічны зборнік / пад агул. рэд. В. Новак. — {{Менск (Мінск)}}: «Выдавецкі цэнтр БДУ», 2010. С. 287—288.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 78.</ref><ref>{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Гомельская вобласьць}} С. 204.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20190816003258/http://dspace.mspu.by/handle/123456789/1415 Пра змены ў сістэме айконімаў Мазырскага Палесся] / В. В. Шур // Слово. Текст. Социум : сборник научных трудов преподавателей филологического факультета / Министерство образования Республики Беларусь, Учреждение образования «Мозырский государственный педагогический университет имени И. П. Шамякина»; [редколлегия: Л. В. Исмайлова (ответственный редактор) и др.]. — Мозырь : МГПУ им. И. П. Шамякина, 2011. С. 148—154.</ref> або ''Хвайнікі́''<ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 11.</ref>. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва ''Хойнікі'' ({{мова-pl|Chojniki|скарочана}} ад {{мова-pl|chojnik|скарочана}} — хвойнік, {{мова-ru|Хойники|скарочана}}) ёсьць замацаванай у расейскай мове польскай формай тапоніму<ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/25444820.html Аддайма Брэст брэтонцам!], [[Радыё Свабода]], 3 ліпеня 2014 г.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 129, 157.</ref><ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30137752.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Хойнікі ці Хвойнікі?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 1 верасьня 2019 г.</ref>. Адбывалася гэта паволі. Неаднаразова ў польска- і лацінамоўных крыніцах выкарыстоўвалася беларуская форма. Напрыклад, яшчэ і ў канцы 1790 году пра [[Караль Прозар|Караля Прозара]], як аднаго з кумоў пры зьдзяйсьненьні таямніцы хросту сына сужэнцаў Клішэўскіх у [[Барбароў|Барбарове]], у мэтрычных кнігах [[Юравічы|Юравіцкага касьцёлу]] запісана, што ён «з Хвойнікаў» (''de Chwoyniki'')<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/pra_nazvu_khvojniki/0-217 Бельскі С. Пра назвы Хвойнікі/Хойнікі і Лісцвін.]</ref>. Была і няўдалая спроба пана Мікалая Харлінскага ў пачатку XVII ст. пераназваць мястэчка і ўвесь маёнтак у ''Новы Харленж'' на гонар Харленжу — гнязда яго роду ў Люблінскім ваяводзтве («''dobra Chojniki czyli Nowy Charlęż''» — 1618 год, «''m. Nowy Charlęż''», але «''wieś Chojniki''» — 1623 год; зрэдку ў дакумэнтах Харлінскіх сустракаліся і «''Chwojniki''» — 1600, 1618 гады)<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 234, 279, 281, 637.</ref>. Аднак, празь некалькі гадоў рыма-каталікоў Харлінскіх заступіў новы ўладальнік кальвініст М. Абрамовіч, пазьней праваслаўны М. Бжазоўскі, далей незацікаўленыя ў перайменаваньнях рыма-каталікі Шуйскія, і тую спробу спасьціг лёс іншых новых назоваў, якія мусілі — пісаў А. Ябланоўскі — «''przed żywotnością starych ustąpić''»<ref>ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 176—177.</ref>. Паводле Чэслава Пяткевіча, які жыў на Палесьсі ад свайго нараджэньня ў 1856 годзе і, згодна з аўтографам, на працягу 36 наступных, а апошні раз наведаў мястэчка ў 1912 годзе, тутэйшы люд звычайна называў яго ''Хвайнікамі''<ref>Pietkiewicz Cz. Chojniki // Ziemia: Ilustrowany miesięznik krajoznawczy. — Warszawa, 1927. T. 12. Nr. 1—24. S. 249—252.</ref>. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Хвойнікі фіксуецца як варыянтная. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай. == Гісторыя == {{Асноўны артыкул|Гісторыя Хвойнікаў}} === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Прывілей С. Полазу 1504 г.jpg|значак|зьлева|Польскамоўная анатацыя «прывілею рускага» 1504 г. караля Аляксандра пану Сямёну Палазовічу на Хвойнікі і Астраглядавічы. Вопіс 1798 г.]][[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:Запіс 1879 г.png|значак|зьлева|Запіс Браніслава Клечыньскага падчас рэвізіі 1879 г. архіву Прозараў у Астраглядах і Хвойніках.]] Найранейшая згадка пра Хвойнікі (у арыгінале, мусіць, — ''Хвоиники'') датавана 3 днём месяца чэрвеня 1504 году{{Заўвага|Пачынаючы з артыкулу «Хойнікі» 1974 г. аўтарства Ф. В. Ахрэмчыка<ref>Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. XI. Футбол — ЯЯ. Дадатак. — Мінск, 1974. С. 70</ref>, ва ўсіх беларускіх выданьнях годам найранейшай згадкі пра Хвойнікі чамусьці называўся 1512-ты. Зьвестка нібыта запазычана з Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці таго году. Аднак, згаданы ў абмежаваньні востраў Хойнічак месьціўся паміж сёламі Лісьцьвін і Дзімамеркі, хутчэй за ўсё на тэрыторыі сучаснай Брагіншчыны, а чысты рог Хвойнічак яшчэ далей — паміж сялом Дзімамеркі і месцам упадзеньня рэчкі Пясочанкі (Пясочні) ў Брагінку. Пэўна, ні адзін з гэтых Хвайнічкоў ня мог быць колішнім сялом Хвойнікі не адно таму, што не зьяўляўся паселішчам, як даўно заўважылі ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі, але і з прычыны неадпаведнасьці свайго геаграфічнага разьмяшчэньня.}}{{Заўвага|У ІГ НАН Беларусі, аднак, мяркуюць, што кароль Аляксандар хіба пацьвердзіў ранейшае падараваньне караля Казімера. Інакш кажучы, трымаюцца раней выказанага М. Ф. Сьпірыдонавым дапушчэньня: найранейшай згадкай пра Хвойнікі мусіць уважацца, як прынята ў гістарычнай навуцы, апошні няпоўны год жыцьця Казімера Ягелончыка, г. зн. 1492. Пераконвае ў гэтым акадэмічных гісторыкаў запіс у дакумэнце 1532 г.<ref name="fn3">Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського // Україна в Центрально-Східній Европі. — Київ: Інститут історії України НАНУ, 2008. № 8. С. 69 — 70</ref>:{{пачатак цытаты}}''Лист писаныи князю Дмитру Романовичу Виденицкому до пана воеводы киевского абы именя розные по Семену Полозовичу зосталые ему яко зятю его поступил_Жикгимонт Божю милостю корол_Воеводе киевскому, державцы свислоцкому пану Андрею Якубовичу Немировича. Жаловалъ намъ дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романович Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, Белыи Берегъ, Виточов, Мартиновичи, Хвоиники, Остроглядовичи, Новоселки а двор с пустовщинами у замку Киеве и на месте, и во Вручомъ. И тые деи он вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого Казимера, короля, и брата нашого Александра, королеи ихъ милости и нашими… и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ…'' {{канец цытаты}}Дасьледчыкі чамусьці не зважаюць на тую акалічнасьць, што пад «''вси именя''» падпадае і названае першым у сьпісе Ухобное, да падараваньня якога Сямёну Палазовічу кароль Казімер дачыненьня ня меў. С. Палазовіч атрымаў яго (Хабное) у 1493 г. непасрэдна ад вялікага князя Аляксандра<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 3 (1440 — 1498). — Vilnius, 1998. № 27</ref>. У крыніцы няма зьвестак, нібы гэта пацверджаньне ранейшага падараваньня, тым часам як у прывілеях што да іншых маёнткаў яны ёсьць. Да таго ж, у запісе 1879 г. Браніслаў Клечыньскі з памочнікамі, якія прачыталі і скапіявалі арыгінал прывілею, сьведчылі, што добры Хвойнікі і Астраглядавічы, падараваныя С. Палазовічу, выдзеленыя з Брагінскай воласьці, а значыць, раней нікому асобна ад яе не належалі, таму згадваць іх, як і іншыя другарадныя паселішчы, не было патрэбы. І яшчэ. Чаму для размешчаных у больш глухой мясьціне Хвойнікаў у картатэцы М. Ф. Сьпірыдонава, выкарыстанай укладальнікамі першага тому «Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі», пазначаны 1492 г., а для згаданых у той жа самай крыніцы Астраглядавічаў, Навасёлак і Белага Берага — 1532 г.? Таму, што сёньня Хвойнікі — раённы цэнтар?..<ref>Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 3-х тамах: Т. 1. — Мінск: Белкартаграфія, 2009. С. 193, 195, 224, 240</ref>}}, калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] сваім прывілеем, вылучыўшы іх і [[Астрагляды|Астраглядавічы]] з усімі прылегласьцямі з Брагінскай воласьці, падараваў на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану [[Сямён Палазовіч|Сямёну Хведаравічу Палазовічу]] («слаўнаму русінскаму воіну Полазу», «Полазу Русаку, слаўнаму казаку», як назвалі яго польскія гісторыкі [[Ёст Людвік Дэцый]]<ref>Decjusz, Jost Ludwik. Contenta: De vetustatibus Polonorum liber I; De Iagellonum familia liber II; De Sigismundi regis temporibus liber III. — 1521. F. LXVII</ref> і [[Марцін Бельскі]]<ref>Kronika Marcina Bielskiego. T. II (Księga IV, V). /Wydanie Józefa Turowskiego. — Sanok, 1856. S. 950.</ref>{{Заўвага|Пра С. Палазовіча гл.: Черкас Б. Прикордонний намісник Семен Полозович. // Український історичний збірник : наук. пр. асп. та молодих вчених. — Київ, 2004. Вип. 7. С. 95 — 105}}). Вядомая яна, як самы даўні дакумэнт (przywiley ruski) з польскамоўнага вопісу архіва князёў Шуйскіх з збору «Archiwum Prozorów i Jelskich», што захоўваецца ў фондах Галоўнага архіву старых актаў у Варшаве. А абмежаваньне Брагінскай воласьці (альбо «hrabstwa» ў кнізе Мазырскага гродзкага суда 1776 году) ад 7 сакавіка 1512 году, якое выконвалася на загад караля і вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага, было адначасова і размежаваньнем яе з добрамі пана Сямёна Палазовіча<ref>Аrchiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>. Мяжа тады прайшла на поўдзень ад Хвойнікаў, а менавіта з паўднёвага захаду, ад астравоў [[Дронькі]], [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]], на паўночны ўсход, паўз угодзьдзі брагінскага сяла Лісьцьвін{{заўвага|Усім вядомая сёньня вёска [[Паселічы]], што месьціцца побач зь Лісьцьвіном, узьніклая пазьней і вядомая на 1581 год як слабада, належала ўжо не да Брагінскага маёнтку.}} у кірунку сяла, таксама брагінскага, [[Дзімамеркі|Дамамірка]]. Астраглядавічы з навакольлямі апынуліся ўнутры яе, што выклікала пярэчаньні з боку пана Хведара (у тэксце: Хвядоса) Палазовіча, бацькі ўладальніка<ref>НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050 адв.</ref>{{Заўвага|У сувязі зь зямельнымі спрэчкамі нельга абыйсьці ўвагаю яшчэ і такі сюжэт: член-карэспандэнт НАН Беларусі С. В. Марцэлеў удзел у зямельным канфлікце 1528 г. паміж рудабельцамі (Рудыя Белкі – сучасны раённы цэнтар Акцябрскі) і хвайнічанамі (Хвойня – вёска ў Лучыцкім сельсавеце сумежнага Петрыкаўскага раёну) чамусьці прыпісаў жыхарам Хвойнікаў<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 426</ref>. Што і казаць — «блізкі сьвет»! Гэта, аднак, не зьбянтэжыла ўкладальнікаў яшчэ адной, больш новай энцыкляпэдыі<ref>Города, местечки и замки Великого княжества Литовского: энциклопедия / ред. совет: Т. В. Белова (пред.) [и др.]. — Минск: БЭ, 2009. С. 292</ref>}}. [[Файл:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|Герб Друцк князёў Друцкіх (Любецкіх альбо Відыніцкіх)]] Адміністрацыйна Хвойнікі належалі спачатку да Брагінскай воласьці [[Кіеў]]скага павету і [[Кіеўскае ваяводзтва|аднайменнага ваяводзтва]] Вялікага Княства Літоўскага. Іх і Астраглядавічаў уладальнікамі ад пачатку XVI ст. і да 1860-х гадоў (маёнтку — да 1887 году) пасьлядоўна былі паны Палазовічы, князі Любецкія, паны Харлінскія, Абрамовіч (Абрагамовіч), Бжазоўскія, князі Шуйскія, паны Прозары<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 12 — 18.</ref>{{Заўвага|Насуперак таму, як, пачынаючы са слоўнікавага артыкула [[Аляксандар Ельскі|А. Ельскага]] (Chojniki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.— Warszawa, 1880. Tom I. S. 620), сьцьвярджалася ледзьве не ўва ўсіх папяровых выданьнях Беларусі{{Заўвага|Больш як за 100 гадоў зьявілася хіба пара-тройка частковых выключэньняў. У. А. Малішэўскі і П. М. Пабока ў кнізе «Нашы гарады» паведамілі, што ў 1568 годзе князёўна Любецкая запісала Хвойнікі (у грамаце Хойнікі) Шчаснаму Харлінскаму. Але далей ізноў жа – пра Хвойнікі як уладаньне князёў Вішнявецкіх. (Малішэўскі У. А., Пабока П. М. Нашы гарады. – Мінск, 1991. С. 226). Потым гэта паўтарылі А. М. Зелянкоўскі і У. Ф. Ісаенка (<ref name="fn1"/>; Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. – Хойнікі, 1995. С. 5).|}}, у тым ліку энцыкляпэдыях і даведніках, князям Вішнявецкім Хвойнікі ніколі не належалі. Увогуле цікава, як у тыя часы ўяўлялі сабе тэму не аматары-энтузыясты, а гісторыкі-дасьледчыкі. Напрыклад, прафэсар гісторыі Кіеўскага унівэрсытэту У. Б. Антановіч і студэнт М. Запольскі таксама ўважалі першымі ўладальнікамі Хвойнікаў ды Астраглядаў князёў Вішнявецкіх; чытай: усё, што калісьці належала да Брагінскай воласьці, ад канца (чаму?!..) XVI ст. і да канца XVII ст. было іхным (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк) / М. Запольский // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 116 – 117; пазьней літаральна тое ж сустракаем у выданьні: Россия. Полное географическое описание нашего Отечества / Под ред. В. П. Семёнова. – Т. 9: Верхнее Поднепровье и Белоруссия: [Смоленская, Могилевская, Витебская и Минская губ.] / Сост. В. П. Семенов, М. В. Довнар-Запольский, Д. З. Шендрик [и др.]. – С.-Петербург: Издание А. Ф. Девриена, 1905. С. 568). Калі аўтарам нарысу "Брагінская воласьць" сапраўды быў У. Антановіч<ref>Зінаїда Зайцева. М. В. Довнар-Запольський: від дебюту в науці до професора університєту. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 16</ref>, а М. Запольскі яго толькі выдаў, дык пазыцыя прафэсара тым болей зьдзіўляе. Трыма гадамі раней ён выступіў укладальнікам тому дакумэнтаў, у адным зь якіх, пазначаным 1631 годам, гаспадаром Астраглядавічаў і Хвойнікаў названы ваяводзіч смаленскі пан Мікалай Абрагамовіч (Архив Юго-Западной России. – Киев, 1886. Ч. VII. Т. I. C. 396 – 397). Іншая справа як бы гэта пісаў учорашні навучэнец гімназіі, а на той час студэнт унівэрсытэту...|}}. 3 сакавіка 1532 году кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Стары]] адмысловым лістом загадаў ваяводзе Андрэю Няміровічу маёнткі нябожчыка Сямёна Палазовіча (у іх ліку «Хвойники, Остроглядовичи, [[навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Новоселки]]»), якія той пасьпеў прыгарнуць да Кіеўскага замку, вярнуць яго зяцю князю Дзьмітрыю Раманавічу Відыніцкаму<ref name="fn3"/> (Любецкаму). У сьнежні 1556 году князь Дзьмітры Любецкі, не жадаючы прызнаць віну ўласных падданых «о подране бчол и о збите людей монастырских» (лыскоўскіх сялян кіеўскага Сьвята-Міхайлаўскага Залатаверхага манастыра), скардзіўся ў сваю чаргу на іх: «…и я, дей, теж сам и люди мои кузцовские и хвойницкие от подданых церковных так веле кривды нам…»<ref>Документальна спадщина Свято-Михайлівського Золотоверхого монастиря у Києві ХVІ — ХVІІІ ст. З фондів Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського. Зб. док. [Текст] / Ю. А. Мицик, С. В. Сохань, Т. В. Міцан, І. Л. Синяк, Я. В. Затилюк — Київ, 2011. С. 363.</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазоўны, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім гербу Боньча ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{Заўвага|Ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…»<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227.</ref>. [[Файл:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Боньча роду Харлінскіх]] Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва (у тым ліку Хвойнікі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 27 сьнежня 1586 году [[Шчасны Харлінскі]] падаў судовую позву да ўдавы князя [[Аляксандар Вішнявецкі|Аляксандра Вішнявецкага]] за гвалтоўны вывад дзедзічных падданых зь іх жонкамі, дзецьмі і ўсімі хатнімі рэчамі з Астраглядавічаў, Хвойнікаў, [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушоў]] і Паселічаў з наступным пасяленьнем у вёсках свайго Брагінскага маёнтку<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 6.</ref>. У 1598 годзе сойм прызначыў Ш. Харлінскага адным з камісараў у справе разьмежаваньня ''Кіеўскіх земляў'' Кароны і [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] ВКЛ<ref>Constitucię seymu walnego Koronnego Warszawskiego, MDXCVIII. — W Krakowie, w Architypografiiey Króla Ie<sup><small>o</small></sup> M. y Kościelney, Lazarzowey, MDXCVIII. S. 20; Volumina Legum. S. 372.</ref>. У трыбунальскім акце ад 22 чэрвеня 1600 году што да Кіеўскага ваяводзтва засьведчаная нязгода Ш. Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю [[Адам Вішнявецкі|Адаму Аляксандравічу Вішнявецкаму]] сёламі Мікулічы, Веляцін, Лісьцьвін, а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), Плоскага, Паселічаў, Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю [[Міхаіл Вішнявецкі|Міхаілу Міхайлавічу Вішнявецкаму]] Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, [[Урочышча|урочышчы]], з папсаваньнем старых памежных знакаў<ref>ŹD. T. XXI. S. 57</ref>. 20 чэрвеня 1600 году Ш. Харлінскі выдаў сыну свайму Мікалаю ''вечны запіс'', прызнаны ў [[Люблін]]скім трыбунале, у Астраглядаўскім ключы (а гэта і Хвойнікі), на двор з 5 пляцамі ў Кіеве<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47.</ref>. Зь імёнамі [[сужэнства]] Мікалая і Гэлены (Гальшкі) Харлінскіх зьвязана заснаваньне яшчэ да 1622 году касьцёла ў Астраглядавічах<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 51; гл. таксама [http://hojniki.ucoz.ru/index/kascjol_u_astragl/0-451 Прозараўскія мясьціны ў Астраглядах]</ref> і стварэньне першай у рэгіёне каталіцкай парафіі. Недзе ў гэты ж час Хвойнікі апынуліся ў складзе [[Оўруч|Оўруцкага]] павету. Разьмежаваньне Кіеўскага ваяводзтва Кароны і Мазырскага павету ВКЛ у сьнежні 1621 — студзені 1622 году засьведчыла, як на сёньняшні дзень, унікальную сытуацыю: тагачасныя мястэчка і вёску Хвойнікі М. Харлінскага паны камісары пацьвердзілі прыналежнымі да Кароны, а сяло і двор Настольле пана Іскарастынскага{{Заўвага|Вуліца Настольская і канец вуліцы Пралетарскай з прылегласьцямі ў сёньняшніх Хвойніках.}} — да ВКЛ<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. 7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, Вялікі Бор, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Паселічы]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{Заўвага|Яшчэ названыя 13 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. [[Файл:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]] У 1627 годзе Гальшка Мікалаевая Харлінская склала [[тэстамэнт]], паводле якога Астраглядавічы разам з Хвойнікамі пераходзілі ў пасэсію да яе зяця-кальвініста [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 56.</ref>. Згодна з тарыфам падымнага падатку, у 1628 годзе пан Мікалай Абрагамовіч z Chwoynik, з 11 дымоў плаціў па 3 злотых, з 2-х агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 397.</ref>. Пры гэтым будучаму гэнэралу артылерыі ВКЛ яшчэ доўга давялося ўлагоджваць спадчынныя і проста маёмасныя непаразуменьні зь іншымі Харлінскімі — панамі Станіславам, Юрыем і Шчасным, а таксама з панам Мадлішэўскім, зь якім Гальшка ўзяла шлюб. Хвойніцкая царква на тыя часы ўжо была ўніяцкай. У мэтрычныя кнігі Астраглядаўскага касьцёлу трапіў запіс ад 26 лютага 1635 году, паводле якога хвойніцкі прэсьвітэр Лука Чачотка ахрысьціў Леона Яна, сына харунжага пяцігорскага Рэмігіяна і Петранэлі з Бахановічаў Маеўскіх, а кумамі былі пісар земскі{{Заўвага|У касьцельнай кнізе памылкова запісана — гродзкі.}} мазырскі Самуэль Аскерка, знакаміты ваяр<ref>Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Мінск: Навука і тэхніка, 1995. С. 141.</ref>, і Марыяна Міткевічаўна. Гэты ж сьвятар згаданы ў запісе 1640 году. А ў 1692, 1715, 1722 гадох хвойніцкім настаяцелем названы Анікій Чачотка. Абодва зьдзяйсьнялі абрады ў Хвойніках і Загальлі<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 150адв. — 151.</ref>. [[Файл:POL COA Gozdawa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Газдава роду Бжазоўскіх]][[Файл:Макет замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя.png|значак|Макет-рэканструкцыя замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя. Выканаў Д. Вінаградаў. 2007 г.]] 24 сьнежня 1642 году ад імя [[Кашталяны амсьціслаўскія|амсьціслаўскага кашталяна]] Мікалая Абрамовіча складзены запіс ''вечнага продажу'' пагразлых у даўгах Астраглядавічаў і Хвойнікаў кіеўскаму падстолію [[Максыміліян Бжазоўскі|Максыміліяну Бжазоўскаму]], пра што Лукаш Мадлішэўскі выказваў клопат яшчэ ў лісьце ад 29 чэрвеня 1641 году<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 67.</ref>. Найбольш імаверна, што менавіта М. Бжазоўскі напярэдадні «хмяльніччыны» збудаваў у паўсталых на краю балота Хвойніках умацаваную сядзібу, званую замкам, дзеля абароны скарбу ад уласных сялянаў, казакоў ды суседзяў — паноў-братоў шляхты{{заўвага|Даволі дзіўна, але на гербе места Хвойнікі выяўлены сымбаль мураванага замку з трыма акруглымі ў пляне вежамі і ўязной брамай з характэрным зубчастым верхам. Але ж тут існаваў хіба сьціплы драўляны замак.}}. 26 сакавіка 1651 году на загад польнага гетмана літоўскага князя [[Януш Радзівіл|Януша Радзівіла]], каб не дайшло да масавага паказачваньня тутэйшых жыхароў, у мястэчку Хвойнікі размясьціўся адзьдзел жаўнераў ротмістра Курпскага. У лісьце да князя Курпскі паведамляў, што стаў у надта дрыгвяністай мясьціне з зусім паганымі пераправамі, і як бы давялося біцца, то не адно коннаму, але і пешаму недзе разьвярнуцца — навокал балоты. Тут, маўляў, не тое аўса, сена не здабыць, надта край заўбогім стаў. Але яны з жаўнерамі так-сяк трываюць у нястачы, абы вяскоўцы не ўцякалі з сваіх гасподаў. Прасіў падмогі, бо тут адно хіба лічыцца што 5 харугваў, а папраўдзе і на 3 сотні ці набярэцца. Яшчэ даслаў з Хвойнікаў да гетманскага табару 2-х палонных казакоў сотні Дарашэнкавай палку [[Нябаба|Нябабы]]<ref>Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 2 (1650—1651). — Київ, 2013. С. 109, 110, 129, 431.</ref>. У другой палове XVII ст. мястэчка стала цэнтрам воласьці, тут праходзіў шлях [[Мазыр]]  — [[Юравічы]]  — [[Брагін]]  — [[Любеч]]. [[Файл:Герб князёў Шуйскіх.png|150пкс|значак|Герб Сьвяты Юры (Георгі Пераможац) князёў Шуйскіх. Фота Анатоля Бензярука{{Заўвага|Выява з надмагільля Віталіса Шуйскага (†1. VI. 1849) у в. Чыжэўшчына (былыя Крупчыцы) Жабінкаўскага р-ну Берасьцейшчыны.}}.]] 26 чэрвеня 1664 году дачка нябожчыка Максыміліяна Бжазоўскага, берасьцейскага ваяводы, Зофія перапісала спадчынныя маёнткі ў Кароне (Астраглядавічы з Хвойнікамі таксама) і Берасьцейшчыне на мужа, князя [[Канстанцін Ян Шуйскі|Канстанціна Яна Шуйскага]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 69.</ref>. Тады Шуйскія ўпершыню набылі добра ў Кіеўскім ваяводзтве ды трымалі іх каля паўтары сотні гадоў. Менавіта яны зрабілі Хвойнікі цэнтрам сваіх уладаньняў у рэгіёне. Паспрыяла гэтаму не ў апошнюю чаргу тое, што Астраглядавічы знаходзіліся ў атачэньні брагінскіх добраў, а Хвойнікі — на поўначы па-за іх межамі. Хоць, магчыма, ініцыяваў перамену яшчэ ў першай палове XVII ст. ваявода берасьцейскі Максыміліян Бжазоўскі, збудаваўшы ў Хвойніках замак. Станам на 1666 год, у гетманства Івана Брухавецкага, Хвойнікі, як і Брагін, былі сярод «асобных» мястэчкаў, прыпісаных да Чарнігаўскага казацкага палка<ref>Кривошея В. В. Українське козацтво в національній пам’яті. Чернігівський полк. У 2 т. — Київ.: ДЦ "НВЦ «Пріоритети», 2012. Т. 2. С. 446</ref>. Зразумела, што пасьля [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскага замірэньня]] 1667 году ўсё павярнулася на ранейшыя колы. Расейскі дакумэнт 1676 году засьведчыў, што пасланец казацкага гетмана Барыс Маршэўскі летась да [[Львоў|Львова]] ехаў накіроўваючыся ''«на [[Брагін|Брагинъ]], на Загалье, на Хвойники, на [[Мазыр|Мозырь]]…»''<ref>Акты, относящиеся к Южной и Западной России. Т. 12 (1675—1676). — С.-Петербург, 1882. Стб. 831</ref>. Паводле люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 30 дымоў мястэчка Хвойнікі без уліку сьвятароў князь Шуйскі мусіў плаціць 6 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 488. Далей яшчэ ўлічаныя 7 дымоў яўрэйскіх (С. 502). Другі пабор — 6 злотых з 6 дымоў (С. 505).</ref>. 30 кастрычніка 1686 году нехта Мацьвей з Хвойнікаў пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што з маёнтку адыйшлі 77 дымоў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 553.</ref> (×6 — прыкладна 462 жыхары). У іншых выпадках прычына адыходу «за Днепр» называлася: з прычыны гвалту як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў. У лістападзе 1693 году харугва інаўроцлаўскага ваяводзіча Шчавінскага стала на зіму ў Хвойніках, але напярэдадні [[Стрэчаньне|стрэчанскага]] кірмашу вырушыла пад Хвастаў супраць казакоў палкоўніка Сямёна Палія. 12 лютага 1694 году жаўнер згаданай харугвы Сэбасьціян Яроцкі зь іншаю чэлядзю, закупіўшы на [[кірмаш]]ы правіянт, спыніўся на ноч у хаце ўдавы Казачыхі [[Валокі (Хвойнікі)|на Валоках]]. Але адміністратар маёнтку князя К. Шуйскага, Ян Зьдзітавецкі, сустрэўшы яго на вуліцы, замест нейкіх вінаватых загадаў зьбіць, потым узяў пад варту і трымаў у замкавай турме ледзьве ня 3 месяцы, ажно пакуль не вярнулася харугва і пацярпелы ня быў апраўданы<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 285—287.</ref>. 16 красавіка 1697 году сотнік Чэпарняка і казакі палку Ярэмы гвалтоўна сталі на кватэры ў мястэчку Хвойнікі князя [[Дамінік Шуйскі|Дамініка Шуйскага]]. Калі ж пан Фрыдэрык Левэнфатэр, аканом маёнтку, спрабаваў не дапусьціць іх, дык казакі сілай уламваліся да людзей, зьбівалі, стралялі нібы ў ворагаў, а хвойніцкага баярына Стафана Пятроўскага з мушкету 2 разы ў грудзі стрэлілі, ад чаго той і памёр<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. С. 352.</ref>. [[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1698 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара маёнтку Хвойнікі 1698 г.]][[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1721 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара Хвойніцкага маёнтку 1721 г.]][[Файл:Апісанне Хойніцкага замку 1721 года.png|значак|Апісаньне Хвойніцкага замку 1721 года.]] У 1698 годзе маёнтак Хвойнікі і [[Загальле]] (староства) перададзены ад князя Д. Шуйскага ў кіраваньне Зыгмунту Шукшце, што засьведчана адпаведным інвэнтаром<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 119, 129—133адв.</ref>. Паводле рэвізіі 1716 году, у мястэчку Хвойнікі на пэрыяд пасэсіі князя [[Станіслаў Шуйскі|Станіслава Шуйскага]] налічвалася 44 двары і двор сьвятара, 7 сялян, якія перасяліліся зь Небытава, Валокаў, Брагіна. Два двары часова вызваленыя былі ад уплатаў, гаспадары яшчэ 2-х адпрацавалі [[чынш]] у замку, а з астатніх выбрана падымнага 225 злотых, г. зн. прыкладна на паўсотні злотых болей, чым належала (пасэсар, часовы ўладальнік, ня мог сабе ў тым адмовіць). Яшчэ ў мястэчку жылі 17 габрэяў-гаспадароў і 9 габрэяў, што ня мелі дамоў і падатак давалі толькі з камораў. Яны мусілі плаціць чыншу больш як 345 злотых<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 139—139адв., 143адв.</ref>. 12 чэрвеня 1716 году віленскі кашталян, вялікі гетман ВКЛ Людвік Канстанцін Пацей даслаў ардынанс паручніку Дамброўскаму, абы той выдаў квітанцыю на ўсё, што выбрана з Загальскага староства ад берасьцейскага харунжага Дамініка Шуйскага, а Хвойніцкіх добраў таго харунжага «tykać nie śmiał»<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 205</ref>. Згодна зь інвэнтаром маёнтку Хвойнікі ''з прылегласьцямі'' ад 20 сакавіка 1721 году, пададзенага былым пасэсарам Юзафатам Парышэвічам, біскупам валоскім, князю [[Мікалай Шуйскі|Мікалаю Шуйскаму]] ў мястэчку было 43 гаспадаркі, 7 «сялянскіх камораў», 5 габрэяў-гаспадароў, 9 габрэяў без дамоў; чыншу плацілі 175 злотых і тры з паловай грошы. Акрамя таго, местачкоўцы, што мелі коней з падводамі, мусілі быць напагатоў, абы грузы перавозіць за 12 [[міля]]ў, а не, дык пешшу за 3 мілі зь лістамі хадзіць. Па 2 копы замкавага жыта і ярыны нажаць павінныя. У гвалты пераправы і грэблі вялікаборскую млыновую і іншыя масьціць і рамантаваць усе агулам. Габрэі, як будуць мяса прадаваць, дык на замак абавязкова мусілі даваць зь лепшага. Мястэчка загадана абнесьці [[паркан]]ам таксама сіламі насельнікаў, каб між 2-ма брамамі не засталося ніводнага праходу. Кожны двор павінны адпраўляць работніка на праполку замкавых агародаў ды нарыхтоўку агародніны на зіму. Найбольш распаўсюджаныя прозьвішчы жыхароў-беларусаў — Грышчанка, Стасенка, Шымук, Козік, Навуменка, Коваль, сустракаліся таксама прозьвішчы Каролік, Гапонік, Леўчанка, Мельнік, Кандраценка. Прозьвішчы жыхароў-габрэяў часта ўказвалі, адкуль іх носьбіты прыбылі ў Хвойнікі: Лейба [[Стралічаў]]скі, Хаім [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікаборскі]], Шмуль зь Юркавічаў, Бенямін зь [[Юравічы|Юравічаў]], Лейба з [[Алексічы (Гомельская вобласьць)|Алексічаў]], Іцка Гальміч зь [[Лісьцьвін]]авічаў, Ёсь [[Настольле|Настольскі]]. Мелі патранімічнае паходжаньне: Гірш Баруховіч, Моўша Гіршовіч, Якаў Лейбавіч, Мендэль Абрамовіч, Іцка і Ёсь Гіршовічы, Невах Нохімавіч, Яшка Пярцовіч, Абрам Хаімавіч, Іцка Моўшавіч. Або ад назвы прафэсіі — Нохім Цырулік, Рафель Кравец. Маглі звацца зусім проста: Шайка{{Заўвага|Родныя браты Міхаль і Шайка ад красавіка 1715 г. трымалі арэнду хвойніцкую, на якую мелі гадавы кантракт за суму ў 4300 злотых, даволі спраўна яе выплачвалі (НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 144). А нашмат пазьней, у пачатку 1830-х гадоў экспартэрамі гарэлкі з бровараў Уладыслава Прозара, падкаморага рэчыцкага, у Хвойніках, Гарадзішчы і Ёлчы былі бацька і сын Лейба і Абрам Шайковічы [НГАБ. Ф. 694. Воп.7. Спр. 831. А. 9]. Тады яны ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камэрцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Менскай губэрні.}}, Гдаль, Шмуйла, ці яшчэ дадаючы да імя ўласнага род заняткаў — Айзік арандатар, Іцка кравец. У гэтым жа інвэнтары зьмешчана апісаньне Хвойніцкага замку<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 120—122адв.</ref>{{Заўвага|Пра Хвойніцкі замак гл.: Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 160 — 161; пар.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/0-56 С. Бельскі. Замак у Хойніках.]}}. Пасэсія ксяндза-біскупа Ю. Парышэвіча была вельмі няўдалай. Маёнтак усё ніяк ня мог управіцца з выплатай даўгоў, што мусіла абмяркоўвацца нават на паседжаньнях Радамскага і Люблінскага трыбуналаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 2. Т. 3. Постановления провинциальных сеймиков в 1698—1726 гг. — Киев, 1910. С. 699—700.</ref>. 2 траўня 1722 году князь Мікалай Шуйскі атрымаў ліст, у якім паведамлялася, што маніфэсту камісарскага абмежаваньня Оўруцкага павету з Мазырскім у Оўручы няма, кнігі бо двойчы згарэлі, дык ці не зьвярнуўся б у Мазырскі гродзкі суд, мо там што здабудзе<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 36</ref>. Пасьля князя Мікалая, ад канца 1720-х і да пачатку 1750-х гадоў Хвойнікі сталі ўласнасьцю яго брата Ігнацыя. У тарыфе падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў 17 паселішчах (акрамя вёскі [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], прыналежнай астраглядаўскай плябаніі) Хвойніцкай воласьці пана І. Шуйскага налічвалася 255 двароў<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 285—286.</ref> (прыкладна 1530 жыхароў). Прычым для Хвойнікаў улічаныя і габрэйскія домагаспадаркі. [[Файл:Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.jpg|значак|зьлева|Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.]][[Файл:Запіс пра ўніяцкага пароха і верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.jpg|значак|Запіс пра ўніяцкага пароха і колькасьць верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.]] Згодна з Генэральнай візытай Брагінскага дэканату, на 1743 год у прыходзе царквы Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы мястэчка Хвойнікаў, дзедзічных добраў князя Ігнацыя Шуйскага, харунжыча берасьцейскага, налічвалася 297 двароў, дапушчаных да споведзі 1188 душ верных. Узначальваў прыход сьвятар Ян Чачотка. Будынак царквы драўляны, з хвоі, узьведзены на сродкі дзедзіча за 10 гадоў перад візытацыяй<ref>Візыты Брагінскага дэканату 1743 г. // Інстытут рукапісу Нацыянальнай бібліятэкі Украіны імя У. І. Вярнадзкага. І. 2461. А. 289адв., 290</ref>. 24 сьнежня 1744 году настаяцель Астраглядаўскага касьцёлу кс. Антоні Лукаш Пянькоўскі, дэкан оўруцкі, ахрысьціў у двары Хвойніцкім Адама, сына вяльможных Ігнацыя і Людвікі князёў Шуйскіх, пра што быў зроблены запіс у мэтрычнай кнізе Хвойніцкай царквы (Ecclesiae Ritus Greci Unici Choynicensis), пазьней занесены ў кнігі парафіяльнага касьцёлу<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 151адв.</ref>. [[Файл:Астрагляды, парафія 1748 г.jpg|значак|зьлева|Астраглядавіцкая парафія ў 1748 г.]] У 1748 годзе мястэчка Хвойнікі названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі [[Оўруцкі дэканат|Оўруцкага дэканату]] [[Кіеўская дыяцэзія|Кіеўскай дыяцэзіі]]<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148.</ref>. У чэрвені 1750 году ў Хвойніках быў схоплены гайдамак Астап Луцкі, які ажно на працягу «шасці гадоў у гультайскіх эксцэсах жыцьцё праводзіў». Тутэйшая грамада асудзіла яго «на горла», але адміністратар Оўруцкага староства пан Станіслаў Быстрыцкі адмовіўся прыняць палоннага ў турму і выканаць над ім смяротны прысуд, дзеля чаго ў Оўруцкім гродзе і быў заяўлены пратэст<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3: Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 464—466.</ref>. 14 жніўня т. г. возны гэнэрал Кіеўскага ваяводзтва пан Андрэй Святкоўскі арыштаваў у Хвойніках падданых князёў Шуйскіх з Краснасельля і іх атамана Кулешыка, падданага Загароўскага, абвінавачваных у [[Гайдамак|гайдамацтве]]. Кіраўнік ключа пан Мікалай Страчынскі абяцаў затрымаць рабаўнікоў да суда ў турме Хвойніцкага замку<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. С. 511—512.</ref>. На 1754 год у мястэчку Хвойніках, напэўна, разам зь вёскай Валокамі, якой няма ў тарыфе, налічвалася 109 двароў (каля 654 жыхароў), зь якіх да Оўруцкага замку выплачвалася 16 злотых, 29 з паловай грошаў, на вайсковыя патрэбы павету і ваяводства 67 злотых і 28 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192; гл. таксама: С. 13—15, 20—22.</ref>. У 1750—1770 гадох адбываліся шматлікія непаразуменьні і канфлікты паміж уладальнікамі добраў Хвойнікі і Астраглядавічы (князямі Шуйскімі, дзедзічамі і рознымі апякунамі) і ўладальнікамі суседняга Брагінскага маёнтку панамі Замойскімі/Мнішкамі, кароткачасовымі спадчыньнікамі па князю [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхалу Сэрвацыю Вішнявецкаму]] і яго жонцы Тэклі (з Радзівілаў), а асабліва — з панамі Ракіцкімі. [[Файл:Герб уласны роду Прозараў.png|150пкс|значак|зьлева|Герб уласны роду Прозараў]] Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Хвойніках налічвалася адпаведна 30 дамоў, 101 жыхар, 24 дамы, 58 жыхароў і 25 дамоў з 67 жыхарамі; яшчэ 25 чалавек схаваныя ад апошняга перапісу ў суседняй вёсцы Настольле, г. зн. разам было 92 чалавекі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага [[кагал]]у, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 14, 16 і 17 вёсак, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 198, 105 і 145 głow; некаторыя зь іх у 1784 годзе запісаныя хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі (у Малым Карчовым, Рашаўцах, Рудным і Шчарбінах)<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 301, 391, 710.</ref>. Убываньне колькасьці габрэяў магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 году, адгалоскі якой дасягалі і гэтых мясьцінаў. У «Archiwum Prozorów i Jelskich» ёсьць дакумэнт, датаваны 3 студзеня 1771 году, паводле якога хвойніцкі уніяцкі парох Ян Чачотка, з дазволу захварэлага ксяндза Мацея Шамяткоўскага, пробашча астраглядаўскага, ахрысьціў «толькі вадой» без далейшых касьцельных цырымоніяў нованароджаную Людвіку Канстанцыю, дачку нядаўна памерлага старосты загальскага князя Адама і Марыяны (з дому Халецкіх) Шуйскіх<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 6, 8; НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 159адв.</ref>. [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Urubleŭski, 1897).jpg|значак|Сядзібны дом Прозараў у Хвойніках. Ігнацы Врублеўскі, 1891 г.]] 16 студзеня 1783 году сын ваяводы віцебскага Юзафа Прозара Караль ажаніўся з князёўнай Людвікай Шуйскай<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 26, 28 — 30.</ref>. Хвойніцкі маёнтак з Астраглядаўскім ключом знаходзіўся на той час у пасэсіі апякуноў дзяўчыны князя [[Войцех Шуйскі|Войцеха Шуйскага]] і яго жонкі Анелі, сястры князя Адама. Дзеля таго, каб Людвіка, адзіная спадкаемца па бацьку, магла ўвайсьці ў валоданьне добрамі, Каралю Прозару давялося сіламі свайго ўпаўнаважанага шляхціча Гадзяеўскага зьдзейсьніць [[наезд]]. Да вялікай вайны справа не дайшла, але судовыя спрэчкі з старостамі ніжынскімі скончыліся капрамісам толькі ў 1785 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 91 — 97; Dubiecki M. Karol Prozor, oboźny W. W. Ks. Litewskiego. Przyczynek do dzieów powstania Kościuszkowskiego. Monografia / M. Dubiecki. — Kraków, 1897. S. 34 — 35.</ref> 13 ліпеня 1791 году варшаўская «Gazeta narodowa i obca» зьмясьціла паведамленьне пра тое, як 11 чэрвеня гаспадары рэзыдэнцыі ў Хвойніках{{заўвага|Новы сядзібны дом збудаваны якраз у часы [[Чатырохгадовы сойм|Чатырохгадовага сойму]].}} Караль і Людвіка Прозары сустракалі гасьцей з суседніх Мазырскага, Рэчыцкага і свайго Оўруцкага паветаў. Нагода — сьвяткаваньне прыняцьця [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыі 3 траўня]], пакліканай умацаваць і выратаваць Рэч Паспалітую. З раніцы наступнага дня — гарматны салют, сьвятая імша ў Астраглядавіцкім касьцёле{{Заўвага|Да парафіяльнага касьцёлу сьвяточная працэсія мусіла пераадолець крыху меней як 20 км, але ж і людзі ў навакольлі пра тое сьвята пачулі!}}, урачыстая казань ксяндза-пробашча Францішка Глінскага, Тe Deum laudamus вуснамі патрыётаў, сьвяточны абед і музыка з танцамі да самай раніцы.<ref>Gazeta narodowa y obca. № LVI. 13 lipca 1791; гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/1791/0-363 Хойнікшчына]</ref> === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Загаловак апісання Хойніцкага архіва 1798 г.png|значак|зьлева|Загаловак вопісу Хвойніцкага архіва 1798 г., у якім праігнараваныя расейскія адміністрацыйныя пераўтварэньні, а сам маёнтак названы ''графствам''.]][[Файл:Chvojniki, Prozar. Хвойнікі, Прозар (1901-17).jpg|значак|Сядзібны дом напярэдадні 1-й сусьветнай вайны каля вуліцы У. В. Жыляка]] У выніку 2-га падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Хвойнікі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182.</ref>. У пачатку жніўня 1793 году сядзіба ў Хвойніках прымала гасьцей — удзельнікаў кансьпірацыйнай нарады, мэтай якой была падрыхтоўка ўзброенага выступленьня супраць падзелаў Рэчы Паспалітай і за аднаўленьне Канстытуцыі 3 траўня. Сярод іх М. Дубецкім і К. Барташэвічам названыя адзін з галоўных арганізатараў Ігнацы Дзялынскі з Траянова, оўруцкі падкаморы і ўладальнік Олеўскага ключа Тадэвуш Нямірыч, соймавы пасол Каятан Праскура, стражнік літоўскі з суседняга [[Барбароў|Барбарова]] Ян Мікалай Аскерка, [[абат]] оўруцкіх базылян Юзафат Ахоцкі з Шэпелічаў, яго пляменьнік, аўтар успамінаў пра падзею Ян Дуклян Ахоцкі, прэзыдэнт тагачаснага цэнтру Кіеўскага ваяводзтва г. [[Жытомір]]а Левандоўскі, судзьдзя Дуброўскі, староста Богуш, рэгент Асташэўскі, канонік Кулікоўскі, ксёндз Саламановіч, Станіслаў Трацяк і інш. — агулам 20 асобаў. Імёныя астатніх засталіся невядомыя расейскай сьледчай камісіі ў Смаленску. З Хвойнікаў шэф І. Дзялынскі, акрамя карысных рашэньняў, вывез 25 000 [[дукат]]аў, сабраных патрыётамі. У 2-й палове жніўня Я. Ахоцкі, наведаўшы маёнтак К. Прозара, атрымаў яшчэ 8000, а ў канцы сьнежня — 16 000 чырвоных злотых; акрамя таго, М. Паўша паказаў на сьледзтве, што Прозар даваў 2000 дукатаў на ўтрыманьне Пінскай паўстанчай брыгады<ref>Wybór pism J. I. Kraszewskiego. Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. — Warszawa, 1882. Tom II. S. 215—216, 249; Dubiecki M. S. 180—183; Bartoszewicz K. Dzieje insurekcji kościuszkowskiej 1794. — Berlin: B. Harz, 1913. S. 129—130; Восстание и война в Литовской провинции (по документам Москвы и Минска). Сост. Е. К. Анищенко. — Минск, 2001. С. 26.</ref>. Тадэвуш Касьцюшка прызначыў К. Прозара намесьнікам радцы Найвышэйшай нацыянальнай рады і сваім паўнамоцным прадстаўніком пры ўсіх дывізіях войска ВКЛ. Разгарнуць паўстаньне не хапіла часу. Давялося ратавацца. К. Прозар і капітан Гамількар Касінскі 20 красавіка 1794 году выехалі з Хвойнікаў да Юравічаў. Але Ян Мікалай Аскерка, стражнік польны літоўскі, праз свайго пасланца папярэдзіў, што ў Бабічах (Барбарове) іх ужо чакаюць расейскія жаўнеры. Абознаму з Касінскім тады ўдалося, дзякуючы сялянам-праваднікам, застацца вольнымі<ref>Tygodnik literacki. — № 37. Poznań, dnia 13 września, 1841 (Ліст гэн. Касінскага да гэн. Пашкоўскага); Dubiecki M. S. 215—217.</ref>. У Хвойнікі расейскія адзьдзелы ўвайшлі ў аўторак 22 красавіка апоўдні. Рухаліся з 2-х бакоў, зьбліжаючыся да двара, як быццам засьцерагаліся засады. Камандзірамі іх былі «паляк на расейскай службе» Яворскі і [[падпалкоўнік]] Таўберт. Не засьпеўшы абознага ў Хвойніках, узялі нібы ў заложнікі 10-месячнага сына Уладыся{{Заўвага|Да 17 жніўня знаходзіўся ў Хвойніках пад наглядам паручніка Давыдава. З прычыны сэквэстру нянькам даводзілася спрачацца з афіцэрамі нават за пялюшкі для немаўляці. Нарэшце швагер Францішак Букаты, былы сакратар амбасады Рэчы Паспалітай у Лёндане, дамогся часовай апекі над хлопчыкам і вывез яго з Хвойнікаў: Dubiecki M. S. 235—236.}}. На маёнтак быў накладзены сэквэстар, а Людвіка Канстанцыя зь іншымі дзецьмі і маці Марыянай вымушана выехаць за аўстрыйскую мяжу ў Львоў<ref>Dubiecki M. S. 229.</ref>. [[Файл:Запіс аб пахаванні Караля Прозара.png|значак|зьлева|Запіс аб пахаваньні абознага Караля Прозара]] [[Файл:Пергамент з прысвячэннем нябожчыцы Людзвіцы Канстанцы Прозар. Знаходка 1965 г.png|значак|Пэргамін з прысьвячэньнем Людвіцы Прозар яе мужа Караля. Знаходка 1965 г.]] [[Файл:Chvojniki, Kaścieł. Хвойнікі, Касьцёл (1858).jpg|значак|зьлева|Праэкт мураванага касьцёлу ў Хвойніках 1858 г.]] [[Файл:Chvojniki, Ludvika Prozar. Хвойнікі, Людвіка Прозар (1913).jpg|значак|Курган Людвікі. Час выкананьня фота невядомы. Атрыманае А. Ельскім пры канцы 1913 г.]] [[Файл:Chvojniki, Rynak, Kaścieł. Хвойнікі, Рынак, Касьцёл (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|зьлева|Касьцёл у цэнтры мястэчка, пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. Фота І. Сербава. 1912 г.]] [[Файл:Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г.png|значак|Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г. з пахаваньня Людвікі Прозар]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1864 г.]] [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|Капліца (з {{падказка|крыптай|пахавальняй}}) на могілках. Хвойнікі. [[Ісак Сербаў]], 1912 г.]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1886 г.]] [[Файл:Мястэчка Хойнікі на карце Ф. Ф. Шуберта.png|значак|Хвойнікі і навакольле на мапе Ф. Ф. Шубэрта сярэдзіны XIX ст.]] [[Файл:Надпісы з каталіцкіх пахаванняў у Хойніках.png|значак|Надпісы з каталіцкіх пахаваньняў у Хвойніках.]] [[Файл:Jezapoŭ-Vałoki. Езапоў-Валокі (1887).jpg|значак|зьлева|Плян фальваркаў Езапоў і Валокі. 1887 г.]] У 1796 годзе настаяцель Пакроўскай царквы ў Хвойніках, павернутай да [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|расейскага праваслаўя]] годам раней<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 343.</ref>, Якаў Чачот склаў яе вопіс<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 39 — 39адв.</ref>. У крыніцы таксама 1796 году сказана, што колішнія добра Людвіка Прозара {{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля. І. В. Кандрацеў дарэмна зьдзіўляўся з таго, што Людвік Прозар ня браў удзелу ў выбарах у дваранскія інстытуцыі Рэчыцкага павету ў 1796 г., а потым распавёў пра яго "родзіча" Караля – вялікага патрыёта Рэчы Паспалітай (ужо больш як два гады ён быў у сваёй першай эміграцыі), неабачліва спаслаўшыся на электронны плягіят, падпісаны прозьвішчам Баркоўскі (Ігор Кондратьєв. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 311 – 312).}}, у пераліку якіх і м. Хвойнікі, перайшлі былі «ў скарб», але «паводле найвышэйшага загаду» вернутыя пані Луізе{{Заўвага|Француская форма імя ёсьць у паперах імпэратрыцы Кацярыны ІІ, у лістах яе гэнэралаў і самой Людвікі Канстанцыі, гл.: AGAD. APiJ. Sygn. 13. S. 3, 4, 76, 78, 97, 154, 158, 160; таксама гл. дакумэнты наступнага сэквэстру: Sygn. 14.}} Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71.</ref>. Паводле шляхецкай рэвізіі 1811 году, фальварак [[Лянтарня|Linterny]] зь вёскай Забалаць (сёння гэта вуліцы г. Хойнікі) трымаў у арэндзе ад абозных Прозараў Ваўжынец Балашэвіч, ротмістр берасьцейскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 3</ref>. У 1812 годзе К. Прозар падтрымаў імпэратара французаў [[Напалеон I Банапарт|Напалеона Банапарта]], марна спадзеючыся, што той дапаможа ўзьняць з каленаў гаротную Айчыну, заняў пасаду старшыні Скарбовага камітэту ў Часовым урадзе ВКЛ{{Заўвага|Паводле Браніслава Клечыньскага, у 1813 годзе Напалеон даслаў з Дрэздэна абознаму ордэн Ганаровага легіёну, а разам і патэнт на графскі тытул: AGAD. APiJ. Sygn. 34. S. 6.}}. Усё абярнулася чарговай эміграцыяй ды сэквэстрам Хвойнікаў, Астраглядавічаў і вёсак да іх прыналежных. Пані Людвіка і ў гэты раз дамаглася вяртаньня да канца 1814 году маёнткаў з 2524 рэвіскімі душамі, давёўшы расейскім уладам, што яны належаць ёй, і што ня мусіць адказваць за ўчынкі мужа<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 14.</ref>. У пачатку 1831 году оўруцкі маршалак Ануфры Галецкі прапаноўваў больш як ужо 70-гадоваму К. Прозару ўзначаліць агульны для Рэчыцкага, Мазырскага і Оўруцкага паветаў паўстанцкі ўрад. Меркавалася стварыць вайсковы кантынгэнт колькасьцю да 1000 чалавек пад яго камандай і пра гэта стала вядома расейскім уладам. Былы абозны ВКЛ адмовіўся, спаслаўшыся на фізычную слабасьць і нэгатыўнае стаўленьне да гэтай ідэі сыноў Уладыслава і Юзафа. Мяркуецца, што нарады патрыётаў у Хвойніках усё ж адбываліся<ref>Dubiecki M. S. 321; Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 53, 173 (przypis 66).</ref>{{Заўвага|У кожным выпадку, вольналюбівых поглядаў сваіх абозны не зьмяніў і ў глыбокай старасьці. Знойдзеныя ў 1965 годзе ў Хвойніках паўстанцкія манэты 1831 году, пакладзеныя ў склеп перазахаванай у 1829 г. жонкі Людвікі Канстанцыі, сьведчаць аб тым. Цікава: пра «flaszką krzyształową, hermetycznie zamkniętą, w której znajduje się ducat, dwuzłotówka i pismo na pargaminie, ręką moją (К. Прозара) kreślone, z podpisem wielu przytomnych natenczas obywateli», як і пра пабудову склепа, Юзаф Рольле паведамляў яшчэ ў кнізе 1882 г.: Dr. Antoni J. Opowiadania historyczne. Serya trzecia. T. 1. Karol Prozor, ostatni oboźny litewski. – Warszawa, 1882. S. 46. Пра знаходку гл.: Рябцевич В. Н. Нумизматика Беларуси. – Минск: Полымя, 1995. С. 274 – 275; Каталог выставы “Ад рымскага дэнарыя да беларускага рубля”. /Укл. Р. І. Крыцук, В. М. Сідаровіч, Л. І. Талкачова. — Мінск: Кнігазбор, 2018}}. Знаходзіўся тут пэўны час і прысланы з Рэчыцы падпаручык Міцінскі з паўтара дзясяткам салдат-інвалідаў, які адмовіўся выправіцца да каленкавіцкіх Вадовічаў, бо там на 12 чэрвеня т. г., маўляў, ужо сканцэнтравалася зашмат паўстанцаў. 19 чэрвеня ад брагінскіх [[Шкураты|Шкуратоў]] і Мікулічаў праз Хвойнікі ў накірунку Вадовічаў, потым Нароўлі і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з Оўруцкага і Радамышльскага паветаў, праходзіў невялікі конны адзьдзел Міхала Лігэнзы, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне<ref>Dangel St. S. 59.</ref>. 15 сакавіка 1835 году, згодна з мэтрычным запісам у кнігах Мікуліцкай Багаяўленскай царквы, у фальварку [[Лянтарня]] (Лянтэрня), арандаваным шляхцічам Ігнацыем Стравінскім, нарадзіўся сын Аляксандар, старэйшы брат Хведара, будучага знакамітага артыста Марыінскага тэатру ў Пецярбургу<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 537. А. 404</ref>. Паводле зьвестак на 1834 год, у Хвойніках праводзіліся 2 штогадовыя кірмашы: 1—3 лютага і 1—4 кастрычніка; тавараў прывозілася адпаведна на 4 000 і 3000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 600 р., наведвалі кірмашы каля 500 і 400 чалавек<ref>Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. — С. Петербург, 1834. С. 190.</ref>. Запіс у мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі засьведчыў, што 20 кастрычніка (1 лістапада н. ст.) 1841 году ў Хвойніках, хутчэй ад старасьці, чым ад хваробы, у 81-гадовым веку памёр вялікі абозны ВКЛ Караль Прозар. 24 кастрычніка Мазырскі і Рэчыцкі дэкан Францішак Пазьняк, які быў астраглядаўскім пробашчам, пры асыстэнцыі шматлікага духавенства і ў прысутнасьці мноства людзей пахаваў нябожчыка ў радавым склепе<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 10адв.</ref>. У інвэнтарах 1844 г. уладальнікамі Хвойніцкага і Юзафаўскага маёнткаў названыя адпаведна Ўладыслаў і Юзаф Прозары, сыны абознага<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475, 1481.</ref>. Пасьля сьмерці Юзафа ў 1845 г.<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 44 — 44 адв.</ref> ягоная частка тутэйшай спадчыны перайшла да Ўладыслава. Паводле рэвізіі 1847 году «Хвойніцкае габрэйскае таварыства» складалі 2393 душы<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref> Згодна з кнігай «Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна», на 1849 год у Хвойніках — 74 двары, 580 жыхароў; дзеялі царква, каталіцкая капліца, 3 сынагогі; паштовая станцыя на тракце Мазыр — Брагін — Любеч, 26 крамаў, 2 піцейныя дамы, конны млын. Побач, у сядзібе Валокі, былі бровар і вятрак. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 12 асобаў мужчынскага і 7 жаночага полу з двара Хвойнікі, 199 і 113 асобаў адпаведна зь ліку жыхароў мястэчка Хвойнікі былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, яшчэ 55 местачкоўцаў абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Хвойніцкай Сьвята-Пакроўскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў (РДГА). Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 382, 666</ref>. У 1859—1862 гадох намаганьнямі і на сродкі Ўладыслава Прозара ў Хвойніках вымуравалі нэагатычныя касьцёл і капліцу, вядомыя са здымкаў 1912 г. І. Сербава. 17—18 верасьня 1860 году мястэчка наведаў менскі архіяпіскап [[Міхал Галубовіч]]. У. Прозар прасіў дазволу ўзьнесьці алтар для жалобнага набажэнства ў капліцы. Архіяпіскап згадзіўся пры ўмове, калі абшарнік збудуе на працягу 15-ці гадоў мураваную царкву<ref>Язэп Янушкевіч. Дыярыюш з XIX стагоддзя: Дзённікі Міхала Галубовіча як гістарычная крыніца. — Мінск.: Выдавец В. Хурсік, 2003</ref>. У пачатку студзеня 1862 году Ўладыслаў спачыў. На пахаваньні ў Хвойніках, менш як за паўтары гады да свайго арышту, выступіў з прамоваю [[Аляксандар Аскерка]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 209.</ref>, сястра якога Зофія была замужам за сынам нябожчыка Мечыславам. У 1864 годзе Мечыслаў Прозар памёр у зьняволеньні, а на маёнтак Хвойнікі, у якім на думку сьледзтва «жылі людзі, гатовыя да рэвалюцыйных беспарадкаў» і знайшлі нарыхтаваную зброю, быў накладзены ўзмоцнены 10-ці адсоткавы збор. Памёр і арыштаваны па справе паўстаньня Гэнрык Пяткевіч, бацька Чэслава<ref>Паўстанне 1863—1864 гадоў у Віцебскай, Магілёўскай і Мінскай губернях: Дакументы і матэрыялы Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі / уклад. Дз. Ч. Матвейчык; рэдкал.: У. І. Адамушка [і інш.]. — Мінск: А. М. Вараксін, 2014. С. 450—452.</ref>. У 1864 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іхных бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у Хвойніках адкрыта 2-клясная народная вучэльня. 20 чэрвеня 1865 году, «паводле мясцовага прадстаўленьня» праваслаўнага духавенства, як зь непрыхаваным задавальненьнем пісаў у сваім рапарце брагінскі дабрачынны Максім Ярэміч, невялікі стары драўляны і «цудоўнай структуры» мураваны касцёлы ў цэнтры Хвойнікаў і мураваную капліцу на могілках улады адабралі ў католікаў і перадалі ў праваслаўнае ведамства<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 15.</ref>. Удава Мечыслава Прозара Зофія рабіла захады, абы вярнуць забранае ці хоць забясьпечыць недатыкальнасць радавога склепу. 2 лістапада 1887 г. яе сын і спадкаемца Канстанцін вымушаны быў прадаць абцяжараны даўгамі маёнтак расейскім купцам з [[Арлоўская губэрня|Арлоўскай губэрні]], [[Карачаў|карачаўскаму]] Міхаілу Пятровічу Аўраамаву і [[Трубчэўск|трубчэўскаму]] Гаўрылу Сямёнавічу Курындзіну за 580 000 рублёў серабром<ref>Виноградов Д. Л. Живые прошлого страницы. / Дмитрий Леонидович Виноградов. — Минск: А. Н. Вараксин, 2018. С. 99 — 102.</ref>. У сьпісе землеўладальнікаў Менскай губэрні сказана, што ў маёнтку Хвойнікі Канстанціна Прозара налічвалася 44 466 дзесяцін зямлі<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. — Минск, 1889. С. 373.</ref>. Пасьля таго продажу і здарылася непапраўнае. «Dziennik Kujawski» у верасьнёўскім нумары за 1895 год паведамляў: яшчэ ў канцы сакавіка злачынцы, нібыта з кола новых уладальнікаў маёнтку, нанялі каваля, выламалі краты ад уваходу ў [[лёх]], выкінулі з трунаў рэшткі пахаваных Прозараў, пазрывалі зь іх медзь і наступна прадавалі ў розных месцах. Празь некалькі дзён выламаныя краты і парэшткі заўважыў праваслаўны сьвятар, які і паведаміў аб здарэньні ў паліцыю. Гэтак Прозары пазбавіліся апошняга, што ім яшчэ ў Хвойніках належала, — уласных пахаваньняў<ref>Dziennik Kujawski. — Inowrocław, 20 września 1895 (Nr. 216. Rocznik III). S. 3.</ref>. [[Файл:Копія запісу аб продажы маёнтку хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт).jpg|значак|зьлева|Копія запісу аб продажы маёнтку Хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт)<ref>Выпись из крепостной Минского Нотариального Архива. Книга по Речицкому уезду за 1887 год. № 18. С. 87 — 98. № 15</ref>]] [[Файл:Chvojniki, Prozar, Kaplica. Хвойнікі, Прозар, Капліца (1913).jpg|значак|Капліца. Час выкананьня здымку невядомы. Дасланы А. Ельскаму ў канцы 1913 г.]] У парэформавы час Хвойнікі сталі цэнтрам воласьці ў Рэчыцкім павеце. У мястэчку здаўна праводзіліся кірмашы — Стрэчанскі ў лютым і [[Пакроў]]скі ў кастрычніку. У 1863 і 1864 гадох на іх адпаведна было прывезена тавару на 3850 і 4000 рублёў, 4500 і 4500 рублёў, а прададзена — на 1700 і 2000 рублёў, 2315 і 2500 рублёў<ref>Труды Минского губернского статистического комитета. Вып. 1. Историко-статистическое описание девяти уездов Минской губернии. — Минск, 1870. С. 416</ref>. Згодна зь ведамасьцю Сьвята-Пакроўскай царквы, на 1875 год яе прыход налічваў 1254 асобы мужчынскага і 1260 асобаў жаночага полу верных. Зь іх у самым мястэчку Хвойнікі ў 12 дварах — 48 мужчын і 37 жанчын<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 234, 239адв.</ref>. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Пакроўскай царквы ў Хвойніках названыя настаяцель а. Іаан Лісевіч, в. а. штатнага псаломшчыка Яўген Тышкевіч і звышштатны Даніла Транцэвіч, просьфірня Алена Васанская. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Хвойнікі, вёсак Валокі, Малешаў, Паселічы, Людвін, Настольле, Карчовае, Гарошкаў, Небытаў, Куравое, Дворышча<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458</ref>. На 1879 год у прыходзе налічвалася 1178 душ мужчынскага і 1151 душа жаночага полу сялянскага саслоўя<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 140</ref>. У 1885 г. Хвойніцкую воласьць складалі 24 паселішчы з 859 дварамі. У 1890 годзе у мястэчку — валасная ўправа, мяшчанская ўправа, пошта, лекарскі ўчастак, у воласьці — 36 паселішчаў з 1567 дварамі. У 1895 годзе ў маёнтку была заснавана вінакурня<ref name="fn2">Список фабрик и заводов европейской России. — С.-Петербург, 1903. С. 575</ref>. Паводле перапісу 1897 г. тут 335 двароў, 2596 жыхароў{{заўвага|Згодна зь іншымі зьвесткамі, у Хвойніках тады было 2685 жыхароў, зь якіх 1668 складалі габрэі<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref>.}}, 5 юдэйскіх малітоўных дамоў, паштова-тэлеграфная кантора, хлебазапасны магазын, 48 крамаў, заезны двор, карчма. У пачатку XX ст. у Хвойніках дзеялі царква і капліца, працавалі 2 школы, лякарня, аптэка, жалезаробчы завод, 2 вадзяныя млыны. У выніку пажару 25 ліпеня 1901 году згарэла вінакурня. На 1903 год тая вінакурня сіламі 16 рабочых вытварала сьпірту на 37 900 (25 000) рублёў у год, перарабляла 1750 пудоў жытняй мукі, 6 312 пудоў зялёнага соладу і 110 000 пудоў бульбы<ref name="fn2"/>. [[Файл:Праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі.png|значак|зьлева|Нязьдзейсьнены праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі. Пач. XX ст.]][[Файл:Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву.png|значак|Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву. Пач. XX ст.]] У 1904 годзе сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названыя ўладальнікі маёнткаў Хвойнікі і Рашаў спадчынныя ганаровыя грамадзяне (купцы) Міхаіл Пятровіч Аўраамаў і Гаўрыла Сямёнавіч Курындзін<ref>Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 54.</ref>. У 1909 годзе ў мястэчку было 338 двароў, 2891 жыхар<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 210.</ref>. У 1911 г. Хвойніцкі маёнтак дзялілі між сабой браты Андрэй Міхайлавіч (12 645 дзесяцін), Сямён Міхайлавіч (11 651), Васіль Міхайлавіч (9 591), Мітрафан Міхайлавіч (8 406), Іван Міхайлавіч (1 582) Аўраамавы<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1911 г. — Б. м. С. 1.</ref>. З уводам у эксплюатацыю лініі Васілевічы — Хвойнікі (23 верасьня 1911 году) пачала дзеяць чыгуначная станцыя. У 1912 годзе А. М. Аўраамаў завершыў узьвядзеньне мураванага палацыка «u wjazdu do Chojnik», як вызначыў яго месцазнаходжаньне Анджэй Раствароўскі, унук Аляксандра Аскеркі, якому з-за дажджу ўвосень 1915 г., не даехаўшы да Рудакова, давялося тут заначаваць<ref>Rostworowski A. Ziemia, której już nie zobaczysz. Wspomnienia Kresowe. — Warszawa, 2001. S. 110.</ref>. Сапраўды, паўстаў будынак на месцы драўлянай сядзібы ў колішнім фальварку Валокі, г. зн. тады яшчэ ня ў Хвойніках. Відавочна, хіба што Першая сусьветная вайна перашкодзіла плянам Аўраамавых збудаваць у мястэчку мураваную царкву паводле расейскіх узораў праваслаўнай архітэктуры, хоць адпаведны праэкт ужо быў створаны<ref>РДГА. Ф. 1293. Воп. 167 Менская губэрня. Спр. 82</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Пасёлак Лянтэрня на карце, складзенай ў 1924-26 гг.jpg|значак|Хвойнікі, Валокі, Забалацьце на мапе 1924-26 гг.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейская мірная дамова|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Хвойнікі, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня [[Палеская акруга (1918—1919)|Палескай акругі (староства)]] з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] Павал Скарападзкі прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча (на Брагіншчыне), галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзеяла «варта Украінскай Дзяржавы»<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922 // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85.</ref>. У сьнежні 1918 году нямецкія войскі пакінулі мястэчка і чыгуначную станцыю. 1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Хвойнікі ўвайшлі ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала іх разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. Ад сакавіка да пачатку ліпеня 1920 году Хвойнікі занятыя польскімі войскамі. Пагром, учынены ў лістападзе 1920 году жаўнерамі [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]], абярнуўся пагібельлю 48 жыхароў-габрэяў. [[Файл:Chvojniki, Rynak. Хвойнікі, Рынак (1929).jpg|значак|зьлева|Местачковы дом, 1929 г.]] У дакумэнце пад назвай «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», пазначаным часовым адрэзкам 8 сьнежня 1920 — 15 красавіка 1921 году, засьведчана існаваньне Хвойніцкай школы II ступені (175 вучняў), а таксама школ І ступені — 1-й Хойніцкай (58 вуч.), 2-й Хвойніцкай (204 вуч.), Хвойніцкай габрэйскай (50 вуч.), Хвойніцкай польскай (69 вуч.) і Хвойніцкай чыгуначнай (70 вуч.)<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19.</ref>. У чэрвені 1921 году непадалёк ад Хвойнікаў на станцыі Аўраамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. 8 сьнежня 1926 году Хвойнікі вярнулі [[БССР]], адначасова надаўшы статус раённага цэнтру спачатку ў [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], потым у [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. На 1930 год тут было 560 двароў. Напярэдадні Другой сусьветнай вайны ў мястэчку і на станцыі дзеялі 2 пачатковыя і 7-гадовая школы, хата-чытальня, філія спажывецкай каапэрацыі; працавалі лесапільня (з 1912 году), маслазавод (з 1930 году), шпаларэзны завод (з 1932 году), кравецкая і шавецкая майстэрні (з 1928 году), паравы млын, маслабойня, хлебапякарня (з 1929 году), смалакурня, машынна-трактарная станцыя (з 1932 году). З 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. 29 верасьня 1938 году паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]]. [[Файл:Помнік ахвярам нацызму ў Хойніках.jpg|значак|Помнік ахвярам нацызму ў Хвойніках.]]У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 25 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Хвойнікі знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. У верасьні 1941 году акупанты зьнішчылі ў урочышчы Пальміра больш за 100 чалавек зь ліку хвойніцкіх габрэяў<ref>Матвей Милявский. Хойники — моя любовь и боль. // Мишпоха. № 16. 2005</ref>. {{пачатак цытаты}}''В 1946 году я впервые после войны приехал в Хойники и услышал от мамы, как был зверски убит ее отец, мой дедушка Нохим, не захотевший эвакуироваться. Группа стариков: дедушка, мой родственник Левицкий Мойше, его больной внук Хаим и другие — шли в одной колоне. Впереди дедушка, которому вручили знамя. Фашисты и полицейские заставили еле шагающих старых, больных людей петь песни. Обреченных били, и вдруг дедушка начал петь и вслед за ним остальные. Они даже бодрее стали шагать. Нацисты заставили их замолчать, прекратить пение. Кто-то из местных жителей, наблюдавших шествие обреченных, сообщил немцам, что евреи поют не песню, а нараспев читают молитву «Шма Исроэль». Мои попытки узнать подробности тогда не увенчались успехом. Это казалось легендой. Намного позже в акте Чрезвычайной Государственной комиссии по Хойникам, я прочитал, что группу стариков с красным флагом водили по улицам поселка, а потом под пытками вывели на «Пальмир» и расстреляли. Нет, это уже не легенда, а жестокая правда. Но почему в документе Комиссии не сказано о том, что «группа стариков» — это были евреи, и только евреи? Почему не сказано о том, чтó они пели? Не знали? Невозможно!''{{канец цытаты}}У кастрычніку — больш за 150 габрэяў расстраляныя ў пасялковым парку і 40 чалавек у двары будынку паліцыі. У чэрвені 1943 году ў Хвойніках быў створаны лягер грамадзянскага насельніцтва, у якім утрымлівалася 5 000 чалавек. Вязьняў групамі адпраўлялі ў Нямеччыну<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 309, 317—318</ref>. Ад вызваленьня і да 15 студзеня 1944 году тут месьціліся органы кіраваньня Палескай вобласьці. З 1954 году Хвойнікі — у складзе Гомельскай вобласьці. На 1955/1956 навучальны год у раённым цэнтры дзеялі 2 беларускія (№ 1 і 3) і 1 расейскамоўная (№ 2) сярэднія школы<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы . Ф. 3. Воп. 1. Спр. 12</ref>. 10 лістапада 1967 году Хвойнікі атрымалі статус [[места]]. У 1972 годзе да места далучылі вёскі [[Валокі (Хвойнікі)|Валокі]] і [[Забалацьце (Хвойнікі)|Забалаць]], у 1989 годзе — [[Настольле]] і [[Лянтарня|Лянтарню (бальшав. Чырвоную Ніву)]], 1 сьнежня 2009 году — [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:140 barincrement:29 PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:15000 ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1849 from:0 till:580 bar:1858 from:0 till:449 bar:1886 from:0 till:580 bar:1897 from:0 till:2596 bar:1909 from:0 till:2891 bar:1939 from:0 till:3400 bar:1970 from:0 till:9500 bar:1991 from:0 till:15000 bar:2002 from:0 till:14600 bar:2006 from:0 till:13500 bar:2009 from:0 till:13844 bar:2018 from:0 till:12472 TextData= fontsize:10px pos:(10,195) text: </timeline> </div> * '''XIX стагодзьдзе''': 1849 год — 580 чал., зь іх мяшчанаў 1-га разраду — 4, 2-га — 13, 3-га — 63; 1858 год — 449 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 426.</ref>; 1880 год — 500 чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Chojniki // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/620 620].</ref>; 1886 год — 580 чал.; 1897 год — 2596 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1906 год — 2685 чал. (1250 муж. і 1435 жан.), зь іх 717 каталікоў, 299 праваслаўных, 1668 юдэяў<ref name="pam">{{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}}</ref>; 1939 год — 3,4 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 42.</ref>; 1970 год — 9,5 тыс. чал.; 1991 год — 15 тыс. чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 14,6 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 41.</ref>; 2004 год — 14,2 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 425.</ref>; 2005 год — 13,9 тыс. чал.; 2006 год — 13,5 тыс. чал.; 2008 год — 13,2 тыс. чал.; 1 студзеня 2009 году — 13,1 тыс. чал.; 2009 год — 13 844 чал.<ref name="belstat">[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс); 2016 год — 12 698 чал.<ref name="belstat2016">[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 12 500 чал.<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 12 472 чал.<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> === Рэлігія === У 1990-я гады ў Хвойніках узьведзеныя новыя будынкі царквы Пакрова Багародзіцы і касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. === Адукацыя === У Хвойніках працуюць прафэсійны ліцэй, 4 сярэднія (у іх ліку гімназія), дзьве спартовыя школы і Школа мастацтваў. === Культура === Раённы Дом культуры, яго філія Цэнтр культуры м. Хвойнікі, дзее народны тэатр, народны ансамбль «Спадчына», пры Школе мастацтваў — дзіцячы ўзорны ансамбль «Верасок», ансамбль народнай музыкі «Крыніца», пры Цэнтры творчасьці дзяцей і моладзі адзьдзелу адукацыі райвыканкаму ўзорны ансамбль эстраднага танцу «DRIVE», Дом рамёстваў, раённая і местачковая бібліятэкі, раённы краязнаўчы музэй, выдаецца раённая газэта «Хойніцкія навіны». == Забудова == === Плян === Забудова Хвойнікаў злучылася з блізкімі паселішчамі, у выніку чаго склаліся раёны Старыя Хвойнікі, Новыя Хвойнікі і паўночна-заходні. Паводле генэральнага пляну ўзводзіліся 2—5-павярховыя будынкі. Шматпавярховы мікрараён Юбілейны збудаваны ў Новых Хвойніках. У зьвязку з [[Чарнобыльская катастрофа|чарнобыльскай катастрофай]] новае будаваньне ў месьце нязначнае. === Вуліцы і пляцы === {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Вакзальная вуліца || '''Замкавы''' завулак<ref name="Zielankouski">Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. С. 10</ref> <br /> '''Карчомная''' вуліца<ref name="plan-1886">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|Плян Хвойнікаў 1886 году]]</ref> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Домнікава вуліца || '''Кавальская''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Інтэрнацыянальная вуліца || '''Царкоўная''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Івана Мележа вуліца || '''Школьная''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Піянэрская вуліца || '''Янава''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Пралетарская вуліца || '''Пагарэлая''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> і '''Зялёная''' вуліца 1864 г.<ref name="plan-1864">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|Плян Хвойнікаў 1864 году]]</ref><br /> У 1886 г. апошняя пазначана як '''Валоцкая''' вуліца<ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Сялянская вуліца || '''Забалоцкая''' вуліца<ref name="plan-1864"/><ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Танкістаў плошча || '''Замкавая''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || Працы плошча |} == Эканоміка == Аўтарамонтны завод, завод гідраапаратуры ў складзе «МТЗ-ХОЛДЫНГ», завод ЖБВ — філія ААТ «Мазырскі ДБК», фабрыка мастацкіх вырабаў, Палескі вытворчы ўчастак ААТ «Мілкавіта». == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === [[Файл:Museum in Chojniki.jpg|значак|зьлева|Хвойніцкі краязнаўчы музэй, вул. Карла Маркса, 19]][[Файл:Ivan Melezh Ludzi na bolote Hoiniki 01.jpg|значак|150px|Скульптурная кампазыцыя «[[Людзі на балоце (раман)|Людзі на балоце]]» ў Хвойніках.]] Хвойнікі — цэнтар традыцыйнага мастацкага рамяства (ткацтва, вышыўка і інш.)<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. Дзее Хвойніцкі краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гатэлі «Журавінка». У месьце да 10-й гадавіны [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] паставілі помнік Смутку. === Адметныя мясьціны === * Забудова гістарычная (канец ХІХ — пачатак ХХ ст.; фрагмэнты). * Сядзібна-паркавы комплекс спадчынных ганаровых грамадзян Аўраамавых (пачатак XX ст.) на месцы сядзібы фальварку Валокі. === Страчаная спадчына === * Касьцёл (1859—1862), пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. * Капліца на могілках (1859—1862), пераўтвораная ў царкву. * Сядзіба Прозараў (канец XVIII ст.) у мясьціне, якая называлася Замкам. * Царква Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы (XVIII ст.){{Заўвага|Яе драўляны будынак зь лядашчымі, паводле сьвятара М. Ярэміча<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 17</ref>, страхой і купалам, які стаяў «почти в болоте» (на пляне 1864 г. пазначаны на вуліцы Царкоўнай), праблематычна ўважаць за страчаную архітэктурную каштоўнасьць, бо разабраны ён быў з нагоды пераўтварэньня ў Пакроўскую царкву нэагатычнага мураванага касьцёла ў самым цэнтры мястэчка Хвойнікі.}} == Асобы == * [[Караль Прозар]] (1759—1841) — на думку Т. Касцюшкі, — «рэдкі грамадзянін» Рэчы Паспалітай, паводле расейскай імпэратрыцы Кацярыны ІІ, — «в числе первейших бунтовщиков почитаемый»<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-30 Абозны Караль Прозар] Хойнікшчына</ref> * Аляксандар Стравінскі (1835—1911) — удзельнік расейска-турэцкай вайны 1787—1788 гг., гэнэрал-маёр (1898)<ref>[https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8F%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8F Больш падрабязна гл.: Лянтарня]</ref> * Мікалай Селіваноўскі (1901—1997) — намесьнік міністра Дзяржбясьпекі СССР (1946—1951), гэнэрал-лейтэнант (1943)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/selivanowski/0-141 Николай Николаевич Селивановский] Хойнікшчына</ref>. * [[Якаў Жыліцкі]] (1909—1993) — вынаходнік, кандыдат сельскагаспадарчых навук, Заслужаны вынаходнік РСФСР * Ірына (нар. Тышкевіч) Бяляўская (1913—1975) — гісторык-славіст, прафэсар Маскоўскага унівэрсытэту імя М. В. Ламаносава <ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-42# Ірына Бяляўская]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * Ізраіль Рабіновіч (1914—2001) — доктар хімічных навук, прафэсар Ніжагародзкага унівэрсытэту, заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі РСФСР, лаурэат Дзяржаўнай прэміі РФ (пасьмяротна). * Ізраіль Фішман (1914—2004) — доктар фізыка-матэматычных навук, прафэсар Казанскага унівэрсытэту<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/izrail_samuilovich_fishman/0-122 Израиль Самуилович Фишман], Хойнікшчына</ref> * Іван Цішкевіч (1919—2001) — правазнавец, доктар юрыдычных навук, прафэсар БДУ. Заслужаны юрыст БССР (1971)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-424 Иван (Ян) Станиславович Тишкевич] Хойнікшчына</ref> * Уладзімер Чачот (1919—2004) — гісторык, дэкан факультэту польскай мовы і літаратуры Віленскага пэдагагічнага унівэрсытэту, прафэсар, заслужаны выкладчык Літоўскай Рэспублікі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/czeczot/0-145# Уладзімер Чачот]{{ref-pl}}, Хойнікшчына</ref>. * Іосіф Тойбін (1919—1988) — літаратуразнаўца, дасьледчык творчасьці А. С. Пушкіна, доктар філялягічных навук, прафэсар Курскага пэдагагічнага інстытуту, выдатнік народнай асьветы РСФСР. * Міхаіл Пізенгольц (1926—2003) — эканаміст, пэдагог. Спэцыяліст у галіне фінансавай дзейнасьці буйных сельгаспрадпрыемстваў. Доктар эканамічных навук, прафэсар. * [[Рыгор Арцюшэнка]] (1927—2004) — дзяяч беларускай эміграцыі ў [[ЗША]] * [[Інэса Вінаградава]] (нар. 1934) — беларускі харавы дырыжор, Заслужаны работнік культуры БССР (1975) * [[Мікалай Асаўляк]] (1937—2008) — беларускі мастак, выкладчык СШ № 3 г. Хвойнікі, сябра Беларускага саюзу мастакоў<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/asauljak/0-130 ЧЕЛОВЕК, превративший маленькие уголки РОДНОГО КРАЯ в шедевры живописи]</ref> * [[Уладзімер Багінскі]] (нар. 1938) — навуковец у галіне лясной гаспадаркі, член-карэспандэнт НАН Беларусі, прафэсар ГДУ імя Ф. Скарыны<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/baginski/0-153 Уладзімір Феліксавіч Багінскі] Хойнікшчына</ref>. * [[Віктар Дашук]] (нар. 1938) — беларускі кінарэжысэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/viktar_dashuk/0-142 Віктар Нікіфаравіч Дашук] Хойнікшчына</ref>. * [[Алег Берасьнеў]] (1940—2014) — навуковец ў галіне дынамікі трываласьці і надзейнасьці машынаў, член-карэспандэнт НАН Беларусі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/berasnew/0-179 Олег Васильевич Берестнев] Хойнікшчына</ref>. * [[Аляксандр Варабей]] (1957—2007) — удзельнік Алімпійскіх гульняў у Маскве (1980), рэкардсмен Беларусі ў бегу на 3000 м з перашкодамі (1980 і дагэтуль)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/alvaralvar/0-310 Метеором промелькнул по небосклону] Хойнікшчына</ref> * [[Сяргей Кухарэнка]] (нар. 1976) — дзюдаіст, удзельнік Алімпійскіх гульняў у Сіднэі (2000) і Афінах (2004)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kukharehnka/0-476 Сергей Петрович Кухаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Віктар Ганчарэнка]] (нар. 1977) — футбаліст, трэнэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/gancharehnka/0-247 Виктор Михайлович Гончаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Маргарыта Махнева]] (у Хвойніках — Цішкевіч) (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-305# Маргарыта Махнева]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * [[Вольга Худзенка]] (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/volga_khudzenka/0-300 Вольга Худзенка]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|17}} * Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // [http://familyclubs.greencross.by/sites/default/files/files-for-download/braginshina-sbornik-fin.pdf Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 18, 26, 27, 31, 34]. * {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-2}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://hojniki.ucoz.ru/ Хойнікшчына] — краязнаўчы сайт {{Навігацыйная група |назоў = Хвойнікі ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Хвойніцкі раён |Гомельская вобласьць }} {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Хвойнікі| ]] [[Катэгорыя:Гарады Гомельскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] ajywpngpmqnxz7apf8qqmv47b5zjjtd 2617856 2617855 2025-06-03T03:37:47Z Дамінік 64057 2617856 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Хвойнікі |Лацінка = Chvojniki |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Хвойнікаў |Герб = Coat of Arms of Chojniki, Belarus.svg |Сьцяг = Flag of Chojniki.svg{{!}}border |Гімн |Дата заснаваньня = перад 1504 годам |Статус з = 1967 |Магдэбурскае права = |Былая назва = Хвоиники |Мясцовая назва = Хвайнікі |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 13278 |Год падліку колькасьці = 2022 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/solialnaya-sfera/naselenie-i-migratsiya/naselenie/statisticheskie-izdaniya/index_46933.pdf Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.]</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247600 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = Сядзіба Аўраамавых |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 53 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Хво́йнікі''' (афіцыйная назва — ''Хо́йнікі''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref>) — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Знаходзяцца за 103 км на поўдзень ад [[Гомель|Гомля]], чыгуначная станцыя на адгалінаваньні Васілевічы — Хвойнікі лініі [[Каленкавічы]] — [[Гомель]]. Аўтамабільныя дарогі на [[Рэчыца|Рэчыцу]], [[Каленкавічы]], [[Брагін]]. Хвойнікі — даўняе [[сяло]], пазьней [[мястэчка]] ў частцы [[Палесьсе|Палесься]]{{Заўвага|«Ono Pinsk, Owrucze, Mozyr etc. na Polesiu», гл.: Документы объясняющие историю Западно-Русского края и его отношение к России и Польше. — С.-Петербург, 1865. С. 292, 293}}, што на самай поўначы [[Кіеўскае ваяводзтва|гістарычнай Кіеўшчыны]] (гл. ніжэй); [[Хвойніцкі замак|невялікі прыватнаўласьніцкі замак]] часоў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. З адметных мясьцінаў вылучаліся драўляны сядзібны дом Прозараў, мураваныя касьцёл у цэнтры мястэчка і капліца-пахавальня на могілках, помнікі архітэктуры адпаведна [[клясыцызм]]у і [[нэаготыка|нэаготыкі]] канца XVIII ст. і пачатку 1860-х гг. == Назва == [[Файл:Месца, дзе паўстала сяло Хвойнікі.jpg|значак|зьлева|Месца на краю асушанага на сёньня балота, дзе калісьці паўстала сяло Хвойнікі.]][[Файл:Узвышша Хвайнікі.jpg|значак|зьлева|Гэтае ўзвышша на заднім пляне, калісьці парослае хваёвым лесам, досыць аддаленае ад прыбалотнага сяла Хвойнікі, «перадало» яму сваю назву.]][[Файл:Караль Прозар з Хвойнікаў кумам у Барбарове. 1790 г.png|значак|зьлева|Караль Прозар з Хвойнікаў і Міхал Паўша зь Лісьцьвіна кумамі ў Барбарове. 1790 г.]][[Тапонім]] Хвойнікі ўтварыўся ад паняцьцяў [[хвоя|хвоі]], [[хваёвыя лясы|хваёвых лясоў]]<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 393.</ref>{{Заўвага|А яшчэ ў кнізе «Памяць» заснавальнік Хвойніцкага краязнаўчага музэя А. М. Зелянкоўскі прыводзіў «і іншую думку», г. зн. сваю ўласную. Маўляў, у апісанні межаў Брагінскага графства 1512 г. у адным месцы паселішча значыцца як Хвайнічок, у іншым — як Хойнічак{{Заўвага|Гэта ня дзьве назвы аднаго паселішча, а два розныя ўрочышчы, геаграфічна аддаленыя адно ад аднаго і яшчэ больш ад Хвойнікаў, гл.: Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 7 — 11; [http://hojniki.ucoz.ru/index/braginski_akt_1512_g/0-140# С. Бельскі. Акт абмежавання Брагінскай воласці]}}. І далей: «Энцыклапедычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона, выдадзены ў 1903, сцвярджае: «Хойнік — старажытнагрэцкая мера сыпучых целаў, што згадваецца ўжо ў Гамера, які X. вызначае колькасць збожжа, патрэбнага для пракармлення аднаму чалавеку на дзень...»<ref name="fn1">Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 26</ref>. Маецца на ўвазе хеніка альбо хойніка (менавіта так, бо гэта назоўнік жаночага роду, гл. [https://biblehub.com/thayers/5518.htm χοῖνιξ, χοινικος, ἡ]) – адзінка аб’ёму, роўная 1,08 л. І ці ж гэта можна прызнаць за вэрсію?! Аднак, на стэндзе ў будынку райвыканкаму і на ўездзе ў Хвойнікі з боку Рэчыцы ў новым «пашпарце» раёну напісана такое.}}, хоць самое паселішча ўзьнікла ў нізкім месцы, сярод балота, дзе хвоя суцэльна не расьце. Імаверна, на новае сяло была перанесеная назва парослага хвайнікамі ўзвышша (ёсьць і сёньня, але даўно разаранае), якое аддзяляла яго ад даўняга брагінскага сяла [[Лісьцьвін]]а. Жыхары апошняга «''дубровы собе на поля розробили и вычертили''»<ref>Спиридонов М. Ф. Акт о разделе имения Брягин. 1574 г. // Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып. 1. — Мінск, 2000. С. 192.</ref>, адкуль і гэткая назва, кантрастная з будучай мястэчкавай. Таму, пэўна, і сымболіка сучасных Хвойнікаў збольшага адпаведная ня іх месцазнаходжаньню побач з хвайнікамі, як здаўна меркавалася, а набытай імі назьве, даволі дзіўнай для селішча, паўсталага на краю балота. Традыцыйная гістарычная назва места — Хво́йнікі<ref>[https://www.svaboda.org/a/viaczorka-u-bierasci/28062505.html «Беларускія назвы вернуцца і для Хвойнікаў, і для Берасьця», — Вінцук Вячорка прэзэнтаваў кнігу ў Берасьці], [[Радыё Свабода]], 19 кастрычніка 2016 г.</ref><ref name="rohaleu">[[Аляксандар Рогалеў|Рогалеў А.]] Пра назву горада Хойнікі] // Хойнікшчыны спеўная душа. Народная духоўная культура Хойніцкага краю: Фальклорна-этнаграфічны зборнік / пад агул. рэд. В. Новак. — {{Менск (Мінск)}}: «Выдавецкі цэнтр БДУ», 2010. С. 287—288.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 78.</ref><ref>{{Літаратура/Слоўнік назваў населеных пунктаў/Гомельская вобласьць}} С. 204.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20190816003258/http://dspace.mspu.by/handle/123456789/1415 Пра змены ў сістэме айконімаў Мазырскага Палесся] / В. В. Шур // Слово. Текст. Социум : сборник научных трудов преподавателей филологического факультета / Министерство образования Республики Беларусь, Учреждение образования «Мозырский государственный педагогический университет имени И. П. Шамякина»; [редколлегия: Л. В. Исмайлова (ответственный редактор) и др.]. — Мозырь : МГПУ им. И. П. Шамякина, 2011. С. 148—154.</ref> або ''Хвайнікі́''<ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 11.</ref>. [[наркамаўка|Цяперашняя афіцыйная]] назва ''Хойнікі'' ({{мова-pl|Chojniki|скарочана}} ад {{мова-pl|chojnik|скарочана}} — хвойнік, {{мова-ru|Хойники|скарочана}}) ёсьць замацаванай у расейскай мове польскай формай тапоніму<ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/25444820.html Аддайма Брэст брэтонцам!], [[Радыё Свабода]], 3 ліпеня 2014 г.</ref><ref>{{Літаратура/Тапанімія Гомельшчыны|к}} С. 129, 157.</ref><ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Ігар Карней|Карней І.]] [https://www.svaboda.org/a/30137752.html Гарады з «памылкамі» ў назвах: Хойнікі ці Хвойнікі?], [[Свабода (радыё)|Радыё Свабода]], 1 верасьня 2019 г.</ref>. Адбывалася гэта паволі. Неаднаразова ў польска- і лацінамоўных крыніцах выкарыстоўвалася беларуская форма. Напрыклад, яшчэ і ў канцы 1790 году пра [[Караль Прозар|Караля Прозара]], як аднаго з кумоў пры зьдзяйсьненьні таямніцы хросту сына сужэнцаў Клішэўскіх у [[Барбароў|Барбарове]], у мэтрычных кнігах [[Юравічы|Юравіцкага касьцёлу]] запісана, што ён «з Хвойнікаў» (''de Chwoyniki'')<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/pra_nazvu_khvojniki/0-217 Бельскі С. Пра назвы Хвойнікі/Хойнікі і Лісцвін.]</ref>. Была і няўдалая спроба пана Мікалая Харлінскага ў пачатку XVII ст. пераназваць мястэчка і ўвесь маёнтак у ''Новы Харленж'' на гонар Харленжу — гнязда яго роду ў Люблінскім ваяводзтве («''dobra Chojniki czyli Nowy Charlęż''» — 1618 год, «''m. Nowy Charlęż''», але «''wieś Chojniki''» — 1623 год; зрэдку ў дакумэнтах Харлінскіх сустракаліся і «''Chwojniki''» — 1600, 1618 гады)<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 57, 234, 279, 281, 637.</ref>. Аднак, празь некалькі гадоў рыма-каталікоў Харлінскіх заступіў новы ўладальнік кальвініст М. Абрамовіч, пазьней праваслаўны М. Бжазоўскі, далей незацікаўленыя ў перайменаваньнях рыма-каталікі Шуйскія, і тую спробу спасьціг лёс іншых новых назоваў, якія мусілі — пісаў А. Ябланоўскі — «''przed żywotnością starych ustąpić''»<ref>ŹD. T. XXII. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. XI. — Warszawa, 1897. S. 176—177.</ref>. Паводле Чэслава Пяткевіча, які жыў на Палесьсі ад свайго нараджэньня ў 1856 годзе і, згодна з аўтографам, на працягу 36 наступных, а апошні раз наведаў мястэчка ў 1912 годзе, тутэйшы люд звычайна называў яго ''Хвайнікамі''<ref>Pietkiewicz Cz. Chojniki // Ziemia: Ilustrowany miesięznik krajoznawczy. — Warszawa, 1927. T. 12. Nr. 1—24. S. 249—252.</ref>. У нарматыўным даведніку «[[Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь]]» традыцыйная гістарычная назва Хвойнікі фіксуецца як варыянтная. Гэта значыць, што пры жаданьні мясцовых жыхароў і ўладаў яна можа стаць нарматыўнай. == Гісторыя == {{Асноўны артыкул|Гісторыя Хвойнікаў}} === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Прывілей С. Полазу 1504 г.jpg|значак|зьлева|Польскамоўная анатацыя «прывілею рускага» 1504 г. караля Аляксандра пану Сямёну Палазовічу на Хвойнікі і Астраглядавічы. Вопіс 1798 г.]][[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|150пкс|значак|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:Запіс 1879 г.png|значак|зьлева|Запіс Браніслава Клечыньскага падчас рэвізіі 1879 г. архіву Прозараў у Астраглядах і Хвойніках.]] Найранейшая згадка пра Хвойнікі (у арыгінале, мусіць, — ''Хвоиники'') датавана 3 днём месяца чэрвеня 1504 году{{Заўвага|Пачынаючы з артыкулу «Хойнікі» 1974 г. аўтарства Ф. В. Ахрэмчыка<ref>Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. XI. Футбол — ЯЯ. Дадатак. — Мінск, 1974. С. 70</ref>, ва ўсіх беларускіх выданьнях годам найранейшай згадкі пра Хвойнікі чамусьці называўся 1512-ты. Зьвестка нібыта запазычана з Акту абмежаваньня Брагінскай воласьці таго году. Аднак, згаданы ў абмежаваньні востраў Хойнічак месьціўся паміж сёламі Лісьцьвін і Дзімамеркі, хутчэй за ўсё на тэрыторыі сучаснай Брагіншчыны, а чысты рог Хвойнічак яшчэ далей — паміж сялом Дзімамеркі і месцам упадзеньня рэчкі Пясочанкі (Пясочні) ў Брагінку. Пэўна, ні адзін з гэтых Хвайнічкоў ня мог быць колішнім сялом Хвойнікі не адно таму, што не зьяўляўся паселішчам, як даўно заўважылі ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі, але і з прычыны неадпаведнасьці свайго геаграфічнага разьмяшчэньня.}}{{Заўвага|У ІГ НАН Беларусі, аднак, мяркуюць, што кароль Аляксандар хіба пацьвердзіў ранейшае падараваньне караля Казімера. Інакш кажучы, трымаюцца раней выказанага М. Ф. Сьпірыдонавым дапушчэньня: найранейшай згадкай пра Хвойнікі мусіць уважацца, як прынята ў гістарычнай навуцы, апошні няпоўны год жыцьця Казімера Ягелончыка, г. зн. 1492. Пераконвае ў гэтым акадэмічных гісторыкаў запіс у дакумэнце 1532 г.<ref name="fn3">Андрій Блануца. Земельні надання Сигізмунда І Старого на Українські землі Великого Князівства Литовського // Україна в Центрально-Східній Европі. — Київ: Інститут історії України НАНУ, 2008. № 8. С. 69 — 70</ref>:{{пачатак цытаты}}''Лист писаныи князю Дмитру Романовичу Виденицкому до пана воеводы киевского абы именя розные по Семену Полозовичу зосталые ему яко зятю его поступил_Жикгимонт Божю милостю корол_Воеводе киевскому, державцы свислоцкому пану Андрею Якубовичу Немировича. Жаловалъ намъ дворянинъ нашъ княз Дмитреи Романович Виденецкии о томъ, што жъ которые именя мелъ державца речицкии тесть его, небожчикъ панъ Семенъ Полозовичъ наимя Ухобное, Углядковичи, Белыи Берегъ, Виточов, Мартиновичи, Хвоиники, Остроглядовичи, Новоселки а двор с пустовщинами у замку Киеве и на месте, и во Вручомъ. И тые деи он вси именя свои держалъ за даниною и листы отца нашого Казимера, короля, и брата нашого Александра, королеи ихъ милости и нашими… и приказуемъ тобе, ажо бы еси тых именеи со всимъ с тымъ князю Дмитру поступилъ…'' {{канец цытаты}}Дасьледчыкі чамусьці не зважаюць на тую акалічнасьць, што пад «''вси именя''» падпадае і названае першым у сьпісе Ухобное, да падараваньня якога Сямёну Палазовічу кароль Казімер дачыненьня ня меў. С. Палазовіч атрымаў яго (Хабное) у 1493 г. непасрэдна ад вялікага князя Аляксандра<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 3 (1440 — 1498). — Vilnius, 1998. № 27</ref>. У крыніцы няма зьвестак, нібы гэта пацверджаньне ранейшага падараваньня, тым часам як у прывілеях што да іншых маёнткаў яны ёсьць. Да таго ж, у запісе 1879 г. Браніслаў Клечыньскі з памочнікамі, якія прачыталі і скапіявалі арыгінал прывілею, сьведчылі, што добры Хвойнікі і Астраглядавічы, падараваныя С. Палазовічу, выдзеленыя з Брагінскай воласьці, а значыць, раней нікому асобна ад яе не належалі, таму згадваць іх, як і іншыя другарадныя паселішчы, не было патрэбы. І яшчэ. Чаму для размешчаных у больш глухой мясьціне Хвойнікаў у картатэцы М. Ф. Сьпірыдонава, выкарыстанай укладальнікамі першага тому «Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі», пазначаны 1492 г., а для згаданых у той жа самай крыніцы Астраглядавічаў, Навасёлак і Белага Берага — 1532 г.? Таму, што сёньня Хвойнікі — раённы цэнтар?..<ref>Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 3-х тамах: Т. 1. — Мінск: Белкартаграфія, 2009. С. 193, 195, 224, 240</ref>}}, калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] сваім прывілеем, вылучыўшы іх і [[Астрагляды|Астраглядавічы]] з усімі прылегласьцямі з Брагінскай воласьці, падараваў на вечныя часы за вайсковыя заслугі пану [[Сямён Палазовіч|Сямёну Хведаравічу Палазовічу]] («слаўнаму русінскаму воіну Полазу», «Полазу Русаку, слаўнаму казаку», як назвалі яго польскія гісторыкі [[Ёст Людвік Дэцый]]<ref>Decjusz, Jost Ludwik. Contenta: De vetustatibus Polonorum liber I; De Iagellonum familia liber II; De Sigismundi regis temporibus liber III. — 1521. F. LXVII</ref> і [[Марцін Бельскі]]<ref>Kronika Marcina Bielskiego. T. II (Księga IV, V). /Wydanie Józefa Turowskiego. — Sanok, 1856. S. 950.</ref>{{Заўвага|Пра С. Палазовіча гл.: Черкас Б. Прикордонний намісник Семен Полозович. // Український історичний збірник : наук. пр. асп. та молодих вчених. — Київ, 2004. Вип. 7. С. 95 — 105}}). Вядомая яна, як самы даўні дакумэнт (przywiley ruski) з польскамоўнага вопісу архіва князёў Шуйскіх з збору «Archiwum Prozorów i Jelskich», што захоўваецца ў фондах Галоўнага архіву старых актаў у Варшаве. А абмежаваньне Брагінскай воласьці (альбо «hrabstwa» ў кнізе Мазырскага гродзкага суда 1776 году) ад 7 сакавіка 1512 году, якое выконвалася на загад караля і вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] дзеля чалабітнай князя Міхаіла Васільевіча Збараскага, было адначасова і размежаваньнем яе з добрамі пана Сямёна Палазовіча<ref>Аrchiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 3, 4, 200. Sygn. 2. S. 78</ref>. Мяжа тады прайшла на поўдзень ад Хвойнікаў, а менавіта з паўднёвага захаду, ад астравоў [[Дронькі]], [[Кажушкі (Гомельская вобласьць)|Кажушкі]], на паўночны ўсход, паўз угодзьдзі брагінскага сяла Лісьцьвін{{заўвага|Усім вядомая сёньня вёска [[Паселічы]], што месьціцца побач зь Лісьцьвіном, узьніклая пазьней і вядомая на 1581 год як слабада, належала ўжо не да Брагінскага маёнтку.}} у кірунку сяла, таксама брагінскага, [[Дзімамеркі|Дамамірка]]. Астраглядавічы з навакольлямі апынуліся ўнутры яе, што выклікала пярэчаньні з боку пана Хведара (у тэксце: Хвядоса) Палазовіча, бацькі ўладальніка<ref>НГАБ у Мінску. Ф. 1728. Воп. 1. Спр. 19. А. 1049—1050 адв.</ref>{{Заўвага|У сувязі зь зямельнымі спрэчкамі нельга абыйсьці ўвагаю яшчэ і такі сюжэт: член-карэспандэнт НАН Беларусі С. В. Марцэлеў удзел у зямельным канфлікце 1528 г. паміж рудабельцамі (Рудыя Белкі – сучасны раённы цэнтар Акцябрскі) і хвайнічанамі (Хвойня – вёска ў Лучыцкім сельсавеце сумежнага Петрыкаўскага раёну) чамусьці прыпісаў жыхарам Хвойнікаў<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 426</ref>. Што і казаць — «блізкі сьвет»! Гэта, аднак, не зьбянтэжыла ўкладальнікаў яшчэ адной, больш новай энцыкляпэдыі<ref>Города, местечки и замки Великого княжества Литовского: энциклопедия / ред. совет: Т. В. Белова (пред.) [и др.]. — Минск: БЭ, 2009. С. 292</ref>}}. [[Файл:Герб Друцк князёў Любецкіх (Відэніцкіх).png|150пкс|значак|Герб Друцк князёў Друцкіх (Любецкіх альбо Відыніцкіх)]] Адміністрацыйна Хвойнікі належалі спачатку да Брагінскай воласьці [[Кіеў]]скага павету і [[Кіеўскае ваяводзтва|аднайменнага ваяводзтва]] Вялікага Княства Літоўскага. Іх і Астраглядавічаў уладальнікамі ад пачатку XVI ст. і да 1860-х гадоў (маёнтку — да 1887 году) пасьлядоўна былі паны Палазовічы, князі Любецкія, паны Харлінскія, Абрамовіч (Абрагамовіч), Бжазоўскія, князі Шуйскія, паны Прозары<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. С. 12 — 18.</ref>{{Заўвага|Насуперак таму, як, пачынаючы са слоўнікавага артыкула [[Аляксандар Ельскі|А. Ельскага]] (Chojniki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.— Warszawa, 1880. Tom I. S. 620), сьцьвярджалася ледзьве не ўва ўсіх папяровых выданьнях Беларусі{{Заўвага|Больш як за 100 гадоў зьявілася хіба пара-тройка частковых выключэньняў. У. А. Малішэўскі і П. М. Пабока ў кнізе «Нашы гарады» паведамілі, што ў 1568 годзе князёўна Любецкая запісала Хвойнікі (у грамаце Хойнікі) Шчаснаму Харлінскаму. Але далей ізноў жа – пра Хвойнікі як уладаньне князёў Вішнявецкіх. (Малішэўскі У. А., Пабока П. М. Нашы гарады. – Мінск, 1991. С. 226). Потым гэта паўтарылі А. М. Зелянкоўскі і У. Ф. Ісаенка (<ref name="fn1"/>; Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. – Хойнікі, 1995. С. 5).|}}, у тым ліку энцыкляпэдыях і даведніках, князям Вішнявецкім Хвойнікі ніколі не належалі. Увогуле цікава, як у тыя часы ўяўлялі сабе тэму не аматары-энтузыясты, а гісторыкі-дасьледчыкі. Напрыклад, прафэсар гісторыі Кіеўскага унівэрсытэту У. Б. Антановіч і студэнт М. Запольскі таксама ўважалі першымі ўладальнікамі Хвойнікаў ды Астраглядаў князёў Вішнявецкіх; чытай: усё, што калісьці належала да Брагінскай воласьці, ад канца (чаму?!..) XVI ст. і да канца XVII ст. было іхным (Запольский М. Брагинская волость (исторический очерк) / М. Запольский // Календарь «Северо-Западного края» на 1889 год. – Москва, 1889. С. 116 – 117; пазьней літаральна тое ж сустракаем у выданьні: Россия. Полное географическое описание нашего Отечества / Под ред. В. П. Семёнова. – Т. 9: Верхнее Поднепровье и Белоруссия: [Смоленская, Могилевская, Витебская и Минская губ.] / Сост. В. П. Семенов, М. В. Довнар-Запольский, Д. З. Шендрик [и др.]. – С.-Петербург: Издание А. Ф. Девриена, 1905. С. 568). Калі аўтарам нарысу "Брагінская воласьць" сапраўды быў У. Антановіч<ref>Зінаїда Зайцева. М. В. Довнар-Запольський: від дебюту в науці до професора університєту. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 16</ref>, а М. Запольскі яго толькі выдаў, дык пазыцыя прафэсара тым болей зьдзіўляе. Трыма гадамі раней ён выступіў укладальнікам тому дакумэнтаў, у адным зь якіх, пазначаным 1631 годам, гаспадаром Астраглядавічаў і Хвойнікаў названы ваяводзіч смаленскі пан Мікалай Абрагамовіч (Архив Юго-Западной России. – Киев, 1886. Ч. VII. Т. I. C. 396 – 397). Іншая справа як бы гэта пісаў учорашні навучэнец гімназіі, а на той час студэнт унівэрсытэту...|}}. 3 сакавіка 1532 году кароль і вялікі князь [[Жыгімонт Стары]] адмысловым лістом загадаў ваяводзе Андрэю Няміровічу маёнткі нябожчыка Сямёна Палазовіча (у іх ліку «Хвойники, Остроглядовичи, [[навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Новоселки]]»), якія той пасьпеў прыгарнуць да Кіеўскага замку, вярнуць яго зяцю князю Дзьмітрыю Раманавічу Відыніцкаму<ref name="fn3"/> (Любецкаму). У сьнежні 1556 году князь Дзьмітры Любецкі, не жадаючы прызнаць віну ўласных падданых «о подране бчол и о збите людей монастырских» (лыскоўскіх сялян кіеўскага Сьвята-Міхайлаўскага Залатаверхага манастыра), скардзіўся ў сваю чаргу на іх: «…и я, дей, теж сам и люди мои кузцовские и хвойницкие от подданых церковных так веле кривды нам…»<ref>Документальна спадщина Свято-Михайлівського Золотоверхого монастиря у Києві ХVІ — ХVІІІ ст. З фондів Національної бібліотеки України імені В. І. Вернадського. Зб. док. [Текст] / Ю. А. Мицик, С. В. Сохань, Т. В. Міцан, І. Л. Синяк, Я. В. Затилюк — Київ, 2011. С. 363.</ref>. Дачка князя Дзьмітрыя і Фенны Палазоўны, сястра нябожчыка князя Богуша, таксама Фенна, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім гербу Боньча ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие, тоестъ… Хойники{{Заўвага|Ці ня першы вядомы выпадак выкарыстаньня ў пісьмовай крыніцы палянізаванай формы замест арыгінальнай назвы Хвойнікі.}}, Остроглядовичи, Новоселки…»<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII стст. — Киев, 1911. С. 224—227.</ref>. [[Файл:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Боньча роду Харлінскіх]] Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]] ўказам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году Кіеўскае ваяводзтва (у тым ліку Хвойнікі) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === 27 сьнежня 1586 году [[Шчасны Харлінскі]] падаў судовую позву да ўдавы князя [[Аляксандар Вішнявецкі|Аляксандра Вішнявецкага]] за гвалтоўны вывад дзедзічных падданых зь іх жонкамі, дзецьмі і ўсімі хатнімі рэчамі з Астраглядавічаў, Хвойнікаў, [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушоў]] і Паселічаў з наступным пасяленьнем у вёсках свайго Брагінскага маёнтку<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 6.</ref>. У 1598 годзе сойм прызначыў Ш. Харлінскага адным з камісараў у справе разьмежаваньня ''Кіеўскіх земляў'' Кароны і [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] ВКЛ<ref>Constitucię seymu walnego Koronnego Warszawskiego, MDXCVIII. — W Krakowie, w Architypografiiey Króla Ie<sup><small>o</small></sup> M. y Kościelney, Lazarzowey, MDXCVIII. S. 20; Volumina Legum. S. 372.</ref>. У трыбунальскім акце ад 22 чэрвеня 1600 году што да Кіеўскага ваяводзтва засьведчаная нязгода Ш. Харлінскага з тым, як разьмежаваныя грунты яго Астраглядавічаў, Навасёлак, Хвойнікаў з прыналежнымі князю [[Адам Вішнявецкі|Адаму Аляксандравічу Вішнявецкаму]] сёламі Мікулічы, Веляцін, Лісьцьвін, а таксама яго Багушэвічаў (Багушоў), Плоскага, Паселічаў, Хвойнікаў, Навасёлак з прыналежнымі князю [[Міхаіл Вішнявецкі|Міхаілу Міхайлавічу Вішнявецкаму]] Глухавічамі, [[Бабчын]]ам, з тым, як падзеленыя дубровы, [[Урочышча|урочышчы]], з папсаваньнем старых памежных знакаў<ref>ŹD. T. XXI. S. 57</ref>. 20 чэрвеня 1600 году Ш. Харлінскі выдаў сыну свайму Мікалаю ''вечны запіс'', прызнаны ў [[Люблін]]скім трыбунале, у Астраглядаўскім ключы (а гэта і Хвойнікі), на двор з 5 пляцамі ў Кіеве<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 46 — 47.</ref>. Зь імёнамі [[сужэнства]] Мікалая і Гэлены (Гальшкі) Харлінскіх зьвязана заснаваньне яшчэ да 1622 году касьцёла ў Астраглядавічах<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 51; гл. таксама [http://hojniki.ucoz.ru/index/kascjol_u_astragl/0-451 Прозараўскія мясьціны ў Астраглядах]</ref> і стварэньне першай у рэгіёне каталіцкай парафіі. Недзе ў гэты ж час Хвойнікі апынуліся ў складзе [[Оўруч|Оўруцкага]] павету. Разьмежаваньне Кіеўскага ваяводзтва Кароны і Мазырскага павету ВКЛ у сьнежні 1621 — студзені 1622 году засьведчыла, як на сёньняшні дзень, унікальную сытуацыю: тагачасныя мястэчка і вёску Хвойнікі М. Харлінскага паны камісары пацьвердзілі прыналежнымі да Кароны, а сяло і двор Настольле пана Іскарастынскага{{Заўвага|Вуліца Настольская і канец вуліцы Пралетарскай з прылегласьцямі ў сёньняшніх Хвойніках.}} — да ВКЛ<ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. 7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, Вялікі Бор, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Паселічы]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{Заўвага|Яшчэ названыя 13 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. [[Файл:Jastrzębiec Abramowiczów.jpg|150пкс|значак|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]] У 1627 годзе Гальшка Мікалаевая Харлінская склала [[тэстамэнт]], паводле якога Астраглядавічы разам з Хвойнікамі пераходзілі ў пасэсію да яе зяця-кальвініста [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 56.</ref>. Згодна з тарыфам падымнага падатку, у 1628 годзе пан Мікалай Абрагамовіч z Chwoynik, з 11 дымоў плаціў па 3 злотых, з 2-х агароднікаў па 1 злотаму і 6 грошаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 397.</ref>. Пры гэтым будучаму гэнэралу артылерыі ВКЛ яшчэ доўга давялося ўлагоджваць спадчынныя і проста маёмасныя непаразуменьні зь іншымі Харлінскімі — панамі Станіславам, Юрыем і Шчасным, а таксама з панам Мадлішэўскім, зь якім Гальшка ўзяла шлюб. Хвойніцкая царква на тыя часы ўжо была ўніяцкай. У мэтрычныя кнігі Астраглядаўскага касьцёлу трапіў запіс ад 26 лютага 1635 году, паводле якога хвойніцкі прэсьвітэр Лука Чачотка ахрысьціў Леона Яна, сына харунжага пяцігорскага Рэмігіяна і Петранэлі з Бахановічаў Маеўскіх, а кумамі былі пісар земскі{{Заўвага|У касьцельнай кнізе памылкова запісана — гродзкі.}} мазырскі Самуэль Аскерка, знакаміты ваяр<ref>Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Мінск: Навука і тэхніка, 1995. С. 141.</ref>, і Марыяна Міткевічаўна. Гэты ж сьвятар згаданы ў запісе 1640 году. А ў 1692, 1715, 1722 гадох хвойніцкім настаяцелем названы Анікій Чачотка. Абодва зьдзяйсьнялі абрады ў Хвойніках і Загальлі<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 150адв. — 151.</ref>. [[Файл:POL COA Gozdawa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Газдава роду Бжазоўскіх]][[Файл:Макет замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя.png|значак|Макет-рэканструкцыя замку ў экспазіцыі Хвойніцкага краязнаўчага музэя. Выканаў Д. Вінаградаў. 2007 г.]] 24 сьнежня 1642 году ад імя [[Кашталяны амсьціслаўскія|амсьціслаўскага кашталяна]] Мікалая Абрамовіча складзены запіс ''вечнага продажу'' пагразлых у даўгах Астраглядавічаў і Хвойнікаў кіеўскаму падстолію [[Максыміліян Бжазоўскі|Максыміліяну Бжазоўскаму]], пра што Лукаш Мадлішэўскі выказваў клопат яшчэ ў лісьце ад 29 чэрвеня 1641 году<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 67.</ref>. Найбольш імаверна, што менавіта М. Бжазоўскі напярэдадні «хмяльніччыны» збудаваў у паўсталых на краю балота Хвойніках умацаваную сядзібу, званую замкам, дзеля абароны скарбу ад уласных сялянаў, казакоў ды суседзяў — паноў-братоў шляхты{{заўвага|Даволі дзіўна, але на гербе места Хвойнікі выяўлены сымбаль мураванага замку з трыма акруглымі ў пляне вежамі і ўязной брамай з характэрным зубчастым верхам. Але ж тут існаваў хіба сьціплы драўляны замак.}}. 26 сакавіка 1651 году на загад польнага гетмана літоўскага князя [[Януш Радзівіл|Януша Радзівіла]], каб не дайшло да масавага паказачваньня тутэйшых жыхароў, у мястэчку Хвойнікі размясьціўся адзьдзел жаўнераў ротмістра Курпскага. У лісьце да князя Курпскі паведамляў, што стаў у надта дрыгвяністай мясьціне з зусім паганымі пераправамі, і як бы давялося біцца, то не адно коннаму, але і пешаму недзе разьвярнуцца — навокал балоты. Тут, маўляў, не тое аўса, сена не здабыць, надта край заўбогім стаў. Але яны з жаўнерамі так-сяк трываюць у нястачы, абы вяскоўцы не ўцякалі з сваіх гасподаў. Прасіў падмогі, бо тут адно хіба лічыцца што 5 харугваў, а папраўдзе і на 3 сотні ці набярэцца. Яшчэ даслаў з Хвойнікаў да гетманскага табару 2-х палонных казакоў сотні Дарашэнкавай палку [[Нябаба|Нябабы]]<ref>Джерела з історії Національно-визвольної війни українського народу 1648—1658 рр. Т. 2 (1650—1651). — Київ, 2013. С. 109, 110, 129, 431.</ref>. У другой палове XVII ст. мястэчка стала цэнтрам воласьці, тут праходзіў шлях [[Мазыр]]  — [[Юравічы]]  — [[Брагін]]  — [[Любеч]]. [[Файл:Герб князёў Шуйскіх.png|150пкс|значак|Герб Сьвяты Юры (Георгі Пераможац) князёў Шуйскіх. Фота Анатоля Бензярука{{Заўвага|Выява з надмагільля Віталіса Шуйскага (†1. VI. 1849) у в. Чыжэўшчына (былыя Крупчыцы) Жабінкаўскага р-ну Берасьцейшчыны.}}.]] 26 чэрвеня 1664 году дачка нябожчыка Максыміліяна Бжазоўскага, берасьцейскага ваяводы, Зофія перапісала спадчынныя маёнткі ў Кароне (Астраглядавічы з Хвойнікамі таксама) і Берасьцейшчыне на мужа, князя [[Канстанцін Ян Шуйскі|Канстанціна Яна Шуйскага]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 69.</ref>. Тады Шуйскія ўпершыню набылі добра ў Кіеўскім ваяводзтве ды трымалі іх каля паўтары сотні гадоў. Менавіта яны зрабілі Хвойнікі цэнтрам сваіх уладаньняў у рэгіёне. Паспрыяла гэтаму не ў апошнюю чаргу тое, што Астраглядавічы знаходзіліся ў атачэньні брагінскіх добраў, а Хвойнікі — на поўначы па-за іх межамі. Хоць, магчыма, ініцыяваў перамену яшчэ ў першай палове XVII ст. ваявода берасьцейскі Максыміліян Бжазоўскі, збудаваўшы ў Хвойніках замак. Станам на 1666 год, у гетманства Івана Брухавецкага, Хвойнікі, як і Брагін, былі сярод «асобных» мястэчкаў, прыпісаных да Чарнігаўскага казацкага палка<ref>Кривошея В. В. Українське козацтво в національній пам’яті. Чернігівський полк. У 2 т. — Київ.: ДЦ "НВЦ «Пріоритети», 2012. Т. 2. С. 446</ref>. Зразумела, што пасьля [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскага замірэньня]] 1667 году ўсё павярнулася на ранейшыя колы. Расейскі дакумэнт 1676 году засьведчыў, што пасланец казацкага гетмана Барыс Маршэўскі летась да [[Львоў|Львова]] ехаў накіроўваючыся ''«на [[Брагін|Брагинъ]], на Загалье, на Хвойники, на [[Мазыр|Мозырь]]…»''<ref>Акты, относящиеся к Южной и Западной России. Т. 12 (1675—1676). — С.-Петербург, 1882. Стб. 831</ref>. Паводле люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 30 дымоў мястэчка Хвойнікі без уліку сьвятароў князь Шуйскі мусіў плаціць 6 злотых<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 488. Далей яшчэ ўлічаныя 7 дымоў яўрэйскіх (С. 502). Другі пабор — 6 злотых з 6 дымоў (С. 505).</ref>. 30 кастрычніка 1686 году нехта Мацьвей з Хвойнікаў пад прысягай паведаміў у Оўруцкім гродзкім судзе, што з маёнтку адыйшлі 77 дымоў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 553.</ref> (×6 — прыкладна 462 жыхары). У іншых выпадках прычына адыходу «за Днепр» называлася: з прычыны гвалту як ад казакоў, так і ад жаўнераў урадавых войскаў. У лістападзе 1693 году харугва інаўроцлаўскага ваяводзіча Шчавінскага стала на зіму ў Хвойніках, але напярэдадні [[Стрэчаньне|стрэчанскага]] кірмашу вырушыла пад Хвастаў супраць казакоў палкоўніка Сямёна Палія. 12 лютага 1694 году жаўнер згаданай харугвы Сэбасьціян Яроцкі зь іншаю чэлядзю, закупіўшы на [[кірмаш]]ы правіянт, спыніўся на ноч у хаце ўдавы Казачыхі [[Валокі (Хвойнікі)|на Валоках]]. Але адміністратар маёнтку князя К. Шуйскага, Ян Зьдзітавецкі, сустрэўшы яго на вуліцы, замест нейкіх вінаватых загадаў зьбіць, потым узяў пад варту і трымаў у замкавай турме ледзьве ня 3 месяцы, ажно пакуль не вярнулася харугва і пацярпелы ня быў апраўданы<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 285—287.</ref>. 16 красавіка 1697 году сотнік Чэпарняка і казакі палку Ярэмы гвалтоўна сталі на кватэры ў мястэчку Хвойнікі князя [[Дамінік Шуйскі|Дамініка Шуйскага]]. Калі ж пан Фрыдэрык Левэнфатэр, аканом маёнтку, спрабаваў не дапусьціць іх, дык казакі сілай уламваліся да людзей, зьбівалі, стралялі нібы ў ворагаў, а хвойніцкага баярына Стафана Пятроўскага з мушкету 2 разы ў грудзі стрэлілі, ад чаго той і памёр<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. С. 352.</ref>. [[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1698 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара маёнтку Хвойнікі 1698 г.]][[Файл:Загаловак інвентара маёнтку Хойнікі 1721 г.png|значак|зьлева|Загаловак інвэнтара Хвойніцкага маёнтку 1721 г.]][[Файл:Апісанне Хойніцкага замку 1721 года.png|значак|Апісаньне Хвойніцкага замку 1721 года.]] У 1698 годзе маёнтак Хвойнікі і [[Загальле]] (староства) перададзены ад князя Д. Шуйскага ў кіраваньне Зыгмунту Шукшце, што засьведчана адпаведным інвэнтаром<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 119, 129—133адв.</ref>. Паводле рэвізіі 1716 году, у мястэчку Хвойнікі на пэрыяд пасэсіі князя [[Станіслаў Шуйскі|Станіслава Шуйскага]] налічвалася 44 двары і двор сьвятара, 7 сялян, якія перасяліліся зь Небытава, Валокаў, Брагіна. Два двары часова вызваленыя былі ад уплатаў, гаспадары яшчэ 2-х адпрацавалі [[чынш]] у замку, а з астатніх выбрана падымнага 225 злотых, г. зн. прыкладна на паўсотні злотых болей, чым належала (пасэсар, часовы ўладальнік, ня мог сабе ў тым адмовіць). Яшчэ ў мястэчку жылі 17 габрэяў-гаспадароў і 9 габрэяў, што ня мелі дамоў і падатак давалі толькі з камораў. Яны мусілі плаціць чыншу больш як 345 злотых<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 139—139адв., 143адв.</ref>. 12 чэрвеня 1716 году віленскі кашталян, вялікі гетман ВКЛ Людвік Канстанцін Пацей даслаў ардынанс паручніку Дамброўскаму, абы той выдаў квітанцыю на ўсё, што выбрана з Загальскага староства ад берасьцейскага харунжага Дамініка Шуйскага, а Хвойніцкіх добраў таго харунжага «tykać nie śmiał»<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 205</ref>. Згодна зь інвэнтаром маёнтку Хвойнікі ''з прылегласьцямі'' ад 20 сакавіка 1721 году, пададзенага былым пасэсарам Юзафатам Парышэвічам, біскупам валоскім, князю [[Мікалай Шуйскі|Мікалаю Шуйскаму]] ў мястэчку было 43 гаспадаркі, 7 «сялянскіх камораў», 5 габрэяў-гаспадароў, 9 габрэяў без дамоў; чыншу плацілі 175 злотых і тры з паловай грошы. Акрамя таго, местачкоўцы, што мелі коней з падводамі, мусілі быць напагатоў, абы грузы перавозіць за 12 [[міля]]ў, а не, дык пешшу за 3 мілі зь лістамі хадзіць. Па 2 копы замкавага жыта і ярыны нажаць павінныя. У гвалты пераправы і грэблі вялікаборскую млыновую і іншыя масьціць і рамантаваць усе агулам. Габрэі, як будуць мяса прадаваць, дык на замак абавязкова мусілі даваць зь лепшага. Мястэчка загадана абнесьці [[паркан]]ам таксама сіламі насельнікаў, каб між 2-ма брамамі не засталося ніводнага праходу. Кожны двор павінны адпраўляць работніка на праполку замкавых агародаў ды нарыхтоўку агародніны на зіму. Найбольш распаўсюджаныя прозьвішчы жыхароў-беларусаў — Грышчанка, Стасенка, Шымук, Козік, Навуменка, Коваль, сустракаліся таксама прозьвішчы Каролік, Гапонік, Леўчанка, Мельнік, Кандраценка. Прозьвішчы жыхароў-габрэяў часта ўказвалі, адкуль іх носьбіты прыбылі ў Хвойнікі: Лейба [[Стралічаў]]скі, Хаім [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікаборскі]], Шмуль зь Юркавічаў, Бенямін зь [[Юравічы|Юравічаў]], Лейба з [[Алексічы (Гомельская вобласьць)|Алексічаў]], Іцка Гальміч зь [[Лісьцьвін]]авічаў, Ёсь [[Настольле|Настольскі]]. Мелі патранімічнае паходжаньне: Гірш Баруховіч, Моўша Гіршовіч, Якаў Лейбавіч, Мендэль Абрамовіч, Іцка і Ёсь Гіршовічы, Невах Нохімавіч, Яшка Пярцовіч, Абрам Хаімавіч, Іцка Моўшавіч. Або ад назвы прафэсіі — Нохім Цырулік, Рафель Кравец. Маглі звацца зусім проста: Шайка{{Заўвага|Родныя браты Міхаль і Шайка ад красавіка 1715 г. трымалі арэнду хвойніцкую, на якую мелі гадавы кантракт за суму ў 4300 злотых, даволі спраўна яе выплачвалі (НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 144). А нашмат пазьней, у пачатку 1830-х гадоў экспартэрамі гарэлкі з бровараў Уладыслава Прозара, падкаморага рэчыцкага, у Хвойніках, Гарадзішчы і Ёлчы былі бацька і сын Лейба і Абрам Шайковічы [НГАБ. Ф. 694. Воп.7. Спр. 831. А. 9]. Тады яны ўважаліся першымі ў гэткага кшталту камэрцыі на ўвесь Рэчыцкі павет Менскай губэрні.}}, Гдаль, Шмуйла, ці яшчэ дадаючы да імя ўласнага род заняткаў — Айзік арандатар, Іцка кравец. У гэтым жа інвэнтары зьмешчана апісаньне Хвойніцкага замку<ref>НГАБ. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 120—122адв.</ref>{{Заўвага|Пра Хвойніцкі замак гл.: Ткачоў М. А. Замкі і людзі. — Мінск: Навука і тэхніка, 1991. С. 160 — 161; пар.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/0-56 С. Бельскі. Замак у Хойніках.]}}. Пасэсія ксяндза-біскупа Ю. Парышэвіча была вельмі няўдалай. Маёнтак усё ніяк ня мог управіцца з выплатай даўгоў, што мусіла абмяркоўвацца нават на паседжаньнях Радамскага і Люблінскага трыбуналаў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 2. Т. 3. Постановления провинциальных сеймиков в 1698—1726 гг. — Киев, 1910. С. 699—700.</ref>. 2 траўня 1722 году князь Мікалай Шуйскі атрымаў ліст, у якім паведамлялася, што маніфэсту камісарскага абмежаваньня Оўруцкага павету з Мазырскім у Оўручы няма, кнігі бо двойчы згарэлі, дык ці не зьвярнуўся б у Мазырскі гродзкі суд, мо там што здабудзе<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 36</ref>. Пасьля князя Мікалая, ад канца 1720-х і да пачатку 1750-х гадоў Хвойнікі сталі ўласнасьцю яго брата Ігнацыя. У тарыфе падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 году, складзеным паводле зьвестак папярэдняй люстрацыі, засьведчана, што ў 17 паселішчах (акрамя вёскі [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], прыналежнай астраглядаўскай плябаніі) Хвойніцкай воласьці пана І. Шуйскага налічвалася 255 двароў<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 285—286.</ref> (прыкладна 1530 жыхароў). Прычым для Хвойнікаў улічаныя і габрэйскія домагаспадаркі. [[Файл:Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.jpg|значак|зьлева|Згадка пра Пакроўскую царкву ў 1743 г.]][[Файл:Запіс пра ўніяцкага пароха і верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.jpg|значак|Запіс пра ўніяцкага пароха і колькасьць верных Пакроўскай царквы ў Хвойніках на 1743 г.]] Згодна з Генэральнай візытай Брагінскага дэканату, на 1743 год у прыходзе царквы Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы мястэчка Хвойнікаў, дзедзічных добраў князя Ігнацыя Шуйскага, харунжыча берасьцейскага, налічвалася 297 двароў, дапушчаных да споведзі 1188 душ верных. Узначальваў прыход сьвятар Ян Чачотка. Будынак царквы драўляны, з хвоі, узьведзены на сродкі дзедзіча за 10 гадоў перад візытацыяй<ref>Візыты Брагінскага дэканату 1743 г. // Інстытут рукапісу Нацыянальнай бібліятэкі Украіны імя У. І. Вярнадзкага. І. 2461. А. 289адв., 290</ref>. 24 сьнежня 1744 году настаяцель Астраглядаўскага касьцёлу кс. Антоні Лукаш Пянькоўскі, дэкан оўруцкі, ахрысьціў у двары Хвойніцкім Адама, сына вяльможных Ігнацыя і Людвікі князёў Шуйскіх, пра што быў зроблены запіс у мэтрычнай кнізе Хвойніцкай царквы (Ecclesiae Ritus Greci Unici Choynicensis), пазьней занесены ў кнігі парафіяльнага касьцёлу<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 151адв.</ref>. [[Файл:Астрагляды, парафія 1748 г.jpg|значак|зьлева|Астраглядавіцкая парафія ў 1748 г.]] У 1748 годзе мястэчка Хвойнікі названае ў ліку паселішчаў, частка жыхароў якіх належала да рыма-каталіцкай Астраглядавіцкай парафіі [[Оўруцкі дэканат|Оўруцкага дэканату]] [[Кіеўская дыяцэзія|Кіеўскай дыяцэзіі]]<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148.</ref>. У чэрвені 1750 году ў Хвойніках быў схоплены гайдамак Астап Луцкі, які ажно на працягу «шасці гадоў у гультайскіх эксцэсах жыцьцё праводзіў». Тутэйшая грамада асудзіла яго «на горла», але адміністратар Оўруцкага староства пан Станіслаў Быстрыцкі адмовіўся прыняць палоннага ў турму і выканаць над ім смяротны прысуд, дзеля чаго ў Оўруцкім гродзе і быў заяўлены пратэст<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3: Акты о гайдамаках (1700—1768). — Киев, 1876. С. 464—466.</ref>. 14 жніўня т. г. возны гэнэрал Кіеўскага ваяводзтва пан Андрэй Святкоўскі арыштаваў у Хвойніках падданых князёў Шуйскіх з Краснасельля і іх атамана Кулешыка, падданага Загароўскага, абвінавачваных у [[Гайдамак|гайдамацтве]]. Кіраўнік ключа пан Мікалай Страчынскі абяцаў затрымаць рабаўнікоў да суда ў турме Хвойніцкага замку<ref>Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 3. С. 511—512.</ref>. На 1754 год у мястэчку Хвойніках, напэўна, разам зь вёскай Валокамі, якой няма ў тарыфе, налічвалася 109 двароў (каля 654 жыхароў), зь якіх да Оўруцкага замку выплачвалася 16 злотых, 29 з паловай грошаў, на вайсковыя патрэбы павету і ваяводства 67 злотых і 28 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192; гл. таксама: С. 13—15, 20—22.</ref>. У 1750—1770 гадох адбываліся шматлікія непаразуменьні і канфлікты паміж уладальнікамі добраў Хвойнікі і Астраглядавічы (князямі Шуйскімі, дзедзічамі і рознымі апякунамі) і ўладальнікамі суседняга Брагінскага маёнтку панамі Замойскімі/Мнішкамі, кароткачасовымі спадчыньнікамі па князю [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхалу Сэрвацыю Вішнявецкаму]] і яго жонцы Тэклі (з Радзівілаў), а асабліва — з панамі Ракіцкімі. [[Файл:Герб уласны роду Прозараў.png|150пкс|значак|зьлева|Герб уласны роду Прозараў]] Габрэйскія перапісы 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі, што ў Хвойніках налічвалася адпаведна 30 дамоў, 101 жыхар, 24 дамы, 58 жыхароў і 25 дамоў з 67 жыхарамі; яшчэ 25 чалавек схаваныя ад апошняга перапісу ў суседняй вёсцы Настольле, г. зн. разам было 92 чалавекі. Мястэчка — цэнтр аднаіменнага [[кагал]]у, да якога ў названыя гады належалі насельнікі 14, 16 і 17 вёсак, а ў іх разам зь мястэчкам пражывала 198, 105 і 145 głow; некаторыя зь іх у 1784 годзе запісаныя хрысьціянамі, таму пагалоўшчыне не падлягалі (у Малым Карчовым, Рашаўцах, Рудным і Шчарбінах)<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 301, 391, 710.</ref>. Убываньне колькасьці габрэяў магло быць выклікана выбухам гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] 1768 году, адгалоскі якой дасягалі і гэтых мясьцінаў. У «Archiwum Prozorów i Jelskich» ёсьць дакумэнт, датаваны 3 студзеня 1771 году, паводле якога хвойніцкі уніяцкі парох Ян Чачотка, з дазволу захварэлага ксяндза Мацея Шамяткоўскага, пробашча астраглядаўскага, ахрысьціў «толькі вадой» без далейшых касьцельных цырымоніяў нованароджаную Людвіку Канстанцыю, дачку нядаўна памерлага старосты загальскага князя Адама і Марыяны (з дому Халецкіх) Шуйскіх<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 6, 8; НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 159адв.</ref>. [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Urubleŭski, 1897).jpg|значак|Сядзібны дом Прозараў у Хвойніках. Ігнацы Врублеўскі, 1891 г.]] 16 студзеня 1783 году сын ваяводы віцебскага Юзафа Прозара Караль ажаніўся з князёўнай Людвікай Шуйскай<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 19. S. 26, 28 — 30.</ref>. Хвойніцкі маёнтак з Астраглядаўскім ключом знаходзіўся на той час у пасэсіі апякуноў дзяўчыны князя [[Войцех Шуйскі|Войцеха Шуйскага]] і яго жонкі Анелі, сястры князя Адама. Дзеля таго, каб Людвіка, адзіная спадкаемца па бацьку, магла ўвайсьці ў валоданьне добрамі, Каралю Прозару давялося сіламі свайго ўпаўнаважанага шляхціча Гадзяеўскага зьдзейсьніць [[наезд]]. Да вялікай вайны справа не дайшла, але судовыя спрэчкі з старостамі ніжынскімі скончыліся капрамісам толькі ў 1785 г.<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 91 — 97; Dubiecki M. Karol Prozor, oboźny W. W. Ks. Litewskiego. Przyczynek do dzieów powstania Kościuszkowskiego. Monografia / M. Dubiecki. — Kraków, 1897. S. 34 — 35.</ref> 13 ліпеня 1791 году варшаўская «Gazeta narodowa i obca» зьмясьціла паведамленьне пра тое, як 11 чэрвеня гаспадары рэзыдэнцыі ў Хвойніках{{заўвага|Новы сядзібны дом збудаваны якраз у часы [[Чатырохгадовы сойм|Чатырохгадовага сойму]].}} Караль і Людвіка Прозары сустракалі гасьцей з суседніх Мазырскага, Рэчыцкага і свайго Оўруцкага паветаў. Нагода — сьвяткаваньне прыняцьця [[Канстытуцыя 3 траўня 1791 году|Канстытуцыі 3 траўня]], пакліканай умацаваць і выратаваць Рэч Паспалітую. З раніцы наступнага дня — гарматны салют, сьвятая імша ў Астраглядавіцкім касьцёле{{Заўвага|Да парафіяльнага касьцёлу сьвяточная працэсія мусіла пераадолець крыху меней як 20 км, але ж і людзі ў навакольлі пра тое сьвята пачулі!}}, урачыстая казань ксяндза-пробашча Францішка Глінскага, Тe Deum laudamus вуснамі патрыётаў, сьвяточны абед і музыка з танцамі да самай раніцы.<ref>Gazeta narodowa y obca. № LVI. 13 lipca 1791; гл.: [http://hojniki.ucoz.ru/index/1791/0-363 Хойнікшчына]</ref> === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Загаловак апісання Хойніцкага архіва 1798 г.png|значак|зьлева|Загаловак вопісу Хвойніцкага архіва 1798 г., у якім праігнараваныя расейскія адміністрацыйныя пераўтварэньні, а сам маёнтак названы ''графствам''.]][[Файл:Chvojniki, Prozar. Хвойнікі, Прозар (1901-17).jpg|значак|Сядзібны дом напярэдадні 1-й сусьветнай вайны каля вуліцы У. В. Жыляка]] У выніку 2-га падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Хвойнікі апынуліся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182.</ref>. У пачатку жніўня 1793 году сядзіба ў Хвойніках прымала гасьцей — удзельнікаў кансьпірацыйнай нарады, мэтай якой была падрыхтоўка ўзброенага выступленьня супраць падзелаў Рэчы Паспалітай і за аднаўленьне Канстытуцыі 3 траўня. Сярод іх М. Дубецкім і К. Барташэвічам названыя адзін з галоўных арганізатараў Ігнацы Дзялынскі з Траянова, оўруцкі падкаморы і ўладальнік Олеўскага ключа Тадэвуш Нямірыч, соймавы пасол Каятан Праскура, стражнік літоўскі з суседняга [[Барбароў|Барбарова]] Ян Мікалай Аскерка, [[абат]] оўруцкіх базылян Юзафат Ахоцкі з Шэпелічаў, яго пляменьнік, аўтар успамінаў пра падзею Ян Дуклян Ахоцкі, прэзыдэнт тагачаснага цэнтру Кіеўскага ваяводзтва г. [[Жытомір]]а Левандоўскі, судзьдзя Дуброўскі, староста Богуш, рэгент Асташэўскі, канонік Кулікоўскі, ксёндз Саламановіч, Станіслаў Трацяк і інш. — агулам 20 асобаў. Імёныя астатніх засталіся невядомыя расейскай сьледчай камісіі ў Смаленску. З Хвойнікаў шэф І. Дзялынскі, акрамя карысных рашэньняў, вывез 25 000 [[дукат]]аў, сабраных патрыётамі. У 2-й палове жніўня Я. Ахоцкі, наведаўшы маёнтак К. Прозара, атрымаў яшчэ 8000, а ў канцы сьнежня — 16 000 чырвоных злотых; акрамя таго, М. Паўша паказаў на сьледзтве, што Прозар даваў 2000 дукатаў на ўтрыманьне Пінскай паўстанчай брыгады<ref>Wybór pism J. I. Kraszewskiego. Pamiętniki Jana Duklana Ochockiego. — Warszawa, 1882. Tom II. S. 215—216, 249; Dubiecki M. S. 180—183; Bartoszewicz K. Dzieje insurekcji kościuszkowskiej 1794. — Berlin: B. Harz, 1913. S. 129—130; Восстание и война в Литовской провинции (по документам Москвы и Минска). Сост. Е. К. Анищенко. — Минск, 2001. С. 26.</ref>. Тадэвуш Касьцюшка прызначыў К. Прозара намесьнікам радцы Найвышэйшай нацыянальнай рады і сваім паўнамоцным прадстаўніком пры ўсіх дывізіях войска ВКЛ. Разгарнуць паўстаньне не хапіла часу. Давялося ратавацца. К. Прозар і капітан Гамількар Касінскі 20 красавіка 1794 году выехалі з Хвойнікаў да Юравічаў. Але Ян Мікалай Аскерка, стражнік польны літоўскі, праз свайго пасланца папярэдзіў, што ў Бабічах (Барбарове) іх ужо чакаюць расейскія жаўнеры. Абознаму з Касінскім тады ўдалося, дзякуючы сялянам-праваднікам, застацца вольнымі<ref>Tygodnik literacki. — № 37. Poznań, dnia 13 września, 1841 (Ліст гэн. Касінскага да гэн. Пашкоўскага); Dubiecki M. S. 215—217.</ref>. У Хвойнікі расейскія адзьдзелы ўвайшлі ў аўторак 22 красавіка апоўдні. Рухаліся з 2-х бакоў, зьбліжаючыся да двара, як быццам засьцерагаліся засады. Камандзірамі іх былі «паляк на расейскай службе» Яворскі і [[падпалкоўнік]] Таўберт. Не засьпеўшы абознага ў Хвойніках, узялі нібы ў заложнікі 10-месячнага сына Уладыся{{Заўвага|Да 17 жніўня знаходзіўся ў Хвойніках пад наглядам паручніка Давыдава. З прычыны сэквэстру нянькам даводзілася спрачацца з афіцэрамі нават за пялюшкі для немаўляці. Нарэшце швагер Францішак Букаты, былы сакратар амбасады Рэчы Паспалітай у Лёндане, дамогся часовай апекі над хлопчыкам і вывез яго з Хвойнікаў: Dubiecki M. S. 235—236.}}. На маёнтак быў накладзены сэквэстар, а Людвіка Канстанцыя зь іншымі дзецьмі і маці Марыянай вымушана выехаць за аўстрыйскую мяжу ў Львоў<ref>Dubiecki M. S. 229.</ref>. [[Файл:Запіс аб пахаванні Караля Прозара.png|значак|зьлева|Запіс аб пахаваньні абознага Караля Прозара]] [[Файл:Пергамент з прысвячэннем нябожчыцы Людзвіцы Канстанцы Прозар. Знаходка 1965 г.png|значак|Пэргамін з прысьвячэньнем Людвіцы Прозар яе мужа Караля. Знаходка 1965 г.]] [[Файл:Chvojniki, Kaścieł. Хвойнікі, Касьцёл (1858).jpg|значак|зьлева|Праэкт мураванага касьцёлу ў Хвойніках 1858 г.]] [[Файл:Chvojniki, Ludvika Prozar. Хвойнікі, Людвіка Прозар (1913).jpg|значак|Курган Людвікі. Час выкананьня фота невядомы. Атрыманае А. Ельскім пры канцы 1913 г.]] [[Файл:Chvojniki, Rynak, Kaścieł. Хвойнікі, Рынак, Касьцёл (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|зьлева|Касьцёл у цэнтры мястэчка, пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. Фота І. Сербава. 1912 г.]] [[Файл:Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г.png|значак|Бутля ўрэцкага шкла, дукат і 2 злотыя 1831 г. з пахаваньня Людвікі Прозар]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1864 г.]] [[Файл:Chojniki, Prozar. Хойнікі, Прозар (I. Sierbaŭ, 1912).jpg|значак|Капліца (з {{падказка|крыптай|пахавальняй}}) на могілках. Хвойнікі. [[Ісак Сербаў]], 1912 г.]] [[Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|значак|зьлева|Хвойнікі на пляне 1886 г.]] [[Файл:Мястэчка Хойнікі на карце Ф. Ф. Шуберта.png|значак|Хвойнікі і навакольле на мапе Ф. Ф. Шубэрта сярэдзіны XIX ст.]] [[Файл:Надпісы з каталіцкіх пахаванняў у Хойніках.png|значак|Надпісы з каталіцкіх пахаваньняў у Хвойніках.]] [[Файл:Jezapoŭ-Vałoki. Езапоў-Валокі (1887).jpg|значак|зьлева|Плян фальваркаў Езапоў і Валокі. 1887 г.]] У 1796 годзе настаяцель Пакроўскай царквы ў Хвойніках, павернутай да [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|расейскага праваслаўя]] годам раней<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 343.</ref>, Якаў Чачот склаў яе вопіс<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 39 — 39адв.</ref>. У крыніцы таксама 1796 году сказана, што колішнія добра Людвіка Прозара {{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля. І. В. Кандрацеў дарэмна зьдзіўляўся з таго, што Людвік Прозар ня браў удзелу ў выбарах у дваранскія інстытуцыі Рэчыцкага павету ў 1796 г., а потым распавёў пра яго "родзіча" Караля – вялікага патрыёта Рэчы Паспалітай (ужо больш як два гады ён быў у сваёй першай эміграцыі), неабачліва спаслаўшыся на электронны плягіят, падпісаны прозьвішчам Баркоўскі (Ігор Кондратьєв. Участь шляхти Речицького повіту у виборах в дворянські інституції Чернігівського намісництва в 1796 р. // Рэчыцкі край: да 150-годдзя з дня нараджэння Мітрафана Доўнара-Запольскага: зб. навук. арт. – Мінск: Беларуская навука, 2019. С. 311 – 312).}}, у пераліку якіх і м. Хвойнікі, перайшлі былі «ў скарб», але «паводле найвышэйшага загаду» вернутыя пані Луізе{{Заўвага|Француская форма імя ёсьць у паперах імпэратрыцы Кацярыны ІІ, у лістах яе гэнэралаў і самой Людвікі Канстанцыі, гл.: AGAD. APiJ. Sygn. 13. S. 3, 4, 76, 78, 97, 154, 158, 160; таксама гл. дакумэнты наступнага сэквэстру: Sygn. 14.}} Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71.</ref>. Паводле шляхецкай рэвізіі 1811 году, фальварак [[Лянтарня|Linterny]] зь вёскай Забалаць (сёння гэта вуліцы г. Хойнікі) трымаў у арэндзе ад абозных Прозараў Ваўжынец Балашэвіч, ротмістр берасьцейскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 3</ref>. У 1812 годзе К. Прозар падтрымаў імпэратара французаў [[Напалеон I Банапарт|Напалеона Банапарта]], марна спадзеючыся, што той дапаможа ўзьняць з каленаў гаротную Айчыну, заняў пасаду старшыні Скарбовага камітэту ў Часовым урадзе ВКЛ{{Заўвага|Паводле Браніслава Клечыньскага, у 1813 годзе Напалеон даслаў з Дрэздэна абознаму ордэн Ганаровага легіёну, а разам і патэнт на графскі тытул: AGAD. APiJ. Sygn. 34. S. 6.}}. Усё абярнулася чарговай эміграцыяй ды сэквэстрам Хвойнікаў, Астраглядавічаў і вёсак да іх прыналежных. Пані Людвіка і ў гэты раз дамаглася вяртаньня да канца 1814 году маёнткаў з 2524 рэвіскімі душамі, давёўшы расейскім уладам, што яны належаць ёй, і што ня мусіць адказваць за ўчынкі мужа<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 14.</ref>. У пачатку 1831 году оўруцкі маршалак Ануфры Галецкі прапаноўваў больш як ужо 70-гадоваму К. Прозару ўзначаліць агульны для Рэчыцкага, Мазырскага і Оўруцкага паветаў паўстанцкі ўрад. Меркавалася стварыць вайсковы кантынгэнт колькасьцю да 1000 чалавек пад яго камандай і пра гэта стала вядома расейскім уладам. Былы абозны ВКЛ адмовіўся, спаслаўшыся на фізычную слабасьць і нэгатыўнае стаўленьне да гэтай ідэі сыноў Уладыслава і Юзафа. Мяркуецца, што нарады патрыётаў у Хвойніках усё ж адбываліся<ref>Dubiecki M. S. 321; Dangel St. Rok 1831 w Mińszczyźnie. — Warszawa, 1925. Tom II. S. 53, 173 (przypis 66).</ref>{{Заўвага|У кожным выпадку, вольналюбівых поглядаў сваіх абозны не зьмяніў і ў глыбокай старасьці. Знойдзеныя ў 1965 годзе ў Хвойніках паўстанцкія манэты 1831 году, пакладзеныя ў склеп перазахаванай у 1829 г. жонкі Людвікі Канстанцыі, сьведчаць аб тым. Цікава: пра «flaszką krzyształową, hermetycznie zamkniętą, w której znajduje się ducat, dwuzłotówka i pismo na pargaminie, ręką moją (К. Прозара) kreślone, z podpisem wielu przytomnych natenczas obywateli», як і пра пабудову склепа, Юзаф Рольле паведамляў яшчэ ў кнізе 1882 г.: Dr. Antoni J. Opowiadania historyczne. Serya trzecia. T. 1. Karol Prozor, ostatni oboźny litewski. – Warszawa, 1882. S. 46. Пра знаходку гл.: Рябцевич В. Н. Нумизматика Беларуси. – Минск: Полымя, 1995. С. 274 – 275; Каталог выставы “Ад рымскага дэнарыя да беларускага рубля”. /Укл. Р. І. Крыцук, В. М. Сідаровіч, Л. І. Талкачова. — Мінск: Кнігазбор, 2018}}. Знаходзіўся тут пэўны час і прысланы з Рэчыцы падпаручык Міцінскі з паўтара дзясяткам салдат-інвалідаў, які адмовіўся выправіцца да каленкавіцкіх Вадовічаў, бо там на 12 чэрвеня т. г., маўляў, ужо сканцэнтравалася зашмат паўстанцаў. 19 чэрвеня ад брагінскіх [[Шкураты|Шкуратоў]] і Мікулічаў праз Хвойнікі ў накірунку Вадовічаў, потым Нароўлі і Мухаедаўскіх лясоў, дзе хаваліся {{падказка|інсургэнты|Паўстанцы}} з Оўруцкага і Радамышльскага паветаў, праходзіў невялікі конны адзьдзел Міхала Лігэнзы, спрабуючы ўзьняць тутэйшую чыншавую і дворскую шляхту на паўстаньне<ref>Dangel St. S. 59.</ref>. 15 сакавіка 1835 году, згодна з мэтрычным запісам у кнігах Мікуліцкай Багаяўленскай царквы, у фальварку [[Лянтарня]] (Лянтэрня), арандаваным шляхцічам Ігнацыем Стравінскім, нарадзіўся сын Аляксандар, старэйшы брат Хведара, будучага знакамітага артыста Марыінскага тэатру ў Пецярбургу<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 537. А. 404</ref>. Паводле зьвестак на 1834 год, у Хвойніках праводзіліся 2 штогадовыя кірмашы: 1—3 лютага і 1—4 кастрычніка; тавараў прывозілася адпаведна на 4 000 і 3000 рублёў, прадавалася на 2 000 і 1 600 р., наведвалі кірмашы каля 500 і 400 чалавек<ref>Список существующих в Российской империи ярма''н''ок. — С. Петербург, 1834. С. 190.</ref>. Запіс у мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі засьведчыў, што 20 кастрычніка (1 лістапада н. ст.) 1841 году ў Хвойніках, хутчэй ад старасьці, чым ад хваробы, у 81-гадовым веку памёр вялікі абозны ВКЛ Караль Прозар. 24 кастрычніка Мазырскі і Рэчыцкі дэкан Францішак Пазьняк, які быў астраглядаўскім пробашчам, пры асыстэнцыі шматлікага духавенства і ў прысутнасьці мноства людзей пахаваў нябожчыка ў радавым склепе<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 10адв.</ref>. У інвэнтарах 1844 г. уладальнікамі Хвойніцкага і Юзафаўскага маёнткаў названыя адпаведна Ўладыслаў і Юзаф Прозары, сыны абознага<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475, 1481.</ref>. Пасьля сьмерці Юзафа ў 1845 г.<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 44 — 44 адв.</ref> ягоная частка тутэйшай спадчыны перайшла да Ўладыслава. Паводле рэвізіі 1847 году «Хвойніцкае габрэйскае таварыства» складалі 2393 душы<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref> Згодна з кнігай «Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна», на 1849 год у Хвойніках — 74 двары, 580 жыхароў; дзеялі царква, каталіцкая капліца, 3 сынагогі; паштовая станцыя на тракце Мазыр — Брагін — Любеч, 26 крамаў, 2 піцейныя дамы, конны млын. Побач, у сядзібе Валокі, былі бровар і вятрак. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 12 асобаў мужчынскага і 7 жаночага полу з двара Хвойнікі, 199 і 113 асобаў адпаведна зь ліку жыхароў мястэчка Хвойнікі былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, яшчэ 55 местачкоўцаў абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Хвойніцкай Сьвята-Пакроўскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў (РДГА). Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 382, 666</ref>. У 1859—1862 гадох намаганьнямі і на сродкі Ўладыслава Прозара ў Хвойніках вымуравалі нэагатычныя касьцёл і капліцу, вядомыя са здымкаў 1912 г. І. Сербава. 17—18 верасьня 1860 году мястэчка наведаў менскі архіяпіскап [[Міхал Галубовіч]]. У. Прозар прасіў дазволу ўзьнесьці алтар для жалобнага набажэнства ў капліцы. Архіяпіскап згадзіўся пры ўмове, калі абшарнік збудуе на працягу 15-ці гадоў мураваную царкву<ref>Язэп Янушкевіч. Дыярыюш з XIX стагоддзя: Дзённікі Міхала Галубовіча як гістарычная крыніца. — Мінск.: Выдавец В. Хурсік, 2003</ref>. У пачатку студзеня 1862 году Ўладыслаў спачыў. На пахаваньні ў Хвойніках, менш як за паўтары гады да свайго арышту, выступіў з прамоваю [[Аляксандар Аскерка]]<ref>AGAD. APiJ. Sygn. 1. S. 209.</ref>, сястра якога Зофія была замужам за сынам нябожчыка Мечыславам. У 1864 годзе Мечыслаў Прозар памёр у зьняволеньні, а на маёнтак Хвойнікі, у якім на думку сьледзтва «жылі людзі, гатовыя да рэвалюцыйных беспарадкаў» і знайшлі нарыхтаваную зброю, быў накладзены ўзмоцнены 10-ці адсоткавы збор. Памёр і арыштаваны па справе паўстаньня Гэнрык Пяткевіч, бацька Чэслава<ref>Паўстанне 1863—1864 гадоў у Віцебскай, Магілёўскай і Мінскай губернях: Дакументы і матэрыялы Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі / уклад. Дз. Ч. Матвейчык; рэдкал.: У. І. Адамушка [і інш.]. — Мінск: А. М. Вараксін, 2014. С. 450—452.</ref>. У 1864 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іхных бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у Хвойніках адкрыта 2-клясная народная вучэльня. 20 чэрвеня 1865 году, «паводле мясцовага прадстаўленьня» праваслаўнага духавенства, як зь непрыхаваным задавальненьнем пісаў у сваім рапарце брагінскі дабрачынны Максім Ярэміч, невялікі стары драўляны і «цудоўнай структуры» мураваны касцёлы ў цэнтры Хвойнікаў і мураваную капліцу на могілках улады адабралі ў католікаў і перадалі ў праваслаўнае ведамства<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 15.</ref>. Удава Мечыслава Прозара Зофія рабіла захады, абы вярнуць забранае ці хоць забясьпечыць недатыкальнасць радавога склепу. 2 лістапада 1887 г. яе сын і спадкаемца Канстанцін вымушаны быў прадаць абцяжараны даўгамі маёнтак расейскім купцам з [[Арлоўская губэрня|Арлоўскай губэрні]], [[Карачаў|карачаўскаму]] Міхаілу Пятровічу Аўраамаву і [[Трубчэўск|трубчэўскаму]] Гаўрылу Сямёнавічу Курындзіну за 580 000 рублёў серабром<ref>Виноградов Д. Л. Живые прошлого страницы. / Дмитрий Леонидович Виноградов. — Минск: А. Н. Вараксин, 2018. С. 99 — 102.</ref>. У сьпісе землеўладальнікаў Менскай губэрні сказана, што ў маёнтку Хвойнікі Канстанціна Прозара налічвалася 44 466 дзесяцін зямлі<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. — Минск, 1889. С. 373.</ref>. Пасьля таго продажу і здарылася непапраўнае. «Dziennik Kujawski» у верасьнёўскім нумары за 1895 год паведамляў: яшчэ ў канцы сакавіка злачынцы, нібыта з кола новых уладальнікаў маёнтку, нанялі каваля, выламалі краты ад уваходу ў [[лёх]], выкінулі з трунаў рэшткі пахаваных Прозараў, пазрывалі зь іх медзь і наступна прадавалі ў розных месцах. Празь некалькі дзён выламаныя краты і парэшткі заўважыў праваслаўны сьвятар, які і паведаміў аб здарэньні ў паліцыю. Гэтак Прозары пазбавіліся апошняга, што ім яшчэ ў Хвойніках належала, — уласных пахаваньняў<ref>Dziennik Kujawski. — Inowrocław, 20 września 1895 (Nr. 216. Rocznik III). S. 3.</ref>. [[Файл:Копія запісу аб продажы маёнтку хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт).jpg|значак|зьлева|Копія запісу аб продажы маёнтку Хвойнікі ў 1887 г. (фрагмэнт)<ref>Выпись из крепостной Минского Нотариального Архива. Книга по Речицкому уезду за 1887 год. № 18. С. 87 — 98. № 15</ref>]] [[Файл:Chvojniki, Prozar, Kaplica. Хвойнікі, Прозар, Капліца (1913).jpg|значак|Капліца. Час выкананьня здымку невядомы. Дасланы А. Ельскаму ў канцы 1913 г.]] У парэформавы час Хвойнікі сталі цэнтрам воласьці ў Рэчыцкім павеце. У мястэчку здаўна праводзіліся кірмашы — Стрэчанскі ў лютым і [[Пакроў]]скі ў кастрычніку. У 1863 і 1864 гадох на іх адпаведна было прывезена тавару на 3850 і 4000 рублёў, 4500 і 4500 рублёў, а прададзена — на 1700 і 2000 рублёў, 2315 і 2500 рублёў<ref>Труды Минского губернского статистического комитета. Вып. 1. Историко-статистическое описание девяти уездов Минской губернии. — Минск, 1870. С. 416</ref>. Згодна зь ведамасьцю Сьвята-Пакроўскай царквы, на 1875 год яе прыход налічваў 1254 асобы мужчынскага і 1260 асобаў жаночага полу верных. Зь іх у самым мястэчку Хвойнікі ў 12 дварах — 48 мужчын і 37 жанчын<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 234, 239адв.</ref>. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павету) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Пакроўскай царквы ў Хвойніках названыя настаяцель а. Іаан Лісевіч, в. а. штатнага псаломшчыка Яўген Тышкевіч і звышштатны Даніла Транцэвіч, просьфірня Алена Васанская. Да прыходу належалі жыхары мястэчка Хвойнікі, вёсак Валокі, Малешаў, Паселічы, Людвін, Настольле, Карчовае, Гарошкаў, Небытаў, Куравое, Дворышча<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458</ref>. На 1879 год у прыходзе налічвалася 1178 душ мужчынскага і 1151 душа жаночага полу сялянскага саслоўя<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 140</ref>. У 1885 г. Хвойніцкую воласьць складалі 24 паселішчы з 859 дварамі. У 1890 годзе у мястэчку — валасная ўправа, мяшчанская ўправа, пошта, лекарскі ўчастак, у воласьці — 36 паселішчаў з 1567 дварамі. У 1895 годзе ў маёнтку была заснавана вінакурня<ref name="fn2">Список фабрик и заводов европейской России. — С.-Петербург, 1903. С. 575</ref>. Паводле перапісу 1897 г. тут 335 двароў, 2596 жыхароў{{заўвага|Згодна зь іншымі зьвесткамі, у Хвойніках тады было 2685 жыхароў, зь якіх 1668 складалі габрэі<ref>Еврейская энциклопедия. Т. 15. — Санкт-Петебург: Брокгауз-Ефрон, 1913. Стб. 653</ref>.}}, 5 юдэйскіх малітоўных дамоў, паштова-тэлеграфная кантора, хлебазапасны магазын, 48 крамаў, заезны двор, карчма. У пачатку XX ст. у Хвойніках дзеялі царква і капліца, працавалі 2 школы, лякарня, аптэка, жалезаробчы завод, 2 вадзяныя млыны. У выніку пажару 25 ліпеня 1901 году згарэла вінакурня. На 1903 год тая вінакурня сіламі 16 рабочых вытварала сьпірту на 37 900 (25 000) рублёў у год, перарабляла 1750 пудоў жытняй мукі, 6 312 пудоў зялёнага соладу і 110 000 пудоў бульбы<ref name="fn2"/>. [[Файл:Праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі.png|значак|зьлева|Нязьдзейсьнены праэкт мураванай царквы ў м. Хвойнікі. Пач. XX ст.]][[Файл:Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву.png|значак|Чарцёж капліцы, пераўтворанай на царкву. Пач. XX ст.]] У 1904 годзе сярод зямельных уласьнікаў Менскай губэрні, якія мелі 500 і болей дзесяцін, названыя ўладальнікі маёнткаў Хвойнікі і Рашаў спадчынныя ганаровыя грамадзяне (купцы) Міхаіл Пятровіч Аўраамаў і Гаўрыла Сямёнавіч Курындзін<ref>Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 54.</ref>. У 1909 годзе ў мястэчку было 338 двароў, 2891 жыхар<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 210.</ref>. У 1911 г. Хвойніцкі маёнтак дзялілі між сабой браты Андрэй Міхайлавіч (12 645 дзесяцін), Сямён Міхайлавіч (11 651), Васіль Міхайлавіч (9 591), Мітрафан Міхайлавіч (8 406), Іван Міхайлавіч (1 582) Аўраамавы<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1911 г. — Б. м. С. 1.</ref>. З уводам у эксплюатацыю лініі Васілевічы — Хвойнікі (23 верасьня 1911 году) пачала дзеяць чыгуначная станцыя. У 1912 годзе А. М. Аўраамаў завершыў узьвядзеньне мураванага палацыка «u wjazdu do Chojnik», як вызначыў яго месцазнаходжаньне Анджэй Раствароўскі, унук Аляксандра Аскеркі, якому з-за дажджу ўвосень 1915 г., не даехаўшы да Рудакова, давялося тут заначаваць<ref>Rostworowski A. Ziemia, której już nie zobaczysz. Wspomnienia Kresowe. — Warszawa, 2001. S. 110.</ref>. Сапраўды, паўстаў будынак на месцы драўлянай сядзібы ў колішнім фальварку Валокі, г. зн. тады яшчэ ня ў Хвойніках. Відавочна, хіба што Першая сусьветная вайна перашкодзіла плянам Аўраамавых збудаваць у мястэчку мураваную царкву паводле расейскіх узораў праваслаўнай архітэктуры, хоць адпаведны праэкт ужо быў створаны<ref>РДГА. Ф. 1293. Воп. 167 Менская губэрня. Спр. 82</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Пасёлак Лянтэрня на карце, складзенай ў 1924-26 гг.jpg|значак|Хвойнікі, Валокі, Забалацьце на мапе 1924-26 гг.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейская мірная дамова|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Ўстаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана была часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Хвойнікі, аднак, апынуліся ў складзе часова створанай 15 чэрвеня [[Палеская акруга (1918—1919)|Палескай акругі (староства)]] з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. Прычым, старастай (губэрнатарам) гэтман [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]] Павал Скарападзкі прызначыў былога ўладальніка маёнтку Гарадзішча (на Брагіншчыне), галаву Рэчыцкай павятовай управы П. А. Патона. Ад 18 траўня тут дзеяла «варта Украінскай Дзяржавы»<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922 // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85.</ref>. У сьнежні 1918 году нямецкія войскі пакінулі мястэчка і чыгуначную станцыю. 1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Хвойнікі ўвайшлі ў склад [[ССРБ|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], аднак 16 студзеня Масква адабрала іх разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. Ад сакавіка да пачатку ліпеня 1920 году Хвойнікі занятыя польскімі войскамі. Пагром, учынены ў лістападзе 1920 году жаўнерамі [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]], абярнуўся пагібельлю 48 жыхароў-габрэяў. [[Файл:Chvojniki, Rynak. Хвойнікі, Рынак (1929).jpg|значак|зьлева|Местачковы дом, 1929 г.]] У дакумэнце пад назвай «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», пазначаным часовым адрэзкам 8 сьнежня 1920 — 15 красавіка 1921 году, засьведчана існаваньне Хвойніцкай школы II ступені (175 вучняў), а таксама школ І ступені — 1-й Хвойніцкай (58 вуч.), 2-й Хвойніцкай (204 вуч.), Хвойніцкай габрэйскай (50 вуч.), Хвойніцкай польскай (69 вуч.) і Хвойніцкай чыгуначнай (70 вуч.)<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19.</ref>. У чэрвені 1921 году непадалёк ад Хвойнікаў на станцыі Аўраамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. 8 сьнежня 1926 году Хвойнікі вярнулі [[БССР]], адначасова надаўшы статус раённага цэнтру спачатку ў [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], потым у [[Гомельская акруга|Гомельскай акрузе]]. На 1930 год тут было 560 двароў. Напярэдадні Другой сусьветнай вайны ў мястэчку і на станцыі дзеялі 2 пачатковыя і 7-гадовая школы, хата-чытальня, філія спажывецкай каапэрацыі; працавалі лесапільня (з 1912 году), маслазавод (з 1930 году), шпаларэзны завод (з 1932 году), кравецкая і шавецкая майстэрні (з 1928 году), паравы млын, маслабойня, хлебапякарня (з 1929 году), смалакурня, машынна-трактарная станцыя (з 1932 году). З 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. 29 верасьня 1938 году паселішча атрымала афіцыйны статус [[пасёлак гарадзкога тыпу|пасёлку гарадзкога тыпу]]. [[Файл:Помнік ахвярам нацызму ў Хойніках.jpg|значак|Помнік ахвярам нацызму ў Хвойніках.]]У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 25 жніўня 1941 да 23 лістапада 1943 году Хвойнікі знаходзіліся пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. У верасьні 1941 году акупанты зьнішчылі ў урочышчы Пальміра больш за 100 чалавек зь ліку хвойніцкіх габрэяў<ref>Матвей Милявский. Хойники — моя любовь и боль. // Мишпоха. № 16. 2005</ref>. {{пачатак цытаты}}''В 1946 году я впервые после войны приехал в Хойники и услышал от мамы, как был зверски убит ее отец, мой дедушка Нохим, не захотевший эвакуироваться. Группа стариков: дедушка, мой родственник Левицкий Мойше, его больной внук Хаим и другие — шли в одной колоне. Впереди дедушка, которому вручили знамя. Фашисты и полицейские заставили еле шагающих старых, больных людей петь песни. Обреченных били, и вдруг дедушка начал петь и вслед за ним остальные. Они даже бодрее стали шагать. Нацисты заставили их замолчать, прекратить пение. Кто-то из местных жителей, наблюдавших шествие обреченных, сообщил немцам, что евреи поют не песню, а нараспев читают молитву «Шма Исроэль». Мои попытки узнать подробности тогда не увенчались успехом. Это казалось легендой. Намного позже в акте Чрезвычайной Государственной комиссии по Хойникам, я прочитал, что группу стариков с красным флагом водили по улицам поселка, а потом под пытками вывели на «Пальмир» и расстреляли. Нет, это уже не легенда, а жестокая правда. Но почему в документе Комиссии не сказано о том, что «группа стариков» — это были евреи, и только евреи? Почему не сказано о том, чтó они пели? Не знали? Невозможно!''{{канец цытаты}}У кастрычніку — больш за 150 габрэяў расстраляныя ў пасялковым парку і 40 чалавек у двары будынку паліцыі. У чэрвені 1943 году ў Хвойніках быў створаны лягер грамадзянскага насельніцтва, у якім утрымлівалася 5 000 чалавек. Вязьняў групамі адпраўлялі ў Нямеччыну<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 309, 317—318</ref>. Ад вызваленьня і да 15 студзеня 1944 году тут месьціліся органы кіраваньня Палескай вобласьці. З 1954 году Хвойнікі — у складзе Гомельскай вобласьці. На 1955/1956 навучальны год у раённым цэнтры дзеялі 2 беларускія (№ 1 і 3) і 1 расейскамоўная (№ 2) сярэднія школы<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы . Ф. 3. Воп. 1. Спр. 12</ref>. 10 лістапада 1967 году Хвойнікі атрымалі статус [[места]]. У 1972 годзе да места далучылі вёскі [[Валокі (Хвойнікі)|Валокі]] і [[Забалацьце (Хвойнікі)|Забалаць]], у 1989 годзе — [[Настольле]] і [[Лянтарня|Лянтарню (бальшав. Чырвоную Ніву)]], 1 сьнежня 2009 году — [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf «Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области». Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:140 barincrement:29 PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:15000 ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1849 from:0 till:580 bar:1858 from:0 till:449 bar:1886 from:0 till:580 bar:1897 from:0 till:2596 bar:1909 from:0 till:2891 bar:1939 from:0 till:3400 bar:1970 from:0 till:9500 bar:1991 from:0 till:15000 bar:2002 from:0 till:14600 bar:2006 from:0 till:13500 bar:2009 from:0 till:13844 bar:2018 from:0 till:12472 TextData= fontsize:10px pos:(10,195) text: </timeline> </div> * '''XIX стагодзьдзе''': 1849 год — 580 чал., зь іх мяшчанаў 1-га разраду — 4, 2-га — 13, 3-га — 63; 1858 год — 449 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 426.</ref>; 1880 год — 500 чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Chojniki // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/620 620].</ref>; 1886 год — 580 чал.; 1897 год — 2596 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1906 год — 2685 чал. (1250 муж. і 1435 жан.), зь іх 717 каталікоў, 299 праваслаўных, 1668 юдэяў<ref name="pam">{{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}}</ref>; 1939 год — 3,4 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 42.</ref>; 1970 год — 9,5 тыс. чал.; 1991 год — 15 тыс. чал. * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 14,6 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|17к}} С. 41.</ref>; 2004 год — 14,2 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}} С. 425.</ref>; 2005 год — 13,9 тыс. чал.; 2006 год — 13,5 тыс. чал.; 2008 год — 13,2 тыс. чал.; 1 студзеня 2009 году — 13,1 тыс. чал.; 2009 год — 13 844 чал.<ref name="belstat">[https://web.archive.org/web/20100918172105/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-3.pdf Перепись населения — 2009. Гомельская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> (перапіс); 2016 год — 12 698 чал.<ref name="belstat2016">[https://web.archive.org/web/20160706073652/http://www.belstat.gov.by/upload/iblock/567/567f8a4ac45cd80a949bb7bd7a839ca7.zip Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2017 год — 12 500 чал.<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 12 472 чал.<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782 Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> === Рэлігія === У 1990-я гады ў Хвойніках узьведзеныя новыя будынкі царквы Пакрова Багародзіцы і касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. === Адукацыя === У Хвойніках працуюць прафэсійны ліцэй, 4 сярэднія (у іх ліку гімназія), дзьве спартовыя школы і Школа мастацтваў. === Культура === Раённы Дом культуры, яго філія Цэнтр культуры м. Хвойнікі, дзее народны тэатр, народны ансамбль «Спадчына», пры Школе мастацтваў — дзіцячы ўзорны ансамбль «Верасок», ансамбль народнай музыкі «Крыніца», пры Цэнтры творчасьці дзяцей і моладзі адзьдзелу адукацыі райвыканкаму ўзорны ансамбль эстраднага танцу «DRIVE», Дом рамёстваў, раённая і местачковая бібліятэкі, раённы краязнаўчы музэй, выдаецца раённая газэта «Хойніцкія навіны». == Забудова == === Плян === Забудова Хвойнікаў злучылася з блізкімі паселішчамі, у выніку чаго склаліся раёны Старыя Хвойнікі, Новыя Хвойнікі і паўночна-заходні. Паводле генэральнага пляну ўзводзіліся 2—5-павярховыя будынкі. Шматпавярховы мікрараён Юбілейны збудаваны ў Новых Хвойніках. У зьвязку з [[Чарнобыльская катастрофа|чарнобыльскай катастрофай]] новае будаваньне ў месьце нязначнае. === Вуліцы і пляцы === {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 700px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Вакзальная вуліца || '''Замкавы''' завулак<ref name="Zielankouski">Зелянкоўскі А. М. Па залах Хойніцкага гісторыка-краязнаўчага музея. С. 10</ref> <br /> '''Карчомная''' вуліца<ref name="plan-1886">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1886).jpg|Плян Хвойнікаў 1886 году]]</ref> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Домнікава вуліца || '''Кавальская''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Інтэрнацыянальная вуліца || '''Царкоўная''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Івана Мележа вуліца || '''Школьная''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Піянэрская вуліца || '''Янава''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Пралетарская вуліца || '''Пагарэлая''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Савецкая вуліца || '''Базарная''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> і '''Зялёная''' вуліца 1864 г.<ref name="plan-1864">[[:Файл:Chvojniki. Хвойнікі (1864).jpg|Плян Хвойнікаў 1864 году]]</ref><br /> У 1886 г. апошняя пазначана як '''Валоцкая''' вуліца<ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Сялянская вуліца || '''Забалоцкая''' вуліца<ref name="plan-1864"/><ref name="plan-1886"/> || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Танкістаў плошча || '''Замкавая''' вуліца<ref name="Zielankouski"<br /> || Працы плошча |} == Эканоміка == Аўтарамонтны завод, завод гідраапаратуры ў складзе «МТЗ-ХОЛДЫНГ», завод ЖБВ — філія ААТ «Мазырскі ДБК», фабрыка мастацкіх вырабаў, Палескі вытворчы ўчастак ААТ «Мілкавіта». == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === [[Файл:Museum in Chojniki.jpg|значак|зьлева|Хвойніцкі краязнаўчы музэй, вул. Карла Маркса, 19]][[Файл:Ivan Melezh Ludzi na bolote Hoiniki 01.jpg|значак|150px|Скульптурная кампазыцыя «[[Людзі на балоце (раман)|Людзі на балоце]]» ў Хвойніках.]] Хвойнікі — цэнтар традыцыйнага мастацкага рамяства (ткацтва, вышыўка і інш.)<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. Дзее Хвойніцкі краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гатэлі «Журавінка». У месьце да 10-й гадавіны [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]] паставілі помнік Смутку. === Адметныя мясьціны === * Забудова гістарычная (канец ХІХ — пачатак ХХ ст.; фрагмэнты). * Сядзібна-паркавы комплекс спадчынных ганаровых грамадзян Аўраамавых (пачатак XX ст.) на месцы сядзібы фальварку Валокі. === Страчаная спадчына === * Касьцёл (1859—1862), пераўтвораны ў Пакроўскую царкву. * Капліца на могілках (1859—1862), пераўтвораная ў царкву. * Сядзіба Прозараў (канец XVIII ст.) у мясьціне, якая называлася Замкам. * Царква Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы (XVIII ст.){{Заўвага|Яе драўляны будынак зь лядашчымі, паводле сьвятара М. Ярэміча<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 31248. А. 17</ref>, страхой і купалам, які стаяў «почти в болоте» (на пляне 1864 г. пазначаны на вуліцы Царкоўнай), праблематычна ўважаць за страчаную архітэктурную каштоўнасьць, бо разабраны ён быў з нагоды пераўтварэньня ў Пакроўскую царкву нэагатычнага мураванага касьцёла ў самым цэнтры мястэчка Хвойнікі.}} == Асобы == * [[Караль Прозар]] (1759—1841) — на думку Т. Касцюшкі, — «рэдкі грамадзянін» Рэчы Паспалітай, паводле расейскай імпэратрыцы Кацярыны ІІ, — «в числе первейших бунтовщиков почитаемый»<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-30 Абозны Караль Прозар] Хойнікшчына</ref> * Аляксандар Стравінскі (1835—1911) — удзельнік расейска-турэцкай вайны 1787—1788 гг., гэнэрал-маёр (1898)<ref>[https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8F%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8F Больш падрабязна гл.: Лянтарня]</ref> * Мікалай Селіваноўскі (1901—1997) — намесьнік міністра Дзяржбясьпекі СССР (1946—1951), гэнэрал-лейтэнант (1943)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/selivanowski/0-141 Николай Николаевич Селивановский] Хойнікшчына</ref>. * [[Якаў Жыліцкі]] (1909—1993) — вынаходнік, кандыдат сельскагаспадарчых навук, Заслужаны вынаходнік РСФСР * Ірына (нар. Тышкевіч) Бяляўская (1913—1975) — гісторык-славіст, прафэсар Маскоўскага унівэрсытэту імя М. В. Ламаносава <ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kniga_pamjati/0-42# Ірына Бяляўская]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * Ізраіль Рабіновіч (1914—2001) — доктар хімічных навук, прафэсар Ніжагародзкага унівэрсытэту, заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі РСФСР, лаурэат Дзяржаўнай прэміі РФ (пасьмяротна). * Ізраіль Фішман (1914—2004) — доктар фізыка-матэматычных навук, прафэсар Казанскага унівэрсытэту<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/izrail_samuilovich_fishman/0-122 Израиль Самуилович Фишман], Хойнікшчына</ref> * Іван Цішкевіч (1919—2001) — правазнавец, доктар юрыдычных навук, прафэсар БДУ. Заслужаны юрыст БССР (1971)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-424 Иван (Ян) Станиславович Тишкевич] Хойнікшчына</ref> * Уладзімер Чачот (1919—2004) — гісторык, дэкан факультэту польскай мовы і літаратуры Віленскага пэдагагічнага унівэрсытэту, прафэсар, заслужаны выкладчык Літоўскай Рэспублікі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/czeczot/0-145# Уладзімер Чачот]{{ref-pl}}, Хойнікшчына</ref>. * Іосіф Тойбін (1919—1988) — літаратуразнаўца, дасьледчык творчасьці А. С. Пушкіна, доктар філялягічных навук, прафэсар Курскага пэдагагічнага інстытуту, выдатнік народнай асьветы РСФСР. * Міхаіл Пізенгольц (1926—2003) — эканаміст, пэдагог. Спэцыяліст у галіне фінансавай дзейнасьці буйных сельгаспрадпрыемстваў. Доктар эканамічных навук, прафэсар. * [[Рыгор Арцюшэнка]] (1927—2004) — дзяяч беларускай эміграцыі ў [[ЗША]] * [[Інэса Вінаградава]] (нар. 1934) — беларускі харавы дырыжор, Заслужаны работнік культуры БССР (1975) * [[Мікалай Асаўляк]] (1937—2008) — беларускі мастак, выкладчык СШ № 3 г. Хвойнікі, сябра Беларускага саюзу мастакоў<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/asauljak/0-130 ЧЕЛОВЕК, превративший маленькие уголки РОДНОГО КРАЯ в шедевры живописи]</ref> * [[Уладзімер Багінскі]] (нар. 1938) — навуковец у галіне лясной гаспадаркі, член-карэспандэнт НАН Беларусі, прафэсар ГДУ імя Ф. Скарыны<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/baginski/0-153 Уладзімір Феліксавіч Багінскі] Хойнікшчына</ref>. * [[Віктар Дашук]] (нар. 1938) — беларускі кінарэжысэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/viktar_dashuk/0-142 Віктар Нікіфаравіч Дашук] Хойнікшчына</ref>. * [[Алег Берасьнеў]] (1940—2014) — навуковец ў галіне дынамікі трываласьці і надзейнасьці машынаў, член-карэспандэнт НАН Беларусі<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/berasnew/0-179 Олег Васильевич Берестнев] Хойнікшчына</ref>. * [[Аляксандр Варабей]] (1957—2007) — удзельнік Алімпійскіх гульняў у Маскве (1980), рэкардсмен Беларусі ў бегу на 3000 м з перашкодамі (1980 і дагэтуль)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/alvaralvar/0-310 Метеором промелькнул по небосклону] Хойнікшчына</ref> * [[Сяргей Кухарэнка]] (нар. 1976) — дзюдаіст, удзельнік Алімпійскіх гульняў у Сіднэі (2000) і Афінах (2004)<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/kukharehnka/0-476 Сергей Петрович Кухаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Віктар Ганчарэнка]] (нар. 1977) — футбаліст, трэнэр<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/gancharehnka/0-247 Виктор Михайлович Гончаренко] Хойнікшчына</ref> * [[Маргарыта Махнева]] (у Хвойніках — Цішкевіч) (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/cishkevich/0-305# Маргарыта Махнева]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> * [[Вольга Худзенка]] (нар. 1992) — вясьлярка на байдарцы<ref>[http://hojniki.ucoz.ru/index/volga_khudzenka/0-300 Вольга Худзенка]{{ref-ru}}, Хойнікшчына</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|17}} * Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // [http://familyclubs.greencross.by/sites/default/files/files-for-download/braginshina-sbornik-fin.pdf Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 18, 26, 27, 31, 34]. * {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Памяць/Хвойніцкі раён}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-2}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://hojniki.ucoz.ru/ Хойнікшчына] — краязнаўчы сайт {{Навігацыйная група |назоў = Хвойнікі ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Хвойніцкі раён |Гомельская вобласьць }} {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Хвойнікі| ]] [[Катэгорыя:Гарады Гомельскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] dgm8117odlxsr2fvfqbnl7e6ts82xhz MediaWiki:EditSummaryHelpers.js 8 79855 2617876 1952272 2025-06-03T09:20:43Z Artsiom91 28241 Artsiom91 перанёс старонку [[MediaWiki:EditSummaryHelpers.js]] у [[MediaWiki:Gadget-summaryButtons.js]] без пакінутага перанакіраваньня: перанос у гадэжт 1952272 javascript text/javascript /* ==== funkcja insertTagsTo_ ==== ; Author: phpBB Team, WikiMedia, Maciej Jaros [[:pl:User:Nux]] </pre> ; Licence: [http://opensource.org/licenses/gpl-license.php GNU General Public License v2] ; Description: Apply tagOpen/tagClose to selection in given textarea/input, use sampleText instead of selection if there is none. Copied and adapted from phpBB <pre> */ // outputid = 'some_id_of_a_textarea_or_a_text_input' function insertTagsTo_(tagOpen, tagClose, sampleText, outputid) { var txtarea = document.getElementById(outputid); if (!txtarea) return ; // IE if (document.selection && !is_gecko) { var theSelection = document.selection.createRange().text; if (!theSelection) theSelection=sampleText; txtarea.focus(); if (theSelection.charAt(theSelection.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any theSelection = theSelection.substring(0, theSelection.length - 1); document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose + " "; } else { document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose; } // Mozilla } else if(txtarea.selectionStart || txtarea.selectionStart == '0') { var replaced = false; var startPos = txtarea.selectionStart; var endPos = txtarea.selectionEnd; if (endPos-startPos) replaced = true; var scrollTop = txtarea.scrollTop; var myText = (txtarea.value).substring(startPos, endPos); if (!myText) myText=sampleText; if (myText.charAt(myText.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any subst = tagOpen + myText.substring(0, (myText.length - 1)) + tagClose + " "; } else { subst = tagOpen + myText + tagClose; } txtarea.value = txtarea.value.substring(0, startPos) + subst + txtarea.value.substring(endPos, txtarea.value.length); txtarea.focus(); //set new selection if (replaced) { var cPos = startPos+(tagOpen.length+myText.length+tagClose.length); txtarea.selectionStart = cPos; txtarea.selectionEnd = cPos; } else { txtarea.selectionStart = startPos+tagOpen.length; txtarea.selectionEnd = startPos+tagOpen.length+myText.length; } txtarea.scrollTop = scrollTop; } // reposition cursor if possible if (txtarea.createTextRange) txtarea.caretPos = document.selection.createRange().duplicate(); } /* </pre> */ /* ==== кнопкі для кароткага апісаньня зьменаў па прыкладу польскай Вікіпэдыі ==== * Author: [[:pl:User:Adziura|Adam Dziura]] * Fixes: [[:pl:User:Nux|Maciej Jaros]] <pre> */ // main function $(function () { // stop before starting if (window.autoSummariesDone) return; // // check if user is editing and if this is a summary field (not a section header field) var el = document.getElementById('wpSummary'); if (el) { // Can’t catch why this for, but this check blocks summary buttons adding. // Не разумею, для чаго гэта, але праверка блякуе дадаваньне спісу кнопак для кароткага апісаньня зьменаў. // Удзельнік:Zedlik // if (el.getAttribute('tabindex')==1) // hack! hopefully will not be changed // return // stop // ; // no buttons if there is a new section adding form var wps = document.getElementById("editform"); if (wps && wps.wpSection && (wps.wpSection.value == "new")) return; } else { return; // stop } // // adding element that will hold buttons el = el.nextSibling; var parent = document.createElement('span'); parent.id = 'userSummaryButtonsA'; // el.parentNode.insertBefore(document.createElement('br'), el) el.parentNode.insertBefore(parent, el); // // adding summary buttons var cl = ''; // class is not needed (as on may style with the element above) // drobne różne addSummaryBtn(parent, 'правапіс', 'addSumm("правапіс")', cl, 'правапіс (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'артаграфія', 'addSumm("артаграфія")', cl, 'артаграфія (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'пунктуацыя', 'addSumm("пунктуацыя")', cl, 'пунктуацыя (punctuation)'); addSummaryBtn(parent, 'стыль', 'addSumm("стыль")', cl, 'стыль (style)'); addSummaryBtn(parent, 'спасылкі', 'addSumm("выпраўленьне спасылак")', cl, 'спасылкі (linkfix)'); addSummaryBtn(parent, 'пачатак', 'addSumm("пачатак")', cl, 'пачатак (begin)'); addSummaryBtn(parent, 'дапаўненьне', 'addSumm("дапаўненьне")', cl, 'дапаўненьне (expand)'); addSummaryBtn(parent, 'абнаўленьне', 'addSumm("абнаўленьне зьвестак")', cl, 'абнаўленьне зьвестак (update)'); addSummaryBtn(parent, 'вікізьвесткі', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Вікізьвесткі|вікізьвесткі]]")', cl, 'вікізьвесткі (wikidata)'); addSummaryBtn(parent, 'выява', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Выявы|выява]]")', cl, 'выява (image)'); addSummaryBtn(parent, 'катэгорыя', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]")', cl, 'катэгорыя (category)'); addSummaryBtn(parent, 'шаблён', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]")', cl, 'шаблён (template)'); addSummaryBtn(parent, 'меркаваньне', 'addSumm("меркаваньне")', cl, 'меркаваньне (commentary)'); }); /* Params: * el - parent element to hold buttons * t - text to appear in the button * a - action (as string) to be run after clicking a button; may be more then one function * c - optional class name to be attached to the button * d - a tooltip to be show when one highlights the button */ function addSummaryBtn(el, t, a, c, d) { var btn = document.createElement('a'); btn.appendChild(document.createTextNode(t)); btn.title = d; if (c!='') btn.className = c ; btn.onclick = new Function(a); el.appendChild(btn); } function addSumm(txt) { var wpS = document.editform.wpSummary; if (wpS.value != '' && wpS.value.charAt(wpS.value.length-2) != '/') wpS.value += ', ' + txt; else wpS.value += txt ; } fkv2uokvvarnoq2y8rspw7bzrzfgeqj 2617893 2617876 2025-06-03T09:52:36Z Artsiom91 28241 2617893 javascript text/javascript /* ==== funkcja insertTagsTo_ ==== ; Author: phpBB Team, WikiMedia, Maciej Jaros [[:pl:User:Nux]] </pre> ; Licence: [http://opensource.org/licenses/gpl-license.php GNU General Public License v2] ; Description: Apply tagOpen/tagClose to selection in given textarea/input, use sampleText instead of selection if there is none. Copied and adapted from phpBB <pre> */ // outputid = 'some_id_of_a_textarea_or_a_text_input' function insertTagsTo_(tagOpen, tagClose, sampleText, outputid) { var txtarea = document.getElementById(outputid); if (!txtarea) return ; // IE if (document.selection && !is_gecko) { var theSelection = document.selection.createRange().text; if (!theSelection) theSelection=sampleText; txtarea.focus(); if (theSelection.charAt(theSelection.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any theSelection = theSelection.substring(0, theSelection.length - 1); document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose + " "; } else { document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose; } // Mozilla } else if(txtarea.selectionStart || txtarea.selectionStart == '0') { var replaced = false; var startPos = txtarea.selectionStart; var endPos = txtarea.selectionEnd; if (endPos-startPos) replaced = true; var scrollTop = txtarea.scrollTop; var myText = (txtarea.value).substring(startPos, endPos); if (!myText) myText=sampleText; if (myText.charAt(myText.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any subst = tagOpen + myText.substring(0, (myText.length - 1)) + tagClose + " "; } else { subst = tagOpen + myText + tagClose; } txtarea.value = txtarea.value.substring(0, startPos) + subst + txtarea.value.substring(endPos, txtarea.value.length); txtarea.focus(); //set new selection if (replaced) { var cPos = startPos+(tagOpen.length+myText.length+tagClose.length); txtarea.selectionStart = cPos; txtarea.selectionEnd = cPos; } else { txtarea.selectionStart = startPos+tagOpen.length; txtarea.selectionEnd = startPos+tagOpen.length+myText.length; } txtarea.scrollTop = scrollTop; } // reposition cursor if possible if (txtarea.createTextRange) txtarea.caretPos = document.selection.createRange().duplicate(); } /* </pre> */ /* ==== кнопкі для кароткага апісаньня зьменаў па прыкладу польскай Вікіпэдыі ==== * Author: [[:pl:User:Adziura|Adam Dziura]] * Fixes: [[:pl:User:Nux|Maciej Jaros]] <pre> */ // main function if ( window.ve && ve.init && ve.init.target && ve.init.target.active || $( '.ve-loading' ).length ) { mw.hook( 've.saveDialog.stateChanged' ).add( function () { if ( !mw.config.get( 'wgArticleId' ) || $( '.summaryButtons' ).length ) return; initSummaryButtons(); } ); } else if ( [ 'edit', 'submit' ].indexOf( mw.config.get( 'wgAction' ) ) !== -1 ) { $( function () { var frm = document.getElementById( 'editform' ); if ( !mw.config.get( 'wgArticleId' ) || !frm || $( frm.wpSection ).val() === 'new' ) return; initSummaryButtons(); } ); } function initSummaryButtons() { // stop before starting if (window.autoSummariesDone) return; // // check if user is editing and if this is a summary field (not a section header field) var el = document.getElementById('wpSummary'); if (el) { // Can’t catch why this for, but this check blocks summary buttons adding. // Не разумею, для чаго гэта, але праверка блякуе дадаваньне спісу кнопак для кароткага апісаньня зьменаў. // Удзельнік:Zedlik // if (el.getAttribute('tabindex')==1) // hack! hopefully will not be changed // return // stop // ; // no buttons if there is a new section adding form var wps = document.getElementById("editform"); if (wps && wps.wpSection && (wps.wpSection.value == "new")) return; } else { return; // stop } // // adding element that will hold buttons el = el.nextSibling; var parent = document.createElement('span'); parent.id = 'userSummaryButtonsA'; // el.parentNode.insertBefore(document.createElement('br'), el) el.parentNode.insertBefore(parent, el); // // adding summary buttons var cl = ''; // class is not needed (as on may style with the element above) // drobne różne addSummaryBtn(parent, 'правапіс', 'addSumm("правапіс")', cl, 'правапіс (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'артаграфія', 'addSumm("артаграфія")', cl, 'артаграфія (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'пунктуацыя', 'addSumm("пунктуацыя")', cl, 'пунктуацыя (punctuation)'); addSummaryBtn(parent, 'стыль', 'addSumm("стыль")', cl, 'стыль (style)'); addSummaryBtn(parent, 'спасылкі', 'addSumm("выпраўленьне спасылак")', cl, 'спасылкі (linkfix)'); addSummaryBtn(parent, 'пачатак', 'addSumm("пачатак")', cl, 'пачатак (begin)'); addSummaryBtn(parent, 'дапаўненьне', 'addSumm("дапаўненьне")', cl, 'дапаўненьне (expand)'); addSummaryBtn(parent, 'абнаўленьне', 'addSumm("абнаўленьне зьвестак")', cl, 'абнаўленьне зьвестак (update)'); addSummaryBtn(parent, 'вікізьвесткі', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Вікізьвесткі|вікізьвесткі]]")', cl, 'вікізьвесткі (wikidata)'); addSummaryBtn(parent, 'выява', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Выявы|выява]]")', cl, 'выява (image)'); addSummaryBtn(parent, 'катэгорыя', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]")', cl, 'катэгорыя (category)'); addSummaryBtn(parent, 'шаблён', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]")', cl, 'шаблён (template)'); addSummaryBtn(parent, 'меркаваньне', 'addSumm("меркаваньне")', cl, 'меркаваньне (commentary)'); } /* Params: * el - parent element to hold buttons * t - text to appear in the button * a - action (as string) to be run after clicking a button; may be more then one function * c - optional class name to be attached to the button * d - a tooltip to be show when one highlights the button */ function addSummaryBtn(el, t, a, c, d) { var btn = document.createElement('a'); btn.appendChild(document.createTextNode(t)); btn.title = d; if (c!='') btn.className = c ; btn.onclick = new Function(a); el.appendChild(btn); } function addSumm(txt) { var wpS = document.editform.wpSummary; if (wpS.value != '' && wpS.value.charAt(wpS.value.length-2) != '/') wpS.value += ', ' + txt; else wpS.value += txt ; } 4wkep8rhtwaacdwklty5o7i8903x8ee 2617896 2617893 2025-06-03T10:14:19Z Artsiom91 28241 Скасаваньне праўкі [[Special:Diff/2617893|2617893]] удзельніка [[Special:Contributions/Artsiom91|Artsiom91]] ([[User talk:Artsiom91|гутаркі]]) 2617896 javascript text/javascript /* ==== funkcja insertTagsTo_ ==== ; Author: phpBB Team, WikiMedia, Maciej Jaros [[:pl:User:Nux]] </pre> ; Licence: [http://opensource.org/licenses/gpl-license.php GNU General Public License v2] ; Description: Apply tagOpen/tagClose to selection in given textarea/input, use sampleText instead of selection if there is none. Copied and adapted from phpBB <pre> */ // outputid = 'some_id_of_a_textarea_or_a_text_input' function insertTagsTo_(tagOpen, tagClose, sampleText, outputid) { var txtarea = document.getElementById(outputid); if (!txtarea) return ; // IE if (document.selection && !is_gecko) { var theSelection = document.selection.createRange().text; if (!theSelection) theSelection=sampleText; txtarea.focus(); if (theSelection.charAt(theSelection.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any theSelection = theSelection.substring(0, theSelection.length - 1); document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose + " "; } else { document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose; } // Mozilla } else if(txtarea.selectionStart || txtarea.selectionStart == '0') { var replaced = false; var startPos = txtarea.selectionStart; var endPos = txtarea.selectionEnd; if (endPos-startPos) replaced = true; var scrollTop = txtarea.scrollTop; var myText = (txtarea.value).substring(startPos, endPos); if (!myText) myText=sampleText; if (myText.charAt(myText.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any subst = tagOpen + myText.substring(0, (myText.length - 1)) + tagClose + " "; } else { subst = tagOpen + myText + tagClose; } txtarea.value = txtarea.value.substring(0, startPos) + subst + txtarea.value.substring(endPos, txtarea.value.length); txtarea.focus(); //set new selection if (replaced) { var cPos = startPos+(tagOpen.length+myText.length+tagClose.length); txtarea.selectionStart = cPos; txtarea.selectionEnd = cPos; } else { txtarea.selectionStart = startPos+tagOpen.length; txtarea.selectionEnd = startPos+tagOpen.length+myText.length; } txtarea.scrollTop = scrollTop; } // reposition cursor if possible if (txtarea.createTextRange) txtarea.caretPos = document.selection.createRange().duplicate(); } /* </pre> */ /* ==== кнопкі для кароткага апісаньня зьменаў па прыкладу польскай Вікіпэдыі ==== * Author: [[:pl:User:Adziura|Adam Dziura]] * Fixes: [[:pl:User:Nux|Maciej Jaros]] <pre> */ // main function $(function () { // stop before starting if (window.autoSummariesDone) return; // // check if user is editing and if this is a summary field (not a section header field) var el = document.getElementById('wpSummary'); if (el) { // Can’t catch why this for, but this check blocks summary buttons adding. // Не разумею, для чаго гэта, але праверка блякуе дадаваньне спісу кнопак для кароткага апісаньня зьменаў. // Удзельнік:Zedlik // if (el.getAttribute('tabindex')==1) // hack! hopefully will not be changed // return // stop // ; // no buttons if there is a new section adding form var wps = document.getElementById("editform"); if (wps && wps.wpSection && (wps.wpSection.value == "new")) return; } else { return; // stop } // // adding element that will hold buttons el = el.nextSibling; var parent = document.createElement('span'); parent.id = 'userSummaryButtonsA'; // el.parentNode.insertBefore(document.createElement('br'), el) el.parentNode.insertBefore(parent, el); // // adding summary buttons var cl = ''; // class is not needed (as on may style with the element above) // drobne różne addSummaryBtn(parent, 'правапіс', 'addSumm("правапіс")', cl, 'правапіс (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'артаграфія', 'addSumm("артаграфія")', cl, 'артаграфія (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'пунктуацыя', 'addSumm("пунктуацыя")', cl, 'пунктуацыя (punctuation)'); addSummaryBtn(parent, 'стыль', 'addSumm("стыль")', cl, 'стыль (style)'); addSummaryBtn(parent, 'спасылкі', 'addSumm("выпраўленьне спасылак")', cl, 'спасылкі (linkfix)'); addSummaryBtn(parent, 'пачатак', 'addSumm("пачатак")', cl, 'пачатак (begin)'); addSummaryBtn(parent, 'дапаўненьне', 'addSumm("дапаўненьне")', cl, 'дапаўненьне (expand)'); addSummaryBtn(parent, 'абнаўленьне', 'addSumm("абнаўленьне зьвестак")', cl, 'абнаўленьне зьвестак (update)'); addSummaryBtn(parent, 'вікізьвесткі', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Вікізьвесткі|вікізьвесткі]]")', cl, 'вікізьвесткі (wikidata)'); addSummaryBtn(parent, 'выява', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Выявы|выява]]")', cl, 'выява (image)'); addSummaryBtn(parent, 'катэгорыя', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]")', cl, 'катэгорыя (category)'); addSummaryBtn(parent, 'шаблён', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]")', cl, 'шаблён (template)'); addSummaryBtn(parent, 'меркаваньне', 'addSumm("меркаваньне")', cl, 'меркаваньне (commentary)'); }); /* Params: * el - parent element to hold buttons * t - text to appear in the button * a - action (as string) to be run after clicking a button; may be more then one function * c - optional class name to be attached to the button * d - a tooltip to be show when one highlights the button */ function addSummaryBtn(el, t, a, c, d) { var btn = document.createElement('a'); btn.appendChild(document.createTextNode(t)); btn.title = d; if (c!='') btn.className = c ; btn.onclick = new Function(a); el.appendChild(btn); } function addSumm(txt) { var wpS = document.editform.wpSummary; if (wpS.value != '' && wpS.value.charAt(wpS.value.length-2) != '/') wpS.value += ', ' + txt; else wpS.value += txt ; } fkv2uokvvarnoq2y8rspw7bzrzfgeqj 2617897 2617896 2025-06-03T10:14:33Z Artsiom91 28241 Artsiom91 перанёс старонку [[MediaWiki:Gadget-summaryButtons.js]] у [[MediaWiki:EditSummaryHelpers.js]] без пакінутага перанакіраваньня 2617896 javascript text/javascript /* ==== funkcja insertTagsTo_ ==== ; Author: phpBB Team, WikiMedia, Maciej Jaros [[:pl:User:Nux]] </pre> ; Licence: [http://opensource.org/licenses/gpl-license.php GNU General Public License v2] ; Description: Apply tagOpen/tagClose to selection in given textarea/input, use sampleText instead of selection if there is none. Copied and adapted from phpBB <pre> */ // outputid = 'some_id_of_a_textarea_or_a_text_input' function insertTagsTo_(tagOpen, tagClose, sampleText, outputid) { var txtarea = document.getElementById(outputid); if (!txtarea) return ; // IE if (document.selection && !is_gecko) { var theSelection = document.selection.createRange().text; if (!theSelection) theSelection=sampleText; txtarea.focus(); if (theSelection.charAt(theSelection.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any theSelection = theSelection.substring(0, theSelection.length - 1); document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose + " "; } else { document.selection.createRange().text = tagOpen + theSelection + tagClose; } // Mozilla } else if(txtarea.selectionStart || txtarea.selectionStart == '0') { var replaced = false; var startPos = txtarea.selectionStart; var endPos = txtarea.selectionEnd; if (endPos-startPos) replaced = true; var scrollTop = txtarea.scrollTop; var myText = (txtarea.value).substring(startPos, endPos); if (!myText) myText=sampleText; if (myText.charAt(myText.length - 1) == " ") { // exclude ending space char, if any subst = tagOpen + myText.substring(0, (myText.length - 1)) + tagClose + " "; } else { subst = tagOpen + myText + tagClose; } txtarea.value = txtarea.value.substring(0, startPos) + subst + txtarea.value.substring(endPos, txtarea.value.length); txtarea.focus(); //set new selection if (replaced) { var cPos = startPos+(tagOpen.length+myText.length+tagClose.length); txtarea.selectionStart = cPos; txtarea.selectionEnd = cPos; } else { txtarea.selectionStart = startPos+tagOpen.length; txtarea.selectionEnd = startPos+tagOpen.length+myText.length; } txtarea.scrollTop = scrollTop; } // reposition cursor if possible if (txtarea.createTextRange) txtarea.caretPos = document.selection.createRange().duplicate(); } /* </pre> */ /* ==== кнопкі для кароткага апісаньня зьменаў па прыкладу польскай Вікіпэдыі ==== * Author: [[:pl:User:Adziura|Adam Dziura]] * Fixes: [[:pl:User:Nux|Maciej Jaros]] <pre> */ // main function $(function () { // stop before starting if (window.autoSummariesDone) return; // // check if user is editing and if this is a summary field (not a section header field) var el = document.getElementById('wpSummary'); if (el) { // Can’t catch why this for, but this check blocks summary buttons adding. // Не разумею, для чаго гэта, але праверка блякуе дадаваньне спісу кнопак для кароткага апісаньня зьменаў. // Удзельнік:Zedlik // if (el.getAttribute('tabindex')==1) // hack! hopefully will not be changed // return // stop // ; // no buttons if there is a new section adding form var wps = document.getElementById("editform"); if (wps && wps.wpSection && (wps.wpSection.value == "new")) return; } else { return; // stop } // // adding element that will hold buttons el = el.nextSibling; var parent = document.createElement('span'); parent.id = 'userSummaryButtonsA'; // el.parentNode.insertBefore(document.createElement('br'), el) el.parentNode.insertBefore(parent, el); // // adding summary buttons var cl = ''; // class is not needed (as on may style with the element above) // drobne różne addSummaryBtn(parent, 'правапіс', 'addSumm("правапіс")', cl, 'правапіс (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'артаграфія', 'addSumm("артаграфія")', cl, 'артаграфія (orthography)'); addSummaryBtn(parent, 'пунктуацыя', 'addSumm("пунктуацыя")', cl, 'пунктуацыя (punctuation)'); addSummaryBtn(parent, 'стыль', 'addSumm("стыль")', cl, 'стыль (style)'); addSummaryBtn(parent, 'спасылкі', 'addSumm("выпраўленьне спасылак")', cl, 'спасылкі (linkfix)'); addSummaryBtn(parent, 'пачатак', 'addSumm("пачатак")', cl, 'пачатак (begin)'); addSummaryBtn(parent, 'дапаўненьне', 'addSumm("дапаўненьне")', cl, 'дапаўненьне (expand)'); addSummaryBtn(parent, 'абнаўленьне', 'addSumm("абнаўленьне зьвестак")', cl, 'абнаўленьне зьвестак (update)'); addSummaryBtn(parent, 'вікізьвесткі', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Вікізьвесткі|вікізьвесткі]]")', cl, 'вікізьвесткі (wikidata)'); addSummaryBtn(parent, 'выява', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Выявы|выява]]")', cl, 'выява (image)'); addSummaryBtn(parent, 'катэгорыя', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]")', cl, 'катэгорыя (category)'); addSummaryBtn(parent, 'шаблён', 'addSumm("[[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]]")', cl, 'шаблён (template)'); addSummaryBtn(parent, 'меркаваньне', 'addSumm("меркаваньне")', cl, 'меркаваньне (commentary)'); }); /* Params: * el - parent element to hold buttons * t - text to appear in the button * a - action (as string) to be run after clicking a button; may be more then one function * c - optional class name to be attached to the button * d - a tooltip to be show when one highlights the button */ function addSummaryBtn(el, t, a, c, d) { var btn = document.createElement('a'); btn.appendChild(document.createTextNode(t)); btn.title = d; if (c!='') btn.className = c ; btn.onclick = new Function(a); el.appendChild(btn); } function addSumm(txt) { var wpS = document.editform.wpSummary; if (wpS.value != '' && wpS.value.charAt(wpS.value.length-2) != '/') wpS.value += ', ' + txt; else wpS.value += txt ; } fkv2uokvvarnoq2y8rspw7bzrzfgeqj Населены пункт 0 85682 2617816 2199354 2025-06-02T14:29:44Z 176.65.113.29 этимология Бабичева в Красногородске 2617816 wikitext text/x-wiki [[Файл:Azriely Towers מגדלי עזריאלי (68).JPG|значак|Населены пункт и вселеная 1кореные]] '''Насе́лены пункт''' — населенае месца (селішча), першасная адзінка расьсяленьня людзей у межах аднаго забудаванага зямельнага ўчастку ([[горад]], [[пасёлак гарадзкога тыпу]], [[вёска]] і інш.). Абавязковая прыкмета населенага пункта — сталасьць выкарыстаньня яго як месца пасяленьня з году ў год (хоць бы толькі ў адзін сэзон). Населеныя пункты падзяляюць на гарадзкія і сельскія. Галоўным адрозьненьнем паміж імі зьяўляецца тое, што больш за палову [[Эканамічна актыўнае насельніцтва|эканамічна актыўнага насельніцтва]] гарадзкога населенага пункта не занята ў сельскай гаспадарцы. Паводле стану на 1 студзеня 2004 году ў Беларусі налічвалася {{лік|24022}} населеныя пункты<ref>Агульныя звесткі // {{Літаратура/БелЭн|18-2к}} С. 11</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты| ]] [[Катэгорыя:Сацыяльна-эканамічная геаграфія]] biwqlpk590xlip68pi0eiiy1ncmpnk4 2617819 2617816 2025-06-02T14:32:09Z Ліцьвін 847 Рэдагаваньне [[Special:Contributions/176.65.113.29|176.65.113.29]] ([[User talk:176.65.113.29|гутаркі]]) скасаванае да папярэдняй вэрсіі [[User:Taravyvan Adijene|Taravyvan Adijene]] 2199354 wikitext text/x-wiki [[Файл:Azriely Towers מגדלי עזריאלי (68).JPG|значак|Населены пункт]] '''Насе́лены пункт''' — населенае месца (селішча), першасная адзінка расьсяленьня людзей у межах аднаго забудаванага зямельнага ўчастку ([[горад]], [[пасёлак гарадзкога тыпу]], [[вёска]] і інш.). Абавязковая прыкмета населенага пункта — сталасьць выкарыстаньня яго як месца пасяленьня з году ў год (хоць бы толькі ў адзін сэзон). Населеныя пункты падзяляюць на гарадзкія і сельскія. Галоўным адрозьненьнем паміж імі зьяўляецца тое, што больш за палову [[Эканамічна актыўнае насельніцтва|эканамічна актыўнага насельніцтва]] гарадзкога населенага пункта не занята ў сельскай гаспадарцы. Паводле стану на 1 студзеня 2004 году ў Беларусі налічвалася {{лік|24022}} населеныя пункты<ref>Агульныя звесткі // {{Літаратура/БелЭн|18-2к}} С. 11</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты| ]] [[Катэгорыя:Сацыяльна-эканамічная геаграфія]] jpd887b92rgawvf1hplsrlvy5vh9jln Любішчыцы 0 97291 2617796 2334258 2025-06-02T13:52:46Z Ліцьвін 847 стыль 2617796 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Любішчыцы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Любішчыцаў |Трансьлітараваная назва = Liubiščycy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1157 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225256 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 45 |Шырата сэкундаў = 15 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 25 |Даўгата сэкундаў = 4 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Любі́шчыцы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 155</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкага сельсавету]]. Знаходзіцца за 7 км на паўночны ўсход ад [[Івацэвічы|Івацэвічаў]]. Празь вёску працякае рака [[Руднянка]], праходзіць [[аўтамабільныя дарогі Беларусі|рэспубліканская аўтадарога]] {{Таблічка-by|Р|2}} Стоўпцы — Івацэвічы — Кобрынь. Па паўночна-заходняй ваколіцы вёскі праходзіць чыгунка [[Менск]] — [[Берасьце]]. == Гісторыя == Да 9 жніўня 2022 году цэнтар скасаванага [[Любішчыцкі сельсавет|Любішчыцкага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 09.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 1315 чалавек * 2010 год — 1157 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Яглевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Яглевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] fdtajufhzgdaddapzzpj0yfo1bc94b9 Плехава 0 97296 2617794 2334261 2025-06-02T13:51:26Z Ліцьвін 847 стыль 2617794 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Плехава |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Плехава |Трансьлітараваная назва = Pliechava |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 35 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 46 |Шырата сэкундаў = 59 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 26 |Даўгата сэкундаў = 4 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Пле́хава'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 155</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Яглевіцкі сельсавет]]. == Гісторыя == Да 9 жніўня 2022 году ўваходзіла ў склад скасаванага [[Любішчыцкі сельсавет|Любішчыцкага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 56 чалавек * 2010 год — 35 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Яглевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Яглевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 54ndx79hgr0yho0wt29qjitgxs79nnf Бараны (Івацэвіцкі раён) 0 97325 2617797 1929875 2025-06-02T13:53:10Z Ліцьвін 847 стыль 2617797 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Бараны}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Бараны |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Бараноў |Трансьлітараваная назва = Barany |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 269 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 41 |Шырата сэкундаў = 18 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 19 |Даўгата сэкундаў = 50 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Бараны́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 158</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Яглевіцкі сельсавет]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 317 чалавек * 2010 год — 269 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Яглевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Яглевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] daifv5of9i7seebp8gzp7vquig8fnpl Волька (Івацэвіцкі раён) 0 101899 2617850 1927064 2025-06-02T18:48:10Z Ліцьвін 847 стыль 2617850 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Волька}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Волька |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Волькі |Трансьлітараваная назва = Voĺka |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1037 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 46 |Шырата сэкундаў = 57 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 38 |Даўгата сэкундаў = 23 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Во́лька'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 151</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Цэнтар [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 1611 чалавек * 2010 год — 1037 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 2drjw0v24iqcyq7r5p2v1llhxr5z53c Чамялы 0 101901 2617860 1927066 2025-06-03T06:43:24Z Ліцьвін 847 стыль 2617860 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Чамялы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Чамялоў |Трансьлітараваная назва = Čamialy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 168 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 47 |Шырата сэкундаў = 14 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 32 |Даўгата сэкундаў = 13 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Чамялы́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 151</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Волькаўскі сельсавет]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 246 чалавек * 2010 год — 168 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 4yti5eg83p9cc0jb04ji2kyd2bfffpu Дабромысьль 0 101905 2617859 2334202 2025-06-03T06:42:15Z Ліцьвін 847 стыль 2617859 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Дабромысьль |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Дабромысьлю |Трансьлітараваная назва = Dabromyśĺ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 571 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 16 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 42 |Даўгата сэкундаў = 52 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Дабро́мысьль'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 151</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Вёска ў [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскім сельсавеце]]. Да 9 жніўня 2022 году цэнтар скасаванага [[Дабромысьленскі сельсавет|Дабромысьленскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 676 чалавек * 2010 год — 571 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] aqtaythdgn3aqskhdv6i08ukkj121zg Глядзеньне 0 101906 2617863 2334205 2025-06-03T06:54:55Z Ліцьвін 847 стыль 2617863 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Глядзеньне |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Глядзеньня |Трансьлітараваная назва = Hliadzieńnie |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 80 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 35 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 41 |Даўгата сэкундаў = 34 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Глядзе́ньне'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 151</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Волькаўскі сельсавет]]. Да 9 жніўня 2022 году ў складзе скасаванага [[Дабромысьленскі сельсавет|Дабромысьленскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 118 чалавек * 2010 год — 80 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 6kmqv3d3w2b17mvivzmjptcio37a31c Закаплічча 0 101907 2617862 2334206 2025-06-03T06:54:30Z Ліцьвін 847 стыль 2617862 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Закаплічча |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Закаплічча |Трансьлітараваная назва = Zakapličča |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 72 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 24 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 41 |Даўгата сэкундаў = 38 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Закаплі́чча'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 151</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць ў [[Волькаўскі сельсавет]]. Да 9 жніўня 2022 году ў складзе скасаванага [[Дабромысьленскі сельсавет|Дабромысьленскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 106 чалавек * 2010 год — 72 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] bor4lpfngkyhl51xh6cx38mphrfqbzs Сялец (Івацэвіцкі раён) 0 101908 2617861 2334207 2025-06-03T06:43:43Z Ліцьвін 847 стыль 2617861 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Сялец}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Сялец |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Сяльцу |Трансьлітараваная назва = Sialiec |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 332 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 12 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 45 |Даўгата сэкундаў = 45 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Сяле́ц'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 152</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Волькаўскі сельсавет]]. Да 9 жніўня 2022 году ў складзе скасаванага [[Дабромысьленскі сельсавет|Дабромысьленскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 474 чалавекі * 2010 год — 332 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] ojt763bcvy36bslebamwuj09a9zakse Югалін 0 101910 2617811 2334208 2025-06-02T14:09:20Z Ліцьвін 847 стыль 2617811 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Югалін |Статус = пасёлак |Назва ў родным склоне = Югаліна |Трансьлітараваная назва = Juhalin |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Волькаўскі сельсавет|Волькаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 189 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 51 |Шырата сэкундаў = 9 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 45 |Даўгата сэкундаў = 38 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Югалі́н'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 152</ref> — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Волькаўскі сельсавет]]. Да 9 жніўня 2022 году ў складзе скасаванага [[Дабромысьленскі сельсавет|Дабромысьленскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 132 чалавекі * 2010 год — 189 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Волькаўскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Волькаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 40lag0vo7bi1hmw8feps63owolqrdh0 АЕК Лярнака 0 115960 2617813 2616726 2025-06-02T14:13:35Z Artsiom91 28241 удакладненьне 2617813 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = АЕК Лярнака |Лягатып = AEK Larnaca logo.svg |ПоўнаяНазва = Αθλητική Ένωση Κίτιον |Заснаваны = 1994 |Горад = [[Лярнака]], [[Кіпр]] |Стадыён = [[Нэо ГСЗ]] |Умяшчальнасьць = 13 032 |Прэзыдэнт = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|АЕКЛярнакаЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|АЕКЛярнакаСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|АЕКЛярнака}} |Сайт = http://www.aek.com.cy/ |Прыналежнасьць = Кіпрскія }} '''АЕК''' ({{мова-el|ΑΈΚ}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Лярнака|Лярнакі]]. Заснаваны ў 1994 годзе па зьліцьці двух клюбаў ЭПА і «Пэзапарыкос». Трохразовы ўладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]] (2004, 2018, 2025). Акрамя футбольнай каманды клюб мае філія ў баскетболе, валейболе і футзале. Імя клюба ўзыходзіць да колішняга старажытнагрэцкага гораду [[Кітыён]], які некалі месьціўся на месцы сёньняшняй Лярнакі. Колеры клюбу — жоўтыя і зялёныя, а іхняя эмблема зьмяшчае выяву вайскавода [[Кіман]]а, які памёр абараняючы горад Кітыён каля 450 году да н. э. у бітве з [[пэрсы|пэрсамі]]. Значныя посьпехі клюб дасягняў у другой дэкадзе 2010-х гадоў, калі пяць разоў фінішаваў на 2 месцы, а таксама праходзіў у групавыя этапы эўракубкаў. У розыгрышы [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі канфэрэнцыяў 2022—2023 гадоў]] АЕК прасунуўся ў плэй-оф гэтага турніру пасьля таго як дружына заняла 3 месца ў групе [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы]], змагаючыся супраць кіеўскага «[[Дынама Кіеў|Дынама]]», «[[Рэн (футбольны клюб)|Рэна]]» і «[[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]]». == Гісторыя == AEK паўстаў 18 ліпеня 1994 году, калі прайшла аб’яднаньне лярнаскіх клюбаў [[ЭПА Лярнака|ЭПА]] і «[[Пэзапарыкос Лярнака|Пэзапарыкос]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20151030233224/http://www.sigmalive.com/archive/simerini/sport%2Btime/cyprus/554238 «Οι "εκλεκτοί γονείς" της ΑΕΚ Λάρνακας»]. Sigma Live.</ref>. === «Пэзапарыкос» і ЭПА === «Пэзапарыкос» быў створаны ў 1924 годзе. У 1926 годзе колішнія гульцы «Пэзапарыкос» заснавалі ўласны клюб АМОЛ, што з грэцкае абрэвіятуры перакладаецца як Атлетычны адукацыйны лярнаскі клюб. У 1932 годзе два клюбы аб’ядналіся ў адзін, які атрымаў назву ЭПА. Аднак, у 1937 годзе група сябраў клюбу сышлі з ЭПА і аднавілі клюб «Пэзапарыкос». ЭПА 50 разоў брала ўдзел у [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першым дывізіёне]] і тройчы станавіўся чэмпіёнам Кіпру ў 1945, 1946 і 1970 гадах. Пяць разоў клюбу скарыўся [[Кубак Кіпру па футболе|Кубак Кіпру]]. Адзін сэзон клюб браў удзел у розыгрышу [[Чэмпіянат Грэцыі па футболе|чэмпіянату Грэцыі]], але хутка вярнуўся да ўдзел у айчынных спаборніцтвах. «Пэзапарыкос» правёў 49 сэзонаў у Першым дывізіёне. Двойчы ён станавіўся чэмпіёнам краіны ў 1954 і 1988 гадах, а таксама аднойчы здабываў Кубак Кіпру. Акрамя футболу, абодва клюбы мелі атлетычныя сэкцыі, якія таксама аб’ядналіся. === Па аб’яднаньні === Па аб’яднаньні клюб адразу ўзяў удзел у розыгрышу Першага дывізіёну, але адразу посьпехаў ня меў. У 1996 годзе АЕК дасягнуў фіналу кубка краіны, але пацярпеў паразу ад [[АПОЭЛ Нікасія|АПОЭЛа]]. == Склад == : ''Актуальны на 15 лютага 2025 году'' {{Склад}} {{Гулец|1|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Бр|[[Златан Алямэравіч]]||1991}} {{Гулец|6|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Джымі Суарэс]]||1996}} {{Гулец|7|{{Сьцяг Партугаліі}}|ПА|[[Густаву Ледыш]]||1992}} {{Гулец|8|{{Сьцяг Швэцыі}}|ПА|[[Маркус Радэн]]||1991}} {{Гулец|9|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Фран Соль]]||1992}} {{Гулец|11|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Імад Фараж]]||1999}} {{Гулец|14|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Анхэль Гарсія Кабэсалі|Анхэль Гарсія]]|капітан|1993}} {{Гулец|15|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Аб|[[Хрвое Мілічавіч]]||1993}} {{Гулец|16|{{Сьцяг Партугаліі}}|Нап|[[Бруну Гама]]||1987}} {{Гулец|17|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Пэрэ Понс]]||1993}} {{Гулец|18|{{Сьцяг Вэнэсуэлы}}|Нап|[[Ерсан Чакон]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Дэпартыва Тачыра Сан-Крыстабаль|Тачыра]]|2003}} {{Гулец|19|{{Сьцяг Польшчы}}|Нап|[[Караль Ангельскі]]||1996}} {{Гулец|20|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Айтор Канталяп’едра]]||1996}} {{Гулец|22|{{Сьцяг Нігерыі}}|Аб|[[Гадсўіл Экпола]]||1995}} {{Гулец|23|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Марыяс Дымітрыю]]||1992}} {{Падзел складу}} {{Гулец|24|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Аб|[[Дані Энрыкеш]]||1997}} {{Гулец|27|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Валентэн Рабэрж]]||1987}} {{Гулец|29|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Ёргас Наум]]||2001}} {{Гулец|30|{{Сьцяг Аргентыны}}|Нап|[[Энса Кабрэра]]||1999}} {{Гулец|31|{{Сьцяг Грэцыі}}|Бр|[[Ёргас Атанасіядыс]]||1993}} {{Гулец|34|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Андрэас Капсіс]]||2005}} {{Гулец|38|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Ёакім Тумпас]]||1999}} {{Гулец|41|{{Сьцяг Вэнэсуэлы}}|Нап|[[Матыяс Энрыке Гансалес Рывас|Матыяс Гансалес]]||2005}} {{Гулец|42|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Максімас Пэтусіс]]||2007}} {{Гулец|44|{{Сьцяг Кіпру}}|ПА|[[Канстантынас Эўрыпіду]]||2005}} {{Гулец|51|{{Сьцяг Кіпру}}|Бр|[[Андрэас Параскевас]]||1998}} {{Гулец|89|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Хорхэ Мірамон]]||1989}} {{Гулец|91|{{Сьцяг Кіпру}}|Аб|[[Фанас Катэлярыс]]||1996}} {{Гулец|93|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Жэрэмі Гналі]]||2002}} {{Канец складу}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.aek.com.cy/ Афіцыйны сайт] {{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}} [[Катэгорыя:Лярнака]] prnxpjaxx5z2un549id2kavix7nv9ks Карабах Агдам 0 116906 2617821 2603930 2025-06-02T14:38:30Z Artsiom91 28241 абнаўленьне зьвестак 2617821 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Карабах |Лягатып = Qarabağ FK.svg |ПоўнаяНазва = |Заснаваны = |Горад = [[Агдам]], [[Азэрбайджан]] |Стадыён = [[Рэспубліканскі стадыён імя Тофіка Бахрамава|імя Тофіка Бахрамава]] |Умяшчальнасьць = 31 200 |Прэзыдэнт = |Трэнэр = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|КарабахАгдЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|КарабахАгдСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|КарабахАгд}} |Сайт = http://www.qarabagh.com/ |Прыналежнасьць = Азэрбайджанскія }} «'''Карабах'''» ({{мова-az|Qarabağ}}) — азэрбайджанскі футбольны клюб з гораду [[Агдам]]у. Заснаваны ў 1951 годзе. 12-разовы [[Чэмпіянат Азэрбайджану па футболе|чэмпіён Азэрбайджану]] (1993, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2019—2020 гадоў|2020]], [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2021—2022 гадоў|2022]], [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2022—2023 гадоў|2023]], [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2023—2024 гадоў|2024]], [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2024—2025 гадоў|2025]]) і васьміразовы ўладальнік [[Кубак Азэрбайджану па футболе|Кубка Азэрбайджану]] (1993, 2006, 2009, 2015, 2016, 2017, 2022, 2024). «Карабах» быў першым клюбам, які выйграў Кубак Азэрбайджану і не разьмяшчаўся ў [[Баку]]. Адзін з самых пасьпяховых азэрбайджанскіх клюбаў, якія выступалі ў эўрапейскіх спаборніцтвах (3 перамогі адна за адной). Дабраліся да плэй-офф [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] ў 2009 ды 2010 гадох. Адзін з трох клюбаў, якія ўдзельнічалі ва ўсіх розыгрышах азэрбайджанскай прэм’ер-лігі (разам з «[[Нэфтчы Баку|Нэфтчы]]»). == Гісторыя == Клюб створаны ў 1951 пасьля пабудовы гарадзкога стадыёну ў [[Агдам]]е. Шмат працы было зроблена для стварэньня прафэсійнай каманды. Першапачатковая назва была «Мэхшул». Упершыню клюб прыняў удзел у чэмпіянаце Азэрбайджану ў 1966 годзе. У 1993 годзе падчас Нагорна-Карабаскай вайны горад быў заняты Армэніяй, а клюб быў эвакуяваны ў Баку. Галоўны трэнер клюбу Алавэрдзі Багіраў загінуў у гэтай вайне. У 2001 годзе клюб пачаў атрымліваць спонсарскую падтрымку самага буйнога холдынгу Азэрбайджану ''Azersun Holding''. У 2008 годзе былая зорка азэрбайджанскага футболу [[Гурбан Гурбанаў]] быў прызначаны галоўны трэнэрам пасьля нечаканага сыходу [[Расім Кара|Расіма Кары]] ў ленкаранскі «[[Хазар Ленкарань|Хазар]]» за тыдзень да пачатку [[Чэмпіянат Азэрбайджану па футболе 2008—2009 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]]. Ачоленыя Гурбанам Гурбанавым, «Карабах» адмовіўся ад звыклай на той час азэрбайджанскай стратэгіі, якая палягала на прыцягненьне замежнікаў у каманду, і пераключыўся на карысьць выхаваньня мясцовых талентаў<ref>Ibrahimov, Erkin (27.07.2011). [https://web.archive.org/web/20151020172957/http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/news/newsid=1653402.html «Qarabağ back and hoping for more»]. UEFA.</ref>. Гурбанаў спрабаваў укараніць стыль гульні вядомы як [[тыкі-така]], які характарызуецца кароткімі перадачамі, працяглымі пэрыядамі падрыхтоўкі нападу і гульцамі, якія мяняюцца пазыцыямі<ref>Atayev, Oqtay (31.07.2014). [https://web.archive.org/web/20150202220412/http://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2129218.html «Who are Qarabağ FK?»]. UEFA.</ref>. Пры Гурбанаве «Карабах» стаў адным з самых пасьпяховых азэрбайджанскіх футбольных клубаў у Эўропе. Гэтак у розыгрышы [[Ліга Эўропы УЭФА 2009—2010 гадоў|Лігі Эўропы 2009—2010 гадоў]] «Карабах» спачатку выгуляў у нарвэскага «[[Русэнборг Тронгэйм|Русэнборгу]]», а потым выбіў з турніру фінскую «[[Хонка Тапіёла|Хонкі]]», толькі ў раўндзе плэй-оф азэрбайджанскі атрымалі паразу ад нідэрляндзкага «[[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]» і скончылі свой эўрапейскі шлях у тым сэзоне. У наступным сэзонах «Карабах» зноў браў удзел у Лізе Эўропы і спыняўся ў тым жа раўндзе. == Склад == : ''Актуальны на 15 лютага 2025 году'' {{Склад}} {{Гулец|1|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Бр|[[Шагрудын Магамэдаліеў]]||1994}} {{Гулец|2|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Матэўс дэ Барус дэ Сылва|Матэўс Сылва]]||1997}} {{Гулец|7|{{Сьцяг Альжыру}}|ПА|[[Ясін Бэнзья]]||1994}} {{Гулец|8|{{Сьцяг Чарнагорыі}}|ПА|[[Марка Янкавіч (1995)|Марка Янкавіч]]||1995}} {{Гулец|9|{{Сьцяг Бразыліі}}|Нап|[[Кадзі Боржэс]]||1996}} {{Гулец|10|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Абдэля Зубір]]||1991}} {{Гулец|11|{{Сьцяг Ганы}}|Нап|[[Эмануэль Адаі]]||2001}} {{Гулец|12|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Бр|[[Садык Мамадзада]]||2006}} {{Гулец|13|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Аб|[[Баглул Мустафазадэ]]||1997}} {{Гулец|15|{{Сьцяг Каба-Вэрдэ}}|Нап|[[Леандру Андрадзі]]||1999}} {{Гулец|19|{{Сьцяг Альбаніі}}|Нап|[[Рэдон Джыджа]]||1998}} {{Гулец|21|{{Сьцяг Украіны}}|Нап|[[Аляксей Кашчук]]||2000}} {{Гулец|22|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Нап|[[Муса Гурбанлы]]||2002}} {{Падзел складу}} {{Гулец|24|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|ПА|[[Аляксей Ісаеў]]||1995}} {{Гулец|27|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Аб|[[Турал Байрамаў]]||2001}} {{Гулец|29|{{Сьцяг Чарнагорыі}}|Аб|[[Марка Вэшавіч]]||1991}} {{Гулец|30|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Аб|[[Абас Гусэйнаў]]||1995}} {{Гулец|44|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Аб|[[Элвін Джафаргуліеў]]||2000}} {{Гулец|55|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Аб|[[Бадаві Гусэйнаў]]|капітан|1991}} {{Гулец|66|{{Сьцяг Каба-Вэрдэ}}|ПА|[[Патрык Андрадзі]]||1993}} {{Гулец|81|{{Сьцяг Калюмбіі}}|Аб|[[Кевін Давід Мэдына|Кевін Мэдына]]||1993}} {{Гулец|89|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Бр|[[Амін Рамазанаў]]||2003}} {{Гулец|90|{{Сьцяг Азэрбайджану}}|Нап|[[Нарыман Ахундзадэ]]||2004}} {{Гулец|97|{{Сьцяг Харватыі}}|Бр|[[Фабіян Бунтыч]]||1997}} {{Гулец|99|{{Сьцяг Польшчы}}|Бр|[[Матэвуш Кахальскі]]||2000}} {{Канец складу}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.qarabagh.com/ Афіцыйны сайт] {{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе}} [[Катэгорыя:Агдам]] [[Катэгорыя:Футбольныя клюбы, заснаваныя ў 1951 годзе]] [[Катэгорыя:1951 год у Азэрбайджане]] 9lji4yf00rkrl78plvpfwdeah2nr60r Скрыгалаў 0 123171 2617790 2617763 2025-06-02T13:20:44Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617790 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Скрыгалаў |Лацінка = Skryhałaŭ |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Скрыгалава |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1497<ref>{{Літаратура/ВГАБ|1}} С. 234</ref> |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Мазырскі раён|Мазырскі]] |Сельсавет = [[Скрыгалаўскі сельсавет|Скрыгалаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 625 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = Скрыгалаў. Капліца ў імя свяшчэннамучаніка Макарыя Кіеўскага.jpg |Апісаньне выявы = [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага]] |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 06 |Шырата сэкундаў = 01 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 48 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Скрыга́лаў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на правым беразе [[Прыпяць|Прыпяці]]. Цэнтар [[Скрыгалаўскі сельсавет|сельсавету]] [[Мазырскі раён|Мазырскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2004 год — 747 чалавек. Знаходзіцца за 33 на захад ад [[Мазыр]]у, за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Пціч]] (лінія [[Гомель]] — [[Лунінец]]); на аўтамабільнай дарозе [[Мазыр]] — [[Петрыкаў]]. Скрыгалаў — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]]. == Гісторыя == === Найранейшыя часы === Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стагодзьдзяў (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявеччы) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. === Вялікае Княства Літоўскае === Найраней Скрыгалаў згаданы пры канцы XV ст. Паводле Густынскага летапісу, у 1497 годзе мітрапаліт кіеўскі і Ўсяе Русі Макарый «Егда же идяще до Киева на стол свой, усѣченъ бысть от Татар над рѣкою Припетю в селѣ Страголовахъ. Мощи его доселѣ лежатъ нетлѣнны во святой Софии»<ref>Полное собрание русских летописей. Т. 40. Густынская летопись. С.-Петербург: «Дмитрий Буланин», 2003. С. 139</ref> (у 1897 годзе ў ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішчы — абэліск). [[Файл:Урывак з апісаньня 1552 г. пра Скрыгалаў.jpg|значак|зьлева|Скрыгалаўскія даньнікі ў апісаньні Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Угодзьдзі Скрыгалава ў XVI ст.jpg|значак|зьлева|Угодзьдзі сяла Скрыгалава ў рэвізіі 1560 г.]] У апісаньні [[Мазырскі замак|Мазырскага замка]] 1552 году паведамляецца, што сяло Скрыгалаў было цэнтрам аднайменнай нядзелі{{Заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 185, 189 – 190</ref>.}} Мазырскай воласьці, а ягоныя жыхары выконвалі плацёжныя павіннасьці ды розныя работы на карысьць замку. На той час паселішча складалі 32 гаспадаркі{{Заўвага|Гэта ня 32 "человека населения", як уважаў П. Кляпацкі<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 188</ref>.}}<ref>Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 637</ref>. З рэвізіі Мазырскага староства, выкананай каралеўскімі камісарамі панамі [[Рыгор Валовіч (?—1577)|Рыгорам Валовічам]] і [[Мікалай Ян Нарушэвіч|Мікалаем Нарушэвічам]] да 8 кастрычніка 1560 года, тэкст якой вядомы з актавай кнігі 1777 года, вынікае, што шырыня грунту сяла Скрыгалава складала як уздоўж тры мілі, а ўпоперак — дзьве мілі. Засьведчана наяўнасьць рыбных ловаў па адной [азярына|тоні] ў Нізове, Рэчышчы, Кліне і Батошыне, а баярын Клопат, згодна зь лістом каралеўскім, трымаў у востраве Лімовішчы землі зь людзьмі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 487</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]], згодна з указам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году, [[Кіеўскае ваяводзтва]] стала часткаю [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. Скрыгалаў у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]], пад уплывам віленскага ваяводы, [[канцлер вялікі літоўскі|канцлера ВКЛ]] і мазырскага старосты [[Мікалай Радзівіл Руды|Мікалая Радзівіла Рудога]] ды падтрымаўшай яго павятовай шляхты, былі выведзены з Кіеўскага і далучаны да [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. На 1590 год у Скрыгалаве было 14 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Знойдзены тут у 1925 годзе манэтны скарб (каля 200 манэтаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. З 1702 году побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 году [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] надаў мястэчку прывілей на 2 кірмашы штогод і штотыднёвыя таргі. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (1930-39).jpg|значак|Струнны гурток у школе, 1930-я гг.]] У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Скрыгалаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Мазырскі павет (Расейская імпэрыя)|Мазырскім павеце]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. На 1795 год у мястэчку было 70 двароў, з 1799 году дзеяла царква (згарэла ў 1872 годзе). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з [[Мазыр]]а ў [[Давыд-Гарадок]]. Існавала паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816 год), якое пазьней злучылася зь мястэчкам. На 1847 год Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзеялі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 годзе ў мястэчку адкрылася школа. На 1859 год у Скрыгалаве было 115 двароў<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 379.</ref>. За часамі [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў 1863 годзе каля мястэчка дзеялі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Скрыгалаве было 137 двароў, дзеялі царква і малітоўны дом, працавалі [[Русіфікацыя Беларусі|расейская]] [[народная вучэльня]], 8 крамаў, карчма, сельская лякарня і паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 год у мястэчку было 204 двары. З 1910 году працавала пільня. На 1917 год — 314 двароў. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Скрыгалаў занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. === Найноўшы час === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (5.07.1934).jpg|значак|Выпуск сельскагаспадарчай школы, 5.07.1934 г.]] 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Скрыгалаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]], дзе ў 1924 годзе стаў цэнтрам сельсавету. На 1925 год тут было 359 двароў. У канцы 1930-х гадоў статус паселішча панізілі да вёскі. На 1996 год у Скрыгалаве было 364 двары, на 2000 год — 336 двароў, на 2001 год — 338 двароў, на 2004 год — 313 гаспадарак. У 2018 годзе Скрыгалаў атрымаў афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20200919215345/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D918g0088086&p1=1 Решение Мозырского районного Совета депутатов от 13 февраля 2018 г. № 180 Об отнесении некоторых сельских населенных пунктов Мозырского района к агрогородкам]</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XVI стагодзьдзе''': 1552 год — 31 чал. * '''XIX стагодзьдзе''': 1866 год — 609 чал.; 1880 год — да 1 тыс. чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Skryhałów // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/720 720].</ref>; 1897 год — 816 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 1284 чал. у ''мястэчку Скрыгалаве'', 12 чал. у ''маёнтку Скрыгалаве''; 1917 год — 1908 чал.; 1959 год — 1294 чал.; 1996 год — 900 чал.<ref>{{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. </ref>; 2000 год — 801 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|6-1к}} С. 325.</ref> * '''XXI стагодзьдзе''': 2001 год — 808 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|14к}} С. 471.</ref>; 2004 год — 747 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}}</ref> === Інфраструктура === У Скрыгалаве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта. == Забудова == Плян складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 гадох узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па [[Катастрофа на Чарнобыльскай АЭС|катастрофе на Чарнобыльскай АЭС]] (1986 год). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак [[Белы Бераг (Гомельская вобласьць)|Белы Бераг]] і [[Белабярэская Рудня]]. == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === Дзее Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй. === Славутасьці === * [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца]] (1906; [[Мураўёўкі|мураўёўка]]) * Парк (XIX ст.) === Страчаная спадчына === * Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвяты Пасад]]) == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|14}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-1}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.radzima.org/be/miesca/skrygalau.html Скрыгалаў], [[Radzima.org]] {{Навігацыйная група |назоў = Скрыгалаў у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Скрыгалаўскі сельсавет |Мазырскі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}} [[Катэгорыя:Скрыгалаў| ]] k61jhkddr1bsrlo99b0l019wwz7k8rf 2617791 2617790 2025-06-02T13:21:29Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617791 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Скрыгалаў |Лацінка = Skryhałaŭ |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Скрыгалава |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1497<ref>{{Літаратура/ВГАБ|1}} С. 234</ref> |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Мазырскі раён|Мазырскі]] |Сельсавет = [[Скрыгалаўскі сельсавет|Скрыгалаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 625 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = Скрыгалаў. Капліца ў імя свяшчэннамучаніка Макарыя Кіеўскага.jpg |Апісаньне выявы = [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага]] |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 06 |Шырата сэкундаў = 01 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 48 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Скрыга́лаў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на правым беразе [[Прыпяць|Прыпяці]]. Цэнтар [[Скрыгалаўскі сельсавет|сельсавету]] [[Мазырскі раён|Мазырскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2004 год — 747 чалавек. Знаходзіцца за 33 на захад ад [[Мазыр]]у, за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Пціч]] (лінія [[Гомель]] — [[Лунінец]]); на аўтамабільнай дарозе [[Мазыр]] — [[Петрыкаў]]. Скрыгалаў — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]]. == Гісторыя == === Найранейшыя часы === Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стагодзьдзяў (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявеччы) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. === Вялікае Княства Літоўскае === Найраней Скрыгалаў згаданы пры канцы XV ст. Паводле Густынскага летапісу, у 1497 годзе мітрапаліт кіеўскі і Ўсяе Русі Макарый «Егда же идяще до Киева на стол свой, усѣченъ бысть от Татар над рѣкою Припетю в селѣ Страголовахъ. Мощи его доселѣ лежатъ нетлѣнны во святой Софии»<ref>Полное собрание русских летописей. Т. 40. Густынская летопись. С.-Петербург: «Дмитрий Буланин», 2003. С. 139</ref> (у 1897 годзе ў ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішчы — абэліск). [[Файл:Урывак з апісаньня 1552 г. пра Скрыгалаў.jpg|значак|зьлева|Скрыгалаўскія даньнікі ў апісаньні Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Угодзьдзі Скрыгалава ў XVI ст.jpg|значак|зьлева|Угодзьдзі сяла Скрыгалава ў рэвізіі 1560 г.]] У апісаньні [[Мазырскі замак|Мазырскага замка]] 1552 году паведамляецца, што сяло Скрыгалаў было цэнтрам аднайменнай нядзелі{{Заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 185, 189 – 190</ref>.}} Мазырскай воласьці, а ягоныя жыхары выконвалі плацёжныя павіннасьці ды розныя работы на карысьць замку. На той час паселішча складалі 32 гаспадаркі{{Заўвага|Гэта ня 32 "человека населения", як уважаў П. Кляпацкі<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 188</ref>.}}<ref>Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 637</ref>. З рэвізіі Мазырскага староства, выкананай каралеўскімі камісарамі панамі [[Рыгор Валовіч (?—1577)|Рыгорам Валовічам]] і [[Мікалай Ян Нарушэвіч|Мікалаем Нарушэвічам]] да 8 кастрычніка 1560 года, тэкст якой вядомы з актавай кнігі 1777 года, вынікае, што шырыня грунту сяла Скрыгалава складала як уздоўж тры мілі, а ўпоперак — дзьве мілі. Засьведчана наяўнасьць рыбных ловаў па адной [[азярына|тоні]] ў Нізове, Рэчышчы, Кліне і Батошыне, а баярын Клопат, згодна зь лістом каралеўскім, трымаў у востраве Лімовішчы землі зь людзьмі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 487</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]], згодна з указам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году, [[Кіеўскае ваяводзтва]] стала часткаю [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. Скрыгалаў у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]], пад уплывам віленскага ваяводы, [[канцлер вялікі літоўскі|канцлера ВКЛ]] і мазырскага старосты [[Мікалай Радзівіл Руды|Мікалая Радзівіла Рудога]] ды падтрымаўшай яго павятовай шляхты, былі выведзены з Кіеўскага і далучаны да [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. На 1590 год у Скрыгалаве было 14 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Знойдзены тут у 1925 годзе манэтны скарб (каля 200 манэтаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. З 1702 году побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 году [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] надаў мястэчку прывілей на 2 кірмашы штогод і штотыднёвыя таргі. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (1930-39).jpg|значак|Струнны гурток у школе, 1930-я гг.]] У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Скрыгалаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Мазырскі павет (Расейская імпэрыя)|Мазырскім павеце]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. На 1795 год у мястэчку было 70 двароў, з 1799 году дзеяла царква (згарэла ў 1872 годзе). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з [[Мазыр]]а ў [[Давыд-Гарадок]]. Існавала паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816 год), якое пазьней злучылася зь мястэчкам. На 1847 год Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзеялі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 годзе ў мястэчку адкрылася школа. На 1859 год у Скрыгалаве было 115 двароў<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 379.</ref>. За часамі [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў 1863 годзе каля мястэчка дзеялі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Скрыгалаве было 137 двароў, дзеялі царква і малітоўны дом, працавалі [[Русіфікацыя Беларусі|расейская]] [[народная вучэльня]], 8 крамаў, карчма, сельская лякарня і паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 год у мястэчку было 204 двары. З 1910 году працавала пільня. На 1917 год — 314 двароў. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Скрыгалаў занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. === Найноўшы час === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (5.07.1934).jpg|значак|Выпуск сельскагаспадарчай школы, 5.07.1934 г.]] 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Скрыгалаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]], дзе ў 1924 годзе стаў цэнтрам сельсавету. На 1925 год тут было 359 двароў. У канцы 1930-х гадоў статус паселішча панізілі да вёскі. На 1996 год у Скрыгалаве было 364 двары, на 2000 год — 336 двароў, на 2001 год — 338 двароў, на 2004 год — 313 гаспадарак. У 2018 годзе Скрыгалаў атрымаў афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20200919215345/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D918g0088086&p1=1 Решение Мозырского районного Совета депутатов от 13 февраля 2018 г. № 180 Об отнесении некоторых сельских населенных пунктов Мозырского района к агрогородкам]</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XVI стагодзьдзе''': 1552 год — 31 чал. * '''XIX стагодзьдзе''': 1866 год — 609 чал.; 1880 год — да 1 тыс. чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Skryhałów // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/720 720].</ref>; 1897 год — 816 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 1284 чал. у ''мястэчку Скрыгалаве'', 12 чал. у ''маёнтку Скрыгалаве''; 1917 год — 1908 чал.; 1959 год — 1294 чал.; 1996 год — 900 чал.<ref>{{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. </ref>; 2000 год — 801 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|6-1к}} С. 325.</ref> * '''XXI стагодзьдзе''': 2001 год — 808 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|14к}} С. 471.</ref>; 2004 год — 747 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}}</ref> === Інфраструктура === У Скрыгалаве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта. == Забудова == Плян складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 гадох узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па [[Катастрофа на Чарнобыльскай АЭС|катастрофе на Чарнобыльскай АЭС]] (1986 год). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак [[Белы Бераг (Гомельская вобласьць)|Белы Бераг]] і [[Белабярэская Рудня]]. == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === Дзее Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй. === Славутасьці === * [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца]] (1906; [[Мураўёўкі|мураўёўка]]) * Парк (XIX ст.) === Страчаная спадчына === * Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвяты Пасад]]) == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|14}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-1}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.radzima.org/be/miesca/skrygalau.html Скрыгалаў], [[Radzima.org]] {{Навігацыйная група |назоў = Скрыгалаў у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Скрыгалаўскі сельсавет |Мазырскі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}} [[Катэгорыя:Скрыгалаў| ]] qa5h8j5xvr2fzsf60u3d1ftyn8s8qsc 2617792 2617791 2025-06-02T13:33:45Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617792 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Скрыгалаў |Лацінка = Skryhałaŭ |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Скрыгалава |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1497<ref>{{Літаратура/ВГАБ|1}} С. 234</ref> |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Мазырскі раён|Мазырскі]] |Сельсавет = [[Скрыгалаўскі сельсавет|Скрыгалаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 625 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = Скрыгалаў. Капліца ў імя свяшчэннамучаніка Макарыя Кіеўскага.jpg |Апісаньне выявы = [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага]] |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 06 |Шырата сэкундаў = 01 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 48 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Скрыга́лаў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на правым беразе [[Прыпяць|Прыпяці]]. Цэнтар [[Скрыгалаўскі сельсавет|сельсавету]] [[Мазырскі раён|Мазырскага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2004 год — 747 чалавек. Знаходзіцца за 33 на захад ад [[Мазыр]]у, за 10 км ад чыгуначнай станцыі [[Пціч]] (лінія [[Гомель]] — [[Лунінец]]); на аўтамабільнай дарозе [[Мазыр]] — [[Петрыкаў]]. Скрыгалаў — даўняе [[мястэчка]] [[Мазырскі павет|гістарычнай Мазыршчыны]] на [[Палесьсе|Палесьсі]]. == Гісторыя == === Найранейшыя часы === Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стагодзьдзяў (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявеччы) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. === Вялікае Княства Літоўскае === Найраней Скрыгалаў згаданы пры канцы XV ст. Паводле [[Густынскі летапіс|Густынскага летапісу]], у 1497 годзе мітрапаліт кіеўскі і Ўсяе Русі Макарый «Егда же идяще до Киева на стол свой, усѣченъ бысть от Татар над рѣкою Припетю в селѣ Страголовахъ. Мощи его доселѣ лежатъ нетлѣнны во святой Софии»<ref>Полное собрание русских летописей. Т. 40. Густынская летопись. С.-Петербург: «Дмитрий Буланин», 2003. С. 139</ref> (у 1897 годзе ў ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішчы — абэліск). [[Файл:Урывак з апісаньня 1552 г. пра Скрыгалаў.jpg|значак|зьлева|Скрыгалаўскія даньнікі ў апісаньні Мазырскага замку 1552 г.]][[Файл:Угодзьдзі Скрыгалава ў XVI ст.jpg|значак|зьлева|Угодзьдзі сяла Скрыгалава ў рэвізіі 1560 г.]] У апісаньні [[Мазырскі замак|Мазырскага замка]] 1552 году паведамляецца, што сяло Скрыгалаў было цэнтрам аднайменнай нядзелі{{Заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 185, 189 – 190</ref>.}} Мазырскай воласьці, а ягоныя жыхары выконвалі плацёжныя павіннасьці ды розныя работы на карысьць замку. На той час паселішча складалі 32 гаспадаркі{{Заўвага|Гэта ня 32 "человека населения", як уважаў П. Кляпацкі<ref>Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 188</ref>.}}<ref>Архив Юго-Западной России (Архив ЮЗР). Ч. VII. T. I. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 637</ref>. З рэвізіі Мазырскага староства, выкананай каралеўскімі камісарамі панамі [[Рыгор Валовіч (?—1577)|Рыгорам Валовічам]] і [[Мікалай Ян Нарушэвіч|Мікалаем Нарушэвічам]] да 8 кастрычніка 1560 года, тэкст якой вядомы з актавай кнігі 1777 года, вынікае, што шырыня грунту сяла Скрыгалава складала як уздоўж тры мілі, а ўпоперак — дзьве мілі. Засьведчана наяўнасьць рыбных ловаў па адной [[азярына|тоні]] ў Нізове, Рэчышчы, Кліне і Батошыне, а баярын Клопат, згодна зь лістом каралеўскім, трымаў у востраве Лімовішчы землі зь людзьмі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 8. Т. 5. Акты об украинской администрации XVI—XVII вв. — Киев, 1907. С. 487</ref>. Напярэдадні падпісаньня акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]], згодна з указам караля і вялікага князя [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году, [[Кіеўскае ваяводзтва]] стала часткаю [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі У. // Беларускі гістарычны агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337 (Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009).</ref>. Скрыгалаў у складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]], пад уплывам віленскага ваяводы, [[канцлер вялікі літоўскі|канцлера ВКЛ]] і мазырскага старосты [[Мікалай Радзівіл Руды|Мікалая Радзівіла Рудога]] ды падтрымаўшай яго павятовай шляхты, былі выведзены з Кіеўскага і далучаны да [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. На 1590 год у Скрыгалаве было 14 [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]]. Знойдзены тут у 1925 годзе манэтны скарб (каля 200 манэтаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. З 1702 году побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 году [[Сьпіс каралёў польскіх|кароль]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі]] надаў мястэчку прывілей на 2 кірмашы штогод і штотыднёвыя таргі. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (1930-39).jpg|значак|Струнны гурток у школе, 1930-я гг.]] У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Скрыгалаў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Мазырскі павет (Расейская імпэрыя)|Мазырскім павеце]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. На 1795 год у мястэчку было 70 двароў, з 1799 году дзеяла царква (згарэла ў 1872 годзе). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з [[Мазыр]]а ў [[Давыд-Гарадок]]. Існавала паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816 год), якое пазьней злучылася зь мястэчкам. На 1847 год Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзеялі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 годзе ў мястэчку адкрылася школа. На 1859 год у Скрыгалаве было 115 двароў<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 379.</ref>. За часамі [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] ў 1863 годзе каля мястэчка дзеялі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Скрыгалаве было 137 двароў, дзеялі царква і малітоўны дом, працавалі [[Русіфікацыя Беларусі|расейская]] [[народная вучэльня]], 8 крамаў, карчма, сельская лякарня і паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 год у мястэчку было 204 двары. З 1910 году працавала пільня. На 1917 год — 314 двароў. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Скрыгалаў занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. === Найноўшы час === [[Файл:Skryhałaŭ, Škoła. Скрыгалаў, Школа (5.07.1934).jpg|значак|Выпуск сельскагаспадарчай школы, 5.07.1934 г.]] 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Скрыгалаў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]], дзе ў 1924 годзе стаў цэнтрам сельсавету. На 1925 год тут было 359 двароў. У канцы 1930-х гадоў статус паселішча панізілі да вёскі. На 1996 год у Скрыгалаве было 364 двары, на 2000 год — 336 двароў, на 2001 год — 338 двароў, на 2004 год — 313 гаспадарак. У 2018 годзе Скрыгалаў атрымаў афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20200919215345/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D918g0088086&p1=1 Решение Мозырского районного Совета депутатов от 13 февраля 2018 г. № 180 Об отнесении некоторых сельских населенных пунктов Мозырского района к агрогородкам]</ref>. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XVI стагодзьдзе''': 1552 год — 31 чал. * '''XIX стагодзьдзе''': 1866 год — 609 чал.; 1880 год — да 1 тыс. чал.<ref>[[Аляксандар Ельскі|Jelski A.]] Skryhałów // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/720 720].</ref>; 1897 год — 816 чал. * '''XX стагодзьдзе''': 1908 год — 1284 чал. у ''мястэчку Скрыгалаве'', 12 чал. у ''маёнтку Скрыгалаве''; 1917 год — 1908 чал.; 1959 год — 1294 чал.; 1996 год — 900 чал.<ref>{{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. </ref>; 2000 год — 801 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|6-1к}} С. 325.</ref> * '''XXI стагодзьдзе''': 2001 год — 808 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|14к}} С. 471.</ref>; 2004 год — 747 чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}}</ref> === Інфраструктура === У Скрыгалаве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта. == Забудова == Плян складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 гадох узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па [[Катастрофа на Чарнобыльскай АЭС|катастрофе на Чарнобыльскай АЭС]] (1986 год). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак [[Белы Бераг (Гомельская вобласьць)|Белы Бераг]] і [[Белабярэская Рудня]]. == Турыстычная інфармацыя == === Інфраструктура === Дзее Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй. === Славутасьці === * [[Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага (Скрыгалаў)|Капліца]] (1906; [[Мураўёўкі|мураўёўка]]) * Парк (XIX ст.) === Страчаная спадчына === * Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвяты Пасад]]) == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|14}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} * {{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)}} * {{Літаратура/ЭГБ|6-1}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.radzima.org/be/miesca/skrygalau.html Скрыгалаў], [[Radzima.org]] {{Навігацыйная група |назоў = Скрыгалаў у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Скрыгалаўскі сельсавет |Мазырскі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Мазыршчыны}} [[Катэгорыя:Скрыгалаў| ]] awzjrzny9zlmwwt5xmhqgwrh12duy6p Азярцо (Менская вобласьць) 0 125445 2617878 2451961 2025-06-03T09:33:37Z Ліцьвін 847 сталь 2617878 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Азярцо}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Азярцо |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Азярца |Трансьлітараваная назва = Aziarco |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 1272 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223021 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 27 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 23 |Даўгата сэкундаў = 34 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Азярцо́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 321</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на дарозе {{таблічка-by|Н|8931}}. Азярцо ўваходзіць у склад [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкага сельсавету]]. Недалёка ад вёскі працякае рака [[Пціч]] і знаходзіцца [[Беларускі дзяржаўны музэй народнай архітэктуры і побыту]]. == Гісторыя == У 1709 годзе згадваецца як вёска ў складзе фальварку [[Гарадзішча (Шчомысьліцкі сельсавет)|Гарадзішча]] ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 8, с. 710</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 1164 чалавекі * 2010 год — 1272 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Шчомысьліцкі сельсавет}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Шчомысьліцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] jvdo52o9qok24lkiupzg98c1lghdcvy Новая Вёска (Шчомысьліцкі сельсавет) 0 125447 2617882 1833597 2025-06-03T09:35:17Z Ліцьвін 847 сталь 2617882 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Новая Вёска}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Новая Вёска |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Новай Вёскі |Трансьлітараваная назва = Novaja Vioska |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 15 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223021 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 14 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 21 |Даўгата сэкундаў = 5 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Но́вая Вёска'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 322</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на дарозе {{таблічка-by|Н|8931}}. Новая Вёска ўваходзіць у склад [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкага сельсавету]]. Недалёка ад вёскі працякае рака [[Менка]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 26 чалавек * 2010 год — 15 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Шчомысьліцкі сельсавет}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Шчомысьліцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] 0tnohswwmohl86uoot9gyky1v0339ou Строчыца 0 125500 2617881 2451962 2025-06-03T09:34:43Z Ліцьвін 847 сталь 2617881 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Строчыца |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Строчыцы |Трансьлітараваная назва = Stročyca |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 61 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223021 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 49 |Шырата сэкундаў = 12 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 21 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Стро́чыца'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 322</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на дарозе {{таблічка-by|Н|9055}}. Строчыца ўваходзіць у склад [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкага сельсавету]]. Вёска месьціца на беразе [[Воўчкавiцкае (вадасховішча)|Воўчкавiцкага]] [[вадасховішча]] на рацэ [[Пціч]]. == Гісторыя == У 1709 годзе згадваецца як вёска Строчыцы ў складзе фальварку [[Гарадзішча (Шчомысьліцкі сельсавет)|Гарадзішча]] ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 8, с. 710</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 96 чалавек * 2010 год — 61 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Шчомысьліцкі сельсавет}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Шчомысьліцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] eiyo0jbm6x3oilqutp3aibxbdbkph06 Хадакова 0 125502 2617867 1833120 2025-06-03T07:00:26Z Ліцьвін 847 стыль 2617867 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Хадакова |Статус = пасёлак |Назва ў родным склоне = Хадакова |Трансьлітараваная назва = Chadakova |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 32 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223011 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 46 |Шырата сэкундаў = 50 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 23 |Даўгата сэкундаў = 32 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Хадако́ва'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 322</ref> — [[пасёлак]] у [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Хадакова ўваходзіць у склад [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 33 чалавекі * 2010 год — 32 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Шчомысьліцкі сельсавет}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Шчомысьліцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] ardwkh4jcwa9wv30qhwzwl8o5h5qjc2 Новая Вёска 0 126292 2617889 2295041 2025-06-03T09:42:47Z Ліцьвін 847 /* Населеныя пункты */ выпраўленьне спасылак 2617889 wikitext text/x-wiki Назву '''Но́вая Вёска''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Новая Вёска (Браслаўскі раён)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Браслаўскі раён|Браслаўскім раёне]] ** [[Новая Вёска (Глыбоцкі раён)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Глыбоцкі раён|Глыбоцкім раёне]] ** [[Новая Вёска (Крулеўшчынскі сельсавет)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Крулеўшчынскі сельсавет|Крулеўшчынскім сельсавеце]] [[Докшыцкі раён|Докшыцкага раёну]] ** [[Новая Вёска (Сітцаўскі сельсавет)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Сітцаўскі сельсавет|Сітцаўскім сельсавеце]] [[Докшыцкі раён|Докшыцкага раёну]] * [[Гомельская вобласьць]]: ** [[Новая Вёска (Лоеўскі раён)|Новая Вёска]] — былы пасёлак у [[Лоеўскі раён|Лоеўскім раёне]] ** [[Пад’яўменьне|Новая Вёска]] — пасёлак у [[Чачэрскі раён|Чачэрскім раёне]] * [[Менская вобласьць]]: ** [[Новая Вёска (Хацежынскі сельсавет)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Хацежынскі сельсавет|Хацежынскім сельсавеце]] [[Менскі раён|Менскага раёну]] ** [[Новая Вёска (Шчомысьліцкі сельсавет)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Шчомысьліцкі сельсавет|Шчомысьліцкім сельсавеце]] [[Менскі раён|Менскага раёну]] ** [[Новая Вёска (Стаўпецкі раён)|Новая Вёска]] — вёска ў [[Стаўпецкі раён|Стаўпецкім раёне]] == Глядзіце таксама == * [[Новая Дзярэўня]] * [[Вёска (неадназначнасьць)|Вёска]] * [[Новая]] {{Неадназначнасьць}} 3lvxjz2qgok7d4pjhkdczm9uqqyqwsm Удзельнік:Ліцьвін/Гісторыя 2 127804 2617869 2418993 2025-06-03T07:05:04Z Ліцьвін 847 дапаўненьне 2617869 wikitext text/x-wiki * 3 траўня 2012 — 50 000 рэдагаваньняў * 8 чэрвеня 2012 — 30 000 рэдагаваньняў у прасторы артыкулаў * 30 верасьня 2012 — 33 333 рэдагаваньняў у прасторы артыкулаў * 19 кастрычніка 2012 — 34 000 рэдагаваньняў у прасторы артыкулаў * 27 кастрычніка 2012 — 11 500 рэдагаваньняў у прасторы катэгорыяў (стварыў [[:Катэгорыя:Сельсаветы, скасаваныя ў 1991 годзе]]) * 17 лістапада 2012, 18:46 — 60 000 рэдагаваньняў — запыт на выдаленьне [[Абмеркаваньне:Крэcўэльская культура]] * 28 кастрычніка 2018 — 70 000 рэдагаваньняў * 13 траўня 2019 — 75 000 «жывых» рэдагаваньняў * 1 чэрвеня 2019, 19:25 — 80 000 рэдагаваньняў (стварыў перанакіраваньне [[Вярэнькі (Віцебская вобласьць)]]) * 16 ліпеня 2019 — 80 000 «жывых» рэдагаваньняў * 23 кастрычніка 2019, 17:39 — 85 000 «жывых» рэдагаваньняў (выпраўленьне спасылак у [[Шаблён:Давыдаўскі сельсавет (Шацілавіцкі раён)]]) * 8 лютага 2021, 14:55 — 90 000 рэдагаваньняў ([https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&type=revision&diff=2196358&oldid=2196129 выправіў] памылку ў артыкуле [[Беларусь]]) * 25 ліпеня 2023, 23:53 — 100 000 рэдагаваньняў ([https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0&diff=2418738&oldid=1655917 выправіў] стыль і спасылку ў артыкуле [[Варварына]]) * 3 чэрвеня 2025, 10:03 — 95 000 «жывых» рэдагаваньняў (стварыў перанакіраваньне [[Хадакі (вёска)]]) 8xppn43jrd4h7ff9uli53gfzn5u9hyq Шаблён:Актуальныя падзеі 10 129736 2617907 2616205 2025-06-03T11:50:01Z W 11741 +[[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году]] 2617907 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Частковая абарона|Выкарыстоўваецца на Галоўнай старонцы.}}{{/Даведка}}</noinclude> * Засталося '''{{#expr:90000-{{NUMBEROFARTICLES:R}}}}''' {{plural:{{#expr:90000-{{NUMBEROFARTICLES:R}}}}|артыкул|артыкулы|артыкулаў}} да 90 000. * [[Беларускі дзяржаўны тэатар лялек]] ладзіць аншлягавую прэм’еру спэктаклю „[[Хутар (спэктакль)|Хутар]]“ рэжысэра [[Яўген Карняг|Яўгена Карняга]] паводле аповесьці „[[Знак бяды]]“ [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]] (''21&nbsp;чэрвеня''). * [[Караль Наўроцкі]] абраны на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|прэзыдэнтам Польшчы]] (''1&nbsp;чэрвеня''). * „[[Белджы]]“ пачаў вырабляць [[Электрамабіль|электрамабілі]] (''20 траўня''). * Конкурс „'''[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2025|Віківясна-2025]]'''“ па напісаньні артыкулаў пра краіны Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы (''21 сакавіка'' — ''31 траўня''). {{Актуальныя падзеі/Ніз | падзеі = [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (з 2022)|Расейска-ўкраінская вайна]] * [[Наступ «M23» (з 2022)|Наступ «M23»]] * [[Грамадзянская вайна ў Судане (з 2023)|Грамадзянская вайна ў Судане]] | памерлыя = {{Актуальныя падзеі/Памерлыя}} }}<noinclude>[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Галоўная старонка]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны актуальнасьці]]</noinclude> qyjjvj8ypdf2nf4tdjoknj1qfih75i7 2617908 2617907 2025-06-03T11:50:25Z W 11741 . 2617908 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Частковая абарона|Выкарыстоўваецца на Галоўнай старонцы.}}{{/Даведка}}</noinclude> * Засталося '''{{#expr:90000-{{NUMBEROFARTICLES:R}}}}''' {{plural:{{#expr:90000-{{NUMBEROFARTICLES:R}}}}|артыкул|артыкулы|артыкулаў}} да 90 000. * [[Беларускі дзяржаўны тэатар лялек]] ладзіць аншлягавую прэм’еру спэктаклю „[[Хутар (спэктакль)|Хутар]]“ рэжысэра [[Яўген Карняг|Яўгена Карняга]] паводле аповесьці „[[Знак бяды]]“ [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]] (''21&nbsp;чэрвеня''). * [[Караль Наўроцкі]] абраны [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|прэзыдэнтам Польшчы]] (''1&nbsp;чэрвеня''). * „[[Белджы]]“ пачаў вырабляць [[Электрамабіль|электрамабілі]] (''20 траўня''). * Конкурс „'''[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2025|Віківясна-2025]]'''“ па напісаньні артыкулаў пра краіны Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы (''21 сакавіка'' — ''31 траўня''). {{Актуальныя падзеі/Ніз | падзеі = [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (з 2022)|Расейска-ўкраінская вайна]] * [[Наступ «M23» (з 2022)|Наступ «M23»]] * [[Грамадзянская вайна ў Судане (з 2023)|Грамадзянская вайна ў Судане]] | памерлыя = {{Актуальныя падзеі/Памерлыя}} }}<noinclude>[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Галоўная старонка]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны актуальнасьці]]</noinclude> cp9mw8naovbao7wrdcuvtt0amyfc9mc Новая Вёска (Гомельская вобласьць) 0 131277 2617884 1385672 2025-06-03T09:39:11Z Ліцьвін 847 Перанакіраваньне зьмененае з [[Пад’яўменьне]] на [[Новая Вёска]] 2617884 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Рыека (футбольны клюб) 0 132945 2617818 2603832 2025-06-02T14:31:58Z Artsiom91 28241 абнаўленьне зьвестак 2617818 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Рыека |Лягатып = NK Rijeka.png |ПоўнаяНазва = Hrvatski nogometni klub Rijeka |Заснаваны = 1926 |Горад = [[Рыека]], [[Харватыя]] |Стадыён = [[Руевіца]] |Умяшчальнасьць = 8279 |Прэзыдэнт = |Трэнэр = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Харватыі|РыекаЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Харватыі|РыекаСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Харватыі|Рыека}} |Сайт = http://www.nk-rijeka.hr/ |Прыналежнасьць = Харвацкія }} «'''Рыека'''» ({{мова-hr|Rijeka}}) — харвацкі футбольны клюб з гораду [[Рыека|Рыекі]]. Заснаваны ў 1926 годзе. Двухразовы [[Чэмпіянат Харватыі па футболе|чэмпіён Харватыі]] (2017, [[Футбольная ліга Харватыі 2024—2025 гадоў|2025]]), сяміразовы ўладальнік [[Кубак Харватыі па футболе|Кубка Харватыі]] (2005, 2006, 2014, 2017, 2019, 2020, 2025). == Гісторыя == Клюб быў заснаваны ў сярэдзіне красавіка 1904 году пад назвай «Алімпія» дзякуючы намаганьням [[Антоніё Марчыч]]а, [[Арыстадэма Сусмэль|Арыстадэма Сусмэля]], [[Агесыляо Сацьці]], [[Карлё Калюсьсі]], [[Рамэо Мітравіч|Рамэо]] і [[Алясандра Мітравіч]]ам. У той момант горад быў часткай [[Аўстра-Вугоршчына|Аўстра-Вугоршчыны]], і належыў да ўладаньняў вугорскае кароны. Акрамя футболу ў клюбе адразу былі сэкцыі па [[тэніс]]е, [[плаваньне|плаваньні]], [[роварны спорт|роварным спорце]] і [[лёгкая атлетыка|лёгкай атлетыцы]]<ref>«Lawn-tennis, Foot-ball and more». La Bilancia. Rijeka: Tipografia Mohovich.</ref>. Першая ж занатаваная дзейнасьць футбольнай сэкцыі датавалася 25 лістападам 1906 году. Менавіта гэтая дата на сёньня лічыцца афіцыйнай датай стварэньня футбольнага клюбу<ref>[https://nk-rijeka.hr/klub/povijest/ «Povijest»]. HNK Rijeka.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20211107162435/https://www.rijeka.hr/teme-za-gradane/sport-i-rekreacija/najznacajniji-klubovi-sportasi-grada-rijeke/ «Najznačajniji uspjesi klubova i sportaša grada Rijeke»]. Grad Rijeka.</ref>. З улікам гэтага, «Рыека» ёсьць найстарэйшым дзейным клюбам, які быў закладзены на тэрыторыі сучаснай [[Харватыя|Харватыі]]. У той час як многія клюбы гораду і рэгіёну мелі пэўную этнічную скіраванасьць, «Алімпія» была міжнародным клюбам, дзе гулялі ў адной дружыне італьянцы, харваты, вугорцы і немцы<ref>Moranjak, Zlatko; Burburan, Zlatko (2006). «Rijeka nogometa». Rijeka: VSDR. — С. 57–58, 108, 112–113. — ISBN 9537070107.</ref>. Спачатку клюб ладзіў матчы на пляцу Скальета ў чорна-белых колерах, але зь цягам часу пераехалі на стадыён [[Кантрыда]], а клюбныя колеры ў 1910-х гадах зьмянілі цалкам на белы. [[Файл:Olimpia-Doria-Kantrida.png|значак|зьлева|Адно зь першых дэрбі паміж «Алімпіяй» і «Дорыяй» у 1910-х гадах.]] «Алімпія» пазьней была галоўным клюбам гораду пасьля таго як рыецкі клюб «Атлетыка» ліквідаваў сваю футбольную сэкцыю ў 1910-х гадах<ref>[https://www.magyarfutball.hu/en/bajnoki-vegeredmeny/4941 «League table: Vidéki bajnokság — Dunántúli kerület 1909/1910»]. Magyarfutball.hu.</ref>. Сярод шматлікіх іншых клюбаў гораду, паўстаў і ў хуткім часе ўзмацніўся клюб «Дорыя», які пазьней быў пераназваны ў «Глёрыя». Ён узьнік з пралетарскіх клясаў, а ейны асноўны склад складалі гульцы зь сем’яў працоўных, таму хутка каманда набрала папулярнасьць сярод беднай частцы насельніцтва гораду<ref>[https://web.archive.org/web/20210709183655/http://nogomet.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1848 «Nogometni leksikon»]. lzmk.hr.</ref>. «Алімпія» ж была зьвязаная з заможнымі клясамі гораду. У гэты час клюб дасягнуў сваіх першых буйных мясцовых і міжнародных посьпехаў. Гэтак у 1921 годзе ён стаў чэмпіёнам [[Фіюмэ (вольная дзяржава)|вольнай дзяржавы Фіюмэ]] (Рыекі), і ў наступныя гады пасьпяхова спаборнічаў у розных рэгіянальных італьянскіх чэмпіянатах, неўзабаве атрымаўшы статус наймацнейшга клюбу у рэгіёне Альпаў і [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнага мора]]. 2 верасьня 1926 году пасьля рэформы [[Італьянская фэдэрацыя футболу|Італьянскай фэдэрацыі футболу]], ініцыянаванай [[Бэніта Мусаліні]], а таксама анэксіі Фіюмэ італьянскім рэжымам у 1924 годзе, «Алімпія» была вымушаная аб’яднацца з сваім галоўным супернікам клюбам «Глёрыя», утварыўшы каманду «Фіюмана». Новы прэзыдэнтам клюбу быў абраны П’етра Паскуалі. Праз два гады каманда здабыла свой першы нацыянальны трафэй, здабыўшы Фэдэральны кубак Італіі. У наступны сэзон каманда далучылася да італьянскай [[Сэрыя A|Сэрыі А]], дзе «Фіюмана» спаборнічала з такімі вялікімі клюбамі, як то «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]]» і «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]». Не зважаючы на прыстойнае выступленьне клюбу ў найвышэйшым дывізіёне Італіі, горад быў зьбяднелым па анэксіі. Праз кепскі фінансавы стан кіраўніцтва «Фіюмана» ня было здольнае ўтрымаць добрых гульцоў, якія далучаліся да іншых італьянскіх клюбаў. Гэта прымусіла клюбу на працягу 1930-х і 1940-х гадоў спаборнічах у ніжэйшых лігах. Пасьля рамонту на стадыёне Кантрыда, які тады меў ужо назву Стадыё дэль Літорыё, у 1935 годзе «Фіюмана» прымала «[[Рома Рым|Рому]]», а ў чэрвені 1941 году клюб перамог у навастворанай Сэрыі С. == Склад == : ''Актуальны на 15 лютага 2025 году'' {{Склад}} {{Гулец|3|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Бруна Года]]||1998}} {{Гулец|4|{{Сьцяг Харватыі}}|ПА|[[Ніка Янкавіч]]||2001}} {{Гулец|5|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Міле Шкорыч]]||1991}} {{Гулец|6|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Аб|[[Сьцяпан Радэліч]]||1997}} {{Гулец|7|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Наіс Джуара]]||1999}} {{Гулец|8|{{Сьцяг Славеніі}}|ПА|[[Дэян Пэтравіч]]||1998}} {{Гулец|9|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Дуе Чоп]]||1990}} {{Гулец|10|{{Сьцяг Харватыі}}|ПА|[[Тоні Фрук]]||2001}} {{Гулец|11|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Габрыел Рукавіна]]||2004}} {{Гулец|13|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Бр|[[Марцін Зломісьліч]]||1998}} {{Гулец|14|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|ПА|[[Амэр Гояк]]||1997}} {{Гулец|15|{{Сьцяг Паўночнай Македоніі}}|Аб|[[Ёван Манеў]]||2001}} {{Гулец|16|{{Сьцяг Чарнагорыі}}|Нап|[[Нікала Мэдоевіч]]||2005}} {{Гулец|17|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Нап|[[Лука Мэнала]]||1996}} {{Гулец|18|{{Сьцяг Альбаніі}}|ПА|[[Ліндан Сэлагі]]||1999}} {{Падзел складу}} {{Гулец|19|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Ноэль Бодэтыч]]||2004}} {{Гулец|20|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Домінік Доган]]||1999}} {{Гулец|21|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|ПА|[[Сыльвіё Ілінкавіч]]||2002}} {{Гулец|24|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Бруна Бурчул]]||2004}} {{Гулец|27|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Шымун Бутыч]]||2006}} {{Гулец|29|{{Сьцяг Харватыі}}|ПА|[[Андра Бабіч]]||2004}} {{Гулец|30|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Бруна Багоевіч]]||1998}} {{Гулец|31|{{Сьцяг Нігерыі}}|Бр|[[Дэйвід Нвалакор]]||1996}} {{Гулец|32|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Марыян Чабрая]]||1997}} {{Гулец|34|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Аб|[[Младэн Дэветак]]||1999}} {{Гулец|37|{{Сьцяг Гамбіі}}|Нап|[[Чэрна Сага]]||2005}} {{Гулец|45|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Антэ Майстаравіч]]||1993}} {{Гулец|99|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Бр|[[Алекса Тодаравіч]]||2004}} {{Гулец|—|{{Сьцяг Чарнагорыі}}|ПА|[[Страхіня Тэшавіч]]||2005}} {{Гулец|—|{{Сьцяг Харватыі}}|ПА|[[Борна Паніч]]||2005}} {{Канец складу}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.nk-rijeka.hr/ Афіцыйны сайт] {{Першая ліга чэмпіянату Харватыі па футболе}} [[Катэгорыя:Рыека]] lqrks4rst26aakcuscqyicdjkswxep1 Сусі 0 145907 2617904 2387213 2025-06-03T11:30:33Z Alexey Krotov 67422 2617904 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Страва}} [[Файл:2007feb-sushi-odaiba-manytypes.jpg|значак|Некалькі відаў сушы]] '''Су́сі'''<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/bielaruskija-miakkija-huki/26948647.html|title=Панславіст назваў беларускі гук «брыдкім». Як яму адказаць?|author=Вінцук Вячорка.|work=Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам|publisher=[[Радыё Свабода]]}}</ref> (''сушы́'') — японская [[страва]] з [[рыс]]у, сырой [[рыбы]], [[воцат]]у, [[васабі]] ([[хрэн]]), [[водарасьці|водарасьцяў]] ([[парфіра]]) і [[падлівы]] з [[соя|соі]] або [[імбір]]у<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Вольга Цыбульская]].|загаловак=Сушы: карысьць або небясьпека|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=59487|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=2 чэрвеня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-06-02 105 (26811)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/59488/2cher-7.indd.pdf 5]|issn=1990-763x}}</ref>. Атрымала распаўсюджаньне па-за [[Японія]]й з 1980-х гадоў. Стылі і віды сусі моцна адрозьніваюцца, але адзіным ключавым інгрэдыентам ёсьць адмысловы рыс, які мае назву сары альбо [[сумэсі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20191104201050/https://www.finecooking.com/article/sushi «Sushi — How-To»]. FineCooking.</ref>. Мяркуецца, што вынаходнікам сучасных сусі ёсьць [[Ганая Ёгэй]], які вынайшаў нігіры-сусі, тып сусі, найбольш вядомы на сёньня, у якім морапрадукты зьмяшчаюцца на уласнаруч зьлеплены кавалак рысу, аздоблены воцатам, каля 1824 году ў [[пэрыяд Эда]]. У тую эпоху такая страва лічылася фаст-фудам клясы [[цёнін]]<ref>[https://web.archive.org/web/20170909042355/https://toyokeizai.net/articles/-/70530 «The Mysteries of Sushi — Part 2: Fast Food»]. Toyo Keizai.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20210118223017/https://www.nippon.com/en/japan-topics/g00962/ «When Sushi Became a New Fast Food in Edo»]. Nippon.</ref>. Сусі традыцыйна гатуюцца зь сярэднязерневага [[белы рыс|белага рысу]], але страву можна прыгатаваць з карычневага рысу або каротказерневага рысу. Вельмі часта сусі аздабляецца морапрадуктамі, як то [[кальмары|кальмарам]], [[вугар]]ам, [[стронга]]й, [[тунец|тунцом]] і мясам [[крабы|крабу]]. Часам гатуюцца без морапрадуктаў і пазыцыянуюцца як вэгетарыянская страва. Сусі часам блытаюць з [[сасімі]], падобнай стравай у японскай кухні, якая складаецца з тонка нарэзанай сырой рыбы альбо часам мяса<ref>[https://www.diffen.com/difference/Sashimi_vs_Sushi «Sashimi vs Sushi — Difference and Comparison]. Diffen.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.wikihow.com/Make-Sushi-Rice Як гатаваць сусі]. {{Парады артыкулу|кароткі артыкул}} [[Катэгорыя:Азіяцкая кухня]] [[Катэгорыя:Японская кухня]] [[Катэгорыя:Стравы]] c7gytjphig6nea9fpw6vwn1i17i8aim 2617905 2617904 2025-06-03T11:30:44Z Alexey Krotov 67422 2617905 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Страва}} [[Файл:2007feb-sushi-odaiba-manytypes.jpg|значак|Некалькі відаў сушы]] '''Су́сі'''<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/bielaruskija-miakkija-huki/26948647.html|title=Панславіст назваў беларускі гук «брыдкім». Як яму адказаць?|author=Вінцук Вячорка.|work=Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам|publisher=[[Радыё Свабода]]}}</ref> (''сушы'') — японская [[страва]] з [[рыс]]у, сырой [[рыбы]], [[воцат]]у, [[васабі]] ([[хрэн]]), [[водарасьці|водарасьцяў]] ([[парфіра]]) і [[падлівы]] з [[соя|соі]] або [[імбір]]у<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Вольга Цыбульская]].|загаловак=Сушы: карысьць або небясьпека|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=59487|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=2 чэрвеня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-06-02 105 (26811)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/59488/2cher-7.indd.pdf 5]|issn=1990-763x}}</ref>. Атрымала распаўсюджаньне па-за [[Японія]]й з 1980-х гадоў. Стылі і віды сусі моцна адрозьніваюцца, але адзіным ключавым інгрэдыентам ёсьць адмысловы рыс, які мае назву сары альбо [[сумэсі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20191104201050/https://www.finecooking.com/article/sushi «Sushi — How-To»]. FineCooking.</ref>. Мяркуецца, што вынаходнікам сучасных сусі ёсьць [[Ганая Ёгэй]], які вынайшаў нігіры-сусі, тып сусі, найбольш вядомы на сёньня, у якім морапрадукты зьмяшчаюцца на уласнаруч зьлеплены кавалак рысу, аздоблены воцатам, каля 1824 году ў [[пэрыяд Эда]]. У тую эпоху такая страва лічылася фаст-фудам клясы [[цёнін]]<ref>[https://web.archive.org/web/20170909042355/https://toyokeizai.net/articles/-/70530 «The Mysteries of Sushi — Part 2: Fast Food»]. Toyo Keizai.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20210118223017/https://www.nippon.com/en/japan-topics/g00962/ «When Sushi Became a New Fast Food in Edo»]. Nippon.</ref>. Сусі традыцыйна гатуюцца зь сярэднязерневага [[белы рыс|белага рысу]], але страву можна прыгатаваць з карычневага рысу або каротказерневага рысу. Вельмі часта сусі аздабляецца морапрадуктамі, як то [[кальмары|кальмарам]], [[вугар]]ам, [[стронга]]й, [[тунец|тунцом]] і мясам [[крабы|крабу]]. Часам гатуюцца без морапрадуктаў і пазыцыянуюцца як вэгетарыянская страва. Сусі часам блытаюць з [[сасімі]], падобнай стравай у японскай кухні, якая складаецца з тонка нарэзанай сырой рыбы альбо часам мяса<ref>[https://www.diffen.com/difference/Sashimi_vs_Sushi «Sashimi vs Sushi — Difference and Comparison]. Diffen.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.wikihow.com/Make-Sushi-Rice Як гатаваць сусі]. {{Парады артыкулу|кароткі артыкул}} [[Катэгорыя:Азіяцкая кухня]] [[Катэгорыя:Японская кухня]] [[Катэгорыя:Стравы]] g1e0aw94689tn4j5ylget1v1dnqx8xl Пафас (футбольны клюб) 0 168967 2617814 2577330 2025-06-02T14:14:51Z Artsiom91 28241 абнаўленьне зьвестак 2617814 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Пафас |Лягатып = |ПоўнаяНазва = Πάφος FC |Заснаваны = 10 чэрвеня 2014 |Горад = [[Пафас]], [[Кіпр]] |Стадыён = [[Гераскіпу (стадыён)|Гераскіпу]], [[Гераскіпу]] |Умяшчальнасьць = 2000 |Прэзыдэнт = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|ПафасЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|ПафасСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|Пафас}} |Сайт = http://www.pafosfc.com.cy/ |Прыналежнасьць = Кіпрскія }} «'''Пафас'''» ({{мова-el|Πάφος}}) — грэцкі футбольны клюб з гораду [[Пафас]]у. Заснаваны ў 2014 годзе. [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|Чэмпіён Кіпру]] ([[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе 2024—2025 гадоў|2025]]), уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]] (2024). == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.pafosfc.com.cy/ Афіцыйны сайт] {{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}} [[Катэгорыя:Пафас‎]] cx5ftxh7h2qa8fydupvlq9zn70qazd0 2617815 2617814 2025-06-02T14:15:11Z Artsiom91 28241 2617815 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Пафас |Лягатып = |ПоўнаяНазва = Πάφος FC |Заснаваны = 10 чэрвеня 2014 |Горад = [[Пафас]], [[Кіпр]] |Стадыён = [[Гераскіпу (стадыён)|Гераскіпу]], [[Гераскіпу]] |Умяшчальнасьць = 2000 |Прэзыдэнт = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|ПафасЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|ПафасСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Кіпру|Пафас}} |Сайт = http://www.pafosfc.com.cy/ |Прыналежнасьць = Кіпрскія }} «'''Пафас'''» ({{мова-el|Πάφος}}) — кіпрскі футбольны клюб з гораду [[Пафас]]у. Заснаваны ў 2014 годзе. [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|Чэмпіён Кіпру]] ([[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе 2024—2025 гадоў|2025]]), уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]] (2024). == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.pafosfc.com.cy/ Афіцыйны сайт] {{Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе}} [[Катэгорыя:Пафас‎]] szslmm3ctqsbhagktm507olyijmbojx Хадакі 0 183745 2617866 2098668 2025-06-03T06:59:58Z Ліцьвін 847 стыль, дапаўненьне 2617866 wikitext text/x-wiki Назву '''Хадакі́''' маюць: * [[Хадакі (абутак)|Хадакі]] — старадаўні скураны абутак == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Хадакі (Берасьцейская вобласьць)|Хадакі]] — вёска ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]] * [[Хадакі (Гарадзенская вобласьць)|Хадакі]] — вёска ў [[Смаргонскі раён|Смаргонскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]] * [[Хадакі (Менская вобласьць)|Хадакі]] — вёска ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] == Глядзіце таксама == * [[Хадакова]] {{Неадназначнасьць}} nhp0qs546yripp0o4t564cipwa0sjov Хадакі (Берасьцейская вобласьць) 0 195712 2617865 1989386 2025-06-03T06:57:43Z Ліцьвін 847 стыль 2617865 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Хадакі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Хадакі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Хадакоў |Трансьлітараваная назва = Chadaki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Жытлінскі сельсавет|Жытлінскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 342 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225299 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 35 |Шырата сэкундаў = 7 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 22 |Даўгата сэкундаў = 54 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Хадакі́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 153</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Цэнтар [[Жытлінскі сельсавет|Жытлінскага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 447 чалавек * 2009 год — 342 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} {{Жытлінскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Жытлінскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] qybnco0xgyvghyyxe0bwgud6isiq83n Воля (Івацэвіцкі раён) 0 195762 2617864 1989743 2025-06-03T06:55:55Z Ліцьвін 847 стыль 2617864 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Воля}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Воля |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Волі |Трансьлітараваная назва = Volia |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Жытлінскі сельсавет|Жытлінскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 590 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225254 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 39 |Шырата сэкундаў = 44 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 19 |Даўгата сэкундаў = 26 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Во́ля'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 153</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у [[Жытлінскі сельсавет]]. На поўначы вёскі праходзіць аўтастрада {{Таблічка-by|М|1}}. == Насельніцтва == * 1999 год — 543 чалавекі * 2009 год — 590 чалавек == Асобы == * [[Мікола Гойшык]] (1927—1944) — піянэр-герой, удзельнік партызанскага руху на тэрыторыі Берасьцейскай і Пінскай абласьцей падчас Другой сусьветнай вайны == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Жытлінскі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Жытлінскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] hue8r2se4rbrhb23k15i0s2ueq5h0kb Падстарынь 0 196075 2617795 2334262 2025-06-02T13:51:56Z Ліцьвін 847 стыль 2617795 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Падстарынь |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Падстарыні |Трансьлітараваная назва = Padstaryń |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 661 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225251 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 46 |Шырата сэкундаў = 10 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 21 |Даўгата сэкундаў = 8 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Падстары́нь'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 156</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. У складзе [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкага сельсавету]]. == Гісторыя == Да 9 жніўня 2022 году цэнтар скасаванага [[Падстарынскі сельсавет|Падстарынскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 789 чалавек * 2009 год — 661 чалавек == Інфраструктура == У вёсцы працуе сярэдняя школа, бібліятэка, аддзяленьне сувязі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Яглевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Яглевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] 926u4eranqq3lq7gh6wlmv2f5u46buj Руда (Берасьцейская вобласьць) 0 196118 2617793 2334266 2025-06-02T13:50:12Z Ліцьвін 847 стыль 2617793 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Руда}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Руда |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Руды |Трансьлітараваная назва = Ruda |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 103 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225252 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 44 |Шырата сэкундаў = 40 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 17 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Руда́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 156</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Яглевіцкі сельсавет|Яглевіцкага сельсавету]]. Да 9 жніўня 2022 году ўваходзіла ў склад скасаванага [[Падстарынскі сельсавет|Падстарынскага сельсавету]]<ref>[https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D922b0117500&p1=1&p5=0 Пастанова Берасьцейскага абласнога савету дэпутатаў ад 9.08.2022], prava.by</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 160 чалавек * 2009 год — 103 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Яглевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Яглевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] qvihjzzp57p8m0zfvmmw1rxefgra1fh Чараўнік (тэлесэрыял) 0 197196 2617901 2430238 2025-06-03T10:58:04Z Taravyvan Adijene 1924 артаграфія 2617901 wikitext text/x-wiki {{Тэлесэрыял |назва = Чараўнік |арыгназва = Spellbinder |рэжысэр = Ноэл Прайс |прадусар = Ноэл Прайс |сцэнарыст = {{Просты сьпіс| * Марк Шэрэфс * Джон Томсан }} |дыктар = |ролі = {{Просты сьпіс| * [[Збых Трафімюк]] * [[Гося Пятроўская]] * [[Браян Руні (актор)|Браян Руні]] * Мікела Нунан * [[Гэтэр Мітчэл]] * [[Эндру Макфарлэйн (актор)|Эндру Макфарлэйн]] * Крыштаф Кумар * Рафал Зьвеж }} |кампазытар = Ен Дэвідсан |апэратар = Мечыслаў Анвэйлер |мантаж = |вытворчасьць = {{Просты сьпіс| * Telewizja Polska * Film Australia }} |дата = {{Дата пачатку|9|1|1995|9}} |час = 24—25 хв. |сэрыі = 26 |краіна = {{Просты сьпіс| * Аўстралія * Польшча }} |бюджэт = |прыбытак = |папярэдні = |наступны = «[[Чараўнік: Зямля валадара-цмока]]» (1997) |сайт = }} «'''Чараўні́к'''» ({{Мова-en|Spellbinder}}), «'''Два сьве́ты'''» ({{Мова-pl|Dwa światy}}) — [[фэнтэзі]]йны [[Падлеткавая драма|падлеткавы]] [[Навуковая фантастыка|навукова-фантастычны]] тэлесэрыял супольнай [[Аўстралія|аўстралійска]]-[[Польшча|польскай]] вытворчасьці, прэзэнтаваны ў 1995 року. == Сюжэт == Школьная кляса знаходзіцца ў лягеры ў аўстралійскіх [[Блакітныя горы (Аўстралія)|Блакітных горах]]. Тут Пол Рэйналдз выпадкова трапляе ў [[Паралельныя сусьветы ў выдумцы|паралельны сусьвет]], дзе існуе [[Герархія|герархічнае]] і меней тэхналягічнае грамадзтва. Пол заводзіць сяброўства зь дзяўчынай на імя Рыяна. Рыяніным сусьветам кіруюць так званыя ''чараўнікі'', якія маюць здольнасьць кіраваць [[Электрастатыка|статычнай электрычнасьцю]]. З дапамогай [[Магнітная левітацыя|магнітнай левітацыі]] яны могуць уздымацца ў паветра на агромністых мэталёвых машынах. Некаторыя з Чараўнікоў карыстаюцца сваімі здольнасьцямі ў благіх мэтах, адной з такіх валадароў ёсьць Ашка, якая хавае сваю сапраўдную прыроду. Пол у спробе вярнуцца дадому выклікае гнеў Чараўнікоў на Рыяну, ейную сям’ю і вёску. Пол і Рыяна вымушаныя хавацца, чакаючы, пакуль ягоныя сябры здолеюць вярнуць яго назад. У рэшце рэшт ён вяртаецца дадому, забіраючы з сабой і Рыяну, каб уратаваць яе ад пагоні. Пазьней Пол пераносіць Рыяну назад у ейны сьвет, але цяпер увасьлед за ім у ягоны сьвет трапляе Ашка. Яна спрабуе атрымаць ад Полавага бацькі больш магутныя дасьпехі, каб адолець іншых Чараўнікоў. Пол раскрывае Ашкіны пляны, сябры і ягоны бацька дапамагаюць перадаць Ашку ў рукі Чараўнікоў. Рыяна становіцца новым вучнем чараўніка Корэана. Каб пазьбегнуць наступных падобных выпадкаў, праход між сусьветамі перакрываюць назаўжды. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.filmweb.pl/serial/Dwa+%C5%9Bwiaty-1995-36059# Filmweb.pl]{{ref-pl}} * {{IMDb твор|0112174}} [[Катэгорыя:Аўстралійскія фэнтэзійныя тэлесэрыялы]] [[Катэгорыя:Польскія фэнтэзійныя тэлесэрыялы]] [[Катэгорыя:Тэлесэрыялы 1995 году]] [[Катэгорыя:Аўстралійскія дзіцячыя тэлесэрыялы]] [[Катэгорыя:Аўстралійскія навукова-фантастычныя тэлесэрыялы]] [[Катэгорыя:Паралельныя сусьветы ў культуры і мастацтве]] p8mac2ntccg2kw69l36f4cpnbkjxao0 Вікіпэдыя:Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы/Сьпіс 4 197933 2617891 2591729 2025-06-03T09:45:32Z Ліцьвін 847 /* Беларусь (А-НП) */ дапаўненьне 2617891 wikitext text/x-wiki '''Дадатак''' да правіла [[Вікіпэдыя:Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы|Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы]]. У гэты дадатак зьмяшчаюцца пацьверджаныя перайменаваньні. Сьпіс абнаўляецца і дапаўняецца з улікам выяўленьня новых зьвестак. == Афіцыйныя == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (А-АТА) ==== # [[Бельскі сельсавет (Полацкі раён)]] — [[Азінскі сельсавет]] # [[Блудзенскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Бярозаўскі раён)]] # [[Гавінавіцкі сельсавет]] — [[Падгорнаўскі сельсавет]] # [[Гавязьнянскі сельсавет]] — [[Вішнявецкі сельсавет]] # [[Гасподаўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Дрыбінскі раён)]] # [[Германаваслабадзкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]] # [[Дзюрдзеўскі сельсавет]] — [[Камсамольскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]] # [[Дрысенскі раён]] — [[Верхнядзьвінскі раён]] # [[Жаробненскі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Гомельскі раён)]] # [[Жываглодавіцкі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Заборскі сельсавет (Крупскі раён)]] — [[Кастрычніцкі сельсавет (Крупскі раён)]] або [[Акцябарскі сельсавет (Крупскі раён)]] # [[Ігуменскі павет]] — [[Чэрвеньскі павет]] # [[Кабылеўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]] # [[Кабыльнікаўскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Віцебскі раён)]] # [[Кабыльніцкі сельсавет]] — [[Нарацкі сельсавет]] # [[Кабыльшчынскі сельсавет]] — [[Палескі сельсавет (Шацілавіцкі раён)]] # [[Кабылянскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)]] # [[Какуевіцкі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]] # [[Клімавіцкая акруга]] — [[Калінінская акруга]] # [[Койданаўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Менская вобласьць)]] # [[Лукаедзкі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Камарынскі раён)]] # ''[[Махаедаўскі сельсавет]]'' — [[Кіраўскі сельсавет (Нараўлянскі раён)]] # [[Менская вобласьць]] — Мінская вобласьць # [[Падонкаўскі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Лагойскі раён)]] # [[Папоўская воласьць]] — [[Ленінская воласьць (Гомельскі павет)]] # [[Папоўскі сельсавет (Добрускі раён)]] — [[Ленінскі сельсавет (Добрускі раён)]] # [[Папоўскі сельсавет (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайскі сельсавет (Лоеўскі раён)]] # [[Паршавіцкі сельсавет]] — [[Бярозавіцкі сельсавет]] # [[Пляцяніцкі сельсавет]] — [[Чырванасельскі сельсавет]] # [[Прапойскі раён]] — [[Слаўгарадзкі раён (Магілёўская вобласьць)]] # [[Рудабельская воласьць]] — [[Акцябарская воласьць]] # [[Рылаўшчынскі сельсавет]] — [[Чырванагорскі сельсавет]] ці [[Краснагорскі сельсавет (Амсьціслаўскі раён)]] # [[Сабакінскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Шчучынскі раён)]] <!--# [[Старобінскі раён]] — [[Салігорскі раён]] (быў не перайменаваны, а створаны)--> # [[Старчыцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Сьвятоўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]] — [[Кіраўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]] # [[Узьніцкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]] # [[Хатаевіцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Лагойскі раён)]] # [[Цараўскі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Слуцкі раён)]] # [[Царковішчанскі сельсавет]] — [[Пралетарскі сельсавет (Касьцюковіцкі раён)]] # [[Царкоўнаасавецкі сельсавет]] — [[Чырвонаасавецкі сельсавет]] # [[Шапілаўскі сельсавет]] — [[Майскі сельсавет]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Паповагорская воласьць]] — [[Чырванагорская воласьць]] ==== [[Калуская вобласьць]] ==== # [[Кондраўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Мокраўскі раён]] — [[Куйбышаўскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Плохінскі раён]] — [[Румянцаўскі раён]] — [[Ульянаўскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Пясочанскі раён]] — [[Кіраўскі раён (Калуская вобласьць)]] ==== [[Латвія]] ==== # [[Аглонская воласьць]] — [[Агланская воласьць]] # [[Аглонскі край]] — [[Агланскі край]] # [[Люцынскі край]] — [[Лудзенскі край]] # [[Рыбінішкаўская воласьць]] — [[Рыебінская воласьць]] # [[Рыбінішкаўскі край]] — [[Рыебінскі край]] # [[Рэжыцкі край]] — [[Рэзэкненскі край]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Гжацкі раён]] — [[Гагарынскі раён (Смаленская вобласьць)]] # [[Парэцкі павет]] — [[Дзямідаўскі павет]] === Азёры === # [[Вісагіня (возера)]] — [[Вісагінас (возера)]] # [[Князь-возера]] — [[Чырвонае возера]] === Вуліцы/Завулкі/Плошчы === # [[Вуліца Ветраная (Магілёў)]] — [[Вуліца Ленінская (Магілёў)]] # [[Вуліца Койданаўская (Менск)]] — [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)]] # [[Вуліца Міхайлаўская (Менск)]] — [[Вуліца Мопраўская (Менск)]] ці [[Вуліца Камуністычная (Менск)]] # [[Вуліца Фэліцыянаўская (Менск)]] — [[Вуліца Камсамольская (Менск)]] # [[Вуліца Шклоўская (Магілёў)]] — [[Вуліца Першамайская (Магілёў)]] # [[Рынак (Магілёў)]] — [[Плошча Славы (Магілёў)]] === Горы === # [[Сьвятая (гара)]] — [[Дзяржынская (гара)]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (А-НП) ==== # [[Авечкі (Смаргонскі раён)]] — [[Сасноўка (Смаргонскі раён)]] # [[Адверніца]] — [[Чырвоная Слабодка]] # [[Аколіца Лісьцьвін]] — [[Мархлеўск]] # [[Алеская]] — [[Роза Люксэмбург (вёска)]] ці [[Розы Люксэмбург]] # [[Амэрыка (Аршанскі раён)]] — [[Краснапольцы]] # [[Амэрыка (Гомельская вобласьць)]] — [[Савецкі (Гомельская вобласьць)]] # [[Апляўніца]] — [[Ягадная (Менская вобласьць)]] ці [[Ягаднае (Менская вобласьць)]] # [[Асецкае]] або [[Асецкая]] — [[Труд (Гомельская вобласьць)]] # [[Асмаленік]] — [[Ударная (Гомельская вобласьць)]] — [[Ударнае]] # [[Аўрамаўская]] — [[Партызанская (Гомельская вобласьць)]] # [[Бабавозаўшчына]] — [[Ураджайная (Менская вобласьць)]] # [[Бабнева]] — [[Садовая (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Багі]] — [[Загорнае (Віцебская вобласьць)]] # [[Багуславец]] — [[Грачыхіна]] # [[Бадзялы]] — [[Крынічная (Віцебская вобласьць)]] # [[Бажкі (Віцебская вобласьць)]] — [[Першамайская (Дрысенскі раён)]] # [[Баламутавічы]] — [[Зарачаны (Менская вобласьць)]] # [[Балванаўка]] — [[Новікі (Магілёўская вобласьць)]] # [[Балванішкі]] — [[Зялёны Бор (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Балвань]] ([[Вялікая Балвань]] + [[Малая Балвань]]) — [[Загорнае (Клецкі раён)]] ці [[Загорная]] # [[Балобанавічы]] — [[Прыазёрная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Бальдзюкі]] + [[Кулакоўцы]] — [[Зарэчная (Койданаўскі раён)]], [[Зарэчнае (Койданаўскі раён)]] # [[Баля Касьцельная]] — [[Зарачанка]] # [[Бараны (Маладэчанскі раён)]] — [[Дубкі (Маладэчанскі раён)]] # [[Баславічы]] — [[Барок (Слуцкі раён)]] # [[Баўтухі]] — [[Дружная (Віцебская вобласьць)]] # [[Белае (Бельскі сельсавет)]] — [[Азіна]] # [[Белы Морг]] — [[Сьветлы (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Бераставіца (Бераставіцкі раён)]] — [[Пагранічны (пасёлак)]] # [[Берасьцяны Завод]] — [[Чапаеўскі (Гомельская вобласьць)]] # [[Більдзейкі]] — [[Грушаўка (Камянецкі раён)]] # [[Блевачы]] — [[Прыбярэжная]] # [[Блёўка]] — [[Усход (Бялыніцкі раён)]] або [[Васток (Магілёўская вобласьць)]] # [[Блошна]] — [[Падгорная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Блудзень]] — [[Першамайская (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Блудзім]] — [[Дзенісовічы]] # ''[[Блячына]]'' + [[Брыкаўшчына]] — [[Садовая (Менская вобласьць)]] # [[Божадары]] — [[Беразоўшчына (Менская вобласьць)]] ці [[Бярозаўшчына]] # '''''[[Божына]]''''' — [[Прырэчча (Менская вобласьць)]] # [[Боўдзілаўцы]] — [[Слабажаны]] # [[Брак]] — [[Дальні (Прапойскі раён)]] # [[Брухачы]] — [[Дружная (Менская вобласьць)]] # [[Брылёва (Гомельскі раён)]] — [[Мічурынская (вёска)]] # [[Бубалі II]] — [[Дуброва (Шумілінскі раён)]] або [[Дубрава (Шумілінскі раён)]] # [[Быкі (Вярэнаўскі раён)]] — [[Мілавідная]] # [[Быкі (Маладэчанскі раён)]] — [[Рабінавая]] # [[Бычкі (Іўеўскі раён)]] — [[Новы Сьвет (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Бычкі (Менская вобласьць)]] — [[Атраднае (Менская вобласьць)]] # [[Бычыншчына]] — [[Зарачанская]] # [[Бяднішкі]] — [[Зернавая]] # [[Бясхлебічы]] — [[Сасновічы]] # [[Ваўкі (Менская вобласьць)]] — [[Загорскае]] # [[Відокі (пасёлак, Дрысенскі раён)]] — [[Новае Жыцьцё (Дрысенскі раён)]] # [[Вонькі]] — [[Набярэжная (вёска)]] # [[Воўкавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ваўковіцкі Крупец]] — [[Урыцкае]] # [[Воўкаразь]] — [[Пабеда (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Вошкаўцы]] — [[Ураджайная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Вызна]] — [[Чырвоная Слабада]] # [[Гавенавічы]] — [[Валадарск]] # [[Гавінавічы]] — [[Падгорная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гавязна]] — [[Вішнявец (Менская вобласьць)]] # [[Гавязна 1]] — [[Навапольцы]] # [[Гадзень]] — [[Зялёны Бор (Салігорскі раён)]] # [[Галоднічы]] — [[Краснаазёрнае]] — [[Краснаазёрная]] # [[Ганна-Спаская]] — [[Заазёрная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гараваха]] — [[Першамай (Гомельская вобласьць)]] # [[Гарбы]] — [[Рамашкі (Менская вобласьць)]] # [[Гаруны (вёска)]] — [[Свабода (Віцебская вобласьць)]] # [[Гарэлышы]] — [[Высокая (Віцебская вобласьць)]] # [[Гасподы]] — [[Першае Мая (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Першамайск (Магілёўская вобласьць)]] # [[Германава Слабада]] — [[Чырвоная Слабада (Рудабельскі раён)]] ці [[Красная Слабада (Рудабельскі раён)]] # ''[[Германы]]'' — [[Дняпроўка]] # [[Гібайлавічы]] — [[Знаменская]] # [[Глод]] — [[Мірная (Менская вобласьць)]] # [[Глупікі]] — [[Мірная (Магілёўская вобласьць)]] # [[Гніліца (Магілёўская вобласьць)]] — [[Леніна (Краснапольскі раён)]] # [[Гноеў]] — [[Віць (вёска)]] # [[Гнойна]] — [[Вішнёўка (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гнойніца]] — [[Вішнявец (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Гнойны Рак]] — [[Чырвоны Бераг (Салігорскі раён)]] — [[Красны Бераг (Салігорскі раён)]] # [[Голя]] — [[Пагранічная (вёска)]] # [[Горач]] — [[Сьветач (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Данілаўская Буда]] — [[Данілаўка (Ельскі раён)]] # [[Дарагакупава (Віцебскі раён)]] — [[Прыдзьвіньне (Віцебскі раён)]] # [[Двор-Гарадзішча]] — [[Тэльман (Гомельская вобласьць)]] ці [[Тэльмана (Гомельская вобласьць)]]<!--СННП і ГВБ 1-1, с. 76--> # [[Дзёхаўка]] — [[Наберажная (Менская вобласьць)]] # [[Дзіракі]] — [[Горная (Менская вобласьць)]] # [[Дзюрдзеў]] — [[Камсамольск (Рэчыцкі раён)]] # [[Дзякі]] — [[Крыніцы (Ваўкавыскі раён)]] <!--або [[Раднікі (Гарадзенская вобласьць)]]--> # [[Дзяругі (Дубровенскі раён)]] — [[Каўровае]] # [[Доргунская Вулька]] — [[Вусава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Доўгі Памёт]] — [[Навасёлы]] # [[Дракі]] — [[Вясеньняя]] # [[Драхча Буглацкая]] — [[Праўда (Менская вобласьць)]] # [[Драхча Паненская]] — [[Кутузаўка (Менская вобласьць)]] # [[Драчылава]] — [[Гагарына]] # [[Дрыса]] — [[Верхнядзьвінск]] # [[Дубенск]] — [[Новае Жыцьцё (Губіцкі сельсавет)]] # '''[[Дуравічы (Менская вобласьць)]]''' — [[Зялёная (Вялейскі раён)]] # [[Дурневічы]] — [[Лугавая (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Дурычы]] — [[Знаменка (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Жандовая Вулька]] — [[Лясная (Гарадзенскі раён)]] # [[Жарабілавічы]] — [[Сасновая (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Жарабцы]] — [[Вішнявец (Віцебская вобласьць)]] # [[Жаробнае]] — [[Чкалава (Гомельскі раён)]] # [[Жываглодавічы (Капыльскі раён)]] — [[Першамайскі (Капыльскі раён)]] # [[Жываглодавічы (Салігорскі раён)]] — [[Першамайск (Салігорскі раён)]] # [[Жыдаўка]] — [[Першамайская (Лагойскі раён)]] # [[Забалеўскі Двор]] — [[Чырвоны Кастрычнік (Чырвонакастрычніцкі сельсавет)]] або [[Красны Акцябар (Менская вобласьць)]] # [[Загразь]] — [[Беразьнянка]] # [[Замагільле]] — [[Расьсьвет (Салігорскі раён)]] # [[Зарэзаў]] — [[Кірава (Лоеўскі раён)]] # [[Засуньне]] — [[Першамайск (Лельчыцкі раён)]] # [[Затычына]] — [[Чаромуха (Менская вобласьць)]] # [[Зламышле]] — [[Загародная]] # [[Злодзін]] — [[Чырвонабярэжжа]] # [[Злыднікі]] — [[Першамайка]] # [[Зьдзецел]] — [[Дзятлава]] # [[Ігнатычы]] або [[Ігнацічы]] — [[Калініна (Менскі раён)]] # [[Ігумен]] — [[Чэрвень (горад)]] # [[Кабакі (Зэльвенскі раён)]] — [[Сьнежная]] # [[Кабакі (Слонімскі раён)]] — [[Прырэчча (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабаны (Менская вобласьць)]] — [[Чырвонаармейская]] — [[Краснаармейская]] # [[Кабылева]] або [[Кабылёва]] — [[Першамайск (Караваціцкі сельсавет)]] # '''[[Кабылінцы]]''' ці [[Кабыленцы]] ці [[Кабыльнікі (Дрысенскі раён)]] — [[Пабеда (Дрысенскі раён)]] # [[Кабылічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Дубравіна]] # [[Кабылічы (Магілёўская вобласьць)]] — [[Вішнёўка (Бабруйскі раён)]] # [[Кабылічы (Навапольскі сельсавет)]] — [[Прыстань (Пухавіцкі раён)]] # [[Кабылічы (Навасёлкаўскі сельсавет)]] — [[Пцічанская]] # [[Кабылкі]] — [[Зоранька]] # [[Кабыльле]] — [[Кастрычніцкая]] ці [[Акцябарская (Менская вобласьць)]] # [[Кабыльнік]] або [[Кабыльнікі]] — [[Нарач (Нарачанскі сельсавет)]] # [[Кабыльнікі (Віцебскі раён)]]<!--раней у Лёзьненскім раёне--> — [[Акцябарская (Віцебская вобласьць)]] ці [[Кастрычнік (Віцебская вобласьць)]] ці [[Акцябар (Віцебская вобласьць)]] # [[Кабыльнікі (Лідзкі раён)]] — [[Крыніцы (Лідзкі раён)]] # [[Кабыльнікі (Наваградзкі раён)]] — [[Клёны (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабыльчыцы (Капыльскі раён)]] — [[Калінава (Менская вобласьць)]] # [[Кабыльшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Палесьсе (Шацілавіцкі раён)]] # [[Кабыльшчына (Менская вобласьць)]] — [[Садоўшчына (Барысаўскі раён)]] # [[Кабылякі (Віцебская вобласьць)]] — [[Прыдняпроўе (вёска)]] # [[Кабылякі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Дружная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Расьсьветная (Гомельская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Асіпавіцкі раён)]] — [[Знаменка (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Клічаўскі раён)]] — [[Акцябарск (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кажаны (Гомельская вобласьць)]] — [[Першая Ступень]] # [[Казарэзы (Менская вобласьць)]] — [[Крыніцы (Валожынскі раён)]] <!--або [[Раднікі (Менская вобласьць)]]--> # [[Какаль]] — [[Сьветач (Гомельская вобласьць)]] # [[Какуевічы]] — [[Чкалава (Шацілавіцкі раён)]] # [[Калатуны]] — [[Дружба (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Калёнія Белін]] — [[Малінаўка (Дарагічынскі раён)]] # [[Калёнія Равіны]] — [[Сірэнеўка]] # '''[[Каралі (Сеньненскі раён)]]''' — [[Бальшавік (Віцебская вобласьць)]] # [[Каравяк]] — [[Дружная (Магілёўская вобласьць)]] # [[Каралін (Пружанскі раён)]] — [[Сонечны (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Каростычы]] — [[Холмічы]] # [[Каросьцін]] — [[Новае Палесьсе (Гомельская вобласьць)]] # [[Касалапы]] — [[Турынец]] або [[Турынец 1]] # [[Каты (Бабруйскі раён)]] — [[Сасновая (Магілёўская вобласьць)]] # [[Каўбасічы]] — [[Турцэвічы]] # [[Каўбасы (вёска)]] — [[Радамля (Гомельская вобласьць)]] # [[Качэрычы]] — [[Кіраўск]] # ''[[Кашчыца]]'' — [[Першамайскі (Карэліцкі раён)]] # [[Кісялёўка (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Вязавец (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кішкарэпы]] — [[Малькевічы]] # [[Клапытычы]] або [[Клапыцічы]] — [[Іскры]] # [[Клёпкі]] — [[Кастрычнік (Барысаўскі раён)]] # [[Кліндупаўка]] — [[Чырвонае Возера (Гомельская вобласьць)]] # [[Клюндзеўка]] — [[Вішнёвая (Менская вобласьць)]] ці [[Вішнёвае]] # [[Кныроўка]] — [[Калінічы]] # [[Княжыца (Гомельская вобласьць)]] — [[Слабажанка]] # [[Князь-Возера]] — [[Чырвонае Возера (вёска)]] # ''[[Койданава]]'' — [[Дзяржынск]] # [[Конскі Бор]] — [[Бярозавая Рошча (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кралёўка]] — [[Новае Жыцьцё (Добрускі раён)]] # [[Краснае Сяло]] — [[Краснасельскі]] # [[Крысьцінава]] — [[Палескі]] # '''[[Куляшова (Віцебская вобласьць)]]''' — [[Краснае Знамя]] # [[Куляшова (Магілёўская вобласьць)]] — [[Праабражэнск]] # [[Курадзічы]] — [[Казанск]] # [[Курдзюкі]] — [[Слаўная]] # [[Ламское (былы хутар)]] — [[Кастрычнік (Крупскі раён)]] # [[Лапоці]] — [[Беразьнякі (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лапцевічы]] — [[Васількава]] або [[Васількова (Койданаўскі раён)]] # [[Лапці]] — [[Майская]] # [[Лапціха]] — [[Камунарка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лаўна (былы фальварак)]] — [[Нёман (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Ліхадзеі]] — [[Прагрэс (Слуцкі раён)]] # [[Ліхасельцы (Сьвіслацкі раён)]] — [[Каліноўская (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лукаеды]] — [[Кірава (Брагінскі раён)]] # [[Лускі]] — [[Камуна (Гомельская вобласьць)]] — [[Авангард (вёска)]] # [[Лягушкі (вёска)]] — [[Новае Жыцьцё (Забялышынскі сельсавет)]] # ''[[Малое Мажэйкава]]'' — [[Мажэйкава]] # [[Магільнае (Лельчыцкі раён)]] — [[Мірнае]] # [[Магільніца]] — [[Рошчыца]] # [[Макранскі]] — [[Брацкі]] # [[Малая Блошна]] — [[Ягадная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Малая Дзяцель]] — [[Лугавая (Віцебская вобласьць)]] # [[Малышы (Шаркоўшчынскі раён)]] — [[Чарамхова]] # [[Мартышкі]] — [[Бярозы]] # [[Машарына]] — [[Усход (Аторскі сельсавет)]] # [[Машні]] — [[Сямёнава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Менск]] — [[Мінск]] # ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]'' — [[Нарыманаў (пасёлак)]] # [[Млынавы]] — [[Новае Жыцьцё (Смалявіцкі раён)]] # [[Мнагаверш]] — [[Міроненкі]] # ''[[Мондзіна]]'' — [[Чаромушкі (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Мордычы]] — [[Зорычы (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Мухаеды]] — [[Махаеды]] — [[Кіраў (вёска)]] # [[Муцькавічы]] — [[Зорная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Наважукаўка]] — [[Траянаўка (Магілёўская вобласьць)]] # [[Навозы (Менская вобласьць)]] — [[Арэшніца]] # [[Нараты (Каранёўскі сельсавет)]] — [[Арэхаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Неўмывакі]] — [[Арэхаўская]] # [[Новы Старобін]] — [[Новастаробінск]] або [[Нова-Старобінск]] — [[Салігорск]] # [[Нявошы]] — [[Зарэчча (Вярэнаўскі раён)]] # '''[[Пагосьцішча]]''' — [[Чырвоны Пасёлак]] # [[Пагулянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Першае Мая (Гомельская вобласьць)]] # [[Падонкі]] — [[Знаменка (Менская вобласьць)]] # [[Пад’яўменьне]] — [[Новая Вёска (Чачэрскі раён)]] # [[Пазьдзюткі]] — [[Радуга (Віцебская вобласьць)]] # [[Панскае]] — [[Майск (Менская вобласьць)]] # [[Папіхова]] — [[Сьвярдлова (Віцебская вобласьць)]] # [[Папоўка (Добрускі раён)]] — [[Леніна (Добрускі раён)]] # [[Папоўка (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайск (Лоеўскі раён)]] # [[Папоўшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Кастрычнік (Хвойніцкі раён)]] # [[Парасятнікі]] — [[Маячная]] ці [[Маячнае]] # [[Паршавічы]] — [[Бярозавічы]] # [[Пастралкі]] — [[Варварына (Гомельская вобласьць)]] # [[Пахабаўшчына]] — [[Альбянка]] # [[Пералаз (Гомельская вобласьць)]] — [[Уладзімераўка (Мікалаеўскі сельсавет)]] # [[Пішчакі]] — [[Арэхава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Плевакі]] — [[Першамай (Менская вобласьць)]] # [[Плехава (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Ягадная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Плёхава]] — [[Залесаўцы]] # [[Плутоўка]] — [[Чырвоны Партызан (Гомельская вобласьць)]] # [[Плюгаўкі]] — [[Дубровіна]] # [[Пляцянічы]] — [[Чырвонае Сяло (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Пляшкі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Партызанаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Поразаў]] — [[Поразава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Прапойск]] — [[Слаўгарад]] # [[Прыступаўшчына]] — [[Розаўка]] # [[Прышыхвасты]] — [[Першамайск (Дарагічынскі раён)]] # [[Пузава (Вялейскі раён)]] — [[Лясная (Менская вобласьць)]] # ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]'' — [[Вясёлая (Менская вобласьць)]], [[Вясёлае (Капыльскі раён)]] # [[Пузавічы (Слонімскі раён)]] — [[Паўлава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Пузікі (Магілёўская вобласьць)]] — [[Сафонава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Пузікі (Менская вобласьць)]] або [[Пузыкі]] — [[Бароўшчына]] # ''[[Пукава]]'' — [[Камсамольская]] # [[Пупелічы]] — [[Крынічка]] — [[Крынічкі]] # [[П’янькава]] — [[Вішня (Магілёўская вобласьць)]] # [[Пярхайлы]] — [[Зарэчная (Валожынскі раён)]] # [[Пяцюлі]] — [[Новая (Менская вобласьць)]] # [[Радзівілімонты]] — [[Чырвоная Зорка (Клецкі раён)]] ці [[Красная Зьвязда (Менская вобласьць)]] # [[Радзілавічы]] — [[Дзяржынск (Лельчыцкі раён)]] # [[Ракаедаўшчына]] — [[Пабеднае (Менская вобласьць)]] # [[Раманава (Гомельская вобласьць)]] — [[Барба]] # ''[[Раманава (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Горацкі раён)]] # ''[[Раманава (Менская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Слуцкі раён)]] # [[Рыкаўка]] — [[Кірава (Крупскі раён)]] # [[Рылавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ніканава]] # [[Рылаўшчына (Магілёўская вобласьць)]] — [[Чырвоная Горка (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Красная Горка (Амсьціслаўскі раён)]] # [[Рылаўшчына (Менская вобласьць)]] — [[Дружба (Менскі раён)]] # [[Сабакінцы]] (раней [[Забалацьце (Шчучынскі раён)]]) — [[Пакроўскае (Гарадзенская вобласьць)]], [[Нарбутава (Гарадзенская вобласьць)]], [[Першамайская (Першамайскі сельсавет)]], [[Першамайск (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сабачкі]] — [[Сьветлая]] # [[Самадураўшчына]] — [[Радзіма]] # [[Серадзібор]] — [[Канстанцінаўка (Менская вобласьць)]] # [[Сіпораўка]] — [[Партызаны (Гомельская вобласьць)]] # [[Скаблы]] — [[Клёнаўка (Віцебская вобласьць)]] # [[Скорбічы]] або [[Скарбічы]] — [[Дружба (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Скулаўка]] — [[Прымор’е]] # [[Слатвін]] — [[Вінаградаўка (Ігуменскі раён)]] # [[Сморкава]] — [[Пабядзіцель (Менская вобласьць)]] ці [[Пераможац]] # [[Снапкоў]] — [[Уладзімераўка (Хоцімскі раён)]] # [[Старцавічы]] — [[Знамя (Менская вобласьць)]] # [[Старчыцы]] — [[Акцябар (Салігорскі раён)]] # [[Стары Фальварак]] — [[Пабеднае (Гомельская вобласьць)]] # [[Стралічаў]] — [[Стралічава]] # [[Страшныя]] — [[Новы Лад (вёска)]] або [[Новы Строй (вёска)]] # [[Суднікі (Койданаўскі раён)]] — [[Леніна (Койданаўскі раён)]] # [[Сумы (Віцебская вобласьць)]] — [[Красная Іскра]] # [[Сучкі]] — [[Коласава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сыроваткі]] — [[Журавінка]] # [[Сьвінашкі]] — [[Зорная (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сьвінева]] — [[Дубраўцы]] # [[Сьвінка (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Малінавая]] # [[Сьвінка (Менская вобласьць)]] — [[Лугавая (Менская вобласьць)]] # [[Сьвіное]] — [[Першамайск (Віцебская вобласьць)]] # [[Сьвятое (Сьвятоўскі сельсавет)]] — [[Кірава (Жлобінскі раён)]] # [[Сьвятое (Рэчыцкі раён)]] — [[Першамайск (Дзюрдзеўскі сельсавет)]] # [[Сьвятоцак]] — [[Дзяржынск (Нараўлянскі раён)]] ці [[Дзяржынскага]] # [[Сьвяты Дух (вёска)]] — [[Будзёнаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сьлепцы]] — [[Знаменка (Гомельская вобласьць)]] # [[Сьмярдзяча]] — [[Красіеўка]] # [[Сьпягліца]] — [[Сьвяцілавічы (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Тараканаўка]] — [[Салаўёўка (Менская вобласьць)]] # [[Тракуціха]] — [[Беразьніца (Менская вобласьць)]] # ''[[Троцкае (вёска)]]'' — [[Сталіна (Гомельская вобласьць)]] — [[Акцябар (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Троцкія]] — [[Бярозкі (Менская вобласьць)]] # [[Трыбушкі]] — [[Мірная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]] — [[Вішнёўка (Віцебская вобласьць)]] # [[Ужывец]] — [[Вішнёўка (Клічаўскі раён)]] # [[Узьнікі]] — [[Чырвоная Слабада (Магілёўская вобласьць)]] # [[Федзькаў Засьценак]] — [[Узнацкі Вугал]] # ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Ліпень (вёска)]] # [[Халуі (Менская вобласьць)]] — [[Салаўінае]] — [[Салаўіная]] # [[Хапаны]] — [[Раманаўка (Рагачоўскі раён)]] # [[Хатаевічы]] — [[Акцябар (Лагойскі раён)]] # [[Хацінава (пасёлак, Менская вобласьць)]] — [[Радуга (Менская вобласьць)]] # [[Хвасты (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Лугавая (Іўеўскі раён)]] # [[Храсты]] або [[Хрысты]] — [[Крынічнае (Менская вобласьць)]] # [[Худзяні]] — [[Мірная (Віцебская вобласьць)]] # [[Цараўцы]] — [[Кірава (Слуцкі раён)]] # [[Царкавішча (Віцебскі раён)]] — [[Уладзімераўка (Віцебскі раён)]] # [[Царковішча (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Пралетарскае]] ці [[Пралетарская]] # '''[[Царкоўе (Буда-Кашалёўскі раён)]]''' — [[Саўхозная]] ці [[Саўгаснае]] ці [[Саўгасная]] # [[Царкоўны Асавец]] — [[Чырвоны Асавец]] # ''[[Цешаўля]]'' — [[Цешаўле]] # [[Цкуі]] — [[Марачанка]] # [[Цыцкавічы]] — [[Расьсьветная (Менская вобласьць)]] # [[Чамярыца]] — [[Першамайская (Чашніцкі раён)]] # [[Чортава]] — [[Расьсьвет (Магілёўская вобласьць)]] # [[Чысталужжа]] — [[Усход (Веткаўскі раён)]] # [[Чэрапаўка II]] — [[Чырвоны Акцябар]] # ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]'' — [[Чырвоны Ўсход]] # [[Шалухоўка]] — [[Перамога (Вяліканямкоўскі сельсавет)]] — [[Пабеда (Вяліканямкоўскі сельсавет)]] # [[Шапілава]] — [[Майскае (Гомельская вобласьць)]] # ''[[Шацілкі]]'' — [[Сьветлагорск (Гомельская вобласьць)]] # [[Шляхецкі Камень]] або [[Камень Шляхецкі]] — [[Акцябар (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Шляхтаўшчына]] — [[Трудавая (Гарадзенская вобласьць)]] ці [[Працоўная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Шопа (вёска)]] — [[Высачаны (Менская вобласьць)]] # [[Эмус]] — [[Новае Жыцьцё (Гомельскі раён)]] # [[Юдзенічы]] — [[Савецкая (Сеньненскі раён)]] # [[Язвы (Менская вобласьць)]] — [[Вясёлкі]] # [[Янаў]] — [[Іванава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Яўтушкавічы]] — [[Прасьвет (Сьветлагорскі раён)]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Папова Гара]] — [[Чырвоная Гара (Бранская вобласьць)]] ==== [[Калуская вобласьць]] ==== # ''[[Плохіна]]'' — [[Румянцава (Калуская вобласьць)]] — [[Ульянава (Калуская вобласьць)]] # [[Пясочня (горад)]] — [[Кіраў (Калуская вобласьць)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] (Калінінградзкая вобласьць) ==== # [[Рагніт]] — [[Неман (горад)]] # [[Тыльзыт]] — [[Савецк (Калінінградзкая вобласьць)]] ==== [[Латвія]] ==== # [[Аглонь]] — [[Аглана]] # [[Дзьвінск]] — [[Даўгаўпілс]] # [[Люцын]] — [[Лудза]] # [[Пасінь]] — [[Пасіенэ]] # [[Рыбінішкі]] — [[Рыебіні]] # [[Рэжыца]] — [[Рэзэкнэ]] ==== [[Летува]] ==== # [[Вільня]] — [[Вільнюс]] # [[Вісагіня]] — Вісагінас # [[Друскенікі]] — Друскенінкай # [[Кашадары]] — [[Кайшадорыс]] # [[Коўна]] — [[Каўнас]] # [[Лаварышкі]] — Лаварышкес # [[Сьвянцяны]] — [[Швянчоніс]] # [[Трокі]] — [[Тракай]] ==== [[Польшча]] ==== # [[Аўгустоў]] — Аўгустуў # [[Беласток]] — Бялыстак # [[Белая (горад)]] — [[Белая Падляска]] ці [[Бяла Падляска]] # [[Гайнаўка]] — Хайнуўка # [[Гараны (Падляскае ваяводзтва)]] — Гураны # [[Дарагічын (Падляскае ваяводзтва)]] — [[Драгічын (Падляскае ваяводзтва)]] # [[Дуброва Гарадзенская]] — [[Дуброва Беластоцкая]] # [[Ружанасток]] (раней [[Крывасток]] ці [[Табеншчына]], [[Краснасток]]) — [[Ружанысток]] # [[Новы Двор (Сакольскі павет)]] — Новы Двур # [[Холм]] — [[Хэлм]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Гжацак]] — [[Гагарын (Смаленская вобласьць)]] # [[Парэчча (горад)]] — [[Дзямідаў (горад)]] # [[Слабада (гарадзкі пасёлак)]] — [[Пржавальскае]] ==== [[Украіна]] ==== # [[Харомнае]] — [[Чапаеўка (Чарнобыльскі раён)]] === Рэкі === ==== [[Польшча]] ==== # [[Кросна (рака)]] — [[Кшна]] == Неафіцыйныя == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (Н-АТА) ==== # [[Амсьціслаўскі павет]] — [[Мсьціслаўскі павет]] # [[Амсьціслаўскі раён]] — [[Мсьціслаўскі раён]] # [[Асіпавіцкі раён]] — [[Асіповіцкі раён]] # [[Асіпавіцкі сельсавет (Асіпавіцкі раён)]] — [[Асіповіцкі сельсавет]] # [[Ахрэмаўскі сельсавет]] — [[Ахрэмавецкі сельсавет]] # [[Бешанкавіцкі раён]] — [[Бешанковіцкі раён]] # [[Бешанкавіцкі сельсавет]] — [[Бешанковіцкі сельсавет]] # [[Бухавіцкі сельсавет]] — [[Буховіцкі сельсавет]] # [[Гаранскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Гуранскі сельсавет]] # [[Дзьмітравіцкі сельсавет (Камянецкі раён)]] — [[Дзьмітровіцкі сельсавет]] # [[Дзямянаўскі сельсавет]] — [[Дзямянавецкі сельсавет]] # [[Каленкавіцкі раён]] — [[Калінкавіцкі раён]] # [[Каленкавіцкі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]] — [[Калінкавіцкі сельсавет]] # [[Макараўскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Макаравецкі сельсавет]] # [[Малахоўскі сельсавет]] — [[Малахавецкі сельсавет]] # [[Мухаедаўскі сельсавет]] — [[Махаедаўскі сельсавет]] # [[Хамянтоўскі сельсавет]] — [[Хамантоўскі сельсавет]] # [[Чашаўлянскі сельсавет]] — [[Цешаўлянскі сельсавет]] # [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] — [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (Н-НП) ==== # [[Азярычын]] — [[Азярычына]] # [[Алёхнавічы (Менская вобласьць)]] — [[Аляхновічы (Менская вобласьць)]] <!--# [[Апчак-Горкі]] — [[Прывольны]]--> # [[Амсьціслаў]] — [[Мсьціслаў]] # [[Асіпавічы]] — [[Асіповічы]] # [[Баркулабаў]] — [[Баркулабава]] — [[Баркалабава]] # [[Баўбасаў]] — Балбасава # [[Баўсуны]] — [[Балсуны]], [[Казацкія Балсуны]] <!--# [[Белагуша]] — [[Белавуша]]--> # [[Бешанкавічы]] — [[Бешанковічы]] # [[Блячын]] — ''[[Блячына]]'' # [[Борак (Жыткавіцкі раён)]] — [[Боркі (Жыткавіцкі раён)]] # [[Божын]] — '''''[[Божына]]''''' # '''[[Брылёў (Чачэрскі раён)]]''' — [[Брылёва (Чачэрскі раён)]] # [[Брынёў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Брынёва]] # [[Буда-Кашалёў]] — [[Буда-Кашалёва]] # [[Бухавічы]] — [[Буховічы]] # [[Бярэзань]] — [[Беразіно]] # [[Васількоў (Гомельская вобласьць)]] — [[Васількова (Гомельская вобласьць)]] # [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Вішнева (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Вішнеў (Менская вобласьць)]] — [[Вішнева (Менская вобласьць)]] # [[Вобрына]] — ''[[Кашчыца]]'' # [[Ворша]] — [[Орша]] # [[Вялікі Малешаў]] — [[Вялікае Малешава]] # [[Вярэнаў]] — [[Воранава]] # [[Гарманы]] — ''[[Германы]]'' # [[Грабаў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Грабава (Жыткавіцкі раён)]] # '''[[Грабаў (Рагачоўскі раён)]]''' — [[Грабава (Рагачоўскі раён)]] # [[Грозаў]] — [[Грозава]] # [[Грычын]] — [[Грычына]] # [[Даўгінаў]] — [[Даўгінава (Вялейскі раён)]] # [[Дзьмітравічы (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Дзьмітровічы]] # [[Душылаўка]] — [[Леванпольле (Магілёўская вобласьць)]] <!--# [[Еўхімова]] — [[Яўхімова]]--> # [[Жодзін]] — [[Жодзіна]] # [[Жыровічы]] — [[Жыровіцы]] # [[Зорная (Віцебская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Віцебская вобласьць)]] # [[Зьдзітаў (Зьдзітаўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Зьдзітаўскі сельсавет)]] # [[Зьдзітаў (Спораўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Спораўскі сельсавет)]] # [[Каленкавічы]] — [[Калінкавічы]] <!--# [[Калодзішкі]] — [[Калодзежкі]]--> # [[Кастрычніцкі (Менская вобласьць)]] — [[Акцябарскі (Менская вобласьць)]] # [[Каты (Хоцімскі раён)]] (вёска) — [[Міхайлаўскі (Хоцімскі раён)]] (пасёлак) # [[Клёнкі]] — [[Ільіч (Гомельскі раён)]] ці [[Ільліч (Гомельскі раён)]] # [[Койданаў]] — ''[[Койданава]]'' # [[Косаў]] — [[Косава (горад)]] # [[Косін (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Косіна (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Косін (Менская вобласьць)]] — [[Косіна (Менская вобласьць)]] # [[Коханаў]] — [[Коханава]] # [[Крашын]] — [[Крошын]] # '''[[Ланькаў]]''' — [[Ланькава]] # '''[[Ленін (вёска)]]''' — [[Леніна (Жыткавіцкі раён)]] # [[Лагоўская Слабада]] — [[Лугавая Слабада]] # [[Лунін (Менская вобласьць)]] — [[Луніна]] # [[Лыскаў]] — [[Лыскава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Мажэйкаў (Лідзкі раён)]] — [[Малы Мажэйкаў]] — ''[[Малое Мажэйкава]]'' # [[Мажэйкаў (Шчучынскі раён)]] — [[Вялікі Мажэйкаў]] — [[Вялікае Мажэйкава]] # [[Мардашэвічы]] або [[Мардашавічы]] — [[Мардахі]] # [[Міхалёў (Гомельская вобласьць)]] — ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]'' # [[Міхалёў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Магілёўская вобласьць)]] # [[Міхалёў (Менская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Бярэзінскі раён)]] # [[Мондзін]] — ''[[Мондзіна]]'' # [[Мсьцібаў]] — [[Мсьцібава]] # [[Новы Ленін]] — [[Новае Леніна]] — [[Наваленін]] # [[Новыя Шаламы]] — ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]'' # [[Папоўка (Буда-Кашалёўскі раён)]] — ''[[Троцкае (вёска)]]'' # [[Пасудаў]] — [[Пасудава]] # [[Побалаў]] — [[Побалава]] # [[Прусінаў]] — [[Прусінава]] # [[Пузаў]] — ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]'' # [[Пукаў]] — ''[[Пукава]]'' # [[Радастаў]] — [[Радастава]] # [[Радашкавічы]] — [[Радашковічы]] # [[Раманаў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Раманава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Раманаў (Менская вобласьць)]] — [[Раманава (Менская вобласьць)]] # [[Семежаў]] — [[Семежава]] <!--# [[Сінін]] — [[Сініло]] ці [[Сіняло]]--> # [[Спораў]] — [[Спорава]] # [[Станькаў]] — [[Станькава]] # [[Строхаў]] — [[Строхава]] # [[Сынковічы]] — [[Сынкавічы]] # [[Таўмачаў]] — [[Талмачаў]] — [[Талмачава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Усход (Веткаўскі раён)]] — [[Васток (Веткаўскі раён)]] # [[Усход (Гомельскі раён)]] — [[Васток (Гомельскі раён)]] # [[Усход (Кабінагорскі сельсавет)]] — [[Васход (Кабінагорскі сельсавет)]] # [[Хамянтоўцы]] — [[Хамантова]], [[Хамантоўцы]] # [[Холы]] — ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]'' # [[Хоўхла]] — [[Хоўхлава]] # [[Чэрнеў]] — [[Чэрнева (Менская вобласьць)]] # [[Чэшаўля]] — ''[[Цешаўля]]'' # [[Шарашоў]] — [[Шарашова]] ці [[Шарашэва]] # [[Шацілавічы]] — ''[[Шацілкі]]'' # [[Шыкаў]] — [[Шыкава]] == Іншае == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (І-АТА) ==== # [[Алёхнавіцкі сельсавет]] — [[Аляхновіцкі сельсавет]] # [[Асмаленіцкі сельсавет]] — [[Ударненскі сельсавет]] # [[Баркулабаўскі сельсавет]] — [[Баркалабаўскі сельсавет]] # [[Баўбасаўскі сельсавет]] — Балбасаўскі сельсавет # [[Баўсунскі сельсавет]] — [[Балсунскі сельсавет]], [[Казацкабалсунскі сельсавет]] # [[Берасьцейская вобласьць]] — Брэсцкая вобласьць # [[Берасьцейскі раён]] — Брэсцкі раён # [[Бягомельскі раён]] — [[Бягомльскі раён]] або [[Бягомскі раён]] # [[Бягомельскі пасялковы савет]] — [[Бягомльскі пасялковы савет]] або [[Бягомскі пасялковы савет]] # [[Бягомельскі сельсавет]] — [[Бягомльскі сельсавет]] або [[Бягомскі сельсавет]] # [[Бярэзанскі раён]] — [[Бярэзінскі раён]] # [[Бярэзанскі сельсавет (Бярэзанскі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)]] # [[Бярэзанскі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Докшыцкі раён)]] # [[Валевачоўскі сельсавет]] — Валевачскі сельсавет # [[Ваўкалацкі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Валкалацкі сельсавет]] # [[Воўкавіцкі сельсавет (Гомельскі раён)]] — [[Урыцкі сельсавет]] # [[Вызьненскі пасялковы савет]] — [[Чырвонаслабадзкі пасялковы савет]] # [[Вызьненскі раён]] — [[Чырвонаслабадзкі раён]] # [[Вызьненскі сельсавет (Вызьненскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Чырвонаслабадзкі раён)]] # [[Вызьненскі сельсавет (Салігорскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Вялейская вобласьць]] — Вілейская вобласьць # [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)]] — Вілейскі павет # [[Вялейскі раён]] — [[Вілейскі раён]] # [[Вярэнаўскі раён]] — [[Воранаўскі раён]] # [[Вярэнаўскі сельсавет]] — [[Воранаўскі сельсавет]] # [[Гарадзенская вобласьць]] — Гродзенская вобласьць # [[Гарадзенская губэрня]] — Гродзенская губэрня # [[Гарадзенскі раён]] — Гродзенскі раён # [[Дарагічынскі павет]] — [[Драгічынскі павет]] # [[Дарагічынскі павет (1918—1939)]] — [[Драгічынскі павет (1918—1939)]] # [[Дарагічынскі раён]] — [[Драгічынскі раён]] # [[Дарагічынскі сельсавет]] — [[Драгічынскі сельсавет]] # [[Дурыцкі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Берасьцейскі раён)]] # [[Забалеўскадворскі сельсавет]] — [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] або [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] # [[Зьдзецельскі раён]] — [[Дзятлаўскі раён]] # [[Зьдзецельскі сельсавет]] — [[Дзятлаўскі сельсавет]] # [[Івейскі раён]] — [[Іўеўскі раён]] # [[Ігуменскі раён]] — [[Чэрвеньскі раён]] # [[Кабыліцкі сельсавет]] — [[Вішнёўскі сельсавет]] # [[Карпілаўскі раён]] (цэнтар [[Карпілаўка (Карпілаўскі раён)|Карпілаўка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]] # [[Качэрыцкі раён]] — [[Кіраўскі раён (Магілёўская вобласьць)]] # [[Крашынскі сельсавет]] — [[Крошынскі сельсавет]] # [[Крычаўская акруга]] — [[Калінінская акруга]] # [[Маладэчанскі павет]] — Маладзечанскі павет # [[Маладэчанскі раён]] — [[Маладзечанскі раён]] # [[Маладэчанская вобласьць]] — Маладзечанская вобласьць # [[Менская губэрня]] — Мінская губэрня # [[Менскі павет (Менская губэрня)]] — Мінскі павет # [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)]] — Навагрудзкае ваяводзтва # [[Наваградзкі павет]] — Навагрудзкі павет # [[Наваградзкі павет (Менская губэрня)]] — Навагрудзкі павет # [[Наваградзкі раён]] — Навагрудзкі раён # [[Папоўскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]] — [[Акцябарскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Пузавіцкі сельсавет]] — [[Паўлаўскі сельсавет (Слонімскі раён)]] # [[Радзівілімонтаўскі сельсавет]] — [[Красназьвёздаўскі сельсавет]] # [[Рудабельскі раён]] (цэнтар [[Рудабелка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]] # [[Рудабельскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Акцябарскі раён)]] # [[Стаўпецкі раён]] — [[Стаўбцоўскі раён]] # [[Сынковіцкі сельсавет]] — [[Сынкавіцкі сельсавет]] # [[Хвойнаўскі сельсавет]] — [[Хойнаўскі сельсавет]] # [[Хвойніцкі раён]] — [[Хойніцкі раён]] # [[Хольскі сельсавет]] — [[Ліпеньскі сельсавет]] # [[Шарашоўскі сельсавет]] — [[Шарашэўскі сельсавет]] # [[Шаркоўшчынскі раён]] — Шаркаўшчынскі раён # [[Шацілавіцкі сельсавет]] — [[Шацілкаўскі сельсавет]] # [[Шацілавіцкі раён]] — [[Сьветлагорскі раён]] # [[Янаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Іванаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Паповагорскае гарадзкое паселішча]] — [[Чырванагорскае гарадзкое паселішча (Чырванагорскі раён)]] # [[Паповагорскі раён]] — [[Чырванагорскі раён (Бранская вобласьць)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] ==== # [[Каралявецкая вобласьць]] — [[Калінінградзкая вобласьць]] ==== [[Падляскае ваяводзтва]] ==== # [[Бакаларава (гміна)]] — [[Бакалажава (гміна)]] # [[Пераросьля (гміна)]] — [[Пшэрасьль (гміна)]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Вяліскі раён]] — Веліскі раён # [[Парэцкае гарадзкое паселішча]] — [[Дзямідаўскае гарадзкое паселішча]] # [[Парэцкі раён (Смаленская вобласьць)]] — [[Дзямідаўскі раён (Смаленская вобласьць)]] # [[Слабадзкое гарадзкое паселішча]] — [[Пржавальскае гарадзкое паселішча]] # [[Хаславіцкае гарадзкое паселішча]] — [[Хіславіцкае гарадзкое паселішча]] # [[Хаславіцкі раён]] — [[Хіславіцкі раён]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (І-НП) ==== <!--# [[Асіпавічы (Горацкі раён)]] — [[Асіповічы (вёска)]]--> # [[Ашмяна]] — [[Ашмяны]] # [[Баўгары (вёска)]] — Балгары # [[Берасьце]] — Брэст або [[Брэст-Літоўск]] або [[Берасьце над Бугам]] # [[Бягомель]] — [[Бягомль]] # [[Ваўкалата]] — [[Валкалата]] <!--# [[Вобаль]] — [[Обаль]]--> # [[Вулькан (вёска)]] — Вулкан # [[Вялейка]] — [[Вілейка]] # [[Горадня]] — [[Гродна]] # [[Дарагічын]] — [[Драгічын (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Заходні]] — [[Западны]] # [[Казімераў]] — [[Казімірава (Жлобінскі раён)]] # [[Каралеўшчына (Віцебская вобласьць)]] — [[Крулеўшчына]] # [[Клецак]] — [[Клецк]] # [[Кобрынь]] — [[Кобрын]] # [[Крупка]] — [[Крупкі]] # [[Маладэчна]] — [[Маладзечна]] # [[Наваградак]] — [[Навагрудак]] # [[Наваполацак]] — [[Наваполацк]] # [[Новалукомаль]] — [[Новалукомль]] <!--# [[Петрыкоў]] — [[Петрыкаў]]--> # [[Полацак]] — [[Полацк]] # [[Пружана]] — [[Пружаны]] # [[Рудабелка]] — [[Акцябарскі (Гомельская вобласьць)]] # [[Ружана]] — [[Ружаны]] # [[Селецак]] — [[Селецк]] # [[Сенна]] — [[Сянно]] # [[Слуцак]] — [[Слуцк]] # [[Смаргоні]] — [[Смаргонь]] # [[Стоўпцы]] — [[Стоўбцы]] # [[Траецкая (Магілёўская вобласьць)]] — [[Троіцкая (Магілёўская вобласьць)]] # [[Усход (Менскі раён)]] — [[Васток (Менская вобласьць)]] # [[Усход (Рэчыцкі раён)]] — [[Васток (Рэчыцкі раён)]] # [[Хаславічы]] — [[Хіславічы]] # [[Хвойна]] — [[Хойна]] # [[Хвойнікі]] — [[Хойнікі]] # [[Шаркоўшчына]] — [[Шаркаўшчына]] # [[Шацак]] — [[Шацк (вёска)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] ==== # [[Каралявец]] — [[Калінінград]] ==== [[Летува]] ==== # [[Віцюны]] — [[Вецюны]] # [[Вішвіль]] — [[Вешвіле]] ==== [[Падляскае ваяводзтва]] ==== # [[Бакаларава]] — Бакалажава # [[Пераросьля]] — [[Пшэрасьль]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Вяліж]] — [[Веліж]] ==== [[Украіна]] (І-НП-У) ==== # [[Будымель]] — [[Будымле]] — [[Будымля]] == Заўвагі == * ''назва'' — геаграфічны аб’ект некалькі разоў пераймяноўваўся (афіцыйна і неафіцыйна); * '''назва''' — геаграфічнаму аб’екту вярнулі гістарычную назву на афіцыйным узроўні. n5fs6q6o8lhohf65xbshjcjwkcfefdh КХП 0 204673 2617847 2035653 2025-06-02T18:16:27Z W 11741 +«[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» 2617847 wikitext text/x-wiki * «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» * [[Кансэрватыўна-Хрысьціянская Партыя — БНФ]] * «[[Пінскі камбінат хлебапрадуктаў]]» {{Неадназначнасьць}} k4rod912quc14qx1vghjconpyxw8khb Сабах Баку 0 205925 2617822 2578040 2025-06-02T14:39:35Z Artsiom91 28241 абнаўленьне зьвестак 2617822 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Сабах |Лягатып = |ПоўнаяНазва = |Заснаваны = |Горад = [[Баку]], [[Азэрбайджан]] |Стадыён = [[Алінья (стадыён)|Алінья]] |Умяшчальнасьць = 13 000 |Прэзыдэнт = |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|СабахБакуЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|СабахБакуСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Азэрбайджану|СабахБаку}} |Сайт = https://sabahfc.az/ |Прыналежнасьць = Азэрбайджанскія }} «'''Сабах'''» ({{мова-az|Sabah}}) — азэрбайджанскі футбольны клюб з гораду [[Баку]], заснаваны ў 2017 годзе. Уладальнік [[Кубак Азэрбайджану па футболе|Кубка Азэрбайджану]] (2025). == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20191228150254/http://sabahfc.az/ Афіцыйны сайт] {{Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе}} [[Катэгорыя:Спорт у Баку]] au5wykgygegyiu6vxdky942onp6hyr2 Наўроцкі 0 217521 2617903 2100506 2025-06-03T10:59:09Z W 11741 +[[Караль Наўроцкі]] 2617903 wikitext text/x-wiki '''Наўро́цкі''' — беларускае, польскае і ўкраінскае прозьвішча. Вядомыя носьбіты: * [[Алесь Наўроцкі]] (нар. 1937—2012) — беларускі пісьменьнік * [[Вячаслаў Наўроцкі]] (нар. 1956) — праўнік * [[Караль Наўроцкі]] (нар. 1956) — польскі гісторык і палітык, прэзыдэнт Польшчы (ад 2025 году) * [[Юры Наўроцкі]] (нар. 1991) — беларускі сьпявак {{Неадназначнасьць}} n9rr3esiknvuh5djuh7jqy5lhcruhwc Юлія Зарэцкая 0 237974 2617852 2193733 2025-06-03T00:57:59Z Саша из Киева 20233 2617852 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьніца |Дата нараджэньня=1978 год |Імя=Юлія Францаўна Зарэцкая |Месца нараджэньня=[[Дунілавічы]], [[Дунілавіцкі сельсавет]], [[Пастаўскі раён]], [[Віцебская вобласьць]], [[БССР]], [[СССР]] |Род дзейнасьці=[[пісьменьніца]] }} {{Цёзкі|Зарэцкі}} '''Юлія Фра́нцаўна Зарэ́цкая''' (нарадзілася ў 1978, в. [[Дунілавічы]] [[Пастаўскі раён|Пастаўскага раёну]]) — [[Проза|празаік]], [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[Сатыра|сатырык]]. == Жыцьцяпіс == Скончыла [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ імя М. Танка]] з адзнакай. Працавала рэдактарам, потым загадчыкам аддзелу фэльетонаў і лістоў часопіса «[[Вожык (часопіс)|Вожыка]]», намесьнікам галоўнага рэдактара, з 2009(?) — галоўны рэдактар [[альманах]]у «Вожыка». Сябар [[Саюз журналістаў Беларусі|Саюзу журналістаў Беларусі]] й [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюзу пісьменьнікаў Беларусі]], дзе в.а. сакратара сэкцыі [[Сатыра|сатыры]] й [[гумар]]у. == Творчасьць == Аўтар зборніка сатырычных і гумарыстычных твораў ([[Апавяданьне|апавяданьняў]], [[п’еса]]ў, [[Гумарэска|гумарэсак]], замалёвак з натуры). Друкавалася ў часопісах «[[Вожык (часопіс)|Вожыку]]», «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосьці]]», газэтах «[[Чырвоная зьмена|Чырвонай зьмене]]», «[[Літаратура і мастацтва|ЛіМе]]», «[[Звязда|Зьвязьдзе]]», «[[Настаўніцкая газэта|Настаўніцкай газэце]]» і інш. {{Накід:Асоба:Беларусь}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Зарэцкая, Юлія Францаўна}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Пастаўскім раёне]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1978 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускія літаратаркі]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту]] 925kmseezfae4i53j2p7fkye3cv4myl 2617853 2617852 2025-06-03T00:58:59Z Саша из Киева 20233 2617853 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьніца |Дата нараджэньня=1978 год |Імя=Юлія Францаўна Зарэцкая |Месца нараджэньня=[[Дунілавічы]], [[Дунілавіцкі сельсавет]], [[Пастаўскі раён]], [[Віцебская вобласьць]], [[БССР]], [[СССР]] |Род дзейнасьці=[[пісьменьніца]] }} {{Цёзкі|Зарэцкі}} '''Юлія Фра́нцаўна Зарэ́цкая''' (нарадзілася ў 1978, в. [[Дунілавічы]] [[Пастаўскі раён|Пастаўскага раёну]]) — [[Проза|празаік]], [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[Сатыра|сатырык]]. == Жыцьцяпіс == Скончыла [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ імя М. Танка]] з адзнакай. Працавала рэдактарам, потым загадчыкам аддзелу фэльетонаў і лістоў часопіса «[[Вожык (часопіс)|Вожыка]]», намесьнікам галоўнага рэдактара, з 2009 па 2016 — галоўны рэдактар [[альманах]]у «Вожык». Сябар [[Саюз журналістаў Беларусі|Саюзу журналістаў Беларусі]] й [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюзу пісьменьнікаў Беларусі]], дзе в.а. сакратара сэкцыі [[Сатыра|сатыры]] й [[гумар]]у. == Творчасьць == Аўтар зборніка сатырычных і гумарыстычных твораў ([[Апавяданьне|апавяданьняў]], [[п’еса]]ў, [[Гумарэска|гумарэсак]], замалёвак з натуры). Друкавалася ў часопісах «[[Вожык (часопіс)|Вожыку]]», «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосьці]]», газэтах «[[Чырвоная зьмена|Чырвонай зьмене]]», «[[Літаратура і мастацтва|ЛіМе]]», «[[Звязда|Зьвязьдзе]]», «[[Настаўніцкая газэта|Настаўніцкай газэце]]» і інш. {{Накід:Асоба:Беларусь}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Зарэцкая, Юлія Францаўна}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Пастаўскім раёне]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1978 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускія літаратаркі]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту]] 4tqe44sgmxvocimmpp3vf82rzvudp2t 2617858 2617853 2025-06-03T06:40:08Z Ліцьвін 847 /* Жыцьцяпіс */ артаграфія 2617858 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьніца |Дата нараджэньня=1978 год |Імя=Юлія Францаўна Зарэцкая |Месца нараджэньня=[[Дунілавічы]], [[Дунілавіцкі сельсавет]], [[Пастаўскі раён]], [[Віцебская вобласьць]], [[БССР]], [[СССР]] |Род дзейнасьці=[[пісьменьніца]] }} {{Цёзкі|Зарэцкі}} '''Юлія Фра́нцаўна Зарэ́цкая''' (нарадзілася ў 1978, в. [[Дунілавічы]] [[Пастаўскі раён|Пастаўскага раёну]]) — [[Проза|празаік]], [[Публіцыстыка|публіцыст]], [[Сатыра|сатырык]]. == Жыцьцяпіс == Скончыла [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ імя М. Танка]] з адзнакай. Працавала рэдактарам, потым загадчыкам аддзелу фэльетонаў і лістоў часопіса «[[Вожык (часопіс)|Вожыка]]», намесьнікам галоўнага рэдактара, з 2009 да 2016 — галоўны рэдактар [[альманах]]у «Вожык». Сябар [[Саюз журналістаў Беларусі|Саюзу журналістаў Беларусі]] й [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюзу пісьменьнікаў Беларусі]], дзе в.а. сакратара сэкцыі [[Сатыра|сатыры]] й [[гумар]]у. == Творчасьць == Аўтар зборніка сатырычных і гумарыстычных твораў ([[Апавяданьне|апавяданьняў]], [[п’еса]]ў, [[Гумарэска|гумарэсак]], замалёвак з натуры). Друкавалася ў часопісах «[[Вожык (часопіс)|Вожыку]]», «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосьці]]», газэтах «[[Чырвоная зьмена|Чырвонай зьмене]]», «[[Літаратура і мастацтва|ЛіМе]]», «[[Звязда|Зьвязьдзе]]», «[[Настаўніцкая газэта|Настаўніцкай газэце]]» і інш. {{Накід:Асоба:Беларусь}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Зарэцкая, Юлія Францаўна}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Пастаўскім раёне]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1978 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускія літаратаркі]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага пэдагагічнага ўнівэрсытэту]] s11yavu5mr2p4okvjl4y8wge13rn3pe Гастомель 0 243953 2617872 2508504 2025-06-03T07:14:42Z Дамінік 64057 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2617872 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Украіна | Назва = Гастомель | Назва ў родным склоне = Гастомелю | Статус = Мястэчка | Няпэўная назва = | Арыгінальная назва = Госто́мель | Краіны = Украіна | Герб = | Сьцяг = | Першыя згадкі = каля 1492 | Статус з = | Магдэбурскае права = 1614 | Былыя назвы = | Мясцовая назва = | Вобласьць = [[Кіеўская вобласьць|Кіеўская]] | Раён = [[Бучанскі раён|Бучанскі]] | Кіраўнік = | Плошча = 38 | Вышыня = | Колькасьць насельніцтва = | Год падліку колькасьці = | Шчыльнасьць насельніцтва = | Колькасьць двароў = | Часавы пас = | Летні час = | Тэлефонны код = +380 04597 | Паштовы індэкс = 08290 | Аўтамабільны код = | Выява = | Апісаньне выявы = | Шырата паўшар'е = паўночнае | Шырата градусаў = 50 | Шырата хвілінаў = 39 | Шырата сэкундаў = 9 | Даўгата паўшар'е = усходняе | Даўгата градусаў = 30 | Даўгата хвілінаў = 15 | Даўгата сэкундаў = 55 | Пазыцыя подпісу на мапе = зьнізу | Водступ подпісу на мапе = | Сайт = |Лацінка=Hastomieĺ}} '''Гасто́мель''' ({{мова-uk|Гостомель}}) — [[пасёлак гарадзкога тыпу|мястэчка]] ў [[Бучанскі раён|Бучанскім раёне]] [[Кіеўская вобласьць|Кіеўскай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]]. [[Гарады-героі Ўкраіны|Горад-герой Украіны]] (2022)<ref>Указ прэзыдэнта Украіна ад 6 сакавіка 2022 году № 111/2022 [https://www.president.gov.ua/documents/1112022-41577 «Про встановлення почесної відзнаки „Місто-герой України“»]</ref> == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|135пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:POL COA Bończa.svg|135пкс|значак|зьлева|Герб Боньча шляхты Харлінскіх]] Найранейшая пісьмовая згадка пра Гастомель адносіцца не пазьней, як да першай паловы 1492 году, калі, яшчэ пры жыцьці караля [[Казімер Ягелончык|Казімера]], кіеўскі ваявода [[Юры Пац]] аддаў яго ў трыманьне пану Сеньку Валадковічу{{заўвага|І кароль Казімер спачыў у чэрвені 1492 г., і Юры Пац у тым годзе завяршаў сваё знаходжаньне на пасадзе кіеўскага ваяводы. Адпаведна, год 1494, пазначаны на гербе Гастомеля, — памылковы.}}. У 1495 годзе вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] надаў Гастомель князю Івану Дашкавічу Глінскаму; у 1496 годзе наданьне тое было пацьверджана, а права на добры С. Валадковіча скасавана<ref>Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. № 122, 162, 192</ref>{{заўвага|Расейскія аўтары найноўшага выданьня кнігі 6 Мэтрыкі ВКЛ абралі ў 2012 г. старое імпэрскае найменьне для краю — «Западная Россия». Такое вось іх рэальнае стаўленьне да суседзяў.}}. 10 красавіка 1508 і 26 лютага 1509 году датаваныя прывілеі, згодна зь якімі пасьля пераходу Глінскіх да маскоўцаў, маёнтак Гастамляны альбо Гастомль атрымаў намесьнік оўруцкі пан [[Сямён Палазовіч]]<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 307, 424</ref>. Унучка Сямёна Полаза пані Фенна Любецкая, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага, ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім, кіеўскім харунжым, ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие», сярод якіх — Гастомель<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII вв. — Киев, 1911. № LXXVI</ref>. Напярэдадні Люблінскай уніі ўказам караля [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (разам з Гастомлем) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі, У. [Рэцэнзія] / У. Падалінскі // Беларус. гіст. агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337. — Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === Згодна з падатковым рэестрам Кіеўскай зямлі (ваяводзтва) на 1581 год, з 2 дымоў [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] і з 2 [[агароднікі|агароднікаў]] сяла Гастомля пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, выбіралася адпаведна па 15 грошаў і па 6 грошаў<ref>Źródła dziejowe (далей: ZD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 37</ref>. 26 чэрвеня 1600 году падкаморы Шчасны Харлінскі запісаў сынам Мікалаю, Станіславу, Юрыю ў спадчыну ўсе свае добры, у ліку якіх — Гастомель<ref>ZD. T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X.cław). Dział II-gi. – Warszawa, 1894. S. 61 – 62</ref>. У 1614 годзе кароль [[Жыгімонт Ваза]] надаў новазаснаванаму месту Гастомель пана Станіслава, сына Шчаснага, Харлінскага [[Магдэбургскае права|Нямецкае права]] з штотыднёвым торгам і двума кірмашамі на год<ref>Baliński, Michał. Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana. — Warszawa, 1844. T. 2. Cz. 2. S. 497</ref>. Паводле тарыфу падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1628 году, зь 4 асядлых дымоў мястэчка Гастомель пана Юрыя Ласоты выбіралася па 3 злотыя, з 10 агароднікаў, што жылі з абмалоту, — па 24 грошы, з 2 млыновых колаў вясковых — па 3 злотыя<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. І. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 389</ref>. У годзе 1654 мястэчка захоплена маскоўскім войскам. У 1694 годзе тут была пабудавана царква. Згаданае мястэчка Гастомель у тарыфах падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1714, 1715, 1724 гадоў; у тарыфе Кіеўскага павету 1734 году сказана, што тут налічвалася 25 двароў{{Заўвага|Усяго было «puł ćwerci dyma, puł szesnastki», а 1 дым у той час для Кіеўскага павету — 160 двароў.}} (×6 — каля 150 жыхароў)<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 75, 96, 147, 244</ref>. Паводле тарыфу 1754 года, з 20 двароў{{Заўвага|Усяго налічвалася «szesnastka» дыму, а 1 дым тады — 320 двароў.}} (каля 120 жыхароў) мястэчка Hostoml жытомірскага харунжага пана Яна Якубоўскага «do grodu» (Жытомірскага замку) выбіраліся 3 злотых і 4 грошы, «do skarbu» — 12 злотых, 16 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 53</ref>. М. Баліньскі і Т. Ліпіньскі сьведылі, што ў тарыфе 1771 году Гастомель не згаданы ў ліку мястэчак, а ў тарыфе 1775 году названы вёскай з 50 дымамі<ref>Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego. Wydanie drugie poprawione i uzupełnione przez F. K. Martynowskiego. — Warszawa, 1885. T. 2. S. 978</ref>. Габрэйскія перапісы 1773, 1778 гадоў засьведчылі пражываньне ў мястэчку{{заўвага|На 1778 г. нібыта ў вёсцы і ў складзе Дымерскага кагалу.}} Гастомель адпаведна 7 і 9 плацельшчыкаў пагалоўшчыны (głow), што належалі да Барадзянскага кагалу ў Жытомірскім павеце. На 1784 год паведамляецца пра наяўнасьць 11 габрэйскіх дамоў з 40 жыхарамі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С. 204, 305, 393</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Гастомель апынуўся ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. З 1797 году мястэчка — у межах Кіеўскага павету Кіеўскай губэрні. У парэформавы пэрыяд Гастомель стаў цэнтрам аднайменнай воласьці. На 1885 год тут налічвалася 92 двары з 590 жыхарамі, дзейнічалі царква, сінагога, валасная управа, 2 пастаялыя двары, 2 піўныя, 5 лавак, вадзяны млын. За 3 вярсты – казённыя вінакурня і піваварня, 3 вадзяныя млыны і 1 вятрак. За 2 вярсты – паромная пераправа праз раку Ірпень. За 2 вярсты – лесапільня і смалярня. За 4 вярсты – цагельня з 2 вадзянымі коламі. за 4 вярсты – смалярня з піўной<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 3.: Губернии Малороссийские и юго-западные: Харьковская, Полтавская, Черниговская, Киевская, Волынская, Подольская. – С.-Петербург: Центр. статист. комитет, 1885. С. 151</ref>. На 1900 год у 303 дварах мястэчка Гастомель налічвалася 996 мужчынскага і 1051 жаночага полу жыхароў, усяго — 2047 чалавек. Зямлі ў мястэчку — 3478 дзесяцін, 2191 сажань, зь якіх 2252 дз. належалі абшарнікам братам Васілю і Ўладзімеру Красоўскім, 87 дз. 293 саж. — царкве, 1139 дз. 1898 саж. — сялянам. Гаспадарка Красоўскіх, якой кіраваў Марцыян Лановенка, вялася паводле чатырохпольнай сістэмы, а сялянская — паводле трохпольнай. У мястэчку дзейнічалі праваслаўная царква і школа пры ёй; дзьве сінагогі, фіялачны завод Андрэя Купэрштэйна, загадчыкам якога Арон Гутнак; аптэка, 1 валасная аптэка і склад пры ёй, 2 фельчары, 5 павівальных бабак, 5 пастаялых двароў, хлебазапасны магазын, 1 гандлёвая лазьня, 2 пякарні, 1 вінная лаўка, 2 піўныя, 20 гандлёвых лавак, 2 вадзяныя млыны, 3 кузьні. Пажарны абоз складалі 6 бочак і 6 багроў<ref>Список населённых мест Киевской губернии. — Киев, 1900. С. 130 — 131</ref>. === Найноўшы час === У 1972 годзе вёска Мастышча была ўключана ў склад Гастомелю. Сапраўдным упрыгожваньнем паселішча зьяўляецца Пакроўская царква. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Edward Rulikowski. Hostoml // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 161—165 * Похилевич Л. И. Сказания о населённых местностях Киевской губернии или Статистические, исторические и церковные заметки о всех деревнях, местечках и городах, в пределах губернии находящихся / Собрал Л. Похилевич. — Киев, 1864 (перавыданьне: Біла Церква: Видавець О. В. Пшонківський, 2005. — XXII+642 с, 8 іл.) {{Кіеўская вобласьць}} {{Гарады-героі Ўкраіны}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Кіеўскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Гарады-героі Ўкраіны]] t3lrmsr152eu0jq6knan2538ryjmhnp 2617873 2617872 2025-06-03T07:20:47Z Дамінік 64057 2617873 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Украіна | Назва = Гастомель | Назва ў родным склоне = Гастомелю | Статус = Мястэчка | Няпэўная назва = | Арыгінальная назва = Госто́мель | Краіны = Украіна | Герб = | Сьцяг = | Першыя згадкі = каля 1492 | Статус з = | Магдэбурскае права = 1614 | Былыя назвы = | Мясцовая назва = | Вобласьць = [[Кіеўская вобласьць|Кіеўская]] | Раён = [[Бучанскі раён|Бучанскі]] | Кіраўнік = | Плошча = 38 | Вышыня = | Колькасьць насельніцтва = | Год падліку колькасьці = | Шчыльнасьць насельніцтва = | Колькасьць двароў = | Часавы пас = | Летні час = | Тэлефонны код = +380 04597 | Паштовы індэкс = 08290 | Аўтамабільны код = | Выява = | Апісаньне выявы = | Шырата паўшар'е = паўночнае | Шырата градусаў = 50 | Шырата хвілінаў = 39 | Шырата сэкундаў = 9 | Даўгата паўшар'е = усходняе | Даўгата градусаў = 30 | Даўгата хвілінаў = 15 | Даўгата сэкундаў = 55 | Пазыцыя подпісу на мапе = зьнізу | Водступ подпісу на мапе = | Сайт = |Лацінка=Hastomieĺ}} '''Гасто́мель''' ({{мова-uk|Гостомель}}) — [[пасёлак гарадзкога тыпу|мястэчка]] ў [[Бучанскі раён|Бучанскім раёне]] [[Кіеўская вобласьць|Кіеўскай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]]. [[Гарады-героі Ўкраіны|Места-герой Украіны]] (2022)<ref>Указ прэзыдэнта Украіна ад 6 сакавіка 2022 году № 111/2022 [https://www.president.gov.ua/documents/1112022-41577 «Про встановлення почесної відзнаки „Місто-герой України“»]</ref> == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|135пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:POL COA Bończa.svg|135пкс|значак|зьлева|Герб Боньча шляхты Харлінскіх]] Найранейшая пісьмовая згадка пра Гастомель адносіцца не пазьней, як да першай паловы 1492 году, калі, яшчэ пры жыцьці караля [[Казімер Ягелончык|Казімера]], кіеўскі ваявода [[Юры Пац]] аддаў яго ў трыманьне пану Сеньку Валадковічу{{заўвага|І кароль Казімер спачыў у чэрвені 1492 г., і Юры Пац у тым годзе завяршаў сваё знаходжаньне на пасадзе кіеўскага ваяводы. Адпаведна, год 1494, пазначаны на гербе Гастомеля, — памылковы.}}. У 1495 годзе вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] надаў Гастомель князю Івану Дашкавічу Глінскаму; у 1496 годзе наданьне тое было пацьверджана, а права на добры С. Валадковіча скасавана<ref>Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. № 122, 162, 192</ref>{{заўвага|Расейскія аўтары найноўшага выданьня кнігі 6 Мэтрыкі ВКЛ абралі ў 2012 г. старое імпэрскае найменьне для краю — «Западная Россия». Такое вось іх рэальнае стаўленьне да суседзяў.}}. 10 красавіка 1508 і 26 лютага 1509 году датаваныя прывілеі, згодна зь якімі пасьля пераходу Глінскіх да маскоўцаў, маёнтак Гастамляны альбо Гастомль атрымаў намесьнік оўруцкі пан [[Сямён Палазовіч]]<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 307, 424</ref>. Унучка Сямёна Полаза пані Фенна Любецкая, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага, ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім, кіеўскім харунжым, ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие», сярод якіх — Гастомель<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII вв. — Киев, 1911. № LXXVI</ref>. Напярэдадні Люблінскай уніі ўказам караля [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (разам з Гастомлем) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі, У. [Рэцэнзія] / У. Падалінскі // Беларус. гіст. агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337. — Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === Згодна з падатковым рэестрам Кіеўскай зямлі (ваяводзтва) на 1581 год, з 2 дымоў [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] і з 2 [[агароднікі|агароднікаў]] сяла Гастомля пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, выбіралася адпаведна па 15 грошаў і па 6 грошаў<ref>Źródła dziejowe (далей: ZD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 37</ref>. 26 чэрвеня 1600 году падкаморы Шчасны Харлінскі запісаў сынам Мікалаю, Станіславу, Юрыю ў спадчыну ўсе свае добры, у ліку якіх — Гастомель<ref>ZD. T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X.cław). Dział II-gi. – Warszawa, 1894. S. 61 – 62</ref>. У 1614 годзе кароль [[Жыгімонт Ваза]] надаў новазаснаванаму месту Гастомель пана Станіслава, сына Шчаснага, Харлінскага [[Магдэбургскае права|Нямецкае права]] з штотыднёвым торгам і двума кірмашамі на год<ref>Baliński, Michał. Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana. — Warszawa, 1844. T. 2. Cz. 2. S. 497</ref>. Паводле тарыфу падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1628 году, зь 4 асядлых дымоў мястэчка Гастомель пана Юрыя Ласоты выбіралася па 3 злотыя, з 10 агароднікаў, што жылі з абмалоту, — па 24 грошы, з 2 млыновых колаў вясковых — па 3 злотыя<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. І. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 389</ref>. У годзе 1654 мястэчка захоплена маскоўскім войскам. У 1694 годзе тут была пабудавана царква. Згаданае мястэчка Гастомель у тарыфах падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1714, 1715, 1724 гадоў; у тарыфе Кіеўскага павету 1734 году сказана, што тут налічвалася 25 двароў{{Заўвага|Усяго было «puł ćwerci dyma, puł szesnastki», а 1 дым у той час для Кіеўскага павету — 160 двароў.}} (×6 — каля 150 жыхароў)<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 75, 96, 147, 244</ref>. Паводле тарыфу 1754 года, з 20 двароў{{Заўвага|Усяго налічвалася «szesnastka» дыму, а 1 дым тады — 320 двароў.}} (каля 120 жыхароў) мястэчка Hostoml жытомірскага харунжага пана Яна Якубоўскага «do grodu» (Жытомірскага замку) выбіраліся 3 злотых і 4 грошы, «do skarbu» — 12 злотых, 16 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 53</ref>. М. Баліньскі і Т. Ліпіньскі сьведылі, што ў тарыфе 1771 году Гастомель не згаданы ў ліку мястэчак, а ў тарыфе 1775 году названы вёскай з 50 дымамі<ref>Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego. Wydanie drugie poprawione i uzupełnione przez F. K. Martynowskiego. — Warszawa, 1885. T. 2. S. 978</ref>. Габрэйскія перапісы 1773, 1778 гадоў засьведчылі пражываньне ў мястэчку{{заўвага|На 1778 г. нібыта ў вёсцы і ў складзе Дымерскага кагалу.}} Гастомель адпаведна 7 і 9 плацельшчыкаў пагалоўшчыны (głow), што належалі да Барадзянскага кагалу ў Жытомірскім павеце. На 1784 год паведамляецца пра наяўнасьць 11 габрэйскіх дамоў з 40 жыхарамі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С. 204, 305, 393</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Гастомель апынуўся ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. З 1797 году мястэчка — у межах Кіеўскага павету Кіеўскай губэрні. У парэформавы пэрыяд Гастомель стаў цэнтрам аднайменнай воласьці. На 1885 год тут налічвалася 92 двары з 590 жыхарамі, дзейнічалі царква, сінагога, валасная управа, 2 пастаялыя двары, 2 піўныя, 5 лавак, вадзяны млын. За 3 вярсты – казённыя вінакурня і піваварня, 3 вадзяныя млыны і 1 вятрак. За 2 вярсты – паромная пераправа праз раку Ірпень. За 2 вярсты – лесапільня і смалярня. За 4 вярсты – цагельня з 2 вадзянымі коламі. за 4 вярсты – смалярня з піўной<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 3.: Губернии Малороссийские и юго-западные: Харьковская, Полтавская, Черниговская, Киевская, Волынская, Подольская. – С.-Петербург: Центр. статист. комитет, 1885. С. 151</ref>. На 1900 год у 303 дварах мястэчка Гастомель налічвалася 996 мужчынскага і 1051 жаночага полу жыхароў, усяго — 2047 чалавек. Зямлі ў мястэчку — 3478 дзесяцін, 2191 сажань, зь якіх 2252 дз. належалі абшарнікам братам Васілю і Ўладзімеру Красоўскім, 87 дз. 293 саж. — царкве, 1139 дз. 1898 саж. — сялянам. Гаспадарка Красоўскіх, якой кіраваў Марцыян Лановенка, вялася паводле чатырохпольнай сістэмы, а сялянская — паводле трохпольнай. У мястэчку дзейнічалі праваслаўная царква і школа пры ёй; дзьве сінагогі, фіялачны завод Андрэя Купэрштэйна, загадчыкам якога Арон Гутнак; аптэка, 1 валасная аптэка і склад пры ёй, 2 фельчары, 5 павівальных бабак, 5 пастаялых двароў, хлебазапасны магазын, 1 гандлёвая лазьня, 2 пякарні, 1 вінная лаўка, 2 піўныя, 20 гандлёвых лавак, 2 вадзяныя млыны, 3 кузьні. Пажарны абоз складалі 6 бочак і 6 багроў<ref>Список населённых мест Киевской губернии. — Киев, 1900. С. 130 — 131</ref>. === Найноўшы час === У 1972 годзе вёска Мастышча была ўключана ў склад Гастомелю. Сапраўдным упрыгожваньнем паселішча зьяўляецца Пакроўская царква. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Edward Rulikowski. Hostoml // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 161—165 * Похилевич Л. И. Сказания о населённых местностях Киевской губернии или Статистические, исторические и церковные заметки о всех деревнях, местечках и городах, в пределах губернии находящихся / Собрал Л. Похилевич. — Киев, 1864 (перавыданьне: Біла Церква: Видавець О. В. Пшонківський, 2005. — XXII+642 с, 8 іл.) {{Кіеўская вобласьць}} {{Гарады-героі Ўкраіны}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Кіеўскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Гарады-героі Ўкраіны]] brsabe94jiwenl5ff3kg6sdoerlte15 2617874 2617873 2025-06-03T07:50:35Z Дамінік 64057 /* Карона Каралеўства Польскага */ 2617874 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Украіна | Назва = Гастомель | Назва ў родным склоне = Гастомелю | Статус = Мястэчка | Няпэўная назва = | Арыгінальная назва = Госто́мель | Краіны = Украіна | Герб = | Сьцяг = | Першыя згадкі = каля 1492 | Статус з = | Магдэбурскае права = 1614 | Былыя назвы = | Мясцовая назва = | Вобласьць = [[Кіеўская вобласьць|Кіеўская]] | Раён = [[Бучанскі раён|Бучанскі]] | Кіраўнік = | Плошча = 38 | Вышыня = | Колькасьць насельніцтва = | Год падліку колькасьці = | Шчыльнасьць насельніцтва = | Колькасьць двароў = | Часавы пас = | Летні час = | Тэлефонны код = +380 04597 | Паштовы індэкс = 08290 | Аўтамабільны код = | Выява = | Апісаньне выявы = | Шырата паўшар'е = паўночнае | Шырата градусаў = 50 | Шырата хвілінаў = 39 | Шырата сэкундаў = 9 | Даўгата паўшар'е = усходняе | Даўгата градусаў = 30 | Даўгата хвілінаў = 15 | Даўгата сэкундаў = 55 | Пазыцыя подпісу на мапе = зьнізу | Водступ подпісу на мапе = | Сайт = |Лацінка=Hastomieĺ}} '''Гасто́мель''' ({{мова-uk|Гостомель}}) — [[пасёлак гарадзкога тыпу|мястэчка]] ў [[Бучанскі раён|Бучанскім раёне]] [[Кіеўская вобласьць|Кіеўскай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]]. [[Гарады-героі Ўкраіны|Места-герой Украіны]] (2022)<ref>Указ прэзыдэнта Украіна ад 6 сакавіка 2022 году № 111/2022 [https://www.president.gov.ua/documents/1112022-41577 «Про встановлення почесної відзнаки „Місто-герой України“»]</ref> == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Пячатка 1513 г. Сямёна Палазовіча, намесніка оўруцкага.png|135пкс|значак|зьлева|Пячатка оўруцкага намесьніка Сенка Полаза (Палазовіча). 1513 г.]][[Файл:POL COA Bończa.svg|135пкс|значак|зьлева|Герб Боньча шляхты Харлінскіх]] Найранейшая пісьмовая згадка пра Гастомель адносіцца не пазьней, як да першай паловы 1492 году, калі, яшчэ пры жыцьці караля [[Казімер Ягелончык|Казімера]], кіеўскі ваявода [[Юры Пац]] аддаў яго ў трыманьне пану Сеньку Валадковічу{{заўвага|І кароль Казімер спачыў у чэрвені 1492 г., і Юры Пац у тым годзе завяршаў сваё знаходжаньне на пасадзе кіеўскага ваяводы. Адпаведна, год 1494, пазначаны на гербе Гастомеля, — памылковы.}}. У 1495 годзе вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] надаў Гастомель князю Івану Дашкавічу Глінскаму; у 1496 годзе наданьне тое было пацьверджана, а права на добры С. Валадковіча скасавана<ref>Акты, относящиеся к истории Западной России — Т. 1(6): Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики / М. Е. Бычкова (отв. сост.), О. И. Хоруженко, А. В. Виноградов; отв. ред. тома С. М. Каштанов — Москва; С.-Петербург: Нестор-История, 2012. № 122, 162, 192</ref>{{заўвага|Расейскія аўтары найноўшага выданьня кнігі 6 Мэтрыкі ВКЛ абралі ў 2012 г. старое імпэрскае найменьне для краю — «Западная Россия». Такое вось іх рэальнае стаўленьне да суседзяў.}}. 10 красавіка 1508 і 26 лютага 1509 году датаваныя прывілеі, згодна зь якімі пасьля пераходу Глінскіх да маскоўцаў, маёнтак Гастамляны альбо Гастомль атрымаў намесьнік оўруцкі пан [[Сямён Палазовіч]]<ref>Lietuvos Metrika. Kniga Nr. 8 (1499—1514). / A. Baliulis ir kt. — Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. № 307, 424</ref>. Унучка Сямёна Полаза пані Фенна Любецкая, пасьля сьмерці мужа Мельхіёра Насілоўскага, ўзяла шлюб з панам Шчасным Харлінскім, кіеўскім харунжым, ды ў сьнежні 1568 году запісала на яго «именя свое отчизные, дедизные, материстые у повете Киевскомъ лежачие», сярод якіх — Гастомель<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 8. Т. 6. Акты о землевладении в Юго-Западной России XV—XVIII вв. — Киев, 1911. № LXXVI</ref>. Напярэдадні Люблінскай уніі ўказам караля [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ад 6 чэрвеня 1569 году [[Кіеўскае ваяводзтва]] (разам з Гастомлем) было далучана да [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]<ref>Volumina Legum. Tom II. — Petersburg: Nakładem i drukiem Józafata Ohryzki, 1859. S. 84 — 87; Падалінскі, У. [Рэцэнзія] / У. Падалінскі // Беларус. гіст. агляд. — 2012. Т. 19. С. 329—337. — Рэцэнзія на кн.: Litwin H. Równi do równych: kijowska reprezentacja sejmowa 1569—1648. — Warszawa, 2009</ref>. === Карона Каралеўства Польскага === Згодна з падатковым рэестрам Кіеўскай зямлі (ваяводзтва) на 1581 год, з 2 дымоў [[асадныя сяляне|асадных сялянаў]] і з 2 [[агароднікі|агароднікаў]] сяла Гастомля пана Шчаснага Харлінскага, падкаморага кіеўскага, выбіралася адпаведна па 15 грошаў і па 6 грошаў<ref>Źródła dziejowe (далей: ZD). T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 37</ref>. 26 чэрвеня 1600 году падкаморы Шчасны Харлінскі запісаў сынам Мікалаю, Станіславу, Юрыю ў спадчыну ўсе свае добры, у ліку якіх — Гастомель<ref>ZD. T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X.cław). Dział II-gi. – Warszawa, 1894. S. 61 – 62</ref>. У 1614 годзе кароль [[Жыгімонт Ваза]] надаў новазаснаванаму месту Гастомель пана Станіслава, сына Шчаснага, Харлінскага [[Магдэбургскае права|Нямецкае права]] з штотыднёвым торгам і двума кірмашамі на год<ref>Baliński, Michał. Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana. — Warszawa, 1844. T. 2. Cz. 2. S. 497</ref>. Паводле тарыфу падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1628 году, зь 4 асядлых дымоў мястэчка Гастомель пана Юрыя Ласоты выбіралася па 3 злотыя, з 10 агароднікаў, што жылі з абмалоту, — па 24 грошы, з 2 млыновых колаў вясковых — па 3 злотыя<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. І. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 389</ref>. У годзе 1654 мястэчка захоплена маскоўскім войскам. У 1694 годзе тут была пабудавана царква. Згаданае мястэчка Гастомель у тарыфах падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1714, 1715, 1724 гадоў; у тарыфе Кіеўскага павету 1734 году сказана, што тут налічвалася 25 двароў{{Заўвага|Усяго было «puł ćwerci dyma, puł szesnastki», а 1 дым у той час для Кіеўскага павету — 160 двароў.}} (×6 — каля 150 жыхароў)<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 21, 39, 75, 96, 147, 244</ref>. Паводле тарыфу 1754 года, з 20 двароў{{Заўвага|Усяго налічвалася «szesnastka» дыму, а 1 дым тады — 320 двароў.}} (каля 120 жыхароў) мястэчка Hostoml жытомірскага харунжага пана Яна Якубоўскага «do grodu» (Жытомірскага замку) выбіраліся 3 злотых і 4 грошы, «do skarbu» — 12 злотых, 16 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 53</ref>. М. Баліньскі і Т. Ліпіньскі сьведчылі, што ў тарыфе 1771 году Гастомель не згаданы ў ліку мястэчак, а ў тарыфе 1775 году названы вёскай з 50 дымамі<ref>Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego. Wydanie drugie poprawione i uzupełnione przez F. K. Martynowskiego. — Warszawa, 1885. T. 2. S. 978</ref>. Габрэйскія перапісы 1773, 1778 гадоў засьведчылі пражываньне ў мястэчку{{заўвага|На 1778 г. нібыта ў вёсцы і ў складзе Дымерскага кагалу.}} Гастомель адпаведна 7 і 9 плацельшчыкаў пагалоўшчыны (głow), што належалі да Барадзянскага кагалу ў Жытомірскім павеце. На 1784 год паведамляецца пра наяўнасьць 11 габрэйскіх дамоў з 40 жыхарамі<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С. 204, 305, 393</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Гастомель апынуўся ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. З 1797 году мястэчка — у межах Кіеўскага павету Кіеўскай губэрні. У парэформавы пэрыяд Гастомель стаў цэнтрам аднайменнай воласьці. На 1885 год тут налічвалася 92 двары з 590 жыхарамі, дзейнічалі царква, сінагога, валасная управа, 2 пастаялыя двары, 2 піўныя, 5 лавак, вадзяны млын. За 3 вярсты – казённыя вінакурня і піваварня, 3 вадзяныя млыны і 1 вятрак. За 2 вярсты – паромная пераправа праз раку Ірпень. За 2 вярсты – лесапільня і смалярня. За 4 вярсты – цагельня з 2 вадзянымі коламі. за 4 вярсты – смалярня з піўной<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. 3.: Губернии Малороссийские и юго-западные: Харьковская, Полтавская, Черниговская, Киевская, Волынская, Подольская. – С.-Петербург: Центр. статист. комитет, 1885. С. 151</ref>. На 1900 год у 303 дварах мястэчка Гастомель налічвалася 996 мужчынскага і 1051 жаночага полу жыхароў, усяго — 2047 чалавек. Зямлі ў мястэчку — 3478 дзесяцін, 2191 сажань, зь якіх 2252 дз. належалі абшарнікам братам Васілю і Ўладзімеру Красоўскім, 87 дз. 293 саж. — царкве, 1139 дз. 1898 саж. — сялянам. Гаспадарка Красоўскіх, якой кіраваў Марцыян Лановенка, вялася паводле чатырохпольнай сістэмы, а сялянская — паводле трохпольнай. У мястэчку дзейнічалі праваслаўная царква і школа пры ёй; дзьве сінагогі, фіялачны завод Андрэя Купэрштэйна, загадчыкам якога Арон Гутнак; аптэка, 1 валасная аптэка і склад пры ёй, 2 фельчары, 5 павівальных бабак, 5 пастаялых двароў, хлебазапасны магазын, 1 гандлёвая лазьня, 2 пякарні, 1 вінная лаўка, 2 піўныя, 20 гандлёвых лавак, 2 вадзяныя млыны, 3 кузьні. Пажарны абоз складалі 6 бочак і 6 багроў<ref>Список населённых мест Киевской губернии. — Киев, 1900. С. 130 — 131</ref>. === Найноўшы час === У 1972 годзе вёска Мастышча была ўключана ў склад Гастомелю. Сапраўдным упрыгожваньнем паселішча зьяўляецца Пакроўская царква. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Edward Rulikowski. Hostoml // Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. — Warszawa, 1882. T. III. S. 161—165 * Похилевич Л. И. Сказания о населённых местностях Киевской губернии или Статистические, исторические и церковные заметки о всех деревнях, местечках и городах, в пределах губернии находящихся / Собрал Л. Похилевич. — Киев, 1864 (перавыданьне: Біла Церква: Видавець О. В. Пшонківський, 2005. — XXII+642 с, 8 іл.) {{Кіеўская вобласьць}} {{Гарады-героі Ўкраіны}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Кіеўскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Гарады-героі Ўкраіны]] 9qwhqkcdb69f0nh00856xnrz8ez1go0 Руднае (Гомельская вобласьць) 0 247648 2617841 2505163 2025-06-02T16:51:14Z Дамінік 64057 /* Карона Каралеўства Польскага */ 2617841 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Руднае |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Руднага |Трансьлітараваная назва = Rudnaje |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1590 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 0 |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 27 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 55 |Даўгата сэкундаў = 36 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Руднае'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Да ліквідацыі ўваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === [[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] Упершыню вёска згаданая ў судовым акце ад 6 красавіка 1590 году. Гэта пратэст пана кіеўскага падкаморага Шчаснага Харлінскага на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў нібыта некалькі соцень (!) падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Руднае, [[Храпкаў]], [[Навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Навасёлкі]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], да [[Астрагляды|ключа Астраглядавіцкага]] прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 7</ref>. Ад таго часу і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Харлінскіх, — Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>. У 1637 годзе М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]] і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Руднае (Rudno) ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 286</ref>. У 1754 годзе з 13 двароў (×6 — прыкладна 78 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 2 злотых і паўгроша, «na milicję» (пераважна дзеля барацьбы з гайдамакамі) 8 злотых і 2 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Руднае — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. У крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вёска Руднае згаданая сярод уладаньняў пана ''Людвіка''{{заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля.}} Прозара, якія былі перайшлі «в казну», але потым «по высочайшему повелению» вернутыя пані Луізе (з князёў Шуйскіх) Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71</ref>, спадчыннай іх уладальніцы. Тады тут налічвалася 25 двароў з 85 душамі мужчынскага і 101 душой жаночага полу сялянаў<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп.9. Спр. 59. А. 149—153</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Руднага з 35 сем'ямі ў складзе аднайменнага фальварку пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 14 і наст.</ref>. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 247 жыхароў Руднага абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Сьвята-Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў, 3 мужчыны і 4 жанчыны належалі да парафіі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Руднае адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 120 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Руднаўскага сельскага таварыства, 1 аднадворац, прыпісаны да воласьці<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Рудным — 82 двары, 525 жыхароў, капліца, хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 96 двароў, 592 жыхары, побач — аднадворны хутар з 26 жыхарамі<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 173</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Руднае, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Руднаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 35 і 49 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. Вёска Руднае ліквідавана ў 2013 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20211104044431/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D913g0059062&p1=1 Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 июня 2013 г. № 134 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района]</ref>. == Асобы == * Віктар Жаўняк (нар. 1938) — беларускі архітэктар. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 36soqqjrfc0i2ltit2vtl14qc94oxr8 2617842 2617841 2025-06-02T16:53:16Z Дамінік 64057 /* Крыніцы */ 2617842 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Руднае |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Руднага |Трансьлітараваная назва = Rudnaje |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1590 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 0 |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 27 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 55 |Даўгата сэкундаў = 36 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Руднае'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Да ліквідацыі ўваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === [[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] Упершыню вёска згаданая ў судовым акце ад 6 красавіка 1590 году. Гэта пратэст пана кіеўскага падкаморага Шчаснага Харлінскага на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў нібыта некалькі соцень (!) падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Руднае, [[Храпкаў]], [[Навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Навасёлкі]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], да [[Астрагляды|ключа Астраглядавіцкага]] прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 7</ref>. Ад таго часу і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Харлінскіх, — Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>. У 1637 годзе М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]] і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Руднае (Rudno) ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 286</ref>. У 1754 годзе з 13 двароў (×6 — прыкладна 78 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 2 злотых і паўгроша, «na milicję» (пераважна дзеля барацьбы з гайдамакамі) 8 злотых і 2 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Руднае — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. У крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вёска Руднае згаданая сярод уладаньняў пана ''Людвіка''{{заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля.}} Прозара, якія былі перайшлі «в казну», але потым «по высочайшему повелению» вернутыя пані Луізе (з князёў Шуйскіх) Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71</ref>, спадчыннай іх уладальніцы. Тады тут налічвалася 25 двароў з 85 душамі мужчынскага і 101 душой жаночага полу сялянаў<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп.9. Спр. 59. А. 149—153</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 года засьведчыў прыналежнасьць Руднага з 35 сем'ямі ў складзе аднайменнага фальварку пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 14 і наст.</ref>. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 247 жыхароў Руднага абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Сьвята-Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў, 3 мужчыны і 4 жанчыны належалі да парафіі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Руднае адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 120 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Руднаўскага сельскага таварыства, 1 аднадворац, прыпісаны да воласьці<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 года, у Рудным — 82 двары, 525 жыхароў, капліца, хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 96 двароў, 592 жыхары, побач — аднадворны хутар з 26 жыхарамі<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 173</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Руднае, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Руднаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 35 і 49 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. Вёска Руднае ліквідавана ў 2013 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20211104044431/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D913g0059062&p1=1 Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 июня 2013 г. № 134 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района]</ref>. == Асобы == * Віктар Жаўняк (нар. 1938) — беларускі архітэктар. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 68rlx20sacgm2cpc388oj9xa2gxyotw 2617848 2617842 2025-06-02T18:44:00Z Ліцьвін 847 ’, артаграфія, [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2617848 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Руднае |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Руднага |Трансьлітараваная назва = Rudnaje |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1590 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 0 |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247620 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 50 |Шырата сэкундаў = 27 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 55 |Даўгата сэкундаў = 36 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Руднае'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 314</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Да ліквідацыі ўваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === [[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]] Упершыню вёска згаданая ў судовым акце ад 6 красавіка 1590 году. Гэта пратэст пана кіеўскага падкаморага Шчаснага Харлінскага на адрас князя Аляксандра Вішнявецкага, старосты чаркаскага, які наслаў быў нібыта некалькі соцень (!) падданых сваіх брагінскіх на чале з ураднікам Кірыянам Вайніловічам на вёскі Руднае, [[Храпкаў]], [[Навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Навасёлкі]], [[Багушы (Гомельская вобласьць)|Багушы]], да [[Астрагляды|ключа Астраглядавіцкага]] прыналежныя, а яны людзей зьбілі і скалечылі, каморы і іншыя будынкі пашкодзілі, начыньне рознае, худобу з быдлам пазабіралі і да [[Брагін|ключа Брагінскага]] адвялі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 7</ref>. Ад таго часу і да парэформавага пэрыяду ўжо ў Расейскай імпэрыі Навасёлкі належалі тым уладальнікам, што і Хвойнікі з Астраглядамі, г. зн. пасьля Харлінскіх, — Абрамовічу, Бжазоўскім, Шуйскім і Прозарам<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>. У 1637 годзе М. Абрамовіч за плату ў 12 000 злотых перадаў фальварак і сяло Руднае ды сёлы [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]] і Навасёлкі на тры гады ў карыстаньне зямяніну Стэфану Воўку<ref>Sumariusz Metryki Koronnej. Księga wpisów MK184 z Archiwum Głównego Akt Dawnych [Electronic resource] / Oprac. Janusz Dąbrowski. № 62 – Mode of access: [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/6SumariuszMK184.pdf]</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што вёска Руднае (Rudno) ў складзе Хвойніцкай воласьці належала князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 286</ref>. У 1754 годзе з 13 двароў (×6 — прыкладна 78 жыхароў) вёскі Навасёлкі Хвойніцкага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачвалася 2 злотых і паўгроша, «na milicję» (пераважна дзеля барацьбы з гайдамакамі) 8 злотых і 2 грошы<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. / Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Руднае — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. У крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вёска Руднае згаданая сярод уладаньняў пана ''Людвіка''{{заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля.}} Прозара, якія былі перайшлі «в казну», але потым «по высочайшему повелению» вернутыя пані Луізе (з князёў Шуйскіх) Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71</ref>, спадчыннай іх уладальніцы. Тады тут налічвалася 25 двароў з 85 душамі мужчынскага і 101 душой жаночага полу сялянаў<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп.9. Спр. 59. А. 149—153</ref>. Інвэнтар Юзафаўскага (Езапоўскага) маёнтку 1844 году засьведчыў прыналежнасьць Руднага з 35 сем’ямі ў складзе аднайменнага фальварку пану Юзафу, сыну Караля, Прозару<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1481. А. 14 і наст.</ref>. «Список населённых мест Минской губернии на 1857 год» паказвае, што 247 жыхароў Руднага абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Сьвята-Міхайлаўскай царквы ў сяле Стралічаў, 3 мужчыны і 4 жанчыны належалі да парафіі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 696</ref>. У парэформавы пэрыяд Руднае адміністрацыйна належалі да Хвойніцкай воласьці. На пачатак 1870 году ў вёсцы налічвалася 120 гаспадароў зь сялянаў-уласьнікаў, прыпісаных да Руднаўскага сельскага таварыства, 1 аднадворац, прыпісаны да воласьці<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. Паводле перапісу 1897 году, у Рудным — 82 двары, 525 жыхароў, капліца, хлебазапасны магазын. На 1909 год у вёсцы было 96 двароў, 592 жыхары, побач — аднадворны хутар з 26 жыхарамі<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 173</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Руднае, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Руднаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 35 і 49 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. Вёска Руднае ліквідаваная ў 2013 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20211104044431/https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=D913g0059062&p1=1 Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 июня 2013 г. № 134 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района]</ref>. == Асобы == * Віктар Жаўняк (нар. 1938) — беларускі архітэктар. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] hdn2gjcge0r258jiz21coevp9xrtoc7 Amasty 0 251601 2617824 2343429 2025-06-02T15:03:36Z Amasty Bio 91170 Дададзены офicы на 2025 год. 2617824 wikitext text/x-wiki '''Amasty Ltd.''' з'яўляецца міжнароднай кампаніяй, якая забяспечвае паслугі поўнага цыкла распрацоўкі і пашырэнняў для Magento. Галоўныя тры офісы кампаніі знаходзяцца на [[Кіпр|Кіпры]], ў [[Польшча|Польшчы]], і ва [[Украіна|Украіне]]. Генеральны дырэктар Amasty — Сяргей Дзерзап.<ref><nowiki>https://clutch.co/profile/amasty#summary</nowiki> </ref> == Гісторыя == Amasty заснаваны ў 2009 годзе Андрэем Вашкевічам та Аляксандрам Стэльмахам.<ref><nowiki>https://www.magentoextensions.org/amasty-magento-extensions</nowiki> </ref> У 2016 годзе кампанія адкрыла офісы ў Славакіі і Вялікабрытаніі. Цяпер штаб-кватэра знаходзіцца ў [[Нікасія|Нікасіі]], Кіпр. У 2017 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Magento. Кампанія распрацавала больш за 230 пашырэнняў Magento 2 і Magento 1.<ref><nowiki>https://www.pulseheadlines.com/amasty-cookie-consent-for-magento/75310/</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://trellis.co/partners/amasty</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> У 2021 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Adobe Solution. Таксама кампанія пачала аказваць паслугі поўнага цыкла вэб-распрацоўкі.<ref><nowiki>https://solutionpartners.adobe.com/s/directory/detail/Amasty</nowiki> </ref> Сярод кліентаў кампаніі [[eBay]], Canon, [[Blizzard Entertainment|Blizzard]], Munchkin, [[Nestlé|Nestle]]. У цэлым у кампаніі ёсць кліенты прыкладна з 80 краін свету.<ref>https://scandiweb.com/blog/scandiweb-partners-with-amasty/</ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> Таксама Амасты супрацоўнічае з цэнтрам адукацыйнага праграмавання IT-Academy.<ref><nowiki>https://officelife.media/article/people/21330-v-it-za-tri-mesyatsa-kakoy-put-prokhodyat-nachinayushchie-aytishniki-/</nowiki> </ref> Кампанія ўвайшла ў спіс лепшых распрацоўшчыкаў электроннай камерцыі ў Славакіі па версіі Clutch.[https://web.archive.org/web/20211024030216/https://clutch.co/sk/developers/ecommerce] == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Беларускія кампаніі]] {{Парады артыкулу|сумнеўнасьць|артаграфія|вікіфікаваць|няма інтэрвікаў}} r4d9xxefiss0fi7ffatjogdwody9reb 2617825 2617824 2025-06-02T15:05:27Z Amasty Bio 91170 2617825 wikitext text/x-wiki '''Amasty Ltd.''' з'яўляецца міжнароднай кампаніяй, якая забяспечвае паслугі поўнага цыкла распрацоўкі і пашырэнняў для Magento. Галоўныя тры офісы кампаніі знаходзяцца на [[Кіпр|Кіпры]], ў [[Польшча|Польшчы]], і ва [[Украіна|Украіне]]. Генеральны дырэктар Amasty — Сяргей Дзерзап.<ref><nowiki>https://clutch.co/profile/amasty#summary</nowiki> </ref> == Гісторыя == Amasty заснаваны ў 2009 годзе Андрэем Вашкевічам та Аляксандрам Стэльмахам.<ref><nowiki>https://www.magentoextensions.org/amasty-magento-extensions</nowiki> </ref> У 2016 годзе кампанія адкрыла офісы ў Славакіі і Вялікабрытаніі. Цяпер штаб-кватэра знаходзіцца ў [[Нікасія|Нікасіі]], Кіпр. У 2017 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Magento. Кампанія распрацавала больш за 230 пашырэнняў Magento 2 і Magento 1.<ref><nowiki>https://www.pulseheadlines.com/amasty-cookie-consent-for-magento/75310/</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://trellis.co/partners/amasty</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> У 2021 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Adobe Solution. Таксама кампанія пачала аказваць паслугі поўнага цыкла вэб-распрацоўкі.<ref><nowiki>https://solutionpartners.adobe.com/s/directory/detail/Amasty</nowiki> </ref> Сярод кліентаў кампаніі [[eBay]], Canon, [[Blizzard Entertainment|Blizzard]], Munchkin, [[Nestlé|Nestle]]. У цэлым у кампаніі ёсць кліенты прыкладна з 80 краін свету.<ref>https://scandiweb.com/blog/scandiweb-partners-with-amasty/</ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> Таксама Амасты супрацоўнічае з цэнтрам адукацыйнага праграмавання IT-Academy.<ref><nowiki>https://officelife.media/article/people/21330-v-it-za-tri-mesyatsa-kakoy-put-prokhodyat-nachinayushchie-aytishniki-/</nowiki> </ref> Кампанія ўвайшла ў спіс лепшых распрацоўшчыкаў электроннай камерцыі ў Славакіі па версіі Clutch.[https://web.archive.org/web/20211024030216/https://clutch.co/sk/developers/ecommerce] == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Парады артыкулу|сумнеўнасьць|артаграфія|вікіфікаваць|няма інтэрвікаў}} qbx88l01z4h0mmry3znh7kx7cwcn4sy 2617826 2617825 2025-06-02T15:19:23Z Amasty Bio 91170 2617826 wikitext text/x-wiki '''Amasty Ltd.''' з'яўляецца міжнароднай кампаніяй, якая забяспечвае паслугі поўнага цыкла распрацоўкі і пашырэнняў для Magento. Галоўныя чатыры офісы кампаніі знаходзяцца на [[Кіпр|Кіпры]], ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніi]], [[Польшча|Польшчы]], і ва [[Украіна|Украіне]]. Генеральны дырэктар Amasty — Сяргей Дзерзап.<ref><nowiki>https://clutch.co/profile/amasty#summary</nowiki> </ref> == Гісторыя == Amasty заснаваны ў 2009 годзе Андрэем Вашкевічам та Аляксандрам Стэльмахам.<ref><nowiki>https://www.magentoextensions.org/amasty-magento-extensions</nowiki> </ref> У 2016 годзе кампанія адкрыла офісы ў Славакіі і Вялікабрытаніі. Цяпер штаб-кватэра знаходзіцца ў [[Нікасія|Нікасіі]], Кіпр. У 2017 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Magento. Кампанія распрацавала больш за 230 пашырэнняў Magento 2 і Magento 1.<ref><nowiki>https://www.pulseheadlines.com/amasty-cookie-consent-for-magento/75310/</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://trellis.co/partners/amasty</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> У 2021 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Adobe Solution. Таксама кампанія пачала аказваць паслугі поўнага цыкла вэб-распрацоўкі.<ref><nowiki>https://solutionpartners.adobe.com/s/directory/detail/Amasty</nowiki> </ref> Сярод кліентаў кампаніі [[eBay]], Canon, [[Blizzard Entertainment|Blizzard]], Munchkin, [[Nestlé|Nestle]]. У цэлым у кампаніі ёсць кліенты прыкладна з 80 краін свету.<ref>https://scandiweb.com/blog/scandiweb-partners-with-amasty/</ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> Кампанія ўвайшла ў спіс лепшых распрацоўшчыкаў электроннай камерцыі ў Славакіі па версіі Clutch.[https://web.archive.org/web/20211024030216/https://clutch.co/sk/developers/ecommerce] == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Парады артыкулу|сумнеўнасьць|артаграфія|вікіфікаваць|няма інтэрвікаў}} r4anavusp4z3m3whirufarlirn3snfg 2617827 2617826 2025-06-02T15:35:36Z Amasty Bio 91170 2617827 wikitext text/x-wiki '''Amasty Ltd.''' з'яўляецца міжнароднай кампаніяй, якая забяспечвае паслугі поўнага цыкла распрацоўкі і пашырэнняў для Magento. Галоўныя тры офісы кампаніі знаходзяцца на [[Кіпр|Кіпры]], ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніi]], i ў [[Польшча|Польшчы]]. Генеральны дырэктар Amasty — Сяргей Дзерзап.<ref><nowiki>https://clutch.co/profile/amasty#summary</nowiki> </ref> == Гісторыя == Amasty заснаваны ў 2009 годзе Андрэем Вашкевічам та Аляксандрам Стэльмахам.<ref><nowiki>https://www.magentoextensions.org/amasty-magento-extensions</nowiki> </ref> У 2016 годзе кампанія адкрыла офісы ў Славакіі і Вялікабрытаніі. Цяпер штаб-кватэра знаходзіцца ў [[Нікасія|Нікасіі]], Кіпр. У 2017 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Magento. Кампанія распрацавала больш за 230 пашырэнняў Magento 2 і Magento 1.<ref><nowiki>https://www.pulseheadlines.com/amasty-cookie-consent-for-magento/75310/</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://trellis.co/partners/amasty</nowiki> </ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> У 2021 годзе Amasty стала афіцыйным партнёрам Adobe Solution. Таксама кампанія пачала аказваць паслугі поўнага цыкла вэб-распрацоўкі.<ref><nowiki>https://solutionpartners.adobe.com/s/directory/detail/Amasty</nowiki> </ref> Сярод кліентаў кампаніі [[eBay]], Canon, [[Blizzard Entertainment|Blizzard]], Munchkin, [[Nestlé|Nestle]]. У цэлым у кампаніі ёсць кліенты прыкладна з 80 краін свету.<ref>https://scandiweb.com/blog/scandiweb-partners-with-amasty/</ref><ref><nowiki>https://www.balanceinternet.com.au/solutions/amasty/</nowiki> </ref> Кампанія ўвайшла ў спіс лепшых распрацоўшчыкаў электроннай камерцыі ў Славакіі па версіі Clutch.[https://web.archive.org/web/20211024030216/https://clutch.co/sk/developers/ecommerce] == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Парады артыкулу|сумнеўнасьць|артаграфія|вікіфікаваць|няма інтэрвікаў}} n4rcghiah6nr4kp63b92ri59qgr10cj Ігар Брыла 0 252132 2617831 2611228 2025-06-02T16:17:34Z W 11741 /* Жыцьцяпіс */ +«[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» [[Вікіпэдыя:Праект:Злучнасьць]] 2617831 wikitext text/x-wiki {{Палітык |пасада1 = [[Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь|Міністар сельскай гаспадаркі і харчаваньня Беларусі]] |пачатак_тэрміну1 = 10 лютага 2022 |канец_тэрміну1 = 28 ліпеня 2023 |папярэднік1 = [[Іван Крупко]] |лацінка=Ihar Bryła}} '''Ігар Брыла''' ({{Н}} 18 чэрвеня 1972, [[Барысаў]]) — беларускі дзяржаўны дзеяч, [[Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь|міністар сельскай гаспадаркі Беларусі]] (2022—2023). == Жыцьцяпіс == У 1996 годзе скончыў [[Віцебская дзяржаўная акадэмія вэтэрынарнай мэдыцыны|Віцебскую дзяржаўную акадэмію вэтэрынарнай мэдыцыны]] па спэцыяльнасьці вэтэрынарыя. У 2008 годзе [[Беларускі дзяржаўны эканамічны ўнівэрсытэт]] (эканоміка і кіраваньне на прадпрыемстве). У 2015 годзе — [[Акадэмія кіраваньня пры прэзыдэнце Рэспублікі Беларусь]] (дзяржаўнае і мясцовае кіраваньне). У 1996—1998 гг. працаваў вэтэрынарным ўрачом-эпізатолагам Барысаўскай раённай станцыі па барацьбе з хваробамі жывёл. У 1998—2002 гг. — вядучы вэтэрынарны ўрач Барысаўскай гарадзкой вэтэрынарнай станцыі ў Барысаве. У 2002—2004 гг. — вэтэрынарны ўрач канвэернай лініі, начальнік вытворчай лябараторыі ААТ «Барысаўскі мясакамбінат». У 2004—2006 гг. — начальнік Барысаўскай гарадзкой вэтэрынарнай станцыі, галоўны вэтэрынарны ўрач горада Барысаву. У 2006—2009 гг. — дырэктар Смалявіцкай бройлернай птушкафабрыкі. У 2009—2009 гг. — першы намесьнік дырэктара па вытворчасьці РУП "Экспэрымэнтальная база «Жодзіна». З 2009 па 2010 год — намесьнік дырэктара Рэспубліканскага вытворча-гандлёвага ўнітарнага прадпрыемства «Беларусьгандль» Кіраваньня справамі прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь. З лютага 2010 па кастрычнік 2010 гг. — намесьнік дырэктара па камэрцыйных пытаньнях УП «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]». У 2010—2011 гг. — дырэктар адкрытага акцыянэрнага таварыства «Барысаўская Аграпрамтэхніка». У 2011—2013 гг. — першы намесьнік старшыні, начальнік упраўленьня сельскай гаспадаркі і харчаваньня Барысаўскага раённага выканаўчага камітэту. У 2013—2021-намеснік міністра сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь. З 2021 году першы намесьнік міністра сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь. 10 лютага 2022 году прызначаны міністрам сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь<ref>{{cite web|url=https://www.svaboda.org/a/31695889.html|title=Лукашэнка памяняў трох намесьнікаў Макея і прызначыў двух міністраў|work=[[Радыё Свабода]]|date=10-02-2022}}</ref>. 28 ліпеня 2023 году прызначаны памочнікам прэзыдэнта па Віцебскай вобласьці. 27 лістапада таго ж году звольнены з гэтай пасады «у сувязі са здзяйсненнем правіны, несумяшчальнай са знаходжаннем на дзяржаўнай грамадзянскай службе»<ref>{{cite web|url=https://reform.news/brylo-osvobozhden-ot-dolzhnosti-pomoshhnika-lukashenko|title=Брыло освобожден от должности помощника Лукашенко|work={{Артыкул у іншым разьдзеле|Reform.by||be}}|language=ru}}</ref>. == Цікавыя факты == у 2019 годзе выклаў у Instagram здымак, на якім пазіраваў у майцы з надпісам «Russia» на Барысаўскім прадпрыемстве «Здравушка». СМІ звярнулі ўвагу на гэты выпадак, пасля чаго чыноўнік закрыў свой акаўнт, а яго сакратарка аблаяла журналістаў Наша Нівы з ужываньнем брыдкаслоўя<ref>{{cite web|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=233808|title=Прэс-сакратарка Мінсельгаса — журналісту: Спыняйце займацца гэтай х***ёй. Н***уй вам каментар? АЎДЫЯ|work=[[Наша Ніва]]|date=05-07-2019}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20220210124611/http://www.mshp.gov.by/about/ruk/1zam/fc0d6fe66acb0a27.html Жыцьцяпіс Брылы на сайце Міністэрства харчаваньня] {{Міністры сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Брыла, Ігар}} [[Катэгорыя:Выпускнікі Акадэміі кіраваньня пры прэзыдэнце Рэспублікі Беларусь]] [[Катэгорыя:Намесьнікі міністраў Рэспублікі Беларусь]] [[Катэгорыя:Міністры сельскай гаспадаркі і харчаваньня Рэспублікі Беларусь]] [[Катэгорыя:Памочнікі прэзыдэнта Беларусі]] kvzz17lpf3ne5v3b1du32b64402fxcg Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году 0 291610 2617906 2617456 2025-06-03T11:45:41Z W 11741 +Мапа і крыніца: «Брытанская вяшчальная карпарацыя». Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы // [[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]], 2 чэрвеня 2025 г. https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/ 2617906 wikitext text/x-wiki {{Выбары |Назва = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы |Краіна = Польшча |Варыянт сьцягу =2025 |Папярэднія выбары = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2020 году |Год папярэдніх выбараў = 2020 |Наступныя выбары = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2030 году |Год наступных выбараў = 2030 |Дата выбараў = 18 траўня і {{Дата пачатку|1|6|2025|1}} |Выява1 = [[Файл:Karol Nawrocki (2025).jpg|100пкс]] |Кандыдат1 = Караль Наўроцкі |Колер1 = 0000FF |Партыя1 = «[[Права і справядлівасьць]]» |Лідэр з1 = |Галасоў выбаршчыкаў1 = '''10 606 877''' |Адсотак1 = '''51 %''' |Выява2 = [[Файл:EPP Congress Bucharest - Day 1 IMG 8903 (53571547784) (cropped).jpg|100пкс]] |Кандыдат2 = Рафал Тшаскоўскі |Колер2 = FCA241 |Партыя2 = «[[Грамадзянская плятформа]]» |Лідэр з2 = |Галасоў выбаршчыкаў2 = 10 237 286 |Адсотак2 = 49 % |Мапа = Wyniki II tury wyborów w poszczególnych gminach.png |Памер мапы = |Подпіс мапы = Вынікі па [[гміна]]х }} '''Прэзыдэ́нцкія выбары ў Польшчы 2025 году''' — выбары [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшчы]], якія прайшлі ў 2 колы 18 траўня і 1 чэрвеня 2025 року<ref name="PAP-20250108">{{Cite news |title=Marszałek Sejmu ogłosił datę wyborów prezydenckich |date=2025-01-08 |url=https://www.pap.pl/aktualnosci/marszalek-sejmu-oglosil-date-wyborow-prezydenckich |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20250112003134/https://www.pap.pl/aktualnosci/marszalek-sejmu-oglosil-date-wyborow-prezydenckich |archive-date=2025-01-12 |access-date=2025-01-12 |work=[[Polish Press Agency|Polska Agencja Prasowa]] |trans-title=Marshal of the Sejm announced the presidential election day |language=pl}}</ref>. У 2-м коле выбараў перамог [[Караль Наўроцкі]], які набраў 50,9 % усіх галасоў<ref name="а"/>. == Права == Паводле [[Канстытуцыя Польшчы|Канстытуцыі Польшчы]] прэзыдэнцкія выбары павінныя адбыцца ў выходны дзень за 75—100 дзён да даты сканчэньня дзеяньня паўнамоцтваў цяперашняга прэзыдэнта [[Анджэй Дуда|Анджэя Дуды]]. Калі ніводзін з кандыдатаў не набярэ больш за палову галасоў, праз 2 тыдні мае прайсьці другі тур, у якім возьмуць удзел два кандыдаты, якія набралі найбольшую колькасьць галасоў у першым туры<ref>{{Спасылка |url = https://sonar.wyborcza.pl/sonar/7,156422,25667445,wybory-prezydenckie-odbeda-sie-10-maja.html?disableRedirects=true|загаловак = Wybory prezydenckie odbędą się 10 maja |аўтар = Dominik Uhlig. |дата публікацыі = 2020-02-05 |выдавец = sonar.wyborcza.pl |дата доступу = 2020-02-10|мова = pl}}</ref><ref name=":0">{{Спасылка |url = https://wiadomosci.onet.pl/kraj/wybory-prezydenckie-2020-10-maja-2020/j77p6h7|загаловак = Elżbieta Witek ogłosiła datę wyborów prezydenckich |дата публікацыі = 2020-02-05 |выдавец = onet.pl |дата доступу = 2020-02-10|мова = pl}}</ref>. Паводле Выбарчага кодэксу Польшчы кандыдатам у прэзыдэнты мажа быць асоба, якая сабрала ня меней за 100 тысячаў подпісаў грамадзянаў, што маюць права быць абранымі ў [[Сойм Рэспублікі Польшча|Сойм]]. Для збору подпісаў ствараўся выбарчы камітэт лікам ня менш за 15 асобаў. == Кандыдаты == Першымі асобы пра ўдзел у выбарах заявілі [[Славамір Мэнцэн]] і [[Марэк Якубяк]]. Пазьней, 13 лістапада 2024 году рашыў заявіць аб удзеле ў выбарах [[Шыман Галоўня|Сымон Галаўня]]<ref>[https://www.rp.pl/polityka/art41444441-wybory-prezydenckie-2025-szymon-holownia-oglosil-decyzje-polska-potrzebuje-stroza-pokoju Wybory prezydenckie 2025. Szymon Hołownia ogłosił decyzję. "Polska potrzebuje stróża pokoju"]</ref>. Сымон Галаўня быў трэцім у [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2020 году|выбарах 2020 году]]<ref>[https://www.rp.pl/wydarzenia/art8891401-pkw-podalo-oficjalne-wyniki-wyborow PKW podało oficjalne wyniki wyborów]</ref>, дзе набраў 14 % галасоў выбарнікаў. Сымон Галаўня — член злучэньня, якое пануе ў Польшчы. Старшыня ўраду Польшчы [[Дональд Туск]] выказаў разуменьне да рашэньня Сымона Галаўні да ўдзелу ў выбарах<ref>[https://www.rp.pl/polityka/art41449251-wybory-prezydenckie-2025-donald-tusk-zareagowal-na-deklaracje-szymona-holowni Wybory prezydenckie 2025. Donald Tusk zareagował na deklarację Szymona Hołowni]</ref>. Найбольшыя грамады Польшчы не выставілі сваіх удзельнікаў выбараў<ref>[https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/wspolny-kandydat/ Wybory prezydenckie 2025. Wspólny kandydat PIS, PSL i Konfederacji?]</ref>: * [[ПіС]], магчымыя асобы — [[Матэвуш Маравецкі]], [[Яраслаў Чарнецкі]] * [[Грамадзянская кааліцыя]] — [[Рафал Траскоўскі]], або [[Радаслаў Сікорскі]]. {| class="wikitable sortable" !colspan="7" style="background-color:#E9E9E9"| Зарэгістраваныя кандыдаты |- !class="unsortable"| Фота !Імя !Узрост !Вучоба !class="unsortable"| Партыйная прыналежнасьць !class="unsortable"| Выказалі падтрымку !class="unsortable"| Выбарчы дэвіз |- |[[Выява:Hołownia Szymon.jpg|100пкс]] |data-sort-value="Hołownia, Szymon"| [[Шыман Галоўня|Шыман Францішак Галоўня]] |48 |data-sort-value="1"| сярэдняя |беспартыйны | |яшчэ не агучанае |- |[[Выява:JKRUK 20220903 KAROL NAWROCKI MIELEC DSCN8323A.jpg|100пкс]] |data-sort-value="Nawrocki, Karol"| [[Караль Наўроцкі]] |41 |data-sort-value="1"| сярэдняя |беспартыйны | |яшчэ не агучанае |- |[[Выява:Marek Jakubiak Sejm 2016.JPG|100пкс]] |data-sort-value="Jakubiak, Marek"| [[Марэк Якубяк]] |66 |data-sort-value="1"| сярэдняя |Фэдэрацыя для Рэчы Паспалітай | * Фэдэрацыя для Рэчы Паспалітай |яшчэ не агучанае |} == Першае кола галасаваньня == 18 траўня 2025 году ў першым коле выбараў у 10-ку вылучэнцаў з найбольшым лікам галасоў трапілі: # [[Рафал Тшаскоўскі]] ад партыі «[[Грамадзянская плятформа]]» — 31,36 % (6 147 797); # [[Караль Наўроцкі]] ад партыі «[[Права і справядлівасьць]]» — 29,54 % (5 790 804); # [[Славамір Мэнцэн]] ад партыі «[[Новая надзея (партыя)|Новая надзея]]» — 14,81 % (2 902 448); # [[Гжэгаж Браўн]] ад партыі «[[Канфэдэрацыя польская кароны]]» — 6,34 % (1 242 917); # [[Шыман Галоўня]] ад партыі «[[Польшча 2050]]» — 4,99 % (978 901); # [[Адрыян Зандбэрг]] ад партыі «[[Разам (партыя)|Разам]]» — 4,86 % (952 832); # [[Магдалена Беят]] ад партыі «[[Новая лявіца]]» — 4,23 % (829 361); # [[Крыштаф Саноўскі]] як незалежны тэлежурналіст — 1,24 % (243 479); # [[Яана Сенышын]] ад «[[Таварыства дэмакратычнай лявіцы]]» — 1,09 % (214 198); # [[Марэк Якубяк]] ад фракцыі «[[Свабодныя рэспубліканцы]]» — 0,77 % (150 698). == Вынікі 2-га кола == 2 чэрвеня 2025 году [[Дзяржаўная выбарчая камісія Польшчы]] (ДВК) паведаміла пра абраньне польскім прэзыдэнтам [[Караль Наўроцкі|Караля Наўроцкага]], які набраў 50,9 % усіх галасоў<ref name="а">{{Навіна|аўтар=«[[Брытанская вяшчальная карпарацыя]]»|загаловак=Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 чэрвеня 2025|дата доступу=3 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Выбары ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы|2025]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году ў Эўропе]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2025 год у Польшчы]] 1prs6xnt1w6gyz3plh6kn453fwzu4rr 2617910 2617906 2025-06-03T11:54:59Z W 11741 /* Першае кола галасаваньня */ . 2617910 wikitext text/x-wiki {{Выбары |Назва = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы |Краіна = Польшча |Варыянт сьцягу =2025 |Папярэднія выбары = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2020 году |Год папярэдніх выбараў = 2020 |Наступныя выбары = Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2030 году |Год наступных выбараў = 2030 |Дата выбараў = 18 траўня і {{Дата пачатку|1|6|2025|1}} |Выява1 = [[Файл:Karol Nawrocki (2025).jpg|100пкс]] |Кандыдат1 = Караль Наўроцкі |Колер1 = 0000FF |Партыя1 = «[[Права і справядлівасьць]]» |Лідэр з1 = |Галасоў выбаршчыкаў1 = '''10 606 877''' |Адсотак1 = '''51 %''' |Выява2 = [[Файл:EPP Congress Bucharest - Day 1 IMG 8903 (53571547784) (cropped).jpg|100пкс]] |Кандыдат2 = Рафал Тшаскоўскі |Колер2 = FCA241 |Партыя2 = «[[Грамадзянская плятформа]]» |Лідэр з2 = |Галасоў выбаршчыкаў2 = 10 237 286 |Адсотак2 = 49 % |Мапа = Wyniki II tury wyborów w poszczególnych gminach.png |Памер мапы = |Подпіс мапы = Вынікі па [[гміна]]х }} '''Прэзыдэ́нцкія выбары ў Польшчы 2025 году''' — выбары [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшчы]], якія прайшлі ў 2 колы 18 траўня і 1 чэрвеня 2025 року<ref name="PAP-20250108">{{Cite news |title=Marszałek Sejmu ogłosił datę wyborów prezydenckich |date=2025-01-08 |url=https://www.pap.pl/aktualnosci/marszalek-sejmu-oglosil-date-wyborow-prezydenckich |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20250112003134/https://www.pap.pl/aktualnosci/marszalek-sejmu-oglosil-date-wyborow-prezydenckich |archive-date=2025-01-12 |access-date=2025-01-12 |work=[[Polish Press Agency|Polska Agencja Prasowa]] |trans-title=Marshal of the Sejm announced the presidential election day |language=pl}}</ref>. У 2-м коле выбараў перамог [[Караль Наўроцкі]], які набраў 50,9 % усіх галасоў<ref name="а"/>. == Права == Паводле [[Канстытуцыя Польшчы|Канстытуцыі Польшчы]] прэзыдэнцкія выбары павінныя адбыцца ў выходны дзень за 75—100 дзён да даты сканчэньня дзеяньня паўнамоцтваў цяперашняга прэзыдэнта [[Анджэй Дуда|Анджэя Дуды]]. Калі ніводзін з кандыдатаў не набярэ больш за палову галасоў, праз 2 тыдні мае прайсьці другі тур, у якім возьмуць удзел два кандыдаты, якія набралі найбольшую колькасьць галасоў у першым туры<ref>{{Спасылка |url = https://sonar.wyborcza.pl/sonar/7,156422,25667445,wybory-prezydenckie-odbeda-sie-10-maja.html?disableRedirects=true|загаловак = Wybory prezydenckie odbędą się 10 maja |аўтар = Dominik Uhlig. |дата публікацыі = 2020-02-05 |выдавец = sonar.wyborcza.pl |дата доступу = 2020-02-10|мова = pl}}</ref><ref name=":0">{{Спасылка |url = https://wiadomosci.onet.pl/kraj/wybory-prezydenckie-2020-10-maja-2020/j77p6h7|загаловак = Elżbieta Witek ogłosiła datę wyborów prezydenckich |дата публікацыі = 2020-02-05 |выдавец = onet.pl |дата доступу = 2020-02-10|мова = pl}}</ref>. Паводле Выбарчага кодэксу Польшчы кандыдатам у прэзыдэнты мажа быць асоба, якая сабрала ня меней за 100 тысячаў подпісаў грамадзянаў, што маюць права быць абранымі ў [[Сойм Рэспублікі Польшча|Сойм]]. Для збору подпісаў ствараўся выбарчы камітэт лікам ня менш за 15 асобаў. == Кандыдаты == Першымі асобы пра ўдзел у выбарах заявілі [[Славамір Мэнцэн]] і [[Марэк Якубяк]]. Пазьней, 13 лістапада 2024 году рашыў заявіць аб удзеле ў выбарах [[Шыман Галоўня|Сымон Галаўня]]<ref>[https://www.rp.pl/polityka/art41444441-wybory-prezydenckie-2025-szymon-holownia-oglosil-decyzje-polska-potrzebuje-stroza-pokoju Wybory prezydenckie 2025. Szymon Hołownia ogłosił decyzję. "Polska potrzebuje stróża pokoju"]</ref>. Сымон Галаўня быў трэцім у [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2020 году|выбарах 2020 году]]<ref>[https://www.rp.pl/wydarzenia/art8891401-pkw-podalo-oficjalne-wyniki-wyborow PKW podało oficjalne wyniki wyborów]</ref>, дзе набраў 14 % галасоў выбарнікаў. Сымон Галаўня — член злучэньня, якое пануе ў Польшчы. Старшыня ўраду Польшчы [[Дональд Туск]] выказаў разуменьне да рашэньня Сымона Галаўні да ўдзелу ў выбарах<ref>[https://www.rp.pl/polityka/art41449251-wybory-prezydenckie-2025-donald-tusk-zareagowal-na-deklaracje-szymona-holowni Wybory prezydenckie 2025. Donald Tusk zareagował na deklarację Szymona Hołowni]</ref>. Найбольшыя грамады Польшчы не выставілі сваіх удзельнікаў выбараў<ref>[https://wszystkoconajwazniejsze.pl/pepites/wspolny-kandydat/ Wybory prezydenckie 2025. Wspólny kandydat PIS, PSL i Konfederacji?]</ref>: * [[ПіС]], магчымыя асобы — [[Матэвуш Маравецкі]], [[Яраслаў Чарнецкі]] * [[Грамадзянская кааліцыя]] — [[Рафал Траскоўскі]], або [[Радаслаў Сікорскі]]. {| class="wikitable sortable" !colspan="7" style="background-color:#E9E9E9"| Зарэгістраваныя кандыдаты |- !class="unsortable"| Фота !Імя !Узрост !Вучоба !class="unsortable"| Партыйная прыналежнасьць !class="unsortable"| Выказалі падтрымку !class="unsortable"| Выбарчы дэвіз |- |[[Выява:Hołownia Szymon.jpg|100пкс]] |data-sort-value="Hołownia, Szymon"| [[Шыман Галоўня|Шыман Францішак Галоўня]] |48 |data-sort-value="1"| сярэдняя |беспартыйны | |яшчэ не агучанае |- |[[Выява:JKRUK 20220903 KAROL NAWROCKI MIELEC DSCN8323A.jpg|100пкс]] |data-sort-value="Nawrocki, Karol"| [[Караль Наўроцкі]] |41 |data-sort-value="1"| сярэдняя |беспартыйны | |яшчэ не агучанае |- |[[Выява:Marek Jakubiak Sejm 2016.JPG|100пкс]] |data-sort-value="Jakubiak, Marek"| [[Марэк Якубяк]] |66 |data-sort-value="1"| сярэдняя |Фэдэрацыя для Рэчы Паспалітай | * Фэдэрацыя для Рэчы Паспалітай |яшчэ не агучанае |} == Першае кола галасаваньня == 18 траўня 2025 году ў першым коле выбараў у 10-ку вылучэнцаў з найбольшым лікам галасоў трапілі: # [[Рафал Тшаскоўскі]] ад партыі «[[Грамадзянская плятформа]]» — 31,36 % (6 147 797); # [[Караль Наўроцкі]] ад партыі «[[Права і справядлівасьць]]» — 29,54 % (5 790 804); # [[Славамір Мэнцэн]] ад партыі «[[Новая надзея (партыя)|Новая надзея]]» — 14,81 % (2 902 448); # [[Гжэгаж Браўн]] ад партыі «[[Канфэдэрацыя польская кароны]]» — 6,34 % (1 242 917); # [[Шыман Галоўня]] ад партыі «[[Польшча 2050]]» — 4,99 % (978 901); # [[Адрыян Зандбэрг]] ад партыі «[[Разам (партыя)|Разам]]» — 4,86 % (952 832); # [[Магдалена Беят]] ад партыі «[[Новая лявіца]]» — 4,23 % (829 361); # [[Крыштаф Саноўскі]] як незалежны тэлежурналіст — 1,24 % (243 479); # [[Яана Сянышын]] ад «[[Таварыства дэмакратычнай лявіцы]]» — 1,09 % (214 198); # [[Марэк Якубяк]] ад фракцыі «[[Свабодныя рэспубліканцы]]» — 0,77 % (150 698). == Вынікі 2-га кола == 2 чэрвеня 2025 году [[Дзяржаўная выбарчая камісія Польшчы]] (ДВК) паведаміла пра абраньне польскім прэзыдэнтам [[Караль Наўроцкі|Караля Наўроцкага]], які набраў 50,9 % усіх галасоў<ref name="а">{{Навіна|аўтар=«[[Брытанская вяшчальная карпарацыя]]»|загаловак=Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 чэрвеня 2025|дата доступу=3 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Выбары ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы|2025]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году ў Эўропе]] [[Катэгорыя:Выбары 2025 году ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2025 год у Польшчы]] 83x4k93uctxaxz264740dmqlkzcl3rx Караль Наўроцкі 0 291797 2617902 2584368 2025-06-03T10:58:04Z W 11741 +Крыніца: «Брытанская вяшчальная карпарацыя». Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы // [[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]], 2 чэрвеня 2025 г. https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/ 2617902 wikitext text/x-wiki {{Палітык |імя = Караль Тадэвуш Наўроцкі |арыгінал_імя = {{мова-pl|Karol Tadeusz Nawrocki}} |выява = |подпіс_пад_выявай = |пасада = Старшыня [[ІПН (Польшча)|Інстытуту нацыянальнае памяці]] |пачатак_тэрміну = 23 ліпеня 2021 году |канец_тэрміну = |прэзыдэнт = [[Анджэй Дуда]] |прэм’ер-міністар = [[Дональд Туск]]<br>[[Матэвуш Маравецкі]] |папярэднік = [[Яраслаў Шарэк]] |наступнік = |дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|3|3|1983|1}} |месца_нараджэньня = м. [[Гданск]], [[ПНР]] }} '''Караль Тадэвуш Наўроцкі''' ({{мова-pl|Karol Tadeusz Nawrocki}}; {{нар.}} 3 сакавіка 1983, [[Гданьск]], [[ПНР]]) — польскі гісторык<ref>{{Cite web|lang=pl|url=https://ipn.gov.pl/en/about-the-institute/the-president-and-deput/8204,Karol-Nawrocki-PhD.html|title=Karol Nawrocki, Ph.D.|first=Institute of National|last=Remembrance|website=Institute of National Remembrance|access-date=2024-02-17}}</ref> і палітык. Кіраўнік [[Інстытут нацыянальнай памяці (Польшча)|Інстытута нацыянальнай памяці]]. У 2017—20 гадах дырэктар Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://muzeum1939.pl/en/karol-nawrocki-phd-reappointed-director-museum-second-world-war-gdansk/3827.html|title=Karol Nawrocki, PhD, reappointed as director of the Museum of the Second World War in Gdańsk {{!}} Drupal|website=muzeum1939.pl|access-date=2024-02-17}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://hmong.ru/wiki/Museum_of_the_Second_World_War|title=Музей Второй мировой войны|last=hmong.wiki|website=hmong.ru|access-date=2024-02-17}}</ref>. Прэзыдэнт Польшчы (ад 2025 году). == Жыцьцяпіс == Скончыў гістарычны факультэт Гданьскага ўнівэрсытэта, дзе ў 2013 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю. У 2023 годзе скончыў асьпірантуру Гданьскага тэхналягічнага ўнівэрсытэта — ''International MBA in Strategy, Programme and Project Management''. У 2009—2017 гадах працаваў у Інстытуце нацыянальнай памяці, у 2013—2017 — узначальваў Аддзяленьне народнай адукацыі ў Гданьску ІНП. У 2011—2017 гадах кіраваў Сядлецкім раённым радаю у Гданьску. У 2017 годзе прызначаны дырэктарам Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску, займаў пасаду да 2021 года, калі вярнуўся ў Інстытут нацыянальнай памяці і ў чэрвені 2021 года стаў яго віцэ-прэзідэнтам. У ліпені 2021 года заняў пасаду новага кіраўніка Інстытута нацыянальнай памяці пасьля абраньня Соймам і зацьвярджэньня Сэнатам Рэспублікі Польшча. У лютым 2024 года ўключаны ў сьпіс асоб расшукваных [[Расея|Расейскай Фэдэрацыяй]] па крымінальнай справе за дзейнасьць па дэмантажы помнікаў Чырвонай Арміі ў Польшчы<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19972035|title=МВД РФ объявил в розыск мэра польского города Валбжих по уголовной статье|website=TACC|access-date=2024-02-17}}</ref>. 24 лістапада 2024 года быў абвешчаны і падтрыманы партыяй "[[ПіС|Права і Справядлівасьць]]" незалежным кандыдатам на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|выбары 2025 году]] на пасаду [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшча]]. 2 чэрвеня 2025 году [[Дзяржаўная выбарчая камісія Польшчы]] (ДВК) паведаміла пра перамогу Караля Наўроцкага на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|прэзыдэнцкіх выбарах у Польшчы 2025 году]], на якіх той набраў 50,9 % усіх галасоў<ref>{{Навіна|аўтар=«[[Брытанская вяшчальная карпарацыя]]»|загаловак=Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 чэрвеня 2025|дата доступу=3 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == Аўтар або суаўтар некалькіх кніг і шматлікіх навуковых і навукова-папулярных артыкулаў па тэме антыкамуністычнай апазыцыі Польшчы, арганізаванай злачыннасці ў ПНР і гісторыі спорту. == Узнагароды == * Бронзавы Крыж Заслугі (2019). * Срэбны Крыж Заслугі (2021). == Крыніцы == {{крыніцы}} == Літаратура == Наступны почт навуковых работ Караля Наўроцкага: * Karol Nawrocki: Zarys historii NSZZ „Solidarność” regionu elbląskiego (1980–1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 7. ISBN 978-83-7629-139-0. OCLC 750631710. * Karol Nawrocki: Wokół elbląskiej „Solidarności”: dokumenty. Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2011, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 15. ISBN 978-83-7629-297-7. OCLC 816303036. * Mariusz Kordek, Karol Nawrocki: Lechia – Juventus: więcej niż mecz. Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2014. ISBN 978-83-7823-475-3. OCLC 903349456. * Karol Nawrocki: Sprawa kwidzyńska 1982: internowanie, pobicie, proces. Gdańsk ; Kwidzyn: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2012. ISBN 978-83-62129-91-1. OCLC 812715506. * Karol Nawrocki: Studium przypadku: opór społeczny wobec władzy komunistycznej w województwie elbląskim (1976-1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 46. ISBN 978-83-7629-651-7. OCLC 899771018. * Piotr Chomicki, Karol Nawrocki, Wiesław Wika: Szkice z dziejów pomorskiej piłki nożnej (1903–2015). Gdańsk: Edgar Kreb Anna Manowska, 2015. ISBN 978-83-943615-0-1. OCLC 932241984. * Karol Nawrocki, Wąsowicz J. (red.), Wielka Lechia moich marzeń: pamięci Tadeusza Duffeka „Dufa” (1968–2005) w 10. rocznicę śmierci, Gdańsk: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski, 2015, ISBN 978-83-942922-1-8, OCLC 932206662. * Karol Nawrocki (red.), Mapa terroru: śladami zbrodni komunistycznych w województwie gdańskim (1945–1956), Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2016 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-048-8, OCLC 995626034, t. 57. * Karol Nawrocki, Wicenty D. (red.), Brudne wspólnoty: przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2018 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-353-3, OCLC 1078356346, t. 65. * Karol Nawrocki. Historia Kwidzyna (1975–1990). „Kwidzyn. Dzieje miasta”. T.2, 2013. Kwidzyn: Kwidzyńskie Centrum Kultury. OCLC 883517660. {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Наўроцкі, Караль}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гданьску]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Гданьскага ўнівэрсытэту]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя Срэбным Крыжам Заслугі]] [[Катэгорыя:Дырэктары музэяў Польшчы]] [[Катэгорыя:Гісторыкі ІПН Польшчы]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя «Заўсёды верныя»]] [[Катэгорыя:Навукоўцы зьвязаныя з Гданьскам]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя Бронзавым Крыжам Заслугі (Польшча)]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За добрую Польшчу»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Пра айчыну»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём Трыццацігодзьдзя заснавананьня Старажоў Граніцы]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За заслугі для палякаў Казастану»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Заслугоўваю гэта»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «Крыж памяці шлях надзеі»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «За заслугі для палёніі і палякаў за межамі»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя знакам «За заслугі перад Сусьветным саюзам жаўнераў Арміі Краёвай»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя сярэбраным знакам «За заслугі ў рабоце ў турмах»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя залатым мэдалём «Заслугі для польскае навукі Мудрасьць і праўда»]] [[Катэгорыя:Футбалісты Геданіі Гданьск]] [[Катэгорыя:Палітыкі мясцовага кіраваньня Польшчы]] [[Катэгорыя:Старшыні ІПН (Польшча)]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём 100-годзьдзя адраджэньня незалежнасьці Польшчы]] 43916j6pf5faypja68q0t8n51a8va8c 2617909 2617902 2025-06-03T11:53:57Z W 11741 +заступленьне на пасаду прэзыдэнта 2617909 wikitext text/x-wiki {{Палітык |імя = Караль Тадэвуш Наўроцкі |арыгінал_імя = {{мова-pl|Karol Tadeusz Nawrocki}} |выява = |подпіс_пад_выявай = |пасада = 7-ы [[прэзыдэнт Польшчы]] |пачатак_тэрміну = 6 жніўня 2025 |канец_тэрміну = |прэм’ер-міністар = [[Дональд Туск]] |папярэднік = [[Анджэй Дуда]] |наступнік = |пасада2 = Старшыня [[ІПН (Польшча)|Інстытуту нацыянальнае памяці]] |пачатак_тэрміну2 = 23 ліпеня 2021 году |канец_тэрміну2 = 6 жніўня 2025 |прэзыдэнт2 = [[Анджэй Дуда]] |прэм’ер-міністар2 = [[Дональд Туск]]<br>[[Матэвуш Маравецкі]] |папярэднік2 = [[Яраслаў Шарэк]] |наступнік2 = |дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|3|3|1983|1}} |месца_нараджэньня = м. [[Гданск]], [[ПНР]] }} '''Караль Тадэвуш Наўроцкі''' ({{мова-pl|Karol Tadeusz Nawrocki}}; {{нар.}} 3 сакавіка 1983, [[Гданьск]], [[ПНР]]) — польскі гісторык<ref>{{Cite web|lang=pl|url=https://ipn.gov.pl/en/about-the-institute/the-president-and-deput/8204,Karol-Nawrocki-PhD.html|title=Karol Nawrocki, Ph.D.|first=Institute of National|last=Remembrance|website=Institute of National Remembrance|access-date=2024-02-17}}</ref> і палітык. Кіраўнік [[Інстытут нацыянальнай памяці (Польшча)|Інстытута нацыянальнай памяці]]. У 2017—20 гадах дырэктар Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://muzeum1939.pl/en/karol-nawrocki-phd-reappointed-director-museum-second-world-war-gdansk/3827.html|title=Karol Nawrocki, PhD, reappointed as director of the Museum of the Second World War in Gdańsk {{!}} Drupal|website=muzeum1939.pl|access-date=2024-02-17}}</ref><ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://hmong.ru/wiki/Museum_of_the_Second_World_War|title=Музей Второй мировой войны|last=hmong.wiki|website=hmong.ru|access-date=2024-02-17}}</ref>. Прэзыдэнт Польшчы (ад 2025 году). == Жыцьцяпіс == Скончыў гістарычны факультэт Гданьскага ўнівэрсытэта, дзе ў 2013 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю. У 2023 годзе скончыў асьпірантуру Гданьскага тэхналягічнага ўнівэрсытэта — ''International MBA in Strategy, Programme and Project Management''. У 2009—2017 гадах працаваў у Інстытуце нацыянальнай памяці, у 2013—2017 — узначальваў Аддзяленьне народнай адукацыі ў Гданьску ІНП. У 2011—2017 гадах кіраваў Сядлецкім раённым радаю у Гданьску. У 2017 годзе прызначаны дырэктарам Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску, займаў пасаду да 2021 года, калі вярнуўся ў Інстытут нацыянальнай памяці і ў чэрвені 2021 года стаў яго віцэ-прэзідэнтам. У ліпені 2021 года заняў пасаду новага кіраўніка Інстытута нацыянальнай памяці пасьля абраньня Соймам і зацьвярджэньня Сэнатам Рэспублікі Польшча. У лютым 2024 года ўключаны ў сьпіс асоб расшукваных [[Расея|Расейскай Фэдэрацыяй]] па крымінальнай справе за дзейнасьць па дэмантажы помнікаў Чырвонай Арміі ў Польшчы<ref>{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19972035|title=МВД РФ объявил в розыск мэра польского города Валбжих по уголовной статье|website=TACC|access-date=2024-02-17}}</ref>. 24 лістапада 2024 года быў абвешчаны і падтрыманы партыяй "[[ПіС|Права і Справядлівасьць]]" незалежным кандыдатам на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|выбары 2025 году]] на пасаду [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшча]]. 2 чэрвеня 2025 году [[Дзяржаўная выбарчая камісія Польшчы]] (ДВК) паведаміла пра перамогу Караля Наўроцкага на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|прэзыдэнцкіх выбарах у Польшчы 2025 году]], на якіх той набраў 50,9 % усіх галасоў<ref>{{Навіна|аўтар=«[[Брытанская вяшчальная карпарацыя]]»|загаловак=Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 чэрвеня 2025|дата доступу=3 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == Аўтар або суаўтар некалькіх кніг і шматлікіх навуковых і навукова-папулярных артыкулаў па тэме антыкамуністычнай апазыцыі Польшчы, арганізаванай злачыннасці ў ПНР і гісторыі спорту. == Узнагароды == * Бронзавы Крыж Заслугі (2019). * Срэбны Крыж Заслугі (2021). == Крыніцы == {{крыніцы}} == Літаратура == Наступны почт навуковых работ Караля Наўроцкага: * Karol Nawrocki: Zarys historii NSZZ „Solidarność” regionu elbląskiego (1980–1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 7. ISBN 978-83-7629-139-0. OCLC 750631710. * Karol Nawrocki: Wokół elbląskiej „Solidarności”: dokumenty. Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2011, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 15. ISBN 978-83-7629-297-7. OCLC 816303036. * Mariusz Kordek, Karol Nawrocki: Lechia – Juventus: więcej niż mecz. Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2014. ISBN 978-83-7823-475-3. OCLC 903349456. * Karol Nawrocki: Sprawa kwidzyńska 1982: internowanie, pobicie, proces. Gdańsk ; Kwidzyn: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2012. ISBN 978-83-62129-91-1. OCLC 812715506. * Karol Nawrocki: Studium przypadku: opór społeczny wobec władzy komunistycznej w województwie elbląskim (1976-1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 46. ISBN 978-83-7629-651-7. OCLC 899771018. * Piotr Chomicki, Karol Nawrocki, Wiesław Wika: Szkice z dziejów pomorskiej piłki nożnej (1903–2015). Gdańsk: Edgar Kreb Anna Manowska, 2015. ISBN 978-83-943615-0-1. OCLC 932241984. * Karol Nawrocki, Wąsowicz J. (red.), Wielka Lechia moich marzeń: pamięci Tadeusza Duffeka „Dufa” (1968–2005) w 10. rocznicę śmierci, Gdańsk: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski, 2015, ISBN 978-83-942922-1-8, OCLC 932206662. * Karol Nawrocki (red.), Mapa terroru: śladami zbrodni komunistycznych w województwie gdańskim (1945–1956), Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2016 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-048-8, OCLC 995626034, t. 57. * Karol Nawrocki, Wicenty D. (red.), Brudne wspólnoty: przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2018 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-353-3, OCLC 1078356346, t. 65. * Karol Nawrocki. Historia Kwidzyna (1975–1990). „Kwidzyn. Dzieje miasta”. T.2, 2013. Kwidzyn: Kwidzyńskie Centrum Kultury. OCLC 883517660. {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Наўроцкі, Караль}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гданьску]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Гданьскага ўнівэрсытэту]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя Срэбным Крыжам Заслугі]] [[Катэгорыя:Дырэктары музэяў Польшчы]] [[Катэгорыя:Гісторыкі ІПН Польшчы]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя «Заўсёды верныя»]] [[Катэгорыя:Навукоўцы зьвязаныя з Гданьскам]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя Бронзавым Крыжам Заслугі (Польшча)]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За добрую Польшчу»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Пра айчыну»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём Трыццацігодзьдзя заснавананьня Старажоў Граніцы]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За заслугі для палякаў Казастану»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Заслугоўваю гэта»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «Крыж памяці шлях надзеі»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «За заслугі для палёніі і палякаў за межамі»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя знакам «За заслугі перад Сусьветным саюзам жаўнераў Арміі Краёвай»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя сярэбраным знакам «За заслугі ў рабоце ў турмах»]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя залатым мэдалём «Заслугі для польскае навукі Мудрасьць і праўда»]] [[Катэгорыя:Футбалісты Геданіі Гданьск]] [[Катэгорыя:Палітыкі мясцовага кіраваньня Польшчы]] [[Катэгорыя:Старшыні ІПН (Польшча)]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём 100-годзьдзя адраджэньня незалежнасьці Польшчы]] 3n4liresc11ip905ry0dbn6axdokid5 Баранава (вёска) 0 296580 2617804 2025-06-02T14:02:58Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Баранава]] 2617804 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Баранава]] fgmg1cpocv741ypyuhqj7uxvw4sv6vh Баранцы (вёска) 0 296581 2617805 2025-06-02T14:04:09Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Баранцы]] 2617805 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Баранцы]] l4qhp5dugr8n1igdhra99dwtfzo8wve Бараны (вёска) 0 296582 2617806 2025-06-02T14:05:13Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бараны]] 2617806 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бараны]] t279ucqke54eym0baq673f8pmjjoq8j Бараны (Берасьцейская вобласьць) 0 296583 2617807 2025-06-02T14:05:39Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бараны]] 2617807 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бараны]] t279ucqke54eym0baq673f8pmjjoq8j Бараны (Віцебская вобласьць) 0 296584 2617808 2025-06-02T14:06:03Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бараны]] 2617808 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бараны]] t279ucqke54eym0baq673f8pmjjoq8j Бараны (Глыбоцкі раён) 0 296585 2617809 2025-06-02T14:06:29Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бараны]] 2617809 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бараны]] t279ucqke54eym0baq673f8pmjjoq8j Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе 2024—2025 гадоў 0 296586 2617812 2025-06-02T14:12:14Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Першы дывізіён 2024—2025 гадоў''' — 86-ы розыгрыш [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першага дывізіёну]], найвышэйшага футбольнага дывізіёну Кіпру, які праходзіў з 23 жніўня 2024 году па 18 траўня 2025 году. Чэмпіёнам упершыню ў сваёй г...“ 2617812 wikitext text/x-wiki '''Першы дывізіён 2024—2025 гадоў''' — 86-ы розыгрыш [[Першы дывізіён чэмпіянату Кіпру па футболе|Першага дывізіёну]], найвышэйшага футбольнага дывізіёну Кіпру, які праходзіў з 23 жніўня 2024 году па 18 траўня 2025 году. Чэмпіёнам упершыню ў сваёй гісторыі стаў «[[Пафас (футбольны клюб)|Пафас]]». == Клюбы == У турніры бралі ўдзел 14 клюбаў, зь якіх 11 былі найлепшымі паводле вынікаў папярэдняга сэзону, а тры клюбы прасунуліся з Другога дывізіёну — «[[Амонія Арадыпу|Амонія]]» з Арадыпу, «[[Амонія 29М Нікасія|Амонія 29М]]» і «[[Энасіс Паралімні|Энасіс]]». Гэтыя клюбы замянілі «[[Докса Катакапіяс|Доксу]]», «[[Атэляс Атыену|Атэляс]]» і [[АЭЗ Лімасол|АЭЗ]]. == Рэгулярны сэзон == === Табліца === <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/cyprus/1-division/20242025/regular-season/r81927/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў=PAF, ARI, AEK, OMO, APO, APL, ANO, ETH, KAR, OAR, AEL, ENO, NEA, PAC <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=P1 |вынік2=P1 |вынік3=P1 |вынік4=P1 |вынік5=P1 |вынік6=P1 |вынік7=P2 |вынік8=P2 |вынік9=P2 |вынік10=P2 |вынік11=P2 |вынік12=P2 |вынік13=P2 |вынік14=P2 <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_AEK=16|нічыі_AEK=6 |паразы_AEK=4 |мз_AEK=45|мп_AEK=21<!-- АЕК Лярнака --> |перамогі_AEL=6 |нічыі_AEL=6 |паразы_AEL=14|мз_AEL=26|мп_AEL=46<!-- АЭЛ Лімасол --> |перамогі_ANO=10|нічыі_ANO=7 |паразы_ANO=9 |мз_ANO=34|мп_ANO=33<!-- Анартосіс --> |перамогі_APO=12|нічыі_APO=7 |паразы_APO=7 |мз_APO=52|мп_APO=25<!-- АПОЭЛ --> |перамогі_APL=11|нічыі_APL=7 |паразы_APL=8 |мз_APL=28|мп_APL=23<!-- Апалён Лімасол --> |перамогі_ARI=18|нічыі_ARI=7 |паразы_ARI=1 |мз_ARI=53|мп_ARI=15<!-- Арыс Лімасол --> |перамогі_ENO=5 |нічыі_ENO=4 |паразы_ENO=17|мз_ENO=18|мп_ENO=41<!-- Энасіс --> |перамогі_ETH=6 |нічыі_ETH=11|паразы_ETH=9 |мз_ETH=33|мп_ETH=42<!-- Этнікос Ахнас --> |перамогі_KAR=7 |нічыі_KAR=6 |паразы_KAR=13|мз_KAR=26|мп_KAR=51<!-- Карміётыса --> |перамогі_NEA=4 |нічыі_NEA=5 |паразы_NEA=17|мз_NEA=22|мп_NEA=52<!-- Нэа Саляміна --> |перамогі_OAR=7 |нічыі_OAR=5 |паразы_OAR=14|мз_OAR=23|мп_OAR=49<!-- Амонія Арадыпу --> |перамогі_OMO=16|нічыі_OMO=4 |паразы_OMO=6 |мз_OMO=53|мп_OMO=26<!-- Амонія Нікасія --> |перамогі_PAC=3 |нічыі_PAC=5 |паразы_PAC=18|мз_PAC=19|мп_PAC=46<!-- Амонія 29М --> |перамогі_PAF=20|нічыі_PAF=2 |паразы_PAF=4 |мз_PAF=50|мп_PAF=12<!-- Пафас --> <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_AEK=[[АЕК Лярнака]] |назва_AEL=[[АЭЛ Лімасол]] |назва_ANO=[[Анартосіс Фамагуста]] |назва_APO=[[АПОЭЛ Нікасія|АПОЭЛ]] |назва_APL=[[Апалён Лімасол]] |назва_ARI=[[Арыс Лімасол]] |назва_ENO=[[Энасіс Паралімні]] |назва_ETH=[[Этнікос Ахнас]] |назва_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Карміётыса]] |назва_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа Саляміна Фамагуста]] |назва_OAR=[[Амонія Арадыпу]] |назва_OMO=[[Амонія Нікасія]] |назва_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|Амонія 29М]] |назва_PAF=[[Пафас (футбольны клюб)|Пафас]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Гасьцявыя забітыя мячы ў гульнях паміж сабою (для дзьвюх камандаў); 6) Розьніца мячоў; 7) Забітыя мячы; 8) Дадатковыя матчы (толькі для вызначэньня падзелу на раўнды). <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=Q |колер_P1=green1 |тэкст_P1=[[#Чэмпіёнская група|Чэмпіёнская група]] |колер_P2=red1 |тэкст_P2=[[#Група на паніжэньне|Група на паніжэньне]] }}</onlyinclude> === Вынікі гульняў === {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/cyprus/1-division/20242025/regular-season/r81927/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол |парадак_камандаў= AEK, OAR, OMO, PAC, ANO, APL, APO, ARI, AEL, KAR, NEA, PAF, ENO, ETH |скарачэньне_AEK=[[АЕК Лярнака|АЕК]] |скарачэньне_AEL=[[АЭЛ Лімасол|АЭЛ]] |скарачэньне_ANO=[[Анартосіс Фамагуста|Ана]] |скарачэньне_APO=[[АПОЭЛ Нікасія|АПО]] |скарачэньне_APL=[[Апалён Лімасол|Апа]] |скарачэньне_ARI=[[Арыс Лімасол|Ары]] |скарачэньне_ENO=[[Энасіс Паралімні|Эна]] |скарачэньне_ETH=[[Этнікос Ахнас|Этн]] |скарачэньне_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Кар]] |скарачэньне_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа]] |скарачэньне_OAR=[[Амонія Арадыпу|АмА]] |скарачэньне_OMO=[[Амонія Нікасія|АмН]] |скарачэньне_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|А29]] |скарачэньне_PAF=[[Пафас (футбольны клюб)|Паф]] |назва_AEK=[[АЕК Лярнака]] |назва_AEL=[[АЭЛ Лімасол]] |назва_ANO=[[Анартосіс Фамагуста]] |назва_APO=[[АПОЭЛ Нікасія|АПОЭЛ]] |назва_APL=[[Апалён Лімасол]] |назва_ARI=[[Арыс Лімасол]] |назва_ENO=[[Энасіс Паралімні]] |назва_ETH=[[Этнікос Ахнас]] |назва_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Карміётыса]] |назва_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа Саляміна Фамагуста]] |назва_OAR=[[Амонія Арадыпу]] |назва_OMO=[[Амонія Нікасія]] |назва_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|Амонія 29М]] |назва_PAF=[[Пафас (футбольны клюб)|Пафас]] | матч_AEK_AEL = 2–0 | матч_AEK_ANO = 1–0 | матч_AEK_APO = 2-1 | матч_AEK_APL = 4–0 | матч_AEK_ARI = 2–0 | матч_AEK_ENO = 4–1 | матч_AEK_ETH = 2–2 | матч_AEK_KAR = 2-0 | матч_AEK_NEA = 2-0 | матч_AEK_OAR = 1–0 | матч_AEK_OMO = 0–3 | матч_AEK_PAC = 2–0 | матч_AEK_PAF = 0–2 | матч_AEL_AEK = 1–1 | матч_AEL_ANO = 0–1 | матч_AEL_APO = 1–2 | матч_AEL_APL = 0–1 | матч_AEL_ARI = 0–3 | матч_AEL_ENO = 2–1 | матч_AEL_ETH = 5–2 | матч_AEL_KAR = 4–0 | матч_AEL_NEA = 0–0 | матч_AEL_OAR = 1–0 | матч_AEL_OMO = 0–4 | матч_AEL_PAC = 1–1 | матч_AEL_PAF = 1–3 | матч_ANO_AEK = 2–2 | матч_ANO_AEL = 1–0 | матч_ANO_APO = 2–2 | матч_ANO_APL = 1–2 | матч_ANO_ARI = 0–3 | матч_ANO_ENO = 3–2 | матч_ANO_ETH = 2–1 | матч_ANO_KAR = 1–2 | матч_ANO_NEA = 3–1 | матч_ANO_OAR = 3–0 | матч_ANO_OMO = 1–0 | матч_ANO_PAC = 2–0 | матч_ANO_PAF = 0–2 | матч_APO_AEK = 0–1 | матч_APO_AEL = 4–0 | матч_APO_ANO = 2–0 | матч_APO_APL = 0–0 | матч_APO_ARI = 1-2 | матч_APO_ENO = 2–0 | матч_APO_ETH = 1–3 | матч_APO_KAR = 3-0 | матч_APO_NEA = 3–1 | матч_APO_OAR = 7–0 | матч_APO_OMO = 2–1 | матч_APO_PAC = 4–0 | матч_APO_PAF = 0–2 | матч_APL_AEK = 1–2 | матч_APL_AEL = 3-0 | матч_APL_ANO = 2–0 | матч_APL_APO = 0–0 | матч_APL_ARI = 1–1 | матч_APL_ENO = 3–1 | матч_APL_ETH = 2-2 | матч_APL_KAR = 3-0 | матч_APL_NEA = 1–1 | матч_APL_OAR = 1–0 | матч_APL_OMO = 1–1 | матч_APL_PAC = 2–0 | матч_APL_PAF = 0–1 | матч_ARI_AEK = 1–1 | матч_ARI_AEL = 4-0 | матч_ARI_ANO = 3–0 | матч_ARI_APO = 3–0 | матч_ARI_APL = 0–0 | матч_ARI_ENO = 2–1 | матч_ARI_ETH = 6–1 | матч_ARI_KAR = 1–1 | матч_ARI_NEA = 2–1 | матч_ARI_OAR = 2–0 | матч_ARI_OMO = 2–0 | матч_ARI_PAC = 1–0 | матч_ARI_PAF = 1–0 | матч_ENO_AEK = 0–0 | матч_ENO_AEL = 0-0 | матч_ENO_ANO = 2–2 | матч_ENO_APO = 0–4 | матч_ENO_APL = 0–1 | матч_ENO_ARI = 1–2 | матч_ENO_ETH = 1–1 | матч_ENO_KAR = 0–1 | матч_ENO_NEA = 2–0 | матч_ENO_OAR = 0–2 | матч_ENO_OMO = 0–2 | матч_ENO_PAC = 2–1 | матч_ENO_PAF = 1–2 | матч_ETH_AEK = 2–2 | матч_ETH_AEL = 0–0 | матч_ETH_ANO = 2–2 | матч_ETH_APO = 2–2 | матч_ETH_APL = 0–1 | матч_ETH_ARI = 1–2 | матч_ETH_ENO = 0–1 | матч_ETH_KAR = 3–2 | матч_ETH_NEA = 2–3 | матч_ETH_OAR = 0–0 | матч_ETH_OMO = 1–0 | матч_ETH_PAC = 1–0 | матч_ETH_PAF = 0–2 | матч_KAR_AEK = 0–3 | матч_KAR_AEL = 2–1 | матч_KAR_ANO = 1-1 | матч_KAR_APO = 0–3 | матч_KAR_APL = 2–0 | матч_KAR_ARI = 1–3 | матч_KAR_ENO = 2–0 | матч_KAR_ETH = 0–0 | матч_KAR_NEA = 2–2 | матч_KAR_OAR = 3–1 | матч_KAR_OMO = 2–6 | матч_KAR_PAC = 1–1 | матч_KAR_PAF = 0–2 | матч_NEA_AEK = 1–3 | матч_NEA_AEL = 0–2 | матч_NEA_ANO = 0–4 | матч_NEA_APO = 1–1 | матч_NEA_APL = 1–0 | матч_NEA_ARI = 2–2 | матч_NEA_ENO = 1–0 | матч_NEA_ETH = 0–3 | матч_NEA_KAR = 2–1 | матч_NEA_OAR = 2–3 | матч_NEA_OMO = 2–3 | матч_NEA_PAC = 0–1 | матч_NEA_PAF = 0–2 | матч_OAR_AEK = 2–0 | матч_OAR_AEL = 2–2 | матч_OAR_ANO = 0–0 | матч_OAR_APO = 0–5 | матч_OAR_APL = 0-1 | матч_OAR_ARI = 0–3 | матч_OAR_ENO = 2–0 | матч_OAR_ETH = 2–2 | матч_OAR_KAR = 1–1 | матч_OAR_NEA = 1-0 | матч_OAR_OMO = 3–5 | матч_OAR_PAC = 1–0 | матч_OAR_PAF = 0–2 | матч_OMO_AEK = 1–0 | матч_OMO_AEL = 3–1 | матч_OMO_ANO = 0–2 | матч_OMO_APO = 2–2 | матч_OMO_APL = 3–1 | матч_OMO_ARI = 0–0 | матч_OMO_ENO = 0-1 | матч_OMO_ETH = 3–0 | матч_OMO_KAR = 3–0 | матч_OMO_NEA = 3–0 | матч_OMO_OAR = 3–1 | матч_OMO_PAC = 1–1 | матч_OMO_PAF = 2–1 | матч_PAC_AEK = 1–5 | матч_PAC_AEL = 2–4 | матч_PAC_ANO = 0–0 | матч_PAC_APO = 0–0 | матч_PAC_APL = 2–1 | матч_PAC_ARI = 0–3 | матч_PAC_ENO = 0–1 | матч_PAC_ETH = 1–2 | матч_PAC_KAR = 1–2 | матч_PAC_NEA = 2–1 | матч_PAC_OAR = 1–2 | матч_PAC_OMO = 2–3 | матч_PAC_PAF = 1–2 | матч_PAF_AEK = 0-1 | матч_PAF_AEL = 4–0 | матч_PAF_ANO = 3-1 | матч_PAF_APO = 2–1 | матч_PAF_APL = 1–0 | матч_PAF_ARI = 1–1 | матч_PAF_ENO = 2–0 | матч_PAF_ETH = 0–0 | матч_PAF_KAR = 4–0 | матч_PAF_NEA = 4–0 | матч_PAF_OAR = 4–0 | матч_PAF_OMO = 0-1 | матч_PAF_PAC = 2–1 }} == Чэмпіёнская група == {{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/cyprus/1-division/20242025/championship-round/r81926/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў=PAF, ARI, OMO, AEK, APO, APL <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL2Q |вынік2=ECL2Q |вынік3=ECL2Q |вынік4=EL1Q <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_AEK=19|нічыі_AEK=11|паразы_AEK=6 |мз_AEK=58|мп_AEK=30<!-- АЕК Лярнака --> |перамогі_APO=14|нічыі_APO=11|паразы_APO=11|мз_APO=59|мп_APO=36<!-- АПОЭЛ --> |перамогі_APL=12|нічыі_APL=10|паразы_APL=14|мз_APL=37|мп_APL=39<!-- Апалён Лімасол --> |перамогі_ARI=22|нічыі_ARI=9 |паразы_ARI=5 |мз_ARI=66|мп_ARI=31<!-- Арыс Лімасол --> |перамогі_OMO=20|нічыі_OMO=8 |паразы_OMO=8 |мз_OMO=69|мп_OMO=40<!-- Амонія Нікасія --> |перамогі_PAF=26|нічыі_PAF=4 |паразы_PAF=6 |мз_PAF=67|мп_PAF=21<!-- Пафас --> <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_AEK=[[АЕК Лярнака]] |назва_APO=[[АПОЭЛ Нікасія|АПОЭЛ]] |назва_APL=[[Апалён Лімасол]] |назва_ARI=[[Арыс Лімасол]] |назва_OMO=[[Амонія Нікасія]] |назва_PAF=[[Пафас (футбольны клюб)|Пафас]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Гасьцявыя забітыя мячы ў гульнях паміж сабою (для дзьвюх камандаў); 6) Розьніца мячоў; 7) Забітыя мячы. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=Q |колер_CL2Q=green1 |тэкст_CL2Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_EL1Q=blue1 |тэкст_EL1Q=[[Ліга Эўропы УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы]] |колер_ECL2Q=yellow1|тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |заўвага_вынікі_EL1Q=АЕК кваліфікаваўся ў першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы як пераможца [[Кубак Кіпру па футболе 2024—2025 гадоў|Кубка Кіпру]]. <!-- Матчы --> | паказаць_матчы = так | стыль_матчаў = футбол | каманда_шырыня = 130 |скарачэньне_AEK=[[АЕК Лярнака|АЕК]] |скарачэньне_APO=[[АПОЭЛ Нікасія|АПО]] |скарачэньне_APL=[[Апалён Лімасол|Апа]] |скарачэньне_ARI=[[Арыс Лімасол|Ары]] |скарачэньне_OMO=[[Амонія Нікасія|Амо]] |скарачэньне_PAF=[[Пафас (футбольны клюб)|Паф]] | матч_AEK_APL = 3–0 | матч_AEK_APO = 3–0 | матч_AEK_ARI = 1–1 | матч_AEK_OMO = 1–1 | матч_AEK_PAF = 2–2 | матч_APL_AEK = 1–1 | матч_APL_APO = 0–0 | матч_APL_ARI = 2–3 | матч_APL_OMO = 3–1 | матч_APL_PAF = 1–2 | матч_APO_AEK = 0–1 | матч_APO_APL = 1–1 | матч_APO_ARI = 2–1 | матч_APO_OMO = 1–1 | матч_APO_PAF = 1–1 | матч_ARI_AEK = 1–0 | матч_ARI_APL = 2–1 | матч_ARI_APO = 1–0 | матч_ARI_OMO = 3–3 | матч_ARI_PAF = 0–1 | матч_OMO_AEK = 1–1 | матч_OMO_APL = 1–0 | матч_OMO_APO = 2–1 | матч_OMO_ARI = 2–1 | матч_OMO_PAF = 3–0 | матч_PAF_AEK = 2–0 | матч_PAF_APL = 2–0 | матч_PAF_APO = 0–1 | матч_PAF_ARI = 4–0 | матч_PAF_OMO = 3–1 }} == Група на паніжэньне == {{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/cyprus/1-division/20242025/relegation-round/r81928/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў=ANO, ETH, AEL, ENO, OAR, KAR, NEA, PAC <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік6=REL |вынік7=REL |вынік8=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_ANO=15|нічыі_ANO=7 |паразы_ANO=11|мз_ANO=50|мп_ANO=42<!-- Анартосіс --> |перамогі_AEL=11|нічыі_AEL=6 |паразы_AEL=16|мз_AEL=38|мп_AEL=53<!-- АЭЛ Лімасол --> |перамогі_ENO=10|нічыі_ENO=5 |паразы_ENO=18|мз_ENO=31|мп_ENO=48<!-- Энасіс --> |перамогі_ETH=9 |нічыі_ETH=12|паразы_ETH=12|мз_ETH=44|мп_ETH=53<!-- Этнікос Ахнас --> |перамогі_KAR=9 |нічыі_KAR=7 |паразы_KAR=17|мз_KAR=30|мп_KAR=57<!-- Карміётыса --> |перамогі_OAR=10|нічыі_OAR=5 |паразы_OAR=18|мз_OAR=32|мп_OAR=58<!-- Амонія Арадыпу --> |перамогі_NEA=6 |нічыі_NEA=8 |паразы_NEA=19|мз_NEA=31|мп_NEA=62<!-- Нэа Саляміна --> |перамогі_PAC=3 |нічыі_PAC=5 |паразы_PAC=25|мз_PAC=23|мп_PAC=65<!-- Амонія 29М --> <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_AEL=[[АЭЛ Лімасол]] |назва_ANO=[[Анартосіс Фамагуста]] |назва_ENO=[[Энасіс Паралімні]] |назва_ETH=[[Этнікос Ахнас]] |назва_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Карміётыса]] |назва_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа Саляміна Фамагуста]] |назва_OAR=[[Амонія Арадыпу]] |назва_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|Амонія 29М]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Гасьцявыя забітыя мячы ў гульнях паміж сабою (для дзьвюх камандаў); 6) Розьніца мячоў; 7) Забітыя мячы; 8) Дадатковыя матчы (толькі для вызначэньня камандаў на паніжэньне). <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=R |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Другі дывізіён }} === Вынікі гульняў === {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/cyprus/1-division/20242025/relegation-round/r81928/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол |парадак_камандаў= OAR, PAC, ANO, AEL, KAR, NEA, ENO, ETH |скарачэньне_AEL=[[АЭЛ Лімасол|АЭЛ]] |скарачэньне_ANO=[[Анартосіс Фамагуста|Ана]] |скарачэньне_ENO=[[Энасіс Паралімні|Эна]] |скарачэньне_ETH=[[Этнікос Ахнас|Этн]] |скарачэньне_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Кар]] |скарачэньне_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа]] |скарачэньне_OAR=[[Амонія Арадыпу|АмА]] |скарачэньне_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|А29]] |назва_AEL=[[АЭЛ Лімасол]] |назва_ANO=[[Анартосіс Фамагуста]] |назва_ENO=[[Энасіс Паралімні]] |назва_ETH=[[Этнікос Ахнас]] |назва_KAR=[[Карміётыса Пано Палемідыя|Карміётыса]] |назва_NEA=[[Нэа Саляміна Фамагуста (футбольны клюб)|Нэа Саляміна Фамагуста]] |назва_OAR=[[Амонія Арадыпу]] |назва_PAC=[[Амонія 29М Нікасія|Амонія 29М]] | матч_AEL_ANO = 1–3 | матч_AEL_ENO = 2–0 | матч_AEL_ETH = null | матч_AEL_KAR = 1–0 | матч_AEL_NEA = null | матч_AEL_OAR = null | матч_AEL_PAC = null | матч_ANO_AEL = null | матч_ANO_ENO = 1–2 | матч_ANO_ETH = 2–0 | матч_ANO_KAR = null | матч_ANO_NEA = null | матч_ANO_OAR = 1–2 | матч_ANO_PAC = 4–2 | матч_ENO_AEL = null | матч_ENO_ANO = null | матч_ENO_ETH = 4–2 | матч_ENO_KAR = null | матч_ENO_NEA = 2–2 | матч_ENO_OAR = 1–0 | матч_ENO_PAC = null | матч_ETH_AEL = 2–0 | матч_ETH_ANO = null | матч_ETH_ENO = null | матч_ETH_KAR = 2–1 | матч_ETH_NEA = 1–1 | матч_ETH_OAR = null | матч_ETH_PAC = 3–1 | матч_KAR_AEL = null | матч_KAR_ANO = 0–1 | матч_KAR_ENO = 0–2 | матч_KAR_ETH = null | матч_KAR_NEA = null | матч_KAR_OAR = 1–0 | матч_KAR_PAC = 2–0 | матч_NEA_AEL = 1–3 | матч_NEA_ANO = 2–4 | матч_NEA_ENO = null | матч_NEA_ETH = null | матч_NEA_KAR = 0–0 | матч_NEA_OAR = null | матч_NEA_PAC = null | матч_OAR_AEL = 1–2 | матч_OAR_ANO = null | матч_OAR_ENO = null | матч_OAR_ETH = 2–1 | матч_OAR_KAR = null | матч_OAR_NEA = 0–2 | матч_OAR_PAC = 4–1 | матч_PAC_AEL = 0–3 | матч_PAC_ANO = null | матч_PAC_ENO = 0–2 | матч_PAC_ETH = null | матч_PAC_KAR = null | матч_PAC_NEA = 0–1 | матч_PAC_OAR = null }} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.cfa.com.cy/ Афіцыйны сайт Кіпрскай фэдэрацыі футболу] [[Катэгорыя:Чэмпіянат Кіпру па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] 2jbt05kdddm5wqkenwsc4g2n53intdo Футбольная ліга Харватыі 2024—2025 гадоў 0 296587 2617817 2025-06-02T14:30:16Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Футбольная ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Першая ліга чэмпіянату Харватыі па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Харватыі]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «Рыека (футбольны клюб)|Рые...“ 2617817 wikitext text/x-wiki '''Футбольная ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Першая ліга чэмпіянату Харватыі па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Харватыі]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «[[Рыека (футбольны клюб)|Рыека]]», якая тым самым здабыла свой другі тытул у найвышэйшым харвацкім дывізіёне. == Клюбы == У турніры бралі ўдзел дзесяць клюбаў, зь якіх дзевяць былі найлепшымі паводле вынікаў папярэдняга сэзону, а «[[Шыбэнік (футбольны клюб)|Шыбэнік]]» прасунуўся зь Першай лігі, замяніўшы «[[Рудэш Заграб|Рудэш]]». == Табліца == <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/croatia/1-hnl/20242025/regular-season/r82305/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў= RIJ, DIN, HAJ, VAR, SLA, IST, OSI, LOK, GOR, ŠIB <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL2Q|вынік2=ELLS |вынік3=ECL2Q |вынік4=ECL2Q|вынік10=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_DIN=19|нічыі_DIN=8 |паразы_DIN=9 |мз_DIN=69|мп_DIN=41<!-- Дынама Заграб --> |перамогі_GOR=9 |нічыі_GOR=10|паразы_GOR=17|мз_GOR=29|мп_GOR=51<!-- Горыца --> |перамогі_HAJ=17|нічыі_HAJ=12|паразы_HAJ=7 |мз_HAJ=49|мп_HAJ=34<!-- Хайдук Спліт --> |перамогі_IST=11|нічыі_IST=15|паразы_IST=10|мз_IST=39|мп_IST=42<!-- Істра 1961 --> |перамогі_LOK=10|нічыі_LOK=9 |паразы_LOK=17|мз_LOK=45|мп_LOK=54<!-- Лякаматыва --> |перамогі_OSI=11|нічыі_OSI=9 |паразы_OSI=16|мз_OSI=46|мп_OSI=52<!-- Осіек --> |перамогі_RIJ=18|нічыі_RIJ=11|паразы_RIJ=7 |мз_RIJ=49|мп_RIJ=21<!-- Рыека --> |перамогі_SLA=13|нічыі_SLA=9 |паразы_SLA=14|мз_SLA=42|мп_SLA=45<!-- Славен Белупа --> |перамогі_ŠIB=7 |нічыі_ŠIB=9 |паразы_ŠIB=20|мз_ŠIB=28|мп_ŠIB=60<!-- Шыбэнік --> |перамогі_VAR=11|нічыі_VAR=16|паразы_VAR=9 |мз_VAR=28|мп_VAR=24<!-- Вараждзін --> <!--Заўвагі пры роўных пунктах.--> |заўвага_пункты_RIJ=Пункты ў гульнях паміж сабою: «Рыека» — 5, «Дынама» — 5. Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою: «Рыека» +3, «Дынама» −3. |заўвага_пункты_DIN=RIJ <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_DIN=[[Дынама Заграб]] |назва_GOR=[[Горыца Вэліка-Горыца|Горыца]] |назва_HAJ=[[Хайдук Спліт]] |назва_IST=[[Істра 1961 Пула|Істра 1961]] |назва_LOK=[[Лякаматыва Заграб|Лякаматыва]] |назва_OSI=[[Осіек (футбольны клюб)|Осіек]] |назва_RIJ=[[Рыека (футбольны клюб)|Рыека]] |назва_SLA=[[Славен Белупа Капрыўніца|Славен Белупа]] |назва_ŠIB=[[Шыбэнік (футбольны клюб)|Шыбэнік]] |назва_VAR=[[Вараждзін-2012 (футбольны клюб)|Вараждзін]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою (для дзьвюх камандаў — хатнія); 5) Розьніца мячоў; 6) Забітыя мячы; 7) Дадатковыя матчы. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=QR |колер_CL2Q=green1|тэкст_CL2Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_ELLS=blue1 |тэкст_ELLS=[[Ліга Эўропы УЭФА 2025—2026 гадоў#Лігавы этап|Лігавы этап Лігі Эўропы]] |колер_ECL2Q=yellow1 |тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Першую лігу |заўвага_вынікі_ELLS= Пераможца [[Кубак Харватыі па футболе 2024—2025 гадоў|Кубка Харватыі]] мусіў кваліфікавацца ў першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы. Паколькі пераможца Кубка «Рыека» кваліфікавалася ў Лігу чэмпіёнаў празь месца ў лізе, то гэтая кваліфікацыя перайшла другой камандзе лігі, «Дынама». Аднак паколькі пераможца [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2024—2025 гадоў|Лігі канфэрэнцыяў УЭФА 2024—2025 гадоў]] «Чэлсі» кваліфікаваўся ў Лігу чэмпіёнаў празь месца ў Прэм’ер-Лізе, то месца ў групавым этапе Лігі Эўропы, зарэзэрваванае для пераможцы Лігі канфэрэнцыяў, у выніку пераразьмеркаваньня перайшло «Дынама» як камандзе з найвышэйшым каэфіцыентам сярод удзельнікаў кваліфікацыі. }}</onlyinclude> == Вынікі гульняў == {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/croatia/1-hnl/20242025/regular-season/r82305/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол | этапы = 2 |парадак_камандаў= VAR, GOR, DIN, IST, LOK, OSI, RIJ, SLA, HAJ, ŠIB |скарачэньне_DIN=[[Дынама Заграб|Дын]] |скарачэньне_GOR=[[Горыца Вэліка-Горыца|Гор]] |скарачэньне_HAJ=[[Хайдук Спліт|Хай]] |скарачэньне_IST=[[Істра 1961 Пула|Іст]] |скарачэньне_LOK=[[Лякаматыва Заграб|Ляк]] |скарачэньне_OSI=[[Осіек (футбольны клюб)|Осі]] |скарачэньне_RIJ=[[Рыека (футбольны клюб)|Рые]] |скарачэньне_SLA=[[Славен Белупа Капрыўніца|Сла]] |скарачэньне_ŠIB=[[Шыбэнік (футбольны клюб)|Шыб]] |скарачэньне_VAR=[[Вараждзін-2012 (футбольны клюб)|Вар]] |назва_DIN=[[Дынама Заграб]] |назва_GOR=[[Горыца Вэліка-Горыца|Горыца]] |назва_HAJ=[[Хайдук Спліт]] |назва_IST=[[Істра 1961 Пула|Істра 1961]] |назва_LOK=[[Лякаматыва Заграб|Лякаматыва]] |назва_OSI=[[Осіек (футбольны клюб)|Осіек]] |назва_RIJ=[[Рыека (футбольны клюб)|Рыека]] |назва_SLA=[[Славен Белупа Капрыўніца|Славен Белупа]] |назва_ŠIB=[[Шыбэнік (футбольны клюб)|Шыбэнік]] |назва_VAR=[[Вараждзін-2012 (футбольны клюб)|Вараждзін]] | матч1_DIN_GOR = 2–1 | матч1_DIN_HAJ = 0–1 | матч1_DIN_IST = 5–0 | матч1_DIN_LOK = 5–1 | матч1_DIN_OSI = 2–4 | матч1_DIN_RIJ = 0–0 | матч1_DIN_SLA = 1–1 | матч1_DIN_ŠIB = 3–0 | матч1_DIN_VAR = 3–2 | матч1_GOR_DIN = 2–2 | матч1_GOR_HAJ = 1–0 | матч1_GOR_IST = 1–0 | матч1_GOR_LOK = 1–4 | матч1_GOR_OSI = 2-2 | матч1_GOR_RIJ = 0–1 | матч1_GOR_SLA = 2–1 | матч1_GOR_ŠIB = 2–1 | матч1_GOR_VAR = 0–0 | матч1_HAJ_DIN = 1–0 | матч1_HAJ_GOR = 4–1 | матч1_HAJ_IST = 1–1 | матч1_HAJ_LOK = 2–1 | матч1_HAJ_OSI = 1–0 | матч1_HAJ_RIJ = 2–2 | матч1_HAJ_SLA = 2–1 | матч1_HAJ_ŠIB = 4–0 | матч1_HAJ_VAR = 2-1 | матч1_IST_DIN = 2–2 | матч1_IST_GOR = 2–1 | матч1_IST_HAJ = 1–1 | матч1_IST_LOK = 0–2 | матч1_IST_OSI = 2–1 | матч1_IST_RIJ = 0–1 | матч1_IST_SLA = 2–3 | матч1_IST_ŠIB = 3–3 | матч1_IST_VAR = 0–0 | матч1_LOK_DIN = 3–1 | матч1_LOK_GOR = 2–0 | матч1_LOK_HAJ = 1-1 | матч1_LOK_IST = 1–2 | матч1_LOK_OSI = 0–1 | матч1_LOK_RIJ = 2–2 | матч1_LOK_SLA = 0–1 | матч1_LOK_ŠIB = 0-1 | матч1_LOK_VAR = 0–1 | матч1_OSI_DIN = 1-2 | матч1_OSI_GOR = 2–0 | матч1_OSI_HAJ = 2–2 | матч1_OSI_IST = 2–2 | матч1_OSI_LOK = 3–0 | матч1_OSI_RIJ = 0–2 | матч1_OSI_SLA = 1–0 | матч1_OSI_ŠIB = 1–2 | матч1_OSI_VAR = 2–1 | матч1_RIJ_DIN = 1–1 | матч1_RIJ_GOR = 1–0 | матч1_RIJ_HAJ = 0–0 | матч1_RIJ_IST = 4-0 | матч1_RIJ_LOK = 4–0 | матч1_RIJ_OSI = 1–1 | матч1_RIJ_SLA = 2–0 | матч1_RIJ_ŠIB = 3–0 | матч1_RIJ_VAR = 1–1 | матч1_SLA_DIN = 4–1 | матч1_SLA_GOR = 2–1 | матч1_SLA_HAJ = 0–2 | матч1_SLA_IST = 0–1 | матч1_SLA_LOK = 2–2 | матч1_SLA_OSI = 3–2 | матч1_SLA_RIJ = 0–0 | матч1_SLA_ŠIB = 2–2 | матч1_SLA_VAR = 1–1 | матч1_ŠIB_DIN = 0–4 | матч1_ŠIB_GOR = 1–0 | матч1_ŠIB_HAJ = 1–2 | матч1_ŠIB_IST = 0–0 | матч1_ŠIB_LOK = 0–3 | матч1_ŠIB_OSI = 1–2 | матч1_ŠIB_RIJ = 0–1 | матч1_ŠIB_SLA = 2–0 | матч1_ŠIB_VAR = 0–0 | матч1_VAR_DIN = 0–1 | матч1_VAR_GOR = 2–1 | матч1_VAR_HAJ = 1–0 | матч1_VAR_IST = 1–0 | матч1_VAR_LOK = 1–1 | матч1_VAR_OSI = 0–0 | матч1_VAR_RIJ = 0-0 | матч1_VAR_SLA = 2–0 | матч1_VAR_ŠIB = 2–1 | матч2_DIN_GOR = 3–1 | матч2_DIN_HAJ = 2–2 | матч2_DIN_IST = 3–1 | матч2_DIN_LOK = 3–0 | матч2_DIN_OSI = 2–0 | матч2_DIN_RIJ = 1–0 | матч2_DIN_SLA = 5–0 | матч2_DIN_ŠIB = 3–0 | матч2_DIN_VAR = 1–0 | матч2_GOR_DIN = 1–0 | матч2_GOR_HAJ = 1–1 | матч2_GOR_IST = 3–2 | матч2_GOR_LOK = 0–3 | матч2_GOR_OSI = 1–0 | матч2_GOR_RIJ = 0–0 | матч2_GOR_SLA = 0–3 | матч2_GOR_ŠIB = 1–0 | матч2_GOR_VAR = 1–1 | матч2_HAJ_DIN = 1–3 | матч2_HAJ_GOR = 2–1 | матч2_HAJ_IST = 0–1 | матч2_HAJ_LOK = 1–1 | матч2_HAJ_OSI = 4–0 | матч2_HAJ_RIJ = 2–1 | матч2_HAJ_SLA = 0–0 | матч2_HAJ_ŠIB = 1–0 | матч2_HAJ_VAR = 1–0 | матч2_IST_DIN = 3–0 | матч2_IST_GOR = 0–0 | матч2_IST_HAJ = 1–1 | матч2_IST_LOK = 3–2 | матч2_IST_OSI = 2–1 | матч2_IST_RIJ = 2–0 | матч2_IST_SLA = 1–1 | матч2_IST_ŠIB = 3–0 | матч2_IST_VAR = 0–0 | матч2_LOK_DIN = 1–1 | матч2_LOK_GOR = 1–1 | матч2_LOK_HAJ = 3–2 | матч2_LOK_IST = 0–0 | матч2_LOK_OSI = 3–0 | матч2_LOK_RIJ = 0–1 | матч2_LOK_SLA = 0–2 | матч2_LOK_ŠIB = 1–2 | матч2_LOK_VAR = 1–0 | матч2_OSI_DIN = 2–1 | матч2_OSI_GOR = 0–1 | матч2_OSI_HAJ = 2–0 | матч2_OSI_IST = 1–1 | матч2_OSI_LOK = 1–1 | матч2_OSI_RIJ = 0–2 | матч2_OSI_SLA = 1–2 | матч2_OSI_ŠIB = 2–2 | матч2_OSI_VAR = 0–0 | матч2_RIJ_DIN = 4–0 | матч2_RIJ_GOR = 2–1 | матч2_RIJ_HAJ = 3–0 | матч2_RIJ_IST = 0–1 | матч2_RIJ_LOK = 4–1 | матч2_RIJ_OSI = 0–2 | матч2_RIJ_SLA = 2–0 | матч2_RIJ_ŠIB = 1–1 | матч2_RIJ_VAR = 1–0 | матч2_SLA_DIN = 0–1 | матч2_SLA_GOR = 4–0 | матч2_SLA_HAJ = 0–1 | матч2_SLA_IST = 0–0 | матч2_SLA_LOK = 2–1 | матч2_SLA_OSI = 1–4 | матч2_SLA_RIJ = 2–1 | матч2_SLA_ŠIB = 2–0 | матч2_SLA_VAR = 0-1 | матч2_ŠIB_DIN = 0–4 | матч2_ŠIB_GOR = 0–0 | матч2_ŠIB_HAJ = 0–1 | матч2_ŠIB_IST = 1–0 | матч2_ŠIB_LOK = 1–2 | матч2_ŠIB_OSI = 4–1 | матч2_ŠIB_RIJ = 0–1 | матч2_ŠIB_SLA = 1–1 | матч2_ŠIB_VAR = 0–2 | матч2_VAR_DIN = 1–1 | матч2_VAR_GOR = 0–0 | матч2_VAR_HAJ = 1–1 | матч2_VAR_IST = 0–0 | матч2_VAR_LOK = 2–1 | матч2_VAR_OSI = 2–1 | матч2_VAR_RIJ = 1–0 | матч2_VAR_SLA = 0–1 | матч2_VAR_ŠIB = 1–1 }} == Вонкавыя спасылкі == * [https://hnl.hr/ Афіцыйны сайт Харвацкай футбольнай лігі] {{Сэзоны Футбольнай лігі Харватыі}} [[Катэгорыя:Чэмпіянат Харватыі па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] awsi304x8ye6v689mosg7wyc54oridv Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе 2024—2025 гадоў 0 296588 2617820 2025-06-02T14:37:41Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 33-і розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Азэрбайджану]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стаў «Карабах Агдам|Кара...“ 2617820 wikitext text/x-wiki '''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 33-і розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Азэрбайджану па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Азэрбайджану]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стаў «[[Карабах Агдам|Карабах]]», які тым самым здабыў свой 12-ы тытул у найвышэйшым дывізіёне. == Клюбы == У турніры бралі ўдзел дзесяць клюбаў, зь якіх дзевяць былі найлепшымі паводле вынікаў папярэдняга сэзону, а «[[Шамахы Баку|Шамахы]]» прасунуўся зь Першага дывізіёну, замяніўшы «[[Габала (футбольны клюб)|Габалу]]». == Табліца == <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/azerbaijan/premyer-liqa/20242025/regular-season/r82292/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў= QAR, ZIR, ARA, TUR, SAB, NEF, SHA, SUM, KAP, SEB <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL2Q|вынік2=ECL2Q |вынік3=ECL2Q |вынік5=EL1Q |вынік10=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_ARA=15|нічыі_ARA=13|паразы_ARA=8 |мз_ARA=34|мп_ARA=29<!-- Араз Нахічэвань --> |перамогі_KAP=8 |нічыі_KAP=8 |паразы_KAP=20|мз_KAP=28|мп_KAP=65<!-- Кяпаз --> |перамогі_NEF=10|нічыі_NEF=13|паразы_NEF=13|мз_NEF=39|мп_NEF=49<!-- Нэфтчы --> |перамогі_QAR=28|нічыі_QAR=5 |паразы_QAR=3 |мз_QAR=86|мп_QAR=19<!-- Карабах --> |перамогі_SAB=10|нічыі_SAB=18|паразы_SAB=8 |мз_SAB=50|мп_SAB=46<!-- Сабах --> |перамогі_SEB=4 |нічыі_SEB=10|паразы_SEB=22|мз_SEB=28|мп_SEB=59<!-- Сабаіл --> |перамогі_SHA=9 |нічыі_SHA=9 |паразы_SHA=18|мз_SHA=32|мп_SHA=46<!-- Шамахы --> |перамогі_SUM=9 |нічыі_SUM=6 |паразы_SUM=21|мз_SUM=31|мп_SUM=53<!-- Sumgayit --> |перамогі_TUR=14|нічыі_TUR=13|паразы_TUR=9 |мз_TUR=45|мп_TUR=39<!-- Туран Тавуз --> |перамогі_ZIR=23|нічыі_ZIR=5 |паразы_ZIR=8 |мз_ZIR=59|мп_ZIR=27<!-- Зіра --> <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_ARA=[[Араз Нахічэвань]] |назва_KAP=[[Кяпаз Гянджа|Кяпаз]] |назва_NEF=[[Нэфтчы Баку|Нэфтчы]] |назва_QAR=[[Карабах Агдам|Карабах]] |назва_SAB=[[Сабах Баку|Сабах]] |назва_SEB=[[Сабаіл Баку|Сабаіл]] |назва_SHA=[[Шамахы Баку|Шамахы]] |назва_SUM=[[Сумгаіт (футбольны клюб)|Сумгаіт]] |назва_TUR=[[Туран Тавуз]] |назва_ZIR=[[Зіра Баку|Зіра]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Лік перамог; 3) Розьніца мячоў; 4) Забітыя мячы; 5) Пункты ў гульнях паміж сабою; 6) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 7) Меншая колькасьць пунктаў, падлічаных паводле чырвоных і жоўтых картак; 8) Жарабя. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=QR |колер_CL2Q=green1|тэкст_CL2Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_EL1Q=blue1 |тэкст_EL1Q=[[Ліга Эўропы УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы]] |колер_ECL2Q=yellow1 |тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Першы дывізіён |заўвага_вынікі_EL1Q= «Сабах» кваліфікаваўся ў першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы як пераможца [[Кубак Азэрбайджану па футболе 2024—2025 гадоў|Кубка Азэрбайджану]]. }}</onlyinclude> == Вынікі гульняў == {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/azerbaijan/premyer-liqa/20242025/regular-season/r82292/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол | этапы = 2 |парадак_камандаў= ARA, ZIR, QAR, KAP, NEF, SEB, SAB, SUM, TUR, SHA |скарачэньне_ARA=[[Араз Нахічэвань|Ара]] |скарачэньне_KAP=[[Кяпаз Гянджа|Кяп]] |скарачэньне_NEF=[[Нэфтчы Баку|Нэф]] |скарачэньне_QAR=[[Карабах Агдам|Кар]] |скарачэньне_SAB=[[Сабах Баку|Сбх]] |скарачэньне_SEB=[[Сабаіл Баку|Сбл]] |скарачэньне_SHA=[[Шамахы Баку|Шам]] |скарачэньне_SUM=[[Сумгаіт (футбольны клюб)|Сум]] |скарачэньне_TUR=[[Туран Тавуз|Тур]] |скарачэньне_ZIR=[[Зіра Баку|Зір]] |назва_ARA=[[Араз Нахічэвань]] |назва_KAP=[[Кяпаз Гянджа|Кяпаз]] |назва_NEF=[[Нэфтчы Баку|Нэфтчы]] |назва_QAR=[[Карабах Агдам|Карабах]] |назва_SAB=[[Сабах Баку|Сабах]] |назва_SEB=[[Сабаіл Баку|Сабаіл]] |назва_SHA=[[Шамахы Баку|Шамахы]] |назва_SUM=[[Сумгаіт (футбольны клюб)|Сумгаіт]] |назва_TUR=[[Туран Тавуз]] |назва_ZIR=[[Зіра Баку|Зіра]] |матч1_ARA_KAP=1–0 |матч1_ARA_NEF=1-1 |матч1_ARA_QAR=1–4 |матч1_ARA_SAB=0–1 |матч1_ARA_SEB=3-2 |матч1_ARA_SHA=1–0 |матч1_ARA_SUM=1–0 |матч1_ARA_TUR=1–0 |матч1_ARA_ZIR=1-1 |матч1_KAP_ARA=0–2 |матч1_KAP_NEF=4–3 |матч1_KAP_QAR=0–5 |матч1_KAP_SAB=2–3 |матч1_KAP_SEB=1-0 |матч1_KAP_SHA=0-2 |матч1_KAP_SUM=0–0 |матч1_KAP_TUR=0–3 |матч1_KAP_ZIR=0–4 |матч1_NEF_ARA=0–1 |матч1_NEF_KAP=2–1 |матч1_NEF_QAR=0–3 |матч1_NEF_SAB=0–2 |матч1_NEF_SEB=3-1 |матч1_NEF_SHA=2-2 |матч1_NEF_SUM=1-1 |матч1_NEF_TUR=0–0 |матч1_NEF_ZIR=2–1 |матч1_QAR_ARA=2–0 |матч1_QAR_KAP=3–0 |матч1_QAR_NEF=4-0 |матч1_QAR_SAB=3-2 |матч1_QAR_SEB=2–1 |матч1_QAR_SHA=3–0 |матч1_QAR_SUM=5–0 |матч1_QAR_TUR=0–1 |матч1_QAR_ZIR=4–0 |матч1_SAB_ARA=1-1 |матч1_SAB_KAP=2-2 |матч1_SAB_NEF=0–0 |матч1_SAB_QAR=1-1 |матч1_SAB_SEB=1–0 |матч1_SAB_SHA=2–2 |матч1_SAB_SUM=3–1 |матч1_SAB_TUR=2–2 |матч1_SAB_ZIR=0–2 |матч1_SEB_ARA=0-2 |матч1_SEB_KAP=4–0 |матч1_SEB_NEF=1–1 |матч1_SEB_QAR=0–3 |матч1_SEB_SAB=2-4 |матч1_SEB_SHA=2-0 |матч1_SEB_SUM=0-1 |матч1_SEB_TUR=1-1 |матч1_SEB_ZIR=0–1 |матч1_SHA_ARA=0-1 |матч1_SHA_KAP=1–0 |матч1_SHA_NEF=0–0 |матч1_SHA_QAR=0–1 |матч1_SHA_SAB=3–1 |матч1_SHA_SEB=0-0 |матч1_SHA_SUM=1–0 |матч1_SHA_TUR=2-2 |матч1_SHA_ZIR=0–2 |матч1_SUM_ARA=0-1 |матч1_SUM_KAP=2–0 |матч1_SUM_NEF=2–0 |матч1_SUM_QAR=0-1 |матч1_SUM_SAB=1-0 |матч1_SUM_SEB=2–1 |матч1_SUM_SHA=2-1 |матч1_SUM_TUR=2-4 |матч1_SUM_ZIR=0-2 |матч1_TUR_ARA=1-2 |матч1_TUR_KAP=2–1 |матч1_TUR_NEF=1–1 |матч1_TUR_QAR=0–0 |матч1_TUR_SAB=1-1 |матч1_TUR_SEB=1-0 |матч1_TUR_SHA=3-2 |матч1_TUR_SUM=1–0 |матч1_TUR_ZIR=1-0 |матч1_ZIR_ARA=0-1 |матч1_ZIR_KAP=3-0 |матч1_ZIR_NEF=2–0 |матч1_ZIR_QAR=1-3 |матч1_ZIR_SAB=1-1 |матч1_ZIR_SEB=4–1 |матч1_ZIR_SHA=0–1 |матч1_ZIR_SUM=4–1 |матч1_ZIR_TUR=0–0 |матч2_ARA_KAP= 0–0 |матч2_ARA_NEF= 2-1 |матч2_ARA_QAR= 1-3 |матч2_ARA_SAB= 1-1 |матч2_ARA_SEB= 0-0 |матч2_ARA_SHA= 1-1 |матч2_ARA_SUM= 2–0 |матч2_ARA_TUR= 1-1 |матч2_ARA_ZIR= 0-1 |матч2_KAP_ARA= 0-0 |матч2_KAP_NEF= 1–0 |матч2_KAP_QAR= 0-0 |матч2_KAP_SAB= 3-2 |матч2_KAP_SEB= 1–1 |матч2_KAP_SHA= 1-1 |матч2_KAP_SUM= 1-0 |матч2_KAP_TUR= 5–2 |матч2_KAP_ZIR= 0–1 |матч2_NEF_ARA= 1-1 |матч2_NEF_KAP= 2-2 |матч2_NEF_QAR= 0-1 |матч2_NEF_SAB= 1–1 |матч2_NEF_SEB= 3–0 |матч2_NEF_SHA= 1-0 |матч2_NEF_SUM= 1-0 |матч2_NEF_TUR= 1–1 |матч2_NEF_ZIR= 2–4 |матч2_QAR_ARA= 2-0 |матч2_QAR_KAP= 3–0 |матч2_QAR_NEF= 3–0 |матч2_QAR_SAB= 1-1 |матч2_QAR_SEB= 5–0 |матч2_QAR_SHA= 3–2 |матч2_QAR_SUM= 2-0 |матч2_QAR_TUR= 1-2 |матч2_QAR_ZIR= 1–0 |матч2_SAB_ARA= 2–2 |матч2_SAB_KAP= 0–1 |матч2_SAB_NEF= 1-0 |матч2_SAB_QAR= 1-1 |матч2_SAB_SEB= 3–2 |матч2_SAB_SHA= 3–1 |матч2_SAB_SUM= 0-0 |матч2_SAB_TUR= 2-1 |матч2_SAB_ZIR= 1-1 |матч2_SEB_ARA= 1-1 |матч2_SEB_KAP= 1-0 |матч2_SEB_NEF= 1-2 |матч2_SEB_QAR= 1-4 |матч2_SEB_SAB= 0-0 |матч2_SEB_SHA= 0–2 |матч2_SEB_SUM= 1–4 |матч2_SEB_TUR= 0–0 |матч2_SEB_ZIR= 0-1 |матч2_SHA_ARA= 0–1 |матч2_SHA_KAP= 2–1 |матч2_SHA_NEF= 0–2 |матч2_SHA_QAR= 0-1 |матч2_SHA_SAB= 1–0 |матч2_SHA_SEB= 1-1 |матч2_SHA_SUM= 1-0 |матч2_SHA_TUR= 0-1 |матч2_SHA_ZIR= 1-2 |матч2_SUM_ARA= 0-0 |матч2_SUM_KAP= 3–0 |матч2_SUM_NEF= 2–2 |матч2_SUM_QAR= 0–2 |матч2_SUM_SAB= 3-3 |матч2_SUM_SEB= 0–2 |матч2_SUM_SHA= 1-2 |матч2_SUM_TUR= 0–1 |матч2_SUM_ZIR= 0–3 |матч2_TUR_ARA= 1-0 |матч2_TUR_KAP= 4-0 |матч2_TUR_NEF= 1–2 |матч2_TUR_QAR= 1–4 |матч2_TUR_SAB= 2-1 |матч2_TUR_SEB= 1-1 |матч2_TUR_SHA= 1–1 |матч2_TUR_SUM= 1-2 |матч2_TUR_ZIR= 0–2 |матч2_ZIR_ARA= 1–0 |матч2_ZIR_KAP= 2-0 |матч2_ZIR_NEF= 1–2 |матч2_ZIR_QAR= 3-2 |матч2_ZIR_SAB= 1–1 |матч2_ZIR_SEB= 1–0 |матч2_ZIR_SHA= 3–0 |матч2_ZIR_SUM= 3–1 |матч2_ZIR_TUR= 1–0 }} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.pfl.az/ Афіцыйны сайт Прэм’ер-лігі] [[Катэгорыя:Чэмпіянат Азэрбайджану па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] ehhbqtbzzi8hni8b87ic5g6io4dnp8o Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе 2024—2025 гадоў 0 296589 2617823 2025-06-02T14:52:03Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 33-і розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Армэніі]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 28 траўня 2025 году. Чэмпіёнам упершыню ў сваёй гісторыі стаў «Ноа...“ 2617823 wikitext text/x-wiki '''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 33-і розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Армэніі па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Армэніі]], які праходзіў з 2 жніўня 2024 году па 28 траўня 2025 году. Чэмпіёнам упершыню ў сваёй гісторыі стаў «[[Ноа Ерэван|Ноа]]». == Клюбы == У турніры бралі ўдзел 11 клюбаў: да ўсіх дзесяці ўдзельнікаў папярэдняга сэзону дадаўся «[[Гандзасар Капан|Гандзасар]]», які прасунуўся зь Першай лігі. == Табліца == <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://int.soccerway.com/national/armenia/premier-league/20242025/regular-season/r82615/ Soccerway] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў= NOA, AAR, URA, PYU, VAN, BKM, SHI, ARA, ALA, GAK, WAR <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL1Q|вынік2=ECL2Q |вынік3=ECL1Q |вынік4=ECL1Q |вынік10=REL |вынік11=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_ALA=6 |нічыі_ALA=8 |паразы_ALA=16|мз_ALA=24|мп_ALA=52<!-- Алашкерт --> |перамогі_ARA=9 |нічыі_ARA=5 |паразы_ARA=16|мз_ARA=36|мп_ARA=59<!-- Арарат --> |перамогі_AAR=21|нічыі_AAR=3 |паразы_AAR=6 |мз_AAR=75|мп_AAR=28<!-- Арарат-Армэнія --> |перамогі_BKM=10|нічыі_BKM=6 |паразы_BKM=14|мз_BKM=44|мп_BKM=54<!-- ЦСКА --> |перамогі_GAK=2 |нічыі_GAK=4 |паразы_GAK=24|мз_GAK=16|мп_GAK=73<!-- Гандзасар --> |перамогі_NOA=24|нічыі_NOA=3 |паразы_NOA=3 |мз_NOA=92|мп_NOA=20<!-- Ноа --> |перамогі_PYU=17|нічыі_PYU=2 |паразы_PYU=11|мз_PYU=59|мп_PYU=37<!-- Пюнік --> |перамогі_SHI=10|нічыі_SHI=5 |паразы_SHI=15|мз_SHI=30|мп_SHI=50<!-- Шырак --> |перамогі_URA=19|нічыі_URA=5 |паразы_URA=6 |мз_URA=64|мп_URA=31<!-- Урарту --> |перамогі_VAN=15|нічыі_VAN=7 |паразы_VAN=8 |мз_VAN=56|мп_VAN=36<!-- Ван --> |перамогі_WAR=7 |нічыі_WAR=2 |паразы_WAR=21|мз_WAR=22|мп_WAR=78<!-- Ўэст-Армэнія --> <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_ALA=[[Алашкерт Ерэван|Алашкерт]] |назва_ARA=[[Арарат Ерэван]] |назва_AAR=[[Арарат-Армэнія Ерэван|Арарат-Армэнія]] |назва_BKM=[[ЦСКА Ерэван|ЦСКА]] |назва_GAK=[[Гандзасар Капан|Гандзасар]] |назва_NOA=[[Ноа Ерэван|Ноа]] |назва_PYU=[[Пюнік Ерэван|Пюнік]] |назва_SHI=[[Шырак Гюмры|Шырак]] |назва_URA=[[Урарту Ерэван|Урарту]] |назва_VAN=[[Ван Чарэнцаван|Ван]] |назва_WAR=[[Ўэст-Армэнія Ерэван|Ўэст-Армэнія]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Лік перамог; 6) Розьніца мячоў; 7) Меншая колькасьць чырвоных картак; 8) Меншая колькасьць жоўтых картак; 9) Рэйтынг сумленнай гульні; 10) Жарабя. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=QR |колер_CL1Q=green1|тэкст_CL1Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_ECL2Q=yellow1 |тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_ECL1Q=yellow2 |тэкст_ECL1Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Першую лігу |заўвага_вынікі_ECL2Q= Паколькі пераможца [[Кубак Армэніі па футболе 2023—2024 гадоў|Кубка Армэніі]] «Ноа» кваліфікаваўся ў Лігу чэмпіёнаў празь месца ў лізе, кваліфікацыя ў другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў, прызначаная для пераможцы Кубка, перайшла другой камандзе лігі, а кваліфікацыя ў першы кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў перайшла чацьвёртай камандзе лігі. |заўвага_WAR=17 траўня 2025 году «Ўэст-Армэнію» выключылі зь лігі з-за паўторнай няяўкі на гульню, у астатніх матчах ёй прысудзілі тэхнічныя паразы 0:3. }}</onlyinclude> == Вынікі гульняў == === 1—22 туры === {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/armenia/premier-league/20242025/regular-season/r82615/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол |парадак_камандаў= ALA, ARA, AAR, VAN, GAK, NOA, PYU, URA, WAR, BKM, SHI |скарачэньне_ALA=[[Алашкерт Ерэван|Ала]] |скарачэньне_ARA=[[Арарат Ерэван|Ара]] |скарачэньне_AAR=[[Арарат-Армэнія Ерэван|АрА]] |скарачэньне_BKM=[[ЦСКА Ерэван|ЦСК]] |скарачэньне_GAK=[[Гандзасар Капан|Ган]] |скарачэньне_NOA=[[Ноа Ерэван|Ноа]] |скарачэньне_PYU=[[Пюнік Ерэван|Пюн]] |скарачэньне_SHI=[[Шырак Гюмры|Шыр]] |скарачэньне_URA=[[Урарту Ерэван|Ура]] |скарачэньне_VAN=[[Ван Чарэнцаван|Ван]] |скарачэньне_WAR=[[Ўэст-Армэнія Ерэван|Ўэс]] |назва_ALA=[[Алашкерт Ерэван|Алашкерт]] |назва_ARA=[[Арарат Ерэван]] |назва_AAR=[[Арарат-Армэнія Ерэван|Арарат-Армэнія]] |назва_BKM=[[ЦСКА Ерэван|ЦСКА]] |назва_GAK=[[Гандзасар Капан|Гандзасар]] |назва_NOA=[[Ноа Ерэван|Ноа]] |назва_PYU=[[Пюнік Ерэван|Пюнік]] |назва_SHI=[[Шырак Гюмры|Шырак]] |назва_URA=[[Урарту Ерэван|Урарту]] |назва_VAN=[[Ван Чарэнцаван|Ван]] |назва_WAR=[[Ўэст-Армэнія Ерэван|Ўэст-Армэнія]] |матч_ALA_ARA=0–1 |матч_ALA_AAR=2–2 |матч_ALA_BKM=2–0 |матч_ALA_GAK=2–2 |матч_ALA_NOA=0–6 |матч_ALA_PYU=0–2 |матч_ALA_SHI=1–3 |матч_ALA_URA=0–3 |матч_ALA_VAN=1–1 |матч_ALA_WAR=0–2 |матч_ARA_ALA=2–0 |матч_ARA_AAR=0–0 |матч_ARA_BKM=2–2 |матч_ARA_GAK=2–0 |матч_ARA_NOA=2–1 |матч_ARA_PYU=0–2 |матч_ARA_SHI=1–2 |матч_ARA_URA=0–1 |матч_ARA_VAN=0–3 |матч_ARA_WAR=2–3 |матч_AAR_ALA=3–1 |матч_AAR_ARA=3–2 |матч_AAR_BKM=2–0 |матч_AAR_GAK=3–0 |матч_AAR_NOA=0–1 |матч_AAR_PYU=1–3 |матч_AAR_SHI=4–0 |матч_AAR_URA=1–2 |матч_AAR_VAN=1–1 |матч_AAR_WAR=3–0 |матч_BKM_ALA=1–0 |матч_BKM_ARA=1–1 |матч_BKM_AAR=2–4 |матч_BKM_GAK=2–1 |матч_BKM_NOA=1–2 |матч_BKM_PYU=1–2 |матч_BKM_SHI=0–2 |матч_BKM_URA=2–1 |матч_BKM_VAN=0–1 |матч_BKM_WAR=3–0 |матч_GAK_ALA=0–1 |матч_GAK_ARA=0–3 |матч_GAK_AAR=0–3 |матч_GAK_BKM=1–6 |матч_GAK_NOA=0–3 |матч_GAK_PYU=0–5 |матч_GAK_SHI=1–2 |матч_GAK_URA=0–4 |матч_GAK_VAN=1–2 |матч_GAK_WAR=0–1 |матч_NOA_ALA=4–0 |матч_NOA_ARA=4–0 |матч_NOA_AAR=2–1 |матч_NOA_BKM=3–0 |матч_NOA_GAK=7–0 |матч_NOA_PYU=2–0 |матч_NOA_SHI=4–0 |матч_NOA_URA=2–1 |матч_NOA_VAN=5–0 |матч_NOA_WAR=7–1 |матч_PYU_ALA=0–2 |матч_PYU_ARA=3–0 |матч_PYU_AAR=1–2 |матч_PYU_BKM=4–1 |матч_PYU_GAK=1–0 |матч_PYU_NOA=1–3 |матч_PYU_SHI=2–0 |матч_PYU_URA=0–3 |матч_PYU_VAN=1–0 |матч_PYU_WAR=3–0 |матч_SHI_ALA=0–0 |матч_SHI_ARA=1–3 |матч_SHI_AAR=0–3 |матч_SHI_BKM=0–0 |матч_SHI_GAK=0–0 |матч_SHI_NOA=0–5 |матч_SHI_PYU=1–0 |матч_SHI_URA=0–2 |матч_SHI_VAN=0–2 |матч_SHI_WAR=2–0 |матч_URA_ALA=1–0 |матч_URA_ARA=1–0 |матч_URA_AAR=3–1 |матч_URA_BKM=4–2 |матч_URA_GAK=2–0 |матч_URA_NOA=2–1 |матч_URA_PYU=0–0 |матч_URA_SHI=1–2 |матч_URA_VAN=3–1 |матч_URA_WAR=3–0 |матч_VAN_ALA=1–1 |матч_VAN_ARA=4–0 |матч_VAN_AAR=0–2 |матч_VAN_BKM=2–3 |матч_VAN_GAK=6–1 |матч_VAN_NOA=1–1 |матч_VAN_PYU=1–3 |матч_VAN_SHI=1–0 |матч_VAN_URA=3–1 |матч_VAN_WAR=6–0 |матч_WAR_ALA=2–0 |матч_WAR_ARA=1–2 |матч_WAR_AAR=1–2 |матч_WAR_BKM=2–5 |матч_WAR_GAK=2–0 |матч_WAR_NOA=0–4 |матч_WAR_PYU=1–3 |матч_WAR_SHI=0–0 |матч_WAR_URA=2–2 |матч_WAR_VAN=0–2 }} === 23—33 туры === {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://int.soccerway.com/national/armenia/premier-league/20242025/regular-season/r82615/ Soccerway] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол |парадак_камандаў= ALA, ARA, AAR, VAN, GAK, NOA, PYU, URA, WAR, BKM, SHI |скарачэньне_ALA=[[Алашкерт Ерэван|Ала]] |скарачэньне_ARA=[[Арарат Ерэван|Ара]] |скарачэньне_AAR=[[Арарат-Армэнія Ерэван|АрА]] |скарачэньне_BKM=[[ЦСКА Ерэван|ЦСК]] |скарачэньне_GAK=[[Гандзасар Капан|Ган]] |скарачэньне_NOA=[[Ноа Ерэван|Ноа]] |скарачэньне_PYU=[[Пюнік Ерэван|Пюн]] |скарачэньне_SHI=[[Шырак Гюмры|Шыр]] |скарачэньне_URA=[[Урарту Ерэван|Ура]] |скарачэньне_VAN=[[Ван Чарэнцаван|Ван]] |скарачэньне_WAR=[[Ўэст-Армэнія Ерэван|Ўэс]] |назва_ALA=[[Алашкерт Ерэван|Алашкерт]] |назва_ARA=[[Арарат Ерэван]] |назва_AAR=[[Арарат-Армэнія Ерэван|Арарат-Армэнія]] |назва_BKM=[[ЦСКА Ерэван|ЦСКА]] |назва_GAK=[[Гандзасар Капан|Гандзасар]] |назва_NOA=[[Ноа Ерэван|Ноа]] |назва_PYU=[[Пюнік Ерэван|Пюнік]] |назва_SHI=[[Шырак Гюмры|Шырак]] |назва_URA=[[Урарту Ерэван|Урарту]] |назва_VAN=[[Ван Чарэнцаван|Ван]] |назва_WAR=[[Ўэст-Армэнія Ерэван|Ўэст-Армэнія]] |матч_ALA_ARA=null |матч_ALA_AAR=null |матч_ALA_BKM=null |матч_ALA_GAK=1–0 |матч_ALA_NOA=1–0 |матч_ALA_PYU=null |матч_ALA_SHI=null |матч_ALA_URA=1–1 |матч_ALA_VAN=2–2 |матч_ALA_WAR=3–0 |матч_ARA_ALA=3–2 |матч_ARA_AAR=null |матч_ARA_BKM=1–1 |матч_ARA_GAK=1–1 |матч_ARA_NOA=null |матч_ARA_PYU=null |матч_ARA_SHI=1–2 |матч_ARA_URA=2–4 |матч_ARA_VAN=2–1 |матч_ARA_WAR=null |матч_AAR_ALA=3–0 |матч_AAR_ARA=6–0 |матч_AAR_BKM=4–0 |матч_AAR_GAK=null |матч_AAR_NOA=null |матч_AAR_PYU=3–2 |матч_AAR_SHI=5–1 |матч_AAR_URA=null |матч_AAR_VAN=null |матч_AAR_WAR=null |матч_BKM_ALA=2–0 |матч_BKM_ARA=null |матч_BKM_AAR=null |матч_BKM_GAK=null |матч_BKM_NOA=1–5 |матч_BKM_PYU=null |матч_BKM_SHI=3–2 |матч_BKM_URA=0–1 |матч_BKM_VAN=1–1 |матч_BKM_WAR=null |матч_GAK_ALA=null |матч_GAK_ARA=null |матч_GAK_AAR=0–4 |матч_GAK_BKM=2–2 |матч_GAK_NOA=null |матч_GAK_PYU=1–3 |матч_GAK_SHI=1–0 |матч_GAK_URA=null |матч_GAK_VAN=null |матч_GAK_WAR=null |матч_NOA_ALA=null |матч_NOA_ARA=3–0 |матч_NOA_AAR=2–0 |матч_NOA_BKM=null |матч_NOA_GAK=1–0 |матч_NOA_PYU=2–1 |матч_NOA_SHI=null |матч_NOA_URA=null |матч_NOA_VAN=null |матч_NOA_WAR=5–1 |матч_PYU_ALA=1–1 |матч_PYU_ARA=5–2 |матч_PYU_AAR=null |матч_PYU_BKM=1–2 |матч_PYU_GAK=null |матч_PYU_NOA=null |матч_PYU_SHI=6–1 |матч_PYU_URA=1–4 |матч_PYU_VAN=null |матч_PYU_WAR=null |матч_SHI_ALA=4–0 |матч_SHI_ARA=null |матч_SHI_AAR=null |матч_SHI_BKM=null |матч_SHI_GAK=null |матч_SHI_NOA=1–2 |матч_SHI_PYU=null |матч_SHI_URA=1–1 |матч_SHI_VAN=0–1 |матч_SHI_WAR=3–0 |матч_URA_ALA=null |матч_URA_ARA=null |матч_URA_AAR=0–3 |матч_URA_BKM=null |матч_URA_GAK=2–1 |матч_URA_NOA=3–3 |матч_URA_PYU=null |матч_URA_SHI=null |матч_URA_VAN=0–2 |матч_URA_WAR=8–0 |матч_VAN_ALA=null |матч_VAN_ARA=null |матч_VAN_AAR=2–3 |матч_VAN_BKM=null |матч_VAN_GAK=2–0 |матч_VAN_NOA=2–2 |матч_VAN_PYU=3–2 |матч_VAN_SHI=null |матч_VAN_URA=null |матч_VAN_WAR=2–0 |матч_WAR_ALA=null |матч_WAR_ARA=2–1 |матч_WAR_AAR=0–3 |матч_WAR_BKM=1–0 |матч_WAR_GAK=0–3 |матч_WAR_NOA=null |матч_WAR_PYU=0-1 |матч_WAR_SHI=null |матч_WAR_URA=null |матч_WAR_VAN=null }} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.ffa.am/ Афіцыйны сайт Фэдэрацыі футболу Армэніі] {{Сэзоны Прэм’ер-лігі чэмпіянату Армэніі па футболе}} [[Катэгорыя:Чэмпіянат Армэніі па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] tmulf3z8nm06xl18qs9wo553o9fypea Гутаркі ўдзельніка:Amasty Bio 3 296590 2617828 2025-06-02T15:38:22Z Ліцьвін 847 Вітаем 2617828 wikitext text/x-wiki {{Вітаем}} fbn7wwakni74vxuz1x9rcjfgbiynfll Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў 0 296591 2617830 2025-06-02T16:16:20Z W 11741 +Пачатак 2617830 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|0|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў 1944 годзе ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, шта складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У 1944 годзе [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] bbmmxq4fmnmjiim6xx2ajzvgpv5m430 2617835 2617830 2025-06-02T16:23:58Z W 11741 +Сьнежань 2617835 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|12|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў сьнежні 1944 году ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, шта складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У сьнежні 1944 году [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] 36f44j5e959001qjm30bu2ww73izxjc 2617840 2617835 2025-06-02T16:51:01Z W 11741 +[[харчовая прамысловасьць]] 2617840 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|12|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў сьнежні 1944 году ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, шта складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У сьнежні 1944 году [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] 00pdt119obc78vkvsm1833pr9kyou99 2617843 2617840 2025-06-02T17:27:21Z W 11741 /* Вырабы */ * 2617843 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|12|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў сьнежні 1944 году ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, шта складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У сьнежні 1944 году [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] 8m3ajecqb30671xtcl6ep2c8nos83z2 2617844 2617843 2025-06-02T18:00:38Z W 11741 о 2617844 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|12|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў сьнежні 1944 году ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, што складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У сьнежні 1944 году [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] kwuzayugt9mov8axbxl8eo1x10den9f 2617846 2617844 2025-06-02T18:11:19Z W 11741 +Эмблема 2617846 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|54|12|19|паўночнае|28|31|9|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» |лягатып = 2023 Барысаўскі КХП эмблема.png |выява = |тып = [[унітарнае прадпрыемства]] |лістынг = |дэвіз = Сваё любіць, сваім ганарыцца |заснаваная = {{Дата пачатку|0|12|1944|1}} |заснавальнікі = [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] |уласьнікі = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менская вобласьць]] |адрас = [[Барысаў]], [[Вуліца Працы (Барысаў)|вуліца Працы]], дом 41<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://uladar.by/be/kantakti/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Уладзімер Мірановіч]] (кіраўнік), [[Юры Гаеўскі]] ([[галоўны інжынэр]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[мука]], [[крупы]], камбі[[корм]], [[макарона]], прэмікс, [[рапсавы алей]] і жмых, [[ялавічына]], [[малако]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = |матчына кампанія = «[[Менскаблхлебапрадукт]]» |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі мясакамбінат]]» |аўдытар = |сайт = [https://uladar.by/be/galoynaya/ uladar.by/be] }} '''«Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»''' — дзяржаўнае харчовае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў сьнежні 1944 году ў якасьці «Барысаўскага млынкамбінату». На 2025 год быў найбольшым [[збожжа]]перапрацоўчым прадпрыемствам Беларусі. Вырабляў [[Мука|муку]], [[крупы]], камбі[[корм]] і [[Макарона|макарону]]. Таксама выпускаў мучныя сумесі для выпечкі, [[вотруб’е]], прэміксы для жывёлы, [[мяса]], [[малако]] і [[рапсавы алей]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзейнасьць|спасылка=https://uladar.by/be/dzeinast/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Таксама прадпрыемства было найбольшым вытворцам макароны і адзіным вытворцам доўгіх макаронаў у краіне. За 2024 год вырабілі 27 000 тонаў макароны, што складала 69 % вытворчасьці ў Беларусі. Сярод іншага выпусьцілі 88 600 т мукі, што складала 14 % вытворчасьці ў краіне, і 111 000 т камбікорму для буйной рагатай жывёлы, [[Курыца|курэй]], [[рыбы]] і сьвіней, што складала 3 % вытворчасьці ў Беларусі. Таксама вырабілі 37 000 т малака, а на фэрмах утрымлівалі 15 000 галоваў буйной рагатай жывёлы. Урэшце, вырабілі 29 000 т мяса ды ўтрымлівалі 165 000 сьвіней. Уласная тавараправодная сетка налічвала 19 фірмовых [[крама]]ў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дасягненьні|спасылка=https://uladar.by/be/dasyagnenni/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. «Барысаўскі КХП» пастаўляў на ўнутраны рынак Беларусі звыш 30 найменьняў макароны, [[Пшаніца|пшанічную]] і [[Жыта|жытнюю]] муку, крупы і вотруб’е, пшаніцу для прарошчваньня і шматкі зародкаў пшаніцы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутраны рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vnytrani-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. На долю прадпрыемства прыпадала звыш 20 % паставак беларускай мукі і звыш 70 % паставак макароны за мяжу. На вонкавым рынку дадаткова збывалі мучныя сумесі для выпечкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вонкавы рынак|спасылка=https://uladar.by/be/vonkavi-rinak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» улучаў 8 падразьдзяленьняў: * сельскагаспадарчых — «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]» (Лагойскі раён), «[[Беланы]]», «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» і «[[Зачысьце]]» (Барысаўскі раён), «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён) і «Кухты» ([[Гарадзішча (Слуцкі раён)|Гарадзішча]], Слуцкі раён); * «[[Гарадзея|Гарадзейскае]] хлебапрыёмнае прадпрыемства» (Нясьвіскі раён); * «[[Барысаўскі мясакамбінат]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Структура прадпрыемства|спасылка=https://uladar.by/be/struktura-pradpriemstva/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. Уласная гандлёвая сетка налічвала 30 гандлёвых кропак «Уладар», «Мясны дом», «Турэцкі кумпячок» і «Пятачок» у 8 з 22-х раёнаў [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] і ў Менску, у тым ліку: * 22 [[Крама|крамы]] — па 4 у Барысаве, [[Барысаўскі раён|Барысаўскім раёне]] ([[Азьдзяцічы]], [[Зачысьце]], [[Маісееўшчына]] і [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)]]) і Менску, па 3 у [[Ігуменскі раён|Ігуменскім]] (Ігумен, [[Сьмілавічы]] і [[Турэц]]) і [[Крупскі раён|Крупскім]] раёнах (Крупкі, [[Халопенічы]] і [[Хацюхова]]), па адной у [[Бярэзань|Бярэзані]] і [[Лагойск]]у, Койданаўскім ([[Грычын]]) і Нясьвіскім раёнах ([[Гарадзея]]); * 5 [[павільён]]аў — 2 у Барысаве і па адным у Барысаўскім ([[Лошніца]]), Вялейскім ([[Даўгінаў]]) і Лагойскім раёнах ([[Плешчаніцы]]); * 3 [[буфэт]]ы — у Барысаве, Навасёлках ([[Лошніцкі сельсавет]]) і Гарадзеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя фірмовыя магазіны|спасылка=https://uladar.by/be/nashi-firmaviya-magazini/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» вырабляў пад [[Таварны знак|таварнымі знакамі]] «Ўладар» і «Пастараль»: * 12 найменьняў [[Мука|мукі]] «Ўладар», зь іх: ** 8 найменьняў [[Пшанічная мука|пшанічнай мукі]] ў папяровых і [[поліэтылен]]авых пакетах ды [[поліпрапілен]]авых мяшках па 0,8 і 1, 2 і 3, 45 і 50 кг — [[Гатунак|гатунку]] экстра (10 г бялку на 100 г), найвышэйшага гатунку М58-28, М54-25 і М54-23, першага гатунку М36-30 і М36-27, другога гатунку М12-25 і цэльназбожжавую (12 г [[Бялок|бялку]] на 100 г)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пшанічная мука|спасылка=https://uladar.by/be/pshanichnaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 4 найменьні [[Жыта|жытняй]] мукі ў папяровых пакетах па 1 і 2 кг ды поліпрапіленавых мяшках па 45 і 50 кг — цэльназбожжавую, абдзірную, абіўную (11 % бялку) і сеяную (7 % бялку)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жытная мука|спасылка=https://uladar.by/be/jitnyaya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 38 найменьняў макароны «Пастараль»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/makaronniya-virabi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>, зь іх: ** 6 найменьняў доўгай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,9 і 1 кг — [[Локшына|локшыну]], саломку і [[спагеці]], у тым ліку групы А зь цьвёрдых гатункаў пшаніцы і з мукі 2-га гатунку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Доўгія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/doygiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 29 найменьняў кароткай макароны ў поліэтыленавых пакетах па 0,45 і 0,5, 0,8, 0,9 і 2 кг — аматарскія і асаблівыя, рыфлёныя і саломкавыя ражкі, асаблівыя і аматарскія пёры, завітак, [[вэрмішэль]], шырокую хвалістую локшыну, грабеньчык, вітушку, павой, загадку, касічку, рыс, спружынку і сьлімак, у тым ліку групы А і з мукі 1-га і 2-га гатункаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кароткія макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/karotkiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 3 найменьні дзіцячай макароны ў пакунках па 900 грамаў — зоркі, азбука і зьвераняты<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзіцячыя макаронныя вырабы|спасылка=https://uladar.by/be/dzityachiya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў [[Крупы|крупаў]] «Уладар» у поліэтыленавых пакетах па 700 і 800 грамаў, а таксама папяровых пакетах па 1 кг і поліпрапіленавых мяшках па 50 кг — [[Грэчка|грачаныя]], [[Авёс|аўсяныя]] недрабнёныя, шліфаванае [[проса]], шліфаваны [[рыс]], [[Ячмень|ячменныя]] пярловыя і ячныя, шліфаваны колаты [[гарох]] і [[Манныя крупы|манныя]] маркі М<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крупы|спасылка=https://uladar.by/be/krupi-bel/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * мучныя сумесі для [[Нэапаль|нэапалітанскай]] і [[Рымская піца|рымскай]] [[Піца|піцы]] ў папяровых пакетах па 20 кг<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сумесі для вытворчасьці піцы|спасылка=https://uladar.by/be/sumesi-dlya-vitvorchasci-pici/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 найменьняў мучных паўфабрыкатаў — [[аладкі]] і бліны ([[налісьнікі]]), [[кекс]]ы і [[мафін]]ы, [[хлеб]], рымскую піцу [[Піца Маргарыта|Маргарыту]] і з [[пэпэроні]], а таксама замарожаную аснову для яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паўфабрыкаты мучных вырабаў|спасылка=https://uladar.by/be/payfabrikati-mychnih-virabay/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні здаровага харчаваньня — жытняе і пшанічнае [[вотруб’е]], [[Пшаніца|пшаніцу]] для прарошчваньня і зародкавыя шматкі зь яе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прадукты для здаровага харчаваньня|спасылка=https://uladar.by/be/pradukti-dlya-zdarovaga-harchavannya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 24 найменьні камбі[[корм]]у, у тым ліку: ** 9 найменьняў для [[Буйная рагатая жывёла|буйной рагатай жывёлы]] — у веку 10—75 дзён (КДК-1), пры адкорме ў веку 76—115 дзён (КДК-2) і для маладняку ў 116—400 дзён (КДК-3), пры вырошчваньні дойных [[карова]]ў на [[Паша|пашы]] (КДК-60П) і ў стойле (КДК-60С), пры адкорме высокапрадукцыйных кароваў на пашы (КДК-61П) і ў [[Стойла|стойле]] (КДК-61С), для [[Цяля|цялушак]] (КК БВМ 61С) і малочных кароваў (БВМД 61С) прадукцыйнасьцю звыш 6000 кг у стойле<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 2 найменьні для [[Курыца|курэй]] — яечных [[крос]]аў 40—60 тыдняў (ПК-1-15) і [[кураня]]таў ад 25 дзён да забою (ПК-6)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для курэй|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-kurei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** грануляваны і маласкладнікавы для 2- і 3-годак [[карп]]а ў [[Сажалка|сажалцы]], садку і [[басэйн]]е<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для рыб|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-rib/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 12 найменьняў для сьвіней — пры кармленьні халастых і паросных мацёраў (СК-1), для кныроў-вытворцаў (СК-2), рамонтнага маладняку вагой 40—80 кг (СК-3), рамонтных сьвінак вагой 81—150 кг (СК-4) і падсосных мацёраў (СК-10), для парасятаў 9—42 дзён (СК-11), 43—60 дзён (СК-16) і 61—400 дзён (СК-21), пры адкорме І (СК-26) і ІІ часу (СК-31), да тоўстага стану (КК-55) і ў асабістай падсобнай гаспадарцы (ЭКС)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камбікорм для свіней|спасылка=https://uladar.by/be/kambikorm-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў прэміксаў, зь іх: ** 3 найменьні для буйной рагатай жывёлы (БРЖ) — у веку 10—75 дзён (ПКР-1), для маладняка 76—400 дзён (ПКР-2) і высокапрадукцыйных кароваў у стойле (П60-3)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для буйной рагатай жывёлы|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-brj/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; ** для птушак (П1-2), у тым ліку прамысловых курэй-нясушак, [[Індык|індычак]], [[Качка|качак]], [[Гусь|гусей]], маладняка курэй 61—120 дзён, качанятаў і гусятаў 51—150 дзён і індычанятаў 91—180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для птушак|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-ptushak/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * 8 найменьняў для сьвіней — для халастых і паросных мацёраў (КС-1-1), рамонтных сьвінак і кныроў (КС-1-3), падсосных мацёраў (КС-2), для парасятаў-сысуноў (КС-3-1), парасятаў-ад'ёмышаў (КС-3-2) і парасятаў на дагадоўваньні (КС-3-3), пры адкорме І часу (КС-4-1) і падчас вытворчасьці камбікорму насельніцтву (П51-7)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэміксы для сьвіней|спасылка=https://uladar.by/be/premixi-dlya-svinei/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * нерафінаваны [[рапсавы алей]] халоднага водціску<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Алей рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/alei-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref> і рапсавы [[жмых]] з 32 % сырога [[Бялок|бялку]] пераварнасьцю на 82 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жмых рапсавы|спасылка=https://uladar.by/be/jmih-rapsavi/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Ялавічына|ялавічную]] і сьвіную разьдзелку, паўфабрыкаты, [[Каўбаса|каўбасу]] і [[вантробы]] зь яе, сьвініну ў паўтушах і разрубах, а таксама буйную рагатую жывёлу і сьвіней у жывой вазе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мяса|спасылка=https://uladar.by/be/myasa/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[малако]] на 4-х малочна-таварных фэрмах «[[Лошніца]]», «[[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]», «[[Маісееўшчына]]» і «[[Зачысьце]]» ў Барысаўскім раёне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Малако|спасылка=https://uladar.by/be/malako/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У сьнежні 1944 году [[Савет народных камісараў Беларускай ССР]] ухваліў рашэньне аб [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтве]] ў «[[Барысаў]]скага млынкамбіната № 18» (Менская вобласьць). У 1948 годзе запусьцілі [[млын]] з адной часткай на [[Пшаніца|пшанічным]] памоле і другой часткай для размолу [[жыта]]. У 1956 годзе ўвялі ў дзеяньне млын пераменнага памолу [[Мука|мукі]] з пнэўматычным перавозам збожжа і вырабаў яго размолу. У 1959 годзе здалі ў карыстаньне цэх [[карбамід]]нага канцэнтрату магутнасьцю 165 тонаў за содні. У 1972 годзе дабудавалі [[элеватар]] № 2 ёмістасьцю 65 000 т. У 1976 годзе адчынілі ўчастак раздробнай расфасоўкі мукі. У 1981 годзе [[цэх]] карбаміднага канцэнтрату перабудавалі ў камбі[[корм]]авы цэх<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://uladar.by/be/gistoriya/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1995 годзе ўкаранілі саматужнае абсталяваньне «Кампазіт» для дазаваньня складнікаў і ўліку камбікармоў. 28 студзеня 2000 году прадпрыемства пераўтварылі ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]] «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў», якое належала «[[Менскаблхлебапрадукт]]у». У 2002 годзе камбінат выступіў заснавальнікам земляробчых прадпрыемстваў «[[Клявіца]]» ([[Пагост (Бярэзінскі раён)|Пагост]], Бярэзінскі раён) і «[[Турэц (Менская вобласьць)|Турэц]]» (Ігуменскі раён). У 2005 годзе набылі [[маёмасьць]] «Лагойскага» сьвінагадоўчага прадпрыемства, на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Беланы]]», а таксама прынялі ў карыстаньне маёмасьць «[[Даўгінаў|Даўгінава]]» (Вялейскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне. У 2006 годзе атрымалі маёмасьць завода «Барымак», на аснове якой утварылі падразьдзяленьне. У 2007 годзе ў камбікормавым [[цэх]]у ўсталявалі новую лінію экспандаваных і грануляваных камбікармоў. У 2008 годзе ў гатункавым млыне ўсталявалі саматужнае абсталяваньне. У 2009 годзе прадпрыемству перадалі маёмасьць сельскагаспадарага [[Каапэратываў|каапэратыва]] «Вялікія [[Навасёлкі (Лошніцкі сельсавет)|Навасёлкі]]» (Лошніцкі сельсавет, Барысаўскі раён), на аснове якой стварылі аднайменнае падразьдзяленьне<ref name="а"/>. У 2011 годзе ўвялі ў карыстаньне саматужную лінію мучных канцэнтратаў. У 2014 годзе ў камбікормавым цэху ўсталявалі новае абсталяваньне. У 2015 годзе ўвялі ў дзеяньне лінію перапрацоўкі алейнага [[Насеньне|насеньня]]. Таксама далучылі [[Стоўпцы|Стаўпецкае]] і [[Гарадзея|Гарадзейскае]] (Нясьвіскі раён) хлебапрыёмныя прадпрыемствы, якія пераўтварылі ў падразьдзяленьні. 21 сьнежня 2018 году прадпрыемства атрымала маёмасьць сьвінакомплексу ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]], на аснове якой стварылі падразьдзяленьне «[[Атрубак (Менская вобласьць)|Атрубак]]». 11 лістапада 2019 году да камбінату далучылі прадпрыемства «[[Зачысьце]] Агра» (Барысаўскі раён), якое пераўтварылі ў падразьдзяленьне. 1 студзеня 2022 году «Барымак» пераўтварылі ў цэх [[Макароны|макаронных]] вырабаў. 29 лістапада 2022 году прынялі ў карыстаньне [[нерухомасьць]] сьвінагадоўчага комплексу «[[Кухты (Слуцкі раён)|Кухты]]» (Слуцкі раён) ад «[[Слуцкі камбінат хлебапрадуктаў|Слуцкага камбінату хлебапрадуктаў]]» са стварэньнем аднайменнага падразьдзяленьня. 30 сьнежня 2022 году ўвялі ў дзеяньне новую лінію перапрацоўкі [[Крупы|крупаў]]. У 2023 годзе адчынілі малочнатаварныя фэрмы «[[Лошніца]]» (Барысаўскі раён) і «Зачысьце»<ref name="а"/>. 25 студзеня 2024 году «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў» запусьціў лінію макаронных вырабаў магутнасьцю 1 тона за гадзіну. Таксама пачалі вырабляць замарожаную піцу з айчынных складнікаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Барысаве пачала работу новая вытворчасьць па выпуску макаронных вырабаў|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=25 студзеня 2024|копія=https://web.archive.org/web/20240129182359/https://www.tvr.by/bel/news/ekonomika/v_borisove_nachalo_rabotu_novoe_proizvodstvo_po_vypusku_makaronnykh_izdeliy/|дата копіі=29 студзеня 2024|дата доступу=2 чэрвеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны кампаніі|спасылка=https://uladar.by/be/navini-kampanii/|выдавец=УП «Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў»|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 чэрвеня 2025}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менскай вобласьці]] [[Катэгорыя:Барысаў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1944 годзе]] jtjpjqk85aqdd7kuhwwsswg5pj556z1 Барысаўскі КХП 0 296592 2617833 2025-06-02T16:18:59Z W 11741 Перанакіроўвае на [[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]] 2617833 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]] brt1rfyfjthwg8jjzm7cpdyz7junvmw Файл:2023 Барысаўскі КХП эмблема.png 6 296593 2617845 2025-06-02T18:10:57Z W 11741 {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня |апісаньне = эмблема «Барысаўскага камбінату хлебапрадуктаў» |аўтар = «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» |час стварэньня = 2023 год |крыніца = https://uladar.by/wp-content/uploads/2023/06/logo-uladar-white.png |артыкул = Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў |частка = увесь |разрозьненьне = так |мэта = ілюстраваньне для [[Шаблён:Кампанія]] ў артыкуле, каб палепшыць успрыманьне чытачамі |чаму немаг... 2617845 wikitext text/x-wiki == Апісаньне == {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня |апісаньне = эмблема «Барысаўскага камбінату хлебапрадуктаў» |аўтар = «[[Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў]]» |час стварэньня = 2023 год |крыніца = https://uladar.by/wp-content/uploads/2023/06/logo-uladar-white.png |артыкул = Барысаўскі камбінат хлебапрадуктаў |частка = увесь |разрозьненьне = так |мэта = ілюстраваньне для [[Шаблён:Кампанія]] ў артыкуле, каб палепшыць успрыманьне чытачамі |чаму немагчымая вольная замена = няма вольнай замены |іншае = атаясамлівае прадмет артыкула }} == Ліцэнзія == {{Лягатып}} oy0pqo2jjwbm4zzw2ne499wla5ktfgg Хадакі (вёска) 0 296594 2617868 2025-06-03T07:03:03Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Хадакі]] 2617868 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Хадакі]] ek9prw8r812615kl8k9f9n9bngfyf96 Рылаўшчына (Менскі раён) 0 296595 2617871 2025-06-03T07:11:10Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Рылаўшчына (Менская вобласьць)]] 2617871 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Рылаўшчына (Менская вобласьць)]] o5vzavg89nro4lurtx0k2won298q0qq Азярцо (Менскі раён) 0 296596 2617879 2025-06-03T09:33:59Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Азярцо (Менская вобласьць)]] 2617879 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Азярцо (Менская вобласьць)]] 532hhjru307evbni0zjxeam4elkbfc7 Новая Вёска (Віцебская вобласьць) 0 296597 2617883 2025-06-03T09:38:24Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Новая Вёска]] 2617883 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Новая Вёска (Менская вобласьць) 0 296598 2617885 2025-06-03T09:39:33Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Новая Вёска]] 2617885 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Новая Вёска (Докшыцкі раён) 0 296599 2617886 2025-06-03T09:40:04Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Новая Вёска]] 2617886 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Новая Вёска (Менскі раён) 0 296600 2617887 2025-06-03T09:40:35Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Новая Вёска]] 2617887 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Новая Вёска (вёска) 0 296601 2617888 2025-06-03T09:40:55Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Новая Вёска]] 2617888 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Новая Вёска]] 7l8gvl0ezpxq0mgdqo9md7hazsf6h0y Прэм’ер-ліга чэмпіянату Ўкраіны па футболе 2024—2025 гадоў 0 296603 2617899 2025-06-03T10:19:34Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Ўкраіны па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Ўкраіны]], які праходзіў з 3 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «[[Дынама Кіеў|Дынама]]», якое ты...“ 2617899 wikitext text/x-wiki '''Прэм’ер-ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Ўкраіны па футболе|найвышэйшага футбольнага дывізіёну Ўкраіны]], які праходзіў з 3 жніўня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «[[Дынама Кіеў|Дынама]]», якое тым самым здабыла свой 17-ы тытул у найвышэйшым дывізіёне. == Клюбы == У турніры бралі ўдзел 16 клюбаў, зь якіх 13 былі ўдзельнікамі папярэдняга сэзону, а тры клюбы прасунуліся зь Першай лігі — «[[Інгулец Пятрова|Інгулец]]», «[[Карпаты Львоў|Карпаты]]» і «[[Левы Бераг Кіеў|Левы Бераг]]». Гэтыя клюбы замянілі «[[Дніпро-1 (футбольны клюб)|Дніпро-1]]», «[[Мінай (футбольны клюб)|Мінай]]» і «[[Мэталіст 1925 Харкаў|Мэталіст 1925]]». == Табліца == <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://upl.ua/ua/tournaments/championship?tab=table&id=424 Прэм’ер-ліга] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў=DYN, OLK, SHA, PZH, KRY, KAR, ZOR, RUX, VER, KOL, OBL, LNZ, VOR, LIV, INH, CHO <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL2Q |вынік2=ECL2Q |вынік3=EL1Q |вынік4=ECL2Q |вынік13=RPO |вынік14=RPO |вынік15=REL |вынік16=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_CHO=6 |нічыі_CHO=5 |паразы_CHO=19|мз_CHO=20|мп_CHO=45<!-- Чарнаморац Адэса --> |перамогі_DYN=20|нічыі_DYN=10|паразы_DYN=0 |мз_DYN=61|мп_DYN=19<!-- Дынама Кіеў --> |перамогі_INH=5 |нічыі_INH=9 |паразы_INH=16|мз_INH=21|мп_INH=47<!-- Інгулец Пятрова --> |перамогі_KAR=13|нічыі_KAR=7 |паразы_KAR=10|мз_KAR=42|мп_KAR=36<!-- Карпаты Львоў --> |перамогі_KOL=8 |нічыі_KOL=12|паразы_KOL=10|мз_KOL=27|мп_KOL=25<!-- Колас Каваліўка --> |перамогі_KRY=13|нічыі_KRY=8 |паразы_KRY=9 |мз_KRY=34|мп_KRY=26<!-- Крыўбас Крывы Рог --> |перамогі_LIV=7 |нічыі_LIV=5 |паразы_LIV=18|мз_LIV=18|мп_LIV=39<!-- Левы Бераг Кіеў --> |перамогі_LNZ=7 |нічыі_LNZ=10|паразы_LNZ=13|мз_LNZ=25|мп_LNZ=37<!-- ЛНЗ Чаркасы --> |перамогі_OBL=8 |нічыі_OBL=8 |паразы_OBL=14|мз_OBL=19|мп_OBL=43<!-- Абалонь Кіеў --> |перамогі_OLK=20|нічыі_OLK=7 |паразы_OLK=3 |мз_OLK=46|мп_OLK=22<!-- Александрыя --> |перамогі_PZH=12|нічыі_PZH=12|паразы_PZH=6 |мз_PZH=38|мп_PZH=28<!-- Палесьсе Жытомір --> |перамогі_RUX=9 |нічыі_RUX=11|паразы_RUX=10|мз_RUX=30|мп_RUX=27<!-- Рух Львоў --> |перамогі_SHA=18|нічыі_SHA=8 |паразы_SHA=4 |мз_SHA=69|мп_SHA=26<!-- Шахтар Данецк --> |перамогі_VER=9 |нічыі_VER=9 |паразы_VER=12|мз_VER=33|мп_VER=44<!-- Верас Роўна --> |перамогі_VOR=6 |нічыі_VOR=9 |паразы_VOR=15|мз_VOR=24|мп_VOR=38<!-- Ворскла Палтава --> |перамогі_ZOR=12|нічыі_ZOR=4 |паразы_ZOR=14|мз_ZOR=34|мп_ZOR=39<!-- Зара Луганск --> <!--Заўвагі пры роўных пунктах--> |заўвага_пункты_VER=Пункты ў гульнях паміж сабою: «Верас» — 6, «Колас» — 0. |заўвага_пункты_KOL=VER <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_CHO=[[Чарнаморац Адэса]] |назва_DYN=[[Дынама Кіеў]] |назва_INH=[[Інгулец Пятрова]] |назва_KAR=[[Карпаты Львоў]] |назва_KOL=[[Колас Каваліўка]] |назва_KRY=[[Крыўбас Крывы Рог]] |назва_LIV=[[Левы Бераг Кіеў]] |назва_LNZ=[[ЛНЗ Чаркасы]] |назва_OBL=[[Абалонь Кіеў]] |назва_OLK=[[Александрыя (футбольны клюб)|Александрыя]] |назва_PZH=[[Палесьсе Жытомір]] |назва_RUX=[[Рух Львоў]] |назва_SHA=[[Шахтар Данецк]] |назва_VER=[[Верас Роўна]] |назва_VOR=[[Ворскла Палтава]] |назва_ZOR=[[Зара Луганск]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Розьніца мячоў; 6) Забітыя мячы; 7) Жарабя або дадатковы матч для вызначэньня чэмпіёна. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=QR |колер_CL2Q=green1|тэкст_CL2Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_EL1Q=blue1 |тэкст_EL1Q=[[Ліга Эўропы УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы]] |колер_ECL2Q=yellow1 |тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_RPO=red2 |тэкст_RPO=[[#Пераходныя матчы|Пераходныя матчы]] |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Першую лігу |заўвага_вынікі_EL1Q=«Шахтар» кваліфікаваўся першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы як пераможца [[Кубак Украіны па футболе 2024—2025 гадоў|Кубка Ўкраіны]]. Кваліфікацыя ў другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў, прызначаная яму як трэцяй камандзе лігі, перайшла чацьвёртай камандзе лігі. }}</onlyinclude> == Вынікі гульняў == {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://upl.ua/ua/tournaments/championship?tab=calendar&id=424 Прэм’ер-ліга] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол |парадак_камандаў= OBL, OLK, VER, VOR, DYN, ZOR, INH, KAR, KOL, KRY, LIV, LNZ, PZH, RUX, CHO, SHA |скарачэньне_CHO=[[Чарнаморац Адэса|Чар]] |скарачэньне_DYN=[[Дынама Кіеў|Дын]] |скарачэньне_INH=[[Інгулец Пятрова|Інг]] |скарачэньне_KAR=[[Карпаты Львоў|Кар]] |скарачэньне_KOL=[[Колас Каваліўка|Кол]] |скарачэньне_KRY=[[Крыўбас Крывы Рог|Кры]] |скарачэньне_LIV=[[Левы Бераг Кіеў|Лев]] |скарачэньне_LNZ=[[ЛНЗ Чаркасы|ЛНЗ]] |скарачэньне_OBL=[[Абалонь Кіеў|Аба]] |скарачэньне_OLK=[[Александрыя (футбольны клюб)|Але]] |скарачэньне_PZH=[[Палесьсе Жытомір|Пал]] |скарачэньне_RUX=[[Рух Львоў|Рух]] |скарачэньне_SHA=[[Шахтар Данецк|Шах]] |скарачэньне_VER=[[Верас Роўна|Вер]] |скарачэньне_VOR=[[Ворскла Палтава|Вор]] |скарачэньне_ZOR=[[Зара Луганск|Зар]] |назва_CHO=[[Чарнаморац Адэса]] |назва_DYN=[[Дынама Кіеў]] |назва_INH=[[Інгулец Пятрова]] |назва_KAR=[[Карпаты Львоў]] |назва_KOL=[[Колас Каваліўка]] |назва_KRY=[[Крыўбас Крывы Рог]] |назва_LIV=[[Левы Бераг Кіеў]] |назва_LNZ=[[ЛНЗ Чаркасы]] |назва_OBL=[[Абалонь Кіеў]] |назва_OLK=[[Александрыя (футбольны клюб)|Александрыя]] |назва_PZH=[[Палесьсе Жытомір]] |назва_RUX=[[Рух Львоў]] |назва_SHA=[[Шахтар Данецк]] |назва_VER=[[Верас Роўна]] |назва_VOR=[[Ворскла Палтава]] |назва_ZOR=[[Зара Луганск]] | матч_CHO_DYN = 1-1 | матч_CHO_INH = 1–0 | матч_CHO_KAR = 0–1 | матч_CHO_KOL = 1–0 | матч_CHO_KRY = 1-3 | матч_CHO_LIV = 0-1 | матч_CHO_LNZ = 1-0 | матч_CHO_OBL = 1–0 | матч_CHO_OLK = 0-0 | матч_CHO_PZH = 1–4 | матч_CHO_RUX = 1–2 | матч_CHO_SHA = 0-3 | матч_CHO_VER = 1–1 | матч_CHO_VOR = 0-1 | матч_CHO_ZOR = 0-1 | матч_DYN_CHO = 3–1 | матч_DYN_INH = 5–2 | матч_DYN_KAR = 2–0 | матч_DYN_KOL = 1-1 | матч_DYN_KRY = 2–1 | матч_DYN_LIV = 2-0 | матч_DYN_LNZ = 1–0 | матч_DYN_OBL = 3–0 | матч_DYN_OLK = 3–0 | матч_DYN_PZH = 2–1 | матч_DYN_RUX = 0–0 | матч_DYN_SHA = 1–1 | матч_DYN_VER = 1-0 | матч_DYN_VOR = 3–1 | матч_DYN_ZOR = 2–2 | матч_INH_CHO = 1–0 | матч_INH_DYN = 0-4 | матч_INH_KAR = 1-2 | матч_INH_KOL = 0–2 | матч_INH_KRY = 2–0 | матч_INH_LIV = 2-1 | матч_INH_LNZ = 0–0 | матч_INH_OBL = 0–1 | матч_INH_OLK = 0–1 | матч_INH_PZH = 0–1 | матч_INH_RUX = 0–1 | матч_INH_SHA = 1-4 | матч_INH_VER = 0–0 | матч_INH_VOR = 1-1 | матч_INH_ZOR = 1-0 | матч_KAR_CHO = 4–0 | матч_KAR_DYN = 1–3 | матч_KAR_INH = 0–0 | матч_KAR_KOL = 1-0 | матч_KAR_KRY = 3–0 | матч_KAR_LIV = 3–0 | матч_KAR_LNZ = 1–0 | матч_KAR_OBL = 1–0 | матч_KAR_OLK = 2-1 | матч_KAR_PZH = 1–3 | матч_KAR_RUX = 3–1 | матч_KAR_SHA = 0–0 | матч_KAR_VER = 5-0 | матч_KAR_VOR = 1–1 | матч_KAR_ZOR = 1–3 | матч_KOL_CHO = 1-2 | матч_KOL_DYN = 1-1 | матч_KOL_INH = 0–0 | матч_KOL_KAR = 2-1 | матч_KOL_KRY = 1–1 | матч_KOL_LIV = 0–0 | матч_KOL_LNZ = 1–1 | матч_KOL_OBL = 0–0 | матч_KOL_OLK = 0–1 | матч_KOL_PZH = 1–1 | матч_KOL_RUX = 0-1 | матч_KOL_SHA = 0–1 | матч_KOL_VER = 0–1 | матч_KOL_VOR = 0-0 | матч_KOL_ZOR = 1–0 | матч_KRY_CHO = 1–0 | матч_KRY_DYN = 0–2 | матч_KRY_INH = 1–1 | матч_KRY_KAR = 2-0 | матч_KRY_KOL = 0-1 | матч_KRY_LIV = 4-0 | матч_KRY_LNZ = 3–1 | матч_KRY_OBL = 1-0 | матч_KRY_OLK = 0–1 | матч_KRY_PZH = 3–1 | матч_KRY_RUX = 1–1 | матч_KRY_SHA = 1-2 | матч_KRY_VER = 0–3 | матч_KRY_VOR = 1–1 | матч_KRY_ZOR = 3–0 | матч_LIV_CHO = 1–0 | матч_LIV_DYN = 0–3 | матч_LIV_INH = 0–0 | матч_LIV_KAR = 2-3 | матч_LIV_KOL = 0–2 | матч_LIV_KRY = 0–1 | матч_LIV_LNZ = 3-1 | матч_LIV_OBL = 1–1 | матч_LIV_OLK = 0–1 | матч_LIV_PZH = 1–1 | матч_LIV_RUX = 1-0 | матч_LIV_SHA = 0–1 | матч_LIV_VER = 2–0 | матч_LIV_VOR = 0–3 | матч_LIV_ZOR = 0–2 | матч_LNZ_CHO = 1–1 | матч_LNZ_DYN = 1–2 | матч_LNZ_INH = 2–0 | матч_LNZ_KAR = 2–1 | матч_LNZ_KOL = 2–0 | матч_LNZ_KRY = 0–0 | матч_LNZ_LIV = 1–0 | матч_LNZ_OBL = 0-1 | матч_LNZ_OLK = 0–2 | матч_LNZ_PZH = 0–1 | матч_LNZ_RUX = 3–1 | матч_LNZ_SHA = 1–4 | матч_LNZ_VER = 1–2 | матч_LNZ_VOR = 0-0 | матч_LNZ_ZOR = 1–1 | матч_OBL_CHO = 1-0 | матч_OBL_DYN = 1-5 | матч_OBL_INH = 2-1 | матч_OBL_KAR = 2–2 | матч_OBL_KOL = 2–2 | матч_OBL_KRY = 0–1 | матч_OBL_LIV = 1-0 | матч_OBL_LNZ = 1-0 | матч_OBL_OLK = 0–0 | матч_OBL_PZH = 0–0 | матч_OBL_RUX = 0-4 | матч_OBL_SHA = 0–2 | матч_OBL_VER = 0–0 | матч_OBL_VOR = 1–0 | матч_OBL_ZOR = 0–2 | матч_OLK_CHO = 3–0 | матч_OLK_DYN = 0-0 | матч_OLK_INH = 2–1 | матч_OLK_KAR = 3-0 | матч_OLK_KOL = 2–1 | матч_OLK_KRY = 1-0 | матч_OLK_LIV = 2–0 | матч_OLK_LNZ = 1-1 | матч_OLK_OBL = 4–0 | матч_OLK_PZH = 1–0 | матч_OLK_RUX = 1–1 | матч_OLK_SHA = 4-3 | матч_OLK_VER = 3-1 | матч_OLK_VOR = 1-0 | матч_OLK_ZOR = 2–1 | матч_PZH_CHO = 3–1 | матч_PZH_DYN = 0-0 | матч_PZH_INH = 1–1 | матч_PZH_KAR = 1-1 | матч_PZH_KOL = 1–1 | матч_PZH_KRY = 1–1 | матч_PZH_LIV = 0-0 | матч_PZH_LNZ = 1–1 | матч_PZH_OBL = 4-0 | матч_PZH_OLK = 1-2 | матч_PZH_RUX = 0–1 | матч_PZH_SHA = 1–0 | матч_PZH_VER = 2–1 | матч_PZH_VOR = 2–1 | матч_PZH_ZOR = 1–1 | матч_RUX_CHO = 1–1 | матч_RUX_DYN = 0–2 | матч_RUX_INH = 5-0 | матч_RUX_KAR = 0–1 | матч_RUX_KOL = 0–0 | матч_RUX_KRY = 0-0 | матч_RUX_LIV = 1–0 | матч_RUX_LNZ = 0–1 | матч_RUX_OBL = 1–3 | матч_RUX_OLK = 1–1 | матч_RUX_PZH = 1–1 | матч_RUX_SHA = 1-1 | матч_RUX_VER = 2-0 | матч_RUX_VOR = 0–1 | матч_RUX_ZOR = 3-0 | матч_SHA_CHO = 2–1 | матч_SHA_DYN = 2-2 | матч_SHA_INH = 6–0 | матч_SHA_KAR = 5–2 | матч_SHA_KOL = 2-4 | матч_SHA_KRY = 1–1 | матч_SHA_LIV = 1–0 | матч_SHA_LNZ = 5–1 | матч_SHA_OBL = 4–0 | матч_SHA_OLK = 3-0 | матч_SHA_PZH = 0-1 | матч_SHA_RUX = 1–1 | матч_SHA_VER = 3-0 | матч_SHA_VOR = 3–1 | матч_SHA_ZOR = 3–1 | матч_VER_CHO = 2–1 | матч_VER_DYN = 1–2 | матч_VER_INH = 2–2 | матч_VER_KAR = 0–0 | матч_VER_KOL = 2–1 | матч_VER_KRY = 0–2 | матч_VER_LIV = 1–3 | матч_VER_LNZ = 1-1 | матч_VER_OBL = 0-2 | матч_VER_OLK = 1–1 | матч_VER_PZH = 5–1 | матч_VER_RUX = 2–0 | матч_VER_SHA = 1–1 | матч_VER_VOR = 2–2 | матч_VER_ZOR = 2–1 | матч_VOR_CHO = 1–2 | матч_VOR_DYN = 1–1 | матч_VOR_INH = 0–3 | матч_VOR_KAR = 0–0 | матч_VOR_KOL = 0–1 | матч_VOR_KRY = 0–1 | матч_VOR_LIV = 0–1 | матч_VOR_LNZ = 2–0 | матч_VOR_OBL = 2–0 | матч_VOR_OLK = 1–3 | матч_VOR_PZH = 0–2 | матч_VOR_RUX = 0–0 | матч_VOR_SHA = 0–5 | матч_VOR_VER = 3–0 | матч_VOR_ZOR = 1-2 | матч_ZOR_CHO = 2-1 | матч_ZOR_DYN = 0–2 | матч_ZOR_INH = 2–1 | матч_ZOR_KAR = 2–1 | матч_ZOR_KOL = 0–3 | матч_ZOR_KRY = 0–1 | матч_ZOR_LIV = 2-1 | матч_ZOR_LNZ = 1–2 | матч_ZOR_OBL = 2–1 | матч_ZOR_OLK = 1–2 | матч_ZOR_PZH = 0-1 | матч_ZOR_RUX = 2–0 | матч_ZOR_SHA = 0–0 | матч_ZOR_VER = 1-2 | матч_ZOR_VOR = 2–0 }} == Пераходныя матчы == Па заканчэньні сэзону прайшлі пераходныя матчы, дзе «[[Ворскла Палтава|Ворскла]]» і «[[Левы Бераг Кіеў|Левы Бераг]]», якія занялі адпаведна 13-е і 14-е месцы ў Прэм’ер-лізе, супрацьстаялі «[[Мэталіст 1925 Харкаў|Мэталісту 1925]]» і «[[Кудрыўка (футбольны клюб)|Кудрыўцы]]», якія занялі адпаведна трэцяе і чацьвёртае месцы ў Першай лізе. Перамогу па суме дзьвюх сустрэч здабылі «Мэталіст 1925» і «Кудрыўка», якія тым самым павысіліся ў Прэм’ер-лігу. «Ворскла» і «Левы Бераг» жа адправіліся ў Першую лігу. {| class="wikitable style="text-align:center" |- ! style="text-align:right; width:250px"|Каманда 1 ! style="width:100px"|Сума ! style="text-align:left; width:250px"|Каманда 2 ! style="width:80px"|1-ы матч ! style="width:80px"|2-і матч |- |style="text-align: right;"|'''[[Кудрыўка (футбольны клюб)|Кудрыўка]]''' |style="text-align: center;"|2:2 ([[пэнальці (футбол)|пэн.]] 4:3) |style="text-align: left;"|[[Ворскла Палтава]] |style="text-align: center;"|1:2 |style="text-align: center;"|1:0 |- |style="text-align: right;"|[[Левы Бераг Кіеў]] |style="text-align: center;"|0:2 |style="text-align: left;"|'''[[Мэталіст 1925 Харкаў]]''' |style="text-align: center;"|0:1 |style="text-align: center;"|0:1 |- |} == Вонкавыя спасылкі == * [https://upl.ua/ Афіцыйны сайт Украінскай Прэм’ер-лігі] [[Катэгорыя:Чэмпіянат Украіны па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] 9wk67bomuqy4wtdiugwy2r6hmlsn89t Першая ліга чэмпіянату Славеніі па футболе 2024—2025 гадоў 0 296604 2617900 2025-06-03T10:36:39Z Artsiom91 28241 Створаная старонка са зьместам „'''Першая ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Першая ліга чэмпіянату Славеніі па футболе|Першай лігі]], найвышэйшага футбольнага дывізіёну Славеніі, які праходзіў з 19 ліпеня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «Алімпія Любляна|...“ 2617900 wikitext text/x-wiki '''Першая ліга 2024—2025 гадоў''' — 34-ы розыгрыш [[Першая ліга чэмпіянату Славеніі па футболе|Першай лігі]], найвышэйшага футбольнага дывізіёну Славеніі, які праходзіў з 19 ліпеня 2024 году па 25 траўня 2025 году. Чэмпіёнам стала «[[Алімпія Любляна|Алімпія]]», якая тым самым здабыла свой чацьвёрты тытул у найвышэйшым дывізіёне. == Клюбы == У турніры бралі ўдзел дзесяць клюбаў, зь якіх восем былі ўдзельнікамі папярэдняга сэзону, а два клюбы прасунуліся з Другой лігі — «[[Прымор’е Айдаўшчына|Прымор’е]]» і «[[Нафта-1903 Лендава|Нафта]]». Гэтыя клюбы замянілі «[[Рогашка (футбольны клюб)|Рогашку]]» і «[[Алюміні Кідрычава|Алюміні]]». == Табліца == <onlyinclude>{{#invoke:Спартовая табліца|main|стыль=ВНП |абнаўленьне = завершана |крыніца = [https://www.prvaliga.si/tekmovanja/default.asp?action=lestvica&id_menu=102&id_sezone=2025 Першая ліга] <!--Месцы камандаў.--> |парадак_камандаў= OLI, MAR, KOP, CEL, BRA, PRI, MUR, RAD, DOM, NAF <!--Кваліфікацыі камандаў.--> |вынік1=CL1Q |вынік2=ECL2Q |вынік3=ECL1Q |вынік4=EL1Q |вынік9=RPO |вынік10=REL <!--Вынікі камандаў.--> |перамогі_BRA=14|нічыі_BRA=13|паразы_BRA=9 |мз_BRA=52|мп_BRA=44<!-- Брава --> |перамогі_CEL=17|нічыі_CEL=10|паразы_CEL=9 |мз_CEL=76|мп_CEL=51<!-- Цэле --> |перамогі_DOM=7 |нічыі_DOM=8 |паразы_DOM=21|мз_DOM=35|мп_DOM=66<!-- Дамжале --> |перамогі_KOP=19|нічыі_KOP=9 |паразы_KOP=8 |мз_KOP=60|мп_KOP=35<!-- Копэр --> |перамогі_MAR=19|нічыі_MAR=10|паразы_MAR=7 |мз_MAR=64|мп_MAR=32<!-- Марыбор --> |перамогі_MUR=9 |нічыі_MUR=8 |паразы_MUR=19|мз_MUR=37|мп_MUR=51<!-- Мура --> |перамогі_NAF=6 |нічыі_NAF=10|паразы_NAF=20|мз_NAF=33|мп_NAF=69<!-- Нафта --> |перамогі_OLI=21|нічыі_OLI=11|паразы_OLI=4 |мз_OLI=63|мп_OLI=20<!-- Алімпія Любляна --> |перамогі_PRI=11|нічыі_PRI=10|паразы_PRI=15|мз_PRI=41|мп_PRI=61<!-- Прымор’е --> |перамогі_RAD=10|нічыі_RAD=5 |паразы_RAD=21|мз_RAD=37|мп_RAD=69<!-- Радамле --> <!--Заўвагі пры роўных пунктах.--> |заўвага_пункты_MUR=Пункты ў гульнях паміж сабою: «Мура» — 9, «Радамле» — 3. |заўвага_пункты_RAD=MUR <!--Вызначэньне камандаў (спасылкі ў табліцы)--> |назва_BRA=[[Брава Любляна|Брава]] |назва_CEL=[[Цэле (футбольны клюб)|Цэле]] |назва_DOM=[[Дамжале (футбольны клюб)|Дамжале]] |назва_KOP=[[Копэр (футбольны клюб)|Копэр]] |назва_MAR=[[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] |назва_MUR=[[Мура Мурска-Сабота|Мура]] |назва_NAF=[[Нафта-1903 Лендава|Нафта]] |назва_OLI=[[Алімпія Любляна]] |назва_PRI=[[Прымор’е Айдаўшчына|Прымор’е]] |назва_RAD=[[Радамле (футбольны клюб)|Радамле]] <!--Настройкі і правілы табліцы--> |ліміт_паказу=5 |правілы_клясыфікацыі=1) Пункты; 2) Пункты ў гульнях паміж сабою; 3) Розьніца мячоў у гульнях паміж сабою; 4) Забітыя мячы ў гульнях паміж сабою; 5) Розьніца мячоў; 6) Забітыя мячы. <!--Вызначэньне слупка кваліфікацыі і паніжэньня--> |загаловак_слупка_вынікаў=QR |колер_CL1Q=green1|тэкст_CL1Q=[[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі чэмпіёнаў]] |колер_EL1Q=blue1 |тэкст_EL1Q=[[Ліга Эўропы УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы]] |колер_ECL2Q=yellow1 |тэкст_ECL2Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Другі кваліфікацыйны раўнд|Другі кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_ECL1Q=yellow2 |тэкст_ECL1Q=[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2025—2026 гадоў#Першы кваліфікацыйны раўнд|Першы кваліфікацыйны раўнд Лігі канфэрэнцыяў]] |колер_RPO=red2 |тэкст_RPO=[[#Пераходныя матчы|Пераходныя матчы]] |колер_REL=red1 |тэкст_REL=Паніжэньне ў Другую лігу |заўвага_вынікі_EL1Q=«Цэле» кваліфікаваўся ў першы кваліфікацыйны раўнд Лігі Эўропы як пераможца [[Кубак Славеніі па футболе 2024—2025 гадоў|Кубка Славеніі]]. }}</onlyinclude> == Вынікі гульняў == {{#invoke:Спартовыя вынікі|main | крыніца = [https://www.prvaliga.si/tekmovanja/default.asp?id_menu=101&id_sezone=2025 Першая ліга] | абнаўленьне = завершана | стыль_матчаў = футбол | этапы = 2 |парадак_камандаў= OLI, BRA, DOM, KOP, MAR, MUR, NAF, PRI, RAD, CEL |скарачэньне_BRA=[[Брава Любляна|Бра]] |скарачэньне_CEL=[[Цэле (футбольны клюб)|Цэл]] |скарачэньне_DOM=[[Дамжале (футбольны клюб)|Дам]] |скарачэньне_KOP=[[Копэр (футбольны клюб)|Коп]] |скарачэньне_MAR=[[Марыбор (футбольны клюб)|Мар]] |скарачэньне_MUR=[[Мура Мурска-Сабота|Мур]] |скарачэньне_NAF=[[Нафта-1903 Лендава|Наф]] |скарачэньне_OLI=[[Алімпія Любляна|Алі]] |скарачэньне_PRI=[[Прымор’е Айдаўшчына|Пры]] |скарачэньне_RAD=[[Радамле (футбольны клюб)|Рад]] |назва_BRA=[[Брава Любляна|Брава]] |назва_CEL=[[Цэле (футбольны клюб)|Цэле]] |назва_DOM=[[Дамжале (футбольны клюб)|Дамжале]] |назва_KOP=[[Копэр (футбольны клюб)|Копэр]] |назва_MAR=[[Марыбор (футбольны клюб)|Марыбор]] |назва_MUR=[[Мура Мурска-Сабота|Мура]] |назва_NAF=[[Нафта-1903 Лендава|Нафта]] |назва_OLI=[[Алімпія Любляна]] |назва_PRI=[[Прымор’е Айдаўшчына|Прымор’е]] |назва_RAD=[[Радамле (футбольны клюб)|Радамле]] <!-- Тур 1 --> |матч1_OLI_PRI = 2–0 |матч1_RAD_KOP = 0–1 |матч1_MUR_NAF = 1–0 |матч1_MAR_DOM = 4–1 |матч1_CEL_BRA = 2–1 <!-- Тур 2 --> |матч1_NAF_RAD = 2–1 |матч1_DOM_MUR = 1–2 |матч1_CEL_MAR = 2–1 |матч1_KOP_OLI = 0–1 |матч1_BRA_PRI = 4–0 <!-- Тур 3 --> |матч1_RAD_DOM = 1–0 |матч1_PRI_KOP = 0–2 |матч1_MUR_CEL = 1–0 |матч1_MAR_BRA = 1–1 |матч1_OLI_NAF = 2–0 <!-- Тур 4 --> |матч1_NAF_PRI = 0–3 |матч1_DOM_OLI = 0–0 |матч1_CEL_RAD = 4–2 |матч1_MAR_MUR = 2–1 |матч1_BRA_KOP = 1–0 <!-- Тур 5 --> |матч1_PRI_DOM = 2–1 |матч1_MUR_BRA = 2–3 |матч1_KOP_NAF = 3–0 |матч1_RAD_MAR = 1–1 |матч1_OLI_CEL = 2–2 <!-- Тур 6 --> |матч1_MUR_RAD = 1–0 |матч1_DOM_KOP = 0–3 |матч1_MAR_OLI = 1–1 |матч1_CEL_PRI = 0–3 |матч1_BRA_NAF = 2–0 <!-- Тур 7 --> |матч1_NAF_DOM = 5–2 |матч1_RAD_BRA = 1–1 |матч1_MAR_PRI = 4–1 |матч1_KOP_CEL = 0–0 |матч1_OLI_MUR = 4–0 <!-- Тур 8 --> |матч1_MUR_PRI = 4–0 |матч1_RAD_OLI = 0–2 |матч1_BRA_DOM = 0–0 |матч1_CEL_NAF = 3–1 |матч1_MAR_KOP = 2–0 <!-- Тур 9 --> |матч1_OLI_BRA = 1–1 |матч1_KOP_MUR = 0–0 |матч1_NAF_MAR = 0–3 |матч1_DOM_CEL = 0–3 |матч1_PRI_RAD = 0–1 <!-- Тур 10 --> |матч1_NAF_MUR = 0–0 |матч1_PRI_OLI = 0–2 |матч1_BRA_CEL = 3–2 |матч1_KOP_RAD = 1–0 |матч1_DOM_MAR = 0–3 <!-- Тур 11 --> |матч1_RAD_NAF = 2–0 |матч1_MUR_DOM = 0–1 |матч1_PRI_BRA = 1–0 |матч1_MAR_CEL = 1–2 |матч1_OLI_KOP = 0–1 <!-- Тур 12 --> |матч1_CEL_MUR = 4–3 |матч1_NAF_OLI = 0–1 |матч1_KOP_PRI = 3–4 |матч1_BRA_MAR = 0–1 |матч1_DOM_RAD = 1–4 <!-- Тур 13 --> |матч1_PRI_NAF = 1–1 |матч1_MUR_MAR = 1–1 |матч1_KOP_BRA = 3–2 |матч1_RAD_CEL = 4–2 |матч1_OLI_DOM = 3–0 <!-- Тур 14 --> |матч1_DOM_PRI = 0–0 |матч1_MAR_RAD = 1–0 |матч1_BRA_MUR = 2–1 |матч1_CEL_OLI = 0–1 |матч1_NAF_KOP = 1–2 <!-- Тур 15 --> |матч1_KOP_DOM = 4–0 |матч1_NAF_BRA = 0–1 |матч1_OLI_MAR = 0–0 |матч1_RAD_MUR = 2–4 |матч1_PRI_CEL = 1–3 <!-- Тур 16 --> |матч1_BRA_RAD = 0–0 |матч1_CEL_KOP = 1–0 |матч1_DOM_NAF = 2–1 |матч1_MUR_OLI = 0–1 |матч1_PRI_MAR = 2–0 <!-- Тур 17 --> |матч1_DOM_BRA = 2–3 |матч1_KOP_MAR = 1–1 |матч1_PRI_MUR = 1–0 |матч1_NAF_CEL = 0–0 |матч1_OLI_RAD = 2–0 <!-- Тур 18 --> |матч1_CEL_DOM = 2–2 |матч1_BRA_OLI = 1–1 |матч1_RAD_PRI = 1–1 |матч1_MAR_NAF = 4–0 |матч1_MUR_KOP = 1–3 <!-- Тур 19 --> |матч2_CEL_BRA = 2–3 |матч2_MAR_DOM = 2–1 |матч2_OLI_PRI = 5–0 |матч2_MUR_NAF = 0–0 |матч2_RAD_KOP = 1–2 <!-- Тур 20 --> |матч2_BRA_PRI = 3–1 |матч2_NAF_RAD = 2–1 |матч2_DOM_MUR = 0–1 |матч2_CEL_MAR = 1–2 |матч2_KOP_OLI = 1–2 <!-- Тур 21 --> |матч2_MAR_BRA = 2–3 |матч2_MUR_CEL = 0–0 |матч2_OLI_NAF = 3–0 |матч2_RAD_DOM = 1–0 |матч2_PRI_KOP = 1–1 <!-- Тур 22 --> |матч2_NAF_PRI = 2–2 |матч2_BRA_KOP = 2–1 |матч2_MAR_MUR = 2–0 |матч2_CEL_RAD = 9–1 |матч2_DOM_OLI = 3–1 <!-- Тур 23 --> |матч2_PRI_DOM = 0–1 |матч2_RAD_MAR = 0–4 |матч2_KOP_NAF = 0–0 |матч2_OLI_CEL = 2–0 |матч2_MUR_BRA = 1–1 <!-- Тур 24 --> |матч2_BRA_NAF = 1–1 |матч2_MUR_RAD = 2–0 |матч2_DOM_KOP = 2–3 |матч2_MAR_OLI = 1–0 |матч2_CEL_PRI = 2–2 <!-- Тур 25 --> |матч2_RAD_BRA = 2–0 |матч2_PRI_MAR = 2–1 |матч2_OLI_MUR = 2–1 |матч2_NAF_DOM = 3–2 |матч2_KOP_CEL = 1–1 <!-- Тур 26 --> |матч2_MUR_PRI = 3–1 |матч2_RAD_OLI = 0–3 |матч2_BRA_DOM = 3–3 |матч2_MAR_KOP = 4–2 |матч2_CEL_NAF = 3–2 <!-- Тур 27 --> |матч2_KOP_MUR = 1–0 |матч2_DOM_CEL = 0–1 |матч2_PRI_RAD = 1–1 |матч2_OLI_BRA = 3–0 |матч2_NAF_MAR = 1–1 <!-- Тур 28 --> |матч2_NAF_MUR = 4–2 |матч2_KOP_RAD = 3–1 |матч2_PRI_OLI = 0–2 |матч2_BRA_CEL = 1–2 |матч2_DOM_MAR = 1–0 <!-- Тур 29 --> |матч2_RAD_NAF = 4–1 |матч2_OLI_KOP = 1–1 |матч2_PRI_BRA = 3–0 |матч2_MUR_DOM = 0–2 |матч2_MAR_CEL = 1–1 <!-- Тур 30 --> |матч2_NAF_OLI = 1–1 |матч2_KOP_PRI = 1–1 |матч2_CEL_MUR = 2–1 |матч2_BRA_MAR = 1–1 |матч2_DOM_RAD = 1–2 <!-- Тур 31--> |матч2_PRI_NAF = 2–2 |матч2_KOP_BRA = 1–0 |матч2_OLI_DOM = 2–0 |матч2_RAD_CEL = 1–3 |матч2_MUR_MAR = 1–2 <!-- Тур 32 --> |матч2_DOM_PRI = 1–1 |матч2_MAR_RAD = 4–0 |матч2_NAF_KOP = 1–5 |матч2_CEL_OLI = 3–3 |матч2_BRA_MUR = 1–1 <!-- Тур 33--> |матч2_NAF_BRA = 0–1 |матч2_RAD_MUR = 2–0 |матч2_OLI_MAR = 1–2 |матч2_PRI_CEL = 0–5 |матч2_KOP_DOM = 3–0 <!-- Тур 34 --> |матч2_BRA_RAD = 4–0 |матч2_CEL_KOP = 2–3 |матч2_MUR_OLI = 1–1 |матч2_DOM_NAF = 2–0 |матч2_MAR_PRI = 3–1 <!-- Тур 35 --> |матч2_OLI_RAD = 5–0 |матч2_PRI_MUR = 2–0 |матч2_DOM_BRA = 2–2 |матч2_NAF_CEL = 1–6 |матч2_KOP_MAR = 1–1 <!-- Тур 36 --> |матч2_RAD_PRI = 0–1 |матч2_BRA_OLI = 0–0 |матч2_MAR_NAF = 0–1 |матч2_CEL_DOM = 1–1 |матч2_MUR_KOP = 1–3 }} == Пераходныя матчы == Па заканчэньні сэзону прайшлі пераходныя матчы паміж «[[Дамжале (футбольны клюб)|Дамжале]]», які заняў дзявятае месца ў Першай лізе, і «[[Трыглаў Крань|Трыглавам]]», які заняў другое месца ў Другой лізе. Перамогу па суме дзьвюх сустрэч здабыў «Дамжале», і клюбы засталіся ў сваіх лігах. '''Першы матч''' {{Справаздача пра матч |дата = 29 траўня 2025 |час = 20:00 |стадыён = [[Шпортні парк Дамжале]], [[Дамжале]] |каманда1 = [[Дамжале (футбольны клюб)|Дамжале]] |лік = 1:3 |пратакол = [https://www.prvaliga.si/tekmovanja/default.asp?action=tekma&id_tekme=395230 Справаздача] |каманда2 = [[Трыглаў Крань]] |галы1 = Краньчыч, 89’ |галы2 = Цук’яты, 54’<br/>Піскуле, 60’, 71’ |гледачы = 1800 |судзьдзя = Ален Борашак |справаздача = |смі = }} '''Матч у адказ''' {{Справаздача пра матч |дата = 1 чэрвеня 2025 |час = 18:00 |стадыён = [[Станка Млакар (стадыён)|Станка Млакар]], [[Крань]] |каманда1 = Трыглаў Крань |лік = 1:4 |пратакол = [https://www.prvaliga.si/tekmovanja/default.asp?action=tekma&id_tekme=395231 Справаздача] |каманда2 = Дамжале |галы1 = Оўсенек, 91’ |галы2 = Піскуле, 16’ (аўтагол)<br/>Вучкіч, 18’, 33’<br/>Млакар, 78’ |гледачы = 2000 |судзьдзя = Аляксандар Маткавіч |справаздача = |смі = }} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.prvaliga.si/ Афіцыйны сайт Першай лігі] [[Катэгорыя:Чэмпіянат Славеніі па футболе]] [[Катэгорыя:2024 год у футболе]] [[Катэгорыя:2025 год у футболе]] ac2gn8dvuczphcrwj4zl40zk2r15woe