Беларуская мова

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="be-tarask">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікіпэдыя</sitename>
    <dbname>be_x_oldwiki</dbname>
    <base>https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мэдыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Спэцыяльныя</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Абмеркаваньне</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Гутаркі ўдзельніка</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікіпэдыя</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Абмеркаваньне Вікіпэдыі</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Абмеркаваньне файла</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Абмеркаваньне MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблён</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Абмеркаваньне шаблёну</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Дапамога</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Абмеркаваньне дапамогі</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Абмеркаваньне катэгорыі</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Партал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Абмеркаваньне парталу</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Абмеркаваньне модулю</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Беларуская мова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1422</id>
    <revision>
      <id>2621543</id>
      <parentid>2612904</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:43:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */ +Крыніца пра [[адраджэньне мовы]]: «Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры // [[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]], 2025 г. http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20</comment>
      <origin>2621543</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76781" sha1="9vm1ymvizwko28mu8dpp1pq4dt4r8bm" xml:space="preserve">{{Інфармацыя пра мову 
|Назва мовы                = Беларуская мова
|Лацінка                   = Biełaruskaja mova 
|Краіны ўжываньня          = [[Беларусь|Беларусі]], [[Польшча|Польшчы]] й 14 іншых краінах 
|Рэгіён                    = [[Усходняя Эўропа]]
|Колькасьць карыстальнікаў = Беларусь: 5,058 млн (2009)&lt;ref name=&quot;svaboda&quot; /&gt;
|Клясыфікацыя              = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;[[Славянскія мовы|Славянскія]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Усходнеславянскія мовы|Усходнеславянскія]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Беларуская'''
|Афіцыйная мова ў          = [[Беларусь|Беларусі]]
|Дапаможная мова ў         = 5 гмінах [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]],&lt;br/&gt;[[Чэхія|Чэхіі]]&lt;ref name=chechija&gt;{{артыкул|аўтар=Jiřička J.|загаловак=Česko má nové oficiální národnostní menšiny. Vietnamce a Bělorusy|арыгінал=|спасылка=http://zpravy.idnes.cz/vietnamci-oficialni-narodnostni-mensinou-fiq-/domaci.aspx?c=A130703_133019_domaci_jj|аўтар выданьня=|выданьне=iDNES.cz|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2013|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}&lt;/ref&gt;
|Рэгулюецца                = [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміяй навук Рэспублікі Беларусь]]
|Код па ISO 639-1          = be 
|Код па ISO 639-2(B)       = bel 
|Код па ISO 639-2(T)       = bel 
|Код па SIL                = BEL 
|Выява                     = ISO 639 Icon be.svg
|Шырыня выявы              = 250пкс
|Пісьмо                    =[[беларускі альфабэт]], [[беларуская лацінка]], [[беларускі арабскі альфабэт]]
|Статус                    =[[Загрожаная мова|уразьлівая]]
}}
'''Белару́ская мо́ва''' (гістарычныя назвы — [[Літоўская мова|літоўская]], [[Руская мова|руская]]) — нацыянальная мова [[беларусы|беларусаў]], якая ў XXI стагодзьдзі стала адною з [[Загрожаная мова|загрожаных]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Іванова І.|загаловак=У Магілёве ініцыююць Год роднай мовы|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=41469|выданьне=[[Звязда|Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=21 жніўня 2009|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2009-08-21 156 (26514)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/41463/21gni-1.indd.pdf 1]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Зьвязда&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Салідарнасьць&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Salminen T.|частка=Europe and Caucasus|загаловак=Атляс загрожаных моваў сьвету|арыгінал=Atlas of the World’s Languages in Danger|спасылка=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/en/atlasmap.html|адказны=Moseley C. (ed.)|выданьне=3rd edn|месца=Paris|выдавецтва=UNESCO Publishing|год=2010|том=|старонкі=32-42|старонак=218 (64+154)|сэрыя=Памяць народаў|isbn=978-92-3-104096-2|наклад=}}&lt;/ref&gt; сярод моваў [[усходнеславянскія мовы|ўсходняе]]{{Заўвага|Мовазнаўца [[Вінцук Вячорка]] зьвяртае ўвагу на тое, што ўсё больш дасьледнікаў (чэх [[Олдржых Гуер]], беларусы [[Ян Станкевіч]], [[Віктар Мартынаў]] ды іншыя) падзяляюць перакананьне, што некарэктна славянскія мовы з унутрымоўных прычынаў дзяліць на тры падгрупы (заходнеславянскія, паўднёваславянскія, усходнеславянскія), бо такі падзел напраўду ёсьць толькі геаграфічным і палітычным. Пагатоў, беларуская мова паходзіць наўпрост ад [[Праславянская мова|праславянскае]], а не ад прыдуманае ідэолягамі [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]] «[[Старажытнаруская мова|старажытнарускае]]»&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка]], [https://soundcloud.com/svaboda/viach0627kliasyfikacyja?in=svaboda/sets/pa-belarusku Да якой мовы падобная беларуская?], [[Радыё Свабода]], 26 чэрвеня 2015 г.&lt;/ref&gt;}} групы [[славянскія мовы|славянскае]] галіны [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскае]] сям’і моваў праз [[Русіфікацыя Беларусі|абмаскальваньне Беларусі]] пры [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыме Лукашэнкі]].

Выкарыстоўваецца ў [[Беларусь|Беларусі]], сумежных [[дзяржава]]х і [[Беларуская эміграцыя|беларускай дыяспары]]. [[Дзяржаўная мова]] Беларусі. У 2001 годзе налічвала прынамсі 6,7 млн носьбітаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларуская мова|спасылка=http://translate.google.by/translate?hl=be&amp;sl=en&amp;tl=be&amp;u=http://www.ethnologue.com/language/bel|выдавец=Этналёг|дата публікацыі=|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. На 2011 год уваходзіла ў 100 ''найбольш ужывальных'' з амаль 400 высокаразьвітых [[пісьмо]]вых [[Літаратурная мова|літаратурных моваў]] сьвету&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Чайкоўская В.|загаловак=Скажы мне, ці любіш сваю мову, і я скажу, хто ты|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=74665|выданьне=Жырандоля|тып=|год=19 лютага 2011|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/pril/?id=26&amp;prilid=74654 4 (120)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/74631/19lut-11.indd.pdf 11]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Чайкоўская В.|загаловак=5 тэзісаў пра сучасны стан беларускай мовы|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=74668|выданьне=Жырандоля|тып=|год=19 лютага 2011|нумар=4 (120)|старонкі=11|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу [[насельніцтва Беларусі]] 2009 году, большасьць жыхароў краіны (5058,4 тыс. чалавек; 53,2%) вызначыла беларускую мову як [[Родная мова|родную]]. Пры гэтым была моваю зносінаў толькі 23% насельніцтва (2227,2 тыс. чалавек)&lt;ref name=&quot;svaboda&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вынікі перапісу насельніцтва: для 53% насельніцтва беларуская мова – родная|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2151688.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=8 верасьня 2010|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Паводле перапісаў 1999 і 2009 гадоў за 10 гадоў праз [[русіфікацыя Беларусі|расеізацыю]] болей чым на 20 адсоткавых пунктаў (з 73% да 53%) зьнізілася доля жыхароў, чыя [[родная мова]] была беларускаю, на 14 адсоткавых пунктаў (з 37% да 23%) стала менш беларускамоўных&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Юры Дракахруст|Дракахруст Ю.]]|загаловак=Беларуская нацыя ў люстэрку моўна-этнічных вынікаў перапісу|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2156104.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=13 верасьня 2010|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Праз такія перамены ў 2009 годзе [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры|Арґанізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі й культуры]] залічыла беларускую мову да ліку [[Загрожаная мова|загрожаных]]&lt;ref name=&quot;Зьвязда&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Яўген Валошын|Валошын Я.]]|загаловак=Бітва за роднае слова (частка 2)|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=71564|выданьне=Зьвязда|тып=газэта|год=29 сьнежня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-12-29 255 (26862)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/71560/29sne-5.indd.pdf 5]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Салідарнасьць&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Газэта]] «[[Салідарнасьць (газэта)|Салідарнасьць]]»|загаловак=Экспэрты ЮНЭСКА лічаць, што беларуская мова знаходзіцца ў небясьпецы|спасылка=http://www.belazar.info/belsoft/news.php?y=2009&amp;m=2|выдавец=[[Белазар]]|дата публікацыі=23 лютага 2009|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;.

Беларуская мова — адна з настаражытнейшых нацыянальных дзяржаўных моваў у [[Эўропа|Эўропе]]. Яна была асноўнаю пісьмоваю моваю [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ад самага яго стварэньня ў XIII стагодзьдзі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 21.&lt;/ref&gt; й мела [[Старабеларуская мова|ад пачатку]] толькі [[кірыліца|кірылічную]] азбуку ([[Статут ВКЛ 1588 году]]). У часы [[Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай|Рэфармацыі]] з пашырэньнем асьветы ў эўрапейскім стылі пачалі сустракацца беларускія тэксты, выкананыя лацінскаю графікаю&lt;ref&gt;Сямёнава А. Беларуская лацінка: мінулае, сучаснае, будучае // Мир языков: ракурс и перспектива : материалы V Междунар. науч. практ. конф., Минск, 22 апреля 2014 г. / редкол.: Н. Н. Нижнева (отв. редактор) [и др.]. Том I. — Минск : БГУ, 2014. — С. 232.&lt;/ref&gt;. Вынікам гістарычнага разьвіцьця беларускае мовы стала наяўнасьць двух альфабэтаў: побач з больш пашыранай і афіцыйна прынятаю кірыліцаю таксама ўжываецца традыцыйны [[лацінка|беларускі лацінскі альфабэт]]&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/slucak-ci-slutsk/30640129.html SŁUCAK. Ці Slutsk? Беларуская лацінка, трансьліт і рэпутацыя слаўнага гораду], [[Радыё Свабода]], 28 траўня 2020 г.&lt;/ref&gt;. У 1990—2000-х гадох фактычна аформілася існаваньне двух [[правапіс]]аў (шырэй — [[Моўная норма|моўных нормаў]]): [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага беларускага (тарашкевіцы)]] і [[Наркамаўка|наркамаўкі]].

== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя беларускай мовы}}
[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага.jpg|значак|Першы аркуш [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|Статуту Вялікага Княства Літоўскага]] на [[Афіцыйная мова|дзяржаўнай]] [[Старабеларуская мова|беларускай мове]]. Выданьне [[друкарня Мамонічаў|друкарні Мамонічаў]], 1588 г.]]

Да ўтварэньня [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], якое ўжо ў ХІІІ стагодзьдзі аб’яднала практычна ўвесь арэал прышлага беларускага этнасу, кожнае ўсходнеславянскае племя адзначалася наяўнасьцю ўласных [[дыялект]]аў. З гэтага ж стагодзьдзя на аснове гаворак, што паходзілі ад дыялектаў [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], паўднёва-ўсходніх [[крывічы|крывічоў]], а таксама часткова [[радзімічы|радзімічаў]] і [[севяране|севяранаў]] пачынае складвацца беларуская мова&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Филин Ф. П.|частка = |загаловак = Происхождение русского, украинского и белорусского языков. Историко-диалектологический очерк|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Изд. 2-е, стереотипное|месца = {{М.}}|выдавецтва = КомКнига|год = |том = |старонкі = 61|старонак = 656|сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;. Працэс працягваўся цягам XIII—XV стагодзьдзяў у якасьці мовы дзяржаўнага справаводзтва [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref&gt;[[Аркадзь Жураўскі|Жураўскі А.]] Беларуская мова // {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)}} С. 56.&lt;/ref&gt;, якою заставалася да 1696 году.

[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага (1595).jpg|значак|Статут Вялікага Княства Літоўскага ([[Гадуцішкі]], 1595 г.), напісаны на беларускай мове [[лацінка]]й]]

Сучасная беларуская мова была перабудаваная на аснове народных гаворак [[Старабеларуская мова|старое беларускае мовы]], якія захоўваліся ў межах этнічнага пражываньня беларусаў XIX стагодзьдзя. У канцы XVIII стагодзьдзя, у часы [[падзелы Рэчы Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітае]], зьяўляецца вызначаная мяжа паміж старою беларускаю мовай і яе сучасным варыянтам. Да канца XVIII стагодзьдзя старая беларуская мова была па-ранейшаму пашыраная сярод дробнае шляхты ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]. [[Ян Чачот]] у 1840-х гадох адзначаў, што ягоныя дзяды аддавалі перавагу выкарыстаньню старое беларускае мовы. Паводле зьвестак [[Аляксандар Пыпін|Аляксандра Пыпіна]], беларуская мова шырока ўжывалася ў некаторых рэгіёнах сярод дробнае шляхты й у XIX стагодзьдзі. Народная форма мовы была пашыраная сярод мяшчанаў і сялянаў. Выкладаньне беларускаю моваю праводзілася ў асноўным у школах [[Базыляны|базылянаў]].

Разьвіцьцё беларускае мовы ў XIX стагодзьдзі праходзіла пад моцным уплывам палітычных канфліктаў на тэрыторыі былога ВКЛ, паміж расейскай імпэрскай уладай, якая спрабавала ўмацаваць сваё панаваньне над далучанымі тэрыторыямі, і палянізаванаю шляхтай, якая спрабавала вярнуць стан папярэдне падзелаў. Адным з важных праяваў гэтага канфлікту было змаганьне за ідэалягічны кантроль над сыстэмай адукацыі. [[Польская мова|Польская]] й [[расейская мова|расейская мовы]] былі ўведзеныя ў якасьці моваў выкладаньняў, але агульны стан адукацыі насельніцтва заставаўся на нізкім роўні да самога развалу [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]]. Сумарна, у першыя два дзесяцігодзьдзі XIX стагодзьдзя назіраўся беспрэцэдэнтны росквіт польскае мовы й культуры ў землях былога ВКЛ, у гэтую эпоху жылі й працавалі такія вядомыя «беларусы паводле паходжаньня, але палякі на свой выбар», як [[Адам Міцкевіч]] і [[Уладзіслаў Сыракомля|Ўладзіслаў Сыракомля]]. У гэтую эпоху скончылася палянізацыя дробнае шляхты, далейшае скарачэньне галіны ўжываньня сучаснае беларускае мовы, а таксама фальклярызацыі беларускае культуры.

Зь сярэдзіны 1830-х гадоў пачалі зьяўляцца этнаграфічныя працы, якія датычаліся беларускае мовы, збудзіўся такім парадкам інтарэс да вывучэньня мовы. Зьявілася найноўшая беларуская літаратурная традыцыя, якая абапіралася на народную мову. Сярод прадстаўнікоў беларускіх літаратараў таго часу былі [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], [[Ян Чачот]], [[Ян Баршчэўскі]] й іншыя. У 1846 годзе этнограф [[Павал Шпілеўскі|Шпілеўскі]] падрыхтаваў беларускую граматыку, якая выкарыстоўвала кірылічнае пісьмо, на аснове народных дыялектаў Менскае вобласьці. Тым ня менш, расейская [[Акадэмія навук Расейскай імпэрыі|Акадэмія навук]] адмовілася друкаваць ягоны твор, на той падставе, што ён ня быў падрыхтаваны ў дастатковай навуковай форме. На 1863 год у межах Расейскае імпэрыі беларуская была асноўнаю моваю [[Зносіны|зносінаў]] [[насельніцтва]] ўсіх 6 [[губэрня]]ў [[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходняга краю]] ([[Віленская губэрня|Віленская]], [[Віцебская губэрня|Віцебская]], [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенская]], [[Ковенская губэрня|Ковенская]], [[Магілёўская губэрня|Магілёўская]] й [[Менская губэрня|Менская]]) і [[Смаленская губэрня|Смаленскае губэрні]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Максім Гацак|Гацак М.]]|загаловак=Даль аб межах беларускай мовы і яе ўплыве на расейскую|спасылка=http://www.telegraf.by/by/2013/05/vladimir-dal-o-granice-belorusskogo-yazika-i-ego-vliyanii-na-russkii|выдавец=[[Telegraf.by]]|дата публікацыі=22 траўня 2013|дата доступу=22 жніўня 2013}}&lt;/ref&gt;.

Ва ўжытак моваў, якія мяжуюць з арэалам беларускае мовы, гістарычна траплялі сынтактычныя, лексычныя, марфалягічныя або фразэалягічныя канструкцыі, першапачаткова ўласьцівыя беларускай мове, у апошнія часы з пашырэньнем у Беларусі часьцяком ґвалтоўнае русіфікацыі і, адпаведна, пашырэньнем выкарыстаньня ў краіне расейскае мовы гэтыя элемэнты засвойваюцца таксама варыянтам расейскае мовы Беларусі. Усе гэтыя моўныя элемэнты абагульняюцца пад тэрмінам ''[[беларусізм]]ы''.

28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні [[Савецкі фонд культуры|Савецкага фонду культуры]] ўхваліла праграму «[[Адраджэньне мовы|Адраджэньне]] беларускай мовы». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]]. Праграма прадугледжвала:
# наданьне беларускай мове прызначэньня [[Працоўная мова|працоўнай мовы]] ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзка]]-палітычных арганізацыях;
# выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх [[газэта]]ў і [[часопіс]]аў, трансьляцыю на ёй праграмаў [[Першы нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускага радыё]] і [[Беларусь 1|Беларускага тэлебачаньня]];
# навучаньне на беларускай мове ва ўсіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшых]], [[Сярэдняя школа|сярэдніх]] і [[Сярэдняя спэцыяльная адукацыя|сярэдніх спэцыяльных]] установах Беларускай ССР;
# забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці [[Выхаваньне|выхаваньня]] дзяцей іншых [[Народнасьць|народнасьцяў]] у [[Дашкольная ўстанова|дашкольных установах]] і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на [[Родная мова|роднай мове]] за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
# гарантаваньне [[Канстытуцыя Беларускай ССР|Канстытуцыяй Беларускай ССР]] забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і [[Культура|культуру]] прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
# аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для [[Беларусы|беларускай]] [[Нацыянальная меншасьць|нацыянальнай меншасьці]] ў іншых рэспубліках [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры|спасылка=http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20|выдавец=[[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1-й палове 1990-х гадоў усе [[кодэкс]]ы Беларусі выдавалі па-беларуску&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Паводле перапісу [[насельніцтва Беларусі]] 1999 году, агулам з 8,159 мільёнаў беларусаў у межах Рэспублікі Беларусь назвалі сваёй роднаю моваю беларускую 85,6% (каля 7 мільёнаў чалавек), і 41,3% — мовай, якой яны карыстаюцца дома. Апрача таго, сваёй роднаю моваю прызналі беларускую 67,1% з 395,7 тысячаў [[палякі|палякаў]], якія пражываюць у Беларусі, 57,6% зь іх размаўляюць дома па-беларуску, паводле зьвестак перапісу. Да 2012 году ўсе [[Закон (права)|законы]] Беларусі й дапаўненьні да іх [[пераклад]]алі й абнародавалі ў ґазэце «[[Зьвязда]]» як афіцыйным друкаваным органе [[Нацыянальны сход Беларусі|Нацыянальнага сходу Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

=== Этапы ===
{{Асноўны артыкул|Старабеларуская мова}}
Умоўным часам пачатку гісторыі сучаснае беларускае літаратурнае мовы лічыцца пачатак XIX стагодзьдзя.

Гісторыя разьвіцьця беларускае мовы ўмоўна падзяляецца на наступныя пэрыяды:
* Праславянскі (да XIII стагодзьдзя). Дадаткова ў расейскім і савецкім мовазнаўствах вылучаюць пэрыяд існаваньня агульнае старажытнае усходнеславянскае ([[старажытнаруская мова|старарускае]]) мовы (узьнікненьне каля VII—VIII стагодзьдзяў). Сучасныя навукоўцы ставяць існаваньне такога пэрыяду, як і агульнае старажытнарускае мовы, пад пытаньне.

''Глядзіце падрабязьней'': [[Узьнікненьне старабеларускай мовы]]

* [[старабеларуская мова|Старабеларускі]] (XIII—XVIII стагодзьдзі). Адбылося афармленьне асноўных адметнасьцяў беларускае мовы ([[аканьне]], [[дзеканьне]], [[цеканьне]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)|к}} P. 46.&lt;/ref&gt;), аднак пасьля XVII стагодзьдзя ў выніку [[палянізацыя|палянізацыі]] захавала шырокі ўжытак ва [[Беларуская грэка-каталіцкая царква|ўніяцкай царкве]], а таксама сярод сялянаў, мяшчанаў і дробнае [[шляхта|шляхты]].

''Глядзіце падрабязьней'': [[Гісторыя старабеларускай мовы]]

* Сучасны (з XIX стагодзьдзя).

''Глядзіце падрабязьней'': [[Гісторыя сучаснай беларускай мовы]]

== Дыялекталёгія ==
{{Асноўны артыкул|дыялекты беларускай мовы}}
[[Файл:Belarusians 1903.jpg|міні|Этнаграфічная мапа беларусаў і беларускіх гаворак, складзеная [[Яўхім Карскі|Яўхімам Карскім]] (1903)]]

[[Файл:Dialects of Belarusian language be-tarask.png|міні|250пкс|Дыялекты беларускае мовы&lt;ref&gt;Беларуская мова: энцыклапедыя // Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1994. — C. 55.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
{{Легенда|#70BEC5|Паўночна-ўсходні}}
{{Легенда|#FFAAAA|Паўднёва-заходні}}
{{Легенда|#D29FE6|Сярэднебеларускія гаворкі}}
{{Легенда|#FFFF99|Палескія (заходнепалескія гаворкі)}}
Рысы&lt;br /&gt;
{{Легенда|#FF0000|Мяжа беларускіх гаворак (1903, [[Яўхім Карскі|Карскі]])}}
{{Легенда|#3333FF|Усходняя мяжа заходняе групы расейскіх гаворак (1967, Захарава, Арлова)}}
{{Легенда|#339900|Мяжа між беларускімі й украінскімі гаворкамі (1980, Бяўзенка)}}
|зьлева]]

На тэрыторыі Беларусі вызначаюць два дыялекты — [[паўночна-ўсходні дыялект беларускай мовы|паўночна-ўсходні]] й [[паўднёва-заходні дыялект беларускай мовы|паўднёва-заходні]], якія разьдзяляюцца паласою пераходных [[сярэднебеларускія гаворкі|сярэднебеларускіх]] гаворак, што палеглі ў аснову літаратурнае мовы пачатку ХХ ст. і большасьці твораў [[беларуская літаратура|беларускае літаратуры]] пэрыяду новае гісторыі.

Сярод беларускіх дыялектаў як у межах, так і па-за яе межамі адзначаюцца [[Свая мова|падляскія дыялекты]] й тудаўлянскія гаворкі. Адзначаецца існаваньне асаблівага крэалізаванага маўленьня — [[трасянка|трасянкі]].

== Літаратурная мова ==
У аснове літаратурнае беларускае мовы (ці сучаснае літаратурнае беларускае мовы) ляжаць сярэднебеларускія гаворкі жывое гутарковае беларускае мовы, у якіх сумяшчаюцца асобныя рысы, уласьцівыя для суседніх гаворак паўночна-ўсходняга й паўднёва-заходняга дыялектаў.

Беларуская літаратурная мова прайшла ў сваім разьвіцьці два асноўныя этапы:
# [[Старабеларуская мова]] (XIV — сярэдзіна XVIII ст.), прадстаўленага перакладною канфэсійнаю літаратураю, помнікамі юрыдычнае й дакумэнтальна-справавое пісьменнасьці, [[Летапіс|летапісамі]], мясцовымі [[Хроніка|хронікамі]] й інш.;
# ''Літаратурная беларуская мова'' ці [[Літаратурная беларуская мова|сучасная літаратурная беларуская мова]] (з канца XVIII ст.), якая склалася на аснове [[Сярэднебеларускія гаворкі|сярэднебеларускіх гаворак]] жывое гутарковае народнае мовы.

== Статус ==
[[Файл:Jezyk białoruski w gminach.png|значак|Беларуская мова ў Польшчы (станам на 28 траўня 2010 г.). ''Аранжавы'': гміны, у якіх беларуская мова мае афіцыйны статус дапаможнай; ''Жоўты'': гміны, якія адпавядаюць патрабаваньням закону для прызнаньня ў іх дапаможнага статусу беларускай мовы, аднак ня ўводзілі яго.]]
З 26 студзеня 1990 году да 14 траўня 1995 году (5 год, 3 месяцы й 19 дзён) беларуская мова была адзінаю [[Афіцыйная мова|дзяржаўнаю моваю]] Беларусі паводле яе Канстытуцыі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Мікалай Дземянцей|Дземянцей М.]]|загаловак=Закон Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі аб дапаўненьні артыкула 68 Канстытуцыі (Асноўнага Закона) Беларускай ССР|спасылка=http://miram.livejournal.com/433570.html|выдавец=[[LiveJournal]]|дата публікацыі=13 траўня 2006|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|загаловак=Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/24100070.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=13 траўня 2011|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Да 23 ліпеня 1998 году (8 год, 5 месяцаў і 28 дзён) заставалася адзінаю дзяржаўнаю паводле Закону аб мовах&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дземянцей М.|загаловак=Закон ад 26 студзеня 1990 г. «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь»|спасылка=http://www.zakon.by/?guid=3871&amp;p0=v19003094|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=10 ліпеня 2012|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Наркамаўка рэгулюецца Законам ад 23 ліпеня 2008 году «Аб [[Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі (2008)|Правілах беларускае артаграфіі й пунктуацыі]]»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнка А.]]|загаловак=Закон Рэспублікі Беларусь «Аб Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі»|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=15730|выданьне=Зьвязда|тып=газэта|год=26 ліпеня 2008|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2008-07-26 138 (26251)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/15725/3.pdf 3]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

У 5 гмінах [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]] беларуская мова ёсьць [[Дапаможная мова (Польшча)|дапаможнаю]] паводле прынятае ў краіне Эўрапейскае хартыі рэгіянальных моваў або моваў меншасьцяў: у [[Гайнаўка (гміна)|сельскай гміне Гайнаўка]] й [[Гайнаўка|горадзе]], [[Орля (гміна)|гміне Орля]], [[Чыжы (гміна)|гміне Чыжы]] й [[Нараўка (гміна)|гміне Нараўка]]. Дапаможнаю моваю ў Польшчы ёсьць мова меншасьці, якая часткова афіцыйна дапушчаная да ўжываньня побач з афіцыйнаю моваю. Жыхары гміны маюць права зьвяртацца ў органы гміны на дапаможнай мове й пры яўна выказаным жаданьні атрымліваць на ёй жа адказ. Мова можа выкарыстоўвацца ў якасьці дапаможнае толькі ў гмінах, дзе ня менш як 20% жыхароў вызначаюць яе як мову сваёй нацыянальнае меншасьці, і калі гміна занесеная ў Афіцыйны рэестар гмінаў міністрам справаў веравызнаньня й нацыянальных і этнічных меншасьцяў, які ёсьць адказным за яго вядзеньне, на падставе заявы рады гміны&lt;ref&gt;Bociański G. [https://web.archive.org/web/20090602140059/http://nn.by/index.php?c=ar&amp;i=26665 Беларуская мова — дапаможнай мовай у Польшчы] // [[Наша Ніва]], 1 чэрвеня 2009 г.&lt;/ref&gt;. Гмінаў, дзе больш за 20% насельніцтва стасуе сябе да беларусаў, у Польшчы цяпер налічваецца 12&lt;ref&gt;Wykaz gmin, w których nie mniej niż 20% mieszkańców należy do mniejszości narodowych lub etnicznych, albo posługuje się językiem regionalnym. Stan na czerwiec 2002 r. Dane GUS na podstawie wyników narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań. [https://web.archive.org/web/20160305192213/http://www.mswia.gov.pl/ftp/pdf/mn_wykaz_gmin.pdf]&lt;/ref&gt;, але на 2012 год толькі 5 зь іх былі занесеныя ў рэестар гмінаў, дзе выкарыстоўваецца дапаможная мова.

Ва [[Украіна|Ўкраіне]] беларуская мова ёсьць моваю нацыянальнае меншасьці. Яна згадвалася Законе «Аб захадах дзяржаўнае моўнае палітыкі» (2012 год), згодна зь якім пералічаныя ў законе мовы траплялі пад дзеяньне Эўрапейскае хартыі рэгіянальных моваў або моваў меншасьцяў, прынятай Украінай&lt;ref name=&quot;ua&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Украіна| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 2012| url = http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/5029-VI| копія = | дата копіі = | загаловак = Закон України. Про засади державної мовної політики (нумар 5029-VI), артыкул 7| фармат = | назва праекту = Відомості Верховної Ради.| выдавец = | дата = 14 студзеня 2014 | мова = uk| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Аднак 28 лютага 2018 году Канстытуцыйны суд Украіны прызнаў прарасейскі закон Ківалава-Калесьнічэнкі неканстытуцыйным і скасаваў яго&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20180302221823/http://www.ccu.gov.ua/sites/default/files/docs/2-p_2018.pdf|title=Ухвалено Рішення Конституційного Суду України № 2-р/2018|publisher=Конституційний Суд України|language=|date=2018-02-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://zaxid.net/ksu_viznav_zakon_kolesnichenka_kivalova_nekonstitutsiynim_n1450344|title=КСУ визнав мовний закон «Колесніченка-Ківалова» неконституційним|last=Zaxid.net|website=ZAXID.NET|accessdate=2018-02-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=http://language-policy.info/2018/02/konstytutsijnyj-sud-vyznav-nekonstytutsijnym-movnyj-zakon-kivalova-kolesnichenka/|title=КСУ визнав неконституційним мовний закон Ківалова-Колесніченка|author=|date=2018-02-28|website=http://language-policy.info/|publisher=[[Портал мовної політики]]|accessdate=28 лютого 2018}}&lt;/ref&gt;, а 25 красавіка 2019 году [[Вярхоўная Рада Ўкраіны]] прыняла Закон Украіны «Аб забесьпячэньні функцыянаваньня ўкраінскае мовы як дзяржаўнае», дзе беларуская мова ўжо беспасярэдне не згадваецца.

[[Файл:BelarusianAsHomeLanguage2009-be-x-old.png|міні|Беларуская мова як асноўная размоўная мова паводле зьвестак перапісу насельніцтва 2009 году.]]

З 2013 году дапаможны статус беларускай мове нададзены таксама ў [[Чэхія|Чэхіі]], што дазваляе выкарыстоўваць мову ў адукацыі й пры кантактах з уладамі&lt;ref name=chechija/&gt;.

2 лютага 2017 году набыў моц [[Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры]], паводле 69-га артыкула якога беларуская мова стасуецца «да нематэрыяльных культурных каштоўнасьцяў». Згодна з 8-м артыкулам гэтага Кодэксу, 1-м з 30 напрамкаў дзяржаўнае палітыкі ў галіне культуры ёсьць «захаваньне, разьвiцьцё, распаўсюд і папулярызацыя беларускае нацыянальнае культуры й мовы»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры ад 20 ліпеня 2016 г. № 413-З|спасылка=https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=Hk1600413|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=2 жніўня 2016|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Кодэкс аб культуры стаў першым з 25 кодэксаў Беларусі, які абнародавалі толькі на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі (14 кодэксаў па-беларуску)|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=11 чэрвеня 2020|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Зь 2017—2018 навучальнага году [[Міністэрства адукацыі Беларусі]] павялічыла лік гадзінаў на вывучэньне беларускае мовы ў 2-й клясе школ незалежна ад мовы навучаньня да ліку гадзінаў на вывучэньне расейскае мовай. У наступным годзе аднолькавы лік гадзінаў увялі ў 3-й клясе, а праз год — у 4-й клясе. Таксама зь 2017—2018 навучальнага году Міністэрства адукацыі прыняло рашэньне аб даданьні беларускае мовы ўва ўсе інструкцыйна-мэтадычныя пісьмы навучальных прадметаў без ранейшага абмежаваньня пісьмамі для настаўніцтва пачатковае школы й беларускае мовы й літаратуры&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Надзея Нікалаева.|загаловак=Юрыдычная сіла мовы|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170301/1488386124-ci-perakladuc-na-belaruskuyu-kodeks-ab-adukacyi|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=2 сакавіка 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/246-27856 246 (27856)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-1.indd__0.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-13.indd_.pdf 13]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

23 кастрычніка 2017 году [[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня й дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арґанізацыяў», што набыла моц 1 студзеня 2019 году й увяла абавязковасьць разьмяшчэньня зьвестак на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб унясеньні змяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый|спасылка=http://government.by/be/content/7588|выдавец=[[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=24 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. Паводле Пастановы, у Палажэньне ўводзіўся пункт 7-2, дзе згадвалася: «Прымяненьне расейскае ''і'' беларускае мовы ёсьць абавязковым пры разьмяшчэньні на інтэрнэт-сайтах інфармацыі, пазначанай у падпунктах 7.1-7.4, 7.6 пункту 7 гэтага Палажэньня»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Андрэй Кабякоў]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 23 кастрычніка 2017 г. № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=C21700797|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. У адпаведных падпунктах згадвалася разьмяшчэньне зьвестак: «7.1. аб дзяржаўным органе й арґанізацыі», «7.2. аб працы са зваротамі грамадзянаў і [[Юрыдычная асоба|юрыдычных асобаў]]», «7.3. аб ажыцьцяўленьні адміністрацыйных працэдураў у дачыненьні юрыдычных асобаў і грамадзянаў, у тым ліку [[Індывідуальны прадпрымальнік|індывідуальных прадпрымальнікаў]]», «7.4. аб таварах (работах, паслугах), якія вырабляюцца (выконваюцца, аказваюцца) арґанізацыяй», «7.6. аб формах зваротнай сувязі»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Сямашка]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 г. № 645 «Аб некаторых пытаньнях інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў...»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=3871&amp;p0=C21000645|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;.

На 27 красавіка 2021 году 17 з 25 кодэксаў Беларусі былі даступныя па-беларуску анлайн&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=27 красавіка 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;. На 17 чэрвеня 2021 году Экспэртная рада ў пытаньнях [[пераклад]]у заканадаўчых актаў на беларускую мову ўхваліла 9 перакладаў кодэксаў Беларусі: [[Кодэкс Беларусі аб шлюбе і сям’і|Кодэкс аб шлюбе й сям’і]], [[Выбарчы кодэкс Беларусі|Выбарчы]], [[Грамадзянскі кодэкс Беларусі|Грамадзянскі]], [[Жыльлёвы кодэкс Беларусі|Жыльлёвы]], [[Працоўны кодэкс Беларусі|Працоўны]], [[Водны кодэкс Беларусі|Водны]], [[Кодэкс Беларусі аб зямлі|Кодэкс аб зямлі]], [[Кодэкс Беларусі аб нетрах|Кодэкс аб нетрах]] і [[Кодэкс Беларусі аб судовым ладзе і статусе судзьдзяў|Кодэкс аб судовым ладзе й статусе судзьдзяў]]. На той час у Экспэртную раду ўваходзілі прадстаўнікі дзяржаўных і прыватных [[ВНУ]], а таксама 7 дзяржаўных органаў Беларусі: [[Адміністрацыя прэзыдэнта Беларусі|Адміністрацыі прэзыдэнта]], [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнае акадэміі навук]], [[Палата прадстаўнікоў Беларусі|Палаты прадстаўнікоў]], [[Міністэрства юстыцыі Беларусі|Міністэрства юстыцыі]], [[Міністэрства культуры Беларусі|Міністэрства культуры]], [[Нацыянальны цэнтар заканадаўства і прававых дасьледаваньняў|Нацыянальнага цэнтру заканадаўства й праўных дасьледаваньняў]] і [[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі|Нацыянальнага цэнтру праўнае інфармацыі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ухвалены пераклад Воднага кодэксу на беларускую мову|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20210617/1623914577-uhvaleny-peraklad-vodnaga-kodeksa-na-belaruskuyu-movu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=17 чэрвеня 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;.

== Альфабэт ==
{{Асноўны артыкул|Беларускі альфабэт}}
З савецкіх часоў афіцыйна ўжываецца толькі [[Кірыліца|кірылічны]] беларускі альфабэт. Таксама гістарычна склаўся традыцыйны [[Лацінка|лацінскі альфабэт]], які выкарыстоўваецца часткаю носьбітаў беларускае мовы. Апроч таго, у мінулым [[татары]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] пісалі беларускаю моваю арабскім пісьмом — [[Беларускі арабскі альфабэт|арабіцаю]].

== Правапіс ==
Сучасная беларуская артаграфія будуецца на двух галоўных прынцыпах: [[Правапіс#Фанэтычны прынцып|фанэтычным]] і [[Правапіс#Марфалягічны прынцып|марфалягічным]].
* [[аканьне]]: ''о'', ''э'' ў словах захоўваецца толькі пад націскам (акрамя выняткаў), у астатніх выпадках — ''а'': б'''о́'''р — б'''а'''ры́, д'''о́'''ждж — д'''а'''жджы́ , с'''э́'''рца — с'''а'''рдэ́чны (але: р'''э'''валю́цыя, д'''э'''пута́т, д'''э'''макра́тыя)
* [[яканьне]]: ''е'', ''ё'' ў першым складзе перад націскам, акрамя выняткаў, зьмяняецца на ''я'': л'''ё́'''гкі — л'''я'''гчэ́й, л'''е́'''гчы — л'''я'''жа́ць
* [[дзеканьне]] й [[цеканьне]]
* спалучэньні галосных у запазычанных словах: ав'''ія'''цыя, б'''ія'''лёгія

У 1990—2000-х гадох фактычна аформілася існаваньне двух [[правапіс]]аў (шырэй — [[Моўная норма|моўных нормаў]]): [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага беларускага (тарашкевіцы)]] і [[Наркамаўка|наркамаўкі]].

''Глядзіце таксама'': [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году]], [[беларуская фанэтыка]]

== Іншыя назвы ==
{{Асноўны артыкул|Старабеларуская мова|Ліцьвіны|Русіны}}
[[Файл:Lithuanian (1850).jpg|значак|Моўная мапа з этнаграфічнага атлясу ([[Лёндан]], 1850 г.): [[Ліцьвіны#Літоўская_мова|літоўская мова]] (''Lithuanian'') займае ўсю [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную тэрыторыю беларусаў]] (ад [[Горадня|Горадні]] да [[Смаленск]]у), [[Летувіская мова|жамойцкая мова]] (''Samogitian'') — этнічную тэрыторыю [[Летувісы|летувісаў]]]]

Яшчэ [[пісар вялікі літоўскі]] [[Удальрык Крыштап Радзівіл|Ўдальрык Радзівіл]] (1712—1770) выступіў з заклікам да рэформы ''літоўскае'' граматыкі (пад якою разумеў [[Старабеларуская мова|старабеларускую]]) на фанэтычнай аснове, чым засьведчыў называньне беларускае мовы «''[[Літоўская мова|літоўскаю]]''» ў тагачасным [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://web.archive.org/web/20211211192815/https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D1%80%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D1%8B%20%D0%B1%D0%B5%D0%BB%20%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 91, 93.&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў этнаграфічных дасьледаваньняў у [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], праведзеных у 1886 годзе, сярод беларусаў шырока бытавала азначэньне ўласнае мовы як ''літоўскае''&lt;ref&gt;Янчук Н. По Минской губернии (заметки из поездки в 1886 году). — Москва, 1889. С. 25—26.&lt;/ref&gt;. Паводле зьвестак на 1858 год, на захадзе [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнае тэрыторыі беларусаў]] ([[Гарадзенская губэрня]]) мясцовыя жыхары таксама называлі беларускую мову ''літоўскай''&lt;ref&gt;Этнографический сборник, издаваемый Имп. Русским географическим обществом. Вып. 3. — СПб., 1858. С. 105.&lt;/ref&gt;. Апроч таго, у XV—XIX стагодзьдзях беларускую мову называлі ''літоўскаю'' [[расейцы]], [[Украінцы|украінцы]], [[Палякі|палякі]] ды іншыя народы&lt;ref name=&quot;Litvinovic-2010&quot;&gt;Літвіновіч А. Беларуская мова на старонках «Энцыклапедыі літоўскай мовы» // [[Наша слова]]. [http://pawet.net/ns/2010/32/%E2%84%96_32_(975).html № 32 (975)], 2010 г.&lt;/ref&gt;.

У 1918 годзе прафэсар славянскіх моваў і літаратураў [[Бэрлінскі ўнівэрсытэт|Бэрлінскага ўнівэрсытэту]] [[Аляксандар Брукнэр]] апублікаваў артыкул «Зь беларускае нівы» ({{мова-pl|«Z niwy białoruskiej»|скарочана}}), дзе падкрэсьліваў, што гістарычная літоўская — гэта беларуская мова, якая была [[Афіцыйная мова|афіцыйнаю моваю]] Вялікага Княства Літоўскага, што гістарычныя [[ліцьвіны]] — гэта беларусы, а гістарычная літоўшчына — гэта беларушчына: «''…па-літоўску г. зн. па-беларуску пісаныя ўсе літоўскія акты, хронікі, статуты… …ліцьвін, г. зн. беларус… …літоўшчына, г. зн. беларушчына…''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Tento białoruski język ma własną przeszłość, wcześniejszą nierównie i światlejszą niż mało- lub wielkoruski, ale pod obcą, litewską nazwą w niej się ukrywa. Był bowiem językiem urzędowym na całej Litwie; po litewsku; t. j. białorusku spisywano akty, kroniki, statuty; on pierwszy w druku się pojawił, równocześnie z polskim, w Biblii doktora Skoriny w Pradze i Wilnie około 1520 r. &lt;…&gt; Więc mógł sobie niegdyś tuszyć Litwin, t. j. Białorus, że mowa jego i narodowość na całej Litwie każdą inną wyprze — losy zrządziły inaczej: wyparła mowę jego, a zamieniła narodowość wszechpotężna polszczyzna. …w grodach zaś litewskich, od Wilna do Witebska, osiadało mieszczaństwo polskie, bo po polsku mówiące i myślące a litewszczyzna, t. j. białoruszczyzna kątem około monasterów i cerkwi się kupiła. Już w 15 w. w aktach litewskich (białoruskich) spotykasz gęste wyrazy polskie… W 16 w. czytają jeszcze białoruscy Chodkiewicze, Tryznowie, Pacowie, Tyszkiewicze, Sapiehowie, Dorohostajscy, Kiszkowie po białorusku, otrzymują z kancelarii wileńskiej dyplomy i listy białoruskie…»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Brückner A. Z niwy białoruskiej. — Kraków, 1918. [https://polona.pl/item/z-niwy-bialoruskiej,Njc4NTg4MjY/4/#info:metadata S. 3]—5.&lt;/ref&gt;. У працах беларускага гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], які меў ґрунтоўную філялягічную падрыхтоўку й выдаваў у [[Чыкага|Чыкаґа]] навуковы часопіс «[[Litva]]», ''літоўская мова'' — гэта беларуская мова, як і ліцьвін — беларус, а [[Літва старажытная|Літва]] — Беларусь&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;. Гісторык і мовазнаўца [[Ян Станкевіч]], які таксама ўжываў у дачыненьні да беларускае мовы назву ''літоўская''&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Кнігапісь // Сялянская Ніва. № 16, 1926. С. 3.&lt;/ref&gt;, адначасна выкарыстоўваў назву ''крывіцкая мова''&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] [https://web.archive.org/web/20110815065241/http://www.jivebelarus.net/history/gistografia/kryuja-bielarus-at-ancient-time.html?page=8 Крыўя-Беларусь у мінуласьці]. — Менск: Выданьне Беларускае Народнае Самапомачы, 1942.&lt;/ref&gt;, а пазьней папулізаваў назву ''вялікалітоўская мова''&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] Як беларусы называлі сябе і сваю мову ў розныя часы? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 76.&lt;/ref&gt;.

У першай палове XIX ст. [[Адам Міцкевіч]] называў беларускую мову «''рускай або літоўска-рускай''», а [[Ян Чачот]] выкарыстоўваў назву ''«славяна-крывіцкая мова»''&lt;ref&gt;Шыдлоўскі С. Формы самавызначэння і самасвядомасці прывілеяванага саслоўя ў Беларусі першай паловы ХІХ стагоддзя // Вестник Полоцкого государственного университета: Серия А (гуманитарные науки). № 7, 2006. С. 30.&lt;/ref&gt;. Назва «''крывіцкая мова''» актыўна папулізавалася ў навуковым асяродзьдзі ў першай палове XIX ст., што, відаць, мела на мэце замяніць сярод шырокіх масаў насельніцтва ранейшае «ненавуковае» азначэньне мовы беларусаў як ''літоўскае''&lt;ref&gt;Biblioteka Warszawska. T. 4, 1848. [https://books.google.by/books?id=dm5lAAAAcAAJ&amp;pg=PA435&amp;dq=powszechnie+nazywaj%C4%85+litewskim,+a+litewski+%C5%BCmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiVhrLjkN70AhXB8rsIHZLnCOgQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=powszechnie%20nazywaj%C4%85%20litewskim%2C%20a%20litewski%20%C5%BCmudzkim&amp;f=false S. 435].&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Адным з галоўных довадаў «ненавуковасьці» называньня беларускай мовы ''літоўскай'' сталі выдадзеныя ў г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летуве]]» пры падтрымцы нямецкіх уладаў слоўнікі і граматыкі жамойцкай мовы пад назвай «літоўскай», такое называньне мовы жамойтаў (дакладней — яе літоўскага дыялекту) запачаткавалі ў 1579 годзе народжаныя на [[Вялікае Княства Літоўскае|літоўскай]] [[Жамойць|Жамойці]] выхаванцамі [[Кёнігзбэрг|Кёнігзбэрскай]] акадэміі — былыя палітычныя «літоўцы» (жыхары Вялікага Княства Літоўскага), якія [[Эміграцыя|эмігравалі]] ў [[Самбія|прускую частку Жамойці]]. Як зазначае беларускі гісторык [[Іван Саракавік]] (у чым пагаджаецца з дасьледнікам [[Іван Ласкоў|Іванам Ласковым]]&lt;ref&gt;[[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] Дагістарычныя блуканні: Літва і Жамойць // Літаратура і мастацтва, № 19, 1993. С. 15.&lt;/ref&gt;), «''Жамойць сталі называць Літвой немцы ва Ўсходняй Прусіі, якія выдавалі на жамойцкай мове значную колькасьць пратэстанцкай літаратуры. Нямецкая ж навуковая літаратура карысталася вялікім аўтарытэтам у Расеі. Так і ў расейскай навуцы пачалі сьцьвярджаць, што жамойты — гэта тое ж, што і літва''»&lt;ref&gt;Саракавік І. Гісторыя Беларусі ў кантэксце сусветнай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Современная школа, 2006. [https://books.google.by/books?id=5hghAQAAMAAJ&amp;q=%22%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B.+%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B6+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%22&amp;dq=%22%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B.+%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B6+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiB2OLzpNH5AhW4wAIHHeVACXYQ6AF6BAgDEAI С. 116].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Саракавік І. Беларусазнаўства. — {{Менск (Мінск)}}: Веды, 1998. [https://books.google.by/books?id=JOYvAAAAMAAJ&amp;q=%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B&amp;dq=%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwyfTno9H5AhXG1qQKHV6HAF4Q6AF6BAgKEAI С. 41].&lt;/ref&gt;}}. Урэшце, калі [[Іван Насовіч]] склаў першы ў XIX ст. [[Слоўнік Насовіча|слоўнік беларускае мовы]], з усяго відаць, пад назваю «Слоўнік крывіцкае мовы», то ў 1870 годзе [[Расейская акадэмія навук]] бяз згоды аўтара выправіла яго назву на «Слоўнік беларускае гаворкі» ({{мова-ru|«Словарь белорусского наречия»|скарочана}})&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/31109668.html/ Легендарны слоўнік беларускай мовы Івана Насовіча ад сёньня даступны онлайн], [[Радыё Свабода]], 18 лютага 2021 г.&lt;/ref&gt;.

== Прадстаўленьне ў кампутары ==
Паводле стандарту [[ISO 639]] беларуская мова мае коды ''be'' і ''bel''. Таксама два найбольш пашыраныя правапісы беларускае мовы маюць асобныя моўныя тэгі [[IETF]]: ''be-tarask'' для [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага правапісу]] й ''be-1959acad'' для [[Наркамаўка|наркамаўкі]] паводле кадыфікацыі 1959 году&lt;ref&gt;[http://www.iana.org/assignments/language-subtag-registry IANA Language subtag registry]&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Фэмінізацыя беларускай мовы]]
* [[Беларуская мова ва Ўкраіне]]
* [[Купала (фільм)]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Кніга|аўтар=|частка=|загаловак=Аняменне: з хронікі знішчэння беларускай мовы|арыгінал = |спасылка =http://www.knihi.com/anon/Aniamiennie_Z_kroniki_zniscennia_bielaruskaj_movy.html|адказны=[[Міхась Скобла]]|выданьне=|месца=Вільня|выдавецтва=[[Gudas]]|год=2000|том = |старонкі = |старонак = 320|сэрыя=|isbn=998-6951-82-7|наклад=}}
* {{Літаратура/БелЭн|2}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Кніга|аўтар = [[Юрась Бушлякоў|Бушлякоў Ю.]], [[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Зьміцер Санько|Санько З.]], [[Зьміцер Саўка|Саўка З.]]|частка = |загаловак = Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя|арыгінал = |спасылка = http://www.pravapis.info/books/pravapis2005.html|адказны = Зьміцер Саўка|выданьне = |месца = [[Вільня]]|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = 160|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2}}
* {{Кніга|аўтар = [[Аляксандар Крывіцкі|Крывіцкі А.]]|частка = |загаловак = Наша родная мова|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = 3-яе выд|месца = [[Менск]]|выдавецтва = [[Народная асьвета]]|год = 1973|том = |старонкі = |старонак = 192|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Літаратура/Беларуская мова. Лінгвістычны кампэдыюм}}
* {{Кніга|аўтар = [[Павал Сьцяцко|Сьцяцко П.]].|частка = |загаловак = Уводзіны ў мовазнаўства|арыгінал = |спасылка = http://www.kamunikat.org/download.php?item=12499-1.pdf|адказны = Н. Красьніцкая|выданьне = |месца = [[Горадня]]|выдавецтва = [[Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Янкі Купалы|Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = 231|сэрыя = |isbn = 985-417-212-0|наклад = 300}}
* {{Кніга|аўтар = [[Іна Каліта|Калита И. В.]]|частка = |загаловак = Современная Беларусь: языки и национальная идентичность|арыгінал = |спасылка = http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=17324|адказны = |выданьне = |месца = Ústí nad Labem|выдавецтва = |год = 2010|том = |старонкі = 112—190|старонак = 300|сэрыя = |isbn = 978-80-7414-324-3|наклад = }}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Вікіцытатнік}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Моўнік|спасылка=https://www.youtube.com/playlist?list=PLLxQpYG35cp36aWqwt-bWJy9-mRCN8-9R|выдавец=[[YouTube]]|дата публікацыі=|дата доступу=29 студзеня 2014}}
* {{Навіна|аўтар=[[Сяржук Аляксандраў]], [[Галіна Мыцык]]|загаловак=Гавары са мной па-беларуску. Базавы курс беларускае мовы|спасылка=http://knihi.com/storage/padrucnik/index_by.htm|выдавец=[[Беларуская Палічка]]|дата публікацыі=31 сакавіка 2003|дата доступу=6 траўня 2013}}
* {{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://libelli.narod.ru/misc/rules.htm| загаловак = Закон Рэспублікі Беларусь ад 23 ліпеня 2008 г. аб правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Бібліятэка Вадзіма Зелянкова| дата = 29 сьнежня 2011 | мова = | камэнтар = }}
* {{Навіна|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі]], [[Алена Анісім]], [[Уладзімер Кошчанка]], [[Сяргей Кручкоў]], [[Адам Мальдзіс]], [[Алена Таболіч]], [[Генадзь Цыхун]]|загаловак=Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі|спасылка=http://tbm.org.by/strategy|выдавец=[[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|Таварыства беларускай мовы]]|дата публікацыі=|дата доступу=6 траўня 2013}}
* {{Спасылка|аўтар =[[Тацяна Сівец]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url =http://radiobelarus.tvr.by/bel/lessons.asp?pr=audio| копія = | загаловак =Урокі беларускай мовы| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Беларусь (радыё)|Радыё «Беларусь»]] | дата = 28 траўня 2012 | мова = | камэнтар = }}

{{Беларуская мова}}
{{Дыялекты беларускай мовы}}
{{Славянскія мовы}}
{{Мовы Беларусі}}
{{Беларусы}}

[[Катэгорыя:Беларуская мова| ]]</text>
      <sha1>9vm1ymvizwko28mu8dpp1pq4dt4r8bm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621545</id>
      <parentid>2621543</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:52:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Статус */ +Крыніца пра 21 з 26 [[кодэкс]]аў па-беларуску: Кодэксы Рэспублікі Беларусь // Нацыянальны прававы партал Беларусі, 2025 г. https://pravo.by/pravovaya-informatsiya/normativnye-dokumenty/kodeksy-respubliki-belarus/</comment>
      <origin>2621545</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="77387" sha1="1xinyeg04vwdtfioaxjb9ugrfclmflx" xml:space="preserve">{{Інфармацыя пра мову 
|Назва мовы                = Беларуская мова
|Лацінка                   = Biełaruskaja mova 
|Краіны ўжываньня          = [[Беларусь|Беларусі]], [[Польшча|Польшчы]] й 14 іншых краінах 
|Рэгіён                    = [[Усходняя Эўропа]]
|Колькасьць карыстальнікаў = Беларусь: 5,058 млн (2009)&lt;ref name=&quot;svaboda&quot; /&gt;
|Клясыфікацыя              = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;[[Славянскія мовы|Славянскія]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Усходнеславянскія мовы|Усходнеславянскія]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''Беларуская'''
|Афіцыйная мова ў          = [[Беларусь|Беларусі]]
|Дапаможная мова ў         = 5 гмінах [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]],&lt;br/&gt;[[Чэхія|Чэхіі]]&lt;ref name=chechija&gt;{{артыкул|аўтар=Jiřička J.|загаловак=Česko má nové oficiální národnostní menšiny. Vietnamce a Bělorusy|арыгінал=|спасылка=http://zpravy.idnes.cz/vietnamci-oficialni-narodnostni-mensinou-fiq-/domaci.aspx?c=A130703_133019_domaci_jj|аўтар выданьня=|выданьне=iDNES.cz|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2013|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}&lt;/ref&gt;
|Рэгулюецца                = [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміяй навук Рэспублікі Беларусь]]
|Код па ISO 639-1          = be 
|Код па ISO 639-2(B)       = bel 
|Код па ISO 639-2(T)       = bel 
|Код па SIL                = BEL 
|Выява                     = ISO 639 Icon be.svg
|Шырыня выявы              = 250пкс
|Пісьмо                    =[[беларускі альфабэт]], [[беларуская лацінка]], [[беларускі арабскі альфабэт]]
|Статус                    =[[Загрожаная мова|уразьлівая]]
}}
'''Белару́ская мо́ва''' (гістарычныя назвы — [[Літоўская мова|літоўская]], [[Руская мова|руская]]) — нацыянальная мова [[беларусы|беларусаў]], якая ў XXI стагодзьдзі стала адною з [[Загрожаная мова|загрожаных]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Іванова І.|загаловак=У Магілёве ініцыююць Год роднай мовы|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=41469|выданьне=[[Звязда|Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=21 жніўня 2009|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2009-08-21 156 (26514)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/41463/21gni-1.indd.pdf 1]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Зьвязда&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Салідарнасьць&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Salminen T.|частка=Europe and Caucasus|загаловак=Атляс загрожаных моваў сьвету|арыгінал=Atlas of the World’s Languages in Danger|спасылка=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/en/atlasmap.html|адказны=Moseley C. (ed.)|выданьне=3rd edn|месца=Paris|выдавецтва=UNESCO Publishing|год=2010|том=|старонкі=32-42|старонак=218 (64+154)|сэрыя=Памяць народаў|isbn=978-92-3-104096-2|наклад=}}&lt;/ref&gt; сярод моваў [[усходнеславянскія мовы|ўсходняе]]{{Заўвага|Мовазнаўца [[Вінцук Вячорка]] зьвяртае ўвагу на тое, што ўсё больш дасьледнікаў (чэх [[Олдржых Гуер]], беларусы [[Ян Станкевіч]], [[Віктар Мартынаў]] ды іншыя) падзяляюць перакананьне, што некарэктна славянскія мовы з унутрымоўных прычынаў дзяліць на тры падгрупы (заходнеславянскія, паўднёваславянскія, усходнеславянскія), бо такі падзел напраўду ёсьць толькі геаграфічным і палітычным. Пагатоў, беларуская мова паходзіць наўпрост ад [[Праславянская мова|праславянскае]], а не ад прыдуманае ідэолягамі [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]] «[[Старажытнаруская мова|старажытнарускае]]»&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка]], [https://soundcloud.com/svaboda/viach0627kliasyfikacyja?in=svaboda/sets/pa-belarusku Да якой мовы падобная беларуская?], [[Радыё Свабода]], 26 чэрвеня 2015 г.&lt;/ref&gt;}} групы [[славянскія мовы|славянскае]] галіны [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскае]] сям’і моваў праз [[Русіфікацыя Беларусі|абмаскальваньне Беларусі]] пры [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыме Лукашэнкі]].

Выкарыстоўваецца ў [[Беларусь|Беларусі]], сумежных [[дзяржава]]х і [[Беларуская эміграцыя|беларускай дыяспары]]. [[Дзяржаўная мова]] Беларусі. У 2001 годзе налічвала прынамсі 6,7 млн носьбітаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Беларуская мова|спасылка=http://translate.google.by/translate?hl=be&amp;sl=en&amp;tl=be&amp;u=http://www.ethnologue.com/language/bel|выдавец=Этналёг|дата публікацыі=|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. На 2011 год уваходзіла ў 100 ''найбольш ужывальных'' з амаль 400 высокаразьвітых [[пісьмо]]вых [[Літаратурная мова|літаратурных моваў]] сьвету&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Чайкоўская В.|загаловак=Скажы мне, ці любіш сваю мову, і я скажу, хто ты|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=74665|выданьне=Жырандоля|тып=|год=19 лютага 2011|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/pril/?id=26&amp;prilid=74654 4 (120)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/74631/19lut-11.indd.pdf 11]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Чайкоўская В.|загаловак=5 тэзісаў пра сучасны стан беларускай мовы|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/pril/article.php?id=74668|выданьне=Жырандоля|тып=|год=19 лютага 2011|нумар=4 (120)|старонкі=11|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;. Паводле перапісу [[насельніцтва Беларусі]] 2009 году, большасьць жыхароў краіны (5058,4 тыс. чалавек; 53,2%) вызначыла беларускую мову як [[Родная мова|родную]]. Пры гэтым была моваю зносінаў толькі 23% насельніцтва (2227,2 тыс. чалавек)&lt;ref name=&quot;svaboda&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вынікі перапісу насельніцтва: для 53% насельніцтва беларуская мова – родная|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2151688.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=8 верасьня 2010|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Паводле перапісаў 1999 і 2009 гадоў за 10 гадоў праз [[русіфікацыя Беларусі|расеізацыю]] болей чым на 20 адсоткавых пунктаў (з 73% да 53%) зьнізілася доля жыхароў, чыя [[родная мова]] была беларускаю, на 14 адсоткавых пунктаў (з 37% да 23%) стала менш беларускамоўных&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Юры Дракахруст|Дракахруст Ю.]]|загаловак=Беларуская нацыя ў люстэрку моўна-этнічных вынікаў перапісу|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/2156104.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=13 верасьня 2010|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Праз такія перамены ў 2009 годзе [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі і культуры|Арґанізацыя Аб’яднаных Нацыяў па пытаньнях адукацыі, навукі й культуры]] залічыла беларускую мову да ліку [[Загрожаная мова|загрожаных]]&lt;ref name=&quot;Зьвязда&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Яўген Валошын|Валошын Я.]]|загаловак=Бітва за роднае слова (частка 2)|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=71564|выданьне=Зьвязда|тып=газэта|год=29 сьнежня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-12-29 255 (26862)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/71560/29sne-5.indd.pdf 5]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Салідарнасьць&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Газэта]] «[[Салідарнасьць (газэта)|Салідарнасьць]]»|загаловак=Экспэрты ЮНЭСКА лічаць, што беларуская мова знаходзіцца ў небясьпецы|спасылка=http://www.belazar.info/belsoft/news.php?y=2009&amp;m=2|выдавец=[[Белазар]]|дата публікацыі=23 лютага 2009|дата доступу=10 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;.

Беларуская мова — адна з настаражытнейшых нацыянальных дзяржаўных моваў у [[Эўропа|Эўропе]]. Яна была асноўнаю пісьмоваю моваю [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ад самага яго стварэньня ў XIII стагодзьдзі&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2к}} С. 21.&lt;/ref&gt; й мела [[Старабеларуская мова|ад пачатку]] толькі [[кірыліца|кірылічную]] азбуку ([[Статут ВКЛ 1588 году]]). У часы [[Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай|Рэфармацыі]] з пашырэньнем асьветы ў эўрапейскім стылі пачалі сустракацца беларускія тэксты, выкананыя лацінскаю графікаю&lt;ref&gt;Сямёнава А. Беларуская лацінка: мінулае, сучаснае, будучае // Мир языков: ракурс и перспектива : материалы V Междунар. науч. практ. конф., Минск, 22 апреля 2014 г. / редкол.: Н. Н. Нижнева (отв. редактор) [и др.]. Том I. — Минск : БГУ, 2014. — С. 232.&lt;/ref&gt;. Вынікам гістарычнага разьвіцьця беларускае мовы стала наяўнасьць двух альфабэтаў: побач з больш пашыранай і афіцыйна прынятаю кірыліцаю таксама ўжываецца традыцыйны [[лацінка|беларускі лацінскі альфабэт]]&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/slucak-ci-slutsk/30640129.html SŁUCAK. Ці Slutsk? Беларуская лацінка, трансьліт і рэпутацыя слаўнага гораду], [[Радыё Свабода]], 28 траўня 2020 г.&lt;/ref&gt;. У 1990—2000-х гадох фактычна аформілася існаваньне двух [[правапіс]]аў (шырэй — [[Моўная норма|моўных нормаў]]): [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага беларускага (тарашкевіцы)]] і [[Наркамаўка|наркамаўкі]].

== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя беларускай мовы}}
[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага.jpg|значак|Першы аркуш [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|Статуту Вялікага Княства Літоўскага]] на [[Афіцыйная мова|дзяржаўнай]] [[Старабеларуская мова|беларускай мове]]. Выданьне [[друкарня Мамонічаў|друкарні Мамонічаў]], 1588 г.]]

Да ўтварэньня [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], якое ўжо ў ХІІІ стагодзьдзі аб’яднала практычна ўвесь арэал прышлага беларускага этнасу, кожнае ўсходнеславянскае племя адзначалася наяўнасьцю ўласных [[дыялект]]аў. З гэтага ж стагодзьдзя на аснове гаворак, што паходзілі ад дыялектаў [[дрыгавічы|дрыгавічоў]], паўднёва-ўсходніх [[крывічы|крывічоў]], а таксама часткова [[радзімічы|радзімічаў]] і [[севяране|севяранаў]] пачынае складвацца беларуская мова&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Филин Ф. П.|частка = |загаловак = Происхождение русского, украинского и белорусского языков. Историко-диалектологический очерк|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Изд. 2-е, стереотипное|месца = {{М.}}|выдавецтва = КомКнига|год = |том = |старонкі = 61|старонак = 656|сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;/ref&gt;. Працэс працягваўся цягам XIII—XV стагодзьдзяў у якасьці мовы дзяржаўнага справаводзтва [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref&gt;[[Аркадзь Жураўскі|Жураўскі А.]] Беларуская мова // {{Літаратура/Этнаграфія Беларусі: Энцыкляпэдыя (1989)}} С. 56.&lt;/ref&gt;, якою заставалася да 1696 году.

[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага (1595).jpg|значак|Статут Вялікага Княства Літоўскага ([[Гадуцішкі]], 1595 г.), напісаны на беларускай мове [[лацінка]]й]]

Сучасная беларуская мова была перабудаваная на аснове народных гаворак [[Старабеларуская мова|старое беларускае мовы]], якія захоўваліся ў межах этнічнага пражываньня беларусаў XIX стагодзьдзя. У канцы XVIII стагодзьдзя, у часы [[падзелы Рэчы Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітае]], зьяўляецца вызначаная мяжа паміж старою беларускаю мовай і яе сучасным варыянтам. Да канца XVIII стагодзьдзя старая беларуская мова была па-ранейшаму пашыраная сярод дробнае шляхты ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]. [[Ян Чачот]] у 1840-х гадох адзначаў, што ягоныя дзяды аддавалі перавагу выкарыстаньню старое беларускае мовы. Паводле зьвестак [[Аляксандар Пыпін|Аляксандра Пыпіна]], беларуская мова шырока ўжывалася ў некаторых рэгіёнах сярод дробнае шляхты й у XIX стагодзьдзі. Народная форма мовы была пашыраная сярод мяшчанаў і сялянаў. Выкладаньне беларускаю моваю праводзілася ў асноўным у школах [[Базыляны|базылянаў]].

Разьвіцьцё беларускае мовы ў XIX стагодзьдзі праходзіла пад моцным уплывам палітычных канфліктаў на тэрыторыі былога ВКЛ, паміж расейскай імпэрскай уладай, якая спрабавала ўмацаваць сваё панаваньне над далучанымі тэрыторыямі, і палянізаванаю шляхтай, якая спрабавала вярнуць стан папярэдне падзелаў. Адным з важных праяваў гэтага канфлікту было змаганьне за ідэалягічны кантроль над сыстэмай адукацыі. [[Польская мова|Польская]] й [[расейская мова|расейская мовы]] былі ўведзеныя ў якасьці моваў выкладаньняў, але агульны стан адукацыі насельніцтва заставаўся на нізкім роўні да самога развалу [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]]. Сумарна, у першыя два дзесяцігодзьдзі XIX стагодзьдзя назіраўся беспрэцэдэнтны росквіт польскае мовы й культуры ў землях былога ВКЛ, у гэтую эпоху жылі й працавалі такія вядомыя «беларусы паводле паходжаньня, але палякі на свой выбар», як [[Адам Міцкевіч]] і [[Уладзіслаў Сыракомля|Ўладзіслаў Сыракомля]]. У гэтую эпоху скончылася палянізацыя дробнае шляхты, далейшае скарачэньне галіны ўжываньня сучаснае беларускае мовы, а таксама фальклярызацыі беларускае культуры.

Зь сярэдзіны 1830-х гадоў пачалі зьяўляцца этнаграфічныя працы, якія датычаліся беларускае мовы, збудзіўся такім парадкам інтарэс да вывучэньня мовы. Зьявілася найноўшая беларуская літаратурная традыцыя, якая абапіралася на народную мову. Сярод прадстаўнікоў беларускіх літаратараў таго часу былі [[Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч]], [[Ян Чачот]], [[Ян Баршчэўскі]] й іншыя. У 1846 годзе этнограф [[Павал Шпілеўскі|Шпілеўскі]] падрыхтаваў беларускую граматыку, якая выкарыстоўвала кірылічнае пісьмо, на аснове народных дыялектаў Менскае вобласьці. Тым ня менш, расейская [[Акадэмія навук Расейскай імпэрыі|Акадэмія навук]] адмовілася друкаваць ягоны твор, на той падставе, што ён ня быў падрыхтаваны ў дастатковай навуковай форме. На 1863 год у межах Расейскае імпэрыі беларуская была асноўнаю моваю [[Зносіны|зносінаў]] [[насельніцтва]] ўсіх 6 [[губэрня]]ў [[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходняга краю]] ([[Віленская губэрня|Віленская]], [[Віцебская губэрня|Віцебская]], [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенская]], [[Ковенская губэрня|Ковенская]], [[Магілёўская губэрня|Магілёўская]] й [[Менская губэрня|Менская]]) і [[Смаленская губэрня|Смаленскае губэрні]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Максім Гацак|Гацак М.]]|загаловак=Даль аб межах беларускай мовы і яе ўплыве на расейскую|спасылка=http://www.telegraf.by/by/2013/05/vladimir-dal-o-granice-belorusskogo-yazika-i-ego-vliyanii-na-russkii|выдавец=[[Telegraf.by]]|дата публікацыі=22 траўня 2013|дата доступу=22 жніўня 2013}}&lt;/ref&gt;.

Ва ўжытак моваў, якія мяжуюць з арэалам беларускае мовы, гістарычна траплялі сынтактычныя, лексычныя, марфалягічныя або фразэалягічныя канструкцыі, першапачаткова ўласьцівыя беларускай мове, у апошнія часы з пашырэньнем у Беларусі часьцяком ґвалтоўнае русіфікацыі і, адпаведна, пашырэньнем выкарыстаньня ў краіне расейскае мовы гэтыя элемэнты засвойваюцца таксама варыянтам расейскае мовы Беларусі. Усе гэтыя моўныя элемэнты абагульняюцца пад тэрмінам ''[[беларусізм]]ы''.

28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні [[Савецкі фонд культуры|Савецкага фонду культуры]] ўхваліла праграму «[[Адраджэньне мовы|Адраджэньне]] беларускай мовы». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]]. Праграма прадугледжвала:
# наданьне беларускай мове прызначэньня [[Працоўная мова|працоўнай мовы]] ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзка]]-палітычных арганізацыях;
# выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх [[газэта]]ў і [[часопіс]]аў, трансьляцыю на ёй праграмаў [[Першы нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускага радыё]] і [[Беларусь 1|Беларускага тэлебачаньня]];
# навучаньне на беларускай мове ва ўсіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшых]], [[Сярэдняя школа|сярэдніх]] і [[Сярэдняя спэцыяльная адукацыя|сярэдніх спэцыяльных]] установах Беларускай ССР;
# забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці [[Выхаваньне|выхаваньня]] дзяцей іншых [[Народнасьць|народнасьцяў]] у [[Дашкольная ўстанова|дашкольных установах]] і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на [[Родная мова|роднай мове]] за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
# гарантаваньне [[Канстытуцыя Беларускай ССР|Канстытуцыяй Беларускай ССР]] забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і [[Культура|культуру]] прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
# аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для [[Беларусы|беларускай]] [[Нацыянальная меншасьць|нацыянальнай меншасьці]] ў іншых рэспубліках [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры|спасылка=http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20|выдавец=[[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1-й палове 1990-х гадоў усе [[кодэкс]]ы Беларусі выдавалі па-беларуску&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Паводле перапісу [[насельніцтва Беларусі]] 1999 году, агулам з 8,159 мільёнаў беларусаў у межах Рэспублікі Беларусь назвалі сваёй роднаю моваю беларускую 85,6% (каля 7 мільёнаў чалавек), і 41,3% — мовай, якой яны карыстаюцца дома. Апрача таго, сваёй роднаю моваю прызналі беларускую 67,1% з 395,7 тысячаў [[палякі|палякаў]], якія пражываюць у Беларусі, 57,6% зь іх размаўляюць дома па-беларуску, паводле зьвестак перапісу. Да 2012 году ўсе [[Закон (права)|законы]] Беларусі й дапаўненьні да іх [[пераклад]]алі й абнародавалі ў ґазэце «[[Зьвязда]]» як афіцыйным друкаваным органе [[Нацыянальны сход Беларусі|Нацыянальнага сходу Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

=== Этапы ===
{{Асноўны артыкул|Старабеларуская мова}}
Умоўным часам пачатку гісторыі сучаснае беларускае літаратурнае мовы лічыцца пачатак XIX стагодзьдзя.

Гісторыя разьвіцьця беларускае мовы ўмоўна падзяляецца на наступныя пэрыяды:
* Праславянскі (да XIII стагодзьдзя). Дадаткова ў расейскім і савецкім мовазнаўствах вылучаюць пэрыяд існаваньня агульнае старажытнае усходнеславянскае ([[старажытнаруская мова|старарускае]]) мовы (узьнікненьне каля VII—VIII стагодзьдзяў). Сучасныя навукоўцы ставяць існаваньне такога пэрыяду, як і агульнае старажытнарускае мовы, пад пытаньне.

''Глядзіце падрабязьней'': [[Узьнікненьне старабеларускай мовы]]

* [[старабеларуская мова|Старабеларускі]] (XIII—XVIII стагодзьдзі). Адбылося афармленьне асноўных адметнасьцяў беларускае мовы ([[аканьне]], [[дзеканьне]], [[цеканьне]]&lt;ref&gt;{{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)|к}} P. 46.&lt;/ref&gt;), аднак пасьля XVII стагодзьдзя ў выніку [[палянізацыя|палянізацыі]] захавала шырокі ўжытак ва [[Беларуская грэка-каталіцкая царква|ўніяцкай царкве]], а таксама сярод сялянаў, мяшчанаў і дробнае [[шляхта|шляхты]].

''Глядзіце падрабязьней'': [[Гісторыя старабеларускай мовы]]

* Сучасны (з XIX стагодзьдзя).

''Глядзіце падрабязьней'': [[Гісторыя сучаснай беларускай мовы]]

== Дыялекталёгія ==
{{Асноўны артыкул|дыялекты беларускай мовы}}
[[Файл:Belarusians 1903.jpg|міні|Этнаграфічная мапа беларусаў і беларускіх гаворак, складзеная [[Яўхім Карскі|Яўхімам Карскім]] (1903)]]

[[Файл:Dialects of Belarusian language be-tarask.png|міні|250пкс|Дыялекты беларускае мовы&lt;ref&gt;Беларуская мова: энцыклапедыя // Пад рэд. А. Я. Міхневіча. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1994. — C. 55.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
{{Легенда|#70BEC5|Паўночна-ўсходні}}
{{Легенда|#FFAAAA|Паўднёва-заходні}}
{{Легенда|#D29FE6|Сярэднебеларускія гаворкі}}
{{Легенда|#FFFF99|Палескія (заходнепалескія гаворкі)}}
Рысы&lt;br /&gt;
{{Легенда|#FF0000|Мяжа беларускіх гаворак (1903, [[Яўхім Карскі|Карскі]])}}
{{Легенда|#3333FF|Усходняя мяжа заходняе групы расейскіх гаворак (1967, Захарава, Арлова)}}
{{Легенда|#339900|Мяжа між беларускімі й украінскімі гаворкамі (1980, Бяўзенка)}}
|зьлева]]

На тэрыторыі Беларусі вызначаюць два дыялекты — [[паўночна-ўсходні дыялект беларускай мовы|паўночна-ўсходні]] й [[паўднёва-заходні дыялект беларускай мовы|паўднёва-заходні]], якія разьдзяляюцца паласою пераходных [[сярэднебеларускія гаворкі|сярэднебеларускіх]] гаворак, што палеглі ў аснову літаратурнае мовы пачатку ХХ ст. і большасьці твораў [[беларуская літаратура|беларускае літаратуры]] пэрыяду новае гісторыі.

Сярод беларускіх дыялектаў як у межах, так і па-за яе межамі адзначаюцца [[Свая мова|падляскія дыялекты]] й тудаўлянскія гаворкі. Адзначаецца існаваньне асаблівага крэалізаванага маўленьня — [[трасянка|трасянкі]].

== Літаратурная мова ==
У аснове літаратурнае беларускае мовы (ці сучаснае літаратурнае беларускае мовы) ляжаць сярэднебеларускія гаворкі жывое гутарковае беларускае мовы, у якіх сумяшчаюцца асобныя рысы, уласьцівыя для суседніх гаворак паўночна-ўсходняга й паўднёва-заходняга дыялектаў.

Беларуская літаратурная мова прайшла ў сваім разьвіцьці два асноўныя этапы:
# [[Старабеларуская мова]] (XIV — сярэдзіна XVIII ст.), прадстаўленага перакладною канфэсійнаю літаратураю, помнікамі юрыдычнае й дакумэнтальна-справавое пісьменнасьці, [[Летапіс|летапісамі]], мясцовымі [[Хроніка|хронікамі]] й інш.;
# ''Літаратурная беларуская мова'' ці [[Літаратурная беларуская мова|сучасная літаратурная беларуская мова]] (з канца XVIII ст.), якая склалася на аснове [[Сярэднебеларускія гаворкі|сярэднебеларускіх гаворак]] жывое гутарковае народнае мовы.

== Статус ==
[[Файл:Jezyk białoruski w gminach.png|значак|Беларуская мова ў Польшчы (станам на 28 траўня 2010 г.). ''Аранжавы'': гміны, у якіх беларуская мова мае афіцыйны статус дапаможнай; ''Жоўты'': гміны, якія адпавядаюць патрабаваньням закону для прызнаньня ў іх дапаможнага статусу беларускай мовы, аднак ня ўводзілі яго.]]
З 26 студзеня 1990 году да 14 траўня 1995 году (5 год, 3 месяцы й 19 дзён) беларуская мова была адзінаю [[Афіцыйная мова|дзяржаўнаю моваю]] Беларусі паводле яе Канстытуцыі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Мікалай Дземянцей|Дземянцей М.]]|загаловак=Закон Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі аб дапаўненьні артыкула 68 Канстытуцыі (Асноўнага Закона) Беларускай ССР|спасылка=http://miram.livejournal.com/433570.html|выдавец=[[LiveJournal]]|дата публікацыі=13 траўня 2006|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|загаловак=Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/24100070.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=13 траўня 2011|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Да 23 ліпеня 1998 году (8 год, 5 месяцаў і 28 дзён) заставалася адзінаю дзяржаўнаю паводле Закону аб мовах&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дземянцей М.|загаловак=Закон ад 26 студзеня 1990 г. «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь»|спасылка=http://www.zakon.by/?guid=3871&amp;p0=v19003094|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=10 ліпеня 2012|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Наркамаўка рэгулюецца Законам ад 23 ліпеня 2008 году «Аб [[Правілы беларускай артаграфіі і пунктуацыі (2008)|Правілах беларускае артаграфіі й пунктуацыі]]»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнка А.]]|загаловак=Закон Рэспублікі Беларусь «Аб Правілах беларускай артаграфіі і пунктуацыі»|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=15730|выданьне=Зьвязда|тып=газэта|год=26 ліпеня 2008|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2008-07-26 138 (26251)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/15725/3.pdf 3]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

У 5 гмінах [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]] беларуская мова ёсьць [[Дапаможная мова (Польшча)|дапаможнаю]] паводле прынятае ў краіне Эўрапейскае хартыі рэгіянальных моваў або моваў меншасьцяў: у [[Гайнаўка (гміна)|сельскай гміне Гайнаўка]] й [[Гайнаўка|горадзе]], [[Орля (гміна)|гміне Орля]], [[Чыжы (гміна)|гміне Чыжы]] й [[Нараўка (гміна)|гміне Нараўка]]. Дапаможнаю моваю ў Польшчы ёсьць мова меншасьці, якая часткова афіцыйна дапушчаная да ўжываньня побач з афіцыйнаю моваю. Жыхары гміны маюць права зьвяртацца ў органы гміны на дапаможнай мове й пры яўна выказаным жаданьні атрымліваць на ёй жа адказ. Мова можа выкарыстоўвацца ў якасьці дапаможнае толькі ў гмінах, дзе ня менш як 20% жыхароў вызначаюць яе як мову сваёй нацыянальнае меншасьці, і калі гміна занесеная ў Афіцыйны рэестар гмінаў міністрам справаў веравызнаньня й нацыянальных і этнічных меншасьцяў, які ёсьць адказным за яго вядзеньне, на падставе заявы рады гміны&lt;ref&gt;Bociański G. [https://web.archive.org/web/20090602140059/http://nn.by/index.php?c=ar&amp;i=26665 Беларуская мова — дапаможнай мовай у Польшчы] // [[Наша Ніва]], 1 чэрвеня 2009 г.&lt;/ref&gt;. Гмінаў, дзе больш за 20% насельніцтва стасуе сябе да беларусаў, у Польшчы цяпер налічваецца 12&lt;ref&gt;Wykaz gmin, w których nie mniej niż 20% mieszkańców należy do mniejszości narodowych lub etnicznych, albo posługuje się językiem regionalnym. Stan na czerwiec 2002 r. Dane GUS na podstawie wyników narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań. [https://web.archive.org/web/20160305192213/http://www.mswia.gov.pl/ftp/pdf/mn_wykaz_gmin.pdf]&lt;/ref&gt;, але на 2012 год толькі 5 зь іх былі занесеныя ў рэестар гмінаў, дзе выкарыстоўваецца дапаможная мова.

Ва [[Украіна|Ўкраіне]] беларуская мова ёсьць моваю нацыянальнае меншасьці. Яна згадвалася Законе «Аб захадах дзяржаўнае моўнае палітыкі» (2012 год), згодна зь якім пералічаныя ў законе мовы траплялі пад дзеяньне Эўрапейскае хартыі рэгіянальных моваў або моваў меншасьцяў, прынятай Украінай&lt;ref name=&quot;ua&quot;&gt;{{Спасылка | аўтар = Украіна| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 2012| url = http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/5029-VI| копія = | дата копіі = | загаловак = Закон України. Про засади державної мовної політики (нумар 5029-VI), артыкул 7| фармат = | назва праекту = Відомості Верховної Ради.| выдавец = | дата = 14 студзеня 2014 | мова = uk| камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Аднак 28 лютага 2018 году Канстытуцыйны суд Украіны прызнаў прарасейскі закон Ківалава-Калесьнічэнкі неканстытуцыйным і скасаваў яго&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{Cite web|url=http://web.archive.org/web/20180302221823/http://www.ccu.gov.ua/sites/default/files/docs/2-p_2018.pdf|title=Ухвалено Рішення Конституційного Суду України № 2-р/2018|publisher=Конституційний Суд України|language=|date=2018-02-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://zaxid.net/ksu_viznav_zakon_kolesnichenka_kivalova_nekonstitutsiynim_n1450344|title=КСУ визнав мовний закон «Колесніченка-Ківалова» неконституційним|last=Zaxid.net|website=ZAXID.NET|accessdate=2018-02-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=http://language-policy.info/2018/02/konstytutsijnyj-sud-vyznav-nekonstytutsijnym-movnyj-zakon-kivalova-kolesnichenka/|title=КСУ визнав неконституційним мовний закон Ківалова-Колесніченка|author=|date=2018-02-28|website=http://language-policy.info/|publisher=[[Портал мовної політики]]|accessdate=28 лютого 2018}}&lt;/ref&gt;, а 25 красавіка 2019 году [[Вярхоўная Рада Ўкраіны]] прыняла Закон Украіны «Аб забесьпячэньні функцыянаваньня ўкраінскае мовы як дзяржаўнае», дзе беларуская мова ўжо беспасярэдне не згадваецца.

[[Файл:BelarusianAsHomeLanguage2009-be-x-old.png|міні|Беларуская мова як асноўная размоўная мова паводле зьвестак перапісу насельніцтва 2009 году.]]

З 2013 году дапаможны статус беларускай мове нададзены таксама ў [[Чэхія|Чэхіі]], што дазваляе выкарыстоўваць мову ў адукацыі й пры кантактах з уладамі&lt;ref name=chechija/&gt;.

2 лютага 2017 году набыў моц [[Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры]], паводле 69-га артыкула якога беларуская мова стасуецца «да нематэрыяльных культурных каштоўнасьцяў». Згодна з 8-м артыкулам гэтага Кодэксу, 1-м з 30 напрамкаў дзяржаўнае палітыкі ў галіне культуры ёсьць «захаваньне, разьвiцьцё, распаўсюд і папулярызацыя беларускае нацыянальнае культуры й мовы»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры ад 20 ліпеня 2016 г. № 413-З|спасылка=https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=Hk1600413|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=2 жніўня 2016|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Кодэкс аб культуры стаў першым з 25 кодэксаў Беларусі, які абнародавалі толькі на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі (14 кодэксаў па-беларуску)|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=11 чэрвеня 2020|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Зь 2017—2018 навучальнага году [[Міністэрства адукацыі Беларусі]] павялічыла лік гадзінаў на вывучэньне беларускае мовы ў 2-й клясе школ незалежна ад мовы навучаньня да ліку гадзінаў на вывучэньне расейскае мовай. У наступным годзе аднолькавы лік гадзінаў увялі ў 3-й клясе, а праз год — у 4-й клясе. Таксама зь 2017—2018 навучальнага году Міністэрства адукацыі прыняло рашэньне аб даданьні беларускае мовы ўва ўсе інструкцыйна-мэтадычныя пісьмы навучальных прадметаў без ранейшага абмежаваньня пісьмамі для настаўніцтва пачатковае школы й беларускае мовы й літаратуры&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Надзея Нікалаева.|загаловак=Юрыдычная сіла мовы|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170301/1488386124-ci-perakladuc-na-belaruskuyu-kodeks-ab-adukacyi|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=2 сакавіка 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/246-27856 246 (27856)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-1.indd__0.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-13.indd_.pdf 13]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

23 кастрычніка 2017 году [[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня й дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арґанізацыяў», што набыла моц 1 студзеня 2019 году й увяла абавязковасьць разьмяшчэньня зьвестак на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб унясеньні змяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый|спасылка=http://government.by/be/content/7588|выдавец=[[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=24 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. Паводле Пастановы, у Палажэньне ўводзіўся пункт 7-2, дзе згадвалася: «Прымяненьне расейскае ''і'' беларускае мовы ёсьць абавязковым пры разьмяшчэньні на інтэрнэт-сайтах інфармацыі, пазначанай у падпунктах 7.1-7.4, 7.6 пункту 7 гэтага Палажэньня»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Андрэй Кабякоў]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 23 кастрычніка 2017 г. № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=C21700797|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. У адпаведных падпунктах згадвалася разьмяшчэньне зьвестак: «7.1. аб дзяржаўным органе й арґанізацыі», «7.2. аб працы са зваротамі грамадзянаў і [[Юрыдычная асоба|юрыдычных асобаў]]», «7.3. аб ажыцьцяўленьні адміністрацыйных працэдураў у дачыненьні юрыдычных асобаў і грамадзянаў, у тым ліку [[Індывідуальны прадпрымальнік|індывідуальных прадпрымальнікаў]]», «7.4. аб таварах (работах, паслугах), якія вырабляюцца (выконваюцца, аказваюцца) арґанізацыяй», «7.6. аб формах зваротнай сувязі»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Сямашка]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 г. № 645 «Аб некаторых пытаньнях інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў...»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=3871&amp;p0=C21000645|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;.

На 27 красавіка 2021 году 17 з 25 кодэксаў Беларусі былі даступныя па-беларуску анлайн&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=27 красавіка 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;. На 17 чэрвеня 2021 году Экспэртная рада ў пытаньнях [[пераклад]]у заканадаўчых актаў на беларускую мову ўхваліла 9 перакладаў кодэксаў Беларусі: [[Кодэкс Беларусі аб шлюбе і сям’і|Кодэкс аб шлюбе й сям’і]], [[Выбарчы кодэкс Беларусі|Выбарчы]], [[Грамадзянскі кодэкс Беларусі|Грамадзянскі]], [[Жыльлёвы кодэкс Беларусі|Жыльлёвы]], [[Працоўны кодэкс Беларусі|Працоўны]], [[Водны кодэкс Беларусі|Водны]], [[Кодэкс Беларусі аб зямлі|Кодэкс аб зямлі]], [[Кодэкс Беларусі аб нетрах|Кодэкс аб нетрах]] і [[Кодэкс Беларусі аб судовым ладзе і статусе судзьдзяў|Кодэкс аб судовым ладзе й статусе судзьдзяў]]. На той час у Экспэртную раду ўваходзілі прадстаўнікі дзяржаўных і прыватных [[ВНУ]], а таксама 7 дзяржаўных органаў Беларусі: [[Адміністрацыя прэзыдэнта Беларусі|Адміністрацыі прэзыдэнта]], [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнае акадэміі навук]], [[Палата прадстаўнікоў Беларусі|Палаты прадстаўнікоў]], [[Міністэрства юстыцыі Беларусі|Міністэрства юстыцыі]], [[Міністэрства культуры Беларусі|Міністэрства культуры]], [[Нацыянальны цэнтар заканадаўства і прававых дасьледаваньняў|Нацыянальнага цэнтру заканадаўства й праўных дасьледаваньняў]] і [[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі|Нацыянальнага цэнтру праўнае інфармацыі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ухвалены пераклад Воднага кодэксу на беларускую мову|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20210617/1623914577-uhvaleny-peraklad-vodnaga-kodeksa-na-belaruskuyu-movu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=17 чэрвеня 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;.

На чэрвень 2025 году [[Нацыянальны прававы партал Беларусі]] зьмяшчаў 21 з 26 [[кодэкс]]аў Беларусі на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кодэксы Рэспублікі Беларусь|спасылка=https://pravo.by/pravovaya-informatsiya/normativnye-dokumenty/kodeksy-respubliki-belarus/|выдавец=[[Нацыянальны прававы партал Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Альфабэт ==
{{Асноўны артыкул|Беларускі альфабэт}}
З савецкіх часоў афіцыйна ўжываецца толькі [[Кірыліца|кірылічны]] беларускі альфабэт. Таксама гістарычна склаўся традыцыйны [[Лацінка|лацінскі альфабэт]], які выкарыстоўваецца часткаю носьбітаў беларускае мовы. Апроч таго, у мінулым [[татары]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] пісалі беларускаю моваю арабскім пісьмом — [[Беларускі арабскі альфабэт|арабіцаю]].

== Правапіс ==
Сучасная беларуская артаграфія будуецца на двух галоўных прынцыпах: [[Правапіс#Фанэтычны прынцып|фанэтычным]] і [[Правапіс#Марфалягічны прынцып|марфалягічным]].
* [[аканьне]]: ''о'', ''э'' ў словах захоўваецца толькі пад націскам (акрамя выняткаў), у астатніх выпадках — ''а'': б'''о́'''р — б'''а'''ры́, д'''о́'''ждж — д'''а'''жджы́ , с'''э́'''рца — с'''а'''рдэ́чны (але: р'''э'''валю́цыя, д'''э'''пута́т, д'''э'''макра́тыя)
* [[яканьне]]: ''е'', ''ё'' ў першым складзе перад націскам, акрамя выняткаў, зьмяняецца на ''я'': л'''ё́'''гкі — л'''я'''гчэ́й, л'''е́'''гчы — л'''я'''жа́ць
* [[дзеканьне]] й [[цеканьне]]
* спалучэньні галосных у запазычанных словах: ав'''ія'''цыя, б'''ія'''лёгія

У 1990—2000-х гадох фактычна аформілася існаваньне двух [[правапіс]]аў (шырэй — [[Моўная норма|моўных нормаў]]): [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага беларускага (тарашкевіцы)]] і [[Наркамаўка|наркамаўкі]].

''Глядзіце таксама'': [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году]], [[беларуская фанэтыка]]

== Іншыя назвы ==
{{Асноўны артыкул|Старабеларуская мова|Ліцьвіны|Русіны}}
[[Файл:Lithuanian (1850).jpg|значак|Моўная мапа з этнаграфічнага атлясу ([[Лёндан]], 1850 г.): [[Ліцьвіны#Літоўская_мова|літоўская мова]] (''Lithuanian'') займае ўсю [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную тэрыторыю беларусаў]] (ад [[Горадня|Горадні]] да [[Смаленск]]у), [[Летувіская мова|жамойцкая мова]] (''Samogitian'') — этнічную тэрыторыю [[Летувісы|летувісаў]]]]

Яшчэ [[пісар вялікі літоўскі]] [[Удальрык Крыштап Радзівіл|Ўдальрык Радзівіл]] (1712—1770) выступіў з заклікам да рэформы ''літоўскае'' граматыкі (пад якою разумеў [[Старабеларуская мова|старабеларускую]]) на фанэтычнай аснове, чым засьведчыў называньне беларускае мовы «''[[Літоўская мова|літоўскаю]]''» ў тагачасным [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]&lt;ref&gt;[[Сяргей Запрудзкі|Запрудскі С.]] [https://web.archive.org/web/20211211192815/https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/57376/1/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D1%80%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D1%8B%20%D0%B1%D0%B5%D0%BB%20%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B_81-111.pdf Назвы беларускай мовы ў працах даследчыкаў пачатку ХІХ ст.] // Беларуская мова і мовазнаўства: ХІХ стагоддзе / пад агул. Рэд. М. Прыгодзіча. — {{Менск (Мінск)}}: БДУ, 2013. С. 91, 93.&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў этнаграфічных дасьледаваньняў у [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], праведзеных у 1886 годзе, сярод беларусаў шырока бытавала азначэньне ўласнае мовы як ''літоўскае''&lt;ref&gt;Янчук Н. По Минской губернии (заметки из поездки в 1886 году). — Москва, 1889. С. 25—26.&lt;/ref&gt;. Паводле зьвестак на 1858 год, на захадзе [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнае тэрыторыі беларусаў]] ([[Гарадзенская губэрня]]) мясцовыя жыхары таксама называлі беларускую мову ''літоўскай''&lt;ref&gt;Этнографический сборник, издаваемый Имп. Русским географическим обществом. Вып. 3. — СПб., 1858. С. 105.&lt;/ref&gt;. Апроч таго, у XV—XIX стагодзьдзях беларускую мову называлі ''літоўскаю'' [[расейцы]], [[Украінцы|украінцы]], [[Палякі|палякі]] ды іншыя народы&lt;ref name=&quot;Litvinovic-2010&quot;&gt;Літвіновіч А. Беларуская мова на старонках «Энцыклапедыі літоўскай мовы» // [[Наша слова]]. [http://pawet.net/ns/2010/32/%E2%84%96_32_(975).html № 32 (975)], 2010 г.&lt;/ref&gt;.

У 1918 годзе прафэсар славянскіх моваў і літаратураў [[Бэрлінскі ўнівэрсытэт|Бэрлінскага ўнівэрсытэту]] [[Аляксандар Брукнэр]] апублікаваў артыкул «Зь беларускае нівы» ({{мова-pl|«Z niwy białoruskiej»|скарочана}}), дзе падкрэсьліваў, што гістарычная літоўская — гэта беларуская мова, якая была [[Афіцыйная мова|афіцыйнаю моваю]] Вялікага Княства Літоўскага, што гістарычныя [[ліцьвіны]] — гэта беларусы, а гістарычная літоўшчына — гэта беларушчына: «''…па-літоўску г. зн. па-беларуску пісаныя ўсе літоўскія акты, хронікі, статуты… …ліцьвін, г. зн. беларус… …літоўшчына, г. зн. беларушчына…''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Tento białoruski język ma własną przeszłość, wcześniejszą nierównie i światlejszą niż mało- lub wielkoruski, ale pod obcą, litewską nazwą w niej się ukrywa. Był bowiem językiem urzędowym na całej Litwie; po litewsku; t. j. białorusku spisywano akty, kroniki, statuty; on pierwszy w druku się pojawił, równocześnie z polskim, w Biblii doktora Skoriny w Pradze i Wilnie około 1520 r. &lt;…&gt; Więc mógł sobie niegdyś tuszyć Litwin, t. j. Białorus, że mowa jego i narodowość na całej Litwie każdą inną wyprze — losy zrządziły inaczej: wyparła mowę jego, a zamieniła narodowość wszechpotężna polszczyzna. …w grodach zaś litewskich, od Wilna do Witebska, osiadało mieszczaństwo polskie, bo po polsku mówiące i myślące a litewszczyzna, t. j. białoruszczyzna kątem około monasterów i cerkwi się kupiła. Już w 15 w. w aktach litewskich (białoruskich) spotykasz gęste wyrazy polskie… W 16 w. czytają jeszcze białoruscy Chodkiewicze, Tryznowie, Pacowie, Tyszkiewicze, Sapiehowie, Dorohostajscy, Kiszkowie po białorusku, otrzymują z kancelarii wileńskiej dyplomy i listy białoruskie…»|скарочана}}}}&lt;ref&gt;Brückner A. Z niwy białoruskiej. — Kraków, 1918. [https://polona.pl/item/z-niwy-bialoruskiej,Njc4NTg4MjY/4/#info:metadata S. 3]—5.&lt;/ref&gt;. У працах беларускага гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], які меў ґрунтоўную філялягічную падрыхтоўку й выдаваў у [[Чыкага|Чыкаґа]] навуковы часопіс «[[Litva]]», ''літоўская мова'' — гэта беларуская мова, як і ліцьвін — беларус, а [[Літва старажытная|Літва]] — Беларусь&lt;ref name=&quot;Zlutka-1998&quot;&gt;[[Алесь Жлутка|Жлутка А.]] [https://media.catholic.by/nv/n5/art16.htm Пра Вацлава Пануцэвіча] // [[Наша Вера]]. № 2, 1998.&lt;/ref&gt;. Гісторык і мовазнаўца [[Ян Станкевіч]], які таксама ўжываў у дачыненьні да беларускае мовы назву ''літоўская''&lt;ref&gt;Станкевіч Я. Кнігапісь // Сялянская Ніва. № 16, 1926. С. 3.&lt;/ref&gt;, адначасна выкарыстоўваў назву ''крывіцкая мова''&lt;ref&gt;[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] [https://web.archive.org/web/20110815065241/http://www.jivebelarus.net/history/gistografia/kryuja-bielarus-at-ancient-time.html?page=8 Крыўя-Беларусь у мінуласьці]. — Менск: Выданьне Беларускае Народнае Самапомачы, 1942.&lt;/ref&gt;, а пазьней папулізаваў назву ''вялікалітоўская мова''&lt;ref&gt;[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] Як беларусы называлі сябе і сваю мову ў розныя часы? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 76.&lt;/ref&gt;.

У першай палове XIX ст. [[Адам Міцкевіч]] называў беларускую мову «''рускай або літоўска-рускай''», а [[Ян Чачот]] выкарыстоўваў назву ''«славяна-крывіцкая мова»''&lt;ref&gt;Шыдлоўскі С. Формы самавызначэння і самасвядомасці прывілеяванага саслоўя ў Беларусі першай паловы ХІХ стагоддзя // Вестник Полоцкого государственного университета: Серия А (гуманитарные науки). № 7, 2006. С. 30.&lt;/ref&gt;. Назва «''крывіцкая мова''» актыўна папулізавалася ў навуковым асяродзьдзі ў першай палове XIX ст., што, відаць, мела на мэце замяніць сярод шырокіх масаў насельніцтва ранейшае «ненавуковае» азначэньне мовы беларусаў як ''літоўскае''&lt;ref&gt;Biblioteka Warszawska. T. 4, 1848. [https://books.google.by/books?id=dm5lAAAAcAAJ&amp;pg=PA435&amp;dq=powszechnie+nazywaj%C4%85+litewskim,+a+litewski+%C5%BCmudzkim&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiVhrLjkN70AhXB8rsIHZLnCOgQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&amp;q=powszechnie%20nazywaj%C4%85%20litewskim%2C%20a%20litewski%20%C5%BCmudzkim&amp;f=false S. 435].&lt;/ref&gt;{{Заўвага|Адным з галоўных довадаў «ненавуковасьці» называньня беларускай мовы ''літоўскай'' сталі выдадзеныя ў г. зв. «[[Малая Летува|Малой Летуве]]» пры падтрымцы нямецкіх уладаў слоўнікі і граматыкі жамойцкай мовы пад назвай «літоўскай», такое называньне мовы жамойтаў (дакладней — яе літоўскага дыялекту) запачаткавалі ў 1579 годзе народжаныя на [[Вялікае Княства Літоўскае|літоўскай]] [[Жамойць|Жамойці]] выхаванцамі [[Кёнігзбэрг|Кёнігзбэрскай]] акадэміі — былыя палітычныя «літоўцы» (жыхары Вялікага Княства Літоўскага), якія [[Эміграцыя|эмігравалі]] ў [[Самбія|прускую частку Жамойці]]. Як зазначае беларускі гісторык [[Іван Саракавік]] (у чым пагаджаецца з дасьледнікам [[Іван Ласкоў|Іванам Ласковым]]&lt;ref&gt;[[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] Дагістарычныя блуканні: Літва і Жамойць // Літаратура і мастацтва, № 19, 1993. С. 15.&lt;/ref&gt;), «''Жамойць сталі называць Літвой немцы ва Ўсходняй Прусіі, якія выдавалі на жамойцкай мове значную колькасьць пратэстанцкай літаратуры. Нямецкая ж навуковая літаратура карысталася вялікім аўтарытэтам у Расеі. Так і ў расейскай навуцы пачалі сьцьвярджаць, што жамойты — гэта тое ж, што і літва''»&lt;ref&gt;Саракавік І. Гісторыя Беларусі ў кантэксце сусветнай гісторыі. — {{Менск (Мінск)}}: Современная школа, 2006. [https://books.google.by/books?id=5hghAQAAMAAJ&amp;q=%22%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B.+%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B6+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%22&amp;dq=%22%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B.+%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B6+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%22&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiB2OLzpNH5AhW4wAIHHeVACXYQ6AF6BAgDEAI С. 116].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Саракавік І. Беларусазнаўства. — {{Менск (Мінск)}}: Веды, 1998. [https://books.google.by/books?id=JOYvAAAAMAAJ&amp;q=%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B&amp;dq=%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B&amp;hl=ru&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwiwyfTno9H5AhXG1qQKHV6HAF4Q6AF6BAgKEAI С. 41].&lt;/ref&gt;}}. Урэшце, калі [[Іван Насовіч]] склаў першы ў XIX ст. [[Слоўнік Насовіча|слоўнік беларускае мовы]], з усяго відаць, пад назваю «Слоўнік крывіцкае мовы», то ў 1870 годзе [[Расейская акадэмія навук]] бяз згоды аўтара выправіла яго назву на «Слоўнік беларускае гаворкі» ({{мова-ru|«Словарь белорусского наречия»|скарочана}})&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/31109668.html/ Легендарны слоўнік беларускай мовы Івана Насовіча ад сёньня даступны онлайн], [[Радыё Свабода]], 18 лютага 2021 г.&lt;/ref&gt;.

== Прадстаўленьне ў кампутары ==
Паводле стандарту [[ISO 639]] беларуская мова мае коды ''be'' і ''bel''. Таксама два найбольш пашыраныя правапісы беларускае мовы маюць асобныя моўныя тэгі [[IETF]]: ''be-tarask'' для [[Беларускі клясычны правапіс|клясычнага правапісу]] й ''be-1959acad'' для [[Наркамаўка|наркамаўкі]] паводле кадыфікацыі 1959 году&lt;ref&gt;[http://www.iana.org/assignments/language-subtag-registry IANA Language subtag registry]&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Фэмінізацыя беларускай мовы]]
* [[Беларуская мова ва Ўкраіне]]
* [[Купала (фільм)]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Кніга|аўтар=|частка=|загаловак=Аняменне: з хронікі знішчэння беларускай мовы|арыгінал = |спасылка =http://www.knihi.com/anon/Aniamiennie_Z_kroniki_zniscennia_bielaruskaj_movy.html|адказны=[[Міхась Скобла]]|выданьне=|месца=Вільня|выдавецтва=[[Gudas]]|год=2000|том = |старонкі = |старонак = 320|сэрыя=|isbn=998-6951-82-7|наклад=}}
* {{Літаратура/БелЭн|2}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}
* {{Кніга|аўтар = [[Юрась Бушлякоў|Бушлякоў Ю.]], [[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]], [[Зьміцер Санько|Санько З.]], [[Зьміцер Саўка|Саўка З.]]|частка = |загаловак = Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя|арыгінал = |спасылка = http://www.pravapis.info/books/pravapis2005.html|адказны = Зьміцер Саўка|выданьне = |месца = [[Вільня]]|выдавецтва = |год = 2005|том = |старонкі = |старонак = 160|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Літаратура/Гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы|2}}
* {{Кніга|аўтар = [[Аляксандар Крывіцкі|Крывіцкі А.]]|частка = |загаловак = Наша родная мова|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = 3-яе выд|месца = [[Менск]]|выдавецтва = [[Народная асьвета]]|год = 1973|том = |старонкі = |старонак = 192|сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Літаратура/Беларуская мова. Лінгвістычны кампэдыюм}}
* {{Кніга|аўтар = [[Павал Сьцяцко|Сьцяцко П.]].|частка = |загаловак = Уводзіны ў мовазнаўства|арыгінал = |спасылка = http://www.kamunikat.org/download.php?item=12499-1.pdf|адказны = Н. Красьніцкая|выданьне = |месца = [[Горадня]]|выдавецтва = [[Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Янкі Купалы|Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]|год = 2001|том = |старонкі = |старонак = 231|сэрыя = |isbn = 985-417-212-0|наклад = 300}}
* {{Кніга|аўтар = [[Іна Каліта|Калита И. В.]]|частка = |загаловак = Современная Беларусь: языки и национальная идентичность|арыгінал = |спасылка = http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=17324|адказны = |выданьне = |месца = Ústí nad Labem|выдавецтва = |год = 2010|том = |старонкі = 112—190|старонак = 300|сэрыя = |isbn = 978-80-7414-324-3|наклад = }}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Вікіцытатнік}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Моўнік|спасылка=https://www.youtube.com/playlist?list=PLLxQpYG35cp36aWqwt-bWJy9-mRCN8-9R|выдавец=[[YouTube]]|дата публікацыі=|дата доступу=29 студзеня 2014}}
* {{Навіна|аўтар=[[Сяржук Аляксандраў]], [[Галіна Мыцык]]|загаловак=Гавары са мной па-беларуску. Базавы курс беларускае мовы|спасылка=http://knihi.com/storage/padrucnik/index_by.htm|выдавец=[[Беларуская Палічка]]|дата публікацыі=31 сакавіка 2003|дата доступу=6 траўня 2013}}
* {{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://libelli.narod.ru/misc/rules.htm| загаловак = Закон Рэспублікі Беларусь ад 23 ліпеня 2008 г. аб правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Бібліятэка Вадзіма Зелянкова| дата = 29 сьнежня 2011 | мова = | камэнтар = }}
* {{Навіна|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі]], [[Алена Анісім]], [[Уладзімер Кошчанка]], [[Сяргей Кручкоў]], [[Адам Мальдзіс]], [[Алена Таболіч]], [[Генадзь Цыхун]]|загаловак=Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі|спасылка=http://tbm.org.by/strategy|выдавец=[[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|Таварыства беларускай мовы]]|дата публікацыі=|дата доступу=6 траўня 2013}}
* {{Спасылка|аўтар =[[Тацяна Сівец]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url =http://radiobelarus.tvr.by/bel/lessons.asp?pr=audio| копія = | загаловак =Урокі беларускай мовы| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Беларусь (радыё)|Радыё «Беларусь»]] | дата = 28 траўня 2012 | мова = | камэнтар = }}

{{Беларуская мова}}
{{Дыялекты беларускай мовы}}
{{Славянскія мовы}}
{{Мовы Беларусі}}
{{Беларусы}}

[[Катэгорыя:Беларуская мова| ]]</text>
      <sha1>1xinyeg04vwdtfioaxjb9ugrfclmflx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1903</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1630</id>
    <revision>
      <id>2621485</id>
      <parentid>2613659</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Нараджэньні */ +[[Вільям Генрыхавіч Фішэр]]</comment>
      <origin>2621485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2528" sha1="l1mefpooxcvwrzpyqf9kmb0imwrxe7d" xml:space="preserve">{{Навігацыя для году|1903}}
{{Год у іншых календарох|1903}}
{{Загаловак году|1903}}

== Падзеі ==
* [[1 студзеня]] — [[Эдуард VII]], кароль [[Злучанае Каралеўства|Злучанага Каралеўства]], стаў [[кайзэр]]ам [[Індыя|Індыі]]
* [[1 ліпеня]] — мэрыя Вены ўтварыла «[[Венскія лініі]]» для кіраваньня гарадзкімі перавозкамі
* [[17 сьнежня]] — першы пасьпяховы палёт на самалёце з [[Рухавік унутранага згараньня|рухавіком унутранага згараньня]] ажыцьцявілі амэрыканскія мэханікі браты [[Райт (браты)|Ўілбур і Орвіл Райт]]

== Нараджэньні ==
* [[13 лютага]] — [[Жорж Сымэнон]], бэльгійскі дэтэктыўны пісьменьнік
* [[27 лютага]] — [[Ёзэф Доў Салавейчык]], адзін з найбуйнейшых [[Галаха|галахістаў]] і [[жыд]]оўскіх мысьляроў [[XX стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]]
* [[25 чэрвеня]] — [[Джордж Оруэл]], ангельскі пісьменьнік
* [[11 ліпеня]] — [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]], савецкі пісьменьнік нямецкага паходжаньня
* [[20 верасьня]] — [[Натальля Арсеньнева]], беларуская паэтка
* [[27 верасьня]] — [[Вера Харужая]], беларуская падпольніца, партызанка
* [[14 кастрычніка]] — [[Сямён Косбэрг]], савецкі канструктар ракетных рухавікоў
* [[1 лістапада]] — [[Кузьма Кісялёў]], савецкі дзяржаўны дзяяч і дыплямат Беларусі
* [[27 лістапада]] — [[Піліп Пестрак]], беларускі паэт, празаік, публіцыст, крытык

== Сьмерці ==
* [[15 красавіка]] — [[Людвік Станіслаў Фадзей Акінчыц]], лекар, паўстанец 1863 року
* [[22 верасьня]] — [[Мэноцьці Гарыбальдзі]], італійскі й польскі вайсковец

[[Катэгорыя:1903| ]]</text>
      <sha1>l1mefpooxcvwrzpyqf9kmb0imwrxe7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>11 ліпеня</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5512</id>
    <revision>
      <id>2621486</id>
      <parentid>2524680</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:37:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Нараджэньні */ +[[Вільям Генрыхавіч Фішэр]]</comment>
      <origin>2621486</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8124" sha1="8gajzy7yzy3zs2qsks8ddatewuw803g" xml:space="preserve">{{КаляндарЛіпень}}
{{Дзень|11|07}}

== Падзеі ==
* [[813]] — [[Сьпіс бізантыйскіх імпэратараў|бізантыйскі імпэратар]] [[Міхаіл I Рангабэ|Міхаіл I]] адмовіўся ад стальцу і пастрыгся ў [[манах]]і
* [[911]] — [[Карл Прасьцяк]] і [[Ролян Нармандзкі]] падпісалі [[Сэнт-Клер-сюр-Эпцкая дамова|Сэнт-Клер-сюр-Эпцкую дамову]]
* [[1174]] — [[Бальдвін IV Ерусалімскі|Бальдвін IV]] стаў [[Сьпіс каралёў Ерусаліму|каралём]] [[Ерусалімскае каралеўства|Ерусаліму]]
* [[1346]] — [[Сьпіс люксэмбурскіх манархаў|граф люксэмбурскі]] і [[Сьпіс чэскіх манархаў|кароль багемскі]] [[Карл IV Люксэмбурскі|Карл IV]] абраны на [[Кароль рымлянаў|караля рымлянаў]]
* [[1496]] — [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікі князь]] [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] надаў [[Горадня|Горадні]] поўнае [[Магдэбурскае права]]
* [[1576]] — шукаючы [[Паўночна-Заходні праход|праход]] праз [[Атлянтычны акіян|Паўночны Атлянтычны акіян]], [[Мартын Фробішар]] адкрыў [[Грэнляндыя|Грэнляндыю]], якую памылкова палічыў [[Фрысьляндыя]]й
* [[1609]] — у [[Вільня|Вільні]] праваслаўныя ўчынілі няўдалы замах на [[Кіеўскія ўніяцкія мітрапаліты|грэка-каталіцкага мітрапаліта]] [[Іпаці Пацей|Іпація Пацея]]
* [[1660]] — войска [[Міхал Казімер Пац|Міхала Казімера Паца]] прыступам вызваліла [[Вільня|Вільню]] ад маскоўскага войска
* [[1705]] — у [[Сафійскі сабор (Полацак)|Сафійскім саборы]] ў [[Полацк]]у маскоўскі цар [[Пётар I]] забіў 5 манахаў-[[Базыляны|базылянаў]]
* [[1783]] — [[Француская акадэмія]] прыпыніла праектаваньне [[параход]]а як беспэрспэктыўнае
* [[1889]] — заснаванае [[мэксыка]]нскае [[места]] [[Тыхуана]]
* [[1893]] — японскі прадпрымальнік [[Какічы Мікімота]] ўпершыню атрымаў штучныя [[пэрліна|пэрліны]]
* [[1899]] — [[Джаваньні Аньельлі]] заснаваў у [[Італія|італьянскім]] [[Турын]]е кампанію [[Fiat]]
* [[1917]] — пачатак [[Бітва пры Пашэндэйле|бітвы пры Пашэндэйле]]
* [[1920]] — [[Другая Рэч Паспалітая|польскія ўлады]] забаранілі беларускі тыднёвік «[[Незалежная думка (1920)|Незалежная думка]]»
* [[1921]] — скончылася [[вайна за незалежнасьць Ірляндыі]]
* 1921 — [[Чырвоная Армія]] захапіла [[Манголія|Манголію]] і стварыла [[Мангольская народная рэспубліка|Мангольскую народную рэспубліку]]
* [[1940]] — [[II сусьветная вайна]]: [[Анры Філіп Петэн]] стаў кіраўніком [[Рэжым Вішы|акупаванай Францускай дзяржавы]]
* [[1943]] — пік «[[Валынская разьня|Валынскай разьні]]», калі сілы [[Украінская паўстанчая армія|УПА]] адначасова заатакавалі, паводле розных зьвестках, ад 99 да больш чым 150 польскіх населеных пунктаў з агульнай колькасьцю ахвяраў да 50—60 тысячаў чалавек
* [[1957]] — заснаваны [[Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклёру]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Акадэміі навук БССР]]
* 1957 — [[Ага Хан IV]] стаў 49-м [[Ісмаілізм|ісмаільскім]] [[імам]]ам
* [[1960]] — [[Кангалескі крызіс]]: [[Дзяржава Катанга|Катанга]] выйшла са складу [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга|Рэспублікі Конга]]
* [[1962]] — адбылася першая трансатлянтычная [[Спадарожнікавая тэлевізія|спадарожнікавая тэлетрансьляцыя]].
* [[1995]] — выйшаў першы нумар газэты «[[Народная Воля]]»
* [[1995]] — у [[Срэбраніца|Срэбраніцы]] сэрбскія войскі ўчынілі [[Срэбраніцкі гвалт|масавае забойства]] [[басьнійцы|басьнійцаў]]-[[Мусульмане|мусульманаў]]

== Нараджэньні ==
* [[1366]] — [[Ганна Багемская]], жонка [[Рычард II Ангельскі|Рычарда II Ангельскага]]
* [[1561]] — [[Люіс дэ Гогара]], гішпанскі паэта й драматург
* [[1885]] — [[Францішак Рамейка]], беларускі каталіцкі сьвятар, грамадзкі дзяяч
* [[1903]] — [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]], савецкі пісьменьнік нямецкага паходжаньня
* [[1925]] — [[Андрэй Богуш]], беларускі фізык-тэарэтык
* [[1927]] — [[Тэадор Мэйман]], амэрыканскі навукоўца, стваральнік першага [[лазэр]]а
* [[1932]] — [[Анатоль Анікейчык]], беларускі скульптар, пэдагог, народны мастак Беларусі

== Сьмерці ==
* [[1836]] — [[Жан Батыст Люі Масьле]], рымска-каталіцкі дзяяч, біскуп
* [[1974]] — [[Пэр Лягерквіст|Пэр Фабіян Лагерквіст]] (н. [[1891]]), швэдзкі пісьменьнік, ляўрэат [[Нобэлеўская прэмія|Нобэлеўскай прэміі]] 1951 году
* [[1982]] — [[Мэша Сэлімавіч]], [[Босьнія і Герцагавіна|басьнійскі]], [[Сэрбія|сэрбскі]] і [[Югаславія|югаслаўскі]] пісьменьнік, адзін з найвыбітнейшых празаікаў XX стагодзьдзя ва [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропе]]
* [[2023]]:
** [[Алесь Пушкін]], беларускі жывапісец-нонканфарміст, тэатральны мастак, пэрформэр, арт-куратар
** [[Мілан Кундэра]], чэскі пісьменьнік

== Сьвяты ==
* [[ААН]]: [[Сусьветны дзень насельніцтва]]
** [[Сусьветны дзень чакаляды]]
* [[Беларуская ССР]]: [[Дзень вызваленьня Беларусі ад белапалякаў]]
* [[КНР]]: [[Нацыянальны марскі дзень (Кітай)|Нацыянальны марскі дзень]]
* [[Польшча]]: [[Нацыянальны дзень памяці ахвяраў генацыду палякаў украінскімі нацыяналістамі]]

{{Месяцы}}

[[Катэгорыя:11 ліпеня| ]]</text>
      <sha1>8gajzy7yzy3zs2qsks8ddatewuw803g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югаславія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8560</id>
    <revision>
      <id>2621303</id>
      <parentid>2508771</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:55:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621303</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5006" sha1="e21uocnpzjlvi1u7kf7ialrht77qvbo" xml:space="preserve">[[Файл:LocationYugoslavia2.png|міні|220пкс|Зьмена межаў Югаславіі на працягу XX ст.]]
'''Югасла́вія''' ([[сэрбская мова|па-сэрбску]] і [[македонская мова|македонску]]: ''Jугославиja'', [[харвацкая мова|па-харвацку]], [[басьнійская мова|басьнійску]] і [[славенская мова|славенску]]: ''Jugoslavija'') — найменьне дзяржавы [[паўднёвыя славяне|паўднёваславянскіх народаў]], якое на працягу амаль усяго XX стагодзьдзя ўжывалася ў адносінах да трох [[дзяржава]]ў, што ўзьнікалі на [[Балканская паўвыспа|Балканскай паўвысьпе]].
* '''Першая Югаславія''', заснаваная пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў 1918 годзе як [[Каралеўства сэрбаў, харватаў і славенцаў]] (Каралеўства СХС), а ў 1929 годзе перайменаваная ў [[Каралеўства Югаславія|Каралеўства Югаславію]], пасьля перавароту [[Аляксандар Карагеоргіевіч|Аляксандра Карагеоргіевіча]]. Кароль знаходзіўся пад уплывам сеткі тэрарыстычнай арганізацыі «Чорная рука». Пераварот быў зьдзейсьнены пасьля зьмены вайсковага кіраўніцтва. Праіснавала пад гэтай назвай да 1941 году. Першапачатковае дзяржаўнае ўтварэньне вядомае пад назвай [[Дзяржава славенцаў, харватаў і сэрбаў]].
* '''Другая Югаславія''' — сацыялістычная дзяржава, заснаваная адразу пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў 1945 годзе пад назвай ''Дэмакратычная Фэдэрацыйная Югаславія'', пасьля з 1946 году ''Фэдэрацыйная Народная Рэспубліка Югаславія'', і нарэшце з 1963 году [[СФРЮ|Сацыялістычная Фэдэрацыйная Рэспубліка Югаславія]] (СФРЮ). Праіснавала да 1992 году, калі чатыры з шасьці фэдэрацыйных рэспублік самавольна выйшлі са складу фэдэрацыі.
* '''Трэцяя Югаславія''' мела назву [[Саюзная Рэспубліка Югаславія]] (СРЮ) і існавала на тэрыторыі [[Сэрбія|Сэрбіі]] (уключна з [[Ваяводзіна]]й і [[Косава]]м) і [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]] з 1992 да 2003 году. у 2003 годзе дзяржава перайменаваная ў [[Сэрбія і Чарнагорыя|Сэрбію і Чарнагорыю]]. Назва Югаславія канчаткова выйшла з афіцыйнага ўжытку.

Дзяржаўнаю мовай Югаславіі ў выніку працы сэрбскіх ды харвацкіх лінгвістаў першапачаткова была [[сэрбскахарвацкая мова]] (часам называецца харвацкасэрбская). Пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] мовы саюзных рэспублік былі абвешчаныя раўнапраўнымі ў статусе, аднак сэрбская мова карысталася адноснай перавагай. Асноўнае насельніцтва — паўднёвыя славяне: [[сэрбы]], [[харваты]], [[славенцы]], [[македонцы]], а таксама неславянская [[народнасьць]] — [[Альбанія|альбанцы]].

== Глядзіце таксама ==
* [[Гісторыя Югаславіі]]
* [[Гісторыя Сэрбіі]]
* [[Гісторыя Харватыі]]
* [[Гісторыя Босьніі і Герцагавіны]]
* [[Гісторыя Славеніі]]
* [[Гісторыя Македоніі]]
* [[Гісторыя Чарнагорыі]]

{{Накід:Гісторыя}}

[[Катэгорыя:Югаславія| ]]
[[Катэгорыя:Колішнія дзяржавы Эўропы]]
[[Катэгорыя:Дзяржавы і тэрыторыі, заснаваныя ў 1918 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1992 годзе]]
[[Катэгорыя:1918 год у Сэрбіі]]</text>
      <sha1>e21uocnpzjlvi1u7kf7ialrht77qvbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гданьск</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9595</id>
    <revision>
      <id>2621514</id>
      <parentid>2612483</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:48:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621514</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12500" sha1="861xodi6w5gtr6igr4k7yqjvw1vnmr8" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Гданьск
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Гданьску
|Назва на мове краіны                = Gdańsk
|Герб                                = POL_Gdańsk_COA.svg
|Сьцяг                               = Gdansk flag.svg
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = 
|Статус з                            = 
|Магдэбурскае права                  = 
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Ваяводзтва                          = 
|Павет                               = 
|Гміна                               = 
|Прэзыдэнт места                     = 
|Пасада кіраўніка                    = Мэр
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 262
|Крыніца плошчы                      = 
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 
|Колькасьць насельніцтва             = 462454
|Год падліку колькасьці              = 2014
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Нацыянальны склад насельніцтва      = 
|Год падліку нацыянальнага складу    = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Год падліку колькасьці двароў       = 
|Паштовыя індэксы                    = ад 80-008 да 80-958
|Тэлефонны код                       = +48 58
|Аўтамабільны нумарны знак           = 
|TERYT                               = 
|Выява                               = Gdansk Glowne Miasto.jpg
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 54
 |Шырата хвілінаў                    = 22
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 18
 |Даўгата хвілінаў                   = 38
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Пазыцыя подпісу на мапе             = 
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Сайт                                = 
|Лацінка=Hdańsk}}
'''Гданьск''', '''Ґданьск''' ({{мова-de|Danzig}}, {{мова-pl|Gdańsk}}, {{мова-csb|Gduńsk}}, з 1308 па 1466, і з 1793 па 1945 год — ''Данцыг'') — горад у паўночнай [[Польшча|Польшчы]], каля 500 000 жыхароў. Разам з суседнімі [[Сопат]]ам і [[Гдыня]]й утварае канурбацыю [[Труймяста]], то бок патройны горад, з агульным насельніцтвам каля мільёну чалавек. Гданьск — буйны [[порт]] на [[Балтыйскае мора|Балтыйскім моры]], цэнтар прамысловасьці, у прыватнасьці нафтахімічнай і машынабудаваньня (разьвітыя суднабудаваньне і суднарамонт).

== Кароткая гісторыя ==
* Гданьск упершыню згадваецца ў летапісах ў 997 годзе ў сувязі зь місіяй сьвятога Адальбэрта (Войцэха) у [[Прусія|Прусію]]. Аднак паводле зьвестак археалягічных раскопак, паселішча на месцы Гданьску існавала ўжо ў пятым стагодзьдзі.
* 14 лістапада 1308 году Гданьск быў захоплены рыцарамі [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэна]] і быў далучаны да Прусіі. Горад быў пераназваны ў Данцыг.
* У 1466 годзе, пасьля сканчэньня Трынаццацігадовай вайны Тэўтонскага ордэна з Польшчай, падчас якой Ордэн пацярпеў паразу, Гданьск быў узьяднаны з Польшчай і яму быў вернуты яго першапачатковы назоў.
* Аднак у 1793 годзе, у выніку падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], Гданьск дастаўся Прусіі і зноўку стаў Данцыгам.
* Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] Гданьск атрымаў статут вольнага гораду і знаходзіўся пад кіраваньнем [[Ліга Нацыяў|Лігі Нацыяў]]. Большую частку насельніцтва гораду складалі немцы, але палякі мелі права на свае ўласныя ўстановы, напрыклад, школы, бібліятэкі і г. д.

== Другая сусьветная вайна ==
1 верасьня 1939 году ў Гданьску фактычна пачалася [[Другая сусьветная вайна]]. Нямецкімі войскамі былі атакаваныя Польская пошта і невялікі польскі гарнізон у форце Вэстэрплятэ.

На працягу некалькіх гадзін Польскую пошту абаранялі некалькі дзясяткаў польскіх патрыётаў, узброеных у асноўным спартовай і паляўнічай зброяй. Форт Вэстэрплятэ быў абстраляны караблямі нямецкага ВМФ. На наступны ж дзень Гданьск увайшоў у склад [[Усходняя Прусія|Усходняй Прусіі]] як Данцыг.

Падчас бамбаваньня і штурму савецкімі войскамі горад быў вельмі моцна разбураны, у цэнтры разбурэньні дасягалі 70—80%.

Пасьля вайны, на рашэньне [[Патсдамская канфэрэнцыя|Патсдамскай канфэрэнцыі]] Ўсходняя Прусія была ліквідаваная. Яе паўночная частка, прыкладна 2/3 агульнай тэрыторыі, у тым ліку і Гданьск, была перададзеная Польшчы. Нямецкае насельніцтва было дэпартаванае.

== Сучаснасьць ==
Напрыканцы 1980-х гадоў у Гданьску паўстаў незалежны прафсаюз суднабудаўнікоў «Салідарнасьць», на чале якога ўстаў зваршчык з гданьскай суднавэрфі [[Лех Валэнса]]. Дзейнасьць гэтага прафсаюзу стала адным з фактараў распаду сацыялістычнай сыстэмы. Пасьля Лех Валэнса стаў прэзыдэнтам Польшчы.

Адразу жа пасьля вайны, ужо напрыканцы 1940-х гадоў, нягледзячы на значныя эканамічныя цяжкасьці, у Гданьску пачалося аднаўленьне старога гораду.

Гэты працэс не завершаны дагэтуль, хоць вялікая частка прац ужо выкананая. У асноўным не адноўленымі застаюцца руіны зерневых сьвіранаў на высьпе Складоў і высьпе Алавянка. У цэлым жа стары горад адноўлены амаль поўнасьцю.

== Славутасьці ==
[[Стары горад (Гданьск)|Стары горад]] уяўляе сабою архітэктурны комплекс XIII—XVIII стагодзьдзяў. Асноўныя славутасьці:
* [[Базыліка Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі (Гданьск)|Базыліка Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі]], другі паводле велічыні ў Эўропе (пасьля [[Кёльнскі сабор|Кёльнскага сабору]]) і ў той жа час самы вялікі цагляны храм у Эўропе. Ён быў пабудаваны ў XIII—XVI стагодзьдзях у строгім гатычным стылі.
* Каралеўскі гасьцінец — парадны ўезд у горад, які пачынаецца ў комплексу гарадзкіх брамаў (Высокая брама, Ліхадзейская брама і Залатая брама), далей гасьцінец ідзе па вуліцы Длугай (Доўгай) і сканчаецца на пляцы Длугі Тарг ([[Доўгі Рынак]]).
* На [[Доўгі Рынак|Длугім Таргу]] знаходзяцца шматлікія помнікі эпохі [[Рэнэсанс]]у:
** [[Ратуша Галоўнага гораду (Гданьск)|гарадзкая ратуша]],
** [[двор Артуса]],
** [[Фантан Нэптуна (Гданьск)|фантан Нэптуна]],
** Залаты Дом,
** [[Зялёная брама (Гданьск)|Зялёная брама]].

У Гданьску разьмешчаныя шматлікія музэі, у тым ліку галерэя жывапісу. Цікавы археалягічны музэй, разьмешчаны ў гістарычным цэнтры гораду. Там жа разьмешчаны гданьскі Марскі музэй. Да марскога музэю належыць таксама і Жураў — будынак XV стагодзьдзя, які спалучаў у сабе некалькі функцыяў — гарадзкой брамы, абарончай вежы і партовага крану. Да пачатку дваццатага стагодзьдзя Жураў быў найвялікшым партовым кранам Эўропы. Яго таксама выкарыстоўвалі дзеля ўсталёўкі шчоглаў на караблі.

У прыгарадзе Гданьску разьмешчаны заапарк.

== Ураджэнцы Гданьску ==
* [[Павал Адамовіч]], польскі палітык, былы мэр Гданьску
* [[Габрыель Фарэнгейт]], [[фізык]], вынаходца аднайменнай шкалы тэмпэратур
* [[Ян Гэвэліюс]], півавар і [[астраном]]
* [[Артур Шапэнгаўэр]], [[філёзаф]]
* [[Гюнтэр Грас]], пісьменьнік, ляўрэат [[Нобэлеўская прэмія|Нобэлеўскай прэміі]] (1999)

== Фатаздымкі ==
&lt;gallery&gt;
Monumento Neptuno, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 01.jpg|Фантан Нэптуна
Corte Artus, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 04.jpg|Двор Артуса
Bazylika mariacka gdansk ubt.jpeg|Касьцёл Сьвятой Панны Марыі
Ayuntamiento Principal, Gdansk, Polonia, 2013-05-20, DD 03.jpg|Ратуша
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.gdansk.pl/ Афіцыйная бачына]

{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}
{{Гарады Паморскага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Гданьск| ]]</text>
      <sha1>861xodi6w5gtr6igr4k7yqjvw1vnmr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>.by</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11957</id>
    <revision>
      <id>2621336</id>
      <parentid>2614617</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:58:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621336</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10967" sha1="kzcoa8ttd3dnzz9diqqosvm1ymn6x9i" xml:space="preserve">{{Дамэн верхняга ўзроўню
|Назва                    = .by
|Выява                    = 
|Уведзены                 = {{Дата пачатку|10|5|1994|1}}
|Тып дамэну               = [[Нацыянальны дамэн верхняга ўзроўню]]
|Статус                   = дзейны
|Рэгістратар              = «[[Надзейныя праграмы]]»
|Арганізатар              = [[Апэратыўна-аналітычны цэнтар пры прэзыдэнце Рэспублікі Беларусь]]
|Прызначэньне             = аб’екты, зьвязаныя з [[Беларусь|Рэспублікай Беларусь]]
|Выкарыстаньне            = папулярны ў Беларусі
|Абмежаваньні рэгістрацыі = 
|Структура                = 
|Дакумэнты                = [http://cctld.by/be/documents/instruction-on-the-procedure-of-registration-of-domain-names-in-the-space-of-hierarchical-names-of-t/ Інструкцыя аб парадку рэгістрацыі дамэнных імёнаў у прасторы герархічных імёнаў нацыянальнага сэгмэнта сеткі Інтэрнэт]
|Разьвязаньне спрэчак     = 
|Вэб-старонка             = [http://cctld.by/be/ cctld.by]
}}
'''.by''' — [[нацыянальны дамэн верхняга ўзроўню|нацыянальны]] [[дамэн верхняга ўзроўню]] для [[Беларусь|Беларусі]], зарэгістраваны [[ICANN|Сеціўным таварыствам па надаваньні імёнаў і нумароў]] 5 траўня 1994 г. і створаны [[IANA]] 10 траўня 1994 году.

== Гісторыя ==
Першы зарэгістраваны беларускі дамэн — minsk.by, які робіцца геаграфічнаю зонаю. У канцы 1994 году ўтвораныя (суб)дамэны — ok.minsk.by (верасень?), cacedu.minsk.by (канец 1994 — пачатак 1995?). На студзень 1995 году ў Беларусі 1 дамэн (minsk.by) і 2 гасты (ok.minsk.by, cacedu.minsk.by), у ліпені 1 дамэн і 5 гастоў.

На студзень 1996 у Беларусі 4 дамэны (ac.by, bas-net.by, minsk.by, unibel.by) і 23 гасты, у ліпені 1996 — 5 дамэнаў і 103 гасты. За 1996 дамэны беларускай адраснай зоны (*.by) запытваліся менш, чым 500 разоў. На студзень 1997 у Беларусі 14 дамэнаў і 255 гастоў, у ліпені 1997 — 28 дамэнаў і 451 гост. За 1997 дамэны беларускай адраснай зоны (*.by) запытваліся 3214 разоў.

Да 1998 году ў Беларусі існавалі чатыры інтэрнэт-правайдэры: «[[Белтэлекам]]» і «[[Адкрыты кантакт]]», [[NSYS]] ды [[Solo]], якія выкарыстоўвалі агульны канал «[[Белтэлекам]]а».&lt;ref&gt;Гісторыя байнэту ў выявах: [http://os.by/history/episode2.htm Эпізод 2]&lt;/ref&gt; 30 сакавіка 1999 году зьявіўся першы беларускі партал — 09.open.by.&lt;ref&gt;Гісторыя байнэту ў выявах: [http://os.by/history/episode3.htm Эпізод 3]&lt;/ref&gt; Увосень 1999 году пачаў дзейнічаць лічыльнік [[Акавіта]], функцыянавалі каталёг «Беларускі рэйтынг», сайты «Менскі слон» і Open.by. У лютым 1999 году «[[Белтэлекам]]» пачаў прадастаўляць беспарольны доступ у інтэрнэт. Колькасьць пастаянных карыстальнікаў беларускага інтэрнэту складала 20 тысячаў асобаў.&lt;ref&gt;Гісторыя байнэту ў выявах: [http://os.by/history/episode4.htm Эпізод 4]&lt;/ref&gt;

1 лютага 2000 году па адрасе dt.home.by пачаў працу першы беларускі партал і каталёг «[[Дзед Талаш]]».&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20010227220909/http://dt.home.by/news.htm Архіў навінаў сайту «Дзед Талаш»]&lt;/ref&gt; 28 лютага 2000 году магчымасьць рэгістраваць сайты ў зоне .by атрымалі ня толькі інтэрнэт-правайдэры, але і [[юрыдычная асоба|юрыдычныя асобы]].&lt;ref name=&quot;it&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20080530221617/http://it.tut.by/news/96398.html История Байнета в датах] // TUT.BY, 28 траўня 2008 г.&lt;/ref&gt; 6 кастрычніка 2000 году адкрыўся найбуйнейшы па стане на 2009 год партал [[TUT.BY]].

На 6 траўня 2012 г. у зоне .by налічвалася звыш 55 тыс. дамэнаў, на 1 кастрычніка 65 тыс. адрасоў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Якаў Бута]]|загаловак=У Байнэце стартаваў маштабны дабрачынны аўкцыён па продажы прыгожых дамэнных імёнаў|спасылка=http://www.tvr.by/bel/newsprint.asp?id=75608|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=1 кастрычніка 2012|дата доступу=28 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. 25 сакавіка 2014 г., у [[Дзень Волі]], лік дамэнаў дасягнуў 100 тысячаў, зь якіх звыш 90% прыпадала на грамадзянаў Беларусі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нацыянальнай дамэннай зоне BY сёньня спаўняецца 20 гадоў|спасылка=http://www.tvr.by/bel/news.asp?id=20541&amp;cid=16|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=5 траўня 2014|дата доступу=7 траўня 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=https://www.tvr.by/news/obshchestvo/natsionalnoy_domennoy_zone_by_segodnya_ispolnyaetsya_20_let_05_05_2014_19_08_0024/|загаловак=Национальной доменной зоне BY сегодня исполняется 20 лет|выдавец=Белтелерадиокомпания|дата публікацыі=5 Мая 2014|мова=ru}}&lt;/ref&gt;.

== Рэгістрацыя дамэнаў ==
Першапачаткова рэгістрацыю дамэнаў у зоне «.by» ў Беларусі ажыцьцяўляла адзіная кампанія ААТ «[[Адкрыты кантакт]]». У кастрычніку 2006 году ліцэнзію «на права ажыцьцяўленьня тэхнічнай [[абарона інфармацыі|абароны інфармацыі]], у тым ліку [[крыптаграфія|крыптаграфічнымі]] мэтадамі, уключаючы ужываньне [[электронны лічбавы подпіс|электроннага лічбавага подпісу]]» атрымалі яшчэ дзьве беларускія кампаніі: УП «[[Надзейныя праграмы]]» і СП ААТ «[[Дзелавая сець]]». Першая зь іх з 27 сакавіка 2007 году пачала прымаць заяўкі і ажыцьцяўляць рэгістрацыю дамэнаў. 3 верасьня 2007 году ліцэнзію атрымала таксама кампанія «[[Экстмэдыя]]». Па стане на 2013 год усе 4 кампаніі ажыцьцяўляюць афіцыйную рэгістрацыю дамэнаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рэгістратары|спасылка=http://cctld.by/be/recorder/|выдавец=cctld.by|дата публікацыі=|дата доступу=11 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. У лютым 2012 г. адзіным тэхнічным адміністратарам зоны .by замест ААТ «Адкрыты кантакт» сталася УП «Надзейныя праграмы»&lt;ref name=&quot;rules&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Правілы рэгістрацыі дамэнаў|спасылка=http://www.cctld.by/bel/rules.html|выдавец=cctld.by|копія=http://web.archive.org/web/20130830190001/http://www.cctld.by/bel/rules.html|дата доступу=26 красавіка 2013|дата копіі=30 жніўня 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|url=http://cctld.by/be/statistics/|загаловак=Статыстыка дамена .BY. Регистрация доменного имени .by|выдавец=cctld.by|дата доступу=11 верасьня 2017}}&lt;/ref&gt;. Зьявілася магчымасьць уводзіць зьвесткі на беларускай мове пры рэгістрацыі дамэна&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Аляксей Арэшка]]|загаловак=Нацыянальнай дамэннай зоне .BY споўнілася 18 гадоў|спасылка=http://by.belapan.by/archive/2012/05/06/547084_547085|выдавец=[[БелаПАН]]|дата публікацыі=6 траўня 2012|дата доступу=15 чэрвеня 2013}}&lt;/ref&gt;.

Па стане на 2009 год рэгістрацыя і дэлегаваньне дамэнаў другога ўзроўню ажыцьцяўляецца для прыватных і юрыдычных асобаў Рэспублікі Беларусь, а таксама для прыватных і юрыдычных асобаў замежных дзяржаваў. Дамэннае імя мусіць утрымліваць ад 2 да 63 літараў лацінскага альфабэту, лічбаў, сымбаляў злучка («-»), а таксама ня мусіць пачынацца альбо скончвацца сымбалем злучка («-»).&lt;ref name=&quot;rules&quot; /&gt;

== Глядзіце таксама ==
* [[Куфарбай|Kufar.by]]
== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20071024114315/http://www.iana.org/root-whois/by.htm Зьвесткі whois для дамэну .by на сайце IANA]

{{Нацыянальныя дамэны верхняга ўзроўню}}

[[Катэгорыя:Нацыянальныя дамэны верхняга ўзроўню|by]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]]
[[Катэгорыя:Тэлекамунікацыі ў Беларусі]]</text>
      <sha1>kzcoa8ttd3dnzz9diqqosvm1ymn6x9i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Паўночная Амэрыка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13737</id>
    <revision>
      <id>2621528</id>
      <parentid>2620209</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T02:56:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621528</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42884" sha1="fkfpm52i5j045gs5aceuej0ja7p6g5n" xml:space="preserve">[[Файл:North America satellite globe.jpg|міні|Паўночная Амэрыка з космасу.]]
'''Паўно́чная Амэ́рыка''' — адзін з шасьці кантынэнтаў [[Зямля|Зямлі]], знаходзіцца ў заходнім паўшар’і, паміж [[Ціхі акіян|Ціхім]] і [[Атлянтычны акіян|Атлянтычным акіянамі]]. Аддзелены ад [[Азія|Азіі]] [[Бэрынгаў праліў|пратокай Берынга]], ад [[Паўднёвая Амэрыка|Паўднёвай Амэрыкі]] [[Панамскі канал|Панамскім каналам]]. Паўднёвая частка кантынэнта адносіцца да [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]]. Плошча кантынэнту складае 24,2 млн км², а колькасьць жыхароў ёсьць роўным 493 млн чалавек, паводле зьвестак на 2001 год.

Даўжыня з [[поўнач]]ы на [[поўдзень]] — 7,2 тысячаў кілямэтраў, з [[захад]]у на [[усход|ўсход]] — 6,8 тысячы кілямэтраў, даўжыня берагавой лініі — 75,5 тысячы кілямэтраў. Найвялікшыя паўвостравы: [[Лябрадор (паўвостраў)|Лябрадор]], [[Флорыда]], [[Каліфорнія]]. Да Паўночнай Амэрыкі адносяць астравы: [[Грэнляндыя]], [[Зямля Бафіна]], [[Куба]]. Сярэдняя вышыня над узроўнем мора — 677 мэтраў, найвышэйшы пункт знаходзіцца ў [[Кардыльеры|Кардыльерах]] (г. [[Дэналі]], 6194 м), найніжэйшы пункт — ў [[Даліна Сьмерці|Даліне Сьмерці]] (ніжэй за 86 мэтраў ад узроўню акіяну). Больш за 64% паверхні ляжыць вышэй за 300 мэтраў; уздоўж заходняга ўзьбярэжжа знаходзяцца [[Кардыльеры]] (сейсьмічна актыўныя). На ўсход ад іх цягнецца [[Вялікая Роўнядзь]], далей на ўсход [[Апалачы (горы)|Апалачы]] і нізіннае ўсходняе ўзьбярэжжа. Галоўныя рэкі: [[Місысыпі (рака)|Місысыпі]], [[Місуры (рака)|Місуры]], [[Макензі (рака)|Макензі]], [[Юкон]]; азёры: [[Верхняе (возера)|Верхняе]], [[Гурон]], [[Мічыган (возера)|Мічыган]], [[Вялікае Мядзьведжае]], [[Эйры (возера)|Эйры]]. На поўначы кантынэнта [[тундра]], [[іглістыя лясы]] якія пераходзяць у [[мяшаныя лясы|мяшаныя]] і [[шыракаліставыя лясы]], у цэнтральнай частцы кантынэнту — [[прэрыя|прэрыі]], на паўднёвым захадзе — [[пустэльня|пустэльні]] і [[паўпустэльня|паўпустэльні]]. У Кардыльерах знаходзяцца горныя іглістыя лясы і [[альпійскія лугі]]; на ўзьбярэжжах [[Цэнтральная Амэрыка|Цэнтральнай Амэрыкі]] — роўнядзевыя лясы. [[Фаўна]] прадстаўленая вельмі шырока: [[паўночны алень]], [[віргінскі алень]], мядзьведзі ([[грызлі]], [[барыбал]]), [[бізон]]ы і г. д. У Паўночнай Амэрыцы жыве 8% чалавецтва ([[эўрапэоіды]], [[нэгроіды]] і [[індзейцы]]), значныя абшары кантынэнта бязьлюдныя (Паўночная Канада, Грэнляндыя), найбольш населеныя [[Бэрмудзкія астравы|Бэрмуды]] і паўночна-ўсходняе ўзьбярэжжа [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. Гарадзкое насельніцтва складае каля 75%. Найбуйнейшыя гарады Паўночнай Амэрыкі — [[Мэхіка]] (15,3 млн чал.), [[Нью-Ёрк]] (7,4 млн чал.) і [[Лос-Анджэлес]] (3,6 млн чал.).

Дзякуючы калянізацыі Амэрыкі жыхарамі [[Эўропа|Эўропы]] большасьць насельнікаў кантынэнту размаўляюць на эўрапейскіх мовах, як то на [[ангельская мова|ангельскай]], на [[гішпанская мова|гішпанскай]] або [[француская мова|францускай]], а культуры дзяржаваў звычайна маюць заходнія традыцыі.

== Геаграфія ==
[[Файл:Moraine Lake 17092005.jpg|міні|зьлева|Возера [[Марэйн (возера)|Марэйн]] у нацыянальным парку [[Банф (нацыянальны парк)|Банф]].]]
Паўночная Амэрыка злучаная з Паўднёвай праз [[Панамскі пярэсмык]]. Кантынэнт разьмежаваны на паўднёвым усходзе згодна зь меркаваньнем большасьці географаў на водападзеле Дарыену ўздоўж мяжы паміж [[Калюмбія]]й і [[Панама]]й, размяшчаючы амаль усю Панаму ў межах Паўночнай Амэрыкі&lt;ref&gt;[http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#americas «Americas»]. Standard Country and Area Codes Classifications (M49). United Nations Statistics Division.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20061021010223/http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/maps/reference/international/north_america/referencemap_image_view «North America»]. Atlas of Canada.&lt;/ref&gt;. У якасьці альтэрнатывы некаторыя геолягі фізыяграфічна разьмяшчаюць паўднёвую мяжу кантынэнту на пярэсмыку [[Тэўантэпэк (пярэсмык)|Тэўантэпэк]], што месьціцца ў [[Мэксыка|Мэксыцы]]. З гэтага пункту Цэнтральная Амэрыка пераходзіць у Паўднёвую&lt;ref&gt;[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/102196/Central-America «Central America»]. Encyclopædia Britannica.&lt;/ref&gt;. [[Карыбы|Карыбскія астравы]] лічацца часткай Паўночнае Амэрыкі. Мацерыковая берагавая лінія доўгая і нерэгулярная. [[Мэксыканская затока]] зьяўляецца найбуйнейшым вадаёмам, якая абставае кантынэнт, другое месца займае [[Гудзонава затока]], якая таксама датычная да Паўночнае Амэрыкі. Таксама, даволі вялікімі зьяўляююца [[затока Сьвятога Ляўрэнція]] і [[Каліфарнійская затока]]. Да ўтварэньня цэнтральнаамэрыканскага пярэсмыку, рэгіён апынуўся пад вадой. Карыбскія астравы зьяўляліся часткай былога сухаземнага мосту, які злучаў Паўночную і Паўднёвую Амэрыку праз сучасныя [[Флорыда|Флорыду]] і [[Вэнэсуэла|Вэнэсуэлу]].

Ля берагоў кантынэнту месьцяцца шматлікія астравы, галоўным чынам, [[Арктычны архіпэляг]], Багамскія астравы, [[Тэркс і Кэйкас]], [[Вялікія Антыльскія астравы|Вялікія]] і [[Малыя Антыльскія астравы]], [[Алеўцкія астравы]], [[архіпэляг Аляксандра]], шматлікія астравы ўзьбярэжжа [[Брытанская Калумбія|Брытанскае Калумбіі]] і востраў [[Ньюфаўндлэнд (востраў)|Ньюфаўндлэнд]]. [[Грэнляндыя]], якая зьяўляецца самакіравальным востравам [[Данія|Даніі]] і самым вялікім востравам у сьвеце, знаходзіцца на той жа тэктанічнай пліце і, такім чынам, геаграфічна зьяўляецца часткай Паўночнае Амэрыкі. У геалягічным сэнсе [[Бэрмудзкія астравы]] ня ёсьць часткай Амэрыкі, а зьяўляюцца акіянічнымі астравамі, якія ўтварыліся на расколіне Сярэдня-Атлянтычнага сьцягу больш за 100 мільёнаў гадоў таму. Найбліжэйшая да іх сухаземная тэрыторыя — мыс [[Гатэрас (мыс)|Гатэрас]], які знаходзіцца ў [[Паўночная Караліна|Паўночнай Караліне]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. Не зважаючы на гэта, Бэрмуды часта лічаць часткай Паўночнае Амэрыкі, асабліва з улікам ейных гістарычных, палітычных і культурных сувязей з ЗША і іншымі часткамі кантынэнту.

Да ўтварэньня цэнтральнаамэрыканскага пярэсмыку гэты рэгіён месьціўся пад вадой. Астравы Карыбскага мора акрэсьліваюць падводны былое сухаземнае злучэньне, якое лучыла Паўночную і Паўднёвую Амэрыку праз сучасныя [[Флорыда|Флорыду]] і [[Вэнэсуэла|Вэнэсуэлу]].

=== Геалёгія ===
Былы старажытны мацярык [[Ляўрэнцыя]] складае геалягічнае ядро ​​Паўночнае Амэрыкі. Ён утварыўся паміж 1—1,5 мільярдаў гадоў таму ў [[пратэразой]]скім эоне&lt;ref&gt;Dalziel, I.W.D. (1992). «On the organization of American Plates in the Neoproterozoic and the breakout of Laurentia». GSA Today. 2 (11): 237—241.&lt;/ref&gt;. [[Канадзкі шчыт]] ёсьць самым вялікім агаленьнем гэтага [[кратон]]у. Ад позняга [[палеазой|палеазою]] да раньняга [[мэзазой|мэзазою]] Паўночная Амэрыка лучылася зь іншымі сучаснымі кантынэнтамі ў складзе супэркантынэнту [[Пангея]] з [[Эўразія]]й на ўсходзе. Адным з вынікаў фармаваньня Пангеі сталі [[Апалачы (горы)|Апалачы]], якія ўтварыліся каля 480 мільёнаў гадоў таму, што робіць яго адным з найстарэйшых [[горны сьцяг|горных сьцягаў]] сьвету. Калі каля 200 мільёнаў гадоў таму Пангея пачала разбурацца, Паўночная Амэрыка сталася часткай Ляўразіі, перш чым яна аддзялілася ад Эўразіі як асобны кантынэнт у сярэдзіне [[крэйдавы пэрыяд|крэйдавага пэрыяду]]. [[Скалістыя горы]] і іншыя заходнія горныя сьцягі пачалі фармавацца прыкладна ў гэты час з пэрыяду горабудаваньня пад назвай [[Лярамідава складкаватасьць]], паміж 55 і 80 мільёнаў гадоў таму. Фармаваньне Панамскага пярэсмыка, які злучаў кантынэнт з Паўднёвай Амэрыкай, магчыма, адбылося прыкладна ад 12 да 15 мільёнаў гадоў таму&lt;ref&gt;[http://www.livescience.com/50450-when-panama-land-bridge-appeared.html «Land Bridge Linking Americas Rose Earlier Than Thought»]. Live Science.&lt;/ref&gt;, а [[Вялікія азёры]] зьявіліся дзякуючы адыходу ледавікоў, якія высяклі азёрнае дно каля 10 тысяч гадоў таму.

Пераважная большасьць Паўночнай Амэрыкі месьціцца на [[Паўночнаамэрыканская пліта|Паўночнаамэрыканскае пліце]]. Часткі заходняе Мэксыкі, у тым ліку [[Ніжняя Каліфорнія]] і [[Каліфорнія]], у тым ліку гарады [[Сан-Дыега]], [[Лос-Анджэлес]] і [[Санта-Крус (Каліфорнія)|Санта-Крус]], ляжаць на ўсходнім ускрайку [[Ціхаакіянская пліта|Ціхаакіянскае пліты]], а дзьве пліты сустракаюцца па разломе [[Сан-Андрэас (разлом)|Сан-Андрэас]]. Самая паўднёвая частка кантынэнту і большая частка Карыбскіх астравоў ляжаць на [[Карыбская пліта|Карыбскае пліце]], у той час як пліты [[Хуан-дэ-Фука]] і [[Какос (пліта)|Какос]] мяжуюць з Паўночнаамэрыканскай плітой на ейнае заходняе мяжы.

== Краіны ==
У Паўночнай Амэрыцы на сёньня цалкам знаходзіцца 26 краінаў і ''17 залежных тэрыторыяў''. Насельніцтва кантынэнту складае каля 541 мільёну чалавек.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! Частка
! style=&quot;line-height:95%; width:2em&quot; class=&quot;unsortable&quot; | Герб
! Краіна
! [[Сьпіс краінаў паводле плошчы|Плошча]] (км²)
! [[Сьпіс краінаў паводле насельніцтва|Насельніцтва]]
! Сталіца
|-
! rowspan=&quot;4&quot; |Паўночная
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Greenland.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Грэнляндыі}} ''[[Грэнляндыя]] (залежная тэрыторыя '''[[Данія|Даніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 2166086
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 56562
| [[Нук]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Great Seal of the United States (obverse).svg|20пкс]]
| {{Сьцяг ЗША}} '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі]]''' {{Заўвага|Без уліку заморскіх тэрыторыяў - гэтыя аўтаноміі паказаны асобна.}}
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 9833517
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 332612846
| [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)|Вашынгтон]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Arms of Canada (shield).svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Канады}} '''[[Канада]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 9984670
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 38645131
| [[Атава]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Mexico.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Мэксыкі}} '''[[Мэксыка]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1964375
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 127996051
| [[Мэхіка]]
|-
! rowspan=&quot;7&quot; |Цэнтральная
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Belize.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Бэлізу}} '''[[Бэліз]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 22966
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 430191
| [[Бэльмапан]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Honduras.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Гандурасу}} '''[[Гандурас]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 112492
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 9546178
| [[Тэгусыгальпа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Guatemala.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Гватэмалы}} '''[[Гватэмала]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 108889
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 17109746
| [[Гватэмала (горад)|Гватэмала]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Costa Rica.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Коста-Рыкі}} '''[[Коста-Рыка]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 51100
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 5163038
| [[Сан-Хасэ (Коста-Рыка, сталіца)|Сан-Хасэ]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Nicaragua.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Нікарагуа}} '''[[Нікарагуа]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 130373
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 6595674
| [[Манагуа]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Panama.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Панамы}} '''[[Панама]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 75417
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 4278500	
| [[Панама (горад)|Панама]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of El Salvador.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сальвадору}} '''[[Сальвадор]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 21041
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 6825935
| [[Сан-Сальвадор (горад)|Сан-Сальвадор]]
|-
! rowspan=&quot;29&quot; |Карыбская
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Anguilla.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Ангільі}} ''[[Ангілья]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 91
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 15000
| [[Вэлі]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Seal of the United States Virgin Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Амэрыканскіх Віргінскіх астравоў}} ''[[Амэрыканскія Віргінскія астравы]] (залежная тэрыторыя '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 347
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 87146
| [[Шарлот Амалія]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Antigua and Barbuda.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Антыгуа і Барбуды}} '''[[Антыгуа і Барбуда]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 442
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 99337
| [[Сэнт-Джонз]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Aruba.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Арубы}} ''[[Аруба]] (залежная тэрыторыя '''[[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 180
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 111050
| [[Араньестад]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Bahamas.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Багамаў}} '''[[Багамы]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 13943
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 393450
| [[Насаў]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Barbados.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Барбадасу}} '''[[Барбадас]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 430
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 288000
| [[Брыджтаўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Bermuda.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Бэрмудзкіх астравоў}} ''[[Бэрмудзкія астравы]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 54
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 64055
| [[Гамільтан]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the British Virgin Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Брытанскіх Віргінскіх астравоў}} ''[[Брытанскія Віргінскія астравы]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 151
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 30000
| [[Роўд Таўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Haiti.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Гаіці}} '''[[Гаіці]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 27750
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 11743017
| [[Порт-о-Прэнс]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Guadeloupe.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Гвадэлюпы}} ''[[Гвадэлюпа]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1628
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 399848
| [[Бас-Тэр]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Grenada.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Грэнады}} '''[[Грэнада]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 344
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 113000
| [[Сэнт Джорджэс (Грэнада)|Сэнт Джорджэс]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Dominica.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Дамінікі}} '''[[Дамініка]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 751
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 72000
| [[Разо]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Dominican Republic.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Дамініканскай Рэспублікі}} '''[[Дамініканская Рэспубліка]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 48671
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 10535535
| [[Санта-Дамінга]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Cayman Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Кайманавых астравоў}} ''[[Кайманавы астравы]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 264
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 65786
| [[Джордж Таўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Cuba.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Кубы}} '''[[Куба]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 109884
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 11181595
| [[Гавана]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Curaçao.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Кюрасао}} ''[[Кюрасао]] (залежная тэрыторыя '''[[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 444
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 153671
| [[Вілемстад]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Montserrat.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Мансэрату}} ''[[Мансэрат]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 102
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 5000
| [[Плімут (Мансэрат)|Плімут]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:BlasonMartinique.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Мартынікі}} ''[[Мартыніка]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1128
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 375673
| [[Форт-дэ-Франс]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Puerto Rico.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Пуэрта-Рыка}} ''[[Пуэрта-Рыка]] (залежная тэрыторыя '''[[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 9104
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 3285874
| [[Сан-Хуан]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Sint Maarten.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сінт-Маартэну}} ''[[Сінт-Маартэн]] (залежная тэрыторыя '''[[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 34
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 42577
| [[Філіпсбург]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Saint Vincent and the Grenadines.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сьвятога Вінцэнта і Грэнадзінаў}} '''[[Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 389
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 110696
| [[Кінгстаўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Saint Kitts and Nevis.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сьвятога Кітса і Нэвіса}} '''[[Сьвяты Кітс і Нэвіс]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 261
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 54000
| [[Бастэр]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Saint Lucia.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сьвятой Люсіі}} '''[[Сьвятая Люсія]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 616
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 178696
| [[Кастрыз]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Blason St Barthélémy TOM entire.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Сэн-Бартэльмі}} ''[[Сэн-Бартэльмі]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 21
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 10289
| [[Густавія]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| 
| {{Сьцяг Сэн-Мартэн}} ''[[Сэн-Мартэн]] (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 54
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 32489
| [[Марыго]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Saint Pierre and Miquelon.svg|20пкс]]
| ''{{Сьцяг Сэн-П’ер і Мікелёну}} (залежная тэрыторыя '''[[Францыя|Францыі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 242
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 5974
| [[Сэн-П’ер]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Trinidad and Tobago (2025).svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Трынідаду і Табага}} '''[[Трынідад і Табага]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 5130
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 1367558
| [[Порт-оф-Спэйн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of the Turks and Caicos Islands.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Таркса і Кэйкаса}} ''[[Тэркс і Кэйкас]] (залежная тэрыторыя '''[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]''')''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 948
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 44542
| [[Кокбэрн Таўн]]
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot;| [[Файл:Coat of arms of Jamaica.svg|20пкс]]
| {{Сьцяг Ямайкі}} '''[[Ямайка]]'''
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 10991
| style=&quot;text-align:right;&quot;| 2734093
| [[Кінгстан]]
|}

== Дэмаграфія ==
[[Файл:Non-Native American Nations Control over N America 1750-2008.gif|значак|Анімаваная палітычная мапа кантынэнту, на якой пазначаны дзяржавы з 1750 па 2008 гады.]]
Эканамічна [[Канада]] і [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучаныя Штаты]] зьяўляюцца самымі заможнымі і самымі разьвітымі краінамі на кантынэнце, за імі ідзе [[Мэксыка]], якая ёсьць новай індустрыяльнай краінай&lt;ref&gt;Waugh, David (2000). «Manufacturing industries (chapter 19), World development (chapter 22)». Geography, An Integrated Approach (3rd ed.). Nelson Thornes Ltd. — С. 563, 576—579, 633 і 640. — ISBN 978-0-17-444706-1.&lt;/ref&gt;. Краіны [[Цэнтральная Амэрыка|Цэнтральнай Амэрыкі]] і [[Карыбскае мора|Карыбскага басэйну]] знаходзяцца на розных узроўнях эканамічнага і чалавечага разьвіцьця. Напрыклад, малыя карыбскія астраўныя краіны, як то [[Барбадас]], [[Трынідад і Табага]] ды [[Антыгуа і Барбуда]], маюць вышэйшы ВУП на душу насельніцтва, чым [[Мэксыка]], праз меншую колькасьць насельніцтва. [[Панама]] і [[Коста-Рыка]] маюць значна большы [[індэкс чалавечага разьвіцьця]] і ВУП, чым астатнія краіны Цэнтральнае Амэрыкі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101108160356/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf «2010 Human development Report»]. United Nations Development Programme. — С. 148—151.&lt;/ref&gt;. Акрамя таго, не зважаючы на ​​​​вялізныя рэсурсы [[нафта|нафты]] і карысных выкапняў [[Грэнляндыя (востраў)|Грэнляндыі]], вялікая іхняя частка застаецца нявыкарыстанай, а востраў эканамічна залежыць ад [[рыбалоўства]], [[турызм]]у і субсыдыяў з [[Данія|Даніі]]. Тым ня менш востраў ёсьць вельмі разьвітым&lt;ref&gt;[https://www.economist.com/news/europe/21640224-falling-crude-prices-are-forcing-greenland-put-plans-split-denmark-independence-ice «Independence on ice»]. The Economist.&lt;/ref&gt;.

Дэмаграфічна Паўночная Амэрыка адрозьніваецца этнічнай разнастайнасьцю. Асноўнымі групамі мацерыка зьяўляюцца [[эўрапэоіды]], [[мэтысы]] і [[негроіды]]&lt;ref name=&quot;Smelser&quot;&gt;N.J. Smelser; P.B. Baltes, eds. (2001). [https://as.nyu.edu/content/dam/nyu-as/faculty/documents/Pop.Comp.IESBS.2001.pdf «Population Composition by Race and Ethnicity: North America»]. International Encyclopedia of the Social &amp; Behavioral Sciences. New York University (1 ed.). Elsevier Science. — С. 11745—11749. — ISBN 0-08-043076-7.&lt;/ref&gt;. Сярод іншых менш шматлікіх групаў існуе значная меншасьць карэннага насельніцтва [[індзейцы|індзейцаў]] і азіятаў&lt;ref name=&quot;Smelser&quot;/&gt;. Паўночная Амэрыка ёсьць чацьвертым паводле колькасьці насельніцтва кантынэнтам пасьля [[Азія|Азіі]], [[Афрыка|Афрыкі]] і [[Эўропа|Эўропы]]&lt;ref&gt;[http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/nafacts.htm «North America Fast Facts»]. World Atlas.com.&lt;/ref&gt;. Самай густанаселенай краінай мацерыку ёсьць ЗША, маючы 329,7 мільёнаў чалавек. Другой паводле велічыні краінай ёсьць Мэксыка, у якой жывуць 112,3 мільёнаў чалавек&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20110108101543/http://www.inegi.org.mx/inegi/contenidos/espanol/prensa/comunicados/rpcpyv10.asp «INEGI 2010 Census Statistics»]. INEGI.&lt;/ref&gt;. Канада займае трэці радок з насельніцтвам у 37,0 мільёнаў чалавек&lt;ref&gt;[https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1710000901 «Population estimates, quarterly»]. Statistics Canada.&lt;/ref&gt;. Большасьць карыбскіх астраўных дзяржаваў маюць насельніцтва меншае за мільён, але [[Куба]], [[Дамініканская Рэспубліка]], [[Гаіці]], [[Пуэрта-Рыка]] (тэрыторыя Злучаных Штатаў), [[Ямайка]] ды [[Трынідад і Табага]] маюць насельніцтва больш за мільён чалавек&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100716124826/http://www.one.cu/aec2009/esp/20080618_tabla_cuadro.htm «Anuario Estadístico de Cuba 2009»]. Oficina Nacional de Estadísticas, República de Cuba.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/haiti/ «The World Factbook: Haiti»]. Central Intelligence Agency.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/jamaica/ «The World Factbook: Jamaica»]. Central Intelligence Agency.&lt;/ref&gt;.

=== Мовы ===
[[Файл:Langs N.Amer.svg|значак|зьлева|Мапа моваў карэнных народаў.]]
Дамінуючымі мовамі ў Паўночнай Амэрыцы ёсьць [[ангельская мова|ангельская]], [[гішпанская мова|гішпанская]] і [[француская мова|француская]]. [[Дацкая мова]] распаўсюджаная ў Грэнляндыі побач з [[грэнляндзкая мова|грэнляндзкай]], а на [[нідэрляндзкая мова|нідэрляндзкай мове]] размаўляюць дзе-нідзе ў нідэрляндзкамоўных краінах у Карыбскім басэйне. Ангельская мова пераважае ў такіх буйных дзяржавах, як то Канада і ЗША. Да ангельскамоўных краінаў адносяцца таксама [[Бэліз]] ды іншыя краіны Карыбскага басэйну, большасьць зь якіх уваходзіць у [[Садружнасьць нацыяў]]. Гішпанскай мовай карыстаюцца ў краінах Лацінскае Амэрыкі, частка якіх аднсяцца да Паўночай Амэрыкі, як то Мэксыка, [[Гандурас]], Куба, Дамініканская Рэспубліка ды іншыя.

Француская мова гістарычна гуляла значную ролю ў Паўночнай Амэрыцы і цяпер захоўвае адметную прысутнасьць у некаторых рэгіёнах. Канада афіцыйна ёсьць двухмоўнай, то бок француская выкарыстоўваецца афіцыйна ў правінцыі [[Квэбэк]], дзе 95% людзей размаўляюць на ёй як на першай або другой мове, і яна зьяўляецца суафіцыйнай з ангельскай у правінцыі [[Нью-Брансўік]]. Іншыя франкамоўныя мясцовасці ўлучаюць правінцыю [[Антарыё]], дзе паводле некаторых ацэнак налічваецца 600 тысяч франка-антарыйцаў, правінцыю [[Манітоба]] ды некаторыя іншыя рэгіёны Канады. У штаце [[Луізыяна]], які належыць ЗША, француская мова таксама ёсьць афіцыйнай мовай. Гаіці ўваходзіць у гэтую групу на падставе гістарычнай асацыяцыі, але гаіцяне размаўляюць як на [[гаіцянкая крэольская мова|крэольскай]], гэтак і на францускай мовах. Аналягічным чынам, на францускай і францускай антыльскай крэольскай мовах размаўляюць у [[Сьвятая Люсія|Сьвятой Люсіі]] і на [[Дамініка|Дамініцы]] поруч з ангельскай.

У Паўночнай Амэрыцы размаўляюць на значнай колькасьці моваў карэннага насельніцтва, то бок 372 тысячы чалавек у Злучаных Штатах размаўляюць на мове карэннага насельніцтва дома&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20200810115520/https://www.languagemagazine.com/census-shows-native-languages-count/ «Census Shows Native Languages Count»]. Language Magazine.&lt;/ref&gt;, каля 225 тысяч — у Канадзе&lt;ref&gt;[https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/abpopprof/details/page.cfm?Lang=E&amp;Geo1=PR&amp;Code1=01&amp;Data=Count&amp;SearchText=Canada&amp;SearchType=Begins&amp;B1=Language&amp;C1=All&amp;SEX_ID=1&amp;AGE_ID=1&amp;RESGEO_ID=1 «Aboriginal Population Profile, 2016»]. Statistics Canada.&lt;/ref&gt; і прыкладна 6 мільёнаў — у Мэксыцы&lt;ref&gt;Cocking, Lauren (2016). [https://web.archive.org/web/20200924142928/https://theculturetrip.com/north-america/mexico/articles/a-guide-to-mexicos-indigenous-languages/ «A Guide To Mexico’s Indigenous Languages»]. Culture Trip.&lt;/ref&gt;. У Злучаных Штатах і Канадзе захавалася каля 150 моваў карэннага насельніцтва з 300 былых існых, на якіх размаўлялі тубыльцы да кантакту з эўрапейцамі&lt;ref&gt;[https://www.britannica.com/topic/North-American-Indian-languages «North American Indian languages»]. Encyclopedia Britannica.&lt;/ref&gt;.

=== Рэлігія ===
[[Хрысьціянства]] ёсьць найбуйнейшай рэлігіяй у ЗША, Канадзе і Мэксыцы, маючы вялікую колькасьць вернікаў. Паводле апытаньня [[дасьледчы цэнтар П’ю|дасьледчага цэнтру П’ю]] 2012 году, 77% насельніцтва лічылі сябе хрысьціянамі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170125173538/https://www.pewforum.org/files/2014/01/global-religion-full.pdf «The Global Religious Landscape A Report on the Size and Distribution of the World’s Major Religious Groups as of 2010»]. Pew Forum on Religion &amp; Public Life.&lt;/ref&gt;. Гэтая рэлігія таксама зьяўляецца пануючай рэлігіяй на 23 залежных тэрыторыях Паўночнае Амэрыкі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130805020311/https://www.pewforum.org/files/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf «Global Christianity A Report on the Size and Distribution of the World’s Christian Population»]. Pew Forum on Religion &amp; Public Life.&lt;/ref&gt;. Злучаныя Штаты ёсьць домам найбуйнейшай колькасьці хрысьціянскага насельніцтва ў сьвеце, бо менавіта ў гэтае краіне жывуць амаль 247 мільёнаў хрысьціянаў (70%), але ў іншых краінах адсотак хрысьціянаў сярод насельніцтва больш высокі&lt;ref&gt;[https://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/ «America’s Changing Religious Landscape»]. Pew Research Center: Religion &amp; Public Life.&lt;/ref&gt;. Мэксыка займае другое месца ў сьвеце паводле колькасьці [[Каталіцтва|католікаў]], апярэджваючы толькі [[Бразылія|Бразылію]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20000818085719/http://www.adherents.com/largecom/com_romcath.html «The Largest Catholic Communities»]. Adherents.&lt;/ref&gt;. Зь зьвестак адмысловага дасьледаваньня 2015 году налічваецца каля 493 тысяч хрысьціянскіх вернікаў, якія маюць [[іслам|мусульманскае]] паходжаньня ў Паўночнае Амэрыцы, большасьць зь якіх належаць да той ці іншай формы [[Пратэстанцтва|пратэстантызму]]&lt;ref&gt;Johnstone, Patrick; Miller, Duane (2015). [https://web.archive.org/web/20210313222442/https://www.academia.edu/16338087/Believers_in_Christ_from_a_Muslim_Background_A_Global_Census «Believers in Christ from a Muslim Background: A Global Census»]. IJRR.&lt;/ref&gt;. Згодна зь зьвестакамі таго ж дасьледаваньня, [[агнастыцызм|агностыкі]] і [[атэізм|атэісты]] складаюць каля 17% насельніцтва Канады і Злучаных Штатаў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130730043126/http://www.pewforum.org/global-religious-landscape-unaffiliated.aspx «Religiously Unaffiliated»]. Pew Research Center's Religion &amp; Public Life Project.&lt;/ref&gt;.

У Канадзе, ЗША і Мэксыцы маюцца [[юдаізм|юдэйскія]] суполкі, то бок 6 мільёнаў або каля 1,8% ад агульнага насельніцтва&lt;ref&gt;[https://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-jew/ «The Global Religious Landscape: Jews»]. Pew Forum.&lt;/ref&gt;. Сярод іншых вылучаюцца [[будызм|будысты]] (3,8 мільёнаў або 1,1%)&lt;ref&gt;[https://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-buddhist/ «The Global Religious Landscape: Buddhists»]. Pew Forum.&lt;/ref&gt; і мусульманы (3,4 мільёнаў або 1,0%)&lt;ref&gt;[https://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-muslim/ «The Global Religious Landscape: Muslims»]. Pew Forum.&lt;/ref&gt;. Найбольшая колькасьць юдэяў налічваецца ў ЗША (5,4 мільёнаў чалавек), Канадзе (375 тысяч чалавек)&lt;ref&gt;[http://www.jewishdatabank.org/studies/downloadFile.cfm?FileID=3113 «World Jewish Population, 2013»]. Current Jewish Population Reports. Storrs, Connecticut: North American Jewish Data Bank.&lt;/ref&gt; і Мэксыцы (каля 67,5 тысяч чалавек)&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20151021230003/http://www.inegi.org.mx/prod_serv/contenidos/espanol/bvinegi/productos/censos/poblacion/2010/panora_religion/religiones_2010.pdf «Panorama de las religiones en México 2010»]. INEGI.&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.answers.com/topic/north-america Паўночная Амэрыка]. Answers.com{{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20191219053102/https://www.nationalgeographic.org/topics/north-america/?q=&amp;page=1&amp;per_page=25 Паўночная Амэрыка]. National Geographic{{ref-en}}

{{Рэгіёны}}
{{Зямныя кантынэнты}}

[[Катэгорыя:Паўночная Амэрыка| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>fkfpm52i5j045gs5aceuej0ja7p6g5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шчэцін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14755</id>
    <revision>
      <id>2621513</id>
      <parentid>2612475</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:47:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621513</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10331" sha1="0g43f01c7m5c1wemfx7xq80dr1p4hme" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Шчэцін
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Шчэціна
|Назва польскай мовай                = Szczecin
|Герб                                = POL Szczecin COA.svg
|Сьцяг                               = POL Szczecin flag.svg
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = 
|Статус з                            = 
|Магдэбурскае права                  = 
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Ваяводзтва                          = [[Заходнепаморскае ваяводзтва|Заходнепаморскае]]
|Павет                               = 
|Гміна                               = 
|Прэзыдэнт места                     = 
|Пасада кіраўніка                    = 
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 300.83
|Крыніца плошчы                      = 
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 
|Колькасьць насельніцтва             = 408105
|Год падліку колькасьці              = 2014
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Нацыянальны склад насельніцтва      = 
|Год падліку нацыянальнага складу    = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Год падліку колькасьці двароў       = 
|Паштовы індэкс                      = 
|Тэлефонны код                       = +48 91
|Аўтамабільны нумарны знак           = ZS
|TERYT                               = 
|Выява                               = 09 Szczecin SZN.jpg
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 53
 |Шырата хвілінаў                    = 25
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 14
 |Даўгата хвілінаў                   = 35
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Пазыцыя подпісу на мапе             = справа
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Сайт                                = 
|Лацінка=Ščecin}}
'''Шчэ́цін''' ({{мова-pl|Szczecin}}, {{мова-de|Stettin}}) — горад у паўночна-заходняй [[Польшча|Польшчы]], сталіца [[Заходнепаморскае ваяводзтва|Заходнепаморскага ваяводзтва]].

== Гісторыя ==
З часоў польскага захопу ў 1121 годзе Шчэцін паступова стаў сядзібай князёў, а потым — сталіцай Заходнепамеранскага княства (герцагства). У 1243 годзе князь Барнім І надаў гораду [[магдэбурскае права]]. У 1570 годзе ў Шчэціне было падпісана мірнае пагадненьне паміж [[Рэч Паспалітая|Рэччу Паспалітай]], [[Швэцыя]]й ды [[Данія]]й, якое падзяліла [[Інфлянты]]. У 1630 годзе горад захапіў швэдзкі кароль [[Густаў II Адольф]], які арганізаваў у горадзе галоўную базу швэдзкіх войскаў у [[Трыццацігадовая вайна|Трыццацігадовай вайне]]. У 1637 годзе памёр апошні заходнепамеранскі князь Багуслаў XIV, дзякуючы чаму Шчэцін перайшоў да Швэцыі. У час швэдзкага патопу ў 1655 годзе з Шчэціна выйшлі швэдзкія войскі, каб захапіць Карону. У 1713 годзе горад захапіла [[Прусія]].

2 траўня 1729 году тут нарадзілася Соф’я Фрыдэрыка Аўгуста цу Ангальт-Цэрбст ({{мова-de|Sophie Friederike Auguste zu Anhalt-Zerbst}}), больш вядомая як расейская імпэратрыца [[Кацярына II]].

Ад сьнежня 1806 году — пад францускай акупацыяй. У 1843 годзе пабудаваная чыгунка ў [[Бэрлін]].

У канцы [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ня быў разбураны налётамі заходніх саюзьнікаў. 26 красавіка 1945 году Шчэцін заваявала [[Чырвоная Армія]]. Пастановай Патсдамскай канфэрэнцыі горад на заходнім беразе [[Одэр]]у далучаны да [[Польшча|Польшчы]].

Пра Шчэцін спамінаў Юры Туронак у 2010 годзе:

{{пачатак цытаты}}
Жыло там яшчэ шмат немцаў, якіх паступова выганялі на Захад. Горад быў вельмі прыгожы, амаль не разбураны вайной. На вакзале арганізатары далі нам талоны на харчаваньне і сказалі пашукаць сабе на начлег пустую нямецкую кватэру. З Наўмовічам і Лазарэвічам мы лёгка знайшлі такую кватэру, зь якой выгналі немцаў, можа, некалькі гадзін таму. У спальні ляжалі амаль цёплыя пярыны, а на стале стаялі кубачкі з недапітай кавай. Уражаньне было незвычайнае.
{{канец цытаты|крыніца=За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны&lt;ref name=&quot;немцышчэцін&quot;&gt;{{Кніга|аўтар          = |імя            = Юры|прозьвішча     = Туронак|частка         = |загаловак      = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал       = |спасылка       = |адказны        = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне       = |месца          = [[Менск]]|выдавецтва     = Медысонт|год            = 2010|том            = |старонкі       = 77|старонак       = 276|сэрыя          = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn           = 978-985-6887|наклад         = }}&lt;/ref&gt;.}}

У 1970 годзе працоўныя шчэцінскіх заводаў аб’явілі забастоўку і [[Пратэсты ў Польшчы (1970)|выйшлі на вуліцы]] — у выніку дайшло да сутычак зь міліцыяй і войскам, у выніку загінула 16 чалавек. У 1980 годзе ў Шчэціне адбыліся забастоўкі, якія, разам з гданьскімі, прывялі да ўзьнікненьня «[[Салідарнасьць (прафзьвяз)|Салідарнасьці]]».

== Сувязі зь Беларусяй ==
Паводле некаторых зьвестак у Шчэціне пасьля выезду зь Беларусі дзейнічала ўправа [[Саюз беларускай моладзі|Саюзу беларускай моладзі]].

[[Файл:Grave of Anton Sokał-Kutyłoŭski in Szczecin.jpeg|міні|250пкс|Магіла Сокал-Кутылоўскага ў Шчэціне]]
Пасьля вызваленьня з савецкай турмы, тут жыў да сваёй сьмерці ў 1983 годзе [[Антон Сокал-Кутылоўскі]], ён пахаваны на мясцовых могілках.

У Шчэціне знаходзіцца сядзіба [[Фонд Разьвіцьця Лякальнай Дэмакратыі|Фонду Разьвіцьця Лякальнай Дэмакратыі]], які вядзе адукацыйную дзейнасьць зь беларускімі журналістамі, настаўнікамі ды дзеячамі самаўправы. Ён супрацоўнічае з [[Фонд імя Льва Сапегі|Фондам імя Льва Сапегі]].

&lt;gallery caption=&quot;Шчэцін&quot;&gt;
Szczecin 05-2017 img08 Castle.jpg
PolandSzczecinLoitz.JPG
Szczecin 05-2017 img11 Kings Gate.jpg
PolandSzczecinRedCityHall.JPG
0907 Pomnik Czynu Polaków Szczecin SZN.jpg
1009 Rynek Sienny Szczecin SZN.jpg
0912 Stare Miasto Szczecin SZN.jpg
1109 Ratusz Staromiejski Szczecin.jpg
0907 Szczecin Jane Błonia SZN.jpg
0908 PAZIM Szczecin SZN 1.jpg
0907 Most Długi Szczecin SZN 7.jpg
0910 Bazylika archikatedralna św Jakuba Szczecin.jpg
&lt;/gallery&gt;

[[Файл:1109 Szczecin Panorama.jpg|міні|цэнтар|800пкс|Шчэцін]]

== Глядзіце таксама ==
* [[Шчэцінскі трамвай]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Заходнепаморскае ваяводзтва}}
{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}
{{Месты Заходнепаморскага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Шчэцін| ]]</text>
      <sha1>0g43f01c7m5c1wemfx7xq80dr1p4hme</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вязынка (Маладэчанскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15858</id>
    <revision>
      <id>2621606</id>
      <parentid>2584273</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:12:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выпраўленьне спасылак, стыль</comment>
      <origin>2621606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36672" sha1="ky9fltrgy46yxow5ous1wu6161kpd2x" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Вязынка}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Вязынка
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Вязынкі
|Трансьлітараваная назва          = Viazynka
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                             = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет                        = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 341
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Паштовы індэкс                   = 222322
|СААТА                            = 
|Выява                            = Yanka_Kupala%27s_House.JPG
|Апісаньне выявы                  = Хата, у якой нарадзіўся паэт [[Янка Купала]]
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 6
 |Шырата сэкундаў                 = 29
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 11
 |Даўгата сэкундаў                = 24
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Вя́зынка'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 291&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на рацэ [[Вязынка (рака)|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Іліі]]. Вёска знаходзіцца за 38 км ад [[Менск]]у, 40 км ад [[Маладэчна]] і 7 км ад шашы [[Менск]] — [[Маладэчна]].&lt;ref name=enc&gt;Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — С. 137.&lt;/ref&gt; Уваходзіць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]]. Назву атрымала ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварку]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.&lt;ref name=enc/&gt;

== Этымалёгія ==
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэньняў назвы ракі і мясьціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалі плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая вэрсія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасьці расьлі ў навакольлі.&lt;ref name=dw&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = Мазуркевіч |імя = Марына|аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html |загаловак = Вязынка — брэнд Беларусі|фармат = |назва праекту = Deutsche Welle|выдавец = |дата = 4 лістапада 2011 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt;

== Гісторыя ==
На левым беразе ракі [[Вязынка (рака)|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] II—V стагодзьдзяў (мясцовая назва «Замэчак»).&lt;ref name=ganc&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 |загаловак = Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» |фармат = |назва праекту = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал |выдавец = |дата = 31 кастрычніка 2011 |мова = |камэнтар =}}&lt;/ref&gt; Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вялейска-Менская водная сыстэма|Вялейска-Менскай воднай сыстэмы]].&lt;ref&gt;[[Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — С. 385—386&lt;/ref&gt;

Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная 1528 годам.&lt;ref name=vyaz&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт radzima.org | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = Сямашка| імя = Віталь | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
| загаловак = Вязынка – «сталіца фэрмерскай рэспублікі»| фармат = | назва праекту = Радыё «Свабода» | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011| мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt; Фальварак Вязынка [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]] да 1815 году належаў сям’і Пшазьдзецкіх, а потым — Замбржыцкім.&lt;ref name=belenc/&gt; [[Станіслаў Замбржыцкі]] (1823—1907) — беларускі краязнавец, [[фальклярыст]], зь сям’і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэньнем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] ў Вязынцы.&lt;ref&gt;Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — С. 239.&lt;/ref&gt; У 1909 годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.&lt;ref name=belenc/&gt;

У 1900—1930-я гады тут жыла беларуская [[этнограф]]ка і [[фальклярыст]]ка [[Алімпія Сьвяневіч]], якая зьбірала народныя песьні ў навакольлі, арганізоўвала ў [[Маладэчна|Маладэчне]], [[Радашкавічы|Радашкавічах]], [[Вільня|Вільні]] выставы беларускіх тканінаў і нацыянальнага адзеньня, дасьледавала творчасьць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].&lt;ref name=vyaz/&gt;

25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Вязынка абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]. Паводле [[Рыская мірная дамова 1921 году|Рыскай мірнай дамовы 1921 году]] Вязынка апынулася ў складзе міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]], дзе стала часткай гміны Радашкавічы [[Маладэчанскі павет|Маладэчанскага павету]] [[Віленскае ваяводзтва (1923—1939)|Віленскага ваяводзтва]]. Мястэчка было сядзібай гарнізону батальёну [[Корпус аховы памежжа|КАП]], які разьмесьціўся ў сядзібе Замбржыцкіх. З пачаткам [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З 1940 па 1960 год знаходзіўся ў складзе [[Радашкавіцкі раён|Радашкавіцкага раёну]], а ад студзеня 1960 году — у складзе [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскага раёну]].&lt;ref name=belenc/&gt;

У 1972 годзе ў гонар 90-годзьдзя з дня нараджэньня Янкі Купалы&lt;ref name=enc/&gt; былы фальварак, вёскі [[Верамейкі (Менская вобласьць)|Верамейкі]], [[Гурнавічы]] і [[Сяледчыкі]] былі аб’яднаныя ў адну вёску Вязынка.&lt;ref name=belenc/&gt;

== Насельніцтва ==
* 1997 год — 428 чалавек, 181 двор&lt;ref name=belenc&gt;Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — С. 341.&lt;/ref&gt;
* 1999 год — 390 чалавек
* 2010 год — 341 чалавек

== Сучаснае аблічча ==
Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам зьявілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыцьцё. Вязынка ня мае цэнтральных камунальных камунікацыяў — вадой жыхароў забясьпечваюць сьвідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забясьпечана асноўнымі аб’ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбуляторыя, паштовае аддзяленьне, [[бібліятэка]].&lt;ref name=cot&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| загаловак = Вязынка| фармат = | назва праекту = сайт t-s.by | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

== Вязынка і Янка Купала ==
[[Файл:Viazynka - Yanka Kupala's relatives at the unveiling of the memorial plaque.jpg|міні|250пкс|Адкрыцьцё мэмарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 году; у першым радзе (справа налева): жонка паэта [[Уладзіслава Луцэвіч]]; яго пляменьніца [[Ядвіга Раманоўская]] і пляменьнік паэта [[Янка Раманоўскі]]; на руках у Янкі Раманоўскага — унучатая пляменьніца паэта [[Жанна Дапкюнас|Жанна]]; сястра паэта [[Леакадзія Раманоўская|Леакадзія Раманоўская (Луцэвіч)]]]]
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 30%;&quot; cellspacing=&quot;3&quot;
| style=&quot;text-align: left;&quot; |
''«У хатцы маленькай радзіўся паэт,''&lt;br /&gt;
''Дзе чадна дыміла лучына.''&lt;br /&gt;
''Раз першы адгэтуль ён глянуў на свет''&lt;br /&gt;
''Праз вокны вось гэтай хаціны».''&lt;br /&gt;
|-
| style=&quot;text-align: left;&quot; |'''''Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»'''''
|}
Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасьля пераезду ў 1881 годзе з [[Паморшчына (Ракаўскі сельсавет)|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі [[родзічы]] [[Янка Купала|Янкі Купалы]] [[Па мячы|па бацьку]]: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.&lt;ref name=enc/&gt; У Вязынцы 7 ліпеня (25 чэрвеня паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) 1882 году ў сям’і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасьля нараджэньня Янкі сям’я Луцэвічаў няпоўны год — пасьля заканчэньня арэнды Луцэвічы пераехалі ў 1883 годзе ў маёнтак [[Юзафова (вёска, Барысаўскі раён)|Юзафова]].&lt;ref name=belenc/&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = Содаль | імя = Уладзімер| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&amp;id=2013 | загаловак = Вязынкаўскія калыханкі| фармат = | назва праекту = газэта Туризм и отдых | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

== Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік і філія Літаратурнага музэю Янкі Купалы ==
Філія [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы|Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы]] ў Вязынцы зьяўляецца першай і найболей вядомай з усіх філіяў музэю. Утворана ў жніўні 1945 году&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = Хурсік| імя = Віктар| аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 31 ліпеня 2003 году| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&amp;p=37&amp;archiv=31072003 | загаловак = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэту КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаваньні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| фармат = | назва праекту = газэта «Звязда»  | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;. Ініцыятарам увекавечаньня месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музэй Янкі Купалы|музэю Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Луцэвіч]].&lt;ref name=dw/&gt; Мэмарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта 30 чэрвеня 1946 году&lt;ref name=enc/&gt;. Філія музэю адкрылася для наведвальнікаў 20 чэрвеня 1948 году.

Агульная плошча будынкаў філіі музэю (хата, [[сьвіран]], хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазыцыі — 185 м².&lt;ref name=ganc/&gt; Экспазыцыя складаецца з мэмарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
[[Файл:Viazynka - Memorial Living Room.jpg|міні|зьлева|250пкс|Мэмарыяльны пакой у хаце, у якой у 1882 годзе нарадзіўся [[Янка Купала]]]]
У мэмарыяльнай частцы філіі музэю ўзноўлены інтэр’ер сялянскае хаты канца XIX стагодзьдзя (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісаньняў, успамінаў сучасьнікаў, фатаздымкаў, чарцяжоў і плянаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцьця маладой сям’і Луцэвічаў.&lt;ref name=iatp&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| загаловак = Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы | фармат = | назва праекту = litmuseums.iatp.by | выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазыцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў 2002 годзе). Тут зьберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакумэнтаў, фатаздымкі, графічныя працы мастакоў Э. Агуновіча, [[Янка Раманоўскі|Я. Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В. Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям’ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасьці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазыцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да XVII стагодзьдзя, адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[герб]] «Навіна», які належаў роду Луцэвічаў.&lt;ref name=ganc/&gt;

У красавіку 1972 году адначасова з утварэньнем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | загаловак = Вязынка.| фармат = | назва праекту = Літаратурны музэй Янкі Купалы| выдавец = | дата = 31 кастрычніка 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt; Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С. Мусінскі і А. Канаваленка.&lt;ref name=ganc/&gt;

У мэмарыяльным запаведніку захаваны натуральны ляндшафт і пляніроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[ліпа]]вая алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мэмарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменьнікамі да стагодзьдзя з дня нараджэньня песьняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] зь [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзеньня паэтычных сьвятаў, выставаў народных майстроў і масавых гуляньняў.&lt;ref name=ganc/&gt; У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] (1972 г., скульптар [[Заір Азгур|З.Азгур]]).

У адноўленым будынку [[сьвіран|сьвірна]] з 1992 году дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазыцыя&lt;ref name=iatp/&gt;. У адной палове [[сьвіран|сьвірна]] створана сэзонная экспазыцыя «Народныя сьвяты ў творчасьці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценьне, шыцьцё, [[габэлен]]ы і інш. У другой палове будынку разьмешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захаваньня [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.&lt;ref name=ganc/&gt;

З 1972 году штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэньня паэта (7 ліпеня) праводзяцца сьвяты паэзіі, песьні і народных рамёстваў, а з 1976 году — традыцыйныя зьлёты студэнтаў-філёлягаў [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]] маршруты.&lt;ref name=ganc/&gt;

Штогод Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысячаў чалавек.&lt;ref name=enc/&gt; Працуе філія музэю штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзінаў.

== Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве ==
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:18em; max-width: 50%;&quot; cellspacing=&quot;5&quot;
| style=&quot;text-align: left;&quot; |
''«Толькі Вязынку, хату Купалы''&lt;br /&gt;
''Наш народ захавае навек,''&lt;br /&gt;
''Бо і сёння адгэтуль нямала''&lt;br /&gt;
''Пачынаецца песенных рэк».''&lt;br /&gt;
|-
| style=&quot;text-align: left;&quot; |'' '''Пімен Панчанка «Вязынка»'''''
|}
Вязынцы як калысцы славутага беларускага песьняра прысьвяцілі свае вершы шматлікія паэты [[Беларусь|Беларусі]] ([[Рыгор Барадулін]], [[Канстанцыя Буйло]], [[Анатоль Вялюгін]], [[Сяргей Законьнікаў]], Еўдакія Лось, Сяргей Панізьнік, [[Пімен Панчанка]], Пятро Прыходзька, [[Максім Танк]], [[Станіслаў Пятровіч Шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]] і інш.), [[Украіна|Украіны]] (М. Луконін, М. Камісарава, Л. Хаўстаў), [[Латвія|Латвіі]] (Ю. Ванаг), [[Армэнія|Армэніі]] (А. Грашы), [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] ([[Ўолтэр Мэй]]), [[Баўгарыя|Баўгарыі]] (А. Тодараў), [[Польшча|Польшчы]] (Я. Гушча) і інш.&lt;ref name=enc/&gt;

Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысьвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі [[Міхась Бельскі|М. Бельскі]], Р. Віткоўскі, В. Вярсоцкі, [[Віктар Грамыка|В. Грамыка]], А. Гугель, А. Даўгяла, С. Каткоў, І. Карасёў, М. Кірэеў, [[Аляксандар Кішчанка|А. Кішчанка]], М. Макаранка, Я. Красоўскі, А. Кроль, А. Крохалеў, [[Мікола Купава|М. Купава]], У. Пашчасьцеў, І. Пратасеня, І. Пушкоў, Ю. Тышкевіч, К. Харашэвіч, В. Цьвірка і інш.&lt;ref name=enc/&gt;

== Для турыстаў ==
Аўтамабільная дарога ад [[Менск]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладэчанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэньня. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.&lt;ref name=cot/&gt; Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Менск]] — [[Маладэчна]] да станцыі «Вязынка».&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| загаловак = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| фармат = | назва праекту = сайт railwayz.info | выдавец = | дата = 4 лістапада 2011 | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

== Галерэя ==
&lt;gallery&gt;
Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны ўказальнік на Вязынку
Viazynka - Pond (1).jpg|Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Viazynka - Yanka Kupala's Memorial House.jpg|Хата, у якой нарадзіўся [[Янка Купала]]
Viazynka - Ancient Boulders.jpg |Валуны — сьведкі сівой даўніны…
Viazynka - Pond (2).jpg|Сажалка
Viazynka - Pond (3).jpg|Сажалка
Viazynka - Yanka Kupala Centennial Celebration.jpg|Сьвята паэзіі ў Вязынцы на стогадовы юбілей [[Янка Купала|Янкі Купалы]], ліпень 1982 году
&lt;/gallery&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|4}} — Артыкул «Вязынка». — С. 341.
* {{Літаратура/БелЭн|9}} — Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 31-32.
* {{Літаратура/ЭГБ|2}} — Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — С. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — С. 385—386;
* Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: [[Іван Шамякін|І. П. Шамякін]] (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — С. 239.
* На радзіму Янкі Купалы: Турысц. схема / [Гал. ўпр. геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР; Тэкст [[Ядвіга Раманоўская|Я. Ю. Раманоўская]] ]. — Мн., 1972.
* [[Генадзь Каханоўскі|Каханоўскі Г. А.]] На запаветнай зямлі: [аб радзіме беларускага пісьменніка Я. Купалы] / Мінскае абласное упраўленне культуры, Мінскі абласны краязнаўчы музей. — Мн., 1974.
* Вязынка: [Экспазіцыя філіяла музея Янкі Купалы / Тэкст і склад. А. А. Есакова; Маст. У. С. Басалыга. — Мн., 1974.
* Вязынка: Купалаўскі мемарыяльны запаведнік: [Фотаальбом /Тэкст і склад. Л. Т. Хадкевіча; Фота В. Бараноўскага]. — Мн., 1982.
* Чырскі М. А. Купалаўскі запаведнік «Вязынка» [Фота В. А. Бараноўскага]. 2-е изд., испр. и доп. — Мн., Полымя, 1986. — 53 с.
* Чырскі, М. А. Купалавым гасцінцам: Купал. парк. Вязынка. Ляўкі. Акопы. — Мн., 1996.
* Лукша, Ул. Э. Сцежкамі Купалы: Замалёўкі з натуры: Альбом. — Мн., 1997.
* Чырскі М. А. Гасцінцам Купалы // Выд. «Універсітэцкае» ― Мн., 2002. ― 36 с.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20080507135853/http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы] // litmuseums.iatp.by
* [https://web.archive.org/web/20130430151052/http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мэмарыяльны запаведнік «Вязынка»] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* [https://web.archive.org/web/20130430162837/http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 Філія «Вязынка» Літаратурнага музэю Янкі Купалы] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* {{Радзіма майго духу|vyazynka}}
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&amp;cid=5026 Вязынка] // geocaching.su
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html Вязынка — брэнд Беларусі. Аўтар Марына Мазуркевіч] // Радыё «[[Нямецкая хваля]]»
* [http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html Вязынка — «сталіца фэрмэрскай рэспублікі».] Аўтар [[Віталь Сямашка]] // Радыё «[[Свабода (радыё)|Свабода]]», 17 сьнежня 2007 году
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Вязынка аб’ядноўвае, Вязынка натхняе…] // Філялягічны факультэт [[БДУ]]
* {{Спасылка
|аўтар           = Яўген Салаўёў
|прозьвішча      = 
|імя             = 
|аўтарlink       = 
|суаўтары        = 
|дата публікацыі = 16 траўня 2012
|url             = http://nv-online.info/by/280/printed/45561/
|копія           = 
|загаловак       = Арарат Яся Луцэвіча
|фармат          = 
|назва праекту   = Народная Воля
|выдавец         = 
|дата            = 8 сьнежня 2013
|accessyear      = 
|мова            = 
|камэнтар        = 
}}
* [http://foto-planeta.com/np/141535/vyazynka.html Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце foto-planeta.com
* [https://web.archive.org/web/20111103035021/http://fotka.by/?p=sa&amp;a=36639 Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце fotka.by
* [http://picasaweb.google.com/108152851004351012030/OtURmI?gsessionid=T0zYgBJdu4hRQ3bYg5ljFw#5492968921775370066 Галерэя зімовых краявідаў Вязынкі] на сайце picasaweb
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Фотагалерэя студэнцкага сьвята ў Вязынцы]
* [https://web.archive.org/web/20120626202548/http://vandrouka.by/2012/vyazyinka/ Вязынка: радзіма вялікага паэта]

{{Вязынка}}
{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}
{{Янка Купала}}

[[Катэгорыя:Вязынка (Маладэчанскі раён)| ]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Купалаўскія мясьціны]]</text>
      <sha1>ky9fltrgy46yxow5ous1wu6161kpd2x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уроцлаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15957</id>
    <revision>
      <id>2621511</id>
      <parentid>2612473</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:46:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621511</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11154" sha1="cbme9482ydugcqhk5t13nnuis1fn2ky" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Уроцлаў
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Уроцлава
|Назва польскай мовай                = Wrocław
|Герб                                = Herb wroclaw.svg
|Сьцяг                               = POL Wrocław flag.svg
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = IX стагодзьдзе
|Статус з                            = 
|Магдэбурскае права                  = 
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Ваяводзтва                          = [[Ніжнесылескае ваяводзтва|Ніжнесылескае]]
|Павет                               = 
|Гміна                               = 
|Прэзыдэнт места                     = [[Яцэк Сутрык]]
|Пасада кіраўніка                    = 
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 292.82
|Крыніца плошчы                      = 
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 
|Колькасьць насельніцтва             = 683700
|Год падліку колькасьці              = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Нацыянальны склад насельніцтва      = 
|Год падліку нацыянальнага складу    = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Год падліку колькасьці двароў       = 
|Паштовыя індэксы                    = ад 50-041 да 54-612
|Тэлефонны код                       = +48 71
|Аўтамабільны нумарны знак           = 
|TERYT                               = 
|Выява                               = Wrocław_Collage.png
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 51
 |Шырата хвілінаў                    = 7
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 17
 |Даўгата хвілінаў                   = 2
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Пазыцыя подпісу на мапе             = 
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Сайт                                = 
|Лацінка=Urocłaŭ}}
'''Уро́цлаў''' ({{мова-pl|Wrocław}}, {{мова-la|Wratislavia}} ці ''Vratislavia'', {{мова-cs|Vratislav}}, {{мова-de|Breslau}}) — сталіца [[Сылезія|Сылезіі]], адзін з найбольшых (чацьверты па колькасьці насельніцтва) і найстарэйшых гарадоў [[Польшча|Польшчы]], разьмешчаны па абодвух берагах [[Одра|Одры]], на нізіне [[Сылезія|Сылезіі]].

На цяперашні момант Уроцлаў зьяўляецца сталіцай [[Ніжнесылескае ваяводзтва|Ніжнесылескага ваяводзтва]], горадам-паветам і сталіцай Уроцлаўскага гарадзкога павету, які складаецца з 9 навакольных гмінаў.

== Гісторыя ==
[[Файл:Wratislauia Breßlaw Breslau 17.Jh.jpg|міні|зьлева|350пкс|Уроцлаў]]
Першы раз згадваецца ў 1000 годзе ў сувязі з закладаньнем [[біскупства]], але славянскае паселішча на Тлумскай высьпе існавала паўтары стагодзьдзі раней. З канца [[10 стагодзьдзе|X стагодзьдзя]] знаходзіўся пад панаваньнем Пястаў. У 1261 годзе атрымаў [[Магдэбурскае права]], у 1335 годзе горад патрапіў пад уладу [[Чэскае каралеўства|Чэскага каралеўства]], пазьней (па кароткім часе пад акупацыяй [[Каралеўства Вугоршчына|Вугоршчыны]]) разам з Чэскім каралеўствам далучаны да [[Манархія Габсбургаў|Манархіі Габсбургаў]]. У 1741 з большасьцю тэрыторыі [[Сылезія|Сылезіі]] здабыты [[Прусія]]й. Пасьля [[Другая сусьветная вайна|другой сусьветнай вайны]] Ўроцлаў паводле [[Патсдамская канфэрэнцыя|Патсдамскай канфэрэнцыі]] далучыўся да [[Польшча|Польшчы]].

== Архітэктура і ўрбаністыка ==
Уроцлаў па-за зруйнаваньнем 1940-х гадоў (70% будынкаў зьнішчана) захаваў шмат пабудоваў у арыгінальным стане, адрэстаўраваных, ці адбудаваных пасьля [[вайна|вайны]]. Да архітэктурных асаблівасьцяў належаць: [[готыка|гатычная]] Ратуша на Рынку, гатычныя касьцёлы: Уроцлаўская Архікатэдра, Сьвятога Крыжа, касьцёл Найвышэйшай [[Дзева Марыя|дзевы Марыі]] на Пяску; аб’яднаньне галоўных будынкаў Унівэрсытэту Ўроцлаўскага ў стылі [[барока]] з заляй Леапальдына; [[нэаготыка|нэагатычны]] будынак Цэнтральнага вакзалу; [[мадэрн]]ісцкая Hala Ludowa (архітэктар — Макс Бэрг). Акрамя таго ў горадзе існуе больш за 8000 старажытных здабыткаў. Уроцлаў зьяўляецца найбольшым архітэктырным носьбітам [[Польшча|Польшчы]]. Тыя гмахі прэзэнтуюць стылі ад [[барока]], [[клясыцызм]]у, [[гістарызм]]у да [[мадэрнізм]]у.

=== Славутасьці ===
* выспы одранскія:
** Купа Мяшчанская
** Выспа Тумская (раней асобная выспа)
** Выспа Пяску
** Салодкая выспа
** Вялікая выспа
* Стары горад
** Рынак
** пляц Сольны
** Новы Тарг
** вуліца Сьвідніцка
* Батанічны сад
* Парк Шчытніцкі зь Японскім садам
* Заапарк (створаны ў 1865 годзе — найбольшы ў [[Польшча|Польшчы]], каля 7100 жывёл)
* Старыя жыдоўскія могілкі

== Транспарт ==
Праз Уроцлаў праходзяць трасы {{Таблічка-pl|E|261}}, {{Таблічка-pl|E|67}}, {{Таблічка-pl|E|40}}. Структура сеткі гарадзкіх дарог моцна арыентавана на цэнтар гораду, мае прамяністы выгляд. Да канца [[20 стагодзьдзе|XX стагодзьдзя]] сума даўжынь усіх мастоў складала 2500 мэтраў. З 1980-х гадоў паступова будуецца колавая дарога вакол цэнтру. На сёньняшні дзень на тэрыторыі гораду адбываюцца велізарныя пабудовы новых трас, якія вызваляць увесь горад ад корак.

== Гаспадарка ==
На ўроцлаўскіх прадпрыемствах вырабляюцца аўтобусы, вагоны, электратэхніка, хімічныя вырабы. Колькі год дынамічна разьвіваецца сэктар IT, таксама шмат замежных прадпрыемстваў ([[Siemens AG|Siemens]], [[LG]] (LG Philips + 6 podwykonawców + LG Electronics), [[Volvo]], [[Hewlett-Packard|HP]], QAD, Bombardier Transportation, [[Whirpool]], [[3M]], [[Bosch]], [[Wabco]], Fagor etc.). Siemens, дарэчы, пераносіць свой інфармацыйны цэнтар ва Ўроцлаў. Вялікае фармацэўтычнае асяродзьдзе: [[US Pharmacia]], Hasco-Lek, Galena, 3M, Labor, S-Lab, Herbapol.

== Гарады-пабрацімы ==
&lt;div style=&quot;-moz-column-count:3; column-count:3;&quot;&gt;
* [[Шарлот (Паўночная Караліна)|Шарлот]] ([[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]])
* [[Брэда]] ([[Нідэрлянды]])
* [[Дрэздэн]] ([[Нямеччына]])
* [[Градэц Кралавэ]] ([[Чэхія]])
* [[Коўна]] ([[Летува]])
* [[Гвадаляхара]] ([[Мэксыка]])
* [[Львоў]] ([[Украіна]])
* [[Рамат-Ган]] ([[Ізраіль]])
* [[Вісбадэн]] ([[Нямеччына]])
* [[Віена (дэпартамэнт)|Віена]] ([[Францыя]])
* [[Горадня]] ([[Беларусь]]; з 2005 году партнэрства спыненае)
&lt;/div&gt;

== Фатаздымкі ==
&lt;gallery&gt;
Muzeum Narodowe, Wrocław (cropped).jpg|Нацыянальны музэй
598563 Wrocław zespól urbanistyczny Ostrowa Tumskiego 05.JPG|Панарама зь вежы катэдры сьвятога Яна
Wroclaw 1.jpg|Рынкавая плошча
Wroclaw Zoo-HalaLudowa.jpg|Заапарк на фоне Hala Ludowa
UniwersytetWroclawski-Odra.jpg|Уроцлаўскі ўнівэрсытэт
Wroclaw-WydzialArchitekturyPWrUlPrusa.jpg|Архітэктурны факультэт Політэхнікі Ўроцлаўскай
Grunwaldzki_noca.jpg|Мост Грунвальдзкі ўначы, ракурс ад Політэхнікі
WroclawMostZwierzyniecki.jpg|Мост Зьвярыны, ракурс ад заапарку
Wroclaw, Poland (Town Hall by night).jpg|Ратуша ўначы
Stary rynek wroclaw.jpg|Старамесьце
Czarownic1.jpg|Старамесьце
&lt;/gallery&gt;

== Глядзіце таксама ==
* [[Уроцлаўскія гномы]]

{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}

[[Катэгорыя:Уроцлаў| ]]</text>
      <sha1>cbme9482ydugcqhk5t13nnuis1fn2ky</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Czasopis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18610</id>
    <revision>
      <id>2621257</id>
      <parentid>2605247</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:18:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621257</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4170" sha1="myozl0yu37xwkyd56ylaef317mqphwi" xml:space="preserve">{{Часопіс
|назва            = Czasopis
|выява            = 
|тэматыка         = Беларуская [[культура]]
|пэрыядычнасьць   = Штомесяц
|мова             = [[Беларуская мова|Беларуская]], [[Польская мова|польская]]
|адрас            = [[Беласток]], вул. Ліпава, д. 4/221
|рэдактар         = [[Юры Хмялеўскі]]
|заснавальнік     = [[Аб’яднаньне беларускіх журналістаў]]
|выдавец          = рэдакцыя часопісу
|краіна           = [[Польшча]]
|дата заснаваньня = 1990 год
|аб'ём            = 56 старонак ([https://dl.dropbox.com/u/8930140/Czasopis/Cz_10_2012.pdf № 10, 2012])
|камплектацыя     = 
|наклад           = 1050
|ISSN             = 1230-1876
|сайт             = [http://www.czasopis.pl www.czasopis.pl]
}}
'''Czasopis''' ('''Часопіс''') — грамадзка-культурны часопіс, што выходзіць штомесяц. Заснаваны ў 1990 ў [[Беласток]]у [[Аб’яднаньне беларускіх журналістаў|Аб’яднаньнем беларускіх журналістаў]]. Выходзіць на [[беларуская мова|беларускай]] і [[польская мова|польскай]] мовах. З 1992 году галоўны рэдактар выданьня — [[Юры Хмялеўскі]]&lt;ref&gt;[https://czasopis.pl/svedka-nashaj-zhyvoj-prysutnasci/ Сьведка нашай жывой прысутнасьці]&lt;/ref&gt;.

Выданьне зьмяшчае штомесячны агляд грамадзка-палітычных і культурных падзеяў на [[Беласточчына|Беласточчыне]], у [[Беларусь|Беларусі]], [[Польшча|Польшчы]] і ў сьвеце. Асьвятляецца становішча беларускае нацыянальнае супольнасьці, царкоўнае жыцьцё ў Польшчы й на Беласточчыне, гісторыя праваслаўных прыходаў і цэркваў.

«Czasopis» друкуе ўспаміны ўдзельнікаў гістарычных падзеяў у Польшчы й на Беларусі, артыкулы пра дзеячаў беларускае культуры, творы беларускіх пісьменьнікаў Беласточчыны. Друкуюцца дыскусійныя матар’ялы, лісты чытачоў, інтэрвію. Аўтарскую рубрыку меў вядомы пісьменьнік і публіцыст зь Беласточчыны [[Сакрат Яновіч]].

У часопісе зьмяшчаюцца таксама: каляндар падзеяў, агляд друку, рэцэнзіі, прэзэнтацыі.

Выданьне ілюстраванае.

== Управа ==
Управа часопісу мае назву '''''рэдакцыя'''''. Яе асабісты склад:
* [[Юры Хмялеўскі]]
* Вяслаў Харужы
* Славамір Іванюк
* Галена Казлоўская-Глагоўская
* Януш Корбель
* Тамара Болдак-Яноўская
* Юры Сульжык
* Тамаш Суліма
* Магдаліна Пятрук — пісар рэдакцыі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://czasopis.pl/ Czasopis]
{{Накід:Пэрыёдыка}}

[[Катэгорыя:Выданьні беларускай дыяспары]]
[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1990 годзе]]</text>
      <sha1>myozl0yu37xwkyd56ylaef317mqphwi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ньюкасл-апон-Тайн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24629</id>
    <revision>
      <id>2621369</id>
      <parentid>2290162</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:26:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сувязь з Беларусьсю */ +[[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] [[Вікіпэдыя:Праект:Злучнасьць]]</comment>
      <origin>2621369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1878" sha1="tppvjowbk5owk9i8l3f0s96yqzb0rk5" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Ньюкасл}}
{{Населены пункт
|Назва                 = Ньюкасл-апон-Тайн
|Статус                = горад
|Код мовы назвы краіны = en
|Краіна                = Вялікабрытанія
|Назва ў родным склоне = Ньюкасл-апон-Тайну
|Шырата паўшар’е       = паўночнае
 |Шырата градусаў      = 54
 |Шырата хвілінаў      = 58
 |Шырата сэкундаў      = 
|Даўгата паўшар’е      = заходняе
 |Даўгата градусаў     = 1
 |Даўгата хвілінаў     = 36
 |Даўгата сэкундаў     = 
}}
'''Ньюкасл-апон-Тайн''' ці '''Ньюкасл''' ({{мова-en|Newcastle upon Tyne}}, {{Праслухаць|en-uk-NewcastleUponTyne(ShortA).ogg|вымаўленьне}}) — індустрыяльны горад на паўночна-ўсходнім узьбярэжжы Вялікабрытаніі, у графстве [[Тайн і Ўір]], у [[Ангельшчына|Ангельшчыне]]. Разьмешчаны ўздоўж паўночнага берагу ракі [[Тайн]], у мінулым быў адміністрацыйным цэнтрам графства [[Натумбэрлэнд]].

== Ураджэнцы ==
*  [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] (1903—1971) — савецкі выведнік
*  [[Арнольд Макмілін]] (1941) — брытанскі філёлаг-славіст, прафэсар, папулярызатар беларускай літаратуры.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.newcastle.gov.uk/ Сайт мескай рады].

{{Гарады Вялікабрытаніі}}

[[Катэгорыя:Ньюкасл| ]]</text>
      <sha1>tppvjowbk5owk9i8l3f0s96yqzb0rk5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621484</id>
      <parentid>2621369</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:26:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>.</comment>
      <origin>2621484</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1910" sha1="jmxf4y91ojwkjgecwfmzkhzt1rhnt5n" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Ньюкасл}}
{{Населены пункт
|Назва                 = Ньюкасл-апон-Тайн
|Статус                = горад
|Код мовы назвы краіны = en
|Краіна                = Вялікабрытанія
|Назва ў родным склоне = Ньюкасл-апон-Тайну
|Шырата паўшар’е       = паўночнае
 |Шырата градусаў      = 54
 |Шырата хвілінаў      = 58
 |Шырата сэкундаў      = 
|Даўгата паўшар’е      = заходняе
 |Даўгата градусаў     = 1
 |Даўгата хвілінаў     = 36
 |Даўгата сэкундаў     = 
}}
'''Ньюкасл-апон-Тайн''' ці '''Ньюкасл''' (Ньюкасл-на-Тайне; {{мова-en|Newcastle upon Tyne}}, {{Праслухаць|en-uk-NewcastleUponTyne(ShortA).ogg|вымаўленьне}}) — індустрыяльны горад на паўночна-ўсходнім узьбярэжжы Вялікабрытаніі, у графстве [[Тайн і Ўір]], у [[Ангельшчына|Ангельшчыне]]. Разьмешчаны ўздоўж паўночнага берагу ракі [[Тайн]], у мінулым быў адміністрацыйным цэнтрам графства [[Натумбэрлэнд]].

== Ураджэнцы ==
*  [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] (1903—1971) — савецкі выведнік
*  [[Арнольд Макмілін]] (1941) — брытанскі філёлаг-славіст, прафэсар, папулярызатар беларускай літаратуры.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.newcastle.gov.uk/ Сайт мескай рады].

{{Гарады Вялікабрытаніі}}

[[Катэгорыя:Ньюкасл| ]]</text>
      <sha1>jmxf4y91ojwkjgecwfmzkhzt1rhnt5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лары Сэнгер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42479</id>
    <revision>
      <id>2621289</id>
      <parentid>2248575</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:06:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621289</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14064" sha1="i7ygxa1awarx8feeejtp9asly87gt0f" xml:space="preserve">[[Файл:Larry_Sanger.jpg|міні|333пкс|Лоўрэнс Сэнгер (2006)]]
'''Ло́ўрэнс Марк Сэ́нгер''', больш вядомы як '''Ла́ры Сэ́нгер''' ({{мова-en|Lawrence Mark «Larry» Sanger}}; нарадзіўся 16 ліпеня 1968 году) — адзін з заснавальнікаў і галоўны рэдактар [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] ў пэрыяд працы ў кампаніі «[[Боміс]]» ({{мова-en|«Bomis»}}).

== Біяграфія ==
Лары Сэнгер нарадзіўся ў горадзе [[Бэльвэ]] ([[Вашынгтон (штат)|штат Вашынгтон]]), а вырас у [[Анкорыдж]]ы, на поўдні [[Аляска|Аляскі]]. Ён стаў бакаляўрам [[філязофія|філязофіі]] ў Каледжы Рыда ў 1991 годзе. У 2000 годзе [[Унівэрсытэт Агаё|Ўнівэрсытэт Агаё]] прысвоіў яму статус доктара філязофіі. У сваёй [[навука|навуковай]] дзейнасьці Сэнгер дасьледаваў праблему мэта-апраўданэняў, яго тэзіснае эсэ звалася ''«Epistemic Circularity: An Essay on the Problem of Meta-Justification»''.

З канца красавіка да канца ліпеня 2001 году жыў у [[Іжэўск]]у.&lt;ref&gt;[http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikipedia-l/2001-April/000072.html Ліст Лары Сэнгера «Boston and Russia, here I come» у рассыланьне wikipedia-l] 6 красавіка 2001&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://lists.wikimedia.org/pipermail/wikipedia-l/2001-April/000100.html Ліст Лары Сэнгера «Where now» аб Іжэўску ў рассыланьне wikipedia-l] 30 красавіка 2001&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://en.wikipedia.org/wiki/User_talk:Larry_Sanger/And_more_old_comments У аповядзе аб сабе Лары згадвае, што ён жыў ў Іжэўску з канца красавіка па канцы ліпеня 2001 году]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Вікіпэдыя ===
У 2000 годзе заснавальнік кампаніі «[[Боміс]]» ({{мова-en|«Bomis»}}) [[Джымі Ўэйлз]] наняў Лары Сэнгера ў якасьці галоўнага рэдактару для новай вольнай энцыкляпэдыі «[[Нупэдыя]]» ({{мова-en|Nupedia}}). Энцыкляпэдыя складалася навукоўцамі на добраахвотнай аснове, артыкулы энцыкляпэдыі праходзілі экспэртную адзнаку. Таму разьвіцьцё Нупэдыі праходзіла вельмі павольна.

Пасьля знаёмства з [[Ўард Канінгем|канцэпцыяй вікі]], Лары Сэнгер прапанаваў Ўэйлзу ўжыць гэтую канцэпцыю да энцыкляпэдыі, каб паскорыць напаўненьне Нупэдыі. Гэта прывяло да стварэньня вэб-сайту [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]], якая першапачаткова задумлялася для папярэдняй распрацоўкі матэрыялаў, якія потым былі бы разьмешчаныя ў [[Нупэдыя|Нупэдыі]]. Так 15 студзеня 2001 году Сэнгер стаў адзіным у гісторыі [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] аплачваным рэдактарам. Ён прапрацаваў у гэтай пасадзе да сваёй адстаўкі 1 сакавіка 2002 году. Афіцыйным чыньнікам адстаўкі было абвешчана скарачэньне штату. Быўшы галоўным рэдактарам [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]], Сэнгер прыдумаў саму назву праекту — «[[Вікіпэдыя]]», а таксама сфармуляваў асноўную частку палітыкі, прынцыпаў і [[Вікіпэдыя:ПУ|правіл Вікіпэдыі]] і яе супольнасьці.

Пасьля адстаўкі Сэнгера, [[Джымі Ўэйлз|Ўэйлз]] стаў адмаўляць ролю Сэнгера як заснавальніка [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]]. Ён прызнаваў важнасьць яго заслуг, але сьцьвярджаў, што Сэнгер рабіў усё пад яго строгім кіраўніцтвам і быў усяго толькі найманым працаўніком. Тым ня менш, большасьць энтузіястаў [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] прызнаюць Лары Сэнгера «сазаснавальнікам» [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] разам з [[Джымі Ўэйлз|Ўэйлзам]].

=== Адстаўка ===
У [http://meta.wikimedia.org/wiki/My_resignation--Larry_Sanger сваім разьвітальным лісьце], Лары Сэнгер напісаў, што ня можа больш займацца [[Вікіпэдыя]]й нават на добраахвотнай аснове, паколькі ў яго няма для гэтага досыць вольнага часу. Пазьней у сваёй заяве&lt;ref name=&quot;kuro5hin.org&quot;&gt;http://www.kuro5hin.org/story/2004/12/30/142458/25&lt;/ref&gt; ён дадаў, што «у праекце існавала атрутная сацыяльная і палітычная атмасфэра», зь якой ён ня мог мірыцца. Тым ня менш пасьля звальненьня Сэнгера праект [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] працягнуў свой бурны рост і ўвайшоў у сотню самых папулярных сайтаў [[Сусьветнае павуціньне|Сусьветнага павуціньня]]. [[Нупэдыя]] ж без удзелу Сэнгера спыніла сваё існаваньне ў тым жа 2002 годзе.

У сьнежні 2004 году Лары Сэнгер напісаў для сайту «Kuro5hin» крытычны артыкул&lt;ref name=&quot;kuro5hin.org&quot;/&gt;. У ім ён заявіў, што хоць «высока ацэньвае вартасьць [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]]», і што добра ведае і падтрымлівае «місію і памяркоўную палітыку [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]]», але ўсё жа ў праекту маюцца сур’ёзныя праблемы. Сэнгер напісаў, што існуе крызіс даверу да праекту з боку [[грамадзтва]], і што праект злучыў «цяжкіх людзей, [[тролінг|тролей]] і іх натхніцеляў у злаякасную пухліну». Гэтыя праблемы, па меркаваньні Сэнгера, выцякаюць з-за «анты-[[эліта]]рызму» праекту, яго пагарды да ўсяго элітарнага і адсутнасьці павагі да экспэртаў. Гэты артыкул Лары Сэнгера выклікаў шырокі рэзананс у асяродзьдзі [[блог]]гераў і нават у [[СМІ|сродках масавай інфармацыі]].

=== Пасьля Вікіпэдыі ===
Пасьля звальненьня Сэнгер вярнуўся ў сьвет навукі і цяпер выкладае філязофію ва Ўнівэрсытэце Агаё. Сэнгер захоплены [[эпістэмалёгія]]й з акцэнтам на філязофіі [[17 стагодзьдзе|XVII стагодзьдзя]] і [[этыка|этыцы]]. У вольны час Лары Сэнгер выкладае і сам выконвае на скрыпцы [[Ірляндыя|ірляндзкую]] народную [[музыка|музыку]] ў гарадах [[Дэйтан (Агаё)|Дэйтане]] і [[Калюмбус]]е ў штаце [[Агаё]].

Сэнгер таксама быў заснавальнікам і галоўным рэдактарам «Агляду навін Y2K ад Сэнгера»&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20001025181634/http://www.sangersreview.com/&lt;/ref&gt; ({{мова-en|«Sanger’s Review of Y2K News Reports»}}) для тых, хто чакаў глябальнай катастрофы з наступам 2000 году. Ён таксама кіруе сайтам аб скрыпічных традыцыях [[Данэгол]]у.

У сьнежні 2005 году стала вядома&lt;ref&gt;https://archive.today/20120711125414/http://news.com.com/Wikipedia+alternative+aims+to+be+PBS+of+the+Web/2100-1038_3-5999200.html&lt;/ref&gt;, што Сэнгер удзельнічае ў стварэньні праекту, альтэрнатыўнага [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]]. Па яго словах, новы партал&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20051221042907/http://www.digitaluniverse.net/&lt;/ref&gt;, улучальны ў сябе акрамя іншага энцыкляпэдыю, будзе больш абапірацца на веды экспэртаў. Назва новага парталу — «[[Лічбавы Сусьвет (партал)|Лічбавы Сусьвет]]» ({{мова-en|«Digital Universe»}}). Для кіраўніцтва новым праектам, Лары Сэнгер ужо заснаваў фірму — «[[Фонд лічбавага Сусьвету]]» ({{мова-en|«Digital Universe Foundation»}}). Для праекту было сабрана 10,5 млн [[даляр ЗША|даляраў]], і ў студзені 2006 году праект зьявіўся ў [[Інтэрнэт|Інтэрнэце]]. Пілётная вэрсія праекту налічае прыблізна 50 парталаў. Некаторыя карыстачы адзначалі, што сыстэма навігацыі гэтай пілётнай вэрсіі — складаная і незразумелая.

У верасьні 2006 Сэнгер абвясьціў аб стварэньні [[форк]]а [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]] — праекце «[[Citizendium]]», мэта якога — пазбавіцца ад слабых месцаў [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыі]]. Асноўнае адрозьненьне «[[Citizendium]]» складаецца ў адсутнасьці ананімнага рэдагаваньня — каб пачаць працу, кожны аўтар павінен будзе прадставіцца і паведаміць сваё сапраўднае імя.

27 верасьня 2006 году Сэнгер узяў «адпачынак» у [[Лічбавы Сусьвет (партал)|«Лічбавым Сусьвеце»]], каб заснаваць цалкам незалежны фонд «[[Citizendium]]». У першым [[прэс-рэліз]]е 17 кастрычніка 2006 году Сэнгер заявіў&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20061105061805/http://citizendium.org/release_001.html&lt;/ref&gt;, што гэты фонд «хутка паспрабуе зрушыць [[Вікіпэдыя|Вікіпэдыю]] зь месца аднаго з асноўных крыніц [[інфармацыя|інфармацыі]] ў сетцы».

== Глядзіце таксама ==
* [[Джымі Ўэйлз]]
* [[Вікіпэдыя]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [[:en:User:Larry Sanger|Старонка ўдзельніка Лары Сэнгера ў ангельскай Вікіпэдыі]]
* [https://web.archive.org/web/20050106061918/http://people.cohums.ohio-state.edu/sanger3/ Пэрсанальная акадэмічная старонка Лары Сэнгера]
* [http://enlightenment.supersaturated.com/essays/text/larrysanger/diss/index.html Эсэ Лары Сэнгера ''«Epistemic Circularity: An Essay on the Problem of Meta-Justification»'']
* [http://www.technologyreview.com/articles/05/01/issue/forward30105.asp?trk=nl Артыкул Лары Сэнгера ''«Веданьне вольна для ўсіх»'' у «Technology review»]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.kuro5hin.org/story/2001/7/25/103136/121 «Брытаніка або Нупэдыя? Будучыня вольных энцыкляпэдый.»]
* [http://www.kuro5hin.org/story/2001/9/24/43858/2479 «Вікіпэдыя шырока адчыненая. Чаму яна так хутка расьце? Чаму яна не перапоўненая глупствам?»]
* [http://www.kuro5hin.org/story/2004/12/30/142458/25 «Чаму Вікіпэдыя павінна адмовіцца ад антыэлітарызму.»]
* [http://features.slashdot.org/article.pl?sid=05/04/18/164213&amp;from=rss Раньняя гісторыя Нупэдыі і Вікіпэдыі: Мэмуар] і таксама [http://features.slashdot.org/article.pl?sid=05/04/19/1746205&amp;tid=95 Частка II] (19 красавіка 2005, «Slashdot»)
* [https://web.archive.org/web/20051221042907/http://www.digitaluniverse.net/ Партал «Лічбавы Сусьвет» («Digital Universe»)]

{{Вікіпэдыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сэнгер, Лары}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 16 ліпеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1968 годзе]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Вікіпэдыі]]</text>
      <sha1>i7ygxa1awarx8feeejtp9asly87gt0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лех Качынскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45773</id>
    <revision>
      <id>2621502</id>
      <parentid>2612487</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:39:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621502</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15043" sha1="0xqja0jf0j15tzsx4omid4lr8073mj6" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Лех Качынскі
|арыгінал_імя       = {{Мова-pl|Lech Kaczyński|скарочана}}
|выява              = Lech Kaczyński.jpg
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = Прэзыдэнт Польшчы
|пачатак_тэрміну    = 25 сьнежня 2005
|канец_тэрміну      = 10 красавіка 2010
|віцэ-прэзыдэнт     = 
|прэм’ер-міністар   = [[Казімер Марцінкевіч]],&lt;br /&gt;[[Яраслаў Качынскі]],&lt;br /&gt;[[Дональд Туск]]
|папярэднік         = [[Аляксандар Квасьнеўскі]]
|наступнік          = [[Браніслаў Камароўскі]]
|пасада2            = Міністар юстыцыі Польшчы
|пачатак_тэрміну2   = 12 чэрвеня 2000
|канец_тэрміну2     = 4 ліпеня 2001
|папярэднік2        = [[Ганна Сухоцкая]]
|наступнік2         = [[Станіслаў Іваніцкі]]
|прэзыдэнт2         = [[Аляксандар Квасьнеўскі]]
|пасада3            = Мэр Варшавы
|пачатак_тэрміну3   = 18 лістапада 2002
|канец_тэрміну3     = 22 сьнежня 2005
|папярэднік3        = [[Войцех Козак]]
|наступнік3         = [[Міраслаў Кахальскі]]
|прэзыдэнт3         = [[Аляксандар Квасьнеўскі]]
|месца_нараджэньня  = [[Варшава]]
|месца_сьмерці      = [[Смаленск]], [[Расея|Расейская Федэрацыя]]
|бацька             = [[Раймунд Качынскі]]
|маці               = Ядвіга Ясевіч
|сужэнец            = [[Марыя Качынская]]
|прафэсія           = юрыст
|рэлігія            = каталік
|подпіс             =Lech Kaczyński Signature.svg 
|лацінка=Lech Kačynski}}
'''Лех Алякса́ндар Качы́нскі''' ({{Мова-pl|Lech Aleksander Kaczyński|скарочана}}; 18 чэрвеня 1949, [[Варшава]] — 10 красавіка 2010, пад [[Смаленск]]ам) — прэзыдэнт [[Польшча|Польшчы]] ў 2005—2010 гадох. З 1992 да 1995 году быў кіраўніком Вярхоўнай кантрольнай палаты, з 2000 да 2001 году быў міністрам юстыцыі ў кабінэце [[Ежы Бурк]]а, з 2002 да 2005 году быў [[мэр]]ам Варшавы. Лех Качынскі быў адным са стваральнікаў польскай партыі «[[Права і справядлівасьць]]» і яе першым кіраўніком. Качынскі зьяўляўся доктарам юрыдычных навук, прафэсарам [[Гданьскі ўнівэрсытэт|Гданьскага ўнівэрсытэту]] і [[Унівэрсытэт кардынала Стэфана Вышынскага|Ўнівэрсытэту кардынала Стэфана Вышынскага]], спэцыялістам у галіне працоўнага права. Сын [[Раймунд Качынскі|Раймунда]] й Ядвігі зь Ясевічаў. Меў брата-блізьнюка [[Яраслаў Качынскі|Яраслава Качынскага]].

== Біяграфія ==

=== Дзяцінства ===
У 1962 годзе разам з братам гралі ролю ''Яцка'' (Лех Качынскі) і ''Плацка'' (Яраслаў Качынскі) у экранізацыі аповесьці [[Карнэлі Макушынскі|Карнэля Макушынскага]] «''Аб двух, якія скралі месяц''» рэжысэра [[Ян Баторы|Яна Баторыя]].

=== Адукацыя ===
У дзяцінстве Лех Качынскі наведваў XLI агульнаадукацыйны ліцэй імя [[Яўхім Лялевель|Яўхіма Лялевеля]] ў Варшаве, скончыў XXXIX агульнаадукацыйны ліцэй імя Польскай авіяцыі ў Белянах (раён Варшавы) у 1967 годзе. З 1967 да 1971 году вучыўся ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім унівэрсытэце]] на факультэце Права і Адміністрацыі. З 1971 да 1997 году працаваў навуковым супрацоўнікам на катэдры Працоўнага Права Гданьскага ўнівэрсытэту. У 1980 годзе атрымаў ступень доктара права ў Гданьскім ўнівэрсытэце. Быў надзвычайным прафэсарам Гданьскага ўнівэрсытэту з 1996 да 1999 году, а з 1999 году — Унівэрсытэту кардынала Стэфана Вышынскага.

== Палітычная дзейнасьць ==

=== Дэмакратычная апазыцыя ===
У 1968 годзе браў удзел у палітычным крызісе сакавіка 1968 году. У 1971 годзе пераехаў у [[Гданьск]]. Восеньню 1977 году, з дапамогай брата Яраслава, узяў удзел у дзейнасьці ''Бюро Інтэрвэнцыі Камітэту Грамадзкай Самаабароны''. Чытаў лекцыі працоўнага права для працоўных. З 1978 году дзейнічаў у ''Свабодных прафсаюзных зьвязах Узьбярэжжа''. У 1978—1980 гадох разам з ''Яаннай'' і ''Анджэем Гвяздамі'' чытаў лекцыі працоўнага права і гісторыі Польшчы для працоўных. Адначасова пісаў артыкулы ў незалежную газэту «''Працоўны Ўзьбярэжжа''» і распаўсюджваў сярод працоўных газэту «''Працоўны''». У жніўні 1980 году быў дарадцам ''Забастовачнага камітэту ў Гданьскай вэрфі''.

У 1981 годзе быў дэлегатам гданьскай філіі «''Салідарнасьці''» на ''І Нацыянальным Зьезьдзе Дэлегатаў прафэсійнага зьвязу'', дзе быў выбраны чальцом праграмнага камітэту. Браў удзел у перамовах з ''Польскай Аб’яднанай Партыяй Працоўных''.

Пад час вайсковага становішча быў інтэрнаваны ў [[Стрэблінка|Стрэбелінку]] з [[Сьнежань|сьнежня]] 1981 да [[кастрычнік]]а 1982 году. З 1983 году браў удзел у паседжаньнях ''Часовай Каардынацыйнай Камісіі''.

З 1987 да 1989 году быў сакратаром ''Нацыянальнага Камітэта «Салідарнасьці»''. З 1985 году ўвайшоў у склад рэгіянальнай ''Рады дапамогі палітычным вязьням'' у Гданьску.

З другой паловы 1980-х гадоў стаў блізкім паплечнікам [[Лех Валэнса|Леха Валэнсы]], лідэра «Салідарнасьці», а потым першага прэзыдэнта Польшчы. 16 верасьня 1988 году браў удзел у перамовах «Салідарнасьці» з прадстаўнікамі ўладаў. Са сьнежня 1989 году быў удзельнікам ''Грамадзянскага Камітэту'' пры Леху Валэнсу.

З красавіка 1989 году быў удзельнікам ''Прэзыдыюма Нацыянальнай Выканаўчай Камісіі «Салідарнасьці»''.

=== Палітычная дзейнасьць у 1990-х ===
У траўні 1990 году быў выбраны першым віцэ-прэзыдэнтам ''Нацыянальнай Камісіі «Салідарнасьці»''. Падаў у адстаўку пасьля прайгранай барацьбы Марыяну Краклеўскаму за пасаду кіраўніка «Салідарнасьці» у [[люты]]м 1991 году.

З 12 красавіка 1991 да 31 кастрычніка 1991 году займаў пасаду міністра стану ў канцылярыі Леха Валэнсы. Падаў у адстаўку з пасады пасьля канфлікту зь Лехам Валэнсам і прэм’ер-міністрам [[Мячэслаў Вахоўскі|Мячыславам Вахоўскім]].

У 1992—1995 гадох быў Кіраўнікам Вярхоўнай кантрольнай палаты.

Быў кандыдатам у прэзыдэнты Польшчы на выбарах 1995 году, але зьняў сваю кандыдатуру яшчэ да першага тура 30 кастрычніка, і абяцаў падтрымаць любога, хто зможа перамагчы Леха Валэнсу.

=== Палітычная дзейнасьць у 2000-х ===
З 18 лістапада 2002 году да 22 сьнежня 2005 году Лех Качынскі быў мэрам Варшавы. На выбарах у першым туры атрымаў 49,58% галасоў, а ў другім 70,54% галасоў выбаршчыкаў. Падаў у адстаўку 22 сьнежня 2005 году, але адстаўка была прынятая толькі 8 лютага 2006 году.

У сакавіку 2005 году Лех Качынскі першым абвясьціў аб сваім жаданьні ўдзельнічаць у прэзыдэнцкіх выбарах. У першым туры выбараў заняў другое месца пасьля Дональда Туска, атрымаўшы 33% галасоў. У другім туры выбараў 23 кастрычніка 2005 году атрымаў 8 257 468 галасоў, што склала 54,04% і выйграў выбары.

Пачаткам прэзыдэнцкага тэрміна лічыцца 23 кастрычніка 2005 году, скончыцца тэрмін мусіў 23 кастрычніка 2010 году.

Адносна [[Беларусь|Беларусі]] Лех Качынскі меў цьвёрдую і прынцыповую пазыцыю, падтрымліваючы яе дэмакратычную супольнасьць.&lt;ref&gt;[http://www.svaboda.org/content/article/2009717.html Яны загінулі пад Катыньню] // [[Радыё Свабода]], 12 красавіка 2010&lt;/ref&gt;

== Сям’я ==
Жонка — эканаміст Марыя Качынская (Мацкевіч) 1943 г. н., старэй мужа на 6 гадоў. Дачка — Марта Дубінецкая 1980 г. н., пасьля ўдзелу ў перадвыбарнай кампаніі Леха Качынскага як узорная дачка, жонка і маці, разьвялася і выйшла замуж за сына палітычнага суперніка бацькі Марэка Дубінецкага. Унучка — Ева. Брат — Яраслаў, перакананы халасьцяк, жыве з маці.

== Сьмерць ==
{{Асноўны артыкул|Катастрофа Ту-154 пад Смаленскам}}
10 красавіка 2010 году зьявілася інфармацыя пра крушэньне самалёта прэзыдэнта Польшчы пад [[Смаленск]]ам. Самалёт упаў а 10:50 на ўскраіне вёскі Пячэрск Смаленскай вобласьці пры заходзе на пасадку ў вайсковы аэрапорт «Паўночны»&lt;ref&gt;[http://nn.by/?c=ar&amp;i=37201 У авіякатастрофе пад Катыньню загінуў прэзыдэнт Польшчы Лех Качынскі] // [[Наша Ніва]], 10 красавіка 2010&lt;/ref&gt;. Паводле дадзеных [[Euronews]], усе 97 чалавек, якія знаходзіліся на борце прэзыдэнцкага ТУ-154, уключаючы Прэзыдэнта Польшчы Леха Качынскага і яго жонку Марыю Качынскую, загінулі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100412051325/http://www.euronews.net/2010/04/10/polish-president-lech-kaczynskis-plane-crashes-on-approach-to-russian-airport/ Polish President Lech Kaczynski has died in a plane crash]&lt;/ref&gt;.

{{Пачатак блёку}}
{{Адзінка блёку
|папярэднік = [[Аляксандар Квасьнеўскі]]
|назва      = [[Прэзыдэнт Польшчы]]
|гады       = 23 сьнежня 2005 — 10 красавіка 2010
|наступнік  = [[Браніслаў Камароўскі]] (в. а.)
}}
{{Канец блёку}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20060615102901/http://www.president.pl/x.node?id=479 Старонка прэдыдэнта Польшчы]{{ref-en}}{{ref-pl}}

{{Прэзыдэнты Польшчы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Качынскі, Лех Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Польскія акторы]]
[[Катэгорыя:Двайняты]]
[[Катэгорыя:Дзеці-акторы]]
[[Катэгорыя:Акторы-палітыкі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Польскія юрысты]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Адміністрацыі прэзыдэнта Польшчы]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Вярхоўнай кантрольнай палаты]]
[[Катэгорыя:Мэры Варшавы]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дактары honoris causa Люблінскага каталіцкага ўнівэрсытэту імя Яна Паўла II]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Смаленскай вобласьці]]
[[Катэгорыя:Загінулі ў авіякатастрофах]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Вавэльскай катэдры]]
[[Катэгорыя:Людзі, у гонар якіх названыя вуліцы]]
[[Катэгорыя:Асобы на марках]]</text>
      <sha1>0xqja0jf0j15tzsx4omid4lr8073mj6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Парэчча (Берасьцейская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46352</id>
    <revision>
      <id>2621488</id>
      <parentid>2222956</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:39:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне славутасьці</comment>
      <origin>2621488</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8330" sha1="hh53f9vg43sr1au6zsiv94gvn12yzpe" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                             = Парэчча
|Статус                            = вёска
|Назва ў родным склоне             = Парэчча
|Трансьлітараваная назва           = Parečča
|Герб                              = BIA Porzecze COA.png
|Сьцяг                             = 
|Гімн                              = 
|Дата заснаваньня                  = 
|Першыя згадкі                     = 1495
|Статус з                          = 
|Магдэбурскае права                = 
|Былая назва                       = 
|Мясцовая назва                    = 
|Вобласьць                         = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]]
|Раён                              = [[Пінскі раён|Пінскі]]
|Сельсавет                         = [[Парэцкі сельсавет (Пінскі раён)|Парэцкі]]
|Гарадзкі савет                    = 
|Старшыня гарвыканкаму             = 
|Пасада кіраўніка                  = 
|Кіраўнік                          = 
|Плошча                            = 
|Крыніца плошчы                    = 
|Вышыня                            = 
|Унутраны падзел                   = 
|Колькасьць насельніцтва           = 522
|Год падліку колькасьці            = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва   = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = 
|Этнічны склад насельніцтва        = 
|Год падліку этнічнага складу      = 
|Нацыянальны склад насельніцтва    = 
|Год падліку нацыянальнага складу  = 
|Колькасьць двароў                 = 
|Год падліку колькасьці двароў     = 
|Крыніца колькасьці двароў         = 
|Паштовы індэкс                    = 225755
|СААТА                             = 
|Выява                             = 
|Апісаньне выявы                   = 
 |Шырата градусаў                  = 52
 |Шырата хвілінаў                  = 16
 |Шырата сэкундаў                  = 50
 |Даўгата градусаў                 = 25
 |Даўгата хвілінаў                 = 49
 |Даўгата сэкундаў                 = 10
|Пазыцыя подпісу на мапе           = 
|Водступ подпісу на мапе           = 
|Сайт                              = 
}}
'''Парэ́чча'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 236&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Пінскі раён|Пінскім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Парэчча ўваходзіць у склад [[Парэцкі сельсавет (Пінскі раён)|Парэцкага сельсавету]] (адміністрацыйны цэнтар якога знаходзіцца ў в. [[Табулкі]]).

Вёска знаходзіцца за 13 км ад аўтадарогі [[Івацэвічы]] — [[Пінск]] — [[Столін]] ({{Таблічка-by|Р|6}}) і за 30 км ад гораду [[Пінск]]у на беразе ракі [[Ясельда|Ясельды]].

== Гісторыя ==
* 1495 год — першае згадваннье, [[пінск]]ая [[князёўна]] Марыя падаравала два дворышчы Мацьвею Грычыне. Маёнткі ўспадкаваў сын Барыс і яго нашчадкі Войны-Грычыны;
* Пачатак XVII стагодзьдзя — уласьнікамі зьяляліся Цярлецкія. Пазьней Парэчча перайшло да Агінскіх, потым — Скірмунтаў;
* 1830-я гады — Аляксандар Скірмунт заснаваў прамысловыя вытворчасьці. Пазьней маёнтак пераходзіць яго сыну Аляксандру Аляксандравічу, пасьля — унуку Раману Аляксандравічу. Скірмунты пабудавалі сядзібны дом, які не захаваўся да нашых часоў, і заснавалі парк;
* У розныя гады функцыянавалі цукровы завод (які лічыўся найлепшым сярод бурачнацукровых заводаў [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]), суконная фабрыкі, варсільная плянтацыя і броварны завод;
* XIX стагодзьдзе — зьяўлялася цэнтрам воласьці [[Пінскі павет (Менская губэрня)|Пінскага павету]];
* 1907 год — Скірмунты збудавалі [[касьцёл]] Сэрца Есуса, які не захаваўся да нашых дзён, і праваслаўны храм;
* 1920-я гады — зьяўлялася цэнтрам [[гміна|гміны]];
* Сакавік 1944 году — [[фашыст]]ы зьнішчылі 20 двароў, забілі 20 жыхароў

== Насельніцтва ==
* 1998 год — 690 жыхароў, 298 двароў
* 1999 год — 636 жыхароў
* 2010 год — 522 жыхары

== Славутасьці ==
* [[Царква Раства Багародзіцы (Парэчча)|Царква Раства Багародзіцы]] (1912 год);
* Вайсковыя могілкі часоў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], магілы нямецкіх жаўнераў; магілы 8 польскіх жаўнераў з 34 полку пяхоты, якія загінулі ў 1919 годзе ў вайне з бальшавікамі,
* Абарончыя збудаваньні часоў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]];
* Сядзіба Скірмунтаў:
** Парк «Парэчча»;
** Цукровы завод;
* Магіла [[Раман Скірмунт|Рамана Скірмунта]].
* Мясцовай школе прысвоена імя беларускай паэткі [[Яўгенія Янішчыц|Яўгеніі Янішчыц]]
* Перад крухмальным заводам расьце экзатычнае [[тульпанавае дрэва]].

== Прамысловасьць ==
У Парэччы працуе крухмальны завод. 

== Асобы ==
У Парэччы нарадзіўся палітычны дзеяч [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускае Народнае Рэспублікі]] [[Раман Скірмунт]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Porzecze (14) // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|8}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VIII/834 834]—835

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [https://web.archive.org/web/20030606134223/http://pinskhistory.by.ru/Book/country14.html Парэчча на «Гісторыі Пінска»]
* [https://web.archive.org/web/20090218010013/http://globus.tut.by/poreche_pi/index.htm Парэчча на «Глобусе Беларусі»]

{{Парэцкі сельсавет (Пінскі раён)}}
{{Пінскі раён}}

[[Катэгорыя:Парэцкі сельсавет (Пінскі раён)]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Пінскага раёну]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>hh53f9vg43sr1au6zsiv94gvn12yzpe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Польская Народная Рэспубліка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55566</id>
    <revision>
      <id>2621532</id>
      <parentid>2602622</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:52:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621532</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24711" sha1="6f3yq6q9mmsnq7xqzkzzvw1davih9dl" xml:space="preserve">{{Краіна
|Назва                           = Польская Народная Рэспубліка
|НазваЎРоднымСклоне              = Польскай Народнай Рэспублікі
|НазваНаДзяржаўнайМове           = Polska Rzeczpospolita Ludowa (1945—1952 Rzeczpospolita Polska)
|Сьцяг                           = Flag of Poland.svg{{!}}border
|Герб                            = Coat of arms of Poland (1955-1980).svg
|НацыянальныДэвіз                = 
|Месцазнаходжаньне               = LocationPROP.png
|АфіцыйнаяМова                   = [[Польская мова]]
|Сталіца                         = [[Варшава]]
|НайбуйнейшыГорад                = 
|ТыпУраду                        = 
|ПасадыКіраўнікоў                = 
|ІмёныКіраўнікоў                 = 
|Плошча                          = 322 577
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы       = 68
|АдсотакВады                     = 
|ГодАцэнкіНасельніцтва           = 1989
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 32
|Насельніцтва                    = каля 38 млн
|ШчыльнасьцьНасельніцтва         = 125
|ЭтнічныСклад                    = 
|КанфэсійныСклад                 = 
|Пісьменнасьць                   = 
|ГодАцэнкіСУП                    = 
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП          = 
|СУП                             = 
|СУПНаДушуНасельніцтва           = 
|Валюта                          = [[Польскі злоты]]
|КодВалюты                       = 
|ЧасавыПас                       = 
|ЧасРозьніцаUTC                  = 
|ЧасавыПасУлетку                 = 
|ЧасРозьніцаUTCУлетку            = 
|НезалежнасьцьПадзеі             = 
|НезалежнасьцьДаты               = 1918—1939
|ДзяржаўныГімн                   = Mazurek Dąbrowskiego
|АўтамабільныЗнак                = PL
|ДамэнВерхнягаЎзроўню            = 
|ТэлефонныКод                    = 48
|Дадаткі                         = 
|Лацінка=Polskaja Narodnaja Respublika}}
'''По́льская Наро́дная Рэспу́бліка''' ({{мова-pl|Polska Rzeczpospolita Ludowa}}) — афіцыйная назва [[Польшча|Польшчы]] ў пэрыяд з 1952 па 1989 год. Да гэтага ў 1945—1952 гадах тое ж самае дзяржаўнае ўтварэньне функцыянавала як суб’ект міжнароднага права пад назваю '''Польская Рэспубліка'''.

== Дзяржаўны лад ==
Польская Народная Рэспубліка — дзяржава [[сацыялізм|сацыялістычнага]] тыпу. [[Канстытуцыя Польскай Народнай Рэспублікі|Канстытуцыя ПНР]] была прынята 22 ліпеня 1952 году (часавая канстытуцыя — у 1947 году), істотныя папраўкі былі занесены ў 1976 годзе. Калектыўным урадам дзяржавы да 1989 году была Дзяржаўная рада, затым аднаасобным — прэзыдэнт.

Вядучую ролю ў краіне гуляла камуністычная [[Польская аб’яднаная працоўная партыя]] (ПАПП). Іншыя партыі — Аб’яднаная сялянская партыя і Дэмакратычная партыя — уваходзілі ва ўзначаленую ПАПП кааліцыю (з 1952 — Народны фронт, з 1956 — Фронт нацыянальнага адзінства, з 1983 — [[Патрыятычны рух нацыянальнага адраджэньня]]).

У 1965—1980 у краіне дзейнічала парлямэнцкая апазыцыя — [[Знак (асацыяцыя)|Асацыяцыя «Знак»]].

Польшча была першаю сацыялістычнаю краінаю, у якой былі створаны інстытуты Канстытуцыйнага суду (1986) і амбудсмэна (1988).

== Партыі ==
* [[Польская аб’яднаная працоўная партыя]] — паўстала ў выніку аб’яднаньня ППС-Рэвалюцыйнае Фракцыі і Польскае Працоўнае Партыі, якая зьяўлялася па сутнасьці адноўленаю Камуністычнаю Партыяю Польшчы ўзьніклае ў 1919 годзе шляхам аб’яднаньня Сацыял-Дэмакратыі Каралеўства Польшчы і Літвы і ППС-Лявіцы
* [[Аб'яднаная Сялянская Партыя]] — утварылася ў 1949 годзе шляхам зьліцьця Польскае Сялянскае Партыі (утварылася ў 1931 годзе шляхам выйсьця часткі чальцоў са Строньніцтва людове) і Строньніцтва людове, якая ўтварылася шляхам аб’яднаньня ПСЛ-«Пяст» (утварылася ў 1913 годзе шляхам выйсьця правага крыла зь першае Польскае Сялянскае Партыі), [[ПСЛ-«Вызваленьне»]] (партыя паўстала ў 1915 годзе шляхам выйсьця правага крыла з ПСЛ-Левіцы) і Строньніцтва хлопске (утварылася ў 1926 годзе шляхам выйсьця левага крыла з партыі ПСЛ-«Вызваленьне»).
* [[Дэмакратычная Партыя (Польшча)|Дэмакратычная партыя]] заснавана ў 1939 годзе

== Гісторыя ==
=== Заснаваньне ===
Саюзьнікі [[СССР]], зразумеўшы, што настаяць на вяртаньні ўлады ў Польшчы [[Польскі ўрад у выгнаньні|Лёнданскаму ўраду]] не атрымаецца, на [[Ялцінская канфэрэнцыя|Ялцінскай канфэрэнцыі]] пайшлі на кампрамісны варыянт, паводле якога фармаваўся ўрад з удзелам як лёнданскіх, так і люблінскіх палякаў, які павінен быў правесьці вольныя выбары. Аднак «Часавы ўрад нацыянальнага адзінства», сфармаваны ў чэрвені 1945 году і прызнаны саюзьнікамі, дэ-факта апынуўся пад камуністычным кантролем, і выбары, праведзеныя ім у студзені 1947 году, зрабілі легальным рэжым, які ўсталяваўся ў Польшчы які ўзначальваўся [[Польская аб’яднаная працоўная партыя|Польскаю аб’яднанаю працоўнаю партыяю]] пад кіраўніцтвам сталініста [[Баляслаў Бярут|Баляслава Бярута]]. У [[Лёндан]]е да 1990 году працягваў існаваць польскі ўрад у выгнаньні.

Падчас вайны ў Польшчы адбываліся масавыя забойствы габрэйскага насельніцтва як нацыстамі, так і часткаю нацыяналістычнага польскага падпольля. Апошні буйны габрэйскі пагром адбыўся ў 1946 годзе ў [[Кельце]], і ў ім удзельнічалі польскія паліцэйскія і вайскоўцы. [[Халакост]] і [[антысэмітызм|антысэміцкая]] атмасфэра паваенных гадоў выклікалі новы віток эміграцыі з Польшчы. Ад’езд габрэяў, высяленьне немцаў з далучаных да Польшчы нямецкіх земляў, а таксама ўсталяваньне новых межаў са СССР і абмен зь ім насельніцтвам зрабілі Польшчу практычна монаэтнічнай дзяржаваю.

Частка байцоў [[Армія Краёва|Арміі Краёва]] ў 1945 г. уступіла ва ўзброеную барацьбу з камуністычным рэжымам, які ўсталяваліся ў Польшчы, якую вяла створаная 7 траўня 1945 падпольная арганізацыя [[Delegatura Sil Zbrojnych]] (DSZ) (Дэлегацыя ўзброеных сілаў), а ў верасьні 1945—1948 г.г. — падпольная арганізацыя [[Wolnosc i Niezawislosc]] (WiN) (Воля і Незалежнасьць). СССР праводзіў у Польшчы масавыя рэпрэсіўныя акцыі супраць падпольля сіламі арміі і НКУС&lt;ref&gt;Пятроў Н. В. [http://katynfiles.com/content/petrov-sovietization-of-poland.html Роля МГБ СССР у саветызацыі Польшчы. Правядзенне рэферэндуму і выбараў у Сойм у 1946—1947 гг.]&lt;/ref&gt;. Да 1948 году ўзброены супраціў спыніўся.

У жніўні 1945 году на [[Пацдамская канфэрэнцыя|Пацдамскае канфэрэнцыі]] была дасягнута дамова пра тое, што паўднёвая частка [[Усходняя Прусія|Ўсходняе Прусіі]] і тэрыторыі Нямеччыны ўсходней рэк [[Одар]] і [[Нэйсэ]] ([[Памяранія]], [[Ніжняя Сілезія]] і частка [[Брандэнбург]]а) перадаюцца Польшчы. З гэтых тэрыторыяў [[Дэпартацыя немцаў пасьля Другой сусьветнай вайны|было выгнана ў Нямеччыну нямецкае насельніцтва]], прычым гэта часьцяком суправаджалася гвалтамі і рабаваньнямі.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150217180951/http://expert.ru/expert/2008/30/izgnany_i_ubity/ С.Сумленный. Выгнаны і забіты]&lt;/ref&gt;

6 ліпеня 1945 году паміж Часовым урадам нацыянальнага адзінства і ўрадам СССР была складзена дамова пра абмен насельніцтвам паміж Польшчаю і СССР: асобы [[палякі|польскай]] і [[габрэі|габрэйскай]] нацыянальнасьці, якія былі грамадзянамі даваеннае Польшчы і што пражываюць у СССР атрымалі права на выезд у Польшчу, а асобы [[расейцы|расейскай]], [[украінцы|украінскай]], [[беларусы|беларускай]], [[русіны (этнічная група)|русінскай]] і [[летувісы|летувіскай]] нацыянальнасьцяў, якія пражываюць на тэрыторыі Польшчы, павінны былі перасяліцца ў СССР. На 31 кастрычніка 1946 году з Польшчы ў СССР перасялілася каля 518 тыс. чал., а з СССР у Польшчу — каля 1090 тыс. чал. (па іншых зьвестках, 1526 тыс. чал.)&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/analit06.php#_FNR_25 П. Палянаў. Аптацыі: з кім і калі ў XX павеку Расея абменьвалася насельніцтвам]&lt;/ref&gt; Польшча стала монанацыянальнаю дзяржаваю.

16 жніўня 1945 году ў Маскве была падпісаная дамова паміж СССР і Польшчаю пра савецка-польскую мяжу, па якім шэраг тэрыторыяў (у прыватнасьці [[Беластоцкая вобласьць Беларускай ССР|Беластоцкую вобласьць]]) СССР перадаў Польшчы&lt;ref&gt;[http://pravo.levonevsky.org/bazaby/mdogov/megd4949.htm Дамова ад 16 жніўня 1945 г. «Дамова паміж Саюзам Савецкіх Сацыялістычных Рэспублікаў і Польскаю Рэспублікаю пра савецка-польскую дзяржаўную мяжу»]&lt;/ref&gt;.

У 1948–1949 гадах, па ўказаньні чэкістаў [[БССР]] польскія органы бясьпекі пачалі вышукваць, арыштоўваць і дэпартаваць у СССР дзеячаў [[СБМ]] і іншых беларускіх арганізацыяў, якія пасьля [[ДСВ|вайны]] апынуліся ў [[ПНР|Польшчы]]&lt;ref name=&quot;чэкістыбсср&quot;&gt;{{Кніга|аўтар          = |імя            = Юры|прозьвішча     = Туронак|частка         = |загаловак      = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал       = |спасылка       = |адказны        = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне       = |месца          = [[Менск]]|выдавецтва     = Медысонт|год            = 2010|том            = |старонкі       = 85|старонак       = 276|сэрыя          = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn           = 978-985-6887|наклад         = }}&lt;/ref&gt;.

=== 1950-ыя гады ===
У 1956 годзе, пасьля ХХ зьезду [[КПСС]], Бярут быў адпраўлены ў адстаўку, яго месца заняў [[Уладзіслаў Гамулка]], сам нядаўна вызвалены з турмы. Гэтыя падзеі суправаджаліся [[Пазнанскі Чэрвень|выступамі працоўных у Познані]] і прымусілі Маскву сур’езна разгледзець пытаньне пра інтэрвенцыю ў Польшчу. Гамулке атрымалася ўрэгуляваць сытуацыю, а [[Вугорскае паўстаньне 1956 году|паўстаньне ў Будапешце]], якое ўспыхнула заьым, пераключыла ўвагу Масквы на Вугоршчыну.

=== 1960-ыя гады ===
Тэндэнцыя [[Лібэралізацыя|лібэралізацыі]], злучаная зь першым дзесяцігодзьдзем кіраваньня Гамулкі, скончылася пасьля [[Палітычны крызіс у Польшчы (1968)|палітычнага крызісу 1968 году]] (які суправаджаўся прыгнечаньнем студэнцкіх дэманстрацыяў і абвяшчэньні шавіністычнае «[[Антысіанізм|антысіанісцкай]]» кампаніі, у выніку якое пад ціскам прэм’ераў-міністра [[Юзэф Цыранкевіч|Ю. Цыранкевіча]] і міністра ўнутраных справаў [[Мечыслаў Мочар|М. Мочара]] большасьць габрэяў, якія заставаліся ў Польшчы змушана было пакінуць краіну. 

=== 1970-ыя гады ===
У сьнежні 1970 году, пасьля падвышэньня коштаў на тавары народнага спажываньня і выкліканых гэтым [[Хваляваньні ў Польшчы (1970—1971)|страйкаў і масавых хваляваньняў]] у [[Гданьск]]у, [[Гдыня|Гдыне]] і [[Шчэцін]]е, Гамулка быў зьменены [[Эдвард Герэк|Эдвардам Герэкам]].

Урад Герэка актыўна браў крэдыты як на Захадзе, так і ў СССР, што спачатку спрыяла росту эканомікі, але да канца 1970-х гадоў, зрабіўшы пазыковы цяжар непасільным (да 1980 году запазычаннасьць дасягнула 20 мільярдаў даляраў ЗША), увяло краіну ў сацыяльна-[[эканамічны крызіс]]. Па краіне зноў пракацілася хваля страйкаў. З пачаткам крызісу супала абраньне [[кракаў]]скага [[кардынал]]а Вайтылы рымскім папам пад імем [[Ян Павал II|Яна Паўла II]] у кастрычніку 1978 году, вельмі якое напаліла становішча ў краіне, у якое каталіцкая царква была ўплывоваю сілаю і апораю супраціву ўладам.

=== 1980-ыя гады ===
1 ліпеня 1980 году ўрад, змушанае з-за неабходнасьці выплачваць даўгі ўвесьці рэжым усялякае эканоміі, падняў кошты на мяса. Вынікам была хваля страйкаў, фактычна якая паралюшавала да канца жніўня Балтыйскае ўзьбярэжжа і ўпершыню што закрыла вугальныя шахты [[Сілезія|Сілезіі]]. Урад быў змушаны пайсьці на саступкі страйкоўцам. 31 жніўня 1980 году працоўныя суднавэрфі ім.&amp;nbsp;Леніна ў Гданьску, якіх узначальваў электрык [[Лех Валенса]], падпісалі з урадам «дамову з 21 пункта», якая спыніла [[страйк]]; аналяґічныя дамовы былі падпісаны ў Шчэцыне і Сылезіі. Ключавымі ўмовамі гэтых дамоваў была гарантыя права працоўных на стварэньне незалежных прафсаюзаў і на страйкі. Пасьля гэтага паўстаў і набыў вялікі ўплыў агульнанацыянальны рух «[[Салідарнасьць (прафсаюз)|Салідарнасьць]]», лідэрэм якога стаў Валенса. Пасьля гэтага Герэк быў заменены на пасту першага сакратара [[Станіслаў Каня|Станіславам Каней]].

Незадаволенасьць, якая падсілкоўваецца выкрыцьцямі [[Карупцыя|карупцыі]] і некампэтэнтнасьці камуністычных уладаў, нарастала. Хваля страйкаў не суціхала. Камуністычны ўрад губляў кантроль над сытуацыяю. СССР канцэнтраваў на межах з Польшчаю свае войскі. У лютым 1981 году міністар абароны ґенэрал [[Войцех Ярузэльскі]] быў прызначаны прэм’ер-міністрам, а ў кастрычніку&amp;nbsp;— першым сакратаром партыі, засяродзіўшы ў сваіх руках тры пасады найвышэйшага дзяржаўнага значэньня.

Да гэтага часу эканоміка краіны ўжо аганізавала і Польшча апынулася на грані голаду. У краіне насьпявала рэвалюцыя. Лідэр «Салідарнасьці» [[Лех Валенса]] запатрабаваў ад ураду правесьці рэфэрэндум пра зьмену ўлады і ўсеагульных выбараў у Сойм. 7 сьнежня кіраўніцтва прафсаюзу вырашыла стварыць ваенізаваныя атрады. 12 сьнежня лідэры «Салідарнасьці» большасьцю галасоў прынялі рэзалюцыю, якая заклікае да зьвяржэньня кіруючага рэжыму.

12—13 сьнежня 1981 году Ярузэльскі [[Ваеннае становішча ў Польшчы (1981—1983)|ўвёў ваеннае становішча]], якое дзейнічала да ліпеня 1983 году. Усе актывісты «Салідарнасьці» былі «інтэрнаваны». Падчас прыгнечаньня апазыцыі загінула ад 15 да 20 чалавек.

Палітыка перабудовы, якая праводзіцца Гарбачовым, прыслабіла ўплыў [[СССР]] на Польшчу, што прывяло да зьменаў у краіне. У верасьні 1988 году прадстаўнікі ўраду праводзяць першыя сустрэчы зь Лехам Валенсам, на якіх была дасягнута дамова пра скліканьне «круглага стала» паміж урадам і апазыцыяю. Круглы стол пачаў працу 6 лютага 1989 году. 4 красавіка ён завяршыўся падпісаньнем дамовы, галоўнымі пунктамі якой былі: правядзеньне вольных выбараў, уводзіны паста прэзыдэнта і верхняе палаты сойма (Сэнат). На выбарах, якія адбыліся 4 чэрвеня, «Салідарнасьць» атрымала 99 % месцаў у Сэнаце і 35 % месцаў у сойме, пасьля чаго сфармавала ўрад, які ўзначалілі прэм’ер [[Тадэвуш Мазавецкі]] і віцэ-прэм’ер і міністар фінансаў [[Лешэк Бальцэровіч]], распачалае рынкавыя і дэмакратычныя рэформы, лібэралізацыю коштаў і прыватызацыю дзяржуласнасьці. Прэзыдэнтам краіны стаў Ярузэльскі.

Лех Валэнса гуляў галоўную ролю ў перамовах з урадам у 1988 і 1989 гадах, вынікам якіх стала легалізаваньне «Салідарнасьці» і іншых прафсаюзаў, а таксама праклаў шлях да ўводзін сацыял-дэмакратыі.

=== Канец ПНР ===
29 сьнежня 1989 году, шляхам зьмены канстытуцыі ПНР, краіне вернута гістарычная назва ''Польская рэспубліка'' ({{мова-pl|Rzeczpospolita Polska}}). На прэзыдэнцкіх выбарах 1990 году Валэнса пасьля вялікае перамогі быў абраны прэзыдэнтам Польшчы.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20131109161955/http://bse2.ru/book_view.jsp?idn=030299&amp;page=3&amp;format=html Польская Народная Рэспубліка ў БСЭ]
* [http://www.polska.ru/polska/historia/desid_1956.html Т.Косинова. Падзеі 1956 г. у Польшчы вачамі савецкіх дысідэнтаў]
* [https://web.archive.org/web/20120621194644/http://www.prltube.com/ PRLTube.com]

{{Усходні блёк}}
{{Арганізацыя Варшаўскай дамовы}}
{{Савет эканамічнай узаемадапамогі}}</text>
      <sha1>6f3yq6q9mmsnq7xqzkzzvw1davih9dl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сулехаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57903</id>
    <revision>
      <id>2621519</id>
      <parentid>2401272</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:49:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621519</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4185" sha1="ouznmniqwf7bm80pj1qqpg3hemu7vzj" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Сулехаў
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Сулехава
|Назва польскай мовай                = Sulechów
|Герб                                = POL Sulechów COA.svg
|Сьцяг                               = POL Sulechów flag.svg{{!}}border
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = X стагодзьдзе
|Статус з                            = 
|Магдэбурскае права                  = 
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Ваяводзтва                          = [[Любускае ваяводзтва|Любускае]]
|Павет                               = [[Зялёнагурскі павет|Зялёнагурскі]]
|Гміна                               = 
|Прэзыдэнт места                     = 
|Пасада кіраўніка                    = 
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 6.88
|Крыніца плошчы                      = 
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 
|Колькасьць насельніцтва             = 16925
|Год падліку колькасьці              = 2019
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Нацыянальны склад насельніцтва      = 
|Год падліку нацыянальнага складу    = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Год падліку колькасьці двароў       = 
|Паштовы індэкс                      = 66-100
|Тэлефонны код                       = +48 68
|Аўтамабільны нумарны знак           = FZI
|TERYT                               = 
|Выява                               = 19640 Sulechow ratusz.JPG
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 52
 |Шырата хвілінаў                    = 5
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 15
 |Даўгата хвілінаў                   = 37
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Пазыцыя подпісу на мапе             = 
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Commons                             = 
|Сайт                                = http://www.sulechow.pl/
|Лацінка=Sulechaŭ}}
'''Суле́хаў''' ({{мова-pl|Sulechów}}, {{мова-de|Züllichau}}) — горад у [[Любускае ваяводзтва|Любускім ваяводзтве]], у [[Зялёнагурскі павет|Зялёнагурскім павеце]], сядзіба вяскова-гарадзкой гміны Сулехаў. Уваходзіць у склад Любускага Троймяста. У 1950—1998 гадах горад адміністрацыйна належаў да [[Зялёнагурскае ваяводзтва|Зялёнагурскага ваяводзтва]]. На 1 студзеня 2019 году ў горадзе жыло 16 925 жыхароў.

== Асобы ==
* [[Вольга Такарчук]] — польская пісьменьніца

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Месты Любускага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Сулехаў| ]]</text>
      <sha1>ouznmniqwf7bm80pj1qqpg3hemu7vzj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зялёна Гура</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57906</id>
    <revision>
      <id>2621516</id>
      <parentid>2616957</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:49:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621516</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2991" sha1="21jxqo1oy45gt3jd4it6wpdxyvgz130" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|тып=варыянты|Гара (неадназначнасьць)|Зялёная}}
{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Зялёна Гура
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Зялёнай Гуры
|Назва польскай мовай                = Zielona Góra
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = XIII стагодзьдзе
|Статус з                            = 1323
|Магдэбурскае права                  = 
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Ваяводзтва                          = [[Любускае ваяводзтва|Любускае]]
|Павет                               = [[Зеленагорскі павет|Зеленагорскі]]
|Гміна                               = 
|Прэзыдэнт места                     = 
|Плошча                              = 6.8
|Крыніца плошчы                      = 
|Унутраны падзел                     =  
|Тэлефонны код                       = +4868
|Аўтамабільны нумарны знак           = FZ
|TERYT                               = 
|Выява                               = Zgora11.jpg
|Пазыцыя подпісу на мапе             = справа
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Лацінка=Zialona Hura}}
'''Зялёна Гу́ра''' ({{мова-pl|Zielona Góra}}, {{мова-de|Grünberg, Grünberg in Schlesien}}, {{мова-cs|Zelená Hora}}) — горад і гарадзкая гміна ў Польшчы, сядзіба сэйміку і маршалка [[Любускае ваяводзтва|Любускага ваяводзтва]], старасты Зеленагурскага павету ды ўлад вясковай гміны Зялёна Гура.

== Гісторыя ==
У 1950—1998 горад быў сталіцай [[Зеленагорскае ваяводзтва|Зеленагорскага ваяводзтва]]. Разам з [[Сулехаў|Сулехавам]] і [[Нова-Суль|Нова-Сулем]] стварае так званае [[Любускае Труймяста]].

З савецкага часу Зялёная Гара зьяўляецца горадам-пабрацімам беларускага [[Віцебск]]у.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}
{{Месты Любускага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Гарады Любускага ваяводзтва]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIII стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>21jxqo1oy45gt3jd4it6wpdxyvgz130</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дубаўцы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59267</id>
    <revision>
      <id>2621359</id>
      <parentid>1650127</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:06:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="925" sha1="qoecc6q7q39spuzbknw71m4fhaqvmd9" xml:space="preserve">Назву '''Дубаўцы''' маюць:

== Населеныя пункты ==
=== [[Беларусь]] ===
* [[Віцебская вобласьць]]:
** [[Дубаўцы (Машканскі сельсавет)|Дубаўцы]] — вёска ў [[Машканскі сельсавет|Машканскім сельсавеце]] [[Сеньненскі раён|Сеньненскага раёну]]
** [[Дубаўцы (Нямойтаўскі сельсавет)|Дубаўцы]] — вёска ў [[Нямойтаўскі сельсавет|Нямойтаўскім сельсавеце]] [[Сеньненскі раён|Сеньненскага раёну]]

* [[Гарадзенская вобласьць]]:
** [[Дубаўцы (Гарадзенская вобласьць)|Дубаўцы]] — вёска ў [[Ваўкавыскі раён|Ваўкавыскім раёне]]

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>qoecc6q7q39spuzbknw71m4fhaqvmd9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ніна Баршчэўская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60754</id>
    <revision>
      <id>2621526</id>
      <parentid>2581287</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T00:28:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621526</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9439" sha1="8td4fq4xz8i3bdohmua6idbnh91h07l" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Лацінка              = Nina Barščeŭskaja
}}
{{Цёзкі}}
'''Ніна Баршчэўская''' (у дзявоцтве Амельянюк; нарадзілася 29 чэрвеня 1956 году, вёска [[Козьлікі (Гайнаўскі павет)|Козьлікі]] [[Гайнаўскі павет|Гайнаўскага павету]] [[Беластоцкае ваяводзтва (1944—1975)|Беластоцкага ваяводзтва]], [[Польшча]]) — беларуская мовазнаўца, грамадзкая й культурная дзяячка. Доктарка філялягічных навук (2004), прафэсарка (2008).

== Біяграфія ==
Нарадзілася ў беларускай сялянскай сям’і. Навучалася ў вясковых школах [[Кожына]] й [[Гародчына (Падляскае ваяводзтва)|Гародчына]]. У 1975 годзе скончыла [[Беларускі ліцэй імя Браніслава Тарашкевіча|Агульнаадукацыйны ліцэй зь беларускай мовай навучаньня]] імя [[Браніслаў Тарашкевіч|Браніслава Тарашкевіча]] ў [[Бельск Падляскі|Бельску Падляскім]], працягвала навучаньне на Катэдры беларускае філялёгіі [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскага ўнівэрсытэту]] (1975—1980). Тэма дыплёмнай працы — беларускія гаворкі [[Беластоцкае ваяводзтва (1975—1998)|Беласточчыны]].

У 1980—2018 гадох працавала на Катэдры беларускае філялёгіі&lt;ref&gt;Калета Р. ''[https://web.archive.org/web/20220308155951/http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2020/05/NBarszczewska-tekst.pdf Нина Барщевская, профессор Варшавского университета, белорусский и польский ученый = Nina Barszczewska, professor at the University of Warsaw and Belarusian and Polish scholar]'' // ''Женщины-ученые Беларуси и Польши. Материалы международной научно-практической конференции, Минск, 26 марта 2020 г.'' / ред. И. В. Казакова, И. В. Олюнина. — Минск: БГУ, 2020. С. 17.&lt;/ref&gt;, якой кіравала ў 2009—2014 і 2016—2018 гадох&lt;ref&gt;[http://bel.kb.uw.edu.pl/pracownicy/barszczewska-nina/ д-р габілітаваны Ніна Баршчэўская, прафесар], [[Варшаўскі ўнівэрсытэт]]&lt;/ref&gt;. У 1988 годзе абараніла кандыдацкую дысэртацыю, у 2004 годзе — доктарскую дысэртацыю.

У 1992—2018 гадох кіравала [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё|Беларускай рэдакцыі Польскага Радыё]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210416113534/https://instytutpolski.pl/minsk/2021/02/26/85-%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%83-%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%91-%D0%B4%D0%BB%D1%8F-%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%B6%D0%B6%D0%B0/ 85 гадоў Польскаму радыё для замежжа], Польскі інстытут у Менску&lt;/ref&gt;, якая ў гэты час выкарыстоўвала [[Беларускі клясычны правапіс|клясычны правапіс беларускай мовы]]. У 2016 годзе атрымала ганаровую адзнаку [[Міністэрства культуры Беларусі]]&lt;ref&gt;[http://archiwum.thenews.pl/1/28/Artykul/253783 Прафэсар Ніна Баршчэўская ўзнагароджаная Мінкультам Беларусі (ФОТА)], [[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]], 21 траўня 2016 г.&lt;/ref&gt;.

Муж — прафэсар [[Аляксандар Баршчэўскі]], беларускі паэт і літаратуразнаўца.

== Навуковая дзейнасьць ==
Вывучае беларускае мовазнаўства. У кандыдацкай працы закранала пытаньні польска-беларускага моўнага памежжа й дыялектызмаў у беларускай літаратурнай мове, у доктарскай дысэртацыі — гісторыю беларускае мовы й мову [[Беларуская эміграцыя|Беларускае эміграцыі]]. У суаўтарстве распрацавала праграмы для школаў з вывучэньнем беларускае мовы. Была рэдактаркай «Беларускага календара» на 1989 і 1992 гады. Выступала з дакладамі на міжнародных навуковых канфэрэнцыях. Брала ўдзел у ІІ і ІІІ Міжнародных Кангрэсах Беларусістаў&lt;ref&gt;Тамільчык І. [https://web.archive.org/web/20060314230157/http://gw.lingvo.minsk.by/mab/2000/09/08_09_2000.htm Баршчэўская Ніна] // Кантакты і дыялогі. № 9, 2000. С. 23.&lt;/ref&gt;.

Аўтарка больш як 50 навуковых публікацыяў.

== Асноўныя працы ==
* Баршчэўская Н. [http://kamunikat.org/download.php?item=482-6.pdf&amp;pubref=482 Беларуская эміграцыя — абаронца роднае мовы]. — Варшава, 2004.
* Barszczewska N. 50-lecie Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego // Uniwersytet Warszawski. Pismo uczelni. 2007, Nr. 1 (31). S. 16—19.
* Barszczewska N., Jankowiak M. Dialektologia białoruska. — Warszawa, 2012.
* Barszczewska N. Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia — projekt badawczy Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego // Studia Białorutenistyczne. Vol. 20 (2016). S. 263—278.
* Barszczewska N., Chaustowicz M., Timoszuk M. Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia. T. I. Opis socjolingwistyczny regionu na tle uwarunkowań historycznych, oprac. N. Barszczewska i M. Timoszuk. — Warszawa, 2016.
* Barszczewska N., Chaustowicz M., Timoszuk M. Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia. T. II. Człowiek. Rodzina. Dom, oprac. M. Chaustowicz i N. Panasiuk. — Warszawa, 2016.
* Barszczewska N., Chaustowicz M., Timoszuk M. Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia. T. III. Twórczość ludowa, oprac. M. Chaustowicz i N. Panasiuk. — Warszawa, 2016.
* Barszczewska N., Chaustowicz M. «Зъ зычливости ку моеи отчизне». Tom pamiątkowy dedykowany Profesorowi Mikołajowi Timoszukowi. Warszawa, 2017.
* Баршчэўская Н. Польска-беларускія моўныя сувязі на працягу стагоддзяў // Studia Białorutenistyczne. Vol. 11 (2017). S. 211—221.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Тамільчык І. [https://web.archive.org/web/20060314230157/http://gw.lingvo.minsk.by/mab/2000/09/08_09_2000.htm Баршчэўская Ніна] // Кантакты і дыялогі. № 9, 2000. С. 23.
* Калета Р. ''[https://web.archive.org/web/20220308155951/http://kb.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/299/2020/05/NBarszczewska-tekst.pdf Нина Барщевская, профессор Варшавского университета, белорусский и польский ученый = Nina Barszczewska, professor at the University of Warsaw and Belarusian and Polish scholar]'' // ''Женщины-ученые Беларуси и Польши. Материалы международной научно-практической конференции, Минск, 26 марта 2020 г.'' / ред. И. В. Казакова, И. В. Олюнина. — Минск: БГУ, 2020. С. 17—30.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20080522114813/http://autary.iig.pl/barszczewska/bijahram.htm Ніна Баршчэўская], [[Kamunikat.org]]
* [https://naviny.belsat.eu/news/5247/ Ніна Баршчэўская ў «Гарачым каментары»]{{Недаступная спасылка|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Белсат]], 12 кастрычніка 2011 г.

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баршчэўская, Ніна}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 29 чэрвеня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1956 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Падляскім ваяводзтве]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Беларускія мовазнаўцы]]
[[Катэгорыя:Беларускія грамадзкія дзеячы і дзяячкі]]
[[Катэгорыя:Дактары філялягічных навук]]</text>
      <sha1>8td4fq4xz8i3bdohmua6idbnh91h07l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лех Валэнса</title>
    <ns>0</ns>
    <id>61442</id>
    <revision>
      <id>2621504</id>
      <parentid>2604242</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:40:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621504</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3402" sha1="b5c490sq2yvfoousaarf9a79py9jlti" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Лех Валэнса
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Lech Wałęsa|скарочана}}
|выява              = Lech Walesa.jpg
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = Прэзыдэнт Польшчы
|пачатак_тэрміну    = 22 сьнежня 1990
|канец_тэрміну      = 22 сьнежня 1995
|віцэ-прэзыдэнт     = 
|прэзыдэнт          = 
|прэм'ер-міністар   = 
|папярэднік         = [[Войцех Ярузэльскі]]&lt;br /&gt;[[Рышард Качароўскі]] (у выгнаньні)
|наступнік          = [[Аляксандар Квасьнеўскі]]
|пасада2            = 
|пачатак_тэрміну2   = 
|месца_нараджэньня  = Папова, [[Куяўска-паморскае ваяводзтва]]
|сужэнец            = [[Данута Валэнса]]
|прафэсія           = электрык
|рэлігія            = каталік
|подпіс             = 
|камэнтар           = 
|лацінка=Lech Vałensa}}
'''Лех Валэ́нса''' ({{мова-pl|Lech Wałęsa|скарочана}}; {{н}} 29 верасьня 1943 году, Папова) — польскі грамадзкі й дзяржаўны дзяяч, прэзыдэнт Польшчы (1990—1995).

Зь сялянскай сям’і. У 1967—1987 гг. электрык судабудаўнічага завода ў [[Гданьск]]у. Актыўны ўдзельнік [[Пратэсты ў Польшчы (1970)|масавага страйку]] ў [[Гданьск]]у ў сьнежні 1970 году, за што падрынуўся перасьледу ўладаў. Адзін з заснавальнікаў напаўлегальных вольных прафзьвязаў (1978 г.). У жніўні 1980 году ачоліў страйкераў судавэрфі, быў старшынём міжзаводаўскага страйкама. Зь верасьня 1980 году лідэр масавага грамадзкага руху «[[Салідарнасьць (прафсаюз)|Салідарнасьць]]», старшыня выканаўчага органа прафзьвязнага аб’яднаньня «Салідарнасьць». У сьнежні 1981 — лістападзе 1982 быў інтэрнаваны. Да канца 80-х быў адным з самых відных дзеячоў польскае апазыцыі. Ляўрэат Нобэлеўскай прэміі міру (1983).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Кіраўнікі Польшчы}}
{{Нобэлеўская прэмія міру (1976—2000)}}
{{Чалавек году па вэрсіі часопіса Time (1976—2000)}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Валэнса, Лех}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Паморскім ваяводзтве]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі міру]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Беластоку]]
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Ганаровага легіёну]]</text>
      <sha1>b5c490sq2yvfoousaarf9a79py9jlti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нёман (аўтазавод)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63404</id>
    <revision>
      <id>2621525</id>
      <parentid>2228408</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T00:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621525</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3826" sha1="gwi90fw6x6tv3q48i9ou2cyu9kznl2n" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Нёман (неадназначнасьць)}}
{{Кампанія 
|назва               = Лідзкія аўтобусы «Нёман»
|лягатып             = 
|тып                 = [[адкрытае акцыянэрнае таварыства]]
|лістынг на біржы    = 
|дэвіз               = 
|заснаваная          = {{Дата пачатку|11|5|1984|1}}
|заснавальнікі       = 
|краіна = [[Беларусь]]
|разьмяшчэньне       = [[Гарадзенская вобласьць]]
|адрас = [[Ліда]]
|ключавыя постаці    = [[Зьміцер Пантус]], [[Віктар Іваноўскі]]
|галіна              = [[прамысловасьць]]
|прадукцыя           = [[аўтобус]]
|абарачэньне         = {{Рост}}33 339 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2012; [[$]]3 983 тыс)
|апэрацыйны прыбытак = {{Рост}}-7559 млн руб ($903 тыс)
|чысты прыбытак      = {{Рост}}-7579 млн руб ($906 тыс)
|лік супрацоўнікаў   = 366 (2012)
|матчына кампанія    = [[Міністэрства прамысловасьці Рэспублікі Беларусь]]
|даччыныя кампаніі   = 
|аўдытар             = 
|сайт                = [http://www.neman-lida.com neman-lida.com]
}}
'''Лідзкія аўтобусы «Нёман»''' — аўтазавод у горадзе [[Ліда]] па вытворчасьці [[аўтобус]]аў, газагарэлачных блёкаў для воданагравальных катлоў і іншай прадукцыі.

Заснаваны 11 траўня 1984 году. Распачаў вытворчасьць у сьнежні 1990 году. Ствараўся як [[прадпрыемства]] Міністэрства радыёпрамысловасьці СССР па вытворчасьці рухомых сыстэмаў кіраваньня. Завод мусіў зьбіраць і абслугоўваць ракетную тэхніку на колавым ходзе. Уваходзіў у склад Навукова-вытворчага аб’яднаньня «Агат».

У 1992 годзе ў выніку [[канвэрсія|канвэрсіі]] прадпрыемства пачало выпускаць прадукцыю для шырокага спажываньня. З красавіка 1994 году на заводзе пачалі выпускацца аўтобусы, якія і зьяўляюцца асноўным прадуктам прадпрыемства.

Цяпер прадпрыемства вырабляе гарадзкія і прыгарадныя аўтобусы, а таксама газагарэлачныя блёкі для воданагравальных катлоў. На заводзе таксама рамантуюць аўтобусы.

== Аўтобусы ==
[[Файл:Neman-52012.jpg|міні|200пкс|Аўтобус «Нёман-52012»]]
* Нёман-5201 (гарадзкі)
* Нёман-52012 (прыгарадны)
* Нёман-52012 (міжгародні)
* Нёман-520122 (прыгарадны)
* Нёман-3232 (гарадзкі)

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20090419235400/http://neman-lida.com/ Афіцыйны сайт]{{ref-ru}}

{{Накід:Беларусь}}

{{Беларускае аўтамабілебудаваньне}}

[[Катэгорыя:Вытворцы аўтобусаў]]
[[Катэгорыя:Беларускія кампаніі]]
[[Катэгорыя:Ліда]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1984 годзе]]</text>
      <sha1>gwi90fw6x6tv3q48i9ou2cyu9kznl2n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эрэдывізія</title>
    <ns>0</ns>
    <id>63807</id>
    <revision>
      <id>2621597</id>
      <parentid>2568944</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621597</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12227" sha1="m5zzojuy65zmau4u6m4j47absh97ios" xml:space="preserve">{{Футбольная ліга
|назва              = Эрэдывізія
|лягатып            = Eredivisie.png
|памер              = 
|краіна             = {{Сьцяг Нідэрляндаў|22px}} [[Нідэрлянды]]
|канфэдэрацыя       = [[УЭФА]]
|заснаваная         = 1956
|дывізіёны          = 
|каманды            = 18
|вылет у            = [[Першы дывізіён чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе|Першы дывізіён]]
|узроўні            = 1
|хатнія кубкі       = [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубак Нідэрляндаў]], [[Супэркубак Нідэрляндаў па футболе|Кубак Ёгана Кройфа]]
|міжнародныя кубкі  = [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Ліга чэмпіёнаў]],&lt;br /&gt;[[Ліга Эўропы УЭФА|Ліга Эўропы]],&lt;br /&gt;[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Ліга канфэрэнцыяў]]
|чэмпіён            = [[ПСВ Эйндговэн]] — 26-ы тытул
|сэзон              = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]]
|найпасьпяховы клюб = [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] — 36 тытулаў
|тэлебачаньне       = ''Fox Sports Eredivisie, NOS''
|сайт               = [http://www.eredivisie.nl/ eredivisie.nl]
|актуальны сэзон    =  [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|Сэзон 2024—2025 гадоў]]
}}
'''Эрэдывізія''' ({{мова-nl|Eredivisie}}) — найвышэйшая футбольная ліга ў [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]]. Заснаваная ў 1956 годзе. У пэрыяд з 1990 па 1999 гады спаборніцтвы насілі назву «ПТТ Тэлекомпэтыцыя» ({{мова-nl|PTT Telecompetitie|скарочана}}) у гонар спонсара [[PTT Telecom]]. У 1999 годзе назву лігі зьмянілі на KPN Telecompetitie, а ў 2000 годзе — на KPN Eredivisie. З 2002 па 2005 гады ліга называлася Эрэдывізія Галяндзкае казіно ({{мова-nl|Holland Casino Eredivisie|скарочана}}). У ходзе [[чэмпіянат Нідэрляндаў 2005—2006 гадоў|сэзону 2005—2006 гадоў]] спонсарам лігі выступіла лятарэя [[Sponsorloterij]]. Аднак, паводле закону ейная назва не магла быць выкарыстана для найменьня лігі.

Найвышэйшая ліга складаецца з 18 камандаў. На працягу чэмпіянату кожная каманда гуляе зь іншай па два разы: адна гульня дома, другая ў гасьцёх. Па завяршэньні сэзону каманда з найгоршым вынікам спускаецца да другога ўзроўню чэмпіянату, у [[Першы дывізіён чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе|першы дывізіён]]. У сваю чаргу пераможца першай лігі аўтаматычна займае месца каманды, якая выбыла. Дзьве перадапошнія каманды праходзяць праз сыстэму [[плэй-оф]] для таго каб вырашыць хто спусьціцца ў Ээрстэдывізію. Плэй-оф гуляюць у дзьвюх групах. Кожная група зьмяшчае адну каманду з Эрэдывізіі й па тры каманды, якія былі найлепшымі ў сэзоне ў Ээрстэдывізіі. Кожная каманда гуляе па два матчы: адзін дома й адзін у гасьцёх. Пераможцы групаў пачынаюць наступны сэзон у Эрэдывізіі, а астатнія тры каманды групы спускаюцца да Ээрстэдывізіі.

Футбольная каманда «[[Аякс Амстэрдам|Аякс]]» з [[Амстэрдам]]у мае найбольшую колькасьць перамогаў у Эрэдывізіі — 36. Клюб «[[ПСВ Эйндговэн]]» атрымліваў перамогу ў лізе 26 разоў, а ратэрдамскі «[[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]» — 16 разоў.

== Чэмпіёны ==
{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Сэзон
!Пераможца
!2 месца
|-
| 1897-98
| РАП Амстэрдам
| Вітэс
|-
| 1898-99
| РАП Амстэрдам
| Вітэс
|-
| 1899-00
| ХВВ Дэн Хааг
| Вікторыя Вагенінген
|-
| 1900-01
| ХВВ Дэн Хааг
| Вікторыя Вагенінген
|-
| 1901-02
| ХВВ Дэн Хааг
| Вітэс
|-
| 1902-03
| ХВВ Дэн Хааг
| Вітэс
|-
| 1903-04
| ХБС Дэн Хааг
| Веласітас Брэда
|-
| 1904-05
| ХВВ Дэн Хааг
| ПВВ Энсхэдэ
|-
| 1905-06
| ХБС Дэн Хааг
| ПВВ Энсхэдэ
|-
| 1906-07
| ХВВ Дэн Хааг
| ПВВ Энсхэдэ
|-
| 1907-08
| Квік Дэн Хааг
| ВУД Дэвентэр
|-
| 1908-09
| Спарта (Ратэрдам)
| Вілхелміна Дэн Бош
|-
| 1909-10
| ХВВ Дэн Хааг
| Квік Нэймеген
|-
| 1910-11
| Спарта (Ратэрдам)
| ГВС Вагенінген
|-
| 1911-12
| Спарта (Ратэрдам)
| ГВС Вагенінген
|-
| 1912-13
| Спарта (Ратэрдам)
| Вітэс
|-
| 1913-14
| ХВВ Дэн Хааг
| Вітэс
|-
| 1914-15
| Спарта (Ратэрдам)
| Вітэс
|-
| 1915-16
| Вілем II
| |Гоў Эхед
|-
| 1916-17
| Гоў Эхед
| УВВ Утрэхт
|-
| 1917-18
| Аякс
| Гоў Эхед
|-
| 1918-19
| Аякс
| Гоў Эхед
|-
| 1919-20
| Бі Квік 1887
| ВАК Ратэрдам
|-
| 1920-21
| НАК Брэда
| Бі Квік Гронінген
|-
| 1921-22
| Гоў Эхед Дэвентэн
| Блаў Віт Амстэрдам
|-
| 1922-23
| РХК Харлем
| Бі Квік Гронінген
|-
| 1923-24
| Фэенорд
| Стормвогелс Эймейдэн
|-
| 1924-25
| ХБС Дэн Хааг
| НАК Брэда
|-
| 1925-26
| СК Энсхэдэ
| МВВ Маастрыхт
|-
| 1926-27
| Хэраклес (Альмэла)
| НАК Брэда
|-
| 1927-28
| Фэенорд
| Аякс
|-
| 1928-29
| ПСВ
| Гоў Эхед
|-
| 1929-30
| Гоў Эхед
| Аякс
|-
| 1930-31
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1931-32
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1932-33
| Гоў Эхэд
| Фэенорд
|-
| 1933-34
| Аякс
| КФК Ког ан дэ Зан
|-
| 1934-35
| ПСВ
| Гоў Эхед
|-
| 1935-36
| Фэенорд
| Аякс
|-
| 1936-37
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1937-38
| Фэенорд
| Хэраклес (Альмэла)
|-
| 1938-39
| Аякс
| ДВС Амстэрдам
|-
| 1939-40
| Фэенорд
| Блаў Віт Амстэрдам
|-
| 1940-41
| Хэраклес (Альмэла)
| ПСВ
|-
| 1941-42
| АДА Дэн Хааг
| Эйндховэн
|-
| 1942-43
| АДА Дэн Хааг
| Фэенорд
|-
| 1943-44
| Дэ Валевэйкерс
| ВІК Дэн Хааг
|-
| 1944-45
| Не прыводзіўся
|-
| 1945-46
| Харлем
| Аякс
|-
| 1946-47
| Аякс
| Хэрэнвэн
|-
| 1947-48
| БВВ Дэн Бош
| Хэрэнвэн
|-
| 1948-49
| СВВ Східам
| БВВ Дэн Бош
|-
| 1949-50
| Лімбургія
| Блаў Віт Амстэрдам
|-
| 1950-51
| ПСВ
| ДВС Амстэрдам
|-
| 1951-52
| Вілем II
| Дэрмес ДВС Східам
|-
| 1952-53
| РКХ Харлем
| Эйндховэн
|-
| 1953-54
| Эйндховэн
| ДОС Утрэхт
|-
| 1954-55
| Вілем II
| НАК
|-
| 1955-56
| Елінвэйк
| НАК
|-
| 1956-57
| Аякс
| Фартуна '54
|-
| 1957-58
| ДОС
| Спорт Энсхэдэ
|-
| 1958-59
| Спарта
| Рапід
|-
| 1959-60
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1960-61
| Фэенорд
| Аякс
|-
| 1961-62
| Фэенорд
| ПСВ
|-
| 1962-63
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1963-64
| ДВС
| ПСВ
|-
| 1964-65
| Фэенорд
| ДВС
|-
| 1965-66
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1966-67
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1967-68
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1968-69
| Фэенорд
| Аякс
|-
| 1969-70
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1970-71
| Фэенорд
| Аякс
|-
| 1971-72
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1972-73
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1973-74
| Фэенорд
| Твентэ
|-
| 1974-75
| ПСВ
| Фэенорд
|-
| 1975-76
| ПСВ
| Фэенорд
|-
| 1976-77
| Аякс
| ПСВ
|-
| 1977-78
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1978-79
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1979-80
| Аякс
| АЗ
|-
| 1980-81
| АЗ
| Аякс
|-
| 1981-82
| Аякс
| ПСВ
|-
| 1982-83
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1983-84
| Фэенорд
| ПСВ
|-
| 1984-85
| Аякс
| ПСВ
|-
| 1985-86
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1986-87
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1987-88
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1988-89
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1989-90
| Аякс
| ПСВ
|-
| 1990-91
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1991-92
| ПСВ
| Аякс
|-
| 1992-93
| Фэенорд
| ПСВ
|-
| 1993-94
| Аякс
| Фэенорд
|-
| 1994-95
| Аякс
| Рода
|-
| 1995—96
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
|-
| 1996—97
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
|-
| 1997—98
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
|-
| 1998—99
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
| [[Вілем II Тыльбург|Вілем II]]
|-
| 1999—00
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Гээрэнвээн (футбольны клюб)|Гээрэнвээн]]
|-
| 2000—01
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
|-
| 2001—02
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
|-
| 2002—03
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2003—04
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
|-
| 2004—05
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2005—2006
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[АЗ Алькмаар|АЗ]]
|-
| 2006—2007
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2007—2008
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2008—2009
| [[АЗ Алькмаар|АЗ]]
| [[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]
|-
| 2009—2010
| [[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2010—2011
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]
|-
| 2011—2012
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
|-
| 2012—2013
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
|-
| 2013—2014
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
|-
| 2014—2015
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2015—2016
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2016—2017
| [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|-
| 2017—2018
| [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]]
| [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]
|}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.eredivisie.nl/ Афіцыйны сайт]

{{Эрэдывізія чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе}}

[[Катэгорыя:Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе]]</text>
      <sha1>m5zzojuy65zmau4u6m4j47absh97ios</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пагоня (1992)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>64693</id>
    <revision>
      <id>2621260</id>
      <parentid>2605518</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621260</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27719" sha1="hbn0z9v3rfkyjuc9f8gvlhliiz4yldh" xml:space="preserve">{{Газэта
|назва        = Пагоня
|лацінка      = Pahonia
|выява        = Coat of Arms of Belarus (1991).svg
|памер        = 
|тып          = недзяржаўная газэта&lt;br&gt;штотыдзень&lt;br&gt;зь лета 1997 два разы на тыдзень&lt;br&gt;зь лета 1999 штотыдзень
|фармат       = A3
|заснавальнік = [[Гарадзенская гарадзкая арганізацыя партыі БНФ|БНФ]]
|уладальнік   = 
|выдавец      = [[Сяргей Астраўцоў]]
|рэдактар     = [[Мікола Мікалаевіч Маркевіч|Мікола Маркевіч]] (з 1995 г.)
|заснаваная   = {{Дата пачатку|25|3|1992|1}}
|зачыненая    = {{Дата пачатку|12|11|2001|1}}
|палітыка     = 
|мова         = [[Беларуская мова|Беларуская]]
|штаб-кватэра = {{Сьцяг БНР}}[[Беларусь]], [[Горадня]] 
|наклад       = 4000 1994&lt;br&gt;10000 1995 год&lt;br&gt;14000 1996 год&lt;br&gt;7000 1999 год
|кошт         = 
|ISSN         = 
|сайт         = [http://www.pahonia.org Старонка ў сеціве]
}}
{{Іншыя значэньні|Пагоня (неадназначнасьць)}}
'''«Паго́ня»''' — [[беларуская мова|беларускамоўная]] незалежная газэта, якая выдавалася ад 25 сакавіка 1992 да 12 лістапада 2001 году ў [[Горадня|Горадні]].&lt;ref name=&quot;svab&quot;&gt;«[http://www.svaboda.org/content/transcript/1888886.html Гародня, вуліца Дамініканская, 1. Газэта „Пагоня“]», ''[[Радыё Свабода]]''&lt;/ref&gt;

Першы нумар выйшаў 25 сакавіка 1992, на [[Дзень Волі]]: выдаў яго [[Сяргей Астраўцоў]].

== 1993 год ==

З 1993 году газэта пачала выходзіць рэгулярна па пятніцах з пазнакаю: «''Рэгіянальны агляд: Беласток-Горадня-Вільня''».

Апісвала забойства [[Дзьмітры Арцыменя|Арцімені]].
{{пачатак цытаты}}
Горад поўніцца чуткамі па самыя берагі. Пацьвердзіць альбо абвергнуць іх пакуль немагчыма і ці будзе магчыма наогул. Пра злачынства гавораць у крамах, кабінетах, у тралейбусах, на кухнях. Гісторыя вымалёўваецца надзвычай дэтэктыўная з белым альбо чырвоным БМВ, альбо «Мэрсэдэсам». Аднак трэба прызнаць, што сёння зразумела толькі тое, што справа гэтая вельмі і вельмі цёмная.
{{канец цытаты|крыніца=Аб забойстве Арцымені.&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = Камягіна|імя = Вольга|аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = 19 лютага 2020|url = https://news.tut.by/society/672948.html|загаловак = Киллер для губернатора. История одного из самых громких убийств в современной Беларуси, которое так и не раскрыто.|фармат = html|назва праекту = |выдавец = [[Тут.бай]]|дата доступу = 1 верасьня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt;}}

Пад час прэзыдэнцкіх выбараў 1994 актыўна падтрымала [[Зянон Пазьняк|Зянона Пазьняка]], востра крытыкавала [[Аляксандар Лукашэнка|Лукашэнку]]. Першая зь беларускіх [[СМІ]] зьмясьціла (бязь белых плямаў) антыкарупцыйны даклад [[Сяргей Антончык|Сяргея Антончыка]].

У 1995 быў прызначаны новы галоўны рэдактар — [[Мікола Мікалаевіч Маркевіч|Мікола Маркевіч]], журналіст і дэпутат ВС 12-га скліканьня ад БНФ. Наклад «Пагоні» вырас да 10 000 асобнікаў. Газэта друкуе ананімны працяг «Лукі Мудзішчава» і вытрымкі з інтэрвію Лукашэнкі нямецкай газэце «Гандэльсблат».

Улетку 1996 наклад газэты дасягнуў 14 000 асобнікаў. З падзагалоўка «''заходнебеларуская грамадзка-палітычная газэта''» было выключана першае слова.

Зь лета 1997 выходзіць два разы на тыдзень. З 1998 выдаваўся дадатак «Маю Права». Зь лета 1999 газэта ізноў пачала выдавацца раз на тыдзень, наклад зьнізіўся да 7 тысячаў асобнікаў.

12 лістапада 2001 газэта спыніла існаваньне згодна рашэньню судзьдзі [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд РБ|Вышэйшага Гаспадарчага суду РБ]] Валерыя Жандарава. Галоўны рэдактар Мікола Маркевіч і журналіст газэты [[Павал Мажэйка]] былі асуджаны за «''паклёп на прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь з абвінавачаньнем яго ў зьдзяйсьненьні асабліва цяжкіх злачынстваў''»&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = https://kamunikat.org/news.html?id=4886|загаловак = Затрымалі журналіста Паўла Мажэйку|фармат = html|назва праекту = |выдавец = [[Камунікат]]|дата доступу = 1 верасьня 2022|мова = |камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

Выпуск газэты «Пагоня» пачалі ў 1991 годзе, яшчэ ў часы існаваньня СССР. Яе з пачатку пячаталі на машынцы. Яе дзейнасьць была зьвязанаю з клюбам [[Паходня (Горадня)|Паходня]] з [[Гарадзенская гарадзкая арганізацыя партыі БНФ|БНФ]].

Да выбараў летам 2001 году работнікі газэты «Пагоня» часта запрашалі ў [[Управа КДБ па Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенскі КДБ]] для размоваў. Іх зьмест невядомы, але можна думаць, што іх хацелі паставіць пад строгі нагляд улады.

З 1999 па 2001 гады газэта «Пагоня» мела некалькі папярэджаньняў&lt;ref&gt;Хроніка рэпрэсій супраць незалежнай газеты // [[Рэгіянальная газэта]] — 47 (344). — 23 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;:
* 19 лютага 1999 году — папярэджаньне Дзяржаўнага камітэту па друку за выданьне лісту Цэнтрвыбаркому пад кіраўніцтвам В. Ганчара аб правядзеньні ў траўні 1999 году выбараў Прэзыдэнта Беларусі;
* 14 лютага 2000 году — папярэджаньне заснавальніку газэты «Пагоня» Культурна-асьветнаму фонду «Бацькаўшчына» за распаўсюджаньне без рэгістрацыі дадатку да газэты «Пагоня» пад назваю «ТВ-Праграма»;
* 5 траўня 2000 году — папярэджаньне за выданьне заявы ад імя незарэгістраванае ў службах [[Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства юстыцыі Беларусі]] «Моладзевага антыфашысцкага цэнтру»;
* чэрвень 2000 году — папярэджаньне за распаўсюджаньне заявы ад імя незарэгістраванага ў службах [[Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства юстыцыі Беларусі]] Гарадзенскага аддзелу грамады «[[Малады Фронт]]»;
* 17 лістапада 2000 году — папярэджаньне за друкаваньне допісу заявы грамады «Грамадзянская ініцыятыва», бо тая грамада не была зарэгістраваная ў службах [[Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства юстыцыі Беларусі]]&lt;ref&gt;[[Рэгіянальная газэта]] // 46 (343). 16 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;.

Перад выбарамі газэта «Пагоня» мела адно папярэджаньне. Яго 17 лістапада 2001 году вынесьлі за друкаваньне допісу заявы грамады «Грамадзянская ініцыятыва», бо тая грамада не была зарэгістраваная&lt;ref&gt;[[Рэгіянальная газэта]] // 46 (343). 16 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;.

== Забарона газэты ==
27 жніўня 2001 году Дзяржаўны камітэт па друку пазвала газэту «Пагоня» ў [[Гаспадарчы суд Гарадзенскае вобласьці]], каб забараніць выпуск газэты «Пагоня». [[Пракуратура Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенская абласная пракуратура]] прадстаўляла ў судзе Дзяржаўны камітэт па друку.

Дзеяньні ўправы газэты «Пагоня» пад час выбараў Прэзыдэнта Беларусі сталі прычынаю канчатковага рашэньня пытаньня. 5 верасьня 2001 годзе [[Пракуратура Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенская абласная пракуратура]] арыштавала ў Гарадзенскае абласное друкарні выпуск 36 (532) ад 4.09.2001&lt;ref&gt;[[Рэгіянальная газэта]] // 46 (343). 16 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;. Старшы сьледчы абласное пракуратуры А. Танкевіч з дружынаю міліцыі прыехаў ў друкарню. Выпуск газэты «Пагоня» быў апісаны й ня быў перададзены для продажу, а значыць яго ня ўбачылі чытачы. Наклад выпуску газэты 36 (532) ад 4 верасьня 2001 году быў 10751 асобнікаў, але пайшлі чуткі, што яго могуць павялічыць да 88 000 асобнікаў. Перад забаронаю выпуску газэты «Пагоня» Гарадзенская аблпракуратура атрымала ліст{{Заўвага|Па-расейску ліст меў назву «представление».}} з [[Управа КДБ па Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенскага КДБ]]. У ім КДБ дала ацэнку зьместу выпуску газэты «Пагоня». Крыніцаю ведаў аб зьмесьце выпуску «Пагоні» 36 (532) ад 4.09.2001 мог быць для КДБ работнік друкарні, дзе ціснулі раней узгаданы выпуск газэты: дырэктар Гарадзенскае абласное друкарні. У той жа дзень пасьля забароны выхаду газэты «Пагоня» у сядзібе ўправы газэты «Пагоня» (м. Горадня, вул. Карла Маркса, 11) адбыўся ператрус. Міліцыя шукала доказаў, забрала кампутары, допісы на лістах, склала пратакол. Разам з тым, арыштавалі разьліковы рахунак газэты «Пагоня», а гэта не давала магчымасьць плаціць грошы работнікам і выдаваць грошы на іншыя патрэбы. Гарадзенская аблпракуратура пачала карную справу.

Мікола Маркевіч, рэдактар газэты «Пагоня», спрабаваў выдаць 37 (533) наступны выпуск газэты, але яго таксама забаранілі друкаваць і апісалі работнікі міліцыі. Загад на тое далі ў Гарадзенскай абл. пракуратуры.

[[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшы Гаспадарчы Суд]] забраў справу з [[Гаспадарчы суд Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенскага Гаспадарчага Суду]] і прызначыў паседжаньне суду на 27 верасьня 2001 году ў Менску. У судзе высьветлілася, што газэта «Пагоня» мае толькі адно папярэджаньне на працягу аднаго году. Іншыя папярэджаньні былі за старымі. Нечакана Дзяржаўны камітэт па друку адмовіўся ад позвы газэты «Пагоня». Аднак, [[Пракуратура Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенская абласная пракуратура]] выступіла з позваю ў судзе самастойна ў імя абароны дзяржавы супраць газэты «Пагоня». 21 верасьня 2001 году Гарадзенская аблпракуратура вынесла папярэджаньне газэце «Пагоня» ў выпуску 36 (532) ад 4 верасьня 2001 году за допісы Паўла Мажэйкі «Ідзем на выбары», пісьма чытача Сяргея Кракасевіча «Ён — не Лукашэнка» і верш невядомага чалавека «Абяшчал! Абяшчаю! Буду абяшчаць!».

27 верасьня 2001 году адбыўся першы суд у [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшым Гаспадарчым Судзе]] ў Менску. Яго адклалі на пазьнейшы час, бо Гарадзенская абл. пракуратура не перадала работнікам газэты «Пагоня» выпіскі са сваіх лістоў, што знаходзяцца ў справе ў судзе. 5 кастрычніка 2001 году другое паседжаньне было спробаю работнікаў газэты «Пагоня» даць хадайніцтва аб адмене суду. Па іх мысьлі, Дзяржаўны камітэт па друку адмовіўся ад позвы газэты «Пагоня», а значыць, справу трэба прыпыніць, а позву Гарадзенскае абл. пракуратуры адхіліць. Выш. Гасп. Суд адмовіў газэце «Пагоня» ў прыпыненьні справы, а разгляд справы перанёс на 23 кастрычніка 2001 году. Гэта патрэбна было суду для азнаямленьня са справаю.

Газэта «Пагоня» пазвала Гарадзенскую абласную пракуратура ў [[Гаспадарчы суд Гарадзенскае вобласьці]] аб непрызнаньні законным папярэджаньня, якое вынесла пазваная пракуратура. Суд павінен быў адбыцца 8 лістапада 2001 году ў Горадні. Нечакана, [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшы Гаспадарчы Суд]] прыпыніў разгляд справы аб закрыцьці газэты «Пагоня» да часу вынясеньня канчатковага рашэньня па справе ў Горадні ў [[Гаспадарчы суд Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенскім Гаспадарчым Судзе]].

У канцы кастрычніка 2001 году судзьдзя [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшага Гаспадарчага Суду]] Валеры Жандараў злучыў справы з Горадні (аб скарзе газэты «Пагоня» на Гарадзенскую абл. пракуратуру) са справаю аб закрыцьці газэты «Пагоня» ў Менску ў Выш. Гасп. Судзе. Разгляд злучанае справы быў прызначаны на 9 лістапада 2001 году. У гэты дзень судзьдзя адмовіў ва ўсіх хадайніцтвах з боку газэты «Пагоня», а 12 лістапада 2001 году суд прызначыў наступнае паседжаньне. 12 лістапада 2001 году [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшы Гаспадарчы Суд]] забараніў выпуск газэты «Пагоня». Пастанова суду была з-за позвы [[Пракуратура Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенскае абласное пракуратуры]]&lt;ref&gt;Биржа информации // 12 (214). 21 сакавіка 2002 год.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Рэгіянальная газэта]] // 46 (343). 16 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;.

== Карныя справы ==
Гарадзенская аблпракуратура пачала карную справу супраць дзьвюх асоб: Мікола Маркевіч (рэдактар газэты «Пагоня»), Павал Мажэйка (журналіст і работнік газэты «Пагоня»). Справу перадалі да сьледчага па асабліва важных справах Гарадзенскае аблпракуратуры Алегу Кулевічу. Абвінавачваньне было прад’яўленае Паўлу Мажэйку 14 лютага 2002 году, а Міколу Маркевічы не прад’яўлена, бо ён 14 лютага быў у ЗША. Пасьля прыезду яго пазвалі ў пракуратуру Гарадзенскае вобласьці, дзе прад’явілі абвінавачваньне&lt;ref&gt;Биржа информации // 6 (208). 2002 год.&lt;/ref&gt;. Галоўным абвінавачваньнем стаў выпуск 36 (532) газэты «Пагоня». У ім былі допісы пад назваю «Ідзем на выбары» (пісаў Павал Мажэйка), «Ён — не Лукашэнка» (пісаў Сяргей Кракасевіч, які ня быў ніколі пакараны і не вядома хто быў гэты чалавек) і верш без імя «Абяшчал! Абяшчаю! Буду абяшчаць.».

Допіс «Ідзем на выбары»:

{{пачатак цытаты}}
Ці, ўрэшце рэшт можа быць вартым народнае падтрымкі чалавек, які змагаецца са сваімі апанэнтамі забіваючы іх
{{канец цытаты|крыніца=газэта «Пагоня». [[Павал Мажэйка]]&lt;ref&gt;Биржа информации // 12 (214). 21 сакавіка 2002 год.&lt;/ref&gt;.}}

Гэты допіс па мысьлі Алега Кулевіча караецца арт. 139 КК КБ (забойства).

Допіс «Ён — не Лукашэнка»:

{{пачатак цытаты}}
Сем гадоў праўленьня Лукашэнкі прадэманстравалі, што ён проста хворы чалавек, які зьнішчае на народ. Забівае сваіх апанэнтаў, разбурае ўсё нацыянальнае, што яшчэ засталося ў нашым грамадзтве, і мэтанакіравана даводзіць беларускую нацыю да выміраньня.
{{канец цытаты|крыніца=газэта «Пагоня». Сяргей Кракасевіч&lt;ref&gt;Биржа информации // 12 (214). 21 сакавіка 2002 год.&lt;/ref&gt;}}

Гэты допіс па мысьлі Алега Кулевіча караецца арт. 139 КК КБ (забойства) і арт. 128 КК РБ (генацыд).

Верш без імя «Абяшчал! Абяшчаю! Буду абяшчаць.»:

{{пачатак цытаты}}
Мафію рашыл… вазглавіть я сам.
{{канец цытаты|крыніца=газэта «Пагоня» (без аўтару).&lt;ref&gt;Биржа информации // 12 (214). 21 сакавіка 2002 год.&lt;/ref&gt;}}

Гэты допіс па мысьлі Алега Кулевіча караецца арт. 285 КК РБ (стварэньне арганізаванае злачыннае групоўкі).

Судовыя выканаўцы прыйшлі да дому Міколы Маркевіча й апісалі яго ўласнасьць: пральную машыну, тэлевізар, пыласос. Гэта было зробленае для забясьпячэньня выплаты навязкі&lt;ref&gt;Биржа информации // 7 (209). 2002 год.&lt;/ref&gt;.

У судзе [[Суд Ленінскага раёну Горадні|Леніскага раёну Горадні]] дзяржаўным абвінаваўцам выступаў пракурор Алег Кулевіч. Мікола Маркевіч і Павал Мажэйка прасілі правесьці мовазнаўчую экспэртызу. Іх было тры. Адну зь іх правёў [[Кандыдат філялягічных навук (Беларусь)|кандыдат філялягічных навук]], [[Прафэсар (Беларусь)|прафэсар]] [[БДУ]] М. А. Тычына. Ён не прызнаў допісы ў газэце «Пагоня» паклёпам і зьнявагаю для А. Лукашэнкі. Пракурор Алег Кулевіч выкарыстаў словы сьведкі А. Салей (работнік газэты «Пагоня»), які сказаў аб тым, што А. Салей выстаўляла ў сеціве выпускі 36 (532) і 37 (533) газэты «Пагоня». А. Салей сказаў у судзе, што да суду пад час папярэдняга сьледзтва гаварыў аб сваіх абавязках выстаўленьня ў сеціве. А. Салей удакладніў, што іменна 36 (532) і 37 (533) выпуск газэты «Пагоня» ніколі не выстаўляў у сеціве. Выдрук зь сеціва 36 (532) выпуску ў суд дала [[Управа КДБ па Гарадзенскае вобласьці|Гарадзенская ўправа КДБ]].

== Водгукі ў сьвеці ==
Супраць забароны газэты «Пагоня» выказаліся ў Летуве «Саюз журналістаў Летувы», Міжнародная арганізацыя за свабоду слова, «Артыкль 19»{{Заўвага|Па-ангельску: «Article XIX».}}.

== Водгукі на Беларусі ==
[[БАЖ|Беларуская асацыяцыя журналістаў]] выступіла ў абарону работнікаў газэты «Пагоня» Міколы Маркевіча і Паўла Мажэйкі ад карнага суду і ў абарону газэты «Пагоня» ад закрыцьця яе ўладамі Беларусі. Яе прадстаўнік заявіў ў 2001 годзе:

{{пачатак цытаты}}
А газэта «Пагоня» яшчэ адродзіцца, як і гістарычны герб «[[Пагоня (герб)|Пагоня]]»
{{канец цытаты|крыніца=М. Пастухоў ([[Доктар юрыдычных навук (Беларусь)|д. ю. р.]], прафэсар, [[БАЖ|ГА БАЖ]])&lt;ref&gt;Хроніка рэпрэсій супраць незалежнай газеты // [[Рэгіянальная газэта]] &amp;mdash; 47 (344). &amp;mdash; 23 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;.}}

БАЖ вынесла дадаткова выступіла з заяваю ў 2001 годзе:

{{пачатак цытаты}}
БАЖ патрабуе ад беларускіх уладаў тэрмінова перагледзець рашэньне аб закрыцьці газэты «Пагоня», якое не грунтуецца на законе і фактах
{{канец цытаты|крыніца=БАЖ пратэстуе&lt;ref&gt;БАЖ пратэстуе // [[Рэгіянальная газэта]] &amp;mdash; 46 (343). &amp;mdash; 23 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt;.}}

== Цікавае ==
У 1997 годзе [[Вышэйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Беларусь|Вышэйшы Гаспадарчы Суд]] забараніў выпуск газэты «[[Свабода (газэта, 1990)|Свабода]]»&lt;ref&gt;Хроніка рэпрэсій супраць незалежнай газеты // [[Рэгіянальная газэта]] — 47 (344). — 23 лістапада 2001 год.&lt;/ref&gt; на чале з судзьдзёю М. Клімянковаю.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20070718120737/http://autary.iig.pl/jorsz/art_publicystyka_01.htm Допіс з газэты Пагоня]

[[Катэгорыя:Газэты на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1992 годзе]]
[[Катэгорыя:Гарадзенскія газэты]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 2001 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1992 годзе]]</text>
      <sha1>hbn0z9v3rfkyjuc9f8gvlhliiz4yldh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аполе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65344</id>
    <revision>
      <id>2621512</id>
      <parentid>2612479</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:47:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9716" sha1="em692uemsr6fj3bk0omdg1qo1wzh34c" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Аполе
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Аполя
|Назва польскай мовай                = Opole
|Ваяводзтва                          = [[Апольскае ваяводзтва|Апольскае]]
|Павет                               = 
|Гміна                               = 
 |Шырата градусаў                    = 50
 |Шырата хвілінаў                    = 40
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 17
 |Даўгата хвілінаў                   = 56
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Лацінка=Apole}}
'''Апо́ле''' ({{мова-pl|Opole}}, {{мова-de|Oppeln}}, {{мова-szl|Uopole}}) — горад у [[Польшча|Польшчы]], зьяўляецца гаспадарчым, навуковым, культурным і адміністрацыйным цэнтрам [[Апольскае ваяводзтва|Апольскага ваявадзтва]]. Аполе ёсьць адным з самых старых гарадоў Польшчы. Горад знаходзіцца ў гістарычнай вобласьці [[Верхняя Сылезія]] і зь [[Сярэднявечча]] да пачатку ХХ стагодзьдзя быў яго [[сталіца]]й. Першыя згадкі аб Аполі датуюцца 845 годам. Колькасьць насельніцтва гораду дасягае 120 тысяч чалавек.

Праз Аполе цячэ рака [[Одра]], [[Малая Панеў]], [[Сворніца]] і [[Пручкоўскі Паток]], таксама ёсьць невілікія рэкі [[Маліна (рака)|Маліна]], [[Альшчанка]] і [[Чарнка]]. Самая высокая кропка гораду ўзносіцца на вышыню 183,1 м над узроўнем мора (узгорак на вуліцы Старая Дарога, каля 3 км ад мяжы зь [[Вінаў|Вінавам]]).

== Гісторыя ==
Зь Х стагодзьдзя Аполе стала вядома як сталіца славянскай часткі ''Апаланя''. Першыя пабудовы зьявіліся на высьпе пасярэдзіне Одры. У канцы стагодзьдзя [[Сылезія]] ўвайшла ў склад Польскага каралеўства і кіравалася дынастыяй [[Пясты|Пястаў]]; тэрыторыя паганскага Апаланя была заваявана князем [[Балеслаў І Хробры|Балеславам І Хробрым]] у 1012—1013 г.г. З ХІ—ХІІ стст. гэта тэрыторыя стала [[касталянства]]м. Пасьля сьмерці князя [[Уладзіслаў ІІ Выгнаньнік|Уладзіслава ІІ Выгнаньніка]] Сылезія была падзелена ў 1163 годам паміж двума галінамі Пястаў: Ніжняя Сылезія адышла Ўладыслаўскай галіне, а Верхняя Сылезія — Апольска-Раціборскай. Аполе стала сталіцай [[Апольскае княства|княства]] ў 1172 годзе, але засталося вельмі цесна зьвязаным з [[Раціборскае княства|Раціборскім княствам]]. У 1281 годзе Верхняя Сылезія была падзелена паміж нашчадкамі князя.

У той час як нямецкія купцы пачалі прыбываць у паселішча, перапраўляючыся праз Одру, нямецкія сяляне пачалі прыбываць сюды ў 1217 годзе. Аполе атрымала [[Нямецкія правы горада]] ў 1254 годзе, якія былі пашыраны [[Нэймарскі закон|Нэймаркскім законам]] у 1327 годзе і [[Магдэбурскае права|Магдэбурскім правам]] у 1410 годзе. Разам з большай часткай Сылезіі ў [[1327]] годзе Апольскае княства перайшло пад уладу [[Багемскае каралеўства|Багемскага каралеўства]] і стала часткай [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]]. У 1521 годзе Раціборскае княства было ўнасьледавана Апольскім, якое цяпер было вядома пад нямецкай назвай ''Oppeln''. Са сьмерцю караля [[Люі ІІ Багемскі|Люі ІІ Багемскага]], Сылезія перайшла пад уладу імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі [[Фэрдынанд I Габсбург|Фэрдынанда І]], які перадаў Опельн пад уладу аўстрыйскім [[Габсбургі|Габсбургам]]. Габсбургі атрымалі кантроль над большай часткай Сылезіі пасьля сьмерці апошняга мясцовага Пяста. Пачынаючы з 1532 году Габсбургі здавалі княства ў залог розным уладарам. Пасьля адрачэньня караля Польшчы [[Ян ІІ Казімер|Яна ІІ Казімера]], як апошняга князя Аполя ў 1668 годзе, увесь рэгіён перайшоў пад уладу Габсбургаў.

[[Файл:Opole - ratusz i zabytkowe kamieniczki w Rynku.jpg|значак|зьлева|Апольская ратуша.]]
Кароль Прусіі [[Фрадрых ІІ Прускі|Фрыдрых ІІ]] адваяваў большую частку Сылезіі ў Аўстрыі ў 1740 годзе пад час ''Сылескай вайны''. Прускі кантроль быў зацьверджаны ў ''Брэслаўскай мірнай дамове'' [[1742]] году. З 1816 да 1945 году Аполе было сталіцай ''Княства Аполен'' у складзе [[Прусія|Прусіі]], а потым [[Нямеччына|Нямеччыны]].

Пасьля паразы Нямеччыны ў [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайне]] быў праведзены рэфэрэндум 20 сакавіка 1921 году, на якім вырашалася, ці будзе Опельн у складзе [[Ваймарская рэспубліка|Ваймарскай рэспублікі]] ці ўвойдзе ў склад Польскай рэспублікі. 20 816 чалавек (94,7%) прагаласавалі за Германію, 1 098 чалавек (5,0%) за Польшчу і 70 галасы (0,3%) былі прызнаны несапраўднымі. Яўка выбаршчыкаў склала 95,9%. Трэба адзначыць, што права голасу належала толькі этнічным немцам.

[[Файл:Opole - Gmach Dworca Głównego 01.jpg|значак|зьлева|Апольская чыгуначная станцыя.]]
Опельн быў адміністрацыйным цэнтрам Верхняй Сылезіі з 1913 да 1939 году. Пасьля пачатку [[Другая сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]] ў 1939 годзе Опельн страціў свой статус сталіцы правінцыі, які быў перададзены [[Катавіцы|Катавіцам]] (''Kattowitz'').

Пасьля сканчэньня вайны ў 1945 годзе Опельн, згодна з рашэньнем [[Патсдамская канфэрэнцыя|Патсдамскай канфэрэнцыі]], быў перададзены Польшчы, і яму вярнулі славянскую назву Аполе. Аполе ўваходзіла ў склад [[Катавіцкае ваяводзтва|Катавіцкага ваяводзтва]] з 1946 да 1950 году, пасьля чаго стала сталіцай асобнага Апольскага ваяводзтва.

У адрозьненьне ад іншым частак усходняй Германіі, перададзеных Польшчы, большасьць нямецкага насельніцтва засталася ў горадзе, і ў наш час большасьць зь іх мае нямецкае грамадзянства.

У нашы дні Аполе стаў адным зь месцаў кампактнага расьсяленьня нямецкай нацыянальнай меншасьці ў Польшчы. Згодна з апошнім перапісам насельніцтва (2002) 2,46% насельніцтва гораду лічаць сябе немцамі.

== Выбітныя ўраджэнцы ==
* [[Міраслаў Клёзэ]] — нямецкі футбаліст.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.opole.pl/ Афіцыйны сайт]

{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}

[[Катэгорыя:Аполе| ]]</text>
      <sha1>em692uemsr6fj3bk0omdg1qo1wzh34c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гораў Велікапольскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>70199</id>
    <revision>
      <id>2621515</id>
      <parentid>2612482</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:48:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621515</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8407" sha1="ottcazfelrvjvy2k7us7c45mc41r4gb" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                 = Гораў Велікапольскі
|Статус                = горад
|Назва ў родным склоне = Горава Велікапольскага
|Назва польскай мовай  = Gorzów Wielkopolski
|Ваяводзтва            = [[Любускае ваяводзтва|Любускае]]
|Павет                 = 
|Гміна                 = 
 |Шырата градусаў      = 52
 |Шырата хвілінаў      = 44
 |Шырата сэкундаў      = 
 |Даўгата градусаў     = 15
 |Даўгата хвілінаў     = 15
 |Даўгата сэкундаў     = 
|Лацінка=Horaŭ Vielikapolski}}
'''Го́раў Велікапо́льскі''' ({{мова-pl|Gorzów Wielkopolski}}, {{мова-de|Landsberg an der Warthe}}) — горад у заходняй [[Польшча|Польшчы]], зьяўляецца сядзібай ваяводы [[Любускае ваяводзтва|Любускага ваяводзтва]]. Горад знаходзіцца на рацэ [[Варта|Варце]]. Колькасьць жыхароў у Гораве Велікапольскім налічвае каля 125,1 тыс. чалавек, што ставіць яго на 31 месца па колькасьці насельніцтва ў Польшчы.

Горад знаходзіцца на ўскраіне Гораўскай катлавіны, якая знаходзіцца ў [[Гораўскай раўніне]] над Вартай, у вусьці ракі Клёдаўкі, на вышыні ад 19 да 82 м над узроўнем мора. Гораў Велікапольскі знаходзіцца ў 53 км ад мяжы зь [[Нямеччына]]й і ў 135 км ад [[Бэрлін]]у. Ад [[Варшава|Варшавы]] горад аддалены на 448 км, сядзіба сэйміка Любускага ваяводзтва знаходзіцца ў 112 км у [[Зялёная Гара|Зялёнай Гары]]. Горад знаходзіцца на тэрыторыі гістарычнага раёну «любуская зямля». Пасьля заваяваньня любучанаў палянамі, гэта тэрыторыя была далучаная да Велікапольшчы. Потым, у [[1252]] годзе тэрыторыя была далучана да [[Брандэрбурскае маркграфства|Брандэрбурскага маркграфства]]. Да [[1945]] году горад знаходзіўся ў складзе нямецкіх земляў, пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Гораў Велікапольскі перайшоў пад уладу Польшчы.

== Гісторыя ==
У [[10 стагодзьдзе|Х стагодзьдзі]] тэрыторыя вакол вусьця ракі Варты знаходзілася ў межах дзяржавы палянаў, а потым [[Польскае каралеўства (1025—1385)|Польскага каралеўства]]. Фэадальны падзел Польскага каралеўства прывёў да перахода гэтай тэрыторыі пад уладу заходніх суседзяў. У 1249 годзе любуцкая зямля трапіла пад уладу Брандэнбургу згодна з дамовай паміж Баляславам Рагаткам і архібіскупам Брандэнбургу. 2 ліпеня 1257 году рыцар Альбрэхт дэ Люгэ атрымаў дазвол ад маркграфа Ёгана І на заснаваньне на мяжы марграфства гораду ''Landisberch Nova''. Горад пачаў хутка разьвівацца і стаў культурным і гандлёвым цэнтрам ва ўсходняй Нямеччыне. Празь некаторы час назва зьмянілася на Ландсбэрг. У 1537 годзе горад перажыў [[Гусіты|гусіцкую]] аблогу, у XVII стагодзьдзі некаторы час знаходзіўся ў [[Швэцыя|швэдзкай]] акупацыі, потым некаторы тут знаходзіліся [[Расейская імпэрыя|расейскія]] войскі, была выплачана кантрыбуцыя напалеонаўскім войскам. У 1892 годзе Ландсбэрг быў невялікім горадам, цэнтрам акругі.

Пад час ІІ сусьветнай вайны горад быў зруйнаваны пад час яго ўзяцьця войскамі [[СССР]], якія занялі яго [[30 студзеня]] [[1945]] году. Пасьля сканчэньня вайны горад быў перададзены Польшчы ў складзе якой была зьменена яго назва на Гораў над Вартай, а празь некаторы час была даданая прыстаўка Велікапольскі. Нямецкія грамадзяне былі выселены ў Нямеччыну, а на іх месца перасялялі жыхароў [[Крэсы|Крэсаў]].

Пасьля вайны адбылася хуткае разьвіцьцё гораду. З 1945 да 1950 году Гораў быў галоўным цэнтрам адміністрацыі заходніх паветаў [[Познанскае ваяводзтва|Познанскага ваяводзтва]]. Пасьля гэтага горад пачынае паступова страчваць адміністрацыйнае значэньне ў краіне. З 1950 году горад быў далучаны да новаўтворанага Зялёнагорскага ваяводзтва. У 1960-х гадах колькасьць насельніцтва налічвае каля 50 тыс. чалавек, што пераўзышло перадваенны ўзровень. У канцы 1960-х гадоў у Гораве хутка пачынае разьвівацца прамысловасьць. У 1970-х зьяўляюцца першыя вышэйшыя навучальныя ўстановы. У 1975 годзе Гораў становіцца сталіцай новаўтворанага Гораўскага ваяводзтва, а ў 1979 годзе колькасьць насельніцтва дасягае 100 тыс. чалавек. У 1980-х гадах Гораў становіцца адным з цэнтраў актыўнасьці «[[Салідарнасьць (прафзьвяз)|Салідарнасьці]]».

З 1990-х гадоў пачынаецца актыўнае разьвіцьцё прыватнага сэктару эканомікі гораду. З [[1999]] году Гораў Велікапольскі стаў сядзібай ваяводы [[Любускае ваяводзтва|Любускага ваяводзтва]].

== Гарады-сябры ==
* {{Сьцяг Італіі}} [[Кава дэ’Тырэні]], [[Італія]]
* {{Сьцяг Нямеччыны}} [[Эдэрсвальдэ]], [[Нямеччына]]
* {{Сьцяг Нямеччыны}} [[Франкфурт-на-Одры]], [[Нямеччына]]
* {{Сьцяг ЗША}} [[Хазлетан]], [[ЗША]]
* {{Сьцяг Нямеччыны}} [[Гэрфард]], [[Нямеччына]]
* {{Сьцяг Швэцыі}} [[Ёнчэпінг]], [[Швэцыя]]
* {{Сьцяг Украіны}} [[Сумы]], [[Украіна]]
* {{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вэрдэн (Нямеччына)|Вэрдэн]], [[Нямеччына]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.gorzow.pl/ Афіцыйная бачына].

{{Сталіцы польскіх ваяводзтваў}}
{{Месты Любускага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Гарады Любускага ваяводзтва]]
[[Катэгорыя:Гораў Велікапольскі| ]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIII стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>ottcazfelrvjvy2k7us7c45mc41r4gb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Браніслаў Камароўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79118</id>
    <revision>
      <id>2621503</id>
      <parentid>2612486</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:40:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621503</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6851" sha1="pqrqci2110reeyn5nt68n74v8qm21j2" xml:space="preserve">{{Палітык
| імя                = Браніслаў Камароўскі
| арыгінал_імя       = {{мова-pl|Bronisław Komorowski|скарочана}}
| выява              = KPRP 20130131 WG 222 BRONISLAW KOMOROWSKI.jpg
| подпіс_пад_выявай  = Браніслаў Камароўскі
| пасада             = Прэзыдэнт Польшчы
| пачатак_тэрміну    = 6 жніўня 2010
| канец_тэрміну      = 6 жніўня 2015
| віцэ-прэзыдэнт     = 
| прэзыдэнт          = 
| прэм'ер-міністар   = [[Дональд Туск]]
| папярэднік         = [[Лех Качынскі]]
| наступнік          = [[Анджэй Дуда]]
| пасада2            = Маршалак Сойму
| пачатак_тэрміну2   = 5 лістапада 2007
| канец_тэрміну2     = 8 ліпеня 2010
| папярэднік2        =
| наступнік2         = [[Гжэгаж Схятына]]
| прэзыдэнт2         = [[Лех Качынскі]]
| выбарчая_акруга    = Варшава (выбарчая акруга I), навакольле Варшавы (выбарчая акруга II)
| партыя             = [[Грамадзянская Плятформа]] (з 2001)
| муж                = 
| сужэнец            = Анна Камароўская (Дэмбоўская)
| прафэсія           = 
| рэлігія            = 
| подпіс             = Bronisław Komorowski Signature.svg
| камэнтар           = 
|лацінка=Branisłaŭ Kamaroŭski}}
'''Брані́слаў Мары́я Камаро́ўскі''' ({{мова-pl|Bronisław Maria Komorowski|скарочана}}; {{нар.}} 4 чэрвеня 1952 году ў Абарніках Сьлёнскіх)&lt;ref&gt;https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/13660&lt;/ref&gt; — польскі палітык, прэзыдэнт Польшчы (2010—2015).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і графа Зыгмунта Леона Камароўскага гербу Корчак, прафэсара афрыканістыкі, ды Ядвігі з Шалькоўскіх&lt;ref&gt;[http://www.sejm-wielki.pl/b/cz.I017795 Bronisław Komorowski // sejm-wielki.pl]{{ref-pl}}&lt;/ref&gt;. Яго сям’я паходзіць з тэрыторыі сучаснай [[Летува|Летувы]], з маёнтку [[Кавалішкі (Панявескі павет)|Кавалішкі]]. Як сам паведаміў, яго дзед, Юлюш Камароўскі, служыў у царскай арміі, а за часам рэвалюцыі разам з групай палякаў і расейцаў захапіў ля [[Перм]]і судна, каб па [[Волга|Волзе]] патрапіць да мора. Уцякаючы, адстрэльваліся аднолькава як ад бальшавікоў, так і ад белагвардзейцаў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100312112636/http://www.dziennik.pl/polityka/article565298/Komorowski_przebil_dziadka_Tuska.html Komorowski przebił «dziadka Tuska» // Dziennik.pl]{{ref-pl}}&lt;/ref&gt;.

Браніслаў Камароўскі шмат гадоў быў зьвязаны з рухам [[скаўты|скаўтаў]], быў інструктарам. У [[1977]] годзе скончыў гістарычны факультэт [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскага ўнівэрсытэту]]. За студэнцкім часам уваходзіў у студэнцкі гурток, быў яго старшынём. У 1977—1980 гадох стажыраваўся ў рэдакцыі каталіцкай газэты.

За часам ПНР дзейнічаў у апазыцыі. Быў выдаўцом газэты, у [[1980]] годзе сядзеў у турме за падрыхтоўку маніфэстацыі. За часам ваеннага становішча быў інтэрнаваны. Пасьля, да [[1989]] году быў настаўнікам у ніжэйшай духоўнай сэмінарыі ў Непакалянаве.

У [[1989]]—[[1990]] гадох зьяўляўся дырэктарам кабінэту міністра ў адміністрацыі савету міністраў. У [[1990]]—[[1993]] гадох быў намесьнікам міністра нацыянальнай абароны, у [[2000]]—[[2001]] гадох быў міністрам нацыянальнай абароны. З [[1991]] да [[2007]] году выбіраўся дэпутатам Сойму, у [[2005]]—[[2007]] гадох быў намесьнікам маршалка Сойму, а ў [[2007]] году стаў маршалкам Сойму.

Па прычыне сьмерці [[Лех Качынскі|Леха Качыньскага]], з [[10 красавіка]] [[2010]] году выконваў абавязкі прэзыдэнта Польшчы. 4 ліпеня 2010 году [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2010 году|абраны]] прэзыдэнтам, уступіў ва ўрад 6 жніўня. У 2015 году балятаваўся ў [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2015 году|чаргавых прэзыдэнцкіх выбарах]]. У другім туры ягоным супернікам быў [[Анджэй Дуда]], і ў выніку ня быў пераабраны.

Доктар honoris causa Унівэрсытэту Мыкаляса Рамэріса ў [[Вільня|Вільні]] (2008).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.bronislawkomorowski.pl/ Афіцыйная старонка]{{ref-pl}}

{{Прэзыдэнты Польшчы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Камароўскі, Браніслаў}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ніжнесылескім ваяводзтве]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў Польскай Народнай Рэспубліцы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Міністры абароны Польшчы]]
[[Катэгорыя:Сябры «Грамадзянскай плятформы»]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дактары honoris causa]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты ў прэзыдэнты Польшчы]]</text>
      <sha1>pqrqci2110reeyn5nt68n74v8qm21j2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рышард Качароўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79705</id>
    <revision>
      <id>2621506</id>
      <parentid>2604243</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:41:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621506</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4458" sha1="89p4sltzzcnx0vug7zgnbfsrcmenr8j" xml:space="preserve">{{Палітык
| імя                = Рышард Качароўскі
| арыгінал_імя       = {{Мова-pl|Ryszard Kaczorowski|скарочана}}
| выява              = Ryszard Kaczorowski 2008.JPG
| подпіс_пад_выявай  = Рышард Качароўскі
| пасада             = Прэзыдэнт [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]] ў выгнаньні
| пачатак_тэрміну    = 19 ліпеня 1989
| канец_тэрміну      = 22 сьнежня 1990
| выбарчая_акруга    = 
| нацыянальнасьць    = [[палякі|паляк]]
|лацінка=Ryšard Kačaroŭski}}
'''Ры́шард Качаро́ўскі''' ({{Мова-pl|Ryszard Kaczorowski|скарочана}}; 26 лістапада 1919, [[Беласток]] — 10 красавіка 2010, [[Смаленская вобласьць]]) — польскі дзяржаўны дзеяч, апошні прэзыдэнт [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]] ў выгнаньні (1989—1990).

== Біяграфія ==
Напярэдадні [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]] быў інструктарам гарцэраў (скаўтаў) у Беластоку.

Пасьля [[17 верасьня]] [[1939]] году перайшоў у падпольле, дзе арганізаваў Шарыя шэрагі ({{Мова-pl|Szare Szeregi}}) — вайсковую структуру польскіх гарцэраў. У [[1940]] годзе арыштаваны [[НКВД]], атрымаў сьмяротны прысуд, які быў заменены тэрмінам 10 гадоў у [[ГУЛаг]]у.

Са зьняволеньня выйшаў на аснове дамовы паміж эміграцыйным польскім урадам і [[Іосіф Сталін|І. Сталінам]] пра ўтварэньне польскай арміі генэрала Андэрса ў [[СССР]]. Ваяваў [[Бітва пад Монтэ-Касына|пад Монтэ-Касына]].&lt;ref&gt;[http://www.svaboda.org/content/article/2009717.html Яны загінулі пад Катыньню] // [[Радыё Свабода]], [[12 красавіка]] [[2010]]&lt;/ref&gt;

Пасьля вайны застаўся ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], у [[1955]]—[[1988]] гадох кіраваў польскім гарцэрствам на эміграцыі. У [[1986]] годзе быў абраны міністрам замежных справаў ураду [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспублікі]] ў выгнаньні, а [[19 ліпеня]] [[1989]] году заняў пасаду прэзыдэнта Польскай Рэспублікі ў выгнаньні. [[22 сьнежня]] [[1990]] году, пасьля першых свабодных прэзыдэнцкіх выбараў у Польшчы, перадаў сымбалі прэзыдэнцкай улады Польскай Рэспублікі новаабранаму прэзыдэнту [[Лех Валэнса|Леху Валэнсу]].

У [[2004]] годзе зрабіўся ганаровым кавалерам I клясы (Рыцарам Вялікага Крыжа) брытанскага Ордэна Сьв. Міхала і Сьв. Юрыя.

Загінуў 10 красавіка 2010 году ў [[Катастрофа Ту-154 пад Смаленскам|авіякатастрофе пад Смаленскам]].

Пахаваны ў Варшаве.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Прэзыдэнты Польшчы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Качароўскі, Рышард}}
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі бітвы пад Монтэ-Касына]]
[[Катэгорыя:Міністры Польшчы]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Ганаровыя грамадзяне Беластоку]]
[[Катэгорыя:Загінулі ў авіякатастрофах]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Варшаве]]</text>
      <sha1>89p4sltzzcnx0vug7zgnbfsrcmenr8j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўгенія Янішчыц</title>
    <ns>0</ns>
    <id>81757</id>
    <revision>
      <id>2621489</id>
      <parentid>2611747</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:42:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>SergeiSEE</username>
        <id>38150</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне Вонкавыя спасылкі</comment>
      <origin>2621489</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63030" sha1="r93jiij543u70tj2hvfz64c9ot21ahu" xml:space="preserve">{{Пісьменьніца
| Імя                 = Яўгенія Янішчыц
| Лацінка             = Jaŭhienija Janiščyc
| Партрэт             = Яўгенія Янішчыц.jpg
| Памер               = 
| Апісаньне           = 
| Імя пры нараджэньні = Яўгенія Ёсіфаўна Янішчыц
| Псэўданімы          = Ластаўка Палесься
| Род дзейнасьці      = паэтка
| Гады актыўнасьці    = 1963—1988
| Напрамак            = 
| Жанр                = 
| Дэбют               = 
| Палічка             = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/
}}
'''Яўге́нія Ёсіфаўна Яні́шчыц''' (20 лістапада 1948, в. [[Рудка (Пінскі раён)|Рудка]], [[Пінскі раён]] — 25 лістапада 1988, [[Менск]]) — [[беларусы|беларуская]] паэтка.

== Сям’я ==
Нарадзілася Яўгенія Янішчыц у сялянскай сям’і, бацька — бондар, цясьляр, маці — працаўніца калгасу. Сям’я жыла спачатку ў вёсцы Рудка, потым пабудавалі новы дом у вёсцы Велясьніца. Першы муж маці Марыі Андрэеўны, Ёзас Янішчыц, загінуў на вайне ў 1944 годзе, ад яго Яўгеніі засталося прозьвішча (аб гэтым яна пісала ў вершы «Памяці Ёзаса Янішчыца»). Другі муж маці, Ёсіф Сьцяпанавіч Патапчук — бацька Яўгеніі Янішчыц — памёр у 1975 годзе. Маці стала двойчы ўдавой і пакінула гэты сьвет у 2006 годзе&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = [[Зьміцер Бартосік]]. | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 23 жніўня 2012 | url = https://kamunikat.org/padarozhzhy-svabody-bartosik-zmitser-post-31377 | копія = | дата копіі = | загаловак = «Якім быў апошні прыезд Яўгеніі Янішчыц на радзіму?» | фармат = | назва праекту = Падарожжы Свабоды | выдавец = [[Радыё Свабода]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

== Біяграфія ==
Дзяцінства будучай паэтэсы прайшло на вёсцы&lt;ref&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=5yJpg4GkDCg Да 70-годдзя з Дня нараджэньня паэткі Яўгеніі Янішчыц.]&lt;/ref&gt;. Вучылася Яўгенія Янішчыц спачатку ў Мерчыцкай васьмігодцы, 9—10 клясы скончыла ў Парэцкай сярэдняй школе (Пінскі раён). У юнацкія гады пачала пісаць вершы. Самы першы твор прачытала на школьнай вечарыне, прысьвечанай [[Якуб Колас|Якубу Коласу]]. Вершы 17-гадовай дзяўчыны друкаваліся ў пінскай раённай газэце, у рэспубліканскіх газэтах і часопісах.

У 1966, пасьля заканчэньня сярэдняй школы, Яўгенія Янішчыц паступіла на аддзяленьне беларускай мовы і літаратуры філялягічнага факультэту [[БДУ]]. Стала дыплямантам беларускага фэстывалю творчасьці моладзі (1970).

Пасьля заканчэньня ўнівэрсытэту (1971) пайшла працаваць загадчыцай бібліятэкі ў ЦК ЛКСМБ. У гэтым жа годзе выйшла замуж за беларускага паэта [[Сяргей Панізьнік|Сяргея Панізьніка]]. Праз пэўны час зьехала ў [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], дзе муж служыў ваенным журналістам. Аднак хутка вярнулася на радзіму, да маці, і ў 1972 годзе нарадзіла сына Андрэя. Без дапамогі мужа гадавала сына, шлюб у студзені 1976 быў афіцыйна скасаваны.

Бытавая і жыцьцёвая неўладкаванасьць працягвалася каля пяці гадоў. Паэтэса пісала ў адным зь лістоў да [[Міхаіл Забэйда-Суміцкі|Міхася Забэйды-Суміцкага]]:
{{Цытата|
Хаця б хутчэй далі кватэру ў Менску, ды пераехаць. Бо па натуры я вельмі мяккая, а ад таго, мабыць, лёгка ранімая. Кажуць, што для поўнага шчасьця паэт павінен быць неўладкаваным. Але калі гэтай неўладкаванасьці празь меру, то горш ня трэба…
}}

У 1976 Яўгенія Янішчыц уладкавалася працаваць літкансультантам у «Сельскую газэту». Атрыманая ў 1977 у [[Менск]]у на вуліцы Ўльянаўскай кватэра дазволіла канчаткова замацавацца ў сталіцы. У 1981 Я. Янішчыц удзельнічала ў працы XXXVI сэсіі Генэральнай Асамблеі [[ААН]]. У 1983 яна становіцца загадчыкам аддзелу паэзіі часопісу «[[Маладосьць (часопіс)|Маладосьць]]». У 1988 атрымоўвае новую трохпакаёвую кватэру на вуліцы Старажоўскай, на Нямізе.

Марудна Яўгенія Янішчыц папраўлялася пасьля аварыі ў [[Магілёў|Магілёве]] ў 1976, калі атрымала мноства пераломаў і была надоўга прыкаваная да бальнічнага ложка. Яна так і ня здолела перамагчы фізычны боль і пакуты, што, у сваю чаргу, паўплывала на дэпрэсіўныя настроі ў апошнія гады жыцьця. Па афіцыйнай вэрсіі, паэтэса трагічна загінула.

== Творчасьць ==
У сьнежні 1962 году першыя вершы былі надрукаваныя ў пінскай раённай газэце «Палеская праўда»&lt;ref name=&quot;eug_bio&quot;&gt;[http://yaugeniya.ru/biyagrafiya-yaugenii-yanishchy Біяграфія Яўгеніі Янішчыц]&lt;/ref&gt;. У 1964 годзе — у часопісе «Бярозка»&lt;ref name=&quot;eug_bio2&quot;&gt;[http://yaugeniya.ru/nezgasalnae-svyatlo-talentu Незгасальнае сьвятло таленту]&lt;/ref&gt;.
Аўтар зборнікаў лірыкі «Сьнежныя грамніцы» (1970), «Дзень вечаровы» (1974), «Ясельда» (1978), «На беразе пляча» (1980), «Пара любові і жалю» (1983), «Каліна зімы» (1987). Выйшаў зборнік выбраных твораў «У шуме жытняга сьвятла» (1988), у які вершы адбірала сама паэтэса. Ейнай паэзіі ўласьцівы роздум пра жыцьцё, бацькоўскі край, гераічнае мінулае і сучаснасьць, тэмы сяброўства, каханьня, мацярынства.

З самага першага зборніка тэма роднага краю становіцца візыткай паэзіі Яўгеніі Янішчыц.
Палесьсе, Велясьніца — вобразы «малой радзімы» праходзяць праз усю яе творчасьць. Ціхая беларуская вёска, навакольная прырода ўплывалі на абуджэньне таленту і фармаваньне сьветапогляду паэтэсы. Вёска зь яе ўстойлівымі традыцыямі і ладам жыцьця выклікала ўяўленьне аб трываласьці і надзейнасьці абжытага сьвету. Прырода паўстала казачнай краінай. У вершы «Прыедзь у край мой ціхі…» паэтэса запрашала пабачыць хараство і самабытнасьць палескіх краявідаў:
{{Цытата|
Прыедзь у край мой ціхі,&lt;br&gt;
Тут продкаў галасы,&lt;br&gt;
Тут белыя бусьліхі&lt;br&gt;
І мудрыя лясы.
}}

3 душэўнай пранікнёнасьцю і пачуцьцём павагі Я. Янішчыц намалявала паэтычныя партрэты землякоў, аднавяскоўцаў («Дзед Сымон», «Насьця», «Усьціньня», «Сава і Марыя», «Павел і Нікан», «Зінька», «У бабулі Паланеі», «Салдаткі» і інш.). Яна ўспрымала працавітых, сумленных палешукоў як амаль сьвятых, называла іх «апосталамі», «інтэлігентамі ад зямлі».

Характэрнай рысай вершаў, прысьвечаных палескай прыродзе, было імкненьне перадаць хараство і таямнічасьць навакольнага сьвету. Я. Янішцыц глядзіць на сьвет вачыма рамантыка. У вершы «Чаму ніколі не баюся я…» паэтэса гаворыць пра сваю духоўную еднасьць з радзімай:
{{Цытата|
Ёсьць у мяне зялёная зямля,&lt;br&gt;
Яна магутней слабасьці і сьмерці.
}}

Паэтэса ўспрымае сьвет у абуджэньні, росквіце, прыліве прыродных сіл. Яе «зялёная зямля» — гэта ня толькі «малая радзіма», гэта таксама эстэтычная рэальнасьць, пазбаўленая недахопаў і недасканаласьці, крыніца творчага натхненьня, гаючы эліксір душы. Любоў да радзімы ня толькі сузіральная, але і дзейсная, «з мазалямі на руках».

У вершы «Не воблака, а проста аблачынка…» паэтэса думкай пераносіцца ў мінулае. У яе памяці ўсплывае вобраз вясёлай дзяўчынкі:
{{Цытата|
…яшчэ бяжыць дзяўчынка&lt;br&gt;
Па кладцы той, якой даўно няма.
}}

3 вышыні жыцьцёвага вопыту яна глядзіць на юнацкую бесклапотнасьць. Паблажліва, бяскрыўдна ўзіраецца ў сваё мінулае, дзе «лета» і «зіма» незаўважна перайшлі адно ў другое. Кладка, якая злучала два сьветы: сьветлага дзяцінства, багатага на выдумкі юнацтва і шматабяцальнай сталасьці, — стала памяцьцю. Верш насычаны сымбалічнымі вобразамі: воблака (увасабленьне сталасьці), аблачынкі (увасабленьне юнацтва), матылька (лёгкасьці і нязмушанасьці пазнаньня жыцьця), кладкі (злучэньне, сумяшчэньне ў лёсе двух сьветаў).

Супрацьпастаўленьне (антыномія) вёскі і гораду ў вершы «Помню, помню праз гады…» не выказваецца адкрыта, а выяўляецца ў падтэксьце тужлівых роздумаў. Горад уражвае, хвалюе, зьдзіўляе, але не выклікае таго захапленьня і паэзіі, якую нараджае вёска. Разлад узьнікае з-за немагчымасьці пераходу з «вясковага» ўзроўню існаваньня душы на іншы. Лірычнай гераіні цяжка знаходзіцца ў гэтым памежным становішчы, на раздарожжы паміж горадам і вёскай. І як толькі ўзьнікаюць жыцьцёвыя праблемы, яна шукае апірышча ў знаёмым, родным, ратуецца думкай пра свой вясковы сьвет. У вершы гучаць фальклёрныя матывы: тэкст мае песенную мэлядычную структуру, па рытмічнай арганізацыі нагадвае сумныя народныя песьні. Паэтэса ўжывае звароты і прыдаткі з ацэнкава-мэтафарычным значэньнем (золатца, сябра-сокала, сьцежкі-птушкі), характэрныя для фальклёру.

Лірычная гераіня Я. Янішчыц так сказала пра сябе: «Я — поле, я сьціхлая ў горадзе вёска…» («Наконт гарадзкога мысьленьня»). Паэтэса чуйна рэагавала на зьмены, што адбываюцца на вёсцы, у традыцыйным укладзе жыцьця, хвалявалася за будучыню роднай зямлі. У сваім сэрцы яна імкнулася зьяднаць, прымірыць два сьветы — вясковы і гарадзкі («Я вас люблю»).

Паэтычны сьвет Я. Янішчыц напоўнены пачуцьцём любові: да маці, радзімы, жыцьця, кветак, саду, сонца, аблокаў… У вершы «Ты пакліч мяне. Пазаві…» паэтэса гаворыць:
{{Цытата|
Пачынаецца ўсё зь любві,&lt;br&gt;
А інакш і жыць немагчыма.
}}

Матыў болю праходзіць праз увесь верш «Ля ложка хворай маці». Сэрца дачкі перапоўнена хваляваньнем. З чуласьцю і пяшчотай яна зьвяртаецца да самага дарагога ў жыцьці чалавека: «Так ніколі твая не балела мне доля».

Радасьць і смутак суіснуюць побач у вершы «Любоў мая…». «Песьня і маркота» адухаўляюцца любоўю, а з пачуцьця любові пачынаецца песьня, як аснова жыцьця і сьвету. Паэзію Я. Янішчыц адрозьніваюць мэлядычная танальнасьць выказанага слова, у патасны ўзьлёт эмоцыі, драматызм пачуцьця. Лірыка каханьня кранае глыбінёй перажываньняў. У інтымнай лірыцы паэтэса гаворыць мовай шчырай, даверлівай споведзі (верш «Разлука ўпала на траву…»). У жаночым сэрцы боль і туга па страчаным каханьні, «Мой боль — на вышыні сьвятла…» — гучыць прызнаньне ў вершы «А як хацелася цяпла…». Лірычная гераіня кахае і пакутуе, а, пакутуючы, усе роўна жыве дзеля каханьня і любові.

Лірычны струмень вызначальны ў зборніках паэзіі, дзе адлюстраваўся сьвет пачуцьцяў чулай і ранімай душы. Чалавек, людзі, прырода, паводле паэтычнай філязофіі Я. Янішчыц, — галоўная і найвышэйшая каштоўнасьць на зямлі. «Жывіце і любіце, // Свой беражыце дом», — такі духоўны запавет пакінула паэтэса.

Я. Янішчыц стварыла некалькі паэмаў. Справы вясковых працаўнікоў у паэме «Ягадны Хутар» (1980), якая вызначаецца спалучэньнем верша і вершаванай прозы. У «Зорнай паэме» спалучаюцца лірычныя і публіцыстычныя інтанацыі.

Аўтар літаратурна-крытычных артыкулаў, рэцэнзій і інш. Перакладала на беларускую мову з расейскай і ўкраінскай. Асобныя вершы Я. Янішчыц пакладзеныя на музыку.

У 2000 пабачыла сьвет кніга «Выбранае» (укладаньне Алы Канапелькі і Валянціны Коўтун), дзе былі ўпершыню апублікаваныя паэма «Галалёд» і апавяданьні Яўгеніі Янішчыц.

== Прэміі і ўзнагароды ==
Ляўрэат прэміі Ленінскага камсамолу БССР (1978) за кнігу лірыкі «Дзень вечаровы», Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1986) за кнігу лірыкі «Пара любові і жалю».

== Літаратурная спадчына ==
Творы Яўгеніі Янішчыц перакладаліся на ангельскую (1976), баўгарскую (1975; 2000; 2005), башкірскую, вугорскую (1984), гішпанскую (1983), грузінскую (1978), італьянскую (2020), казаскую (1971), латыскую (1967), летувіскую (1972; 2008), малдаўскую (1975), мальтыйскую, нямецкую (1983)&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар = Ferdinand Neureiter |частка = |загаловак = Weißrussische Anthologie. Ein Lesebuch zur weißrussischen Literatur |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Мюнхэн|München]]|выдавецтва = Verlag Otto Sagner |год = 1983 |том = |старонкі = 228, 229 |старонак = 230 |сэрыя =Slavistiche Beiträge |isbn =3-87690-252-5 |наклад = }}{{Ref-de}}&lt;/ref&gt;, польскую (1970, 1997; 2013), расейкую (1966), сэрбскую (2012), украінскую (1968), францускую (2017), чуваскую (1985), чэскую (1985) й іншыя мовы. Яны ўключаліся ў калектыўныя зборнікі і друкаваліся ў пэрыядычных выданьнях краін. У 1985 годзе выйшла кніга паэзія Яўгеніі Янішчыц «Спроси у чебреца» на рускай мове ў перакладзе Рымы Казаковай; у 1998 годзе – кніга «Твоето присъствие» на баўгарскай мове (укладальнік Христо Попов); ў 2025 выйдзе «Анталёгія паэзіі Яўгеніі Янішчыц» на гішпанскай мове Франсіска Руіс Сарыяна&lt;ref name=&quot;Аўсяньнікава&quot;/&gt;.

Кампазытары Р. Давыдаў, Ігар Комар, [[Юры Семяняка]], М. Юрко, Зьміцер Яўтуховіч напісалі музыку на словы яе вершаў&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=20 лістапада 2013|нумар=218 (27583)|старонкі=[http://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2013/11/1384918452_8.pdf 8]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

== Ацэнкі ==
Паэтычная спадчына Яўгеніі Янішчыц — адна з самых яскравых і таленавітых старонак беларускай літаратуры другой паловы XX стагодзьдзя&lt;ref&gt;С. Калядка (2009)&lt;/ref&gt;.

У рэцэнзіі на яе першую кнігу [[Рыгор Бярозкін]] пісаў:
{{Цытата|
Першая кніга — кніжка ясная, сьвежая, росная, быццам тая раніца, зь якое яна, Жэня Янішчыц, і выбегла (іменна выбегла) у літаратуру.
}}

Паводле выказваньня [[Васіль Жуковіч|Васіля Жуковіча]], у літаратуру прыйшла «асоба зь імем Беларусі», якая прысьвяціла сваёй зямлі натхнёныя вершы-оды.

Па словах [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]],
{{Цытата|
Жэня была самая таленавітая з усіх самых таленавітых паэтэс Беларусі, самая цнатлівая і дасканалая. Гэта вялікае няшчасьце, што яна так рана пайшла з жыцьця. Але ў тым і нейкае наканаваньне — даўно і
ня намі сказана, што Бог бярэ да сябе найлепшых. Але шкада — месца Жэні ў нашай паэзіі засталося пустое, мабыць, яго доўга ня будзе каму заняць. Бо гэта — дужа годнае месца.
}}

== Ушанаваньне памяці ==
* Школе ў вёсцы [[Парэчча (Берасьцейская вобласьць)|Парэчча]] прысвоена імя беларускай паэткі Яўгеніі Янішчыц.

== Аўдыё ==
{{слупок-пачатак-малы}}
{{слупок-2}}
* {{Спасылка | аўтар = [[Міхась Скобла]]. | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 28 чэрвеня 2016| url = https://kamunikat.org/volnaya-studyya-skobla-mikhas-post-44228 | копія = | дата копіі = | загаловак = Тацьцяна Беланогая: Калі жанчына бʼе словам, то трапляе ў самую сарцавіну | фармат = | назва праекту = Вольная студыя | выдавец = [[Радыё Свабода]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = 28 песьняў на вершы Яўгеніі Янішчыц склалі новы альбом Тацьцяны Беланогай «Матылёк»}}
{{слупок-2}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=14NhmHZEnMs Яўгенія Янішчыц. Дзень вечаровы (зборнік вершаў). Выканаўца — Васіль Белацаркоўскі (аудыё)]
{{слупок-канец}}

== Відэа ==
{{слупок-пачатак-малы}}
{{слупок-2}}
* {{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://www.youtube.com/watch?v=l3NZI9CXsE4 | копія = | дата копіі = | загаловак = Яўгенія Янішчыц чытае свой верш «Добры вечар, землякі!»| фармат = | назва праекту = | выдавец = Book in Belarus | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }} 
* {{Спасылка | аўтар =  | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 15 лютага 2019| url = https://www.youtube.com/watch?v=N-bDpcRcSaA | копія = | дата копіі = | загаловак = «Непрыручаная птушка». Творчы лёс Яўгеніі Янішчыц | фармат = | назва праекту = | выдавец = Беларускія Пісьменнікі | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = Дакументальны фiльм}}
{{слупок-2}}
* [https://www.youtube.com/watch?v=-4zRvfca4QM Пра Яўгенію Янішчыц.] [[Ніна Мацяш]] (1993).
* {{Спасылка | аўтар = Андрэй Хадановіч | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 17 красавіка 2023| url = https://www.youtube.com/watch?v=wUlbfwwZKcM | копія = | дата копіі = | загаловак = Таямніца самагубства, каханне і містыка, свабода і савецкая Беларусь: паэтычны лёс Яўгеніі Янішчыц | фармат = | назва праекту = | выдавец = Хадановіч | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }}
{{слупок-канец}}

== Бібліяграфія ==
{{слупок-пачатак-малы}}
{{слупок-2}}
=== Перыёдыка ===
* {{Артыкул| аўтар = Жэня Янішчыц. | загаловак = Паэтычная паверка. Вершы | спасылка  = https://kamunikat.org/litaratura-i-mastatstva-organ-ministerstva-kultury-i-prawlennya-sayuza-pismennikaw-bssr-28-2490-1970 | мова  = | выданьне  =[[Літаратура і мастацтва |ЛіМ]] | тып =газэта | год  = 1970, 10 красавіка | том   = | нумар  = 28 (2490)| старонкі  = 9 | issn  = | архіўная спасылка = | недасяжны}}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак =Ялта—1917. (У вянок Максіму Багдановічу) | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1981 | том   = | нумар  = 12 (632) | старонкі  = 7 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = Вершы. | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1982 | том   = | нумар  = 1 (633) | старонкі  = 114—118 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = Вершы. | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1983 | том   = | нумар  = 3 (647) | старонкі  = 83—85 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = Новыя Вершы. | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1984 | том   = | нумар  = 3 (659) | старонкі  = 121—126  }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = Вершы. | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1984 | том   = | нумар  = 4 (660) | старонкі  = 190 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = Жывому паклонімся паэту. (Да 170-годдзя з дня нараджэньня Тараса Шаўчэнкі) | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1984 | том   = | нумар  = 4 (660) | старонкі  = 190—191 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = З кнігі лірыкі «Каліна зімы». | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1985 | том   = | нумар  = 3 (671) | старонкі  = 3—8 }}
* {{Артыкул| аўтар = Яўгенія Янішчыц. | загаловак = «Стол мой пісьмовы ўзрос да пагорка». Уступнае слова Валянціны Коўтун. | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1993 | том   = | нумар  = 5 (769) | старонкі  = 139—149 }}
* {{Артыкул| аўтар = [[Тамара Аўсяннікава]]. | загаловак = «Я пісала табе пісьмо…» ''Я пісала табе пісьмо: Першы ліст вырваў вецер, Другі ліст заліла чарніламі, Трэці ліст застаўся чыстым. Я. Янішчыц. З неапублікааванага.'' | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып =часопіс | год  = 2007, сьнежань| том   = | нумар  = 12 (938)| старонкі  = 166—177 | issn  = | архіўная спасылка = | недасяжны}}
=== Зборнікі паэзіі ===
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Снежныя грамніцы |арыгінал = |спасылка = |адказны = рэдактар [[Генадзь Бураўкін]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Беларусь (выдавецтва)|Беларусь]] |год = 1970 |том = |старонкі = |старонак = 61 |сэрыя = Першая кніга паэта|isbn = |наклад = 2300}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Дзень вечаровы: лірыка. (Зьмест. Цыклы: Абнадзееныя дні; Адрасы прызнаньня) |арыгінал = |спасылка = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/Dzien_viecarovy.html |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1974|том = |старонкі = |старонак = 78 |сэрыя = |isbn = |наклад = 5000}}
** {{Артыкул| аўтар = [[Тамара Аўсяннікава]]. | загаловак = Абнадзеяныя дні. ''Ды ўжо прашу ў дня, Што наступае, Ахоўнага і яснага крыла… Я. Янішчыц.'' | спасылка  = https://kamunikat.org/maladosts-03-688-2011 |адказны =  | мова  = | выданьне  =[[Маладосьць (часопіс)|Маладосць]] | тып = часопіс | год  = 2011| том   = | нумар  = 3 (688)| старонкі  = 133—76 | issn  = | архіўная спасылка = | недасяжны}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Ясельда: лірыка |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1978 |том = |старонкі = |старонак = 126|сэрыя = |isbn = |наклад = 4000}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = На беразе пляча: лірыка|арыгінал = |спасылка = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/Na_bierazie_placa.html |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1980 |том = |старонкі = |старонак = 96 |сэрыя = |isbn = |наклад = 6000}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Пара любові і жалю: кніга лірыкі |арыгінал = |спасылка = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/Para_lubovi_i_zalu_scan.html |адказны = мастак [[Мікола Селяшчук]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1983 |том = |старонкі = |старонак = 223 |сэрыя = |isbn = |наклад = 6000}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак =Каліна зімы: кніга лірыкі |арыгінал = |спасылка = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/Kalina_zimy_kniha_liryki.html |адказны = мастак [[Станіслаў Кузьмар]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1987  |том = |старонкі = |старонак = 206 |сэрыя = |isbn = |наклад = 6000}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = У шуме жытняга святла: вершы, паэмы. (Зьмест. Вершы з кніг: Снежныя грамніцы; Ясельда; На беразе Пляча; Пара любові і жалю; Каліна зімы; паэмы: Ягадны Хутар; Акно ў дождж)|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1988 |том = |старонкі = |старонак = 414 |сэрыя = |isbn = 5-340-00138-5|наклад = 6800}}
 
=== Выбраннае === 
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Выбранае. (Зьмест. З кніг: Снежныя грамніцы; Дзень вечаровы; Ясельда; На беразе пляча; Пара любові і жалю; Каліна зімы)|арыгінал = |спасылка = |адказны = прадмова Марыя Ігнатаўна Панковай, мастак Марыя Эдуардаўна Трухановіч |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Вышэйшая школа (выдавецтва)|Вышэйшая школа]] |год = 1998 |том = |старонкі = |старонак = 270 |сэрыя = Школьная бібліятэка |isbn = 985-06-0404-2|наклад = 21735}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Выбранае. (Зьмест. Цыклы вершаў: Краю блаславёнага дачка…; Паўстану я…; Як светлай памяці зарок…; Пад белымі крыламі цёпла зямлі…; Мы выплакалі столькі шчырых слёз…; Кахання сад…; Такой прысні, як яблыневы сад …; паэмы: Ягадны Хутар; Ясельда; Прызнанне вачамі; Зорная паэма; Галалёд; Апавяданні)|арыгінал = |спасылка = |адказны = укладанне: [[Ала Канапелька]],   [[Валянціна Коўтун]]; прадмова [[Дзьмітры Бугаёў|Дзьмітрыя Бугаёва]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2000 |том = |старонкі = |старонак = 350 |сэрыя = |isbn = 985-02-0426-5|наклад = 2250}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Пачынаецца ўсе з любві… Вершы, паэмы |арыгінал = |спасылка = https://knihi.com/Jauhienija_Janiscyc/Pacynajecca_usio_z_lubvi_viersy,_paemy_scan.html |адказны = укладаньне [[Віктар Шніп|Віктара Шніпа]]; рэдакцыйная рада: [[Алесь Бадак]] і інш. |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2008 |том = |старонкі = |старонак = 334|сэрыя = Беларуская паэзія XX стагоддзя|isbn = 978-985-02-0986-3|наклад = 3000}}
{{слупок-2}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Выбранае: вершы, паэмы. (Зьмест. Паэмы: Ягадны хутар; Акно ў дождж; Зорная паэма; цыклы: Снежныя грамніцы; Ясельда; На беразе пляча; Пара любові і жалю; Каліна зімы) |арыгінал = |спасылка = |адказны = прадмова [[Алесь Бельскі|Аляксандра Бельскага]] |выданьне =  |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2009 |том = |старонкі = |старонак = 246 |сэрыя = Школьная бібліятэка|isbn = 978-985-02-1074-6 |наклад = 15019}}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Кахання сад і ластаўка вясны |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладанне [[Віктар Шніп|Віктара Шніпа]]; мастак [[Мікола Казакевіч]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2018|том = |старонкі = |старонак = 109 |сэрыя = 100 вершаў |isbn = 978-985-02-1826-1|наклад =500 }}
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Непрыручаная птушка: вершы (Зьмест. Цыклы: з кнігі «Снежныя грамніцы» (1970); з кнігі &quot;Ясельда» (1978); з кнігі «На беразе пляча» (1980); з кнігі «Пара любові і жалю» (1983); з кнігі «Каліна зімы» (1987)) |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладальнік [[Алесь Бадак]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2023 |том = |старонкі = |старонак = 143 |сэрыя = Новая бібліятэка беларускай паэзіі |isbn = 978-985-02-2156-8 |наклад = 700}} 
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Непрыручаная птушка: вершы (Зьмест. Цыклы: з кнігі «Снежныя грамніцы» (1970); з кнігі &quot;Ясельда» (1978); з кнігі «На беразе пляча» (1980); з кнігі «Пара любові і жалю» (1983); з кнігі «Каліна зімы» (1987)) |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладальнік [[Алесь Бадак]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 2024 |том = |старонкі = |старонак = 143 |сэрыя = Новая бібліятэка беларускай паэзіі |isbn = 978-985-02-2249-7 |наклад = 700}} 

=== Збор твораў ===
* {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак = Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі: у 4 т. |арыгінал = |спасылка = |адказны = укладальнікі: [[Сьвятлана Калядка|С. У. Калядка]], [[Тамара Аўсяньнікава|Т. П. Аўсяннікава]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Беларуская навука]] |год = 1916—1919|том = |старонкі = |старонак = 300|сэрыя = |isbn = 978-985-08-2032-7|наклад = }}&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://www.racyja.com/archivy/kultura/prezentatsyya-vydannya-yaugeniya-yanishchy/ | копія = | дата копіі = | загаловак = Прэзентацыя выдання «Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі»| фармат = | назва праекту =  | выдавец =[[Беларускае Радыё Рацыя]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар  = [[Сьвятлана Калядка|Калядка С.У.]] | загаловак  = Збор твораў Максіма Танка ў 13 тамах і чатырохтомнае выданне «Яўгеніі Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі». З гісторыі падрыхтоўкі | спасылка  = https://elib.bspu.by/bitstream/doc/37985/1/%d0%97%d0%b1%d0%be%d1%80_%d1%82%d0%b2%d0%be%d1%80%d0%b0%d1%9e.pdf  | мова = | аўтар выданьня = | выданьне  = Сучасная беларуская тэксталогія — актуальныя праблемы і перспектывы развіцця:| тып = матэрыялы Рэспубліканскай навукова-практычнай канферэнцыі| месца  ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва  = [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] Права і эканоміка | год = 2016 | том  = | старонкі   = 1—5| isbn  = | issn  = 2518-7902| архіўная спасылка = | недасяжны}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Артыкул| аўтар = [[Тамара Аўсяньнікава]].| загаловак = «Адзіны на зямлі». Пра перапіску Яўгеніі Янішчыц і Сяргея Панізніка. | спасылка  = https://kamunikat.org/novy-chas-20-679-2020 | мова  = | выданьне  =[[Новы час (газэта)|Новы час]], (Літаратурная Беларусь) | тып = газэта | год  = 2020, 30 траўня | том   = | нумар  = 20 (679); (№ 5 (165)) || старонкі  = 11 (17) | issn  = | архіўная спасылка = | недасяжны}}&lt;/ref&gt;
** {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак =  Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі. Першы том |арыгінал = |спасылка = |адказны =  укладальнікі: [[Сьвятлана Калядка|С. У. Калядка]], [[Тамара Аўсяньнікава|Т. П. Аўсяннікава]]; рэдактар тома [[Лія Кісялёва|Л. Г. Кісялёва]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Беларуская навука]] |год = 2016|том = 1 (Змест: Жыццё маё ― загадкавы палёт…: з біяграфіі Я. Янішчыц; зборнікі вершаў: Снежныя грамніцы; Дзень вечаровы; Ясельда; На беразе пляча; Пара любові і жалю)|старонкі = |старонак = 600 |сэрыя = |isbn = 978-985-08-2033-4|наклад = 500}}
** {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак =  Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі. Другі том |арыгінал = |спасылка = |адказны =  укладальнікі: [[Сьвятлана Калядка|С. У. Калядка]], [[Тамара Аўсяньнікава|Т. П. Аўсяннікава]]; рэдактар тома [[Лія Кісялёва|Л. Г. Кісялёва]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Беларуская навука]] |год = 2017 |том = 2 (Змест: зборнік вершаў «Каліна зімы»; паэмы: Завеі снежаньскай пялёсткі; Ясельда; Ягадны Хутар; Акно ў дождж; Зорная паэма; Галалёд; апавяданні і замалёўкі: На памяць; Гарбуз; З адзінаццатага года; Нерв; Паляўнічы сезон; Трое сутак надзеі; Адно толькі ліха, што вароны каркаюць; Усё і пачалося з крэслаў; Антаніна? Не-э, Антон Сцяпанавіч; Бомбачка і інш.; Навуковыя каментарыі; Дадаткі: Творы, прысвечаныя Я. Янішчыц; Успаміны аднакурснікаў, калег па працы, пісьменнікаў (34 аўтары)|старонкі = |старонак = 600 |сэрыя = |isbn = 978-985-08-2219-2|наклад = 500}}
** {{Кніга|аўтар = Яўгенія Янішчыц. |частка = |загаловак =  Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі. Трэці том |арыгінал = |спасылка = |адказны =  укладальнікі: [[Сьвятлана Калядка|С. У. Калядка]], [[Тамара Аўсяньнікава|Т. П. Аўсяннікава]]; рэдактар тома [[Лія Кісялёва|Л. Г. Кісялёва]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Беларуская навука]] |год = 2019|том = 3 (Зьмест: «Раўнівы крытык, не капайся ў долі…» — [[Сьвятлана Калядка]]; Вершы і песьні(1963—1988) . Эпіграмы. Чарнавыя накіды. Кароткія выказваньні. Двухрадкоўі; Творы, якія публікаваліся; Творы з архіваў, музэя; Вучнёўскія і недапрацаваныя творы; Навуковыя камэнтары. У дадатку: Успаміны; Зьмест запланаваных паэтычных зборнікаў, якія не апублікаваны пры жыцьці паэтэсы |старонкі = |старонак = 816 |сэрыя = |isbn = 978-985-08-2436-3|наклад = 500}}&lt;ref&gt;{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://www.racyja.com/archivy/kultura/vyjshau-tretsi-tom-vydannya-yaugeniya-yani/ | копія = | дата копіі = | загаловак = Выйшаў трэці том выдання «Яўгенія Янішчыц: творы, жыццяпіс, каментарыі» | фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Беларускае Радыё Рацыя]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }}&lt;/ref&gt;

=== Пераклады на іншыя мовы ===
;на расейскую мову
* {{Кніга|аўтар = Евгения Янищиц. |частка = |загаловак = Спроси у чебреца|арыгінал = |спасылка = |адказны = перевела с белорусского Римма Казакова |выданьне = |месца =[[Масква|Москва]]|выдавецтва = Советский писатель |год = 1985 |том = |старонкі = |старонак = 86 |сэрыя = |isbn = |наклад = 1000}}
;на баўгарскую мову
* {{Кніга|аўтар = Явгения Янишчиц. |частка = |загаловак = Твоето присъствие: книга се посвещава на 50-год от рождението на Явгения Янишчиц |арыгінал = |спасылка = |адказны = стиховете прев. oт бел. Н. Вълчев и др.; послеслов Р. Евтимова; съставител Христо Попов; художник В. Пауно |выданьне = |месца =[[Сафія|София]]|выдавецтва = Панорама |год = 1998 |том = |старонкі = |старонак = 87+9 |сэрыя = |isbn = 954-9655-03-2 |наклад = }}
;на гішпанскую мову
* {{Кніга|аўтар = Eugenia Janischits. |частка = |загаловак = «Antología de poesía de Eugenia Janischits» |арыгінал = |спасылка = |адказны = Traducido del bielorruso por Francesc Ruiz Soriano |выданьне = |месца = |выдавецтва =  Colección de Poesía Visor  |год = 2025|том = |старонкі = |старонак = 130 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}&lt;ref name=&quot;Аўсяньнікава&quot;&gt;{{Артыкул| аўтар = [[Тамара Аўсяньнікава]].| загаловак = Паэзія Яўгеніі Янішчыц загучыць па-іспанску| спасылка  = https://p-v.by/news/culture/paeziya-yalgenii-yanishchyts-zaguchyts-pa-ispansku/| мова  = | выданьне  =[[Пінскі веснік]] | тып =часопіс | год  = 2024, 23 сьнежня| том   = | нумар  = | старонкі  =—| issn  = | архіўная спасылка = | недасяжны}}&lt;/ref&gt;
{{слупок-канец}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
{{слупок-пачатак-малы}}
{{слупок-2}}
* {{Кніга|аўтар = [[Тамара Аўсяннікава]]. |частка = |загаловак = Дзве постаці: Ніл Гілевіч, Яўгенія Янішчыц |арыгінал = |спасылка = https://kamunikat.org/dzve-postatsi-awsyannikava-tamara |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Віктар Хурсік]] |год = 2021|том = |старонкі =  |старонак = 238 |сэрыя = |isbn = 978-985-7219-26-1|наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = [[Рыгор Барадулін]].|частка = |загаловак = Аратай, які пасвіць аблокі. Сяброўскае слова, эсэ і некананіэаваныя ўспаміны (Так заплачу, нібы запяю…) |арыгінал = |спасылка = https://kamunikat.org/aratay-yaki-pasvits-abloki-baradulin-rygor |адказны = Рэдактар Н. А. Давыдзенка. Мастак М. Р. Казлоў |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Мастацкая літаратура (выдавецтва)|Мастацкая літаратура]] |год = 1995 |том = |старонкі = 102—105 |старонак = 350 |сэрыя = |isbn = 5-340-0139-1 |наклад = 2200}}
* {{Артыкул| аўтар = Бугаеў, Дзьмітры. | загаловак = Арганічнасьць таленту. (Яўгенія Янішчыц. «Пара любові і жалю»). | спасылка  = | мова  = | выданьне  = [[Полымя (часопіс)|Полымя]] | тып = часопіс | год  = 1985 | том   = | нумар  = 2 | старонкі  = 209—215 }}
* Бугаёў, Дзьмітры. Усхваляванае слова паэтэсы // Бугаёў Дз. Талент і праца. Мн., 1979.
* Гарэлік Л. Янішчыц Яўгенія // БЭ ў 18 т. Т. 18. Кн. І. — Мн.: БелЭн, 2004. ISBN 985-11-0295-4
* {{Кніга|аўтар = [[Сьвятлана Калядка]].|частка = |загаловак = Непрыручаная птушка Палесся: творчая iндывiдульнасць Яўгенii Янiшчыц |арыгінал = |спасылка = |адказны = навуковы рэдактар [[Уладзімер Гніламёдаў]] |выданьне =  |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = [[Навука і тэхніка (выдавецтва)|Беларуская навука]] |год = 2007 |том = |старонкі = |старонак = 216 |сэрыя = |isbn = 978-985-08-0847-9 |наклад = 300}}
* {{Кніга|аўтар =[[Сьвятлана Калядка|Калядка С. У.]] |частка = |загаловак = Паэзiя Яўгенii Янiшчыц: станаўленне творчай iндывiдуальнасцi. Аўтареферат дысертацыі на атрыманне вучонай ступені кандыдата фiлалагічных навук |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Інстытут літаратуры|Інстытут літаратуры імя Янкі Купалы НАН Беларусі]] |год = 1999 |том = |старонкі = |старонак = 20 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
{{слупок-2}}
* Калядка С. Яўгенія Янішчыц // Беларуская літаратура: дапам. для вучняў 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання / пад рэд. А. Бельскага, М. Тычыны. — Мн.: Адукацыя і выхаванне, 2009. ISBN 978-985-471-320-5
* {{Кніга|аўтар = [[Арнольд Макмілін]]. |частка = |загаловак = Пісьменства ў халодным клімаце. Беларуская літаратура ад 70-х гг. XX ст. да нашых дзён |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =[[Беласток|Białystok]]|выдавецтва = Orthdruk |год = 2011 |том = |старонкі =  |старонак = 910 |сэрыя = |isbn = 978-83-89396-55-6|наклад = }}
* Семашкевіч Р. Выпрабаванне любоўю // Семашкевіч Р. Выпрабаванне любоўю. Мн., 1982.
* {{Артыкул| аўтар =  | загаловак  = Янішчыц Яўгенія. | арыгінал = | спасылка  = https://knihi.com/none/Bielaruskija_pismienniki_zip.html#Bielaruskija_pismienniki_6_6.djvu_493
 | мова = | адказны =біяграфічныя зьвесткі [[Любоў Гарэлік|Гарэлік Л. М.]]; бібліяграфія [[Валянціна Грышкевіч|Грышкевіч В. М.]] | аўтар выданьня =пад рэдакцыяй [[Адам Мальдзіс|А. В. Мальдзіса]]. | выданьне =Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т.| тып = | месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва =Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі| год =1995 | выпуск = | том =6, Талалай—Яфімаў | нумар  = | старонкі  = 492—497| isbn  =5-85700-061-0 | issn  = }}
* {{Артыкул| аўтар = [[Маргарыта Яфімава]].| загаловак =Будзе вечна блізкім рэхам звінець твой голас малады!  (Яўгенія Янішчыц). | спасылка  = | мова  = | выданьне  =[[Бібліятэка прапануе (часопіс)|Бібліятэка прапануе]] | тып =часопіс | год  = 2003| том   = | нумар  =6 | старонкі  =14—17 }}
{{слупок-канец}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{слупок-пачатак-малы}}
{{слупок-2}}
* {{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = https://bis.nlb.by/ru/documents/129808| копія = | дата копіі = | загаловак = Янішчыц Яўгенія Іосіфаўна| фармат = | назва праекту = [[Беларусь у асобах і падзеях]] | выдавец =[[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }} 
* {{Спасылка | аўтар =[[Васіль Дранько-Майсюк|Васіль Дэ Эм]] | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 20 лістапад 2018 | url = https://www.svaboda.org/a/29607210.html| копія = | дата копіі = | загаловак = Яўгенія Янішчыц, паэтка, якая багоміла роднае Палесьсе і палохала беларусаў «страшным» горадам Нью-Ёркам | фармат = | назва праекту = 20 нечаканых фактаў | выдавец =[[Радыё Свабода]]. | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }} 
* {{Спасылка | аўтар = Аўтар ідэі, сцэнар: Алесь Кіркевіч. | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = Вядучая: Наста Суханосік. | дата публікацыі = 10 чэрвеня 2025 | url = https://www.youtube.com/watch?v=WXtAFvUBYjI| копія = | дата копіі = | загаловак = Загадкавая гібель паэткі: дэпрэсія ці пераслед? Яўгенія Янішчыц | фармат = | назва праекту = Смаленьне вепрука | выдавец = [[Будзьма беларусамі!]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }}
{{слупок-2}} 
* [http://yaugeniya.ru/ Сайт, прысьвечаны Яўгеніі Янішчыц] (біяграфія, вершы, аналіз)
* [https://www.youtube.com/watch?v=HB9WM9e6CFk СВЯТЛО ДАЛЁКАЙ ЗОРКІ. Паэтэса Яўгенія Янішчыц.] Аўтарская праграма Аляксандра Дамарацкага. [[Беларусь 3]].
* {{Спасылка | аўтар =  | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 25 лістапада 2023 | url = https://racyja.com/by/kultura/35-hadou-tamu-trahicna-abarvalasja-zycce-vybitnaj-belaruskaj-paetesy-jauhenii-janiscyc/ | копія = | дата копіі = | загаловак = 35 гадоў таму трагічна абарвалася жыццё выбітнай беларускай паэтэсы Яўгеніі Янішчыц | фармат = | назва праекту =  | выдавец = [[Беларускае Радыё Рацыя]] | дата доступу = | accessyear =  | мова = | камэнтар = }} 
* [https://nashaniva.com/21200 На БТ зьнялі фільм пра Янішчыц], ''[[Наша Ніва]]''. 31 кастрычніка 2008 году.
{{слупок-канец}}

{{Пісьменьнікі й паэты Беларусі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Янішчыц, Яўгенія Ёсіфаўна}}
[[Катэгорыя:Літаратары-самагубцы]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускамоўныя паэты і паэткі]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі і аўтары „Сельскай газэты“]]
[[Катэгорыя:Савецкія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з расейскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі з украінскай мовы]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі паэзіі на беларускую мову]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты Дзяржаўнай прэміі БССР]]
[[Катэгорыя:Сябры Саюзу пісьменьнікаў СССР]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі Ленінскага камсамолу БССР]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты-песеньнікі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]</text>
      <sha1>r93jiij543u70tj2hvfz64c9ot21ahu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кінэматограф Югаславіі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>85585</id>
    <revision>
      <id>2621312</id>
      <parentid>2280534</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621312</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1793" sha1="mmh22dfunbmdzyo2rk8t7p0arc0r5r3" xml:space="preserve">'''Югасла́ўскае кіно́''' вядомае крытыкам сваёй самабытнасьцю. Прызнаныя рэжысэры-майстры кіно зь [[Югаславія|Югаславіі]] — [[Пурыша Джорджэвіч]], [[Душан Макавееў]], [[Эмір Кустурыца]].

Прадстаўнікі іншых кінапрафэсіяў практычна невядомыя, за выключэннем галівудзкай акторкі сэрбкі [[Міла Ёвавіч|Мілы Ёвавіч]] і актора [[Гойка Мітыч]]а, які быў папулярным у [[СССР]].

== Асаблівасьці югаслаўскага кіно ==
Нягледзячы на тое, што [[Югаславія|югаслаўскае]] [[кіно]] ня надта папулярна ў шырокай аўдыторыі, у яго ёсьць тое, чаго няма ў шматлікіх знакамітых кінэматаграфічных школах — вядомы стыль. Асноўныя адметныя асаблівасьці [[Югаславія|югаслаўскага]] [[кіно]]:
* Экспрэсіўнасьць
* Геданізм
* Прыцягненьне да абсурду
* Трагікамічнасьць

Варта заўважыць, што спалучэньне гэтых рыс не заўсёды падабаецца крытыкам і гледачам, і выклікае ў іх прама процілеглыя эмоцыі — ад захапленьня да поўнага непрыманьня.

== Глядзіце таксама ==
* [[Маскарад (стужка, 1971)|Маскарад]]

[[Катэгорыя:Югаслаўская культура]]</text>
      <sha1>mmh22dfunbmdzyo2rk8t7p0arc0r5r3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нар’ян-Мар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>85928</id>
    <revision>
      <id>2621363</id>
      <parentid>2424343</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Каштанов Варелий</username>
        <id>91345</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>рака така</comment>
      <origin>2621363</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1724" sha1="p3mmmfx4t2tsvrusp5glyoudi1e2wlb" xml:space="preserve">{{Населены пункт|Лацінка=Narjan-Mar|Назва на мове краіны=Няръяна мар}}
'''Нар’ян-Мар''' ([[Ненецкая мова|па-ненецку]]: ''Наръяна мар'') — места (з [[1935]] году) у [[Расея|Расеі]], сталіца [[Ненецкая аўтаномная акруга|Ненецкай аўтаномнай акругі]]. Насельніцтва 21,3 тыс. чалавек ([[2010]]). Горад разьмешчаны ў нізоўях ракі [[Пячора (рака)|Пячоры]], Дьявол Виски&lt;ref&gt;[https://verum.icu/wiki/%D0%94%D1%8C%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BB-%D0%92%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0 Дьявол-Виска — Verum]&lt;/ref&gt; за 110 кілямэтраў ад [[Баранцава мора]]. 

Адлегласьць ад [[Масква|Масквы]] да Нар’ян-Мара — 1500 км, ад [[Архангельск]]а да Нар'ян-Мара — 660 км. Найбліжэйшая чыгуначная станцыя — Усінск, знаходзіцца на адлегласьці 350 км.

== Эканоміка ==
У месьце ёсьць марскі порт і рачная прыстань; лесапільныя заводы, рыбакамбінат, маслазавод, іншыя прадпрыемствы харчовай прамысловасьці; краязнаўчы музэй. Канчатковы пункт газаправода Васілкава — Нар’ян-Мар.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Naryan-Mar}}

{{Гарады Архангельскай вобласьці}}

[[Катэгорыя:Гарады Расеі]]</text>
      <sha1>p3mmmfx4t2tsvrusp5glyoudi1e2wlb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621365</id>
      <parentid>2621363</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Рэдагаваньне [[Special:Contributions/Каштанов Варелий|Каштанов Варелий]] ([[User talk:Каштанов Варелий|гутаркі]]) скасаванае да папярэдняй вэрсіі [[User:Журавіны|Журавіны]]</comment>
      <origin>2424343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1563" sha1="6xbsbh7m80yd8joglhcu7zx73jovxw0" xml:space="preserve">{{Населены пункт|Лацінка=Narjan-Mar|Назва на мове краіны=Няръяна мар}}
'''Нар’ян-Мар''' ([[Ненецкая мова|па-ненецку]]: ''Наръяна мар'') — места (з [[1935]] году) у [[Расея|Расеі]], сталіца [[Ненецкая аўтаномная акруга|Ненецкай аўтаномнай акругі]]. Насельніцтва 21,3 тыс. чалавек ([[2010]]). Горад разьмешчаны ў нізоўях ракі [[Пячора (рака)|Пячоры]], за 110 кілямэтраў ад [[Баранцава мора]]. 

Адлегласьць ад [[Масква|Масквы]] да Нар’ян-Мара — 1500 км, ад [[Архангельск]]а да Нар'ян-Мара — 660 км. Найбліжэйшая чыгуначная станцыя — Усінск, знаходзіцца на адлегласьці 350 км.

== Эканоміка ==
У месьце ёсьць марскі порт і рачная прыстань; лесапільныя заводы, рыбакамбінат, маслазавод, іншыя прадпрыемствы харчовай прамысловасьці; краязнаўчы музэй. Канчатковы пункт газаправода Васілкава — Нар’ян-Мар.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Naryan-Mar}}

{{Гарады Архангельскай вобласьці}}

[[Катэгорыя:Гарады Расеі]]</text>
      <sha1>6xbsbh7m80yd8joglhcu7zx73jovxw0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пярну (рака)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>86947</id>
    <revision>
      <id>2621541</id>
      <parentid>2621009</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:33:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621541</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50986" sha1="bytedhojyr2b8ywwdj6fo7yczihnxvd" xml:space="preserve">{{Рака
|назва                  = Пярну
|арыгінальная_назва     = Pärnu jõgi
|выява                  = Pärnu_jõgi.jpg
|памер_выявы            = 
|подпіс                 = Рака Пярну
|выток                  = Цэнтральная эстонская раўніна
|вышыня_вытоку          = 
|вусьце                 = [[Рыскі заліў]]
|вышыня вусьця          = 76,2 [[м]]
|краіны_басэйну         = 
|даўжыня                = 144 [[км]]
|сьцёк                  = 64,4 м³/сэк
|плошча_басэйну         = 6920 [[км²]]
|нахіл                  = 
|назва_парамэтру1       = 
|парамэтар1             = 
|мапа                   = 
|памер_мапы             = 
|подпіс_мапы            = 
|левыя_прытокі          = 
|правыя_прытокі         = 
}}
'''Пя́рну''' — рака ў [[Эстонія|Эстоніі]]. Даўжыня 144 км, плошча басэйна 6920 км². Упадае ў [[Пярнуская затока|Пярнускую затоку]] [[Рыская затока|Рыскай затокі]] [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. На рацэ Пярну знаходзіцца [[Пярну|аднайменны горад]].

== Гідраграфія ==
Сілкаваньне зьмяшанае, у вярхоўях зь перавагай падземнага, у нізавых — дажджавое. Сярэднегадавы сьцёк вады — 64,4 м³/сэк&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://web.archive.org/web/20130412053218/http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;][https://www.webcitation.org/6DDxqHRDR?url=http://www.maves.ee/Projektid/1999/Parnu%20joe%20valgala%20veekasutuskava%20projekt.pdf &quot;Pärnu River Basin Management Plan&quot;]. AS Maves http://www.maves.ee&lt;/ref&gt;. Замярзае не штогод (звычайна ў сярэдзіне сьнежня, ускрываюць у канцы сакавіка). У прывусьцевай частцы суднаходная. На Пярну маецца 11 плацінаў і малыя ГЭС.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Рэкі Эстоніі]]
[[Катэгорыя:Пярнумаа]]
[[Катэгорыя:Ярвамаа]]</text>
      <sha1>bytedhojyr2b8ywwdj6fo7yczihnxvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыма Цянь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>90891</id>
    <revision>
      <id>2621617</id>
      <parentid>2283130</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:50:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4409" sha1="3ofbfyql11bdne0wywm42u0f7zli3fa" xml:space="preserve">{{Навуковец 
| Імя                  = Сыма Цянь
| Арыгінал імя         = 司馬遷
| Фота                 = Sima Qian.png
| Шырыня               = 200пкс
| Подпіс               = Сыма Цянь (выява з музэя ў Лушані)
| Навуковая сфэра      = [[гістарыяграфія]]
| Месца працы          = 
| Альма-матэр          = 
| Навуковы кіраўнік    = 
| Знакамітыя вучні     = 
| Вядомы як            = стваральнік «[[Шы-цьзі]]»
| Узнагароды і прэміі  = 
| Сайт                 = 
}}
'''Сы́ма Цянь''' ({{мова-zh|司馬遷 / 司马迁}}; нарадзіўся ў 145 ці каля 135 год да н. э. — памёр каля 90 да н. э.) — патомны гістарыёграф дынастыі [[Дынастыя Хань|Хань]], [[літаратура|пісьменьнік]], астраном. Вядомы як стваральнік «[[Шы-цьзі]]» — грандыёзнай працы, якая апісвае гісторыю Кітая ад мітычных родапачынальнікаў, як то [[Хуан-дзі]], і да сучасных Сыма Цяню часоў. Дзякуючы гэтай працы набыў рэпутацыю бацькі кітайскай [[гістарыяграфія|гістарыяграфіі]], часам яго называюць кітайскім [[Герадот]]ам&lt;ref&gt; Milton W. Meyer (1994). [http://books.google.pl/books?id=GVZQb7hEFksC&amp;pg=PA165&amp;lpg=PA165&amp;dq=%22Chinese+Herodotus%22&amp;source=web&amp;ots=nQmoZzQcoq&amp;sig=CkbcLBL8nToZ7iniyqglBYoDiWk&amp;hl=pl&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;resnum=5&amp;ct=result ''«China: A Concise History»'']. — С. 165.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; James Cowles Prichard (1844). [http://books.google.pl/books?id=hCMaAAAAMAAJ&amp;pg=PA475&amp;dq=Chinese+Herodotus ''«Researches Into the Physical History of Mankind»'']. — С. 475.&lt;/ref&gt;. Гэты твор стаўся ўзорам для афіцыйнага напісаньня гісторыі для наступных кітайскіх дынастыяў, а таксама для кіраўнікоў Карэі, Віетнаму, Японіі ажно да XX стагодзьдзя&lt;ref&gt;Jay, Jennifer (1999). [https://books.google.com/books?id=0121vD9STIMC&amp;pg=PA1094#v=onepage&amp;q&amp;f=false ''«Sima Qian»'']. In Kelly Boyd (ed.). The Encyclopedia of Historians and Historical Writing Volume 2. FitzRoy Dearborn. — С. 1093—1094. — {{ISBN|1-884964-33-8}}&lt;/ref&gt;.

Сваю працу над «Шы-цьзі» працягнуў пасьля сьмерці свайго бацькі, [[Сыма Тан|Сыма Тана]], унёсак якога ў стварэньні твора цалкам не вызначаны. Твор быў атрыманы Сыма Цянем у спадчыну ад ягонага бацькі ў 110 годзе да н. э. Абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе, Сыма Цянь у 99 годзе да н. э. быў вымушаны пакінуць імпэратарскі двор, але ён не пакончыў жыцьцё [[самагубства]]м, паводле старажытнага звычая, таму што хацеў працягнуць працу па творам.

Пасьля [[кастрацыя|кастрацыі]], Сыма стаў першым [[эўнух]]ам у кітайскай гісторыі, служачы пры гэтыым імпэратарскім сакратаром. З тых часоў было прынята пры двары мець эўнухаў.

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Sima Qian}}
* [https://web.archive.org/web/20120224204133/http://www.members.tripod.com/~journeyeast/sima_qian.html Сыма Цянь і ягоны «Шы-цьзі»]
* [https://web.archive.org/web/20041014190649/http://english.ccnt.com.cn/?catog=literature&amp;file=040201&amp;ads=service_001 Значнасьць «Шы-цьзі» для літаратуры]
* [http://www.nhat-nam.ru/forum/viewtopic.php?f=13&amp;t=226&amp;p=1866 Сыма Цянь]. Гістарычныя цыдулкі

[[Катэгорыя:Гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>3ofbfyql11bdne0wywm42u0f7zli3fa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нарды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>90934</id>
    <revision>
      <id>2621523</id>
      <parentid>2316002</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T23:02:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621523</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2182" sha1="tifnlq6jtl05nwven6buccjbg8vbf3o" xml:space="preserve">{{Гульня
|Назва         = Нарды
|Выява         = [[Файл:Bg board L.jpg|250пкс]]
|Подпіс        = Дошка для гульны ў Нарды. [[Лібан]]
|Гульцоў       = 2
|Узросты       = 5+
|Падрыхтоўка   = 10—60 сэкундаў
|Працягласьць  = 5—30 хвілінаў
|Складанасьць  = сярэдняя
|Стратэгія     = высокі
|Выпадковасьць = сярэдняя (кубік)
|Уменьні       = [[тактыка]]
|Заўвагі       = 
|Краіна        = 
}}
'''Нарды''' — [[настольная гульня]], разьлічаная на двух гульцоў. Гульня праходзіць на спэцыяльнай дошцы, падзеленай на дзьве паловы. Мэты гульні — кідаючы [[кубік]] і перамяшчаючы шашкі ў адпаведнасьці з ачкамі, якія выпалі, прайсьці поўнае кола па дошцы, зайсьці імі ў сваю хату й выкінуць іх за дошку раней, чым гэта зробіць супраціўнік.

== Глядзіце таксама ==
* [[Кароткія нарды]]
* [[Крыжыкі-нулікі]]

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Tables (board game)}}
* [https://web.archive.org/web/20121005005247/http://nardykniga.com/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=53&amp;Itemid=63 Гласары]
* [https://web.archive.org/web/20160404100950/http://backgammon.ru/info.php?id=6%2F Правілы, артыкулы, школа нардаў і шмат што іншае]
* [https://web.archive.org/web/20100828134951/http://www.vsepronardy.ru/ Усё аб нардах]
* [https://web.archive.org/web/20120416010526/http://avesta.tripod.com/pehlev/Chatrang-namag.htm Чатранг-Намаг. зьўленьне гульні]
* Праект [https://web.archive.org/web/20101113003048/http://www.livegames.ru/ LiveGames] зьмяшчае гульню ў Нарды он-лайн

{{Накід}}

[[Катэгорыя:Гульні на дошцы]]</text>
      <sha1>tifnlq6jtl05nwven6buccjbg8vbf3o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кароткія нарды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>92498</id>
    <revision>
      <id>2621245</id>
      <parentid>2394743</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T12:10:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621245</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13568" sha1="6fv6ts2rpyjcf56o2kuwwje10a266hy" xml:space="preserve">[[Файл:Backgammon lg.jpg|міні|200пкс|Набор для гульні ў нарды, які ўключае ў сябе гульнявую дошку, па 15 шашак двух колераў, дзьве пары [[гульнявыя косткі|гульнявых костак]], куб падваеньня і шклянкі для выкіданьня гульнявых костак.]]
'''Кароткія на́рды''' —  [[настольная гульня]] для двух гульцоў, адзін з найбольш папулярных відаў гульні ў нарды. Гульнявое поле складаецца з дваццаці чатырох вузкіх трохкутнікаў, якія называюцца пунктамі. Трохкутнікі чаргуюцца па колеры і аб’яднаныя ў чатыры групы па шэсьць трохкутнікаў у кожнай. Пункты нумаруюцца для кожнага гульца асобна, пачынаючы з дома дадзенага гульца. Самы далёкі пункт зьяўляецца 24-м пунктам, ён таксама зьяўляецца першым пунктам апанэнта. Для белых нумарацыя пунктаў зробленая паводле гадзіньнікавай стрэлкі, для чорных — супраць гадзіньнікавай стрэлкі. Гульнявыя фішкі рухаюцца ў адпаведнасьці з вынікам кіданьня [[гульнявыя косткі|гульнявых костак]], гулец перамагае, калі перамесьціць ўсе свае фішкі з гульнявога поля раней за суперніка. Існуе вялікая колькасьць розных варыянтаў [[нарды|нардаў]], але большасць з іх маюць агульныя характэрныя рысы. Кароткія нарды адносяцца да клясы настольных гульняў, зьяўляючыся адным з самых старажытных відаў такіх гульняў.

Хоць шанцаваньне мае значны ўплыў на вынік гульні, [[стратэгія]] гуляе важную ролю ў доўгатэрміновым пэрспэктыве&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20110314131358/http://www.backgammon.org/articles/backgammonluckskill «Backgammon Luck vs Skill»]. backgammon.org&lt;/ref&gt;. Пры кожным кідку гульнявых костак гулец павінен выбіраць паміж магчымымі варыянтамі хадоў сваімі шашкамі, пры гэтым прымаючы да ўвагі магчымыя контар-хады апанэнта. Існуе ўсталяваны набор тыпавых тактык і магчымых варыянтаў.

Як і [[шахматы]], нарды зь вялікай цікавасьцю вывучаюцца кампутарнай навукай. Следзтвам такіх дасьледаваньняў сталі [[праграма|кампутарныя праграмы]] для гульні ў нарды, якія перамагаюць лепшых «жывых» гульцоў сьвету.

== Гісторыя ==
Гісторыя нардаў налічвае каля 5 тысяч гадоў і пачалася прыкладна ў той жа час, што і гісторыя [[шахматы|шахматаў]]. Найбольш шырока распаўсюджаная вэрсія сьцьвярджае, што гульня паходзіць з [[Мэсапатамія|Мэсапатаміі]]&lt;ref name=&quot;Wilkinson&quot;&gt;Wilkinson, Charles K (May 1943). ''«Chessmen and Chess»''. The Metropolitan Museum of Art Bulletin. New Series 1 (9). — С. 271—279. — [[DOI]]:[https://doi.org/10.2307%2F3257111 10.2307/3257111]. [[https://www.jstor.org/stable/3257111|JSTOR 3257111]].&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Murray&quot;&gt;Murray, H. J. R. (1952). ''«A History of Board-Games Other than Chess»''. Hacker Art Books. {{ISBN|978-0-87817-211-5}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Chris Bray (14 February 2011). [https://books.google.com/books?id=0SoloeOOtSkC&amp;pg=PP31 ''«Backgammon For Dummies»'']. John Wiley &amp; Sons. — С. 31. — {{ISBN|978-1-119-99674-3}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Chris Bray (2012). [https://books.google.com/books?id=m6PfAwAAQBAJ&amp;pg=PA6 ''«Backgammon to Win»'']. Lulu Com. — С. 6. — {{ISBN|978-1-291-01965-0}}.&lt;/ref&gt;, многія іншыя вэрсіі адносяць месца паходжаньня гэтай гульні да [[Індыя|Індыі]], амаль да ўсіх краінаў [[Цэнтральная Азія|Цэнтральнай Азіі]] і [[Блізкі Ўсход|Блізкага Ўсходу]], альбо да [[Эгіпет|Эгіпту]]. Часьцяком гісторыі ахутаныя прыгожымі легендамі. Праз узаемапранікненьне культураў гульні, падобныя на нарды, распаўсюдзіліся практычна па ўсім краінам на ўзьбярэжжы [[Міжземнае мора|Міжземнага мора]]. [[Старажытная Грэцыя|Старажытныя грэкі]] пачалі гуляць у іх раней за старажытных рымлянаў, а пасьля гульня распаўсюдзілася сярод цюркскіх народаў. З раньняга сярэднявечча нарды ў Эўропе амаль забыліся. Іхнае адраджэньне пачалося ў рэгіёне у канцы XI стагодзьдзя і ўжо ў пачатку XVII стагодзьдзя нарды атрымалі неафіцыйны статус гульні каралёў. У 1743 годзе ў Ангельшчыне былі ўведзеныя адзіныя правілы, а гульня атрымала ангельскую назву бэкгэман ({{мова-en|backgammon|скарочана}}), то бок кароткія нарды. Менавіта гэтая вэрсія гульні атрымала шырокае распаўсюд у Эўропе і Амэрыцы. Захавалася таксама клясычная вэрсія, якая з старажытнасьці захавала амаль першапачатковы выгляд, які мае назву [[доўгія нарды]]&lt;ref&gt;''«История нардов мира»''. Коммерсантъ Спорт, № 214/П (2817).&lt;/ref&gt;.

=== Пэрсія ===
[[Файл:Buzurgmihr-nard.jpg|міні|[[Бурзо]] дэманструе раджы гульню ў нарды.]]
Знаходкі, знойдзеныя падчас раскопак гораду [[Шагры-Сухтэ]] ў [[Іран]]е, сьведчаць аб тым, што гульня ў нарды існавала ў рэгіёне каля 3000 году да нашае эры. Да знаходак можна аднесьці дзьве гульнявыя дошкі, некалькі гульнявых костак і 60 фішак. На сёньня гэта самыя старыя асобнікі гульні, узрост якіх сягае 5200 гадоў, што робіць іх на 100-200 гадоў больш старэйшымі за аналягічныя знаходкі ў месцы [[Ур]]. Дошкі зроблены з чорнага дрэва, а фішкі зроблены з [[агат]]у і [[біруза|бірузы]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101129194822/http://www.payvand.com/news/04/dec/1029.html ''«World's Oldest Backgammon Discovered In Burnt City»'']. Payvand News.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Schädler , Dunn-Vaturi, Ulrich , Anne-Elizabeth. [http://www.iranicaonline.org/articles/board-games-in-pre-islamic-persia ''«Board games in pre-Islamic Persia»'']. Encyclopædia Iranica.&lt;/ref&gt;.

Іранскі гісторык [[Турадж Дар’яі]] адзначае, што нарды ўпершыню ўзгадваюцца ў працы індыйскага аўтара [[Бгартрыгары]], складзенай у канцы VI ці пачатку VII стагодзьдзяў. Пра індыйскае паходжаньне гульні дадаткова сьведчаць выкарыстаньне ў ёй кідальных кутасаў, бо кутасы і [[азартная гульня|азартныя гульні]] былі досыць улюбёным заняткам у старажытнай [[Індыя|Індыі]]. Але правілы гэтае гульні ўпершыню зьявіліся ў тэксце на пэрсыдзкай мовы «Тлумачэньне да шахматаў і вынаходзтва нардаў», складзеным у VI стагодзьдзі за часам панаваньня сасанідзкага караля [[Хасроў I|Хасрова I]]. У гэтым тэксце вынаходзтва нардаў прыпісваецца пэрсыдзкаму мудрацу [[Борзуя]], які служыў міністрам пры двары Хасрова I. Нарды, паводле гэтай вэрсіі, павінны былі стаць выклікам іншым індыйскім мудрацам&lt;ref&gt;Daryaee, Touraj (2006) in ''«Backgammon»'' у ''«Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia»'' ed. Meri, Josef W. &amp; Bacharach, Jere L, Taylor &amp; Francis. — С. 88—89. — {{ISBN|0415966906}}.&lt;/ref&gt;.

У XI стагодзьдзі пэрсыдзкі паэт [[Фірдаўсі]] ў сваім творы «[[Шагнамэ]]» распавёў, што вынаходнікам нардаў быў [[Бурзо]] ў VI стагодзьдзі. Ён апісаў сустрэчу, на якой прысутнічалі Бурзо і раджа, які прыехаў з Індыі. Раджа прадставіў шахматы, а Бурзо прадэманстраваў замежнаму госьцю нарды, вырабленыя з слановай косткі і [[цікавае дрэва|цікавага дрэва]]&lt;ref name=&quot;Wilkinson&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Murray&quot;/&gt;. Пэрсыдзкая вэрсія гульні, вядомая як доўгія нарды, цяпер распаўсюджаная ў краінах Цэнтральнай Азіі і мае некаторыя адрозьненьні ў правілах у параўнаньні з кароткімі нардамі, якія папулярныя ў Эўропе і Амэрыцы.

=== Мэсапатамія ===
Настольная гульня, якая магла стаць папярэднікам нардаў, існавала ў [[Мэсапатамія|Мэсапатаміі]]. Гэта [[Каралеўская гульня Ур]], дошка для гульні ў якую была знойдзеная падчас раскопак у 1926 годзе ў каралеўскіх магільнях Ур. Гэтая дошка, як мяркуецца, была зроблена 5 тысяч гадоў таму і ў цяперашні час зьяўляецца другой з найбольш старажытных знаходак пасьля дошкаў, знойдзеных на тэрыторыі сучаснага [[Іран]]у. Правілы гэтае гульні вядомыя з [[клінапіс]]най таблічкі з [[Бабілён]]у, дзе згадваецца, што дошкі таксама выкарыстоўваліся для прадказаньня будучага лёсу [10]. У Каралеўскую гульню Ур па-ранейшаму гуляюць у [[Ірак]]у, [[Лібан]]е, [[Эгіпет|Эгіпце]], [[Сырыя|Сырыі]], [[Ярданія|Ярданіі]] і іншых арабскіх дзяржавах&lt;ref&gt;[http://www.bbc.co.uk/history/ancient/cultures/mesopotamia_gallery_09.shtml ''«Assyrian guardian figure»'']. BBC.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Leland Graham; Isabelle McCoy (28 August 2008). [https://books.google.com/books?id=qfJpAgAAQBAJ&amp;pg=PA85 ''«A New Trip Around the World, Grades K - 5: Activities Across the Curriculum for Cuba, the United Kingdom, Afghanistan, Chile, Iraq, Puerto Rico, Ghana, Morocco, Norway, Guatemala, Spain, and Peru»'']. Carson-Dellosa Publishing. — С. 85. — {{ISBN|978-1-60418-594-2}}.&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [https://web.archive.org/web/20100725021026/http://backgammon.ru/info.php?id=2 Правілы гульні]. {{ref-ru}}
* [https://web.archive.org/web/20130310081746/http://ruwinners.com/how-win/nardy-online.html Віды кароткіх нардаў і правілы гульні]. {{ref-ru}}
* [http://www.usbgf.org/ Амэрыканская фэдэрацыя кароткіх нардаў]. {{ref-en}}
* [http://www.bwcmc.com/ Чэмпіянат сьвету па кароткім нардам]. {{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20120416010526/http://avesta.tripod.com/pehlev/Chatrang-namag.htm «Тлумачэньне шахмат і вынаходзтва нардаў»]. {{ref-ru}}

[[Катэгорыя:Гульні на дошцы]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]</text>
      <sha1>6fv6ts2rpyjcf56o2kuwwje10a266hy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адраджэньне мовы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93480</id>
    <revision>
      <id>2621540</id>
      <parentid>2164416</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T04:59:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Картка зь Вікізьвестак]]</comment>
      <origin>2621540</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5789" sha1="28e5xhyrkmbudmse4vhxffhtwqx2eze" xml:space="preserve">{{Картка зь Вікізьвестак}}
'''Адраджэньне мовы''' — вяртаньне [[Зацікаўленае згуртаваньне|зацікаўленымі згуртаваньнямі]] [[Загрожаная мова|заняпалай мовы]] да паўсядзённага ўжытку&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар={{Артыкул у іншым разьдзеле|Гілад Цукерман||en|Ghil'ad Zuckermann}}.|частка=[https://academic.oup.com/book/41590/chapter-abstract/353243845?redirectedFrom=fulltext Уводзіны]|загаловак=Адраджэнства: ад паходжаньня ізраільцяніна да моўнага перавыхаваньня ў Аўстраліі і за яе межамі|арыгінал = {{мова-en|{{Артыкул у іншым разьдзеле|Адраджэнства|Revivalistics|en|Revivalistics}}: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond|скарочана}}|спасылка=https://www.amazon.com/Revivalistics-Genesis-Language-Reclamation-Australia/dp/0199812772/|адказны=|выданьне=|месца=Оксфард|выдавецтва=[[Оксфардзкая ўнівэрсыцкая друкарня|Oxford University Press]]|год=2020|старонкі=xxi–xxx|старонак=354|сэрыя=|isbn=978-0199812776|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Ступені ==
Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:
#авалодваньне [[мова]]ю дарослымі навучэнцамі;
#стварэньне згуртаванае [[Грамада|грамады]] карыстальнікаў мовы;
#заахвочваньне [[дзейнасьць чалавека|пазаслужбовага]] ўжытку мовы ў [[Зносіны|зносінах]] між [[Чалавек|людзьмі]] розных [[Пакаленьне|пакаленьняў]] ды ў [[сям’я|сем’ях]], а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
#заахвочваньне [[Пісьменнасьць|пісьменнасьці]] ў мове незалежна ад [[урад]]авых установаў [[Адукацыя|адукацыі]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, [[Гімназія|гімназіях]], ліцэях);
#заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
#заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды [[Сродкі масавай інфармацыі|вяшчаньні]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Джошуа Фішман.|частка=|загаловак=Адкат моўнага асіміляваньня: тэорыя і ажыцьцяўленьне падтрымкі загрожаных моваў|арыгінал = {{мова-en|Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages|скарочана}}|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Клівдан|выдавецтва=Multilingual Matters|год=1991|том=|старонкі=|старонак=448|сэрыя=|isbn=185359122X|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Чыньнікі ==
Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:
#павялічваюць свой [[Шанаванасьць мовы|прэстыж]] у паноўнай грамадзе;
#павялічваюць сваё [[Маёмасьць|багацьце]];
#павялічваюць сваю законную [[Улада|ўладу]] над паноўнаю грамадою;
#маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
#здольныя [[Пісьмо|запісаць]] сваю мову;
#здольныя выкарыстоўваць [[інфармацыйныя тэхналёгіі]]&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Дэвід Крыстал.|частка=|загаловак=Адміраньне мовы|арыгінал=анг. Language Death|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Кембрыдж|выдавецтва=Cambridge University Press|год=2000|том=|старонкі =|старонак=198|сэрыя=|isbn=0-521-65321-5|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі]], [[Алена Анісім]], [[Уладзь Кошчанка]], [[Сяргей Кручкоў]], [[Адам Мальдзіс]], [[Алена Таболіч]] і [[Генадзь Цыхун]]|загаловак=Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі|спасылка=http://knihi.com/Siarhiej_Zaprudski/Stratehija_razviccia_bielaruskaj_movy_u_ChChI_stahoddziPrajekt.html|выдавец=[[Беларуская Палічка]]|дата публікацыі=2013|копія=http://krytyka.by/by/page/ideas/hramadstva-idei/11457|дата копіі=22 красавіка 2013|дата доступу=10 ліпеня 2017}}

{{Накід:Лінгвістыка}}

[[Катэгорыя:Мовазнаўства]]
[[Катэгорыя:Сацыялінгвістыка]]
[[Катэгорыя:Сацыяльныя рухі]]</text>
      <sha1>28e5xhyrkmbudmse4vhxffhtwqx2eze</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621542</id>
      <parentid>2621540</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:39:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Чыньнікі */ +Крыніца:</comment>
      <origin>2621542</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9305" sha1="9ypgq3qpxtfw02f0p0kk7i410tfygcp" xml:space="preserve">{{Картка зь Вікізьвестак}}
'''Адраджэньне мовы''' — вяртаньне [[Зацікаўленае згуртаваньне|зацікаўленымі згуртаваньнямі]] [[Загрожаная мова|заняпалай мовы]] да паўсядзённага ўжытку&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар={{Артыкул у іншым разьдзеле|Гілад Цукерман||en|Ghil'ad Zuckermann}}.|частка=[https://academic.oup.com/book/41590/chapter-abstract/353243845?redirectedFrom=fulltext Уводзіны]|загаловак=Адраджэнства: ад паходжаньня ізраільцяніна да моўнага перавыхаваньня ў Аўстраліі і за яе межамі|арыгінал = {{мова-en|{{Артыкул у іншым разьдзеле|Адраджэнства|Revivalistics|en|Revivalistics}}: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond|скарочана}}|спасылка=https://www.amazon.com/Revivalistics-Genesis-Language-Reclamation-Australia/dp/0199812772/|адказны=|выданьне=|месца=Оксфард|выдавецтва=[[Оксфардзкая ўнівэрсыцкая друкарня|Oxford University Press]]|год=2020|старонкі=xxi–xxx|старонак=354|сэрыя=|isbn=978-0199812776|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Ступені ==
Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:
#авалодваньне [[мова]]ю дарослымі навучэнцамі;
#стварэньне згуртаванае [[Грамада|грамады]] карыстальнікаў мовы;
#заахвочваньне [[дзейнасьць чалавека|пазаслужбовага]] ўжытку мовы ў [[Зносіны|зносінах]] між [[Чалавек|людзьмі]] розных [[Пакаленьне|пакаленьняў]] ды ў [[сям’я|сем’ях]], а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
#заахвочваньне [[Пісьменнасьць|пісьменнасьці]] ў мове незалежна ад [[урад]]авых установаў [[Адукацыя|адукацыі]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, [[Гімназія|гімназіях]], ліцэях);
#заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
#заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды [[Сродкі масавай інфармацыі|вяшчаньні]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Джошуа Фішман.|частка=|загаловак=Адкат моўнага асіміляваньня: тэорыя і ажыцьцяўленьне падтрымкі загрожаных моваў|арыгінал = {{мова-en|Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages|скарочана}}|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Клівдан|выдавецтва=Multilingual Matters|год=1991|том=|старонкі=|старонак=448|сэрыя=|isbn=185359122X|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Чыньнікі ==
Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:
#павялічваюць свой [[Шанаванасьць мовы|прэстыж]] у паноўнай грамадзе;
#павялічваюць сваё [[Маёмасьць|багацьце]];
#павялічваюць сваю законную [[Улада|ўладу]] над паноўнаю грамадою;
#маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
#здольныя [[Пісьмо|запісаць]] сваю мову;
#здольныя выкарыстоўваць [[інфармацыйныя тэхналёгіі]]&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Дэвід Крыстал.|частка=|загаловак=Адміраньне мовы|арыгінал=анг. Language Death|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Кембрыдж|выдавецтва=Cambridge University Press|год=2000|том=|старонкі =|старонак=198|сэрыя=|isbn=0-521-65321-5|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Беларусь ==
28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні [[Савецкі фонд культуры|Савецкага фонду культуры]] ўхваліла праграму «Адраджэньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]]». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў [[Беларуская мова|Беларускай ССР]]. Праграма прадугледжвала:
# наданьне беларускай мове прызначэньня [[Працоўная мова|працоўнай мовы]] ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзка]]-палітычных арганізацыях;
# выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх [[газэта]]ў і [[часопіс]]аў, трансьляцыю на ёй праграмаў [[Першы нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускага радыё]] і [[Беларусь 1|Беларускага тэлебачаньня]];
# навучаньне на беларускай мове ва ўсіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшых]], [[Сярэдняя школа|сярэдніх]] і [[Сярэдняя спэцыяльная адукацыя|сярэдніх спэцыяльных]] установах Беларускай ССР;
# забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці [[Выхаваньне|выхаваньня]] дзяцей іншых [[Народнасьць|народнасьцяў]] у [[Дашкольная ўстанова|дашкольных установах]] і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на [[Родная мова|роднай мове]] за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
# гарантаваньне [[Канстытуцыя Беларускай ССР|Канстытуцыяй Беларускай ССР]] забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і [[Культура|культуру]] прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
# аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для [[Беларусы|беларускай]] [[Нацыянальная меншасьць|нацыянальнай меншасьці]] ў іншых рэспубліках [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры|спасылка=http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20|выдавец=[[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі]], [[Алена Анісім]], [[Уладзь Кошчанка]], [[Сяргей Кручкоў]], [[Адам Мальдзіс]], [[Алена Таболіч]] і [[Генадзь Цыхун]]|загаловак=Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі|спасылка=http://knihi.com/Siarhiej_Zaprudski/Stratehija_razviccia_bielaruskaj_movy_u_ChChI_stahoddziPrajekt.html|выдавец=[[Беларуская Палічка]]|дата публікацыі=2013|копія=http://krytyka.by/by/page/ideas/hramadstva-idei/11457|дата копіі=22 красавіка 2013|дата доступу=10 ліпеня 2017}}

{{Накід:Лінгвістыка}}

[[Катэгорыя:Мовазнаўства]]
[[Катэгорыя:Сацыялінгвістыка]]
[[Катэгорыя:Сацыяльныя рухі]]</text>
      <sha1>9ypgq3qpxtfw02f0p0kk7i410tfygcp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621544</id>
      <parentid>2621542</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Беларусь */ +[[Беларуская ССР]]</comment>
      <origin>2621544</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9303" sha1="7sr2u59xmdq9uljtzabxsmehh6lzq3k" xml:space="preserve">{{Картка зь Вікізьвестак}}
'''Адраджэньне мовы''' — вяртаньне [[Зацікаўленае згуртаваньне|зацікаўленымі згуртаваньнямі]] [[Загрожаная мова|заняпалай мовы]] да паўсядзённага ўжытку&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар={{Артыкул у іншым разьдзеле|Гілад Цукерман||en|Ghil'ad Zuckermann}}.|частка=[https://academic.oup.com/book/41590/chapter-abstract/353243845?redirectedFrom=fulltext Уводзіны]|загаловак=Адраджэнства: ад паходжаньня ізраільцяніна да моўнага перавыхаваньня ў Аўстраліі і за яе межамі|арыгінал = {{мова-en|{{Артыкул у іншым разьдзеле|Адраджэнства|Revivalistics|en|Revivalistics}}: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond|скарочана}}|спасылка=https://www.amazon.com/Revivalistics-Genesis-Language-Reclamation-Australia/dp/0199812772/|адказны=|выданьне=|месца=Оксфард|выдавецтва=[[Оксфардзкая ўнівэрсыцкая друкарня|Oxford University Press]]|год=2020|старонкі=xxi–xxx|старонак=354|сэрыя=|isbn=978-0199812776|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Ступені ==
Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:
#авалодваньне [[мова]]ю дарослымі навучэнцамі;
#стварэньне згуртаванае [[Грамада|грамады]] карыстальнікаў мовы;
#заахвочваньне [[дзейнасьць чалавека|пазаслужбовага]] ўжытку мовы ў [[Зносіны|зносінах]] між [[Чалавек|людзьмі]] розных [[Пакаленьне|пакаленьняў]] ды ў [[сям’я|сем’ях]], а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
#заахвочваньне [[Пісьменнасьць|пісьменнасьці]] ў мове незалежна ад [[урад]]авых установаў [[Адукацыя|адукацыі]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, [[Гімназія|гімназіях]], ліцэях);
#заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
#заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды [[Сродкі масавай інфармацыі|вяшчаньні]];
#заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Джошуа Фішман.|частка=|загаловак=Адкат моўнага асіміляваньня: тэорыя і ажыцьцяўленьне падтрымкі загрожаных моваў|арыгінал = {{мова-en|Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages|скарочана}}|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Клівдан|выдавецтва=Multilingual Matters|год=1991|том=|старонкі=|старонак=448|сэрыя=|isbn=185359122X|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Чыньнікі ==
Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:
#павялічваюць свой [[Шанаванасьць мовы|прэстыж]] у паноўнай грамадзе;
#павялічваюць сваё [[Маёмасьць|багацьце]];
#павялічваюць сваю законную [[Улада|ўладу]] над паноўнаю грамадою;
#маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
#здольныя [[Пісьмо|запісаць]] сваю мову;
#здольныя выкарыстоўваць [[інфармацыйныя тэхналёгіі]]&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Дэвід Крыстал.|частка=|загаловак=Адміраньне мовы|арыгінал=анг. Language Death|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Кембрыдж|выдавецтва=Cambridge University Press|год=2000|том=|старонкі =|старонак=198|сэрыя=|isbn=0-521-65321-5|наклад=}}&lt;/ref&gt;.

== Беларусь ==
28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні [[Савецкі фонд культуры|Савецкага фонду культуры]] ўхваліла праграму «Адраджэньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]]». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]]. Праграма прадугледжвала:
# наданьне беларускай мове прызначэньня [[Працоўная мова|працоўнай мовы]] ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзка]]-палітычных арганізацыях;
# выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх [[газэта]]ў і [[часопіс]]аў, трансьляцыю на ёй праграмаў [[Першы нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускага радыё]] і [[Беларусь 1|Беларускага тэлебачаньня]];
# навучаньне на беларускай мове ва ўсіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшых]], [[Сярэдняя школа|сярэдніх]] і [[Сярэдняя спэцыяльная адукацыя|сярэдніх спэцыяльных]] установах Беларускай ССР;
# забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці [[Выхаваньне|выхаваньня]] дзяцей іншых [[Народнасьць|народнасьцяў]] у [[Дашкольная ўстанова|дашкольных установах]] і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на [[Родная мова|роднай мове]] за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
# гарантаваньне [[Канстытуцыя Беларускай ССР|Канстытуцыяй Беларускай ССР]] забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і [[Культура|культуру]] прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
# аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для [[Беларусы|беларускай]] [[Нацыянальная меншасьць|нацыянальнай меншасьці]] ў іншых рэспубліках [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры|спасылка=http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20|выдавец=[[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Навіна|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі]], [[Алена Анісім]], [[Уладзь Кошчанка]], [[Сяргей Кручкоў]], [[Адам Мальдзіс]], [[Алена Таболіч]] і [[Генадзь Цыхун]]|загаловак=Стратэгія разьвіцьця беларускай мовы ў ХХІ стагодзьдзі|спасылка=http://knihi.com/Siarhiej_Zaprudski/Stratehija_razviccia_bielaruskaj_movy_u_ChChI_stahoddziPrajekt.html|выдавец=[[Беларуская Палічка]]|дата публікацыі=2013|копія=http://krytyka.by/by/page/ideas/hramadstva-idei/11457|дата копіі=22 красавіка 2013|дата доступу=10 ліпеня 2017}}

{{Накід:Лінгвістыка}}

[[Катэгорыя:Мовазнаўства]]
[[Катэгорыя:Сацыялінгвістыка]]
[[Катэгорыя:Сацыяльныя рухі]]</text>
      <sha1>7sr2u59xmdq9uljtzabxsmehh6lzq3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яўген Прымакоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96095</id>
    <revision>
      <id>2621249</id>
      <parentid>2509767</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T13:40:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621249</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3433" sha1="qnq8dj3rhj2nzmg1sjbww1u638ll1p4" xml:space="preserve">{{Палітык
| імя                = Яўген Прымакоў
| жанчына            =
| выява              = E Primakov 03.jpg
| памер              = 
| подпіс_пад_выявай  = 
| пасада             = 
| пачатак_тэрміну    = 
| канец_тэрміну      = 
| прэзыдэнт          = 
| прэм'ер-міністар   = 
| папярэднік         = 
| наступнік          = 
| пасада2            = 
| пачатак_тэрміну2   = 
| канец_тэрміну2     = 
| папярэднік2        = 
| наступнік2         = 
| прэм'ер-міністар2  = 
| прэзыдэнт2         = 
| дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|29|10|1929|1}}
| месца_нараджэньня  = [[Кіеў]], [[Украінская ССР]], [[СССР]]
| дата_сьмерці       = {{Памёр|26|06|2015}}
| месца_сьмерці      = [[Масква]], [[Расея]]
| нацыянальнасьць    = [[Расейцы|Расеец]]
| партыя             = 
| сужэнец            = 
| дзеці              = 
| адукацыя           = 
| рэлігія            = [[атэізм]]
| бацька             = 
| маці               = 
| подпіс             = 
| узнагароды         = 
|лацінка=Jaŭhien Prymakoŭ}}
'''Яўге́н Максі́мавіч Прымако́ў''' (29 кастрычніка 1929, [[Кіеў]] — 26 чэрвеня 2015, [[Масква]], [[Расея]]) — савецкі і расейскі палітычны і дзяржаўны дзяяч, прэзыдэнт Гандлёва-прамысловай палаты Расейскай Фэдэрацыі. Акадэмік, чалец Прэзыдыюма РАН.

Займаў пасады старшыні Савета Саюза Вярхоўнага Савета СССР, кіраўніка Цэнтральнай службы выведкі СССР, дырэктара Службы зьнешняй выведкі Расеі, міністра замежных справаў і старшыні ўрада Расейскай Фэдэрацыі. Дэпутат [[Дзяржаўная Дума Фэдэральнага Сходу Расейскай Фэдэрацыі|Дзяржаўнай думы Расеі]] трэцяга скліканьня.

Памёр 26 чэрвеня 2015 году ў [[Масква|Маскве]]&lt;ref&gt;[http://zviazda.by/2015/06/89516.html Памёр Яўген Прымакоў]{{Недаступная спасылка|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Замежныя ўзнагароды ==
* Ордэн Дружбы народаў (Беларусь, 22 сакавіка 2005) — за вялікі асабісты ўклад у разьвіцьцё і ўмацаваньне беларуска-расейскіх адносінаў

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Yevgeny_Primakov}}

{{Накід:Палітык}}
{{Міністры замежных справаў Расеі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Прымакоў}}
[[Катэгорыя:Расейскія палітыкі]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Дзяржаўнай думы Расейскай Фэдэрацыі]]</text>
      <sha1>qnq8dj3rhj2nzmg1sjbww1u638ll1p4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пары Сэн-Жэрмэн Парыж</title>
    <ns>0</ns>
    <id>97158</id>
    <revision>
      <id>2621621</id>
      <parentid>2618536</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14879" sha1="hu5h65ette72q6284v07gy4ky2jtl54" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Пары Сэн-Жэрмэн
|Лягатып          = Paris Saint-Germain F.C..svg
|ПоўнаяНазва      = Paris Saint-Germain Football Club
|Горад            = [[Парыж]], [[Францыя]]
|Стадыён          = [[Парк-дэ-Прэнс]]
|Умяшчальнасьць   = 47 929
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|ПарыСэнЖэрЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|ПарыСэнЖэрСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|ПарыСэнЖэр}}
|Прыналежнасьць   = Францускія
| pattern_la1 = _psg2425h
| pattern_b1 = _psg2425h
| pattern_ra1 = _psg2425h
| pattern_sh1 = 
| pattern_so1 = 
| leftarm1 = 091150
| body1 = 091150
| rightarm1 = 091150
| shorts1 = 0A1254
| socks1 = 0A1254
| pattern_la2 = _psg2425a
| pattern_b2 = _psg2425a
| pattern_ra2 = _psg2425a
| pattern_sh2 = _psg2425a
| pattern_so2 = 
| leftarm2 = FFFFFF
| body2 = FFFFFF
| rightarm2 = FFFFFF
| shorts2 = FFFFFF
| socks2 = FFFFFF
| pattern_la3 = _psg2425t
| pattern_b3 = _psg2425t
| pattern_ra3 = _psg2425t
| pattern_sh3 = _psg2425t
| pattern_so3 = _psg2425tl
| leftarm3 = f2a4a2
| body3 = f2a4a2
| rightarm3 = f2a4a2
| shorts3 = 000000
| socks3 = 000000
}}
«'''Пары́ Сэн-Жэрмэ́н'''» ({{мова-fr|Paris Saint-Germain}}) — францускі футбольны клюб з гораду [[Парыж]]. Заснаваны ў 1970 годзе. 13-разовы [[Чэмпіянат Францыі па футболе|чэмпіён Францыі]], 16-разовы ўладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]], дзевяціразовы ўладальнік [[Кубак францускай лігі па футболе|Кубка францускай лігі]] і 13-разовы ўладальнік [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]. Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў УЭФА]] ([[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2024—2025 гадоў|2025]]), уладальнік [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубка ўладальнікаў кубкаў]] (1996).

У 1991 годзе клюб быў набыты каналам францускага тэлебачаньня — [[Canal+]], але з прычыны аддзяленьня спартовага падразьдзяленьня, у 2006 годзе «ПСЖ» быў набыты двума інвэстыцыйнымі фондамі: «[[Калонія Кэпітал]]» з [[ЗША]], «[[Батлер Капіталь]]» з [[Францыя|Францыі]] й амэрыканскім банкам — «[[Морган Стэнлі]]». 30 чэрвеня 2009 году «Калонія Капітал» выкупіў частку «Морган Стэнлі» й стаў акцыянэрам, які валодае большай часткай акцыяў.

31 траўня 2011 году фонд «[[Катар Спорт Інвэстмэнтс]]» выкупіў 70% акцыяў «ПСЖ». Катарцам прыйшлося паўгоду весьці перамовы аб угодзе, уключаючы атрыманьне ўхваленьня дзейнага [[прэзыдэнт Францыі|прэзыдэнта Францыі]].

== Гісторыя ==

=== Першыя гады ===
Крыза сталічнага футболу ў [[Францыя|Францыі]] прывяла гарадзкія ўлады й шэраг уплывовых энтузіястаў да думкі аб стварэньні новага футбольнага клюбу ў [[Парыж]]ы, на зьмену некалі прыстойным камандам «[[Расінг Парыж|Расінг]]» і «[[Стад Франсэ]]». Лёсавызначальнае рашэньне было прынята 20 траўня 1970 году, і ўжо 12 жніўня таго ж году адбылося зьліцьцё адмыслова створанага клюбу «[[Парыж (футбольны клюб)|Парыж]]» з камандай «Стад Сэн-Жэрмэн» ({{мова-fr|Stade Saint-Germain|скарочана}}) з прыгараду Парыжу. «Стад Сэн-Жэрмэн», які існаваў з 1904 году, у той год выйшаў з трэцяга францускага дывізіёну ў другі. Новы футбольны клюб «Пары Сэн-Жэрмэн» узначалілі [[Гі Крэсан]] і [[П’ер-Эт’ен Гюё]]. Па выніках сэзону 1970—1971 гадоў «ПСЖ» зь першай жа спробы выйшаў у найвышэйшы дывізіён разам з «[[Манака (футбольны клюб)|Манака]]» і «[[Ліль (футбольны клюб)|Лілем]]». Аднак справы ў эліце ў «Пары Сэн-Жэрмэн» пайшлі не зусім удала. У [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1971—1972 гадоў|сэзоне 1971—1972 гадоў]] клюб заняў 16 месца, прычым да канца сэзону рушыла ўсьлед фінансавая крыза й зьвязаныя зь ёй рознагалосьсі ў кіраўніцтве, якія прывялі да хуткага падзелу клюбу на «Парыж» і «Пары Сэн-Жэрмэн». Вось толькі «Парыж» застаўся ў найвышэйшым дывізіёне, а «ПСЖ» стаў аматарскай камандай, і быў адпраўлены назад у трэці дывізіён. Ізноў клюб адразу падняўся вышэй, а ў наступным [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1973—1974 гадоў|сэзоне 1973—1974 гадоў]] дайшоў да 1/4 фіналу [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]], паралельна выканаўшы асноўную задачу: ПСЖ вярнуўся ў эліту й больш яе ніколі не пакідае. Хоць у далейшым тройчы паўставала сытуацыя пагрозы вылету.

=== 1974—1978 ===
Клюб паступова набіраў магутнасьць. Аднак правальваліся спробы па запрашэньні вядомых футбалістаў. Так [[Пэле]] не гарэў жаданьнем гуляць за эўрапейскі клюб, «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» не адпусьціла ў Парыж [[Ёган Кройф|Ёгана Кройфа]], а асабісты фінансавы апэтыт [[Франц Бэкенбаўэр|Франца Бэкенбаўэра]] астудзіў цікавасьць да яго з боку парыскага кіраўніцтва. Пэрыяд запомніўся зьяўленьнем у камандзе шэрагу па-сапраўднаму гістарычных для клюбу гульцоў. У 1974 годзе з «[[Сэдан (футбольны клюб)|Сэдану]]» быў набыты альжырэц [[Мустафа Далеб]], які правёў у клюбе наступныя дзесяць гадоў, і такім жа стажам зь ім можа пацягацца толькі выхаванец клюбу [[Эрык Рэно]]. З 1975 году на поле зьяўляецца выхаванец клюбу, абаронца [[Жан-Марк Піляржэ]], чый лёс будзе зьвязаны з роднай камандай рэкордныя чатырнацаць гадоў — да 1989 году. Вэтэран «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікі]]» партугалец [[Умбэрту Каэлью]] правёў у складзе парыжанаў два сэзоны, пакуль яго не зьмяніў у 1977 годзе такі ж вопытны гулец апорнай зоны «[[Сэнт-Эт’ен (футбольны клюб)|Сэнт-Эт’ену]]» [[Жан-Мішэль Лярке]]. Тады ж, у 1977 годзе, з «[[Рэймс (футбольны клюб)|Рэймсу]]» быў набыты аргентынскі нападнік [[Карляс Арманда Б’янкі]]. Паўфінал [[Кубак Францыі па футболе 1975 году|Кубка Францыі 1975 году]] парыжане прайгралі. Нічога больш прыкметнага ў пляне спартовых дасягненьняў зь імі на той момант ня здарылася. Скандал з падвойнымі квіткамі на стадыён сканчаецца пакараньнем у двухгадовую забарону на ўдзел у эўрапейскіх кубкавых турнірах, і вымушанай зьменай уладальніка прэзыдэнцкага крэсла. [[Даніель Эштэр]] сышоў у адстаўку, і са студзеня 1978 году «Пары Сэн-Жэрмэн» на цэлых 13 гадоў узначаліў [[Франсіс Барэльлі]].

== Дасягненьні ==
* '''[[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]''': '''13'''
** 1956, 1994, [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2012—2013 гадоў|2013]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2013—2014 гадоў|2014]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2014—2015 гадоў|2015]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2015—2016 гадоў|2016]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2017—2018 гадоў|2018]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2018—2019 гадоў|2019]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2019—2020 гадоў|2020]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2021—2022 гадоў|2022]],
** [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2022—2023 гадоў|2023]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2023—2024 гадоў|2024]], [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2025]]

* '''Уладальнікі [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]''': '''16'''
** 1982, 1983, 1993, 1995, 1998, 2004, 2006, 2010, 2015, 2016,
** 2017, 2018, 2020, 2021, 2024, 2025

* '''Уладальнікі [[Кубак лігі Францыі па футболе|Кубка лігі Францыі]]''': '''9'''
** 1995, 1998, 2008, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020

* '''Уладальнікі [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]''': '''13'''
** 1995, 1998, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
** 2022, 2023, 2024

* '''Уладальнікі [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў УЕФА]]: 1'''
** [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2024—2025 гадоў|2025]]

* '''Уладальнікі [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубка ўладальнікаў кубкаў]]''':
** 1996

* '''Уладальнікі [[Кубак УЭФА Інтэртота|Кубка Інтэртота]]''':
** 2001

== Склад ==
: ''Актуальны на 15 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Джанлюіджы Данарума]]||1999}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Ашраф Гакімі]]||1998}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Прэснэль Кімпэмбэ]]||1995}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Маркас Аоас Карэа|Маркіньюс]]|капітан|1994}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Грузіі}}|Нап|[[Хвіча Кварацхелія]]||2001}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Фабіян Руіс]]||1996}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Партугаліі}}|Нап|[[Гансалу Рамуш]]||2001}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Усман Дэмбэле]]||1997}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Дэзырэ Дуэ]]||2005}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Партугаліі}}|ПА|[[Вітар Фэрэйра]]||2000}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Паўднёвай Карэі}}|Нап|[[Лі Ган-Ін]]||2001}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Люкас Эрнандэс]]||1996}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Сэні Маюлю]]||2006}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Партугаліі}}|Аб|[[Нуну Алешандры Таварыш Мэндыш|Нуну Мэндыш]]||2002}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Брадлі Баркаля]]||2002}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Варэн Заір-Эмры]]||2006}}
{{Гулец|35|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Лукас Бэралду]]||2003}}
{{Гулец|39|{{Сьцяг Расеі}}|Бр|[[Мацьвей Сафонаў]]||1999}}
{{Гулец|42|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Ярам Заг]]||2006}}
{{Гулец|45|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Наўфэль аль-Анаш]]||2006}}
{{Гулец|49|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Ібраім Мбай]]||2008}}
{{Гулец|51|{{Сьцяг Эквадору}}|Аб|[[Вільям Пача]]||2001}}
{{Гулец|80|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Бр|[[Арнаў Тэнас]]||2001}}
{{Гулец|87|{{Сьцяг Партугаліі}}|ПА|[[Жуан Пэдру Нэвіш|Жуан Нэвіш]]||2004}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20091003080003/http://www.psg.fr/ Афіцыйны сайт]

{{Склад ФК ПСЖ Парыж}}
{{Пары Сэн-Жэрмэн}}
{{Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Пары Сэн-Жэрмэн Парыж| ]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1970 годзе]]</text>
      <sha1>hu5h65ette72q6284v07gy4ky2jtl54</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Парма (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>105471</id>
    <revision>
      <id>2621626</id>
      <parentid>2603665</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:38:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12469" sha1="dclv1qb3vosx6girdh4tjbtbi0abpbm" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні}}
{{Футбольны клюб
|Назва            = Парма
|Лягатып          = Parma FC.png
|ПоўнаяНазва      = Parma Calcio 1913 S.r.l.
|Заснаваны        = 27 ліпеня 1913
|Горад            = [[Парма]], [[Італія]]
|Стадыён          = [[Эньё Тардыні (стадыён)|Эньё Тардыні]]
|Умяшчальнасьць   = 27 906
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ПармаЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ПармаСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|Парма}}
|Прыналежнасьць   = Італьянскія
}}
«'''Парма'''» ({{мова-it|Parma}}) — італьянскі футбольны клюб з гораду [[Парма]], які месьціцца ў правінцыі [[Эмілія-Раманьня]]. Трохразовы ўладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]. Клюб зьяўляецца двухразовым ўладальнікам [[Кубак УЭФА|Кубка УЭФА]] (1995, 1999), уладальнікам [[Кубак уладальнікаў кубкаў УЭФА|Кубка кубкаў]] (1993), нягледзячы на тое, то «Парма» ніколі не перамагала ў нацыянальным чэмпіянаце й ніколі не спаборнічала за галоўныя міжнародныя трафэі да 1990-х гадоў. У часы, калі каманда спансавалася [[Каліста Танцы]], клюб атрымаў восем з гэтых трафэяў у пэрыяд паміж 1992 і 2002 гадамі, а таксама «Парма» дасягнула свайго найлепшага месца ў лізе — другое месца ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1996—1997 гадоў|сэзоне 1996—1997 гадоў]]. «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]]», «[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]]» і «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]]» ёсьць адзінымі італьянскімі клюбамі, якія маюць больш посьпехаў у эўракубках, чым «Парма»&lt;ref&gt;Mynk, K.C. (17 April 2009). [http://bleacherreport.com/articles/157851-how-the-mighty-have-fallen-the-fall-of-ten-untouchable-football-clubs#page/4 «How the Mighty Have Fallen: The Decline of 10 Untouchable Football Clubs»]. BleacherReport.com&lt;/ref&gt;. Клюб быў заснаваны ў ліпені 1913 году пад назовам «Verdi Foot Ball Club», але клюб зьмяніў сваю назву ў сьнежні таго ж году. Парма праводзіць свае хатнія матчы ў на стадыёне імя [[Эньё Тардыні (стадыён)|Эньё Тардыні]], які здольны зьмясьціць 27 906 чалавек, з 1923 году.

Зусім нядаўна, «Парма» мела фінансавыя праблемы, якія былі выкліканыя ў канцы 2003 году скандалам вакол малочнай кампаніі [[Parmalat]], выкліканай банкруцтвам мацярынскай кампаніі, што выклікала ўсталяваньня ў клюбе вонкавага кантролю да студзеня 2007 году. Клюб традыцыйна гуляе ў прывабны футбол і мае разьвітую футбольную акадэмію&lt;ref&gt;[http://football-italia.net/node/14591 «Return of the Don»]. Football-Italia.net. 13 студзеня 2012&lt;/ref&gt;. Нягледзячы на нядаўні спад у посьпехах клюб зьяўляецца асацыяваным сябрам і адным з васьмі італьянскіх клюбаў, якія зьяўляюцца часткай [[Асацыяцыя эўрапейскіх клюбаў|Асацыяцыі эўрапейскіх клюбаў]], якая ўтварыліся пасьля распаду [[G-14]].

== Гісторыя ==

=== Раньнія гады ===
Клюб быў заснаваны ў ліпені 1913 году як «Verdi Foot Ball Club» ў гонар стагодзьдзя з дня нараджэньня опэрнага кампазытара [[Джузэпэ Вэрдзі]], які нарадзіўся ў правінцыі Парма. Клюб адразу ж абраў жоўты і сіні колеры, якія зьяўляюцца дзейнымі й на сёньня&lt;ref&gt;[http://www.football-italia.net/clubs/Parma/history «Parma Club History»]. Football-Italia.net.&lt;/ref&gt;. У сьнежні таго ж году клюб зьмяніў сваю назву на «Парма» й пачалі насіць белыя кашулі, упрыгожаныя чорным крыжом&lt;ref&gt;[http://www.goal.com/it/teams/italy/4/parma/info «Parma»]. Goal.com.&lt;/ref&gt;. «Парма» пачала гуляць у футбольных лігах у [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1919—1920 гадоў|сэзоне 1919—1920 гадоў]] пасьля заканчэньня [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] й пачала будаўніцтва стадыёна «Эньё Тардыні» праз два гады пасьля гэтага&lt;ref&gt;{{спасылка|url=http://fcparma.com/societa/stadio/?lang=en/|загаловак=«Stadio [The Tardini&amp;#93;»|выдавец=FCParma.com}}&lt;/ref&gt;. «Парма» стала чальцом-заснавальнікам [[Сэрыя Б|Сэрыі Б]]. У [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1935—1936 гадоў|сэзоне 1935—1936 гадоў]] «Парма» стала чальцом-заснавальнікам [[Сэрыя С|Сэрыі С]], дзе клюб заставаўся да прасоўваньня ў Сэрыю Б у 1943 годзе. Аднак футбол у Італіі быў спынены з-за вядзеньня баявых дзеяньняў [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], нягледзячы на тое, што каманда праводзіла матчы ў спаборніцтве [[Campianto Alta Italia]] ў 1944 годзе.

Пасьля вайны «Парма» тры гады правяла ў Сэрыі Б, якая на той момант падзялілася на дзьве рэгіянальныя лігі, перад тым як зноўку была зьведзеная ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1948—1949 гадоў|сэзоне 1948—1949 гадоў]] у Сэрыю С. Клюб правёў яшчэ пяць сэзонаў у Сэрыі С пакул не вярнуўся ў Сэрыю Б, дзе ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1954—1955 гадоў|сэзоне 1954—1955 гадоў]] клюб заняў дзявяты радок, то бок клюбны рэкорд таго часу. Гэта была эпоха, у якой гульцы клюбу ў цэлым мелі іншую працу або былі яшчэ студэнтамі й калі аматарскія [[рэгбі]]йныя й [[валейбол]]ьныя каманды гораду, як то «[[Рэгбі Парма 1931]]» й «[[Фэравіеры Парма]]», былі больш папулярнымі сярод мяшчанаў. «Парма» дэбютавала ў эўракубках у [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1960—1961 гадоў|сэзоне 1960—1961 гадоў]], перамогшы швайцарскі клюб «[[Бэлінцона (футбольны клюб)|Бэлінцона]]» ў [[Кубак Альпаў|Кубку Альпаў]], але затым каманда зноўку вылецела ў Сэрыю С. Каманда правяла ўсяго адзін сэзон у Сэрыі C да вылету на гэты раз у [[Сэрыя Д|Сэрыю Д]] у 1966 годзе.

У 2015 годзе клюб быў ліквідаваны з-за немагчымасьці заплаціць па сваім пазыкам. Замест быў створаны новы клюб, які пачаў свае выступы ў [[Сэрыя Д|Сэрыі Д]], чацьвёртай паводле моцы лізе Італіі. Потым клюб пасьлядоўна прабіўся ў Сэрыю А.

== Склад ==
: ''Актуальны на 14 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Вэнэсуэлы}}|Аб|[[Ёрдан Асорыё]]||1994}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Вугоршчыны}}|Аб|[[Батонд Балаг]]||2002}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Аргентыны}}|Аб|[[Ляўтара Валенці]]||1999}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Польшчы}}|Нап|[[Адрыян Бэнэдычак]]||2000}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Аргентыны}}|ПА|[[Наўэль Эстэвэс]]||1995}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Рэспублікі Конга}}|Нап|[[Габрыель Шарпэнт’е]]||1999}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Адрыян Бэрнабэ]]||2001}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Швэцыі}}|Нап|[[Понтус Альмквіст]]||1999}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Анж-Яан Бані]]||2003}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Эмануэле Валеры]]||1998}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Энрыка Дэль Прата]]|капітан|1999}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Бэльгіі}}|ПА|[[Мандэла Кейта]]||2002}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Швэцыі}}|Нап|[[Якаб Андрэйка]]||2002}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Нарвэгіі}}|Аб|[[Матыяс Ф’ёртафт Лёвік|Матыяс Лёвік]]||2003}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Швайцарыі}}|ПА|[[Сымон Зом]]||2001}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Антуан Эно]]||2002}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Алесандра Вальяка]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Джэноа Генуя|Джэноа]]|1998}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Італіі}}|Нап|[[Матэо Канчэліеры]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Ляцыё Рым|Ляцыё]]|2002}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|ПА|[[Дрыса Камара]]||2002}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Бразыліі}}|ПА|[[Эрнані Азэвэду|Эрнані]]||1994}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Румыніі}}|Нап|[[Валентын Міхэйлэ]]||2000}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Нап|[[Мілан Джурыч]]||1990}}
{{Гулец|31|{{Сьцяг Японіі}}|Бр|[[Дзіян Судзукі]]||2002}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Аргентыны}}|Нап|[[Матэо Пэлегрына]]||2001}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Рычард Марконэ]]||1993}}
{{Гулец|39|{{Сьцяг Аўстраліі}}|Аб|[[Алесандра Чыркаці]]||2003}}
{{Гулец|40|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Эдаарда Корві]]||2001}}
{{Гулец|46|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Джаваньні Леоні]]||2006}}
{{Гулец|61|{{Сьцяг Тунісу}}|Нап|[[Анас Гадж Магамэд]]||2005}}
{{Гулец|62|{{Сьцяг Польшчы}}|Нап|[[Матэвуш Кавальскі]]||2005}}
{{Гулец|98|{{Сьцяг Румыніі}}|Нап|[[Дэніс Ман]]||1998}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.parmacalcio1913.com/ Афіцыйны сайт]

{{Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе}}

[[Катэгорыя:Парма]]</text>
      <sha1>dclv1qb3vosx6girdh4tjbtbi0abpbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гронінген (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107929</id>
    <revision>
      <id>2621599</id>
      <parentid>2522841</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:46:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621599</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2469" sha1="i7b1ujan6d0gp6fni59s8nluyzm6stw" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Гронінген
|Лягатып          = FC Groningen.png
|ПоўнаяНазва      = Football Club Groningen
|Заснаваны        = 16 чэрвеня 1971
|Горад            = [[Гронінген (горад)|Гронінген]], [[Нідэрлянды]]
|Стадыён          = [[Эўраборг]]
|Умяшчальнасьць   = 22329
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|ГронінгенЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|ГронінгенСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|Гронінген}}
|Прыналежнасьць   = Нідэрляндзкія
  &lt;!-- Форма/Хатнія колеры --&gt;
|узор левай рукі1  = 
|узор футболкі1    = _FCG1112home
|узор правай рукі1 = 
|узор шортаў1      = _FCG1112home2
|узор шкарпэтак1   = 
|левая рука1       = FFFFFF
|футболка1         = FFFFFF
|правая рука1      = FFFFFF
|шорты1            = FFFFFF
|шкарпэткі1        = FFFFFF
  &lt;!-- Форма/Выязныя колеры --&gt;
|узор левай рукі2  = 
|узор футболкі2    = _FCG1112_away
|узор правай рукі2 = 
|узор шортаў2      = _FCG1112_away2
|узор шкарпэтак2   = 
|левая рука2       = 382c61
|футболка2         = 382c61
|правая рука2      = 382c61
|шорты2            = 382c61
|шкарпэткі2        = 382c61
}}
«'''Гронінген'''» ({{мова-nl|FC Groningen}}) — [[Нідэрлянды|нідэрляндзкі]] футбольны клюб з гораду [[Гронінген (горад)|Гронінгену]]. Заснаваны ў 1971 годзе. Уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]] (2015).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.fcgroningen.nl/ Афіцыйны сайт клюбу]

{{Эрэдывізія чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе}}

[[Катэгорыя:Гронінген]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1971 годзе]]</text>
      <sha1>i7b1ujan6d0gp6fni59s8nluyzm6stw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Асэр (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>111461</id>
    <revision>
      <id>2621615</id>
      <parentid>2613958</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:24:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621615</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14081" sha1="q8pyxdzb7sf26yjwgs31dh44ea9vuj7" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Асэр
|Лягатып          = AJAuxerreLogo.svg
|ПоўнаяНазва      = Association de la Jeunesse Auxerroise
|Заснаваны        = 1905
|Горад            = [[Асэр]], [[Францыя]]
|Стадыён          = [[Стад дэ ля Ль’Абэ-Дэшам]]
|Умяшчальнасьць   = 24 493
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|АсэрЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|АсэрСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|Асэр}}
|Сайт             = http://www.aja.fr/
|Прыналежнасьць   = Францускія
  &lt;!-- Форма/Хатнія колеры --&gt;
|узор левай рукі1  = 
|узор футболкі1    = _auxerre1112h
|узор правай рукі1 = 
|узор шортаў1      = 
|узор шкарпэтак1   = 
|левая рука1       = FFFFFF
|футболка1         = 1F24B4
|правая рука1      = FFFFFF
|шорты1            = FFFFFF
|шкарпэткі1        = FFFFFF
  &lt;!-- Форма/Выязныя колеры --&gt;
|узор левай рукі2  = 
|узор футболкі2    = 
|узор правай рукі2 = 
|узор шортаў2      = 
|узор шкарпэтак2   = 
|левая рука2       = 003FFF
|футболка2         = 003FFF
|правая рука2      = 003FFF
|шорты2            = 003FFF
|шкарпэткі2        = 003FFF
}}
«'''Асэ́р'''» ({{мова-fr|Association de la Jeunesse Auxerroise}}) — францускі футбольны клюб з гораду [[Асэр]]у. Заснаваны ў 1905 годзе. [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]] 1996 году і чатырохразовы ўладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]].

== Гісторыя ==
Клюб «Асэр» быў заснаваны ў 1905 годзе абатам Эрнэстам Абэ Дэшамам. Ад пачатку каманда брала ўдзел у розыгрышы каталіцкай лігі, стаўшы адным зь лідэраў першынства. У 1908 годзе асэрцы нават дасягнулі фіналу каталіцкай лігі, дзе зьведалі сакрушальную паразу зь лікам 8:1. Па заканчэньні [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] клюб страціў сваю базу, але айцец Дэшам набыў некалькі кавалкаў зямлі ўздоўж [[Ёна|Ёны]], дзе пазьней быў пабудаваны стадыён імя абата Дэшама.

«Асэр» упершыню згуляў у [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Лізе 1]] 24 ліпеня 1980 году ў матчы супраць «[[Бастыя (футбольны клюб)|Бастыі]]», які ладзіўся ў [[Тулён]]е. Асэрцы прагулялі матч зь лікам 2:0. 20 лістапада 1980 году да шыхтаў клюб далучыўся [[Анджэй Шармах]], які атрымаў згоду на пераезд у Францыю ад [[Польскі футбольны зьвяз|Польскага футбольнага зьвязу]]. Ужо праз два дні польскі нападнік у хатнім матчы супраць ліёнскага «[[Алімпік Ліён|Алімпіку]]» забіў першы з сваіх дзевяноста чатырох галоў у найвышэйшай лізе Францыі. Дэбютны сэзон клюбу ў элітным дывізіёне быў адметны двума падзеямі. Першай зь іх была перамога над «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]» у [[Парыж]]ы. Гульня адбылася 13 сьнежня 1980 году, а матч скончыўся зь лікам 2:3 на карысьць гасьцёў. 7 красавіка 1981 году асэрцы ў гасьцявым матчы супраць «[[Нант (футбольны клюб)|Нанту]]» здабылі перамогу зь лікам 1:0. Адметнасьць палягала ў тым, што нанцкі клюб не прагульваў у хатніх матчах цягам пяці гадоў, давёўшы сэрыю да 92-х гульняў, то бок сэрыя трывала з 15 красавіка 1976 году. Тым ня менш, у першых сэзонах клюб зважаўся адным з аўтсайдэраў.

[[Файл:19970807-auxerre-paris-saint-germain-heimblock-ultras-2.jpg|значак|зьлева|Матч «Асэру» супраць «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]» у 1997 годзе.]]
У [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1983—1984 гадоў|сэзоне 1983—1984 гадоў]] «Асэр» упершыню ўзьняўся на подыюм, заняўшы трэцяе месца. Гулец каманды [[Патрыс Гаранд]] стаў найлепшым бамбардзірам чэмпіянату з дваццацьцю адным голам. Празь некалькі тыдняў Гаранд здабыў залаты мэдаль на [[Летнія Алімпійскія гульні 1984 году|Алімпіядзе]] ў [[Лос-Анджэлес]]е у складзе алімпійскай зборнай Францыі, а асэрскія футбалісты [[Жаэль Батс]] і [[Жан-Марк Фэрэры]] ў складзе нацыянальнай [[Зборная Францыі па футболе|зборнай Францыі]] сталі пераможцамі [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 1984 году|чэмпіянату Эўропы 1984 году]]. Каб узмацніцца «Асэр» склаў дамову зь [[Мішэль Н’Гом|Мішэлем Н’Гомам]], які да гэтага абараняў колеры «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]». Падчас перадсэзонкі нова нападнік забіў пяць галоў у дзесяці гульнях, але перад пачаткам сэзону 12 жніўня 1984 году загінуў у Парыжы у выніку дарожна-транспартнага здарэньня. У [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1984—1985 гадоў|сэзоне 1984—1985 гадоў]] «Асэр» упершыню ў сваёй гісторыі ўзяў удзел у эўракубках, згуляўшы ў [[Ліга Эўропы УЭФА|Кубку УЭФА]]. Дэбют у Эўропе быў няўдялым. Гэтак, у першай сустрэчы, якая адбылася ў [[Лісабон]]е, «Асэр» атрымаў паразу ад «[[Спортынг Лісабон|Спортынгу]]» зь лікам 2:0. 3 кастрычніка ў матчы ў адказ французы адгулялі два мячы, дзякуючы дублю Шармаха, але ў дадатковым часе партугальцы самі ўлучылі два гады ў браму гаспадароў. Тым ня менш, дзякуючы перамозе «[[Манака (футбольны клюб)|Манака]]» ў [[Кубак Францыі па футболе|Кубку Францыі]], «Асэр» кваліфікаваўся ў Кубак УЕФА і на наступны год.

У міжсэзоньні 1985 году Жаэль Батс перайшоў у «Пары Сэн-Жэрмэн», а каб замяніць гульца «Асэр» склаў кантракт з [[Бруна Мартыні]]. У Кубку УЭФА асэрцы згулялі супраць «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]». У першым матчы «Асэр» перамог зь лікам 3:1, але ў матчы ў адказ французы атрымалі паразу зь лікам 3:0, што азначыла выбыцьцё «Асэру» з эўракубка. У лізе каманда фінішавала сёмай, а ў айчынным кубку «Асэр» дакрочыў да чвэрцьфіналу. У [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1986—1987 гадоў|сэзоне 1986—1987 гадоў]] клюб заняў чацьвертае месца ды зноў вылецеў у першым раўндзе Кубка УЕФА ў наступным сэзоне, ня здолеўшы пераадоліць супраціў грэцкага «[[Панатынаікос Атэны|Панатынаікосу]]». У наступныя сэзоны каманда сканчвала розыгрышы ў першай палове турнірнай табліцы ды даходзіла да апошніх стадыяў Кубка Францыі. У [[Кубак УЭФА 1989—1990 гадоў|Кубку УЭФА 1989—1990 гадоў]] «Асэр» нарэшце пераадолеў свой першы раўнд, дакрочыўшы ажно да чвэрцьфіналу, дзе толькі італьянская «[[Фіярэнтына Флярэнцыя|Фіярэнтына]]» спыніла бургундцаў. У тым жа сэзоне французы спыніліся шостымі ў чэмпіянаце. Улетку 1990 году «Асэр» прадаў [[Базыль Балі|Базыля Балі]], але прыдбалі [[Энца Шыфа]], [[Ален Рош|Алена Роша]] і [[Зьбігнеў Качмарак|Зьбігнева Качмарака]]. У выніку каманда фінішавала на трэцім месцы пасьля двухтыднёвага лідэрства ў чэмпіянаце.
== Дасягненьні ==
* '''[[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]''': 1
** 1996
* '''Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]''': 4
** 1994, 1996, 2003, 2005
* '''Уладальнік [[Кубак Інтэртота|Кубка Інтэртота]]''': 2
** 1997, 2006

== Склад ==
: ''Актуальны на 15 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Нігерыі}}|Аб|[[Габрыел Оша]]||1998}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Жубал Роша Мэндэс Жуніяр|Жубал]]|капітан|1993}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Саад Агузул]]||1997}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Натан Бюаі-Кіяля]]||2004}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Канады}}|Нап|[[Тэо Бэр]]||1999}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Гаэтан Пэрэн]]||1996}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Нап|[[Эрас Мадзі]]||2001}}
{{Гулец|12|{{Сьцяг Нарвэгіі}}|Аб|[[Фрэдрык Опэгор]]||2002}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Ганы}}|Аб|[[Гідэон Мэнса]]||1998}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Данаван Леон]]||1992}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Малі}}|Нап|[[Лясын Сынаяко]]||1999}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Сэнэгалу}}|ПА|[[Асан Дыюсэ]]||1997}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Флярыян Ае]]||1997}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Аб|[[Сыналі Дыямандэ]]||2001}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Нап|[[Лясо Кулібалі]]||2002}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Нідэрляндаў}}|Аб|[[Кі-Яна Гувэр]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз|Ўулвз]]|2002}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Анж-Ляік Н’Гата]]||2003}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|ПА|[[Амэд Жуніёр Траарэ]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Борнмут (футбольны клюб)|Борнмут]]|2000}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Поль Жалі]]||2000}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Кевін Дануа]]||2004}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Бэн Віядэр]]||2005}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Том Нэгрэль]]||2003}}
{{Гулец|37|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Рафаэль Адыкеам]]||1990}}
{{Гулец|40|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Тэо Дэ Пэрсэн]]||2001}}
{{Гулец|42|{{Сьцяг Ганы}}|ПА|[[Эліша Авюсю]]||1997}}
{{Гулец|45|{{Сьцяг Японіі}}|Нап|[[Ада Анайву]]||1995}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Нап|[[Арыстыд Засу]]||2005}}
{{Гулец|80|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Ан-Ноа Масэнго]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Бэрнлі (футбольны клюб)|Бэрнлі]]|2001}}
{{Гулец|92|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Аб|[[Клеман Акпа]]||2001}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.aja.fr/ Афіцыйны сайт]

{{Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Асэр]]</text>
      <sha1>q8pyxdzb7sf26yjwgs31dh44ea9vuj7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тамаш Сямоняк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112599</id>
    <revision>
      <id>2621499</id>
      <parentid>2512238</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:38:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621499</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4955" sha1="a8t61syj11k145oelcfss0kvrq2ykp1" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Тамаш Сямоняк
|выява              =Tomasz Siemoniak Sejm 2016.JPG
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = Міністар нацыянальнай абароны
|пачатак_тэрміну    = [[2 жніўня]] [[2011]] 
|канец_тэрміну      = [[16 лістапада]] [[2015]]
|прэзыдэнт          = [[Браніслаў Камароўскі]], [[Анджэй Дуда]]
|прэм'ер-міністар   = [[Дональд Туск]], [[Эва Копач]]
|папярэднік         = [[Богдан Кліх]]
|наступнік          = [[Антоні Мацярэвіч]]
|пасада2            = Сакратар стану ў Міністэрстве ўнутраных справаў і адміністрацыі 
|пачатак_тэрміну2   = [[26 лістапада]] [[2007]]
|канец_тэрміну2     = [[2 жніўня]] [[2011]]
|папярэднік2        = 
|наступнік2         = 
|прэзыдэнт2         = 
|дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|20|2|1968|1}}
|месца_нараджэньня  = [[Валбжых]], [[Польшча]]
|выбарчая_акруга    =
|нацыянальнасьць = 
|партыя =
|сужэнец =
|прафэсія =
|рэлігія =
|подпіс =
|камэнтар =
|узнагароды = 
|лацінка=Tamaš Siamoniak}}
'''Тамаш Сямоняк''' (нарадзіўся [[2 ліпеня]] [[1967]] году ў [[Валбжых]]у) — польскі палітык.

Выпускнік Вярхоўнай гандлёвай школы ў [[Варшава|Варшаве]], дзе таксама кіраваў аддзелам Незалежнай асацыяцыі студэнтаў. У 1994—1996 гадох працаваў на тэлебачаньні, у тым ліку на пасадзе дырэктара Праграмы 1. У [[1998]]—[[2000]] гадох быў дырэктарам прэсавага дэпартамэнту ў Міністэрстве нацыянальнай абароны, пасьля да [[2002]] году быў намесьнікам старшыні наглядальнай рады Польскага прэсавага агенцтва. У [[2002]]—[[2006]] гадох быў чальцом наглядальнай рады Польскага радыё.

У [[1998]]—[[2000]] гадох быў чальцом рады гміны Варшава-цэнтар, у [[2000]]—[[2002]] гадох быў намесьнікам прэзыдэнта Варшавы. У [[2006]]—[[2007]] гадох быў намесьнікам маршалка [[Мазавецкае ваяводзтва|Мазавецкага ваяводзтва]]. [[26 лістапада]] [[2007]] году прызначаны быў сакратаром стану (намесьнікам міністра) у Міністэрстве ўнутраных справаў і адміністрацыі.

[[2 жніўня]] [[2011]] году быў прызначаны міністрам нацыянальнай абароны. [[22 верасьня]] [[2014]] году атрымаў гэтую пасаду ва урадзе Эвы Копач, стаючы дадаткова намесьнікам прэм'ер-міністра&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150608025754/http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20140000806 Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 września 2014 r. nr 1131-14-2014 o powołaniu w skład Rady Ministrów (M.P. z 2014 r. poz. 806)] {{ref-pl}}&lt;/ref&gt;. У [[2015]] стаў выбраны дэпутатом Сойму 8-га скліканьня. [[16 лістапада]] 2015 разам з цалым урадам скончыў выканваць абавязкі міністра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.wp.mil.pl/pliki/File/tomasz_siemoniak.pdf CV на старонцы Войска Польскага]{{ref-pl}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сямоняк, Тамаш}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ніжнесылескім ваяводзтве]]
[[Катэгорыя:Палітыкі мясцовага кіраваньня Польшчы]]
[[Катэгорыя:Сябры «Грамадзянскай плятформы»]]
[[Катэгорыя:Асобы Варшавы]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Міністры абароны Польшчы]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі прэм’ер-міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Міністры ўнутраных справаў Польшчы]]</text>
      <sha1>a8t61syj11k145oelcfss0kvrq2ykp1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандар Завадзкі (палітык)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>112717</id>
    <revision>
      <id>2621508</id>
      <parentid>2564965</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:42:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1227" sha1="rjper2uj3eap7yuyvy32d02ggquati2" xml:space="preserve">{{Палітык
|арыгінал_імя      = {{мова-pl|Aleksander Zawadzki|скарочана}}
|выява             = Aleksander Zawadzki 01.jpg
|подпіс_пад_выявай = Аляксандар Завадзкі
|лацінка=Alaksandar Zavadzki}}
{{Цёзкі}}
'''Аляксандар Завадзкі''' ({{мова-pl|Aleksander Zawadzki|скарочана}}; 20 сьнежня 1899 — 7 жніўня 1964) — польскі дзяржаўны дзеяч, Старшыня Дзяржаўнай рады Польскай народнай Рэспублікі ў 1952—1964 гадах.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Прэзыдэнты Польшчы}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Завадзкі, Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Удзельнікі польска-савецкай вайны]]
[[Катэгорыя:Польскія генэралы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польшчы]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі прэм’ер-міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Ваяводы]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Варшаве]]</text>
      <sha1>rjper2uj3eap7yuyvy32d02ggquati2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эно</title>
    <ns>0</ns>
    <id>115668</id>
    <revision>
      <id>2621279</id>
      <parentid>1829349</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:49:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621279</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1847" sha1="2lxm8vjz6hcgkx1q3xfz39sjexlu2s2" xml:space="preserve">{{Адміністрацыйная адзінка
|Колер фону парамэтраў           = {{Колер|Бэльгія}}
|Назва = Эно
|Арыгінальная назва = {{мова-fr||скарочана}} Hainaut, {{мова-wa||скарочана}} Hinnot
|Сьцяг = Héraldique Province BE Hainaut.svg
|Герб = Flag of Hainaut.svg
|Краіна = [[Бэльгія]]
|Статус = Правінцыя
|Уваходзіць у = [[Валёнія|Валенію]]
|Улучае = 69 камун
|Цэнтар = [[Монс]]
|Мова = [[Француская мова|француская]]
|Мовы =
|Насельніцтва = 1 300 097
  |Год перапісу                   = 2008
|Шчыльнасьць =
|Плошча = 3 786
|Сайт = http://www.hainaut.be/
|Мапа = Province of Hainaut (Belgium) location.svg
|Заўвагі =
}}
'''Эно́''' ({{мова-fr|Hainaut}}) — адна зь дзесяці правінцыяў [[Бэльгія|Бэльгіі]] і адна зь пяці валёнскіх правінцыяў. Мяжуе з [[Заходняя Фляндрыя|Заходняй Фляндрыяй]], [[Усходняя Фляндрыя|Усходняй Фляндрыяй]], [[Флямандзкі Брабант|Флямандзкім Брабантам]], [[Валёнскі Брабант|Валёнскім Брабантам]], [[Намюр (правінцыя)|правінцыяй Намюр]] і [[Францыя]]й. Сталіца — [[Монс]]. Складаецца з 69 муніцыпалітэтаў.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.hainaut.be/ Афіцыйны сайт]

{{Накід:Бэльгія}}

{{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Бэльгіі}}

[[Катэгорыя:Эно| ]]</text>
      <sha1>2lxm8vjz6hcgkx1q3xfz39sjexlu2s2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>К’ева Вэрона</title>
    <ns>0</ns>
    <id>118063</id>
    <revision>
      <id>2621624</id>
      <parentid>2425643</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:36:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>клюб адноўлены</comment>
      <origin>2621624</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4800" sha1="09b2bopkxyhqdah8xkpu1fho2y3zxib" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = К’ева
|Лягатып          = Chievo-verona-logo.png
|ПоўнаяНазва      = Associazione Calcio ChievoVerona SrL
|Заснаваны        = 1929
|Горад            = [[Вэрона]], [[Італія]]
|Стадыён          = [[Маркантоніё Бэнтэгодзі (стадыён)|Маркантоніё Бэнтэгодзі]]
|Умяшчальнасьць   = 38 402
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|К’еваВэронЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ПапярэдніСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|К’еваВэрон}}
|Прыналежнасьць   = Італьянскія
}}
«'''К’е́ва'''» ({{мова-it|Chievo}}) — італьянскі футбольны клюб з гораду [[Вэрона]]. Заснаваны ў 1929 годзе.

== Гісторыя ==
Клюб быў заснаваны ў 1929 годзе ў невялікім прыгарадзе [[Вэрона|Вэроны]]. Першапачаткова клюб ня быў афіцыйна зьвязаны з [[Італьянская фэдэрацыя футболу|Італьянскай фэдэрацыяй футболу]], і гуляў пад назвай «Ond Chievo» ў некалькіх аматарскіх футбольных турнірах і таварыскіх матчах. Дэбют у афіцыйнай лізе адбыўся 8 лістапада 1931 году.

Колеры каманды былі сінімі й белымі. Клюб быў распушчаны ў 1936 годзе з-за эканамічных бязладзіцы й вярнуўся да гульняў толькі ў 1948 годзе пасьля [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], каманда выступала ў рэгіянальнай лізе Другі дывізіён ({{мова-it|Seconda Divisione|скарочана}}).

У 1959 годзе пасьля перабудовы футбольных лігаў «К’ева» пачаў гуляць у Другой катэгорыі ({{мова-it|Seconda Categoria|скарочана}}), рэгіянальнай лізе, якая была перадапошняй у [[Чэмпіянат Італіі па футболе|Італьянскай футбольнай пірамідзе]]. У тым жа годзе «К’ева» зьмяніў назву на «Кард „К’ева“», то бок дадаўшы ў назоў імя свайго спонсара, і выйшаў у першую катэгорыю ({{мова-it|Prima Categoria|скарочана}}), якую пакінуў у 1962 годзе, гэта быў першы вылет каманды зь якой-небудзь лігі.

У 1964 годзе, [[Люіджы Кампадэльлі]], бізнэсовец і уладальнік кампаніі [[Paluani]], быў прызначаны прэзыдэнтам клюбу. Пад ягоным кіраўніцтвам «К’ева» падняўся крыху бліжэй да вяршыні італьянскай піраміды й заваяваў пуцёўку ў [[Сэрыя D|Сэрыю D]] паводле вынікаў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1974—1975 гадоў|сэзону 1974—1975 гадоў]]. Пад імем «Палюані К’ева» каманда выйшла ў [[Сэрыя С2|Сэрыю С2]] у 1986 годзе. Пасьля гэтага хатняй арэнай «К’ева» стаў галоўны стадыён Вэроны — «[[Маркантыніё Бэнтэгодзі (стадыён)|Маркантыніё Бэнтэгодзі]]». Далей клюб выйшаў у [[Сэрыя C1|Сэрыю C1]] у 1989 годзе. У 1990 годзе клюб здабыў звыклую назву «К’ева Вэрона».

У 1992 годзе прэзыдэнт клюбу Люіджы Кампадэльлі, які за два гады да таго вярнуўся да кіраўніцтва клюбам, памёр ад сардэчнага прыступу, і ягоны сын [[Люка Кампадэльлі]] ва ўзросьце ўсяго 23 гадоў стаў новым кіраўніком клюбу.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20110223075537/http://chievocalcio.tv/ Афіцыйны сайт]

[[Катэгорыя:Вэрона]]</text>
      <sha1>09b2bopkxyhqdah8xkpu1fho2y3zxib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Губін (горад)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121933</id>
    <revision>
      <id>2621518</id>
      <parentid>2401524</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:49:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621518</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2102" sha1="bmi7vr68vqknv5ti01yhfvwwa6n3e8f" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Губін (неадназначнасьць)}}
{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Губін
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Губіну
|Назва польскай мовай                = Gubin
|Ваяводзтва                          = [[Любускае ваяводзтва|Любускае]]
|Павет                               = [[Кросьненскі павет|Кросьненскі]]
|Гміна                               = 
 |Шырата градусаў                    = 51
 |Шырата хвілінаў                    = 57
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 14
 |Даўгата хвілінаў                   = 43
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Лацінка=Hubin}}
'''Гу́бін''' ({{мова-pl|Gubin}}, {{мова-de|Guben}}) — горад на захадзе [[Польшча|Польшчы]], уваходзіць у [[Любускае ваяводзтва]], [[Кросьненскі павет]]. Рака [[Найсэ]] аддзяляе Губін ад [[Нямеччына|нямецкага]] [[Губэн]]у, якія да 1945 году былі адным горадам. Мае статус гарадзкой гміны. Займае плошчу 20,68 км². Насельніцтва — 16 631 чалавек (па стане на 2010 год). Вядомы з 1211 году.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.gubin.pl/ Афіцыйная бачына].

{{Парады артыкулу|кароткі артыкул|няма крыніцаў}}
{{Месты Любускага ваяводзтва}}

[[Катэгорыя:Гарады Любускага ваяводзтва]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIII стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Падзеленыя гарады]]</text>
      <sha1>bmi7vr68vqknv5ti01yhfvwwa6n3e8f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шалухі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124660</id>
    <revision>
      <id>2621609</id>
      <parentid>1745348</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:14:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>стыль, дапаўненьне</comment>
      <origin>2621609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="947" sha1="cze6x2wopzsde7u4ak57ap7bnsarw35" xml:space="preserve">Назву '''Шалухі''' маюць:

== Населеныя пункты ==
=== [[Беларусь]] ===
* [[Шалухі (Берасьцейская вобласьць)|Шалухі]] — вёска ў [[Жабінкаўскі раён|Жабінкаўскім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]
* [[Шалухі (Віцебская вобласьць)|Шалухі]] — вёска ў [[Сеньненскі раён|Сеньненскім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]
* [[Шалухі (Менская вобласьць)|Шалухі]] — вёска ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]

== Глядзіце таксама ==
* [[Шалушына]]

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>cze6x2wopzsde7u4ak57ap7bnsarw35</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ота Скарцэні</title>
    <ns>0</ns>
    <id>127686</id>
    <revision>
      <id>2621527</id>
      <parentid>2187040</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T00:48:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621527</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7310" sha1="skzesr5r17xe637fx67scceyz23p6zh" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Ота Скарцэні
|арыгінальнае імя  = {{мова-de|Otto Skorzeny}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|12|6|1908}} — {{Памёр|6|7|1975}}
|месца нараджэньня = [[Вена]], [[Аўстра-Вугоршчына]]
|месца сьмерці     = [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]
|партрэт           = [[Файл:Otto Skorzeny.jpg|300пкс]]
|подпіс            = 
|мянушка           = 
|прыналежнасьць    = [[Трэці Райх]]
|гады службы       = 1939—1945
|званьне           = [[Обэрштурмбарнфюрэр]] [[СС]]
|род войскаў       = 
|камандаваў        = 
|частка            = 
|бітвы             = 
|узнагароды        =
|сувязі            = 
|у адстаўцы        = 
}}
'''О́та Скарцэ́ні''' ({{мова-de|Otto Skorzeny}}; [[12 чэрвеня]] [[1908]], [[Вена]], [[Аўстра-Вугоршчына]] — [[6 ліпеня]] [[1975]], [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — нямецкі [[дывэрсант]]; [[обэрштурмбанфюрэр]] [[СС]], які праславіўся ў гады [[Другая сусьветная вайна|Другое сусьветнае вайны]] сваімі спэцапэрацыямі. Самая вядомая апэрацыя Скарцэні — вызваленьне са зьняволеньня зрынутага [[Бэніта Мусаліні]].

== Біяграфія ==
Ота Скарцэні нарадзіўся 12 чэрвеня 1908 году ў [[Вена|Вене]] ў сям’і нашчадкавых вайскоўцаў. Быў студэнтам у 1920-я гады. На яго рахунку 15 студэнцкіх двубояў на шпагах. Шнар на яго левай шчацэ — вынік раненьня, атрыманага падчас аднаго з такіх паядынкаў. Сябра «Акадэмічнага легіёну».

Блізка пазнаёміўся з [[Эрнст Кальтэрнбрунэр|Кальтэнбрунэрам]], які рэкамэндаваў яго ў [[НСДАП]] у 1931 годзе і неўзабаве пасьля гэтага ўступіў у [[штурмавыя атрады (СА)|СА]]. У 1934 годзе ўступіў у 89-ы штандар СС, які пачаткаў [[Нацыянал-сацыялізм|нацыскі]] [[путч]] у Вене. У гэтых арґанізацыях ён з самага пачатку выявіў свае лідэрскія якасьці.

У 1938 годзе падчас [[аншлюс]]у [[Аўстрыя|Аўстрыі]] [[Трэці райх|нацыскаю Нямеччынаю]] арыштаваў [[прэзыдэнт]]а Аўстрыі [[Вільгельм Мікляс|Вільгельма Мікляса]] і канцлера [[Шушніг]]а.

10 лістапада 1938 году Скарцэні ўдзельнічаў у «[[Крыштальная ноч|Крыштальнай ночы]]», пасьля якой стаў уладальнікам&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20080517002843/http://russianvienna.com/nvm/nvm8200707-2.htm Новы Венскі Часопіс]&lt;/ref&gt; раскошнай вілы, гаспадар якой, габрэй, бясьсьледна зьнік, а шэраг прадпрыемстваў, якія належаць габрэям, пасьля арыізацыі далучыў да фірмы свайго цесьця.

У 1944 годзе Скарцэні сустракаўся з [[Радаслаў Астроўскі|Радаславам Астроўскім]], [[Усевалад Родзька|Усеваладам Родзькам]] і [[Мікола Абрамчык|Міколам Абрамчыкам]], яны дамовіліся пра супрацоўніцтва ў пошуку навабранцаў і супрацоўнікаў для дыверсійных школ, якія маглі б навучаць разьведчыкаў.&lt;ref&gt;Perry Biddiscombe: ''The SS Hunter Battalions: The Hidden History of the Nazi Resistance Movement 1944-45.'' Tempus, 2006. {{ISBN|0752439383}} С. 65 [https://books.google.ca/books?id=EeYhAQAAIAAJ&amp;q=V.+I.+Rodko Google Books]&lt;/ref&gt;

== Кінаўвасабленьні ==
* 1972 — [[Вызваленьне (кінаэпапея)|Вызваленьне]] — [[Флярын П’ерсык]]
* 1977 — [[Салдаты волі (фільм)|Салдаты волі]] — [[Бруна Ая]]
* 1985 — [[Бітва за Маскву (фільм)|Бітва за Маскву]]
* 1985 — Mussolini: The Untold Story (тэлесэрыял) ЗША — Вольф Кахлер
* 1985 — Mussolini and I (фільм) Францыя-Італія-Нямеччына — Гаральд Дытл
* 2007 — [[Галоўны калібр (тэлесэрыял)|Галоўны калібр]] — [[Улад Дэмін]]
* 2010 — [[Замах (тэлесэрыял)|Замах]] — [[Анатоль Каценьяў]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Отто Скорцени. ''[https://web.archive.org/web/20140529051502/http://fictionbook.ru/author/skorceni_otto/sekretniye_zadaniya_rsha/skorceni_sekretniye_zadaniya_rsha.html «Секретные задания РСХА»].'' АСТ, 1999 ({{ISBN|5-222-00785-5}}) — ''Книга доступна к прочтению на интернет-сайте FictionBook.ru''
* ''«Отто Скорцени и секретные операции Абвера».'' Антология. Вече, 2000 ({{ISBN|5-7838-0582-3}})
* Отто Скорцени. ''«Диверсия — моё ремесло».'' Русич, 2001 ({{ISBN|5-8138-0346-7}})
* Отто Скорцени. ''«Неизвестная война».'' Попурри, 2003 ({{ISBN|985-438-736-4}})
* Deutsche Biographische Enzyklopädie, том 9 Schmidt — Theyer, издательство K.G. Sauer, [[Мюнхэн]], 1998 ({{ISBN|3-598-23169-5}})

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://www.volk59.narod.ru/skorzeny.htm Артыкул Старасьціна «„Супэрдывэрсант“ Ота Скарцэні»]
* [http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1010/ Артыкул часопіса «Вакол Сьвету» «Апэрацыя дучэ»]
* [http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1087/ 2-я частка «Апэрацыі дучэ»]

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Скарцэні, Ота}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Вене]]
[[Катэгорыя:Афіцэры СС]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Другой сусьветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Кавалеры Рыцарскага крыжа з Дубовым Лісьцем]]
[[Катэгорыя:Дуэлянты]]
[[Катэгорыя:Мэмуарысты Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Дывэрсанты]]
[[Катэгорыя:Падпалкоўнікі Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Мадрыдзе]]</text>
      <sha1>skzesr5r17xe637fx67scceyz23p6zh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арцём Чалядзінскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>129337</id>
    <revision>
      <id>2621589</id>
      <parentid>2563721</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Цёзкі]]</comment>
      <origin>2621589</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12729" sha1="bzjz04qyhr0d5xopaxvjgihao1qazst" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Чалядзінскі}}
{{Футбаліст}}
'''Арцём Віктаравіч Чалядзінскі''' (нарадзіўся 29 сьнежня 1977 году, [[Менск]], [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]) — колішні беларускі футбаліст, абаронца. Сёньня галоўны трэнэр сталічнага «[[Менск (футбольны клюб)|Менску]]».

== Кар’ера ==
Пачаў займацца футболам у веку 6 гадоў. Выхаванец менскай СДЮШАР «Дынама». Выступаў за менскае «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]» й саратаўскі «[[Сокал Саратаў|Сокал]]». У 2003 годзе перайшоў у «[[Мэталюрг Запарожжа|Мэталюрг]]» (Запарожжа), у камандзе некалькі гадоў выступаў як капітан. Расстаўся з запароскім клюбам з-за таго, што не сышоўся з кіраўніцтвам у фінансавых умовах падаўжэньня кантракту. Узімку 2009 году перайшоў у казаскі «[[Табол Кастанай|Табол]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090319014100/http://football.ua/countrieselse/news/56523/page2.html Челядинский стал игроком «Тобола»]. football.ua&lt;/ref&gt;, падпісаў кантракт па схеме «1+1». У сакавіку 2010 году перайшоў у наваполацкі «[[Нафтан Наваполацак|Нафтан]]».

Узімку 2011 году перайшоў у салігорскі «[[Шахцёр Салігорск|Шахцёр]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140203112547/http://www.fcshakhter.by/index.php/fk-news/404--qq.html Челядинский и Сокол стали игроками «Шахтёра»]. fcshakhter.by&lt;/ref&gt;. Разам з камандай дайшоў да фіналу [[Кубак чэмпіёнаў Садружнасьці|Кубка чэмпіёнаў Садружнасьці]] 2011 году, тады «Шахцёр» прайграў азэрбайджанскаму «[[Інтэр Баку|Інтэру]]» (0:0 асноўны час, 5:6 па пэнальці).

З 2012 году гулец клюбу «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]]», дзе быў капітанам каманды. У жодзінскай камандзе быў асноўным цэнтральным абаронцам і адным зь лідэраў дружыны. У 2013 годзе саступіў капітанства [[Дзьмітры Шчагрыковіч|Дзьмітру Шчагрыковічу]]. У чэрвені 2014 году атрымаў траўму, празь якую выбыў да канца сэзону 2014 году. У студзені 2015 году падоўжыў кантракт з жодзінцамі&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2015-01-13|url = https://football.by/news/65743 |title = Бурко, Щегрикович, Панковец и Челядинский продлили контракты с &quot;Торпедо-БелАЗ&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Сэзон 2015 году распачаў на лаўцы запасных, а са жніўня вярнуў месца ў асноўным складзе. У лютым 2016 году чарговы раз падоўжыў пагадненьне з аўтазаводцамі&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2016-02-11|url = https://football.by/news/81406 |title = Артем Челядинский продлил контракт с &quot;Торпедо-БелАЗ&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

У жніўні 2016 году перайшоў у менскае «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]»&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/89383.html Артем Челядинский подписал контракт с минским «Динамо»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У складзе «Дынама» быў асноўным цэнтральным абаронцам, у шэрагу матчаў быў капітанам каманды. У сьнежні 2016 году па заканчэньні кантракту пакінуў сталічны клюб&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2016-12-26|url = https://football.by/news/94519 |title = Концевой, Челядинский и Габовда покидают минское &quot;Динамо&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У студзені 2017 году падпісаў кантракт з клюбам «[[Крумкачы Менск|Крумкачы]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/95589.html «Крумкачы» объявили о подписании контракта с Артемом Челядинским]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;, дзе адразу апрануў капітанскую повязь. Пасьля сэзону 2017 году завяршыў кар’еру&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1057574550.html 39-летний Челядинский завершит карьеру по окончании сезона]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Тым ня менш, у траўні 2021 году ў якасьці аматара згуляў за другалігавую «[[Узда (футбольны клюб)|Ўзду]]» ў адным матчы Кубка Беларусі.

=== Міжнародная ===
Гуляў за [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальную зборную Беларусі]] на працягу 2002—2007 гадоў.

== Трэнэрства ==
У студзені 2018 году ўвайшоў у трэнэрскі штаб дубля менскага «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2018-01-14|url = https://football.by/news/108875 |title = Челядинский трудоустроился в минском &quot;Динамо&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;, а ў ліпені таго ж году ачоліў каманду дублю&lt;ref&gt;{{cite web|date = |url = https://by.tribuna.com/football/1065479268.html |title = Челядинский возглавит дубль минского «Динамо» |website = by.tribuna.com|access-date = |language = ru}}&lt;/ref&gt;. Прывёў дынамаўцаў да перамогі ў чэмпіянаце дублёраў 2018 году з рэкорднай колькасьцю пунктаў, у 2020 годзе зноў перамог у чэмпіянаце дублёраў.

У чэрвені 2021 году, пасьля адстаўкі [[Леанід Кучук|Леаніда Кучука]], быў прызначаны выканаўцам абавязкаў галоўнага трэнэра асноўнага складу менчукоў&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2021-06-03|url = https://football.by/news/152189 |title = Артем Челядинский назначен исполняющим обязанности главного тренера минского &quot;Динамо&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Прывёў каманду да бронзавых мэдалёў чэмпіянату Беларусі. У сьнежні 2021 году быў зацьверджаны на пасадзе галоўнага трэнэра дынамаўцаў&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2021-12-28|url = https://football.by/news/159745 |title = Артем Челядинский - главный тренер минского &quot;Динамо&quot;. Уже без статуса и.о |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2022 году каманда доўгі час змагалася за чэмпіёнства, аднак няўдалы фініш адкінуў яе на чацьвертае месца. У лістападзе 2022 году пакінуў пасаду, але застаўся на працы ў клюбе&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-11-21|url = https://football.by/news/169659 |title = Минское &quot;Динамо&quot; объявило об уходе Челядинского с поста главного тренера |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У жніўні 2023 году атрымаў трэнэрскую ліцэнзію катэгорыі «Про»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-08-14|url = https://football.by/news/177714 |title = Радьков, Челядинский, Горовцов и еще 16 тренеров стали обладателями лицензий PRO |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

Працаваў у акадэміі «Дынама» да студзеня 2024 году&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2024-01-09|url = https://dinamo-minsk.by/blr/pres-centr/naviny/20241/studzen3/chalyadzinski-pracyagne-trenerskuyu-kareru-inshym-klube |title = Чалядзінскі працягне трэнерскую кар’еру ў іншым клубе |work = Афіцыйны сайт мінскага «Дынама»|access-date = 2024-01-24|language = be}}&lt;/ref&gt;, калі быў прызначаны галоўным трэнэрам «[[Менск (футбольны клюб)|Менску]]»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2024-01-09|url = https://football.by/news/182559 |title = Челядинский принял &quot;Минск&quot; |website = football.by|access-date = 2024-01-24|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

== Дасягненьні ==
* Уладальнік [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]]: [[Кубак Беларусі па футболе 2015—2016 гадоў|2016]]

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Найвышэйшая ліга]] || 14 || 0
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 12 || 3
|-
| [[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама Менск]] || 9 || 1
|-
| [[Крумкачы Менск|Крумкачы]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 22 || 0
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.transfermarkt.de/en/artjom-cheliadinski/profil/spieler_26175.html Профіль на сайце transfermarkt.de]{{Ref-en}}
* [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=688 Статыстыка на сайце National Football Teams]{{Ref-en}}
* [http://www.pressball.by/footballstat/artem_chelyadinski/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Арцём}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менску]]
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Футбалісты зборнай Беларусі]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Дынама» Менск]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Сокал» Саратаў]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Мэталюрг» Запарожжа]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Табол» Кастанай]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Нафтан» Наваполацак]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Шахцёр» Салігорск]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Тарпэда-БелАЗ» Жодзін]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Крумкачы» Менск]]</text>
      <sha1>bzjz04qyhr0d5xopaxvjgihao1qazst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сэнт-Эт’ен (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>130327</id>
    <revision>
      <id>2621620</id>
      <parentid>2603730</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:01:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10255" sha1="20w8a76o6f8z0gv8befz5xdc0dsv69u" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Сэнт-Эт’ен
|Лягатып          = Logo AS Saint-Étienne.svg
|ПоўнаяНазва      = Association Sportive Saint-Étienne Loire
|Заснаваны        = 1901
|Расфармаваны     =
|Горад            = [[Сэнт-Эт’ен]], [[Францыя]]
|Стадыён          = [[Жафруа Гішар (стадыён)|Жафруа Гішар]]
|Умяшчальнасьць   = 42 000
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|СэнтЭт’енЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|СэнтЭт’енСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|СэнтЭт’ен}}
|Сайт             = http://www.asse.fr/
|Прыналежнасьць   = Францускія
| pattern_la1 = _ASSaintEtienne2122h
| pattern_b1 = _ASSaintEtienne2122h
| pattern_ra1 = _ASSaintEtienne2122h
| pattern_sh1 = _ASSaintEtienne2122h
| pattern_so1 = _ASSaintEtienne2122h
| leftarm1 = 
| body1 = 
| rightarm1 = 
| shorts1 = 51CC5F
| socks1 = 51CC5F
| pattern_la2 = _ASSaintEtienne2122a
| pattern_b2 = _ASSaintEtienne2122a
| pattern_ra2 = _ASSaintEtienne2122a
| pattern_sh2 = _ASSaintEtienne2122a
| pattern_so2 = _ASSaintEtienne2122a
| leftarm2 = 
| body2 = 
| rightarm2 = 
| shorts2 = 
| socks2 = FFFFFF
| pattern_la3 = _ASSaintEtienne2122t
| pattern_b3 = _ASSaintEtienne2122t
| pattern_ra3 = _ASSaintEtienne2122t
| pattern_sh3 = _ASSaintEtienne2122t
| pattern_so3 = _ASSaintEtienne2122t
| leftarm3 = 
| body3 = 
| rightarm3 = 
| shorts3 = 
| socks3 = 303030
}}
'''Сэнт-Эт’ен''' ({{мова-fr|AS Saint-Étienne}}) — францускі футбольны клюб з гораду [[Сэнт-Эт’ен]]у. Клюб быў заснаваны ў 1919 годзе. Прадстаўнік [[Француская Ліга 1|Лігі 1]], найвышэйшага дывізіёну францускага футболу. «Сэнт-Эт’ен» праводзіць хатнія матчы на [[Жафруа Гішар (стадыён)|стадыёне імя Жафруа Гішар]], які разьмешчаны ў межах гораду.

«Сэнт-Эт’ен» зьяўляецца, бадай, самым пасьпяховым клюбам у гісторыі францускага футболу, маючы на сваім рахунку 10 [[Чэмпіянат Францыі па футболе|чэмпіёнскіх тытулаў]] і перамогаў розгрышу [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]], што зьяўляецца рэкордным паказчыкам сярод усіх францускіх клюбаў. Галоўным супернікам клюбу зьяўляецца «[[Алімпік Ліён|Алімпік]]», які базуецца ў суседнім горадзе [[Ліён]]. Дэрбі паміж абодвума клюбамі мае назоў [[Дэрбі дзю Рон]]. У 2009 годзе клюб дапоўніў сваю структуру жаночым футбольным клюбам.

У клюбе бліскалі такія зоркі міжнароднага футболу, як [[Эмэ Жаке]], [[Жак Сантыні]], [[Ляран Блян]] і [[Мішэль Плятыні]], амаль кожны зь якіх прыцягваўся да [[Зборная Францыі па футболе|францускай нацыянальнай зборнай]] у якасьці гульца ці трэнэра.

== Гісторыя ==
=== Раньнія гады ===
Гісторыя «Сэнт-Эт’ена» пачалася ў 1919 годзе, калі супрацоўнікі супэрмаркета сеткі «Groupe Casino» стварылі футбольную каманду пад назвай «Amicale des Employés de la Société des Magasins Casino» (ASC). Каманда прыняла рашэньне выступаць у форме зялёнага колеру, якую супрацоўнікі апраналі на працы ў «Casino». У 1920 годзе з-за забароны [[Фэдэрацыя футбола Францыі|Фэдэрацыі футбола Францыі]] на выкарыстаньне таварных знакаў у назьве камандаў, клюб зьмяніў сваю назву на «Amical Sporting Club», каб захаваць абрэвіятуру ASC, а пасьля зьліцьця зь іншым мясцовым клюбам «Stade Forézien Universitaire», зьмяніў сваю назву на «Association sportive Stéphanoise» (ASS). У 1927 годзе прэзыдэнтам клюбу быў абраны [[П’ер Гішар]] — сын [[Жафруа Гішар]]а, які быў заснавальнікам «Casino».

У 1930 годзе нацыянальная фэдэрацыя футбола дазволіла клюбам мець прафэсійны статус. У 1933 «зялёныя» таксама атрымалі прафэсійны статус і зьмянілі назву на цяперашную — «Association Sportive Saint-Étienne». У тым жа годзе «Сэнт-Эт’ен» заявіўся ў новаўтвораную [[Француская Ліга 2|Лігу 2]] і заняў паводле выніках [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1933—1934 гадоў|сэзона 1933—1934 гадоў]] другое месца ў Паўднёвай групе. Клюб заставаўся ў Лізе 2 яшчэ чатыры сэзоны, перш чым у [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1938—1939 гадоў|сэзоне 1938—1939 гадоў]] дэбютаваў у [[Француская Ліга 1|Лізе 1]] пад кіраўніцтвам шатляндзкага спэцыяліста [[Ўільям Дакўорт|Ўільяма Дакўорта]], скончыўшы сэзон на ганаровым чацьвёртым месцы. Аднак разьвіць посьпех не атрымалася з-за пачатку [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]].

== Тытулы ==
* '''[[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]''': 10
** 1957, 1964, 1967, 1968, 1969, 1970, 1974, 1975, 1976, 1981
* '''Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]''': 6
** 1962, 1968, 1970, 1974, 1975, 1977
* '''Уладальнік [[Кубак францускай лігі па футболе|Кубка Лігі Францыі]]''': 1
** 2013
* '''Уладальнік [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]''': 6
** 1957, 1962, 1967, 1968, 1969

== Склад ==
: ''Актуальны на 15 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Брыс Маблё]]||1989}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Мікаэль Над]]||1999}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[П’ер Эква]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]]|2002}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Марока}}|Аб|[[Юніс Абдэльгамід]]||1987}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Бэнжамэн Бушуары]]||2001}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Ірвэн Кардана]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Аўгсбург (футбольны клюб)|Аўгсбург]]|1997}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Дэні Апія]]||1992}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Малі}}|Нап|[[Ібраім Сысако (1995)|Ібраім Сысако]]||1995}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Флярыян Тард’ё]]||1992}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Новай Зэляндыі}}|Нап|[[Бэн Олд]]||2002}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Максім Бэрнаўэр]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Дынама Заграб|Дынама З.]]|1998}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Люі Мутон]]||2002}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Сэнэгалу}}|Бр|[[Бубакар Фаль]]||2001}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[П’ер Карню]]||1996}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Лео Пэтро]]||1997}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Ганы}}|ПА|[[Агустын Баачы]]||2000}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Дэмакратычнай Рэспублікі Конга}}|Аб|[[Дылян Бацюбінсыка]]||1996}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Грузіі}}|Нап|[[Зурыко Давіташвілі]]||2001}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Антані Брыянсон]]|капітан|1994}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Сэнэгалу}}|Нап|[[Ібраіма Ваджы]]||1995}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Лямэн Фамба]]||1998}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Іван Масон]]||1998}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Сэрбіі}}|ПА|[[Ігар Міладынавіч]]||2003}}
{{Гулец|29|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Аймэн Муэфэк]]||2001}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Гат’е Лярсанё]]||1997}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Бэльгіі}}|Нап|[[Люкас Стасэн]]||2004}}
{{Гулец|63|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Джыліян Н’Гесан]]||2008}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.asse.fr/ Афіцыйны сайт]

{{Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Сэнт-Эт’ен]]</text>
      <sha1>20w8a76o6f8z0gv8befz5xdc0dsv69u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>130404</id>
    <revision>
      <id>2621622</id>
      <parentid>2574388</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3672" sha1="1ij7ho8g9rqseuhphitqjyjmom8ngca" xml:space="preserve">{{Футбольная ліга
|назва              = Ліга 1
|лягатып            = Logo de la Ligue 1.png
|памер              = 
|краіна             = {{Сьцяг Францыі|23px}} [[Францыя]]
|канфэдэрацыя       = [[УЭФА]]
|заснаваная         = 1932
|дывізіёны          = 
|каманды            = 18
|вылет у            = [[Француская Ліга 2|Ліга 2]]
|узроўні            = 1
|хатнія кубкі       = [[Кубак Францыі па футболе|Кубак Францыі]]
|міжнародныя кубкі  = [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Ліга чэмпіёнаў]],&lt;br /&gt;[[Ліга Эўропы УЭФА|Ліга Эўропы]],&lt;br /&gt;[[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Ліга канфэрэнцыяў]]
|чэмпіён            = [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] — 13-ы тытул
|сэзон              = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]]
|найпасьпяховы клюб = [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] — 13 тытулаў
|тэлебачаньне       = ''Canal+, beIN Sport''
|ўэбсайт            = [http://www.ligue1.com/ www.ligue1.com]
|актуальны сэзон    = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|Сэзон 2024—2025 гадоў]]
}}
'''Ліга 1''' ({{мова-fr|Ligue 1}}) — найвышэйшы дывізіён сыстэмы [[Чэмпіянат Францыі па футболе|футбольных лігаў Францыі]]. У спаборніцтве ўдзельнічаюць 18 клюбаў. Пасьля кожнага сэзону клюбы, якія занялі два апошнія месцы, пераводзяцца ў [[Француская Ліга 2|Лігу 2]], а іхнае месца займаюць дзьве наймацнейшыя каманды Лігі 2; яшчэ адзін клюб гуляе пераходныя матчы з трэцяй камандай Лігі 2.

Першы чэмпіянат Францыі быў праведзены ў [[Чэмпіянат Францыі па футболе 1932—1933 гадоў|сэзоне 1932—1933 гадоў]] і зваўся тады Нацыянальным чэмпіянатам, з 1933 па 2002 гады спаборніцтва мела назоў Дывізіён 1, а ў 2002 годзе дывізіён быў перайменаваны ў Лігу 1. Дзейным чэмпіёнам зьяляецца клюб «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]».

== Гісторыя ==
Прафэсійны футбол не існаваў у [[Францыя|Францыі]] да 1930 году. У ліпені 1930 году Нацыянальны савет [[Фэдэрацыя футболу Францыі|Фэдэрацыі футболу]] прагаласаваў за прафэсіяналізацыю францускага футболу. Заснавальнікамі прафэсійнага футболу ў Францыі зьяўляюцца [[Жорж Бяру]], [[Эманюэль Гамбардэльля]] й [[Габрыель Ано]].

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ligue1.com/ Афіцыйная старонка]{{ref-en}}

{{Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Чэмпіянат Францыі па футболе]]</text>
      <sha1>1ij7ho8g9rqseuhphitqjyjmom8ngca</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Робэрт Рэкард</title>
    <ns>0</ns>
    <id>130438</id>
    <revision>
      <id>2621577</id>
      <parentid>2352404</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621577</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6086" sha1="8zgl3kzp4fhs0qvnou3roa1eos6w3pd" xml:space="preserve">{{Навуковец 
|Імя                  = Робэрт Рэкард
|Арыгінал імя         = Robert Recorde
|Фота                 = Robert recorde.jpg
|Шырыня               = 
|Подпіс               = 
|Месца нараджэньня    = [[Тэнбі]], [[Ўэйлз]]
|Месца сьмерці        = [[Лёндан]], [[Ангельшчына]]
|Навуковая сфэра      = [[фізыка]], [[матэматыка]], [[мэдыцына]]
|Месца працы          = 
|Альма-матэр          = 
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = 
|Узнагароды і прэміі  = 
|Сайт                 = 
}}
'''Робэрт Рэкард''' ({{мова-en|Robert Recorde}}, каля [[1510]], [[Тэнбі]], [[Ўэйлз]] — [[1558]], [[Лёндан]], [[Ангельшчына]]) — ўэйлскі [[лекар]] і матэматык. Вядомы, у прыватнасьці, тым, што ў [[1557]] годзе прапанаваў выкарыстоўваць у матэматыцы знак роўнасьці.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся каля [[1510]] годзе ў рэспэктабельнай ўэйлскай сям'і. У [[1525]] годзе быў адпраўлены на навучаньне ў [[Оксфардзкі ўнівэрсытэт]], які скончыў у [[1531]] годзе. Заняўшыся мэдычнай дзейнасьцю, ў [[1545]] годзе адправіўся на навучаньне ў [[Кембрыдж]]. Пасьля заканчэньня вярнуўся ў [[Оксфард]], дзе выкладаў матэматыку.

Празь некаторы час пераехаў у [[Лёндан]], дзе быў кіраўніком Каралеўскага манэтнага двара Вялікабрытаніі. Рэкард таксама быў асабістым леварам [[Эдўард VI|Эдўарда VI]] і [[Марыя I|Марыі I]].

Быў абгавораны сваім палітычным апанэнтам, асуджаны, арыштаваны за запазычанасьці й пасаджаны за краты «Кінгз бэнч» у акрузе [[Саўтўорк]], дзе памёр у [[1558]] годзе.

== Працы ==
[[Выява:First Equation Ever.png|міні|&lt;center&gt;Першае друкарскае зьяўленне знака роўнасьці (запісана раўнаньне &lt;math&gt;14x + 15 = 71&lt;/math&gt;)&lt;/center&gt;]]
Сярод вядомых працаў навукоўца выдзяляюць наступныя&lt;ref&gt;Jourdain, Philip E. B. 1913, «The Nature Of Mathematics»&lt;/ref&gt;:
* «The Grounde of Artes, teachings the Worke and Practise, of Arithmeticke, both in whole numbers and fractions» (каля 1540) — першая выдадзеная ў [[Ангельшчына|Ангельшчыне]] кніга па [[Альгебра|альгебры]].
* «The Pathway to Knowledge, containing the First Principles of Geometry … bothe for the use of Instrumentes Geometricall and Astronomicall, and also for Projection of Plattes» ([[Лёндан]], 1551)
* «The Castle of Knowledge, containing the Explication of the Sphere both Celestiall and Materiall, etc.» ([[Лёндан]], 1556)
* «The Whetstone of Witte, whiche is the seconde parte of Arithmeteke: containing the extraction of rootes; the cossike practise, with the rule of equation; and the workes of Surde Nombers» ([[Лёндан]], 1557). Менавіта ў гэтай кнізе быў прапанаваны [[знак роўнасьці]]
* «The Urinal of Physic» (1548) — кніга па [[мэдыцына|мэдыцыне]], шматкроць перавыдавалася.

Меней вядомыя працы:
* «Cosmographiae isagoge»
* «De Arte faciendi Horologium»
* «De Usu Globorum et de Statu temporum»

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* А.А.Гусак, Г.М.Гусак, А.А.Брычыкава &quot;Даведнік па вышэйшай матэматыцы&quot;, Мн., &quot;ТетраСистемс&quot;, 2007, С.550

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{спасылка|url=http://www.famouswelsh.com/cgibin/getmoreinf.cgi?pers_id=141|загаловак=Робэрт Рэкард|праект=матэматыкі [[Ўэйлз]]а|мова=en|копія=http://web.archive.org/web/20021123005026/http://www.famouswelsh.com/cgibin/getmoreinf.cgi?pers_id=141}}
* [https://web.archive.org/web/20040418210411/http://www.100welshheroes.com/en/biography/robertrecorde 100 герояў Ўэйлза — Робэрт Рэкард] {{Ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20090304032905/http://jeff560.tripod.com/mathword.html Гісторыя выкарыстаньня тэрмінаў і сымбаляў у матэматыцы]. Калекцыя цытатаў Рэкарда. {{Ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20070927211011/http://141.14.236.86/cgi-bin/archim/dict/hw?lemma=RECORDE&amp;step=entry&amp;id=d006 Робэрт Рэкард] у матэматычным і філязофскім слоўніку Чарлза Гатана. {{Ref-en}}
* [http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/alabaster/A7269690 Жыцьцё й працы Робэрта Рэкарда] {{Ref-en}}
* [http://blog.plover.com/math/recorde.html Robert Recorde invents the equals sign ] {{Ref-en}}
* [http://page.mi.fu-berlin.de/~froetsch/manosem/Helle/Istgleich.html Гісторыя ўзьнікненьня знака роўнасьці] {{Ref-de}}

{{Ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1510 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Тэнбі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1558 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Лёндане]]
[[Катэгорыя:Ўэйлскія матэматыкі]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Оксфардзкага ўнівэрсытэту]]</text>
      <sha1>8zgl3kzp4fhs0qvnou3roa1eos6w3pd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>НАК Брэда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136922</id>
    <revision>
      <id>2621600</id>
      <parentid>2620886</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:47:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621600</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8307" sha1="eplsnogqdsdozngwu3un3d53emamdd5" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = НАК Брэда
|Лягатып          = Crest NAC 1912.jpg
|ПоўнаяНазва      = NOAD ADVENDO Combinatie Breda
|Заснаваны        = 19 верасьня 1912
|Горад            = [[Брэда]], [[Нідэрлянды]]
|Стадыён          = [[Рат Вэрлег (стадыён)|Рат Вэрлег]]
|Умяшчальнасьць   = 19 000
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|НАКБрэдаЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|НАКБрэдаСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|НАКБрэда}}
|Прыналежнасьць   = Нідэрляндзкія
}}
'''НАК''' ({{мова-nl|NAC}}) — нідэрляндзкі футбольны клюб з гораду [[Брэда|Брэды]]. Заснаваны ў 1912 годзе. [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]] (1921), уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]] (1973). Свае хатнія матчы клюб ладзіць на стадыёне [[Рат Вэрлег (стадыён)|Рат Вэрлег]], які быў названы ў гонар былога гульца клюбу і функцыянэра [[Антоон Вэрлег|Антоона Вэрлега]].

== Гісторыя ==
НАК быў заснаваны 19 верасьня 1912 году ў выніку аб’яднаньня клубаў АДВЭНДО і НОАД. Падчас аб’яднаўчага сходу атмасфэра была напружанай, бо НОАД хацеў захаваць сваю назву для аб’яднанага клюбу, але гэтая назва была непрымальнай для АДВЭНДО. У рэшце рэшт Франс Конэрт прапанаваў назваць клюб НАК паводле першых літараў ад кожнага клюбу, а літара К на канцы азнчала слова «камбінацыя», што было ўхваленае ўдзельнікамі сходу&lt;ref name=&quot;Leeuw&quot;&gt;de Leeuw, John; Lemmens, Rob (1992). «80 Jaar NAC».&lt;/ref&gt;. Нідэрляндзкі футбольны зьвяз спачатку адмовіўся даваць дазвол новаму клюбу, але 28 кастрычніка 1912 году брэдаўцы атрымалі права гуляць у Другі Паўднёвым дывізіёне.

[[Файл:1926nacsquad.jpg|значак|зьлева|Футбалісты НАК у 1926 годзе.]]
Першыя гады былі ня вельмі пасьпяховымі для каманды, але пасьля пераезду на новы стадыён вынікі палепшыліся. НАК стаў адной з найлепшых каманд у Паўднёвым дывізіёне, узяўшы чэмпіёнскі тытул у 1919 годзе, што дало ёй права згуляць у Кубку чэмпіёнаў Нідэрляндаў. У 1920 годзе НАК быў адным зь першых клюбаў краіны, якія згулялі міжнародныя матчы&lt;ref name=&quot;Leeuw&quot;/&gt;. Футбалісты зладзілі шэраг таварыскіх матчаў, у тым ліку матч супраць мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», у якім нідэрляндцы здабылі перамогу зь лікам 4:0, а гішпанскія газэты назвалі НАК «хлопцамі з [[Брэда|Брэды]], майстрамі футболу». У 1921 годзе клюб адзначыў адное з сваіх найвялікшых сваіх дасягненьняў, стаўшы чэмпіёнам Нідэрляндаў. Цягам сэзону НАК перамог «[[Аякс Амстэрдам|Аякс]]», «Бі Кўік 1887» і «[[Гоў Эгэд Іглз Дэвэнтэр|Го Эгэд]]». Ён працягваў дасягаць посьпехаў, лічыўшыся адным з найлепшых клюбаў нідэрляндзкага футболу ў 1920-я і 1930-я гады. За гэты час яны заваявалі 6 тытулаў Паўднёвага дывізіёну, а іхны стыль гульні быў прызнаны тэхнічна бездакорным прэсай і грамадзкасьцю&lt;ref name=&quot;Leeuw&quot;/&gt;.

[[Файл:Beatrixstraat.jpg|значак|зьлева|Заўзятары клюбу на фатаздымку 1975 году.]]
Зь цягам часу кіраўніцтва НАК пастанавіла сабе наняць прафэсійнага трэнэра. Спачатку быў наняты ангелец Бэн Афлек, але праз пару месяцаў яго замяніў Джэймз Мур. У першай палове 1930-х гадоў высьветлілася, што стадыён каманды стаіць у жылой зоне, таму каманда была вымушаная пакінуць Брэду, перабраўшыся ў Прынсгаге. У 1939 годзе клюб і Брэда аднавілі перамовы аб тым, ці могуць яны вярнуцца ў горад. Гарадзкая рада вылучыла вялікі надзел зямлі на вуліцы Бэатрыксстраат пад стадыён, таму ў 1940 годзе НАК вярнуўся ў места. Пачатак 1960-х гадоў быў ня вельмі радасным для НАК, гэтак у 1964—1965 гадах каманда нават упершыню за сваё існаваньне вылецела з найвышэйшай лігі.

Вылет азначаў поўную зьмену кіраўніцтва клюбу, што паспрыяла вяртаньню каманды ў элітны дывізіён ужо праз год. Да таго ж НАК прабіўся ў фінал [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]], але каманда саступіла там «Аяксу». У 1973 годзе брэдаўцы зноў трапілі ў фінал, дзе гэтым разам выгулялі сваіх супернікаў з [[НЭК Нэймэген|НЭК]] зь лікам 2:0. У 1980-х гадах НАК двойчы вылятаў у ніжэйшую лігу. Пасьля другога вылету фінансавае становішча НАК выглядала жахлівым. Клюб быў амаль банкрутам і быў вымушаны прадаваць сваю маёмасьць, каб выжыць. Гадамі НАК змагаўся за выжываньне, але ў канцы дзесяцігодзьдзя сытуацыя палепшылася. 7 чэрвеня 1989 году гулец НАК [[Андра Кнэль]] загінуў у авіякатастрофе. Праз сумныя моманты павязаныя зь сьмерцю гульца паміж заўзятарамі НАК і «[[Спарта Ратэрдам|Спарты]]», дзе калісьці гуляў Кнэль, склаліся асаблівыя адносіны. У 1992 годзе каманда вярнулася ў [[Эрэдывізія|Эрэдывізію]].

== Тытулы ==
* '''[[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]''': 1
** 1921
* '''Уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]]''': 1
** 1973

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.nac.nl/ Афіцыйны сайт]

{{Эрэдывізія чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе}}

[[Катэгорыя:Брэда]]</text>
      <sha1>eplsnogqdsdozngwu3un3d53emamdd5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гутаркі ўдзельніка:Rabbi Mendl</title>
    <ns>3</ns>
    <id>137696</id>
    <revision>
      <id>2621582</id>
      <parentid>2571927</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Neriah</username>
        <id>68491</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Neriah перанёс старонку [[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina]] у [[Гутаркі ўдзельніка:Rabbi Mendl]]: Аўтаматычны перанос старонкі пры перайменаваньні ўдзельніка з «[[Special:CentralAuth/Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]]» у «[[Special:CentralAuth/Rabbi Mendl|Rabbi Mendl]]»</comment>
      <origin>2571927</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9423" sha1="rfrpgdcn5l8zzttu523kvo2hgjlk1c8" xml:space="preserve">{{Вітаем}}
—[[Удзельнік:Zedlik|zedlik]] 02:02, 16 лютага 2013 (FET)

== [[:Файл:Korotkevich.Vorsha.jpg]] ==

Вітаю! Дзякуй за загрузку фатаздымка помніка У. Караткевічу. Справа ў тым, што ў адпаведнасьці зь беларускім заканадаўствам аўтарскія правы на помнікі належаць скульптарам, а таму такія здымкі ня могуць свабодна распаўсюджвацца і выкарыстоўвацца ў Вікіпэдыі. Для таго, каб можна было выкарыстоўваць такі здымак, калі ласка, зрабіце наступнае:
* Загрузіце новую вэрсію файла [[:Файл:Korotkevich.Vorsha.jpg]], у якой помнік не зьўяляецца асноўным прадметам здымка; напрыклад, займае нязначную частку ад усяго фатаздымка; гэта можна зрабіць з дапамогай спасылкі «Загрузіць новую вэрсію гэтага файла», якая знаходзіцца ў ніжняй частцы старонкі з фатаздымкам;
* На старонку файла дадайце шаблён ліцэнзіі, каб было зразумела, на якіх правах даступны гэты здымак; у Вікіпэдыі без абмежаваньняў дазваляецца выкарыстоўваць толькі файлы, ліцэнзаваныя на ўмовах вольных ліцэнзій; напрыклад, адной з найбольш распаўсюджанай зьяўляецца {{Ш|CC-BY-SA-3.0}}).
У цяперашнім выгдядзе здымак, на даль, парушае аўтарскія правы скульптараў і таму не адпавядае патрабаваньням для выкарыстаньня ў Вікіпэдыі. —[[Удзельнік:Zedlik|zedlik]] 03:32, 28 красавіка 2013 (FET)
* Здравствуйте. Я же загрузила это фото как &quot;Несвободный файл&quot;. Если бы файл был свободным, я бы загрузила его на Викисклад:

&lt;pre&gt;
{{Несвабодны файл
|апісаньне=Помнiк Караткевiчу у Оршы. Скульптар Голубеў I.
|крыніца= уласны здымак
|час стварэньня= 19.05.2012
|аўтар= Скульптар Голубеў I.
|частка=330 × 570
|разрозненьне=так
}}
&lt;/pre&gt;

У меня есть только ракурс, где я рядом с этим памятником. Разве он подойдёт для Википедии? 
В двух других языковых разделах эта фотография, загруженная как не свободная, почему-то не вызывает нареканий. [[Удзельнік:Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina|гутаркі]]) 11:37, 28 красавіка 2013 (FET)

: Вы ўсё правільна зрабілі. Я не зразумеў спачатку, што файл быў загружаны як несвабодны, бо выкарыстоўваўся шаблён, якога ў нас не існуе — перапрашаю. Я дадаў у апісаньне файла патрэбны шаблён і абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня, а таксама крыху паменшыў выяву, каб яе памер не перавышаў 0,1 мэгапіксэла, як гэтага патрабуюць крытэры выкарыстаньня несвабодных файлаў. Думаю, цяпер праблемаў з выкарыстаньнем гэтай выявы ў артыкуле пра Караткевіца ня будзе. Дзякуй за здымак! —[[Удзельнік:Zedlik|zedlik]] 15:57, 28 красавіка 2013 (FET)
* Дзякуй за дапамогу! [[Удзельнік:Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina|гутаркі]]) 18:18, 28 красавіка 2013 (FET)

== Удзел у галасаваньні ==
Вітаю!  Запрашаю прыядноўвацца да ўдзелу ў распачатым галасаваньні па [[Украінская мова|новым абраным артыкуле]] — [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў абраныя артыкулы/Украінская мова]]. З Павагаю. --[[Удзельнік:Mr. Sрock|Mr. Sрock]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Mr. Sрock|гутаркі]]) 11:29, 5 чэрвеня 2013 (FET)

== Вялікая Сваротва ==

Вітаю. Ня варта запіхваць усю інфармацыю пра царкву ў артыкул пра вёску, у якой яна знаходзіцца. Стварыў асобны артыкул [[Сьвята-Траецкая царква (Вялікая Сваротва)]]--[[Удзельнік:Liashko|Liashko]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Liashko|гутаркі]]) 16:15, 22 студзеня 2014 (FET)
:Извиняюсь, я не очень хорошо изъясняюсь по-белорусски, а «запіхваць» - это энциклопедично? С другой стороны, это же прекрасно, что на статью Вас вдохновило именно моё «запіхванне». Теперь на одну статью в Википедии больше. Может, мне ещё чего куда-нибудь «запіхнуць»? --[[Удзельнік:Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina|гутаркі]]) 22:50, 22 студзеня 2014 (FET)
:: Хм, не хацеў пакрыўдзіць, проста зьвярнуў увагу на тое, як варта рабіць. Наконт запіхваньня — так, даволі энцыкляпэдычнае слова, але ў любым выпадку — старонка гутарак не зьяўляецца энцыкляпэдыяй.--[[Удзельнік:Liashko|Liashko]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Liashko|гутаркі]]) 23:57, 23 студзеня 2014 (FET)
::: Раз не «зьяўляецца», тогда записываю огромный и жирный минус вам в карму. [[Удзельнік:Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina|гутаркі]]) 03:12, 26 студзеня 2014 (FET)

==Віківясна-2022==
{| width=&quot;800&quot; align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align:center; border:3px solid Yellow;-moz-border-radius:7px;-webkit-border-radius:5px; background:{{Градыент|top|#ffea78, YellowGreen, #ffea78}}; color:DarkBlue;&quot;
|-
|[[Файл:Logo original-t.png|140пкс|link=Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2022]]
| &lt;div style=&quot;font-size:16pt; text-align: center;&quot;&gt;&lt;big style=&quot;color: DarkBlue;&quot;&gt;'''Запрашэньне да ўдзелу ў «[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2022|Віківясьне-2022]]»'''&lt;/big&gt;
&lt;div style=&quot;font-size:13pt;&quot;&gt;
{{gender:{{BASEPAGENAME}}|Паважаны вікіпэдыст!|Паважаная вікіпэдыстка!}} Ад імя ўдзельніцаў і ўдзельнікаў '''міжнароднага конкурсу&lt;/br&gt;«[[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2022|Віківясна Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы]]»'''&lt;/br&gt;маем гонар запрасіць Вас да супрацы.&lt;/br&gt;Калі маеце жаданьне, запішыцеся, калі ласка, у [[Вікіпэдыя:Праект:Віківясна-2022/Удзел|сьпіс удзельніцаў і ўдзельнікаў]].
|}
--[[Удзельнік:W]] 10:32, 19 сакавіка 2022 (UTC+3)

== [[Саюзная рашучасьць-2022]] ==
Вітаю! Як маецеся? Буду ўдзячны за падтрымку вылучэньня артыкула ў добрыя на старонцы [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Саюзная рашучасьць-2022]]. Дапаўненьне артыкула і адпаведная прапанова таксама вітаюцца. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 18:13, 24 сакавіка 2022 (UTC+3)

== [[Паўднёваазіяцкае аб’яднаньне рэгіянальнай супрацы]] ==
Вітаю! Як маецеся? Буду ўдзячны за падтрымку артыкула на старонцы [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Паўднёваазіяцкае аб’яднаньне рэгіянальнай супрацы]]. Яго дапаўненьне і адпаведная прапанова вітаюцца. З найлепшымі пажаданьнямі,--[[Удзельнік:W]] 12:37, 29 сьнежня 2022 (UTC+3)</text>
      <sha1>rfrpgdcn5l8zzttu523kvo2hgjlk1c8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вялікія Бакшты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137958</id>
    <revision>
      <id>2621612</id>
      <parentid>2296416</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:20:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4346" sha1="0m52yvzuzrwgoqk1sefo6gxxn29ubv8" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Вялікія Бакшты
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Вялікіх Бакштаў
|Трансьлітараваная назва          = Vialikija Bakšty
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                             = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет                        = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 5
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 222322
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 11
 |Шырата сэкундаў                 = 32
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 17
 |Даўгата сэкундаў                = 4
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Вялі́кія Ба́кшты'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 282&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Вялікія Бакшты ўваходзяць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==
28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Граніцкі сельсавет|Граніцкага]] ў [[Радашкавіцкі сельсавет]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&amp;p0=D913n0058646&amp;p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1999 год — 4 чалавекі
* 2010 год — 5 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}

[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]</text>
      <sha1>0m52yvzuzrwgoqk1sefo6gxxn29ubv8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Малыя Бакшты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137960</id>
    <revision>
      <id>2621613</id>
      <parentid>2313190</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:20:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4329" sha1="q5y9etv3sga26kml0zjfe08as05f22x" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Малыя Бакшты
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Малых Бакштаў
|Трансьлітараваная назва          = Malyja Bakšty
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                             = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет                        = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 2
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 222322
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 13
 |Шырата сэкундаў                 = 19
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 16
 |Даўгата сэкундаў                = 7
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Малы́я Ба́кшты'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 282&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Малыя Бакшты ўваходзяць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==
28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Граніцкі сельсавет|Граніцкага]] ў [[Радашкавіцкі сельсавет]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&amp;p0=D913n0058646&amp;p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1999 год — 4 чалавекі
* 2010 год — 2 чалавекі

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}

[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]</text>
      <sha1>q5y9etv3sga26kml0zjfe08as05f22x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вайтэлі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138149</id>
    <revision>
      <id>2621611</id>
      <parentid>2579164</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:15:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5448" sha1="2lnil3tnhret1xsllawku7s9didov0u" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Вайтэлі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Вайтэляў
|Трансьлітараваная назва          = Vajteli
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                             = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет                        = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 51
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Паштовы індэкс                   = 222323
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 9
 |Шырата сэкундаў                 = 6
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 7
 |Даўгата сэкундаў                = 36
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Вайтэ́лі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 291&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Вайтэлі ўваходзяць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==
З 1793 году пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай Вайтэлі, як і ўся Вялейшчына, уваходзіла ў склад Расейскай імпэрыі, быў утвораны Вялейскі павет у складзе спачатку Менскай, а з 1843 году — Віленскай губэрні. Уваходзіла ў склад Вялейскага павету Расейскай імпэрыі. У міжваенны час знаходзілася ў складзе Вялейскага павету, пазьней (1927) у складзе Маладэчанскага павету Віленскага ваяводзтва Польскай Рэспублікі, у гміне [[Краснае (гміна)|Краснае]]&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20220427214757/https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3950665&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', «Dzieje Najnowsze», Rocznik L — 2018 (2), 2018, s. 95-100.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1866 год — 15 чалавек&lt;ref&gt;http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/765&lt;/ref&gt;
* 1921 год — 61 чалавекі&lt;ref&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 84.&lt;/ref&gt;
* 1931 год — 77 чалавек&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 28.&lt;/ref&gt;
* 1999 год — 51 чалавек
* 2010 год — 51 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{SgKP|XIII|765|Wojtele, wieś, powiat wilejski}}

{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}

[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]</text>
      <sha1>2lnil3tnhret1xsllawku7s9didov0u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шалухі (Менская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138374</id>
    <revision>
      <id>2621607</id>
      <parentid>2578720</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:13:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5249" sha1="gkiq03vbqw0pxeh4w0mgahoximo3kkt" xml:space="preserve">{{Іншыя значэньні|Шалухі}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Шалухі
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Шалухаў
|Трансьлітараваная назва          = Šaluchi
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Менская вобласьць|Менская]]
|Раён                             = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]]
|Сельсавет                        = [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 13
|Год падліку колькасьці           = 2010
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Паштовы індэкс                   = 222322
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 54
 |Шырата хвілінаў                 = 10
 |Шырата сэкундаў                 = 59
 |Даўгата градусаў                = 27
 |Даўгата хвілінаў                = 10
 |Даўгата сэкундаў                = 40
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Шалу́хі'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 291&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Шалухі ўваходзяць у склад [[Радашкавіцкі сельсавет|Радашкавіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==
З 1793 году пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай Шалухі, як і ўся Вялейшчына, уваходзіла ў склад Расейскай імпэрыі, быў утвораны Вялейскі павет у складзе спачатку Менскай губэрні, а з 1843 году — Віленскай губэрні. Уваходзіла ў склад Вялейскага павету Расейскай імпэрыі. У міжваенны час знаходзілася ў складзе Вялейскага павету Віленскага ваяводзтва Польскай Рэспублікі, у гміне [[Краснае (гміна)|Краснае]]&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20220427214757/https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3950665&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', «Dzieje Najnowsze», Rocznik L — 2018 (2), 2018, s. 95-100.&lt;/ref&gt;.

== Насельніцтва ==
* 1921 год — 73 чалавекі&lt;ref&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 84.&lt;/ref&gt;
* 1931 год — 76 чалавек&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 28.&lt;/ref&gt;
* 1999 год — 12 чалавек
* 2010 год — 13 чалавек

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Радашкавіцкі сельсавет}}
{{Маладэчанскі раён}}

[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]</text>
      <sha1>gkiq03vbqw0pxeh4w0mgahoximo3kkt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Робэрт Фішэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138845</id>
    <revision>
      <id>2621493</id>
      <parentid>2601339</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:45:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+Вышэй</comment>
      <origin>2621493</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3927" sha1="4o11ijmbbegzs2hq5axcfd1i2vqxjlz" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Шахматыст}}
'''Ро́бэрт (Бо́бі) Джэймз Фі́шэр''' ({{Мова-en|Robert James &quot;Bobby&quot; Fischer}}; 9 сакавіка 1943, [[Чыкага]], [[ЗША]] — 17 студзеня 2008, [[Рэйк’явік]], [[Ісьляндыя]]) — адзін з самых яскравых і выбітных [[шахматы]]стаў сваёй эпохі. Адзінаццаты [[Чэмпіёны сьвету па шахматах|чэмпіён сьвету па шахматах]] ([[1972]]—[[1975]]), адзіны шахіст Захаду, які перапыніў гегемонію [[СССР|савецкіх]] гульцоў у пэрыяд ад [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] да 1991 року. 8-разовы чэмпіён ЗША.

== Спартовыя дасягненьні ==
{| class=&quot;standard&quot;
|-
!Рок||Спаборніцтва||Вынік
|-
| 1961|| матч з [[Самуэль Рашэўскі|Самуэлем Рашэўскім]] ||+2 =7 −2{{Заўвага|Пры нічыйным ліку Фішэр адмовіўся працягваць барацьбу, пераможцам быў абвешчаны Рашэўскі.}}
|-
| 1962|| [[Стакгольм]] (міжзанальны турнір)|| 1 месца (+13 =9 −0)
|-
| 1967|| [[Сус]] (міжзанальны турнір)|| +7 =3 −0{{Заўвага|Выбыў з турніру, знаходзячыся на першым месцы з 8,5 з 10 пунктаў, праз спрэчкі з арганізатарамі.}}
|-
| 1970|| [[Буэнас-Айрэс]]||1 месца (+13 =4 −0)
|-
| 1970|| [[Пальма-дэ-Мальёрка]] (міжзанальны турнір)|| 1 месца (+15 =7 −1)
|-
| 1971|| [[Ванкувэр]], чвэрцьфінальны матч прэтэндэнтаў супраць [[Марк Тайманаў|Марка Тайманава]]|| перамога (+6 =0 −0)
|-
| 1971|| [[Дэнвер]], паўфінальны матч прэтэндэнтаў супраць [[Бэнт Ларсэн|Бэнта Ларсэна]]|| перамога (+6 =0 −0)
|-
| 1971|| Буэнас-Айрэс, фінальны матч прэтэндэнтаў супраць [[Тыгран Петрасян|Тыграна Петрасяна]]|| перамога (+5 =3 −1)
|-
| 1972|| [[Рэйк’явік]], [[Чэмпіянат сьвету па шахматах 1972 году|матч на першынство сьвету з Барысам Спаскім]]|| чэмпіёнства (+7 =11 −3)
|}

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://bobbyfischer.net/ Бачына, прысьвечаная Бобі Фішэру]{{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20080220202804/http://www.bobby-fischer.net/bobby_fischer_video_1.htm Жыцьцёвая гісторыя Фішэра ў малюнках]

{{Накід}}
{{Чэмпіёны сьвету па шахматах}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Робэрт Джэймз}}
[[Катэгорыя:Шахматысты ЗША]]
[[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па шахматах]]
[[Катэгорыя:Шахматныя гросмайстры]]
[[Катэгорыя:Пераможцы шахматных Алімпіядаў]]
[[Катэгорыя:Шахматныя тэарэтыкі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Чыкага]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Рэйк’явіку]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад ныркавай няздатнасьці]]
[[Катэгорыя:Адмаўленцы Галакосту]]
[[Катэгорыя:Эмігранты ЗША]]
[[Катэгорыя:Ісьляндзкія імігранты]]</text>
      <sha1>4o11ijmbbegzs2hq5axcfd1i2vqxjlz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вілем II Тыльбург</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139451</id>
    <revision>
      <id>2621601</id>
      <parentid>2613885</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1888" sha1="ld78x032sc6lpk7l7b757p9kb22yu14" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Вілем II
|Лягатып          = 
|ПоўнаяНазва      = Willem II
|Заснаваны        = 12 жніўня 1896
|Горад            = [[Тыльбург]], [[Нідэрлянды]]
|Стадыён          = [[Кароль Вілем II (стадыён)|Кароль Вілем II]]
|Умяшчальнасьць   = 14 637
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|ВілемIIТылЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|ВілемIIТылСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў|ВілемIIТыл}}
|Прыналежнасьць   = Нідэрляндзкія
}}
«'''Вілем II'''» ({{мова-nl|Willem II}}) — нідэрляндзкі футбольны клюб з гораду [[Тыльбург]]у. Заснаваны ў 1896 годзе. Трохразовы [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|чэмпіён Нідэрляндаў]], двухразовы ўладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]].

== Тытулы ==
* '''[[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]''': 3
** 1916, 1952, 1955
* '''Уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]]''': 2
** 1944, 1963

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.willem-ii.nl/ Афіцыйны сайт]

{{Эрэдывізія чэмпіянату Нідэрляндаў па футболе}}

[[Катэгорыя:Тыльбург]]</text>
      <sha1>ld78x032sc6lpk7l7b757p9kb22yu14</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ягор Хаткевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139684</id>
    <revision>
      <id>2621590</id>
      <parentid>2605878</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:40:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621590</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9594" sha1="jjph8vtwq0yqk6po9za5izjc48zhrue" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Ягор Хаткевіч''' ({{Н}} 9 ліпеня 1988 году) — беларускі футбаліст, брамнік казаскага клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]» і нацыянальнай [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі]].

== Кар’ера ==
Гуляў за дубль [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]], [[Партызан-2002 Менск|МТЗ-РІПА]] і «[[Віцебск (футбольны клюб)|Віцебска]]», у другой палове 2008 году гуляў за клюб пятага швэдзкага дывізіёну&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/15639.html МТЗ-РИПО отдало двух футболистов в аренду в Швецию]&lt;/ref&gt;. З 2010 па 2012 гады быў асноўным брамнікам рэчыцкага «[[Ведрыч-97 Рэчыца|Ведрыча-97]]», а ў студзені 2013 году стаў гульцом «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомля]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160304194342/http://sportpanorama.by/news/football/20068/ «Гомель» подписал контракт с голкипером Егором Хаткевичем] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304194342/http://sportpanorama.by/news/football/20068/ |date=4 сакавіка 2016 }}&lt;/ref&gt;. Спачатку разглядаўся як другі брамнік пасьля [[Ігар Логвінаў|Ігара Логвінава]], але ў хуткім часе замацаваўся як асноўны брамнік гомельскай каманды. Улетку 2013 году, пасьля прыходу ў клюб [[Артур Лясько|Артура Лясько]], стаў чаргавацца зь ім на пазіцыі брамніка.

У студзені 2014 году падпісаў кантракт з наваполацкім «[[Нафтан Наваполацак|Нафтанам]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/news/football/155538 Егор Хаткевич и Станислав Сазонович продолжат карьеру в «Нафтане»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У складзе «Нафтану» стаў другім брамнікам пасьля [[Ігар Даўгяла|Ігара Даўгялы]]. Сэзон 2015 году пачаў асноўным брамнікам, замацаваўся на гэтай пазыцыі пасьля траўмы Даўгялы. У студзені 2016 году перайшоў у «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/80702.html Егор Хаткевич подписал контракт с «Торпедо-БелАЗ»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У студзені 2018 году падпісаў кантракт з клюбам «[[Іслач Менскі раён|Іслач]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/109024.html Егор Хаткевич стал игроком «Ислочи»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Стаў другім брамнікам каманды, з чэрвеня па жнівень падчас траўмы [[Сяргей Туранок|Сяргей Туранка]], а таксама пазьней у лістападзе заняў месца ў аснове. У сэзоне 2019 году стаў асноўным брамнікам каманды. У лістападзе 2019 году падоўжыў кантракт зь «Іслаччу»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/133677.html &quot;Ислочь&quot; продлила контракт с Хаткевичем]&lt;/ref&gt;. У сьнежні 2020 году па сканчэньні кантракту пакінуў прысталічны клюб&lt;ref&gt;[https://football.by/news/146612.html Хаткевич покинул &quot;Ислочь&quot;]&lt;/ref&gt; і неўзабаве падпісаў пагадненьне зь менскім «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/146872.html Хаткевич стал игроком минского &quot;Динамо&quot;]&lt;/ref&gt;. У пачатку сэзона 2021 году чаргаваўся ў складзе зь [[Яўген Памазан|Яўгенам Памазанам]], а зь лета, калі Памазан пакінуў «Дынама», замацаваўся ў якасьці ясноўнага брамніка каманды. У сьнежні 2022 году па сканчэньні кантракту пакінуў сталічны клюб&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-12-19|url = https://football.by/news/170628 |title = Хаткевич, Козлов и Наумов покинули минское &quot;Динамо&quot; |website = football.by|accessdate = 2022-12-20|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

У студзені 2023 году пачаў трэнавацца з казаскім «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]» і ў лютым склаў угоду з клюбам&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-01|url = https://football.by/news/171701 |title = &quot;Атырау&quot; официально объявил о переходе Егора Хаткевича |website = football.by|accessdate = 2023-02-02|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Стаў асноўным брамнікам каманды. У студзені 2024 году падоўжыў кантракт з клюбам&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2024-01-26|url = https://football.by/news/183225 |title = Егор Хаткевич продолжит выступать в команде Виталия Жуковского |website = football.by|access-date = 2024-01-29|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Як і год раней брамнік быў першым выбарам беларускага галоўнага трэнэра [[Віталь Жукоўскі|Віталя Жукоўскага]]. Па заканчэньні сэзону Хаткевіч поруч з Жукоўскім прыяднаўся да «[[Туран Туркестан|Турану]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-02-27 |url = https://bel.football/news/ofitsialno-egor-khatkevich-futbolist-turana |загаловак = Официально: Егор Хаткевич — футболист «Турана» |выдавец = Белорусский футбол |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Улетку поруч з Жукоўскім і шэрагам іншых беларусаў вярнуўся ў «Атыраў».

=== Міжнародная ===
У кастрычніку 2019 году быў выкліканы ў [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальную зборную Беларусі]], стаўшы такім чынам першым у гісторыі футбалістам «[[Іслач Менскі раён|Іслачы]]», які быў запрошаны ў нацыянальную каманду. Дэбютаваў у зборнай 26 лютага 2020 году ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Баўгарыі па футболе|зборнай Баўгарыі]] (1:0), адгуляўшы ўсе 90 хвілінаў.

== Дасягненьні ==
* Бронзавы прызёр [[Чэмпіянат Беларусі па футболе|чэмпіянату Беларусі]]: [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2021 году|2021]]

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Нафтан Наваполацак|Нафтан]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Найвышэйшая ліга]] || 23 || –28
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| [[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 6 || –10
|-
| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 10 || –7
|-
| [[Іслач Менскі раён|Іслач]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Найвышэйшая ліга]] || 13 || –14
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20130424045053/http://www.fcgomel.by/team/main/players/hatkevich_egor/ Профіль на сайце «Гомелю»]{{Ref-ru}}
* [http://www.pressball.by/footballstat/egoe_khatkevich/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Хаткевіч, Ягор}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Футбалісты зборнай Беларусі]]</text>
      <sha1>jjph8vtwq0yqk6po9za5izjc48zhrue</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Руслан Юдзянкоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>139735</id>
    <revision>
      <id>2621591</id>
      <parentid>2605881</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:48:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621591</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9577" sha1="2fux0rsip5ard96nefkvgdadwxjwmxs" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Руслан Юдзянкоў''' (нарадзіўся 28 красавіка 1987 году) — беларускі футбаліст, абаронца казаскага клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]» і нацыянальнай [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі]].

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
Пачынаў кар’еру ў магілёўскім «[[Дняпро Магілёў|Дняпры]]», потым гуляў у розных клюбах Першай лігі. У 2010 годзе перайшоў у «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]», але пасьля выхаду каманды ў Найвышэйшую лігу страціў месца ў аснове і гуляў за дубль. Улетку 2011 году перайшоў у мазырскую «[[Славія Мазыр|Славію]]» і дапамог ёй перамагчы ў Першай лізе. У Найвышэйшай лізе працягваў выступаць у асноўным складзе мазырскай каманды на пазыцыі цэнтральнага паўабаронцы. Паводле вынікаў сэзону 2013 году «Славія» страціла месца ў Найвышэйшай лізе, а Юдзянкоў пакінуў клюб. У пачатку 2014 году спрабаваў уладкавацца ў магілёўскім «Дняпры» і берасьцейскім «[[Дынама Берасьце|Дынама]]»&lt;ref&gt;[http://by.tribuna.com/football/157313569.html Жевнеров, Юденков и Дударь находятся на просмотре в брестском «Динамо»]&lt;/ref&gt;, але марна.

У сакавіку 2014 году падпісаў кантракт зь мікашэвіцкім «[[Граніт Мікашэвічы|Гранітам]]»&lt;ref&gt;[http://by.tribuna.com/football/158725876.html Хомляк, Евсеенко, Юденков и еще пять футболистов стали игроками «Гранита»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Згуляў за «Граніт» у пяці матчах у пачатку сэзону, але пасьля чаго у траўні атрымаў пашкоджаньне. У выніку прапусьціў большую частку сэзону. У кастрычніку 2014 году перайшоў у «[[Гарадзея (футбольны клюб)|Гарадзею]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/articles/football/belarus/88518 1-я лига. Фунт гвоздей]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў сэзону 2015 году дапамог «цукровым» выйсьці ў Найвышэйшую лігу, але да пачатку наступнага розыгрышу сышоў з клюбу. З 2016 году ізноў выступаў за клюб «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/articles/football/belarus/94100 Первая лига. Заявки команд. «Гомель» Журавля и «Днепр» Седнева: видим цель — не видим преград?]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў першага сэзону па вяртаньні атрымаў перамогу ў Першай лізе. У сэзоне 2017 году заставаўся трывалым гульцом асновы гамельчукоў, выступаючы на пазыцыі цэнтральнага абаронцы. У сьнежні 2017 году на год падоўжыў кантракт з «Гомлем»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/107643.html &quot;Гомель&quot; продлил контракты с Юденковым и Ковалевым]&lt;/ref&gt;. Зь лета 2018 году быў капітанам каманды. Сэзон 2019 году пачынаў на лаве запасных, аднак неўзабаве вярнуў месца ў пачатковым складзе. У сьнежні 2019 году падоўжыў кантракт з гомельскім клюбам&lt;ref&gt;[http://football.by/news/134997.html Юденков продлил соглашение с &quot;Гомелем&quot;]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2020 годк заставаўся асноўным гульцом каманды і дапамог ёй вярнуцца ў Найвышэйшую лігу. У студзені 2021 году склаў новае пагадненьне з «Гомлем»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/147338.html &quot;Гомель&quot; продлил контракт с Юденковым]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2021 году ў якасьці трывалага гульца асновы дапамог гомельскай камандзе заняць чацьвертае месца ў чэмпіянаце Беларусі.

У лютым 2022 году пакінуў «Гомель»&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Футбол. Руслан Юденков покинул &quot;Гомель&quot; |url=https://www.pressball.by/news/football/405457 |accessdate=3 сакавіка 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220303084256/https://www.pressball.by/news/football/405457 |archivedate=3 сакавіка 2022 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; і хутка далучыўся да казаскага «[[Мактаарал Атакент|Мактааралу]]», у сакавіку афіцыйна стаў гульцом клюбу&lt;ref&gt;[https://football.by/news/161789.html Рустал Юденков и Павел Чикида перешли в казахстанский &quot;Мактаарал&quot;]&lt;/ref&gt;. Замацаваўся ў асноўным складзе і стаў кампітанам каманды. У лютым 2023 году падоўжыў кантракт з клюбам&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-04|url = https://www.pressball.by/news/football/433123 |title = Футбол. Руслан Юденков продлил контракт с &quot;Мактааралом&quot; |website = pressball.by|accessdate = 2023-02-04|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Перад самым пачаткам сэзону 2024 году Юдзянкоў далучыўся да «[[Кайсар Кызыларда|Кайсару]]»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/184555 Юденков стал одноклубником двух белорусов в &quot;Кайсаре&quot;]&lt;/ref&gt;, бо «Мактаарал» зьняўся з розыгрышу празь фінансавыя цяжкасьці. Быў адным зь лідэраў «Кайсару», амаль не прапусьціўшы матчаў. У лютым 2025 году на адзін сэзон узгодніў кантракт з казаскім «[[Туран Туркестан|Туранам]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-02-27 |url = https://pressball.by/news/football/ruslan-yudenkov-stal-eshhe-odnim-belorusom-v-turane/ |загаловак = Руслан Юденков стал еще одним белорусом в &quot;Туране&quot; |выдавец = Прессбол |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Улетку прыяднаўся да «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

=== Міжнародная ===
8 кастрычніка 2021 году дэбютаваў у [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальнай зборнай Беларусі]], адгуляўшы ўсе 90 хвілінаў у адборачным матчы [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянату сьвету 2022 году]] супраць [[Зборная Эстоніі па футболе|зборнай Эстоніі]] (0:2).

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Гарадзея (футбольны клюб)|Гарадзея]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Першая ліга]] || 17 || 0
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Першая ліга]] || 25 || 7
|-
| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 27 || 1
|-
| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Найвышэйшая ліга]] || 24 || 0
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pressball.by/footballstat/ruslan_yudenkov/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Юдзянкоў, Руслан}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>2fux0rsip5ard96nefkvgdadwxjwmxs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621592</id>
      <parentid>2621591</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:51:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621592</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9563" sha1="j8pbf9qlox1ehw2gcjhdxzb1zgqzhjo" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Руслан Юдзянкоў''' ({{Н}} 28 красавіка 1987 году) — беларускі футбаліст, абаронца казаскага клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]» і нацыянальнай [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі]].

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
Пачынаў кар’еру ў магілёўскім «[[Дняпро Магілёў|Дняпры]]», потым гуляў у розных клюбах Першай лігі. У 2010 годзе перайшоў у «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]», але пасьля выхаду каманды ў Найвышэйшую лігу страціў месца ў аснове і гуляў за дубль. Улетку 2011 году перайшоў у мазырскую «[[Славія Мазыр|Славію]]» і дапамог ёй перамагчы ў Першай лізе. У Найвышэйшай лізе працягваў выступаць у асноўным складзе мазырскай каманды на пазыцыі цэнтральнага паўабаронцы. Паводле вынікаў сэзону 2013 году «Славія» страціла месца ў Найвышэйшай лізе, а Юдзянкоў пакінуў клюб. У пачатку 2014 году спрабаваў уладкавацца ў магілёўскім «Дняпры» і берасьцейскім «[[Дынама Берасьце|Дынама]]»&lt;ref&gt;[http://by.tribuna.com/football/157313569.html Жевнеров, Юденков и Дударь находятся на просмотре в брестском «Динамо»]&lt;/ref&gt;, але марна.

У сакавіку 2014 году падпісаў кантракт зь мікашэвіцкім «[[Граніт Мікашэвічы|Гранітам]]»&lt;ref&gt;[http://by.tribuna.com/football/158725876.html Хомляк, Евсеенко, Юденков и еще пять футболистов стали игроками «Гранита»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Згуляў за «Граніт» у пяці матчах у пачатку сэзону, але пасьля чаго у траўні атрымаў пашкоджаньне. У выніку прапусьціў большую частку сэзону. У кастрычніку 2014 году перайшоў у «[[Гарадзея (футбольны клюб)|Гарадзею]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/articles/football/belarus/88518 1-я лига. Фунт гвоздей]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў сэзону 2015 году дапамог «цукровым» выйсьці ў Найвышэйшую лігу, але да пачатку наступнага розыгрышу сышоў з клюбу. З 2016 году ізноў выступаў за клюб «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/articles/football/belarus/94100 Первая лига. Заявки команд. «Гомель» Журавля и «Днепр» Седнева: видим цель — не видим преград?]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Паводле вынікаў першага сэзону па вяртаньні атрымаў перамогу ў Першай лізе. У сэзоне 2017 году заставаўся трывалым гульцом асновы гамельчукоў, выступаючы на пазыцыі цэнтральнага абаронцы. У сьнежні 2017 году на год падоўжыў кантракт з «Гомлем»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/107643.html &quot;Гомель&quot; продлил контракты с Юденковым и Ковалевым]&lt;/ref&gt;. Зь лета 2018 году быў капітанам каманды. Сэзон 2019 году пачынаў на лаве запасных, аднак неўзабаве вярнуў месца ў пачатковым складзе. У сьнежні 2019 году падоўжыў кантракт з гомельскім клюбам&lt;ref&gt;[http://football.by/news/134997.html Юденков продлил соглашение с &quot;Гомелем&quot;]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2020 годк заставаўся асноўным гульцом каманды і дапамог ёй вярнуцца ў Найвышэйшую лігу. У студзені 2021 году склаў новае пагадненьне з «Гомлем»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/147338.html &quot;Гомель&quot; продлил контракт с Юденковым]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2021 году ў якасьці трывалага гульца асновы дапамог гомельскай камандзе заняць чацьвертае месца ў чэмпіянаце Беларусі.

У лютым 2022 году пакінуў «Гомель»&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Футбол. Руслан Юденков покинул &quot;Гомель&quot; |url=https://www.pressball.by/news/football/405457 |accessdate=3 сакавіка 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220303084256/https://www.pressball.by/news/football/405457 |archivedate=3 сакавіка 2022 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; і хутка далучыўся да казаскага «[[Мактаарал Атакент|Мактааралу]]», у сакавіку афіцыйна стаў гульцом клюбу&lt;ref&gt;[https://football.by/news/161789.html Рустал Юденков и Павел Чикида перешли в казахстанский &quot;Мактаарал&quot;]&lt;/ref&gt;. Замацаваўся ў асноўным складзе і стаў кампітанам каманды. У лютым 2023 году падоўжыў кантракт з клюбам&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-04|url = https://www.pressball.by/news/football/433123 |title = Футбол. Руслан Юденков продлил контракт с &quot;Мактааралом&quot; |website = pressball.by|accessdate = 2023-02-04|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Перад самым пачаткам сэзону 2024 году Юдзянкоў далучыўся да «[[Кайсар Кызыларда|Кайсару]]»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/184555 Юденков стал одноклубником двух белорусов в &quot;Кайсаре&quot;]&lt;/ref&gt;, бо «Мактаарал» зьняўся з розыгрышу празь фінансавыя цяжкасьці. Быў адным зь лідэраў «Кайсару», амаль не прапусьціўшы матчаў. У лютым 2025 году на адзін сэзон узгодніў кантракт з казаскім «[[Туран Туркестан|Туранам]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-02-27 |url = https://pressball.by/news/football/ruslan-yudenkov-stal-eshhe-odnim-belorusom-v-turane/ |загаловак = Руслан Юденков стал еще одним белорусом в &quot;Туране&quot; |выдавец = Прессбол |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Улетку прыяднаўся да «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

=== Міжнародная ===
8 кастрычніка 2021 году дэбютаваў у [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальнай зборнай Беларусі]], адгуляўшы ўсе 90 хвілінаў у адборачным матчы [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянату сьвету 2022 году]] супраць [[Зборная Эстоніі па футболе|зборнай Эстоніі]] (0:2).

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Гарадзея (футбольны клюб)|Гарадзея]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Першая ліга]] || 17 || 0
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| [[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Першая ліга]] || 25 || 7
|-
| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 27 || 1
|-
| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Найвышэйшая ліга]] || 24 || 0
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pressball.by/footballstat/ruslan_yudenkov/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Юдзянкоў, Руслан}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>j8pbf9qlox1ehw2gcjhdxzb1zgqzhjo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Rabbi Mendl</title>
    <ns>2</ns>
    <id>140198</id>
    <revision>
      <id>2621580</id>
      <parentid>2088927</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Neriah</username>
        <id>68491</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Neriah перанёс старонку [[Удзельнік:Tatiana Matlina]] у [[Удзельнік:Rabbi Mendl]]: Аўтаматычны перанос старонкі пры перайменаваньні ўдзельніка з «[[Special:CentralAuth/Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]]» у «[[Special:CentralAuth/Rabbi Mendl|Rabbi Mendl]]»</comment>
      <origin>2088927</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1840" sha1="r6ee2kupi4599flgs1f3jonmsg1gpew" xml:space="preserve">{{Удзельнік/Вікістаж|07|07|2011}}
{{Удзельнік/Зь Менску}}
&lt;div style=&quot;background: #CCFFCC; text-align: center; border: 1px solid Lime; padding: 5px; float: left; clear: right; font-size: 87%; line-height: 1.2; margin-right: 4px; width: 225px; height: 115px; border-radius: 15px; -moz-border-radius: 15px; -webkit-border-radius: 15px;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;background: LightSteelBlue; color: Chocolate; font-size: large;&quot;&gt;[[Файл:Face-glasses.svg|50пкс|зьлева]] Цяпер у нашай&lt;br /&gt;з Вамі Вікіпэдыі:&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width:100%; margin: 16px 0px 0px 4px&quot;&gt;'''[[Спэцыяльныя:Статыстыка|{{КОЛЬКАСЬЦЬ_АРТЫКУЛАЎ}}''' {{МНОЖНЫ_ЛІК:{{КОЛЬКАСЬЦЬ_АРТЫКУЛАЎ}}|артыкул|артыкулы|артыкулаў}}]],&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width: 100%;&quot;&gt;[[Спэцыяльныя:Сьпіс_удзельнікаў|'''{{КОЛЬКАСЬЦЬ_УДЗЕЛЬНІКАЎ}}''' {{МНОЖНЫ_ЛІК:{{КОЛЬКАСЬЦЬ_УДЗЕЛЬНІКАЎ}}|зарэгістраваны карыстальнік|зарэгістраваныя карыстальнікі|зарэгістраваных карыстальнікаў}}]]&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;width: 100%;&quot;&gt;ды [[Вікіпэдыя:Адміністрацыя|'''{{NUMBEROFADMINS}}''' {{МНОЖНЫ_ЛІК:{{NUMBEROFADMINS}}|адміністратар|адміністратары|адміністратараў}}]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;

{{Babel|ru|ru-3|be-2|en-1}}
{{clear}}
{{Старонка ўдзельніка
|закругліць=так
|колер=#99ff99
|border-c=#009933}}

[[be:Удзельнік:Tatiana Matlina]]
[[de:Benutzer:Tatiana Matlina]]
[[en:User:Tatiana Matlina]]
[[lt:Naudotojas:Tatiana Matlina]]
[[pl:Wikipedysta:Tatiana Matlina]]
[[ru:Участник:Tatiana Matlina]]</text>
      <sha1>r6ee2kupi4599flgs1f3jonmsg1gpew</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валеры Каршакевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>140243</id>
    <revision>
      <id>2621604</id>
      <parentid>2491581</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:04:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621604</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8478" sha1="m5xbokh4hl46v4d9bafl8qrvl1pnu4k" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Вале́ры Каршаке́віч''' ({{Н}} 15 лютага 1988 году) — беларускі футбаліст, абаронца. Цяпер працуе трэнэрам у сктруктуры казаскага клюбу «[[Елімай Семей|Елімай]]».

== Кар’ера ==
У жніўні 2013 году кантракт з «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]]» быў скасаваны па ўзаемнай згодзе&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130808222525/http://goals.by/football/news/198659 «Торпедо-БелАЗ» расторг контракт с Каршакевичем]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;, пасьля чаго заключыў кантракт зь берасьцейскім «[[Дынама Берасьце|Дынама]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/news/football/141927 Валерий Каршакевич перешел в брестское «Динамо»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У студзені 2014 году перайшоў у бабруйскую «[[Белшына Бабруйск|Белшыну]]»&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/53023.html Валерий Каршакевич стал игроком «Белшины»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У лютым 2015 году падпісаў кантракт зь мікашэвіцкім «[[Граніт Мікашэвічы|Гранітам]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/66390.html «Гранит» заключил контракты с Каршакевичем и Баскаковым]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У студзені 2016 году перайшоў у «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/80834.html Каршакевич и Челядко подписали контракты с «Торпедо-БелАЗ»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У лютым 2017 году падпісаў кантракт з клюбам «[[Слуцак (футбольны клюб)|Слуцак]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/95650.html Образов, Щегрикович и Каршакевич стали игроками «Слуцка»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У студзені 2018 году перайшоў у клюб «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/109391.html Каршакевич заключил контракт с «Гомелем»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У жніўні 2018 году падпісаў кантракт з клюбам «[[Смалявічы (футбольны клюб)|Смалявічы]]»&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1066110556.html Каршакевич перешел в «Смолевичи»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У лютым 2019 году перайшоў у магілёўскі «[[Дняпро Магілёў (2019)|Дняпро]]»&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/123269.html Каршакевич стал игроком «Луча». Это 11-й клуб футболиста]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

У жніўні 2019 году пасьля прагляду перайшоў у расейскі клюб «[[Мардовія Саранск|Мардовія]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/129928.html Валерий Каршакевич подписал контракт с «Мордовией». Но есть нюанс]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;, аднак да зімы ня мог згуляць за каманду праз забарону на рэгістрацыю новых гульцоў. У студзені 2020 года, такі і не згуляўшы за «Мардовію», склаў кантракт з казаскім «[[Тараз (футбольны клюб)|Таразам]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/136150.html Каршакевич перешел в &quot;Тараз&quot;]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2020 году быў трывалым футбалістам пачатковага складу, аднак у лютым 2021 году новы трэнэр «Таразу» [[Вардан Мінасян]] перастаў разьлічваць на беларускага абаронцу. У выніку той неўзабаве далучыўся да «[[Кызылжар Петрапаўл|Кызылжару]]» і ў сакавіку афіцыйна перайшоў у гэты клюб&lt;ref&gt;[https://football.by/news/149450.html Каршакевич продолжит карьеру в &quot;Кызыл-Жаре&quot;]&lt;/ref&gt;. Замацаваўся ў аснове клюбу. У студзені 2022 году падоўжыў кантракт з камандай&lt;ref&gt;[https://football.by/news/160682.html Каршакевич продлил контракт с &quot;Кызыл-Жаром&quot;]&lt;/ref&gt;. Пакінуў дружыну ў студзені 2023 году&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-01-14|url = https://football.by/news/171197 |title =&quot;Кызыл-Жар&quot; объявил о расставании с Каршакевичем и Тихоновским |website = football.by|accessdate = 2023-01-16|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У лютым 2023 году стаў гульцом адроджанага семейскага «[[Елімай Семей|Елімаю]]»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-12|url = https://www.sports.kz/news/izvestnyiy-v-kpl-belorusskiy-futbolist-nashel-novyiy-klub-v-kazahstane |title = Известный в КПЛ белорусский футболист нашел новый клуб в Казахстане |website = sports.kz|accessdate = 2023-02-13|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Дапамог клюбу прабіцца ў Прэм’ер-лігу, аднак сам па заканчэньні сэзону 2023 году скончыў кар’еру&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2024-03-01|url = https://football.by/news/184632 |title = Валерий Каршакевич покинул &quot;Елимай&quot; |website = football.by|access-date = 2024-03-13|language = ru}}&lt;/ref&gt; і ў пачатку 2024 года стаў памочнікам галоўнага трэнэра&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2024-04-07|url = https://football.by/news/186137 |title = Валерий Каршакевич стал помощником главного тренера &quot;Елимая&quot; |website = football.by|access-date = 2024-04-11|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

== Дасягненьні ==
* Уладальнік [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]]: [[Кубак Беларусі па футболе 2015—2016 гадоў|2016]]

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Граніт Мікашэвічы|Граніт]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Найвышэйшая ліга]] || 21 || 1
|-
| [[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 20 || 1
|-
| [[Слуцак (футбольны клюб)|Слуцак]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 30 || 0
|-
| [[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]] ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Найвышэйшая ліга]] || 16 || 0
|-
| [[Смалявічы (футбольны клюб)|Смалявічы]] || 12 || 3
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pressball.by/footballstat/valery_karshakevich/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Каршакевіч, Валеры}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>m5xbokh4hl46v4d9bafl8qrvl1pnu4k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віктар Фішэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>146613</id>
    <revision>
      <id>2621496</id>
      <parentid>2571173</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:48:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Цёзкі]]</comment>
      <origin>2621496</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6098" sha1="6hfzxwtf137yksoat3478eqdhxste3v" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Футбаліст 
|Імя                  = Віктар Фішэр
|клюб                 = 
|нумар                = 
|гады                 = 2012—2016&lt;br/&gt;2016—2017&lt;br/&gt;2017—2018&lt;br/&gt;2018—2021&lt;br/&gt;2021—2023&lt;br/&gt;2023
|клюбы                = [[Аякс Амстэрдам|Аякс]]&lt;br/&gt;[[Мідлзбра (футбольны клюб)|Мідлзбра]]&lt;br/&gt;[[Майнц (футбольны клюб)|Майнц]]&lt;br/&gt;[[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]]&lt;br/&gt;[[Антвэрпэн (футбольны клюб)|Антвэрпэн]]&lt;br/&gt;→ [[АІК Стакгольм|АІК]] (арэнда)
|гульні(галы)         = 79 (24)&lt;br/&gt;13 (0)&lt;br/&gt;10 (0)&lt;br/&gt;90 (22)&lt;br/&gt;25 (3)&lt;br/&gt;8 (0)
|нац гады             = 2012—2018
|нац зборная          = {{Футбол Данія|няма}}
|нац гульні(галы)     = 21 (3)
|абнаўленьне(клюб)    = 
|абнаўленьне(зборная) = 
}}
'''Ві́ктар Фі́шэр''' ({{мова-da|Viktor Fischer}}; нарадзіўся 9 чэрвеня 1994 году, [[Оргус]], [[Данія]]) — колішні дацкі [[футбол|футбаліст]], нападнік. Гулец [[Зборная Даніі па футболе|нацыянальнай зборнай Даніі]]. Віктар ёсьць ўнукам дацкага футбаліста [[Поўль Пэдэрсан|Поўля Пэдэрсана]]. Фішэр аддаваў перавагу выкарыстаньню левай нагі ў якасьці асноўнай&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201031093544/https://www.dbu.dk/landshold/Landsholdsdatabasen/LBasePlayerInfo.aspx?playerid=6663 Viktor Fischer]. dbu.dk.&lt;/ref&gt;. За часам выступаў у складзе амстэрдамскага «Аякса» лічыўся адным з самых пэрспэктыўных футбалістаў сьвету, але ягонай кар’еры ўсьцяж перашкаджалі траўмы. У выніку, заўчасна скончыў кар’еру праз пашкоджаньні ў веку 29 гадоў&lt;ref&gt;[https://www.tipsbladet.dk/nyhed/generelle/breaking-viktor-fischer-stopper-karrieren «Viktor Fischer stopper karrieren»]. Tipsbladet.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.aftonbladet.se/a/Xb3VB7 «AIK bryter med Viktor Fischer»]. Aftonbladet.&lt;/ref&gt;.

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
Пагуляўшы ў юнацкіх камандах «[[Оргус (футбольны клюб)|Оргусу]]» й «[[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юляну]]» ў роднай Даніі, Віктар Фішэр далучыўся да моладзевай каманды «[[Аякс Амстэрдам|Аяксу]]». Там ён гуляў за юнацкую каманду, падпісаўшы затым 3-гадовы кантракт, які зьвязаў яго з клюбам да 30 чэрвеня 2014 году. Хутка прагрэсуючы, гулец прыцягнуў увагу функцыянэраў з «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]», «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэру]]» й «[[Манчэстэр Сіці]]».

Дэбют Фішэра ў [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|чэмпіянаце Нідэрляндаў]] адбыўся 20 кастрычніка 2012 году, калі ён выйшаў на замену на 84-й хвіліне матчу з «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклесам]]», які завяршыўся зь лікам 3:3&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130308054159/http://english.ajax.nl/News/Archive/Article/Ajax-suffers-hangover-in-Almelo.htm Ajax suffers hangover in Almelo]. ajax.nl.&lt;/ref&gt;. У хуткім часе Віктар стаў асноўным гульцом амстэрдамскага клюбу.

=== Міжнародная ===
Фішэр дэбютаваў за [[Зборная Даніі па футболе|зборную Даніі]] 14 лістапада 2012 году ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Турэччыны па футболе|зборнай Турэччыны]], выйшаўшы на замену замест [[Мікаэль Крон-Дэлі|Мікаэля Крон-Дэлі]] на 66 хвіліне.

== Дасягненьні ==
'''«Аякс»''':
* [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]: 2013
* Уладальнік [[Супэркубак Фінляндыі па футболе|Супэркубка Нідэрляндаў]]: 2013

'''«Капэнгаген»''':
* [[Чэмпіянат Даніі па футболе|Чэмпіён Даніі]]: 2019

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ajax.nl/Ajax-1/Selectie/2013-2014/Spelers/Spelerstatistieken.htm?dbid=14969&amp;typeofpage=55719 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Аякс»]
* [https://web.archive.org/web/20131011213906/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-fischer.htm Статыстыка] на Voetbal International
* [http://www.national-football-teams.com/player/49338.html Статыстыка] на National Football Teams

{{Данія на ЧС-2018}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Віктар}}
[[Катэгорыя:Дацкія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Футбалісты зборнай Даніі]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Аякс» Амстэрдам]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Мідлзбра»]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Майнц»]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Капэнгаген»]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Антвэрпэн»]]
[[Катэгорыя:Футбалісты клюбу АІК Стакгольм]]</text>
      <sha1>6hfzxwtf137yksoat3478eqdhxste3v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621497</id>
      <parentid>2621496</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:57:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[Вікіпэдыя:Вікізьвесткі|вікізьвесткі]]</comment>
      <origin>2621497</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4561" sha1="glrvkdyxh3m0w7fdvo1r7wv7exmx9l3" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Футбаліст}}
'''Ві́ктар Фі́шэр''' ({{мова-da|Viktor Fischer}}; {{Н}} 9 чэрвеня 1994 году, [[Оргус]], [[Данія]]) — колішні дацкі [[футбол|футбаліст]], нападнік. Гулец [[Зборная Даніі па футболе|нацыянальнай зборнай Даніі]]. Віктар ёсьць унукам дацкага футбаліста [[Поўль Пэдэрсан|Поўля Пэдэрсана]]. Фішэр аддаваў перавагу выкарыстаньню левай нагі ў якасьці асноўнай&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201031093544/https://www.dbu.dk/landshold/Landsholdsdatabasen/LBasePlayerInfo.aspx?playerid=6663 Viktor Fischer]. dbu.dk.&lt;/ref&gt;. За часам выступаў у складзе амстэрдамскага «Аякса» лічыўся адным з самых пэрспэктыўных футбалістаў сьвету, але ягонай кар’еры ўсьцяж перашкаджалі траўмы. У выніку, заўчасна скончыў кар’еру праз пашкоджаньні ў веку 29 гадоў&lt;ref&gt;[https://www.tipsbladet.dk/nyhed/generelle/breaking-viktor-fischer-stopper-karrieren «Viktor Fischer stopper karrieren»]. Tipsbladet.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.aftonbladet.se/a/Xb3VB7 «AIK bryter med Viktor Fischer»]. Aftonbladet.&lt;/ref&gt;.

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
Пагуляўшы ў юнацкіх камандах «[[Оргус (футбольны клюб)|Оргусу]]» й «[[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юляну]]» ў роднай Даніі, Віктар Фішэр далучыўся да моладзевай каманды «[[Аякс Амстэрдам|Аяксу]]». Там ён гуляў за юнацкую каманду, падпісаўшы затым 3-гадовы кантракт, які зьвязаў яго з клюбам да 30 чэрвеня 2014 году. Хутка прагрэсуючы, гулец прыцягнуў увагу функцыянэраў з «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]», «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэру]]» й «[[Манчэстэр Сіці]]».

Дэбют Фішэра ў [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|чэмпіянаце Нідэрляндаў]] адбыўся 20 кастрычніка 2012 году, калі ён выйшаў на замену на 84-й хвіліне матчу з «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклесам]]», які завяршыўся зь лікам 3:3&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20130308054159/http://english.ajax.nl/News/Archive/Article/Ajax-suffers-hangover-in-Almelo.htm Ajax suffers hangover in Almelo]. ajax.nl.&lt;/ref&gt;. У хуткім часе Віктар стаў асноўным гульцом амстэрдамскага клюбу.

=== Міжнародная ===
Фішэр дэбютаваў за [[Зборная Даніі па футболе|зборную Даніі]] 14 лістапада 2012 году ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Турэччыны па футболе|зборнай Турэччыны]], выйшаўшы на замену замест [[Мікаэль Крон-Дэлі|Мікаэля Крон-Дэлі]] на 66 хвіліне.

== Дасягненьні ==
'''«Аякс»''':
* [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]: 2013
* Уладальнік [[Супэркубак Фінляндыі па футболе|Супэркубка Нідэрляндаў]]: 2013

'''«Капэнгаген»''':
* [[Чэмпіянат Даніі па футболе|Чэмпіён Даніі]]: 2019

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.ajax.nl/Ajax-1/Selectie/2013-2014/Spelers/Spelerstatistieken.htm?dbid=14969&amp;typeofpage=55719 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Аякс»]
* [https://web.archive.org/web/20131011213906/http://www.vi.nl/spelers/carriere/viktor-fischer.htm Статыстыка] на Voetbal International
* [http://www.national-football-teams.com/player/49338.html Статыстыка] на National Football Teams

{{Данія на ЧС-2018}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Віктар}}
[[Катэгорыя:Дацкія футбалісты]]</text>
      <sha1>glrvkdyxh3m0w7fdvo1r7wv7exmx9l3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анжэ (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>150189</id>
    <revision>
      <id>2621619</id>
      <parentid>2613914</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11657" sha1="pnbi0adprd3ssjxmviyaq4uvf684haj" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Анжэ
|Лягатып          = SCO Angers.png
|ПоўнаяНазва      = Angers Sporting Club de l'Ouest
|Заснаваны        = 1919
|Горад            = [[Анжэ]], [[Францыя]]
|Стадыён          = [[стадыён імя Раймона Капа|імя Раймона Капа]]
|Умяшчальнасьць   = {{Лік|18752}}
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|АнжэЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|АнжэСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Францыі|Анжэ}}
|Сайт             = http://www.angers-sco.fr/
|Прыналежнасьць   = Францускія
 | pattern_la1            = _SCOAngers2122h
 | pattern_b1             = _SCOAngers2122h
 | pattern_ra1            = _SCOAngers2122h
 | pattern_sh1            = _SCOAngers2021h
 | pattern_so1            = _SCOAngers2122h
 | leftarm1               = FFFFFF | body1 = FFFFFF | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = 000000 | socks1 = 000000
 | pattern_la2            = _SCOAngers2122a
 | pattern_b2             = _SCOAngers2122a
 | pattern_ra2            = _SCOAngers2122a
 | pattern_sh2            = _SCOAngers2021a
 | pattern_so2            = _SCOAngers2021a
 | leftarm2               = FFFFFF | body2 = FFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF
 | pattern_la3            = _SCOAngers2122t
 | pattern_b3             = _SCOAngers2122t
 | pattern_ra3            = _SCOAngers2122t
 | pattern_sh3            = _SCOAngers2122t
 | pattern_so3            = _kappafootballwhitelogo
 | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = FF493F
}}
'''Анжэ́''' ({{мова-fr|Angers}}) — францускі футбольны клюб з гораду [[Анжэ]]. Заснаваны ў 1919 годзе. Хатнія матчы праводзіць на [[стадыён імя Раймона Капа|стадыёне імя Раймона Капа]].

== Гісторыя ==
Клюб быў заснаваны ў 1919 годзе, у тым жа годзе калі была заснаваная [[Фэдэрацыя футболу Францыі]]&lt;ref&gt;[http://www.angers-sco.fr/club/histoire «Venez découvrir son actualité, sa boutique sa billetterie, son équipe, sa saison ses vidéos et photos et sa communauté»]. Angers SCO.&lt;/ref&gt;. На працягу гісторыі каманда неаднаразова ўдзельнічала ў спаборніцтвах двух верхніх лігах краіны. Аднак некалькі разоў «Анжэ» спускаўся ў лігу трэцяга узроўню, апошні ўдзел зь якіх быў у [[Чэмпіянат Францыі па футболе 2006—2007 гадоў|сэзоне 2006—2007 гадоў]].

Першы сэзон, у якім Анжэ дэбютаваў у францускім другім дывізіёне, быў у 1945 годзе. У гэтым сэзоне «Анжэ» трапіў у паўночную групу, бо ў той час другі дывізіён быў падзелены на дзьве групы. «Анжэ» фінішаваў трэцім, але яму не хапіла здабытых пунктаў, каб апярэдзіць «[[Стад Франсэ Парыж|Стад Франсэ]]», які выйшаў у першы дывізіён. У 1957 годзе клюб упершыню даўшоў да фіналу [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]], дзе трываў паразу ад «[[Тулюза (футбольны клюб)|Тулюзы]]» зь лікам 6:3.

У [[Чэмпіянат Францыі па футболе 2014—2015 гадоў|сэзоне 2014—2015 гадоў]] [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Лігі 2]] каманда дасягнула падвышэньня пасьля доўгага знаходжаньня ў ніжэйшых дывізіёнах. У стартавым матчы лігі супраць «[[Манпэлье (футбольны клюб)|Манпэлье]]» анжэрцы выгулялі ў матчы зь лікам 2:0. Першы сэзон па вяртаньні ў эліту «Анжэ» скончыў на 9 месцы ў канчатковым заліку. Першым магутным дасягненьнем клюбу за апошнія гады стаў выхад у фінал [[Кубак Францыі па футболе 2017 году|Кубка Францыі 2017 году]], такім чынам клюб паўтарыў сваё дасягненьні 60-гадовай даўніны. Пры гэтым у пачатковым матчы на першых стадыях турніру «Анжэ» амаль не саступіў клюбу «[[Гранвіль (футбольны клюб)|Гранвілю]]» зь ніжэйшых дывізіёнаў. Анжэрцы саступалі клюбу з поўначы Францыі пасьля таго, як тыя распачалі лік на 9 хвіліне, аднак «Анжэ» яшчэ ў першым тайме зраўнаваў лік, дзякуючы высілкам [[Жанатан Бамба|Жанатана Бамба]]. У другім тайме анжэрская дружына ўлучыла яшчэ адзін мяч у браму суперніка. У 1/32 фіналу і 1/16 фіналу клюб выгуляў у «[[Кан (футбольны клюб)|Кана]]» і «[[Бастыя (футбольны клюб)|Бастыі]]». У наступным раўндзе анжэрцы дома прымалі «[[Бардо (футбольны клюб)|Бардо]]» і лік па сканчэньні першай паловы гульні быў роўны 1:1. Голам за «Анжэ» адзначыўся нападнік [[Кевін Бэрыго]]. У другім тайме анжэрцы трапна пацэлілі мяч у браму бардоскі клюб, што вывела «Анжэ» ў паўфінал турніру, дзе зноўку ў хатнім матчы дружына выгуляла ў «[[Генгам (футбольны клюб)|Генгама]]» зь лікам 2:0. 28 траўня 2017 году «Анжэ» згуляў у фінале Кубка супраць «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]». Анжэрцы змагаліся ўвесь матч, але ўсё ж такі саступілі зь лікам 1:0, прапусьціўшы гол на 91 хвіліне матчы.

У [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2017—2018 гадоў|сэзоне 2017—2018 гадоў]] «Анжэ» заняў 14 месца ў табліцы, а камэрунскі нападнік клюбу [[Карл Тако-Экамбі]] скончыў сэзон з 17 галамі ва ўсім турнірах на сваім рахунку. Сэзон, які рушыў далей, стаў яшчэ больш пасьпяховым для «Анжэ», бо клюб заняў 13 радок у выніковай табліцы&lt;ref&gt;[https://www.arsenal.com/news/angers-pre-season-game-confirmed/ «Angers pre-season game confirmed»]. Arsenal.&lt;/ref&gt;. 8 чэрвеня 2020 году «Анжэ» пераўзышоў уласны рэкорд датычны да сумы трансфэраў, падпісаўшы брамніка [[Поль Бэрнардані|Поля Бэрнардані]] з «Бардо» за 8 млн эўра&lt;ref&gt;[https://www.getfootballnewsfrance.com/2020/official-angers-buy-paul-bernardoni-from-bordeaux-for-a-record-e8m/ «Angers buy Paul Bernardoni from Bordeaux for a record €8m»]. Get French Football News.&lt;/ref&gt;. 30 красавіка 2021 году «Анжэ» разам з «[[Парыж (футбольны клюб)|Парыжам]]» было забаронена праводзіць трансфэры праз парушэньні пераходных правілаў у жніўні 2020 году. Забарона набыла сілу ў трансфэрны пэрыяд улетку 2021 году&lt;ref&gt;[https://www.foot-national.com/foot-angers-et-le-paris-fc-condamnes-par-la-fifa-153893.html «Angers et le Paris FC condamnés par la FIFA!»]. Foot-National.com.&lt;/ref&gt;.

== Склад ==
: ''Актуальны на 15 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Гаіці}}|Аб|[[Карлен Аркюс]]||1996}}
{{Гулец|3|{{Сьцяг Габону}}|Аб|[[Жак Экаміе]]||2003}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|ПА|[[Жан-Эд Аолю]]||1994}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Сэнэгалу}}|Нап|[[Ібраіма Ньян]]||1999}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Альжыру}}|ПА|[[Імад Абдэльлі]]|капітан|1999}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Сыдыкі Шэрыф]]||2006}}
{{Гулец|12|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Зынэдын Уль-Калед]]||2000}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Ясын Бэлькдым]]||2002}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[П’ерык Капэль]]||1987}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Рэспублікі Конга}}|Бр|[[Мэльвін Зынга]]||2002}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Жустэн Калюмба]]||2004}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Габону}}|Нап|[[Джым Алевіна]]||1995}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Эстэбан Ляполь]]||2000}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Альжыру}}|Нап|[[Зынэдын Фэра]]||1993}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Жардан Лефор]]||1993}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Бэніну}}|Аб|[[Сэдрык Унтанджы]]||1994}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Адрыен Юну]]||1994}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Эманюэль Біюмля]]||2005}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Аб|[[Абдуляй Бамба]]||1990}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Фляран Анэн]]||1990}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Францыі}}|Аб|[[Ліліян Раолізоа]]||2000}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Альжыру}}|Нап|[[Фарыд Эль-Мэлялі]]||1997}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Кот-д’Івуару}}|Бр|[[Яя Фафана (2000)|Яя Фафана]]||2000}}
{{Гулец|40|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Умар Пана]]||2006}}
{{Гулец|93|{{Сьцяг Альжыру}}|ПА|[[Гарыс Бэлькебла]]||1994}}
{{Гулец|99|{{Сьцяг Сэнэгалу}}|Нап|[[Бамба Дыенг]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Ляр’ен (футбольны клюб)|Ляр’ен]]|2000}}
{{Гулец|—|{{Сьцяг Босьніі і Герцагавіны}}|Аб|[[Халід Шабанавіч]]||1999}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.angers-sco.fr/ Афіцыйны сайт]

{{Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе}}

[[Катэгорыя:Анжэ]]</text>
      <sha1>pnbi0adprd3ssjxmviyaq4uvf684haj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эндру Фішэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>150988</id>
    <revision>
      <id>2621495</id>
      <parentid>1968749</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:47:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Цёзкі]]</comment>
      <origin>2621495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8015" sha1="0njdjtoam58etoo5f298x0pgnr8li0l" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Палітык
|імя                = Эндру Фішэр
|арыгінал_імя       = Andrew Fisher
|выява              = 
|памер              = 
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = 5-ы прэм’ер-міністар [[Аўстралія|Аўстраліі]]
|пачатак_тэрміну    = 
|канец_тэрміну      = 
|прэзыдэнт          = 
|прэм’ер-міністар   = 
|папярэднік         = 
|наступнік          = 

|пасада2            = 
|пачатак_тэрміну2   = 
|канец_тэрміну2     = 
|папярэднік2        = 
|наступнік2         = 
|прэм’ер-міністар2  = 
|прэзыдэнт2         = 
|дата_нараджэньня   = 
|месца_нараджэньня  = 
|дата_сьмерці       = 
|месца_сьмерці      = 
|нацыянальнасьць    = 
|назва_палітычнай_арганізацыі = 
|партыя             = 
|сужэнец            = 
|дзеці              = 
|бацька             = 
|маці               = 
|род                = 
|адукацыя           = 
|рэлігія            = 
|подпіс             = 
|узнагароды         = 
}}
[[Файл:Andrewfisher2.JPG|міні|Эндру Фішэр]]
'''Эндру Фішэр''' (29 жніўня 1862, [[Кросгаўз]], [[Шатляндыя]] — 22 кастрычніка 1928, [[Лёндан]], [[Вялікабрытанія]]) — [[аўстралія|аўстралійскі]] палітык, лейбарыст, пяты прэм’ер-міністар краіны, займаў пасаду тры разы. Пад ягоным кіраўніцтвам у 1910—1913 гадох была завершана велізарная заканадаўчая праграма, якая зрабіла яго, разам з прэм’ерам-пратэкцыяністам [[Альфрэд Дыкін|Альфрэдам Дыкінам]], адным з заснавальнікаў заканадаўчай структуры новай нацыі. Спадчына рэформаў ўрада Фішэра й разьвіцьцё дзяржавы працягнуліся й пасьля рознагалосьсяў, якія ўзьніклі ў [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] й падчас аб’явы [[Ўільям Г’юз|Ўільямам Г’юзам]] поўнай вайсковай павіннасьці.

== Біяграфія ==
Эндру Фішэр нарадзіўся ў сям’і Робэрта Фішэра й Джэйн Гарвін і быў адным зь сямі дзяцей у сям’і. Ягоны бацька працаваў на шахце, а ў 1863 годзе быў адным з заснавальнікаў каапэратыўнай крамы. Эндру Фішэр у асноўным займаўся саманавучаньнем у бібліятэцы, якую дапамагла заснаваць крама бацькі. Ён наведваў вячэрнюю школу й у 10 гадоў пачаў працаваць на шахце. У 17 гадоў яго абралі сакратаром мясцовай прафзьвязнай арганізацыі. У 1885 годзе ён іміграваў у [[Кўінзлэнд]], дзе доўгі час працаваў на шахтах па здабычы вугалю й [[золата]]. У 1891 годзе ён стаў прэзыдэнтам шахтарскай асацыяцыі й палітычнай арганізацыі працоўных, якая была мясцовым аддзяленьнем лейбарысцкай партыі. У 1901 годзе Фішэр ажаніўся з Маргарэт Ірвін, у іх нарадзілася шэсьць дзяцей. У 1911 годзе ў Вялікабрытаніі ён наведаў родныя мясьціны, дзе яго сустракалі як героя.

Пасьля завяршэньня палітычнай кар’еры ён стаў у 1916 годзе камісарам, які прадстаўляюў Аўстралію ў [[Лёндан]]е. Ён зьмяніў на гэтай пасадзе [[Джордж Рэйд|Джорджа Рэйда]] й прабыў на пасадзе 5 гадоў. Пасьля гэтага Фішэр вярнуўся ў Аўстралію, дзе быў сустрэты сваімі прыхільнікамі, якія хацелі працягу ягонай палітычнай кар’еры. Аднак Фішэр пераехаў у Лёндан.

== Прэм’ер-міністар ==
Фішэр тройчы станавіўся прэм’ер-міністрам і ўсе тры разы ён таксама быў скарбнікам краіны. Першы раз ён стаў міністрам пасьля сыходу ў адстаўку пратэкцыянісцкага ўрада [[Альфрэд Дыкін|Альфрэда Дыкіна]], і сышоў з пасады пасьля ўзмацненьня кааліцыі Дыкіна й [[Джозэф Кук|Джозэфа Кука]] нягледзячы на тое, што генэрал-губэрнатар не падпісаў адстаўку.

Другі раз Фішэр стаў прэм’ер-міністрам пасьля перамогі лейбарысцкай партыі на чацьвёртых ўсеагульных выбарах (43 месца з 75 у палаце прадстаўнікоў і 23 з 36 — у Сэнаце). Фішэр здолеў застацца ў офісе на ўвесь тэрмін. Актыўная заканатворчая праграма ў гэты час ўключала стварэньне [[Commonwealth Bank]], пашырэньне Вярхоўнага суда, вызначэньне сталіцы ў [[Канбэра|Канбэры]]. У сацыяльным пляне былі ўведзеныя кампэнсацыі працоўным і дэкрэтны адпачынак для жанчынаў, праведзена лібэралізацыя пэнсіяў праз узрост і [[інваліднасьць]].

У 1913 годзе зь перавагай у адно месца, перамогу ў выбарах атрымалі лібэралы. Прэм’ер-міністрам стаў Джозэф Кук, а Эндру Фішэр ўзначаліў афіцыйную апазыцыю. На наступных выбарах, у верасьні 1914 году, ён зноўку стаў прэм’ер-міністрам. У гэты час ужо ішла вайна й Фішэр абяцаў, што Аўстралія будзе падтрымліваць Аб’яднанае Каралеўства «да апошняга чалавека й да апошняга шылінга». 27 кастрычніка 1915 году ён быў вымушаны пакінуць пасаду праз праблемы са здароўем. Ягонае месца заняў ягоны намесьнік [[Ўільям Морыс Г’юз]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Накід:Палітык}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Эндру}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 29 жніўня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1862 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кросгаўзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі 22 кастрычніка]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1928 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Лёндане]]
[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Аўстраліі]]</text>
      <sha1>0njdjtoam58etoo5f298x0pgnr8li0l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандар Гваньіні</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158988</id>
    <revision>
      <id>2621492</id>
      <parentid>2620676</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Redaktor GLAM</username>
        <id>70484</id>
      </contributor>
      <comment>Better quality version of image</comment>
      <origin>2621492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11461" sha1="80omxxe4rqi3ie2qgzndgm454ywt9es" xml:space="preserve">{{Асоба
|імя                 = Аляксандар Гваньіні
|арыгінал імя        = {{Мова-it|Alessandro Guagnini|скарочана}}, {{Мова-pl|Aleksander Gwagnin|скарочана}}
|партрэт             = Alessandro Guagnini (1050600) (greyscale).jpg
|памер               = 250пкс
|апісаньне           = XVII стагодзьдзе
|імя пры нараджэньні = 
|род дзейнасьці      = выдавец
|дата нараджэньня    = 1538
|месца нараджэньня   = [[Вэрона]]
|грамадзянства       = 
|падданства          = [[Рэч Паспалітая]]
|дата сьмерці        = 1614
|месца сьмерці       = [[Кракаў]]
|бацька              = 
|маці                = 
|муж                 = 
|жонка               = 
|дзеці               = 
|узнагароды          = 
|сайт                = 
|дадаткова           = 
|commons             = 
}}
'''Алякса́ндар (Аляса́ндра) Гваньі́ні''' ({{Мова-la|Alexander Gwagninus}}, {{Мова-it|Alessandro Guagnini}}, {{Мова-pl|Aleksander Gwagnin}}; 1538, [[Вэрона]] — 1614, [[Кракаў]]) — выдавец, гісторык, вайсковец італьянскага паходжаньня. Большую частку жыцьця правёў у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]], пасьля ў Рэчы Паспалітай.

== Жыцьцяпіс ==
Па паходжаньні [[Італьянцы|італійскі]] шляхціч. З 1550-х служыў ротмістрам у войску [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. У [[Паўночная сямігадовая вайна|Паўночную сямігадовую вайну]] служыў наймітам у польскім войску. У 1571 прыняў [[Індыгенат|падданства]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітае]] з уласным гербам «Гваньін». Браў удзел у войнах з [[Маскоўская дзяржава|Масковіяй]], быў вайсковым камэндантам [[Віцебск]]у&lt;ref&gt;Витебская старина / Сост. А. П. Сапунов. — Т. 4. — Витебск, 1885.&lt;/ref&gt;. Апошнія гады жыцьця правёў у Кракаве — сталіцы Рэчы Паспалітай. Гваньіні вылучаўся высокім узроўнем адукацыі і культуры, валодаў некалькімі мовамі (лацінаю, нямецкай, польскай), што адлюстраванае ў ягоных сачыненьнях.

== Творчасьць ==
Дзейнасьць Гваньіні ў [[ВКЛ]] застаецца не да канца высьветленай ня толькі ў беларускай, але і ў польскай ды летувіскай гістарыяграфіях. Ягонае імя зьвязваюць з лацінамоўнай працай «[[Апісаньне Эўрапейскай Сарматыі]]» ({{Мова-la|Sarmatiae Europeae descriptio, quae Regnum Poloniae, Lituaniam, Samogitiam, Russiam, Masoviam, Prussiam, Pomeraniam… complectitur|скарочана}}) ― помнікам гістарыяграфіі [[XVI стагодзьдзе|XVI стагодзьдзя]].

Складзены А. Гваньіні на [[Лацінская мова|лацінскай мове]] ў першай палове 1570-х. Складаецца з чатырох частак, якія зьмяшчаюць зьвесткі па гісторыі, геаграфіі, побыце, звычаях і культуры [[Вялікае Княства Літоўскае|Літвы]], [[Каралеўства Польскае (1385—1569)|Польшчы]], [[Жамойць|Жамойці]], [[Мазовія|Мазовіі]], [[Інфлянты|Інфлянтаў]], [[Прусія|Прусіі]], [[Памяранія|Памяраніі]], [[Маскоўскае княства|Масковіі]] і татараў. Выкарыстаныя розныя крыніцы, у тым ліку [[беларуска-літоўскія хронікі]], а таксама матэрыялы з «[[Хроніка польская, літоўская, жамойцкая і ўсёй Русі|Хронікі польскай, літоўскай, жамойцкай і ўсёй Русі]]» [[М. Стрыйкоўскі|М. Стрыйкоўскага]], які служыў пад кіраўніцтвам А. Гваньіні&lt;ref&gt;''[[Мікалай Улашчык|Улащик Н. Н.]]'' Очерки по археографии и источниковедению истории Белоруссии феодального периода. — {{М.}}, 1973.&lt;/ref&gt;.

Хроніка была ўпершыню апублікаваная ў 1578 у Кракаве аб’ёмам 203 аркушы, багата ілюстраваная. Яшчэ тады Стрыйкоўскі абвінаваціў Гваньіні ў прысабечваньні рукапісу Стрыйкоўскага і публікацыі пад сваім прозьвішчам. Кароль [[Сьцяпан Батура]] 14 ліпеня 1580 выдаў дакумэнт, якім пацьвердзіў уласнасьць Стрыйкоўскага на працу. Аднак «Апісаньне эўрапейскай Сарматыі» працягнула выдавацца ад імя Гваньіні і нават было перакладзенае на польскую мову.

[[Файл:Gediminas 1581 (118503418).jpg|значак|Партрэт Гедыміна з Хронікі Алясандра Гваньіні. Гэтая ж выява выкарыстаная і як партрэт [[Казімер III Вялікі|Казімера III Вялікага]]]]
У 1581 хроніка была перавыдадзеная ў [[Шпаер|Сьпіры]] (Нямеччына), у 1583 у [[Італія|Італіі]]. У ВКЛ была вядомая дапоўненым кракаўскім польскамоўным выданьнем 1611. У першай палове [[XVII ст.]] перакладзеная на [[Старабеларуская мова|беларускую мову]].

Стала крыніцай для беларускіх і ўкраінскіх хронік і [[хранограф]]аў XVII—XVIII стагодзьдзяў. Першы твор, які пазнаёміў заходнеэўрапейскага чытача з гісторыяй Вялікага Княства Літоўскага і зьместам вялікалітоўскіх агульнадзяржаўных хронік. Упершыню ў гэтым выданьні былі зьмешчаныя партрэты [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікалітоўскіх князёў]]. Хоць іхнія выявы былі цалкам выдуманыя і ня мелі ніякай сувязі з сапраўдным выглядам князёў (а часам адзін і той самы малюнак ілюстраваў розных людзей), адлюстраваных з анахранічнай вопраткай і зброяй, партрэты вельмі моцна паўплывалі на будучыя выявы князёў. Дагэтуль яны застаюцца найбольш папулярнай крыніцай для ілюстрацыі гістарычных кніг.

Копіі хронікі захоўваюцца, сярод іншага, у [[Бібліятэка Віленскага ўнівэрсытэту|бібліятэцы Віленскага ўнівэрсытэту]] і [[Беларуская бібліятэка і музэй імя Францішка Скарыны|беларускай бібліятэцы імя Францішка Скарыны]] ў [[Лёндан]]е&lt;ref&gt;{{Спасылка|аўтар = |прозьвішча = |імя = |аўтарlink = |суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://www.belarus-misc.org/diaspora/yurevich/articles/library.html|загаловак = A brief history and description of the library and museum|фармат = |назва праекту = |выдавец = The Francysk Skaryna Belarusian library and museum (London)|дата доступу = 28 жніўня 2014|мова = en|камэнтар = }}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга
|аўтар          = Белазаровіч В. А.
|імя            = 
|прозьвішча     = 
|частка         = 
|загаловак      = Гістарыяграфія гісторыі Беларусі: вучэб. дапаможнік
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = [[Гародня|Гродна]]
|выдавецтва     = [[Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт|ГрДУ]]
|год            = 2006
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 345
|сэрыя          = 
|isbn           = 985-417-858-7
|наклад         = 
}}
* {{Кніга
|аўтар          = Julia Radziszewska.
|імя            = 
|прозьвішча     = 
|частка         = 
|загаловак      = Maciej Stryjkowski, historyk-poet z epoki Odrodzenia
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = Katowice
|выдавецтва     = 
|год            = 1978
|том            = 
|старонкі       = 
|старонак       = 
|сэрыя          = 
|isbn           = 
|наклад         = 
}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка|url=http://www.vostlit.info/haupt-Dateien/index-Dateien/G.phtml?id=2044|загаловак=Александр Гваньини|выдавец=Восточная литература|дата доступу= 28 жніўня 2014|archiveurl=http://www.webcitation.org/61BuVZCHN|archivedate=2011-08-25|мова=ru}}
* [https://web.archive.org/web/20110716032141/http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=33&amp;s=1 Сканаваны варыянт арыгіналу «Sarmatiae Europeae desscriprio, Sarmacia Europeae Alexandri Historia praecipue memorabilium»] {{ref-la}}

{{Бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гваньіні, Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1538 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Вэроне]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Вайскоўцы Рэчы Паспалітай]]
[[Катэгорыя:Лацінскія пісьменьнікі]]
[[Катэгорыя:Храністы]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1614 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Кракаве]]</text>
      <sha1>80omxxe4rqi3ie2qgzndgm454ywt9es</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леў Мазуркевіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>162170</id>
    <revision>
      <id>2621618</id>
      <parentid>2185555</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621618</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3310" sha1="2078id3dny3a8q48nabvyfvagtsq26b" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Леў Фёдаравіч Мазуркевіч''' (верасень 1939 году, [[Барысаў]] — 4 лютага 2019 году) — беларускі трэнэр і былы прафэсійны футбаліст. Першы трэнэр футбольнага клюбу [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]].

== Кар’ера ==
Мазуркевіч скончыў [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт фізычнай культуры|Менскі інстытут фізычнага выхаваньня]]&lt;ref name=&quot;borisovcity&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20170806061233/http://borisovcity.net/?act=news&amp;id=2252 Фундамент побед «БАТЭ» заложили 40 лет назад!]. Борисов City.&lt;/ref&gt;, пасьля чаго вярнуўся ў родны горад, каб працаваць у нядаўна створаным футбольным клюбе [[Барысаўскі завод аўтатрактарнага электраабсталяваньня|Барысаўскага заводу аўтатрактарнага электраабсталяваньня]], вядомым як [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]]. На той час новая каманда спаборнічала ва ўсходняй зоне другога дывізіёну чэмпіянату БССР&lt;ref&gt;[https://sport24.by/football/article/futbolnyj-klub-bate-2021-06-24 «Футбольный клуб БАТЭ»]. Sport24.&lt;/ref&gt;. Ужо ў 1974 годзе барысаўская каманда стала чэмпіёнам БССР, здабыўшы пад кіраўніцтвам Мазуркевіча 15 перамог у 18 матчах. У наступныя гады клюб быў сярод лідэраў беларускага футболу, браўшы срэбраныя мэдалі і чэмпіёнствы яшчэ некалькі разоў. Аднак, у 1984 годзе каманда была расфармаваная. У 1996 годзе ўзяў удзел у адраджэньні клюбу&lt;ref name=&quot;borisovcity&quot;/&gt;. Нават на пэўны час стаўшы трэнэрам каманды, але хутка саступіў месца галоўнага трэнэра [[Юры Пунтус|Юрыю Пунтусу]].

== Дасягненьні ==
=== Трэнэрскія ===
* [[Чэмпіянат БССР па футболе|Чэмпіён БССР]]: 1974, 1976, 1979
* Срэбны прызэр чэмпіянату БССР: 1978
* Уладальнік [[Кубак БССР па футболе|Кубка Беларускай ССР]]: 1976

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20101120180328/http://bff.by/data/downloads/vof_07_01_%2813%29.pdf Леў Мазуркевіч: «Наш узьлёт быў імклівым»] — Усё пра футбол, №7 (561) {{Ref-ru}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мазуркевіч, Леў}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Хвойніцкім раёне]]
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Беларускія футбольныя трэнэры]]</text>
      <sha1>2078id3dny3a8q48nabvyfvagtsq26b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Клёд Жыру</title>
    <ns>0</ns>
    <id>165638</id>
    <revision>
      <id>2621247</id>
      <parentid>2551686</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T13:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621247</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3250" sha1="0ii00kw6cyu6kznlp6rbyddodukf87e" xml:space="preserve">{{Хакеіст
|Імя                     = Клёд Жыру
|Клюб                    = [[Атава Сэнатарз]]
|Выступаў                = {{Просты сьпіс|
* [[Камбэрлэнд Градс]]
* [[Гатыно Алімпік]]
* [[Філадэлфія Фэнтамз]]
* [[Айсбэрэн Бэрлін|Айсбэрэн]]
* [[Флорыда Пантэрз]]
}}
|Пачатак кар’еры         = 2003
|Сканчэньне кар’еры      = 
|Зборная                 = {{Хакей|Канада}}
|Грамадзянства           = 
|Дата сьмерці            = 
|Месца сьмерці           = 
|Драфт НХЛ               = 22
|Год драфту              = 2006
|Клюб драфту             = [[Філадэлфія Флаерз]]
|Старонка                = http://claudegiroux28.com/
}}
'''Клёд Жыру́''' ({{мова-fr|Claude Giroux}}; нарадзіўся 12 студзеня 1988 году, [[Гэрст (Антарыё)|Гэрст]], [[Канада]]) — канадзкі хакеіст, гулец клюбу «[[Атава Сэнатарз]]», які выступае ў [[Нацыянальная хакейная ліга|НХЛ]], і [[Мужчынская зборная Канады па хакеі|нацыянальнай зборнай Канады]].

== Кар’ера ==
Выступаў у малодшых канадзкіх дывізіёнах. У 2006 годзе быў задрафтаваны ў 1 раўндзе пад агульным 22 нумарам клюбам «[[Філадэлфія Флаерз]]». У НХЛ дэбютаваў у матчы супраць «[[Атава Сэнатарз]]» 19 лютага 2008 году. Аднак пасьля быў пераведзены ў фарм-клюб каманды, з-за ня вельмі ўдалага збору. У канцы 2008 году вярнуўся ў асноўны склад клюбу. 31 сьнежня атрымаў першы пункт у лізе ў матчы супраць «[[Ванкувэр Кэнакс]]».

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20110813165527/http://claudegiroux28.com/ Афіцыйны сайт]
* {{Eliteprospects}}
* {{NHL}}
* {{Hockeydb}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Жыру, Клёд}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гэрсьце (Антарыё)]]
[[Катэгорыя:Канадзкія хакеісты]]
[[Катэгорыя:Хакеісты зборнай Канады]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Камбэрлэнд Градс»]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Гатыно Алімпік»]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Філадэлфія Фэнтамз»]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Філадэлфія Флаерз»]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Айсбэрэн» Бэрлін]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Флорыда Пантэрз»]]
[[Катэгорыя:Хакеісты клюбу «Атава Сэнатарз»]]</text>
      <sha1>0ii00kw6cyu6kznlp6rbyddodukf87e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Анджэй Дуда</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168091</id>
    <revision>
      <id>2621500</id>
      <parentid>2612489</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:38:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621500</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7200" sha1="9mh3gygtccrr8vsh5khxjnufu7acrqp" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Анджэй Дуда
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Andrzej Duda|скарочана}}
|выява              = Andrzej Duda 2025 (cropped).jpg
|подпіс_пад_выявай  = Анджэй Дуда
|пасада             = Прэзыдэнт [[Польшча|Польшчы]]
|пачатак_тэрміну    = 6 жніўня 2015
|канец_тэрміну      = цяперашні час
|віцэ-прэзыдэнт     =
|прэзыдэнт          =
|прэм'ер-міністар   = [[Эва Копач]], [[Бэата Шыдла]], [[Матэвуш Маравецкі]], [[Дональд Туск]]
|папярэднік         = [[Браніслаў Камароўскі]]
|наступнік          = 
|пасада2            = 
|пачатак_тэрміну2   = 
|канец_тэрміну2     = 
|папярэднік2        =
|наступнік2         = 
|прэзыдэнт2         = 
|дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|16|5|1972|1}}
|месца_нараджэньня  = [[Кракаў]], [[Польшча]]
|выбарчая_акруга    = 
|нацыянальнасьць    = [[палякі|паляк]]
|партыя             = [[Права і справядлівасьць]] (2005—2015)
|сужэнец            = Агата Карнгаўзэр-Дуда
|прафэсія           = 
|рэлігія            = каталік
|подпіс             =Andrzej Duda Signature 02.svg 
|узнагароды         = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Белага арла}}|{{Вялікі крыж ордэна Адраджэньня Польшчы}}|{{Кавалер Вялікага крыжа ордэна Леапольда I}}}}
|камэнтар           = 
|лацінка=Andžej Duda}}
'''Анджэй Дуда''' ({{мова-pl|Andrzej Duda|скарочана}}; нарадзіўся 16 траўня 1972 году ў [[Кракаў|Кракаве]]) — польскі палітык, прэзыдэнт [[Польшча|Польшчы]] (з 2015).

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сям’і прафэсараў Горна-Гутнічай Акадэміі ў Кракаве, Яна Дуды і Яніны Мілеўскай-Дуда. Да 1990 быў інструктарам скаўцкага руху. У 1996 годзе скончыў юрыдычны факультэт [[Ягелонскі ўнівэрсытэт|Ягелонскага ўнівэрсытэту]]. З 1997 да 2005 быў асыстэнтам на юрыдычным факультэце Ягелонскага ўнівэрсытэту, а ў 2005 атрымаў доктарскую навуковую ступень. Таксама ў 2005 заснаваў уласную адвакацкую канцылярыю.

З 2005 зьвязаўся з партыяй [[Права і справядлівасьць]], першапачаткова як дарадчык парлямэнцкага клюбу партыі, а ў 2006 быў пакліканы міністрам юстыцыі [[Зьбігнеў Зёбра|Зьбігневам Зёбрам]] на пасаду падсакратара ў міністэрстве. На парлямэнцкіх выбарах 2007 ня быў абраны ў Сойм. З 2008 да 2010 быў падсакратаром у канцылярыі прэзыдэнта [[Лех Качынскі|Леха Качынскага]]. З 2011 дэпутат польскага Сойму ад Права і Справядлівасьці, з 2014 дэпутат [[Эўрапейскі парлямэнт|Эўрапейскага парлямэнту]] ад гэтай партыі.

У 2015 годзе ўдзельнічаў у [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2015 году|прэзыдэнцкіх выбарах]]. У другім туры сустракаўся з [[Браніслаў Камароўскі|Браніславам Камароўскім]] і быў абраны.

7 чэрвеня 2021 году ў кампаніі мітрапаліта [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|Польскай праваслаўнай царквы]] [[Сава (Грыцуняк)|Савы]] ўсклаў вянок да помніку беларускім жыхарам [[Заляшаны (Гайнаўскі павет)|Заляшанаў]] у Гайнаўскім павеце (Падляскае ваяводзтва), [[Масавае забойства беларусаў ва ўсходняй Польшчы ў 1946 годзе|забітых]] 29 студзеня 1946 году польскімі жаўнерамі пад загадам камандзіра Рамуальда Райса. Пры гэтым, прэзыдэнт Польшчы заявіў, што наведаў «месца, якое адзначанае пакутамі і сьмерцю беларусаў, якія жылі ў Рэчы Паспалітай, нявінных жанчын і дзяцей. Я маліўся там за тых, хто загінуў, усклаў вянок як прэзыдэнт Рэспублікі Польшча пад крыжам, які ўшаноўвае памяць ахвяраў. Гэта важна як частка пашаны і памяці. Гэта важна ў самым найважнейшым духоўным аспэкце»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэзыдэнт Польшчы Анджэй Дуда маліўся ў Заляшанах за душы беларускіх ахвяраў падразьдзяленьня «Бурага»|спасылка=https://3beltv.eu/news/07-06-2021-prezident-polshchy-andzhej-duda-maliusya-u-zalyashanah-za-dushy-belaruskih-ahvyarau-padrazdzyalennya-buraga/|выдавец=Тэлеканал «Белсат»|дата публікацыі=7 чэрвеня 2021|дата доступу=10 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;.


== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://andrzejduda.pl/ Афіцыйная старонка] {{ref-pl}}

{{Кіраўнікі Польшчы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Дуда, Анджэй}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кракаве]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Ягелонскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Ягелонскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Адміністрацыі прэзыдэнта Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Эўрапарлямэнту з Польшчы]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты ў прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дзейныя кіраўнікі дзяржаваў]]</text>
      <sha1>9mh3gygtccrr8vsh5khxjnufu7acrqp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бэата Шыдла</title>
    <ns>0</ns>
    <id>170915</id>
    <revision>
      <id>2621501</id>
      <parentid>2619121</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:38:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621501</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10554" sha1="dv2u9f3ligew5zglzumd0pjobb3xxvz" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Бэата Шыдла
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Beata Szydło|скарочана}}
|жанчына            = так
|выява              = 
|памер              = 
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = Прэм’ер-міністарка Польшчы
|пачатак_тэрміну    = 16 лістапада 2015
|канец_тэрміну      = 8 сьнежня 2017
|прэзыдэнт          = [[Анджэй Дуда]]
|прэм'ер-міністар   = 
|папярэднік         = [[Эва Копач]]
|наступнік          = [[Матэвуш Маравецкі]]
|пасада2            = 
|пачатак_тэрміну2   = 
|канец_тэрміну2     = 
|папярэднік2        = 
|наступнік2         = 
|прэм'ер-міністар2  = 
|прэзыдэнт2         = 
|назва_палітычнай_арганізацыі = &lt;!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» --&gt;
|партыя             = [[Права і справядлівасьць]]
|муж                = 
|дзеці              = 
|бацька             = 
|маці               = 
|род                = 
|адукацыя           = 
|подпіс             = 
|узнагароды         = 
|лацінка=Beata Šydła}}
'''Бэата Марыя Шыдла''' з роду Камінскіх ({{мова-pl|Beata Maria Szydło|скарочана}}); нарадзілася 15 красавіка 1963 году, [[Асьвенцім (горад)|Асьвенцім]], [[Польская Народная Рэспубліка|Польшча]]) — [[Польшча|польская]] дзяржаўная і грамадзкая дзяячка, пасол [[Сэйм Рэспублікі Польшча|Соймаў]] з 2005 году (перавыбіралася 4 разы запар). З 16 лістапада 2015 году да 8 сьнежня 2017 году ўзначальвала ўрад Польшчы.

== Асабістае жыцьцё ==
Бэата Шыдла мае мужа з 1987 году Эдварда Шыдла, ёсьць двое сыноў: Ціматэй і Блажэй.

== Жыцьцяпіс ==

=== Вучоба й праца ===
У 1987 годзе скончыла этнаграфію на факультэце філязофіі й гісторыі [[Ягелонскі ўнівэрсытэт|Ягелонскага ўнівэрсытэту]] ў [[Кракаў|Кракаве]]&lt;ref name=&quot;sejm.gov.pl&quot;&gt;http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/posel.xsp?id=384&lt;/ref&gt;. У 1989—1995 гады была асьпірантам на факультэце філязофіі й гісторыі Ягелонскага ўнівэрсытэту. У 1997 годзе яна скончыла асьпірантуру для мэнэджараў культуры ў Варшаўскай школе эканомікі, а ў 2001 годзе ў Акадэміі эканомікі ў Кракаве — кіраваньне мясцовага самакіраваньня ў Эўрапейскім Саюзе&lt;ref name=&quot;sejm.gov.pl&quot;/&gt;. З 1987 па 1995 яна працавала ў якасьці асыстэнта ў Гістарычным музэі Кракава, затым начальнікам мэтадычнага аддзела ў Доме культуры [[места]] Лібяж. У 1997—1998 гадах яна была дырэктарам культурнага цэнтру ў Берашчах. У 1998 годзе яна была прызначаная галавою места Берашчы, дзе рабіла да 2005 году. Таксама Б. Шыдла была дарадцам павету Асьвенцім са сьпісу «[[Салідарнасьць (прафсаюз)|Салідарнасьці]]» (1998—2002 гады). У 2004 годзе яна была Падстаршынём Дэпартаманта добраахвотнай пажарнай аховы ў горадзе Берашчы. У 2004 годзе яна прайшла курс па Міжнароднай праграме лідэрства ў профілі, арганізаванай Дзяржаўным дэпартамэнтам [[ЗША]]&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20180910072115/http://wybierzpis.org.pl/beata-szydlo&lt;/ref&gt;.

=== Палітычная дзейнасьць 2015 ===
У 2005 годзе яна далучылася да «[[Права й справядлівасьць (Польшча)|Права і справядлівасьць]]», і зь ім была абраны чальцом пятага Сойму з найлепшымі вынікамі ў ваколіцы Хшаноўскі (14447 галасоў)&lt;ref&gt;http://www.wybory2005.pkw.gov.pl/SJM/PL/WYN/M/12.htm&lt;/ref&gt;. Падчас пятага Сойму Б. Шыдла была сябрам рады па эканамічных пытаньнях і Камітэта па пытаньнях мясцовага самакіраваньня і рэгіянальнай палітыкі&lt;ref&gt;http://orka.sejm.gov.pl/SQL.nsf/poselk5arch?OpenAgent&amp;377{{Недаступная спасылка|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. На выбарах у Сойм у 2007 годзе, у другі раз яна атрымала мандат у Сойм, маючы 20486 галасоў. 24 ліпеня 2010 году была Падстаршынём Права і справядлівасьць&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20151208152022/http://old.pis.org.pl/article.php?id=17484&lt;/ref&gt;. На выбарах у Сойм у 2011 годзе пасьпяхова была перавыбрана, атрымала 43612 галасоў&lt;ref&gt;http://wybory2011.pkw.gov.pl/wsw/pl/000000.html&lt;/ref&gt;. У верасьні 2014 яна замяняе Станіслава Кастшэўскага на пасадзе скарбніка [[ПіС]]. З 2007 па 2015 гады была сябрам соймавае рады дзяржаўных фінансаў, дзе была намесьнікам старшыні&lt;ref&gt;http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/agent.xsp?symbol=SKLADKOMST&amp;NrKadencji=7&amp;KodKom=FPB&lt;/ref&gt;.

=== Прэм’ер-міністр ===
20 чэрвеня 2015 году [[Яраслаў Качынскі]] абвясьціў аб прызначэньні Беаты Шыдла як магчымага кандыдата ПіС на пасаду галавы ўрада пасьля выбараў у Сойм у 2015 годзе&lt;ref&gt;http://wpolityce.pl/polityka/256697-cale-przemowienie-jaroslawa-kaczynskiego-musimy-odniesc-jeszcze-jedno-zwyciestwo-zwyciestwo-w-wyborach-parlamentarnych&lt;/ref&gt;, якая была пераабраная ў Сойм, атрымаўшы 96127 галасоў&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160613164659/http://parlament2015.pkw.gov.pl/349_wyniki_sejm&lt;/ref&gt;. 25 кастрычніка 2015 адбыліся выбары ў Сойм, дзе ваыйграла грамада ПіС&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20200918133544/https://www.racyja.com/palityka/ekzit-pol-vybary-u-polski-parlament-v/&lt;/ref&gt;. 27 кастрычніка 2015 году ПіС вырашыў, што Права і справядлівасьць будзе ставіць на пасаду галавы ўрада Б. Шыдла&lt;ref&gt;http://www.tvn24.pl/szydlo-na-premiera-zebralo-sie-scisle-kierownictwo-pis,589610,s.html&lt;/ref&gt;. 9 лістапада, пасьля чарговага пасяджэньня вузкага кола кіраўніцтва ПіС, яе кандыдатура была пацьверджана Яраславам Качынскім і ён абвясьціў імёны патэнцыйных кандыдатаў на пасады міністраў&lt;ref&gt;http://www.kurierlubelski.pl/wiadomosci/art/9072594,beata-szydlo-i-jaroslaw-kaczynski-przedstawili-sklad-rzadu-wideo-zdjecia,id,t.html&lt;/ref&gt;. 13 лістапада 2015 Прэзыдэнт Польшчы [[Анджэй Дуда]] прапрасіў Сойм аб прызначэньні Б. Шыдла на пасаду Старшыні Рады міністраў&lt;ref&gt;http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20150001089{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; і 16 лістапада 2015 году прызначыў яе на гэтую пасаду&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160206063647/http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20150001090&lt;/ref&gt; і прывёў да прысягі членаў новага ўрада&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20151116143425/http://www.prezydent.pl/aktualnosci/nominacje/art,3,prezydent-powolal-rzad.html&lt;/ref&gt;. 18 лістапада 2015 г. Права і справядлівасьць Б. Шыдла выступіла з праграмным прамоваю ў Сойме, і ўрад атрымаў падтрымку ад большасьці 236 галасамі супраць 202 галасоў і 18 ўстрымаўшыхся&lt;ref&gt;http://sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&amp;NrKadencji=8&amp;NrPosiedzenia=1&amp;NrGlosowania=21&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20160820224503/http://www.racyja.com/palityka/premer-polshchy-pradstavila-pragram/&lt;/ref&gt;.

8 сьнежня 2017 году падала ў адстаўку&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/28903763.html Прэм’ер-міністар Польшчы Бэата Шыдла падала ў адстаўку], Радыё Свабода&lt;/ref&gt;. Яе месца заняў міністар фінансаў [[Матэвуш Маравецкі]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.beataszydlo.pl/ Афіцыйны сайт]

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шыдла, Бэата}}
[[Катэгорыя:Палітыкі мясцовага кіраваньня Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Сябры партыі «Права і справядлівасьць»]]
[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Польшчы]]
[[Катэгорыя:Жанчыны-кіраўніцы дзяржаваў і ўрадаў]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Эўрапарлямэнту з Польшчы]]</text>
      <sha1>dv2u9f3ligew5zglzumd0pjobb3xxvz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладзіслаў Суркоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172067</id>
    <revision>
      <id>2621248</id>
      <parentid>2475249</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T13:39:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621248</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20045" sha1="9ihu5jat6mgjj7sknv3c22dh5qoimls" xml:space="preserve">{{Артаграфія}}
{{Палітык
|імя                = Уладзіслаў Суркоў
|выява              = Vladislav Surkov in 2010.jpeg
|памер              = 
|подпіс_пад_выявай  = У 2010 годзе
|пасада             = Памочнік прэзыдэнта Расеі
|пачатак_тэрміну    = 20 верасьня 2013
|канец_тэрміну      = 
|прэзыдэнт          = [[Уладзімер Пуцін]]
|прэм'ер-міністар   = [[Дзьмітры Мядзьведзеў]]
|папярэднік         = 
|наступнік          =
|пасада2            = Намесьнік старшыні ўраду Расеі, Кіраўнік апарату ўраду Расеі
|пачатак_тэрміну2   = 21 траўня 2012
|канец_тэрміну2     = 8 траўня 2013
|прэзыдэнт2         = [[Уладзімер Пуцін]]
|прэм'ер-міністар2  = [[Дзьмітры Мядзьведзеў]]
|папярэднік2        = 
|наступнік2         =
|пасада3            = Намесьнік старшыні ўраду Расеі
|пачатак_тэрміну3   = 27 сьнежня 2011 
|канец_тэрміну3     = 21 траўня 2012
|папярэднік3        = 
|наступнік3         = 
|прэзыдэнт3         = [[Дзьмітры Мядзьведзеў]]
|прэм'ер-міністар3  = [[Уладзімер Пуцін]]
|пасада4            = Намесьнік старшыні ўраду Расеі
|пачатак_тэрміну4   = 27 сьнежня 2011 
|канец_тэрміну4     = 21 траўня 2012
|папярэднік4        = 
|наступнік4         = 
|прэзыдэнт4         = [[Дзьмітры Мядзьведзеў]]
|прэм'ер-міністар4  = [[Уладзімер Пуцін]]
|пасада5            = Намесьнік кіраўніка адміністрацыі прэзыдэнта Расеі
|пачатак_тэрміну5   = 3 жніўня 1999 
|канец_тэрміну5     = 12 траўня 2008
|папярэднік5        = 
|наступнік5         = 
|прэзыдэнт5         = [[Барыс Ельцын]]&lt;br /&gt;[[Уладзімер Пуцін]]&lt;br /&gt;[[Дзьмітры Мядзьведзеў]]
|прэм'ер-міністар5  = 
|дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|21|9|1964|1}}
|месца_нараджэньня  = в. [[Сонцава (Чаплыгінскі раён)|Сонцава]], [[Чаплыгінскі раён]], [[Ліпецкая вобласьць]], [[Расея]]
|дата_сьмерці       =
|месца_сьмерці      =
|нацыянальнасьць    = [[расеец]]
|партыя             = [[Адзіная Расея]]
|сужэнец            = 1. Юлія Пятроўна (у дзявоцтве Лукаянава) Вішнеўская (1968 г. н.) з 1987 году по 1996 год;&lt;br /&gt;2. Натальля Васільевна Дубавіцкая (1973 г. н.) з 1996 году, афіцыйна — з 2004 году
|дзеці              = 
* Арцём Суркоў (1987 г.) усынавіў,
* Раман Суркоў (2002 г.),
* Марыя Суркова (2003 г.),
* Цімур Суркоў (2010 г.)
|адукацыя           = вышэйшая, эканамічная
|рэлігія            = [[атэіст]]
|бацька             = Юры Данілбекавіч Дудаеў 
|маці               = Зоя Антонаўна Суркова 
|узнагароды = 
|подпіс             = Signature of Vladislav Surkov.png
|лацінка=Uładzislaŭ Surkoŭ}}
[[Файл:Владислав Сурков на V съезде НАШИх.JPG|міні|270пкс|Выступленьне Ўладзіслава Суркова на 5 зьезьдзе «Наши». 15 красавіка 2010 году]]
'''Уладзісла́ў Ю́р’евіч Сурко́ў''' ({{мова-ru|Владислав Юрьевич Сурков}}; нарадзіўся 21 верасьня 1964 году, [[вёска]] [[Сонцава (Чаплыгінскі раён)|Сонцава]], [[Ліпецкая вобласьць]], [[Расея]]) — [[Расея|расейскі]] дзяржаўны дзяяч, аўтар канцэпцыі «сувэрэннай дэмакратыі». Памочнік прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі (з 20 верасьня 2013 г.)&lt;ref&gt;[https://charter97.org/be/news/2013/9/20/76069/ Уладзіслаў Суркоў прызначаны памочнікам Пуціна]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ednepr.dp.ua/susvetnyja-naviny-8/963-shjery-kardynal-surkoў-aficyjna-vjarnuўsja-ў 'Шэры кардынал' Суркоў афіцыйна вярнуўся ў Крэмль]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Раней намесьнік старшыні Ўраду Расейскай Фэдэрацыі — кіраўнік апарату Ўрада Расейскай Фэдэрацыі (2012—2013).

== Паходжаньне ==
Першыя пяць гадоў свайго жыцьця Ўладзіслаў Суркоў пражыў у [[ЧІАССР|Чачэна-Інгускай АССР]]. У 1959 годзе яго будучая маці, выпускніца Тамбоўскага пэдагагічнага інстытуту Зоя Антонаўна Суркова (1936 г.н.) па разьмеркаваньні была накіравана на працу школьным настаўнікам у сяло Дуба-Юрт Чачэна-Інгускай АССР. У школе яна пазнаёмілася з настаўнікам малодшых клясаў Юрыем (пры нараджэньні — Андарбекам) Данілбекавічам Дудаевым (1942 г.н.), за якога выйшла замуж і 21 верасьня 1964 г. у іх нарадзіўся сын.

== Адукацыя ==
Вучыўся ў Маскоўскім інстытуце сталі і сплаваў (МІСіС) у 1982—1983 гадах і тры гады — у Маскоўскім інстытуце культуры на факультэце рэжысуры масавых тэатралізаваных прадстаўленьняў, але ня скончыў гэтыя ВНУ. У канцы 1990-х гадоў скончыў Міжнародны ўнівэрсытэт у [[Масква|Маскве]], магістр эканамічных навук. Уладальнік прафэсійнага сертыфіката ў галіне сувязяў з грамадзкасьцю РАСО. Валодае [[Ангельская мова|ангельскай мовай]].

== Асабістае жыцьцё ==
Першая жонка — Юлія Пятроўна Вішнеўская (прозьвішча па першым мужу), у дзявоцтве Лукаянава (нар. 24 сьнежня 1966 году), стваральніца Музэя ўнікальных лялек у Маскве, пражывае ў Лёндане. Другая жонка — Натальля Васільеўна Дубавіцкая (нар. 15 сьнежня 1973), намесьнік генэральнага дырэктара па сувязях з грамадзкасьцю ААТ «Група прамысловых прадпрыемстваў РКП». Да 1998 году працавала асабістым пісарам Суркова. У 1998—2006 гг. — кіраўнік фірмы «Майстэрня вытанчаных рашэнняў 21-га стагоддзя», якая спэцыялізуецца на дызайне інтэр’ераў. Па афіцыйных дадзеных, за 2010 год зарабіла 85 200 000 рублёў, за 2011-ы — 125,2. Дзеці: Арцём Суркоў (1987) — сын Юліі Вішнеўскай ад першага шлюбу, быў усыноўленым Сурковым ў маленстве; у другім шлюбе ў Суркова нарадзілася трое дзяцей: Раман (2002 г.), Марыя (2004 г.) і Цімур (2010 г.).

== Дзяржаўная дзейнасьць ==
[[Файл: 2012-02-15 Владимир Путин, Владислав Сурков.jpeg|значак|270пкс|Уладзіслаў Суркоў разам з Уладзімерам Пуціным. 2 лютага 2012 году]]

У 1983—1985 гадах служыў у [[СССР|Савецкім]] войску, у адной з артылерыйскіх частак Паўднёвай групы войскаў у [[Вугоршчына|Вугоршчыне]]. У 2000-я гады міністар абароны Расеі Сяргей Іваноў распавёў, што Суркоў праходзіў тэрміновую службу ў спэцназе Галоўнага разьведвальнага ўпраўленьня. Дадзены факт пацьвердзіў таксама бацька Суркова.

У 1987 годзе ўзначаліў рэклямны аддзел кіраванага Міхаілам Хадаркоўскім Цэнтру міжгаліновых навукова-тэхнічных праграмаў Фонду моладзевай ініцыятывы пры Фрунзенскім райкаме ВЛКСМ г. Масквы. Спачатку працаваў там у якасьці целаахоўніка Хадаркоўскага.

У 1988 годзе ўзначальваў агенцтва рынкавых камунікацыяў «Метапрэс».

У 1992 годзе — прэзыдэнт, віцэ-прэзыдэнт Расейскай асацыяцыі рэклямадаўцаў.

У 1991—1996 гадах займаў кіруючыя пасады ў Таварыстве крэдытна-фінансавых прадпрыемстваў «Менатэп» (якое ў той час узначальваў Міхаіл Хадаркоўскі), у далейшым — банка «Менатэп».

У 1996—1997 гадах — намесьнік кіраўніка, кіраўнік Дэпартаманта па сувязях з грамадзкасьцю ЗАТ «Распрам»; першы намесьнік старшыні Рады камэрцыйнага інавацыйнага банка «Альфа-Банк», з уладальнікам якога Міхаілам Фрыдманам ён сябраваў з часу сумеснага пражываньня ў інтэрнаце МІСіС.

У 1998—1999 гадах — першы намесьнік генэральнага дырэктара, дырэктар па сувязях з грамадзкасьцю ААТ «Грамадзкае расейскае тэлебачаньне».

У 1999 годзе — памочнік кіраўніка Адміністрацыі Прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі.

Са жніўня 1999 году — намесьнік кіраўніка Адміністрацыі Прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі. Лічыцца адным са стваральнікаў і ідэолягаў партыі «Адзіная Расія». У інтэрвію агенцтву Інтэрфакс 27 сьнежня 2011 г. пры адстаўцы з пасады намесьніка кіраўніка Адміністрацыі Прэзыдэнта Расеі Суркоў сьцьвярджаў, што: &quot;Я быў у ліку тых, хто дапамагаў прэзідэнту Ельцыну ажыцьцявіць мірны пераход улады. У ліку тых, хто дапамагаў прэзідэнту Пуціну стабілізаваць палітычную сыстэму. Першым творам Суркова СМІ называлі перадвыбарчы блёк «Адзінства», створаны ў 1999 годзе ў якасьці процігі блёку Яўгена Прымакова і Юрыя Лужкова «Айчына — Уся Расея». Яго праектамі былі таксама стварэньне выбарчага блёка «Радзіма» (2003) і «партыі ўлады» «Адзіная Расея» (2003), а таксама другой «партыі ўлады» — «Справядлівая Расея: Радзіма / Пенсіянеры / Жыцьцё» (2006). Адзін з натхняльнікаў праектаў «Ідучыя разам» (2000) і руху «Нашы» (2005).

У 2003 годзе заявіў аб магчымым прадастаўленьні Чачэнскай рэспубліцы «аўтаноміі» у складзе Расеі.

З сакавіка 2004 году — намесьнік кіраўніка Адміністрацыі Прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі — памочнік Прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі.

У жніўні 2004 году ўвайшоў у Раду дырэктараў ААТ «АК Транснафтапрадукт», у верасьні таго ж году — абраны старшынём рады дырэктараў кампаніі&lt;ref&gt;[http://nashaziamlia.org/2006/10/20/356/ Другі намесьнік кіраўніка Адміністрацыі, Уладзіслаў Суркоў, займае пост старшыні праўленьня «Транснафтапрадукта»]&lt;/ref&gt;.

З 15 траўня 2008 году — першы намесьнік кіраўніка адміністрацыі Прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі&lt;ref&gt;[http://news2by.ru/bjaspeka/4533.html Створаны рада пры прэзідэнце РФ па развіцці інфармацыйнага грамадства]&lt;/ref&gt;.

3ь 1 сьнежня 2009 прызначаны кіраўніком рабочай групы «па распрацоўцы праекта стварэньня тэрытарыяльна адасобленага комплексу для развіцьця даследаваньняў і распрацовак і камерцыялізацыі іх вынікаў».

У чэрвені 2010 году ўвайшоў у склад Апякунскай рады Фонду «СКОЛКАВА».

З 2010 году — сябра апякунскай рады Фонду «СКОЛКАВА».

27 сьнежня 2011 прызначаны намесьнікам Старшыні Ўрада Расейскай Фэдэрацыі.

21 траўня 2012 году прызначаны намесьнікам старшыні Ўрада Расейскай Фэдэрацыі — кіраўніком апарату Ўрада Расейскай Фэдэрацыі&lt;ref&gt;[http://tyumenbels.ru/gazeta-the-financial-times-abrala-25-samyx-cikavyx-rasejсаў Газета The Financial Times абрала 25 самых «цікавых» расейцаў]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.belarus.kz/print/aktueller/17-/4/20542 Сямашка і Суркоў абмеркавалі перспектывы развіцця беларуска-расійскага навукова-тэхнічнага супрацоўніцтва]&lt;/ref&gt;.

9 чэрвеня 2012 прызначаны кіраўніком Урадавай камісіі па разьвіцьці тэлерадыёвяшчаньня.

У чэрвені 2012 Суркову даручана курыраваць сродкі масавай інфармацыі, юстыцыю, узаемадзеяньне з судамі і пракуратурай, статыстыку.

З 12 жніўня 2012 году па 9 верасьня 2013 году — старшыня Камісіі па пытаньнях рэлігійных аб’яднаньняў пры ўрадзе РФ&lt;ref&gt;[http://valerijilin.livejournal.com/4866.html Суркоў пазбавіўся ад часткі абавязкаў]&lt;/ref&gt;. Выступіў супраць праекту закона, які забараняе дзяржслужачым валодаць нерухомасьцю за мяжой.

1 траўня 2013 году, выступаючы зь лекцыяй у Лёнданскай школе эканомікі, сьцьвярджаў, што сьледчыя СК Расеі, нягледзячы на ўзбуджаную крымінальную справу, не валодаюць доказамі аб крадзяжах у інавацыйным цэнтры Сколкава&lt;ref&gt;[http://www.realt5000.com.ua/news/utf/be/711981/ Названыя самыя багатыя чыноўнікі Крамля]{{Недаступная спасылка|date=June 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;. Гэты выступ, якое шэраг аглядальнікаў расцанілі як ціск на сьледзтва, выклікала канфлікт са Сьледчым камітэтам Расейскай Фэдэрацыі.

7 траўня 2013 году прэзыдэнт Расейскай Фэдэрацыі крытыкаваў работу ўрада, якое, па ацэнцы Пуціна, не выканала яго даручэньня нават на траціну. Рэагуючы на крытыку, Суркоў пярэчыў кіраўніку дзяржавы па шэрагу пытаньняў і пры тэлекамэрамі спрачаўся з Пуціным. Некаторыя аналітыкі палічылі менавіта сварку з Пуціным прычынай звальненьня Суркова на наступны дзень.

8 траўня 2013 году звольнены Пуціным з пасады намесьніка старшыні Ўрада Расейскай Фэдэрацыі — з фармулёўкай «па ўласным жаданьні».
Адстаўку Суркова ацанілі як «выбітны палітычны розум Крамля», заходні друк успрыняла як удар па пазыцыях прэм’ер-міністра Дз. Мядзьведзева, члены кабінэта якога па меры нарастаньня няўдач у эканоміцы і пратэсных настрояў выбываюць зь вялікай палітыкі адзін за адным.

З 20 верасьня 2013 году — памочнік прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі. Займаецца пытаньнямі ўзаемаадносінаў з Абхазіяй і Паўднёвай Асеціяй.

У траўні 2014 году ў якасьці памочніка прэзыдэнта РФ выяжджаў у Абхазію і спрабаваў урэгуляваць ўнутрыпалітычны крызіс у [[Абхазія|Абхазіі]]&lt;ref&gt;[http://zviazda.by/be/news/20150217/1424167243-surkou-rf-ne-skarocic-vydatki-pa-padtrymcy-abhazii-nyagledzyachy-na Суркоў: РФ не скароціць выдаткі па падтрымцы Абхазіі, нягледзячы на няпростую сітуацыю]{{Недаступная спасылка|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Суркоў, Уладзіслаў}}
[[Катэгорыя:Намесьнікі старшыні Ўраду Расейскай Фэдэрацыі]]</text>
      <sha1>9ihu5jat6mgjj7sknv3c22dh5qoimls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дональд Трамп</title>
    <ns>0</ns>
    <id>172435</id>
    <revision>
      <id>2621521</id>
      <parentid>2621066</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T22:48:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621521</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55483" sha1="r1em81c72iyw3s7v9ml1vtyc1sqitba" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Дональд Дж. Трамп
|арыгінал_імя       = Donald J. Trump
|пасада             = 47-ы [[прэзыдэнт ЗША]]
|пачатак_тэрміну    = 20 студзеня 2025
|папярэднік         = [[Джо Байдэн]]
|пасада2            = 45-ы прэзыдэнт ЗША
|пачатак_тэрміну2   = 20 студзеня 2017
|канец_тэрміну2     = 20 студзеня 2021
|прэзыдэнт          = 
|прэм’ер-міністар   = 
|папярэднік2        = [[Барак Абама]]
|наступнік2         = [[Джо Байдэн]]
|пасада3            = 3-і старшыня «Арганізацыі Трампа»
|пачатак_тэрміну3   = 1971
|канец_тэрміну3     = 20 студзеня 2017
|папярэднік3        = [[Фрэдэрык Трамп]]
|месца_нараджэньня  = [[Нью-Ёрк]], [[ЗША]]
|партыя             = [[Рэспубліканская партыя ЗША]] (1987—1999, 2009—2011, з 2012 г.); былыя: [[Дэмакратычная партыя ЗША]] (да 1987 г., 2001—2009), Рэфармісцкая партыя ЗША (1999—2001)
|сужэнец            = [[жонка]] Мэланія Трамп (з 2005 г.); былыя: Івана Трамп (1977—1992), Марла Мэйплз (1993—1999)
|дзеці              = [[сын]] Дональд (нар. 1977), [[дачка]] Іванка (1981), сын Эрык (1984); дачка Тыфані (1993); сын Бэран (2006)
|бацька             = Фрэдэрык Трамп (1905—1999)
|маці               = Мэры Трамп (1912—2000)
|род                = Трампы
|выява=Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg|подпіс=Trumpsignature2025.svg}}
'''До́нальд Джон Трамп''' ({{мова-en|Donald John Trump}}, нарадзіўся 14 чэрвеня 1946 году, акруга Куінз гораду Нью-Ёрку, [[Нью-Ёрк (штат)|штат Нью-Ёрк]], [[ЗША]]) — амэрыканскі бізнэсмэн, мэдыямагнат, пісьменьнік. З 20 студзеня 2025 году&amp;nbsp;— 47-ы [[прэзыдэнт ЗША]], у 2017—2021 гадох быў 45-ым прэзыдэнтам ЗША.

16 чэрвеня 2015 году Дональд Трамп абвясьціў аб уступленьні ў барацьбу за пасаду [[Прэзыдэнт ЗША|прэзыдэнта ЗША]] ў 2016 годзе. 8 лістапада 2016 году Дональд Трамп быў выбраны 45-м прэзыдэнтам ЗША. Інаўгурацыя абранага прэзыдэнта адбылася 20 студзеня наступнага году, пасьля чаго абраны прэзыдэнт афіцыйна ўступіў на пасаду кіраўніка краіны.

5 лістапада 2024 году быў зноў абраны прэзыдэнтам ЗША.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў раёне Ямайка акругі Кўінз у Нью-Ёрку (ЗША). Быў 4-м з 5 дзяцей у сям’і. Гадаваўся з 2 братамі і 2 сёстрамі: старэйшы [[брат]] Фрэдэрык (пам. 1981), сёстры Мар’яна (нар. 1937) і Элізабэта, малодшы брат Робэрт. У 1981 г., калі Дональду Трампу было 35 гадоў, старэйшы ''брат'' Фрэдэрык сканаў ад [[алькагалізм]]у, што прывяло да поўнай адмовы Дональда Трампа ад ужыцьця [[Сьпіртовы напой|сьпіртовых напояў]] і [[Тытунепаленьне|паленьня]] [[цыгарэта]]ў. [[Бацька]] меў [[Немцы|нямецкае]] паходжаньне, [[маці]] — [[Шатляндцы|шатляндзкае]]. Абодва [[Дзед|дзяды]] і бабулі нарадзіліся ў Заходняй Эўропе. ''Бацька'' Фрэдэрык Трамп (1905—1999) нарадзіўся ў нью-ёрскай акрузе Кўінс ад нямецкіх бацькоў зь вёскі Кальштат (акруга Пфальц, [[Каралеўства Баварыя]], [[Нямецкая імпэрыя]]; цяпер зямля [[Райнлянд-Пфальц]], Нямеччына) і стаўся адным з найбольшых [[Дэвэлапэрская дзейнасьць|забудоўнікаў]] жытла ў Нью-Ёрку. Маці Мэры Трамп (у дзявоцтве Маклаўд; 1912—2000) нарадзілася ў [[Шатляндыя|шатляндзкай]] вёсцы Тунга (востраў Лоэс і Хэрэс). У 1936 г. бацькі сустрэліся і пабраліся [[шлюб]]ам у Нью-Ёрку, дзе пасяліліся ў акрузе Кўінс. [[Дзядзька]] Джон Трамп (1907—1985) 37 гадоў працаваў [[прафэсар]]ам у [[Масачусэцкі тэхналягічны інстытут|Масачусэцкім тэхналягічным інстытуце]] (1936—1973), дзе распрацоўваў [[Радыёлякацыйная станцыя|радары]] падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] і [[Рэнтгенаўскае выпраменьваньне|рэнтгенаўскае]] абсталяваньне для выяўленьня [[Рак (захворваньне)|рака]]. У 1943 г. дзядзька Джон вывучаў абсталяваньне і паперы вынаходніка [[Нікола Тэсла|Ніколы Тэслы]] (1856—1943) на запыт [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў ЗША]] пасьля яго сьмерці ў гасьцініцы «Нью-Ёркец» (нью-ёрская акруга [[Мангэтан]]). [[Дзед]] Фрыдрых Трамп (1869—1918) разбагацеў у 1890-я гг. на стварэньні страўняў і гасьцініцаў у [[Сіетл]]е (штат [[Вашынгтон (штат)|Вашынгтон]], ЗША) і затым у Бэнэце (правінцыя [[Брытанская Калумбія]], Канадзкая канфэдэрацыя) падчас [[Залатая ліхаманка|залатой ліхаманкі]] 1896—1899 гг. у даліне ракі Клёндайк (тэрыторыя [[Юкан (тэрыторыя)|Юкан]], Канада). У Нямеччыне род Трампаў спавядаў хрысьціянства [[Лютэранства|лютэранскай]] плыні. У ЗША бацькі Дональда Трампа ўжо былі хрысьціянамі [[Кальвінізм|кальвінскага]] кірунку (Рэфармаваная царква ў Амэрыцы).

[[Файл:Donald Trump NYMA.jpg|значак|230пкс|Дональд Трамп у Нью-Ёрскай вайсковай акадэміі (30 чэрвеня 1964 г.)]]
Да 13 гадоў Дональд Трамп наведваў прыватную падрыхтоўчую школу К’ю-Форэст у нью-ёрскай акрузе Кўінс. У 1959 г. паступіў у Нью-Ёрскую вайсковую акадэмію ў Корнўоле (акруга Орандж, штат Нью-Ёрк), дзе скончыў 8-ю клясу і старэйшую школу. У жніўні 1964 г. паступіў у Фордэмскі ўнівэрсытэт у нью-ёрскай акрузе Бронкс, дзе правучыўся 2 гады. Улетку 1966 г. перавёўся ў Пэнсыльванскі ўнівэрсытэт у [[Філадэлфія|Філадэлфіі]], дзе ў траўні 1968 г. скончыў Ўортанскую школу са ступеняй бакаляўра эканамічных навук у галіне нерухомасьці. Адначасна працаваў на будаўнічае прадпрыемства «Элізабэта Трамп і сын», заснаванае ў 1923 г. удавой дзеда. Прадпрыемства будавала арэнднае [[жытло]] ў 3 з 5 акругаў Нью-Ёрка ([[Бруклін]], Кўінс і Востраў Стэтэн). Кіраўніцтва ажыцьцяўляў яго бацька Фрэдэрык. Яшчэ студэнтам, разам з бацькам адчыніў збанкрутавалы раней шматкватэрны дом «Вёска Сўіфтан» у [[Цынцынаці]] (штат [[Агаё]], ЗША) пасьля $500 тыс. укладаньняў. У 1971 г. стаў кіраўніком прадпрыемства, якое перайменаваў у «Арганізацыю Трампа». У 1978 г. перабудаваў гасьцініцу «Вялікі Хаят» у Мангэтане, побач з Цэнтральным вакзалам Нью-Ёрка, за кошт $70 млн пазыкі. Цягам 1979—1983 гг. пабудаваў у Мангэтане 58-павярховы [[хмарачос]] вышынёй 202 мэтры пад назовам «Вежа Трампа», куды пераехаў жыць у [[пэнтгаўс]] і перанёс сядзібу свайго прадпрыемства.

[[Файл:President Ronald Reagan shaking hands with Donald Trump.jpg|значак|230пкс|Сустрэча з прэзыдэнтам ЗША [[Роналд Рэйган|Роналдам Рэйганам]] (1987 г.)]]
15 траўня 1984 г. адчыніў у Атлянтык-Сіці (штат [[Нью-Джэрзі]], ЗША) гасьцінічнае казіно «Двор Трампа» на 906 нумароў. У 1985 г. тамсама выкупіў часткова збудаваную гасьцініцу ў прадпрыемства «Гілтан» (Тайсанз-Корнэр, штат [[Вірджынія]]) за $320 млн. Перабудаваў яе ў казіно «Замак Трампа» на 728 нумароў са стаянкай для [[яхта]]ў на прылеглым марскім беразе і перадаў пад кіраўніцтва сваёй жонкі Іваны Трамп. У 1985 г. набыў у Палм-Біч (штат [[Флорыда]]) гасьцініцу «Марэ-Лага» за $8 млн, якую перабудаваў у прыватны клюб на 58 спальняў з гадавым унёскам па $150 тысячаў з удзельніка. Тамсама набыў шматкватэрны дом, які перабудаваў у гасьцініцу «Замак Трампа». У 1988 г. набыў на Манхэтане гасьцініцу «Плаза» за $407,5 млн, якую перадаў пад кіраўніцтва жонкі. Пры канцы 1988 г. набыў у Атлянтык-Сіці казіно «Тадж-Махал» у тэлевядоўцы Мэрвіна Грыфіна (1925—2007) і прадпрыемства «Міжнародныя курорты» ([[Лас-Вэгас]], штат [[Нэвада]], ЗША). 2 красавіка 1990 г. адчыніў казіно на 2010 нумароў з агульным коштам перабудовы ў $1,1 млрд, што зрабіла яго найдаражэйшым у сьвеце.

[[Файл:Trump Tower Chicago 2015-102.jpg|значак|230пкс|«Вежа Трампа» ў [[Чыкага]] (17 жніўня 2015 г.)]]
У 1996 г. набыў офісны будынак па вул. Мура (анг. Ўол Стрыт), д. 40, які перабудаваў у 70-павярховы «Будынак Трампа». У 1999 г. атрымаў чвэрць нерухомасьці бацькі, якая ацэньвалася ў $250 млн пасьля яго сьмерці. У 2001 г. адчыніў 72-павярховы жылы хмарачос «Сусьветная вежа Трампа» праз дарогу ад галаўной сядзібы [[ААН]]. Падчас сваёй кар’еры пабудаваў таксама некалькі іншых гасьцініцаў, [[казіно]], палёў для [[гольф]]а і хмарачосаў у ЗША і Паўднёвай Амэрыцы, Эўропе і Азіі. Некаторыя зь іх таксама носяць імя Трампа, як жылы квартал «Месца Трампа» на Мангэтане. У 2000 г. намагаўся вылучыцца ў прэзыдэнты ЗША ад Рэфармісцкай партыі ЗША, але зьняўся да пачатку галасаваньня. Пазьней амэрыканскі часопіс «[[Форбс (часопіс)|Форбс]]» унёс яго ў [[Сьпіс мільярдэраў|сьпіс 500 найбольш заможных людзей сьвету]]. У 2004—2015 гг. быў выканаўчым прадусарам і вядоўцам тэлеперадачы «Вучань» (анг. «The Apprentice») на амэрыканскім тэлеканале [[NBC|«Нацыянальнай вяшчальнай кампаніі»]] (Нью-Ёрк), за што атрымаў зорку на [[Галівудзкая алея славы|Галівудзкай алеі славы]]. Граў сябе ў эпізадычных ролях ў 6 фільмах — «Адзін дома 2» (1992), «Маленькія нягоднікі» (1994), «Эдзі» (1996), «Кампаньён» (1996), «Узорны самец» (2001) і «Апавяшчэньне за 2 тыдні» (па-рас. Любоў з апавяшчэньнем; 2002) — і 6 тэлесэрыялах: «Новы князь Бэл-Эйра» (па-рас. Прынц з Бэвэрлі-Гілз; 1990—1996), «Няня» (1993—1999), «Шоў Дру Керы» (1995—2004), «Раптоўная Сюзана» (1996—2000), «Віруючы горад» (па-рас. Сьпін-Сіці; 1996—2002), «Сэкс і горад» (па-рас. Сэкс у вялікім горадзе; 1998—2004), «Праца» (2001—2002). У 1996—2015 гг. валодаў конкурсам прыгажосьці «[[Міс ЗША]]». Цягам 1987—2016 гг., за 30 гадоў, выступіў суаўтарам 18 кніг аб прадпрымальніцтве, у тым ліку «Мастацтва зьдзелкі» (1987), «Мастацтва выжываньня» (1991) і «Мастацтва вяртаньня» (1997). Некаторыя зь іх выдаваліся ў перакладзе ў Менску. На ліпень 2015 г. валодаў 18 палямі для гольфа, прыбыткі ад якіх да канца году склалі $382 млн.

[[Файл:Donald and Melania Trump (3).jpg|значак|230пкс|Дональд Трамп з жонкай Меланіяй у Манчэстэры (штат Нью-Гэмпшыр, 8 лютага 2016 г.)]]
16 чэрвеня 2015 г. абвясьціў аб уступленьні ў барацьбу за пасаду прэзыдэнта ЗША ад Рэспубліканскай партыі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Тэлеканал «[[Беларусь 1]]»|загаловак=Мільярдэр ідзе ў палітыку|спасылка=http://www.tvr.by/bel/news/v_mire/milliarder_idet_v_politiku/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=17 чэрвеня 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt;. У сярэдзіне ліпеня 2015 г. стаўся фаварытам сярод 17 аднапартыйцаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Трамп гарантаваў сабе вылучэньне ў прэзыдэнты ЗША|спасылка=http://m.blr.belta.by/world/view/tramp-garantavau-sabe-vyluchenne-u-prezidenty-zsha-47372-2016/|выдавец=БелТА|дата публікацыі=26 траўня 2016|копія=http://blr.belta.by/world/view/tramp-garantavau-sabe-vyluchenne-u-prezidenty-zsha-47372-2016/|дата копіі=26 траўня 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt; на вылучэньне ў кандыдаты, атрымаўшы 24% галасоў у грамадзкім апытаньні. 4 траўня 2016 г. апошні зь яго 16 апанэнтаў у партыі, губэрнатар Агаё Джон Кейсік, спыніў сваю перадвыбарную кампанію&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Тэлеканал «[[Беларусь 1]]»|загаловак=Дональд Трамп застаецца адзіным кандыдатам ад рэспубліканцаў|спасылка=http://www.tvr.by/bel/news/v_mire/donald_tramp_ostaetsya_edinstvennym_kandidatom_ot_respublikantsev_/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=5 траўня 2016|копія=http://www.zviazda.by/be/news/20160505/1462446695-donald-tramp-zastaecca-adzinym-kandydatam-ad-respublikancau|дата копіі=5 траўня 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt;. 19 ліпеня 2016 г. звыш 1237 патрэбных дэлегатаў прагаласавалі за вылучэньне Дональда Трампа ў прэзыдэнты ЗША ад Рэспубліканскай партыі на нацыянальным зьезьдзе ў [[Кліўлэнд]]зе (штат [[Агаё]])&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Трамп афіцыйна стаў кандыдатам у прэзыдэнты ЗША ад рэспубліканцаў|спасылка=http://m.blr.belta.by/world/view/tramp-afitsyjna-stau-kandydatam-u-prezidenty-zsha-ad-respublikantsau-49026-2016/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=20 ліпеня 2016|копія=http://blr.belta.by/world/view/tramp-afitsyjna-stau-kandydatam-u-prezidenty-zsha-ad-respublikantsau-49026-2016/|дата копіі=20 ліпеня 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt;. 21 ліпеня 2016 г. Дональд Трамп абвясьціў на зьезьдзе Рэспубліканскай партыі ў Кліўлэндзе аб згодзе вылучыцца ў прэзыдэнты ЗША&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Трамп афіцыйна згадзіўся стаць кандыдатам ад рэспубліканцаў на пасаду прэзыдэнта ЗША|спасылка=http://m.blr.belta.by/world/view/tramp-afitsyjna-zgadziusja-stats-kandydatam-ad-respublikantsau-na-pasadu-prezidenta-zsha-49097-2016/|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=22 ліпеня 2016|копія=http://blr.belta.by/world/view/tramp-afitsyjna-zgadziusja-stats-kandydatam-ad-respublikantsau-na-pasadu-prezidenta-zsha-49097-2016/|дата копіі=22 ліпеня 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt;. Перадвыбарчыя прапановы Трампа ўлучалі: зьніжэньне падаткаў, перагляд амэрыкана-кітайскіх гандлёвых дамоваў і адмову ад гандлёвага Пагадненьня аб Трансціхаакіянскім партнэрстве, выкананьне законаў аб прадухіленьні незаконнай іміграцыі разам з працягам будаўніцтва сьцяны ўздоўж амэрыкана-мэксыканскай мяжы, рэформу апекі над вэтэранамі, скасаваньне спагнаньня за адмову абавязковага набыцьця мэдычнай страхоўкі, зацьвярджэньне Закона аб выбары школы зь вяртаньнем магчымасьці рэлігійнага і [[Хатняе навучаньне|хатняга навучаньня]]&lt;ref name=&quot;п&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=[[Зянон Пазьняк]]|загаловак=Хай Бог беражэ Амэрыку|спасылка=https://pieramoha.org/artykuly/zianon-pazniak-chaj-boh-bierazhe-ameryku|выдавец=[[Народная перамога]]|дата публікацыі=17 лістапада 2016|копія=http://www.pazniak.info/page_hay_bog_beraje_ameryiku_|дата копіі=15 лістапада 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}&lt;/ref&gt;, часовую забарону перасяленьня мусульманаў у ЗША з краінаў адкуль паходзілі [[Тэрарызм|тэрарысты]]. 8 лістапада 2016 г. перамог на [[Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2016 году|прэзыдэнцкіх выбарах]]&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=[[Сяргей Кізіма]].|загаловак=Чыстая перамога Дональда Трампа|спасылка=http://www.zviazda.by/be/news/20161109/1478715036-chystaya-peramoga|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=10 лістапада 2016|нумар=[http://www.zviazda.by/be/number/217-28327 217 (28327)]|старонкі=[http://www.zviazda.by/sites/default/files/10lis-2.indd_.pdf 2]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt; у 30 з 50 штатаў, ад якіх атрымаў 306 (57%) з 538 галасоў у Выбарчай калегіі ЗША ([[мажарытарныя выбары]]). Разам з тым, 11 лістапада 2016 г. арганізацыя «Грамадзяне за справядлівы падлік галасоў» ([[Цынцынаці]], штат Агаё) выявіла незаконнае галасаваньне за [[Гілары Клінтан]] ад Дэмакратычнай партыі ЗША звыш 3 млн ''не''грамадзянаў ЗША&lt;ref name=&quot;п&quot;/&gt; пасьля праверкі [[База зьвестак|базы дадзеных]] аб уліку 180 млн выбарнікаў. Махлярству паспрыяла тое, што 28 кастрычніка 2015 г. губэрнатар [[Каліфорнія|Каліфорніі]] Джэры Браўн, як сябар Дэмакратычнай партыі, падпісаў закон аб імгненным уліку ўсіх трымальнікаў пасьведчаньняў кіроўцы ў якасьці ўлічаных выбарнікаў, у тым ліку на выбарах прэзыдэнта ЗША без уліку адсутнасьці ў іх амэрыканскага грамадзянства. У выніку Дональду Трампу налічылі меншы агульны лік галасоў, чым бліжэйшай прайграўшай апанэнтцы. З улікам незаконнага галасаваньня за Г.Клінтан звыш 3 млн неграмадзянаў, з агульнага ліку 132 899 453 пададзеных галасоў Дональд Трамп атрымаў 61 898 584 (46,58%), тады як Г.Клінтан ад Дэмакратычнай партыі ЗША — 63 551 979 (47,82%).

=== Прэзыдэнцтва ===
20 студзеня 2017 г. прэзыдэнт Дональд Трамп падпісаў свой першы выканаўчы загад № 13765 «Аб зьмяншэньні гаспадарчага цяжару Закону аб абароне пацыентаў і даступнай мэдыцыне, да разгляду яго адмены», якім скасаваў спагнаньне і [[падатак]] за адмову набываць мэдычную страхоўку&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Зянон Пазьняк|загаловак=Беларусь перад усім|спасылка=https://pieramoha.org/artykuly/zianon-pazniak-bielarus-pierad-usim |выдавец=Народная перамога|дата публікацыі=25 студзеня 2017|копія=http://www.pazniak.info/page_belarus_perad_usim |дата копіі=22 студзеня 2017|дата доступу=18 лютага 2017}}&lt;/ref&gt;. 25 студзеня 2017 г. Дональд Трамп падпісаў Выканаўчы загад № 13767 «Аб паляпшэньні памежнай бясьпекі і ажыцьцяўленьня іміграцыі», які прадугледжваў «неадкладнае будаўніцтва фізычнай сьцяны на паўднёвай мяжы (з [[Мэксыка]]й) пры наглядзе і падтрымцы адпаведнага пэрсаналу з тым, каб прадухіліць незаконную іміграцыю, гандаль [[наркотык]]амі і людзьмі, а таксама акты [[тэрарызм]]у»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Зянон Пазьняк|загаловак=Няма адказу на галоўнае пытаньне|спасылка=http://www.bielarus.net/archives/2017/01/31/4698|выдавец=[[Беларуская салідарнасьць]]|дата публікацыі=31 студзеня 2017|копія=https://pieramoha.org/artykuly/zianon-pazniak-niama-adkazu-na-halounaje-pytannie|дата копіі=2 лютага 2017|дата доступу=18 лютага 2017}}&lt;/ref&gt;.

22 сьнежня 2017 г. Трамп падпісаў Закон «Аб скарачэньні падаткаў і працах», паводле якога зьнізіў да 2026 году [[падатак на даход]]: 1) да $38 700 за год з 15% да 12%, 2) да $82 500 з 25% да 22%, 3) да $157 500 з 28% да 24%, 4) звыш $500 000 за год з 39,6% да 37%. Паводле Закону, [[падатак на прыбытак]] скарацілі з 35% да 21%. З 2019 году Закон скасоўваў спагнаньне 2,5% даходу (ці прынамсі $695) з асобаў, у якіх адсутнічала мэдычная страхоўка&lt;ref name=&quot;ц&quot;/&gt;.

==== Замежная палітыка ====
23 студзеня 2017 году Дональд Трамп падпісаў Памятку для гандлёвага прадстаўніка ЗША «Аб выхадзе ЗША зь перамоваў і Пагадненьня аб Транс-Ціхаакіянскім партнэрстве». 6 сьнежня 2017 году Трамп падпісаў Абвяшчэньне № 9683 «Аб прызнаньні [[Ерусалім]]у сталіцай Ізраілю і перамяшчэньні Амбасады ЗША ў Ізраілі ў Ерусалім»&lt;ref name=&quot;ц&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Непусканьне прывідаў зла|спасылка=http://www.pazniak.info/page_nepuskanne_pryividay_zla|выдавец=Зянон Пазьняк|дата публікацыі=14 студзеня 2018|копія=http://www.bielarus.net/archives/2018/01/16/4995|дата копіі=16 студзеня 2018|дата доступу=31 студзеня 2018}}&lt;/ref&gt;.

На яго загад 3 студзеня 2020 году ў [[Багдад]]зе (Ірак) зьнішчылі паветраным ударам [[іран]]скага камандзіра «[[Ерусалімскія сілы|Ерусалімскіх сілаў]]» [[Вартавыя ісламскай рэвалюцыі|Войска вартавых ісламскай рэвалюцыі]] [[Касем Сулеймані|Касема Сулеймані]], які падтрымліваў тэрарызм «[[Рух ісламскага супраціву|Руху ісламскага супраціву]]» ў [[Сэктар Газа|Газе]] (Ізраіль) і «[[Хэзбала|Партыі Алаха]]» ў Лібане&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=Вера Белацаркоўская|загаловак=Пазьняк выступіў у Вільні — расказаў пра будучыню Беларусі|спасылка=https://nashaniva.com/345009|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=15 чэрвеня 2024|дата доступу=15 ліпеня 2024}}&lt;/ref&gt;. 15 красавіка 2020 году Трамп спыніў $500 млн фінансаваньня [[Сусьветная арганізацыя здароўя|Сусьветнай арганізацыі здароўя]] (САЗ; Жэнэва, Швайцарыя) ў год за адмову 22 студзеня прызнаць [[Каранавірусная інфэкцыя (2019)|заразнасьць]] між людзей [[Каранавірус цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому-2|каранавірусу цяжкага вострага рэсьпіраторнага сындрому-2]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Зянон Пазьняк|загаловак=Лапідарная інфармацыя|спасылка=http://www.bielarus.net/archives/2020/04/16/5599|выдавец=Партал «Беларуская салідарнасьць»|дата публікацыі=16 красавіка 2020|дата доступу=20 красавіка 2020}}&lt;/ref&gt;.

=== Прэзыдэнцкія выбары 2024 году ===
Пасьля пераможных для Трампа прэзыдэнцкіх дэбатаў 27 чэрвеня 2024 году, палітычныя апанэнты зьмясьцілі ў [[Сацыяльная сетка|сацыяльных сетках]] некалькі заклікаў да яго [[забойства]], бо яго перадвыбарчая падтрымка стала пераважнай. Сярод іншага, такія заклікі зрабілі: 70-гадовы ангельскі эўракамуніст, які працаваў тэлевядоўцам на дзяржаўную «[[Брытанская вяшчальная карпарацыя|Брытанскую вяшчальную карпарацыю]]», і 66-гадовая акторка зь [[Іліной|Іліною]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Ліз Сторэр|загаловак=Левыя пагражаюць Дональду Трампу «забойствам» пасьля тыдня дэбатаў|спасылка=https://www.skynews.com.au/opinion/left-threatens-donald-trump-with-assassination-following-debate-week/video/6f829d427ccb8b1cba9489ced520988a|выдавец=Тэлеканал «[[Нябесныя навіны]] Аўстраліі»|мова=en|дата публікацыі=4 ліпеня 2024|копія=https://www.youtube.com/watch?v=IFjXC3hHk_s|дата копіі=4 ліпеня 2024|дата доступу=15 ліпеня 2024}}&lt;/ref&gt;. 14 ліпеня 2024 году Дональд Трамп атрымаў [[Пальная зброя|агняпальнае]] раненьне вуха ў выніку [[Замах на Дональда Трампа|замаху]] на 50-тысячным перадвыбарчым сходзе ў [[Пэнсыльванія|Пэнсыльваніі]] (горад [[Батлер]]). У выніку нападу загінуў 50-гадовы пажарнік Коры Кампэратор. Яшчэ два ўдзельнікі сходу былі параненыя. [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] паведаміла, што нападнікам быў 20-гадовы Томас Крукс. Ён быў застрэлены снайпэрам [[Таемная служба ЗША|Таемнай службы ЗША]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=«[[Эўранавіны]]»|загаловак=Дональд Трамп паранены на перадвыбарным мітынгу|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20240714/1720941043-donald-tramp-paraneny-na-peradvybarnym-mityngu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=14 ліпеня 2024|дата доступу=15 ліпеня 2024}}&lt;/ref&gt;. 5 лістапада 2016 году перамог на [[Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2024 году|прэзыдэнцкіх выбарах]] у 31 зь 50 штатаў, ад якіх атрымаў 312 (58%) з 538 галасоў у [[Выбарчая калегія ЗША|Выбарчай калегіі ЗША]]. За яго падалі 77 302 580 галасоў (49,8 %), што было на 2 284 967 больш, чым у апанэнткі Камалы Гарыс (48,3 %) ад Дэмакратычнай партыі ЗША&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вынікі прэзыдэнцкіх выбараў 2024 году|спасылка=https://www.fec.gov/resources/cms-content/documents/2024presgeresults.pdf|выдавец=[[Фэдэральная выбарчая камісія ЗША]]|мова=en|дата публікацыі=16 студзеня 2025|дата доступу=3 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;.

=== Другое прэзыдэнцтва ===
20 студзеня 2025 году падпісаў Абвешчэньне № 9844  «Аб [[Надзвычайнае становішча|надзвычайным становішчы]] на паўднёвай мяжы ЗША». У 1-м артыкуле Абвешчаньня [[Міністэрства абароны ЗША|міністру абароны ЗША]] даручалася накіраваць падразьдзяленьні [[Узброеныя сілы ЗША|Ўзброеных сілаў ЗША]] для дапамогі [[Міністэрства ўнутранай бясьпекі ЗША|міністру ўнутранай бясьпекі ЗША]] ў атрыманьні поўнага дзейнаснага кіраваньня паўднёвай мяжой з [[Мэксыка]]й. Надалей Міністэрства абароны ЗША мела надаць месца для ўтрыманьня незаконных перасяленцаў пад вартай і [[самалёт]]ы для іх перавозкі праваахоўнымі органамі. Сярод 26 указаў 20 студзеня таксама падпісаў Указ № 14165 «Аб умацаваньні нашых межаў». Згодна з 6-м артыкулам Ўказу міністру ўнутранай бясьпекі ЗША даручалася аднавіць вяртаньне незаконных перасяленцаў у Мэксыку ў чаканьні парадку выдаленьня з краіны&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=ТАСС|загаловак=Адміністрацыя Трампа дазволіла дэпартацыю нелегальных мігрантаў без суда|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20250122/1737536039-administracyya-trampa-dazvolila-deparacyyu-nelegalnyh-migrantau-bez-suda|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=22 студзеня 2025|дата доступу=3 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;. 

Таксама 20 студзеня 2025 году падпісаў Абвешчаньне «Аб наданьні [[Памілаваньне|памілаваньня]] і зьмяншэньні [[вырак]]аў за пэўныя правапарушэньні, датычныя [[Штурм Капітоліюму|падзеяў]] у або пры амэрыканскім [[Капітоліюм (Вашынгтон)|Капітоліюме]] 6 студзеня 2021 году». Абвешчаньне прадугледжвала зьмяншэньне выракаў з вызваленьнем на наступны дзень для 14 асобаў, у тым ліку для заснавальніка апалчэньня «[[Захавальнікі прысягі]]» [[Элмэр Сьцюард Родс|Элмэра Сьцюарда Родса]] і сябра баявой арганізацыі «[[Гордыя хлопцы]]» [[Дамінік Пэцола|Дамініка Пэцолы]]. Рэшта з амаль 1500 абвінавачаных, сярод якіх было больш як 1100 асуджаных, у тым ліку каля 600 адбыўшых зьняволеньне, атрымала поўнае і безумоўнае памілаваньне&lt;ref name=&quot;б&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дональд Трамп памілаваў удзельнікаў штурму Капітолію|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33283090.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=21 студзеня 2025|дата доступу=4 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;.

Сярод іншага, 20 студзеня падпісаў Мэмарандум «Аб часовым адкліканьні ўсіх абшараў на вонкавай мацерыковай [[Водмель|водмелі]] з прыбярэжных ветравых наймаў». Зацьвердзіў Указ № 14153 «Аб раскрыцьці рэсурсных магчымасьцяў [[Аляска|Аляскі]]», якім дазволіў бурэньне прыроднага газу і нафты ў [[Арктыка|Арктыцы]] з наступнай пабудовай [[трубаправод]]а для экспарту [[Звадкаваны прыродны газ|звадкаванага прыроднага газу]]. Падпісаў Указ № 14154 «Аб раскрыцьці амэрыканскай энэргіі», якім скасаваў перашкоды для выведкі і вытворчасьці энэргіі ў фэдэральных землях і водах, у тым ліку ў вонкавай мацерыковай водмелі. У 3-м артыкуле Ўказу прадугледжвалася выяўленьне неналежных перашкодаў для распрацоўкі такіх энэргарэсурсаў, як [[нафта]], прыродны газ, [[вугаль]], гідраэнэргія, [[біяпаліва]], рэдкія мэталы і крыніцы [[Ядзерная энэргія|ядзернай энэргіі]]. Тым самым Указам скасоўваліся «мандат» і субсідыі на [[Электрамабіль|электрамабілі]]. У 7-м артыкуле Ўказу згадвалася спыненьне дзяржаўных выплатаў на пабудову [[Зарадная станцыя|зарадных станцыяў]] для электрамабіляў&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;.

На пачатку ж падпісаў Указ № 14148 «Аб першапачатковым скасаваньні шкодных указаў і захадаў», якім адмяніў 67 указаў і 11 мэмарандумаў папярэдняга прэзыдэнта [[Джозэф Рабінэт Байдэн|Джозэфа Байдэна]], у тым ліку ўказ пра адмову ад пераважнай высылкі іншаземцаў, якія ўчынілі цяжкія [[Злачынства|злачынствы]], несьлі пагрозу дзяржаўнай бясьпецы і былі затрыманыя на мяжы. Затым падпісаў Указ № 14149 «Аб аднове [[Свабода слова|свабоды слова]] і спыненьні фэдэральнай [[Цэнзура|цэнзуры]]». Таксама падпісаў Указ «Аб аднове [[Сьмяротнае пакараньне|сьмяротнага пакараньня]] і абароне [[Грамадзкая бясьпека|грамадзкай бясьпекі]]», якім абавязаў [[Галоўны пракурор ЗША|галоўнага пракурора ЗША]] дамагацца ў судах сьмяротнага пакараньня за: 1) [[забойства]] праваахоўнікаў, 2) учыненыя незаконнымі перасяленцамі забойствы. Указам № 14172 «Аб аднове назваў, якія ўшаноўваюць амэрыканскую веліч» вярнуў назву гары [[Макінлі (гара)|Макінлі]] ў Алясцы ў гонар 25-га прэзыдэнта ЗША [[Ўільям Макінлі|Ўільяма Макінлі]]. Тым самым Указам перайменаваў [[Мэксыканская затока|Мэксыканскую затоку]] ў Амэрыканскую, працягласьць берагавой лініі ЗША ўздоўж якой перавышала 1700 [[міля]]ў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=У першыя гадзіны на пасадзе прэзыдэнта ЗША Трамп скасаваў 78 рашэньняў Байдэна|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33283105.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=21 студзеня 2025|дата доступу=4 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;.

Урэшце, 20 студзеня 2025 году падпісаў Указ № 14158 «Аб заснаваньні і ўвасабленьні прэзыдэнцкага &quot;[[Ведамства ўрадавай эфэктыўнасьці]]&quot;» на чале зь мільярдэрам-праграмістам [[Ілан Маск|Іланам Маскам]] на аснове Лічбавай службы ЗША. Паводле 3-га артыкула Ўказу ў Ведамстве (ВУЭ) ўтваралі Часовую арганізацыю з тэрмінам дзеяньня да 4 ліпеня 2026 году. Цягам 30 дзён у кожнай з сотняў урадавых службаў ЗША мелі стварыць па дружыне ВУЭ з 4-х супрацоўнікаў, кожная зь якіх улучала кіраўніка, [[інжынэр]]а, кадравіка і [[праўнік]]а. Паводле 4-га артыкула Ўказу, задачай ВУЭ было асучасьніваньне дзяржаўнага [[Апраграмаваньне|апраграмаваньня]] і сеткавай інфраструктуры дзеля міжведамаснай сынхранізацыі ўрадавых дадзеных і скарачэньня выдаткаў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зянон Пазьняк: аб сутнасьці мірнай палітыкі прэзыдэнта Трампа|спасылка=https://warta.media/2696|выдавец=Беларускае нацыянальнае мэдыя «[[Варта (СМІ)|Варта]]»|дата публікацыі=12 сакавіка 2025|дата доступу=4 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;.

==== Замежная палітыка ====
20 студзеня 2025 году зацьвердзіў Указ № 14155 «Аб выхадзе ЗША з Сусьветнай арганізацыі аховы здароўя» паўторна. Урэшце, падпісаў Указ № 14162 «Аб пастаноўцы Амэрыкі на першае месца ў міжнародных экалягічных пагадненьнях», якім паўторна вывеў ЗША з [[Парыскае пагадненьне|Парыскага пагадненьня]] 2015 году да [[Рамачная канвэнцыя ААН аб зьмяненьні клімату|Рамачнай канвэнцыі ААН аб зьмяненьні клімату]] 1992 году&lt;ref name=&quot;б&quot;/&gt;.

2 красавіка 2025 году Дональд Трамп падпісаў Указ «Аб рэгуляваньні ўвозу з дапамогай ''узаемных'' мытаў, каб выправіць гандлёвую практыку, якая спрыяе вялізнаму і пастаяннаму штогадоваму дэфіцыту ў амэрыканскім [[Гандаль|гандлі]] таварамі». Паводле 2-га артыкула Ўказу, уводзілася прынамсі 10 % [[мыта]] на ўвозімыя тавары з усіх краінаў, якое набывала моц 5 красавіка. Ва Ўказе адзначалася, што пастаянны дэфіцыт гандлёвага балянсу ўвёў амэрыканскі [[вайскова-прамысловы комплекс]] у залежнасьць «ад замежных супернікаў»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[ТАСС]]|загаловак=Трамп аб’явіў надзвычайнае становішча ў ЗША з-за эканамічнай сытуацыі|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20250403/1743665907-tramp-abyaviu-nadzvychaynae-stanovishcha-u-zsha-z-za-ekanamichnay-situacyi|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=3 красавіка 2025|дата доступу=3 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;. У Дадатку 1 да Ўказу згадваліся вышэйшыя мыты на тавары з 27 краінаў [[Эўразьвяз]]у ў памеры 20 %, а таксама зь 56 іншых краінаў у памеры ад 11 % для [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга|Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]] і [[Камэрун]]у да 50 % для [[Лесота]]. На тавары з краінаў Азіі, якія ўтваралі найбольшую долю адмоўнага [[сальда]] ЗША, уводзіліся наступныя стаўкі ўзаемных мытаў: 34 % — Кітай, 46 % — [[Віетнам]], 32 % — [[Тайвань]], 24 % — [[Японія]], 25 % — [[Паўднёвая Карэя]], 26 % — [[Індыя]], 36 % — [[Тайлянд]], 24 % — [[Малайзія]], 17 % — [[Ізраіль]] і [[Філіпіны]]. Урэшце, на тавары са [[Швайцарыя|Швайцарыі]] накладалася мыта ў 31 %&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дадатак 1 да Ўказу «Аб рэгуляваньні ўвозу з дапамогай узаемных мытаў, каб выправіць гандлёвую практыку, якая спрыяе вялізнаму і пастаяннаму штогадоваму дэфіцыту ў амэрыканскім гандлі таварамі»|спасылка=https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2025/04/Annex-I.pdf|выдавец=[[Белы дом]]|мова=en|дата публікацыі=2 красавіка 2025|дата доступу=3 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;.

20 чэрвеня 2025 году ўрад [[Пакістан]]у паведаміў пра вылучэньне Дональда Трампа на [[Нобэлеўская прэмія міру|Нобэлеўскую прэмію міру]] 2026 году за «рашучае [[Дыпляматыя|дыпляматычнае]] ўмяшаньне і ключавое правадырства» ў дасягненьні [[Спыненьне агню|спыненьня агню]] між [[Індыя]]й і Пакістанам, якія былі [[Ядзераня дзяржава|ядзернымі дзяржавамі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Элізабэт Вайбэль|загаловак=Трамп намінаваны на Нобэлеўскую прэмію міру за прадухіленьне вайны між Індыяй і Пакістанам: «Прадэманстраваў вялікую стратэгічную прадбачлівасьць і выдатнае дзяржаўнае майстэрства»|спасылка=https://www.breitbart.com/politics/2025/06/20/pakistan-nominates-trump-nobel-peace-prize-preventing-india-pakistan-war/|выдавец=Навіновая сетка «[[Брэйтбарт]]»|мова=en|дата публікацыі=20 чэрвеня 2025|дата доступу=21 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Ацэнкі ==
27 сакавіка 2020 году А. Лукашэнка згадаў захады адміністрацыі Трампа супраць [[Пандэмія каронавіруснай інфэкцыі (2019)|пандэміі каронавірусу]]: «калі Трамп аб’явіў [[надзвычайнае становішча]], я гэта вызначыў як надзвычайную недальнабачнасьць і глупства, скажу шчыра, з боку кіраўніцтва ЗША. Але Трамп, як чалавек, які некалі займаўся бізнэсам, хутка зарыентаваўся. Апошняя яго заява мне вельмі спадабалася. Ён сказаў так: калі мы неадкладна ня вернемся на прадпрыемствы і не пачнем працаваць, то празь [[беспрацоўе]], праз тое, што мы не пачнем працаваць, памрэ больш амэрыканцаў, чым ад [[каронавірус]]у»&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=Марыя Дадалка, Вольга Мядзьведзева.|загаловак=«Нашыя магчымасьці ў тым, што мы не спыняем вытворчасьць»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20200327/1585302941-alyaksandr-lukashenka-navedau-belgips|выданьне=Зьвязда|тып=|год=28 сакавіка 2020|нумар=[https://zviazda.by/be/number/61-29175 61 (29175)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/28sak-2_optim_1.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/28sak-2_optim_1.pdf 2]|issn=}}&lt;/ref&gt;.

15 чэрвеня 2024 году ў Вільні (Летува) каардынатар руху «[[Вольная Беларусь (рух)|Вольная Беларусь]]» [[Зянон Пазьняк]] адзначыў: «Я заўсёды падтрымліваў Трампа, лічу, што для Амэрыкі гэта адзін з найлепшых прэзыдэнтаў. Ён калясальна панізіў беспрацоўе — такога ўзроўню беспрацоўя ў ЗША ніколі не было, — спрыяў амэрыканскаму бізнэсу». Таксама Пазьняк заявіў, што перамога Трампа на [[Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2024 году|прэзыдэнцкіх выбарах]] спрыяла б хутчэйшаму канцу [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (з 2022)|расейска-ўкраінскай вайны]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== У культуры ==
За 1989—2016 гг. імя Дональда Трампа згадвалася ў песьнях звыш 50 амэрыканскіх сьпевакоў у стылі [[гіп-гоп]]. 8 лютага 2011 г. амэрыканскі [[рэп]]эр [[Мак Мілер]] выдаў песьню «Дональд Трамп», якая заняла 75 месца ў сьпісе гітоў часопіса «Дошка абвестак».

19 сакавіка 2000 г. у 243-й сэрыі «Барт у будучыні» амэрыканскага мультсэрыяла «[[Сымпсаны]]» згадваецца перамога Дональда Трампа ў прэзыдэнцкіх выбарах ЗША. Таксама вобраз Дональда Трампа станавіўся прадметам [[пародыя|пародыі]] 4 камэдыйных тэлеперадачаў у ЗША: «Суботні вечар ужывую» (1988 г., красавік 2004 г., лістапад 2015 г.), «Джымі Кімэл ужывую» (2015 г.), «Апошні тыдзень за вечар» (28 лютага 2016 г.) і «Позьні паказ» (2016 г.).

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{ВікіКрыніца-мова|en|Author:Donald John Trump|Дональд Трамп}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Дональд Трамп|спасылка=http://www.zviazda.by/be/tags/donald-tramp|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=15 лістапада 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Дональд Трамп|спасылка=http://nastgaz.by/?tag=дональд-трамп|выдавец=«[[Настаўніцкая газэта]]»|дата публікацыі=12 лістапада 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Трамп|спасылка=https://pieramoha.org/tehi/2025/tramp|выдавец=Сайт «[[Народная перамога]]»|дата публікацыі=17 лістапада 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}
* {{Навіна|аўтар=|загаловак=Дональд Трамп|спасылка=http://m.bel.sputnik.by/tags/person_Donald_Tramp/|выдавец=[[Спадарожнік (радыё)|Радыё «Спадарожнік»]]|дата публікацыі=9 лістапада 2016|дата доступу=20 лістапада 2016}}
* [http://www.trump.com/ «Арганізацыя Трампа»]{{ref-en}}

{{Прэзыдэнты ЗША}}
{{Лідэры G7}}
{{Кіраўнікі ўрадаў}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Трамп, Дональд}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нью-Ёрку]]
[[Катэгорыя:Прадпрымальнікі ЗША]]
[[Катэгорыя:Мільярдэры ЗША]]
[[Катэгорыя:Прэсьбітэрыяне]]
[[Катэгорыя:Прадусары ЗША]]
[[Катэгорыя:Тэлевядучыя]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты ЗША]]
[[Катэгорыя:Літаратары ЗША]]
[[Катэгорыя:Ляўрэаты прэміі «Залатая маліна»]]
[[Катэгорыя:Дональд Трамп]]</text>
      <sha1>r1em81c72iyw3s7v9ml1vtyc1sqitba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дзьмітры Асьнін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173627</id>
    <revision>
      <id>2621616</id>
      <parentid>2415550</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:35:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://be.wikipedia.org/wiki/Дзмітрый_Аляксандравіч_Аснін?oldid=4914672</comment>
      <origin>2621616</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7640" sha1="q9i9n0vmt3k7jkit0h75koc08ws9i4z" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Дзьмітры Асьнін''' ({{Н}} 6 ліпеня 1984 году) — колішні беларускі футбаліст, брамнік.

== Кар’ера ==
Выхаванец берасьцейскай СДЮШАР-5. У 2001 годзе выступаў у Другой лізе за менскі [[СКАФ Менск|СКАФ]], а ў сэзоне 2002 году гуляў у дублі берасьцейскага [[Дынама Берасьце|«Дынама»]]. З 2003 па 2008 гады зь перапынкамі быў гульцом слонімскага [[Камунальнік Слонім|«Камунальніка»]], у першай палове 2005 году, будучы футбалістам [[Дарыда Менскі раён|«Дарыды»]], дэбютаваў у Найвышэйшай лізе. У 2008—2011 гадах выступаў у ніжэйшых дывізіёнах Польшчы. Улетку 2011 году вярнуўся ў Беларусь, але ня здолеў выратаваць [[Баранавічы (футбольны клюб)|«Баранавічы»]] ад вылету ў Другую лігу. У пачатку 2012 году ўзмоцніў склад [[Ліда (футбольны клюб)|«Ліды»]], якая вярнулася ў Першую лігу. Стаў асноўным брамнікам лідчанаў і ў сэзоне 2013 году дапамог ім заняць чацьвертае месца, аднак на наступны год быў выцесьнены з складу [[Сяргей Курганскі|Сяргеем Курганскім]]. Сэзон 2015 году правёў у якасьці асноўнага брамніка шацілавіцкага [[Хімік Шацілавічы|«Хіміка»]].

У пачатку 2016 году перайшоў у берасьцейскае «[[Дынама Берасьце|Дынама]]»&lt;ref&gt;[http://www.pressball.by/pbonline/football/82265 Глеб — в «Крумкачах», Зубович — в «Динамо», африканцы — в «Слуцке». Как белорусские клубы отработали на трансферном рынке]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У выніку пачаў сэзон у складзе роднага клюбу. Спачатку быў другім брамнікам пасьля [[Дзяніс Дзячко|Дзяніса Дзячко]], але хутка заняў месца ў стартавым складзе берасьцейцаў. У студзені 2017 году пакінуў «Дынама»&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.football.by/news/94941.html |title=Дмитрий Аснин покидает брестское &quot;Динамо&quot; |access-date=17 студзеня 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180128190531/http://www.football.by/news/94941.html |archivedate=28 студзеня 2018 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; У студзені 2017 году падпісаў кантракт з наваполацкім «[[Нафтан Наваполацак|Нафтанам]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/95332.html Голкиперы Аснин и Каминский стали игроками «Нафтана»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;, дзе таксама замацаваўся ў якасьці галоўнага брамніка.

У ліпені 2017 году перайшоў у «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]]»&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/102007.html Дмитрий Аснин сменил «Нафтан» на «Гомель»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У гомельскім клюбе стаў другім брамнікам пасьля [[Алег Кавалёў|Алега Кавалёва]]. У сьнежні 2017 году па заканчэньні кантракта пакінуў «Гомель»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/107651.html Ситко, Афоаква, Адомако и еще четыре игрока покинули &quot;Гомель&quot;]&lt;/ref&gt;. У студзені 2018 году падпісаў кантракт з мальдыўскім клюбам «[[Ты-Сі Спортс Мале|Ты-Сі Спортс]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/109145.html Дмитрий Аснин уехал играть на Мальдивы]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У ліпені 2018 году перайшоў у камбаджыйскі клюб «[[Свайрыенг (футбольны клюб)|Свайрыенг]]»&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1065629643.html Аснин перешел в камбоджийский «Свайриенг»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. У сьнежні 2018 году падпісаў кантракт зь берасьцейскім «[[Рух Берасьце|Рухам]]»&lt;ref&gt;[http://www.football.by/news/121737.html Колпачук и Аснин стали игроками «Руха»]{{Ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Аднак, у складзе «Руха» не згуляў аніводнага матчу, і ў лістападзе 2019 году перайшоў на трэнэрскую працу ў акадэмію берасьцейскага «Дынама».

== У якасьці трэнэра ==
У пачатку 2021 году разам з акадэміяй «Дынама» перайшоў у склад [[Рух Берасьце|«Руха»]], дзе працягваў працаваць трэнэрам брамнікаў. З 2022 году быў старэйшым трэнэрам брамнікаў у берасьцейскім [[Цэнтар футболу Берасьце|«Цэнтры разьвіцьця футболу»]], які паўстаў на месцы акадэміі «Руха», што спыніў існаваньне. У красавіку 2023 году стаў трэнэрам брамнікаў пінскай [[Хваля Пінск|«Хвалі»]]&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-04-06|url = http://fcvolna-pinsk.by/novosti/dmitrij-asnin-voshyol-v-trenerskij-shtab-volny/ |title = Дмитрий Аснин вошёл в тренерский штаб «Волны» |publisher = Афіцыйны сайт пінскай «Хвалі»|accessdate = 2023-04-10|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Дынама Берасьце]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 26 || –28
|-
| [[Нафтан Наваполацак|Нафтан]] ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] ||rowspan=&quot;2&quot;| [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 13 || –21
|-
| [[Гомель (футбольны клюб)|Гомель]] || 3 || –4
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pressball.by/footballstat/dmitri_asnin/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* [https://int.soccerway.com/players/dmitry-asnin/210361/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Асьнін, Дзьмітры}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>q9i9n0vmt3k7jkit0h75koc08ws9i4z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандар Рыгоравіч Новік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>173905</id>
    <revision>
      <id>2621603</id>
      <parentid>2459654</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:01:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://be.wikipedia.org/wiki/Аляксандр_Рыгоравіч_Новік?oldid=4759084</comment>
      <origin>2621603</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9994" sha1="07xiam1iz7fdwlw22pkjl4p6ped468z" xml:space="preserve">{{Цёзкі}}
{{Футбаліст
|Імя                  = Аляксандар Новік
}}
'''Алякса́ндар Но́вік''' ({{н}} 15 кастрычніка 1994 году) — колішні беларускі футбаліст, абаронца.

== Кар’ера ==
Выхаванец бярозаўскай ДЮСШ-1, а юнаком апынуўся ў структуры менскага «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]». Гуляў у Другой лізе за фарм-клюб «[[Дынама-2 Менск|Дынама-2]]». Пасьля сэзону 2012 году «Дынама-2» спыніла існаваньне, і Новік далучыўся да «[[Кобрынь (футбольны клюб)|Кобрыню]]». У 2014 годзе папоўніў склад першалігавай «[[Бяроза-2010 (футбольны клюб)|Бярозы-2010]]», але не правёў за яе аніводнага матчу. У сакавіку 2015 году знаходзіўся на праглядзе ў «[[Смаргонь (футбольны клюб)|Смаргоні]]», але не падышоў клюбу&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2015-03-21|url = https://football.by/news/67815 |title = Толканица, Стецко и Ганич на просмотре в &quot;Сморгони&quot;, Гайдукевич и Новик покинули команду |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;, і выніку сэзон 2015 году гуляў у камандзе «[[Колас-Дружба Баранавіцкі раён|Колас-Меліяратар-Дружба]]».

У лютым 2016 году далучыўся да берасьцейскага «[[Дынама Берасьце|Дынама]]», зь якім у сакавіку падпісаў кантракт&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2016-03-11|url = https://football.by/news/82721 |title = Огар, Чиж, Демешко и еще девять игроков подписали контракты с брестским«&quot;Динамо» |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. 10 красавіка 2016 году дэбютаваў у Найвышэйшай лізе, згуляўшы ў першым тайме матчу супраць «[[Менск (футбольны клюб)|Менску]]» (0:3) на пазыцыі апорнага паўабаронцы. У першай палове сэзону 2016 году быў трывалым гульцом асновы берасьцейцаў, аднак 24 чэрвеня ў матчы супраць «[[Крумкачы Менск|Крумкачоў]]» (1:2) атрымаў траўму. Вярнуўся на поле празь месяц, але страціў месца ў асноўным складзе і пачаў выступаць пераважна за дубль. У студзені 2017 году праходзіў прагляд у менскім «Дынама», але беспасьпяхова&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2017-01-28|url = https://football.by/news/95474 |title = Александра Новика не будет в минском &quot;Динамо&quot; |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Тады ж стала вядома, што Новік пакіне берасьцейскі клюб&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2017-02-01|url = https://by.tribuna.com/football/1048037244/ |title = Новик покинет брестское «Динамо», Юрьев не прошел просмотр |website = by.tribuna.com|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У лютым быў на праглядзе ў гарадзенскім «[[Нёман Горадня|Нёмане]]», але не зацікавіў кіраўніцтва клюбу&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2017-02-11|url = https://by.tribuna.com/football/1048361797/ |title = Сотник и Новик не подошли «Неману» |website = by.tribuna.com|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У сакавіку 2017 году стаў гульцом клюбу трэцяга дывізіёну Польшчы «[[Катвіца Калабжэг|Катвіцы]]» з [[Калабжэг]]у&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2017-03-02|url = https://football.by/news/96727 |title = Экс-защитник брестского &quot;Динамо&quot; перешел в клуб третьего польского дивизиона |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

Улетку 2017 году, пакінуўшы «Катвіцу», праходзіў прагляд у наваполацкім «[[Нафтан Наваполацак|Нафтане]]»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2017-07-11|url = https://by.tribuna.com/football/1052882320/ |title = Рыжко, Пацевич, Новик и Медведь на просмотре в «Нафтане» |website = by.tribuna.com|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;, а пазьней некаторы час правёў у клайпедзкім «[[Атлянтас Клайпеда|Атлянтасе]]»&lt;ref&gt;{{cite web|url = http://sportpanorama.by/2017/09/07/дмитрий-мозолевский-забил-в-ворота-бр/ |title = Дмитрий Мозолевский забил в ворота брестского «Динамо» |website = sportpanorama.by|language = ru |url-status = dead}}&lt;/ref&gt;. У кастрычніку 2017 году далучыўся да першалігавага «[[Слонім-2017 (футбольны клюб)|Слоніму-2017]]». У пачатку 2018 году праходзіў прагляд у «Крумкачах», аднак клюб ня здолеў атрымаць ліцэнзію на ўдзел у Найвышэйшай лізе. Пазьней беспасьпяхова праходзіў прагляд у «[[Гарадзея (футбольны клюб)|Гарадзеі]]», а ў сакавіку 2018 году стаў гульцом «Смаргоні». У ліпені 2018 году шляхі з смаргонцамі ў Новіка разышліся&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2018-07-18|url = https://football.by/news/115672 |title = &quot;Сморгонь&quot; рассталась с пятью футболистами |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;, бо ён накіраваўся на прагляд у жодзінскі «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда-БелАЗ]]», зь якім у выніку падпісаў кантракт&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2018-07-20|url = https://football.by/news/115759 |title = Защитник Александр Новик перешел в &quot;Торпедо-БелАЗ&quot; |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. У складзе новай каманды выступаў за дубль. У студзені 2019 году паводле пагадненьня бакоў пакінуў клюб&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2019-01-14|url = https://football.by/news/122156 |title = &quot;Торпедо-БелАЗ&quot; расторгло контракт с Новиком |website = football.by|access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;.

Пасьля зыходу з жодзінскай каманды некаторы час праходзіў прагляд у «[[Слуцак (футбольны клюб)|Слуцку]]», а пазьней далучыўся да бабруйскай «[[Белшына Бабруйск|Белшыны]]», зь якой у сакавіку 2019 году склаў угоду&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2019-03-05|url = http://fcbelshina.by/novosti/novosti-kluba/lyasyuk-i-novik-stali-igrokami-belshiny |title = Лясюк и Новик стали игроками «Белшины» |work = Афіцыйны сайт бабруйскай «Белшыны» |access-date = 2024-04-25|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Спачатку трывала гуляў у стартавым складзе, зь лета ўжо радзей зьяўляўся на полі. У студзені 2020 году пакінуў Бабруйск. У пачатку 2020 году далучыўся да наваполацкага «Нафтану», а па заканчэньні сэзону 2020 году пакінуў каманду.

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Дынама Берасьце]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 13 || 1
|-
| [[Слонім-2017 (футбольны клюб)|Слонім-2017]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Першая ліга]] || 6 || 0
|-
| [[Смаргонь (футбольны клюб)|Смаргонь]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Першая ліга]] || 14 || 0
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.pressball.by/footballstat/aleksandr_novik/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* [http://www.90minut.pl/kariera.php?id=33023 Статыстыка ў польскіх клюбах]{{Ref-pl}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Новік, Аляксандар}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>07xiam1iz7fdwlw22pkjl4p6ped468z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Млынаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174057</id>
    <revision>
      <id>2621364</id>
      <parentid>2532021</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:11:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Spokiyny</username>
        <id>90749</id>
      </contributor>
      <origin>2621364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4406" sha1="cnve2kiewbpr84brsie33z1ark9oke3" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Украіна
|Назва                               = Млынаў
|Статус                              = пасёлак гарадзкога тыпу
|Назва ў родным склоне               = Млынава
|Назва ўкраінскай мовай              = Млинів
|Герб                                = Mlyniv COA.png
|Сьцяг                               = Mlyniv h.png
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    =
|Першыя згадкі                       = XVI ст. 
|Статус з                            = 1959
|Магдэбурскае права                  = 1789
|Былая назва                         = 
|Вобласьць                           = [[Ровенская вобласьць|Ровенская]]
|Аўтаномная рэспубліка               = 
|Раён                                = [[Млынаўскі раён|Млынаўскі]]
|Сельская рада                       = 
|Мэр                                 = 
|Пасада кіраўніка                    = 
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 20.52
|Крыніца плошчы                      = 
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 
|Колькасьць насельніцтва             = 8411
|Год падліку колькасьці              = 2015
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = 
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Нацыянальны склад насельніцтва      = 
|Год падліку нацыянальнага складу    = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Год падліку колькасьці двароў       = 
|Паштовыя індэксы                    = 35100
|Тэлефонны код                       = +380 3659
|Аўтамабільны нумарны знак           = 
|КОАТУУ                              = 
|Выява                               = Mlynow c.jpg
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 50
 |Шырата хвілінаў                    = 30
 |Шырата сэкундаў                    = 50
 |Даўгата градусаў                   = 25
 |Даўгата хвілінаў                   = 36
 |Даўгата сэкундаў                   = 24
|Пазыцыя подпісу на мапе             = 
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Сайт                                = 
|Лацінка=Młynaŭ}}
'''Млынаў''' ({{мова-uk|Млинів}}) — [[пасёлак гарадзкога тыпу|мястэчка]] ў [[Ровенская вобласьць|Ровенскай вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]], на рацэ Іква. Адміністрацыйны цэнтар [[Млынаўскі раён|Млынаўскага раёну]]. Насельніцтва 8000 чал. ([[2023]]).

== Насельніцтва ==
* [[1959]] — 3 095 чал.
* [[1970]] — 5 004 чал.
* [[1979]] — 5 719 чал.
* [[1989]] — 8 564 чал.
* [[2001]] — 8 546 чал.
* [[2015]] — 8 411 чал.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}
* [http://pop-stat.mashke.org/ukraine-cities.htm Cities &amp; towns of Ukraine]{{ref-en}}
* Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2015 року»,  — Київ, Державна служба статистики України, 2015 [http://ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2015/zb/06/zb_nas_14.zip zip]{{ref-uk}}

{{Ровенская вобласьць}}

[[Катэгорыя:Населеныя пункты Ровенскай вобласьці]]</text>
      <sha1>cnve2kiewbpr84brsie33z1ark9oke3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Брач (аэрапорт)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174311</id>
    <revision>
      <id>2621352</id>
      <parentid>2443953</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:41:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Carsten Steger</username>
        <id>88160</id>
      </contributor>
      <comment>Aerial image of the Brač Airport inserted.</comment>
      <origin>2621352</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1698" sha1="nm5im6tejh0cnhpv0kgt7kwi0hw1xq9" xml:space="preserve">{{Аэрапорт
| назва = Аэрапорт Брач
| арыгінал_назвы = Zračna luka Brač
| IATA = BWK
| ICAO = LDSB
| выява = Aerial image of the Brač Airport.jpg
| тып = грамадзянскі
| апэратар =  	Bol Airport Ltd.
| абслуга = 
| месцазнаходжаньне = [[Дуброўнік]], [[Харватыя]]
| адкрыты = 1990
| вузел = 
| вышыня = 541
| сайт = [http://airport-brac.hr/wordpress/ Афіцыйны сайт]
}}
'''Аэрапорт Брач''' ({{мова-hr|Zračna luka Brač}}) — аэрапорт, які знаходзіцца на высьпе [[Брач]], у 14 км ад мястэчка [[Бол]] і ў 42 км ад мястэчка [[Супэтар]], ў [[Харватыя|Харватыі]]. Да гораду Бол ад аэрапорту вядзе дарожны сэрпантын.

Аэрапорт выкарыстоўваецца ў першую чаргу для абслугоўваньня чартэрных рэйсаў, якія выконваюцца ў курортны сэзон з Цэнтральнай Эўропы.

Аэрапорт мае адну асфальтавую ўзьлётна-пасадачную паласу даўжынёй 3 300 мэтраў.

== Авіялініі ==
{| style=&quot;margin-bottom: 10px;&quot; class=&quot;wikitable&quot;
!Авіялінія
!Кірунак
|- align=&quot;left&quot;
| align=&quot;center&quot; |Croatia Airlines
|
# {{Сьцяг Аўстрыі}} [[Грац (аэрапорт)|Грац]] (чартары)
# {{Сьцяг Харватыі}} [[Загрэб (аэрапорт)|Загрэб]]
|}

[[Катэгорыя:Аэрапорты Харватыі]]</text>
      <sha1>nm5im6tejh0cnhpv0kgt7kwi0hw1xq9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Антоні Мацярэвіч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>176148</id>
    <revision>
      <id>2621498</id>
      <parentid>1857722</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2960" sha1="qkawxgblbkzx3zzk82cnsgsj948tnhk" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Антоні Мацярэвіч
|выява              = Antoni Macierewicz Sejm 2014.JPG|значак
|подпіс_пад_выявай  = Антоні Мацярэвіч
|пасада             = Міністар нацыянальнай абароны Польшчы
|пачатак_тэрміну    = [[16 лістапада]] [[2015]]
|канец_тэрміну      = 
|прэзыдэнт          = [[Анджэй Дуда]]
|прэм’ер-міністар   = [[Бэата Шыдла]]
|папярэднік         = [[Тамаш Сямоняк]]
|наступнік          = 
|дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|3|8|1948|1}}
|месца_нараджэньня  = [[Варшава]]
|партыя             = [[Права і справядлівасьць]]
|рэлігія            = [[Каталіцтва|каталіцтва]]
|узнагароды         = {{Блёк узнагародаў|{{Крыж кавалерскі ордэна Адраджэньня Польшчы}}}}
|лацінка=Antoni Maciarevič}}
'''Антоні Мацярэвіч''' ({{мова-pl|Antoni Macierewicz}}; нарадзіўся 3 жніўня 1948 году, Варшава) — польскі палітык, міністар нацыянальнай абароны, міністар унутраных справаў у 1991—1992 гадах, намесьнік міністра нацыянальнай абароны ва ўрадзе [[Яраслаў Качынскі|Яраслава Качынскага]], начальнік Службы ваеннай контравыведкі, дэпутат [[Сэйм Рэспублікі Польшча|Сэйму]] I, III, IV і VI тэрмінаў. Актывіст дэмакратычнай апазыцыі ў камуністычнай Польшчы ў 1968—1989 гадах, быў адным з заснавальнікаў Камітэту абароны рабочых, палітычны аглядальнік.

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мацярэвіч, Антоні}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Варшаве]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Ягелонскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Варшаўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Міністры ўнутраных справаў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Эўрапарлямэнту з Польшчы]]
[[Катэгорыя:Сябры партыі «Права і справядлівасьць»]]
[[Катэгорыя:Міністры абароны Польшчы]]</text>
      <sha1>qkawxgblbkzx3zzk82cnsgsj948tnhk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гісторыя беларускай мовы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>176458</id>
    <revision>
      <id>2621572</id>
      <parentid>2226854</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:19:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Пасьля вайны */ +12 крыніцаў пра [[адраджэньне мовы]]: «Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры // [[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]], 2025 г. http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20</comment>
      <origin>2621572</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66019" sha1="miqdg9vca9ikgv4p62zstncsixqp5br" xml:space="preserve">'''Гісто́рыя белару́скай мо́вы''' — працэс непарыўнага разьвіцьця [[Беларуская мова|беларускай мовы]] са старажытнай [[Праіндаэўрапейская мова|праіндаэўрапейскай]] протамовы.

Беларуская мова ёсьць старажытнапісьменнай, гісторыя беларускага пісьменства налічвае ня менш за 10 стагодзьдзяў. Мова [[Беларусы|беларускага народу]] склалася ў XIV—XVI стагодзьдзях, калі землі сучаснай [[Беларусь|Беларусі]] ўваходзілі ў склад [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]&lt;ref name=&quot;jank-p43&quot;&gt;Янкоўскі. Гістарычная граматыка. с. 43.&lt;/ref&gt;.

У позьнім XVII — пачатку XIX стагодзьдзя ў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] жывая старабеларуская гаворка захоўвалася толькі на беларускіх землях і ў простага народу, да пары — у драбнейшай шляхты. Сацыяльная вяршыня грамадзтва, выхаваная ў польскай культуры, лічыла беларускую мову наогул непрыдатнай дзеля выкарыстаньня ў літаратуры&lt;ref name=&quot;oldwblit-vern1&quot;&gt;Старое заходнерускае пісьменства…, С.196,197,201-223.&lt;/ref&gt;. Іменна ў гэты пэрыяд [[беларусы]] зьведалі асабліва моцны ўціск [[Палянізацыя|палянізацыі]]. Пасьля паўстаньняў [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|1830]] і асабліва [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|1863]] гадоў палянізацыя, якую праводзілі тагачасныя мясцовая буйная шляхта і каталіцкае духавенства, зьмянілася [[русіфікацыя]]й, якую праводзіў царскі ўрад.

Узоры жывой старабеларускай гаворкі траплялі ў літаратуру пераважна ў творах «школьнай драмы», зь якіх толькі адзін&lt;ref&gt;Паведамленьне Карскага.&lt;/ref&gt; быў пры сваім зьяўленьні надрукаваны (сатыра «Вітаньне на першы выезд з Каралеўца…», 1642), рэшта засталася ў рукапісах. Гэтыя творы, а дакладней, іхнія фрагмэнты, і ёсьць практычна адзінымі ўзорамі жывой беларускай мовы таго часу. Мова іх падобная на народную канца XIX — пач. XX стагодзьдзяў, нямала [[палянізм]]аў. Запісаныя яны пераважна [[Лацінскі альфабэт|лацініцай]], невялікая іх частка, што са Смаленскай зямлі — [[кірыліца]]й&lt;ref name=&quot;oldwblit-vern1&quot;/&gt;. Апроч таго, некаторыя фанэтычныя асаблівасьці старабеларускай мовы захаваліся ў помніках пісьменства [[Ліпкі (этнаграфічная група)|беларускіх татараў]] канца XVI — пачатку XVII стагодзьдзяў&lt;ref name=&quot;oldwblit-vern1&quot;/&gt;, напрыклад, у [[Кітабы|кітабах]].

Сучасны этап разьвіцьця беларускай мовы ўмоўна адлічваецца ад пачатку XIX стагодзьдзя, калі былі зробленыя спробы стварэньня літаратурнай мовы на аснове народных гаворак.

== Старажытнаславянскі пэрыяд ==
Лічыцца, што пісьменнасьць прыйшла на беларускія землі разам з [[хрысьціянства]]м у канцы X стагодзьдзя. Да помнікаў [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскай мовы]] эпохі Кіеўскай Русі адносяцца перапісаныя са старабаўгарскіх арыгіналаў Эвангельлі і Псалтыры, а таксама арыгінальныя творы тыпу «Жыціе Феадосія Пячэрскага», «Сказаньне пра Барыса і Глеба», «Слова аб законе і боскай ласцы» мітрапаліта Іларыёна&quot; й інш. [[Старажытнаруская мова|Старажытнаруская літаратурная мова]] на народнай аснове адлюстраваная ў такіх творах, як «[[Аповесьць мінулых часоў|Аповесьць мінулых гадоў]]», «Павучаньне Ўладзімера Манамаха», «[[Слова пра паход Ігараў|Слова пра паход Ігаравы]]», «Руская праўда» і інш.
[[Файл:Kirill-of-Turov-02.jpg|значак|Першая старонка «Слова на ўзьнясеньне Гасподняе» Кірылы Тураўскага паводле сьпісу XIII ст.]]
Адзначаныя віды пісьменства існавалі і на заходнерускіх землях, дзе неўзабаве ўзьнікла беларуская народнасьць. Тут таксама перапісвалІся на царкоўнаславянскай мове Эвангельлі і псалтыры. 3 арыгінальных рэлігійных твораў асабліва вылучаюцца словы, казаньні і павучаньні выдатнага прамоўцы і публіцыста ХІІ ст. [[Кірыла Тураўскі|Кірылы Тураўскага]]. Да таго ж часу адносіцца і дзейнасьць пісьменьніка [[Аўрамі Смаленскі|Аўрамія Смаленскага]], які складаў асобныя зборнікі паводле твораў старажытных царкоўных прапаведнікаў. 3 агіяграфічнай літаратуры таго часу цяпер вядомы «Жыціе Эўфрасіньні Полацкай», створанае, відаць, у [[Полацак|Полацку]] неўзабаве пасьля ейнае сьмерці, і «Жыціе Аўраамія Смаленскага», напісанае ягоным вучнем Яфрэмам у Смаленску на пачатку XIII стагодзьдзя. На заходнерускіх землях побач з царкоўнаславянскай працягвала ўжывацца і старажытнаруская літаратурная мова. У XII—XIII стагодзьдзях існавала мясцовае полацкае летапісаньне.

== Старабеларускі пэрыяд ==
Умоўна пачатак зараджэньня асобнай беларускай мовы адносяць да канца XIII — пачатку XIV стагодзьдзя. Менавіта ў гэты час у [[грамата]]х, дзелавой і асабістай перапісцы пачынаюць спарадычна адлюстроўвацца моўныя зьявы, адметная лексыка і фанэтыка, якія пазьней сталі характэрнымі для беларускай мовы.

Ужо ў XIII стагодзьдзі ў пісьмовых помніках на беларускіх землях пачынаюць спарадычна трапляцца асаблівасьці, характэрныя для сучаснай беларускай мовы&lt;ref name=&quot;jank-p49&quot;&gt;Янкоўскі. Гістарычная граматыка. с. 49.&lt;/ref&gt;. На працягу XIV—XVI стагодзьдзяў пачала складвацца беларуская народнасьць з уласьцівай ёй моваю, асноўныя асаблівасьці якой захоўваюцца ў ёй да нашага часу.

Аднак старажытныя кніжнікі ў пісьменстве строга прытрымліваліся традыцыйных старажытнарускіх граматычных і лексычных нормаў, таму новыя моўныя рысы ў пісьмовых помніках першым часам адлюстроўваліся толькі зрэдку ў выглядзе паасобных апісак. Адным з найстаражытнейшых пісьмовых помнікаў, які адлюстроўвае ўласна беларускія моўныя рысы, зьяўляецца Дагаворная грамата смаленскага князя [[Мсьціслаў Давыдавіч|Мсьціслава Давыдавіча]] з Рыгаю і Гоцкім берагам (1229 рок). У грамаце, сярод іншага, адлюстраванае чаргаваньне гукаў [в] і [ў] у прыназоўніку «въ»: «оу низъ» замест «въ низъ», «оу Ризѣ» замест «въ Ризѣ»&lt;ref&gt;Тэкст граматы гл. ў кнізе И. А. Василенко. Историческая грамматика русского языка. Сборник упражнений. Москва: Просвещение, 1984. с. 219.&lt;/ref&gt;.

У XIV стагодзьдзі, за [[Альгерд]]ам, старабеларуская мова стала афіцыйнай мовай справаводзтва ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]&lt;ref name=&quot;jank-p46&quot;&gt;Янкоўскі. Гістарычная граматыка. с. 46.&lt;/ref&gt;. Прыкладна зь сярэдзіны XV стагодзьдзя пісьменства на тэрыторыі Беларусі насычаецца спэцыфічна беларускімі асаблівасьцямі ў такой меры, што пачынаючы з гэтага часу ёсьць ужо ўсе падставы гаварыць пра старабеларускую літаратурную мову, якая сваімі артаграфічнымі, граматычнымі і лексычнымі рысамі прыкметна адрозьнівалася ад старажытнарускай літаратурнай мовы, але цалкам не перарвала сувязей зь ёй. У беларускім пісьменстве старажытнага пэрыяду старабеларуская пісьмовая мова мела назву «''руский языкъ''».
[[Файл:Biblia_Ruska.jpg|значак|Першы аркуш Псалтыра, выдадзенага [[Францішак Скарына|Францішкам Скарынам]] у [[Прага|Празе]], 1517]]
Старабеларуская мова ВКЛ адлюстроўвала многія моўныя зьявы, характэрныя для гутарковай беларускай мовы, хоць да канца XV стагодзьдзя яшчэ не адыходзіла далёка ад традыцыйных канонаў, якія былі складзены дагэтуль, і была прадстаўленая пераважна юрыдычнымі дакумэнтамі&lt;ref&gt;''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 29, 83, 89, 93.&lt;/ref&gt;. Блізкае месца да яе займалі мясцовыя творы на [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскай мове]]&lt;ref&gt;''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 83, 140.&lt;/ref&gt;. Так, беларускія лінгвісты прыйшлі да высновы, што мова друкаваных перакладаў Бібліі [[Францішак Скарына|Францыска Скарыны]], зробленых ім у 1517—19 гадах, — гэта беларуская рэдакцыя [[Царкоўнаславянская мова|царкоўнаславянскай мовы]], дзе маецца пэўны ўплыў гутарковай [[Беларуская мова|беларускай]], [[Чэская мова|чэскай]] і [[Польская мова|польскай моваў]]&lt;ref&gt;''Булыка, А. М.'' Мова выданняў Францыска Скарыны / А. М. Булыка, А. І. Жураўскі, У. М. Свяжынскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1990. — С. 210; ''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 120—121.&lt;/ref&gt;. У той жа час гэтая мова, безумоўна, была зразумелай славянскамоўнаму насельніцтву ВКЛ, а друкаваныя кнігі Францішка Скарыны былі адрасаваныя менавіта да яго. Яшчэ больш рысаў гутарковай мовы беларусаў, на слоўнікавы запас якой плённа паўплывалі таксама [[Лацінская мова|лаціна]], [[Нямецкая мова|нямецкая]], [[Польская мова|польская]] ды іншыя мовы, [[старабеларуская мова]] набыла зь сярэдзіны XVI стагодзьдзя (асабліва ў [[Лексыка|лексіцы]], [[Фразэалёгія|фразэалёгіі]] і [[марфалёгія (мовазнаўства)|марфалёгіі]], часткова — у [[Фанэтыка|фанэтыцы]] і [[сынтаксіс]]е) у ходзе [[Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай|Рэфармацыі ў ВКЛ]] і шырокага размаху друкарскай справы ([[Васіль Цяпінскі]], [[Сымон Будны]] і інш.)&lt;ref&gt;''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 28, 93—97.&lt;/ref&gt;. Пісьмовая руская мова ВКЛ у XIV—XVII стагодзьдзях вылучалася шыратой грамадзкіх функцый (мела статус дзяржаўнай мовы, на ёй былі напісаны [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|Статуты ВКЛ]]), разьвітасьцю [[Стыль (мова)|стыляў]] (дамінаваў афіцыйна-дзелавы стыль&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;''Свяжынскі, У.'' Беларуская мова // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 301; ''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 92—94.&lt;/ref&gt;, які найболей атрымаў рысаў гутарковай беларускай мовы, у адрозьненьне ад царкоўнага стылю, і якім найболей карысталася сьвецкая шляхта&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;), значнай колькасьцю друкаваных выданьняў, а [[Старажытнабеларуская літаратура|літаратура на ёй]] — разьвітасьцю відаў і жанраў (у тым ліку напісаньне дзяржаўных летапісаў і хронік)&lt;ref&gt;{{Кніга|аўтар=Карский Е. Ф.|загаловак=Белорусы. Очерки словесности белорусского племени. Старая западнорусская письменность|спасылка=http://zapadrus.su/attachments/karsky/karsk1.zip|месца=П.|выдавецтва=|год=1921|том=3|старонкі=|старонак=246|isbn=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Свяжынскі, У.'' Беларуская мова // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 301; ''Шакун, Л. М.'' Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 94, 108, 115, 137.&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Statut Vialikaha Kniastva Litoŭskaha. Статут Вялікага Княства Літоўскага (1588) (2).jpg|значак|[[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588]]]]
Да нашага часу дайшло каля 600 кніг Літоўскай мэтрыкі — дзелавога архіву [[Канцылярыя ВКЛ|канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага]], дакумэнты якога напісаныя на старыжытнабеларускай літаратурнай мове. Зводы законаў Вялікага Княства Літоўскага ([[Судзебнік Казімера|Судзебнік Казімера Ягелончыка 1468]], [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|Статут ВКЛ]] у рэдакцыях [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 году|1529]], [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|1566]] і [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 году|1588]]) таксама напісаныя на старабеларускай мове і ўтрымліваюць вялікую колькасьць адметнай беларускай лексыкі.

Зь сярэдзіны XVII стагодзьдзя ў афіцыйным справаводзтве, культурным і публічным жыцьці гарадоў і найвышэйшага саслоўя ВКЛ пачала дамінаваць літаратурная польская мова. У 1696 годзе быў аб’яўлены закон, паводле якога дзяржаўнаю моваю на беларускіх землях стала [[польская мова]]&lt;ref name=&quot;jank-p46&quot;/&gt;. Старабеларуская мова пасьлядоўна выцясьняецца з ужытку ў справаводзтве і культуры на карысьць польскай мовы. У выніку літаратурна-пісьмовая мова занепадае, разьвіваюцца толькі жывыя народныя гаворкі.

== Сучасны пэрыяд ==

=== XIX стагодзьдзе ===
У пачатку XIX стагодзьдзя пачалося станаўленьне сучаснай беларускай мовы на аснове беларускіх народных [[дыялект]]аў і ва ўмовах адсутнасьці сталай практыкі пісьма. Агульная арыентацыя на народнае жывое вымаўленьне і ігнараваньне здабытку [[Старабеларуская мова|старабеларускай]] літаратурнай традыцыі ([[Этымалёгія|этымалягічна]]-традыцыйнай) абумовілі разьвіцьцё мовы без аніякага кодэксу правілаў граматыкі і правапісу, і запатрабавалі выпрацоўваньня зусім новых [[граматыка]]-[[Артаэпія|артаэпічных]] і [[Правапіс|артаграфічных]] нормаў. Не спрыяла хуткаму артаграфічнаму ўнармаваньню і выкарыстаньне пісьменьнікамі, фальклярыстамі і іншымі двух альфабэтаў, [[Лацінка|лацінскага]] і [[Кірыліца|кірылаўскага]].

Ступень распаўсюджаньня беларускай мовы ў канцы XVIII — 1-й пал. XIX стагодзьдзя характарызавалася завяршэньнем [[Палянізацыя|палянізацыі]] шляхты былога ВКЛ, сярод якой пад пачатак XIX ст. яшчэ бытавала беларуская мова, і канчатковым заняпадам беларускай мовы ў местах.

На распаўсюджаньне і выкарыстаньне беларускай мовы паўплываў і працяглы палітычны канфлікт паміж расейскімі ўладамі ды польскім і палянізаваным дваранствам, у якім абодва бакі спрабавалі атрымаць сымпатыі беларускага сялянства, зьвяртаючыся да таго з агітацыйнай літаратурай, выдаванай па-беларуску.

''Гл. таксама'': [[палянізацыя]], [[русіфікацыя]], [[заходнерусізм]]

Спробы распрацоўкі граматыкі для беларускай мовы рабіліся яшчэ ў канцы XVIII ст., пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай. Мяркуецца, што першая такая граматыка — «Граматыка літоўская», рукапіс якой пакуль ня знойдзены, была распрацаваная [[Станіслаў Богуш-Сестранцэвіч|Станіславам Богушам-Сестранцэвічам]], магілёўскім архіэпіскапам&lt;ref&gt;Смалянчук, С.39, са спасылкай на энц. даведнік Мысліцелі і асветнікі, Мн., 1995, С.185.&lt;/ref&gt;. Наступная спроба складаньня граматыкі беларускай мовы (на аснове кірыліцы) была зробленая [[Павал Шпілеўскі|Паўлам Шпілеўскім]] (1846), але рукапіс ня быў дапушчаны да друку [[Расейская Акадэмія навук|Расейскай Акадэміяй навук]].

У 1835 у [[Вільня|Вільні]] была выдадзеная чытанка для дзяцей «[[Кароткі збор хрысьціянскае навукі]]. Для сялян рымска-каталіцкай веры, якія гавораць польска-рускай мовай» (выдадзеная польскай лацінкай па-беларуску, тытульная назва па-польску), у 1862 у [[Варшава|Варшаве]] — «Лемантар для добрых дзетак-каталікоў».

У 1839 імпэратар Мікалай I забараніў ужываць «народную гаворку» ў каталіцкіх храмах; як вынік, тую цалкам замяніла польская&lt;ref&gt;Паведамленне Карскага ў нарысе навейшай беларускай літаратуры, Т.3.&lt;/ref&gt;.

У верасьні 1859 расейскія ўлады забаранілі друк па-беларуску лацінскім альфабэтам («польскім шрыфтам»)&lt;ref&gt;Смалянчук, С.35.&lt;/ref&gt;.

У рамках агульнага павароту расейскай палітыкі (''Гл. таксама'': [[русіфікацыя]]) друк па-беларуску быў забаронены цалкам (1867).
З 1869 было дазволена друкаваць кірыліцай беларускія этнаграфічныя зборнікі.

Згодна з этнаграфічнымі дасьледаваннямі на Меншчыне ў 1886 годзе мяшчане называлі беларускую мову літоўскай&lt;ref&gt;{{Кніга|title=Антропология Беларуси в исследованиях конца XІX — середины XX в.|url=https://books.google.com/books?id=RO5UDwAAQBAJ&amp;pg=PA113|date=10 April 2018|publisher=ЛитРес|isbn=978-5-04-109768-4|pages=113–|language=ru}}&lt;/ref&gt;.

У 1897, пасьля зносінаў расейскага ўраду з рымскай курыяй пісьмом кардынала Рампалы ад 8.5.1897&lt;ref&gt;Магчыма, гэтая дата паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]&lt;/ref&gt; № 37522 на імя архіяпіскапа Магілёўскага ад імя Папы Льва XIII было павядомлена, што ў тых месцах, дзе беларуская гаворка ўжываецца народам («''ubi dialectus alborussica a populo adhibetur''»), дазволена сьвятарам ужываць гэтую мову ў рэлігійным навучаньні народу. Але духавенства ня выкарыстала дазволу&lt;ref&gt;На думку Карскага, з-за таго, што бачыла, у такім выпадку, небяспеку пранікнення ідэй праваслаўя. Новейшая белорусская литература // [[Яўхім Карскі|Карский Е. Ф.]]&lt;span&gt; Белоруссы. &lt;/span&gt;Вікіпедыя:Крыніцы/Карскі Беларусы/4&lt;span&gt; &lt;/span&gt;Вікіпедыя:Крыніцы/Карскі Беларусы/4/ISBN&lt;span&gt;&lt;/span&gt;.&lt;/ref&gt;, аднак некаторыя пазьнейшыя каталіцкія выданьні па-беларуску (выданьні [[Баляслаў Пачопка|Пачобкі]] (1915), «''Элементаж для добрых дзетак католікоў''» (1906) і інш.) былі спробамі ажыцьцяўленьня гэтай волі рымскага прастолу&lt;ref&gt;На думку Карскага.&lt;/ref&gt;.

=== Пачатак XX стагодзьдзя ===
[[Файл:Branisłaŭ_Taraškievič_-_Biełaruskaja_gramatyka_dla_škoł,_1929.png|значак|Падручнік граматыкі аўтарства Браніслава Тарашкевіча]]
Агульная нераспрацаванасьць мовы ў пачатку XX ст. прывяла да недахопу словаў і выразаў для абазначэньня невядомых беларусам-сялянам прадметаў і паняцьцяў, асабліва адцягненых. Такія неіснуючыя выразы ў пачатку XX ст. большасьцю тагачасных беларускіх літаратараў і дзеячоў актыўна браліся з польскай мовы. Пазьней [[Тэрміналягічная камісія]] (1921) пасьлядоўна перадавала лацінскія і грэцкія тэрміны зь мяккім [л] замест цьвёрдага, уводзіла склады [ды], [ты], [дэ], [тэ] і падобныя. На думку [[Яўхім Карскі|Карскага]], гэта былі [[палянізм]]ы, а карані такой практыкі ён бачыў у прынцыпова антырасейскай арыентацыі тагачаснага беларускага руху&lt;ref name=&quot;karskiterm&quot;&gt;Карскі. Мастацкая літаратура…, С.398-400, 409, 651.&lt;/ref&gt;.

У процілегласьць такой практыцы Карскі ставіў практыку старабеларускага пісьменства, дзе існавалі асваеньні пазычаньняў накшталт «лацинский» (а не «лятынский» — ''latinus''), «логика» (а не «лёгика» — λογικα), і дзе зьявілася граматыка [[Мялеці Сматрыцкі|Сматрыцкага]], дзе толькі ў словах, узятых з «ляскай» мовы («лѧски езык» — польская мова), мяккасьць [л] абазначалася спалучэньнем літар «їо» (напрыклад, «лїосъ»)&lt;ref name=&quot;karskiterm&quot;/&gt;.

=== Пасьля Кастрычніцкай рэвалюцыі ===
Пэўная ўнармаванасьць беларускага правапісу была дасягнутая толькі пасьля 1918, калі ў сьвет выйшла [[Беларуская граматыка для школ (1918)|школьная граматыка Тарашкевіча]]. Яна была перавыдадзеная [[Язэп Лёсік|Я. Лёсікам]] у [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] у нязьмененым выглядзе ў 1922 і 1923, і прынятая ў школьнай сыстэме БССР з 1923. Яна была часткова зьменена Я. Лёсікам у 1925, таксама ў форме школьнай граматыкі.

Граматыка Тарашкевіча амаль з пачатку ейнага практычнага выкарыстаньня крытыкавалася за шэраг недахопаў і прабелаў, найперш Я. Лёсікам (з 1920), які ў 1925 року разам з братам [[Антон Лёсік|А.]] [[Антон Лёсік|Лёсікам]] прапанаваў праект рэформы правапісу і азбукі.

Абмеркаваньню праекту братоў Лёсікаў была прысьвечаная правапісна-азбучная сэкцыя [[Беларуская акадэмічная канфэрэнцыя 1926 году|Беларускай акадэмічнай канферэнцыі]] (1926). На аснове яе пастановаў над праектам рэформы правапісу ў 1927—1929 працавала Артаграфічная камісія пад кіраўніцтвам [[Сьцяпан Некрашэвіч|С. Некрашэвіча]]. Камісія пасьпела падрыхтаваць і агучыць [[Акадэмічны праект рэформы беларускага правапісу 1930 году|праект зьмяненьняў беларускага правапісу]] (1930), але неўзабаве беларускае мовазнаўства, як і наогул беларуская навука, трапіла пад прыцэл [[Рэпрэсіі ў БССР|чарговай хвалі]] палітычных рэпрэсій. У выніку праект быў забаронены як «нацдэмаўскі», было забароненае карыстаньне ўсімі працамі рэпрэсаваных мовазнаўцаў, у тым ліку, страцілі [[нарматыўнасьць]] слоўнікі іхняга аўтарства.

Ва ўмовах практычнага маўчаньня дасьведчаных мовазнаўчых кадраў і ў напружаным палітычным клімаце пачалася праца над [[Руска-беларускі слоўнік Александровіча|новым нарматыўным расейска-беларускім слоўнікам]] (1931), працягвалася, але таемна, праца і над праектам правапіснай рэформы. У 1933, у агульных умовах узмацненьня ідэалягічнага кантролю за культурай у СССР і чарговай хвалі барацьбы з «нацдэмаўшчынай»&lt;ref&gt;Гісторыя Беларусі пад рэд. Касцюка, Т.5 …&lt;/ref&gt;, была праведзеная [[Рэформа беларускага правапісу 1933 году|рэформа беларускага правапісу]], а фактычна, і граматыкі (1933).

Зьмена курсу нацыянальнай палітыкі ў СССР у канцы 1920-х гадоў стала прычынаю гвалтоўнага згортваньня палітыкі беларусізацыі і павароту да новага курсу на павелічэньне ролі расейскай мовы як «інтэрнацыянальнага сродку зносінаў» (''Гл. таксама'': [[русіфікацыя]]). У 1931—1940 роках выпуск кніг на беларускай мове ў БССР зьменшыўся з 1301 да 375, а на расейскай — узрос з 38 да 362 тытулаў&lt;ref&gt;[[Юры Туронак]]&lt;span&gt;. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн.: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с.&lt;/span&gt; паводле даных: Друк Беларускай ССР 1918—1980. Статыстычны зборнік. Мінск, 1983.&lt;/ref&gt;. Публічнае карыстаньне літаратурнай беларускай мовай стала зьвязвацца ў грамадзкай сьвядомасьці з магчымасьцю абвінавачаньня ў «нацдэмстве».

=== Пад нямецкай акупацыяй ===
Падчас [[Нямецкая акупацыя Беларусі (1941—1944)|нямецкай акупацыі]] (1941—1944) і ажыцьцяўленьня палітыкі «[[Вайсрутэнізацыя|вайсрутэнізацыі]]» нанова паўстала праблема правапісу. Друкаваньне загадаў, абвестак, выпуск газэтаў і інш. адразу запатрабавалі адзінага правапісу, тымчасам рэдактары і супрацоўнікі рэдакцый, прывезеныя ў Беларусь акупацыйнымі ўладамі, не пагаджаліся з усходнебеларускім «бальшавіцкім» правапісам, і многія зь іх карысталіся ўласнымі правапіснымі і лексічнымі нормамі. Такі беспарадак падштурхнуў да тэрміновага выданьня Краёвым выдавецтвам «Менск» правапісу Тарашкевіча (верасень 1941), першай кнігі, выпушчанай на акупаванай тэрыторыі Беларусі. Кніга выйшла вялікім накладам (20 тысячаў) і прызначалася галоўным чынам для рэдакцый газэт і школ. Гэта было моцна скарочанае перавыданьне падручніку правапісу, выпушчанага ў [[Вільня|Вільні]] (1925) [[Радаслаў Астроўскі|Р.]] [[Радаслаў Астроўскі|Астроўскім]] паводле прац Б. Тарашкевіча і Я. Лёсіка.

Выданьне правапісу выклікала новыя спрэчкі, якія доўгі час працягваліся на старонках друку. Наогул, недасканаласьць правапісу і тэрміналёгіі стрымлівала выданьне кніг, асабліва падручнікаў, і надалей. Гэтае пытаньне спрабавала разьвязаць Тэрміналягічная камісія (створаная ў рамках Інспэктарату школ, студзень 1942), якая зацьвердзіла новы правапіс у сакавіку 1943.

Новы правапіс быў выпушчаны агульным накладам 150 тыс. пад аўтарствам А. Лёсіка ў Менску (1943), у двух альфабэтных сыстэмах, і вядомы ў наш час як «8-е выданьне правапісу Тарашкевіча», з тым, што пад 7-м выданьнем у гэтай нумарацыі вядомае, відаць, г. зв. 6-е выданьне правапісу Тарашкевіча, якое выйшла накладам 100 тыс. у Менску прыблізна ў сьнежні 1943.

Тым часам адметнасьцю тагачасных беларускіх выданьняў заставаліся адвольнасьць і разнастайнасьць альфабэтных сыстэмаў, непасьлядоўнасьць правапісу і тэрміналёгіі, нават у выданьнях школьнага інспэктарату.

Новую нявызначанасьць і спрэчкі ў беларускім асяродзьдзі выклікала (сьнежань 1941) ініцыятыва міністра А. Розэнбэрга пра перавод беларускіх школаў і друку на «[[Лацінка|лацінку]]». Неўзабаве ініцыятыва стала загадам (25.6.1942) аб паступовым увядзеньні «лацінкі» ў народныя школы Беларусі: у 1942/1943 яна ўводзілася ў першыя і часткова другія клясы, апроч таго, яе вывучэньне рэкамэндавалася і ў астатніх клясах пачатковых школаў.

Адзначаецца, што выданьні, надрукаваныя лацінкай, разыходзіліся слаба, іхняя зразумеласьць, асабліва ў цэнтральных і ўсходніх абласьцёх, была малой, а друкаваць іх бліжэй чым у Вільні было тэхнічна немагчыма. У той жа час нямецкае кіраўніцтва прапаноўвала ня толькі ўвядзеньне «лацінкі», але і яе рэфармаваньне, супраць якога выказваліся некаторыя беларускія дзеячы (напр., [[Ян Станкевіч]]).

Наогул, станам на сярэдзіну 1943 на тэрыторыі Генэральнай акругі «Беларусь» выпускаліся па-беларуску 4 назвы газэтаў і 1 часопіс&lt;ref&gt;Пар. 26 у Латвіі, 18 у Літве і 15 у Эстоніі (1941—1944).&lt;/ref&gt;. За час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] на ўсіх землях пад нямецкім кантролем было выпушчана на беларускай мове 117 кніг і брашур, зь іх 52 — толькі ў Генэральнай акрузе&lt;ref&gt;Дзеля параўнання, у Латвіі на латышскай мове было выпушчана каля 1500 кніг і музычных твораў агульным тыражам 5 мільёнаў асобнікаў (1941—1944).&lt;/ref&gt;.

=== Пасьля вайны ===
Амаль адразу па заканчэньні вайны быў узноўлены курс на ўзмацненьне ролі расейскай мовы і культуры. Асобныя і несыстэмныя выпадкі процідзеяньня гэтаму з боку кіраўніцтва БССР (напрыклад, [[Кірыла Мазураў|К. Мазураў]] у канцы 1950-х гадоў) на агульны кірунак разьвіцьця падзей не паўплывалі.

У 1960-я рокі зьявіліся распрацоўкі, аўтары якіх ужо тэарэтычна абгрунтоўвалі неабходнасьць русіфікацыі беларускага народу (у ліку іншых нярускіх народаў), ставячы мэту інтэрнацыяналізацыі ўсіх сфэраў жыцьця народаў СССР і стварэньня адзінага [[Савецкі народ|савецкага народу]]. Гэтая тэорыя была ўхваленая [[ХХІV зьезд КПСС|ХХІV зьездам КПСС]] (1971) і стала дырэктывай практычнай дзейнасьці партыі.

Як вынік, на пачатак 1980-х рокаў беларуская мова, фармальна застаючыся роднай мовай беларускага народу, была адсунутая з прыярытэтнай ролі ў ягоным культурным разьвіцьці, і практычна не існавала ў дзяржаўным апараце, сыстэме адукацыі і пад., была фактычна ператвораная ў мову [[фальклёр]]у. Доля кніг і брашураў на беларускай мове ў агульнай выдавецкай прадукцыі БССР зьменшылася (за пэрыяд 1950—1985) з 85% да 9%. У 1985 на аднаго жыхара Беларусі прыходзілася ў сярэднім 0,5 беларускамоўнай кнігі&lt;ref&gt;Дзеля параўнання, 5,2 кнігі на літоўскай мове ў Літоўскай ССР. Туронак, са спасылкай на даныя: Народное хозяйство СССР. Статистический ежегодник. Москва, 1966. С. 734; 1986. С. 536.&lt;/ref&gt;.

Слабасьць беларускай нацыянальнай сьвядомасьці вяла да таго, што гэтыя захады сустракаліся грамадзтвам пераважна абыякава, а часам і з адабрэньнем. Зь іншага боку, «празьмерная» зацікаўленасьць дрэнным становішчам беларускай мовы магла быць ацэненая як «беларускі нацыяналізм» (як, напрыклад, выступленьні [[Алесь Белакоз|Алеся Белакоза]] ў 1960-х або менскі гурток пачатку 1970-х рокаў). Усё ж, пачынаючы з канца 1950-х, часу пэўнага паслабленьня палітычнага кантролю, беларуская грамадзкасьць ня раз выказвала сваю заклапочанасьць існым становішчам і яго разьвіцьцём, як адкрыта, так і тайна (дыскусія ў газэце «[[Літаратура і мастацтва]]», у тым ліку, выступленьні [[Барыс Іванавіч Сачанка|Б. Сачанкі]], 1957—1961, самвыдатаўскі «Ліст да рускага сябра» А. Каўкі, 1976 і інш.).

28 красавіка 1988 году Камісія беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні [[Савецкі фонд культуры|Савецкага фонду культуры]] ўхваліла праграму «[[Адраджэньне мовы|Адраджэньне]] беларускай мовы». Задачай праграмы была дзяржаўнасьць беларускай мовы ў [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]]. Праграма прадугледжвала:
# наданьне беларускай мове прызначэньня [[Працоўная мова|працоўнай мовы]] ва ўсіх установах і ведамствах Беларускай ССР, а таксама ў [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзка]]-палітычных арганізацыях;
# выданьне на беларускай мове рэспубліканскіх [[газэта]]ў і [[часопіс]]аў, трансьляцыю на ёй праграмаў [[Першы нацыянальны канал Беларускага радыё|Беларускага радыё]] і [[Беларусь 1|Беларускага тэлебачаньня]];
# навучаньне на беларускай мове ва ўсіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|вышэйшых]], [[Сярэдняя школа|сярэдніх]] і [[Сярэдняя спэцыяльная адукацыя|сярэдніх спэцыяльных]] установах Беларускай ССР;
# забесьпячэньне праўдзівай магчымасьці [[Выхаваньне|выхаваньня]] дзяцей іншых [[Народнасьць|народнасьцяў]] у [[Дашкольная ўстанова|дашкольных установах]] і іх навучаньне ў агульнаадукацыйных школах на [[Родная мова|роднай мове]] за абавязковым вывучэньнем беларускай мовы;
# гарантаваньне [[Канстытуцыя Беларускай ССР|Канстытуцыяй Беларускай ССР]] забесьпячэньня праўдзівай магчымасьці разьвіваць сваю мову і [[Культура|культуру]] прадстаўнікам іншых народнасьцяў;
# аказаньне патрэбнай дапамогі з боку Беларускай ССР у стварэньні належных умоваў разьвіцьця для [[Беларусы|беларускай]] [[Нацыянальная меншасьць|нацыянальнай меншасьці]] ў іншых рэспубліках [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Адраджэньне беларускай мовы», праграма Камісіі беларускай мовы пры Беларускім аддзяленьні Савецкага фонду культуры|спасылка=http://unicat.nlb.by/opac/pls/dict.prn_ref?tu=r&amp;tq=v0&amp;name_view=va_sall&amp;a001=BY-SEK-ar11728270&amp;strq=l_siz=20|выдавец=[[Зводны электронны каталёг бібліятэк Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Незалежнасьць ==
З 26 студзеня 1990 году да 14 траўня 1995 году (5 год, 3 месяцы й 19 дзён) беларуская мова была адзінаю [[Афіцыйная мова|дзяржаўнаю моваю]] Беларусі паводле яе Канстытуцыі&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Мікалай Дземянцей|Дземянцей М.]]|загаловак=Закон Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі аб дапаўненьні артыкула 68 Канстытуцыі (Асноўнага Закона) Беларускай ССР|спасылка=http://miram.livejournal.com/433570.html|выдавец=[[LiveJournal]]|дата публікацыі=13 траўня 2006|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|загаловак=Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным|спасылка=http://www.svaboda.by/articleprintview/24100070.html|выдавец=Радыё «Свабода»|дата публікацыі=13 траўня 2011|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;. Да 23 ліпеня 1998 году (8 год, 5 месяцаў і 28 дзён) заставалася адзінаю дзяржаўнаю паводле Закону аб мовах&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Дземянцей М.|загаловак=Закон ад 26 студзеня 1990 г. «Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь»|спасылка=http://www.zakon.by/?guid=3871&amp;p0=v19003094|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=10 ліпеня 2012|дата доступу=26 красавіка 2013}}&lt;/ref&gt;.

У 1-й палове 1990-х гадоў усе [[кодэкс]]ы Беларусі выдавалі па-беларуску&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Паводле перапісу [[насельніцтва Беларусі]] 1999 году, агулам з 8,159 мільёнаў беларусаў у межах Рэспублікі Беларусь назвалі сваёй роднаю моваю беларускую 85,6% (каля 7 мільёнаў чалавек), і 41,3% — мовай, якой яны карыстаюцца дома. Апрача таго, сваёй роднаю моваю прызналі беларускую 67,1% з 395,7 тысячаў [[палякі|палякаў]], якія пражываюць у Беларусі, 57,6% зь іх размаўляюць дома па-беларуску, паводле зьвестак перапісу. Да 2012 году ўсе [[Закон (права)|законы]] Беларусі й дапаўненьні да іх [[пераклад]]алі й абнародавалі ў ґазэце «[[Зьвязда]]» як афіцыйным друкаваным органе [[Нацыянальны сход Беларусі|Нацыянальнага сходу Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

2 лютага 2017 году набыў моц [[Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры]], паводле 69-га артыкула якога беларуская мова стасуецца «да нематэрыяльных культурных каштоўнасьцяў». Згодна з 8-м артыкулам гэтага Кодэксу, 1-м з 30 напрамкаў дзяржаўнае палітыкі ў галіне культуры ёсьць «захаваньне, разьвiцьцё, распаўсюд і папулярызацыя беларускае нацыянальнае культуры й мовы»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Кодэкс Рэспублікі Беларусь аб культуры ад 20 ліпеня 2016 г. № 413-З|спасылка=https://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=Hk1600413|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=2 жніўня 2016|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Кодэкс аб культуры стаў першым з 25 кодэксаў Беларусі, які абнародавалі толькі на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі (14 кодэксаў па-беларуску)|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=11 чэрвеня 2020|дата доступу=28 чэрвеня 2020}}&lt;/ref&gt;. Зь 2017—2018 навучальнага году [[Міністэрства адукацыі Беларусі]] павялічыла лік гадзінаў на вывучэньне беларускае мовы ў 2-й клясе школ незалежна ад мовы навучаньня да ліку гадзінаў на вывучэньне расейскае мовай. У наступным годзе аднолькавы лік гадзінаў увялі ў 3-й клясе, а праз год — у 4-й клясе. Таксама зь 2017—2018 навучальнага году Міністэрства адукацыі прыняло рашэньне аб даданьні беларускае мовы ўва ўсе інструкцыйна-мэтадычныя пісьмы навучальных прадметаў без ранейшага абмежаваньня пісьмамі для настаўніцтва пачатковае школы й беларускае мовы й літаратуры&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Надзея Нікалаева.|загаловак=Юрыдычная сіла мовы|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170301/1488386124-ci-perakladuc-na-belaruskuyu-kodeks-ab-adukacyi|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=2 сакавіка 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/246-27856 246 (27856)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-1.indd__0.pdf 1], [https://zviazda.by/sites/default/files/2sak-13.indd_.pdf 13]|issn=1990-763x}}&lt;/ref&gt;.

23 кастрычніка 2017 году [[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]] зацьвердзіў Пастанову № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня й дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арґанізацыяў», што набыла моц 1 студзеня 2019 году й увяла абавязковасьць разьмяшчэньня зьвестак на беларускай мове&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб унясеньні змяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацый|спасылка=http://government.by/be/content/7588|выдавец=[[Савет міністраў Рэспублікі Беларусь]]|дата публікацыі=24 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. Паводле Пастановы, у Палажэньне ўводзіўся пункт 7-2, дзе згадвалася: «Прымяненьне расейскае ''і'' беларускае мовы ёсьць абавязковым пры разьмяшчэньні на інтэрнэт-сайтах інфармацыі, пазначанай у падпунктах 7.1-7.4, 7.6 пункту 7 гэтага Палажэньня»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Андрэй Кабякоў]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 23 кастрычніка 2017 г. № 797 «Аб унясеньні зьмяненьня і дапаўненьняў у Палажэньне аб парадку функцыянаваньня інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=12551&amp;p0=C21700797|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;. У адпаведных падпунктах згадвалася разьмяшчэньне зьвестак: «7.1. аб дзяржаўным органе й арґанізацыі», «7.2. аб працы са зваротамі грамадзянаў і [[Юрыдычная асоба|юрыдычных асобаў]]», «7.3. аб ажыцьцяўленьні адміністрацыйных працэдураў у дачыненьні юрыдычных асобаў і грамадзянаў, у тым ліку [[Індывідуальны прадпрымальнік|індывідуальных прадпрымальнікаў]]», «7.4. аб таварах (работах, паслугах), якія вырабляюцца (выконваюцца, аказваюцца) арґанізацыяй», «7.6. аб формах зваротнай сувязі»&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Сямашка]]|загаловак=Пастанова Савета міністраў Рэспублікі Беларусь ад 29 красавіка 2010 г. № 645 «Аб некаторых пытаньнях інтэрнэт-сайтаў дзяржаўных органаў і арганізацыяў...»|спасылка=http://pravo.by/document/?guid=3871&amp;p0=C21000645|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|мова=ru|дата публікацыі=26 кастрычніка 2017|дата доступу=8 жніўня 2019}}&lt;/ref&gt;.

На 27 красавіка 2021 году 17 з 25 кодэксаў Беларусі былі даступныя па-беларуску анлайн&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удасканаленьне працы аўтаматызаваных сыстэм па тэкстах юрыдычнай тэматыкі|спасылка=https://ssrlab.by/7804|выдавец=Лябараторыя распазнаваньня і сынтэзу маўленьня [[АІПІ]]|дата публікацыі=27 красавіка 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;. На 17 чэрвеня 2021 году Экспэртная рада ў пытаньнях [[пераклад]]у заканадаўчых актаў на беларускую мову ўхваліла 9 перакладаў кодэксаў Беларусі: [[Кодэкс Беларусі аб шлюбе і сям’і|Кодэкс аб шлюбе й сям’і]], [[Выбарчы кодэкс Беларусі|Выбарчы]], [[Грамадзянскі кодэкс Беларусі|Грамадзянскі]], [[Жыльлёвы кодэкс Беларусі|Жыльлёвы]], [[Працоўны кодэкс Беларусі|Працоўны]], [[Водны кодэкс Беларусі|Водны]], [[Кодэкс Беларусі аб зямлі|Кодэкс аб зямлі]], [[Кодэкс Беларусі аб нетрах|Кодэкс аб нетрах]] і [[Кодэкс Беларусі аб судовым ладзе і статусе судзьдзяў|Кодэкс аб судовым ладзе й статусе судзьдзяў]]. На той час у Экспэртную раду ўваходзілі прадстаўнікі дзяржаўных і прыватных [[ВНУ]], а таксама 7 дзяржаўных органаў Беларусі: [[Адміністрацыя прэзыдэнта Беларусі|Адміністрацыі прэзыдэнта]], [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнае акадэміі навук]], [[Палата прадстаўнікоў Беларусі|Палаты прадстаўнікоў]], [[Міністэрства юстыцыі Беларусі|Міністэрства юстыцыі]], [[Міністэрства культуры Беларусі|Міністэрства культуры]], [[Нацыянальны цэнтар заканадаўства і прававых дасьледаваньняў|Нацыянальнага цэнтру заканадаўства й праўных дасьледаваньняў]] і [[Нацыянальны цэнтар прававой інфармацыі|Нацыянальнага цэнтру праўнае інфармацыі]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ухвалены пераклад Воднага кодэксу на беларускую мову|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20210617/1623914577-uhvaleny-peraklad-vodnaga-kodeksa-na-belaruskuyu-movu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=17 чэрвеня 2021|дата доступу=19 чэрвеня 2021}}&lt;/ref&gt;.

На чэрвень 2025 году [[Нацыянальны прававы партал Беларусі]] зьмяшчаў 21 з 26 [[кодэкс]]аў Беларусі на беларускай мове, у тым ліку [[Грамадзянскі працэсуальны кодэкс Беларусі|Грамадзянскі працэсуальны]], [[Паветраны кодэкс Беларусі|Паветраны]], [[Выбарчы кодэкс Беларусі|Выбарчы]], [[Кодэкс Беларусі аб адміністрацыйных правапарушэньнях|аб адміністрацыйных правапарушэньнях]] і [[Працэсуальна-выканаўчы кодэкс Беларусі аб адміністрацыйных правапарушэньнях|Працэсуальна-выканаўчы аб іх]], [[Кодэкс Беларусі аб архітуктурнай, горадабудаўнічай і будаўнічай дзейнасьці|аб архітуктурнай, горадабудаўнічай і будаўнічай дзейнасьці]], [[Кодэкс Беларусі аб адукацыі|аб адукацыі]], [[Кодэкс гандлёвага мораплаўства Беларусі|гандлёвага мораплаўства]], [[Лясны кодэкс Беларусі|Лясны]], [[Крымінальна-выканаўчы кодэкс Беларусі|Крымінальна-выканаўчы]], [[Крымінальна-працэсуальны кодэкс Беларусі|Крымінальна-працэсуальны]] і [[Крымінальны кодэкс Беларусі|Крымінальны]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кодэксы Рэспублікі Беларусь|спасылка=https://pravo.by/pravovaya-informatsiya/normativnye-dokumenty/kodeksy-respubliki-belarus/|выдавец=[[Нацыянальны прававы партал Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Беларуская мова]]
* [[Старабеларуская мова]]
* [[Стараславянская мова]]
* [[Старажытнаруская мова]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Е. А. Потехина (Минск — Ольштын). Обучение белорусскому языку в условиях белорусско-белорусского двуязычия (проблемы обучения белорусскому языку как иностранному) // Исследование славянских языков и литератур в высшей школе: достижения и перспективы: Информационные материалы и тезисы докладов международной научной конференции / Под ред. В. П. Гудкова, А. Г. Машковой, С. С. Скорвида. — М.:[Филологический факультет МГУ им. М. В. Ломоносова], 2003. — 317 с. С. 170—173.
* Мовазнаўчая праблематыка ў тэрміналогіі // Тэорыя і практыка беларускай тэрміналогіі / Арашонкава Г. У., Булыка А. М., Люшцік У. В., [[Аляксандар Падлужны|Падлужны А. І.]]; Навук. рэд. А. І. Падлужны. — Мн.:Беларуская навука, 1999. — 175 с. {{ISBN|985-08-0317-7}}. С. 128—170.
* [[Ніна Баршчэўская]], Беларуская эміграцыя — абаронца роднае мовы, Катэдра Беларускай Філялёгіі Факультэт Прыкладной Лінгвістыкі і Ўсходнеславянскіх Філялёгіяў Варшаўскі Ўнівэрсытэт, Варшава 2004.
* [[Юры Туронак]]. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Мн.: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с.

{{Беларуская мова}}

[[Катэгорыя:Гісторыя беларускай мовы| ]]</text>
      <sha1>miqdg9vca9ikgv4p62zstncsixqp5br</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Роднае слова</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178309</id>
    <revision>
      <id>2621251</id>
      <parentid>2609534</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:09:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621251</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11085" sha1="t4v8s7cf9wrbwzimpr3s7aaw3ewwost" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]</text>
      <sha1>t4v8s7cf9wrbwzimpr3s7aaw3ewwost</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621252</id>
      <parentid>2621251</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:10:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621252</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11166" sha1="0yr8wqbylj5k7xwdwogp098qj8jsn3f" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]</text>
      <sha1>0yr8wqbylj5k7xwdwogp098qj8jsn3f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621254</id>
      <parentid>2621252</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:16:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621254</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11252" sha1="signzco4euaiduierqjjomdsyi798en" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратурныя часопісы]]</text>
      <sha1>signzco4euaiduierqjjomdsyi798en</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621255</id>
      <parentid>2621254</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:16:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621255</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11315" sha1="7p3tisu9xjndowxxjekk34y5et0fg8r" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Штомесячныя часопісы]]</text>
      <sha1>7p3tisu9xjndowxxjekk34y5et0fg8r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621256</id>
      <parentid>2621255</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:17:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621256</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11380" sha1="qg7zny1vuvcepffy8abnisoftg3lobx" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Штомесячныя часопісы]]</text>
      <sha1>qg7zny1vuvcepffy8abnisoftg3lobx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621536</id>
      <parentid>2621256</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T04:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>W перанёс старонку [[Роднае слова (часопіс)]] у [[Роднае слова]]: Уніфікацыя: +Для існых унутраных спасылак [[Вікіпэдыя:Злучнасьць]]</comment>
      <origin>2621256</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11380" sha1="qg7zny1vuvcepffy8abnisoftg3lobx" xml:space="preserve">{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Штомесячныя часопісы]]</text>
      <sha1>qg7zny1vuvcepffy8abnisoftg3lobx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621538</id>
      <parentid>2621536</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T04:08:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Ня блытаць]]</comment>
      <origin>2621538</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11514" sha1="89uj2ky4dysxj7bglqsxjwq4aibhqr2" xml:space="preserve">{{Ня блытаць|Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|аднайменным конкурсам}}
{{Часопіс
| назва                 = Роднае слова
| выява                 = 
| подпіс                = 
| тэматыка              = навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры
| пэрыядычнасьць        = штомесяц
| мова                  = [[беларуская мова|беларуская]]
| адрас                 = 220035, г. Менск, пр-т Пераможцаў, 47/1, пад’езд 2, кв. 43
| рэдактар              = {{Сьцяг|Беларусь}} Зоя Падліпская
| заснавальнік          = [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі РБ]]
| выдавец               = [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства адукацыі РБ]]
| краіна                = {{Сьцягафікацыя|Беларусь}}
| дата заснаваньня      = 1987
| аб'ём                 = 96 стар.
| камплектацыя          = 
| наклад                = 3141 экз. (2011)
| ISSN                  = 0234-1360
| сайт                  = http://rod-slova.by/
}}
'''«Ро́днае сло́ва»''' — навукова-мэтадычны ілюстраваны часопіс [[Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь]].

Часопіс уключаны [[Найвышэйшая атэстацыйная камісія Беларусі|Найвышэйшай атэстацыйнай камісіяй Беларусі]] ў Пералік навуковых выданьняў Рэспублікі Беларусь для апублікаваньня вынікаў дысэртацыйных дасьледаваньняў па філялягічных навуках, мастацтвазнаўстве, культуралёгіі, пэдагагічных навуках (тэорыя і мэтодыка навучаньня беларускай мове і літаратуры)&lt;ref name=&quot;РС&quot;&gt;{{Спасылка|загаловак=Інфармацыя пра часопіс|url=https://rod-slova.by/chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/infarmatsyja-pra-chasopis/|аўтар=|дата публікацыі=|выдавец=Роднае слова|дата доступу=15 чэрвеня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Тэматыка ==
Часопіс асьвятляе пытаньні, зьвязаныя з мовазнаўчай, літаратуразнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдніх і вышэйшых навучальных установах&lt;ref&gt;{{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106 }}&lt;/ref&gt;. Асьвятляе пытаньні літаратурнай, мовазнаўчай і культуралягічнай адукацыі ў сярэдняй школе і ВНУ. Зьмяшчае матэрыялы па гісторыі нацыянальнай культуры, пра сучасны літаратурны працэс, лінгвістычныя праблемы, міжмоўныя сувязі, адметнасьць беларускай мовы.

Асноўныя разьдзелы: «Школа і нацыянальнае Адраджэньне», «Філялёгія», «Мэтодыка і вопыт», «Калі закончыўся ўрок», «Міжпрадметныя сувязі», «Культура Беларусі», «На ростанях».На сваіх старонках адлюстроўвае шляхі разьвіцьця нацыянальнай школы, пэдагагічнага майстэрства, дасягненьні філялягічнай навукі.

== Гісторыя ==
Часопіс быў заснаваны ў 1987 г. як штомесячнае навуковае і мэтадычнае выданьне для настаўнікаў беларускай мовы і літаратуры. Пачаў выходзіць у студзені 1988 г. у [[Менск]]у на беларускай мове штомесячна, як «Беларуская мова і літаратура ў школе». У 1992 г. быў перарэгістраваны пад новай назовай — «Роднае слова».

За 25 гадоў дзейнасьці было выдадзена больш за 3 млн экзэмпляраў. У сярэдзіне 1990‑х гг. часопіс меў найбольшы тыраж — каля 10 тысячаў экзэмпляраў&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Узнагароды ==
* 2008 г. — Дыплём ляўрэята IV Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «[[Залатая Літара]]» ў намінацыі «Лепшы навуковы, навукова-папулярны часопіс»;
* 2008 г. — Дыплём удзельніка ХІІ Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2008 г. — Дыплём [[Саюз пісьменьнікаў Беларусі|Саюза пісьменьнікаў Беларусі]];
* 2010 г. — Дыплём удзельніка ХІV Міжнароднай спэцыялізаванай выставы «СМІ ў Беларусі»;
* 2010 г. — Дыплём ляўрэята VI Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2012 г. — Дыплём ляўрэята VIІІ Нацыянальнага конкурсу друкаваных сродкаў масавай інфармацыі «Залатая Літара» ў намінацыі «Лепшыя матэрыялы навуковай і навукова-папулярнай тэматыкі»;
* 2013 г. — Грамата Інстытуту журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта;
* 2013 г. — Грамата Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь;
* 2013 г. — Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХV Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага вопыту і творчасьці навучэнскай моладзі «Я — грамадзянін Беларусі»;
* Дыплём Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь за ўдзел у ХVІ Рэспубліканскай выставе навукова-мэтадычнай літаратуры, пэдагагічнага досьведу і творчасьці навучэнскай моладзі (2015);
* Падзяка філялягічнага факультэту БДУ (2016);
* Падзяка выдавецтва «Адукацыя і выхаваньне», часопісу «Беларуская мова і літаратура» (2016);
* Падзяка Міністра інфармацыі Рэспублікі Беларусь (2018);
* Падзяка Нацыянальнага мастацкага музэю Рэспублікі Беларусі (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурнага музэю Янкі Купалы (2022);
* Падзяка Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музэю Якуба Коласа (2022);
* Падзяка філялягічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (2023);
* Грамата Нацыянальнага інстытуту адукацыі (2023);
* Грамата ГА «Саюз пісьменьнікаў Беларусі» (2023)&lt;ref name=&quot;РС&quot; /&gt;.

== Галоўныя рэдактары ==
* Міхась Шавыркін (1988—2006)
* Ларыса Сагановіч (2006—2007)
* Уладзімер Куліковіч (2007—2009)
* Зоя Падліпская (2009—2019)
* Натальля Шапран (з 2019)

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар = Лугоўскі А.І. |частка =Роднае слова |загаловак =Слоўнік студэнта-філолага па методыцы выкладання беларускай літаратуры |спасылка = http://elib.bspu.by/bitstream/doc/999/1/%D0%A1%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%20%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.pdf|адказны = |месца =Мн. |выдавецтва =[[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|БДПУ]] |год =2008 |старонкі =81 |старонак =106  |isbn =978-985-501-667-1 |ref =Лугоўскі }}
* [http://www.nastaunik.info/files/f/492_bprs.pdf Беларускія пісьменнікі на старонках часопіса «Роднае слова»]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} : бібліягр. паказ. / Бел. ассац. «Конкурс»; склад. : А. В. Высоцкая [і інш.]. — Мінск : Бел. асац. «Конкурс», 2008. — 256 с — ISBN 978-985-6821-22-9.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rod-slova.by/ Сайт часопіса «Роднае слова»]
* [https://kamunikat.org/rodnaje_slova.html Архіў часопіса «Роднае слова»] ў Беларускай Інтэрнэт-Бібліятэкі [[Kamunikat.org|Камунікат]]

[[Катэгорыя:Беларускія часопісы]]
[[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе]]
[[Катэгорыя:Літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратурныя часопісы]]
[[Катэгорыя:Штомесячныя часопісы]]</text>
      <sha1>89uj2ky4dysxj7bglqsxjwq4aibhqr2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Стэрлітамак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>182630</id>
    <revision>
      <id>2621487</id>
      <parentid>2613091</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:38:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Spokiyny</username>
        <id>90749</id>
      </contributor>
      <origin>2621487</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6768" sha1="fxlkb2aizeuckppedhmi9k7r8uwlw0g" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Расея
|Назва                               = Стэрлітамак
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Стэрлітамаку
|Назва расейскай мовай               = Стерлитамак
|Герб                                = Coat of Arms of Sterlitamak (Bashkortostan).png
|Сьцяг                               = Flag of Sterlitamak.svg
|Гімн                                = 
|Дата заснаваньня                    = 
|Першыя згадкі                       = 1735
|Статус з                            = 1781
|Былая назва                         = 
|Мясцовая назва                      = 
|Суб’ект фэдэрацыі                   = [[Башкартастан]]
|Від раёну                           = 
|Раён                                = 
|Від паселішча                       = 
|Паселішча                           = 
|Пасада кіраўніка                    = 
|Кіраўнік                            = 
|Плошча                              = 108.52
|Крыніца плошчы                      = &lt;ref&gt;[http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=80745000200620072008200920102011 БД ПМО Республики Башкортостан. Город Стерлитамак]&lt;/ref&gt;
|Вышыня                              = 
|Унутраны падзел                     = 16 мікрараёнаў
|Колькасьць насельніцтва             = 279692
|Год падліку колькасьці              = 2016
|Крыніца колькасьці насельніцтва     = &lt;ref&gt;[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar Колькасьць насельніцтва РФ на 1.01.2016]&lt;/ref&gt;
|Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва   = 
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = 
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі  = 
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі      = 
|Этнічны склад насельніцтва          = 
|Год падліку этнічнага складу        = 
|Колькасьць двароў                   = 
|Паштовы індэкс                      = 453100
|Тэлефонны код                       = 
|АКАТУ                               = 
|Выява                               = Проспект Ленина, г. Стерлитамак.jpg
|Апісаньне выявы                     = 
 |Шырата градусаў                    = 53
 |Шырата хвілінаў                    = 38
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 55
 |Даўгата хвілінаў                   = 57
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Пазыцыя подпісу на мапе             = 
|Водступ подпісу на мапе             = 
|Сайт                                = [http://sterlitamakadm.ru/ Афіцыйны сайт]{{ref-ru}}
}}
'''Стэрлітамак''' ({{мова-ru|Стерлитамак}}, {{мова-ba|Стәрлетамак}})&amp;nbsp;— горад (з 1781 году) у [[Расея|Расеі]], адміністрацыйны цэнтар [[Стэрлітамацкі раён|Стэрлітамацкага раёну]] [[Башкартастан]]у. Насельніцтва на 2025 год&amp;nbsp;— 277 400 чалавекі. Заснаваны ў 1735 годзе.

Горад знаходзіцца на левым беразе ракі [[Белая (прыток Камы)|Белай]] (прыток [[Кама|Камы]]), за 130 км ад [[Уфа|Уфы]].

Буйны цэнтар хімічнай прамысловасьці і машынабудаваньня. Эканамічны патэнцыял гораду шмат у чым вызначаюць буйныя хімічныя і нафтахімічныя прадпрыемствы, такія як «[[Башкірская содавая кампанія]]», «Сынтэз-Каўчук», «Нафтахімічны завод». Менавіта гэтыя чатыры градаўтваральныя гіганты замацавалі за Стэрлітамакам званьне «гораду вялікай хіміі». Машынабудаўнічая і станкабудаўнічая галіны вытворчасьці ў горадзе прадстаўленыя буйнымі акцыянэрнымі таварыствамі: «Стэрлітамаскі станкабудаўнічы завод», «Чырвоны пралетарый», «Вагонарамонтны завод», «Завод Будмаш», Канцэрн «Інмаш». Акрамя таго, у горадзе працуюць магутныя прадпрыемствы будіндустрыі і будматэрыялаў.

== Інфраструктура ==
Стэрлітамак&amp;nbsp;— разьвітае прамысловае места з паўнавартаснай інфраструктурай і наладжанай транспартнай сыстэмай. Будаўніцтва рухаецца вялікімі тэмпамі, пашыраюцца новыя мікрараёны (Паўднёва-Заходні, Сонечны, ВТС). Вядзецца забудова заходняга раёну места, у прыватнасьці мікрараёны Сонечны, Блакітны, Заходні. Плянуецца пабудова асобнага жылога квартала на беразе ракі Альхоўка для работнікаў «[[Башкірская содавая кампанія|Башкірскай содавай кампаніі]]», аднаго з найбуйнейшых прадпрыемстваў места.

== Асобы ==
* [[Ігар Палівода]], беларускі кампазытар, піяніст.

== Глядзіце таксама ==
* [[Беларуская вуліца (Стэрлітамак)|Беларуская вуліца]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БелЭн|15}}

{{Башкартастан}}

[[Катэгорыя:Раённыя цэнтры Расеі]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Башкартастану]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты, заснаваныя ў 1735 годзе]]</text>
      <sha1>fxlkb2aizeuckppedhmi9k7r8uwlw0g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Матэвуш Маравецкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>188144</id>
    <revision>
      <id>2621510</id>
      <parentid>2612490</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621510</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4366" sha1="9jwruvukny2h45pk1n6pzs3i8px6yqj" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Матэвуш Маравецкі
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Mateusz Morawiecki|скарочана}}
|выява              = 
|памер              = 
|подпіс_пад_выявай  = Матэвуш Маравецкі ў 2016
|пасада             = Прэм’ер-міністар Польшчы
|пачатак_тэрміну    = 11 сьнежня 2017
|канец_тэрміну      = 13 сьнежня 2023
|прэзыдэнт          = [[Анджэй Дуда]]
|прэм’ер-міністар   = 
|папярэднік         = [[Бэата Шыдла]]
|наступнік          = [[Дональд Туск]]
|назва_палітычнай_арганізацыі = &lt;!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» --&gt;
|партыя             = [[Права і справядлівасьць]]
|подпіс             = Mateusz Morawiecki signature 2017.svg
|лацінка=Matevuš Maraviecki}}
'''Матэ́вуш Яку́б Мараве́цкі''' ({{мова-pl|Mateusz Jakub Morawiecki|скарочана}}; {{н}} 20 чэрвеня 1968, [[Уроцлаў]]) — польскі дзяржаўны дзеяч, віцэ-прэм’ер ураду, міністар разьвіцьця і фінансаў. Прэм’ер-міністар Польшчы з 11 сьнежня 2017 году да 13 сьнежня 2023 году.

== Жыцьцяпіс ==
Сын лідэра «Салідарнасьці» Карнэля Маравецкага.

Скончыў гістарычны факультэт [[Уроцлаўскі ўнівэрсытэт|Уроцлаўскага ўнівэрсытэту]] (1992). Вывучаў бізнэс-адміністраваньне ва Ўроцлаўскім політэхнічным інстытуце (1993) і адначасова ва Ўнівэрсытэце Цэнтральнага Канэктыкуту. Атрымаў дыплём MBA ў Эканамічнай акадэміі ва Ўроцлаве (1995). У 1995—1997 гадах вывучаў права і пытаньні эканамічнай інтэграцыі ў [[Гамбурскі ўнівэрсытэт|Гамбурскім унівэрсытэце]]. Прайшоў курс у школе мэнэджмэнту імя Келага ў Паўночна-заходнім унівэрсытэце ў ЗША.

У 1996—2004 гадах выкладаў ва Ўроцлаўскай эканамічнай акадэміі, у 1996—1998 гадах ва Ўроцлаўскім політэхнічным інстытуце.

З 1998 году займаў пасады ў кіраўніцтве банка BZ WBK, у 2007—2015 гадах быў яго прэзыдэнтам.

== Палітыка ==
У 1998—2002 гадах — дэпутат рэгіянальнай рады [[Ніжнесылескае ваяводзтва|Ніжнесылескага ваяводзтва]] ад Выбарчай акцыі Салідарнасьці.

У 2015 годзе прызначаны віцэ-прэм’ерам і міністрам разьвіцьця ва ўрадзе [[Бэата Шыдла|Бэаты Шыдла]]. У сакавіка 2016 году ўступіў у партыю «Права і справядлівасьць», да гэтага быў беспартыйным чальцом ураду. Зь верасьня 2016 году — міністар разьвіцьця і фінансаў.

Пасьля адстаўкі Шыдла з пасады прэм’ер-міністра 7 сьнежня 2017 году вылучаны партыяй «Права і справядлівасьць» на пасаду кіраўніка ўрада Польшчы.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Маравецкі, Матэвуш}}
[[Катэгорыя:Сябры партыі «Права і справядлівасьць»]]
[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Польшчы]]
[[Катэгорыя:Міністры фінансаў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]</text>
      <sha1>9jwruvukny2h45pk1n6pzs3i8px6yqj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Андрэй Лаўрык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>194548</id>
    <revision>
      <id>2621628</id>
      <parentid>2599161</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:49:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://ru.wikipedia.org/wiki/Лаврик,_Андрей_Иванович?oldid=145137257</comment>
      <origin>2621628</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7121" sha1="7q0ojrnkdcy9fpcuco6bxdyyo4jfdst" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Андрэ́й Ла́ўрык''' ({{Н}} 7 сьнежня 1974 году) — беларускі футбаліст і футбольны трэнэр, гуляў на пазыцыі абаронцы. У 1997—2005 гадах выступаў за [[Зборная Беларусі па футболе|нацыянальную зборную Беларусі]]. [[Футбаліст году Беларусі|Найлепшы футбаліст Беларусі]] 1997 году.

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
Пачынаў гуляць у ДЮСШ гораду [[Ігумен]]у [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], дзе першым ягоным трэнэрам быў Аляксандар Чарнавец. Пазьней далучыўся да школы менскага «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]», дзе трэнаваўся ў [[Юры Пышнік|Юрыя Пышніка]] і [[Іван Шчокін|Івана Шчокіна]]. Выступаў за фарм-клюб «[[Дынама-93 Менск|Дынама-93]]», які ў 1992—1993 гадах меў назоў «Дынама-2» і «Беларусь». Таксама быў футбалістам сталічнага «Дынама», дзе асабліва ўдалым стаў сэзон 1997 году, калі паўабаронца адзначыўся васьмю галамі&lt;ref name=&quot;pressball&quot;&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2024-12-07 |url = https://pressball.by/news/football/segodnya-andrej-lavrik-otmechaet-50-letnij-yubilej/ |загаловак = Сегодня Андрей Лаврик отмечает 50-летний юбилей |выдавец = Прессбол |дата доступу = 2025-06-24 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Пасьля гэтага быў футбалістам расейскіх клюбаў «[[Лякаматыў Масква|Лякаматыў]]» і «[[Дынама Санкт-Пецярбург|Дынама]]» з [[Санкт-Пецярбург]]у.

З 2004 па 2007 гады гуляў за пермскі «[[Амкар Перм|Амкар]]». У сэзоне 2007 году перастаў трапляць у асноўны склад, паколькі галоўны трэнеэ [[Рашыд Рахімаў]] зрабіў стаўку на [[Нікала Дрынчыч|Нікалу Дрынчыча]]. 24 студзеня 2008 году на правах свабоднага агента перайшоў у расейскае «[[Тарпэда Масква|Тарпэда]]», якое тады спаборнічала ў першым дывізіёне. Згуляўшы ў 5 матчах першынства 2008 году, 29 красавіка 2008 году пакінуў каманду ў сувязі з датэрміновым скасаваньнем працоўнай дамовы. У ліпені 2008 году склаў паўгадавы кантракт з чэмпіёнам Казахстану «[[Актабе (футбольны клюб)|Актабе]]». У студзені 2009 году працягнуў кантракт яшчэ на год. У сакавіку 2010 году ўзгадніўся з «[[Балтыка Калінінград|Балтыкай]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100313045320/http://www.championat.ru/football/_russia1d/news-441644.html Лаврик подписал контракт с «Балтикой»»]. Championat.ru.&lt;/ref&gt;, але, у сувязі з тым неўзабаве ў клюбе ўзялі курс на амаладжэньне складу, футбаліст перайшоў у жодзінскае «[[Тарпэда-БелАЗ Жодзін|Тарпэда]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150924003153/http://www.euro-football.ru/article/150690/161837_lavrik_prodoljit_kareru_v_jodino Лаврик продолжит карьеру в Жодино]. Евро-Футбол.&lt;/ref&gt;, дзе і завяршыў кар’еру, дагуляўшы сэзон.

=== Міжнародная ===
Згуляў 37 матчаў у складзе [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі]], адзначыўшыся адзіным голам, які правёў у браму [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]].

== Трэнэрская праца ==
З 2011 году Лаўрык працаваў у якасьці трэнэра-асыстэнта [[Сяргей Гурэнка|Сяргея Гурэнкі]] ў «Тарпэда-БелАЗ», атрымаўшы трэнэрскую катэгорыю «В». У лютым 2014 году ачоліў менскі «[[Партызан-2002 Менск|Партызан]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140407144707/http://www.eurosport.ru/football/vysshaya-liga/2014/story_sto4133996.shtml Андрей Лаврик возглавил минский «Партизан»]. Eurosport.&lt;/ref&gt;. У верасьні 2014 году пакінуў каманду ў сувязі зь зьняцьцём клюбу з спаборніцтваў у [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другой лізе]] праз банкруцтва. З 2017 па 2018 гады працаваў спартовым дырэктарам у менскім «Дынама», але пакінуў клюб праз канфлікт з галоўным трэнэрам Сяргеем Гурэнкам. Увосень 2018 году стаў трэнэрам-сэлекцыянэрам берасьцейскага «[[Дынама Берасьце|Дынама]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20180908130736/https://www.sports.ru/football/1066782524.html Экс-защитник «Локомотива» Лаврик стал тренером-селекционером брестского «Динамо»]. Sports.ru.&lt;/ref&gt;. Улетку 2020 года зноў стаў спартовым дырэктарам менскага «Дынама»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210818134439/http://www.cherven.by/2020/08/vospitannik-chervenskogo-futbola-andrej-lavrik-stal-sportivnym-direktorom-minskogo-dinamo/ Воспитанник червенского футбола Андрей Лаврик стал спортивным директором минского «Динамо»]. Раённы веснік.&lt;/ref&gt;. На гэтай пасадзе працаваў да 2022 году&lt;ref name=&quot;pressball&quot;/&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20160330174545/http://www.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people=154381/index.html Профіль на сайце fifa.com]{{Ref-en}}

{{Футбалісты году Беларусі}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Лаўрык, Андрэй}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>7q0ojrnkdcy9fpcuco6bxdyyo4jfdst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вэнэцыя (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>196655</id>
    <revision>
      <id>2621627</id>
      <parentid>2605934</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:38:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621627</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12067" sha1="7c3t2uxw676vtfwm86dshfop8yn3dzw" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Вэнэцыя
|Лягатып          = Venezia FC crest.svg
|ПоўнаяНазва      = Venezia Football Club S.r.l.
|Заснаваны        = 1907
|Горад            = [[Вэнэцыя]], [[Італія]]
|Стадыён          = [[П’ерлюіджы Пэнца (стадыён)|П’ерлюіджы Пэнца]]
|Умяшчальнасьць   = 7450
|Прэзыдэнт        = 
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ВэнэцыяЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|ВэнэцыяСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|Вэнэцыя}}
|Прыналежнасьць   = Італьянскія
| pattern_la1 = _venezia2122h
| pattern_b1 = _venezia2122h
| pattern_ra1 = _venezia2122h
| pattern_sh1 = _venezia2122h
| pattern_so1 = _venezia2122h
| leftarm1 = 000000
| body1 = 000000
| rightarm1 = 000000
| shorts1 = 000000
| socks1 = 000000
| pattern_la2 = _venezia2122a
| pattern_b2 = _venezia2122a
| pattern_ra2 = _venezia2122a
| pattern_sh2 = _venezia2122a
| pattern_so2 = _venezia2122a
| leftarm2 = FFFFFF
| body2 = FFFFFF
| rightarm2 = FFFFFF
| shorts2 = FFFFFF
| socks2 = FFFFFF
| pattern_la3 = _venezia2122t
| pattern_b3 = _venezia2122t
| pattern_ra3 = _venezia2122t
| pattern_sh3 = _venezia2122t
| pattern_so3 = 
| leftarm3 = 000000
| body3 = 00ddff
| rightarm3 = 000000
| shorts3 = 00ddff
| socks3 = 00ddff
}}
«'''Вэнэцыя'''» ({{мова-it|Venezia}}) — італьянскі футбольны клюб з гораду [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]]. Заснаваны ў 1907 годзе. Уладальнікі [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]] (1941).

== Гісторыя ==
Футбольны клюб «Вэнэцыя» паўстаў 14 сьнежня 1907 году, дзякуючы руплівасьці 20 энтузіястаў, які дамаглі зьліцьця футбольных сэкцыяў двух вэнэцыянскіх спартовых клюбаў, як то таварыства баявой гімнастыкі і «Канстантына Рэер». Месцам, абраным заснавальнікамі, каб даць жыцьцё новаму футбольнаму клюбу, стаў рэстаран Да Нанэ ін Кортэ дэль’Орса недалёка ад Кампа-Сан-Барталяміё. Сярод заснавальнікаў былі Давідэ Фана, які быў абраны першым прэзыдэнтам каманды, а таксама Вальтэр Эмісэгер з швайцарскага клюбу «[[Вінтэртур (футбольны клюб)|Вінтэртур]]». Эмісэгер стаў першым трэнэрам каманды і ейным капітанам&lt;ref&gt;Un Secolo di Calcio Venezia, Il Venezia dalla nascita al girone unico, Michele Gottardi. — С. 3—4.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Associazione Fascista Calcio Venezia - Coppa Italia 1940-41.jpg|значак|зьлева|Гульцы «Вэнэцыі» з кубкам Італіі ў 1941 годзе.]]
У першыя гады матчы клюбу ладзіліся ў сасновым лесе Сант’Элены. Першыя матчы «Вэнэцыі» былі згуляныя супраць камандаў з [[Падуя|Падуі]], [[Вэрона|Вэроны]] і [[Вічэнца|Вічэнцы]], а таксама супраць экіпажаў караблёў, якія прыбывалі ў порт [[Вэнэцыя|Вэнэцыі]]. Першай футбольнай сустрэчай клюбу зважаецца матч 22 сьнежня 1907 году супраць клюбу «[[Вічэнца (футбольны клюб)|Вічэнца]]», які скончыў унічыю зь лікам 1:1&lt;ref&gt;Un secolo di Calcio Venezia, Il Venezia dalla nascita al girone unico, Michele Gottardi. — С. 10.&lt;/ref&gt;. «Вэнэцыя» дэбютавала ў найвышэйшым дывізіёне Італіі ў 1909 годзе. Зьяўляючыся адзіным клюбам з [[Вэнэта]], «Вэнэцыя» была наўпрост дапушчаная да паўфіналу, дзе сустрэлася зь пераможцам зоны [[Лямбардыя|Лямбардыі]] клюбам «[[Інтэрнацыянале Мілян|Мілянэзэ]]», але была разгромленая зь лікам 7:1 у першым матчы і лікам 11:2 у матчы ў адказ&lt;ref&gt;Agendina Barlassina 1937—38. — С. 36.&lt;/ref&gt;. «Вэнэцыя» брала ўдзел ў Прыма-катэгорыі, якая была найвышэйшым дывізіёнам чэмпіянату Італіі, з сэзону 1910—1911 гадоў па сэзон 1914—1915 гадоў, які стаў апошнім перад далучэньнем Італіі ў [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]]. 7 верасьня 1913 году быў адкрыты вэнэцыянскі стадыён на востраве Сант’Элена, які сёньня вядомы як [[П’ерлюіджы Пэнца (стадыён)|П’ерлюіджы Пэнца]]. На ім была крытая трыбуна дзеля 500 гледачоў&lt;ref&gt;Un Secolo di Calcio Venezia, Storia del Penzo, Renato Vidal. — С. 27.&lt;/ref&gt;. У красавіку 1919 году клюб быў аб’яднаны з яшчэ адной каманды гораду — «Аўрорай». У гэты ж час урад даў клюбу 40 тысяч лір у якасьці кампэнсацыі за выкарыстаньне спартовай пляцоўкі ў якасьці вайсковай базы. У 1920-я гады «Вэнэцыя» часта гуляла ў другім дывізіёне. 1 жніўня 1934 году клюб вярнуўся да сваіх традыцыйных чорнага і зялёнага колераў&lt;ref&gt;Un Secolo di Calcio Venezia, Dalla Serenissima alla presidenza Bennati, Pietro Bortoluzzi. — С. 40.&lt;/ref&gt;.

У сэзоне 1934—1935 гадоў «Вэнэцыя» заняла 11-ы радок і была паніжаная ў Сэрыю С, але знаходжаньне ў трэцім дывізіёне было нядоўгім, бо ўжо праз год клюб прасунуўся ў [[Сэрыя Б|Сэрыю Б]]. Каманда працягвала змагацца ў другім дывізіёне, няблага выступаючы ў айчынным кубку. У сэзоне 1938—1939 гадоў дружына заняла другое месца і атрымала павышэньне ў [[Сэрыя А|Сэрыю А]], што было дасягнута драматычным чынам, бо вэнэцыяны перамоглі «[[Аталянта Бэргама|Аталянту]]» ў [[Бэргама]] зь лікам 0:1 у апошнім туры і абагналі іх у табліцы толькі за кошт найлепшай розьніцы галоў&lt;ref&gt;Almanacco illustrato del calcio italiano 1940. — С. 166.&lt;/ref&gt;. Пераможны гол быў на рахунку [[Франчэска Пэрніга]]&lt;ref&gt;Un Secolo di Calcio Venezia, Dalla Serenissima alla presidenza Bennati, Pietro Bortoluzzi. — С. 50.&lt;/ref&gt;. Ажно да спыненьня футболу ў Італіі ў сувязі з [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайной]] «Вэнэцыя» заставалася ў Сэрыі А, здабыўшы [[Кубак Італіі па футболе|Кубак Італіі]] ў 1941 годзе і змагаючы за скудэта ў [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 1941—1942 гадоў|сэзоне 1941—1942 гадоў]].

== Склад ==
: ''Актуальны на 14 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|1|{{Сьцяг Фінляндыі}}|Бр|[[Есэ Ёранэн]]||1993}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Гвінэі-Бісаў}}|Аб|[[Фалі Кандэ]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Мэц (футбольны клюб)|Мэц]]|1998}}
{{Гулец|4|{{Сьцяг Інданэзіі}}|Аб|[[Джэй Ідзэс]]||2000}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Сурынаму}}|Аб|[[Рыджэсыяна Гапс]]||1993}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг ЗША}}|ПА|[[Джанлюка Бузіё]]||2002}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Франчэска Дзампана]]||1993}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Даніі}}|Нап|[[Крыстыян Гютк’ер]]||1990}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Эквадору}}|ПА|[[Джон Ебоа]]||2000}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Гаэтана Арыстаньё]]||2002}}
{{Гулец|14|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Ганс Нікалюсі]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]]|2000}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Алесандра Маркандальлі]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Джэноа Генуя|Джэноа]]|2002}}
{{Гулец|17|{{Сьцяг Гвінэі}}|ПА|[[Шэйк Кандэ]]||2000}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Чэхіі}}|Нап|[[Даніел Філа]]||2002}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Ісьляндыі}}|ПА|[[Б’яркі Стэйн Б’яркасан|Б’яркі Б’яркасан]]||2000}}
{{Гулец|21|{{Сьцяг Бэльгіі}}|Аб|[[Рычы Саграду]]||2004}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Славеніі}}|ПА|[[Домэн Чрнігай]]||1995}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Матэо Грандзі]]||1992}}
{{Гулец|24|{{Сьцяг Італіі}}|Нап|[[Алесіё Дзэрбін]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Напалі Нэапаль|Напалі]]|1999}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Бэльгіі}}|Аб|[[Ёэль Схінгт’енэ]]||2002}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Румыніі}}|Бр|[[Ёнуц Раду]]||1997}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Аўстрыі}}|Аб|[[Міхаэль Свобада]]||1998}}
{{Гулец|32|{{Сьцяг Ганы}}|ПА|[[Альфрэд Дункан]]||1993}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Марын Швэрка]]||1998}}
{{Гулец|35|{{Сьцяг Сэрбіі}}|Бр|[[Філіп Станкавіч]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэр]]|2002}}
{{Гулец|71|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Кіке Пэрэс]]||1997}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Ісьляндыі}}|ПА|[[Мікаэль Эгіль Элертсан|Мікаэль Элертсан]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Джэноа Генуя|Джэноа]]|2002}}
{{Гулец|79|{{Сьцяг Аргентыны}}|Аб|[[Франка Карбоні]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэр]]|2003}}
{{Гулец|80|{{Сьцяг Марока}}|ПА|[[Саад эль-Гадад]]||2005}}
{{Гулец|97|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Іса Думбія]]||2003}}
{{Гулец|99|{{Сьцяг Харватыі}}|Нап|[[Мірка Марыч]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Монца (футбольны клюб)|Монца]]|1995}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.veneziafc.it/ Афіцыйны сайт]

{{Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе}}

[[Катэгорыя:Вэнэцыя]]</text>
      <sha1>7c3t2uxw676vtfwm86dshfop8yn3dzw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы/Сьпіс</title>
    <ns>4</ns>
    <id>197933</id>
    <revision>
      <id>2621356</id>
      <parentid>2619077</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:02:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>/* Беларусь (А-НП) */ дапаўненьне</comment>
      <origin>2621356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65027" sha1="9t8girolba11mczl9bsd9774uxpees6" xml:space="preserve">'''Дадатак''' да правіла [[Вікіпэдыя:Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы|Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы]].

У гэты дадатак зьмяшчаюцца пацьверджаныя перайменаваньні. Сьпіс абнаўляецца і дапаўняецца з улікам выяўленьня новых зьвестак.

== Афіцыйныя ==
=== Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі ===
==== [[Беларусь]] (А-АТА) ====
# [[Бельскі сельсавет (Полацкі раён)]] — [[Азінскі сельсавет]]
# [[Блудзенскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Бярозаўскі раён)]]
# [[Гавінавіцкі сельсавет]] — [[Падгорнаўскі сельсавет]]
# [[Гавязьнянскі сельсавет]] — [[Вішнявецкі сельсавет]]
# [[Гасподаўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Дрыбінскі раён)]]
# [[Германаваслабадзкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]]
# [[Дзюрдзеўскі сельсавет]] — [[Камсамольскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]]
# [[Дрысенскі раён]] — [[Верхнядзьвінскі раён]]
# [[Жаробненскі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Гомельскі раён)]]
# [[Жываглодавіцкі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Салігорскі раён)]]
# [[Заборскі сельсавет (Крупскі раён)]] — [[Кастрычніцкі сельсавет (Крупскі раён)]] або [[Акцябарскі сельсавет (Крупскі раён)]]
# [[Ігуменскі павет]] — [[Чэрвеньскі павет]]
# [[Кабылеўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]]
# [[Кабыльнікаўскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Віцебскі раён)]]
# [[Кабыльніцкі сельсавет]] — [[Нарацкі сельсавет]]
# [[Кабыльшчынскі сельсавет]] — [[Палескі сельсавет (Шацілавіцкі раён)]]
# [[Кабылянскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)]]
# [[Какуевіцкі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]]
# [[Клімавіцкая акруга]] — [[Калінінская акруга]]
# [[Койданаўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Менская вобласьць)]]
# [[Лукаедзкі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Камарынскі раён)]]
# ''[[Махаедаўскі сельсавет]]'' — [[Кіраўскі сельсавет (Нараўлянскі раён)]]
# [[Менская вобласьць]] — Мінская вобласьць
# [[Падонкаўскі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Лагойскі раён)]]
# [[Папоўская воласьць]] — [[Ленінская воласьць (Гомельскі павет)]]
# [[Папоўскі сельсавет (Добрускі раён)]] — [[Ленінскі сельсавет (Добрускі раён)]]
# [[Папоўскі сельсавет (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайскі сельсавет (Лоеўскі раён)]]
# [[Паршавіцкі сельсавет]] — [[Бярозавіцкі сельсавет]]
# [[Пляцяніцкі сельсавет]] — [[Чырванасельскі сельсавет]]
# [[Прапойскі раён]] — [[Слаўгарадзкі раён (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Рудабельская воласьць]] — [[Акцябарская воласьць]]
# [[Рылаўшчынскі сельсавет]] — [[Чырванагорскі сельсавет]] ці [[Краснагорскі сельсавет (Амсьціслаўскі раён)]]
# [[Сабакінскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Шчучынскі раён)]]
&lt;!--# [[Старобінскі раён]] — [[Салігорскі раён]] (быў не перайменаваны, а створаны)--&gt;
# [[Старчыцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Салігорскі раён)]]
# [[Сьвятоўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]] — [[Кіраўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]]
# [[Узьніцкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]]
# [[Хатаевіцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Лагойскі раён)]]
# [[Цараўскі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Слуцкі раён)]]
# [[Царковішчанскі сельсавет]] — [[Пралетарскі сельсавет (Касьцюковіцкі раён)]]
# [[Царкоўнаасавецкі сельсавет]] — [[Чырвонаасавецкі сельсавет]]
# [[Шапілаўскі сельсавет]] — [[Майскі сельсавет]]

==== [[Бранская вобласьць]] ====
# [[Паповагорская воласьць]] — [[Чырванагорская воласьць]]

==== [[Калуская вобласьць]] ====
# [[Кондраўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Калуская вобласьць)]]
# [[Мокраўскі раён]] — [[Куйбышаўскі раён (Калуская вобласьць)]]
# [[Плохінскі раён]] — [[Румянцаўскі раён]] — [[Ульянаўскі раён (Калуская вобласьць)]]
# [[Пясочанскі раён]] — [[Кіраўскі раён (Калуская вобласьць)]]

==== [[Латвія]] ====
# [[Аглонская воласьць]] — [[Агланская воласьць]]
# [[Аглонскі край]] — [[Агланскі край]]
# [[Люцынскі край]] — [[Лудзенскі край]]
# [[Рыбінішкаўская воласьць]] — [[Рыебінская воласьць]]
# [[Рыбінішкаўскі край]] — [[Рыебінскі край]]
# [[Рэжыцкі край]] — [[Рэзэкненскі край]]

==== [[Смаленская вобласьць]] ====
# [[Гжацкі раён]] — [[Гагарынскі раён (Смаленская вобласьць)]]
# [[Парэцкі павет]] — [[Дзямідаўскі павет]]

=== Азёры ===
# [[Вісагіня (возера)]] — [[Вісагінас (возера)]]
# [[Князь-возера]] — [[Чырвонае возера]]

=== Вуліцы/Завулкі/Плошчы ===
# [[Вуліца Ветраная (Магілёў)]] — [[Вуліца Ленінская (Магілёў)]]
# [[Вуліца Койданаўская (Менск)]] — [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)]]
# [[Вуліца Міхайлаўская (Менск)]] — [[Вуліца Мопраўская (Менск)]] ці [[Вуліца Камуністычная (Менск)]]
# [[Вуліца Фэліцыянаўская (Менск)]] — [[Вуліца Камсамольская (Менск)]]
# [[Вуліца Шклоўская (Магілёў)]] — [[Вуліца Першамайская (Магілёў)]]
# [[Рынак (Магілёў)]] — [[Плошча Славы (Магілёў)]]

=== Горы ===
# [[Сьвятая (гара)]] — [[Дзяржынская (гара)]]

=== Населеныя пункты ===
==== [[Беларусь]] (А-НП) ====
# [[Авечкі (Смаргонскі раён)]] — [[Сасноўка (Смаргонскі раён)]]
# [[Адверніца]] — [[Чырвоная Слабодка]]
# [[Аколіца Лісьцьвін]] — [[Мархлеўск]]
# [[Алеская]] — [[Роза Люксэмбург (вёска)]] ці [[Розы Люксэмбург]]
# [[Амэрыка (Аршанскі раён)]] — [[Краснапольцы]]
# [[Амэрыка (Гомельская вобласьць)]] — [[Савецкі (Гомельская вобласьць)]]
# [[Апляўніца]] — [[Ягадная (Менская вобласьць)]] ці [[Ягаднае (Менская вобласьць)]]
# [[Асецкае]] або [[Асецкая]] — [[Труд (Гомельская вобласьць)]]
# [[Асмаленік]] — [[Ударная (Гомельская вобласьць)]] — [[Ударнае]]
# [[Аўрамаўская]] — [[Партызанская (Гомельская вобласьць)]]
# [[Бабавозаўшчына]] — [[Ураджайная (Менская вобласьць)]]
# [[Бабнева]] — [[Садовая (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Багі]] — [[Загорнае (Віцебская вобласьць)]]
# [[Багуславец]] — [[Грачыхіна]]
# [[Бадзялы]] — [[Крынічная (Віцебская вобласьць)]]
# [[Бажкі (Віцебская вобласьць)]] — [[Першамайская (Дрысенскі раён)]]
# [[Баламутавічы]] — [[Зарачаны (Менская вобласьць)]]
# [[Балванаўка]] — [[Новікі (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Балванішкі]] — [[Зялёны Бор (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Балвань]] ([[Вялікая Балвань]] + [[Малая Балвань]]) — [[Загорнае (Клецкі раён)]] ці [[Загорная]]
# [[Балобанавічы]] — [[Прыазёрная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Бальдзюкі]] + [[Кулакоўцы]] — [[Зарэчная (Койданаўскі раён)]], [[Зарэчнае (Койданаўскі раён)]]
# [[Баля Касьцельная]] — [[Зарачанка]]
# [[Бараны (Маладэчанскі раён)]] — [[Дубкі (Маладэчанскі раён)]]
# [[Баславічы]] — [[Барок (Слуцкі раён)]]
# [[Баўтухі]] — [[Дружная (Віцебская вобласьць)]]
# [[Белае (Бельскі сельсавет)]] — [[Азіна]]
# [[Белы Морг]] — [[Сьветлы (Буда-Кашалёўскі раён)]]
# [[Бераставіца (Бераставіцкі раён)]] — [[Пагранічны (пасёлак)]]
# [[Берасьцяны Завод]] — [[Чапаеўскі (Гомельская вобласьць)]]
# [[Більдзейкі]] — [[Грушаўка (Камянецкі раён)]]
# [[Блевачы]] — [[Прыбярэжная]]
# [[Блёўка]] — [[Усход (Бялыніцкі раён)]] або [[Васток (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Блошна]] — [[Падгорная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Блудзень]] — [[Першамайская (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Блудзім]] — [[Дзенісовічы]]
# ''[[Блячына]]'' + [[Брыкаўшчына]] — [[Садовая (Менская вобласьць)]]
# [[Божадары]] — [[Беразоўшчына (Менская вобласьць)]] ці [[Бярозаўшчына]]
# '''''[[Божына]]''''' — [[Прырэчча (Менская вобласьць)]]
# [[Боўдзілаўцы]] — [[Слабажаны]]
# [[Брак]] — [[Дальні (Прапойскі раён)]]
# [[Брухачы]] — [[Дружная (Менская вобласьць)]]
# [[Брылёва (Гомельскі раён)]] — [[Мічурынская (вёска)]]
# [[Бубалі II]] — [[Дуброва (Шумілінскі раён)]] або [[Дубрава (Шумілінскі раён)]]
# [[Быкі (Вярэнаўскі раён)]] — [[Мілавідная]]
# [[Быкі (Маладэчанскі раён)]] — [[Рабінавая]]
# [[Бычкі (Іўеўскі раён)]] — [[Новы Сьвет (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Бычкі (Менская вобласьць)]] — [[Атраднае (Менская вобласьць)]]
# [[Бычыншчына]] — [[Зарачанская]]
# [[Бяднішкі]] — [[Зернавая]]
# [[Бясхлебічы]] — [[Сасновічы]]
# [[Ваўкі (Менская вобласьць)]] — [[Загорскае]]
# [[Відагошч]] — [[Камсамолец (Менскі раён)]]
# [[Відокі (пасёлак, Дрысенскі раён)]] — [[Новае Жыцьцё (Дрысенскі раён)]]
# [[Вонькі]] — [[Набярэжная (вёска)]]
# [[Воўкавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ваўковіцкі Крупец]] — [[Урыцкае]]
# [[Воўкаразь]] — [[Пабеда (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Вошкаўцы]] — [[Ураджайная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Вызна]] — [[Чырвоная Слабада]]
# [[Гавенавічы]] — [[Валадарск]]
# [[Гавінавічы]] — [[Падгорная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Гавязна]] — [[Вішнявец (Менская вобласьць)]]
# [[Гавязна 1]] — [[Навапольцы]]
# [[Гадзень]] — [[Зялёны Бор (Салігорскі раён)]]
# [[Галоднічы]] — [[Краснаазёрнае]] — [[Краснаазёрная]]
# [[Ганна-Спаская]] — [[Заазёрная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Гараваха]] — [[Першамай (Гомельская вобласьць)]]
# [[Гарбы]] — [[Рамашкі (Менская вобласьць)]]
# [[Гаруны (вёска)]] — [[Свабода (Віцебская вобласьць)]]
# [[Гарэлышы]] — [[Высокая (Віцебская вобласьць)]]
# [[Гасподы]] — [[Першае Мая (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Першамайск (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Германава Слабада]] — [[Чырвоная Слабада (Рудабельскі раён)]] ці [[Красная Слабада (Рудабельскі раён)]]
# ''[[Германы]]'' — [[Дняпроўка]]
# [[Гібайлавічы]] — [[Знаменская]]
# [[Глод]] — [[Мірная (Менская вобласьць)]]
# [[Глупікі]] — [[Мірная (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Гніліца (Магілёўская вобласьць)]] — [[Леніна (Краснапольскі раён)]]
# [[Гноеў]] — [[Віць (вёска)]]
# [[Гнойна]] — [[Вішнёўка (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Гнойніца]] — [[Вішнявец (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Гнойны Рак]] — [[Чырвоны Бераг (Салігорскі раён)]] — [[Красны Бераг (Салігорскі раён)]]
# [[Голя]] — [[Пагранічная (вёска)]]
# [[Горач]] — [[Сьветач (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Данілаўская Буда]] — [[Данілаўка (Ельскі раён)]]
# [[Дарагакупава (Віцебскі раён)]] — [[Прыдзьвіньне (Віцебскі раён)]]
# [[Двор-Гарадзішча]] — [[Тэльман (Гомельская вобласьць)]] ці [[Тэльмана (Гомельская вобласьць)]]&lt;!--СННП і ГВБ 1-1, с. 76--&gt;
# [[Дзёхаўка]] — [[Наберажная (Менская вобласьць)]]
# [[Дзіракі]] — [[Горная (Менская вобласьць)]]
# [[Дзюрдзеў]] — [[Камсамольск (Рэчыцкі раён)]]
# [[Дзякі]] — [[Крыніцы (Ваўкавыскі раён)]] &lt;!--або [[Раднікі (Гарадзенская вобласьць)]]--&gt;
# [[Дзяругі (Дубровенскі раён)]] — [[Каўровае]]
# [[Доргунская Вулька]] — [[Вусава (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Доўгі Памёт]] — [[Навасёлы]]
# [[Дракі]] — [[Вясеньняя]]
# [[Драхча Буглацкая]] — [[Праўда (Менская вобласьць)]]
# [[Драхча Паненская]] — [[Кутузаўка (Менская вобласьць)]]
# [[Драчылава]] — [[Гагарына]]
# [[Дрыса]] — [[Верхнядзьвінск]]
# [[Дубенск]] — [[Новае Жыцьцё (Губіцкі сельсавет)]]
# '''[[Дуравічы (Менская вобласьць)]]''' — [[Зялёная (Вялейскі раён)]]
# [[Дурневічы]] — [[Лугавая (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Дурычы]] — [[Знаменка (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Жандовая Вулька]] — [[Лясная (Гарадзенскі раён)]]
# [[Жарабілавічы]] — [[Сасновая (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Жарабцы]] — [[Вішнявец (Віцебская вобласьць)]]
# [[Жаробнае]] — [[Чкалава (Гомельскі раён)]]
# [[Жываглодавічы (Капыльскі раён)]] — [[Першамайскі (Капыльскі раён)]]
# [[Жываглодавічы (Салігорскі раён)]] — [[Першамайск (Салігорскі раён)]]
# [[Жыдаўка]] — [[Першамайская (Лагойскі раён)]]
# [[Забалеўскі Двор]] — [[Чырвоны Кастрычнік (Чырвонакастрычніцкі сельсавет)]] або [[Красны Акцябар (Менская вобласьць)]]
# [[Загразь]] — [[Беразьнянка]]
# [[Замагільле]] — [[Расьсьвет (Салігорскі раён)]]
# [[Зарэзаў]] — [[Кірава (Лоеўскі раён)]]
# [[Засуньне]] — [[Першамайск (Лельчыцкі раён)]]
# [[Затычына]] — [[Чаромуха (Менская вобласьць)]]
# [[Зламышле]] — [[Загародная]]
# [[Злодзін]] — [[Чырвонабярэжжа]]
# [[Злыднікі]] — [[Першамайка]]
# [[Зьдзецел]] — [[Дзятлава]]
# [[Ігнатычы]] або [[Ігнацічы]] — [[Калініна (Менскі раён)]]
# [[Ігумен]] — [[Чэрвень (горад)]]
# [[Кабакі (Зэльвенскі раён)]] — [[Сьнежная]]
# [[Кабакі (Слонімскі раён)]] — [[Прырэчча (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Кабаны (Менская вобласьць)]] — [[Чырвонаармейская]] — [[Краснаармейская]]
# [[Кабылева]] або [[Кабылёва]] — [[Першамайск (Караваціцкі сельсавет)]]
# '''[[Кабылінцы]]''' ці [[Кабыленцы]] ці [[Кабыльнікі (Дрысенскі раён)]] — [[Пабеда (Дрысенскі раён)]]
# [[Кабылічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Дубравіна]]
# [[Кабылічы (Магілёўская вобласьць)]] — [[Вішнёўка (Бабруйскі раён)]]
# [[Кабылічы (Навапольскі сельсавет)]] — [[Прыстань (Пухавіцкі раён)]]
# [[Кабылічы (Навасёлкаўскі сельсавет)]] — [[Пцічанская]]
# [[Кабылкі]] — [[Зоранька]]
# [[Кабыльле]] — [[Кастрычніцкая]] ці [[Акцябарская (Менская вобласьць)]]
# [[Кабыльнік]] або [[Кабыльнікі]] — [[Нарач (Нарачанскі сельсавет)]]
# [[Кабыльнікі (Віцебскі раён)]]&lt;!--раней у Лёзьненскім раёне--&gt; — [[Акцябарская (Віцебская вобласьць)]] ці [[Кастрычнік (Віцебская вобласьць)]] ці [[Акцябар (Віцебская вобласьць)]]
# [[Кабыльнікі (Лідзкі раён)]] — [[Крыніцы (Лідзкі раён)]]
# [[Кабыльнікі (Наваградзкі раён)]] — [[Клёны (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Кабыльчыцы (Капыльскі раён)]] — [[Калінава (Менская вобласьць)]]
# [[Кабыльшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Палесьсе (Шацілавіцкі раён)]]
# [[Кабыльшчына (Менская вобласьць)]] — [[Садоўшчына (Барысаўскі раён)]]
# [[Кабылякі (Віцебская вобласьць)]] — [[Прыдняпроўе (вёска)]]
# [[Кабылякі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Дружная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Кабылянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Расьсьветная (Гомельская вобласьць)]]
# [[Кабылянка (Асіпавіцкі раён)]] — [[Знаменка (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Кабылянка (Клічаўскі раён)]] — [[Акцябарск (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Кажаны (Гомельская вобласьць)]] — [[Першая Ступень]]
# [[Казарэзы (Менская вобласьць)]] — [[Крыніцы (Валожынскі раён)]] &lt;!--або [[Раднікі (Менская вобласьць)]]--&gt;
# [[Какаль]] — [[Сьветач (Гомельская вобласьць)]]
# [[Какуевічы]] — [[Чкалава (Шацілавіцкі раён)]]
# [[Калатуны]] — [[Дружба (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Калёнія Белін]] — [[Малінаўка (Дарагічынскі раён)]]
# [[Калёнія Равіны]] — [[Сірэнеўка]]
# '''[[Каралі (Сеньненскі раён)]]''' — [[Бальшавік (Віцебская вобласьць)]]
# [[Каравяк]] — [[Дружная (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Каралін (Пружанскі раён)]] — [[Сонечны (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Каростычы]] — [[Холмічы]]
# [[Каросьцін]] — [[Новае Палесьсе (Гомельская вобласьць)]]
# [[Касалапы]] — [[Турынец]] або [[Турынец 1]]
# [[Каты (Бабруйскі раён)]] — [[Сасновая (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Каўбасічы]] — [[Турцэвічы]]
# [[Каўбасы (вёска)]] — [[Радамля (Гомельская вобласьць)]]
# [[Качэрычы]] — [[Кіраўск]]
# ''[[Кашчыца]]'' — [[Першамайскі (Карэліцкі раён)]]
# [[Кісялёўка (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Вязавец (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Кішкарэпы]] — [[Малькевічы]]
# [[Клапытычы]] або [[Клапыцічы]] — [[Іскры]]
# [[Клёпкі]] — [[Кастрычнік (Барысаўскі раён)]]
# [[Кліндупаўка]] — [[Чырвонае Возера (Гомельская вобласьць)]]
# [[Клюндзеўка]] — [[Вішнёвая (Менская вобласьць)]] ці [[Вішнёвае]]
# [[Кныроўка]] — [[Калінічы]]
# [[Княжыца (Гомельская вобласьць)]] — [[Слабажанка]]
# [[Князь-Возера]] — [[Чырвонае Возера (вёска)]]
# ''[[Койданава]]'' — [[Дзяржынск]]
# [[Конскі Бор]] — [[Бярозавая Рошча (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Кралёўка]] — [[Новае Жыцьцё (Добрускі раён)]]
# [[Краснае Сяло]] — [[Краснасельскі]]
# [[Крысьцінава]] — [[Палескі]]
# '''[[Куляшова (Віцебская вобласьць)]]''' — [[Краснае Знамя]]
# [[Куляшова (Магілёўская вобласьць)]] — [[Праабражэнск]]
# [[Курадзічы]] — [[Казанск]]
# [[Курдзюкі]] — [[Слаўная]]
# [[Ламское (былы хутар)]] — [[Кастрычнік (Крупскі раён)]]
# [[Лапоці]] — [[Беразьнякі (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Лапцевічы]] — [[Васількава]] або [[Васількова (Койданаўскі раён)]]
# [[Лапці]] — [[Майская]]
# [[Лапціха]] — [[Камунарка (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Лаўна (былы фальварак)]] — [[Нёман (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Літоўскі Бор]] — [[Дубаўцы (Машканскі сельсавет)]] або [[Дубаўцы (Нямойтаўскі сельсавет)]]
# [[Ліхадзеі]] — [[Прагрэс (Слуцкі раён)]]
# [[Ліхасельцы (Сьвіслацкі раён)]] — [[Каліноўская (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Лукаеды]] — [[Кірава (Брагінскі раён)]]
# [[Лускі]] — [[Камуна (Гомельская вобласьць)]] — [[Авангард (вёска)]]
# [[Лягушкі (вёска)]] — [[Новае Жыцьцё (Забялышынскі сельсавет)]]
# ''[[Малое Мажэйкава]]'' — [[Мажэйкава]]
# [[Магільнае (Лельчыцкі раён)]] — [[Мірнае]]
# [[Магільніца]] — [[Рошчыца]]
# [[Макранскі]] — [[Брацкі]]
# [[Малая Блошна]] — [[Ягадная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Малая Дзяцель]] — [[Лугавая (Віцебская вобласьць)]]
# [[Малышы (Шаркоўшчынскі раён)]] — [[Чарамхова]]
# [[Мартышкі]] — [[Бярозы]]
# [[Машарына]] — [[Усход (Аторскі сельсавет)]]
# [[Машні]] — [[Сямёнава (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Менск]] — [[Мінск]]
# ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]'' — [[Нарыманаў (пасёлак)]]
# [[Млынавы]] — [[Новае Жыцьцё (Смалявіцкі раён)]]
# [[Мнагаверш]] — [[Міроненкі]]
# ''[[Мондзіна]]'' — [[Чаромушкі (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Мордычы]] — [[Зорычы (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Мухаеды]] — [[Махаеды]] — [[Кіраў (вёска)]]
# [[Муцькавічы]] — [[Зорная (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Наважукаўка]] — [[Траянаўка (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Навозы (Менская вобласьць)]] — [[Арэшніца]]
# [[Нараты (Каранёўскі сельсавет)]] — [[Арэхаўка (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Неўмывакі]] — [[Арэхаўская]]
# [[Новы Старобін]] — [[Новастаробінск]] або [[Нова-Старобінск]] — [[Салігорск]]
# [[Нявошы]] — [[Зарэчча (Вярэнаўскі раён)]]
# '''[[Пагосьцішча]]''' — [[Чырвоны Пасёлак]]
# [[Пагулянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Першае Мая (Гомельская вобласьць)]]
# [[Падонкі]] — [[Знаменка (Менская вобласьць)]]
# [[Пад’яўменьне]] — [[Новая Вёска (Чачэрскі раён)]]
# [[Пазьдзюткі]] — [[Радуга (Віцебская вобласьць)]]
# [[Панскае]] — [[Майск (Менская вобласьць)]]
# [[Папіхова]] — [[Сьвярдлова (Віцебская вобласьць)]]
# [[Папоўка (Добрускі раён)]] — [[Леніна (Добрускі раён)]]
# [[Папоўка (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайск (Лоеўскі раён)]]
# [[Папоўшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Кастрычнік (Хвойніцкі раён)]]
# [[Парасятнікі]] — [[Маячная]] ці [[Маячнае]]
# [[Паршавічы]] — [[Бярозавічы]]
# [[Пастралкі]] — [[Варварына (Гомельская вобласьць)]]
# [[Пахабаўшчына]] — [[Альбянка]]
# [[Пералаз (Гомельская вобласьць)]] — [[Уладзімераўка (Мікалаеўскі сельсавет)]]
# [[Пішчакі]] — [[Арэхава (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Плевакі]] — [[Першамай (Менская вобласьць)]]
# [[Плехава (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Ягадная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Плёхава]] — [[Залесаўцы]]
# [[Плутоўка]] — [[Чырвоны Партызан (Гомельская вобласьць)]]
# [[Плюгаўкі]] — [[Дубровіна]]
# [[Пляцянічы]] — [[Чырвонае Сяло (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Пляшкі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Партызанаўка (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Поразаў]] — [[Поразава (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Прапойск]] — [[Слаўгарад]]
# [[Прыступаўшчына]] — [[Розаўка]]
# [[Прышыхвасты]] — [[Першамайск (Дарагічынскі раён)]]
# [[Пузава (Вялейскі раён)]] — [[Лясная (Менская вобласьць)]]
# ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]'' — [[Вясёлая (Менская вобласьць)]], [[Вясёлае (Капыльскі раён)]]
# [[Пузавічы (Слонімскі раён)]] — [[Паўлава (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Пузікі (Магілёўская вобласьць)]] — [[Сафонава (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Пузікі (Менская вобласьць)]] або [[Пузыкі]] — [[Бароўшчына]]
# ''[[Пукава]]'' — [[Камсамольская]]
# [[Пупелічы]] — [[Крынічка]] — [[Крынічкі]]
# [[П’янькава]] — [[Вішня (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Пярхайлы]] — [[Зарэчная (Валожынскі раён)]]
# [[Пяцюлі]] — [[Новая (Менская вобласьць)]]
# [[Радзівілімонты]] — [[Чырвоная Зорка (Клецкі раён)]] ці [[Красная Зьвязда (Менская вобласьць)]]
# [[Радзілавічы]] — [[Дзяржынск (Лельчыцкі раён)]]
# [[Ракаедаўшчына]] — [[Пабеднае (Менская вобласьць)]]
# [[Раманава (Гомельская вобласьць)]] — [[Барба]]
# ''[[Раманава (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Горацкі раён)]]
# ''[[Раманава (Менская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Слуцкі раён)]]
# [[Рыкаўка]] — [[Кірава (Крупскі раён)]]
# [[Рылавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ніканава]]
# [[Рылаўшчына (Магілёўская вобласьць)]] — [[Чырвоная Горка (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Красная Горка (Амсьціслаўскі раён)]]
# [[Рылаўшчына (Менская вобласьць)]] — [[Дружба (Менскі раён)]]
# [[Сабакінцы]] (раней [[Забалацьце (Шчучынскі раён)]]) — [[Пакроўскае (Гарадзенская вобласьць)]], [[Нарбутава (Гарадзенская вобласьць)]], [[Першамайская (Першамайскі сельсавет)]], [[Першамайск (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Сабачкі]] — [[Сьветлая]]
# [[Самадураўшчына]] — [[Радзіма]]
# [[Серадзібор]] — [[Канстанцінаўка (Менская вобласьць)]]
# [[Сіпораўка]] — [[Партызаны (Гомельская вобласьць)]]
# [[Скаблы]] — [[Клёнаўка (Віцебская вобласьць)]]
# [[Скнаравічы]] — [[Сады]]
# [[Скорбічы]] або [[Скарбічы]] — [[Дружба (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Скулаўка]] — [[Прымор’е]]
# [[Слатвін]] — [[Вінаградаўка (Ігуменскі раён)]]
# [[Сморкава]] — [[Пабядзіцель (Менская вобласьць)]] ці [[Пераможац]]
# [[Снапкоў]] — [[Уладзімераўка (Хоцімскі раён)]]
# [[Старцавічы]] — [[Знамя (Менская вобласьць)]]
# [[Старчыцы]] — [[Акцябар (Салігорскі раён)]]
# [[Стары Фальварак]] — [[Пабеднае (Гомельская вобласьць)]]
# [[Стралічаў]] — [[Стралічава]]
# [[Страшныя]] — [[Новы Лад (вёска)]] або [[Новы Строй (вёска)]]
# [[Суднікі (Койданаўскі раён)]] — [[Леніна (Койданаўскі раён)]]
# [[Сумы (Віцебская вобласьць)]] — [[Красная Іскра]]
# [[Сучкі]] — [[Коласава (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Сыроваткі]] — [[Журавінка]]
# [[Сьвінашкі]] — [[Зорная (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Сьвінева]] — [[Дубраўцы]]
# [[Сьвінка (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Малінавая]]
# [[Сьвінка (Менская вобласьць)]] — [[Лугавая (Менская вобласьць)]]
# [[Сьвіное]] — [[Першамайск (Віцебская вобласьць)]]
# [[Сьвятое (Сьвятоўскі сельсавет)]] — [[Кірава (Жлобінскі раён)]]
# [[Сьвятое (Рэчыцкі раён)]] — [[Першамайск (Дзюрдзеўскі сельсавет)]]
# [[Сьвятоцак]] — [[Дзяржынск (Нараўлянскі раён)]] ці [[Дзяржынскага]]
# [[Сьвяты Дух (вёска)]] — [[Будзёнаўка (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Сьлепцы]] — [[Знаменка (Гомельская вобласьць)]]
# [[Сьмярдзяча]] — [[Красіеўка]]
# [[Сьпягліца]] — [[Сьвяцілавічы (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Тараканаўка]] — [[Салаўёўка (Менская вобласьць)]]
# [[Тракуціха]] — [[Беразьніца (Менская вобласьць)]]
# ''[[Троцкае (вёска)]]'' — [[Сталіна (Гомельская вобласьць)]] — [[Акцябар (Буда-Кашалёўскі раён)]]
# [[Троцкія]] — [[Бярозкі (Менская вобласьць)]]
# [[Трыбушкі]] — [[Мірная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]] — [[Вішнёўка (Віцебская вобласьць)]]
# [[Ужывец]] — [[Вішнёўка (Клічаўскі раён)]]
# [[Узьнікі]] — [[Чырвоная Слабада (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Федзькаў Засьценак]] — [[Узнацкі Вугал]]
# ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Ліпень (вёска)]]
# [[Халуі (Менская вобласьць)]] — [[Салаўінае]] — [[Салаўіная]]
# [[Хапаны]] — [[Раманаўка (Рагачоўскі раён)]]
# [[Хатаевічы]] — [[Акцябар (Лагойскі раён)]]
# [[Хацінава (пасёлак, Менская вобласьць)]] — [[Радуга (Менская вобласьць)]]
# [[Хвасты (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Лугавая (Іўеўскі раён)]]
# [[Храсты]] або [[Хрысты]] — [[Крынічнае (Менская вобласьць)]]
# [[Худзяні]] — [[Мірная (Віцебская вобласьць)]]
# [[Цараўцы]] — [[Кірава (Слуцкі раён)]]
# [[Царкавішча (Віцебскі раён)]] — [[Уладзімераўка (Віцебскі раён)]]
# [[Царковішча (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Пралетарскае]] ці [[Пралетарская]]
# '''[[Царкоўе (Буда-Кашалёўскі раён)]]''' — [[Саўхозная]] ці [[Саўгаснае]] ці [[Саўгасная]]
# [[Царкоўны Асавец]] — [[Чырвоны Асавец]]
# ''[[Цешаўля]]'' — [[Цешаўле]]
# [[Цкуі]] — [[Марачанка]]
# [[Цыцкавічы]] — [[Расьсьветная (Менская вобласьць)]]
# [[Чамярыца]] — [[Першамайская (Чашніцкі раён)]]
# [[Чортава]] — [[Расьсьвет (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Чысталужжа]] — [[Усход (Веткаўскі раён)]]
# [[Чэрапаўка II]] — [[Чырвоны Акцябар]]
# ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]'' — [[Чырвоны Ўсход]]
# [[Шалухоўка]] — [[Перамога (Вяліканямкоўскі сельсавет)]] — [[Пабеда (Вяліканямкоўскі сельсавет)]]
# [[Шапілава]] — [[Майскае (Гомельская вобласьць)]]
# ''[[Шацілкі]]'' — [[Сьветлагорск (Гомельская вобласьць)]]
# [[Шляхецкі Камень]] або [[Камень Шляхецкі]] — [[Акцябар (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Шляхтаўшчына]] — [[Трудавая (Гарадзенская вобласьць)]] ці [[Працоўная (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Шопа (вёска)]] — [[Высачаны (Менская вобласьць)]]
# [[Эмус]] — [[Новае Жыцьцё (Гомельскі раён)]]
# [[Юдзенічы]] — [[Савецкая (Сеньненскі раён)]]
# [[Язвы (Менская вобласьць)]] — [[Вясёлкі]]
# [[Янаў]] — [[Іванава (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Яўтушкавічы]] — [[Прасьвет (Сьветлагорскі раён)]]

==== [[Бранская вобласьць]] ====
# [[Папова Гара]] — [[Чырвоная Гара (Бранская вобласьць)]]

==== [[Калуская вобласьць]] ====
# ''[[Плохіна]]'' — [[Румянцава (Калуская вобласьць)]] — [[Ульянава (Калуская вобласьць)]]
# [[Пясочня (горад)]] — [[Кіраў (Калуская вобласьць)]]

==== [[Каралявецкая вобласьць]] (Калінінградзкая вобласьць) ====
# [[Рагніт]] — [[Неман (горад)]]
# [[Тыльзыт]] — [[Савецк (Калінінградзкая вобласьць)]]

==== [[Латвія]] ====
# [[Аглонь]] — [[Аглана]]
# [[Дзьвінск]] — [[Даўгаўпілс]]
# [[Люцын]] — [[Лудза]]
# [[Пасінь]] — [[Пасіенэ]]
# [[Рыбінішкі]] — [[Рыебіні]]
# [[Рэжыца]] — [[Рэзэкнэ]]

==== [[Летува]] ====
# [[Вільня]] — [[Вільнюс]]
# [[Вісагіня]] — Вісагінас
# [[Друскенікі]] — Друскенінкай
# [[Кашадары]] — [[Кайшадорыс]]
# [[Коўна]] — [[Каўнас]]
# [[Лаварышкі]] — Лаварышкес
# [[Сьвянцяны]] — [[Швянчоніс]]
# [[Трокі]] — [[Тракай]]

==== [[Польшча]] ====
# [[Аўгустоў]] — Аўгустуў
# [[Беласток]] — Бялыстак
# [[Белая (горад)]] — [[Белая Падляска]] ці [[Бяла Падляска]]
# [[Гайнаўка]] — Хайнуўка
# [[Гараны (Падляскае ваяводзтва)]] — Гураны
# [[Дарагічын (Падляскае ваяводзтва)]] — [[Драгічын (Падляскае ваяводзтва)]]
# [[Дуброва Гарадзенская]] — [[Дуброва Беластоцкая]]
# [[Ружанасток]] (раней [[Крывасток]] ці [[Табеншчына]], [[Краснасток]]) — [[Ружанысток]]
# [[Новы Двор (Сакольскі павет)]] — Новы Двур
# [[Холм]] — [[Хэлм]]

==== [[Смаленская вобласьць]] ====
# [[Гжацак]] — [[Гагарын (Смаленская вобласьць)]]
# [[Парэчча (горад)]] — [[Дзямідаў (горад)]]
# [[Слабада (гарадзкі пасёлак)]] — [[Пржавальскае]]

==== [[Украіна]] ====
# [[Харомнае]] — [[Чапаеўка (Чарнобыльскі раён)]]

=== Рэкі ===
==== [[Польшча]] ====
# [[Кросна (рака)]] — [[Кшна]]

== Неафіцыйныя ==
=== Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі ===
==== [[Беларусь]] (Н-АТА) ====
# [[Амсьціслаўскі павет]] — [[Мсьціслаўскі павет]]
# [[Амсьціслаўскі раён]] — [[Мсьціслаўскі раён]]
# [[Асіпавіцкі раён]] — [[Асіповіцкі раён]]
# [[Асіпавіцкі сельсавет (Асіпавіцкі раён)]] — [[Асіповіцкі сельсавет]]
# [[Ахрэмаўскі сельсавет]] — [[Ахрэмавецкі сельсавет]]
# [[Бешанкавіцкі раён]] — [[Бешанковіцкі раён]]
# [[Бешанкавіцкі сельсавет]] — [[Бешанковіцкі сельсавет]]
# [[Бухавіцкі сельсавет]] — [[Буховіцкі сельсавет]]
# [[Гаранскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Гуранскі сельсавет]]
# [[Дзьмітравіцкі сельсавет (Камянецкі раён)]] — [[Дзьмітровіцкі сельсавет]]
# [[Дзямянаўскі сельсавет]] — [[Дзямянавецкі сельсавет]]
# [[Каленкавіцкі раён]] — [[Калінкавіцкі раён]]
# [[Каленкавіцкі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]] — [[Калінкавіцкі сельсавет]]
# [[Макараўскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Макаравецкі сельсавет]]
# [[Малахоўскі сельсавет]] — [[Малахавецкі сельсавет]]
# [[Мухаедаўскі сельсавет]] — [[Махаедаўскі сельсавет]]
# [[Хамянтоўскі сельсавет]] — [[Хамантоўскі сельсавет]]
# [[Чашаўлянскі сельсавет]] — [[Цешаўлянскі сельсавет]]
# [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] — [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]]

=== Населеныя пункты ===
==== [[Беларусь]] (Н-НП) ====
# [[Азярычын]] — [[Азярычына]]
# [[Алёхнавічы (Менская вобласьць)]] — [[Аляхновічы (Менская вобласьць)]]
&lt;!--# [[Апчак-Горкі]] — [[Прывольны]]--&gt;
# [[Амсьціслаў]] — [[Мсьціслаў]]
# [[Асіпавічы]] — [[Асіповічы]]
# [[Баркулабаў]] — [[Баркулабава]] — [[Баркалабава]]
# [[Баўбасаў]] — Балбасава
# [[Баўсуны]] — [[Балсуны]], [[Казацкія Балсуны]]
&lt;!--# [[Белагуша]] — [[Белавуша]]--&gt;
# [[Бешанкавічы]] — [[Бешанковічы]]
# [[Блячын]] — ''[[Блячына]]''
# [[Борак (Жыткавіцкі раён)]] — [[Боркі (Жыткавіцкі раён)]]
# [[Божын]] — '''''[[Божына]]'''''
# '''[[Брылёў (Чачэрскі раён)]]''' — [[Брылёва (Чачэрскі раён)]]
# [[Брынёў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Брынёва]]
# [[Буда-Кашалёў]] — [[Буда-Кашалёва]]
# [[Бухавічы]] — [[Буховічы]]
# [[Бярэзань]] — [[Беразіно]]
# [[Васількоў (Гомельская вобласьць)]] — [[Васількова (Гомельская вобласьць)]]
# [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Вішнева (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Вішнеў (Менская вобласьць)]] — [[Вішнева (Менская вобласьць)]]
# [[Вобрына]] — ''[[Кашчыца]]''
# [[Ворша]] — [[Орша]]
# [[Вялікі Малешаў]] — [[Вялікае Малешава]]
# [[Вярэнаў]] — [[Воранава]]
# [[Гарманы]] — ''[[Германы]]''
# [[Грабаў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Грабава (Жыткавіцкі раён)]]
# '''[[Грабаў (Рагачоўскі раён)]]''' — [[Грабава (Рагачоўскі раён)]]
# [[Грозаў]] — [[Грозава]]
# [[Грычын]] — [[Грычына]]
# [[Даўгінаў]] — [[Даўгінава (Вялейскі раён)]]
# [[Дзьмітравічы (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Дзьмітровічы]]
# [[Душылаўка]] — [[Леванпольле (Магілёўская вобласьць)]]
&lt;!--# [[Еўхімова]] — [[Яўхімова]]--&gt;
# [[Жодзін]] — [[Жодзіна]]
# [[Жыровічы]] — [[Жыровіцы]]
# [[Зорная (Віцебская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Віцебская вобласьць)]]
# [[Зьдзітаў (Зьдзітаўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Зьдзітаўскі сельсавет)]]
# [[Зьдзітаў (Спораўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Спораўскі сельсавет)]]
# [[Каленкавічы]] — [[Калінкавічы]]
&lt;!--# [[Калодзішкі]] — [[Калодзежкі]]--&gt;
# [[Кастрычніцкі (Менская вобласьць)]] — [[Акцябарскі (Менская вобласьць)]]
# [[Каты (Хоцімскі раён)]] (вёска) — [[Міхайлаўскі (Хоцімскі раён)]] (пасёлак)
# [[Клёнкі]] — [[Ільіч (Гомельскі раён)]] ці [[Ільліч (Гомельскі раён)]]
# [[Койданаў]] — ''[[Койданава]]''
# [[Косаў]] — [[Косава (горад)]]
# [[Косін (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Косіна (Гарадзенская вобласьць)]]
# [[Косін (Менская вобласьць)]] — [[Косіна (Менская вобласьць)]]
# [[Коханаў]] — [[Коханава]]
# [[Крашын]] — [[Крошын]]
# '''[[Ланькаў]]''' — [[Ланькава]]
# '''[[Ленін (вёска)]]''' — [[Леніна (Жыткавіцкі раён)]]
# [[Лагоўская Слабада]] — [[Лугавая Слабада]]
# [[Лунін (Менская вобласьць)]] — [[Луніна]]
# [[Лыскаў]] — [[Лыскава (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Мажэйкаў (Лідзкі раён)]] — [[Малы Мажэйкаў]] — ''[[Малое Мажэйкава]]''
# [[Мажэйкаў (Шчучынскі раён)]] — [[Вялікі Мажэйкаў]] — [[Вялікае Мажэйкава]]
# [[Мардашэвічы]] або [[Мардашавічы]] — [[Мардахі]]
# [[Міхалёў (Гомельская вобласьць)]] — ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]''
# [[Міхалёў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Міхалёў (Менская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Бярэзінскі раён)]]
# [[Мондзін]] — ''[[Мондзіна]]''
# [[Мсьцібаў]] — [[Мсьцібава]]
# [[Новы Ленін]] — [[Новае Леніна]] — [[Наваленін]]
# [[Новыя Шаламы]] — ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]''
# [[Папоўка (Буда-Кашалёўскі раён)]] — ''[[Троцкае (вёска)]]''
# [[Пасудаў]] — [[Пасудава]]
# [[Побалаў]] — [[Побалава]]
# [[Прусінаў]] — [[Прусінава]]
# [[Пузаў]] — ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]''
# [[Пукаў]] — ''[[Пукава]]''
# [[Радастаў]] — [[Радастава]]
# [[Радашкавічы]] — [[Радашковічы]]
# [[Раманаў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Раманава (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Раманаў (Менская вобласьць)]] — [[Раманава (Менская вобласьць)]]
# [[Семежаў]] — [[Семежава]]
&lt;!--# [[Сінін]] — [[Сініло]] ці [[Сіняло]]--&gt;
# [[Спораў]] — [[Спорава]]
# [[Станькаў]] — [[Станькава]]
# [[Строхаў]] — [[Строхава]]
# [[Сынковічы]] — [[Сынкавічы]]
# [[Таўмачаў]] — [[Талмачаў]] — [[Талмачава (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Усход (Веткаўскі раён)]] — [[Васток (Веткаўскі раён)]]
# [[Усход (Гомельскі раён)]] — [[Васток (Гомельскі раён)]]
# [[Усход (Кабінагорскі сельсавет)]] — [[Васход (Кабінагорскі сельсавет)]]
# [[Хамянтоўцы]] — [[Хамантова]], [[Хамантоўцы]]
# [[Холы]] — ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]''
# [[Хоўхла]] — [[Хоўхлава]]
# [[Чэрнеў]] — [[Чэрнева (Менская вобласьць)]]
# [[Чэшаўля]] — ''[[Цешаўля]]''
# [[Шарашоў]] — [[Шарашова]] ці [[Шарашэва]]
# [[Шацілавічы]] — ''[[Шацілкі]]''
# [[Шыкаў]] — [[Шыкава]]

== Іншае ==
=== Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі ===
==== [[Беларусь]] (І-АТА) ====
# [[Алёхнавіцкі сельсавет]] — [[Аляхновіцкі сельсавет]]
# [[Асмаленіцкі сельсавет]] — [[Ударненскі сельсавет]]
# [[Баркулабаўскі сельсавет]] — [[Баркалабаўскі сельсавет]]
# [[Баўбасаўскі сельсавет]] — Балбасаўскі сельсавет
# [[Баўсунскі сельсавет]] — [[Балсунскі сельсавет]], [[Казацкабалсунскі сельсавет]]
# [[Берасьцейская вобласьць]] — Брэсцкая вобласьць
# [[Берасьцейскі раён]] — Брэсцкі раён
# [[Бягомельскі раён]] — [[Бягомльскі раён]] або [[Бягомскі раён]]
# [[Бягомельскі пасялковы савет]] — [[Бягомльскі пасялковы савет]] або [[Бягомскі пасялковы савет]]
# [[Бягомельскі сельсавет]] — [[Бягомльскі сельсавет]] або [[Бягомскі сельсавет]]
# [[Бярэзанскі раён]] — [[Бярэзінскі раён]]
# [[Бярэзанскі сельсавет (Бярэзанскі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)]]
# [[Бярэзанскі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Докшыцкі раён)]]
# [[Валевачоўскі сельсавет]] — Валевачскі сельсавет
# [[Ваўкалацкі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Валкалацкі сельсавет]]
# [[Воўкавіцкі сельсавет (Гомельскі раён)]] — [[Урыцкі сельсавет]]
# [[Вызьненскі пасялковы савет]] — [[Чырвонаслабадзкі пасялковы савет]]
# [[Вызьненскі раён]] — [[Чырвонаслабадзкі раён]]
# [[Вызьненскі сельсавет (Вызьненскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Чырвонаслабадзкі раён)]]
# [[Вызьненскі сельсавет (Салігорскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Салігорскі раён)]]
# [[Вялейская вобласьць]] — Вілейская вобласьць
# [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)]] — Вілейскі павет
# [[Вялейскі раён]] — [[Вілейскі раён]]
# [[Вярэнаўскі раён]] — [[Воранаўскі раён]]
# [[Вярэнаўскі сельсавет]] — [[Воранаўскі сельсавет]]
# [[Гарадзенская вобласьць]] — Гродзенская вобласьць
# [[Гарадзенская губэрня]] — Гродзенская губэрня
# [[Гарадзенскі раён]] — Гродзенскі раён
# [[Дарагічынскі павет]] — [[Драгічынскі павет]]
# [[Дарагічынскі павет (1918—1939)]] — [[Драгічынскі павет (1918—1939)]]
# [[Дарагічынскі раён]] — [[Драгічынскі раён]]
# [[Дарагічынскі сельсавет]] — [[Драгічынскі сельсавет]]
# [[Дурыцкі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Берасьцейскі раён)]]
# [[Забалеўскадворскі сельсавет]] — [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] або [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]]
# [[Зьдзецельскі раён]] — [[Дзятлаўскі раён]]
# [[Зьдзецельскі сельсавет]] — [[Дзятлаўскі сельсавет]]
# [[Івейскі раён]] — [[Іўеўскі раён]]
# [[Ігуменскі раён]] — [[Чэрвеньскі раён]]
# [[Кабыліцкі сельсавет]] — [[Вішнёўскі сельсавет]]
# [[Карпілаўскі раён]] (цэнтар [[Карпілаўка (Карпілаўскі раён)|Карпілаўка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]]
# [[Качэрыцкі раён]] — [[Кіраўскі раён (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Крашынскі сельсавет]] — [[Крошынскі сельсавет]]
# [[Крычаўская акруга]] — [[Калінінская акруга]]
# [[Маладэчанскі павет]] — Маладзечанскі павет
# [[Маладэчанскі раён]] — [[Маладзечанскі раён]]
# [[Маладэчанская вобласьць]] — Маладзечанская вобласьць
# [[Менская губэрня]] — Мінская губэрня
# [[Менскі павет (Менская губэрня)]] — Мінскі павет
# [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)]] — Навагрудзкае ваяводзтва
# [[Наваградзкі павет]] — Навагрудзкі павет
# [[Наваградзкі павет (Менская губэрня)]] — Навагрудзкі павет
# [[Наваградзкі раён]] — Навагрудзкі раён
# [[Папоўскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]] — [[Акцябарскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]]
# [[Пузавіцкі сельсавет]] — [[Паўлаўскі сельсавет (Слонімскі раён)]]
# [[Радзівілімонтаўскі сельсавет]] — [[Красназьвёздаўскі сельсавет]]
# [[Рудабельскі раён]] (цэнтар [[Рудабелка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]]
# [[Рудабельскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Акцябарскі раён)]]
# [[Стаўпецкі раён]] — [[Стаўбцоўскі раён]]
# [[Сынковіцкі сельсавет]] — [[Сынкавіцкі сельсавет]]
# [[Хвойнаўскі сельсавет]] — [[Хойнаўскі сельсавет]]
# [[Хвойніцкі раён]] — [[Хойніцкі раён]]
# [[Хольскі сельсавет]] — [[Ліпеньскі сельсавет]]
# [[Шарашоўскі сельсавет]] — [[Шарашэўскі сельсавет]]
# [[Шаркоўшчынскі раён]] — Шаркаўшчынскі раён
# [[Шацілавіцкі сельсавет]] — [[Шацілкаўскі сельсавет]]
# [[Шацілавіцкі раён]] — [[Сьветлагорскі раён]]
# [[Янаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Іванаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]]

==== [[Бранская вобласьць]] ====
# [[Паповагорскае гарадзкое паселішча]] — [[Чырванагорскае гарадзкое паселішча (Чырванагорскі раён)]]
# [[Паповагорскі раён]] — [[Чырванагорскі раён (Бранская вобласьць)]]

==== [[Каралявецкая вобласьць]] ====
# [[Каралявецкая вобласьць]] — [[Калінінградзкая вобласьць]]

==== [[Падляскае ваяводзтва]] ====
# [[Бакаларава (гміна)]] — [[Бакалажава (гміна)]]
# [[Пераросьля (гміна)]] — [[Пшэрасьль (гміна)]]

==== [[Смаленская вобласьць]] ====
# [[Вяліскі раён]] — Веліскі раён
# [[Парэцкае гарадзкое паселішча]] — [[Дзямідаўскае гарадзкое паселішча]]
# [[Парэцкі раён (Смаленская вобласьць)]] — [[Дзямідаўскі раён (Смаленская вобласьць)]]
# [[Слабадзкое гарадзкое паселішча]] — [[Пржавальскае гарадзкое паселішча]]
# [[Хаславіцкае гарадзкое паселішча]] — [[Хіславіцкае гарадзкое паселішча]]
# [[Хаславіцкі раён]] — [[Хіславіцкі раён]]

=== Населеныя пункты ===
==== [[Беларусь]] (І-НП) ====
&lt;!--# [[Асіпавічы (Горацкі раён)]] — [[Асіповічы (вёска)]]--&gt;
# [[Ашмяна]] — [[Ашмяны]]
# [[Баўгары (вёска)]] — Балгары
# [[Берасьце]] — Брэст або [[Брэст-Літоўск]] або [[Берасьце над Бугам]]
# [[Бягомель]] — [[Бягомль]]
# [[Ваўкалата]] — [[Валкалата]]
&lt;!--# [[Вобаль]] — [[Обаль]]--&gt;
# [[Вулькан (вёска)]] — Вулкан
# [[Вялейка]] — [[Вілейка]]
# [[Горадня]] — [[Гродна]]
# [[Дарагічын]] — [[Драгічын (Берасьцейская вобласьць)]]
# [[Заходні]] — [[Западны]]
# [[Казімераў]] — [[Казімірава (Жлобінскі раён)]]
# [[Каралеўшчына (Віцебская вобласьць)]] — [[Крулеўшчына]]
# [[Клецак]] — [[Клецк]]
# [[Кобрынь]] — [[Кобрын]]
# [[Крупка]] — [[Крупкі]]
# [[Маладэчна]] — [[Маладзечна]]
# [[Наваградак]] — [[Навагрудак]]
# [[Наваполацак]] — [[Наваполацк]]
# [[Новалукомаль]] — [[Новалукомль]]
&lt;!--# [[Петрыкоў]] — [[Петрыкаў]]--&gt;
# [[Полацак]] — [[Полацк]]
# [[Пружана]] — [[Пружаны]]
# [[Рудабелка]] — [[Акцябарскі (Гомельская вобласьць)]]
# [[Ружана]] — [[Ружаны]]
# [[Селецак]] — [[Селецк]]
# [[Сенна]] — [[Сянно]]
# [[Слуцак]] — [[Слуцк]]
# [[Смаргоні]] — [[Смаргонь]]
# [[Стоўпцы]] — [[Стоўбцы]]
# [[Траецкая (Магілёўская вобласьць)]] — [[Троіцкая (Магілёўская вобласьць)]]
# [[Усход (Менскі раён)]] — [[Васток (Менская вобласьць)]]
# [[Усход (Рэчыцкі раён)]] — [[Васток (Рэчыцкі раён)]]
# [[Хаславічы]] — [[Хіславічы]]
# [[Хвойна]] — [[Хойна]]
# [[Хвойнікі]] — [[Хойнікі]]
# [[Шаркоўшчына]] — [[Шаркаўшчына]]
# [[Шацак]] — [[Шацк (вёска)]]

==== [[Каралявецкая вобласьць]] ====
# [[Каралявец]] — [[Калінінград]]

==== [[Летува]] ====
# [[Віцюны]] — [[Вецюны]]
# [[Вішвіль]] — [[Вешвіле]]

==== [[Падляскае ваяводзтва]] ====
# [[Бакаларава]] — Бакалажава
# [[Пераросьля]] — [[Пшэрасьль]]

==== [[Смаленская вобласьць]] ====
# [[Вяліж]] — [[Веліж]]

==== [[Украіна]] (І-НП-У) ====
# [[Будымель]] — [[Будымле]] — [[Будымля]]

== Заўвагі ==
* ''назва'' — геаграфічны аб’ект некалькі разоў пераймяноўваўся (афіцыйна і неафіцыйна);
* '''назва''' — геаграфічнаму аб’екту вярнулі гістарычную назву на афіцыйным узроўні.</text>
      <sha1>9t8girolba11mczl9bsd9774uxpees6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікіпэдыя:Кандыдатуры на выдаленьне</title>
    <ns>4</ns>
    <id>204146</id>
    <revision>
      <id>2621319</id>
      <parentid>2618834</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:17:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621319</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6750" sha1="7c8flo9oysg9f1x74btkjzm9p62dwo0" xml:space="preserve">{{Вікіпэдыя:Кандыдатуры на выдаленьне/Шапка}}&lt;!-- НЕ ВЫДАЛЯЙЦЕ ГЭТЫ РАДОК, ПІШЫЦЕ ПАД ІМ. --&gt;Прашу выдаліць [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%AE%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%96 Катэгорыя:Культура Югаславіі] , бо ўжо існуе Катэгорыя:Югаслаўская культура. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:17, 23 чэрвеня 2025 (+03)
{{Новыя зьверху}}

== [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]], бо правапіс прарушаны. --[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 11:43, 7 чэрвеня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 11:49, 7 чэрвеня 2025 (+03)

== Выдаленьне хуткае ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Трэба выдаліць многа розных допісаў!!!! Ўвайдзіце на новыя старонкі. Хутка!!! [[Succeddy]], [[Seddy]], [[Çiddy Rainu]], [[Murdoch Windu]], [[Dicky]] [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:21, 8 траўня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

== [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]], бо ўжо ёсьць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве]]. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 20:48, 28 красавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:34, 28 красавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== [[РСХА]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць перанакіраванне [[Галоўнае ўправа імпэрскай бясьпекі]]. Памылка ў назьве. Галоўн'''ае''' ўправа... 

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 16:40, 23 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія]], бо існуе ўжо [[:Катэгорыя:Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія]].

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 17:47, 3 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сэнат Польшчы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0 Катэгорыя:Сэнат Рэспублікі Польшча]. Памылка, бо існуе Катэгорыя:Сэнат Польшчы. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:38, 25 сьнежня 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Artsiom91|Artsiom91]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Artsiom91|гутаркі]]) 20:05, 25 сьнежня 2024 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Ананімныя парталы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Наствараныя ўдзельнікам [[Спэцыяльныя:Унёсак/125.162.216.71|125.162.216.71]] парталы з памылкамі ў назвах. Усе пералічваць ня мае сэнсу, пра гэта ўжо вялася гаворка пра ствараныя ім шаблёны накідаў. Цяпер, відаць, ананім пераключыўся на непатрэбныя парталы. --[[Удзельнік:Taravyvan Adijene|Taravyvan Adijene]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Taravyvan Adijene|гутаркі]]) 15:08, 26 лютага 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

=== Вынік ===
Ужыў масавае выдаленьне. Дзякую, што зьвярнулі ўвагу. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 16:50, 26 лютага 2024 (+03)

[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Запыты|Выдаленьне]]</text>
      <sha1>7c8flo9oysg9f1x74btkjzm9p62dwo0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621324</id>
      <parentid>2621319</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621324</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6630" sha1="4is9iecj6a6w5yqrhlm92orz9saz0hy" xml:space="preserve">{{Вікіпэдыя:Кандыдатуры на выдаленьне/Шапка}}&lt;!-- НЕ ВЫДАЛЯЙЦЕ ГЭТЫ РАДОК, ПІШЫЦЕ ПАД ІМ. --&gt;

== [[:Катэгорыя:Культура Югаславіі]] ==
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Культура Югаславіі]] , бо ўжо існуе [[:Катэгорыя:Югаслаўская культура]]. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:17, 23 чэрвеня 2025 (+03)
{{Новыя зьверху}}

== [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]], бо правапіс прарушаны. --[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 11:43, 7 чэрвеня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 11:49, 7 чэрвеня 2025 (+03)

== Выдаленьне хуткае ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Трэба выдаліць многа розных допісаў!!!! Ўвайдзіце на новыя старонкі. Хутка!!! [[Succeddy]], [[Seddy]], [[Çiddy Rainu]], [[Murdoch Windu]], [[Dicky]] [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:21, 8 траўня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

== [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]], бо ўжо ёсьць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве]]. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 20:48, 28 красавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:34, 28 красавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== [[РСХА]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць перанакіраванне [[Галоўнае ўправа імпэрскай бясьпекі]]. Памылка ў назьве. Галоўн'''ае''' ўправа... 

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 16:40, 23 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія]], бо існуе ўжо [[:Катэгорыя:Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія]].

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 17:47, 3 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сэнат Польшчы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0 Катэгорыя:Сэнат Рэспублікі Польшча]. Памылка, бо існуе Катэгорыя:Сэнат Польшчы. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:38, 25 сьнежня 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Artsiom91|Artsiom91]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Artsiom91|гутаркі]]) 20:05, 25 сьнежня 2024 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Ананімныя парталы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Наствараныя ўдзельнікам [[Спэцыяльныя:Унёсак/125.162.216.71|125.162.216.71]] парталы з памылкамі ў назвах. Усе пералічваць ня мае сэнсу, пра гэта ўжо вялася гаворка пра ствараныя ім шаблёны накідаў. Цяпер, відаць, ананім пераключыўся на непатрэбныя парталы. --[[Удзельнік:Taravyvan Adijene|Taravyvan Adijene]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Taravyvan Adijene|гутаркі]]) 15:08, 26 лютага 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

=== Вынік ===
Ужыў масавае выдаленьне. Дзякую, што зьвярнулі ўвагу. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 16:50, 26 лютага 2024 (+03)

[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Запыты|Выдаленьне]]</text>
      <sha1>4is9iecj6a6w5yqrhlm92orz9saz0hy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621325</id>
      <parentid>2621324</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:34:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>выдаліў</comment>
      <origin>2621325</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6922" sha1="bdlnnlj9b4liorhck4wdrxy1d0ysgkj" xml:space="preserve">{{Вікіпэдыя:Кандыдатуры на выдаленьне/Шапка}}&lt;!-- НЕ ВЫДАЛЯЙЦЕ ГЭТЫ РАДОК, ПІШЫЦЕ ПАД ІМ. --&gt;
{{Новыя зьверху}}

== [[:Катэгорыя:Культура Югаславіі]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Культура Югаславіі]] , бо ўжо існуе [[:Катэгорыя:Югаслаўская культура]]. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:17, 23 чэрвеня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 19:34, 23 чэрвеня 2025 (+03)

== [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Пэрыядычная выданьні]], бо правапіс прарушаны. --[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 11:43, 7 чэрвеня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 11:49, 7 чэрвеня 2025 (+03)

== Выдаленьне хуткае ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Трэба выдаліць многа розных допісаў!!!! Ўвайдзіце на новыя старонкі. Хутка!!! [[Succeddy]], [[Seddy]], [[Çiddy Rainu]], [[Murdoch Windu]], [[Dicky]] [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:21, 8 траўня 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

== [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве (горад)]], бо ўжо ёсьць [[:Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нарве]]. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 20:48, 28 красавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 21:34, 28 красавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== [[РСХА]] ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць перанакіраванне [[Галоўнае ўправа імпэрскай бясьпекі]]. Памылка ў назьве. Галоўн'''ае''' ўправа... 

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 16:40, 23 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [[:Катэгорыя:Сацыялістычная фэдэратыўная рэспубліка Югаславія]], бо існуе ўжо [[:Катэгорыя:Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія]].

[[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 17:47, 3 сакавіка 2025 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 09:32, 24 сакавіка 2025 (+03)

== Катэгорыя:Сэнат Польшчы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Прашу выдаліць [https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0 Катэгорыя:Сэнат Рэспублікі Польшча]. Памылка, бо існуе Катэгорыя:Сэнат Польшчы. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 19:38, 25 сьнежня 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}
=== Вынік ===
Выдаліў. --[[Удзельнік:Artsiom91|Artsiom91]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Artsiom91|гутаркі]]) 20:05, 25 сьнежня 2024 (+03)

:Дзякуй. [[Удзельнік:Ясамойла|Ясамойла]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ясамойла|гутаркі]]) 18:19, 8 траўня 2025 (+03)

== Ананімныя парталы ==
{{Пачатак закрытай сэкцыі}}
Наствараныя ўдзельнікам [[Спэцыяльныя:Унёсак/125.162.216.71|125.162.216.71]] парталы з памылкамі ў назвах. Усе пералічваць ня мае сэнсу, пра гэта ўжо вялася гаворка пра ствараныя ім шаблёны накідаў. Цяпер, відаць, ананім пераключыўся на непатрэбныя парталы. --[[Удзельнік:Taravyvan Adijene|Taravyvan Adijene]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Taravyvan Adijene|гутаркі]]) 15:08, 26 лютага 2024 (+03)
{{Канец закрытай сэкцыі}}

=== Вынік ===
Ужыў масавае выдаленьне. Дзякую, што зьвярнулі ўвагу. --[[Удзельнік:Kazimier Lachnovič|Kazimier Lachnovič]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Kazimier Lachnovič|гутаркі]]) 16:50, 26 лютага 2024 (+03)

[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Запыты|Выдаленьне]]</text>
      <sha1>bdlnnlj9b4liorhck4wdrxy1d0ysgkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мансаро (замак)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>206179</id>
    <revision>
      <id>2621353</id>
      <parentid>2401824</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621353</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6650" sha1="otbzj8ugin6is0sfdffe9ckmmxa3rl8" xml:space="preserve">{{Збудаваньне
| Назва                     = Замак Мансаро
| Арыгінальная назва        = Château de Montsoreau&lt;br /&gt;Château de Montsoreau-Musée d'art contemporain
| Выява                     = Chateau de Montsoreau Museum of contemporary art Loire Valley France.jpg
| Памер                     = 
| Апісаньне выявы           = Замак Мансаро - музэй сучаснага мастацтва, [[Мансаро]]
| Краіна                    = Францыя
| Статус                    = музэй
| Тып                       = сучаснага мастацтва
| Архітэктурны стыль        = [[Адраджэньне]]
| Структурная сыстэма       = 
| Месцазнаходжаньне         = {{FRA}}
| Горад                     = [[Мансаро]]
| Адрас                     = 
| Узвышэньне                = 
| Замоўца                   = 
| Уладальнік                = дэпартамэнце [[Мэн і Люара]]
| Цяперашнія арандатары     = [[Філіп Меай]]&lt;br/&gt;Замак Мансаро — музэй сучаснага мастацтва
| Кіраўнік                  = 
| Клясыфікацыя              = 
| Пачатак будаўніцтва       = 1450
| Сканчэньне будаўніцтва    = 1453
| Дата адкрыцьця            = 2016
| Дата рэканструкцыі        = 
| Дата зносу                = 
| Дата разбурэньня          = 
| Вышыня                    = 45 м
| Вышыня з антэнай          = 
| Дах                       = 
| Найвышэйшы паверх         = 
| Дыямэтар                  = 
| Іншыя велічыні памеру     = 
| Колькасьць паверхаў       = 
| Агульная плошча           = 3200 м²
| Умяшчальнасьць            = 
| Кошт будаўніцтва          = 
| Архітэктар                = 
| Сайт                      = {{Official website|http://www.chateau-montsoreau.com/wordpress/en/}}
| Шырата паўшар’е           = паўночнае
|   Шырата градусаў         = 47
|   Шырата хвілінаў         = 12
|   Шырата сэкундаў         = 56
| Даўгата паўшар’е          = усходняе
|   Даўгата градусаў        = 0
|   Даўгата хвілінаў        = 03
|   Даўгата сэкундаў        = 44
| Пазыцыя подпісу на мапе   = 
| Водступ подпісу на мапе   = 
}}
'''Замак Мансаро''' або '''Замак Мансаро — музэй сучаснага мастацтва''' ({{Мова-fr|Château de Montsoreau-Musée d'art contemporain}}) — Замак у [[Францыя|Францыі]], цэнтар дэпартамэнту [[Мэн і Люара]] ў рэгіёне [[Пэі-дэ-ля-Люар]] на рацэ [[Люара|Люары]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.valdeloire.org/Connaitre/Au-fil-de-l-histoire/Le-Val-de-Loire-siege-du-pouvoir-royal/Charles-VII-et-Louis-XI|title=Charles VII et Louis XI Val de Loire patrimoine mondial|last=Loire|first=Mission Val de|website=''valdeloire.org''|language=fr|access-date=30 September 2018}}&lt;/ref&gt; Толькі адзін з усіх замка Люары, у якім месьцяцца Калекцы сучаснага мастацтва.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.artpress.com/2016/12/29/art-language-empecheurs-de-tourner-en-rond/chateau-de-montsoreau-copie/|title=chateau-de-montsoreau-copie|website=''artpress.com''|language=fr|access-date=30 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.artmarketmonitor.com/2014/09/22/everybody-talks-about-collecting-with-their-eyes-not-their-ears-few-do-it-like-philippe-meaille/|title=Everybody Talks About Collecting with Their Eyes, Not Their Ears; Few Do It Like Philippe Meaille|date=2014-09-22|work=Art Market Monitor|access-date=2018-10-16|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://news.artnet.com/market/art-language-philippe-meaille-french-chateau-310458|title=Largest Art &amp; Language Collection Finds Home – artnet News|date=23 June 2015|work=artnet News|access-date=29 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.artmarketmonitor.com/2014/09/22/everybody-talks-about-collecting-with-their-eyes-not-their-ears-few-do-it-like-philippe-meaille/|title=Everybody Talks About Collecting with Their Eyes, Not Their Ears; Few Do It Like Philippe Meaille|date=22 September 2014|work=Art Market Monitor|access-date=29 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.marieclaire.fr/maison/ettore-sottsass,1143892.asp|title=Ettore Sottsass, rebelle et poète au pays du design|work=Marie Claire|access-date=30 September 2018|language=fr}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.artforum.com/news/french-collector-pulls-loans-from-macba-after-catalonia-referendum-71621|title=French Collector Pulls Loans from MACBA After Catalonia Referendum|website=Artforum|access-date=30 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-collector-turned-15th-century-french-castle-contemporary-art-destination&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20190906115605/https://www.mutualart.com/Article/Combining-Past--Present-and-Future--The-/DCC6DC54DE5810EF&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20191023110522/https://thriveglobal.com/stories/philippe-meaille-it-is-time-we-take-responsibility-and-repair-the-climate-and-the-planet-this-is-what-i-call-prospective-ecology/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://hyperallergic.com/522074/chateau-de-montsoreau-museum-of-contemporary-art-art-and-language/&lt;/ref&gt;

У 2000 годзе быў уключаны ў [[Сьпіс сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО]] (з 2000 году — частка аб’екту [[Даліна Люары паміж Сюлі-на-Люары і Шалёнам-на-Люары]]).&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/933|last=UNESCO|title=The Loire Valley between Sully-sur-Loire and Chalonnes Justification for Inscription|year=2000}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
*{{Official website|http://www.chateau-montsoreau.com/wordpress/en/}}

[[Катэгорыя:Замкі Францыі]]
[[Катэгорыя:Аб’екты Сусьветнай спадчыны ў Францыі]]
[[Катэгорыя:Мансаро]]
[[Катэгорыя:Музэі Францыі]]</text>
      <sha1>otbzj8ugin6is0sfdffe9ckmmxa3rl8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уладэ Дзівац</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208673</id>
    <revision>
      <id>2621246</id>
      <parentid>2233259</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T12:21:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://ru.wikipedia.org/wiki/Дивац,_Владе?oldid=140715198</comment>
      <origin>2621246</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13312" sha1="57xl4nq5qwe54xy5u3jx4mdn1f5lsv8" xml:space="preserve">{{Баскетбаліст}}
'''Ула́дэ Дзі́вац''' ({{мова-sr|Владе Дивац}}; {{Н}} 3 лютага 1968 году, [[Прыеполе]], [[Сацыялістычная Рэспубліка Сэрбія|СР Сэрбія]], [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|СФР Югаславія]]) — югаслаўскі і [[Сэрбія|сэрбскі]] [[баскетбол|баскетбаліст]]. Гуляў на пазыцыі [[Цэнтравы|цэнтравога]]. Адзін зь першых эўрапейскіх гульцоў, які дасягнуў значных вынікаў у [[Нацыянальная баскетбольная асацыяцыя|Нацыянальнай баскетбольнай асацыяцыі]], дзе выступаў за каманды «[[Лос-Анджэлес Лэйкерз]]», «[[Нью-Арлеан Пэліканз|Шарлот Горнэтс]]» і «[[Сакрамэнта Кінгс]]»&lt;ref name=&quot;lakers-retired&quot;&gt;[http://www.nba.com/lakers/news/divac_retires_051018.html Vlade Divac Announces Retirement; Accepts Position With Lakers]. Los Angeles Lakers. NBA.com. 18 октября 2005&lt;/ref&gt;. У складзе [[Мужчынская зборная Югаславіі па баскетболе|зборной Югаславіі]] двойчы станавіўся срэбраным прызэрам [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]], двойчы — [[Чэмпіянат сьвету па баскетболу|чэмпіёнам сьвету]], тройчы — [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболу|чэмпіёнам Эўропы]]. 24 лютага 2009 году абраны старшынём [[Алімпійскі камітэт Сэрбіі|Алімпійскага камітэту Сэрбіі]]&lt;ref name=&quot;championat.ru&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20090301152637/http://www.championat.ru/basketball/news-189050.html Владе Дивац возглавил Олимпийский комитет Сербии]. Чемпионат.ру. 24 февраля 2009&lt;/ref&gt;. Быў віцэ-прэзыдэнтам па баскетбольных апэрацыях і генэральным мэнэджарам клюбу НБА «Сакрамэнта Кінгс».

== Кар’ера ==
=== Клюбная ===
У веку 16 гадоў падпісаў кантракт з клюбам «[[Слога Кралева|Слога]]». Улетку 1986 году далучыўся да аднаго зь вядучых клюбаў краіны бялградзкага «[[Партызан Бялград (баскетбольны клюб)|Партызана]]». У складзе гэтага клюбу Дзівац у 1987 годзе стаў чэмпіёнам Югаславіі, у 1988 годзе гуляў у паўфінале [[Эўраліга (баскетбол)|Эўралігі]], у 1989 годзе стаў уладальнікам Кубка Югаславіі і [[Кубак Карача|Кубка Карача]].

Посьпехі нацыянальнай [[Мужчынская зборная Югаславіі па баскетболе|зборнай Югаславіі]] на міжнароднай арэне заўважыла і кіраўніцтва клюбаў [[Нацыянальная баскетбольная асацыяцыя|НБА]], якія пачалі абіраць на драфце эўрапейскіх баскетбалістаў. Дзівац быў абраны на [[драфт НБА 1989 году|драфце НБА 1989 году]] пад 26-м нумарам камандай «[[Лос-Анджэлес Лэйкерз]]», стаўшы першым замежнікам, задрафтаваным камандай. У той час у «Лэйкерз» пачаўся спад. Да таго ж у 1989 годзе завяршыў кар’еру [[Карым Абдул-Джабар]], адзін з найлепшых цэнтравых у гісторыі баскетболу, і перад Дзівацам паўстала задача яго замяніць.

У сваім дэбютным сэзоне сэрб ня быў асноўным гульцом каманды, аднак узяў удзел ува ўсіх матчах рэгулярнага сэзону, выходзячы на замены, дапамагаў камандзе, набіраючы пункты і робячы падборы. Паводле вынікаў сэзону ён быў узнагароджаны трапленьнем у першую зборную навічкоў НБА. З наступнага сэзону і да сярэдзіны 1990-х Дзівац быў асноўным цэнтравым «Лэйкерз» ды папулярнай фігурай сярод заўзятараў, а пасьля сыходу з баскетболу [[Мэджык Джонсан|Мэджыка Джонсана]] стаў лідэрам каманды. Тым ня менш, клюб ня меў выдатных вынікаў узроўню 1980-х, а ў 1994 годзе нават ня здолеў выйсьці ў плэй-оф. У 1996 годзе кіраўніцтва «Лэйкерз» пастанавіла правесьці ў камандзе маштабную перабудову, у выніку якой з «[[Арланда Мэджык]]» быў запрошаны адзін з найлепшых цэнтравых НБА тых гадоў, [[Шакіл О’Ніл]], а Дзіваца аддалі ў «[[Шарлот Горнэтс]]», атрымаўшы ўзамен права на пэрспэктыўнага навічка [[Кобі Браянт]]а&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20101017082046/http://sportsillustrated.cnn.com/basketball/nba/news/2001/05/26/sayitaintso_lakers/ «Say It Ain’t So: Los Angeles Lakers»]. Sports Illustated.&lt;/ref&gt;.

У складзе «Шарлот Горнэтс» Дзівац адгуляў два сэзоны. Абодва разы каманда гуляла ў плэй-оф, але далей першага раўнда не трапляла. У 1998 годзе сэрб стаў свабодным агентам. Праз лакаўт у НБА сэзон 1998—1999 гадоў ён пачаў у складзе бялградзкай «[[Црвена Зьвезда Бялград (баскетбольны клюб)|Црвены Зьвезды]]». Па заканчэньні лакаўту вярнуўся ў ЗША і ўзгодніў кантракт з «[[Сакрамэнта Кінгс]]». У тым жа годзе ў складзе «Кінгс» зьявіўся ягоны суайчыньнік [[Прэдраг Стаякавіч]], які гуляў на пазыцыі лёгкага форварда, а таксама цяжкі форвард [[Крыс Ўэбэр]]. Гэтыя тры гульцы ўзьнялі каманду з Сакрамэнта да ўзроўню аднаго з наймацнейшых клюбаў асацыяцыі. Пры Дзіваце «Кінгс» ані разу не апыналіся па-за зонай плэй-оф, двойчы выйгравалі складаны Ціхаакіянскі дывізіён, дзе традыцыйна першынствавалі «Лос-Анджэлес Лэйкерз». У 2002 годзе каманда з Сакрамэнта гуляла супраць «Лэйкерз» у фінале [[Заходняя канфэрэнцыя (НБА)|Заходняй канфэрэнцыі]], але саступіла ім ва ўпартай барацьбе. У 2001 годзе Дзівац у першы і апошні раз у сваёй кар’еры ўзяў удзел у Матчы ўсіх зорак НБА. 31 сакавіка 2009 году кіраўніцтва «Кінгс» адзначыла ўнёсак Дзіваца ў посьпехі каманды і на ўрачыстай цырымоніі замацавала за ім 21-ы нумар, пад якім ён выступаў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090404015046/http://www.nba.com/2009/news/04/01/divac.ap/index.html «Kings retire Divac’s No. 21 jersey»]. NBA.&lt;/ref&gt;.

Па заканчэньні [[НБА 2003—2004 гадоў|сэзону 2003—2004 гадоў]] кантракт Дзіваца з «Кінгс» скончыўся і ён стаў вольным агентам. Тым часам з «Лэйкерз» сышоў шэраг лідэраў, таму кіраўніцтва клюбу запрасіла сэрба вярнуцца. У [[НБА 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] праз праблемы зь сьпінаю Дзівац змог узяць удзел толькі ў 15 матчах, якія ён пачынаў на лаўцы запасных. Па сэзоне баскетбаліст аб’явіў аб завяршэньні кар’еры.

=== Міжнародная ===
[[Файл:Yugoslavia 1990 basketball.jpg|значак|зьлева|Дзівац (чацьверты з права ў цэнтры) з [[Мужчынская зборная Югаславіі па баскетболе|зборнай Югаславіі]] пасьля перамогу на [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод мужчынаў 1989 году|чэмпіянаце Эўропы 1989 году]].]]
Улетку 1986 году, у веку 18 гадоў, адразу па падпісаньні кантракту з «[[Партызан Бялград (баскетбольны клюб)|Партызанам]]», Дзівац дэбютаваў у складзе [[Мужчынская зборная Югаславіі па баскетболе|зборнай Югаславіі]] на [[Чэмпіянат сьвету па баскетболе сярод мужчынаў 1986 году|чэмпіянаце сьвету 1986 году]] ў Мадрыдзе на запрашэньне галоўнага трэнэра [[Крэшымір Чосіч|Крэшыміра Чосіча]]. Аднак выдатны выступ пачаткоўца быў сапсавана падзеяй у паўфінале супраць [[Мужчынская зборная СССР па баскетболе|зборнай СССР]]. За 45 сэкунд да канца югаслаўская каманда мела перавагу ў дзевяць пунктаў, але савецкія гульцы хутка скарацілі розьніцу, а праз падвоеннае вядзеньне Дзіваца яны ўраўналі лік і перамаглі ў авэртайме. Югаславы былі вымушаныя задаволіцца бронзай&lt;ref name=&quot;vreme&quot;&gt;Slobodan Georgijev (20.09.2007). [http://www.vreme.com/cms/view.php?id=512456 «Srbin broj jedan van Srbije»]. Vreme.&lt;/ref&gt;.

Да распаду Югаславіі зборная, дзе быў Дзівац, сталі [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод мужчынаў 1989 году|чэмпіёнамі Эўропы 1989]] і [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод мужчынаў 1991 году|1991]] гадоў, а таксама былі чэмпіёнамі сьвету 1990 году&lt;ref name=&quot;vreme&quot;/&gt;. Калі Югаславія здабыла золата на чэмпіянаце сьвету, гулец трапіў у непрыемную гісторыю. Адзін з заўзятараў, які выбег на пляцоўку па гульні трымаў харвацкі сьцяг. Дзівац выказаў сваю незадаволенасьць гэтым, сказаўшы, што чэмпіёнамі сталі ўсе югаславы, і выцягнуў сьцяг з рук заўзятара. Гэта адбылося ў вельмі напружаны час, калі нацыянальныя пытаньні пагражалі вайною Югаславіі. Гэты ўчынак, разам з далейшымі югаслаўскімі войнамі, аддаліў Дзіваца ад многіх ягоных былых харвацкіх сяброў. У 2002 годзе Дзівац быў у складзе каманды, якая стала пераможцам [[Чэмпіянат сьвету па баскетболе сярод мужчынаў 2002 году|чэмпіянату сьвету]] ў ЗША.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.nba.com/playerfile/vlade_divac/ Уладэ Дзівац на афцыйным сайце НБА]{{ref-en}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Дзівац, Уладэ}}
[[Катэгорыя:Сэрбскія баскетбалісты]]
[[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па баскетболе]]
[[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па баскетболе]]</text>
      <sha1>57xl4nq5qwe54xy5u3jx4mdn1f5lsv8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Васіль Соўпель</title>
    <ns>0</ns>
    <id>209984</id>
    <revision>
      <id>2621593</id>
      <parentid>2605885</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:52:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621593</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7657" sha1="gpi9qd3ab1btzxzh6fjn8s1lljivkrp" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Васіль Соўпель''' ({{н}} 23 сакавіка 1999 году) — беларускі футбаліст, паўабаронца казаскага клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

== Кар’ера ==
Пачынаў займацца футболам у менскім [[Партызан-2002 Менск|МТЗ-РІПА]], а пасьля таго як клюб спыніў існаваньне ў 2012 годзе перабраўся ў акадэмію варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]». Пазьней таксама займаўся ў акадэміях «[[Люгана (футбольны клюб)|Люгана]]», «[[Монца (футбольны клюб)|Монцы]]» і «[[Франкавільля Франкавільля-аль-Марэ|Франкавільлі]]», а ў пачатку 2018 году вярнуўся ў Беларусь і быў заяўлены за дубль менскага «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]»&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1061765750.html Минское «Динамо» заявило за дубль клуба хавбека, который ранее выступал в академиях «Легии», «Лугано», «Монцы» и «Франкавиллы»]&lt;/ref&gt;.

У жніўні 2018 году разам зь іншымі маладымі дынамаўцамі быў аддадзены ў арэнду клюбу Першай лігі «[[Андэрдог Чысьць|Чысьць]]». Стаў адным з асноўных гульцоў каманды, але ня здолеў выратаваць яе ад вылету ў Другую лігу. У студзені 2019 году падпісаў кантракт з «[[Энэргетык-БДУ Менск|Энэргетыкам-БДУ]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/122452.html Василий Совпель перешел в «Энергетик-БГУ»]&lt;/ref&gt;. Дэбютаваў у Найвышэйшай лізе 13 красавіка 2019 году ў матчы супраць «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомлю]]» (0:3), выйшаўшы на замену ў другім тайме. У далейшым стаў трывала зьяўляцца на полі, у тым ліку ў стартавым складзе. У студзені 2020 году падоўжыў кантракт з сталічным клюбам&lt;ref&gt;[http://football.by/news/135482.html Совпель продлил контракт с «Энергетиком-БГУ»]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2020 году чаргаваў выхады ў стартавым складзе і на замену, прыцягваўся да матчаў дублю. У студзені 2021 году падоўжыў пагадненьне з «Энэргетыкам-БДУ»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/147540.html «Энергетик-БГУ» продлил контракт с Совпелем, пролонгировал аренду Мирошникова и расстался со Сквирой]&lt;/ref&gt;.

У ліпені 2021 году далучыўся да ўзбэцкага «[[Андыжан (футбольны клюб)|Андыжану]]»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/154242.html Забелин, Совпель и Владислав Васильев перешли в узбекский «Андижан»]&lt;/ref&gt;, дзе замацаваўся ў аснове, але ня здолеў выратаваць каманду ад вылету зь мясцовай Супэрлігі. У сакавіку 2022 году на правах арэнды стаў гульцом «Гомлю»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/161829.html «Гомель» арендовал у «Энергетика-БГУ» Совпеля]&lt;/ref&gt;, дзе пераважна выходзіў на замену або заставаўся на лаўцы запасных. У лістападзе 2022 году па заканчэньні арэнды пакінуў «Гомель»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-11-30|url = https://www.fcgomel.by/press-center/10246-nasha-komanda-otpravilas-v-zasluzhennyy-otpusk.html |title = Наша команда отправилась в заслуженный отпуск |publisher = Афіцыйны сайт «Гомеля»|accessdate = 2022-12-20|language = ru}}&lt;/ref&gt;, а ў сьнежні па заканчэньні кантракту разьвітаўся і з «Энэргетыкам-БДУ»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-12-30|url = http://energetikbgu.by/2022/12/30/василий-совпель-и-бека-гварадзе-покин/ |title = Василий Совпель и Бека Гварадзе покинул команду |publisher = Афіцыйны сайт «Энергетыка-БДУ»|accessdate = 2022-12-30|language = ru}}&lt;/ref&gt;. З пачатку 2023 году трэнаваўся з казаскім «[[Кайсар Кызыларда|Кайсарам]]» і ў выніку пачаў у складзе клюбу сэзон 2023 году&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-14|url = https://www.pressball.by/news/football/433831 |title = Футбол. Главный тренер &quot;Кайсара&quot; — о Совпеле и Бородине: эти футболисты достаточно качественные и без лишних запросов |website = pressball.by|accessdate = 2023-03-03|language = ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-03-02|url = https://football.by/news/172470 |title =Совпель и Бородин - в заявке &quot;Кайсара&quot; на сезон-2023 |website = football.by|accessdate = 2023-03-03|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Хутка замацаваўся ў асноўным складзе каманды. На пачатку 2025 году прыняў запрашэньне казаскага «[[Туран Туркестан|Турану]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-02-27 |url = https://bel.football/news/vasilii-sovpel-igrok-turana |загаловак = Василий Совпель — игрок «Турана» |выдавец = Белорусский футбол |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Улетку зь вялікай колькасьцю беларусаў перайшоў у складу клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

== Дасягненьні ==
'''«Гомель»''':
* Уладальнік [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]]: 2022

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Чысьць (футбольны клюб)|Чысьць]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Першая ліга]] || 10 || 2
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20190504085846/https://www.pressball.by/footballstat/vasili_sovpel/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Соўпель, Васіль}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>gpi9qd3ab1btzxzh6fjn8s1lljivkrp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621594</id>
      <parentid>2621593</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:56:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Кар’ера */ артаграфія</comment>
      <origin>2621594</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7657" sha1="k5y9boxvheqkbg847jfadbf9ugot1k0" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Васіль Соўпель''' ({{н}} 23 сакавіка 1999 году) — беларускі футбаліст, паўабаронца казаскага клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

== Кар’ера ==
Пачынаў займацца футболам у менскім [[Партызан-2002 Менск|МТЗ-РІПА]], а пасьля таго як клюб спыніў існаваньне ў 2012 годзе перабраўся ў акадэмію варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]». Пазьней таксама займаўся ў акадэміях «[[Люгана (футбольны клюб)|Люгана]]», «[[Монца (футбольны клюб)|Монцы]]» і «[[Франкавільля Франкавільля-аль-Марэ|Франкавільлі]]», а ў пачатку 2018 году вярнуўся ў Беларусь і быў заяўлены за дубль менскага «[[Дынама Менск (футбольны клюб)|Дынама]]»&lt;ref&gt;[https://by.tribuna.com/football/1061765750.html Минское «Динамо» заявило за дубль клуба хавбека, который ранее выступал в академиях «Легии», «Лугано», «Монцы» и «Франкавиллы»]&lt;/ref&gt;.

У жніўні 2018 году разам зь іншымі маладымі дынамаўцамі быў аддадзены ў арэнду клюбу Першай лігі «[[Андэрдог Чысьць|Чысьць]]». Стаў адным з асноўных гульцоў каманды, але ня здолеў выратаваць яе ад вылету ў Другую лігу. У студзені 2019 году падпісаў кантракт з «[[Энэргетык-БДУ Менск|Энэргетыкам-БДУ]]»&lt;ref&gt;[http://football.by/news/122452.html Василий Совпель перешел в «Энергетик-БГУ»]&lt;/ref&gt;. Дэбютаваў у Найвышэйшай лізе 13 красавіка 2019 году ў матчы супраць «[[Гомель (футбольны клюб)|Гомля]]» (0:3), выйшаўшы на замену ў другім тайме. У далейшым стаў трывала зьяўляцца на полі, у тым ліку ў стартавым складзе. У студзені 2020 году падоўжыў кантракт з сталічным клюбам&lt;ref&gt;[http://football.by/news/135482.html Совпель продлил контракт с «Энергетиком-БГУ»]&lt;/ref&gt;. У сэзоне 2020 году чаргаваў выхады ў стартавым складзе і на замену, прыцягваўся да матчаў дублю. У студзені 2021 году падоўжыў пагадненьне з «Энэргетыкам-БДУ»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/147540.html «Энергетик-БГУ» продлил контракт с Совпелем, пролонгировал аренду Мирошникова и расстался со Сквирой]&lt;/ref&gt;.

У ліпені 2021 году далучыўся да ўзбэцкага «[[Андыжан (футбольны клюб)|Андыжану]]»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/154242.html Забелин, Совпель и Владислав Васильев перешли в узбекский «Андижан»]&lt;/ref&gt;, дзе замацаваўся ў аснове, але ня здолеў выратаваць каманду ад вылету зь мясцовай Супэрлігі. У сакавіку 2022 году на правах арэнды стаў гульцом «Гомля»&lt;ref&gt;[https://football.by/news/161829.html «Гомель» арендовал у «Энергетика-БГУ» Совпеля]&lt;/ref&gt;, дзе пераважна выходзіў на замену або заставаўся на лаўцы запасных. У лістападзе 2022 году па заканчэньні арэнды пакінуў «Гомель»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-11-30|url = https://www.fcgomel.by/press-center/10246-nasha-komanda-otpravilas-v-zasluzhennyy-otpusk.html |title = Наша команда отправилась в заслуженный отпуск |publisher = Афіцыйны сайт «Гомеля»|accessdate = 2022-12-20|language = ru}}&lt;/ref&gt;, а ў сьнежні па заканчэньні кантракту разьвітаўся і з «Энэргетыкам-БДУ»&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2022-12-30|url = http://energetikbgu.by/2022/12/30/василий-совпель-и-бека-гварадзе-покин/ |title = Василий Совпель и Бека Гварадзе покинул команду |publisher = Афіцыйны сайт «Энергетыка-БДУ»|accessdate = 2022-12-30|language = ru}}&lt;/ref&gt;. З пачатку 2023 году трэнаваўся з казаскім «[[Кайсар Кызыларда|Кайсарам]]» і ў выніку пачаў у складзе клюбу сэзон 2023 году&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-02-14|url = https://www.pressball.by/news/football/433831 |title = Футбол. Главный тренер &quot;Кайсара&quot; — о Совпеле и Бородине: эти футболисты достаточно качественные и без лишних запросов |website = pressball.by|accessdate = 2023-03-03|language = ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|date = 2023-03-02|url = https://football.by/news/172470 |title =Совпель и Бородин - в заявке &quot;Кайсара&quot; на сезон-2023 |website = football.by|accessdate = 2023-03-03|language = ru}}&lt;/ref&gt;. Хутка замацаваўся ў асноўным складзе каманды. На пачатку 2025 году прыняў запрашэньне казаскага «[[Туран Туркестан|Турану]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-02-27 |url = https://bel.football/news/vasilii-sovpel-igrok-turana |загаловак = Василий Совпель — игрок «Турана» |выдавец = Белорусский футбол |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. Улетку зь вялікай колькасьцю беларусаў перайшоў у складу клюбу «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]».

== Дасягненьні ==
'''«Гомель»''':
* Уладальнік [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]]: 2022

== Статыстыка ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!rowspan=&quot;2&quot;| Клюб !!rowspan=&quot;2&quot;| Сэзон !!colspan=&quot;3&quot;| Чэмпіянат
|-
! Дывізіён !! Матчы !! Галы
|-
| [[Чысьць (футбольны клюб)|Чысьць]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2018 году|Першая ліга]] || 10 || 2
|}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20190504085846/https://www.pressball.by/footballstat/vasili_sovpel/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}}
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Соўпель, Васіль}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]</text>
      <sha1>k5y9boxvheqkbg847jfadbf9ugot1k0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пол Пірс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>213948</id>
    <revision>
      <id>2621531</id>
      <parentid>2621211</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 10 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621531</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12733" sha1="fikjus9aucku0ga1v9n7srl8994nh1g" xml:space="preserve">{{Баскетбаліст}}
'''Пол Пірс''' ({{мова-en|Paul Pierce}}; {{Н}} 13 кастрычніка 1977 году, [[Оўклэнд]], [[Каліфорнія]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]) — амэрыканскі прафэсійны [[Баскетбол|баскетбаліст]], які ўжо скончыў кар’еру. Цягам 19 гадоў сваёй гульнёвай кар’еры выступаў пераважна за «[[Бостан Сэлтыкс]]», але таксама бараніў колеры «[[Бруклін Нэтс]]», «[[Вашынгтон Ўізардс]]» і «[[Лос-Анджэлес Кліпэрз]]» з [[Нацыянальная баскетбольная асацыяцыя|НБА]]. Выступаючы за «Бостан» ён двойчы, у 2008 і 2010 гадах, выходзіў у фінал НБА, стаўшы чэмпіёнам у сэзоне 2007—2008 гадоў. У пераможнай сэрыі быў названы самым каштоўным гульцом фіналу. Дзесяць разоў браў удзел у [[Матч усіх зорак НБА|Матчы ўсіх зорак НБА]], чатыры разы ўлучаўся паводле вынікаў сэзону ў сымбалічную зборную ўсіх зорак. Сябра Залы славы баскетболу з 2021 году&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210516223315/https://www.hoophall.com/news/naismith-memorial-basketball-hall-of-fame-class-of-2021-revealed-today-at-newly-renovated-museum/ «Naismith Memorial Basketball Hall of Fame Class of 2021 Revealed Today at Newly Renovated Museum»]. Hoophall.&lt;/ref&gt;.

== Кар’ера ==
Перад [[Драфт НБА 1998 году|драфтам 1998 году]] Пірс трэнаваўся ў табары пяці камандаў, зарэкамендаваўшы сябе як пэрспэктыўны, унівэрсальны форвард з добрымі фізычнымі парамэтрамі і шырокім дыяпазонам здольнасьцяў&lt;ref name=&quot;ibiblio&quot;&gt;Sush Reddy. [https://web.archive.org/web/20130527161016/http://www.ibiblio.org/craig/draft/1998_draft/Players/pierce.htm «Scouting Report: Paul Pierce»]. ibiblio.org.&lt;/ref&gt;. Гулец быў выбраны пад агульным 10-м нумарам клюбам «[[Бостан Сэлтыкс]]»&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120209155917/http://sportsillustrated.cnn.com/basketball/nba/1998/draft/ «How sweet it is! Clippers select Olowokandi with No. 1 pick»]. Sports Illustrated.&lt;/ref&gt;, не зважаючы на прагнозы быць абраным значна раней&lt;ref name=&quot;ibiblio&quot;/&gt;. У сваім дэбютным матчы ў лізе супраць «[[Таронта Рэптарз]]» Пірс набраў 19 пунктаў, зрабіў 9 падбораў, 5 перадач і 4 разы заблякаваў кідкі суперніка. Не зважаючы на тое, што клюб праваліў сэзон, але сам гулец быў абраны ў першую зборную пачаткоўцаў, быў трэцім у галасаваньні на найлепшага навічка сэзону&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120211020219/http://www.basketball-reference.com/awards/awards_1999.html#roy «1998—99 NBA Awards Voting: ROY»]. Basketball Reference.&lt;/ref&gt;. На другі год Пірс узьняў сваю сярэднюю выніковасьць за гульню яшчэ на тры балы (да 19,5) і атрымаў посьпех ва ўдасканаленьні сваіх навычкаў у абароне, стаўшы другім у лізе паводле колькасьці перахопаў за гульню (2,08).

[[Файл:Paul Pierce Lipofsky.jpg|значак|зьлева|Пірс выконвае данк у 2000 годзе.]]
У новым сэзоне баскетбаліст працягнуў прагрэс, стаўшы адзіным з «Сэлтыкс», кто згуляў ува ўсіх 82 гульнях рэгулярнага сэзону. Ён скончыў сэзон з 12 [[дабл-дабл]]амі на рахунку, набраўшы за сэзон 2071 пункт, стаў першым пасьля [[Лары Бэрд]]а, каму скарыўся рубеж у 2 тысячы набраных пунктаў за сэзон. Склаўшы ў міжсэзоньне новую шматгадовую ўгоду&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120208065725/http://www.best-basketball-tips.com/paul-pierce-biography.html «Multimillion Dollar Contract»]. Best Basketball Tips.&lt;/ref&gt;, Пірс ачоліў «Сэлтыкс» на шляху да новых вяршыняў. Дзякуючы 49 перамогам у рэгуляоным сэзоне, Пірс вывеў «Сэлтыкс» у плэй-оф упершыню за 7 гадоў. У першым раўндзе праз высілкі Пірса бостанцы выгулялі «[[Філадэлфія Сэвэнці Сыксэрз|Філадэлфію Сэвэнці Сыксэрз]]», пры гэтым у пятым матчы сэрыі гулец назьбіраў 46 пунктаў. У наступным раўндзе быў выбіты «[[Дэтройт Пістанз]]», але ў фінале канфэрэнцыі «Сэлтыкс» былі спыненыя «[[Бруклін Нэтс|Нью-Джэрзі Нэтс]]». У наступным сэзоне ягоная роля ў камандзе яшчэ больш узрасла — гулец зьбіраў у сярэднім за гульню 25,9 пунктаў.

[[НБА 2003—2004 гадоў|Сэзон 2003—2004 гадоў]] адзначыўся для Пірса некалькімі знамянальнымі вынікамі накшталт пераадоленьня мяжы ў 10 тысяч набраных пунктаў і 15 тысяч згуляных хвілінаў, але статыстычна ён ня быў выбітным. «Сэлтыкс» зь цяжкасьцю прабіўся ў плэй-оф, дзе ў першым жа раўндзе саступіў «[[Індыяна Пэйсэрз|Індыяне Пэйсэрз]]» у чатырох матчах. Дасягнуўшы снайпэрскага піку на свой восьмы год у НБА і стаўшы самым эфэктыўным бамбардзірам сярод першых 30-ці. «Сэлтыкс» з вынікам 33-49 паводле вынікаў сэзону не патрапілі ў плэй-оф. Пірс у чацьверты раз у кар’еры пераадолеў паказьнік у 2 тысячы набраных пунктаў за сэзон і ўраўнаўся з Лары Бэрдам паводле гэтага паказьніку. У канцы сэзону ён узгодніў новую дамову, разьлічаную на тры гады і 59 мільёнаў даляраў&lt;ref&gt;Springer, Shira. [https://web.archive.org/web/20170109183925/http://articles.boston.com/2006-07-15/sports/29241770_1_paul-pierce-kendrick-perkins-delonte-west «Celtics extend Pierce»]. Boston.com&lt;/ref&gt;. Атрымаўшы на пачатку сэзону першую сур’ёзную траўму ў кар’еры&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150306192835/http://sports.espn.go.com/nba/news/story?id=2705279 «Celtics add Pierce to growing injury list»]. ESPN.&lt;/ref&gt;, баскетбаліст большую частку сэзону вымушаны быў глядзець матчы з трыбуны. «Сэлтык» тым часам паказаў адзін з найгоршых сэзонаў апошніх гадоў.

[[Файл:Paul pierce nets.jpg|значак|зьлева|У складзе «[[Бруклін Нэтс]]».]]
Перад пачаткам [[НБА 2007—2008 гадоў|сэзонам 2007—2008 гадоў]] бостанцы значна ўзмацніліся. Не зважаючы на зьніжэньне выніковасьці Пірса, «Сэлтыкс» прабіліся ў фінал, дзе іх чакаў «[[Лос-Анджэлес Лэйкерз]]» з [[Кобі Браянт]]ам у складзе. Фінальная сэрыя пачалася для гульца з траўмы калена ў трэцяй чвэрці першага матчу&lt;ref&gt;[https://www.webcitation.org/653cLkXCR?url=http://sports-kings.com/?p=1195 «Why Paul Pierce’s 2008 Finals injury was NOT faking»]. Sports Kings.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Murphy, Mark. [https://www.webcitation.org/653gycm1o «Injured Paul Pierce keys Game 1 win»]. Boston Herald.&lt;/ref&gt;, але баскетбаліст здолеў акрыяць і стаць самым каштоўным гульцом фінальнай сэрыі&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20121023155048/http://sports.espn.go.com/nba/playoffs2008/news/story?id=3449953 «Pierce wins MVP and big three take care of business in Finals»]. ESPN.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Zillgitt, Jeff. [https://web.archive.org/web/20110122195626/http://www.usatoday.com/sports/basketball/nba/celtics/2008-06-18-pierce-mvp_N.htm «Pierce takes home NBA Finals MVP award»]. USA Today.&lt;/ref&gt;. Такім чынам, «Бостан» сталі чэмпіёнамі НБА. Вярнуўшы сабе званьне галоўнага бамбардзіра каманды у наступным сэзоне, маючы 20,5 пунктаў за гульню, Пірс зноў вывеў «Сэлтыкс» у плэй-оф з вынікам 62-20. Каманда выбыла ў другім раўндзе. У 2010 годзе «Бостан» зноў дакрочылі да фіналу, дзе яшчэ раз сустрэліся з «Лэйкерз». Тройчы ў першых пяці гульнях Пірс быў лідэрам сваёй каманды паводле набраных пунктах, і «Сэлтыкс» вялі ў ліку 3:2 у сэрыі. Тым ня менш, гэтым разам перамогу сьвяткавалі баскетбалісты з [[Каліфорнія|Каліфорніі]]. Падпісаўшы новы трохгадовы кантракт, Пірс павязаў сябе з «Сэлтыкс» да 2014 году&lt;ref&gt;Chris Forsberg. [https://web.archive.org/web/20100824060622/http://espn.go.com/blog/boston/celtics/post/_/id/4676300/pierces-future «Pierce’s future»]. ESPN.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Payne, Greg. [https://web.archive.org/web/20120511173631/http://www.celticsblog.com/2010/7/5/1552600/assessing-paul-pierces-new-contract «Assessing Paul Pierce's New Contract»]. Celtics Blog.&lt;/ref&gt;.

27 чэрвеня 2013 году бостанскі клюб дасягнуў прынцыповай дамовы з «Бруклін Нэтс» аб абмене Пола Пірса і яшчэ шэрагу спартоўцаў. Баскетбаліст у новым клюбе займеў найгоршую статыстыку ў кар’еры, набіраючы толькі 13,5 пунктаў у сярэднім за гульню. 17 чэрвеня 2014 году гулец склаў 2-гадовую ўгоду з «[[Вашынгтон Ўізардс]]» на 11 мільёнаў даляраў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150407075446/http://www.nba.com/wizards/wizards-sign-paul-pierce «Wizards Sign Paul Pierce»]. NBA.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20150704070642/http://espn.go.com/nba/story/_/id/11208931/paul-pierce-washington-wizards-agree-two-year-deal «Paul Pierce to Wizards on 2-year deal»]. ESPN.&lt;/ref&gt;, але ягоная статыстыка працягвала псавацца. 2 ліпеня 2015 году зьяўляючыся свабодным агентам, Пірс склаў трохгадовую дамову з «[[Лос-Анджэлес Кліпэрз]]», дзе затрымаўся на два сэзоны, пасьля чаго скончыў кар’еру гульца&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190605123853/https://www.sports.ru/basketball/1050828376.html «НБА. Пол Пирс официально завершил игровую карьеру»]. Sports.ru.&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

{{Самыя каштоўныя гульцы фіналаў НБА}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пірс, Пол}}
[[Катэгорыя:Баскетбалісты ЗША]]</text>
      <sha1>fikjus9aucku0ga1v9n7srl8994nh1g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Войцех Ярузэльскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>226887</id>
    <revision>
      <id>2621505</id>
      <parentid>2564954</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6063" sha1="744g6qypx7wxeyn54qwzyhnb0ebsy3t" xml:space="preserve">{{Палітык
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Wojciech Jaruzelski|скарочана}}
|лацінка=Vojciech Jaruzelski|імя=Войцех Ярузэльскі}}
'''Во́йцех Ярузэ́льскі''' ({{мова-pl|Wojciech Jaruzelski|скарочана}}; 6 ліпеня 1923 — 25 траўня 2014) — польскі вайсковы афіцэр, палітык і фактычны дыктатар камуністычнай Польшчы з 1981 па 1989 гады. Быў першым сакратаром [[Польская аб’яднаная працоўная партыя|Польскай аб’яднанай працоўнай партыі]] паміж 1981 і 1989 гадамі, што зрабіла яго апошнім лідэрам [[Польская Народная Рэспубліка|Польскай Народнай Рэспублікі]]. Ярузэльскі займаў пасаду прэм’ер-міністра з 1981 па 1985 гады, быў старшынём Дзяржаўнае рады з 1985 па 1989 гады і коратка прэзыдэнтам Польшчы з 1989 па 1990 гады, калі прэзыдэнцкая пасада была адноўлена праз 37 гадоў. Ён таксама быў апошнім галоўнакамандуючым польскага народнага войска, якое было разагнанае ў 1989 годзе.

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў польскай шляхецкай сям’і ў [[Кураў|Кураве]] на ўсходзе Польшчы, пасьля нямецкага і савецкага ўварваньня ў Польшчу быў дэпартаваны зь сям’ёй у [[Сыбір]]. Прызначаны да прымусовай працы ў Сыбіры, дзе захварэў на [[фотакератыт]] і быў вымушаны насіць ахоўныя сонечныя акуляры да канца жыцьця. У 1943 годзе Ярузэльскі ўступіў у створанае Першае польскае войска і разам з [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] ваяваў супраць [[Трэці Райх|нацыстоўскай Нямеччыны]] на Ўсходнім фронце. Удзельнічаў ў вызваленьні Варшавы і ў [[Бэрлінская бітва|Бэрлінскай бітве]]. У 1968 годзе стаў міністрам абароны Польшчы.

Яруцэльскі стаў першым сакратаром Польскай аб’яднанай працоўнай партыі і лідэрам Польшчы пасьля кароткага тэрміну [[Станіслаў Каня|Станіслава Кані]]. Папярэднік Кані [[Эдвард Герэк]] пакінуў Польшчу зь вялікай запазычанасьцю, прыняўшы крэдыты ад замежных крэдытораў, і эканоміка краіны амаль развалілася да таго часу, як Ярузэльскі стаў кіраўніком дзяржавы. У Польшчы ўзмацняўся дэфіцыт асноўных тавараў, што толькі спрыяла напружанай сацыяльна-палітычнай сытуацыі. Зьніжэньне ўмоваў жыцьця і працы выклікала гнеў у масах і ўзмацніла антыкамуністычныя настроі, пасьля чаго Ярузэльскі змагаўся супраць [[Салідарнасьць (рух)|Руху салідарнасьці]], які разглядаўся як пагроза [[Варшаўская дамова|Варшаўскай дамове]]. Баючыся савецкага ўмяшаньня, аналягічнаму ў [[Вугорская рэвалюцыя 1956 году|Вугоршчыне ў 1956 годзе]] і ў [[Праская вясна|Чэхаславаччыне ў 1968 годзе]], Ярузэльскі 13 сьнежня 1981 году ўвёў ваеннае становішча ў Польшчы, каб здушыць прадэмакратычную апазыцыю. Вайсковая хунта, камэнданцкая гадзіна і абмежаваньне паездак доўжыліся да 22 ліпеня 1983 году.

Да сярэдзіны 1980-х цэнзура страціла сваё значэньне і аўтарытэт Аб’яднанай працоўнай партыі значна зьнізіўся, што дазволіла атрымаць больш свабоды ў краіне. Падчас [[Восень народаў|рэвалюцыяў 1989 году]] ў Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе Ярузэльскі падтрымаў зьмену ўраду і падаў у адстаўку пасьля правядзеньня польскага круглага стала, што прывяло да правядзеньня шматпартыйных выбараў у Польшчы. Ён ненадоўга займаў пасаду прэзыдэнта Польшчы, але не меў рэальнай улады, і паводле вынікаў выбараў на пасаду прэзыдэнта Польшчы 1990 году яго зьмяніў на пасадзе [[Лех Валэнса]], абраны ў ходзе ўсенароднага галасаваньня.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.wojciech-jaruzelski.pl/ Афіцыйны сайт].
* [https://archive.org/details/JaruzelskiSelectedSpeeches Ярузэльскі: абраныя выступы]. Archive.

{{I сакратары ПАРП}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ярузэльскі, Войцех}}</text>
      <sha1>744g6qypx7wxeyn54qwzyhnb0ebsy3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рафал Тшаскоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230597</id>
    <revision>
      <id>2621509</id>
      <parentid>2612491</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:43:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621509</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4100" sha1="ded83wghohryacv2wxkyub0k4eghtxf" xml:space="preserve">{{Палітык
| подпіс = Rafał Trzaskowski Signature.svg
|лацінка=Rafał Tšaskoŭski}}
'''Рафал Казімеж Тшаскоўскі''' ({{мова-pl|Rafał Kazimierz Trzaskowski}}; {{Н}} 17 студзеня 1972, [[Варшава]]) — польскі [[палітык]], доктар гуманітарных навук. Прэзыдэнт Варшавы з 22 лістапада 2018 году.

== Жыцьцяпіс ==
[[Дэпутат Эўрапейскага парлямэнту]] VII скліканьня (2009—2013)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://www.europarl.europa.eu/meps/en/96773/RAFAL_TRZASKOWSKI/history/7|title=Рафал Тшасковскі на аіфцыйным сайцеЭўрапарлямэнту|author=|website=|date=|publisher=www.europarl.europa.eu|accessdate=2020-05-15}}&lt;/ref&gt;, у 2013—2014 гг. — міністар [[Міністэрства адміністрацыі і ўкараненьня лічбавых тэхналёгіяў|адміністрацыі і ўкараненьня лічбавых тэхналёгіяў]], у 2014—2015 гг. — віцэ-міністар замежных справаў па эўрапейскіх пытаньнях, дэпутат [[Сэйм Рэспублікі Польшча|Суйму]] VIII скліканьня (2015—2018)&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=pl|url=http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/posel.xsp?id=407|title=Рафал Тшасковскі на афіцыйным сайце Сэйму Польшчы|author=|website=|date=|publisher=www.sejm.gov.pl|accessdate=2020-05-15}}&lt;/ref&gt;. З 2020 году — віцэ-старшыня партыі «Грамадзянская плятформа». 15 траўня 2020 году абраны кандыдатам ад Грамадзянскай кааліцыі на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы (2020)|выбарах]] [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшчы]]&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/30614509.html Польскі палітык, які хацеў выгнаць «беларускі дух» з Варшавы, ідзе ў прэзыдэнты], [[Радыё Свабода]], 15 траўня 2020&lt;/ref&gt;.

Пасьля першага туру галасаваньня 28 чэрвеня 2020 году выйшаў у другі тур разам зь дзейным прэзыдэнтам [[Анджэй Дуда|Анджэям Дудам]].

=== Скандал зь беларусамі ===
У сьнежні 2019 году Тшаскоўскі выклікаў скандал сваёй заявай, што над Варшавай «стаіць беларускі дух» і што прагнаць яго здольныя зьмены, якія ён прапануе. Прэс-сакратар мэрыі патлумачыў тады Свабодзе, што Тшаскоўскі меў на ўвазе савецкую архітэктуру сталіцы&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/30325847.html Мэрыя Варшавы патлумачыла словы пра «беларускі дух», ад якога «трэба пазбавіць горад»], Радыё Свабода, 15.12.2019&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{бібліяінфармацыя}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Тшаскоўскі, Рафал}}
[[Катэгорыя:Кавалеры ордэна Ганаровага легіёну]]
[[Катэгорыя:Намесьнікі міністраў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Міністры Польшчы]]
[[Катэгорыя:Сябры «Грамадзянскай плятформы»]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Сойму Польскай Рэспублікі]]
[[Катэгорыя:Дактары гуманітарных навук]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Эўрапарлямэнту з Польшчы]]
[[Катэгорыя:Мэры Варшавы]]
[[Катэгорыя:Кандыдаты ў прэзыдэнты Польшчы]]</text>
      <sha1>ded83wghohryacv2wxkyub0k4eghtxf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Веляцін</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242461</id>
    <revision>
      <id>2621250</id>
      <parentid>2466714</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T13:53:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Расейская імпэрыя */</comment>
      <origin>2621250</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29683" sha1="dasr661dv7fk9wtb6zfmt3s60smbyq4" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Веляцін
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Веляціна
|Трансьлітараваная назва          = Vieliacin
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1541 год
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                        = [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 52
 |Шырата сэкундаў                 = 19
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 05
 |Даўгата сэкундаў                = 51
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху 
|Водступ подпісу на мапе          = 2.5
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Веляці́н'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2004 год — 429 чалавек. Знаходзіцца за 11 км на паўднёвы ўсход ад места і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], каля аўтамабільнай дарогі Хвойнікі — [[Брагін]].

== Гісторыя ==
=== Вялікае Княства Літоўскае і Карона Каралеўства Польскага ===
[[Файл:POL COA Korybut.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]]
Ці не ўпершыню Веляцін згаданы ў дакумэнце ад 6 кастрычніка 1541 году{{заўвага|Не з XVII ст., як пісаў С. В. Марцэлеў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 434—435&lt;/ref&gt;}} з запісам аб узаемных саступках грунтоў у [[Брагін|Брагінскім маёнтку]] князя Аляксандра Міхайлавіча Вішнявецкага і ў [[Астрагляды|Астраглядаўскім маёнтку]] князя Дзьмітрыя Раманавіча Відыніцкага (Любецкага) з жонкай Феннай Палазовічаўнай. Належаў князю Вішнявецкаму&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 1. S. 3, 4&lt;/ref&gt;. Месьціўся ў [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскім ваяводзтве]] Вялікага Княства Літоўскага, зь сярэдзіны 1569 году — Каралеўства Польскага.

Згодна з актам аб разьдзеле маёнтку Брагін 1574 году паміж князямі-братамі Міхаілам і Аляксандрам Аляксандравічамі Вішнявецкімі «''Село Велетин з [[путны баярын|бояры путными]], з людми заседелыми и незаседелыми, з даню грошовою и медовою, з кгрунты, дубровами, чертежами, полями и сеножатми''» дасталося князю Аляксандру&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20200605102849/http://www.belniidad.by/sites/default/files/bash/bash01_2000.pdf Беларускі археаграфічны штогоднік. Выпуск 1. — Мінск, 2000. С. 188&lt;/ref&gt;.
З падатковага рэестру [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскай зямлі]] 1581 году вядома, што Веляцін належаў удаве княгіні Аляксандры з дому Капустаў Вішнявецкай і было ў ім восем двароў [[агароднікі|сялян-агароднікаў]], зь якіх выбіралася па 4-6 грошаў&lt;ref&gt;Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX: Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / A. Jabłonowski — Warszawa, 1894. Wykazy… S. 36, 38&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Урывак з тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны з князёў Вішнявецкіх Даніловічавай 1641 г.jpg|значак|зьлева|Урывак з тэксту «darowizny Brahinia» пані Крысьціны з князёў Вішнявецкіх Даніловічавай 1641 г.]]Потым да 1622 году часткай Брагінскіх добраў зь вёскай Веляцін валодаў князь Адам Аляксандравіч Вішнявецкі, у якога ў 1603 годзе знаходзіўся на службе будучы самазванец на расейскім пасадзе [[Ілжэдзьмітры I]]. 20 ліпеня 1641 году пані Крысьціна, дачка князя Адама, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмію Вішнявецкаму]] сваю палову замку і места Брагін зь сёламі, у ліку якіх быў і Веляцін&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 8-13&lt;/ref&gt;. Брагінскі маёнтак малодшай галіны роду Вішнявецкіх ізноў быў аб’яднаны ў адных руках.

На 7 сакавіка 1650 году дзяржаўцам Брагіна і той часткі воласьці, якая да 1641 г. належала пані Крысьціне Даніловічавай, названы пан Даніэль Сіліч. Тады ў Веляціне, Мікулічах, Лісьцьвіне, у частцы Сяльца разам налічвалася 130 дымоў (≈780 жыхароў)&lt;ref&gt;Національно-визвольна війна в Україні. 1648-1657. Збірник за документами актових книг / Керівник проекту Музичук О. В.; Упор.: Сухих Л. А., Страшко В. В. Державний комітет архівів України. Центральний державний історичний архів України, м. Київ. – Київ, 2008. С. 534&lt;/ref&gt;. 

Пасьля сьмерці князя ваяводы рускага Ярэмія ў 1651 годзе вёска пэўны час была ўладаньнем сына, будучага караля [[Міхал Вішнявецкі|Міхала Карыбута]], але апошні саступіў яе маці княгіні Грызэльдзе Канстанцыі з роду Замойскіх Вішнявецкай. Каля 1672 году Брагінскія добра дасталіся пляменьніку княгіні пану Станіславу Канецпольскаму, а ў 1682 годзе, паводле тэстамэнту, — яго родзічу пану Яну Аляксандру Канецпольскаму, ваяводзічу бэлзскаму. Пад 1687 годам у справе Оўруцкага гродзкага суда Веляцін названы сярод паселішчаў, зруйнаваных працяглым (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) пастоем рэестравых казакоў палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У кожным з чатырох двароў тут карміўся адзін казак з сваім канём. Тады за гарэлку, рыбу, порах, чатыры пары хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, чацьвёра ботаў вяскоўцы заплацілі 26 злотых, за адзін воз з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума гарцамі дзёгцю, за соль — 416 злотых, а яшчэ далі {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 9 вёдраў, аўса 40 вёдраў&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 152&lt;/ref&gt;

Пасьля сьмерці ў 1719 годзе серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і працяглага (яшчэ і пры жыцьці дзедзіча) знаходжаньня ў заставе ў паноў Сілічаў&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285&lt;/ref&gt;, каля 1733 году Веляцін стаў уладаньнем князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] са старэйшай галіны роду Вішнявецкіх, які менавіта тады ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. Празь дзесяць гадоў як спачыў князь Міхал, у 1754 годзе, Брагінскі маёнтак (у тым ліку Веляцін) быў куплены ў яго дачкі княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам Францам Антоніем Ракіцкім, ашмянскім войскім. Нашчадкі апошняга валодалі ім яшчэ і ў другой палове XIX стагодзьдзя.

[[Файл:Вёска Веляцін і хутар Карпілаўка. Фрагмэнт эксплікацыі да мапы Брагінскага графства 1783 г.jpg|значак|зьлева|Вёска Веляцін і хутар [[Карпілаўка (Хвойніцкі раён)|Карпілаўка]]. Фрагмэнт эксплікацыі да мапы Брагінскага графства 1783 г.]][[File:Высокае на мапе другога тому Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі.jpg|значак|Веляцін{{заўвага|Ужытая форма Вялецін — свавольства ўкладальнікаў мапы, супярэчнае таму, як здаўна прамаўлялі і сёньня прамаўляюць назву паселішча самі вяскоўцы і навакольныя жыхары.}} на мапе «Беларускія землі ў канцы XVIII ст.» другога тому Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі.&lt;ref&gt;Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122&lt;/ref&gt;.]]У 1754 годзе з 23 двароў (×6 — каля 138 жыхароў) вёскі Веляцін Брагінскага маёнтку «do grodu» ([[Оўруч|Оўруцкага замку]]) выплачваліся 3 злотых, 17 з паловай грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 14 злотых, 10 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 190; гл. таксама: С. 13-15, 20-22&lt;/ref&gt;.

Перапісы габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў засьведчылі пражываньне ў Веляціне адпаведна 11, 4 чалавек (głow), прыналежных да Брагінскага кагалу, і хрысьціяніна (пагалоўшчыне не падлягаў)&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. – Киев, 1890. С.  302, 391, 711&lt;/ref&gt;. Магмыма, выбух гайдамацка-сялянскай [[Каліеўшчына|Каліеўшчыны]] ў 1768 годзе паўплываў на колькасьць габрэяў у вёсцы, роўна як і на прыняцьце адным зь іх (напэўна, галавой сямейства) хрысьціянства.

Вёска Веляцін згаданая ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства, датаванай 27 днём жніўня 1783 году.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Веляцін на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Веляцін — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва, з 1796 году ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] [[Чарнігаўская губэрня|Чарнігаўскай]], потым Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 году, сказана што вёска Веляцін была ў заставе ад Людвіка Прозара{{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага [[Караль Прозар|Караля]].}} ў пана судзьдзі оўруцкага Міхала Паўшы, хоць уласьнікамі яго зьяўляліся графы Ракіцкія&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 72&lt;/ref&gt;; гэткая падвойная застава, надта пашыраная ў Рэчы Паспалітай і ў дарэформавай Расейскай імпэрыі.

[[Файл:Веляцін і Карпілаўка на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1850 г. з наступнымі ўдакладненьнямі.jpg|значак|Веляцін і Карпілаўка на мапе Ф. Ф. Шубэрта 1850 г. з наступнымі ўдакладненьнямі.]]Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1822 году, вёска Веляцін з 83 душамі мужчынскага і 69 душамі жаночага полу належала пану Міхалу Ракіцкаму&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66&lt;/ref&gt;. У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 5 (6?) вёрст ад Мікуліцкай царквы ў 24 і 1/2 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Веляціна жылі 98 мужчына і 94 жанчыны&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.&lt;/ref&gt;. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 285 жыхароў вёскі Веляцін зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы, 5 мужчын і 3 жанчыны былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381, 681&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд вёска – у Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 27 і 3/4 двара Веляціна было 111 мужчын і 108 жанчын&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.&lt;/ref&gt;. У пачатку 1870 года тут — 105 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Веляцінскага сельскага таварыства&lt;ref&gt;Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71&lt;/ref&gt;. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 31 двор, у якіх — 124 мужчыны і 118 жанчын&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.&lt;/ref&gt;. Згодна са зьвесткамі на 1876 і 1879 гады, Веляцін заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97&lt;/ref&gt;. 29 траўня 1881 году ў выніку пажару згарэла 57 двароў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. У ведамасьці Мікуліцкай Богаяўленскай царквы за 1903 год засьведчана, што ў вёсцы Веляцін налічвалася 63 і 3/4 двара, у якіх жылі 255 асобаў мужчынскага і 207 асобаў жаночага полу верных&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.&lt;/ref&gt;. На 1909 год у Веляціне налічвалася 80 двароў і 602{{заўвага|С. В. Марцэлеў падаў такую колькасьць на 1850 г.&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;}} жыхары&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 25&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісання [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскай мірнай дамовы]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Германія перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Веляцін у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана Паўля Скарападзкага&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. //  Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев. — Минск, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Веляцін, Карпілаўка, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]]1 студзеня 1919 г., згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

Пасьля другога ўзбуйненьня [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 да 30 снежня 1927 года Веляцін — цэнтр сельсавету Хойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У пачатку 1930 году тут створаны калгас «Бальшавік», працавалі вятрак, кузьня&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. З 20 лютага 1938 г. — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

У гады [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] на фронце і ў партызанскай барацьбе загінулі 99 вяскоўцаў, яшчэ двое расстраляныя акупантамі&lt;ref&gt;Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 170, 256—259&lt;/ref&gt;.

З 8 студзеня 1954 году Веляцін — у складзе Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 г. тут налічвалася 862 жыхары, цэнтр калгасу «Бальшавік». Існавалі 9-гадовая школа, дом культуры, бібліятэка, фельчарска-акушэрскі пункт, дзіцячы садок, адзьдзяленьне сувязі, крама, швейная майстэрня&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

У 2000-я гады Веляцін атрымаў афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]».

== Забудова ==
Плян Веляціна складаецца зь зьлёгку скрыўленай доўгай вуліцы, арыентаванай з паўднёвага захаду на паўночны ўсход, да якой з поўначы далучаюцца кароткія вуліцы. Забудова двухбаковая, пераважна драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу. У 1986—1994 гадох у вёсцы збудавалі цагляныя дамы на 50 кватэр, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў у выніку [[Чарнобыльская катастрофа|катастрофы на Чарнобыльскай АЭС]]&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}
* Czamańska I. Wiśniowieccy. Monografia rodu. — Poznań, 2007
* Мацук А. Брагін // Князі Вишневецькі. — Київ, 2016(2017). С. 213—215
* Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku. / Wydał Stanisław Przyłęcki. — Lwów, 1842. S. 375—389
* Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 4 — 7, 12 — 15, 23 — 27

{{Паселіцкі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]</text>
      <sha1>dasr661dv7fk9wtb6zfmt3s60smbyq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Папярэдні футбольны сэзон Францыі</title>
    <ns>10</ns>
    <id>245858</id>
    <revision>
      <id>2621614</id>
      <parentid>2574369</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:22:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10618" sha1="rzpg3gr6s5w1787k2n6185jezxvknbk" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
&lt;!-- Рознае --&gt;
| ПапярэдніСэзон = [[Чэмпіянат Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]]

&lt;!-- 1 дывізіён --&gt;
| АлімпікЛіёЛіга = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | АлімпікЛіёСэзон = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АлімпікЛіё = 6 месца
| АлімпікМарЛіга = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | АлімпікМарСэзон = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АлімпікМар = 2 месца
| АнжэЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | АнжэСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Анжэ       = 14 месца
| АсэрЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | АсэрСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Асэр       = 11 месца
| БрэстЛіга      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | БрэстСэзон      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Брэст      = 9 месца
| ГаўрЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | ГаўрСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Гаўр       = 15 месца
| ЛільЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | ЛільСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Ліль       = 5 месца
| ЛянсЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | ЛянсСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Лянс       = 8 месца
| МанакаЛіга     = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | МанакаСэзон     = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Манака     = 3 месца
| МанпэльеЛіга   = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | МанпэльеСэзон   = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Манпэлье   = 18 месца (паніжэньне)
| НантЛіга       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | НантСэзон       = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Нант       = 13 месца
| НіццаЛіга      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | НіццаСэзон      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Ніцца      = 4 месца
| ПарыСэнЖэрЛіга = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | ПарыСэнЖэрСэзон = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ПарыСэнЖэр = 1 месца
| РэймсЛіга      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | РэймсСэзон      = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Рэймс      = 16 месца (паніжэньне)
| РэнЛіга        = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | РэнСэзон        = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Рэн        = 12 месца
| СтрасбургЛіга  = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | СтрасбургСэзон  = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Страсбург  = 7 месца
| СэнтЭт’енЛіга  = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | СэнтЭт’енСэзон  = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | СэнтЭт’ен  = 17 месца (паніжэньне)
| ТулюзаЛіга     = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 1]] | ТулюзаСэзон     = [[Ліга 1 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Тулюза     = 10 месца

&lt;!-- 2 дывізіён --&gt;
| Ам’енЛіга      = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Ам’ен      = 11 месца
| АяччаЛіга      = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Аячча      = 12 месца
| БастыяЛіга     = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Бастыя     = 8 месца
| ГенгамЛіга     = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Генгам     = 5 месца
| ГрэнобльЛіга   = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Грэнобль   = 9 месца
| КанЛіга        = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Кан        = 18 месца (паніжэньне)
| КлермонЛіга    = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | КлермонСэзон    = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Клермон    = 16 месца
| ЛявальЛіга     = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Ляваль     = 7 месца
| Ляр’енЛіга     = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Ляр’енСэзон     = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Ляр’ен     = 1 месца (падвышэньне)
| МэцЛіга        = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | МэцСэзон        = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Мэц        = 3 месца (падвышэньне)
| ПарыжЛіга      = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Парыж      = 2 месца (падвышэньне)
| РэдСтарПарЛіга = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | РэдСтарПар = 15 месца
| ТруаЛіга       = [[Ліга 2 чэмпіянату Францыі па футболе|Ліга 2]] | Труа       = 10 месца

&lt;!-- 3 дывізіён --&gt;
| АрлеанЛіга     = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | Арлеан     = 7 месца
| БурканБрэсЛіга = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | БурканБрэс = 5 месца
| ВалянсьенЛіга  = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | Валянсьен  = 9 месца
| ДыжонЛіга      = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | Дыжон      = 4 месца
| НансіЛіга      = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | Нансі      = 1 месца (падвышэньне)
| НімАлімпікЛіга = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | НімАлімпік = 17 месца (паніжэньне)
| СашоМанбэлЛіга = [[Нацыянальны чэмпіянат Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат]] | СашоМанбэл = 12 месца

&lt;!-- Іншыя --&gt;
| АрльАвіньёЛіга = - | АрльАвіньё = 
| БардоЛіга      = [[Нацыянальны чэмпіянат 2 Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат 2]] (група Б) | Бардо      = 4 месца
| ГазэлекАячЛіга = Рэгіянальная ліга 1 (Корсіка) | ГазэлекАяч = 1 месца (падвышэньне)
| КрэтэйЛюсыЛіга = [[Нацыянальны чэмпіянат 2 Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат 2]] (група C) | КрэтэйЛюсы = 5 месца
| СэданЛіга      = Рэгіянальная ліга 2 Гранд-Эст (група А) | Сэдан      = 1 месца (падвышэньне)
| ТурЛіга        = Рэгіянальная ліга 1 | Тур        = 14 месца
| ШамуаНьёрЛіга  = Рэгіянальная ліга 3 (група C) | ШамуаНьёр  = 13 месца
| ЭвіянТаноГЛіга = [[Нацыянальны чэмпіянат 3 Францыі па футболе|Нацыянальны чэмпіянат 3]] (група I) | ЭвіянТаноГ = 5 месца

| default = 0}}&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя папярэднія сэзоны|Францыя]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rzpg3gr6s5w1787k2n6185jezxvknbk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Папярэдні футбольны сэзон Італіі</title>
    <ns>10</ns>
    <id>246196</id>
    <revision>
      <id>2621623</id>
      <parentid>2562437</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:28:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621623</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7681" sha1="dgcejxumvg6597yu1fycpi7xwzgek4v" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
&lt;!-- Рознае --&gt;
| ПапярэдніСэзон = [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]]

&lt;!-- 1 дывізіён --&gt;
| АталянтаБэЛіга = [[Сэрыя А]] | АталянтаБэСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АталянтаБэ = 3 месца
| БалёньняЛіга   = [[Сэрыя А]] | БалёньняСэзон   = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Балёньня   = 9 месца
| ВэнэцыяЛіга    = [[Сэрыя А]] | ВэнэцыяСэзон    = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Вэнэцыя    = 19 месца (паніжэньне)
| ДжэноаГенуЛіга = [[Сэрыя А]] | ДжэноаГенуСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ДжэноаГену = 13 месца
| ІнтэрнацыяЛіга = [[Сэрыя А]] | ІнтэрнацыяСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Інтэрнацыя = 2 месца
| КальярыЛіга    = [[Сэрыя А]] | КальярыСэзон    = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Кальяры    = 15 месца
| КомаЛіга       = [[Сэрыя А]] | КомаСэзон       = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Кома       = 10 месца
| ЛеччэЛіга      = [[Сэрыя А]] | ЛеччэСэзон      = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Леччэ      = 17 месца
| ЛяцыёРымЛіга   = [[Сэрыя А]] | ЛяцыёРымСэзон   = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ЛяцыёРым   = 7 месца
| МілянЛіга      = [[Сэрыя А]] | МілянСэзон      = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Мілян      = 8 месца
| МонцаЛіга      = [[Сэрыя А]] | МонцаСэзон      = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Монца      = 20 месца (паніжэньне)
| НапаліНэапЛіга = [[Сэрыя А]] | НапаліНэапСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | НапаліНэап = 1 месца
| ПармаЛіга      = [[Сэрыя А]] | ПармаСэзон      = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Парма      = 16 месца
| РомаРымЛіга    = [[Сэрыя А]] | РомаРымСэзон    = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | РомаРым    = 5 месца
| ТарынаТурыЛіга = [[Сэрыя А]] | ТарынаТурыСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ТарынаТуры = 11 месца
| УдынэзэЎдыЛіга = [[Сэрыя А]] | УдынэзэЎдыСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | УдынэзэЎды = 12 месца
| ФіярэнтынаЛіга = [[Сэрыя А]] | ФіярэнтынаСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Фіярэнтына = 6 месца
| ЭлясВэронаЛіга = [[Сэрыя А]] | ЭлясВэронаСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ЭлясВэрона = 14 месца
| ЭмпаліЛіга     = [[Сэрыя А]] | ЭмпаліСэзон     = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Эмпалі     = 18 месца (паніжэньне)
| ЮвэнтусТурЛіга = [[Сэрыя А]] | ЮвэнтусТурСэзон = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ЮвэнтусТур = 4 месца

&lt;!-- 2 дывізіён --&gt;
| БрэшыяЛіга     = [[Сэрыя Б]] | Брэшыя     = 18 месца
| ПалермаЛіга    = [[Сэрыя Б]] | Палерма    = 8 месца
| ПізаЛіга       = [[Сэрыя Б]] | ПізаСэзон       = [[Сэрыя Б чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Піза       = 2 месца (падвышэньне)
| СалернітанЛіга = [[Сэрыя Б]] | СалернітанСэзон = [[Сэрыя Б чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Салернітан = 16 месца (паніжэньне)
| СампдорыяГЛіга = [[Сэрыя Б]] | СампдорыяГ = 17 месца
| СасуолёЛіга    = [[Сэрыя Б]] | СасуолёСэзон    = [[Сэрыя Б чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Сасуолё    = 1 месца (падвышэньне)
| СпэцыяЛіга     = [[Сэрыя Б]] | Спэцыя     = 3 месца
| ФразынонэЛіга  = [[Сэрыя Б]] | ФразынонэСэзон  = [[Сэрыя Б чэмпіянату Італіі па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Фразынонэ  = 15 месца
| ЧытадэльляЛіга = [[Сэрыя Б]] | Чытадэльля = 19 месца (паніжэньне)
| ЧэзэнаЛіга     = [[Сэрыя Б]] | Чыэзэна    = 7 месца

&lt;!-- Іншыя --&gt;
| АвэлінаЛіга    = [[Сэрыя С]] (поўдзень) | Авэліна    = 1 месца (падвышэньне)
| БэнэвэнтаЛіга  = [[Сэрыя С]] (поўдзень) | Бэнэвэнта  = 6 месца
| ВічэнцаЛіга    = [[Сэрыя С]] (поўнач) | Вічэнца    = 2 месца
| КарпіЛіга      = [[Сэрыя С]] (цэнтар) | Карпі      = 13 месца
| КатаніяЛіга    = [[Сэрыя С]] (поўдзень) | Катанія    = 5 месца
| К’еваВэронЛіга = [[Сэрыя Д]] (група Б) | К’еваВэрон = 7 месца
| КратонэЛіга    = [[Сэрыя С]] (поўдзень) | Кратонэ    = 4 месца
| ЛіворнаЛіга    = [[Сэрыя Д]] | Ліворна    = 1 месца (падвышэньне)
| ПэруджаЛіга    = [[Сэрыя С]] (цэнтар) | Пэруджа    = 12 месца
| ПэскараЛіга    = [[Сэрыя С]] (цэнтар) | Пэскара    = 4 месца (падвышэньне)
| СПАЛФэрараЛіга = [[Сэрыя С]] (цэнтар) | СПАЛФэрара = 17 месца

| default = 0}}&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя папярэднія сэзоны|Італія]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>dgcejxumvg6597yu1fycpi7xwzgek4v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблён:Папярэдні футбольны сэзон Нідэрляндаў</title>
    <ns>10</ns>
    <id>246510</id>
    <revision>
      <id>2621598</id>
      <parentid>2568925</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:46:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621598</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5272" sha1="ha576odp8qupprst2v9mf9a17tysx0a" xml:space="preserve">{{#switch: {{{1}}}
&lt;!-- Рознае --&gt;
| ПапярэдніСэзон = [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе 2024—2025 гадоў|2024—2025]]

&lt;!-- 1 дывізіён --&gt;
| АЗАлькмаарЛіга = [[Эрэдывізія]] | АЗАлькмаарСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АЗАлькмаар = 5 месца
| АльмэрэСіцЛіга = [[Эрэдывізія]] | АльмэрэСіцСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АльмэрэСіц = 18 месца (паніжэньне)
| АяксАмстэрЛіга = [[Эрэдывізія]] | АяксАмстэрСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | АяксАмстэр = 2 месца
| ВілемIIТылЛіга = [[Эрэдывізія]] | ВілемIIТылСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ВілемIIТыл = 16 месца (паніжэньне)
| ГоўЭгэдІглЛіга = [[Эрэдывізія]] | ГоўЭгэдІглСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ГоўЭгэдІгл = 7 месца
| ГронінгенЛіга  = [[Эрэдывізія]] | ГронінгенСэзон  = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Гронінген  = 13 месца
| ГэраклесАлЛіга = [[Эрэдывізія]] | ГэраклесАлСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ГэраклесАл = 14 месца
| ГээрэнвээнЛіга = [[Эрэдывізія]] | ГээрэнвээнСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Гээрэнвээн = 9 месца
| ЗволеЛіга      = [[Эрэдывізія]] | ЗволеСэзон      = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Зволе      = 10 месца
| НАКБрэдаЛіга   = [[Эрэдывізія]] | НАКБрэдаСэзон   = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | НАКБрэда   = 15 месца
| НЭКНэймэгеЛіга = [[Эрэдывізія]] | НЭКНэймэгеСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | НЭКНэймэге = 8 месца
| ПСВЭйндговЛіга = [[Эрэдывізія]] | ПСВЭйндговСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ПСВЭйндгов = 1 месца
| РККВаальвэЛіга = [[Эрэдывізія]] | РККВаальвэСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | РККВаальвэ = 17 месца (паніжэньне)
| СпартаРатэЛіга = [[Эрэдывізія]] | СпартаРатэСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | СпартаРатэ = 12 месца
| ТвэнтэЭнсхЛіга = [[Эрэдывізія]] | ТвэнтэЭнсхСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ТвэнтэЭнсх = 6 месца
| УтрэхтЛіга     = [[Эрэдывізія]] | УтрэхтСэзон     = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Утрэхт     = 4 месца
| ФартунаСытЛіга = [[Эрэдывізія]] | ФартунаСытСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ФартунаСыт = 11 месца
| ФэеноордРаЛіга = [[Эрэдывізія]] | ФэеноордРаСэзон = [[Эрэдывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ФэеноордРа = 3 месца

&lt;!-- 2 дывізіён --&gt;
| АДОДэнГаагЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | АДОДэнГааг = 4 месца
| ВалендамЛіга   = [[Ээрстэ дывізія]] | ВалендамСэзон   = [[Ээрстэ дывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Валендам   = 1 месца (падвышэньне)
| ВВВ-ВэнлёЛіга  = [[Ээрстэ дывізія]] | ВВВ-Вэнлё  = 14 месца
| ВітэсАрнэмЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | ВітэсАрнэмСэзон = [[Ээрстэ дывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | ВітэсАрнэм = 20 месца
| ДордрэхтЛіга   = [[Ээрстэ дывізія]] | Дордрэхт   = 5 месца
| ДэГраафсхаЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | ДэГраафсха = 6 месца
| КамбюўрЛеэЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | КамбюўрЛеэ = 3 месца
| РодаКеркраЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | РодаКеркра = 12 месца
| ЭксэльсіёрЛіга = [[Ээрстэ дывізія]] | ЭксэльсіёрСэзон = [[Ээрстэ дывізія 2024—2025 гадоў|2024—2025]] | Эксэльсіёр = 2 месца (падвышэньне)
| ЭмэнЛіга       = [[Ээрстэ дывізія]] | Эмэн       = 8 месца

| default = 0}}&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Футбольныя папярэднія сэзоны|Нідэрлянды]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ha576odp8qupprst2v9mf9a17tysx0a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пудакоў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>246869</id>
    <revision>
      <id>2621259</id>
      <parentid>2402743</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Расейская імпэрыя */</comment>
      <origin>2621259</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18388" sha1="lef9ufucl3uzdh5rtv977yk1sxa0pg5" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Пудакоў
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Пудакова
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Pudakoŭ
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1734
|Былая назва                      = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                        = Паселіцкі
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 52
 |Шырата сэкундаў                 = 04
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 08
 |Даўгата сэкундаў                = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Пудако́ў'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===
Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455&lt;/ref&gt;}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]
У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім.

[[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]]
4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166&lt;/ref&gt;.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;.

У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57&lt;/ref&gt;. 

[[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]]
У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12&lt;/ref&gt;, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67&lt;/ref&gt;. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66&lt;/ref&gt;, які спачыў, аднак, у 1818 годзе&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208&lt;/ref&gt;. 

У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.&lt;/ref&gt;.

У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681&lt;/ref&gt;.

У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.&lt;/ref&gt;.У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства&lt;ref&gt;Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71&lt;/ref&gt;. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.&lt;/ref&gt;.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97&lt;/ref&gt;. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.&lt;/ref&gt;.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]]
1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хойніцкі раён|Хойніцкага раёна]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты&lt;ref&gt; Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269&lt;/ref&gt;.

З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Паселіцкі сельсавет}}
{{Хойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]</text>
      <sha1>lef9ufucl3uzdh5rtv977yk1sxa0pg5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621265</id>
      <parentid>2621259</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:26:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Расейская імпэрыя */</comment>
      <origin>2621265</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18389" sha1="rabkfkih6mlzuogdhatvd1jsvcwvsnd" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Пудакоў
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Пудакова
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Pudakoŭ
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1734
|Былая назва                      = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                        = Паселіцкі
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 52
 |Шырата сэкундаў                 = 04
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 08
 |Даўгата сэкундаў                = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Пудако́ў'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===
Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455&lt;/ref&gt;}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]
У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім.

[[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]]
4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166&lt;/ref&gt;.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;.

У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57&lt;/ref&gt;. 

[[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]]
У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12&lt;/ref&gt;, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67&lt;/ref&gt;. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66&lt;/ref&gt;, які спачыў, аднак, у 1818 годзе&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208&lt;/ref&gt;. 

У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.&lt;/ref&gt;.

У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681&lt;/ref&gt;.

У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.&lt;/ref&gt;. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства&lt;ref&gt;Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71&lt;/ref&gt;. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.&lt;/ref&gt;.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97&lt;/ref&gt;. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.&lt;/ref&gt;.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]]
1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хойніцкі раён|Хойніцкага раёна]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты&lt;ref&gt; Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269&lt;/ref&gt;.

З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Паселіцкі сельсавет}}
{{Хойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]</text>
      <sha1>rabkfkih6mlzuogdhatvd1jsvcwvsnd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621266</id>
      <parentid>2621265</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:28:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Найноўшая гісторыя */</comment>
      <origin>2621266</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18393" sha1="ctuzz0jt103yhui7y5lbtb2rvqx7wu5" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Пудакоў
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Пудакова
|Назва па-расейску                = 
|Трансьлітараваная назва          = Pudakoŭ
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 1734
|Былая назва                      = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                        = Паселіцкі
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Шырата градусаў                  = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 52
 |Шырата сэкундаў                 = 04
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 08
 |Даўгата сэкундаў                = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьлева
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Сайт                             = 
}}

'''Пудако́ў'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]].

== Гісторыя ==

=== Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай ===
Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455&lt;/ref&gt;}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285&lt;/ref&gt;.

[[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]]
У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім.

[[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]]
4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166&lt;/ref&gt;.

=== Расейская імпэрыя ===
[[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182&lt;/ref&gt;.

У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57&lt;/ref&gt;. 

[[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]]
У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі&lt;ref&gt;Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12&lt;/ref&gt;, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67&lt;/ref&gt;. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66&lt;/ref&gt;, які спачыў, аднак, у 1818 годзе&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208&lt;/ref&gt;. 

У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.&lt;/ref&gt;.

У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681&lt;/ref&gt;.

У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.&lt;/ref&gt;. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства&lt;ref&gt;Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71&lt;/ref&gt;. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.&lt;/ref&gt;.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97&lt;/ref&gt;. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.&lt;/ref&gt;.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў&lt;ref&gt;Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшая гісторыя ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]]
1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].

З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты&lt;ref&gt; Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269&lt;/ref&gt;.

З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Паселіцкі сельсавет}}
{{Хойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]</text>
      <sha1>ctuzz0jt103yhui7y5lbtb2rvqx7wu5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зьвяняцкае</title>
    <ns>0</ns>
    <id>250012</id>
    <revision>
      <id>2621285</id>
      <parentid>2417040</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:56:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Дамінік</username>
        <id>64057</id>
      </contributor>
      <comment>/* Расейская імпэрыя */</comment>
      <origin>2621285</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24179" sha1="3moi69yqghn4c0avvz9rq4jcx37odin" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Зьвяняцкае
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Зьвяняцкага
|Трансьлітараваная назва          = Źvianiackaje
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = перад 1641 годам
|Першыя згадкі                    =  
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
|Раён                             = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]]
|Сельсавет                        = [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 51
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 49
 |Даўгата градусаў                = 30
 |Даўгата хвілінаў                = 06
 |Даўгата сэкундаў                = 20
|Пазыцыя подпісу на мапе          = зьверху 
|Водступ подпісу на мапе          = 2.3 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}
'''Зьвяняцкае'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}&lt;/ref&gt; — [[вёска]] ў [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкім сельсавеце]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. 

== Гісторыя ==
=== Карона Каралеўства Польскага ===
[[Файл:POL COA Korybut.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Карыбут князёў Вішнявецкіх.]][[Файл:Урывак з тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны з князёў Вішнявецкіх Даніловічавай 1641 г.jpg|значак|зьлева|Урывак з тэксту «darowizny Brahinia» пані Крыстыны з князёў Вішнявецкіх Даніловічавай 1641 г.]]Найраней паселішча згаданае ў актах Кіеўскага гродзкага суда 20 ліпеня 1641 году{{заўвага|Не з XIX ст., як пісаў С. В. Марцэлеў&lt;ref name=&quot;fn1&quot;&gt;{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 442&lt;/ref&gt;.}}, калі пані Крыстына, дачка князя Адама Вішнявецкага, на той час жонка Пятра Даніловіча, крайчага кароннага, саступіла князю [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмію Вішнявецкаму]] сваю палову замка і места Брагін зь сёламі, сярод якіх была і Зьвінячына (Źwiniaczyzna)&lt;ref&gt;Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 9&lt;/ref&gt;. У тарыфе ў тарыфе падымнага падатку [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] 1683 году сказана, што адным дваром у вёсцы Зьвінячкі (Zwiniaczki) валодаў пан Самуэль Сіліч&lt;ref&gt;Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1. Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 489&lt;/ref&gt;. 28 чэрвеня 1687 году хутар Зьвінярскае (Zwiniarskie) названы ў справе [[Оўруч|Оўруцкага]] [[гродзкі суд|гродзкага суда]] сярод паселішчаў часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку ваяводзіча бэлзскага, каралеўскага палкоўніка Яна Канецпольскага, зруйнаваных працяглым (ад лістапада 1686 году) пастоем рэестравых казакоў запарозскага палкоўніка Паўла Апостала Шчуроўскага. У 4 дварах (×6 — каля 24 жыхароў) тут разьмясьціліся 5 казакоў і трое коней. Хутарцы мусілі справіць 1 воз з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю, зь іх выбралі здору, гарэлкі, рыбы, мёду 3 бельцы, усяго — на 43 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 9 вёдраў, 70 вёдраў аўса, солі — адзін злоты, 7 кабаноў (wieprzow), 13 падсьвінкаў, 75 кур, 2 баранаў, 4 пары хустаў палатна на ўладкаваньне паходных шатроў, 2 злотых на порах.&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 155&lt;/ref&gt;.

У 1734 годзе хутар Зьвіняцкі (futor ''D''winiacki) запісаны прыналежным да часткі Брагінскага маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага паны Сілічы&lt;ref&gt;Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285&lt;/ref&gt;. Але спадчынным уладальнікам усіх Брагінскіх добраў каля 1733 году стаў князь [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі]], першы і адзіны ў старэйшай галіне роду, хто падпісваўся «графам на Брагіне»&lt;ref&gt;Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485&lt;/ref&gt;. У 1754 годзе з 20 двароў (прыкладна 120 жыхароў) вёскі Зьвіняцкае (wieś Zwiniackie) Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 3 злотыя, 4 грошы, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 12 злотых, 16 грошаў&lt;ref&gt;Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191&lt;/ref&gt;. У тым жа годзе маёнтак быў куплены ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай панам Францішкам Антоніем Ракіцкім.

[[File:Высокае на мапе другога тому Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі.jpg|значак|зьлева|Зьвяняцка''я'' на мапе «Беларускія землі ў канцы XVIII ст.» другога тому Вялікага гістарычнага атлясу Беларусі.&lt;ref&gt;Вялікі гістарычны атлас Беларусі ў 4-х тамах: Т. 2. — Мінск: Белкартаграфія, 2013. С. 122&lt;/ref&gt;.]]
Паводле перапісаў габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў у Зьвяняцкім налічвалася адпаведна 12, 6 і 3 чалавекі (głowy)&lt;ref&gt;Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765 – 1791 гг. – Киев, 1890. С. 302, 391, 710&lt;/ref&gt;, якія належалі да Брагінскага кагалу. Пэўна, на зьмяншэньне колькасці габрэяў у вёсцы не магла не паўплываць [[Каліеўшчына]] 1768 году, што была астатнім і наймацнейшым уздымам гайдамацкага руху ва Ўкраіне.

=== Расейская імпэрыя ===
[[File:Высокае на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|Вёска Зьвяняцка''я'' на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]]
Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Зьвяняцкае — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]&lt;ref&gt;Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001.  C. 181–182&lt;/ref&gt;. У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 году, хутар Зьвяняцкае названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага [[Ян Мікалай Аскерка|Яна Мікалая Аскеркі]] ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 году&lt;ref&gt;Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73&lt;/ref&gt;. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], Зьвяняцкае і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57. Спр. 40552. А. 66-67&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|зьлева|Зьвіняцкае на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]]Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» сяла Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Зьвяняцкае з 69 душамі мужчынскага і 60 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку&lt;ref&gt;НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66&lt;/ref&gt;, які спачыў, аднак, у 1818 годзе&lt;ref&gt;Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208&lt;/ref&gt;. У кліравой ведамасьці за 1847 год сказана, што за 4 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 30 дварах Зьвяцкага жылі 120 мужчын і 135 жанчын&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.&lt;/ref&gt;. На 1850 год, паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», тут налічваўся 31 двор з 241 жыхаром&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 250 жыхароў вёскі Зьвяняцкае абодвух полаў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Багаяўленскай царквы&lt;ref&gt;Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681&lt;/ref&gt;.

У парэформавы пэрыяд Зьвяняцкае адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Згодна з кліравой ведамасьцю за 1869 год у 37 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} было 149 мужчын і 157 жанчын&lt;ref&gt;НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.&lt;/ref&gt;. Паводле зьвестак на 1876 і 1879 гады жыхары вёскі заставаліся ў прыходзе Мікуліцкай царквы&lt;ref&gt;Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97&lt;/ref&gt;.

У ведамасьці Мікуліцкай Богаяўленскай царквы за 1903 год у вёсцы Зьвяняцкім (Звиняцкомъ) налічвалася 58 двароў, у якіх жылі 232 асобы мужчынскага і 201 асоба жаночага полу верных&lt;ref&gt;НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.&lt;/ref&gt;. На 1909 год у вёсцы Зьвіняцкае было 102 двары з 553 жыхарамі&lt;ref&gt; Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 75&lt;/ref&gt;.

=== Найноўшы час ===
9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Зьвяняцкае, аднак, у складзе Мікуліцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]&lt;ref&gt;Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. //  Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85&lt;/ref&gt;.

1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]].[[Файл:Мархлеўск на карце Генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|Зьвіняцкае на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.]]

Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйненьня]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Зьвяняцкае — цэнтар сельсавету ў Хвойніцкім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] [[БССР]]. З 9 чэрвеня 1927 году — у складзе [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. 30 сьнежня 1927 году сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]]. На 1930 год у вёсцы было 620 жыхароў. Арганізаваны калгас «Колас», працавалі 3 ветракі і кузьня&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры.

Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны ў Зьвяняцкім налічвалася 209 двароў з 975 жыхарамі. У вайну акупанты разбурылі 27 дамоў і загубілі 94 вяскоўцаў&lt;ref&gt;Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; Москва: Фонд «Историческая память», 2021. С. 499&lt;/ref&gt;. 118 жыхароў загінулі на франтах.

З 8 студзеня 1954 году Зьвяняцкае адміністрацыйна належыць да Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы было 878 жыхароў. Ускладзе калгасу «Бальшавік» (цэнтар — вёска Веляцін)&lt;ref name=&quot;fn1&quot;/&gt;.

== Насельніцтва ==
* 2021 год — 38 двароў, 85 жыхароў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20211019144344/http://hoiniki.gov.by/ru/poselichskiy_ru/ Інфармацыя аб насельніцтве Паселіцкага сельсавету на 01.01.2021 г.]&lt;/ref&gt;

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}}

{{Паселіцкі сельсавет}}
{{Хвойніцкі раён}}

[[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]]</text>
      <sha1>3moi69yqghn4c0avvz9rq4jcx37odin</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прафэсіянал (фільм, 1981)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257506</id>
    <revision>
      <id>2621539</id>
      <parentid>2326954</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T04:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7439" sha1="rm35und3m3e3rkuvqs19uexbwsor0pu" xml:space="preserve">{{Фільм
| выява        = Le Professionnel.jpg
}}
'''«Прафэсіяна́л»''' ({{мова-fr|Le Professionnel}}) — францускі баявік 1981 году працы рэжысэра [[Жорж Лятнэр|Жоржа Лятнэра]]. Галоўную ролю ў фільме выканаў [[Жан-Поль Бэльмандо]]. Кінастужка заснаваная на рамане 1976 году ''«[[Сьмерць тонкаскурых жывёлаў]]»'' [[Патрык Аляксандар|Патрыка Аляксандра]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20190326062805/http://lefilmguide.com/movies/the-professional-movie-critics-and-reviews-2/ «French Movie Reviews: The Professional»]. Le Film Guide.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Powrie, Phil (1997). [https://books.google.com/books?id=0bBVY-mIwnEC «French Cinema in the 1980s»]. Clarendon Press. — С. 141. — ISBN 9780198711193.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Craddock, Jim (2006). [https://books.google.com/books?id=qtgShDDpklEC «Videohound’s Golden Movie Retriever»]. Cengage Gale. — С. 501. — ISBN 9780787689803.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Bourlez, Fabrice; Vinciguerra, Lorenzo (2013). [https://books.google.com/books?id=Q-ZDRNp2KBwC «Pourparlers: Deleuze entre art et philosophie»]. Épure. — С. 124. — ISBN 9782915271607.&lt;/ref&gt;. Фільм меў камэрцыйны посьпех па выхадзе ў кінатэатрах і стаў чацьвертым паводле колькасьці праглядаў мастацкім фільмам у Францыі 1981 году пасьля твораў ''«[[Нешчасьліўцы (фільм)|Нешчасьліўцы]]»'', ''«[[Індыяна Джонз: Шукальнікі страчанага каўчэга]]»'' і ''«[[Ліс і пёс]]»''. Музыку да фільму склаў [[Эньё Марыконэ]], а галоўная тэма ''«[[Chi Mai]]»'' стала інструмэнтальным гітом, а апасьля клясыкай.

== Сюжэт ==
{{Раскрыцьцё сюжэту}}
Францускі сакрэтны агент Жасьлен Бамон ([[Жан-Поль Бэльмандо]]) выпраўляецца на заданьне з мэтай забіць палкоўніка Нджалу ([[П’ер Сэнтон]]), дыктатара выдуманай афрыканскай краіны Малагаві. Аднак перш чым ён пасьпявае выканаць сваю місію, палітычная сытуацыя рэзка зьмяняецца, і францускія спэцслужбы адмяняюць місію і выдаюць Бамона малагавійскім уладам. Пасьля доўгага несправядлівага суда, падчас якога Бамону пхаюць наркотыкі, яго прысуджаюць да доўгатэрміновага адбываньня пакараньня ў перавыхаваўчым лягеры.

Агент два гады знаходзіцца ў турме, фактычна ў стане рабства, жорсткага абыходжаньня, пакут і шматлікіх катаваньняў. Пасьля дзёрзкіх уцёкаў зь сябрам-мурынам ([[Сыдыкі Бакаба]]) ён вяртаецца ў Францыю і паведамляе францускім спэцслужбам аб сваім прыбыцьці, абяцаючы, што заб’е Нджалу, які цяпер знаходзіцца ў Францыі з афіцыйным візытам, такім чынам адпомсьціўшы людзям, якія яму здрадзілі. Сакрэтная служба ў адказ наводзіць іншых агентаў на сьлед Бамона. Тым ня менш, Бамон кожным разам застаецца на крок наперадзе іх, зьневажаючы і забіваючы некаторых з сваіх галоўных здраднікаў. Зьдзекуючыся з былых калегаў, Бамон бесьперашкодна перамяшчаецца паміж сваім старым домам, дзе жыве ягоная жонка Жанна ([[Элізабэт Маргані]]), і домам сваёй палюбоўніцы Алісы Ансэлен ([[Сыр’ель Клер]]), супрацоўніцы спэцслужбаў. Грозны камісар Разэн ([[Рабэр Асэн]]), не зважаючы на ​​жорсткія і даволі эфэктыўныя мэтады ў спалучэньні зь лютай нянавісьцю і пагардай да Бамона, церпіць няўдачу ў сваім паляваньні, у выніку чаго Бамон яго забівае. Пасьля забойства Бамон забірае ў нябожчыка пасьведчаньне асобы і навешвае на яго сваю бляху жандара, падкідваючы, такім чынам, блытаніну ў шэрагі спэцслужбаў і часова дэзарыентуючы ахову Нджалы. У рэшце рэшт Бамон прымушае агента спэцслужбаў застрэліць дыктатара. Пакуль урадавыя чыноўнікі раяцца з вышэйшымі ўладамі, Бамон, выканаўшы сваю місію, павольна ідзе да гэлікоптэра Нджалы, але па атрыманьні загада ад вышэйшых ураднікаў паліцыянты застрэльваюць Бамона.
{{Раскрыцьцё сюжэту|канец}}

== Крытыка ==
Калі фільм выйшаў у кінатэатрах, яго ўспрынялі неадназначна. Сярод станоўчых водгукаў [[France Soir]] адзначала, што фільм выдатны, мае разумны сцэнар, натхнёны вельмі добрым раманам [[Патрык Аляксандар|Патрыка Аляксандра]]. Выданьне таксама адзначала галоўнага пэрсанажа, чые дзеі захапляюць гледачоў, і ўсё гэта мае долю гумару. Выданьне [[Les Nouvelles Littéraires]] падкрэсьліла, што пры праглядзе ''«Прафэсіянала»'' робіцца вельмі весела. Ты ня менш, у сваім аглядзе [[Cinema 81]] выдала фільму адмоўную рэцэнзію, адзначыўшы, што ''«Прафэсіянал»'' даказвае, што Жорж Лятнэр страціў свой талент.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{IMDb твор|0082949}}
* {{Rotten tomatoes|le-professionnel}}

[[Катэгорыя:Фільмы 1981 году]]
[[Катэгорыя:Францускія фільмы]]
[[Катэгорыя:Фільмы Жоржа Лятнэра]]
[[Катэгорыя:Францускія фільмы-баевікі]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра паліцыянтаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра помсту]]
[[Катэгорыя:Фільмы на францускай мове]]</text>
      <sha1>rm35und3m3e3rkuvqs19uexbwsor0pu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Паўночны паток</title>
    <ns>0</ns>
    <id>259385</id>
    <revision>
      <id>2621529</id>
      <parentid>2423700</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:00:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621529</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22043" sha1="pb7n1xzt2bbh98jpart6echep8wpc2g" xml:space="preserve">{{Трубаправод
|назва           = «Паўночны паток»
|арыгінальная назва = {{мова-ru|«Северный поток»|скарочана}}
|выява           = 
|рамка выявы     = 
|памер выявы     = 
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы    = 
|мапа            = Nordstream.png
|памер мапы      = 
|альтэрнатыўны тэкст мапы = 
|подпіс мапы     = Мапа газаправоду
|краіна          = [[Расея]], [[Нямеччына]]
|вобласьць       = [[Ленінградзкая вобласьць]], [[Мэкленбург — Пярэдняя Памяранія]]
|каардынаты      = 
|кірунак         = з усходу на [[захад]]
|пачатак         = [[Выбарг]]
|праляганьне     = [[Фінская затока]], [[Балтыйскае мора]]
|канец           = [[Любмін]] (акруга [[Пярэдняя Памяранія-Грайфсвальд]])
|від             = [[газаправод]]
|стан            = пашкоджаны
|уласьнік        = «[[Паўночны паток (прадпрыемства)|Паўночны паток]]» ([[Швайцарыя]])
|праектавальнік  = «[[Рамбол]]» ([[Данія]])
|падраднік       = «[[Эўратруба]]» ([[Паўночны Райн — Вэстфалія]])
|трубаўкладнік   = «[[Італьянскае сьвідраваньне і зборка]]» ([[Лямбардыя]])
|пракладка       = {{Дата пачатку|15|1|2010|1}}
|кошт            = 14,8 млрд [[эўра]]
|пуск            = {{Дата пачатку|8|11|2011|1}}
|закрыцьцё       = {{Дата пачатку|31|8|2022|1}}
|даўжыня         = 1222 км
|магутнасьць     = 55 млрд [[м³]]/год
|прамер          = 122 см
|ціск            = 
|кампрэсары      = «Партовая»
|помпы           = 
|падвод          = «[[Гразавец — Выбарг]]»
|адводы          = «[[Паўночнаэўрапейскі газаправод]]», «[[Трубаправод Балтыйскага мора]]»
}}
'''«Паўночны паток-1»''' ({{мова-de|Nord|скарочана}} + {{мова-en|Stream|скарочана}}) — магістральны [[газаправод]] між [[Расея]]й і [[Нямеччына]]й на дне [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]], запушчаны ў лістападзе 2011 году.

Быў самым доўгім падводным маршрутам экспарту газу ў сьвеце&lt;ref name=&quot;vestiru_1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.vesti.ru/doc.html?id=927561&amp;cid=7|title=«Северный поток»: технический шедевр и знак партнерства|publisher=[[Россия-24]]|author=Виталий Лукашов|date=2010-10-08|description=Состоялась церемония открытия второй нити самого длинного в мире подводного газопровода|lang=ru|accessdate=2012-10-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121009072210/http://www.vesti.ru/doc.html?id=927561|archivedate=9 кастрычніка 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;, яго даўжыня — 1 224 км&lt;ref&gt;{{cite web|title=«Северный поток» (Nord Stream)|url=http://www.gazprom.ru/about/production/projects/pipelines/nord-stream/|publisher=Газпром|accessdate=29 красавіка 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150919015747/http://www.gazprom.ru/about/production/projects/pipelines/nord-stream/|archivedate=19 верасня 2015|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;. Уладальнік і апэратар — швайцарская кампанія [[Nord Stream AG]]. Газаправод быў марской часткай адной з галінак сыстэмы газаправодаў «[[Ямал — Эўропа]]». Акрамя «Паўночнага патоку», у галінку ўваходзяць газаправод «[[Гразавец — Выбарг]]» у Расеі і газаправоды [[OPAL]] і [[NEL]] у Нямеччыне.

У праекце бяруць удзел Расея, Нямеччына, Нідэрлянды і Францыя; супраць яго рэалізацыі выступалі краіны транзыторы расейскага газу і краіны [[Прыбалтыка|Прыбалтыкі]]. Мэты праекта — павелічэньне паставак газу на эўрапейскі рынак і зьніжэньне залежнасьці ад транзытных краін.

15 студзеня 2007 году [[Аляксандр Лукашэнка]] назваў будаўніцтва газаправоду «самым дурным праектам Расеі». «Невядома, што можа адбыцца з гэтым газаправодам, які ляжыць на кучы боепрыпасаў», — заявіў Лукашэнка. Ён дадаў, што Паўночна-Эўрапейскі газаправод можа ўвайсьці ў кнігу рэкордаў Гінэса, і прапанаваў замест яго пракласьці другую нітку газаправода «[[Ямал—Эўропа]]». «Будаўніцтва „Газпрамам“ балтыйскага газаправоду — гэта што, нармальная палітыка? Што, мы можам весьці з такім кіраўніцтвам нармальныя перамовы?» — задаўся пытаньнем Лукашэнка. Камэнтуючы выступ Лукашэнкі, крыніца ў Крамлі заявіла РІА Навіны: «Гэтыя словы зьяўляюцца яшчэ адным добрым пацьверджаньнем неабходнасьці будаўніцтва такога трубаправоду».&lt;ref&gt;{{cite web|date=14 января 2007|url=http://lenta.ru/news/2007/01/14/project/|title=Лукашенко назвал «самый дурацкий проект России»|publisher=[[Lenta.ru]]|accessdate=2010-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120115223135/http://lenta.ru/news/2007/01/14/project/|archivedate=15 студзеня 2012|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;

== Гісторыя ==
30 лістапада 2005 году «[[Газпрам]]» (Расея),  «[[Бадэнскі аніліна-содавы завод]]» (зямля [[Райнлянд-Пфальц]]) і  «[[Эон]]» ([[Эсэн]]) заснавалі ў Швайцарыі сумеснае прадпрыемства «Паўночна-Эўрапейскі газаправод», якое 4 лістапада 2006 году перайменавалі ў «Паўночны паток».

Пракладка трубаводу пачалася ў красавіку 2010 году. У верасьні 2011 году пачата запаўненьне тэхналягічным газам першай зь дзьвюх нітак.

8 лістапада 2011 году пачаліся пастаўкі газу па першай нітцы газаправоду&lt;ref&gt;{{cite web|author=|datepublished=|url=http://er.ru/news/2011/10/3/ekspert-severnyj-potok-demonstriruet-effektivnoe-sotrudnichestvo-rossii-s-evropejskimi-stranami/|title=Глава «Газпрома» Алексей Миллер на встрече с премьером РФ Владимиром Путиным в понедельник, 3 октября, сообщил дату запуска первой нитки газопровода «Северный поток» — 8 ноября|publisher=http://er.ru|accessdate=2011-10-3|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130520202529/http://er.ru/news/2011/10/3/ekspert-severnyj-potok-demonstriruet-effektivnoe-sotrudnichestvo-rossii-s-evropejskimi-stranami/|archivedate=20 мая 2013|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt;.

18 красавіка 2012 году была скончана другая нітка. 8 кастрычніка 2012 году пачаліся пастаўкі газу па дзьвюх нітках газаправода ў камэрцыйным рэжыме.

У 2018—2019 пачалося будаўніцтва паралельнай галіны газаправода [[Паўночны паток-2]], адкрыцьцё якой павінна было павялічыць транзыт да 110 млрд м³.

=== Праца падчас расейска-ўкраінскай вайны ===
31 жніўня 2022 году «Газпром» у сувязі з рамонтам адзінай турбіны, якая засталася на кампрэсарнай станцыі «Партовая» ў Ленінградзкай вобласьці спыніў пастаўкі газу па трубаправодзе «Паўночны паток». Кампанія заявіла, што прапампоўку паліва павінны аднавіць раніцай 3 верасьня ў аб’ёме 33 мільёны м3/сут, што складае 20% ад магутнасьці газаправода. У сувязі з гэтым аб’явай цэны на газ у Эўропе паднялі вышэй 3000 $/м3&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.svoboda.org/a/gazprom-na-tri-dnya-ostanovil-postavki-gaza-po-severnomu-potoku-/32012060.html|title=&quot;Газпром&quot; на три дня остановил поставки газа по &quot;Северному потоку&quot;|website=Радио Свобода|access-date=2022-09-02}}&lt;/ref&gt;.

У той жа дзень, па паведамленьні Reuters, кіраўнік «Газпрому» [[Аляксей Мілер]] заявіў, што заходнія санкцыі не дазваляюць Siemens Energy праводзіць рэгулярнае тэхнічнае абслугоўваньне абсталяваньня газаправоду «Паўночны паток-1». «Газпрам» назваў няспраўнае або затрыманая абсталяваньне асноўнай прычынай скарачэньня паставак па «Паўночным патоку». Siemens Energy, якая звычайна абслугоўвае турбіны, раней заявіла, што не ўдзельнічае ў працах па тэхнічным абслугоўваньні, якія праводзяцца «Газпрамам» на кампрэсарнай станцыі&lt;ref&gt;{{Cite news|accessdate=2022-09-02|last=Reuters|date=2022-08-31|website=Reuters|title=Gazprom head says 'sanctions confusion' means Siemens cannot service Nord Stream 1 -Interfax|url=https://www.reuters.com/business/energy/gazprom-boss-says-siemens-unable-service-nord-stream-1-equipment-interfax-2022-08-31/}}&lt;/ref&gt;.

=== Падрыў ===
26 верасьня 2022 году зафіксавана рэзкае падзеньне ціску ў газаправодах «Паўночны паток» і «Паўночны паток-2»&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/5582088|title=На «Северном потоке-1» упало давление после аналогичного инцидента на «Северном потоке-2»|website=www.kommersant.ru|date=2022-09-26|access-date=2022-09-27}}&lt;/ref&gt;. Апэратар праекта Nord Stream AG паведаміў, што разбурэньні, якія адбыліся ў адзін дзень адначасова ў трох месцах, носяць «беспрэцэдэнтны характар». Выцек адбыўся за дзень да запуску Балтыйскага газаправоду, па якім газ з Нарвэгіі будзе паступаць у Польшчу. Кампанія адзначае, што тэрміны аднаўленьня пакуль ацаніць немагчыма. Чыноўнікі Нямеччыны, Даніі і Польшчы падазраюць, што прычынай надзвычайнага здарэньня стала дывэрсія&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.kommersant.ru/doc/5582498|title=Европа подозревает диверсию на «Северных потоках»|website=www.kommersant.ru|date=2022-09-27|access-date=2022-09-27}}&lt;/ref&gt;. Службы бясьпекі Нямеччыны мяркуюць, што тры трубы газаправодаў могуць назаўжды апынуцца непрыдатнымі для выкарыстаньня&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Tagesspiegel: «Северные потоки» после взрывов могут не заработать|author=Мария Федотова|url=https://www.kommersant.ru/doc/5583108|website=Коммерсантъ|date=2022-09-28}}&lt;/ref&gt;.

Галоўны дыплямат ЭЗ [[Жузэп Барэль]] зазначыў, што гэта не магло быць выпадковасьцю. Барэль ад імя Эўразьвязу выказаў глыбокую занепакоенасьць з нагоды пашкоджаньняў, нанесеных абодвум «Паўночным патокам», і магчымых наступстваў для бясьпекі суднаходзтва і навакольнага асяродзьдзя. «Гэтыя інцыдэнты не выпадковае супадзеньне і ўплываюць на ўсіх нас. Уся інфармацыя, што маецца, паказвае на тое, што выцекі сталі вынікам наўмысных дзеяньняў. Мы падтрымаем любое расьсьледаваньне, накіраванае на высьвятленьне поўнай карціны таго, што і чаму адбылося, і будзем рабіць далейшыя крокі для павышэньня нашай устойлівасьці ў сфэры энэргетычнай бясьпекі. Любое наўмыснае прычыненьне шкоды эўрапейскай энэргетычнай інфраструктуры абсалютна непрымальнае і атрымае жорсткі і аб’яднаны адказ», — заявіў вярхоўны прадстаўнік Эўразьвязу ў замежных справах&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/32055683.html «Гэта не выпадковае супадзеньне»: ЭЗ адрэагаваў на выцек на газаправодах «Паўночны паток»], Радыё Свабода, 28-09-2022&lt;/ref&gt;.

18 лістапада 2022 году [[Служба дзяржаўнай бясьпекі Швэцыі]] паведаміла пра выяўленьне на месцы 4-х [[выбух]]аў у Балтыйскім моры рэштак выбуховых рэчываў і староньніх прадметаў, якія не належалі да частак 3-х падарваных нітак газаправодаў «Паўночны паток-1» і «-2». З гэтай нагоды швэдзкі [[пракурор]] Матс Юнгквіст заявіў, што выбухі на газаправодах — гэта [[дывэрсія]]. У пашкоджаных газаправодах знаходзілася каля 800 млн [[Кубамэтар|кубамэтраў]] прыроднага газу, што складала 3-месячны памер яго спажываньня ў [[Данія|Даніі]]. У выніку [[Праграма навакольнага асяродзьдзя ААН]] ([[Кенія]]) ацаніла выкіды высокаканцэнтраванага [[мэтан]]у ў якасьці найбуйнейшых сярод зарэгістраваных, бо іх шлейф было відаць на [[спадарожнік]]авых здымках. Папярэдне, на пачатку лістапада, АТ «[[Паўночны паток (прадпрыемства)|Паўночны паток]]» (Швайцарыя) паведаміла пра выяўленьне на пашкоджаных газаправодах 2-х выбуховых вырваў глыбінёй ад 3-х да 5 мэтраў, якія знаходзіліся за 248 мэтраў адна ад адной. Абломкі трубаў раскідала па дне ў радыюсе 250 мэтраў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Служба бясьпекі Швэцыі: газаправоды «Паўночнага патоку» былі разбураныя ў выніку дывэрсіі|спасылка=https://www.svaboda.org/a/32136571.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=18 лістапада 2022|дата доступу=20 лістапада 2022}}&lt;/ref&gt;.

== Аб’ёмы паставак ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Год !! 2011&lt;ref name=&quot;Технаблёг&quot;&gt;{{cite web|title=«Северный поток» поставил исторический рекорд загрузки|url=https://teknoblog.ru/2018/01/17/86421|date=2017-01-17|publisher=Техноблог|accessdate=2018-01-20|archive-date=2018-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180120124255/https://teknoblog.ru/2018/01/17/86421|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; !! 2012 !! 2013 !! 2014 !! 2015 !! 2016 !! 2017 !! 2018 !! 2019 !! 2020 !! 2021
|-
| Аб’ём паставак, млрд м³ || 0,66 || 11,5 || 23,8 || 35,5 || 39,1 || 43,8 || 51 || 58,8 || 58,5&lt;ref&gt;{{cite web|title=Nord Stream в 2019 году сохранил объем поставок по &quot;Северному потоку&quot;|url=https://tass.ru/ekonomika/7636571|publisher=ТАСС|date=2020-01-29|accessdate=2020-03-26|archive-date=2020-03-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200326223048/https://tass.ru/ekonomika/7636571|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; || 59,3&lt;ref&gt;{{cite web|author=Михаил Загайнов, Сергей Тихонов|title=&quot;Газпром&quot; спрогнозировал объемы поставок газа по &quot;Северному потоку-2&quot;|url=https://rg.ru/2021/08/19/gazprom-sprognoziroval-obemy-postavok-gaza-po-severnomu-potoku-2.html|website=rg.ru|publisher=Российская газета|date=2021-08-19|accessdate=2021-09-13|archive-date=2021-09-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20210913172249/https://rg.ru/2021/08/19/gazprom-sprognoziroval-obemy-postavok-gaza-po-severnomu-potoku-2.html|deadlink=no}}&lt;/ref&gt; || 59,2&lt;ref&gt;{{cite web|title=По газопроводу «Северный поток» в 2021 году транспортировано 59,2 млрд куб. м природного газа|url=https://www.nord-stream.com/ru/informatsiya-dlya-pressy/press-relizy/po-gazoprovodu-severnyi-potok-v-2021-godu-transportirovano-592-mlrd-kub-m-prirodnogo-gaza-522/|website=nord-stream.com|publisher=Nord Stream|date=2022-02-07|accessdate=2022-02-07|archive-date=2022-02-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20220207153558/https://www.nord-stream.com/ru/informatsiya-dlya-pressy/press-relizy/po-gazoprovodu-severnyi-potok-v-2021-godu-transportirovano-592-mlrd-kub-m-prirodnogo-gaza-522/|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;
|-
| Нарастаючым вынікам, на канец года, млрд м³ || || || || || || || 205,3 || 264,1 || 322,6 || 381,9 || 441,1
|-
| Сярэднягадавая загрузка ||  || 33 % || 43 % || 65 % || 71 % || 80 % || 93 % || 106,9 % || 106,4 % || 107,8 % || 107,6 %
|}

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.nord-stream.ru/ Афіцыйны сайт Паўночна-Эўрапейскага газаправода(САГ)]{{Недаступная спасылка|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.nord-stream.com/ru/press0/library0.html Інфармацыйныя матэрыялы]
* [https://web.archive.org/web/20160305102014/http://www.oilcapital.ru/edition/nik/archives/nik_2006/nik_12_2007/117941/public/117977.shtml У рэчышчы «Паўночнага патока»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160305102014/http://www.oilcapital.ru/edition/nik/archives/nik_2006/nik_12_2007/117941/public/117977.shtml |date=5 сакавіка 2016 }}
* [http://www.eegas.com/nord_ru.htm Два праекта: Nord Stream і Langeled]
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3646473,00.html Пасол ЗША ў Швецыі Майкл Вуд запатрабаваў ад урада Швецыі перашкодзіць будаванню балтыйскага трубавода]
* [http://www.oilandgaseurasia.ru/articles/p/101/article/931/ Эколагі абмяркоўваюць пытанні будавання і эксплуатацыі Nord Stream]
* [https://web.archive.org/web/20120305053557/http://www.spektrum.com/statisch/pdf/SdW_NordStream_RU.pdf «Труба ў Еўропу»] Spektrum der Wissenschaft ''Custom Publishing'', 2011)

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Эканоміка Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Эканоміка Расеі]]
[[Катэгорыя:Расейскія трубаправоды]]
[[Катэгорыя:Балтыйскае мора]]
[[Катэгорыя:Нямецка-расейскія стасункі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2011 годзе]]</text>
      <sha1>pb7n1xzt2bbh98jpart6echep8wpc2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ванда Марцінш душ Рэйш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>259808</id>
    <revision>
      <id>2621281</id>
      <parentid>2604168</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:52:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>185.186.152.152</ip>
      </contributor>
      <comment>творы новыя дадаў. + кароткая характарыстыка творчасці</comment>
      <origin>2621281</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7796" sha1="iwe46mltdo8uy3wbjvd20crq1at82t3" xml:space="preserve">{{Пісьменьніца
|Імя            = Ванда Марцінш душ Рэйш
|Партрэт        = 
|Род дзейнасьці = паэтка, настаўніца, перакладніца, грамадзкая дзяячка
|Мова           = беларуская
|Мова2          = летувіская
|Дэбют          = 2017
|Значныя творы  = Плод авакада (2019); Мора Мары (2020)
|Жанр           = верш, артыкул
}}
'''Ва́нда Марцінш душ Рэйш''' ({{Мова-лет|Vanda Martinš duš Reiš}}; {{Н|1}} 19 лістапада 1959, вёска [[Муляры]], [[Пастаўскі раён]], [[Віцебская вобласьць]], [[БССР]], [[СССР]]) ― [[Беларусы|беларуская]] і [[Летувісы|летувіская]] [[паэтка]], [[перакладніца]], [[Публіцыст|публіцыстка]], грамадзкая дзяячка.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзілася ў 1959 годзе ў вёсцы Муляры на [[Пастаўшчына|Пастаўшчыне]]. Маці была з летувіскамоўнай сям’і, а беларускую мову зь ейным мясцовым дыялектам Ванда ўспадкавала ад бацькі&lt;ref&gt;Яна Будовіч (25.11.2020). [https://web.archive.org/web/20221011171623/https://zviazda.by/be/news/20201125/1606308764-na-tym-baku-mesyaca «На тым баку Месяца»]. Звязда.&lt;/ref&gt;.

У 1980 годзе скончыла [[Віцебскі пэдагагічны інстытут]] і пераехала жыць у [[Вільня|Вільню]], дзе напачатку працавала эканамісткай на заводзе лічыльнікаў і, адначасова, вучылася завочна на эканамічным факультэце [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага унівэрсытэту]]. Пасьля працавала настаўніцай у Вільні, а ў самым пачатку 90-х выехала на пастаяннае жыхарства ў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытанію]]. З 1998 г. дзяліла свой час паміж [[Эдынбург]]ам ([[Шкоцыя]]) і [[Мадэйра]]й ([[Партугалія]])&lt;ref&gt;Дзеяслоў, №4 (101) /ліпень-жнівень/ 2019, с. 250.&lt;/ref&gt;. Атрымала ступень магістра ў індустрыі гасціннасці ва ўніверсітэце Напьера (Эдынбург, 2000).

Некалькі апошніх гадоў жыве ў [[Летува|Летуве]], каля [[Трокі|Трокаў]].

== Творчасьць ==
Вершы шмат гадоў пісала «ў стол». Прыслухаўшыся да парадаў вядомага беларускага [[Паэт|паэта]] [[Алег Мінкін|Алега Мінкіна]] і старшыні віленскага беларускага клюбу «Сябрына» [[Валянцін Стэх|Валянціна Стэха]], у 2019 годзе ў віленскім выдавецтве «Рунь» выдала зборнік вершаў «Плод [[авакада]]», а ў 2020 годзе ў выдавецтве «Кнігазбор» выйшаў другі зборнік вершаў «Мора мары», які ўвайшоў у доўгі сьпіс прэтэндэнтаў на [[Прэмія імя Натальлі Арсеньневай|прэмію імя Натальлі Арсеньневай]]&lt;ref&gt;[https://siabryna.lt/2021/09/07/vanda-marcins-prezentacyja-mora-mary/ «Прэзентацыя кніжкі Ванды Марцінш душ Рэйш „Мора Мары“»]. Сябрына, Віленскі гарадзкі беларускі клюб.&lt;/ref&gt;.

З 2017 году друкуецца ў альманаху «Беларус», а таксама публікавала падборкі вершаў у часопісе «[[Дзеяслоў (часопіс)|Дзеяслоў]]» і ў газэце «[[Літаратура і мастацтва]]». Шмат перакладае летувіскіх, польскіх (віленскіх), ангельскіх, гішпанскіх і партугальскіх паэтаў. Пераклала шмат летувіскіх паэтаў: Вітаўтаса Мачэрніса, Антанаса Ёнінаса і Антанаса А. Ёнінаса, [[Томас Вэнцлава|Томаса Вэнцлаву]], [[Юстын Марцынкявічус|Юстына Марцынкявічуса]], [[Генрыкас Радаўскас|Генрыкаса Радаўскаса]] і інш&lt;ref&gt;&lt;small&gt;DALIOS GRINKEVIČIŪTĖS KNYGOS «LIETUVIAI PRIE LAPTEVŲ JŪROS» VERTIMO Į BALTARUSIŲ KALBĄ PRISTATYMASЮ, Maironio lietuvių literatūros muziejus, https://maironiomuziejus.lt/renginiai/dalios-grinkeviciutes-knygos-lietuviai-prie-laptevu-juros-vertimo-i-baltarusiu-kalba-pristatymas/&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Актыўна ўдзельнічае ў грамадзка-палітычным і культурным жыцьці Вільні, падтрымліваючы прэстыж беларускай мовы ў Летуве і ўшаноўвае багатую беларускую спадчыну Вільні&lt;ref&gt;[https://kamunikat.org/Martins_Vanda.html «Ванда Марцінш душ Рэйш»]. Камунікат.&lt;/ref&gt;.

У 2022 годзе Ванда Марцінш дуж Рэйш пераклала зь летувіскай на беларускую мову тэксты дысыдэнткі і [[Пісьменьніца|пісьменьніцы]] [[Даля Грынкевічуце|Далі Грынкевічуце]] — «Літоўцы ля [[мора Лапцевых]]».

Піша па-беларуску і па-літоўску. Тэматыка паэзіі - пераважна культура, гісторыя і прырода даўняй і цяперашняй Віленшчыны па абодва бакі дзяржаўнай мяжы, а таксама рэфлексія над перажытымі шчаслівымі і цяжкімі момантамі жыцця, маляўнічыя &quot;абразкі&quot; з Партугаліі і Шатландыі.

Узнагароджана сярэбраным медалём Дэпартамента нацыянальных меншасцяў Літвы. За кнігу вершаў &quot;Маланкі над Вільняй&quot; атрымала прэмію мэра Вільні (2024 г.)

== Творы ==
* Плод [[авакада]], Рунь, Вільня, 2019.
* Мора Мары, Кнігазбор, Мінск, 2020. (2-е выданне - Клайпеда, 2022).
* Даля Грынкявічутэ, Літоўцы ла мора Лапцевых, Клайпеда, 2022 (пераклад Ванды Марцінш душ Рэйш).
* Маланкі над Вільняй * Žaibai virš Vilniaus * Błyskawice nad Wilnem. Agencja Wydawnicza Ekopress, Беласток, 2023.
* Таямніцы Высокага Двара. Aukšto Dvaro slėpiniai. Slinktys, Вільня, 2025.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рэйш, Ванда Марцінш}}
[[Катэгорыя:Беларускія паэткі]]
[[Катэгорыя:Беларускія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Беларускія перакладчыцы]]
[[Катэгорыя:Летувіскія літаратаркі]]
[[Катэгорыя:Летувіскія перакладчыкі]]</text>
      <sha1>iwe46mltdo8uy3wbjvd20crq1at82t3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Віталь Жукоўскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>263817</id>
    <revision>
      <id>2621584</id>
      <parentid>2605886</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:45:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621584</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5015" sha1="2i08hh9whz4gzweqm0c1gxelc3j8bwn" xml:space="preserve">{{Футбаліст}}
'''Віта́ль Леані́давіч Жуко́ўскі''' ({{Н}} 17 траўня 1984 году, [[Міханавічы (пасёлак)|Міханавічы]], [[Менская вобласьць]]) — беларускі трэнэр і колішні футбаліст. Доўгі час працаваў галоўным трэнэрам «[[Іслач Менскі раён|Іслачы]]», зь якой прайшоў шлях ад аматарскай дружыны да клюбу [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Найвышэйшай лігі]].

== Кар’ера ==
Гульнявая кар’ера Жукоўская скончылася ў канцы 2002 году сур’ёзнай траўмай, атрыманай падчас гульні за рэзэрвовую дружыну барысаўскага [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]]. Правёўшы некалькі гадоў па-за межамі футболу, у 2010 годзе ён далучыўся да «[[Іслач Менскі раён|Іслачы]]», якая на той час была аматарскай камандай і брала ўдзел у розыгрышах чэмпіянату Менскай вобласьці. Атрымаўшы падрымку заснавальніка і ўладальніка «Іслачы» [[Уладзімер Пінчук|Ўладзімера Пінчука]], Жукоўскі пачаў будаваць прафэсійны клюб. У выніку ў 2016 годзе «Іслач» узьнялася да Найвышэйшай лігі. Жукоўскі на той час лічыўся маладзейшым трэнэрам чэмпіянату. У 2019 годзе атрымаў трэнэрскую катэгорыю УЭФА Про&lt;ref&gt;[http://fcisloch.by/article.asp?id=Vitalij-Zhukovskij-i-Andrej-Ashihmin-poluchili-licenzii-UEFA-kategorii-%C2%ABPRO%C2%BB-914 «Виталий Жуковский и Андрей Ашихмин получили лицензии УЕФА категории „PRO“»]. ФК Ислочь.&lt;/ref&gt;. У элітным дывізіёне адмыловец паляпшаў вынікі каманды, якая ў сэзоне 2019 году заняла 5 месца, а ў 2020 годзе дайшла да фіналу [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]]. У сьнежні 2020 году быў запрошаны ў барысаўскі БАТЭ, але праз год быў звольнены з пасады. Празь некаторы час ачоліў казаскую каманду «[[Атыраў (футбольны клюб)|Атыраў]]»&lt;ref&gt;[https://sportnaviny.com/vitalij-zhukovskij-vozglavil-atyrau/ «Виталий Жуковский возглавил „Атырау“»]. СпортНавины.&lt;/ref&gt;. У студзені 2025 году прызначаны галоўным трэнэрам казаскага «[[Туран Туркестан|Турану]]»&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-01-24 |url = https://football.by/news/197627 |загаловак = Виталий Жуковский стал главным тренером &quot;Турана&quot; |выдавец = Football.by |дата доступу = 2025-03-02 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;. У чэрвені 2025 году сышоў з пасады, а клюб таксама пакінулі беларускія асыстэнты [[Павал Плют]] і [[Андрэй Місюк]]. Зь імі «Туран» набраў 11 пунктаў у 13 турах чэмпіянату Казахстану. Пасьля гэтага трэнэр вярнуўся ў «Атыраў», які займаў апошні радок табліцы&lt;ref&gt;{{Спасылка|дата публікацыі = 2025-06-23 |url = https://pressball.by/news/football/vitalij-zhukovskij-vernulsya-v-atyrau-vzyav-s-soboj-iz-turana-egora-hatkevicha-vasiliya-sovpelya-i-ruslana-yudenkova/ |загаловак = &quot;Сардэчна запрашаем&quot;. Виталий Жуковский вернулся в &quot;Атырау&quot;, взяв с собой из &quot;Турана&quot; Егора Хаткевича, Василия Совпеля и Руслана Юденкова (ФОТО) |выдавец = Прессбол |дата доступу = 2025-06-24 |мова = ru}}&lt;/ref&gt;.

== Дасягненьні ==
* '''Уладальнік [[Кубак Беларусі па футболе|Кубка Беларусі]] (1)''':
** 2021

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Transfermarkt}}
* {{Soccerway}}
* {{Worldfootball}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Жукоўскі, Віталь}}
[[Катэгорыя:Беларускія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Беларускія футбольныя трэнэры]]</text>
      <sha1>2i08hh9whz4gzweqm0c1gxelc3j8bwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Разьвітаньне і прывітаньне паўстанца (карціна Артура Гротгера)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>265996</id>
    <revision>
      <id>2621573</id>
      <parentid>2379913</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:29:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621573</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6311" sha1="5t78ooz01ekp1a9zo3j8ahr2maav7r3" xml:space="preserve">{{Карціна
|Назва = Разьвітаньне і прывітаньне паўстанца
|Выява = Pozegnanie_powstanca.jpg
|Памер = 350пкс
|Альтэрнатыўны тэкст = 
|Подпіс выявы = Разьвітаньне з паўстанцам
|Назва іншай мовы 1 = [[Польская мова]]
|Назва на іншай мове 1 = Pożegnanie i Powitanie powstańca
|Назва іншай мовы 2 = 
|Назва на іншай мове 2 = 
|Мастак = [[Артур Гротгер]]
|Год = 1866
|Тып = алей на дошцы, карціны аднолькавых памераў
|Вышыня = 52,7 см
|Шырыня = 41,3 см
|Даўжыня = 
|Дыямэтар  = 
|Музэй = [[Нацыянальны музэй (Кракаў)|Нацыянальны музэй]]
|Горад = [[Кракаў]]
|Уладальнік = 
}}
[[Файл:Powitanie powstanca.jpg|350px|значак|справа|Прывітаньня паўстанца]]
'''Разьвітаньне і прывітаньне паўстанца''' ({{мова-pl|Pożegnanie i Powitanie powstańca}}) — [[дыптых]] польскага мастака [[Артур Гротгер|Артура Гротгера]], прысьвечаны [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|Паўстаньню 1863—1864 гадоў]], напісаны ў 1865—1866 гг. Карціны знаходзяцца ў калекцыі [[Нацыянальны музэй (Кракаў)|Нацыянальнага музэя ў Кракаве]]&lt;ref name = MNwKrak&gt;[http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=SU226&amp;more=1 Muzeum Narodowe w Krakowie], 2013-01-18, Aleksandra Krypczyk&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pinakoteka&quot;&gt; [http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Grottger/Grottger_4.htm Artur Grottger, Galeria Malarstwa Polskiego (Ottyniowice na Podolu 1837 — Amélie-les-Bains 1867)]&lt;/ref&gt;.

Карціны «Разьвітаньне з паўстанцам» і «Прывітаньне паўстанца» зьяўляюцца часткай польскай школы гістарычнага жывапісу, выдатнымі прадстаўнікамі якой былі таксама [[Ян Матэйка]] і [[Юзэф Хелмоньскі]]. Тут відавочны мэтад, прыняты Гротгерам для прадстаўленьня гістарычных падзей праз прызму сцэн з рэальнага жыцьця[3]. Як і ў сэрыі малюнкаў «[[Польшча  (цыкл, Гротгер)|Польшча]]» або «[[Літва (цыкл, Гротгер)|Літва]]», Гротгер бярэцца за тэму Паўстаньня 1863-64 гг.

== Апісаньне ==
Гротгер зрабіў дыптых у 1866 годзе падчас свайго знаходжаньня ў сучасным украінскім мястэчку [[Сьнятынка]], якое тады належала [[Станіслаў Тарноўскі (Белы)|Станіславу Тарноўскаму]].

=== «Разьвітаньне з паўстанцам» ===
На першай карціне «Разьвітаньне з паўстанцам» мы бачым сцэну, дзе жонка з пяшчотай разьвітваецца з паўстанцам, які выпраўляецца змагацца за свабоду Польшчы, прышпіліўшы да яго шапкі нацыянальны бант. З чалавекам шляхецкага паходжаньня разьвітваецца жанчына, апранутая ў жалобнае чорнае, гатовая адмовіцца ад асабістага шчасьця дзеля радзімы. Абедзьве постаці глядзяць адзін на аднаго. На заднім пляне відаць атрад [[Кракусы|Кракусаў]]. Дзеяньне разгортваецца на парозе шляхецкай сядзібы, сымбалізуючай малую радзіму — мітычнае месца&lt;ref name = MNwKrak/&gt;&lt;ref name=&quot;Jasłowski&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20211021042758/http://budujemydwor.pl/dwory-i-paace-artura-grottgera/ Dwory i pałace Artura Grottgera], Жыгмунт Яслоўскі}}&lt;/ref&gt;.

=== «Прывітаньне паўстанца» ===
Другая карціна «Прывітаньне паўстанца» паказвае цёмную постаць паўстанца, які крадком вяртаецца дадому, вітаючы сваю жонку. Жанчына апранута ў белую сукенку, якая кантрастуе з адзеньнем мужчыны. На гэты раз героі не глядзяць адзін аднаму ў вочы. Галава жанчыны павернутая на другі бок. Тут радасьць вяртаньня азмрочваецца горыччу прайгранага паўстаньня. Маёнтак зноў зьяўляецца на заднім пляне&lt;ref name=&quot;Jasłowski&quot;/&gt;. Аднак на гэты раз на даляглядзе відаць чорныя злавесныя хмары, якія ўзмацняюць драматызм сцэны.

== Дыптых ==
16 студзеня 2013 году [[Нацыянальны банк Польшчы]] выпусьціў 800 000 асобнікаў памятнай манэты наміналам 2 злотых да 150-годзьдзя паўстаньня. Узор, распрацаваны Эвай Тыц-Карпіньскай і Русанкай Навакоўскай, утрымлівае фрагмэнт карціны Артура Гротгера з дыптыха пад назвай «Разьвітаньне».

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1866 годзе]]
[[Катэгорыя:Карціны Кракаўскага нацыянальнага музэю]]
[[Катэгорыя:Паўстаньне 1863—1864 гадоў]]
[[Катэгорыя:Дыптыхі]]
[[Катэгорыя:Карціны Артура Гротгера]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя карціны]]</text>
      <sha1>5t78ooz01ekp1a9zo3j8ahr2maav7r3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Слубіцы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>269390</id>
    <revision>
      <id>2621517</id>
      <parentid>2567273</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:49:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621517</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18076" sha1="fewnddo3c8n2j7ydde3dv6lgfzqf5te" xml:space="preserve">{{Населены пункт/Польшча
|Назва                               = Слубіцы
|Статус                              = горад
|Назва ў родным склоне               = Слубіцаў
|Назва польскай мовай                = Słubice
|Ваяводзтва                          = [[Любускае ваяводзтва|Любускае]]
|Павет                               = [[Слубіцкі павет|Слубіцкі]]
|Гміна                               = 
 |Шырата градусаў                    = 52
 |Шырата хвілінаў                    = 21
 |Шырата сэкундаў                    = 
 |Даўгата градусаў                   = 14
 |Даўгата хвілінаў                   = 34
 |Даўгата сэкундаў                   = 
|Лацінка=Słubicy}}
'''Слубі́цы''' ({{Мова-пол|Słubice}}), да 1945 Франкфурт-Дамфарштат ({{Мова-de|Frankfurt (Oder)-Dammvorstadt}}) — [[места]] ў [[Слубіцкі павет|Слубіцкім павеце]] [[Любускае ваяводзтва|Любускага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]], сядзіба [[Слубіцы (гміна, Любускае ваяводзтва)|меска-вясковай гміны Слубіцы]], на рацэ [[Одра|Одры]].
Насельніцтва — {{Лік|16644}} чалавекі (2019), плошча — 19,2 км².

== Геаграфія ==
Места разьмешчанае на мяжы зь [[Нямеччына]]й, на рацэ [[Одра|Одры]], за 70&amp;nbsp;км ад [[Бэрлін]]у, 80&amp;nbsp;км ад [[Гораў Велікапольскі|Горава Велікапольскага]], 490&amp;nbsp;км ад [[Варшава|Варшавы]].

== Назва ==
Паходжаньне назвы ''Слубіцы'' выклікае мноства спрэчак. Некаторыя выводзяць назву ад племені [[Слупяне|слупянаў]], якія насялялі абшар між [[Шпрэе]] і Одрай. Паводле іншых гістарычных крыніцаў, на правым беразе Одры ў [[Сярэднявечча|Сярэднявеччы]] ляжала паселішча ''Зьбівіц'', ''Зьбірвіц'' або ''Зьлівіц''. Таксама можна вывесьці назву ''Слубіцы'' ад слова ''слуп''.

Да 1945 року места ўваходзіла ў склад [[Франкфурт-на-Одры|Франкфурту]] і мела назву Дамфарштат. Цяперашнюю назву атрымала ў 1946 року пасьля аддачы тэрыторыі ў склад Польшчы.

== Мінуўшчына ==
[[Файл:Frankfurt Słubice.jpg|значак|зьлева|Сьвяткаваньне на пагранічным мосьце пасьля далучэньня Польшчы да [[Шэнгенскае пагадненьне|Шэнгенскага пагадненьня]] (21 сьнежня 2007)]]
Першыя згадкі пра паселішча на гэтым месцы адносяцца да XIII стагодзьдзя: у 1225 року [[Генрык I Барадаты]] меў надаць яму гандлёвы прывілей і {{Не перакладзена|Складачнае права|права складу|d|Q506758}}. У 1253 паселішча атрымала мескія правы, а ў дакумэнце названае ''Vrankenvorde'' (Франкенфордэ)&lt;ref name=&quot;DDR&quot;&gt;Märkische Oderzeitung/Frankfurter Stadtbote, 7. Juli 2006, S. 15.&lt;/ref&gt;. Ад таго часу да 1945 року правабярэжная частка [[Франкфурт-на-Одры|Франкфурту-на-Одры]] называлася ''Dammvorstadt'' (літаральна «Прадмесьце на вале»). З пачаткам вайны за валоданьне рэгіёнам, у 1319, гэты край заняў {{Не перакладзена|Сьпіс памяранскіх валадароў|памяранскі герцаг|d|Q370303}} [[Варціслаў IV]]&lt;ref&gt;Edward Rymar, ''Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką'', w: ''Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka'', nr 4/1979, s. 481.&lt;/ref&gt;, а ў 1324 яны канчаткова перайшлі да [[Вітэльсбахі|Вітэльсбахаў]], стаўшыся часткай [[Брандэнбург (маркграфства)|Брандэнбурскай маркі]]. У 1326 року да ваколіцаў места дайшоў літоўска-польскі наезд&lt;ref&gt;Ibid., s. 494.&lt;/ref&gt;.

Пасьля Вітэльсбахаў, у 1373 року маркграфства Брандэнбург дзякуючы намаганьнямі рымскага імпэратара і чэскага караля [[Карл IV Люксэмбурскі|Карла IV]] стаў часткаю [[Землі Чэскай кароны|Чэскай Кароны]]. Чэскае панаваньне трывала 42 гады, да 1415 року, калі кароль рымскі і вугорскі, намесьнік Чэскага каралеўства [[Жыгімонт Люксэмбурскі]] падараваў Брандэнбургію дынастыі [[Гогенцолерны|Гогенцолернаў]], якія валадарылі тут ажно да сканчэньня [[I сусьветная вайна|I сусьветнай вайны]]&lt;ref&gt;Jan P. Kučera; Jiří Kaše; Pavel Bělina: ''České země v evropských dějinách — 3''. 1. vyd. Praha: Paseka, 2006.&lt;/ref&gt;. Пад 1399 рокам у пісьмовых крыніцах упершыню згаданыя мясцовыя жыдоўскія могілкі, што робіць іх найстарэйшымі існымі дагэтуль жыдоўскімі могілкамі Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы.

У 1749 року ў Дамфарштаце паўстала найстарэйшае прымысловае прадпрыемства Франкфурту: фабрыка тавараў з пчалінага воску. У 1769 пачала працу фабрыка ядвабу.

У 1785 року празь вялікую веснавую паводку большасьць Дамфарштату была затопленая. У памяць пра загінулага пры гэтым камэнданта франкфурцкага гарнізону {{Не перакладзена|Леапольд Браўншвайг-Вольфэнбютэльскі|Леапольда Браўншвайг-Вольфэнбютэльскага|d|Q215225}}, сястрынца караля Фрыдрыха Вялікага, у 1787 адкрыты першы помнік у гісторыі Франкфурту-на-Одры&lt;ref&gt;[http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/slubice/art/7859076,pomnik-leopolda-brunszwickiego-w-slubicach,id,t.html Roland Semik: Pomnik księcia Leopolda Brunszwickiego w Słubicach].&lt;/ref&gt;.

У 1811 адкрытыя мескія могілкі (цяпер камунальныя могілкі Слубіцаў). У II палове XIX стагодзьдзя расквітала прамысловасьць, у гэты пэрыяд пачалі дзейнасьць збройная фабрыка і мэталаліцейны завод.

23 студзеня 1898 року рушыла [[Трамвай у Франкфурце-на-Одры|франкфурцкая трамвайная сетка]], якая праз мост на Одры даходзіла і ў правабярэжную частку&lt;ref&gt;[http://slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/2401-komunikacja-miejska-w-slubicach-wczoraj-i-dzis Roland Semik: Komunikacja miejska w Słubicach wczoraj i dziś]&lt;/ref&gt;. У 1914—1927 роках расейскія вайсковапалонныя збудавалі Ўсходнема́рскі стадыён&lt;ref&gt;[http://www.slubice24.pl/poznaj-slubice/slubice-wczoraj-i-dzis/4466-stadion-w-slubicach-historia-uwieczniona-na-starych-fotografiach slubice24.pl — Stadion w Słubicach. Historia uwieczniona na starych fotografiach].&lt;/ref&gt;.

З надыходам савецкіх войскаў у лютым 1945 року з Франкфурту-на-Одры эвакуяванае цывільнае насельніцтва. У бітвах за места палеглі больш за 100 жаўнераў гвардзейскага танкавага корпусу 1-га Беларускага фронту і 7-га Войска Польскага. У іхні гонар у 1949 року адкрыты манумэнт Перамогі і Братэрства зброі на пляцы Герояў&lt;ref&gt;«Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939—1945» Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 236.&lt;/ref&gt;.

З 1945 року места перайшло ў склад Польшчы. У 1950 Слубіцы сталі цэнтрам Жэпінскага павету, пераўтворанага ў 1959 у [[Слубіцкі павет|Слубіцкі]].

У 1972 адкрыты памежны пераход між Слубіцамі ды [[Франкфурт-на-Одры|Франкфуртам на Одры]].

У 1998 року завершанае будаўніцтва [[Калегіюм Палёніюм (Слубіцы)|Калегіюм Палёніюм]] — аддзяленьня [[познань]]скага [[Унівэрсытэт імя Адама Міцкевіча|ўнівэрсытэту імя Адама Міцкевіча]].

== Турыстычная інфармацыя ==
[[Файл:Słubice Collegium Polonicum-002.jpg|значак|[[Калегіюм Палёніюм (Слубіцы)|Калегіюм Палёніюм]]]]
* Жыдоўскія могілкі на вуліцы Транспартовай (1399&lt;ref&gt;{{Спасылка |загаловак = Cmentarz żydowski w Słubicach w rejestrze zabytków |url = https://web.archive.org/web/20140711071616/http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20140205/POWIAT11/140209737 |выдавец = Gazeta Lubuska |дата публікацыі = 2014-02-05}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Спасылка |загаловак = Cmentarz żydowski w Słubicach wpisany do rejestru zabytków |url = https://web.archive.org/web/20140208012140/http://slubice24.pl/wiadomosci/aktualnosci/5459-cmentarz-zydowski-w-slubicach-wpisany-do-rejestru-zabytkow |назва праекту = Słubice24.pl |дата публікацыі = 2014-02-04}}&lt;/ref&gt;);
* Касьцёл Дзевы Марыі Каралевы Польшчы (збудаваны ў 1775 як стралецкі дом);

Празь места праходзіць польскі кавалак [[Шлях сьвятога Якуба|дарогі сьвятога Якуба]].

У 2014 року на Франкфурцкім пляцы Слубіцаў адкрыты першы ў сьвеце [[помнік Вікіпэдыі (Слубіцы)|помнік Вікіпэдыі]].

== Эканоміка ==
Яшчэ ў канцы 90-х рокаў XX стагодзьдзя ў Слубіцах дзейнічалі мэблевая фабрыка, а таксама адна з найбольшых у Польшчы фабрыка па вырабе джынсаў. Цяпер у Слубіцах пераважна разьвіваецца гандаль і паслугі. Найбольшае паводле колькасьці працаўнікоў прадпрыемства — мескі рынак на рагу вуліцаў Купецкай і Спартовай.

== Транспарт ==
Дзякуючы разьмяшчэньню на мяжы зь Нямеччынай Слубіцы выконваюць функцыю транспартнага вузла, празь які праходзяць аўтастрада {{Таблічка-pl|М|А2}}, дарогі дзяржаўнага значэньня {{Таблічка-pl|Д|29}} ды {{Таблічка-pl|Д|31}}.

Чыгуначны прыпынак на лініі Слубіцы — Познань — [[Варшава]]

[[Трамвай у Франкфурце-на-Одры|Трамвай у Франкфурце]] дзейнічаў з 1898 року і йшоў таксама на правы бераг (цяперашнія Слубіцы). Пасьля 1945 року правабярэжная частка Франкфурту адышла да Польшчы, і трамвайнае злучэньне спынілася, а шляхі былі разабраныя.

З 1929 року ў правабярэжнай частцы Франкфурту хадзіў маршрутны аўтобус, таксама ліквідаваны пасьля далучэньня да Польшчы. З 2012 року курсуюць аўтобусы між Слубіцамі ды Франкфуртам-на-Одры. А з 2013 запушчаныя мескія аўтобусныя маршруты, дзейнічаюць 7 лініяў.

== Адукацыя ==
У Слубіцах дзейнічаюць 6 пачатковых школаў, 3 старэйшыя школы, 2 ліцэі, музычная школа.

У 1992 ў супрацоўніцтве познаньскага [[Унівэрсытэт імя Адама Міцкевіча|ўнівэрсытэту імя Адама Міцкевіча]] і франкфурцкага [[Унівэрсытэт Віядрына (Франкфурт-на-Одры)|унівэрсытэту Віядрына]] адкрыты [[Калегіюм Палёніюм (Слубіцы)|Калегіюм Палёніюм]].

== Рэлігія ==
2 [[Каталіцкі касьцёл у Польшчы|каталіцкія]] касьцёлы, храм [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|аўтакефальнай праваслаўнай царквы]], зборы [[Пяцідзясятнікі|пяцідзясятнікаў]] і [[Сьведкі Еговы|Сьведак Еговы]].

== Спорт ==
Слубіцкі палац спорту і адпачынку мае стадыён, 4 трэнавальныя пляцоўкі, гімнастычную залю, комплекс адкрытых басэйнаў, тэнісныя корты, гольфавае поле&lt;ref&gt;{{Спасылка |загаловак = Informacje o obiektach i zapleczu sportowym |url = https://web.archive.org/web/20120417201437/http://osir.slubice.pl/obiekty.html |выдавец = Ośrodek Sportu i Rekreacji w Słubicach}}&lt;/ref&gt;.

Футбольны клюб «[[Палёнія Слубіцы|Палёнія]]» гуляе ў IV Любускім дывізіёне&lt;ref&gt;{{Спасылка |url = http://www.polonia.slubice.pl/historia.htm |загаловак = Polonia Słubice – oficjalna strona |аўтар = |мова = pl}}&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* ''Frankfurt (Oder) und Słubice — Topographischer Stadtplan'', 2007, {{ISBN|978-3-7490-4170-1}}.
* Marian Eckert / Tadeusz Umiński: ''Ziemia słubicko-rzepińska'', Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra 1965.
* Walter Hausdorf/ Siegrid Noack: ''Słubice — Ulice, drogi i place a ich rozwój historyczny'' we: ''Frankfurter Jahrbuch 2005, S. 95-191, {{ISBN|3-933416-61-2}}.''
* Thomas Jäger: ''Die Seidenfabrik in der Frankfurter Dammvorstadt'', Frankfurt (Oder) 2001.
* Andrzej Jermaczek (red.): ''Wstępna inwentaryzacja przyrodnicza gminy Słubice'' (mscr.). Projekt WWF «Zielona wstęga Odra — Nysa». Lubuski Klub Przyrodników. Świebodzin 1993.
* Andrzej Jermaczek/ Paweł Pawlaczyk: ''Koncepcja ochrony przyrody obszaru objętego projektem WWF «Zielona wstęga Odra — Nysa» — synteza'' (mscr.). Lubuski Klub Przyrodników, Świebodzin 1996.
* Monika Kilian/ Ulrich Knefelkamp (red.): ''Frankfurt Oder Slubice. Sieben Spaziergänge durch die Stadtgeschichte'', Berlin 2003, {{ISBN|3-931278-06-9}}.
* Ulrich Knefelkamp / Siegfried Griesa (red.): ''Frankfurt an der Oder 1253—2003'', Verlag für Wissenschaft und Forschung, Berlin 2003.
* Jörg Kotterba/ Frank Mangelsdorf (wyd.): ''Einst und jetzt. Frankfurt (Oder) / Slubice'', Culturcon Medien, 2010.
* Jan Krajniak: ''Pojezierze Lubuskie. Międzyrzecz — Świebodzin — Sulęcin — Słubice'', Wyd. Poznańskie, Poznań 1982.
* Sebastian Preiss/ Uta Hengelhaupt / Sylwia Groblica/ Almut Wille/ Dominik Oramus: ''Słubice. Historia — topografia — rozwój'', Słubice 2003.
* Eckard Reiß / Magdalena Abraham-Diefenbach (red.): ''Makom tow — dobre miejsce. O cmentarzu żydowskim w Słubicach i Frankfurcie nad Odrą'', Vergangenheits Verlag, Berlin 2012.
* Maria Rutowska (red.): ''Słubice 1945—1995'', Słubice 1996.
* Robert Stańko/ Andrzej Jermaczek: ''Inwentaryzacja i waloryzacja przyrodnicza oraz projekt ochrony przyrody obszarów zalewowych doliny Odry w rejonie Słubic'' (mscr.) Projekt WWF «Zielona wstęga Odra — Nysa». Lubuski Klub Przyrodników. Świebodzin 1998.
* Michał Szczaniecki/ Stanisława Zajchowska (red.): ''Ziemia Lubuska'', Instytut Zachodni, Poznań 1950.
* Ralf-Rüdiger Targiel, ''Frankfurt (Oder), so wie es war. Fotografierte Zeitgeschichte'', Drooste 1994.

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.slubice.pl Афіцыйная бачына]

{{Гарады Любускага ваяводзтва}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Слубіцы (гміна, Любускае ваяводзтва)]]
[[Катэгорыя:Гарады Любускага ваяводзтва]]</text>
      <sha1>fewnddo3c8n2j7ydde3dv6lgfzqf5te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2024 году</title>
    <ns>0</ns>
    <id>273397</id>
    <revision>
      <id>2621522</id>
      <parentid>2613494</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T22:49:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621522</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12635" sha1="a8rcpm2o0viurh9x4v7wqzusmoh01iw" xml:space="preserve">{{Выбары
|Назва                  = Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2024 году
|Краіна                 = ЗША
|Варыянт сьцягу         = 
|Папярэднія выбары      = Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2020 году
|Год папярэдніх выбараў = 2020
|Наступныя выбары       = Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2028 году
|Год наступных выбараў  = 2028
|Дата выбараў           = 5 лістапада 2024 году
|Выява1                 = [[Выява:Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg|160x160px]]
|Кандыдат1              = Дональд Трамп
|Колер1                 = #CE2029
|Партыя1                = [[Рэспубліканская партыя ЗША|Рэспубліканская]]
|Лідэр з1               = 2016
|Галасоў выбаршчыкаў1   = '''77 302 580'''&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вынікі прэзыдэнцкіх выбараў 2024 году|спасылка=https://www.fec.gov/resources/cms-content/documents/2024presgeresults.pdf|выдавец=[[Фэдэральная выбарчая камісія ЗША]]|мова=en|дата публікацыі=16 студзеня 2025|дата доступу=3 красавіка 2025}}&lt;/ref&gt;
|Папярэдняя колькасьць месцаў1 = 232
|Колькасьць месцаў1     = '''312'''
|Розьніца месцаў1       = '''+80'''
|Адсотак1               = '''49,8 %'''
|Выява2                 = [[Выява:Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg|160x160px]]
|Кандыдат2              = Камала Гарыс
|Колер2                 = #34AAE0
|Партыя2                = [[Дэмакратычная партыя ЗША|Дэмакратычная]]
|Лідэр з2               = 2024
|Галасоў выбаршчыкаў2   = 75 017 613
|Папярэдняя колькасьць месцаў2 = 
|Колькасьць месцаў2     = 226
|Розьніца месцаў2       = 
|Адсотак2               = 48,3 %
|Мапа                   = ElectoralCollege2024.svg
|Подпіс мапы            = Вынік па штатах: чырвоным, дзе перамог Трамп; лічбы абазначаюць галасы ад кожнага штата ў [[Выбарчая калегія ЗША|Выбарчай калегіі ЗША]]
}}
Чарговыя '''[[прэзыдэнцкія выбары ў ЗША]]''' прайшлі 5 лістапада 2024 году. Прэзыдэнт павінен уступіць у паўнамоцтвы 20 студзеня 2025 году. На выбарах баў абраны 47-ы [[Прэзыдэнт ЗША]], 46-ы Прэзыдэнт [[Джо Байдэн]] адмовіўся ад удзелу. Перамогу атрымаў кандыдат ад [[Рэспубліканская партыя ЗША|Рэспубліканскай партыі]] [[Дональд Трамп]].

== Выбары ==
Галасаваць можа грамадзянін ЗША, які пастаянна пражывае на тэрыторыі 50 штатаў або [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)|сталічнай акругі]], не знаходзіцца ў турме на момант галасаваньня і нарадзіўся ў адным з штатаў ці акрузе Вашынґтон. Асобы, якія нарадзіліся грамадзянамі ЗША і пераехалі жыць у іншыя краіны, могуць галасаваць з-за мяжы, іх галасы таксама ўдзельнічаюць у [[Прэзыдэнцкі праймэрыз (ЗША)|праймэрызу]].

Абірацца на пасаду Прэзыдэнта ЗША можа чалавек, які нарадзіўся ў ЗША і старэйшы за 35 гадоў. З другой паловы XIX стагодзьдзя прэзыдэнты заўсёды абіраюцца з [[Дэмакратычная партыя|Дэмакратычнай]] альбо [[Рэспубліканская партыя ЗША|Рэспубліканскай]] партый. Кандыдатам ад партыі на пасаду прэзыдэнта становіцца чалавек, які перамог партыйны праймэрыз.

ЗША на дадзены момант зьяўляецца апошняй дзяржавай у сьвеце, дзе няма простага галасаваньня. Галасаваньне праходзіць па мажарытарнай сыстэме, пры якой патрэбна набраць як мінімум 50 %+1 голас, каб перамагчы галасы [[Калегія выбарнікаў|Калегіі выбарнікаў]] у 48 з 50 штатаў{{Заўвага|Выключэньні — [[Мэн (штат)|Мэн]] і [[Нэбраска]]. Яны падзяляюцца на акругі і ўжо там абіраюцца кандыдаты па мажарытарнай сыстэме. Нэбраска на 2022 год мае 5 электаральных галасоў, Мэн — 4.}}. Кожнаму штату дазволена пэўная колькасьць выбарнікаў (з 3 да 55 паводле [[Перапіс насельніцтва ЗША, 2020|перапісу насельніцтва ЗША 2020]]) залежна ад насельніцтва. Галасоў заўсёды ня меней трох на штат, бо галасы раўняюцца колькасьці паслоў у [[Палата прадстаўнікоў ЗША|Палаты прадстаўнікоў]] — залежыць ад насельніцтва (не меней аднаго), і двум сэнатарам ад штату. [[Акруга Калюмбія]] атрымлівае права галасаваньня на выбарах трыма галасамі. Колькасьць удзельнікаў Парлямэнту ЗША і выбаршчыкаў роўная 538. Каб стаць прэзыдэнтам, патрэбна набраць 270 галасоў выбаршчыкаў&lt;ref&gt;[https://be.atomiyme.com/%D1%8F%D0%BA-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%8E%D1%86%D1%8C-%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D1%9E-%D0%B7%D1%88%D0%B0-%D1%8F%D0%BA/ Як Выбіраюць Прэзыдэнта Ў ЗША? Як Працуе Выбарчая Сістэма? Прэзідэнцкія Выбары Ў ЗША]&lt;/ref&gt;.

== Кандыдаты ==
=== Дэмакратычная партыя ===
[[Джо Байдэн]], дзеючы 46-ы прэзыдэнт ЗША, заявіў, што ён збіраецца ісьці на другі тэрмін&lt;ref&gt;[https://www.svaboda.org/a/32378641.html Байдэн мае намеры зноў удзельнічаць у прэзыдэнцкіх выбарах ЗША ў 2024 годзе]&lt;/ref&gt; На момант выбараў яму споўніцца 82 гады. Ён ужо зьяўляецца найбольш старым прэзыдэнтам па ўзросту ўступленьня на гэтую пасаду па выніках [[Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2020 году|выбараў 2020 году]]. Акрамя яго, яшчэ ніхто не заявіў афіцыйна, што ён будзе кандыдатам у праймерыз. Да катэгорыі больш патэнцыяльных кандыдатаў на гэтыя выбары адносяць [[Віцэ-прэзыдэнт ЗША|48 віцэ-прэзыдэнта]] [[Камала Гарыс|Камалу Гарыс]], мэра [[Нью-Ёрк]]а [[Эрык Адамз|Эрыка Адамза]], і гэтыя кандыдаты могуць стаць другімі прэзыдэнтамі з чырвоным колерам скуры (першы — [[Барак Абама]]), а Камала Гарыс можа стаць яшчэ і першай жанчынай на посьце прэзыдэнта ЗША. Таксама міністар транспарту [[Піт Бутыджыч]], які можа стаць першым прэзыдэнтам — адкрытым [[Гей|геям]] за межамі [[Эўропа|Эўропы]] і ЗША, і ўжо стаў першым адкрытым геям кабінета ЗША.

=== Рэспубліканская партыя ===
45-ы прэзыдэнт краіны [[Дональд Трамп]] заяўляў, што мог бы паспрабаваць пайсці на другі тэрмін прэзыдэнцтва&lt;ref&gt;[https://bel.sputnik.by/amp/20220116/tramp-paabyatsa-vyarnutstsa--bely-dom-1059528612.html Трамп паабяцаў вярнуцца ў Белы дом]&lt;/ref&gt;, і мае на гэта права па Канстытуцыі ЗША. Калі ён пераможа на выбарах 2024 году, то стане другім прэзыдэнтам пасля [[Гровэр Кліўленд|Гровэра Кліўленда]], які абраўся на другі тэрмін з разрывам, і традыцыйна ён будзе лічыцца 45-ы і 47-ы прэзыдэнтам.

Пасьля пераможных для Трампа прэзыдэнцкіх дэбатаў 27 чэрвеня 2024 году, палітычныя апанэнты зьмясьцілі ў [[Сацыяльная сетка|сацыяльных сетках]] некалькі заклікаў да яго [[забойства]], бо яго перадвыбарчая падтрымка стала пераважнай. Сярод іншага, такія заклікі зрабілі: 70-гадовы ангельскі эўракамуніст, які працаваў тэлевядоўцам на дзяржаўную «[[Брытанская вяшчальная карпарацыя|Брытанскую вяшчальную карпарацыю]]», і 66-гадовая акторка зь [[Іліной|Іліною]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=Ліз Сторэр|загаловак=Левыя пагражаюць Дональду Трампу «забойствам» пасьля тыдня дэбатаў|спасылка=https://www.skynews.com.au/opinion/left-threatens-donald-trump-with-assassination-following-debate-week/video/6f829d427ccb8b1cba9489ced520988a|выдавец=Тэлеканал «[[Нябесныя навіны]] Аўстраліі»|мова=en|дата публікацыі=4 ліпеня 2024|копія=https://www.youtube.com/watch?v=IFjXC3hHk_s|дата копіі=4 ліпеня 2024|дата доступу=15 ліпеня 2024}}&lt;/ref&gt;. 14 ліпеня 2024 году Дональд Трамп атрымаў [[Пальная зброя|агняпальнае]] раненьне вуха ў выніку [[Замах на Дональда Трампа|замаху]] на перадвыбарчым сходзе ў [[Пэнсыльванія|Пэнсыльваніі]] (горад [[Батлер]]). У выніку нападу загінуў 50-гадовы пажарнік Коры Кампэратор. Яшчэ два ўдзельнікі сходу былі параненыя. [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] паведаміла, што нападнікам быў 20-гадовы Томас Крукс. Ён быў застрэлены снайпэрам [[Таемная служба ЗША|Таемнай службы ЗША]]&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=«[[Эўранавіны]]»|загаловак=Дональд Трамп паранены на перадвыбарным мітынгу|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20240714/1720941043-donald-tramp-paraneny-na-peradvybarnym-mityngu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=14 ліпеня 2024|дата доступу=15 ліпеня 2024}}&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Прэзыдэнцкія выбары ў ЗША 2024 году]]
[[Катэгорыя:2024 год у ЗША]]
[[Катэгорыя:Выбары 2024 году]]
[[Катэгорыя:Дональд Трамп]]
[[Катэгорыя:Камала Гарыс]]</text>
      <sha1>a8rcpm2o0viurh9x4v7wqzusmoh01iw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Баляслаў Берут</title>
    <ns>0</ns>
    <id>276423</id>
    <revision>
      <id>2621507</id>
      <parentid>2564955</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T21:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621507</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1735" sha1="piyi87e8vltfgpnj1uyw662g83j5esp" xml:space="preserve">{{Дзяржаўны дзяяч
|арыгінал_імя       = {{lang-pl|Bolesław Bierut|скарочана}}
|лацінка=Balasłaŭ Bierut}}

'''Баляслаў Бе́рут''' ({{lang-pl|Bolesław Bierut|скарочана}}; 18 красавіка 1892, [[Руры (Люблін)|Руры]] каля [[Люблін]]у — 12 сакавіка 1956, [[Масква]], [[РСФСР]], [[СССР]]) — партыйны і дзяржаўны дзяяч, першы прэзыдэнт [[Польская Народная Рэспубліка|Польскай Народнай Рэспублікі]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і з-пад [[Тарнабжэг]]у&lt;ref&gt;Smoleń M. Encyklopedia Białych Plam. — Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, 2000. S. 30-39.&lt;/ref&gt; ([[Падкарпацкае ваяводзтва]]), сын Войцеха Берута і Мар’яны Салямеі з Вольскіх&lt;ref&gt;Chyliński J. Jaki był Bolesław Bierut. Wspomnienia syna. — Warszawa, 1999. S. 27, 210.&lt;/ref&gt;.

З 1918 году ў Камуністычнай партыі Польшчы. У 1933—1939 гадох адбываў турэмны тэрмін у [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай Рэспубліцы]].

У 1947—1952 гадох быў прэзыдэнтам ПНР&lt;ref&gt;{{Літаратура/БЭ|2к}} С. 123.&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Бірута (імя)]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/БЭ|2}}

[[Катэгорыя:Польскія палітыкі]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты Польшчы]]</text>
      <sha1>piyi87e8vltfgpnj1uyw662g83j5esp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Перагонка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>279172</id>
    <revision>
      <id>2621530</id>
      <parentid>2481446</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>67502</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2621530</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1890" sha1="41hve241qcjqkyusx0c2ucrwcmg2880" xml:space="preserve">'''Пераго́нка''' або '''дыстыля́цыя''' — працэс [[Мэтад разьдзяленьня|разьдзяленьня]] складнікаў ці рэчываў у вадкай [[Сумесь|сумесі]] з дапамогай выбарчага [[Кіпеньне|кіпеньня]] і [[Кандэнсацыя|кандэнсацыі]], звычайна ўнутры апарату пад назвай [[перагонны куб]]. [[Сухая перагонка]] адбываецца награваньнем цьвёрдых матэрыялаў да газападобных прадуктаў; пры гэтым могуць адбывацца такія хімічныя перамены, як [[разбуральная перагонка]] або [[крэкінг]]. У [[Хімічная прамысловасьць|прамысловасьці]] перагонка — гэта практычна ўнівэрсальна патрэбная [[тэхналягічная апэрацыя]], хоць і ёсьць фізычным працэсам разьдзяленьня, а не [[Хімічная рэакцыя|хімічнай рэакцыяй]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.extension.purdue.edu/extmedia/AE/AE-117.html Алькагольная перагонка] {{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20200730041226/http://www.members.tripod.com/historycheme/h_distill.html Перагонка нафты] {{ref-en}}

{{Бібліяінфармацыя}}
{{Накід}}

[[Катэгорыя:Перагонка| ]]
[[Катэгорыя:Альхімічныя працэсы]]
[[Катэгорыя:Фазавыя пераходы]]
[[Катэгорыя:Газавыя тэхналёгіі]]
[[Катэгорыя:Старажытныя вынаходніцтвы]]</text>
      <sha1>41hve241qcjqkyusx0c2ucrwcmg2880</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вязынка (Маладэчанскі раён)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>279728</id>
    <revision>
      <id>2621605</id>
      <parentid>2487887</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T10:10:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>стыль</comment>
      <origin>2621605</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="287" sha1="rhtgo4m82xippy3t119xj8phug0olkw" xml:space="preserve">{{Болей}}

[[Катэгорыя:Радашкавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі населеных пунктаў Менскай вобласьці]]</text>
      <sha1>rhtgo4m82xippy3t119xj8phug0olkw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Парнаграфія ў Славеніі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>283191</id>
    <revision>
      <id>2621326</id>
      <parentid>2613250</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:35:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621326</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3584" sha1="85tr7vtxoi9zzs9jk6gx30err0uoihk" xml:space="preserve">[[Выява:Deljenje vrtnic valentinovo 14.2.2017 Ljubljana.webm|міні|Запіс на дзень сьв. Валянтына ў Славеніі.]]
'''Парнаграфія ў Славеніі''' забароненая для грамадзкага прагляду і караецца&lt;ref&gt;[https://zakonodaja.com/uporabnik/prijava?t=bbr&amp;r=uua,adr&amp;d=0&amp;uui=1662132275 Права Славеніі]&lt;/ref&gt;. Простыя грамадзяне могуць купляць і глядзець порнавырабы. [[Дзіцячая парнаграфія]] ў краіне забароненая і караецца. Існуюць прадпрыемствы, якія распаўсюджваюць порнавырабы. Асноўныя порнавырабы ідуць цераз [[Парнаграфія ў сеціве|сеціва]].
[[Выява:SORS-SloPopevka2005-Zana.jpg|міні|Выступ аркестру ў Славеніі ў 2005 годзе.]]
[[Выява:2014 Metaldays (14767433164).jpg|міні|Фэст у Славеніі ў 2014 годзе.]]

У [[СФРЮ|камуністычнай Югаславіі]] парнаграфія была даступная для невялікага кола асобаў. Порнавырабы патаемна «па-ціху» прывозілі з-за мяжы, як правіла з Заходняе Эўропы. Пасьля зьменаў ва ўладзе і падзеньня ўраду бальшавікоў порнавырабы сталі шырока прадавацца ў [[Славенія|Славеніі]]. Порнавырабы сталі даступнымі для простага чалавека. У 1990-ыя гады ледзь усе рынкі краіны мелі месца продажаў відэа, дзе таксама можна было купіць порна. Сталі прадавацца [[порначасопіс]]ы замежныя і самаробныя.

== Выявы карцінаў ==
Выявы голых людзей у мастацтве Славеніі:
&lt;center&gt;&lt;gallery widths=180px&quot; heights=&quot;205px&quot;&gt;
Janez Potočnik - Dvojni moški akt, po Schmutzerju.jpg|Два мужчыны
Pavel Künl - Herkul z gorjačo in levjo kožo.jpg|Мужчына з голаю [[Піся (частка цела)|пісяю]]
Josip Germ - Študija moškega akta.jpg|Голы мужчына
Valentin Hodnik - Sedeča.jpg|Жанчына
Matej Sternen - Ženski akt na postelji.jpg|Жанчына з голымі грудзямі
&lt;/gallery&gt;&lt;/center&gt;

== Дзеячы ==
Славенія мае сваіх дзеячоў ў [[Парнафільм|порнастужках]]. Іх можна знайсьці ў [[Парнаграфія ў сеціве|сеціве]]. Сярод іх можна назваць Андрэя Елен, Эйсія Літаль, Люнар Бэм, Фоксі Клерыс, Тара Трыніты, Гот Доль Айрыс, Нэза Марольт, 
Вальд Дэвіль, Лія Леніс, Катарына Бэнцэк, Эн Сьвікс, Нэза Эма Янэзіч, Сара Фокс, Каця Зайчэк, Урска Цэпін, Бьюты Джоў, Злата Акугіч&lt;ref&gt;[https://www.instagram.com/vip_angeli/p/vbABqyB7tG/ Злата Акугіч] на [[Інстаграм]]&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Маскарад (стужка, 1971)|Маскарад]] 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Парнаграфія}}

[[Катэгорыя:Парнаграфія ў Славеніі]]</text>
      <sha1>85tr7vtxoi9zzs9jk6gx30err0uoihk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Здраднік (фільм)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>283446</id>
    <revision>
      <id>2621464</id>
      <parentid>2532085</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Здраднік (стужка)]] у [[Здраднік (фільм)]]</comment>
      <origin>2532085</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2329" sha1="669t02lg5i73nnmvxjum7voa1e5v940" xml:space="preserve">{{Тэлесэрыял
|назва             = Здраднік
|арыгназва         = {{мова-ee|Reetur}}
|выява             = 
|памер_выявы       = 
|подпіс_выявы      = 
|жанр              = 
|стваральнік       = 
|паводле           = &lt;!-- твор, па якім экранізацыя --&gt;
|рэжысэр           = 
|прадусар          = 
|сцэнарыст         = 
|дыктар            = 
|ролі              = Тамбэт Туйск
|кампазытар        = 
|апэратар          = 
|мантаж            = 
|краіна            = {{Сьцяг Эстоніі}}[[Эстонія]]
|студыя            = 
|месца_здымак      = [[Латвія]], [[Эстонія]]
|сэзоны            = 3
|сэрыі             = 6
|сьпіс_сэрыяў      = 
|дата_прэм’еры     = 20 сьнежня 2019
|дата_сканчэньня   = 22 студзеня 2020
|мова              = [[Эстонская мова|эстонская]], [[Латыская мова|латыская]], [[Расейская мова|расейская]]
|працягласьць      = &lt;!-- сярэдняя працягласьць сэрыі --&gt;60
|прадусары         = &lt;!-- выканаўчыя --&gt;
|тэлеканал         = Эстонскае тэлебачаньне
|разрозьненьне     = 
|гук               = 
|бюджэт            = 
|прыбытак          = 
|папярэдні         = 
|наступны          = 
|зьвязаныя         = 
|сайт              = 
}}
'''Здраднік'''&lt;ref&gt;[https://www.efis.ee/et/filmiliigid/film/id/20230/ Здраднік]&lt;/ref&gt; ({{мова-ee|Reetur}}) — стужка выпушчаная ў [[Эстонія|Эстоніі]] ў 2019 годзе. Карціна апісвае падзеі пад час уступу Эстоніі ў НАТО і дзейнасьць расейскіх выведнікаў у Эстоніі і Латвіі.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.efis.ee/et/filmiliigid/film/id/20230/ Здраднік] на [[Эстонская кіна база зьвестак|ЭКБЗ]]

[[Катэгорыя:Фільмы 2019 году]]</text>
      <sha1>669t02lg5i73nnmvxjum7voa1e5v940</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кома (футбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>285177</id>
    <revision>
      <id>2621625</id>
      <parentid>2619844</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T11:37:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artsiom91</username>
        <id>28241</id>
      </contributor>
      <comment>выпраўленьне спасылак</comment>
      <origin>2621625</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12121" sha1="6n5cywlgoihr4jp1d5hnlps00pv096c" xml:space="preserve">{{Футбольны клюб
|Назва            = Кома
|Лягатып          = Calcio Como - logo (Italy, 2019-).svg
|ПоўнаяНазва      = Como 1907 S.r.l.
|Заснаваны        = 1907
|Горад            = [[Кома (горад)|Кома]], [[Італія]]
|Стадыён          = [[Джузэпэ Сынігальля (стадыён)|Джузэпэ Сынігальля]]
|Умяшчальнасьць   = 13602
|Прэзыдэнт        =
|Чэмпіянат        = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|КомаЛіга}}
|Сэзон            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|КомаСэзон}}
|Месца            = {{Папярэдні футбольны сэзон Італіі|Кома}}
|Прыналежнасьць   = Італьянскія
}}
«'''Кома'''» ({{мова-it|Como 1907}}) — італьянскі футбольны клюб з гораду [[Кома (горад)|Кома]]. Заснаваны ў 1920 годзе, але некалькі разоў за гісторыю банкрутаваў. Каралеўскі сіні зважаецца традыцыйным колер каманды.

== Гісторыя ==
Упершыню «Кома» далучыўся да [[Сэрыя А|Сэрыі А]] ў 1949 годзе, дзе трымаўся чатыры гады, пасьля чаго страціў месца ў эліце. Наступныя 20 гадоў каманда спаборнічала у [[Сэрыя Б чэмпіянату Італіі па футболе|Сэрыі Б]] і [[Сэрыя С чэмпіянату Італіі па футболе|С]], але часьцей у другім паводле значнасьці дывізіёне. Адраджэньне клюбу прыпала на 1970-я гады, калі каманда стала прэтэндэнтам на прасоўваньне ў Сэрыю А, што было дасягнута ў 1975 годзе. Аднак, нават не зважаючы на ўсе намаганьні такіх зорных гульцоў, як то [[Алесандра Сканцыяні]], «Кома» пратрымалася ў першым дывізіёне толькі адзін сэзон. Да 1978 году паўночнікі апусьціліся у Сэрыю С1, але па аднаўленьні каманды, у якую ўвашлі такія зоркі, як то [[П’етра Вэрхавод]], клюб дамогся пасьлядоўных павышэньняў і на два гады каманда пратрымалася ў Сэрыі А.

[[Файл:Como Calcio 1975-1976.jpg|значак|зьлева|Каманда «Кома» перад матчам супраць «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]]» сэзону 1975—1976 гадоў.]]
У 1984 годзе «Кома» здолеў яшчэ раз падняцца ў найвышэйшы дывізіён, а наступнае пяцігадовае знаходжаньне ў Сэрыі А стала самым пасьпяховым часам клюбу. У 1986 годзе, дзякуючы высілкам швэда [[Дан Карнэліюсан|Дана Карнэліюсана]] і італьянца [[Стэфана Барганова]], каманда скончыла сэзон на 9-м месцы. У наступны сэзон «Кома» паўтарыла вынік, але колькасьць забітых галоў каманды была значна меншай. У першую чаргу, такое дасягненьне было зробленае, дзякуючы добрай абароне клюбу, якую ачоліў [[Паскуале Бруна]]. Вылет у 1989 годзе прывёў да хуткага заняпаду, і «Кома» правёў большую частку 1990-х гадоў у розыгрышах Сэрыі С1, за выключэньнем [[Чэмпіянат Італіі па футболе 1994—1995 гадоў|сэзону 1994—1995 гадоў]]. У гэтыя часы ў адзін з сэзонаў браму каманды абараняў [[Карлё Кудычыні]], які ў пасьля быў галкіпэрам ангельскіх «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]» і «[[Тотэнгэм Готспур]]».

На пачатку новага стагодзьдзя «Кома» зьедала кароткі час адраджэньня. У 2001 годзе каманда прасунулася ў Сэрыю Б. У гэтым сэзоне капітан каманды [[Масіміляна Фэрыньнё]] па матчы супраць «[[Модэна (футбольны клюб)|Модэны]]» пабіўся ў распранальні з гульцом супернікаў [[Франчэска Бэрталёцьці]], які трапіў у кому. У выніку лідэр «Кома» быў дыскваліфікаваны на тры гады. Тым ня менш, каманда паводле вынікаў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2001—2002 гадоў|сэзону 2001—2002 гадоў]] здолела прасунуцца ў Сэрыю А. Вяртаньне было няўдалым, дружына ўвесь сэзон займала два апошнія месцы, а праз бойку заўзятараў, клюб атрымаў забарону на матчы на родным стадыёне. Клюб страціў месца ў элітным дывізіёне, а ў сьнежні 2004 году у выніку фінансавых цяжкасьцяў збанкрутаваў&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170812210739/http://archiviostorico.gazzetta.it/2004/dicembre/29/Ecco_come_salvero_Como__ga_10_0412297066.shtml «Ecco come salverò il Como»]. La Gazzetta dello Sport.&lt;/ref&gt;. Аніводны інвэстар ня здолеў завалодаць «Кома», але неўзабаве паўстаў новы аднайменны клюб&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20100729181112/http://legaproago.football.it/societa/lp1da/44 «Como»]. Lega Pro.&lt;/ref&gt;, якому было дазволена ўзяць удзел у розыгрышы Сэрыі Д 2005—2006 гадоў.

Новыя эканамічныя праблемы ўзьніклі ў [[Чэмпіянат Італіі па футболе 2016—2017 гадоў|сэзоне 2016—2017 гадоў]], што вымусіла клюб выставіцца на аўкцыён. Толькі на чацьвертым аўкцыёне актывы клюбу набыла Акосуа Пуні Эсьен, жонка ганскага футбаліста [[Майкл Эсьен|Майкла Эсьена]]&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170425020522/http://www.laprovinciadicomo.it/stories/como-citta/ufficiale-il-calcio-como-e-della-moglie-di-essien-vi-porteremo-in-serie-b_1229046_11/ «Il Como è di Lady Essien „Vi porteremo in serie B“»]. La Provincia di Como.&lt;/ref&gt;. Італьянская фэдэрацыя футболу не прызнала пераймальнасьць клюбу, таму «Кома» мусіла вярнуцца ў Сэрыю Д. У прафэсійны футбол каманда вярнулася толькі ў 2019 годзе. У гэты час сярод мінарытарных акцыянэраў клюбу былі [[Т’еры Анры]] і [[Франсэск Фабрэгас|Сэск Фабрэгас]]&lt;ref&gt;[https://www.kompas.id/baca/olahraga/2022/08/30/como-1907-wujud-ambisi-grup-djarum-di-sepak-bola «Como 1907, Wujud Ambisi Grup Djarum di Sepak Bola»]. Kompas.id.&lt;/ref&gt;. 10 траўня 2024 года «Кома» забясьпечыў сабе павышэньне ў Сэрыю А пасьля 21 году адсутнасьці ў элітным дывізіёне&lt;ref&gt;[https://football-italia.net/como-parma-promoted-to-serie-a-play-offs-set/ «Como and Parma promoted to Serie A, play-offs set»]. Football Italia.&lt;/ref&gt;.

== Склад ==
: ''Актуальны на 14 лютага 2025 году''
{{Склад}}
{{Гулец|2|{{Сьцяг Нямеччыны}}|Аб|[[Марк-Олівэр Кемпф]]||1995}}
{{Гулец|5|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Эдаарда Гальданіга]]||1993}}
{{Гулец|6|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Алесіё Явінэ]]||1991}}
{{Гулец|7|{{Сьцяг Бразыліі}}|Нап|[[Габрыел Стрэфэза]]||1997}}
{{Гулец|8|{{Сьцяг Ангельшчыны}}|ПА|[[Дэле Алі]]||1996}}
{{Гулец|9|{{Сьцяг Італіі}}|Нап|[[Алесандра Габрыелёні]]|капітан|1994}}
{{Гулец|10|{{Сьцяг Італіі}}|Нап|[[Патрык Кутронэ]]||1998}}
{{Гулец|11|{{Сьцяг Грэцыі}}|Нап|[[Анастасіяс Дубікас]]||1999}}
{{Гулец|12|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[П’ерэ Балькіні]]||1999}}
{{Гулец|13|{{Сьцяг Італіі}}|Аб|[[Альбэрта Дасэна]]||1998}}
{{Гулец|15|{{Сьцяг Бразыліі}}|Аб|[[Фэліпэ Жак]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Палмэйрас Сан-Паўлу|Палмэйрас]]|2006}}
{{Гулец|16|{{Сьцяг Гамбіі}}|Нап|[[Аліеў Фадэра]]||2001}}
{{Гулец|18|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Альбэрта Марэна]]||1992}}
{{Гулец|19|{{Сьцяг Францыі}}|Нап|[[Жанатан Іканэ]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Фіярэнтына Флярэнцыя|Фіярэнтына]]|1998}}
{{Гулец|20|{{Сьцяг Гішпаніі}}|ПА|[[Сэржы Рабэрта]]||1992}}
{{Гулец|22|{{Сьцяг Італіі}}|Бр|[[Маўра Вігарыта]]||1990}}
{{Падзел складу}}
{{Гулец|23|{{Сьцяг Аргентыны}}|ПА|[[Максіма Пэронэ]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Манчэстэр Сіці|Ман. Сіці]]|2003}}
{{Гулец|25|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Бр|[[Хасэ Рэйна|Пэпэ Рэйна]]||1982}}
{{Гулец|26|{{Сьцяг Нямеччыны}}|ПА|[[Янік Энгельгарт]]||2001}}
{{Гулец|27|{{Сьцяг Аўстрыі}}|ПА|[[Матыяс Браўнёдэр]]||2002}}
{{Гулец|28|{{Сьцяг Харватыі}}|Аб|[[Іван Смолчыч]]||2000}}
{{Гулец|30|{{Сьцяг Францыі}}|Бр|[[Жан Бютэ]]||1995}}
{{Гулец|31|{{Сьцяг Косава}}|Аб|[[Мёргім Войвада]]||1995}}
{{Гулец|33|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Люка Да Куньня]]||2001}}
{{Гулец|38|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Асан Дыяо]]||2005}}
{{Гулец|41|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Аб|[[Алекс Вальле]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]|2004}}
{{Гулец|44|{{Сьцяг Ірляндыі}}|ПА|[[Надж Разі]]||2006}}
{{Гулец|58|{{Сьцяг Італіі}}|ПА|[[Джузэпэ Мацальля]]||2006}}
{{Гулец|77|{{Сьцяг Бэльгіі}}|Аб|[[Ігнас ван дэр Брэмпт]]|{{Падказка|ар.|арэнда}} [[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Бул]]|2002}}
{{Гулец|79|{{Сьцяг Аргентыны}}|ПА|[[Ніка Пас]]||2004}}
{{Гулец|80|{{Сьцяг Францыі}}|ПА|[[Максанс Какерэ]]||2000}}
{{Гулец|90|{{Сьцяг Гішпаніі}}|Нап|[[Іван Асон]]||2002}}
{{Канец складу}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://comofootball.com/ Афіцыйны сайт]

{{Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе}}

[[Катэгорыя:Кома (футбольны клюб)| ]]</text>
      <sha1>6n5cywlgoihr4jp1d5hnlps00pv096c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MediaWiki:GrowthExperimentsSuggestedEdits.json</title>
    <ns>8</ns>
    <id>285922</id>
    <revision>
      <id>2621330</id>
      <parentid>2526411</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:40:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maintenance script</username>
        <id>40219</id>
      </contributor>
      <comment>Adding version data</comment>
      <origin>2621330</origin>
      <model>json</model>
      <format>application/json</format>
      <text bytes="1658" sha1="ojeyncijv7qzebdusybcoqrqo2ytnvl" xml:space="preserve">{
	&quot;$version&quot;: &quot;1.0.0&quot;,
	&quot;GEInfoboxTemplates&quot;: [],
	&quot;copyedit&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Артаграфія&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;expand&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Накід&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;Вікіпэдыя:Накід&quot;
	},
	&quot;image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;link_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maximumLinksToShowPerTask&quot;: 3,
		&quot;excludedSections&quot;: [],
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;underlinkedWeight&quot;: 0.5,
		&quot;minimumLinkScore&quot;: 0.6,
		&quot;maximumEditsTaskIsAvailable&quot;: &quot;no&quot;
	},
	&quot;links&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Вікіфікаваць&quot;,
			&quot;Тупіковы артыкул&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Editing_links&quot;
	},
	&quot;references&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Няма крыніц&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;Вікіпэдыя:Магчымасьць праверкі&quot;
	},
	&quot;section_image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25
	},
	&quot;update&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Абнавіць&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	}
}</text>
      <sha1>ojeyncijv7qzebdusybcoqrqo2ytnvl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621338</id>
      <parentid>2621330</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:05:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maintenance script</username>
        <id>40219</id>
      </contributor>
      <comment>Migrating data to new format</comment>
      <origin>2621338</origin>
      <model>json</model>
      <format>application/json</format>
      <text bytes="1658" sha1="f9zdx49mbmle70o5dadmcu82vdne9y7" xml:space="preserve">{
	&quot;$version&quot;: &quot;2.0.0&quot;,
	&quot;GEInfoboxTemplates&quot;: [],
	&quot;copyedit&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Артаграфія&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	},
	&quot;expand&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Накід&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;Вікіпэдыя:Накід&quot;
	},
	&quot;image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;templates&quot;: []
	},
	&quot;link_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maximumLinksToShowPerTask&quot;: 3,
		&quot;excludedSections&quot;: [],
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25,
		&quot;underlinkedWeight&quot;: 0.5,
		&quot;minimumLinkScore&quot;: 0.6,
		&quot;maximumEditsTaskIsAvailable&quot;: &quot;no&quot;
	},
	&quot;links&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Вікіфікаваць&quot;,
			&quot;Тупіковы артыкул&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Editing_links&quot;
	},
	&quot;references&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Няма крыніц&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;Вікіпэдыя:Магчымасьць праверкі&quot;
	},
	&quot;section_image_recommendation&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;,
		&quot;maxTasksPerDay&quot;: 25
	},
	&quot;update&quot;: {
		&quot;disabled&quot;: false,
		&quot;templates&quot;: [
			&quot;Абнавіць&quot;
		],
		&quot;excludedTemplates&quot;: [],
		&quot;excludedCategories&quot;: [],
		&quot;learnmore&quot;: &quot;&quot;
	}
}</text>
      <sha1>f9zdx49mbmle70o5dadmcu82vdne9y7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бажкі (Віцебская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>288967</id>
    <revision>
      <id>2621357</id>
      <parentid>2607556</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>/* Крыніцы */ [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]]</comment>
      <origin>2621357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5216" sha1="hqjhs924mugxxrb62rcoa182mzt19wb" xml:space="preserve">{{іншыя значэньні}}
{{Населены пункт/Беларусь
|Назва                            = Бажкі
|Лацінка                          = Bažki
|Статус                           = вёска
|Назва ў родным склоне            = Бажкоў
|Герб                             = 
|Сьцяг                            = 
|Гімн                             = 
|Дата заснаваньня                 = 
|Першыя згадкі                    = 
|Статус з                         = 
|Магдэбурскае права               = 
|Былая назва                      = 
|Мясцовая назва                   = 
|Вобласьць                        = [[Віцебская вобласьць|Віцебская]]
|Раён                             = [[Дрысенскі раён|Дрысенскі]]
|Сельсавет                        = [[Каханавіцкі сельсавет|Каханавіцкі]]
|Гарадзкі савет                   = 
|Старшыня гарвыканкаму            = 
|Пасада кіраўніка                 = 
|Кіраўнік                         = 
|Плошча                           = 
|Крыніца плошчы                   = 
|Вышыня                           = 
|Унутраны падзел                  = 
|Колькасьць насельніцтва          = 
|Год падліку колькасьці           = 
|Крыніца колькасьці насельніцтва  = 
|Этнічны склад насельніцтва       = 
|Год падліку этнічнага складу     = 
|Нацыянальны склад насельніцтва   = 
|Год падліку нацыянальнага складу = 
|Колькасьць двароў                = 
|Год падліку колькасьці двароў    = 
|Крыніца колькасьці двароў        = 
|Паштовы індэкс                   = 
|СААТА                            = 
|Выява                            = 
|Апісаньне выявы                  = 
 |Шырата градусаў                 = 55
 |Шырата хвілінаў                 = 49
 |Шырата сэкундаў                 = 00
 |Даўгата градусаў                = 28
 |Даўгата хвілінаў                = 02
 |Даўгата сэкундаў                = 38
|Пазыцыя подпісу на мапе          = 
|Водступ подпісу на мапе          = 
|Commons                          = 
|Сайт                             = 
}}


'''Бажкі́'''&lt;ref&gt;{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Віцебская вобласьць}} С. 148.&lt;/ref&gt; (з 1939 году — ''Первамайская''{{Заўвага|Зьнішчэньне традыцыйнай гістарычнай тапаніміі — адзін з захадаў [[Русіфікацыя Беларусі|палітыкі гвалтоўнай русіфікацыі і дэнацыяналізацыі Беларусі]] ([[расейцы|расейскага]] [[этнацыд|этнацыду]] [[беларусы|беларусаў]])}}) — вёска ў [[Беларусь|Беларусі]], каля вытокаў ракі [[Зьмейка (басэйн Дзьвіны)|Зьмейкі]]. Уваходзяць у склад [[Каханавіцкі сельсавет|Каханавіцкага сельсавету]] [[Дрысенскі раён|Дрысенскага раёну]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]].

== Гісторыя ==
Да 20 траўня 1960 году вёска ўваходзіла ў склад [[Каркалецкі сельсавет|Каркалецкага сельсавету]]&lt;ref&gt;Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 20 мая 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. № 16, 1960.&lt;/ref&gt;, у 1959—1960 гадох была яго цэнтрам&lt;ref&gt;Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 25 снежня 1959 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. № 4, 1960.&lt;/ref&gt;.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Каханавіцкі сельсавет}}
{{Дрысенскі раён}}

[[Катэгорыя:Каханавіцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Дрысенскага раёну]]</text>
      <sha1>hqjhs924mugxxrb62rcoa182mzt19wb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Валенсія (баскетбольны клюб)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291679</id>
    <revision>
      <id>2621574</id>
      <parentid>2608157</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:34:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Valencia_Basket?oldid=1296474142</comment>
      <origin>2621574</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4637" sha1="f0hi3fidxq5z6j7xflsoeiyj0ev5p66" xml:space="preserve">{{Баскетбольны клюб
|назва             = Валенсія
|былыя_назвы       = 
|выява             = Valencia Basket logo.svg
|памер_выявы       = 200пкс
|заснаваны         = 1986
|гісторыя          = 
|краіна            = [[Гішпанія]]
|мясьціна          = [[Валенсія]]
|пляцоўка          = [[Фонт дэ Сант-Льюіс]]
|зьмяшчальнасьць   = {{Лік|9000}}
|уласьнік          = 
|кіраўнік          = 
|трэнэр            = 
|чэмпіянат         = [[Ліга АБК]]
|сэзон             = 
|становішча        = 
|колер1            = #FE5900
|колер2            = #000000
|колер3            = #FFFFFF
|колер_тэксту      = #000000
|колер_фону        = #FE5900
}}
'''«Вале́нсія»''' ({{мова-es|Valencia Basket}}) — гішпанскі баскетбольны клюб з [[Валенсія|Валенсіі]]. Клюб быў заснаваны 27 верасьня 1986 году і на сёньня спаборнічае ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]]. Хатнія матчы гуляе на пляцоўцы [[Фонт дэ Сант-Льюіс]], якая здольная зьмясьціць 9 тысячаў заўзятараў. Належыць мільярдэру і ўладальніку сеткі крамаў [[Mercadona]] [[Хуан Ройг|Хуану Ройгу]]&lt;ref&gt;[https://www.elconfidencial.com/deportes/baloncesto/2017-09-27/l-alqueria-basket-inauguracion-valencia-18-millones-juan-roig_1450785/ «Olvídese de la Masía de Messi: bienvenidos a L’Alqueria de Juan Roig»]. El Confidencial.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
«Валенсія» была заснаваная 27 верасьня 1986 году пасьля таго, як футбольны клюб «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]» пастанавіла закрыць сваю баскетбольную сэкцыю&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=126081 «Valencia Basket cumple 30 años»]. ACB.&lt;/ref&gt;.

4 траўня 1988 году, падчас свайго другога сэзону ў Прымэры Б, якая на той момант была другой паводле ўзроўню лігай гішпанскага баскетболу, каманда ўпершыню прабілася ў найвышэйшы дывізіён гішпанскага баскетболу&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=75872 «23 years from the promotion of Valencia Basket»]. ACB.&lt;/ref&gt;, дзе заставалася да сэзону 1994—1995 гадоў. У 1995 годзе «Валенсія» вылецела ў другі дывізіён гішпанскай лігі пасьля паразы ў плэй-оф супраць «[[Пэньяс Уэска|Самантана]]». У наступным сэзоне, заняўшы другое месца ў лізе, якое аднак не давала права на вяртаньне ў эліту, «Валенсія» купіла месца ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]] у каманды «Сарагосы».

2 лютага 1998 году «Валенсія» ўпершыню здабыла тытул, выгуляўшы «[[Жувэнтут Бадалёна|Пінтурас Бругер]]» зь лікам 89:75 у фінале [[Кубак Гішпаніі па баскетболе сярод мужчынаў 1998 году|Кубка Гішпаніі 1998 году]], які гуляўся у [[Вальядалід]]зе. Праз год, 13 красавіка 1999 году, клюб згуляў у фінале Кубка ФІБА Сапорта 1998—1999 гадоў, але каманда саступіла італьянскаму «[[Трэвіза (баскетбольны клюб)|Бэнэтану]]» зь лікам 64:60 у фінале, які гуляўся ў [[Сарагоса|Сарагосе]]. Праз тры гады клюб зноў прабіўся ў фінал, але там зазнаў паразу італьянскаму «[[Мэнс Сана Сіена|Мантэпаскі]]» ў [[Ліён]]е зь лікам 81–71.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://valenciabasket.com Афіцыйная бачына].

{{Ліга АБК}}

[[Катэгорыя:Гішпанскія баскетбольныя клюбы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1986 годзе]]</text>
      <sha1>f0hi3fidxq5z6j7xflsoeiyj0ev5p66</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621578</id>
      <parentid>2621574</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:30:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Valencia_Basket?oldid=1296474142</comment>
      <origin>2621578</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7286" sha1="jljuhwvoc49s75b73u6a2tm34l7xfqd" xml:space="preserve">{{Баскетбольны клюб
|назва             = Валенсія
|былыя_назвы       = 
|выява             = Valencia Basket logo.svg
|памер_выявы       = 200пкс
|заснаваны         = 1986
|гісторыя          = 
|краіна            = [[Гішпанія]]
|мясьціна          = [[Валенсія]]
|пляцоўка          = [[Фонт дэ Сант-Льюіс]]
|зьмяшчальнасьць   = {{Лік|9000}}
|уласьнік          = 
|кіраўнік          = 
|трэнэр            = 
|чэмпіянат         = [[Ліга АБК]]
|сэзон             = 
|становішча        = 
|колер1            = #FE5900
|колер2            = #000000
|колер3            = #FFFFFF
|колер_тэксту      = #000000
|колер_фону        = #FE5900
}}
'''«Вале́нсія»''' ({{мова-es|Valencia Basket}}) — гішпанскі баскетбольны клюб з [[Валенсія|Валенсіі]]. Клюб быў заснаваны 27 верасьня 1986 году і на сёньня спаборнічае ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]]. Хатнія матчы гуляе на пляцоўцы [[Фонт дэ Сант-Льюіс]], якая здольная зьмясьціць 9 тысячаў заўзятараў. Належыць мільярдэру і ўладальніку сеткі крамаў [[Mercadona]] [[Хуан Ройг|Хуану Ройгу]]&lt;ref&gt;[https://www.elconfidencial.com/deportes/baloncesto/2017-09-27/l-alqueria-basket-inauguracion-valencia-18-millones-juan-roig_1450785/ «Olvídese de la Masía de Messi: bienvenidos a L’Alqueria de Juan Roig»]. El Confidencial.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
«Валенсія» была заснаваная 27 верасьня 1986 году пасьля таго, як футбольны клюб «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]» пастанавіла закрыць сваю баскетбольную сэкцыю&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=126081 «Valencia Basket cumple 30 años»]. ACB.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:VBC-Kazan Eurocup finals 2014 - 40.jpeg|значак|зьлева|На валенсійкай арэне.]]
4 траўня 1988 году, падчас свайго другога сэзону ў Прымэры Б, якая на той момант была другой паводле ўзроўню лігай гішпанскага баскетболу, каманда ўпершыню прабілася ў найвышэйшы дывізіён гішпанскага баскетболу&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=75872 «23 years from the promotion of Valencia Basket»]. ACB.&lt;/ref&gt;, дзе заставалася да сэзону 1994—1995 гадоў. У 1995 годзе «Валенсія» вылецела ў другі дывізіён гішпанскай лігі пасьля паразы ў плэй-оф супраць «[[Пэньяс Уэска|Самантана]]». У наступным сэзоне, заняўшы другое месца ў лізе, якое аднак не давала права на вяртаньне ў эліту, «Валенсія» купіла месца ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]] у каманды «Сарагосы». 2 лютага 1998 году «Валенсія» ўпершыню здабыла тытул, выгуляўшы «[[Жувэнтут Бадалёна|Пінтурас Бругер]]» зь лікам 89:75 у фінале [[Кубак Гішпаніі па баскетболе сярод мужчынаў 1998 году|Кубка Гішпаніі 1998 году]], які гуляўся у [[Вальядалід]]зе. Праз год, 13 красавіка 1999 году, клюб згуляў у фінале Кубка ФІБА Сапорта 1998—1999 гадоў, але каманда саступіла італьянскаму «[[Трэвіза (баскетбольны клюб)|Бэнэтану]]» зь лікам 64:60 у фінале, які гуляўся ў [[Сарагоса|Сарагосе]]. Праз тры гады клюб зноў прабіўся ў фінал, але там зазнаў паразу італьянскаму «[[Мэнс Сана Сіена|Мантэпаскі]]» ў [[Ліён]]е зь лікам 81–71.

Сэзон 2001—2002 гадоў стаў гістарычным для клюбу, бо ён дакрочыў да фіналу лігі, але ня здолеў перамагчы нават аніводнага матчу ў сэрыі супраць «[[Барсэлёна (баскетбольны клюб)|Барсэлёны]]». У наступным сэзоне валейнсійцы сталі пераможцамі [[Кубак Эўропы па баскетболе|Кубка УЛЕБ]]. У сваім першым удзеле ў [[Эўраліга (баскетбол)|Эўралізе]] «Валенсія» кваліфікавалася ў плэй-оф, але была выбітая адтуль ізраільскім «[[Макабі Тэль-Авіў (баскетбольны клюб)|Макабі]]» з [[Тэль-Авіў|Тэль-Авіва]]&lt;ref&gt;[http://elpais.com/diario/2004/03/25/deportes/1080169208_850215.html «El Pamesa no viaja a Tel Aviv y perderá (20-0) el partido»]. El País.&lt;/ref&gt;. 18 красавіка 2010 году каманда здабыла свой другі тытул на эўрапейскай арэне, выгуляўшы ў фінале Кубка Эўропы нямецкую «[[Альба Бэрлін|Альбу]]» зь лікам 67:44&lt;ref&gt;[https://www.euroleaguebasketball.net/eurocup/game-center/?seasoncode=U2009&amp;gamecode=156 «Power Electronic Valencia Champ!»]. Eurocup Basketball.&lt;/ref&gt;. Гэта дазволіла клюбу вярнуцца ў Эўралігу празь сем гадоў пасьля дэбюту ў ім. На гэты раз «Валенсія» дайшла да чвэрцьфіналу Эўралігі, дзе саступіла мадрыдзкаму «[[Рэал Мадрыд (баскетбольны клюб)|Рэалу]]», які перамог у сэрыі зь лікам 3:2. 5 чэрвеня 2017 году «Валенсія» ў другі раз у гісторыі кваліфікавалася ў фінальную сэрыю Лігі АКБ пасьля перамогі над «[[Басконія Віторыя|Басконіяй]]» у паўфінале. Гэтым разам клюб здабыў свой першы ў гісторыі чэмпіянат Гішпаніі, адолеўшы супраціў мадрыдзкага «Рэалу» зь лікам 3:1 у фінале&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=132714 «Valencia Basket reescribe su historia (87-76)»]. ACB.&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://valenciabasket.com Афіцыйная бачына].

{{Ліга АБК}}

[[Катэгорыя:Гішпанскія баскетбольныя клюбы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1986 годзе]]</text>
      <sha1>jljuhwvoc49s75b73u6a2tm34l7xfqd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621579</id>
      <parentid>2621578</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:32:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Гісторыя */ артаграфія</comment>
      <origin>2621579</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7282" sha1="jg3l21t4az9w7kre46xpozy4jsysbmb" xml:space="preserve">{{Баскетбольны клюб
|назва             = Валенсія
|былыя_назвы       = 
|выява             = Valencia Basket logo.svg
|памер_выявы       = 200пкс
|заснаваны         = 1986
|гісторыя          = 
|краіна            = [[Гішпанія]]
|мясьціна          = [[Валенсія]]
|пляцоўка          = [[Фонт дэ Сант-Льюіс]]
|зьмяшчальнасьць   = {{Лік|9000}}
|уласьнік          = 
|кіраўнік          = 
|трэнэр            = 
|чэмпіянат         = [[Ліга АБК]]
|сэзон             = 
|становішча        = 
|колер1            = #FE5900
|колер2            = #000000
|колер3            = #FFFFFF
|колер_тэксту      = #000000
|колер_фону        = #FE5900
}}
'''«Вале́нсія»''' ({{мова-es|Valencia Basket}}) — гішпанскі баскетбольны клюб з [[Валенсія|Валенсіі]]. Клюб быў заснаваны 27 верасьня 1986 году і на сёньня спаборнічае ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]]. Хатнія матчы гуляе на пляцоўцы [[Фонт дэ Сант-Льюіс]], якая здольная зьмясьціць 9 тысячаў заўзятараў. Належыць мільярдэру і ўладальніку сеткі крамаў [[Mercadona]] [[Хуан Ройг|Хуану Ройгу]]&lt;ref&gt;[https://www.elconfidencial.com/deportes/baloncesto/2017-09-27/l-alqueria-basket-inauguracion-valencia-18-millones-juan-roig_1450785/ «Olvídese de la Masía de Messi: bienvenidos a L’Alqueria de Juan Roig»]. El Confidencial.&lt;/ref&gt;.

== Гісторыя ==
«Валенсія» была заснаваная 27 верасьня 1986 году пасьля таго, як футбольны клюб «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]» пастанавіў закрыць сваю баскетбольную сэкцыю&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=126081 «Valencia Basket cumple 30 años»]. ACB.&lt;/ref&gt;.

[[Файл:VBC-Kazan Eurocup finals 2014 - 40.jpeg|значак|зьлева|На валенсійкай арэне.]]
4 траўня 1988 году, падчас свайго другога сэзону ў Прымэры Б, якая на той момант была другой паводле ўзроўню лігай гішпанскага баскетболу, каманда ўпершыню прабілася ў найвышэйшы дывізіён гішпанскага баскетболу&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=75872 «23 years from the promotion of Valencia Basket»]. ACB.&lt;/ref&gt;, дзе заставалася да сэзону 1994—1995 гадоў. У 1995 годзе «Валенсія» вылецела ў другі дывізіён гішпанскай лігі пасьля паразы ў плэй-оф супраць «[[Пэньяс Уэска|Самантана]]». У наступным сэзоне, заняўшы другое месца ў лізе, якое аднак не давала права на вяртаньне ў эліту, «Валенсія» купіла месца ў [[Ліга АБК|Лізе АБК]] у каманды «Сарагосы». 2 лютага 1998 году «Валенсія» ўпершыню здабыла тытул, выгуляўшы «[[Жувэнтут Бадалёна|Пінтурас Бругер]]» зь лікам 89:75 у фінале [[Кубак Гішпаніі па баскетболе сярод мужчынаў 1998 году|Кубка Гішпаніі 1998 году]], які гуляўся у [[Вальядалід]]зе. Праз год, 13 красавіка 1999 году, клюб згуляў у фінале Кубка ФІБА Сапорта 1998—1999 гадоў, але каманда саступіла італьянскаму «[[Трэвіза (баскетбольны клюб)|Бэнэтану]]» зь лікам 64:60 у фінале, які гуляўся ў [[Сарагоса|Сарагосе]]. Праз тры гады клюб зноў прабіўся ў фінал, але там зазнаў паразу італьянскаму «[[Мэнс Сана Сіена|Мантэпаскі]]» ў [[Ліён]]е зь лікам 81:71.

Сэзон 2001—2002 гадоў стаў гістарычным для клюбу, бо ён дакрочыў да фіналу лігі, але ня здолеў перамагчы нават аніводнага матчу ў сэрыі супраць «[[Барсэлёна (баскетбольны клюб)|Барсэлёны]]». У наступным сэзоне валейнсійцы сталі пераможцамі [[Кубак Эўропы па баскетболе|Кубка УЛЕБ]]. У сваім першым удзеле ў [[Эўраліга (баскетбол)|Эўралізе]] «Валенсія» кваліфікавалася ў плэй-оф, але была выбітая адтуль ізраільскім «[[Макабі Тэль-Авіў (баскетбольны клюб)|Макабі]]» з [[Тэль-Авіў|Тэль-Авіва]]&lt;ref&gt;[http://elpais.com/diario/2004/03/25/deportes/1080169208_850215.html «El Pamesa no viaja a Tel Aviv y perderá (20-0) el partido»]. El País.&lt;/ref&gt;. 18 красавіка 2010 году каманда здабыла свой другі тытул на эўрапейскай арэне, выгуляўшы ў фінале Кубка Эўропы нямецкую «[[Альба Бэрлін|Альбу]]» зь лікам 67:44&lt;ref&gt;[https://www.euroleaguebasketball.net/eurocup/game-center/?seasoncode=U2009&amp;gamecode=156 «Power Electronic Valencia Champ!»]. Eurocup Basketball.&lt;/ref&gt;. Гэта дазволіла клюбу вярнуцца ў Эўралігу празь сем гадоў пасьля дэбюту ў ім. На гэты раз «Валенсія» дайшла да чвэрцьфіналу Эўралігі, дзе саступіла мадрыдзкаму «[[Рэал Мадрыд (баскетбольны клюб)|Рэалу]]», які перамог у сэрыі зь лікам 3:2. 5 чэрвеня 2017 году «Валенсія» ў другі раз у гісторыі кваліфікавалася ў фінальную сэрыю Лігі АКБ пасьля перамогі над «[[Басконія Віторыя|Басконіяй]]» у паўфінале. Гэтым разам клюб здабыў свой першы ў гісторыі чэмпіянат Гішпаніі, адолеўшы супраціў мадрыдзкага «Рэалу» зь лікам 3:1 у фінале&lt;ref&gt;[http://www.acb.com/redaccion.php?id=132714 «Valencia Basket reescribe su historia (87-76)»]. ACB.&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://valenciabasket.com Афіцыйная бачына].

{{Ліга АБК}}

[[Катэгорыя:Гішпанскія баскетбольныя клюбы]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1986 годзе]]</text>
      <sha1>jg3l21t4az9w7kre46xpozy4jsysbmb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салён Кіты (фільм)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291756</id>
    <revision>
      <id>2621462</id>
      <parentid>2609016</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Салён Кіты (стужка)]] у [[Салён Кіты (фільм)]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2609016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3345" sha1="o6pd13v8y3aubf7l6xqgmdij766hltk" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Салён Кіты
| арыгназва    = {{мова-it|Salon Kitty}}
| афіша        = 
| выява        = Salon Kitty (Teresa Ann Savoy).jpg
| памер        = 
| подпіс       = [[Тэрэза Ан Савой]] у стужцы Салён Кіты
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 
| час          = 
| мова         = 
| краіна       = {{Сьцяг Італіі}}[[Італія]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
'''''Салён Кіты'''''&lt;ref name=&quot;тынтабрас&quot;&gt;[https://tb17.pl.tl/%26%231057%3B%26%231072%3B%26%231083%3B%26%231105%3B%26%231085%3B-%26%231050%3B%26%231110%3B%26%231090%3B%26%231099%3B.htm Салён Кіты]&lt;/ref&gt; ({{мова-it|Salon Kitty}}) — [[Парнафільм у Італіі|італьянская]] порнастужка, якую зьняў [[рэжысэр]] [[Тынта Брас]] у 1976 годзе&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0075163/ ''Салён Кіты''] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt;. Стужка была заснаваная на сапраўдных падзеях. У [[Трэці Райх|Нямеччыне]] існаваў дом, дзе жылі [[блудніца|блудніцы]]. Іх выкарыстоўвалі дзяржаўныя службы, каб тайна сьлядзіць за ўраднікамі.

Стужка мае выявы з [[Голае цела ў кіно|голага цела]] і [[Плоцкае каханьне ў кіно|каханьня]].

== Зьмест ==
Стужка апісвае падзеі ў месьце [[Бэрлін]]. Падзеі адбываюцца ў [[ДСВ|Другое сусьветнае вайне]]. «[[Салён Кіты]]» — [[бардэль]], дзе тайна падслухоўваюць наведвальнікаў.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0075163/ ''Салён Кіты''] на [[БЗФІ]]
* [https://www.archiviodelcinemaitaliano.it/index.php/scheda.html?codice=AG4220 ''Салён Кіты''] на [[Народнае аб’яднаньне кінэматаграфіі, гука, відэа і лічбавых вырабаў|Народнам аб’яднаньні кінэматаграфіі, гука, відэа і лічбавых вырабаў]]

{{Парнаграфія ў Італіі}}

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1976 году]]
[[Катэгорыя:Італьянскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Італьянскія фільмы 1976 году]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1976 году]]
[[Катэгорыя:Фільмы на італьянскай мове]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1970-х італьянскай мовай]]
[[Катэгорыя:Фільмы Тынта Браса]]</text>
      <sha1>o6pd13v8y3aubf7l6xqgmdij766hltk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Караль Наўроцкі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291797</id>
    <revision>
      <id>2621520</id>
      <parentid>2617961</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T22:09:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.177.162.141</ip>
      </contributor>
      <origin>2621520</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11599" sha1="eu9tjn0lznomvuh102v18c39tviqzmz" xml:space="preserve">{{Палітык
|імя                = Караль Наўроцкі
|арыгінал_імя       = {{мова-pl|Karol Nawrocki}}
|выява              = 
|подпіс_пад_выявай  = 
|пасада             = 7-ы [[прэзыдэнт Польшчы]]
|пачатак_тэрміну    = 6 жніўня 2025
|канец_тэрміну      = 
|прэм’ер-міністар   = [[Дональд Туск]]
|папярэднік         = [[Анджэй Дуда]]
|наступнік          = 
|пасада2             = Старшыня [[ІПН (Польшча)|Інстытуту нацыянальнае памяці]]
|пачатак_тэрміну2    = 23 ліпеня 2021 году
|канец_тэрміну2      = 6 жніўня 2025
|прэзыдэнт2          = [[Анджэй Дуда]]
|прэм’ер-міністар2   = [[Дональд Туск]]&lt;br&gt;[[Матэвуш Маравецкі]]
|папярэднік2         = [[Яраслаў Шарэк]]
|наступнік2          = 
|дата_нараджэньня   = {{Нарадзіўся|3|3|1983|1}}
|месца_нараджэньня  = м. [[Гданск]], [[ПНР]]
|лацінка=Karal Naŭrocki}}
'''Караль Тадэвуш Наўроцкі''' ({{мова-pl|Karol Tadeusz Nawrocki}}; {{нар.}} 3 сакавіка 1983, [[Гданьск]], [[ПНР]]) — польскі гісторык&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=pl|url=https://ipn.gov.pl/en/about-the-institute/the-president-and-deput/8204,Karol-Nawrocki-PhD.html|title=Karol Nawrocki, Ph.D.|first=Institute of National|last=Remembrance|website=Institute of National Remembrance|access-date=2024-02-17}}&lt;/ref&gt; і палітык.

Кіраўнік [[Інстытут нацыянальнай памяці (Польшча)|Інстытута нацыянальнай памяці]]. У 2017—20 гадах дырэктар Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en|url=https://muzeum1939.pl/en/karol-nawrocki-phd-reappointed-director-museum-second-world-war-gdansk/3827.html|title=Karol Nawrocki, PhD, reappointed as director of the Museum of the Second World War in Gdańsk {{!}} Drupal|website=muzeum1939.pl|access-date=2024-02-17}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://hmong.ru/wiki/Museum_of_the_Second_World_War|title=Музей Второй мировой войны|last=hmong.wiki|website=hmong.ru|access-date=2024-02-17}}&lt;/ref&gt;. Прэзыдэнт Польшчы (ад 2025 году).

== Жыцьцяпіс ==
Скончыў гістарычны факультэт Гданьскага ўнівэрсытэту, дзе ў 2013 годзе абараніў доктарскую дысэртацыю. У 2023 годзе скончыў асьпірантуру Гданьскага тэхналягічнага ўнівэрсытэту — ''International MBA in Strategy, Programme and Project Management''. У 2009—2017 гадах працаваў у Інстытуце нацыянальнай памяці, у 2013—2017 — узначальваў Аддзяленьне народнай адукацыі ў Гданьску ІНП. У 2011—2017 гадах кіраваў Сядлецкім раённым радаю ў Гданьску.

У 2017 годзе прызначаны дырэктарам Музэю Другой сусьветнай вайны ў Гданьску, займаў пасаду да 2021 году, калі вярнуўся ў Інстытут нацыянальнай памяці і ў чэрвені 2021 году стаў яго віцэ-прэзыдэнтам. У ліпені 2021 году заняў пасаду новага кіраўніка Інстытута нацыянальнай памяці пасьля абраньня Соймам і зацьвярджэньня Сэнатам Рэспублікі Польшча.

У лютым 2024 году ўключаны ў сьпіс асоб расшукваных [[Расея|Расейскай Фэдэрацыяй]] па крымінальнай справе за дзейнасьць па дэмантажы помнікаў Чырвонай Арміі ў Польшчы&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tass.ru/proisshestviya/19972035|title=МВД РФ объявил в розыск мэра польского города Валбжих по уголовной статье|website=TACC|access-date=2024-02-17}}&lt;/ref&gt;. 24 лістапада 2024 году быў абвешчаны і падтрыманы партыяй «[[ПіС|Права і Справядлівасьць]]» незалежным кандыдатам на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|выбары 2025 году]] на пасаду [[Прэзыдэнт Польшчы|прэзыдэнта Польшча]]. 2 чэрвеня 2025 году [[Дзяржаўная выбарчая камісія Польшчы]] (ДВК) паведаміла пра перамогу Караля Наўроцкага на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2025 году|прэзыдэнцкіх выбарах у Польшчы 2025 году]], на якіх той набраў 50,9 % усіх галасоў&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=«[[Брытанская вяшчальная карпарацыя]]»|загаловак=Сэнсацыйны паварот падзей. Як паўплываюць рэзультаты выбараў на палітычны напрамак Польшчы|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/sensatsyjny-pavarot-padzej-jak-pauplyvajuts-rezultaty-vybarau-na-palitychny-napramak-polshchy-145824-2025/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 чэрвеня 2025|дата доступу=3 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

== Дзейнасьць ==
Аўтар або суаўтар некалькіх кніг і шматлікіх навуковых і навукова-папулярных артыкулаў па тэме антыкамуністычнай апазыцыі Польшчы, арганізаванай злачыннасьці ў ПНР і гісторыі спорту.

== Узнагароды ==
* Бронзавы Крыж Заслугі (2019).
* Срэбны Крыж Заслугі (2021).

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Літаратура ==
Наступны почт навуковых работ Караля Наўроцкага:
* Karol Nawrocki: Zarys historii NSZZ „Solidarność” regionu elbląskiego (1980–1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2010, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 7. ISBN 978-83-7629-139-0. OCLC 750631710.
* Karol Nawrocki: Wokół elbląskiej „Solidarności”: dokumenty. Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2011, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 15. ISBN 978-83-7629-297-7. OCLC 816303036.
* Mariusz Kordek, Karol Nawrocki: Lechia – Juventus: więcej niż mecz. Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”, 2014. ISBN 978-83-7823-475-3. OCLC 903349456.
* Karol Nawrocki: Sprawa kwidzyńska 1982: internowanie, pobicie, proces. Gdańsk ; Kwidzyn: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2012. ISBN 978-83-62129-91-1. OCLC 812715506.
* Karol Nawrocki: Studium przypadku: opór społeczny wobec władzy komunistycznej w województwie elbląskim (1976-1989). Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2014, seria: Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN. t. 46. ISBN 978-83-7629-651-7. OCLC 899771018.
* Piotr Chomicki, Karol Nawrocki, Wiesław Wika: Szkice z dziejów pomorskiej piłki nożnej (1903–2015). Gdańsk: Edgar Kreb Anna Manowska, 2015. ISBN 978-83-943615-0-1. OCLC 932241984.
* Karol Nawrocki, Wąsowicz J. (red.), Wielka Lechia moich marzeń: pamięci Tadeusza Duffeka „Dufa” (1968–2005) w 10. rocznicę śmierci, Gdańsk: Zakład Poligraficzny Henryk Górowski, 2015, ISBN 978-83-942922-1-8, OCLC 932206662.
* Karol Nawrocki (red.), Mapa terroru: śladami zbrodni komunistycznych w województwie gdańskim (1945–1956), Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2016 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-048-8, OCLC 995626034, t. 57.
* Karol Nawrocki, Wicenty D. (red.), Brudne wspólnoty: przestępczość zorganizowana w PRL w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2018 (Publikacje Gdańskiego Oddziału IPN), ISBN 978-83-8098-353-3, OCLC 1078356346, t. 65.
* Karol Nawrocki. Historia Kwidzyna (1975–1990). „Kwidzyn. Dzieje miasta”. T.2, 2013. Kwidzyn: Kwidzyńskie Centrum Kultury. OCLC 883517660.

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Наўроцкі, Караль}}
[[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Гданьску]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Гданьскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя Срэбным Крыжам Заслугі]]
[[Катэгорыя:Дырэктары музэяў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі ІПН Польшчы]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя «Заўсёды верныя»]]
[[Катэгорыя:Навукоўцы зьвязаныя з Гданьскам]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя Бронзавым Крыжам Заслугі (Польшча)]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За добрую Польшчу»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Пра айчыну»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём Трыццацігодзьдзя заснавананьня Старажоў Граніцы]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «За заслугі для палякаў Казастану»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём «Заслугоўваю гэта»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «Крыж памяці шлях надзеі»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя пачэсным знакам «За заслугі для палёніі і палякаў за межамі»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя знакам «За заслугі перад Сусьветным саюзам жаўнераў Арміі Краёвай»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя сярэбраным знакам «За заслугі ў рабоце ў турмах»]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя залатым мэдалём «Заслугі для польскае навукі Мудрасьць і праўда»]]
[[Катэгорыя:Футбалісты Геданіі Гданьск]]
[[Катэгорыя:Палітыкі мясцовага кіраваньня Польшчы]]
[[Катэгорыя:Старшыні ІПН (Польшча)]]
[[Катэгорыя:Узнагароджаныя мэдалём 100-годзьдзя адраджэньня незалежнасьці Польшчы]]</text>
      <sha1>eu9tjn0lznomvuh102v18c39tviqzmz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Народная грамада (Крым)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295885</id>
    <revision>
      <id>2621275</id>
      <parentid>2615683</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:44:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621275</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4844" sha1="o54r0i2c633jvty6wsdehp9b0giyhnu" xml:space="preserve">{{Партыя
| назва                      = Народная грамада
| арыгінальная назва         = {{Вікізьвесткі|p1705}}{{мова-crh|ملی فرقا}}
| тып                        = 
| лягатып                    = {{Вікізьвесткі|p154}}
| подпіс                     = 
| памер                      = 
| лідэр                      = {{Вікізьвесткі|p488}}
| заснавальнік               = {{Вікізьвесткі|p112}}
| заснаваная                 = {{Вікізьвесткі|p571}}[[1917]]
| дата роспуску              = [[1921]]
| штаб-кватэра               = {{Вікізьвесткі|p159}}
| супрацоўніцтва             = 
| ідэалёгія                  = {{Вікізьвесткі|p1142}}самапраўнасьць для крымскіх татараў
| інтэрнацыянал              = 
| моладзевая арганізацыя     = {{Вікізьвесткі|p4379}}
| колькасьць                 = {{Вікізьвесткі|p2124}}
| дэпутатаў у Эўрапарлямэнце = 
| назва парлямэнту           = 
| дэпутатаў у парлямэнце     = 
| назва ніжняй палаты парлямэнту        = 
| дэпутатаў у ніжняй палаце парлямэнту  = 
| назва верхняй палаты парлямэнту       = 
| дэпутатаў у верхняй палаце парлямэнту = 
| назва мясцовых саветаў                = 
| дэпутатаў у мясцовых саветах          = 
| орган партыйнага друку     = [[Народ (газэта)|Народ]]
| гімн                       = 
| дэвіз                      = 
| сайт                       = {{Вікізьвесткі|p856}}
}}
'''Народная грамада''' ({{мова-crh|ملی فرقا}}, {{мова-ru|Милли фирка}}) — [[Крымскія татары|крымскататарская]] грамада  была створаная ў 1917 годзе пасьля [[Кастрычніцкі пераварот|Кастрычніцкага перавароту]] ў 1917 годзе. Грамада была заснаваная для абароны правоў крымскіх татараў. Пасьля заваяваньня Крыму [[бальшавік]]амі грамада была забароненая, бо не падтрымлівала [[атэізм]]&lt;ref name=&quot;zarubin&quot;&gt;А. ЗАРУБИН [http://www-ki-old.rada.crimea.ua/arhiv/1991/08/totalitarizm.html ТОТАЛИТАРИЗМ: СМЫСЛ И УРОКИ]{{Недаступная спасылка|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} «[[Крымские известия]]» № 8 20 декабря 1991 года&lt;/ref&gt;. Члены «Народнае грамада» былі веруючымі [[Іслам|мусульманамі]]. У 1930-х гадах колішнія дзеячы грамады былі забітыя. Сярод іх можна назваць: Номан Чэлебіджыхан.

«Народная грамада» мела выданьне газэту «[[Народ (газэта)|Народ]]», яка выдавалася з 1927 па 1920 гады.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура==
* ''Т.&amp;nbsp;Б.&amp;nbsp;Бикова''. [http://history.org.ua/?encyclop&amp;termin=Mіllі_Fіrka  Міллі-Фірка] // {{ЕІУ|6|737}}
* Т.&amp;nbsp;Б.&amp;nbsp;Бикова Створення Кримської АСРР (1917—1921&amp;nbsp;рр.)
* [http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/55443/09-Ismailova.pdf?sequence=1 Возникновение Милли Фирка (национальной партии крымскотатарского народа). Вклад Амета Озенбашлы в общественно-политическую жизнь крымскотатарского народа в ходе гражданской войны в 1917 году] / Л. Ф. Исмаилова // Культура народов Причерноморья. — 2011. — № 199, Т. 1. — С. 28-30.

[[Катэгорыя:Крымскія татары]]
[[Катэгорыя:Палітыкі крымскататарскага народу]]
[[Катэгорыя:Крымскататарскія аб'яднаньні]]
[[Катэгорыя:Палітычныя партыі нацыянальных меншасьцяў]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1921 годзе]]</text>
      <sha1>o54r0i2c633jvty6wsdehp9b0giyhnu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621276</id>
      <parentid>2621275</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:44:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621276</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4836" sha1="stor1qox5aklq6kgrsr09isgv5q19dm" xml:space="preserve">{{Партыя
| назва                      = Народная грамада
| арыгінальная назва         = {{Вікізьвесткі|p1705}}{{мова-crh|ملی فرقا}}
| тып                        = 
| лягатып                    = {{Вікізьвесткі|p154}}
| подпіс                     = 
| памер                      = 
| лідэр                      = {{Вікізьвесткі|p488}}
| заснавальнік               = {{Вікізьвесткі|p112}}
| заснаваная                 = {{Вікізьвесткі|p571}}
| дата роспуску              = [[1921]]
| штаб-кватэра               = {{Вікізьвесткі|p159}}
| супрацоўніцтва             = 
| ідэалёгія                  = {{Вікізьвесткі|p1142}}самапраўнасьць для крымскіх татараў
| інтэрнацыянал              = 
| моладзевая арганізацыя     = {{Вікізьвесткі|p4379}}
| колькасьць                 = {{Вікізьвесткі|p2124}}
| дэпутатаў у Эўрапарлямэнце = 
| назва парлямэнту           = 
| дэпутатаў у парлямэнце     = 
| назва ніжняй палаты парлямэнту        = 
| дэпутатаў у ніжняй палаце парлямэнту  = 
| назва верхняй палаты парлямэнту       = 
| дэпутатаў у верхняй палаце парлямэнту = 
| назва мясцовых саветаў                = 
| дэпутатаў у мясцовых саветах          = 
| орган партыйнага друку     = [[Народ (газэта)|Народ]]
| гімн                       = 
| дэвіз                      = 
| сайт                       = {{Вікізьвесткі|p856}}
}}
'''Народная грамада''' ({{мова-crh|ملی فرقا}}, {{мова-ru|Милли фирка}}) — [[Крымскія татары|крымскататарская]] грамада  была створаная ў 1917 годзе пасьля [[Кастрычніцкі пераварот|Кастрычніцкага перавароту]] ў 1917 годзе. Грамада была заснаваная для абароны правоў крымскіх татараў. Пасьля заваяваньня Крыму [[бальшавік]]амі грамада была забароненая, бо не падтрымлівала [[атэізм]]&lt;ref name=&quot;zarubin&quot;&gt;А. ЗАРУБИН [http://www-ki-old.rada.crimea.ua/arhiv/1991/08/totalitarizm.html ТОТАЛИТАРИЗМ: СМЫСЛ И УРОКИ]{{Недаступная спасылка|date=May 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} «[[Крымские известия]]» № 8 20 декабря 1991 года&lt;/ref&gt;. Члены «Народнае грамада» былі веруючымі [[Іслам|мусульманамі]]. У 1930-х гадах колішнія дзеячы грамады былі забітыя. Сярод іх можна назваць: Номан Чэлебіджыхан.

«Народная грамада» мела выданьне газэту «[[Народ (газэта)|Народ]]», яка выдавалася з 1927 па 1920 гады.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура==
* ''Т.&amp;nbsp;Б.&amp;nbsp;Бикова''. [http://history.org.ua/?encyclop&amp;termin=Mіllі_Fіrka  Міллі-Фірка] // {{ЕІУ|6|737}}
* Т.&amp;nbsp;Б.&amp;nbsp;Бикова Створення Кримської АСРР (1917—1921&amp;nbsp;рр.)
* [http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/55443/09-Ismailova.pdf?sequence=1 Возникновение Милли Фирка (национальной партии крымскотатарского народа). Вклад Амета Озенбашлы в общественно-политическую жизнь крымскотатарского народа в ходе гражданской войны в 1917 году] / Л. Ф. Исмаилова // Культура народов Причерноморья. — 2011. — № 199, Т. 1. — С. 28-30.

[[Катэгорыя:Крымскія татары]]
[[Катэгорыя:Палітыкі крымскататарскага народу]]
[[Катэгорыя:Крымскататарскія аб'яднаньні]]
[[Катэгорыя:Палітычныя партыі нацыянальных меншасьцяў]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1921 годзе]]</text>
      <sha1>stor1qox5aklq6kgrsr09isgv5q19dm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рп5бай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295926</id>
    <revision>
      <id>2621282</id>
      <parentid>2614451</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:52:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621282</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2093" sha1="8dlgo2zh64f0tqv6dexvgp1xr7sed4u" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Рп5бай
| лягатып        = 
| здымак экрана  = 
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://rp5.by/%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80'%D0%B5_%D1%9E_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%B5 rp5.by]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = для прагляду
| напісаны       = Джава
| рэгістрацыя    = няма
| ліцэнзія       = уласьніцкая
| мовы           = [[Беларуская мова|беларуская]] і інш.
| уладальнік     = ТАА «Расклад надвор'я» (Санкт-Пецярбург)
| аўтар          = 
| пачатак працы  = {{Дата пачатку|0|0|2004|1}}
| прадукцыя      = прагноз надвор'я 
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = 
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = 
}}
'''Рп5бай''' ({{мова-en|rp5.by}}) — [[Вэб-сайт|старонка]], якая паказваае прагноз надвор'я ва ўсім сьвеці.

Мова напісаньня — беларуская. Назва старонкі мае азначэньне:
* рп — рэальны прагноз
* 5 — ацэнка гледачоў старонкі на «выдатна»
* бай — Беларусь&lt;ref&gt;[https://rp5.by/docs/about/be Пра нас]&lt;/ref&gt;.

== Глядзіце таксама ==
* [[Мэтэатрэнд]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://rp5.by/%D0%9D%D0%B0%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80'%D0%B5_%D1%9E_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%B5 Надвор'е ] у сьвеці

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Расейскія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Базы зьвестак у Інтэрнэце]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2004 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2004 годзе]]</text>
      <sha1>8dlgo2zh64f0tqv6dexvgp1xr7sed4u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Язэфіна Муцэнбахер... Якой яна была насамрэч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295946</id>
    <revision>
      <id>2621413</id>
      <parentid>2614343</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Аўстрыі]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621413</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3485" sha1="q38lhv8hqkke37r80ikst6fuowtja46" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Язэфіна Муцэнбахер... Якой яна была насамрэч
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-de|Josefine Mutzenbacher – Wie sie wirklich war}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 
| час          = 
| мова         = 
| краіна       = 
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Нямеччыне}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Аўстрыі}}
'''Язэфіна Муцэнбахер... Якой яна была насамрэч'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0294658/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-de|Josefine Mutzenbacher – Wie sie wirklich war}}) — [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Нямеччыне ў 1976 годзе. Стужка зьяўляецца экранізацыяй аўстрыйскага твору «[[Язэфіна Муцэнбахер, або гісторыя венскае палятухі|Язэфіна Муцэнбахер]]». Твор быў напісаны ў 1906 годзе і выйшаў у друк у месьце [[Вена]]. Ён пісаў пра паводзіны палятухі, якая жыла ў 19 стагодзьдзі ў месьце Вена.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0294658/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]
{{БЛДПСАСТР}}
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Заходненямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы-камэдыі]]
[[Катэгорыя:Эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Кінакамэдыі 1976 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра прастытуцыю]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1976 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы 1976 году]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы 1976 году]]</text>
      <sha1>q38lhv8hqkke37r80ikst6fuowtja46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Споведзь Язэфіны Муцэнбахер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295947</id>
    <revision>
      <id>2621411</id>
      <parentid>2614345</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:43:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Аўстрыі]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621411</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3920" sha1="qjx2iv9qbm6o1r79wk6chmoz12xhvlf" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Споведзь Язэфіна Муцэнбахер
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-de|Die Beichte der Josefine Mutzenbacher}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = [[Ганс Біліян]]
| прадусар     = [[Ганс Біліян]]
| сцэнарыст    = [[Ганс Біліян]], [[Фэлікс Зальтэр]]
| дыктар       = 
| ролі         = Джэйн Іваноф, Рэйнжр Абэндрот, Эрвэ Амалю
| кампазытар   = Дэйвід Апэльбаўм
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1978
| час          = 1 г 34 хв
| мова         = [[Нямецкая мова|нямецкая]]
| краіна       = {{Сьцяг Нямеччыны}}[[Заходняя Нямеччына]]&lt;br&gt;{{Сьцяг Аўстрыі}}[[Аўстрыя]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Нямеччыне}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Аўстрыі}}
'''Споведзь Язэфіна Муцэнбахер'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0078840/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-de|Die Beichte der Josefine Mutzenbacher}}) — [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Нямеччыне ў 1979 годзе. Стужка зьяўляецца экранізацыяй аўстрыйскага твору «[[Язэфіна Муцэнбахер, або гісторыя венскае палятухі|Язэфіна Муцэнбахер]]». Твор быў напісаны ў 1906 годзе і выйшаў у друк у месьце [[Вена]]. Ён пісаў пра паводзіны палятухі, якая жыла ў 19 стагодзьдзі ў месьце Вена.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0078840/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]
* [https://www.egafd.com/films/details.php/id/b00072 Язэфіна Муцэнбахер] на [[ЭДБЗД]]
{{БЛДПСАСТР}}
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Заходненямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы-камэдыі]]
[[Катэгорыя:Эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Кінакамэдыі 1978 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра прастытуцыю]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1978 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы 1978 году]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы 1978 году]]</text>
      <sha1>qjx2iv9qbm6o1r79wk6chmoz12xhvlf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Муцэнбахер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295948</id>
    <revision>
      <id>2621410</id>
      <parentid>2614351</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:43:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Аўстрыі]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621410</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3419" sha1="67y8yfdukn7b0n97u531eqn96zupn67" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Муцэнбахер
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-de|Mutzenbacher}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 2022
| час          = 
| мова         = [[Нямецкая мова|нямецкая]]
| краіна       = {{Сьцяг Аўстрыі}}[[Аўстрыя]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Нямеччыне}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Аўстрыі}}
'''Муцэнбахер'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt17309916/ Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-de|Mutzenbacher}}) — [[Дакумэнтальны фільм|дакумэнтальная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Аўстрыі ў 2022 годзе. Стужка зьяўляецца экранізацыяй аўстрыйскага твору «[[Язэфіна Муцэнбахер, або гісторыя венскае палятухі|Язэфіна Муцэнбахер]]». Твор быў напісаны ў 1906 годзе і выйшаў у друк у месьце [[Вена]]. Ён пісаў пра паводзіны палятухі, якая жыла ў 19 стагодзьдзі ў месьце Вена.

Стужку ўпершыню паказалі на мерапрыемстве [[Бэрлінскі кінафэстываль]] у [[Берлінскі кінафестываль 2022|2022]] годзе. Простыя людзі без папярэдняе падрыхтоўаі спрабавалі чытаць твор «Язэфіна Муцэнбахер».

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons|Category:Mutzenbacher}}
* [https://www.imdb.com/title/tt17309916/ Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]
* [https://filminstitut.at/filme/mutzenbacher Муцэнбахер] на [[Аўстрыйскі кінаінстытут]]
* [https://www.berlinale.de/de/2022/programm/202206941.html Даведка пра Рут Бэкерман]
{{БЛДПСАСТР}}
[[Катэгорыя:Дакумэнтальныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія дакумэнтальныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 2020-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы 2020-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра прастытуцыю]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1978 году]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы 2022 году]]</text>
      <sha1>67y8yfdukn7b0n97u531eqn96zupn67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Язэфіна Муцэнбахер 2, або яе 365 каханкаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295949</id>
    <revision>
      <id>2621412</id>
      <parentid>2614344</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:43:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Аўстрыі]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621412</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3471" sha1="8pz3mphjdtoww1ffo97ng086jmhh70v" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Язэфіна Муцэнбахер 2, або яе 365 каханкаў
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-de|Josefine Mutzenbacher II – Meine 365 Liebhaber}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 
| час          = 
| мова         = 
| краіна       = 
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Нямеччыне}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Аўстрыі}}
'''Язэфіна Муцэнбахер 2, або яе 365 каханкаў'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0067279/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-de|Josefine Mutzenbacher II – Meine 365 Liebhaber}}) — [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Нямеччыне ў 1971 годзе. Стужка зьяўляецца экранізацыяй аўстрыйскага твору «[[Язэфіна Муцэнбахер, або гісторыя венскае палятухі|Язэфіна Муцэнбахер]]». Твор быў напісаны ў 1906 годзе і выйшаў у друк у месьце [[Вена]]. Ён пісаў пра паводзіны палятухі, якая жыла ў 19 стагодзьдзі ў месьце Вена.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067279/ Язэфіна Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]
{{БЛДПСАСТР}}
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Заходненямецкія фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы-камэдыі]]
[[Катэгорыя:Эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Нямецкія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя камэдыі]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Нямеччыны]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Кінакамэдыі 1971 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія кінакамэдыі]]
[[Катэгорыя:Фільмы пра прастытуцыю]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Нямецкія фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>8pz3mphjdtoww1ffo97ng086jmhh70v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2025 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296331</id>
    <revision>
      <id>2621466</id>
      <parentid>2617140</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2264" sha1="t6nwhab9lt84za2bgbtkh22ibxy8193" xml:space="preserve">'''2025 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Гінтаўтаў Палуцкас]]

== Падзеі ==
8—9 лютага [[Летува]] і [[Латвія]] адлучыліся ад электрагаспадаркі [[Расея|Расеі]]&lt;ref&gt;[https://www.bbc.com/news/articles/c627d55v07go Бібісі]&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Глядзіце таксама ==
* [[2025 год у Македоніі]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2025 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2025 год паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:2025 год у Эўропе]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>t6nwhab9lt84za2bgbtkh22ibxy8193</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2024 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296333</id>
    <revision>
      <id>2621467</id>
      <parentid>2616845</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2593" sha1="0rasgjklmo3kwsquasqsv9edgcgo7cb" xml:space="preserve">'''2024 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Інгрыда Шыманіце]] (да 12 сьнежня),  [[Гінтаўтас Палуцкас]] (з 12 сьнежня)

== Падзеі ==
9—14 студзеня [[Чэмпіянат Эўропы па фігурным катаньні 2024 году]], які праходзіў у месьце [[Коўна]]&lt;ref name=&quot;lrt&quot;&gt;{{Cite web |date=12 June 2023 |title=Lithuania to host ISU European Figure Skating Championships in 2024 |url=https://www.lrt.lt/en/news-in-english/19/2011587/lithuania-to-host-isu-european-figure-skating-championships-in-2024 |access-date=27 November 2023 |website=Lietuvos nacionalinis radijas ir televizija (LTR)}}&lt;/ref&gt;


== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2024 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2024 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2024 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>0rasgjklmo3kwsquasqsv9edgcgo7cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2023 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296334</id>
    <revision>
      <id>2621468</id>
      <parentid>2616849</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:10:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2669" sha1="nud16hsxnor4nll2i0rrbnlsnq6l73r" xml:space="preserve">'''2023 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Інгрыда Шыманіце]]

== Падзеі ==
* працяг [[Міграцыйны крызіс на граніцы паміж Беларусьсю і Эўразьвязам|беспарадкаў на мяжы]] зь [[Беларусь]]сю&lt;ref&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Летува адмяняе дзеяньне рэжыму НС на граніцы зь Беларусьсю і РФ|спасылка=https://blr.belta.by/world/view/litva-admjanjae-dzejanne-rezhymu-chp-na-granitsy-z-belarussju-i-rf-127591-2023/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=2 траўня 2023|дата доступу=2 траўня 2023}}&lt;/ref&gt;.

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2023 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2023 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2023 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>nud16hsxnor4nll2i0rrbnlsnq6l73r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2022 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296335</id>
    <revision>
      <id>2621469</id>
      <parentid>2616850</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:11:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2528" sha1="da35nhyiuy8zjzrgx8zd4myr6h1j4fh" xml:space="preserve">'''2022 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Інгрыда Шыманіце]]

== Падзеі ==
* 19 студзеня міністар абароны Летувы [[Арвідас Анішаўскас]] заявіў пра небясьпеку з боку расейскага войска, якое сабралося ў Беларусі&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2022-01-19|title=Russian troops in Belarus are 'direct threat to Lithuania,' defense minister says|url=https://www.politico.eu/article/russian-troops-in-belarus-are-direct-threat-to-lithuania-defense-minister/|access-date=2022-01-22|website=POLITICO|language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2022 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2022 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2022 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>da35nhyiuy8zjzrgx8zd4myr6h1j4fh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2021 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296336</id>
    <revision>
      <id>2621470</id>
      <parentid>2616851</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:12:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2365" sha1="3qoa4j0b3e1ld9r7qge6j61o4ng3csy" xml:space="preserve">'''2021 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Інгрыда Шыманіце]]

== Падзеі ==
* 1 студзеня [[Шавельскі ўнівэрсытэт]] быў аб'яднаны зь [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскім унівэрсытэтам]]&lt;ref&gt;[https://www.delfi.lt/mokslas/mokslas/siauliu-universitetas-tapo-vilniaus-universiteto-siauliu-akademija.d?id=86137033 Šiaulių universitetas tapo Vilniaus universiteto Šiaulių akademija]&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг]]а
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2021 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2021 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2021 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>3qoa4j0b3e1ld9r7qge6j61o4ng3csy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2020 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296337</id>
    <revision>
      <id>2621471</id>
      <parentid>2616853</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2553" sha1="pvdpqhah8wmk27jkhjouhag4p0m588f" xml:space="preserve">'''2020 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Гітанас Наўседа]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Саўлюс Сквярняліс]] (да 11 сьнежня) [[Інгрыда Шыманіце]] (з 11 сьнежня)

== Падзеі ==
* 19 лютага першы выпадак [[каранавірус]]у ў Летуве&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/1151427/skvernelis-pranese-kad-sestadieni-bus-priimtas-sprendimas-del-karantino-salies-mastu|title=Skvernelis pranešė, kad šeštadienį bus priimtas sprendimas dėl karantino šalies mastu|date=14 March 2020|website=[[ЛРТ-Тэлебачаньне|lrt.lt]]|language=lt|access-date=14 March 2020}}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2020 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2020-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2020 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2020 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>pvdpqhah8wmk27jkhjouhag4p0m588f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2019 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296338</id>
    <revision>
      <id>2621472</id>
      <parentid>2617120</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:13:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2585" sha1="tmza0bdq7vwqnngj4dbswj08zk3opg4" xml:space="preserve">'''2019 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]] (да 12 ліпеня) [[Гітанас Наўседа]] (з 12 ліпеня)

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Саўлюс Сквярняліс]]

== Падзеі ==
* 27 сакавіка [[Дзьмітры Язаў]] прызнаны Віленскім павятовым судом вінаватым у вайсковых злачынствах&lt;ref&gt;{{cite web|title=Lithuania convicts ex-USSR defense minister of war crimes|url=https://www.apnews.com/87adc19c7b004b57a10e9116b389f050|publisher=Associated Press|date=March 27, 2019|accessdate=March 27, 2019}}&lt;/ref&gt;
* [[Сьвята беларускай песьні (2019)|Сьвята беларускай песьні]]

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2019 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2019 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2019 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>tmza0bdq7vwqnngj4dbswj08zk3opg4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2018 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296339</id>
    <revision>
      <id>2621473</id>
      <parentid>2617119</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:14:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2395" sha1="8rixh0p2v9c3srt672zaofuy2r31x5z" xml:space="preserve">'''2018 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Саўлюс Сквярняліс]]

== Падзеі ==
* Люты — стагодзьдзе са дня абвяшчэньня незалежнасьці Летувы ў 1918 годзе&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lietuvos valstybės atkūrimo šimtmetis &amp;#124; Tema |url=https://www.15min.lt/tema/lietuvos-valstybes-atkurimo-simtmetis-71970}}&lt;/ref&gt;
* [[Сьвята беларускай песьні (2018)|Сьвята беларускай песьні]]

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2018 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2018 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2018 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>8rixh0p2v9c3srt672zaofuy2r31x5z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2017 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296375</id>
    <revision>
      <id>2621474</id>
      <parentid>2617209</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:15:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3144" sha1="odbqqbw2e3kpdrbvqm47eujt2bai32j" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2017 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Саўлюс Сквярняліс]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2017)|Сьвята беларускай песьні]]

== Памерлі ==
* 17 сакавіка, [[Лаўрынас Станкявічус]] — летувіскі эканаміст, старшыня ўраду Летувы (у 1996 годзе)&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://vz.lt/verslo-aplinka/2017/03/17/mire-buves-premjeraslaurynas-mindaugasstankevicius 
|title=Mirė buvęs premjeras Laurynas Mindaugas Stankevičius
|website=vz.lt
|language=lt
|date=17 March 2017
|accessdate=21 March 2017
}}&lt;/ref&gt;
*6 чэрвеня, [[Рокас Жылінскас]] — летувіскі журналіст і палітык, пасол на Сойм Летувы&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/mire-seimo-narys-r-zilinskas.d?id=74864682%5d%5d 
|title=Mirė Seimo narys R. Žilinskas
|website=delfi.lt
|language=lt
|date=6 June 2017
|accessdate=6 June 2017
}}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2017 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2017 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2017 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>odbqqbw2e3kpdrbvqm47eujt2bai32j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2016 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296376</id>
    <revision>
      <id>2621475</id>
      <parentid>2617271</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:17:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3358" sha1="e2hb70nxdkz3i0ouhslva1d4ezybenb" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2016 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Альгірдас Буткявічус]] (да 14 лістапада), [[Саўлюс Сквярняліс]] (з 14 лістапада)

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2016)|Сьвята беларускай песьні]]
* [[Незадаволенасьць каляроваю капустаю]] — назва падзеі, якая выклікала незадаволенасьць летувісаў ростам цэнаў у таварных сетках: [[Максіма]], [[Ікі]], [[Нофра]] і [[Рымі]]&lt;ref&gt;{{cite news |last=Tracevskis |first=Rokas M. |date=19 May 2016 |title=The Cauliflower Revolution hits supermarkets in Lithuania |newspaper=[[The Baltic Times]] |url=https://www.baltictimes.com/the_cauliflower_revolution_hits_supermarkets_in_lithuania/}}&lt;/ref&gt;

== Памерлі ==
* 21 сьнежня, [[Рэмігіюс Маркявічус]] — летувіскі кікбаксэр і спратовец быў забіты эстонскім забіякам&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lithuanian MMA fighter Morkevicius shot dead in Kaunas |url=https://www.baltictimes.com/lithuanian_mma_fighter_morkevicius_shot_dead_in_kaunas/}}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзень работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2016 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2016 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2016 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>e2hb70nxdkz3i0ouhslva1d4ezybenb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2015 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296377</id>
    <revision>
      <id>2621476</id>
      <parentid>2617211</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3496" sha1="g5vtk9lg5p5mnn9qfxi14iqfisihaix" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2015 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Альгірдас Буткявічус]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2015)|Сьвята беларускай песьні]]
* 1 студзеня, Летува стала часткаю [[Эўразона|эўразоны]], бо ўвяла [[Эўра]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.swedbank.lt/lt/pages/euras/klausimai|title=Klausimai ir atsakymai|work=Swedbank.lt|accessdate=24 December 2014|archive-date=24 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141224063633/https://www.swedbank.lt/lt/pages/euras/klausimai|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Памерлі ==
* 29 сакавіка, [[Пятрас Дыргела]] — летувіскі пісьменьнік, які меў узнагароду [[Летувіскі народная ўзнагароды па культуры і мастацтву]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.lrytas.lt/-14276546791425401298-mir%C4%97-nacionalin%C4%97s-kult%C5%ABros-ir-meno-premijos-laureatas-p-dirg%C4%97la.htm |title=Mirė nacionalinės kultūros ir meno premijos laureatas P.Dirgėla |access-date=2019-09-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150708120905/http://www.lrytas.lt/-14276546791425401298-mir%C4%97-nacionalin%C4%97s-kult%C5%ABros-ir-meno-premijos-laureatas-p-dirg%C4%97la.htm |archive-date=2015-07-08 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2015 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2015 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2015 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>g5vtk9lg5p5mnn9qfxi14iqfisihaix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2014 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296378</id>
    <revision>
      <id>2621477</id>
      <parentid>2617212</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:20:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621477</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3296" sha1="oep0stosei9ufnnarz4r18mho6081az" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2014 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Альгірдас Буткявічус]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2014)|Сьвята беларускай песьні]]
* 25 траўня [[Даля Грыбаўскайце]] заявіла пра сваю перамогу на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Летуве 2014 году|выбарах]] і пераабраньні на другі раз на пасаду [[Прэзыдэнт Летувы|Старшыні Летувы]]&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-27571609 |title=Lithuania's Dalia Grybauskaite wins re-election after run-off |newspaper=BBC News |date=25 May 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://news.yahoo.com/lithuanian-president-declares-election-victory-220658870.html |title=Lithuanian president declares re-election victory |newspaper=Yahoo! News |author=Liudas Dapkus |date=26 May 2014}}&lt;/ref&gt;

== Памерлі ==
* 20 студзеня, [[Ёнас Трынкунас]] — летувіскі этноляг, фальклярыст, заснавальнік нэапаганскага руху «Рамува», крывіс.

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2014 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2014 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2014 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>oep0stosei9ufnnarz4r18mho6081az</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2013 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296381</id>
    <revision>
      <id>2621478</id>
      <parentid>2617213</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:21:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3204" sha1="r9shto6fuwchrq7wrfy462lcthv712l" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2013 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dalia Grybauskaite {{!}} Biography &amp; Facts |url=https://www.britannica.com/biography/Dalia-Grybauskaite |website=Encyclopedia Britannica |accessdate=10 March 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Альгірдас Буткявічус]]&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Heath-Brown |first1=Nick |title=The Statesman's Yearbook 2016: The Politics, Cultures and Economies of the World |date=2017 |publisher=Springer |isbn=9781349578238 |page=775 |url=https://books.google.com/books?id=lDkUDgAAQBAJ&amp;pg=PA775|language=en}}&lt;/ref&gt;

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2013)|Сьвята беларускай песьні]]
* [[Дом тайны]]{{Заўвага|Па-летувіску: Paslapčių namai.}} — тэлесэрыял, які пачаў выпускацца на летувіскім тэлебачаньні
* Заснаванае таварыства [[Амбэр Грыд]], якое мае ва ўласнасьці нафта- і газапровады Летувы

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2013 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2013 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2013 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>r9shto6fuwchrq7wrfy462lcthv712l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2012 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296382</id>
    <revision>
      <id>2621479</id>
      <parentid>2617214</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3932" sha1="jb983vi8t7383ts8saqzvaqcu70gabq" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2012 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dalia Grybauskaite {{!}} Biography &amp; Facts |url=https://www.britannica.com/biography/Dalia-Grybauskaite |website=Encyclopedia Britannica |accessdate=10 March 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Андрус Кубілюс]]  (да 13 сьнежня)  [[Альгірдас Буткявічус]]&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Heath-Brown |first1=Nick |title=The Statesman's Yearbook 2016: The Politics, Cultures and Economies of the World |date=2017 |publisher=Springer |isbn=9781349578238 |page=775 |url=https://books.google.com/books?id=lDkUDgAAQBAJ&amp;pg=PA775|language=en}}&lt;/ref&gt; (з 13 сьнежня)

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2012)|Сьвята беларускай песьні]]

=== Студзень ===
* 10 студзеня места [[Анікшты]] сталі культурнаю сталіцаю Летувы

=== Кастрычнік ===
* 14 кастрычніка [[Выбары ў паслоў на Сойм Летувы ў 2012 годде|выбары ў Сойм]]&lt;ref name=vrk&gt;{{cite web |url=http://www.vrk.lt/2012_seimo_rinkimai/output_en/rinkimu_diena/index.html |title=Election to the Seimas and the Referendum on the Construction of a New Nuclear Power Plant in the Republic of Lithuania |publisher=vrk.lt |date=3 November 2012 |accessdate=15 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121118002258/http://www.vrk.lt/2012_seimo_rinkimai/output_en/rinkimu_diena/index.html |archive-date=18 November 2012 |url-status=dead |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
* 28 кастрычніка другое галасаваньне на выбарах у Сойм
* 29 кастрычніка пачалося вяшчаньне [[Лічбавае тэлебачаньне|лічбавага тэлебачаньня]] 

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2012 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2012 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2012 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>jb983vi8t7383ts8saqzvaqcu70gabq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2011 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296383</id>
    <revision>
      <id>2621481</id>
      <parentid>2617215</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3891" sha1="su55m11adq6brv1n327yxnmxzy0h8ot" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2011 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dalia Grybauskaite {{!}} Biography &amp; Facts |url=https://www.britannica.com/biography/Dalia-Grybauskaite |website=Encyclopedia Britannica |accessdate=10 March 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Андрус Кубілюс]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2011)|Сьвята беларускай песьні]]

=== Студзень ===
* 1 студзеня,
** старшынства Летувы ў грамадзе [[Арганізацыя бясьпекі і супрацы ў Эўропе]]
** пачалася сьнежная бура і патоп на захадзе Летувы&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.15min.lt/naujiena/aktualu/lietuva/lietuvoje-be-elektros-apie-16-tukst-vartotoju-56-131388|title=Lietuvoje be elektros – tūkstančiai vartotojų, prasčiausia padėtis – Šiaulių regione (atnaujinta 19.55 val.)|website=15min.lt|access-date=2021-12-18|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303232436/http://www.15min.lt/naujiena/aktualu/lietuva/lietuvoje-be-elektros-apie-16-tukst-vartotoju-56-131388|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Памерлі ==
* [[Юсьцінас Марцінкявічус]] — летувіскі пісьменьнік. Заслужаны дзяяч мастацтваў Летувы (1975). Народны пісьменьнік Летувы (1978)&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/mire-poetas-jmarcinkevicius.d?id=42063477|title=Mirė poetas J.Marcinkevičius|website=DELFI|access-date=2021-12-18|archive-date=2021-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20211031122854/https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/mire-poetas-jmarcinkevicius.d?id=42063477|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2011 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2011 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2011 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>su55m11adq6brv1n327yxnmxzy0h8ot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2010 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296384</id>
    <revision>
      <id>2621482</id>
      <parentid>2617216</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:24:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621482</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3202" sha1="lpojanizqov5w177bke87a4ger1sl8l" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2010 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Даля Грыбаўскайце]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dalia Grybauskaite {{!}} Biography &amp; Facts |url=https://www.britannica.com/biography/Dalia-Grybauskaite |website=Encyclopedia Britannica |accessdate=10 March 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Андрус Кубілюс]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2010)|Сьвята беларускай песьні]]

=== Травень ===
* 28 траўня,  [[Срэбраны журавель 2010 году|Срэбраны журавель]] быў уручаны за добрае летувіскае кіно

=== Жнівень ===
* 27 жніўня, [[Грыце Марушкявічуце]] стала пераможцам конкурсу [[Міс Летува 2010]]

== Памерлі ==
* [[Альгірдас Бразаўскас]]&lt;ref&gt;[https://online.munzinger.de/article/00000019340 Сьмерць Альгерда Беразоўскага]&lt;/ref&gt; — летувіскі палітык і першы [[Прэзыдэнт Летувы|Старшыня краіны]] пасьля 1990 году

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2010 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2010-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2010 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2010 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>lpojanizqov5w177bke87a4ger1sl8l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2009 год у Летуве</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296385</id>
    <revision>
      <id>2621483</id>
      <parentid>2617217</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:25:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>прозьвішчы не перакладаюцца</comment>
      <origin>2621483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3092" sha1="5i3zwot08qqr1ejubt5xcbqt7rcqtyl" xml:space="preserve">[[Выява:Flag of Lithuania.svg|міні|[[Сьцяг Летувы]], які быў зацьверджаны пасьря 1991 году.]]
{{Асноўны артыкул|Летува|Жамойць}}
'''2009 год у Летуве''' меў наступныя падзеі.

== Панаваньне ==
[[Прэзыдэнт Летувы]]: [[Валдас Адамкус]] (да 17 траўня) [[Даля Грыбаўскайце]]&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8054053.stm|title=Lithuania gets first woman leader|date=2009-05-18|access-date=2020-01-08|language=en-GB}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Dalia Grybauskaite {{!}} Biography &amp; Facts |url=https://www.britannica.com/biography/Dalia-Grybauskaite |website=Encyclopedia Britannica |accessdate=10 March 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt; (з 17 траўня)

[[Старшыня ўраду Летувы|Старшыня ўраду]]: [[Андрус Кубілюс]]

== Падзеі ==
* [[Сьвята беларускай песьні (2009)|Сьвята беларускай песьні]]

=== Травень ===
* 17 траўня, на [[Прэзыдэнцкія выбары ў Летуве 2009 году|выбарах Прэзыдэнта Летувы]] выйграла Даля Грыбаўскайце

=== Чэрвень ===
* 7 чэрвеня, прайшлі выбары ў Эўрапарлямант у Летуве 

== Сьвяты ==
{{Асноўны артыкул|Сьвяты ў Летуве}}
Летува мае наступныя сьвяты:
* 1 студзеня — Новы год
* 16 лютага — Дзень незалежнасьці (1918 год)
* 11 сакавіка — Дзень аднаўленьня незалежнасьці (1991 год)
* 20 красавіка — [[Вялікдзень]]
* 21 красавіка — Сьветлая сядзьміца
* 1 траўня — міжнародны дзерь работнікаў 
* 4 траўня — Дзень маці
* 1 чэрвеня — Дзень таты
* 24 чэрвеня — Дзень нараджэньня Яна Перадцечы
* 6 ліпеня — Дзень каранацыі князя [[Міндоўг|Міндоўга]]
* 15 жніўня — [[Унебаўзяцьце Найсьвяцейшай Панны Марыі|Дзень узьнясеньня Марыі]]
* 1 лістапада — [[Дзень усіх сьвятых]]
* 24 сьнежня — [[Вігілія]]
* 25 сьнежня — [[Божае Нараджэньне|Нараджэньне Ісуса Хрыста]]
* 26 сьнежня — другі дзень [[Божае Нараджэньне|Нараджэньня Ісуса Хрыста]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}
{{Гады ў Летуве}}
[[Катэгорыя:2009 год у Летуве]]
[[Катэгорыя:2000-я ў Летуве]]
[[Катэгорыя:2009 год паводле краінаў|Летува]]
[[Катэгорыя:2009 год у Эўропе|Летува]]
[[Катэгорыя:Гады XXI стагодзьдзя ў Летуве]]</text>
      <sha1>5i3zwot08qqr1ejubt5xcbqt7rcqtyl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Беларусі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296845</id>
    <revision>
      <id>2621556</id>
      <parentid>2619012</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621556</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" sha1="enq1i8vi7a2fnaobhrvy0ov172wgz4u" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Беларускі кінэматограф]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак|Беларусь]]</text>
      <sha1>enq1i8vi7a2fnaobhrvy0ov172wgz4u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296846</id>
    <revision>
      <id>2621552</id>
      <parentid>2619011</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:01:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]] у [[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619011</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" sha1="pho2dbs6xaid92jgokr1snb3hvkgiq2" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле геаграфічнага разьмяшчэньня]]</text>
      <sha1>pho2dbs6xaid92jgokr1snb3hvkgiq2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Горадні</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296847</id>
    <revision>
      <id>2621567</id>
      <parentid>2619041</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:06:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621567</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="255" sha1="ggkrr43e2huz12j6m62fuykyj4e198w" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў|Горадня]]
[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах Беларусі|Горадня]]
[[Катэгорыя:Культура Горадні]]</text>
      <sha1>ggkrr43e2huz12j6m62fuykyj4e198w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296848</id>
    <revision>
      <id>2621558</id>
      <parentid>2619021</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:03:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах]] у [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадаў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619021</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" sha1="temhgughja87l8m2th57048ong061nb" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы па краінах і месцах здымкаў]]</text>
      <sha1>temhgughja87l8m2th57048ong061nb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621563</id>
      <parentid>2621558</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:05:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадаў]] у [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619021</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="219" sha1="temhgughja87l8m2th57048ong061nb" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы па краінах і месцах здымкаў]]</text>
      <sha1>temhgughja87l8m2th57048ong061nb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621602</id>
      <parentid>2621563</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:55:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>[[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыі]]</comment>
      <origin>2621602</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="237" sha1="biqb6hkzihkbs3cws69sg8b7n4zpzui" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і месцаў здымак]]</text>
      <sha1>biqb6hkzihkbs3cws69sg8b7n4zpzui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Воршы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296849</id>
    <revision>
      <id>2621566</id>
      <parentid>2619042</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:06:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621566</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="243" sha1="gb7p5hhu5pxwtstdo4rasg2sv3tgvg7" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў|Ворша]]
[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах Беларусі|Ворша]]
[[Катэгорыя:Культура Воршы]]</text>
      <sha1>gb7p5hhu5pxwtstdo4rasg2sv3tgvg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і месцаў здымак</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296850</id>
    <revision>
      <id>2621550</id>
      <parentid>2619038</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:00:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Фільмы па краінах і месцах здымкаў]] у [[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і месцаў здымак]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619038</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="268" sha1="gqwrj99ua30avfojlikwvq2yfzde9hg" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура паводле краінаў і гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]</text>
      <sha1>gqwrj99ua30avfojlikwvq2yfzde9hg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621554</id>
      <parentid>2621550</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:02:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621554</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="278" sha1="fszzxblt0odaqexkkn2ieh80tscyra7" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура паводле краінаў і гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]]</text>
      <sha1>fszzxblt0odaqexkkn2ieh80tscyra7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621570</id>
      <parentid>2621554</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:10:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>новы ключ для [[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў]]: «+» з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621570</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="280" sha1="k13wnyvl8jrpc890vozhv7julrsmfkj" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура паводле краінаў і гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў|+]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]]</text>
      <sha1>k13wnyvl8jrpc890vozhv7julrsmfkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы па краінах і гарадах месцаў здымкаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296851</id>
    <revision>
      <id>2621568</id>
      <parentid>2619043</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:06:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621568</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="182" sha1="k1vff0vntdn5dtxdm9rqj60490w1ho2" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Культура паводле краінаў і гарадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў|Краіна]]</text>
      <sha1>k1vff0vntdn5dtxdm9rqj60490w1ho2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Беластоку</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296853</id>
    <revision>
      <id>2621565</id>
      <parentid>2619051</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:06:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621565</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="373" sha1="k796cf5yycnvsjn6p20nu4ylkuzst7i" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя паводле гарадоў|Беласток]]
[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя па гарадах Польшчы|Беласток]]
[[Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Падляскім ваяводзтве|Беласток]]
[[Катэгорыя:Культура Беластоку]]</text>
      <sha1>k796cf5yycnvsjn6p20nu4ylkuzst7i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы, зьнятыя ў Польшчы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296855</id>
    <revision>
      <id>2621555</id>
      <parentid>2619049</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:02:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Фільмы па месцы здымкаў]]; дададзеная [[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621555</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="154" sha1="3puemsxxwzai4pdnkw8ywvp581jag85" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Польскі кінэматограф]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле месцаў здымак|Польшча]]</text>
      <sha1>3puemsxxwzai4pdnkw8ywvp581jag85</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Навучальныя ўстановы, заснаваныя ў XIX стагодзьдзі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296886</id>
    <revision>
      <id>2621460</id>
      <parentid>2619341</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:05:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы па стагодзьдзях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621460</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="203" sha1="21petkn6oq11qavhed4y9x0qk02f8ri" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў XIX стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў|19]]</text>
      <sha1>21petkn6oq11qavhed4y9x0qk02f8ri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296887</id>
    <revision>
      <id>2621456</id>
      <parentid>2619340</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы па стагодзьдзях]] у [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="167" sha1="q14bdixjjfia9la0z3v3fvtnpr4hol4" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Катэгорыі паводле стагодзьдзяў]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы|Стагодзьдзі]]</text>
      <sha1>q14bdixjjfia9la0z3v3fvtnpr4hol4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Навучальныя ўстановы, заснаваныя ў XX стагодзьдзі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296891</id>
    <revision>
      <id>2621461</id>
      <parentid>2619347</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:05:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы па стагодзьдзях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621461</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="202" sha1="lvr06k9u8ia7yatfsr6x6ij5aps1ejp" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў XX стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў|20]]</text>
      <sha1>lvr06k9u8ia7yatfsr6x6ij5aps1ejp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Навучальныя ўстановы, заснаваныя ў XVII стагодзьдзі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296903</id>
    <revision>
      <id>2621459</id>
      <parentid>2619360</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы па стагодзьдзях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621459</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="204" sha1="fhj3yr3qi1yhs7q5a6s5fvhx4s2jpav" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў XVII стагодзьдзі]]
[[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы паводле стагодзьдзяў|17]]</text>
      <sha1>fhj3yr3qi1yhs7q5a6s5fvhx4s2jpav</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 1906 году</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296909</id>
    <revision>
      <id>2621426</id>
      <parentid>2619380</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па гадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621426</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="277" sha1="14454nzwys6f2m0f67pwivemni4wqgf" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў|1906]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 20 стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Раманы 1906 году]]
[[Катэгорыя:1906 год у Аўстрыі]]</text>
      <sha1>14454nzwys6f2m0f67pwivemni4wqgf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621442</id>
      <parentid>2621426</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:54:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 20 стагодзьдзя]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XX стагодзьдзя]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621442</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="277" sha1="8yx51uwl4jnusew5488zi831n4vvnut" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў|1906]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Раманы 1906 году]]
[[Катэгорыя:1906 год у Аўстрыі]]</text>
      <sha1>8yx51uwl4jnusew5488zi831n4vvnut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296910</id>
    <revision>
      <id>2621423</id>
      <parentid>2619559</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:48:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па гадах]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619559</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="198" sha1="27cfj44mj72n5yw5aizxe0pggjyhwkk" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Аўстрыі|Раман]]
[[Катэгорыя:Раманы па краінах і гадах]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы|Гады]]</text>
      <sha1>27cfj44mj72n5yw5aizxe0pggjyhwkk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621429</id>
      <parentid>2621423</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:50:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Раманы па краінах і гадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў і гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621429</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" sha1="80u11klnhozck9vaf77x5m7x8aj1obh" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Аўстрыі|Раман]]
[[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў і гадоў]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы|Гады]]</text>
      <sha1>80u11klnhozck9vaf77x5m7x8aj1obh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Раманы паводле краінаў і гадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296911</id>
    <revision>
      <id>2621427</id>
      <parentid>2619382</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:50:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Раманы па краінах і гадах]] у [[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў і гадоў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127" sha1="qb25hsk9nc5g84dqy0jetk09bqtbpfs" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Раманы паводле гадоў]]
[[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>qb25hsk9nc5g84dqy0jetk09bqtbpfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296915</id>
    <revision>
      <id>2621439</id>
      <parentid>2619626</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:54:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 20 стагодзьдзя]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XX стагодзьдзя]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2619626</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="259" sha1="asow7nr0tb6waykqpd2u3vxwyjjrn6v" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па стагодзьдзях|20]]
[[Катэгорыя:Раманы XX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 20 стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>asow7nr0tb6waykqpd2u3vxwyjjrn6v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621447</id>
      <parentid>2621439</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:56:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па стагодзьдзях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621447</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="269" sha1="9v0f5bki7e9ojg438v2te2s7uj2lmlw" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў|20]]
[[Катэгорыя:Раманы XX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 20 стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>9v0f5bki7e9ojg438v2te2s7uj2lmlw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621451</id>
      <parentid>2621447</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 20 стагодзьдзя]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XX стагодзьдзя]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621451</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="269" sha1="avftixvvuj1hnd9xhckqhrorimf68ut" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў|20]]
[[Катэгорыя:Раманы XX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XX стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>avftixvvuj1hnd9xhckqhrorimf68ut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296916</id>
    <revision>
      <id>2621443</id>
      <parentid>2619389</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:55:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па стагодзьдзях]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619389</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="242" sha1="hawybn78icrw8gtx4nt07rc65pudfd6" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы|Стагодзьдзе]]
[[Катэгорыя:Стагодзьдзі ў Аўстрыі|Раманы]]
[[Катэгорыя:Гісторыя аўстрыйскае літаратуры]]</text>
      <sha1>hawybn78icrw8gtx4nt07rc65pudfd6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296918</id>
    <revision>
      <id>2621448</id>
      <parentid>2619392</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:02:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 20 стагодзьдзя]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XX стагодзьдзя]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2619392</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="241" sha1="50dann7d7q2rnwulbju48h901foksv1" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гісторыя аўстрыйскае літаратуры]]
[[Катэгорыя:Літаратура XX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Аўстрыі|Літаратура]]</text>
      <sha1>50dann7d7q2rnwulbju48h901foksv1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Аўстрыі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296960</id>
    <revision>
      <id>2621434</id>
      <parentid>2619600</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе па краінах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе паводле краінаў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621434</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="327" sha1="gnsnapyv9j9lqdjtw8bfzwqehbnxtgn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў дзеяньня|Аўстрыя]]
[[Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Кнігі пра Аўстрыю]]
[[Катэгорыя:Творы пра падзеі ў Аўстрыі]]</text>
      <sha1>gnsnapyv9j9lqdjtw8bfzwqehbnxtgn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296961</id>
    <revision>
      <id>2621431</id>
      <parentid>2619601</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:51:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе па краінах]] у [[Катэгорыя:Раманы пра падзеі ў Эўропе паводле краінаў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619601</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="256" sha1="2lq6hl2q22ba9yg11d1316g81je423x" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Раманы паводле краінаў дзеяньня| Эўропа]]
[[Катэгорыя:Раманы пра Эўропу|краіна]]
[[Катэгорыя:Краіны Эўропы ў культуры і мастацтве]]</text>
      <sha1>2lq6hl2q22ba9yg11d1316g81je423x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя раманы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296969</id>
    <revision>
      <id>2621417</id>
      <parentid>2619611</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:46:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па жанрах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле жанраў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621417</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="161" sha1="d2k8rmdvehvs4f8qqxkhgwb0r1s0poe" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле жанраў]]
[[Катэгорыя:Эратычныя раманы па краінах]]</text>
      <sha1>d2k8rmdvehvs4f8qqxkhgwb0r1s0poe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621421</id>
      <parentid>2621417</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Эратычныя раманы па краінах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Эратычныя раманы паводле краінаў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621421</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="171" sha1="by82p1o8h5grn8lb225a5si02ouk364" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле жанраў]]
[[Катэгорыя:Эратычныя раманы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>by82p1o8h5grn8lb225a5si02ouk364</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле жанраў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296970</id>
    <revision>
      <id>2621415</id>
      <parentid>2619612</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па жанрах]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле жанраў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="149" sha1="r85zt6uy9hacitwwmi11vvddz7pzbh4" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Раманы паводле жанраў і краінаў]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы|Жанр]]</text>
      <sha1>r85zt6uy9hacitwwmi11vvddz7pzbh4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Эратычныя раманы паводле краінаў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296971</id>
    <revision>
      <id>2621419</id>
      <parentid>2619614</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:47:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Эратычныя раманы па краінах]] у [[Катэгорыя:Эратычныя раманы паводле краінаў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="165" sha1="857t6d0talshv17cf2j3p6lx5pz9rix" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Эратычныя раманы|Краіны]]
[[Катэгорыя:Раманы паводле жанраў і краінаў| Эротыка]]</text>
      <sha1>857t6d0talshv17cf2j3p6lx5pz9rix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 1870 году</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296975</id>
    <revision>
      <id>2621425</id>
      <parentid>2619625</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:48:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па гадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621425</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="277" sha1="nvdkdoz21duzbiuu0ty2jo9s0z9swdt" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў|1870]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 19 стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Раманы 1870 году]]
[[Катэгорыя:1870 год у Аўстрыі]]</text>
      <sha1>nvdkdoz21duzbiuu0ty2jo9s0z9swdt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621438</id>
      <parentid>2621425</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 19 стагодзьдзя]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XIX стагодзьдзя]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621438</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="278" sha1="runeuv9zrsl18c4f1hv2x1vbe1iips8" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле гадоў|1870]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XIX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Раманы 1870 году]]
[[Катэгорыя:1870 год у Аўстрыі]]</text>
      <sha1>runeuv9zrsl18c4f1hv2x1vbe1iips8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XIX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296976</id>
    <revision>
      <id>2621435</id>
      <parentid>2619627</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:53:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы 19 стагодзьдзя]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы XIX стагодзьдзя]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2619627</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="260" sha1="04zjnan60txoz6np0gr0kp8u20u3hun" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па стагодзьдзях|19]]
[[Катэгорыя:Раманы XIX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 19 стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>04zjnan60txoz6np0gr0kp8u20u3hun</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621446</id>
      <parentid>2621435</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы па стагодзьдзях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621446</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="270" sha1="iozz9w8hwt1ohdq6dtn34nwk5vasufg" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў|19]]
[[Катэгорыя:Раманы XIX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 19 стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>iozz9w8hwt1ohdq6dtn34nwk5vasufg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621454</id>
      <parentid>2621446</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 19 стагодзьдзя]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XIX стагодзьдзя]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621454</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="271" sha1="2aewzvsrq3ezi0pwr5lez7d8kkn40cj" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія раманы паводле стагодзьдзяў|19]]
[[Катэгорыя:Раманы XIX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XIX стагодзьдзя|Раманы]]</text>
      <sha1>2aewzvsrq3ezi0pwr5lez7d8kkn40cj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XIX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>296978</id>
    <revision>
      <id>2621452</id>
      <parentid>2619629</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:03:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура 19 стагодзьдзя]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйская літаратура XIX стагодзьдзя]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2619629</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="222" sha1="2um92a5i5pjzjsp9tqjpgg8qyb7e6rc" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гісторыя аўстрыйскае літаратуры]]
[[Катэгорыя:XIX стагодзьдзе ў Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Літаратура XIX стагодзьдзя]]</text>
      <sha1>2um92a5i5pjzjsp9tqjpgg8qyb7e6rc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Даніла Райцаў</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297110</id>
    <revision>
      <id>2621533</id>
      <parentid>2620959</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:53:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Крыніцы */ +Шаблён сартоўкі</comment>
      <origin>2621533</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13018" sha1="gebvb8k65t3sgmg52cjew91e6i2itsc" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Даніла Райцаў
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|5|4|1914}} — {{Памёр|3|6|1996}}
|месца нараджэньня = [[Міхалкова]], [[Віцебскі павет]], [[Расейская імпэрыя]]
|месца сьмерці     = [[Віцебск]], [[Беларусь]]
|партрэт           = 
|подпіс            = 
|мянушка           = 
|прыналежнасьць    = [[Савецкі Саюз]]
|гады службы       = 1941—1945
|званьне           = [[капітан]] (1941)
|род войскаў       = [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі]]
|камандаваў        = партызанская [[Брыгада (войска)|брыгада]] імя камсамолу
|частка            = 1-я беларуская партызанская брыгада
|бітвы             = [[Нямецка-савецкая вайна]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Знак Пашаны}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Вольга Міхайлаўна Райцава
|у адстаўцы        = кіраўнік [[Дзьвіна|Дзьвінскай]] управай асушальных сетак
}}
'''Даніла Фядотавіч Райцаў''' (1914, [[Міхалкова]], цяпер [[Віцебскі раён]], [[Беларусь]] — 1996, Беларусь) — арганізатар беларускага савецкага [[Савецкі партызанскі рух у Беларусі|партызанскага руху]] ў [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]]. 

Камандзір партызанскай [[Брыгада (войска)|брыгады]] імя камсамолу (1942—1943). Старшыня [[Сураскі раён (Віцебская вобласьць)|Сураскага раённага]] выканаўчага камітэту (1943—1945). Заслужаны [[Мэліярацыя|мэліяратар]] Беларускай ССР (1966). Ганаровы грамадзянін Віцебска (1974).

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў [[Сялянства|сялянскай]] сям'і. У 1929 годзе скончыў [[Ноўкінскі сельсавет|Ноўкінскую]] [[Фабрычна-заводзкая школа|фабрычна-заводзкую]] 7-гадовую школу (Віцебскі раён, [[Беларуская ССР]]). Затым скончыў 6-месячныя настаўніцкія курсы. Пасьля гэтага 2 гады працаваў [[настаўнік]]ам у [[Курына|Курынскай]] пачатковай школе. У 1932 годзе паступіў у [[Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія|Горацкі сельскагаспадарчы інстытут]] на зеплеўпарадкавальны факультэт. У 1935 годзе датэрмінова здаў [[экзамэн]]ы і быў накіраваны землеўпараднікам у [[Сураскі раён (Віцебская вобласьць)|Сураскі раён]] загадам народнага камісара земляробства СССР, дзе ажаніўся на лекарцы Вользе Міхайлаўне. У 1935 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У красавіку 1941 году атрымаў прызначэньне начальнікам геадэзічнай групы на вайсковую будоўлю № 12-39 [[лётнішча]] ў вёсцы [[Міхалішкі]] Астравецкага раёну ([[Вялейская вобласьць]])&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=Тацьцяна Кузьміч.|загаловак=Пад нагамі фашыстаў гарэла зямля|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=3 ліпеня 2014|нумар=123 (27733)|старонкі=7|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;. У 1941 годзе атрымаў вайсковую годнасьць [[капітан]]а.

22 чэрвеня 1941 году вярнуўся з камандзіроўкі ў [[Сураж]], адкуль выправіў жонку з 6-гадовым [[сын]]ам і нованароджанай дачкой у тыл. Загадам [[Народны камісарыят унутраных справаў Беларускай ССР|Народнага камісарыяту ўнутраных справаў Беларускай ССР]] быў накіраваны ў [[Віцебск]], а затым будаваць лётнішча каля Суражу. Праз хуткае набліжэньне немцаў абсталяваньне лётнішча зьнішчылі. На даручэньне сакратару райкаму Камарова ўзначаліў раённую выведку. 11 ліпеня 1941 году ў Сураж уварвалася 8 нямецкіх [[танк]]аў. У той дзень Райцаў узяў удзел у [[Засада|засадзе]] на нямецкіх вайскоўцаў, якія пайшлі купацца ў рацэ [[Каспля|Касплі]]. Затым выканалі заданьне па падрыве [[мост]]у праз Касплю. Пасьля сыходу ў бок Касплянага [[лецішча]] ўступіў у партызанскі атрад [[Мінай Шмыроў|Міная Шмырова]] колькасьцю 100 чалавек. У верасьні 1941 году атрад спыніўся ў Ноўкінскім лясьніцтве. Узяў удзел у падрыве [[паром]]най пераправы празь [[Дзьвіна|Дзьвіну]], каб спыніць пастаўку немцам у Віцебск забранага ў насельніцтва харчаваньня. Пазьней тройка ягоных партызанаў з засады на дарозе [[Шухвасты]] — Віцебск на поўнач ад горада зьнішчыла нямецкі [[легкавік]] з [[Брыгадны правадыр|брыгадным правадыром]] і іншымі афіцэрамі [[Ахоўныя атрады|ахоўных атрадаў]]. Пасьля гэтага нямецкія акупанты абвясьцілі ўзнагароду ў 50 000 [[Беларускі рубель|рублёў]] за выдачу Данілы Райцава&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

28 сакавіка 1942 году ахоўны [[батальён]] з 500 нямецкіх вайскоўцаў атрымаў загад зьнішчыць створаны ў лютым партызанскі атрад Райцава ў трохкутніку Віцебск — [[Гарадок]] — Сураж. Атрад Райцава зладзіў засаду каля вёскі [[Платы]] ([[Курынскі сельсавет]], Віцебскі раён), у якой загінула 320 нямецкіх вайскоўцаў. Сярод 4 загінулых партызанаў быў кулямётчык [[Міхаіл Сільніцкі]], які быў у тройцы ранейшых засаднікаў на брыгаднага правадыра немцаў. Сільніцкі пасьмяротна атрымаў годнасьць [[Герой Савецкага Саюзу|героя Савецкага Саюзу]]. Яшчэ 25 партызанаў удалай засады атрымалі ордэны і мэдалі паводле Ўказу Прэзыдыюму [[Вярхоўны Савет СССР|Вярхоўнага Савету СССР]]. Да 1 траўня 1942 году атрад Райцава вырас да 1500 партызанаў. Зь лютага па верасень 1942 году загадваў вывадам 10 000 мірных жыхароў Віцебскага, [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкага]] і Сураскага раёнаў у тыл празь [[Віцебская брама|Віцебскую браму]] ў нямецкім фронце. У лістападзе 1942 году атрад Райцава пераўтварылі ў партызанскую [[Брыгада (войска)|брыгаду]] імя камсамолу&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Да яе далучыліся партызанскі атрад імя Сяргея Лазо і атрад «Сібірак».

У ходзе [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкую вайну]] Райцаў быў паранены, атрымаўшы [[інвалід]]насьць. Таксама ён страціў 14 [[родзіч]]аў. Нямецкія захопнікі расстралялі [[Бацька|бацьку]] Фядота Пахомавіча, [[маці]] Пелагею Сьцяпанаўну і [[Сястра|сястру]] Кацярыну з малалетнім сынам. Зь нямецкай няволі не вярнуліся сёстры Марыя і Соф'я&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. У сьнежні 1943 году частку брыгады імя камсамолу накіравалі ў [[Сеньненскі раён]]. З астатніх 363 партызанаў утварылі пяхотны [[полк]] у складзе [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]]. У 1943—1945 гадоў Райцаў узначальваў Сураскі раённы [[выканаўчы камітэт]].

Ад 1955 году кіраваў [[Дзьвіна|Дзьвінскай]] управай асушальных сетак. За гэта атрымаў ордэн [[Знак пашаны]], а ў 1966 годзе і годнасьць [[Заслужаны мэліяратар Беларускай ССР|заслужанага мэліяратара Беларускай ССР]]. Захаваў [[архіў]] партызанскай брыгады імя камсамолу, які ягоная жонка перадала [[Віцебскі абласны музэй]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Памяць ==
20 кастрычніка 2017 году [[Віцебскі гарадзкі Савет дэпутатаў]] перайменаваў Школьную вуліцу ў вуліцу Данілы Райцава. 21 жніўня 2020 году [[Віцебскі гарадзкі выканаўчы камітэт]] прысвоіў школе № 42 імя Данілы Райцава, дзе ў 2022 годзе адчынілі яго музэйны пакой. Па [[Праспэкт Люднікава|праспэкце Люднікава]] на доме № 15 зьмясьцілі памятную дошку пра Райцава як камандзіра партызанскай брыгады і ганаровага грамадзяніна Віцебска. [[Курына|Курынская]] школа зьмяшчала сьцяг брыгады, якой загадваў Райцаў. [[Беларускі дзяржаўны музэй гісторыі Вялікай Айчыннай вайны]] зьмяшчаў матэрыялы пра Райцава.

== Бібліяграфія ==
* Райцаў Даніла Фядотавіч // Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне, 1941–1945: энцыкл. / рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд) [і інш.]. - Мн., 1990. - С. 521.
* Райцаў Даніла Фядотавіч // Памяць: гіст.-дакум. хроніка Віцебска : у 2 кн. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]; склад. А.І. Мацяюн. - Мн., 2003. - Кн. 2. – С. 565.
* Райцаў Даніла Фядотавіч // Памяць: Віцеб. р-н: гіст.-дакум. хронікі гарадоў і р-наў / рэд. кал.: А. П. Красоўскі [і інш.]; уклад. У. І. Мезенцаў. - Мн., 2004. - С. 682.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Райцаў, Даніла Фядотавіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Віцебскім раёне]]
[[Катэгорыя:Партызаны нямецка-савецкай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Віцебску]]</text>
      <sha1>gebvb8k65t3sgmg52cjew91e6i2itsc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гутаркі ўдзельніка:Каштанов Варелий</title>
    <ns>3</ns>
    <id>297125</id>
    <revision>
      <id>2621366</id>
      <parentid>2621041</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:18:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>меркаваньне</comment>
      <origin>2621366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="483" sha1="pzwg1c0anig2im9ia0vnhi7as036mjw" xml:space="preserve">{{Вітаем}}
З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 11:05, 21 чэрвеня 2025 (УКЧ+3)

== [[Вікіпэдыя:Правапіс]] ==
Вітаю. У гэтым разьдзеле Вікіпэдыі дзейнічае правіла [[Вікіпэдыя:Правапіс]]. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 22:18, 23 чэрвеня 2025 (+03)</text>
      <sha1>pzwg1c0anig2im9ia0vnhi7as036mjw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1987 годзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297149</id>
    <revision>
      <id>2621253</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:11:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621253</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="252" sha1="h9iiuwgisq9ie7c0lslcajn4w5s4mo6" xml:space="preserve">{{Тэма паводле гадоў|Выданьні, заснаваныя ў|1987|годзе}}

[[Катэгорыя:Выданьні паводле гадоў заснаваньня|1987]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1987 годзе]]</text>
      <sha1>h9iiuwgisq9ie7c0lslcajn4w5s4mo6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1990 годзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297150</id>
    <revision>
      <id>2621258</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:18:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621258</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="252" sha1="qcc7dftsbao431je5zfzco9sckxlq6x" xml:space="preserve">{{Тэма паводле гадоў|Выданьні, заснаваныя ў|1990|годзе}}

[[Катэгорыя:Выданьні паводле гадоў заснаваньня|1990]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]]</text>
      <sha1>qcc7dftsbao431je5zfzco9sckxlq6x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1992 годзе</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297151</id>
    <revision>
      <id>2621261</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:22:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621261</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="252" sha1="obm8k1zygl4ppe39p6wuvqi7pwb6u3y" xml:space="preserve">{{Тэма паводле гадоў|Выданьні, заснаваныя ў|1992|годзе}}

[[Катэгорыя:Выданьні паводле гадоў заснаваньня|1992]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1992 годзе]]</text>
      <sha1>obm8k1zygl4ppe39p6wuvqi7pwb6u3y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1917 год у Крыме</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297152</id>
    <revision>
      <id>2621262</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:25:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621262</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="440" sha1="35n2owcnsm9qv9mj6kpo180e3mn4okj" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 2
| с = 0
| д = 1
| г = 0
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 2010 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]</text>
      <sha1>35n2owcnsm9qv9mj6kpo180e3mn4okj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621263</id>
      <parentid>2621262</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:25:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621263</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="440" sha1="scwlo9i6jikcg53fxdar2qozhl1l9mk" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 2
| с = 0
| д = 1
| г = 0
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 1917 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]</text>
      <sha1>scwlo9i6jikcg53fxdar2qozhl1l9mk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621264</id>
      <parentid>2621263</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:26:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>абнаўленьне зьвестак</comment>
      <origin>2621264</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="440" sha1="2pkk0yx41vv0alttzzt92l91gvwq9tv" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 1
| с = 9
| д = 1
| г = 7
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 1917 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]</text>
      <sha1>2pkk0yx41vv0alttzzt92l91gvwq9tv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621272</id>
      <parentid>2621264</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:39:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621272</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="513" sha1="6u7zfd6xi140ndvnknwr5wyzjdph3uc" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 1
| с = 9
| д = 1
| г = 7
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 1917 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]
[[Катэгорыя:1917 год у Расеі па абласьцях]]</text>
      <sha1>6u7zfd6xi140ndvnknwr5wyzjdph3uc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621273</id>
      <parentid>2621272</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:40:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621273</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="573" sha1="qaxckoj8crr3r4j8rof8pcsqo0ghnzg" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 1
| с = 9
| д = 1
| г = 7
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 1917 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]
[[Катэгорыя:1917 год у Расеі па абласьцях]]
[[Катэгорыя:1917 году у Расеі|Крым]]</text>
      <sha1>qaxckoj8crr3r4j8rof8pcsqo0ghnzg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621386</id>
      <parentid>2621273</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:1917 год у Расеі па абласьцях]]; дададзеная [[Катэгорыя:1917 год у Расеі паводле абласьцёў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621386</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="583" sha1="l1iyyvo41eb7yc7kp322ux2n51w1f30" xml:space="preserve">{{Год паводле катэгорыі
| т = 1
| с = 9
| д = 1
| г = 7
| катэгорыя = у Крыме
| у = Крыме
| катэгорыя1 = Гады ў Крыме
| катэгорыя2 = 1917 год у Эўропе
| ключ = Крым
}}

[[Катэгорыя:XX стагодзьдзе ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1910-я ў Крыме]]
[[Катэгорыя:1917 год паводле краінаў|Крым]]
[[Катэгорыя:1917 год у Расеі паводле абласьцёў]]
[[Катэгорыя:1917 году у Расеі|Крым]]</text>
      <sha1>l1iyyvo41eb7yc7kp322ux2n51w1f30</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады ў Крыме</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297153</id>
    <revision>
      <id>2621267</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:29:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621267</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="155" sha1="hodc2b9cu1h8717vpcjqwdwjsyod8sz" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады Ўкраіны па абласьцях|Крым]]
[[Катэгорыя:Гады Расеі па абласьцях|Крым]]</text>
      <sha1>hodc2b9cu1h8717vpcjqwdwjsyod8sz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621269</id>
      <parentid>2621267</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:34:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621269</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="9u16yap56k4226vfgyvd5zh6jo7kpk1" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады Ўкраіны па абласьцях|Крым]]
[[Катэгорыя:Гады па Расейскіх абласьцях|Крым]]</text>
      <sha1>9u16yap56k4226vfgyvd5zh6jo7kpk1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621381</id>
      <parentid>2621269</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:35:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Гады па Расейскіх абласьцях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Гады паводле расейскіх абласьцёў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621381</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="173" sha1="asumc11mu7h9g1liqza939wos4uhcwp" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады Ўкраіны па абласьцях|Крым]]
[[Катэгорыя:Гады паводле расейскіх абласьцёў|Крым]]</text>
      <sha1>asumc11mu7h9g1liqza939wos4uhcwp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621382</id>
      <parentid>2621381</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:35:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Гады Ўкраіны па абласьцях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Гады Ўкраіны паводле абласьцёў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="183" sha1="87gvx5qssm7boxevtnln8ine8aftb3u" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады Ўкраіны паводле абласьцёў|Крым]]
[[Катэгорыя:Гады паводле расейскіх абласьцёў|Крым]]</text>
      <sha1>87gvx5qssm7boxevtnln8ine8aftb3u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады Ўкраіны паводле абласьцёў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297154</id>
    <revision>
      <id>2621268</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" sha1="h367pebv7o28sv6mgbg75qfjo6a7ncu" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ва Ўкраіне|Вобласьці]]</text>
      <sha1>h367pebv7o28sv6mgbg75qfjo6a7ncu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621370</id>
      <parentid>2621268</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:32:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Гады Ўкраіны па абласьцях]] у [[Катэгорыя:Гады Ўкраіны паводле абласьцёў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621268</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" sha1="h367pebv7o28sv6mgbg75qfjo6a7ncu" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ва Ўкраіне|Вобласьці]]</text>
      <sha1>h367pebv7o28sv6mgbg75qfjo6a7ncu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады паводле расейскіх абласьцёў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297155</id>
    <revision>
      <id>2621270</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:34:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621270</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" sha1="eys24213gojw60pbsxrn0ucfj37ipdp" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі па абласьцях]]</text>
      <sha1>eys24213gojw60pbsxrn0ucfj37ipdp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621376</id>
      <parentid>2621270</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:34:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Гады ў Расеі па абласьцях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]]</text>
      <sha1>5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621378</id>
      <parentid>2621376</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:35:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Гады па Расейскіх абласьцях]] у [[Катэгорыя:Гады паводле расейскіх абласьцёў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]]</text>
      <sha1>5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297156</id>
    <revision>
      <id>2621271</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621271</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="c1k7aj395q6mgkvtr1vgb0qlxe8gsop" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі]]</text>
      <sha1>c1k7aj395q6mgkvtr1vgb0qlxe8gsop</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621372</id>
      <parentid>2621271</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Гады ў Расеі па абласьцях]] у [[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621271</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" sha1="c1k7aj395q6mgkvtr1vgb0qlxe8gsop" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі]]</text>
      <sha1>c1k7aj395q6mgkvtr1vgb0qlxe8gsop</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:1917 год у Расеі паводле абласьцёў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297157</id>
    <revision>
      <id>2621274</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:41:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621274</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" sha1="eys24213gojw60pbsxrn0ucfj37ipdp" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі па абласьцях]]</text>
      <sha1>eys24213gojw60pbsxrn0ucfj37ipdp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621377</id>
      <parentid>2621274</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:34:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Гады ў Расеі па абласьцях]]; дададзеная [[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]]</text>
      <sha1>5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621383</id>
      <parentid>2621377</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:36:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:1917 год у Расеі па абласьцях]] у [[Катэгорыя:1917 год у Расеі паводле абласьцёў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гады ў Расеі паводле абласьцёў]]</text>
      <sha1>5f2juy2gbt7rw76ohb3od5ptg2iemnz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Украінскія журналісткі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297158</id>
    <revision>
      <id>2621277</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:46:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621277</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="9r7pkxwubbpl428rx18jzsfnil62myr" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Украінскія журналісты|журналісткі]]</text>
      <sha1>9r7pkxwubbpl428rx18jzsfnil62myr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621278</id>
      <parentid>2621277</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:48:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621278</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="203" sha1="jg4tx9g6lm4ewq647y6ztonbpwdrbj0" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Украінскія журналісты|журналісткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія жанчыны паводле прафэсіяў|журналістка]]</text>
      <sha1>jg4tx9g6lm4ewq647y6ztonbpwdrbj0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621280</id>
      <parentid>2621278</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T14:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621280</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="279" sha1="d48zlc6t87ykkwucqyx153033uflrui" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Украінскія журналісты|журналісткі]]
[[Катэгорыя:Украінскія жанчыны паводле прафэсіяў|журналістка]]
[[Катэгорыя:Журналісткі паводле краінаў]]</text>
      <sha1>d48zlc6t87ykkwucqyx153033uflrui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Кірункі сучаснай філязофіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297159</id>
    <revision>
      <id>2621283</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:54:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621283</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="o2gx50u7y5l45qmp82qgmbmv62mx43y" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Сучасная філязофія]]</text>
      <sha1>o2gx50u7y5l45qmp82qgmbmv62mx43y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Філёзафы XIX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297160</id>
    <revision>
      <id>2621284</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:56:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621284</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="214" sha1="kkxyo24jzutsl4q702nx9pio4ncy1ka" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Філёзафы паводле стагодзьдзяў|19]]
[[Катэгорыя:Асобы XIX стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Філязофія XIX стагодзьдзя|!]]</text>
      <sha1>kkxyo24jzutsl4q702nx9pio4ncy1ka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Філязофія XIX стагодзьдзя</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297161</id>
    <revision>
      <id>2621286</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:58:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621286</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="134" sha1="1kv38alvu3jwnm0vee4i750bl7txbis" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Філязофія паводле стагодзьдзяў|19]]
[[Катэгорыя:XIX стагодзьдзе]]</text>
      <sha1>1kv38alvu3jwnm0vee4i750bl7txbis</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Балістыкі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297162</id>
    <revision>
      <id>2621287</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:02:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621287</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="113" sha1="cc8hcrpvrza1hsln6sq5ecown8pyyvr" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Балістыка]]
[[Катэгорыя:Навукоўцы паводле навукаў]]</text>
      <sha1>cc8hcrpvrza1hsln6sq5ecown8pyyvr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Пахаваныя на мюнхенскіх могілках Нордфрыдгоф</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297163</id>
    <revision>
      <id>2621288</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:04:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621288</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="k77xmunseaf2tqpreq0om9ki64wu4ud" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Мюнхене]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Нямеччыне паводле могілак]]</text>
      <sha1>k77xmunseaf2tqpreq0om9ki64wu4ud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Пахаваныя ў Мюнхене</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297164</id>
    <revision>
      <id>2621290</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:07:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621290</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" sha1="6skygltnoxsj8wio8frx3fga2zb4mrw" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Асобы Мюнхэну]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Нямеччыне паводле гарадоў|Мюнхен]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя ў Баварыі]]</text>
      <sha1>6skygltnoxsj8wio8frx3fga2zb4mrw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Гісторыкі фізыкі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297165</id>
    <revision>
      <id>2621291</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:09:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621291</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="j6jp7n4uiuh6eai4hibrqmexfdstfbj" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Гісторыя фізыкі]]</text>
      <sha1>j6jp7n4uiuh6eai4hibrqmexfdstfbj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія дакумэнтальныя фільмы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297166</id>
    <revision>
      <id>2621292</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:14:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621292</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" sha1="64aaqawketvctnb1fkepyqelicm3n8w" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы]]</text>
      <sha1>64aaqawketvctnb1fkepyqelicm3n8w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621293</id>
      <parentid>2621292</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:15:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621293</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="182" sha1="enqjvq7qfhlezoxun0a2rdwe4w6mnzn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы|Дакумэнтальныя]]
[[Катэгорыя:Дакумэнтальныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>enqjvq7qfhlezoxun0a2rdwe4w6mnzn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621294</id>
      <parentid>2621293</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:19:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621294</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="200" sha1="39tgiwj0r85w9q4q5t1iduuj381s8bi" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах|Дакумэнтальныя]]
[[Катэгорыя:Дакумэнтальныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>39tgiwj0r85w9q4q5t1iduuj381s8bi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621405</id>
      <parentid>2621294</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:42:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621405</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="210" sha1="0dju86njpjb6uaaqqigr21ihmn88vjs" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў|Дакумэнтальныя]]
[[Катэгорыя:Дакумэнтальныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>0dju86njpjb6uaaqqigr21ihmn88vjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297167</id>
    <revision>
      <id>2621295</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:20:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="5vy6kxaypjmx8d5w3t5j4ajosdqjs2s" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы|Дакумэнтальныя]]</text>
      <sha1>5vy6kxaypjmx8d5w3t5j4ajosdqjs2s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621402</id>
      <parentid>2621295</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:41:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621295</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="5vy6kxaypjmx8d5w3t5j4ajosdqjs2s" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы|Дакумэнтальныя]]</text>
      <sha1>5vy6kxaypjmx8d5w3t5j4ajosdqjs2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія эратычныя фільмы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297168</id>
    <revision>
      <id>2621296</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:22:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621296</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" sha1="77je9xn0r9w2g899ewvydlqgwvo20sf" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах|Эратычныя]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>77je9xn0r9w2g899ewvydlqgwvo20sf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621408</id>
      <parentid>2621296</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:42:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621408</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="190" sha1="bn9icb000ltkqrlsnjh09vdvtf1p3zo" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў|Эратычныя]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>bn9icb000ltkqrlsnjh09vdvtf1p3zo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297169</id>
    <revision>
      <id>2621297</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:26:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621297</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="200" sha1="9uhsn941c4ptbinue969043ta1lpn62" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах|Парнаграфічныя]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>9uhsn941c4ptbinue969043ta1lpn62</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621298</id>
      <parentid>2621297</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:26:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621298</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" sha1="ju9781l9ntxc7r7ct7mpgvcjtqo13ct" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах|Парнаграфічныя]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы паводле краінаў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>ju9781l9ntxc7r7ct7mpgvcjtqo13ct</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621406</id>
      <parentid>2621298</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:42:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы Аўстрыі]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія парнаграфічныя фільмы]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2621298</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="215" sha1="ju9781l9ntxc7r7ct7mpgvcjtqo13ct" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах|Парнаграфічныя]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы паводле краінаў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>ju9781l9ntxc7r7ct7mpgvcjtqo13ct</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621414</id>
      <parentid>2621406</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па жанрах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621414</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="225" sha1="k5eqwfg30qj0lu96ffx9lsht3aju9hf" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле жанраў|Парнаграфічныя]]
[[Катэгорыя:Парнаграфічныя фільмы паводле краінаў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>k5eqwfg30qj0lu96ffx9lsht3aju9hf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы 2022 году</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297170</id>
    <revision>
      <id>2621299</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621299</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы| Гады]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і гадоў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621300</id>
      <parentid>2621299</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:33:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621300</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="129" sha1="dnmlh800vuzgxd4igel66rd79n01e62" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па гадах|2022]]
[[Катэгорыя:Фільмы 2022 году]]</text>
      <sha1>dnmlh800vuzgxd4igel66rd79n01e62</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621302</id>
      <parentid>2621300</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T15:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621302</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="272" sha1="e7554uv2z25824qu0v9rdtsue66bxsh" xml:space="preserve">{{Тэма паводле гадоў|Аўстрыйскія фільмы|2022|году}}

[[Катэгорыя:2022 год у Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па гадах|2022]]
[[Катэгорыя:Фільмы 2022 году]]</text>
      <sha1>e7554uv2z25824qu0v9rdtsue66bxsh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621401</id>
      <parentid>2621302</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:41:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па гадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621401</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="282" sha1="54xnnq6i5lzbuui3p4wewlpnym06yi5" xml:space="preserve">{{Тэма паводле гадоў|Аўстрыйскія фільмы|2022|году}}

[[Катэгорыя:2022 год у Аўстрыі]]
[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле гадоў|2022]]
[[Катэгорыя:Фільмы 2022 году]]</text>
      <sha1>54xnnq6i5lzbuui3p4wewlpnym06yi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле гадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297171</id>
    <revision>
      <id>2621301</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:33:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621301</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы| Гады]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і гадоў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621398</id>
      <parentid>2621301</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:40:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы па гадах]] у [[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы паводле гадоў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621301</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" sha1="npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Аўстрыйскія фільмы| Гады]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і гадоў|Аўстрыя]]</text>
      <sha1>npyr7c947llew3j2do1z39nqypgerg4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маскарад (фільм, 1971)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297172</id>
    <revision>
      <id>2621304</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:56:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621304</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2450" sha1="avx91pruv556r0xe8bkqm864w90ykz3" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Маскарад
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-sl|Maškarada}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1971
| час          = 
| мова         = [[Славенская мова|славенская]]
| краіна       = {{Сьцяг Югаславіі}}[[СФРЮ]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Славеніі}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Эўропе}}
'''Маскарад'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt17309916/ Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-sl|Maškarada}}) — [[Эратычны фільм|эратыная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Югаславіі ў 1971 годзе. 

== Зьмест ==
Дзіна — жонка зацнага ўрадніка Гантара. Яна кахае маладога настаўніка Луку, які вучыць яе малога сына.  На ўрачыстым вечары Гантар дабіўся прызнаньня ад жонкі пра яе каханьне да Лукі. Са злосьці Гантар кідаецца на Дзіну і спрабуе яе насільнічаць. Лука абараніў Дзіну ад Гантара.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>avx91pruv556r0xe8bkqm864w90ykz3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621313</id>
      <parentid>2621304</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:08:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ясамойла перанёс старонку [[Маскарад (стужка, 1970)]] у [[Маскарад (стужка, 1971)]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621304</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2450" sha1="avx91pruv556r0xe8bkqm864w90ykz3" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Маскарад
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-sl|Maškarada}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1971
| час          = 
| мова         = [[Славенская мова|славенская]]
| краіна       = {{Сьцяг Югаславіі}}[[СФРЮ]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Славеніі}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Эўропе}}
'''Маскарад'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt17309916/ Мунцэнбахер] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-sl|Maškarada}}) — [[Эратычны фільм|эратыная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Югаславіі ў 1971 годзе. 

== Зьмест ==
Дзіна — жонка зацнага ўрадніка Гантара. Яна кахае маладога настаўніка Луку, які вучыць яе малога сына.  На ўрачыстым вечары Гантар дабіўся прызнаньня ад жонкі пра яе каханьне да Лукі. Са злосьці Гантар кідаецца на Дзіну і спрабуе яе насільнічаць. Лука абараніў Дзіну ад Гантара.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>avx91pruv556r0xe8bkqm864w90ykz3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621327</id>
      <parentid>2621313</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:36:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621327</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2442" sha1="8m7s3cb706ohui3bcugdtpxdhrhlgfz" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Маскарад
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-sl|Maškarada}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1971
| час          = 
| мова         = [[Славенская мова|славенская]]
| краіна       = {{Сьцяг Югаславіі}}[[СФРЮ]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Славеніі}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Эўропе}}
'''Маскарад'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-sl|Maškarada}}) — [[Эратычны фільм|эратыная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Югаславіі ў 1971 годзе. 

== Зьмест ==
Дзіна — жонка зацнага ўрадніка Гантара. Яна кахае маладога настаўніка Луку, які вучыць яе малога сына.  На ўрачыстым вечары Гантар дабіўся прызнаньня ад жонкі пра яе каханьне да Лукі. Са злосьці Гантар кідаецца на Дзіну і спрабуе яе насільнічаць. Лука абараніў Дзіну ад Гантара.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>8m7s3cb706ohui3bcugdtpxdhrhlgfz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621328</id>
      <parentid>2621327</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:38:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621328</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2510" sha1="c3ggp7m2idxh0vcqcm0taqmdxhvrvxn" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Маскарад
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-sl|Maškarada}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1971
| час          = 
| мова         = [[Славенская мова|славенская]]
| краіна       = {{Сьцяг Югаславіі}}[[СФРЮ]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Славеніі}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Эўропе}}
'''Маскарад'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-sl|Maškarada}}) — [[Эратычны фільм|эратыная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Югаславіі ў 1971 годзе. 

== Зьмест ==
Дзіна — жонка зацнага ўрадніка Гантара. Яна кахае маладога настаўніка Луку, які вучыць яе малога сына.  На ўрачыстым вечары Гантар дабіўся прызнаньня ад жонкі пра яе каханьне да Лукі. Са злосьці Гантар кідаецца на Дзіну і спрабуе яе насільнічаць. Лука абараніў Дзіну ад Гантара.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Фільмы славенскай мовай]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>c3ggp7m2idxh0vcqcm0taqmdxhvrvxn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621392</id>
      <parentid>2621328</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:39:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Маскарад (стужка, 1971)]] у [[Маскарад (фільм, 1971)]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2621328</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2510" sha1="c3ggp7m2idxh0vcqcm0taqmdxhvrvxn" xml:space="preserve">{{Фільм
| назва        = Маскарад
| арыгназва    = &lt;!-- {{мова-xx|}} --&gt;{{мова-sl|Maškarada}}
| афіша        = 
| выява        = 
| памер        = 
| подпіс       = 
| жанр         = 
| рэжысэр      = 
| прадусар     = 
| сцэнарыст    = 
| дыктар       = 
| ролі         = 
| кампазытар   = 
| апэратар     = 
| мантаж       = 
| мастак       = 
| аніматар     = 
| заснаваны    = 
| вытворчасьць = 
| распаўсюд    = 
| дата         = 1971
| час          = 
| мова         = [[Славенская мова|славенская]]
| краіна       = {{Сьцяг Югаславіі}}[[СФРЮ]]
| бюджэт       = 
| прыбытак     = 
| папярэдні    = 
| наступны     = 
| сайт         = 
}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Славеніі}}
{{Асноўны артыкул|Парнаграфія ў Эўропе}}
'''Маскарад'''&lt;ref&gt;[https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]&lt;/ref&gt; ({{мова-sl|Maškarada}}) — [[Эратычны фільм|эратыная]] [[Парнафільм|порнастужка]], якая была зьнятая ў Югаславіі ў 1971 годзе. 

== Зьмест ==
Дзіна — жонка зацнага ўрадніка Гантара. Яна кахае маладога настаўніка Луку, які вучыць яе малога сына.  На ўрачыстым вечары Гантар дабіўся прызнаньня ад жонкі пра яе каханьне да Лукі. Са злосьці Гантар кідаецца на Дзіну і спрабуе яе насільнічаць. Лука абараніў Дзіну ад Гантара.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.imdb.com/title/tt0067405 Маскарад] на [[БЗФІ]]

[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы 1970-ых гадоў]]
[[Катэгорыя:Фільмы 1971 году]]
[[Катэгорыя:Фільмы славенскай мовай]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году]]</text>
      <sha1>c3ggp7m2idxh0vcqcm0taqmdxhvrvxn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскія эратычныя фільмы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297173</id>
    <revision>
      <id>2621305</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:58:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621305</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="180" sha1="egg70yrs74h71n3p6sva1a62x0yeofn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па жанрах|Эратычныя]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>egg70yrs74h71n3p6sva1a62x0yeofn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621397</id>
      <parentid>2621305</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:40:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па жанрах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле жанраў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="190" sha1="tb9rhtq4wgwqa818e16m0jinl4yr3ui" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле жанраў|Эратычныя]]
[[Катэгорыя:Эратычныя фільмы паводле краінаў]]</text>
      <sha1>tb9rhtq4wgwqa818e16m0jinl4yr3ui</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле жанраў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297174</id>
    <revision>
      <id>2621306</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:00:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621306</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" sha1="m78w544hubrum5gdue670z4apsttp8v" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і жанраў]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы|Жанры]]</text>
      <sha1>m78w544hubrum5gdue670z4apsttp8v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621394</id>
      <parentid>2621306</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:39:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па жанрах]] у [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле жанраў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621306</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" sha1="m78w544hubrum5gdue670z4apsttp8v" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і жанраў]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы|Жанры]]</text>
      <sha1>m78w544hubrum5gdue670z4apsttp8v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297175</id>
    <revision>
      <id>2621307</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:02:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621307</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="151" sha1="fhmxjkw0e5kazfgmg5wqvkhavftb74p" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Кінэматограф Югаславіі]]</text>
      <sha1>fhmxjkw0e5kazfgmg5wqvkhavftb74p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621549</id>
      <parentid>2621307</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T06:00:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Кінэматограф Югаславіі]]; дададзеная [[Катэгорыя:Югаслаўскі кінэматограф]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153" sha1="sipnrxxyfrxv1vckr75vh4sy5oca43e" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Югаслаўскі кінэматограф]]</text>
      <sha1>sipnrxxyfrxv1vckr75vh4sy5oca43e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскі кінэматограф</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297176</id>
    <revision>
      <id>2621308</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621308</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" sha1="rdthh3dawjnhs65cyu2s5picba1bme2" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі]]</text>
      <sha1>rdthh3dawjnhs65cyu2s5picba1bme2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621309</id>
      <parentid>2621308</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:04:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621309</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="157" sha1="cnq307jp9io4vyq3e9rtskw8e7558k9" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі]]</text>
      <sha1>cnq307jp9io4vyq3e9rtskw8e7558k9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621310</id>
      <parentid>2621309</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621310</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="275" sha1="mnxl7r4im6mynrt5wmtq383xa9wzzfq" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі]]
[[Катэгорыя:Эўрапейскі кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]</text>
      <sha1>mnxl7r4im6mynrt5wmtq383xa9wzzfq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621311</id>
      <parentid>2621310</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:06:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621311</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="290" sha1="b0l6it19lzpw7dfcj2mv04qef5dwav1" xml:space="preserve">{{болей}}
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі]]
[[Катэгорыя:Эўрапейскі кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]</text>
      <sha1>b0l6it19lzpw7dfcj2mv04qef5dwav1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621546</id>
      <parentid>2621311</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T05:59:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Кінэматограф Югаславіі]] у [[Катэгорыя:Югаслаўскі кінэматограф]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2621311</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="290" sha1="b0l6it19lzpw7dfcj2mv04qef5dwav1" xml:space="preserve">{{болей}}
[[Катэгорыя:Кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі]]
[[Катэгорыя:Эўрапейскі кінэматограф паводле краінаў|Югаславія]]</text>
      <sha1>b0l6it19lzpw7dfcj2mv04qef5dwav1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маскарад (стужка, 1970)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297177</id>
    <redirect title="Маскарад (фільм, 1971)" />
    <revision>
      <id>2621314</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:08:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>Ясамойла перанёс старонку [[Маскарад (стужка, 1970)]] у [[Маскарад (стужка, 1971)]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621314</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75" sha1="kkdoeejy32a6r2mml12zw7ooli7g2er" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Маскарад (стужка, 1971)]]</text>
      <sha1>kkdoeejy32a6r2mml12zw7ooli7g2er</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621524</id>
      <parentid>2621314</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T23:54:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>4798</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[Маскарад (фільм, 1971)]]</comment>
      <origin>2621524</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="bh0a4oc38mi59utyypertwln4me4fur" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Маскарад (фільм, 1971)]]</text>
      <sha1>bh0a4oc38mi59utyypertwln4me4fur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Мастацтва Югаславіі</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297178</id>
    <revision>
      <id>2621315</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:10:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621315</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="96" sha1="ceo2flsh0aau9ymnvjqfa0x2481c5du" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастацтва колішніх дзяржаваў|Югаславія]]</text>
      <sha1>ceo2flsh0aau9ymnvjqfa0x2481c5du</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621316</id>
      <parentid>2621315</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:11:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621316</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="155" sha1="btp74139z7qwyh68bwlire0sxj4vamy" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастацтва колішніх дзяржаваў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Культура Югаславіі]]</text>
      <sha1>btp74139z7qwyh68bwlire0sxj4vamy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621318</id>
      <parentid>2621316</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:12:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621318</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="159" sha1="55cqfohsblpnmjqs3li4x9lfqroxe4a" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Мастацтва колішніх дзяржаваў|Югаславія]]
[[Катэгорыя:Югаслаўская культура]]</text>
      <sha1>55cqfohsblpnmjqs3li4x9lfqroxe4a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы 1971 году</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297180</id>
    <revision>
      <id>2621320</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:22:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621320</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" sha1="ha747olvp7yb9292gr417pfssk5m7od" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па гадах|1971]]</text>
      <sha1>ha747olvp7yb9292gr417pfssk5m7od</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621321</id>
      <parentid>2621320</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:24:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621321</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136" sha1="elfvpe1h83niyauxdzby5xc1whprykn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па гадах|1971]]
[[Катэгорыя:1971 год у Югаславіі]]</text>
      <sha1>elfvpe1h83niyauxdzby5xc1whprykn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621391</id>
      <parentid>2621321</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:38:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>выдаленая [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па гадах]]; дададзеная [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле гадоў]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]]</comment>
      <origin>2621391</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" sha1="3814tma4kop525v8y2gfo27x60lcab6" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле гадоў|1971]]
[[Катэгорыя:1971 год у Югаславіі]]</text>
      <sha1>3814tma4kop525v8y2gfo27x60lcab6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле гадоў</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297181</id>
    <revision>
      <id>2621322</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:24:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621322</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" sha1="rd3tl830uirikab377k9ov1rzxd9so2" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы|Гады]]</text>
      <sha1>rd3tl830uirikab377k9ov1rzxd9so2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621323</id>
      <parentid>2621322</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621323</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147" sha1="2w0ag6jmpcfesjevnjxoplom032phfn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы|Гады]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і гадоў]]</text>
      <sha1>2w0ag6jmpcfesjevnjxoplom032phfn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621388</id>
      <parentid>2621323</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:38:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы па гадах]] у [[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы паводле гадоў]]: Памылка ў назове</comment>
      <origin>2621323</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147" sha1="2w0ag6jmpcfesjevnjxoplom032phfn" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Югаслаўскія фільмы|Гады]]
[[Катэгорыя:Фільмы паводле краінаў і гадоў]]</text>
      <sha1>2w0ag6jmpcfesjevnjxoplom032phfn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Фільмы славенскай мовай</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297182</id>
    <revision>
      <id>2621329</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:39:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621329</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="82" sha1="qltx9gesqw6368rv59rh2yu5ulxkzof" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле моваў|Славенская]]</text>
      <sha1>qltx9gesqw6368rv59rh2yu5ulxkzof</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621331</id>
      <parentid>2621329</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621331</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" sha1="13tze5c7yvhdgjlnwzz8rp3i4ndcuvy" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Фільмы паводле моваў|Славенская]]
[[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі на славенскай мове]]</text>
      <sha1>13tze5c7yvhdgjlnwzz8rp3i4ndcuvy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі на славенскай мове</title>
    <ns>14</ns>
    <id>297183</id>
    <revision>
      <id>2621332</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:42:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621332</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="118" sha1="ou6noo5ji2nwdioi8ltwn2sgvyrsvrt" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле моваў|Славенская]]</text>
      <sha1>ou6noo5ji2nwdioi8ltwn2sgvyrsvrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kufar.by</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297184</id>
    <revision>
      <id>2621333</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:55:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621333</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3726" sha1="j5d1ze30e3na42p9cvdinazvl97y4ps" xml:space="preserve">{{Сайт}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000іаб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты прыватных аб’яў]]</text>
      <sha1>j5d1ze30e3na42p9cvdinazvl97y4ps</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621334</id>
      <parentid>2621333</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T16:56:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621334</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3815" sha1="ahmf91ybpoprvquua6gqb5wav9gkj60" xml:space="preserve">{{Сайт}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000іаб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты прыватных аб’яў]]</text>
      <sha1>ahmf91ybpoprvquua6gqb5wav9gkj60</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621337</id>
      <parentid>2621334</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:00:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621337</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3814" sha1="sq6s2hwqgqudrlj13qlsejch191wl50" xml:space="preserve">{{Сайт}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты прыватных аб’яў]]</text>
      <sha1>sq6s2hwqgqudrlj13qlsejch191wl50</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621341</id>
      <parentid>2621337</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:09:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621341</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3804" sha1="a13fmwsocxbwwfn5y9561l91t3br4rs" xml:space="preserve">{{Сайт}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>a13fmwsocxbwwfn5y9561l91t3br4rs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621342</id>
      <parentid>2621341</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:14:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621342</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4574" sha1="jp06xyw8z0kpu54uaiu196o0hmhke20" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = 
| аўтар          = 
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = 
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = 
| бягучы стан    = 
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>jp06xyw8z0kpu54uaiu196o0hmhke20</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621343</id>
      <parentid>2621342</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621343</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4618" sha1="98iiknhvvsu5zs9wb8y3qd4luxyq6kd" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| аўтар          = 
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = 
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = 
| бягучы стан    = 
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>98iiknhvvsu5zs9wb8y3qd4luxyq6kd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621344</id>
      <parentid>2621343</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:17:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621344</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4685" sha1="0v2cwkwg7tm77aokzb6bedfmw5lvxun" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = 
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = 
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = 
| бягучы стан    = 
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>0v2cwkwg7tm77aokzb6bedfmw5lvxun</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621345</id>
      <parentid>2621344</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:19:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621345</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4748" sha1="f26wkukzhii9s28loxsbpdapu40fd04" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = 
| бягучы стан    = 
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>f26wkukzhii9s28loxsbpdapu40fd04</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621346</id>
      <parentid>2621345</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:19:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621346</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4776" sha1="iiojy6t2ov73oa9c31d0f052lhgox3s" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = 
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>iiojy6t2ov73oa9c31d0f052lhgox3s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621347</id>
      <parentid>2621346</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621347</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4788" sha1="51mp2djrge3dzx04di3gezlw79np0i9" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = 
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>51mp2djrge3dzx04di3gezlw79np0i9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621348</id>
      <parentid>2621347</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:20:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621348</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4828" sha1="g7r8uu5ja0odtkmnrld8u3cm6cep0ws" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = няма, бо быў заснаваны
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>g7r8uu5ja0odtkmnrld8u3cm6cep0ws</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621349</id>
      <parentid>2621348</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:25:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5347" sha1="bhiezr0jrgy4vzbzjldmnml51g8q888" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = няма, бо быў заснаваны
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]
* [https://www.facebook.com/kufar.official/ Куфарбай] у [[Фэйсбук|Хвэйсбуку]]
* [https://m.vk.com/kufar.official Куфар бай] у [[ВКонтакте]]
* [https://m.ok.ru/kufar.by Куфарбай] у [[Аднакляснікі]]
* [https://www.instagram.com/kufar.life/ Куфарбай] у [[Інстаграм]]е
* [https://t.me/spasiboKufar Куфарбай] у [[Тэлеграм]]е
* [https://www.youtube.com/channel/UCSc8YunZJe-wkf5rQ3P4cXA Куфарбай] на [[Ютуб]]е

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>bhiezr0jrgy4vzbzjldmnml51g8q888</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621350</id>
      <parentid>2621349</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:28:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621350</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5837" sha1="igfu1rsdrut7wzxpwxibt66o04mqna7" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = няма, бо быў заснаваны
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

Куфарбай мае свае старонкі ў [[Сацыяльныя сеткі|сацсетках]]: [[Фэйсбук|Хвэйсбук]]&lt;ref&gt;[https://www.facebook.com/kufar.official/ Куфарбай] у [[Фэйсбук|Хвэйсбуку]]&lt;/ref&gt;, [[ВКонтакте]]&lt;ref&gt;[https://m.vk.com/kufar.official Куфар бай] у [[ВКонтакте]]&lt;/ref&gt;, [[Інстаграм]]&lt;ref&gt;[https://www.instagram.com/kufar.life/ Куфарбай] у [[Інстаграм]]е&lt;/ref&gt;.


== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]
* [https://www.facebook.com/kufar.official/ Куфарбай] у [[Фэйсбук|Хвэйсбуку]]
* [https://m.vk.com/kufar.official Куфар бай] у [[ВКонтакте]]
* [https://m.ok.ru/kufar.by Куфарбай] у [[Аднакляснікі]]
* [https://www.instagram.com/kufar.life/ Куфарбай] у [[Інстаграм]]е
* [https://t.me/spasiboKufar Куфарбай] у [[Тэлеграм]]е
* [https://www.youtube.com/channel/UCSc8YunZJe-wkf5rQ3P4cXA Куфарбай] на [[Ютуб]]е

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>igfu1rsdrut7wzxpwxibt66o04mqna7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621351</id>
      <parentid>2621350</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:29:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>правапіс</comment>
      <origin>2621351</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5836" sha1="d1dipe8he8bh53cfpk9snxvd680r9wf" xml:space="preserve">{{сайт
| імя            = Kufar.by
| лягатып        =
| здымак экрана  =
| подпіс выявы   = 
| url            = [https://www.kufar.by/]
| слоган         = 
| alexa          = 
| камэрцыйны     = так
| тып            = 
| напісаны       = &lt;!-- мова праграмаваньня --&gt;[[HTML]]
| рэгістрацыя    = 
| ліцэнзія       = 
| мовы           = [[Расейская мова|расейская]]
| уладальнік     = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»&lt;ref&gt;[https://360.kufar.by/aboutus Асабовы склад]&lt;/ref&gt;
| аўтар          = [[ТАА]] «[[Куфар Тэх]]»
| пачатак працы  = 
| канец працы    = 
| прадукцыя      = аб'явы ў сеціве
| прыбытак       = 
| супрацоўнікі   = больш за 150 асоб
| бягучы стан    = дзейны
| папярэднік     = няма, бо быў заснаваны
| наступнік      = 
}}
'''Kufar.by''' ― [[Сайт|інтэрнэт-рэсурс]], месца для аб’яў у [[Беларусь|Беларусі]].

== Апісаньне ==
Аб’явы, якія разьмяшчаюцца на старонцы, павінны быць складзены на адной з дзяржаўных моў Беларусі ― [[Беларуская мова|беларускай]] ці [[Расейская мова|расейскай]], існуе магчымасьць дадаваньня [[Фатаграфія|фатаграфій]]. Для юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў устанаўліваецца абмежаваньне па колькасьці актыўных аб’яў ― ны больш за 2 у 1 катэгорыі. Для павышэньня эфэктыўнасьці разьмяшчэньня аб’яў карыстальнікі старонкі могуць скарыстацца платнымі паслугамі па прасоўваньні аб’яваў. Існуюць [[Мабільная праграма|мабільныя праграмы]] сайта ў [[App Store]], [[Google Play]]. Па даных «gemiusAudience» больш за 1600000 карыстальнікаў старонпі публікуюць каля 60000 аб’яў у дзень.

== Гісторыя ==
2 чэрвеня 2016 года кампанія-ўладальнік «Шыбстэд» аб’явіла аб зьліцьці сэрвісу Kufar.by са старонкаю Second.by.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=bel|url=https://belretail.by/news/servis-chastnyih-obyyavleniy-kufar-by-kupil-analogichnuyu-ploschadku-second-by|title=Сервис частных объявлений Kufar.by купил аналогичную площадку Second.by|language=ru|publisher=BelRetail.by|date=2016-06-03|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Нарвэская кампанія «Adevinta» атрымала старонку аб’яў у 2019 годзе. Акрамя беларускага сайта кампанія засяродзілася на рынках у [[Нямеччына|Нямеччыны]], [[Францыя|Францыі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]] і краінах [[Бэнілюкс]]а. У 2022 годзе кампанія абвесьціла, што прадае старонку мясцовай дружыне і пакідае рынак Беларусі.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=office|url=https://officelife.media/news/32754-norvezhskiy-vladelets-kufar-ukhodit-iz-belarusi-no-ploshchadka-prodolzhit-rabotat/|title=Норвежский владелец Kufar уходит из Беларуси, но площадка продолжит работать|language=ru|publisher=Office Life|date=2022-04-28|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt; Папулярнасьць старонкі часта рабіла яе аб’ектам увагі махляроў.&lt;ref&gt;{{Cite web|ref=re|url=https://reform.by/252238-dva-brata-poddelali-kufar-by-i-obvorovyvali-ljudej|title=Два брата подделали Kufar.by и обворовывали людей|language=ru|publisher=[[Reform.by]]|date=2021-08-24|access-date=2022-05-30}}&lt;/ref&gt;

Куфарбай мае свае старонкі ў [[Сацыяльная сетка|сацсетках]]: [[Фэйсбук|Хвэйсбук]]&lt;ref&gt;[https://www.facebook.com/kufar.official/ Куфарбай] у [[Фэйсбук|Хвэйсбуку]]&lt;/ref&gt;, [[ВКонтакте]]&lt;ref&gt;[https://m.vk.com/kufar.official Куфар бай] у [[ВКонтакте]]&lt;/ref&gt;, [[Інстаграм]]&lt;ref&gt;[https://www.instagram.com/kufar.life/ Куфарбай] у [[Інстаграм]]е&lt;/ref&gt;.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://www.kufar.by/l Старонка ў сеціве]
* [https://www.facebook.com/kufar.official/ Куфарбай] у [[Фэйсбук|Хвэйсбуку]]
* [https://m.vk.com/kufar.official Куфар бай] у [[ВКонтакте]]
* [https://m.ok.ru/kufar.by Куфарбай] у [[Аднакляснікі]]
* [https://www.instagram.com/kufar.life/ Куфарбай] у [[Інстаграм]]е
* [https://t.me/spasiboKufar Куфарбай] у [[Тэлеграм]]е
* [https://www.youtube.com/channel/UCSc8YunZJe-wkf5rQ3P4cXA Куфарбай] на [[Ютуб]]е

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Беларускія вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Байнэт]]
[[Катэгорыя:Камэрцыйныя вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты, якія зьявіліся ў 2012 годзе]]
[[Катэгорыя:Вэб-сайты з аб’явамі]]</text>
      <sha1>d1dipe8he8bh53cfpk9snxvd680r9wf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Куфарбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297185</id>
    <redirect title="Kufar.by" />
    <revision>
      <id>2621335</id>
      <timestamp>2025-06-23T16:57:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621335</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46" sha1="5tdifbfzr99jz3vkreptfeun93604vo" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Kufar.by]]</text>
      <sha1>5tdifbfzr99jz3vkreptfeun93604vo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вэб-сайт з аб’явамі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297186</id>
    <revision>
      <id>2621339</id>
      <timestamp>2025-06-23T17:06:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>пачатак</comment>
      <origin>2621339</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="771" sha1="9why7tq2c2qppwtz4d358rvl8amlw57" xml:space="preserve">'''Вэб-сайт з аб'явамі''' — [[Вэб-сайт|старонка ў сеціве]], якая мае асноўную задачу — выставіць для агляду ўсім карыстальніка [[сеціва]] аб'яваў. Іх могуць выстаўляць простыя асобы, або юрыдычныя асобы. З большага аб'явы простых людзей бясплатныя. Прадпрыемствы маюць некаторыя абмежаваньні, бо ім трэба плаціць за свае аб'явы.

У [[Беларусь|Беларусі]] такім месцам для аб'яў стала старонка [[Куфарбай|Kufar.by]].

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]</text>
      <sha1>9why7tq2c2qppwtz4d358rvl8amlw57</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621340</id>
      <parentid>2621339</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T17:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ясамойла</username>
        <id>35429</id>
      </contributor>
      <comment>дапаўненьне</comment>
      <origin>2621340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="834" sha1="6cixhz2q3t6nvu17qqdy2q6q5f89fod" xml:space="preserve">'''Вэб-сайт з аб'явамі''' — [[Вэб-сайт|старонка ў сеціве]], якая мае асноўную задачу — выставіць для агляду ўсім карыстальніка [[сеціва]] аб'яваў. Іх могуць выстаўляць простыя асобы, або юрыдычныя асобы. З большага аб'явы простых людзей бясплатныя. Прадпрыемствы маюць некаторыя абмежаваньні, бо ім трэба плаціць за свае аб'явы.

У [[Беларусь|Беларусі]] такім месцам для аб'яў стала старонка [[Куфарбай|Kufar.by]].

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Электронная камэрцыя]]</text>
      <sha1>6cixhz2q3t6nvu17qqdy2q6q5f89fod</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621354</id>
      <parentid>2621340</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ліцьвін перанёс старонку [[Вэб-сайт з аб'явамі]] у [[Вэб-сайт з аб’явамі]]: Уніфікацыя: ’</comment>
      <origin>2621340</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="834" sha1="6cixhz2q3t6nvu17qqdy2q6q5f89fod" xml:space="preserve">'''Вэб-сайт з аб'явамі''' — [[Вэб-сайт|старонка ў сеціве]], якая мае асноўную задачу — выставіць для агляду ўсім карыстальніка [[сеціва]] аб'яваў. Іх могуць выстаўляць простыя асобы, або юрыдычныя асобы. З большага аб'явы простых людзей бясплатныя. Прадпрыемствы маюць некаторыя абмежаваньні, бо ім трэба плаціць за свае аб'явы.

У [[Беларусь|Беларусі]] такім месцам для аб'яў стала старонка [[Куфарбай|Kufar.by]].

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Электронная камэрцыя]]</text>
      <sha1>6cixhz2q3t6nvu17qqdy2q6q5f89fod</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621358</id>
      <parentid>2621354</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:05:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>’</comment>
      <origin>2621358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="844" sha1="64b8t0oa51l48o2iu1mim7j5cqfv3ta" xml:space="preserve">'''Вэб-сайт з аб’явамі''' — [[Вэб-сайт|старонка ў сеціве]], якая мае асноўную задачу — выставіць для агляду ўсім карыстальніка [[сеціва]] аб’яваў. Іх могуць выстаўляць простыя асобы, або юрыдычныя асобы. З большага аб’явы простых людзей бясплатныя. Прадпрыемствы маюць некаторыя абмежаваньні, бо ім трэба плаціць за свае аб’явы.

У [[Беларусь|Беларусі]] такім месцам для аб’яў стала старонка [[Куфарбай|Kufar.by]].

[[Катэгорыя:Вэб-сайты]]
[[Катэгорыя:Электронная камэрцыя]]</text>
      <sha1>64b8t0oa51l48o2iu1mim7j5cqfv3ta</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вэб-сайт з аб'явамі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297187</id>
    <redirect title="Вэб-сайт з аб’явамі" />
    <revision>
      <id>2621355</id>
      <timestamp>2025-06-23T18:58:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Ліцьвін перанёс старонку [[Вэб-сайт з аб'явамі]] у [[Вэб-сайт з аб’явамі]]: Уніфікацыя: ’</comment>
      <origin>2621355</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="74" sha1="7b57megwm9j8o7onabwrl1gxfbvfntm" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Вэб-сайт з аб’явамі]]</text>
      <sha1>7b57megwm9j8o7onabwrl1gxfbvfntm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дубаўцы (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297188</id>
    <redirect title="Дубаўцы" />
    <revision>
      <id>2621360</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:07:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Дубаўцы]]</comment>
      <origin>2621360</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Дубаўцы]]</text>
      <sha1>5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дубаўцы (Віцебская вобласьць)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297189</id>
    <redirect title="Дубаўцы" />
    <revision>
      <id>2621361</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:07:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Дубаўцы]]</comment>
      <origin>2621361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Дубаўцы]]</text>
      <sha1>5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дубаўцы (Сеньненскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297190</id>
    <redirect title="Дубаўцы" />
    <revision>
      <id>2621362</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:07:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Дубаўцы]]</comment>
      <origin>2621362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Дубаўцы]]</text>
      <sha1>5qh5tcw57clnpz5ch6isg88brgcrru6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вільям Генрыхавіч Фішэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297191</id>
    <revision>
      <id>2621367</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:24:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>+Пачатак</comment>
      <origin>2621367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20700" sha1="sks9feptpv1fjrfrp36fjzzgild3gvv" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]],&lt;br&gt;графства [[Нортамбэрлэнд]],&lt;br&gt;[[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс,&lt;br&gt;Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = 
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся зь сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=4|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>sks9feptpv1fjrfrp36fjzzgild3gvv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621374</id>
      <parentid>2621367</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:34:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыцьцяпіс */ +Старонка 8</comment>
      <origin>2621374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20700" sha1="0t6atvr5n9jozdtwm5wysm77832ypq2" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]],&lt;br&gt;графства [[Нортамбэрлэнд]],&lt;br&gt;[[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс,&lt;br&gt;Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = 
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся зь сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>0t6atvr5n9jozdtwm5wysm77832ypq2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621480</id>
      <parentid>2621374</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:22:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+2</comment>
      <origin>2621480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20824" sha1="22cqhw5xok9x7m5jud42yiov900nraq" xml:space="preserve">{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]],&lt;br&gt;графства [[Нортамбэрлэнд]],&lt;br&gt;[[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс,&lt;br&gt;Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = [[Другая сусьветная вайна|2-я сусьветная]], [[Халодная вайна|Халодная]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся зь сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>22cqhw5xok9x7m5jud42yiov900nraq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621494</id>
      <parentid>2621480</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:46:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Цёзкі]]</comment>
      <origin>2621494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20841" sha1="33l8dlzxt13mkjkpru0pbmeedihfxne" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]], графства [[Нортамбэрлэнд]], [[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс, Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = [[Другая сусьветная вайна|2-я сусьветная]], [[Халодная вайна|Халодная]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся зь сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>33l8dlzxt13mkjkpru0pbmeedihfxne</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621534</id>
      <parentid>2621494</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:53:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Крыніцы */ +Шаблён сартоўкі для катэгорыяў</comment>
      <origin>2621534</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20940" sha1="88lxwmkkv43n4jijx4wzu0gxc0vzc2c" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]], графства [[Нортамбэрлэнд]], [[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс, Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = [[Другая сусьветная вайна|2-я сусьветная]], [[Халодная вайна|Халодная]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся зь сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Вільям Генрыхавіч}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>88lxwmkkv43n4jijx4wzu0gxc0vzc2c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621595</id>
      <parentid>2621534</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:03:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыцьцяпіс */ .</comment>
      <origin>2621595</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20938" sha1="mv371d8cqqfu8mpc9ttunv84colj8qt" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]], графства [[Нортамбэрлэнд]], [[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс, Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = [[Другая сусьветная вайна|2-я сусьветная]], [[Халодная вайна|Халодная]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патаноў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Вільям Генрыхавіч}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>mv371d8cqqfu8mpc9ttunv84colj8qt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621596</id>
      <parentid>2621595</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T09:03:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Жыцьцяпіс */ +у</comment>
      <origin>2621596</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20938" sha1="1mznt4v2pabikcx5gc5r8vlhsgsz7hp" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Фішэр}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя        = Вільям Генрыхавіч Фішэр
|арыгінальнае імя  = {{мова-ru|Вильям Генрихович Фишер|скарочана}}
|пэрыяд жыцьця     = {{Нарадзіўся|11|7|1903}} — {{Памёр|15|11|1971}}
|месца нараджэньня = [[Ньюкасл-на-Тайне]], графства [[Нортамбэрлэнд]], [[Ангельшчына]], [[Вялікабрытанія]]
|месца сьмерці     = [[Масква]], [[Расейская СФСР]], [[Савецкі Саюз]]
|партрэт           = The Soviet Union 1990 CPA 6265 stamp (Soviet Intelligence Agents. Rudolf Abel).jpg
|подпіс            = Савецкая [[паштовая марка]] 1990 году
|мянушка           = «Франк», Эндру Каёціс, Эміль Голдфус «Марк», [[Рудольф Абель]]
|прыналежнасьць    = Савецкі Саюз
|гады службы       = 1921—1957 і 1962—1970
|званьне           = [[палкоўнік]]
|род войскаў       = [[выведка]]
|камандаваў        = савецкая [[рэзыдэнтура]] ў Новым Ёрку
|частка            = савецкая рэзыдэнтура ў Лёндане
|бітвы             = [[Другая сусьветная вайна|2-я сусьветная]], [[Халодная вайна|Халодная]]
|узнагароды        = {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Леніна}}|{{Ордэн Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Айчыннай вайны 1 ступені}}|{{Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу}}|{{Ордэн Чырвонай Зоркі}}}}
|сувязі            = [[жонка]] Алена Сьцяпанаўна Лебедзева,&lt;br&gt;[[дачка]] Эвеліна (1929—2007)
|у адстаўцы        = 
}}
'''Вільям Аўгуст Генрыхавіч Фішэр''' ({{мова-en|William August Fisher|скарочана}}; 1903, Ньюкасл-на-Тайне, Ангельшчына, Вялікабрытанія — 1971, Масква, цяпер Расея) — савецкі выведнік-нелегал.

У 1957 годзе быў арыштаваны і асуджаны ў ЗША за [[шпіянаж]]. У 1962 годзе яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]], зьбітага над Савецкім Саюзам, і студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], абвінавачанага ў шпіянажы.

== Жыцьцяпіс ==
Нарадзіўся ў сям'і расейскага [[Немцы|немца]] ў Ангельшчыне&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Быў 2-м сынам у сям'і пасьля Гары, які патануў у 1921 годзе на рацэ пад Масквой. Бацька [[Генрых Мацьвеевіч Фішэр]] быў ураджэнцам [[Яраслаўская губэрня|Яраслаўскай губэрні]] зь нямецкім падданствам, якога выслалі з Расеі ў 1901 годзе за рэвалюцыйную агітацыю з [[Уладзімер Ленін|Уладзімерам Ленінам]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Санкт-Пецябрурскім тэхналягічным інстытуце]]. [[Маці]] Любоў Васільеўна была [[акушэр]]кай родам з [[Саратаў|Саратава]], якая таксама брала ўдзел у [[Марксізм|марксісцкім]] рэвалюцыйным руху, за што была адначасна высланая з Расеі. У дзяцінстве бацька вучыў выкрываць правакатараў, уладкоўваць тайнікі, выяўляць вонкавае назіраньне і таемна перадаваць сувязному матэрыялы. Сям'я жыла ў работніцкім квартале. У 1918 годзе 15-гадовым юнаком уладкаваўся вучнем рысавальшчыка на [[верф]]. У 1919 годзе ў 16 гадоў пасьпяхова здаў экзамэн у Лёнданскі ўнівэрсытэт.

У 1920 годзе сям'я Фішэраў пераехала ў [[Расейская СФСР|Расейскую СФСР]] і прыняла савецкае грамадзянства, захаваўшы брытанскае. Сям'я спачатку жыла ў [[Маскоўскі крэмль|Маскоўскім крамлі]] разам зь іншымі рэвалюцыянэрамі. Затым атрымала 2 пакоі ў камунальнай кватэры на завулку ў Маскве. У 1921 годзе Вільям Генрыхавіч Фішэр працаваў [[перакладнік]]ам у Выканаўчым камітэце [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]]. Затым уладкаваўся рысавальшчыкам у Народны камісарыят вонкавага гандлю Расейскай СФСР. У 1922 годзе ўступіў у [[Камуністычны саюз моладзі]] і пасьпяхова здаў экзамэн у [[Найвышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні]], але пакінуў іх праз адсутнасьць падтрымкі рэалізму сярод авангардыстаў. У 1924 годзе паступіў у [[Маскоўскі інстытут усходазнаўства]], дзе вывучыў [[Індыя|Індыю]].

У кастрычніку 1925 году быў закліканы ў [[Чырвоная армія|Чырвоную армію]]. Служыў у 1-м радыётэлеграфным палку ва [[Уладзімер (Уладзімерская вобласьць)|Ўладзімеры]] (Маскоўская вайсковая акруга). Атрымаў спэцыяльнасьць радыста. У лістападзе 1926 году дэмабілізаваўся з годнасьцю камандзіра. Уладкаваўся [[радыётэхнік]]ам у [[Дзяржаўны лётна-выпрабавальны цэнтар|Навукова-дасьледчы інстытут]] Вайскова-паветраных сілаў Чырвонай арміі. 7 красавіка 1927 году [[Шлюб|ажаніўся]] на выпускніцы [[Маскоўская кансэрваторыя|Маскоўскай кансэрваторыі]] Алене Сьцяпанаўне Лебедзевай, якая працавала [[Арфа|арфісткай]]. У 1929 годзе нарадзілася дачка Эвеліна (1929—2007). Таксама выхоўвалі [[Пляменьніца|пляменьніцу]] па [[кудзелі]] Лідыю Барысаўну Лебедзеву (1924—2016). 

=== Выведка ===
2 траўня 1927 году на параду Маскоўскага гаркаму камсамолу паступіў на працу ў [[Служба вонкавай выведкі Расеі|замежны аддзел]] [[Аб'яднаная дзяржаўная палітычная управа|Аб'яднанай дзяржаўнай палітычнай управы]] (АДПУ). На працу яго раіла тамашняя перакладніца Серафіма Сьцяпанаўна Лебедзева, якая была старэйшай сястрой яго [[Жонка|жонкі]]. Перад прыёмам на працу сумоўе правёў арганізатар вонкавай выведкі [[Меер Трылісер]]. У цэнтральным апараце выведкі працаваў памагатым упаўнаважанага ў 8-м аддзеле (навукова-тэхнічнай выведкі). У 1930 годзе зьвярнуўся ў [[Амбасада Вялікабрытаніі ў Расеі|Амбасаду Вялікабрытаніі ў Савецкім Саюзе]] па дазвол вярнуцца на радзіму, які атрымаў. У 1931 годзе ўступіў ва [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Ўсесаюзную камуністычную партыю]]. У 1931 годзе атрымаў брытанскі пашпарт і накіраваўся ў [[Нарвэгія|Нарвэгію]] з жонкай і дачкой пад мянушкай «Франк». Адчыніў радыёінжынэрную майстэрню, у якой вырабляў вымяральныя прылады для праверкі [[радыёпрымач]]оў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Стварыў некалькіх запасных кропак для Цэнтру рэгіянальных нелегальных рэзыдэнтураў.

У 1934 годзе пакінуў Нарвэгію, бо атрымаў адмову ў дазволе на пражываньне. Па вяртаньні ў Маскву ў яго памёр [[бацька]]. У чэрвені 1935 году паўторна накіраваўся ў Ангельшчыну, дзе сабраў радыёперадавальнік на кватэры. Ягоным кіраўніком быў нелегальны рэзыдэнт [[Лейба Фельдбін]] «Швэд» родам з [[Бабруйск]]у пад псэўднімам Аляксандар Арлоў. У 1937 годзе Фішэры вярнуліся з Ангельшчыны пасьля ўцёкаў Фельдбіна. Пасьля гэтага атрымаў годнасьць [[лейтэнант]]а і працягнуў працу ў 7-м аддзелу (вонкавай выведкі) Галоўнай управы дзяржаўнай бясьпекі [[НКУС СССР]]. Тады пазнаёміўся з афіцэрам [[Рудольф Абель|Рудольфам Абелем]] родам з [[Рыга|Рыгі]] (Латвія). 31 сьнежня 1938 году быў звольнены з НКУС. Ад жніўня 1939 году па верасень 1941 году працаваў старэйшым [[інжынэр]]ам на маскоўскім заводзе № 230 Народнага камісарыту авіяцыйнай прамысловасьці СССР (цяпер [[Казань|казанскі]] завод «Электрапрыбор»). Ад 1941 году ўладкаваўся ў падразьдзяленьне НКУС, якое ладзіла [[Партызанская вайна|партызанскую вайну]] ў тыле немцаў. Рыхтаваў радыстаў для партызанскіх атрадаў і выведвальных групаў, якія засылалі захопленыя Нямеччынай краіны. Тады працаваў з Рудольфам Абелем. У жніўні 1944 году ўзяў удзел у пасьпяховай апэрацыі «[[Беразіно (апэрацыя)|Беразіно]]» пад загадам [[Павал Судаплатаў|Паўла Судаплатава]] ў выглядзе радыёгульні супраць немцаў&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

У 1946 годзе перайшоў на працу ў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР]] для падрыхтоўкі да выведкі ў ЗША. У кастрычніку 1948 году з савецкім пашпартам прыехаў чыгункай у [[Варшава|Варшаву]]. Адтуль паехаў з амэрыканскім пашпартам у [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыну]], а затым у [[Швайцарыя|Швайцарыю]] і далей на [[Парыж]]. На брытанскім караблі «[[Скіфія (карабель)|Скіфія]]» з францускага [[Гаўр]]у прыбыў у канадзкі [[Квэбэк]], адкуль паехаў у [[Манрэаль]] і затым перасёк амэрыканскую мяжу 17 лістапада. У лістападзе 1948 году прыехаў у ЗША з пашпартам на імя грамадзяніна ЗША Эндру Каёціса летувіскага паходжаньня, які насамрэч памёр у 1948 годзе ў [[Летувіская ССР|Летувіскай ССР]]. 26 лістапада сустрэўся з савецкім выведнікам-нелегалам [[Ёсіф Грыгулевіч|Ёсіфам Грыгулевічам]] пад мянушкай «Макс», які перадаў яму сапраўднае пасьведчаньне пра народзіны, падробленыя картку заклічніка і падатковае пасьведчаньне на імя Эміля Голдфуса, а таксама 1000 даляраў. Сапраўдны Голдфус нарадзіўся 2 жніўня 1902 году і памёр праз 14 месяцаў, а ягонае пасьведжаньне пра народзіны НКУС атрымаў пры канцы [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|грамадзянскай вайны ў Гішпаніі]] ад сябра Міжнароднай брыгады. Пад імем Эміля Голдфуса і мянушкай «Марк» Вільям Фішэр ствараў сетку савецкіх агентаў у Новым Ёрку&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, дзе валодаў фотастудыяй у [[Бруклін]]е. Сувязнымі для яго служылі сужэнцы [[Морыс Коэн|Морыс]] «Луіс» і [[Лона Коэн|Лона]] «Лэсьлі» Коэны. Самым істотным лучвом у сетцы быў фізык [[Тэадор Хол]] «Млад», які перапраўляў ядзерныя таямніцы з [[Лос-Аламас]]а ў штаце [[Нью-Мэксыка]] ад 1945 году. Пры канцы траўня 1949 году распачаў працу, за вынікі якой у жніўні атрымаў [[ордэн Чырвонага Сьцягу]].

=== Правал ===
21 кастрычніка 1952 году атрымаў у дапамогу для працы ў ЗША радыста Рэйну Хейханена пад мянушкай «Вік». У тайніку Хейнанен знайшоў полую манэту, якую згубіў. 22 чэрвеня 1953 году 14-гадовы разносчык газэтаў Джымі Бозарт атрымаў 5-цэнтавік за газэту «Бруклін Ігл» у шматкватэрным доме па праспэкце Фостэра, дом 3403 у нью-ёркскім раёне Бруклін. Пры кіданьні на зямлю манэта раскрылася, і ў ёй апынуўся [[мікрафільм]] з наборам лічбаў. Разносчык распавёў тое дачцэ паліцыянта, а той сьледчаму, які праз 2 дні пераказаў аповед агенту [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў|Фэдэральнага бюро расьсьледаваньняў]]. Агент ФБР Луіс Хан атрымаў полую манэту 1948 году зь мікрафільмам, які зьмяшчаў 207 набораў па 5 лічбаў. Пазьней расьсьледаваньне прывяло да судовай [[Справа пра полую манэту|справы пра полую манэту]].

На лета і восень 1955 году Вільям Фішэр вяртаўся ў Маскву, дзе атрымаў новы партыйны білет. У студзені 1957 году памагатага Рэйну Хейханена вырашылі вярнуць у Маскву праз [[п'янства]] і плоцевую разбэшчанасьць, але праз падазрэньне ў перасьледзе той 4 траўня здаўся [[ЦРУ]] ў [[Амбасада ЗША ў Францыі|Амбасадзе ЗША ў Францыі]]. Там ён распавёў пра сваю працу выведнікам, выдаў Вільяма Фішэра пад мянушкай «Марк» і месцазнаходжаньне яго фотастудыі ў Новым Ёрку. 21 чэрвеня 1957 году [[Фэдэральнае бюро расьсьледаваньняў]] арыштавала яго ў гасьцініцы «Латам». Пры арышце той назваўся [[Рудольф Абэль|Рудольфам Абэлем]], які быў знаёмым савецкім [[палкоўнік]]ам і насамрэч памёр у 1955 годзе. У ягоным гасьцінічным пакоі знайшлі 4000 даляраў, полы эбанітавы блёк з расейскай кнігай кодаў на 250 старонак, полы аловак з зашыфраванымі паведамленьнямі на мікрафільме і ключ ад сэйфу, дзе было яшчэ 15 000 даляраў. 15 лістапада 1957 году пад імем Рудольфа Абеля быў асуджаны на 30 гадоў турмы за [[Змова|змову]] з мэтай атрыманьня і перадачы абаронных зьвестак Савецкаму Саюзу, а таксама дзейнасьць у якасьці замежнага агента без апавяшчэньня [[Дзяржаўны сакратар ЗША|дзяржаўнага сакратара ЗША]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;. Адбываў пакараньне ў турме [[Атланта|Атланты]] (штат Джорджыя).

10 лютага 1962 году ў [[Патсдам]]е (Усходняя Нямеччына) яго абмянялі на амэрыканскага лётчыка-шпіёна [[Фрэнсіс Паўэрз|Фрэнсіса Паўэрза]] і амэрыканскага студэнта [[Фрэдэрык Праёр|Фрэдэрыка Праёра]], арыштаванага за [[шпіянаж]]. Пасьля адпачынку ў [[Здраўніца|здраўніцы]] «Падліпкі» [[Мыцішчы (гарадзкая акруга)|Мыцішчынскага раёну]] (Маскоўская вобласьць) вярнуўся да працы ў цэнтральным апараце выведкі. У 1968 годзе стаў вядомым у Савецкім Саюзе пасьля выхаду мастацкага фільму «[[Мёртвы сэзон]]», зьвязанага зь ягоным жыцьцём выведніка&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=11 ліпеня 2014|нумар=128 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== У культуры ==
У 2015 годзе амэрыканскі рэжысэр [[Стывэн Сьпілбэрг]] зьняў фільм «[[Мост шпегаў]]» пра абмен выведнікамі ў 1962 годзе з удзелам Вільяма Фішэра. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фішэр, Вільям Генрыхавіч}}
[[Катэгорыя:Немцы]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Ангельшчыне]]
[[Катэгорыя:Этнічныя немцы]]
[[Катэгорыя:Савецкія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Паліглоты]]
[[Катэгорыя:Разьведчыкі СССР]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі савецкага атамнага праекту]]
[[Катэгорыя:Выведка часоў Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Асобы Халоднай вайны]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Маскве]]
[[Катэгорыя:Памерлі ад раку лёгкіх]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Данскіх могілках]]</text>
      <sha1>1mznt4v2pabikcx5gc5r8vlhsgsz7hp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ньюкасл-на-Тайне</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297192</id>
    <redirect title="Ньюкасл-апон-Тайн" />
    <revision>
      <id>2621368</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:25:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Ньюкасл-апон-Тайн]]</comment>
      <origin>2621368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="69" sha1="oocanggu4kjf2phep2rcopf5atrx3qy" xml:space="preserve">#перанакіраваньне[[Ньюкасл-апон-Тайн]]</text>
      <sha1>oocanggu4kjf2phep2rcopf5atrx3qy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маскарад (стужка, 1971)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297198</id>
    <redirect title="Маскарад (фільм, 1971)" />
    <revision>
      <id>2621393</id>
      <timestamp>2025-06-23T19:39:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Маскарад (стужка, 1971)]] у [[Маскарад (фільм, 1971)]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2621393</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73" sha1="bh0a4oc38mi59utyypertwln4me4fur" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Маскарад (фільм, 1971)]]</text>
      <sha1>bh0a4oc38mi59utyypertwln4me4fur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салён Кіты (стужка)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297214</id>
    <redirect title="Салён Кіты (фільм)" />
    <revision>
      <id>2621463</id>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Салён Кіты (стужка)]] у [[Салён Кіты (фільм)]]: Уніфікацыя</comment>
      <origin>2621463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="70" sha1="lm5i39jpfnp7r64bv3dz6mhuju18m0b" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Салён Кіты (фільм)]]</text>
      <sha1>lm5i39jpfnp7r64bv3dz6mhuju18m0b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Здраднік (стужка)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297215</id>
    <redirect title="Здраднік (фільм)" />
    <revision>
      <id>2621465</id>
      <timestamp>2025-06-23T20:07:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dymitr</username>
        <id>10914</id>
      </contributor>
      <comment>Dymitr перанёс старонку [[Здраднік (стужка)]] у [[Здраднік (фільм)]]</comment>
      <origin>2621465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="67" sha1="relu66z4bpr32791z8thzfuau8fj0ed" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Здраднік (фільм)]]</text>
      <sha1>relu66z4bpr32791z8thzfuau8fj0ed</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фішэр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297216</id>
    <revision>
      <id>2621490</id>
      <timestamp>2025-06-23T20:43:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Шаблён:Неадназначнасьць]]</comment>
      <origin>2621490</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="646" sha1="29iwqc1eh4661k9l50ncvdwu8y6zuie" xml:space="preserve">''Фішэр'' — ангельскае і нямецкае [[прозьвішча]].

== Вядомы носьбіты ==
* [[Віктар Фішэр]] ({{Н}} 1994) — дацкі футбаліст
* [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] (1903—1971) — савецкі выведнік нямецкага паходжаньня
* [[Робэрт Фішэр]] (1943—2008) — амэрыканскі 4-кратны чэмпіён сьвету па шахматах (1972—1975)
* [[Эндру Фішэр]] (1862—1928) — 5-ы прэм'ер міністар Аўстраліі (1908—1915)

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>29iwqc1eh4661k9l50ncvdwu8y6zuie</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621491</id>
      <parentid>2621490</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T20:44:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>.</comment>
      <origin>2621491</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="648" sha1="en077e5a8mvadgdk6rlwgu4jvpu3rqh" xml:space="preserve">'''Фішэр''' — ангельскае і нямецкае [[прозьвішча]].

== Вядомы носьбіты ==
* [[Віктар Фішэр]] ({{Н}} 1994) — дацкі футбаліст
* [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] (1903—1971) — савецкі выведнік нямецкага паходжаньня
* [[Робэрт Фішэр]] (1943—2008) — амэрыканскі 4-кратны чэмпіён сьвету па шахматах (1972—1975)
* [[Эндру Фішэр]] (1862—1928) — 5-ы прэм'ер міністар Аўстраліі (1908—1915)

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>en077e5a8mvadgdk6rlwgu4jvpu3rqh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621535</id>
      <parentid>2621491</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T03:55:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Вядомы носьбіты */ -</comment>
      <origin>2621535</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="648" sha1="t9fo4xap7t1h7ogaxsk02gy46de7615" xml:space="preserve">'''Фішэр''' — ангельскае і нямецкае [[прозьвішча]].

== Вядомы носьбіты ==
* [[Віктар Фішэр]] ({{Н}} 1994) — дацкі футбаліст
* [[Вільям Генрыхавіч Фішэр]] (1903—1971) — савецкі выведнік нямецкага паходжаньня
* [[Робэрт Фішэр]] (1943—2008) — амэрыканскі 4-кратны чэмпіён сьвету па шахматах (1972—1975)
* [[Эндру Фішэр]] (1862—1928) — 5-ы прэм'ер-міністар Аўстраліі (1908—1915)

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>t9fo4xap7t1h7ogaxsk02gy46de7615</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Роднае слова (часопіс)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297217</id>
    <redirect title="Роднае слова" />
    <revision>
      <id>2621537</id>
      <timestamp>2025-06-24T04:07:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>W перанёс старонку [[Роднае слова (часопіс)]] у [[Роднае слова]]: Уніфікацыя: +Для існых унутраных спасылак [[Вікіпэдыя:Злучнасьць]]</comment>
      <origin>2621537</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="7qockjy1or7ex3ge3rm2lgoqn26hyu9" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Роднае слова]]</text>
      <sha1>7qockjy1or7ex3ge3rm2lgoqn26hyu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аляксандар Чалядзінскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297223</id>
    <revision>
      <id>2621575</id>
      <timestamp>2025-06-24T07:16:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>+Пачатак</comment>
      <origin>2621575</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8273" sha1="8xvsfxqcma2dg8wmty9qtw9g7a0fyr2" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя                  = Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі
|Фота                 = 
|Подпіс выявы         = 
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|15|7|1944|1}}
|Месца нараджэньня    = [[Ашмянцы]], [[Заслаўскі раён]], [[Менская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]]
|Месца працы          = [[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі
|Альма-матэр          = [[Гістарычны факультэт БДУ]] (1968)
|Навуковая ступень    = [[доктар навук]] (1989)
|Навуковы кіраўнік    = 
|Папярэднікі          = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = дасьледнік міжнародных дачыненьняў Лацінскай Амэрыкі
|Узнагароды і прэміі  = [[выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002), заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014)
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі''' ({{Н}} 1944, Ашмянцы, цяпер [[Менскі раён]], [[Беларусь]]) — беларускі гісторык і палітоляг.

Галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі. [[Доктар навук|Доктар]] гістарычных навук (1989) і [[прафэсар]]. [[Выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002) і заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014). Аўтар 10 [[манаграфія]]ў і звыш 100 навуковых артыкулаў пра [[міжнародныя дачыненьні]] [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] і [[Замежная палітыка Беларусі|вонкавую палітыку Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1964—1968 гадох навучаўся на [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычным факультэце БДУ]]. У 1968—1969 гадох выкладаў гісторыю і [[грамадазнаўства]] у [[Занарач]]анскай сярэдняй школе (Мядзельскі раён). У 1969—1970 гадох быў лектарам [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раённага]] камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1970–1973 гадох быў [[асьпірант]]ам [[Інстытут Лацінскай Амэрыкі РАН|Інстытуту Лацінскай Амэрыкі]] Акадэміі навук СССР у Маскве (Расейская СФСР), дзе вывучыў [[Гішпанская мова|гішпанскую мову]] і абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысэртацыю «Праблемы работніцкага руху [[Калюмбія|Калюмбіі]] ў 1960 — пачатку 1970-х гг.» У 1973—1975 гадох працаваў [[выкладнік]]ам катэдры гісторыі СССР [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]. У 1975—1982 гадох быў лектарам [[Менская вобласьць|Менскага абласнога]] камітэту КПБ. У 1982–1991 гадох працаваў [[дацэнт]]ам катэдры [[Міжнародныя дачыненьні|міжнародных адносін]] [[Менская вышэйшая партыйная школа|Менскай вышэйшай партыйнай школы]]. У 1989 годзе абараніў доктарскую [[Дысэртацыя|дысэртацыю]] «Барацьба кампартыяў [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] супраць фашызму (1960 — 1980-я гг.)»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Чалядзінскі Аляксандар Аляксандравіч|спасылка=https://history.by/be/cheliadzinski/|выдавец=[[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1991—1992 гадох быў загаднікам катэдры палітычнай гісторыі Інстытуту павышэньня кваліфікацыі пры БДУ. У 1992—2017 гадох працаваў [[прафэсар]]ам катэдры міжнародных адносін БДУ. У 2017—2023 гадох быў загаднікам катэдры [[Паліталёгія|паліталёгіі]] і эканомікі [[Інстытут парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва|Інстытуту парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва]]. Ад 29 траўня 2023 году працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Латиноамериканский фашизм сегодня. — Минск: Изд-во “Университетское”, 1984. — 184 с.
* Демократическая альтернатива фашизму: (Опыт борьбы ком. партий Латин. Америки в 60–80-е гг.). — Минск: Университетское, 1991. — 188 с.
* Венесуэла: от Боливара до Чавеса : в 2 ч.: (XVI–1998 г.) Часть I; (1999–2013 гг.) Часть II. — 2014.
* Куба: от Марти до Кастро : в 2 ч. — Минск : Право и экономика, 2016–2018. — (Серия “Гуманитарные науки”).
** Ч. 1: (XVI век — 1956 г.) Международные факторы борьбы на национальную независимость и социальный прогресс. — 2016. — 171 с.
** Ч. 2: (1958—2018 гг.) Международные факторы борьбы за национальную независимость и социальный прогресс. — 2018. — 299, [1] с.
* Политические проблемы современной глобалистики: учебное пособие. — Минск : Вышэйшая школа, 2020. — 352 с. : ил.
* Политическое страноведение: учебное пособие. РИВШ. Минск, 2023.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Аляксандар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Сябры Камуністычнай партыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Менскай вышэйшай партыйнай школы]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытуту гісторыі НАН Беларусі]]</text>
      <sha1>8xvsfxqcma2dg8wmty9qtw9g7a0fyr2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621576</id>
      <parentid>2621575</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T07:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>.</comment>
      <origin>2621576</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8246" sha1="nkd7810h35dcji7cqad6c98bl9cnexs" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя                  = Аляксандар Чалядзінскі
|Фота                 = 
|Подпіс выявы         = 
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|15|7|1944|1}}
|Месца нараджэньня    = [[Ашмянцы]], [[Заслаўскі раён]], [[Менская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]]
|Месца працы          = [[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі
|Альма-матэр          = [[Гістарычны факультэт БДУ]] (1968)
|Навуковая ступень    = [[доктар навук]] (1989)
|Навуковы кіраўнік    = 
|Папярэднікі          = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = дасьледнік міжнародных дачыненьняў Лацінскай Амэрыкі
|Узнагароды і прэміі  = [[выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002), заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014)
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі''' ({{Н}} 1944, Ашмянцы, цяпер [[Менскі раён]], [[Беларусь]]) — беларускі гісторык і палітоляг.

Галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі. [[Доктар навук|Доктар]] гістарычных навук (1989) і [[прафэсар]]. [[Выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002) і заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014). Аўтар 10 [[манаграфія]]ў і звыш 100 навуковых артыкулаў пра [[міжнародныя дачыненьні]] [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] і [[Замежная палітыка Беларусі|вонкавую палітыку Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1964—1968 гадох навучаўся на [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычным факультэце БДУ]]. У 1968—1969 гадох выкладаў гісторыю і [[грамадазнаўства]] у [[Занарач]]анскай сярэдняй школе (Мядзельскі раён). У 1969—1970 гадох быў лектарам [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раённага]] камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1970–1973 гадох быў [[асьпірант]]ам [[Інстытут Лацінскай Амэрыкі РАН|Інстытуту Лацінскай Амэрыкі]] Акадэміі навук СССР у Маскве (Расейская СФСР), дзе вывучыў [[Гішпанская мова|гішпанскую мову]] і абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысэртацыю «Праблемы работніцкага руху [[Калюмбія|Калюмбіі]] ў 1960 — пачатку 1970-х гг.» У 1973—1975 гадох працаваў [[выкладнік]]ам катэдры гісторыі СССР [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]. У 1975—1982 гадох быў лектарам [[Менская вобласьць|Менскага абласнога]] камітэту КПБ. У 1982–1991 гадох працаваў [[дацэнт]]ам катэдры [[Міжнародныя дачыненьні|міжнародных адносін]] [[Менская вышэйшая партыйная школа|Менскай вышэйшай партыйнай школы]]. У 1989 годзе абараніў доктарскую [[Дысэртацыя|дысэртацыю]] «Барацьба кампартыяў [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] супраць фашызму (1960 — 1980-я гг.)»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Чалядзінскі Аляксандар Аляксандравіч|спасылка=https://history.by/be/cheliadzinski/|выдавец=[[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1991—1992 гадох быў загаднікам катэдры палітычнай гісторыі Інстытуту павышэньня кваліфікацыі пры БДУ. У 1992—2017 гадох працаваў [[прафэсар]]ам катэдры міжнародных адносін БДУ. У 2017—2023 гадох быў загаднікам катэдры [[Паліталёгія|паліталёгіі]] і эканомікі [[Інстытут парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва|Інстытуту парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва]]. Ад 29 траўня 2023 году працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Латиноамериканский фашизм сегодня. — Минск: Изд-во “Университетское”, 1984. — 184 с.
* Демократическая альтернатива фашизму: (Опыт борьбы ком. партий Латин. Америки в 60–80-е гг.). — Минск: Университетское, 1991. — 188 с.
* Венесуэла: от Боливара до Чавеса : в 2 ч.: (XVI–1998 г.) Часть I; (1999–2013 гг.) Часть II. — 2014.
* Куба: от Марти до Кастро : в 2 ч. — Минск : Право и экономика, 2016–2018. — (Серия “Гуманитарные науки”).
** Ч. 1: (XVI век — 1956 г.) Международные факторы борьбы на национальную независимость и социальный прогресс. — 2016. — 171 с.
** Ч. 2: (1958—2018 гг.) Международные факторы борьбы за национальную независимость и социальный прогресс. — 2018. — 299, [1] с.
* Политические проблемы современной глобалистики: учебное пособие. — Минск : Вышэйшая школа, 2020. — 352 с. : ил.
* Политическое страноведение: учебное пособие. РИВШ. Минск, 2023.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Аляксандар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Сябры Камуністычнай партыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Менскай вышэйшай партыйнай школы]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытуту гісторыі НАН Беларусі]]</text>
      <sha1>nkd7810h35dcji7cqad6c98bl9cnexs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621585</id>
      <parentid>2621576</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:09:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+Крыніца</comment>
      <origin>2621585</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8585" sha1="7zq5gsydpjphidpy0zm309hmav1lp8j" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя                  = Аляксандар Чалядзінскі
|Фота                 = 
|Подпіс выявы         = 
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|15|7|1944|1}}
|Месца нараджэньня    = [[Ашмянцы]], [[Заслаўскі раён]], [[Менская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]]
|Месца працы          = [[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі
|Альма-матэр          = [[Гістарычны факультэт БДУ]] (1968)
|Навуковая ступень    = [[доктар навук]] (1989)
|Навуковы кіраўнік    = 
|Папярэднікі          = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = дасьледнік міжнародных дачыненьняў Лацінскай Амэрыкі
|Узнагароды і прэміі  = [[выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002), заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014)
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі''' ({{Н}} 1944, Ашмянцы, цяпер [[Менскі раён]], [[Беларусь]]) — беларускі гісторык і палітоляг.

Галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі. [[Доктар навук|Доктар]] гістарычных навук (1989) і [[прафэсар]]. [[Выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002) і заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014). Аўтар 10 [[манаграфія]]ў і звыш 100 навуковых артыкулаў пра [[міжнародныя дачыненьні]] [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] і [[Замежная палітыка Беларусі|вонкавую палітыку Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, а таксама пра краіны Афрыкі і Блізкага Ўсходу&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=15 ліпеня 2014|нумар=130 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1964—1968 гадох навучаўся на [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычным факультэце БДУ]]. У 1968—1969 гадох выкладаў гісторыю і [[грамадазнаўства]] у [[Занарач]]анскай сярэдняй школе (Мядзельскі раён). У 1969—1970 гадох быў лектарам [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раённага]] камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1970–1973 гадох быў [[асьпірант]]ам [[Інстытут Лацінскай Амэрыкі РАН|Інстытуту Лацінскай Амэрыкі]] Акадэміі навук СССР у Маскве (Расейская СФСР), дзе вывучыў [[Гішпанская мова|гішпанскую мову]] і абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысэртацыю «Праблемы работніцкага руху [[Калюмбія|Калюмбіі]] ў 1960 — пачатку 1970-х гг.» У 1973—1975 гадох працаваў [[выкладнік]]ам катэдры гісторыі СССР [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]. У 1975—1982 гадох быў лектарам [[Менская вобласьць|Менскага абласнога]] камітэту КПБ. У 1982–1991 гадох працаваў [[дацэнт]]ам катэдры [[Міжнародныя дачыненьні|міжнародных адносін]] [[Менская вышэйшая партыйная школа|Менскай вышэйшай партыйнай школы]]. У 1989 годзе абараніў доктарскую [[Дысэртацыя|дысэртацыю]] «Барацьба кампартыяў [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] супраць фашызму (1960 — 1980-я гг.)»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Чалядзінскі Аляксандар Аляксандравіч|спасылка=https://history.by/be/cheliadzinski/|выдавец=[[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1991—1992 гадох быў загаднікам катэдры палітычнай гісторыі Інстытуту павышэньня кваліфікацыі пры БДУ. У 1992—2017 гадох працаваў [[прафэсар]]ам катэдры міжнародных адносін БДУ. У 2017—2023 гадох быў загаднікам катэдры [[Паліталёгія|паліталёгіі]] і эканомікі [[Інстытут парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва|Інстытуту парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва]]. Ад 29 траўня 2023 году працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Латиноамериканский фашизм сегодня. — Минск: Изд-во “Университетское”, 1984. — 184 с.
* Демократическая альтернатива фашизму: (Опыт борьбы ком. партий Латин. Америки в 60–80-е гг.). — Минск: Университетское, 1991. — 188 с.
* Венесуэла: от Боливара до Чавеса : в 2 ч.: (XVI–1998 г.) Часть I; (1999–2013 гг.) Часть II. — 2014.
* Куба: от Марти до Кастро : в 2 ч. — Минск : Право и экономика, 2016–2018. — (Серия “Гуманитарные науки”).
** Ч. 1: (XVI век — 1956 г.) Международные факторы борьбы на национальную независимость и социальный прогресс. — 2016. — 171 с.
** Ч. 2: (1958—2018 гг.) Международные факторы борьбы за национальную независимость и социальный прогресс. — 2018. — 299, [1] с.
* Политические проблемы современной глобалистики: учебное пособие. — Минск : Вышэйшая школа, 2020. — 352 с. : ил.
* Политическое страноведение: учебное пособие. РИВШ. Минск, 2023.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Аляксандар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Сябры Камуністычнай партыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Менскай вышэйшай партыйнай школы]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытуту гісторыі НАН Беларусі]]</text>
      <sha1>7zq5gsydpjphidpy0zm309hmav1lp8j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621586</id>
      <parentid>2621585</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:11:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Ашмянцы (Менская вобласьць)]]</comment>
      <origin>2621586</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8636" sha1="jj7aqkgzpm66dadl2sgayd4xkant4i9" xml:space="preserve">{{Навуковец
|Імя                  = Аляксандар Чалядзінскі
|Фота                 = 
|Подпіс выявы         = 
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|15|7|1944|1}}
|Месца нараджэньня    = [[Ашмянцы (Менская вобласьць)|Ашмянцы]], [[Заслаўскі раён]], [[Менская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]]
|Месца працы          = [[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі
|Альма-матэр          = [[Гістарычны факультэт БДУ]] (1968)
|Навуковая ступень    = [[доктар навук]] (1989)
|Навуковы кіраўнік    = 
|Папярэднікі          = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = дасьледнік міжнародных дачыненьняў Лацінскай Амэрыкі
|Узнагароды і прэміі  = [[выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002), заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014)
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі''' ({{Н}} 1944, Ашмянцы, цяпер [[Менскі раён]], [[Беларусь]]) — беларускі гісторык і палітоляг.

Галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі. [[Доктар навук|Доктар]] гістарычных навук (1989) і [[прафэсар]]. [[Выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002) і заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014). Аўтар 10 [[манаграфія]]ў і звыш 100 навуковых артыкулаў пра [[міжнародныя дачыненьні]] [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] і [[Замежная палітыка Беларусі|вонкавую палітыку Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, а таксама пра краіны Афрыкі і Блізкага Ўсходу&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=15 ліпеня 2014|нумар=130 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1964—1968 гадох навучаўся на [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычным факультэце БДУ]]. У 1968—1969 гадох выкладаў гісторыю і [[грамадазнаўства]] у [[Занарач]]анскай сярэдняй школе (Мядзельскі раён). У 1969—1970 гадох быў лектарам [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раённага]] камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1970–1973 гадох быў [[асьпірант]]ам [[Інстытут Лацінскай Амэрыкі РАН|Інстытуту Лацінскай Амэрыкі]] Акадэміі навук СССР у Маскве (Расейская СФСР), дзе вывучыў [[Гішпанская мова|гішпанскую мову]] і абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысэртацыю «Праблемы работніцкага руху [[Калюмбія|Калюмбіі]] ў 1960 — пачатку 1970-х гг.» У 1973—1975 гадох працаваў [[выкладнік]]ам катэдры гісторыі СССР [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]. У 1975—1982 гадох быў лектарам [[Менская вобласьць|Менскага абласнога]] камітэту КПБ. У 1982–1991 гадох працаваў [[дацэнт]]ам катэдры [[Міжнародныя дачыненьні|міжнародных адносін]] [[Менская вышэйшая партыйная школа|Менскай вышэйшай партыйнай школы]]. У 1989 годзе абараніў доктарскую [[Дысэртацыя|дысэртацыю]] «Барацьба кампартыяў [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] супраць фашызму (1960 — 1980-я гг.)»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Чалядзінскі Аляксандар Аляксандравіч|спасылка=https://history.by/be/cheliadzinski/|выдавец=[[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1991—1992 гадох быў загаднікам катэдры палітычнай гісторыі Інстытуту павышэньня кваліфікацыі пры БДУ. У 1992—2017 гадох працаваў [[прафэсар]]ам катэдры міжнародных адносін БДУ. У 2017—2023 гадох быў загаднікам катэдры [[Паліталёгія|паліталёгіі]] і эканомікі [[Інстытут парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва|Інстытуту парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва]]. Ад 29 траўня 2023 году працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Латиноамериканский фашизм сегодня. — Минск: Изд-во “Университетское”, 1984. — 184 с.
* Демократическая альтернатива фашизму: (Опыт борьбы ком. партий Латин. Америки в 60–80-е гг.). — Минск: Университетское, 1991. — 188 с.
* Венесуэла: от Боливара до Чавеса : в 2 ч.: (XVI–1998 г.) Часть I; (1999–2013 гг.) Часть II. — 2014.
* Куба: от Марти до Кастро : в 2 ч. — Минск : Право и экономика, 2016–2018. — (Серия “Гуманитарные науки”).
** Ч. 1: (XVI век — 1956 г.) Международные факторы борьбы на национальную независимость и социальный прогресс. — 2016. — 171 с.
** Ч. 2: (1958—2018 гг.) Международные факторы борьбы за национальную независимость и социальный прогресс. — 2018. — 299, [1] с.
* Политические проблемы современной глобалистики: учебное пособие. — Минск : Вышэйшая школа, 2020. — 352 с. : ил.
* Политическое страноведение: учебное пособие. РИВШ. Минск, 2023.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Аляксандар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Сябры Камуністычнай партыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Менскай вышэйшай партыйнай школы]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытуту гісторыі НАН Беларусі]]</text>
      <sha1>jj7aqkgzpm66dadl2sgayd4xkant4i9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2621588</id>
      <parentid>2621586</parentid>
      <timestamp>2025-06-24T08:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Шаблён:Цёзкі]]</comment>
      <origin>2621588</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8674" sha1="h1qgpa56mrcc501e6rlv370fy36vp74" xml:space="preserve">{{Цёзкі|Чалядзінскі}}
{{Навуковец
|Імя                  = Аляксандар Чалядзінскі
|Фота                 = 
|Подпіс выявы         = 
|Дата нараджэньня     = {{Нарадзіўся|15|7|1944|1}}
|Месца нараджэньня    = [[Ашмянцы (Менская вобласьць)|Ашмянцы]], [[Заслаўскі раён]], [[Менская вобласьць]], [[Беларуская ССР]], [[Савецкі Саюз]]
|Навуковая сфэра      = [[гісторыя]]
|Месца працы          = [[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі
|Альма-матэр          = [[Гістарычны факультэт БДУ]] (1968)
|Навуковая ступень    = [[доктар навук]] (1989)
|Навуковы кіраўнік    = 
|Папярэднікі          = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = дасьледнік міжнародных дачыненьняў Лацінскай Амэрыкі
|Узнагароды і прэміі  = [[выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002), заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014)
|Сайт                 = 
}}
'''Аляксандар Аляксандравіч Чалядзінскі''' ({{Н}} 1944, Ашмянцы, цяпер [[Менскі раён]], [[Беларусь]]) — беларускі гісторык і палітоляг.

Галоўны навуковы супрацоўнік Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі. [[Доктар навук|Доктар]] гістарычных навук (1989) і [[прафэсар]]. [[Выдатнік адукацыі Беларусі]] (2002) і заслужаны працаўнік [[БДУ]] (2014). Аўтар 10 [[манаграфія]]ў і звыш 100 навуковых артыкулаў пра [[міжнародныя дачыненьні]] [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] і [[Замежная палітыка Беларусі|вонкавую палітыку Беларусі]]&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;, а таксама пра краіны Афрыкі і Блізкага Ўсходу&lt;ref&gt;{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Даты, падзеі, людзі|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=15 ліпеня 2014|нумар=130 (27738)|старонкі=8|issn=1990-763X}}&lt;/ref&gt;.

== Жыцьцяпіс ==
У 1964—1968 гадох навучаўся на [[Гістарычны факультэт БДУ|гістарычным факультэце БДУ]]. У 1968—1969 гадох выкладаў гісторыю і [[грамадазнаўства]] у [[Занарач]]анскай сярэдняй школе (Мядзельскі раён). У 1969—1970 гадох быў лектарам [[Мядзельскі раён|Мядзельскага раённага]] камітэту [[Камуністычная партыя Беларусі (1918)|Камуністычнай партыі Беларусі]] (КПБ). У 1970–1973 гадох быў [[асьпірант]]ам [[Інстытут Лацінскай Амэрыкі РАН|Інстытуту Лацінскай Амэрыкі]] Акадэміі навук СССР у Маскве (Расейская СФСР), дзе вывучыў [[Гішпанская мова|гішпанскую мову]] і абараніў [[Кандыдат навук|кандыдацкую]] дысэртацыю «Праблемы работніцкага руху [[Калюмбія|Калюмбіі]] ў 1960 — пачатку 1970-х гг.» У 1973—1975 гадох працаваў [[выкладнік]]ам катэдры гісторыі СССР [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]]. У 1975—1982 гадох быў лектарам [[Менская вобласьць|Менскага абласнога]] камітэту КПБ. У 1982–1991 гадох працаваў [[дацэнт]]ам катэдры [[Міжнародныя дачыненьні|міжнародных адносін]] [[Менская вышэйшая партыйная школа|Менскай вышэйшай партыйнай школы]]. У 1989 годзе абараніў доктарскую [[Дысэртацыя|дысэртацыю]] «Барацьба кампартыяў [[Лацінская Амэрыка|Лацінскай Амэрыкі]] супраць фашызму (1960 — 1980-я гг.)»&lt;ref name=&quot;а&quot;&gt;{{Навіна|аўтар=|загаловак=Чалядзінскі Аляксандар Аляксандравіч|спасылка=https://history.by/be/cheliadzinski/|выдавец=[[Інстытут гісторыі]] НАН Беларусі|дата публікацыі=2025|дата доступу=24 чэрвеня 2025}}&lt;/ref&gt;.

У 1991—1992 гадох быў загаднікам катэдры палітычнай гісторыі Інстытуту павышэньня кваліфікацыі пры БДУ. У 1992—2017 гадох працаваў [[прафэсар]]ам катэдры міжнародных адносін БДУ. У 2017—2023 гадох быў загаднікам катэдры [[Паліталёгія|паліталёгіі]] і эканомікі [[Інстытут парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва|Інстытуту парлямэнтарызму і прадпрымальніцтва]]. Ад 29 траўня 2023 году працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам Цэнтру ўсеагульнай гісторыі, міжнародных адносін і [[Геапалітыка|геапалітыкі]] ў [[Інстытут гісторыі|Інстытуце гісторыі]] НАН Беларусі&lt;ref name=&quot;а&quot;/&gt;.

== Бібліяграфія ==
* Латиноамериканский фашизм сегодня. — Минск: Изд-во “Университетское”, 1984. — 184 с.
* Демократическая альтернатива фашизму: (Опыт борьбы ком. партий Латин. Америки в 60–80-е гг.). — Минск: Университетское, 1991. — 188 с.
* Венесуэла: от Боливара до Чавеса : в 2 ч.: (XVI–1998 г.) Часть I; (1999–2013 гг.) Часть II. — 2014.
* Куба: от Марти до Кастро : в 2 ч. — Минск : Право и экономика, 2016–2018. — (Серия “Гуманитарные науки”).
** Ч. 1: (XVI век — 1956 г.) Международные факторы борьбы на национальную независимость и социальный прогресс. — 2016. — 171 с.
** Ч. 2: (1958—2018 гг.) Международные факторы борьбы за национальную независимость и социальный прогресс. — 2018. — 299, [1] с.
* Политические проблемы современной глобалистики: учебное пособие. — Минск : Вышэйшая школа, 2020. — 352 с. : ил.
* Политическое страноведение: учебное пособие. РИВШ. Минск, 2023.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Накід:Асоба:Беларусь}}
{{Бібліяінфармацыя}}
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Чалядзінскі, Аляксандар Аляксандравіч}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Менскім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі гістарычнага факультэту БДУ]]
[[Катэгорыя:Сябры Камуністычнай партыі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі БДУ]]
[[Катэгорыя:Выкладчыкі Менскай вышэйшай партыйнай школы]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Беларускія прафэсары]]
[[Катэгорыя:Супрацоўнікі Інстытуту гісторыі НАН Беларусі]]</text>
      <sha1>h1qgpa56mrcc501e6rlv370fy36vp74</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Удзельнік:Tatiana Matlina</title>
    <ns>2</ns>
    <id>297224</id>
    <redirect title="Удзельнік:Rabbi Mendl" />
    <revision>
      <id>2621581</id>
      <timestamp>2025-06-24T07:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Neriah</username>
        <id>68491</id>
      </contributor>
      <comment>Neriah перанёс старонку [[Удзельнік:Tatiana Matlina]] у [[Удзельнік:Rabbi Mendl]]: Аўтаматычны перанос старонкі пры перайменаваньні ўдзельніка з «[[Special:CentralAuth/Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]]» у «[[Special:CentralAuth/Rabbi Mendl|Rabbi Mendl]]»</comment>
      <origin>2621581</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68" sha1="617183r3b8e1k563zbd64lemb5gj157" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Удзельнік:Rabbi Mendl]]</text>
      <sha1>617183r3b8e1k563zbd64lemb5gj157</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina</title>
    <ns>3</ns>
    <id>297225</id>
    <redirect title="Гутаркі ўдзельніка:Rabbi Mendl" />
    <revision>
      <id>2621583</id>
      <timestamp>2025-06-24T07:37:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Neriah</username>
        <id>68491</id>
      </contributor>
      <comment>Neriah перанёс старонку [[Гутаркі ўдзельніка:Tatiana Matlina]] у [[Гутаркі ўдзельніка:Rabbi Mendl]]: Аўтаматычны перанос старонкі пры перайменаваньні ўдзельніка з «[[Special:CentralAuth/Tatiana Matlina|Tatiana Matlina]]» у «[[Special:CentralAuth/Rabbi Mendl|Rabbi Mendl]]»</comment>
      <origin>2621583</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="85" sha1="h9pxv5l0rmvtkfiyodh7vx16ukbxfdg" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Гутаркі ўдзельніка:Rabbi Mendl]]</text>
      <sha1>h9pxv5l0rmvtkfiyodh7vx16ukbxfdg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чалядзінскі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297226</id>
    <revision>
      <id>2621587</id>
      <timestamp>2025-06-24T08:22:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>W</username>
        <id>11741</id>
      </contributor>
      <comment>+[[Шаблён:Неадназначнасьць]]</comment>
      <origin>2621587</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="380" sha1="6bwmksx848bf6v372p3kcmc09rwc61m" xml:space="preserve">'''Чалядзі́нскі''' — славянскае [[прозьвішча]].

== Вядомыя носьбіты ==
* [[Аляксандар Чалядзінскі]] ({{Н}} 1944) — беларускі гісторык і палітоляг
* [[Арцём Чалядзінскі]] ({{Н}} 1977) — беларускі футбаліст

{{Неадназначнасьць}}</text>
      <sha1>6bwmksx848bf6v372p3kcmc09rwc61m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шалухі (Маладэчанскі раён)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297227</id>
    <redirect title="Шалухі (Менская вобласьць)" />
    <revision>
      <id>2621608</id>
      <timestamp>2025-06-24T10:13:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Шалухі (Менская вобласьць)]]</comment>
      <origin>2621608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="86" sha1="mfvpnbkm26arlo66vb0u89e0xaso1bv" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Шалухі (Менская вобласьць)]]</text>
      <sha1>mfvpnbkm26arlo66vb0u89e0xaso1bv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шалухі (вёска)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>297228</id>
    <redirect title="Шалухі" />
    <revision>
      <id>2621610</id>
      <timestamp>2025-06-24T10:14:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ліцьвін</username>
        <id>847</id>
      </contributor>
      <comment>Перанакіроўвае на [[Шалухі]]</comment>
      <origin>2621610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="50" sha1="jtlt00yi3nylql420i906vkl91op9px" xml:space="preserve">#перанакіраваньне [[Шалухі]]</text>
      <sha1>jtlt00yi3nylql420i906vkl91op9px</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>