Вікіпэдыя be_x_oldwiki https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter Мэдыя Спэцыяльныя Абмеркаваньне Удзельнік Гутаркі ўдзельніка Вікіпэдыя Абмеркаваньне Вікіпэдыі Файл Абмеркаваньне файла MediaWiki Абмеркаваньне MediaWiki Шаблён Абмеркаваньне шаблёну Дапамога Абмеркаваньне дапамогі Катэгорыя Абмеркаваньне катэгорыі Партал Абмеркаваньне парталу TimedText TimedText talk Модуль Абмеркаваньне модулю Event Event talk 0 910 2622915 2598400 2025-07-01T19:00:47Z Plac Francyska 62646 /* Удзельнікі */ 2622915 wikitext text/x-wiki {{Музычны гурт |Назва = N.R.M. |Фота = N.R.M._2011.jpg |Подпіс = Канцэрт N.R.M. у 2011 годзе, [[Горкі]], 11 чэрвеня 2011 |Гады = 1994 — нашы дні |Адкуль = [[Менск]], [[Беларусь]] |Мова = [[беларуская мова|беларуская]] |Жанр = [[рок-музыка|рок]] |Выдавец = [[West Records]] ды інш. |Зьвязаныя праекты = [[Мроя]]<br />[[Zet]]<br />[[Крамбамбуля (гурт)|Крамбамбуля]]<br />[[Garadzkija]]<br />[[Pete-Paff]] |Афіцыйная старонка = |Удзельнікі = [[Алег Дземідовіч]]<br />[[Юрась Ляўкоў]]<br />[[Піт Паўлаў]] |Былыя ўдзельнікі = [[Лявон Вольскі]] }} '''N.R.M.''' ('''Незале́жная Рэспу́бліка Мро́я''') — беларускі [[рок-гурт]]. Заснаваны ў 1994 годзе ўдзельнікамі рок-гурту «[[Мроя]]». == Гісторыя == [[Файл:Вп леонид вольский.jpg|міні|180пкс|Лявон Вольскі, 2009 год]] Гурт быў створаны ў 1994 годзе на падмурку гурту «[[Мроя]]». Зьмена назвы была зьвязаная з пажаданьнем адысьці ад стэрэатыпаў, зьвязаных з «Мрояй», і пачаць граць новую музыку на новым узроўні. Альбом «[[Пашпарт грамадзяніна N.R.M.]]» (1998) стаў самай папулярнай працай гурту. Песьні зь яго (асабліва «Песьня пра каханьне» й «Паветраны шар») сталі сапраўднае культавымі сярод нацыянальна-арыентаванай моладзі. З тых часоў N.R.M. застаецца самым папулярным рок-гуртам у [[Беларусь|Беларусі]]. Альбом «[[Try čarapachi]]» (2000) стаў якасным пераходам гурту на новую ступень у працы над музыкай. Зьлёгку зьмянілася музыка й стылістыка тэкстаў, што стала прычынай адыходу некаторых старых аматараў гурту й зьяўленьня шматлікіх новых. Музыка стала цяжэйшай, тэксты — больш глыбокімі й актуальнымі. Наагул альбом значна болей прафэсійны за папярэднія. Адной з самых гітовых песень N.R.M. стала «Try čarapachi», безь якой цяпер не абыходзіцца ніводны канцэрт. З 2000 году ўдзельнікі сталі больш свайго часу выдзяляць на працу ў іншых музычных праектах (у выніку чаго амаль уся [[рок-музыка|рок]]-сцэна [[Беларусь|Беларусі]] так ці іначай зьвязаная з удзельнікамі гурту N.R.M.), таму альбомы сталі зьяўляцца радзей, і колькасьць сольных канцэртаў паменшылася. «[[Dom kultury]]» (2002) стаў замацаваньнем пераходу, пазначанага ў 2000 годзе. Прыкметныя гіты — «Try čarapachi — 2» і «Fabryka». З 2002 году пачалі цыркуляваць чуткі аб хуткім развале гурту. Ускосна на гэта паказваў той факт, што з таго часу не было выдана ніводнага новага альбому (толькі дзьве новыя песьні на «[[Справаздача 1994—2004|Справаздачы 1994—2004]]»)<ref>{{Cite web|аўтар=Олег Климов|суаўтары=Сергей Шаруба.|date=|title=Убить N.R.M., или К неутешительным итогам музыкального года|url=http://www.nestor.minsk.by/mg/2004/04/mg40401.html|dead-url=no|archiveurl=http://web.archive.org/web/20200911121416/http://www.nestor.minsk.by/mg/2004/04/mg40401.html|archivedate=2020-09-11|accessdate=2020-09-11|website=|publisher=[[Музыкальная газета]]|language=ru|issue=4|year=2004|аўтарlink=Алег Клімаў}}</ref>. На працягу наступных трох гадоў гурт працягваў актыўную канцэртную дзейнасьць. Адбыліся шматлікія выступы за мяжой: у [[Польшча|Польшчы]], [[Нямеччына|Нямеччыне]], [[Славаччына|Славаччыне]], [[Швэцыя|Швэцыі]]. У Беларусі гурт уваходзіў у сьпіс забароненых<ref>{{Спасылка|аўтар = Jeremy Page |дата публікацыі = 5 лютага 2005| url = http://www.timesonline.co.uk/article/0,,3-1470860,00.html| загаловак = Belarus hardman drowns out the sounds of revolution| назва праекту = Times Online| дата = 12 сакавіка 2011| мова=en}}</ref>, таму канцэрты адбываліся рэдка й у паўпадпольных умовах. За 2006 год не адбылося ніводнага афіцыйнага канцэрту<ref>{{Спасылка|аўтар = Сяргей Будкін|дата публікацыі = 17 сьнежня 2007| url = http://music.fromby.net/article/474/| загаловак = Супярэчлівы год беларускага року| назва праекту = [[Tuzin.fm]]| дата = 12 сакавіка 2011}}</ref> і не было магчымасьці рэклямаваць канцэрты,<ref>{{Спасылка|загаловак=N.R.M. нарэшце прэзэнтавалі «06» у Менску|url=http://music.fromby.net/article/869/|аўтар=Zap, Алена Скарабагатава, «Тузін Гітоў»|дата публікацыі=11 кастрычніка 2007|назва праекту=[[Tuzin.fm]]|дата=12 сакавіка 2011}}</ref> але музыкі зьявіліся на зборным шоў у падтрымку выпуску сэрыі складанак «[[Песьні свабоды]]», на які сабраліся ўдзельнікі [[Neuro Dubel]], [[Крама (гурт)|Крама]], [[Indiga]], [[Hair Peace Salon]] і шэрагу іншых знакамітых [[Беларусь|беларускіх]] [[Рок-гурт|рок-калектываў]], які адбыўся на [[Плошча Бангалор (Менск)|плошчы Бангалор]] 25 жніўня 2006 году.<ref>{{Cite web|url=https://www.liveinternet.ru/users/1140207/rubric/221284/|title=25 жніўня, пл. Бангалор, “Песні Свабоды” {{!}} Записи в рубрике 25 жніўня, пл. Бангалор, “Песні Свабоды” {{!}} Дзёньнік : LiveInternet — Российский Сервис Онлайн-Дневников|аўтар=СЛЭП|website=liveinternet.ru|language=be|date=2006-08-31|accessdate=2018-11-18}}</ref> У 2007 годзе быў выдадзены шосты студыйны альбом «[[06 (альбом)|06]]». Ён быў запісаны, па словах Лявона Вольскага, пад уплывам палітычных падзеяў вясны 2006 году.<ref>{{Спасылка |аўтар=Зьміцер Панкавец| дата публікацыі = 10 траўня 2007| url = http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=8724&p=1&c2=calcym&combo_calmonth=6&combo_calyear=2009| загаловак = Памяці 2006 году | назва праекту = [[Наша Ніва]]| дата = 12 сакавіка 2011 | камэнтар = Лідэр NRM Лявон Вольскі расказвае пра новы альбом гурту.}}</ref> Альбом «06» складзены з рознастылёвых песьняў і вылучаецца тым, што пры запісу былі выкарыстаныя новыя для гурту інструмэнты — віялянчэль, мандаліна, клявішы. Акрамя таго, ўпершыню песьні выконвае ня толькі Лявон Вольскі, але і астатнія ўдзельнікі гурту й нават дзіцячы хор. Пазьней у 2007 годзе гурт быў выкрэсьлены са сьпісу забароненых<ref>{{Спасылка|дата публікацыі = 7 сакавіка 2008| url = http://charter97.org/ru/news/hottopic/11/| загаловак = Как рокеры в Администрацию ходили| назва праекту = [[Хартыя’97]]| дата = 12 сакавіка 2011}}</ref>, што дало яму мажлівасьць выступаць зь легальнымі канцэртамі па ўсяе Беларусі, чым гурт і займаўся, праводзячы актыўную канцэртную дзейнасьць цягам ўсяго 2008 году. На «Рок-каранацыі» ў лютым 2011 году гурт выступіў у новым складзе — безь Лявона Вольскага.<ref>{{Спасылка|дата публікацыі = | url = http://generation.by/news4292.html| загаловак = Усе інтрыгі Рок-каранацыі ў адной — Generation.by| назва праекту = | дата = 10 сакавіка 2011}}</ref> Увесь 2011 год гурт выступаў безь яго, прэзэнтаваў новую песьню «Аўтарадыё» ў падтрымку [[Аўтарадыё|зачыненай радыёстанцыі]]<ref>{{cite web|date=2011-03-02|url=http://ultra-music.com/news/3458|title=N.R.M. записали песню в поддержку «Авторадио»|author=Вячеслав Радионов.|language=ru|publisher={{артыкул у іншым разьдзеле|Ultra-music.com|Ultra-music.com|be|Ultra-music.com}}|acccessdate=2011-03-02}}</ref> і рыхтаваў песьні да новага альбому пад працоўнай назвай «ДПБЧ». 17 лютага 2012 году N.R.M. прэзэнтавалі відэа-кліп на песьню «Прамень»<ref>{{Спасылка|дата публікацыі = 17 лютага 2012| url = http://ultra-music.com/news/7453| загаловак = N.R.M. знялі «залаты» кліп | назва праекту = Ultra-Music | дата = 17 лютага 2012}}</ref>, які ў першы ж тыдзень сабраў больш за 10 тысячаў праглядаў на [[YouTube]]. У 2013 годзе N.R.M. выдалі новы дыск пад назвай «Д. П.Б. Ч.». Альбом існуе на вініле, на CD і ў лічбавым фармаце 24/48 на флэшцы. Альбом быў запісаны ўласнымі сіламі за ўласны кошт. Гэта сёмы студыйны альбом гурта пасьля амаль шасьцігадовага перапынку. Супольны арт-праект N.R.M. і Паўла Альтхамэра ўдзельнічаў у Бэрлінскім біенале сучаснага мастацтва<ref>https://web.archive.org/web/20131130054131/http://premierartscene.com/magazine/7th-berlin-biennale/</ref>. Менская частка мастацкай акцыі «Прамень Сонца» прайшла ў клюбе «Юла». У межах Жэшаўскага фэстывалю «Эўрапейскі стадыён культур» / «Europejski Stadion Kultury 2013» песьня «Прамень» была выканана з польскім рок-гуртом «[[Myslovitz]]»<ref>https://www.youtube.com/watch?v=thfuSP6nyXE</ref>. Вэрсія гуральскай народнай песьні «Кузьнічка» прыняла ўдзел у нацыянальным адборачным туры «Эўравізія-2012». Песьня «Ты маўчыш, я маўчу» была напісана, як жэст салідарнасьці з «Аўтарадыё». У першапачатковай вэрсіі выконвалася разам з праграмным дырэктарам «Аўтарадыё» Ірынай Львовай<ref>https://www.youtube.com/watch?v=52aCq886-dc</ref>. == Дыскаграфія == === Альбомы === * ''[[ŁaŁaŁaŁa]]'' (1995, перавыдадзены ў 2007) * ''[[Одзірыдзідзіна]]'' (1996) * ''[[Made in N.R.M.]]'' (1997) * ''[[Пашпарт грамадзяніна N.R.M.]]'' (1998) * ''[[Акустычныя канцэрты канца XX стагодзьдзя]]'' (1999) * ''[[Try čarapachi]]'' (2000, перавыдадзены ў 2005) * ''[[Dom kultury]]'' (2002) * ''[[Справаздача 1994—2004]]'' (2004) * ''[[06 (альбом)|06]]'' (2007) * ''Д. П.Б. Ч.'' (2013) === Самотнікі === * «[[Samotnik]]» (2000)<ref>[http://www.experty.by/node/2302 N.R.M. «Д. П.Б. Ч.»] — Experty.by{{Ref-ru}}</ref> * Lubiš - Lubi (2019) == Удзел у супольных праектах == * ''[[Народны Альбом]]'' (1997) * ''[[Сьвяты Вечар|Сьвяты Вечар 2000]]'' (1999) * ''[[Я нарадзіўся тут]]'' (2000) == Удзел у складанках == * ''[[Песьнярок]]'' (1997) — «Я паставіў коніка» * ''[[Вольныя танцы: слухай сваё]]'' (1999) — «Песьні пра каханьне», «Песьня падземных жыхароў» * ''[[Вольныя танцы: альтэрнатыва by]]'' (2001) — «Katlet-matlet (remix)» * ''[[Сэрца Эўропы in rock]]'' (2001) — «Najnajnaj» * ''[[Personal Depeche]]'' (2002) — «Твой Езус» * ''[[Наша музыка 1]]'' (2003) — «Лёгкія-лёгкія» * ''[[Генералы айчыннага року]]'' (2004) — «[[Лясная песьня]]» * ''[[Дыхаць!]]'' (2006) — «Гадзючнік» * ''[[Песьні свабоды-3]]'' (2007) — «Гадзючнік» * ''[[Прэм’ер Тузін 2007]]'' (2008) — «Miensk i Minsk» * ''[[НезалежныЯ]]'' (2008) — «Тры чарапахі (new)» * [[Не русский|''Не русский'']] ([[2008]]) — * [[Budzma The Best Rock / Budzma The Best Rock/New|''Budzma The Best Rock / Budzma The Best Rock/New'']] (2009) — «Katuj-Ratuj», «Svabody Hłytok» == Удзельнікі == * [[Піт Паўлаў]] — [[Гітара|сола-гітара]] (<small>1994 — наш час</small>), [[сьпеў]] (<small>2010 — наш час</small>), [[Сьпеў|дадатковы сьпеў]] (<small>1994 — 2010</small>) * [[Юрась Ляўкоў]] — [[бас-гітара]] (<small>1994 — наш час</small>), [[Сьпеў|дадатковы сьпеў]] (<small>2010 — наш час</small>) * [[Алег Дземідовіч|Алег «Алезiс» Дземідовіч]] — [[бубны]] (<small>1994 — наш час</small>), [[Сьпеў|дадатковы сьпеў]] (<small>2010 — наш час</small>) * Васіль Ярмоленка — бас-гітара (<small>2023</small> <small>— наш час</small>) сэсiйны музыкант ==== Колішнія ўдзельнікі ==== * [[Лявон Вольскі]] — [[сьпеў]], [[Гітара|рытм-гітара]] (<small>1994 — 2010, 2020</small><ref name=":02">{{Cite web|lang=|url=https://people-onliner-by.turbopages.org/people.onliner.by/s/2020/08/12/gruppa-n-r-m-sobralas-klassicheskim-sostavom-smotrite-kak-pavlov-i-volskij-vmeste-igrayut-try-charapaxi|title=Группа N.R.M. собралась классическим составом. Смотрите, как Павлов и Вольский вместе играют «Тры чарапахі»|author=|website=|date=|publisher=}}</ref>) * Ян-Вiнцэнт Луцэвiч — рытм-гітара (<small>2015 — 2022</small>) сэсiйны музыкант == Храналёгія == <timeline> ImageSize = width:800 height:auto barincrement:25 PlotArea = left:100 bottom:60 top:0 right:20 Alignbars = justify DateFormat = dd/mm/yyyy Period = from:1994 till:2025 TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy Legend = orientation:horizontal position:bottom ScaleMajor = increment:1 start:1994 ScaleMinor = increment:1 start:1994 Colors = id:Lead value:red legend:Сьпеў id:Guitar value:teal legend:Сола-гiтара id:RGuitar value:brightgreen legend:Рытм-гiтара id:Bass value:blue legend:Бас-гiтара id:Drums value:orange legend:Бубны id:Lines value:black legend:Альбомы id:Session value:yellow legend:Сэсiйна id:grid1 value:gray(0.3) id:Tours value:gray(0.5) Legend = orientation:horizontal position:bottom ScaleMajor = unit:year increment:2 start:1994 ScaleMinor = unit:year increment:1 start:1994 LineData = at:01/07/1995 color:black layer:back at:01/07/1996 color:black layer:back at:01/07/1998 color:black layer:back at:01/07/2000 color:black layer:back at:01/07/2002 color:black layer:back at:01/07/2007 color:black layer:back at:01/07/2013 color:black layer:back BarData = bar:LV text:"Лявон Вольскі" bar:PP text:"Піт Паўлаў" bar:YL text:"Юрась Ляўкоў" bar:VYa text:"Васіль Ярмоленка" bar:OD text:"Алег Дземідовіч" bar:JV text:"Ян-Вінцэнт Луцэвіч" PlotData = width:10 textcolor:black align:left anchor:from shift:(10,-4) bar:LV from:start till:01/12/2010 color:Lead bar:LV from:start till:01/12/2010 color:RGuitar width:3 bar:LV from:12/08/2020 till:12/08/2020 color:Lead bar:LV from:12/08/2020 till:12/08/2020 color:RGuitar width:3 bar:PP from:start till:end color:Guitar bar:PP from:start till:end color:Lead width:3 bar:PP from:01/12/2010 till:end color:Lead bar:PP from:01/12/2010 till:end color:Guitar width:3 bar:YL from:start till:end color:Bass bar:YL from:01/12/2010 till:end color:Lead width:3 bar:VYa from:01/02/2023 till:end color:Session bar:VYa from:01/02/2023 till:end color:Bass width:4 bar:OD from:start till:end color:Drums bar:OD from:01/12/2010 till:end color:Lead width:3 bar:JV from:06/09/2015 till:11/08/2022 color:RGuitar width:4 bar:JV from:06/09/2015 till:11/08/2022 color:Session </timeline> == Пабочныя праекты == * [[Крамбамбуля (гурт)|Крамбамбуля]]: [[Лявон Вольскі]] * [[Zet]]: [[Лявон Вольскі]] * [[Garadzkija]]: [[Піт Паўлаў]] * [[Pete-Paff]]: [[Піт Паўлаў]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20040110012430/http://nrm.by.com/ Афіцыйная хатняя старонка (копія на web.archive.com)] * [http://nrsm.org/ Афіцыйны фан-клюб] * [http://www.myspace.com/mroja Старонка N.R.M. на партале Myspace] * [https://web.archive.org/web/20120125133146/http://www.nn.by/index.pl?theme=nn%2F2004%2F05&article=02 «Дасье» «Нашай Нівы» на N.R.M.] * [http://generation.by/news2386.html Акустычны канцэрт N.R.M.: раяль у кустах, лепшыя песьні і прызнаньні ў каханьні] * [http://generation.by/news1879.html NRMу ўсьміхнулася «Фартуна» — у Беларусі адбыўся вялікі канцэрт!] * [http://generation.by/news1492.html NRM у горадзе M] {{N.R.M.}} [[Катэгорыя:N.R.M.| ]] [[Катэгорыя:Беларускія рок-гурты]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Менску]] 58t6bm7ondgj6fr5xscu3rghieyymud 0 1922 2622934 2562778 2025-07-01T22:44:37Z Jarash 794 [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]], дапаўненьне 2622934 wikitext text/x-wiki {{Абнавіць}} {{Праграма |Назва = Firefox |Лягатып = Firefox logo, 2019.svg |Выгляд = Firefox Screenshot Linux.PNG |Подпіс да выявы выгляду = Firefox 48 на Linux Mint |Распрацоўка = Mozilla Corporation |Апошняя вэрсія = <!-- падстаўляецца з адмысловага шаблёну --> |Апэрацыйная сыстэма = кросплятформенная |Тып = [[браўзэр]] |Ліцэнзія = Mozilla Public License/[[GNU General Public License|GPL]]/[[GNU Lesser General Public License|LGPL]] |Афіцыйная старонка = [https://www.mozilla.org/be/ www.mozilla.org] }} '''Firefox''', '''Mozilla Firefox''' ({{мова-be|«Вогненая лісіца»}}, «Мазіла Файрфокс», «Вогнеліс»; арыгінальнае вымаўленьне паводле [[Міжнародны фанэтычны альфабэт|міжнароднага фанэтычнана альфабэту]]: [moʊˈzɪlə ˈfaɪɹfɑks]) — [[браўзэр]], які распаўсюджваецца пад вольнай ліцэнзыяй. Першы браўзэр з адкрытым зыходным кодам, які дамогся такой папулярнасьці. Firefox зьяўляецца нашчадкам праекту [[Mozilla]]. Вызначаецца гнуткай канфігурабельнасьцю, вялікай колькасьцю дадаткаў для вырашэньня розных задачаў карыстальніка. Мае дадаткі для фільтрацыі непажаданага зьместу, он-лайнавага перакладу, вывярэньня правапісу, узаемадзеяньня з блог-рухавікамі ды інш. Вэрсія для настольных кампутараў выпускаецца пад апэрацыйныя сыстэмы [[Windows]], [[MacOS]], [[Linux]]. Асобна выпускаюцца вэрсіі для Android ды iOS. Існуюць вэрсіі для [[OS/2]], [[FreeBSD]], [[OpenBSD]], [[Solaris (апэрацыйная сыстэма)|Solaris]] і іншых [[апэрацыйная сыстэма|апэрацыйных сыстэмаў]]. Падтрымка [[NetBSD]] ажыцьцяўляецца энтузіястамі<ref>{{Спасылка|url=https://ftp.netbsd.org/pub/pkgsrc/current/pkgsrc/www/firefox/index.html|загаловак=www/firefox|праект=The NetBSD Packages Collection|мова=en}}</ref>. Firefox зьяўляецца адным з найбольш гнуткіх браўзэраў, мае шырокія магчымасьці наладаў: карыстальнік можа ўсталёўваць дадатковыя тэмы, якія зьмяняюць зьнешні выгляд праграмы, і дадаткі, якія дадаюць новую функцыянальнасьць. Сярод адметных асаблівасьцяў можна вылучыць: * павышаны клопат пра бясьпеку (толькі калі ў Firefox адбываецца збой, са згоды карыстальніка ў кампанію Mozilla адсылаецца паведамленьне пра непаладку зь зьвесткамі пра наведаную пры збоі старонку, апаратнае забесьпячэньне й апэрацыйную сыстэму кампутара<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20110722045203/http://news2.by/bjaspeka/7558.html|загаловак=«Цікаўныя» браўзэры шпіёняць за карыстачамі|выдавец=Беларускія навіны ІТ|дата публікацыі=24 красавіка 2009|url=http://news2.by/bjaspeka/7558.html}}</ref>); * так званыя «Жывыя закладкі» («Live bookmarks») — мэханізм інтэграцыі [[RSS]]-струменяў; * шырокія магчымасьці па наладзе паводзінаў і зьнешняга выгляду; * аўтаматычнае абнаўленьне як самога браўзэра, так і яго пашырэньняў (пачынаючы з вэрсіі 1.5). Правільнасьць найменьня некаторых асаблівасьцяў «адметнымі» (эксклюзіўнымі для гэтага браўзэра, або ўпершыню ўжытыя менавіта ў ім) зьяўляецца чыньнікам спрэчак ды інтэрнэт-дыскусіяў. З ростам папулярнасьці Firefox і павышэньнем цікавасьці хакераў, заяўленая стваральнікамі павышаная [[бясьпека]] стала нярэдка аспрэчвацца (зрэшты, некаторыя гучныя заявы на небясьпечнасьць апынуліся фікцыяй). За выключэньнем адладчыка DOM, здольнага паведаміць карыстальніку пра памылку ў сынтаксісе загружанае старонкі і паказаць нумар радка, якая зьмяшчае памылку, прыладаў для вэб-распрацоўніка ў базавай канфігурацыі Firefox няма. Аднак, існуе мноства пашырэньняў, якія рэалізуюць неабходную функцыянальнасьць для вэб-распрацоўнікаў. У прыватнасьці: * [https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/jsonview/?src=search JSONView] — дадатак для прагляду зьнешніх файлаў старонкі * [https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/html-validator/?src=search Html Validator] — дадатак для праверкі кода на адпаведнасьць стандартам W3C * View Source Chart — дадатак для зручнае візуалізацыі разьметкі старонкі * FireBug — шматфункцыянальны дадатак, які ўключае ў сябе адладчык, DOM-навігатар і [[JavaScript]]-кансоль * [http://chrispederick.com/work/webdeveloper/ Web Developer] — дадатак, які прапануе мноства функцыяў для адладкі старонкі. Адлюстраваньне кантэнту адразу дазваляе камфортна працягваць сэрфінг нават пры няпоўнай загрузцы старонкі, што асабліва прыкметна пры марудным злучэньні і вялікай колькасьці ўкаранёных аб’ектаў. Пры распрацоўцы Firefox адмысловая ўвага надавалася падтрымцы стандартаў [[W3C]]. Адкрыты зыходны код прадукта дае яму дадатковыя плюсы для карыстальніка — напрыклад магчымасьць упэўніцца (пры наяўнасьці пэўнага досьведу) у адсутнасьці «закладкаў», перарабіць браўзэр «пад сябе», і нават самастойна выправіць памылкі. == Рухавік Gecko == Першапачаткова рухавік [[Gecko]] прызначаўся для браўзэра [[Netscape]] 6 у якасьці замены старога рухавіка Netscape Communicator 4, які выкарыстоўваўся з 1997 году. Для адладкі рухавіка была створаная адкрытая праграма Mozilla Suite, на якой і адладжвалі Gecko. У 2004 годзе Mozilla Suite была разабраная на браўзэр Mozilla Firefox, кліент электроннае пошты [[Mozilla Thunderbird]], WYSIWYG [[HTML]] рэдактар NVU, каляндар Sunbird і [[IRC]]-кліент Chatzilla, які быў выпушчаны ў выглядзе дадатку да браўзэра Mozilla Firefox. Нумар вэрсіі рухавіка Gecko адпавядае вэрсіі Mozilla Firefox, Mozilla Thunderbird і [[SeaMonkey]]. == Выданьні == === Першае === у 2002 годзе браўзэр быў вядомы як Phoenix і да 2004 году як Firebird. Напярэдадні выпуску вэрсіі 1.0 9 лістапада 2004 году браўзэр атрымаў ухвалу ад шматлікіх мэдыявыданьняў, у тым ліку «[[Forbes]]»<ref>{{ref-en}}Arik Hesseldahl. [http://www.forbes.com/2004/09/29/cx_ah_0929tentech.html?partner=tentech_newsletter Better Browser Now The Best]// Форбс. 29 верасьня 2004</ref> і «[[The Wall Street Journal]]»<ref>{{артыкул|мова=en|атар=Walter Mossberg|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB109528585699018983|загаловак=How to Protect Yourself From Vandals, Viruses If You Use Windows|выдавец=The Wall Street Journal|дата публікацыі=16 верасьня 2004}}</ref>. У першыя 99 дзён пасьля выпуску Firefox, яго спампавалі больш як 25 мільёнаў чалавек, пасьля чаго Firefox стаў адным з самых папулярных вольных прыкладаньняў з адкрытым кодам, асабліва сярод хатніх карыстальнікаў. 19 кастрычніка 2005 году Firefox быў загружаны ў стомільённы раз, усяго толькі праз 344 дня пасьля выпуску вэрсіі 1.0. Па стане на лістапад 2005 Firefox займаў ужо 9,4% на сусьветным рынку інтэрнэт-браўзэраў, а да сярэдзіны 2006 году доля Mozilla Firefox складала, паводле розных зьвестак, ад 11 да 15%, моцна пацясьніўшы пазыцыі браўзэра Internet Explorer, які выкарыстоўвала большасьць карыстальнікаў. 30 лістапада 2005 году выйшаў Firefox 1.5. Прыхільнікі Firefox сьцьвярджаюць, што ў адрозьненьне ад самага распаўсюджанага на пачатак 2005 браўзэра Internet Explorer шостай вэрсіі, убудаванага ў [[Windows]], Firefox забясьпечвае больш высокі ўзровень бясьпекі карыстальніка, здольны абараняць яго ад дакучлівае рэклямы, валодае шэрагам новых магчымасьцяў. === Другое === 25 кастрычніка 2006 году выйшаў Firefox 2.0, які ў 2008 годзе заняў 18% сусьветнага рынка браўзэраў<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160310035635/http://news2.by/it-naviny/3150.html|загаловак=Firefox хутка зойме 20% рынка вэб-браўзэраў|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/it-naviny/3150.html|дата публікацыі=6 чэрвеня 2008}}</ref>. Ён быў пабудаваны на базе ўдасканаленага рухавіка Firefox 1.5 — Gecko 1.8.1. Другое выданьне выйшла з наступнымі дасканаленьнямі: # папярэджаньне пры запыце старонкі, адкрыцьцё якой прыводзіць да вывуджваньня ([[фішынг]]у) асабістых дадзеных (Beta 1; распрацоўка кампаніі Google); # прапановы пры ўводзе тэкста ў поле пошуку; # падтрымка ўзнаўленьня ўкладак, зачыненых пры выхадзе з праграмы, пры наступным яе запуску; # вывярэньне правапісу пры ўводзе тэксту ў вэб-форму; # абнаўленьне падказак да закладак; # мажлівасьць перамяшчаць укладкі; # аднаўленьне зачыненае ўкладкі (спалучэньнем клявішаў Ctrl+Shift+T)<ref>{{ref-en}}Robert Vamosi. [http://www.cnet.com.au/mozilla-firefox-2_print-339271864.htm Mozilla Firefox 2]// Computer Networks Australia. 25 кастрычніка 2006</ref>; # кнопка зачыненьня на кожнае ўкладцы (з Beta 2)<ref>{{ref-en}}Brian Krebs. [https://web.archive.org/web/20130729121820/http://voices.washingtonpost.com/securityfix/2006/10/mozilla_releases_firefox_20.html Mozilla Releases Firefox 2.0]// Вашынгтон Пост. 25 кастрычніка 2006</ref>; # падтрымка стваральнікаў, паўтаральнікаў, сьпісавых выразаў, блёкавых вобласьцяў і разьбіральнага прысвойваньня ў [[JavaScript]] вэрсіі 1.7; # падтрымка разьмяшчэньня тэкста крывой лініяй у двухвымернае графіцы<ref>{{ref-en}}[http://www.mozilla.com/en-US/firefox/2.0/releasenotes/ Mozilla Firefox 2 Release Notes]// Мазіла. Дата доступу: 16 верасьня 2009</ref>; # падтрымка стужкі навінаў (з Alpha 1). Мазіла спыніла падтрымку другога выданьня 19 сьнежня 2008 году<ref>{{Спасылка|аўтар=Павел Міхайлаў|копія=https://web.archive.org/web/20160310211350/http://news2.by/mir-windows/5314.html|загаловак=Mozilla выпусціла Firefox 3.0.5 і восем патчаў для Firefox 2.0.0.19|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/mir-windows/5314.html|дата публікацыі=19 сьнежня 2008}}</ref>. === Трэцяе === Гэта вэрсія выйшла 17 чэрвеня 2008 году. За першыя суткі праграму загрузілі {{лік|8002530}} чалавек, што сталася сусьветным рэкордам, які засьведчылі прадстаўнікі «[[Кніга рэкордаў Гінэса|Кнігі рэкордаў Гінэса]]»<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160307030418/http://news2.by/it-naviny/3478.html|загаловак=Mozilla ўручаны афіцыйны сертыфікат, які сведчыць пра трапленне Mozilla Firefox у Кнігу Рэкордаў Гінэса|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/it-naviny/3478.html|дата публікацыі=14 ліпеня 2008}}</ref>. Колькасьць запамповак выданьня 3.0.11 за першыя суткі, 16 чэрвеня 2009 году, пераваліла за 150 мільёнаў<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160309233025/http://news2.by/bjaspeka/8588.html|загаловак=Колькасьць загрузак Firefox 3.0.11 за першыя суткі перавысіла 150 млн|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/bjaspeka/8588.html|дата публікацыі=16 чэрвеня 2009}}</ref>. Для новае вэрсіі значна перапрацавалі рухавік, на зьмену Gecko 1.8.1 прыйшла вэрсія 1.9, якая праходзіць тэст Acid2. У новай вэрсіі: # зьменены мэтад высновы фрэймаў; # рэалізаванае выкананьне блёкаў object без атрыбуту type; # спыненая падтрымка апэрацыйных сыстэмаў [[Windows 95]], Windows 98, Mac OS X 10.2; # падтрымка дадаваньня пашыраных фільтраў у закладкі; # адбор дадзеных па ключавых словах, тэгах і тэмах; # доступ да нядаўна наведаных сайтаў (сучасная сыстэма закладак Places); # магчымасьць дадаваць сайты ў закладкі адной клявішай; # дапампоўка ў выпадку абрыву злучэньня; # аўтаматычны ўвод дадзеных (лагінаў, пароляў, адрэсаў электроннай пошты і іншыя рэквізыты) у формы; # блякаваньне сайтаў інтэрнэт-ашуканцаў, што зьмяшчаюць вірусы й траяны<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160308013606/http://news2.by/bjaspeka/808.html|загаловак=Выйшла фінальная версія Firefox 3|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/bjaspeka/808.html|дата публікацыі=18 чэрвеня 2008}}</ref>. 30 чэрвеня 2009 году Мазіла выпусьціла Firefox 3.5 з наступнымі зьменамі: # падтрымка перадачы відэа і гуку паводле [[HTML#Вэрсіі HTML|HTML5]]; # падтрымка адасобленага азіраньня, што дазваляе пазьбегнуць захаваньня на [[Цьвёрды дыск|кружэлцы]] вестак аб наведаных сайтах<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160307201022/http://news2.by/it-naviny/8921.html|загаловак=Mozilla выпусціла браўзэр Firefox 3.5|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/it-naviny/8921.html|дата публікацыі=30 чэрвеня 2009}}</ref>; # рухавік вырысоўваньня сеціўных старонак Gecko 1.9.1, што ўдвая павысіла хуткасьць адлюстраваньня старонак параўнальна з Firefox 3.0; # яваскрыпт-рухавік TraceMonkey; # падтрымка месцавызначэньня карыстальніка; # падтрымка «роднага» [[Аб'ект (праграмаваньне)|аб’ектнага]] запісу ў JavaScript; # падтрымка пампаваных шрыфтоў; # падтрымка сэлектараў чаргі JavaScript-запытаў; # падтрымка трансфармацыяў двухвымернай графікі<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20160307145951/http://news2.by/mir-unix/8922.html|загаловак=Адбыўся фінальны рэліз вэб-браўзэра Firefox 3.5|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/mir-unix/8922.html|дата публікацыі=1 ліпеня 2009}}</ref>; # мажлівасьць захаваньня відэа<ref>{{Спасылка|копія=https://web.archive.org/web/20110720220504/http://news2.by/mir-windows/8954.html|загаловак=Адбыўся рэліз Mozilla Firefox 3.5|праект=Беларускія навіны ІТ|url=http://news2.by/mir-windows/8954.html|дата публікацыі=2 ліпеня 2009}}</ref>. === Чацьвёртае === [[Файл:FirefoxButton40.png|значак|Новая кнопка Firefox, якая зьявілася ў вэрсіі 4.0]] Наступнай галоўнай вэрсіяй пасьля 3.6 стала вэрсія 4.0, якая была выпушчаная 22 сакавіка 2011 г.<ref>[https://www.mozilla.org/en-US/firefox/4.0/releasenotes/ Mozilla Firefox 4 Release Notes (Заўвагі да выпуску Mozilla Firefox вэрсіі 4)]{{ref-en}}</ref> * Падтрымка больш за 80 моваў. * Уведзены новы рухавік для [[JavaScript]] — JägerMonkey, які працуе ў шэсьць разоў хутчэй за рухавік вэрсіі 3.6. * Падтрымка загалоўку «не адсочваць» ({{мова-en|Do Not Track («DNT»)}}), якая дапамагае карыстальнікам пазьбегнуць кантэкстнай рэклямы. * Па змоўчваньні ўключаецца мэханізм сынхранізацыі («Firefox Sync»), які дапамагае бясьпечна праводзіць сынхранізацыю паміж некалькімі кампутарамі і мабільнымі прыладамі. * Шэраг апэрацыяў прамалёўкі графікі цяпер ажыцьцяўляецца з дапамогай апаратнага паскарэньня Direct3D 9 у Windows XP, Direct3D 16 у Windows Vista ды OpenGL на Mac OS. * Апаратнае паскарэньне Direct2D цяпер па змоўчваньні ўключанае толькі ў Windows 7. * Уключэньне WebGL на ўсіх плятформах, якія маюць графічную карту з абноўленымі драйвэрамі. * Убудаваная падтрымка відэа фармату HD HTML5 WebM з апаратным паскарэньнем, калі яно магчымае. * У Windows Vista ды Windows 7 новы выгляд кнопкі Firefox. * Рэжым «укладкі наверсе»<ref>{{Спасылка|аўтар=Alex Faaborg|копія=https://web.archive.org/web/20120405003818/http://blog.mozilla.com/faaborg/2010/06/24/why-tabs-are-on-top-in-firefox-4/|загаловак=Why Tabs are on Top in Firefox 4|url=http://blog.mozilla.com/faaborg/2010/06/24/why-tabs-are-on-top-in-firefox-4/|дата публікацыі=24 чэрвеня 2010|мова=en}}</ref>. * Зьявілася магчымасьць шукаць ды пераключацца на адчыненую ўкладку ў Разумнай Location Панэлі. * Кнопкі спыненьня і перазагрузкі аб’яднаныя ў адну ў Windows, Mac OS X ды Linux. * Панэль закладак па змоўчваньні замененая на кнопку закладак. * Абарона ад падзеньняў у Windows, Linux ды Mac OS X, калі падзеньне выкліканае плагінамі Adobe Flash, Apple Quicktime ці Microsoft Silverlight. * Можна ператварыць любую ўкладку ў «Праграмную ўкладку». * Абноўлены дызайн хатняй старонкі. === Пятае === 21 чэрвеня 2011 году выйшла Mozilla вэрсіі 5.0<ref>[http://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-US/firefox/5.0/releasenotes/ Mozilla Firefox Release Notes]{{ref-en}}</ref>. Гэта была першая вэрсія г. зв. паскоранага цыклю выпускаў ({{мова-en|Rapid release}})<ref>{{спасылка|аўтар=Johnathan Nightingale |дата публікацыі= 18 ліпеня 2011|загаловак=Every Six Weeks |праект= Firefox Channels|url=http://blog.mozilla.org/channels/2011/07/18/every-six-weeks/|мова=en}}</ref>. У гэтай вэрсіі дадалася падтрымка анімацыі [[CSS]], загалоўвак «не адсочваць» быў зьменены, каб палепшыць магчымасьць выяўленьня, наладжаная лёгіка пасіўнага злучэньня па пратаколе HTTP для паскарэньня хуткадзейнасьці, паляпшэньне прамалёўкі канвы, працы з JavaScript, памяцьцю ды сецівам. Палепшаная падтрымка стандартаў HTML5, XHR, MathML, SMIL ды канвы. Палепшаная праверка правапісу для некаторых моваў. Палепшаная інтэграцыя з асяродзьдзем у Linux. Забароненая магчымасьць кантэнту, які выкарыстоўвае тэхналёгію WebGL, загружаць тэкстуры з чужых дамэнаў. Для фонавых укладак значэньне парамэтраў setTimeout ды setInterval зьмененае да 1000 мс для паляпшэньня хуткадзейнасьці. Выпраўленыя некалькі праблем са стабільнасьцю. === Шостае === Firefox вэрсіі 6 выйшаў 16 жніўня 2011<ref>[http://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-US/firefox/6.0/releasenotes/ Mozilla Firefox Release Notes]{{ref-en}}</ref>. У шостай вэрсіі пачаў падсьвечвацца дамэн у адрасным радку. Паменшаны час запуску з выкарыстаньнем Panorama. === Сёмае === Firefox вэрсіі 7.0 выйшаў 27 верасьня 2011<ref>[http://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-US/firefox/7.0/releasenotes/index.html Mozilla Firefox Release Notes]{{ref-en}}</ref>. Палепшаная апрацоўка памяці. Дададзены новы мэханізм рэндэрынгу для паскарэньня апэрацыяў з канвой у сыстэмах, якія працуюць пад Windows. Зьмены закладак ды пароляў цяпер амаль імгненна сынхранізуюцца, калі выкарыстоўваецца Firefox Sync. Цяпер прэфікс <nowiki>http://</nowiki> URL па змоўчаньні схаваны, спыненая падтрымка пратаколу Gopher<ref>[https://lenta.ru/articles/2011/09/28/url/ Firefox 7 изъял http:// из адресной строки браузера] Lenta.ru</ref>. Дададзеная падтрымка для text-overflow: ellipsis. Дададзеная падтрымка для спэцыфікацыі Web Timing. Палепшаная падтрымка MathML. Пратакол WebSocket абноўлены ад вэрсіі 7 да вэрсіі 8. Дададзеная сыстэма добраахвотнай перадачы інфармацыі пра хуткадзейнасьць Mozilla для паляпшэньня наступных вэрсіяў Firefox. Выпраўленыя некалькі праблем са стабільнасьцю. === Восьмае === Выйшла 8 лістапада 2011<ref>[http://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-US/firefox/8.0/releasenotes/index.html Mozilla Firefox Release Notes]{{ref-en}}</ref>. Адключаная падтрымка дадаткаў, усталяваных іншымі праграмамі, па змоўчваньні. === 9 === Mozilla Firefox 9 выйшаў 20 сьнежня 2011. Палепшаны інтэрфэйс Type, што паскорыла працу JavaScript<ref>{{Спасылка|url=https://blog.mozilla.org/futurereleases/2011/11/10/type-inference-to-firefox-beta/|загаловак=Type Inference brings JS improvements to Firefox Beta - Future Releases|дата публікацыі=10 лістапада 2011|выдавец=Mozilla Corporation|мова=en}}</ref>. === 10 === Mozilla Firefox 10 выйшаў 31 студзеня 2012. У ім кнопка «Наперад» не паказвалася, пакуль карыстальнік не вяртаўся на папярэднюю старонку; большасьць дадаткаў цяпер падтрымліваліся па змоўчваньні; рэалізаваная функцыя згладжваньня ў WebGL; дададзеная падтрымка CSS3 3-мерных трансформэраў<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-10-0|загаловак=Download Mozilla Firefox 10.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. Вэрсія 10.0.7 зьяўлялася выпускам з працягнутым тэрмінам падтрымкі спэцыяльна для арганізацый (ESR). === 11 === Mozilla Firefox 11 выйшаў 13 сакавіка 2012. У ім зьявілася магчымасьць пераносіць закладкі, гісторыю ды кукі з Google Chrome; пераносіць дадаткі на іншыя кампутары; дададзеная падтрымка CSS уласьцівасьці text-size-adjust<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-11-0|загаловак=Download Mozilla Firefox 11.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. === 12 === Вэрсія Mozilla Firefox 12 выйшла 22 красавіка 2012. У ёй спрошчаны працэс абнаўленьня праграмы ў Windows; дададзеная нумарацыя радкоў у выточніку старонак html<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-12-0|загаловак=Download Mozilla Firefox 12.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. === 13 === Вэрсія 13 выйшла 4 чэрвеня 2012. У ёй пры адкрыцьці новай укладі зьяўляўся сьпіс старонак, на якія карыстальнік найчасьцей заходзіў; на пачатковай старонцы паскораны доступ да закладак, гісторыі, наладак ды інш.; спыненая падтрымка Windows 2000<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-13-0|загаловак=Download Mozilla Firefox 13.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref> === 14 === Вэрсія 14.0.1 выйшла 17 ліпеня 2012, у ёй пачаў выкарыстоўвацца пратакол HTTPS у пошукавых запытах да Google; рэалізаваны рэжым поўнага экрану на Mac OS X Lion; дададзеная магчымасьць загрузкі плагінаў пасьля пстрычкі; дададзеная магчымасьць аўтаматычнага заканчэньня адрасоў<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-14-0-1|загаловак=Download Mozilla Firefox 14.0.1 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. === 15 === Mozilla Firefox 15.0 выйшла 28 жніўня 2012. У вэрсіі Aurora і бэта-вэрсіі гэтага выпуску была дададзеная убудаваная падтрымка PDF. Дададзеная падтрымка сеткавага пратаколу SPDY вэрсіі 3; палепшаны WebGL, у тым ліку сьцісканьне тэкстур для вышэйшай хуткасьці<ref>{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-15-0-2|загаловак=Download Mozilla Firefox 15.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. === 16 === У вэрсіі Firefox 16.0 для Mac OS X па змоўчваньні ўключаная папярэдняя падтрымка VoiceOver. У Windows, Linux ды Mac дададзеная падтрымка web app<ref name="V16-0">{{Спасылка|url=http://www.oldversion.com/windows/mozilla-firefox-16-0-3|загаловак=Download Mozilla Firefox 16.0 for Windows|праект=OldVersion.com|мова=en}}</ref>. === 17 === Вэрсія 17 выпушчаная 20 лістапада 2012. У ёй дададзеная першая вэрсія Social API і падтрымка Facebook Messenger; уведзеная неабходнасьць пстрычкі для запуску плагінаў (у мэтах бясьпекі); спыненая падтрымка Mac OX X 10.5<ref>{{Спасылка|url=https://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-us/firefox/17.0/releasenotes/|загаловак=Firefox Notes (First offered to release channel users on November 20, 2012) - Desktop|мова=en}}</ref>. === 18 === Вэрсія 18 выпушчаная 8 студзеня 2013. У ёй паскораны JavaScript шляхам выкарыстаньня кампілятара IonMonkey; дададзеная падтрымка для экрана Retina у OS X вэрсіі 10.7 і вышэй; дададзеная папярэдняя падтрымка WebRTC<ref>{{Спасылка|url=https://website-archive.mozilla.org/www.mozilla.org/firefox_releasenotes/en-us/firefox/18.0/releasenotes/|загаловак=Firefox Notes (First offered to release channel users on January 8, 2013) - Desktop|мова=en}}</ref>. === 19 === Вэрсія 19 выпушчаная ў лютым 2013 году для Windows, Mac, Linux ды [[Android]]. У гэтай вэрсіі дададзены прагляд PDF<ref>{{Спасылка|url=https://www.techspot.com/news/51696-mozilla-releases-firefox-19-stable-with-built-in-pdf-viewer.html|загаловак=Mozilla releases Firefox 19 stable with built-in PDF viewer | выдавец=TechSpot|аўтар=Jose Vilches|дата публікацыі=20 лютага 2013|мова=en}}</ref>. === 20 === Вэрсія Firefox 20.0 магла запускацца як на 32-бітных, так і на 64-бітных вэрсіях Windows Vista ды Windows 7, але падтрымліваліся толькі 32-бітныя вэрсіі зборкі<ref>{{Спасылка|url=https://www.mozilla.org/en-US/firefox/20.0/system-requirements/|загаловак=Firefox 20.0 System Requirements}}</ref>. == Падтрымка моў == Першае выданьне Mozilla Firefox падтрымлівала інтэрфэйс на 31 мове, другое — 35 моваў<ref>{{ref-en}}Judi Palmer, Alex Guerra. [http://www.mozilla.com/en-US/press/mozilla-2006-10-24.html Mozilla Releases Major Update to Firefox and Raises the Bar for Online Experience]// Мазіла. 24 кастрычніка 2006</ref> (у тым ліку на беларускую), вэрсія 3.5 мела пераклады на 65 моў. У вэрсіі 16 дададзеная лякалізацыя на [[Ачолі (мова)|ачолі]] ды казаскай<ref name="V16-0"/>. === Падтрымка беларускай мовы === З 2 лістапада 2003 году, ад выданьня 0.7, ажыцьцяўляўся саматужны пераклад праграмы на беларускую мову<ref>[http://mozilla-be.sourceforge.net/download.html#download_firefox Загрузка зьмесцавання Жар-Ліса]// Мазіла па-беларуску. Дата доступу: 22 жніўня 2009</ref>. З чэрвеня 2007 году, ад выданьня 2.0.0.4, яна афіцыйна падтрымліваецца па-беларуску<ref>{{Спасылка|аўтар=Ягор Шумскі|копія=https://web.archive.org/web/20120125011907/http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=9749|загаловак=Firefox па-беларуску|выдавец=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=25 чэрвеня 2007|url=http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=9749}}</ref>. З студзеня 2017 году, ад выданьня 51.0, яна афіцыйна не падтрымліваецца па-беларуску<ref>[https://www.mozilla.org/en-US/firefox/51.0/releasenotes/ Mozilla Firefox Release Notes]{{Ref-en}}</ref>. == Папулярнасьць == У 2010 год Mozilla Firefox стаў найпапулярнейшым браўзэрам у [[Эўропа|Эўропе]]<ref>{{Спасылка|загаловак=Firefox|праект=Encyclopedia Britannica|дата=10 кастрычніка 2023|url=https://www.britannica.com/technology/Firefox-Web-browser}}</ref>. Колькасьць спампоўваньняў Mozilla Firefox перасягнула мільярд 31 ліпеня 2009. У 2021 годзе Mozilla Firefox займаў чацьвёртае месца ў сьвеце паводле колькасьці карыстальнікаў (3,9%). == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.mozilla.org/be/firefox/new/ Старонка спампоўкі Firefox] {{Сеціва}} [[Катэгорыя:Mozilla Firefox| ]] [[Катэгорыя:Беларусіфікаваныя праграмы]] lgmndqrgaofr4cay6oq4n1hrg77h3qc 0 7184 2622933 2034498 2025-07-01T22:30:07Z Jarash 794 дапаўненьне 2622933 wikitext text/x-wiki '''Рэчаі́снасьць''' — аб’ектыўная, актуальная [[рэальнасьць]] ([[быцьцё]])<ref>{{Літаратура/БелЭн|14к|36-37|Рэчаіснасць|Марозаў В. Дз.}}</ref> — супольнасьць рэчаў, існаваньне якіх (значна) не залежыць ад [[суб’ект]]а. У адрозьненьне ад слова «[[матэрыяльнае]]» валодае [[гнасэалёгія|гнасэалягічным]] адценьнем. Супрацьлегласьцю рэчаіснасьці зьяўляецца [[суб’ектыўная рэальнасьць]]. [[Часлаў Сіповіч]] адзначае: <blockquote>У хрысьціянскім сьветапоглядзе трэба разрозьніць тры сфэры: рэчаіснасьць духовае сфэры, як: Бог, анёл, душа; рэчаіснасьць матэрыяльнае сфэры, існуючае навокал нас і рэчаіснасьць ідэяў, або паняцьцяў, што ёсьць у нас быццам адбіты ў люстры вобразы і яны адказваюць праўдам, рэальна існуючым вакол нас. Тое да чаго мы даходзім праз нашыя паняцьці, суды і сказы — гэта ня ёсьць нейкая фікцыя, або толькі адбіцьцем рэчаіснасьці, але так-жа рэчаіснасьцю, якая аб’ектыўна існуе навокал нас. Таму навуковыя дасягненьні, маральныя прынцыпы, рэлігійныя праўды — гэта ня выдумка нашага «Я», але аб’ектыўна існуючыя праўды, ад прызнаньня якіх узалежнена якасьць нашага жыцьця.<ref>{{Артыкул|загаловак=Нетамістычны аспект гнасеалагічнай праблематыкі беларускай рэлігійна-філасофскай думкі XX стст|аўтар=Клімовіч Г.І.|выданьне=Вестник Полоцкого государственного университета. Серия Е. Педагогические науки|год=2015|нумар=15|старонкі=81-84}}</ref></blockquote> == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Філязофія]] 1nwp5e7ns2xypxo4p0ercr4e2agpvkp 0 7336 2622920 2533510 2025-07-01T19:27:35Z Upwinxp 48689 Голаб -> Галоб 2622920 wikitext text/x-wiki {{Краіна |Назва = Славенія |НазваЎРоднымСклоне = Славеніі |НазваНаДзяржаўнайМове = Republika Slovenija |Сьцяг = Flag of Slovenia.svg |Герб = Coat of Arms of Slovenia.svg |НацыянальныДэвіз = |Месцазнаходжаньне = EU-Slovenia.svg |АфіцыйнаяМова = [[Славенская мова|славенская]] |Сталіца = [[Любляна]] |НайбуйнейшыГорад = Любляна |ТыпУраду = Парлямэнцкая рэспубліка |ПасадыКіраўнікоў = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Прэм’ер-міністар]] |ІмёныКіраўнікоў = [[Наташа Пірц-Мусар]]<br />[[Робэрт Галоб]] |Плошча = 20 273 |МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 153-е |АдсотакВады = 0,7% |ГодАцэнкіНасельніцтва = 2013 |МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 145-е |Насельніцтва = 2 060 663<ref>[http://pxweb.stat.si/pxweb/Dialog/varval.asp?ma=05A1002E&ti=&path=../Database/Demographics/05_population/05_Basic_data/05_05A10_Population_Q/&lang=1 Афіцыйная ацэнка насельніцтва]</ref> |ШчыльнасьцьНасельніцтва = 101 |ГодАцэнкіСУП = 2012 |МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = |СУП = $57,932 млрд |СУПНаДушуНасельніцтва = $28 648 |Валюта = [[Эўра]] |КодВалюты = EUR |ЧасавыПас = [[Цэнтральнаэўрапэйскі час|CET]] |ЧасРозьніцаUTC = +1 |ЧасавыПасУлетку = [[Цэнтральнаэўрапейскі летні час|CEST]] |ЧасРозьніцаUTCУлетку = +2 |НезалежнасьцьПадзеі = — абвешчаная<br />— прызнаная |НезалежнасьцьДаты = ад [[Югаславія|Югаславіі]]<br />25 чэрвеня 1991<br />1992 |ДзяржаўныГімн = Zdravljica |АўтамабільныЗнак = SLO |ДамэнВерхнягаЎзроўню = si |ТэлефонныКод = 386 |Дадаткі = [[Файл:Slovenia-map-CIA.png|280пкс|цэнтар|Мапа Славеніі]] |Лацінка=Słavienija}} '''Рэспу́бліка Славе́нія''' альбо '''Славенія''' ({{мова-sl|Republika Slovenija}}) — краіна на поўдні [[Эўропа|Эўропы]] каля [[Альпы|Альпаў]]. Мяжуе з [[Італія]]й на захадзе, [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным моры]] на паўднёвым захадзе, [[Харватыя]]й на поўдні і ўсходзе, [[Вугоршчына]]й на паўночным усходзе, і [[Аўстрыя]]й на поўначы. Славенія была часткай [[Югаславія|Югаславіі]] да 1991 году. Адна з 10 усходне- і цэнтральна-эўрапейскіх краінаў, якія далучыліся да [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскага зьвязу]] 1 траўня 2004 году. Славенія таксама зьяўляецца сябрам [[Рада Эўропы|Рады Эўропы]] і [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|НАТО]]. У 2007 годзе Славенія першай з былых камуністычных краінаў далучылася да [[Эўразона|эўразоны]]<ref>P. Ramet, Sabrina (2008). ''«Democratization in Slovenia — The Third Stage»''. Serbia, Croatia and Slovenia at Peace and at War: Selected Writings, 1983—2007. LIT Verlag Münster. p. 272. {{ISBN|978-3-03735-912-9}}.</ref> == Геаграфія == На паўночным захадзе краіны знаходзяцца [[Юлійскія Альпы]] з самым высокім пунктам — гарой [[Трыглаў]] (2864 м), на поўначы яны маюць атрогі — горы ''Караванке'' і ''Пахор’е''. Паміж горнымі хрэбтамі знаходзяцца ''Люблянская'', ''Тольмінская'', ''Цэльская'' катлавіны. На поўдні Славеніі знаходзіцца ''Дынарскі масіў'', а на паўднёвым захадзе — плято ''Карст'' з карставымі формамі рэльефу і пячорамі (іх каля 6 тыс.). На паўночным усходзе на тэрыторыю Славеніі заходзіць паўднёва-заходняя ўскраіна ''Панонскай раўніны''. Здараюцца [[землятрус]]ы. 54% тэрыторыі Славеніі пакрытае [[лес|лясамі]] (у ніжнім пасе — дубова-грабавыя лясы, вышэй — букавыя і піхтавыя). На Панонскай раўніне — лесастэп, у карставых раёнах — сухадольныя лугі і куставыя зарасьлі, на марскім узьбярэжжы распаўсюджаная міжземнаморская куставая расьліннасьць. == Клімат == На паўночным захадзе альпійскі, на раўніне — умерана-кантынэнтальны, на ўзьбярэжжы — міжземнаморскі [[клімат]]. Зімы мяккія (у [[студзень|студзені]] ад +6°С да −2°С), у [[ліпень|ліпені]] сярэдняя тэмпэратура +19°С … +21°С. На ўсходзе выпадае каля 700 мм [[ападкі|ападкаў]] штогод, у перадгор’ях каля 1000—1500 мм, у гарах — 2000—3000 мм. Асноўнымі рэкамі краіны зьяўляюцца [[Сава (рака)|Сава]], [[Драва]], [[Мура]]. == Гісторыя == Назва ''Славенія'' стала ўжывацца з 1848 году для тэрыторыі, на якой жылі альпійскія славяне. Продкі славенцаў пасяліліся ў далінах рэк Драва, Сава і Мура ў VI—VII стагодзьдзях і знаходзіліся пад уладарствам ''авараў''. У 626 годзе славяне заснавалі сваю першую дзяржаву — княства ''Карантанія''. У 745 годзе яно трапіла пад уладу ''Зальцбурскага біскупства''. У гэты пэрыяд адбылося хрышчэньне славянаў. У пачатку ІХ стагодзьдзя ''Вялікая Карынтыя'' была ўключаная ў склад ''Усходняй Маркі'' (потым ''Аўстрыі'') [[Імпэрыя Каралінгаў|імпэрыі Каралінгаў]]. Частка славянаў пасялілася вакол прыморскіх гарадоў [[Трыесцкая затока|Трыесцкай затокі]] і ў [[12 стагодзьдзе|ХІІ]]—[[13 стагодзьдзе|ХІІІ]] стагодзьдзях трапіла пад уладу [[Вэнэцыянская рэспубліка|Вэнэцыянскай рэспублікі]]. Славенія засталася каталіцкай у пэрыяд [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]]. У XVI стагодзьдзі ў Любляне быў заснаваны ''Ордэн езуітаў'', а [[нямецкая мова]] амаль поўнасьцю замяніла [[Славенская мова|славенскую]]. Вэнэцыя саступіла Аўстрыі землі, заселеныя славенцамі, толькі ў 1815 годзе. У 1830-я гады ўзьнік ''ілірыйскі рух'' за палітычнае аб’яднаньне паўднёвых славянаў. У 1866 годзе Аўстрыя саступіла Вэнэцыянскую Славенію [[Італія|Італіі]], а ў 1867 годзе перадала [[Вугоршчына|Вугоршчыне]] славенскую зямлю на поўнач ад ракі Мура. Пасьля гэтага славенцы жылі ў трох дзяржавах: Італіі, Вугоршчыне і Аўстрыі. Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]], у 1918 годзе, большасьць славенскай тэрыторыі ўвайшла ў склад новаўтворанага [[Каралеўства сэрбаў, харватаў і славенцаў]] (з 1929 году — ''Югаславія''). Славенцы Югаславіі не атрымалі ўласную нацыянальную дзяржаву, але атрымалі некаторую [[аўтаномія|аўтаномію]]. У 1929 годзе Югаславія была падзеленая на дзевяць абласьцей (''бановін''). Увесь раён, заселены славенцамі, быў уключаны ў бановіну Драва. Пад час [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] югаслаўская Славенія была падзеленая паміж Нямеччынай, Вугоршчынай і Італіяй. Стаўшы ў 1946 годзе адной з шасьці рэспублік Югаслаўскай Фэдэрацыі (СФРЮ), якой кіравала камуністычная партыя, Славенія страціла порт [[Трыест]] на карысьць Італіі ў 1954 годзе. У 1991 годзе Славенія выйшла са складу Югаслаўскай Фэдэрацыі і абвясьціла незалежнасьць. Пасьля 1991 году Славенія мела самае стабільнае эканамічнае становішча сярод былых рэспублік Югаславіі. == Палітыка == Кіраўнік Славеніі — [[прэзыдэнт]], [[Заканадаўчая ўлада|заканадаўчую ўладу]] прадстаўляе аднапалатны [[парлямэнт]] — ''Државні Збор''. У адміністрацыйным пляне краіна падзеленая на 182 абшчыны і 11 гарадзкіх муніцыпалітэтў. == Дэмаграфія == Насельніцтва налічвае каля 2 млн чалавек зь якіх 83,1% — [[славенцы]], 2% — [[сэрбы]], 1,8% — [[харваты]], 1,1% — [[басьнійцы]]. Па веравызнаньні 57,8% насельніцтва вызнаюць [[каталіцтва]], ёсьць [[мусульмане]], лютэране, прыхільнікі іншых веравызнаньнях. Афіцыйная мова — [[славенская мова|славенская]]. == Эканоміка == [[Сукупны ўнутраны прадукт]] у 2012 годзе склаў 57,932 млрд [[Амэрыканскі даляр|амэрыканскіх даляраў]]. СУП на душу насельніцтва найбольшы сярод славянскіх краінаў. У 2009 годзе СУП зьменшыўся на 7,9% — сярод эўрапейскіх краінаў большы спад быў толькі ў Фінляндыі ды ў Прыбалтыкі. Вядзецца здабыча [[Баксыты|баксытаў]], [[Ртуць|ртуці]], [[срэбра]]. Разьвіцьцё атрымалі [[машынабудаваньне]], аўтамабілебудаўніцтва, электроніка, электратэхнічная, хімічная, фармацэўтычная, лясная і дрэваапрацоўчая, папяровая, тэкстыльная, тытунёвая, цукровая галіны вытворчасьці. У сельскай гаспадарцы пераважае мяса-малочная [[жывёлагадоўля]], [[птушкаводзтва]]. Вырошчваюцца [[збожжавыя]], [[бульба]], [[Звычайны хмель|хмель]], [[грэчка]], [[цукровы бурак]], [[вінаград]], [[садавіна]] і [[гародніна]]. З 26 сьнежня 1989 году дзейнічае «[[Люблянская біржа]]». == Літаратура == * {{Кніга|аўтар = Аксёнова Л.А., Жидков М.П., Кайданова О.В., Конюшков Б.Д. Котляков В.М. Люри Д.И., Стрелецкий В.Н., Тархов В.А., Уткин А.И., Хропов А.Г.|частка = |загаловак = Страны мира|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = М.|выдавецтва = ОЛМА|год = 2009|том = |старонкі = |старонак = 320|сэрыя = |isbn = 978-5-373-02764-9|тыраж = 13 000}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.slovenia.si/ Slovenia.si Your gateway to information on Slovenia] * [http://www.vlada.si/en/ Government of the Republic of Slovenia] * [http://www.slovenia.info Славенія — Афіцыйны даведнік для турыстаў]{{ref-en}} * [http://www.hribi.net/default.asp?lng=1 Горы Славеніі]{{ref-en}} {{Краіны Эўропы}} {{Краіны Эўразьвязу}} {{NATO}} {{АБСЭ}} {{Славянскія краіны}} 0cz21exbkbom43nxbuf7i6obwb25cn9 0 7615 2622716 2582404 2025-07-01T12:02:11Z Redaktor GLAM 70484 Higher resolution image 2622716 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Летува |Назва = Коўна |Лацінка = Koŭna |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Коўна |Назва летувіскай мовай = Kaunas |Герб = KNS Coa.svg |Сьцяг = LTU Kaunas flag.svg |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1361 |Статус з = |Магдэбурскае права = 1408 |Былыя назвы = |Мясцовая назва = |Павет = |Раён = |Староства = |Мэр = |Плошча = 157 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 297669 |Год падліку колькасьці = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Тэлефонны код = |Паштовыя індэксы = |Аўтамабільны нумарны знак = |Выява = Kaunas montage.jpg |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 54 |Шырата хвілінаў = 54 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 23 |Даўгата хвілінаў = 56 |Даўгата сэкундаў = |Назва мапы = |Варыянт мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Ко́ўна''' ({{мова-lt|Kaunas|скарочана}}; {{Праслухаць|Kaunas.ogg}}) — другі велічынёй і значэньнем горад у [[Летува|Летуве]], на сутоках дзьвюх найбуйнейшых рэк краіны — [[Нёман]]у і [[Вяльля|Вяльлі]], а таксама каля [[Ковенскае вадасховішча|Ковенскага вадасховішча]], найбольшага вадаёму Летувы. Адміністрацыйны цэнтар [[Ковенскі павет|Ковенскага павету]] і [[Ковенскі раён|Ковенскага раёну]], цэнтар Ковенскага арцыбіскупства. Насельніцва на 2019 год — 306,7 тысячаў чалавек. Знаходзіцца за 104 км на паўночны захад ад [[Вільня|Вільні]]. Коўна — даўняе [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[места]], цэнтар [[Ковенскі павет|гістарычнага рэгіёну]] (разглядаецца як частка [[Аўкштота|Аўкштоты]]<ref name="Urban-2001-37">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 37.</ref>), старажытны замак [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], на мяжы з гістарычнай [[Жамойць|Жамойцю]]<ref>[[Васіль Варонін|Варонін В.]] [https://web.archive.org/web/20211121094258/http://www.belhistory.eu/vasil-varonin-raka-byarezina-yak-myazha-pamizh-%E2%80%9Erussyu-i-%E2%80%9Elitvoj/ Рака Бярэзіна як мяжа паміж «Руссю» і «Літвой»] // Беларускі Гістарычны Агляд. Т. 13 (2006). Сш. 2.</ref>. Неафіцыйная сталіца Жамойці за часамі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], цэнтар летувіскай эканамічнай, акадэмічнай дзейнасьці і культурнага жыцьця. Першая [[De facto|фактычная]] сталіца незалежнай Летувы. У міжваенны час атрымаў назву «Маленькага [[Парыж]]у» праз багатае культурнае і навуковае жыцьцё, пашырэньне сфэры моды, будаваньне незьлічонай колькасьці твораў архітэктуры стылю [[арт-дэко]]. Шматлікія будынкі таго часу ёсьць узорам стылю летувіскага нацыянальнага рамантызму<ref>[https://web.archive.org/web/20210702014111/https://kultura.lrytas.lt/istorija/kodel-kaunas-buvo-vadinamas-mazuoju-paryziumi.htm «Kodėl Kaunas buvo vadinamas mažuoju Paryžiumi?»] Lietuvos Rytas.</ref>. Міжваенная архітэктура гораду лічыцца адным з найлепшых прыкладаў эўрапейскага арт-дэко. Культурная сталіца Эўропы, разам зь люксэмбурскім горадам [[Эш-сюр-Альзэт]] (2022 год)<ref>[http://kaunas2022.eu/en/ «Kaunas European Capital of Culture 2022»], Kaunas2022.eu.</ref>. == Назва == Няма агульнапрынятага тлумачэньня [[тапонім]]у Коўна ({{мова-ru|Ковно|скарочана}}, {{мова-lt|Kaunas|скарочана}}, {{мова-pl|Kowno|скарочана}}). Паводле [[Хроніка Быхаўца|Хронікі Быхаўца]] і [[Хроніка літоўская і жамойцкая|Хронікі літоўскай і жамойцкай]]<ref>ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 16.</ref>, назва паселішча ўтварылася ад імя яго заснавальніка легендарнага князя Кунаса{{Заўвага|Прыклады імёнаў з [[Хроніка літоўская і жамойцкая|Хронікі літоўскай і жамойцкай]]: «''Емелюс, кроль албанский, учинил Ромуля и Румулюся… Устиагес, кроль медский… кроль напреднейши гишпанский Болгорос… зостал вторым царем гишпанским по отцу своем и деду, которому то имя дано Габис… Париса сына Приамусового, кролевича троянского''»<ref>ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 39—40.</ref>}}. Яшчэ ў 1855 годзе мовазнаўца [[Станіслаў Мікуцкі]] выводзіў назву места ад [[Латыская мова|латыскага]] слова ''kauns'' — 'сорам'<ref>Известия Императорской Академии наук. Т. 4. — СПб., 1855. С. 105.</ref>. Паводле другой вэрсіі, гэтая назва паходзіць ад балтыйскага кораня ''Kau'', які азначае 'нізкае, гразкае, багністае месца'. Трэцяя вэрсія зьвязвае тапонім з асабістым імём, якое паходзіць ад прыметніка ''kaunus'' — 'той, хто любіць біцца'. == Гісторыя == === Раньнія часы === [[Файл:German rule over the North and Baltic Seas (135770289).jpg|значак|зьлева|«Нямецкая ўлада ў Паўночным і Балтыйскім моры». Мапа з гістарычнага атлясу 1901 г., дзе Коўна значыцца часткай [[Жамойць|Жамойці]], падуладнай крыжакам да 1410 г.]] Паводле зьвестак археалягічных раскопак, самыя багатыя калекцыі кахлі і іншых артэфактаў, былі знойдзеныя на месцы зьліцьця рэк [[Нёман]]а і [[Вяльля|Вяльлі]] адносяцца да 2 і 1 тысячагодзьдзя да нашай эры. === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Samogitiam mit Rosienie, Couna und Miednik (1702).jpg|значак|зьлева|Атляс 1702 году, дзе [[Расены]], Коўна і [[Варні|Варні (Меднікі)]] значацца як галоўныя месты Жамойці]] [[Файл:Ziemia Żmudzka używa czarnego niedźwiedzia w białej obroży na czerwonem polu... Miasto naprzedniejsze Kowno w onej ziemi (1584).jpg|значак|Апісаньне гербу [[Жамойць|Жамойцкай зямлі]] з заўвагай, што найважнейшае места гэтай зямлі — Коўна, 1584 г.]] [[Файл:Kurlandyja-Žamojć. Курляндыя-Жамойць (1667).jpg|міні|Мапа Жамойці 1667 г. з Коўнам і [[Вількамір]]ам]] Паводле археалягічных зьвестак, паселішча на месцы сучаснага Коўна датуецца прынамсі X ст. Горад упершыню згадваецца ў пісьмовых крыніцах ў 1361 годзе, калі тут збудавалі мураваны [[Ковенскі замак]]. У 1362 годзе замак быў захоплены і разбураны [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]]. Камандзір замкавай залогі [[Войдат Кейстутавіч]] разам з 36 мужчынамі спрабавалі прарвацца, але былі ўзятыя ў палон. Гэта была адна з найважнейшых ваенных перамог тэўтонскіх рыцараў у XIV стагодзьдзі супраць Вялікага Княства Літоўскага. Крыжацкая хроніка пад 1367, 1372 і 1391 гадамі менавала Коўну і [[Трокі]] землямі [[Русь|Русі]] (in Rusiam)<ref>Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 55.</ref>. Коўна значыцца ў [[Сьпіс рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх|Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх]], складзеным у канцы XIV стагодзьдзя<ref>[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917) 1 ліпеня 2009 г., № 27 (918) 8 ліпеня 2009 г.</ref>. Замак быў адноўлены ў пачатку XV стагодзьдзя. У 1408 годзе Коўна атрымала [[Магдэбурскае права]] ад [[Вітаўт]]а (у прывілеі вялося пра «''хрысьціянскіх мяшчанаў, каторыя былі ані [[Ліцьвіны|літва]], ані таксама [[Русіны|русь]], але пры старадаўняй веры''» і зазначалася, каб з жыхароў места «''немцы ніводнага зь літвы або русі да Магдэбурскага права не бралі''»<ref>Jakubowski J. Przywilej Witolda dla miasta Kowna 1408 r. // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1930. S. 482—483.</ref>) і стала цэнтрам [[Ковенскі павет (ВКЛ)|павету]] ў 1413 годзе, у складзе [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]<ref>[https://web.archive.org/web/20111002170215/http://www.aruodai.lt/paieska/terminas.php?TeId=1756 «Trakų vaivadija»], Летувіскі інстытут гісторыі.</ref>. Вітаўт саступіў правы на ўласнасьць на гарадзкія вагі, якія выкарыстоўваліся для ўзважваньня тавараў, што ўвозіліся ў горад. Самакіраваньне Коўна выяўлялася ва ўтварэньні трох узаемазьвязаных асноўных інстытутаў: увядзеньне пасады мэра, стварэньне магістрату і ўтварэньне судовага воргану. Коўна пачаў набіраць вядомасьць, бо знаходзіўся на скрыжаваньні гандлёвых шляхоў і рачнога порту<ref>[https://web.archive.org/web/20171205042145/http://lzinios.lt/lzinios/trasa/l-karalius-europos-pirkliai-puikiai-zinojo-kauna-ldk-laikais-/172407/ L.Karalius: «Europos pirkliai puikiai žinojo Kauną LDK laikais»]. LZinios.lt.</ref>. У 1441 годзе горад уступіў у [[Ганза|Ганзейскі зьвяз]], то бок у Коўна быў адчынены камэрцыйнае прадстаўніцтва зьвязу, які быў адзіным у Вялікім Княстве Літоўскім<ref>[https://web.archive.org/web/20110629134048/http://depts.washington.edu/baltic/papers/hansa.html «The Hanseatic League in the Eastern Baltic»], Encyclopedia of Baltic History. University of Washington.</ref>. Да XVI стагодзьдзя ў горадзе былі пабудаваны дзяржаўная школа і шпіталь. [[Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (1613, 1680).jpg|значак|зьлева|Мапа Вялікага Княства Літоўскага 1680 г., на якой Коўна з ваколіцамі значыцца як частка Жамойці]] За часамі [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667) у 1665 годзе Коўна некалькі разоў атакавалі маскоўскія войскі, а за часамі [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]] ў 1701 годзе горад заняла швэдзкае войска. У 1657 і 1708 гадох адзначаліся эпідэміі [[чума|чорнай сьмерці]], а ў 1731 і 1732 гадох частку гораду зьнішчалі пажары<ref>[https://web.archive.org/web/20120322050229/http://www.welcometo.lt/town/kaunas.html «Kaunas»], WelcomeTo.lt</ref>. Нямецкі энцыкляпэдыст XVII ст. {{Артыкул у іншым разьдзеле|Марцін Цайлер||ru|Цайлер, Мартин}}, які карыстаўся шматлікімі гістарычнымі працамі і геаграфічнымі апісаньнямі, у сваім «Новым апісаньнім Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага»<ref>[https://knihi.com/Marcin_Cajler/Novaje_apisannie_Karaleustva_Polskaha_i_Vialikaha_Kniastva_Litouskaha.html Новае апісаньне Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага…] у перакладзе Алега (Давіда) Лісоўскага, [[Беларуская Палічка]]</ref> (1647 год) зазначаў, што паводле географа Давіда Фройліха, адзіны горад (замак) у Жамойці — гэта Коўня (''Caunia'')<ref>Zeiller M. Newe Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1647. [https://books.google.by/books?id=ymZKAAAAcAAJ&pg=PA17&dq=Korczin,+Wislitz,+Pilzno,+Opoczno&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiZo-ef-4n2AhVJRPEDHYF8A-wQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Caunia&f=false S. 23].</ref>, а ў дапоўненым і перапрацаваным «Іншым апісаньні Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага»<ref>[https://knihi.com/Marcin_Cajler/Insaje_apisannie_Karaleustva_Polskaha_i_Vialikaha_Kniastva_Litouskaha.html Іншае апісаньне Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага…] у перакладзе Алега (Давіда) Лісоўскага, [[Беларуская Палічка]]</ref> (1657 год) удакладніў, што паводле [[Шыман Старавольскі|Шымана Старавольскага]], Коўна (''Couna'') — гэта адзіны мураваны замак Жамойці<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=couna%20Crononis%20Nemeni&f=false S. 127].</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi (A. Czapski, 1850).jpg|значак|''«Коўна — цяперашняя сталіца Жамойці»'' ({{мова-pl|«Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi»|скарочана}}) (подпіс да выявы места). [[Антоні Аляшчынскі|А. Аляшчынскі]], 1850 г.]] [[Файл:Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi (A. Oleszczyński, 1850).jpg|значак|''«Коўна — цяперашняя сталіца Жамойці»''. А. Аляшчынскі, 1850 г.]] Пасьля канчатковага падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] у 1795 годзе, горад быў захоплены [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] і стаў часткай [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]]. Падчас францускага ўварваньня ў Расею ў 1812 годзе, войска [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]] прайшло праз Коўна двойчы, спусташаючы горад абодва разы. З мэтай прадухіленьня магчымага лёгкага доступу праз горад і дзеля таго, каб абараніць заходнія межы Расеі, у канцы XIX стагодзьдзя была пабудавана Ковенская крэпасьць. У 1843 годзе была створана [[Ковенская губэрня]] з цэнтрам у Коўна. У 1862 годзе была пабудавана чыгунка, якая злучыла Расейскую імпэрыю з [[Нямецкая імпэрыя|кайзэраўскай Нямеччынай]], такім чынам горад стаў важным чыгуначным вузлом краіны. У 1861 годзе было завершана будаўніцтва чыгункавага тунэля, аднаго зь першых у імпэрыі. У 1898 годзе ў горадзе пачала дзейнічаць першая электрастанцыя на тэрыторыі сучаснай Летувы<ref>[https://web.archive.org/web/20110203021715/http://www.lpc.lt/en/main/about/short/development «Development of Lithuanian energy sector»]. Lietuvos Energija</ref>. Пасьля няўдалага студзеньскага паўстаньня супраць Расейскай імпэрыі царскія ўлады перамясьцілі [[Варніская каталіцкая сэмінарыя|Варніскую каталіцкую сэмінарыю]] і ўстановы Жамойскай эпархіі ў Коўна, дзе яны занялі будынкі былога манастыру бэрнардынцаў і [[Касьцёл Сьвятога Юрыя (Коўна)|касьцёл Сьвятога Юрыя]]<ref>[https://web.archive.org/web/20180819182444/https://www.limis.lt/virtualios-parodos/-/virtualExhibitions/view/26111 «Žemaičių vyskupystės istorinis ir dailės palikimas»]. Limis.lt</ref>. Толькі абраным шляхцічам было дазволена вучыцца ў сэмінарыі, адзіным выключэньнем стаў сялянскі сын [[Антанас Баранаўскас]], які незаконна атрымаў шляхецкія дакумэнты ад Караліны Праняўскайтэ. Пазьней ён праводзіў лекцыі з выкарыстаньнем [[летувіская мова|летувіскай мовы]] і аказаў вялікі ўплыў на дух сэмінарыстаў. Многія ягоныя сэмінарысты прымалі актыўны ўдзел у руху [[кніганошы|кніганошаў]], асноўнай мэтай якога было супрацьстаяньне палітыцы русіфікацыі. Ковенская духоўная сэмінарыя, нарэшце, стала цалкам летувіскай толькі ў 1909 годзе калі новы рэктар сэмінарыі [[Ёнас Майроніс]] скасаваў выкарыстаньне польскай мовы ва ўстанове і зацьвердзіў выкарыстаньне летувіскай мовы<ref>[https://web.archive.org/web/20190428213621/http://www.xxiamzius.lt/numeriai/2004/12/10/ora_02.html «Kauno kunigų seminarija — katalikybės ir lietuvybės židinys»]. Xxiamzius.lt.</ref>. [[Файл:Littauischen Sprachgebiets (1876).jpg|значак|зьлева|Мапа абшараў з часткова летувіскамоўным насельніцтвам, на якой Ковенская губэрня азначаецца Жамойцю ({{мова-de|Samogitien|скарочана}}), 1876 г.]] Народжаны ў ваколіцах [[Расены|Расенаў]] летувіскі гісторык [[Мечыслаў Давойна-Сільвястровіч]] у артыкуле «Жамойць» [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў|Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]] (том 14, 1895 год) азначаў «жамойцкімі» паветамі Шавельскі, Расенскі, Цельшаўскі і заходнюю частку [[Ковенскі павет (Расейская імпэрыя)|Ковенскага]] (да ракі [[Нявежа (Летува)|Нявежы]])<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795].</ref>, прыводзячы наступны нацыянальны склад насельніцтва Ковенскага павету: 73 тыс. жамойтаў, 6 тыс. [[палякі|палякаў]], 4,3 тыс. [[Расейцы|расейцаў]], 15 тыс. [[Габрэі|жыдоў]] і 1 тыс. [[Немцы|немцаў]]<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/801 S. 801].</ref>. На базе гістарычнай [[Жамойцкая мова|жамойцкай мовы]] — архаічных гаворак ваколіцаў Коўна, [[Шаўлі|Шаўляў]] і [[Клайпеда|Клайпеды]] — у канцы XIX ст. утварылася сучасная [[летувіская мова]]<ref name="Sviazynski209">[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Літоўская мова // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 209.</ref>. [[Файл:Samogitia (1919).jpg|значак|Мапа Жамойці (Жамойцкага біскупства) з Коўнам, 1919 г.]] Да [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Коўна, як і многія іншыя гарады ва [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропе]], мелі значны адсотак [[габрэі|габрэйскага]] насельніцтва. Паводле зьвестак Усерасейскага перапісу насельніцтва 1897 году, габрэяў налічвалася ў горадз 25 500 чалавек, то бок 35,3% ад агульнай колькасьці. === Найноўшы час === ==== Міжваенны пэрыяд ==== [[Файл:Kaunas during inter-war.jpg|міні|Коўна ў міжваенны пэрыяд]] Пасьля таго, як [[Вільня]] была акупаваная [[Бальшавікі|бальшавікамі]] ў 1919 годзе, урад новаўтворанай [[Летува|Літоўскай Рэспублікі]] пераехаў у Коўна. Пазьней, калі Вільня была далучана да Польшчы, Коўна атрымаў статус часовай сталіцы Летувы. Гэтае становішча ён займаў да 28 кастрычніка 1939 году, калі [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|Чырвоная армія]] перадала Вільню Летуве<ref>Senn, Alfred Erich (2007). «''Lithuania 1940: Revolution from Above''». Rodopi. p. 10. {{ISBN|90-420-2225-6}}.</ref>. Устаноўчы сход Летувы ўпершыню правёў сваё паседжаньне ў горадзе 15 траўня 1920 году, дзе прыняў шэраг важных законаў, у прыватнасьці, аб зямельнай рэформе, нацыянальнай валюце, і была прынятая новая канстытуцыя. 17 сьнежня 1926 году ў горадзе адбыўся ваенны пераварот, у выніку дэмакратычны лад быў скасаваны, а кіраўнікоў дзяржавы стаў [[Антанас Сьмятона]]<ref>Vardys, Vytas Stanley; Judith B. Sedaitis (1997). «''Lithuania: The Rebel Nation''». WestviewPress. pp. 34-36. {{ISBN|0-8133-1839-4}}.</ref>. У міжваенны пэрыяд Коўна атрымаў мянушку «Маленькі Парыж» з-за багатага культурнага і навуковага жыцьця. Горад і сама краіна мелі неблагі ўзровень жыцьця з досыць высокімі заробкамі і нізкімі коштамі. На той час кваліфікаваныя рабочыя зараблялі амаль такую ж рэальную заработную плату як рабочыя ў Нямеччыне, [[Італія|Італіі]], [[Швайцарыя|Швайцарыі]] і [[Францыя|Францыі]]. Краіна таксама мела высокі паказчык натуральнага прыросту насельніцтва, а прамысловая вытворчасьць Летувы павялічылася на 160% ад 1913 да 1940 году<ref>[https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/lietuva-tarpukariu-nebuvo-atsilikele.d?id=61355765 «Lietuva tarpukariu nebuvo atsilikėlė»]. Delfi.</ref>. Паміж сусьветнымі войнамі прамысловасьць квітнела ў Коўне, які на той момант быў самым буйным горадам у Летуве. Пад кіраўніцтвам мэра [[Ёнас Вілейшыс|Ёнаса Вілейшыса]] (1921—1931) Коўна хутка рос і быў шырока мадэрнізаваны, то бок у горадзе была пабудавана сыстэма водазабесьпячэньня і сьцёкавых водаў, коштам больш за 15 млн літаў. Горад пашырыўся з 18 да 40 км², былі пабудавана больш за 2,5 тысячы будынкаў і тры сучасныя масты празь Вяльлю і Нёман. Усе вуліцы гораду былі выбрукаваны, а конка заменена на сучасныя аўтобусныя лініі, былі створаны новыя паркі і сквэры. Горад таксама зьяўляўся асабліва важным цэнтрам [[Узброеныя сілы Летувы|летувіскіх узброеных сілаў]]. У студзені 1919 году падчас [[Вайна за незалежнасьць Летувы|войнаў за незалежнасьць]] краіны ў горадзе была створана ковенская вайсковая школа, якая пачала рыхтаваць вайсковыя кадры для патрэбаў нацыянальнага войска<ref>[http://www.partizanai.org/karys-1-1950m-2/karys-2-1950m/4009-karo-mokyklos-kurimasis-1919-m «Karo mokyklos kūrimasis 1919 m»]. Partizanai.org</ref>. На той час Коўна мела значную колкасьць габрэйскага насельніцтва, каля чвэрці ад агульнай колькасьці насельніцтва гораду. Габрэі зрабілі значны ўнёсак у камэрцыйны, рамесьніцкі і прафэсійны сэктары эканомікі гораду. Першапачаткова, да [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] Летува абвесьціла пра свой нэўтралітэт<ref>Liekis, Šarūnas (2010). [https://books.google.lt/books?id=ST3LrBPOM4gC&pg=PA120&lpg=PA120&dq=Lithuanian+Neutrality+Law&source=bl&ots=h6VLZdQbYM&sig=giCjs6cRCGcV1erfBaltu0nKdk4&hl=lt&sa=X&ved=0ahUKEwiBrP70kYrYAhVpQpoKHZweDVAQ6AEINjAB#v=onepage&q=Lithuanian%20Neutrality%20Law&f=false «''1939: The Year that Changed Everything in Lithuania’s History''»]. New York: Rodopi. pp. 119—122. {{ISBN|9042027622}}.</ref>. Аднак, 7 кастрычніка 1939 году летувіская дэлегацыя адбыла ў [[Масква|Маскву]], дзе яна пасьля павінна была падпісаць дамову аб савецка-летувіскай узаемнай дапамозе ў сувязі зь неспрыяльнай сытуацыяй. Дамовы прывяла да стварэньня пяці савецкіх васйковых баз, усталяваных па ўсёй Летуве ў абмен на гістарычную сталіцу горад Вільню. 14 чэрвеня 1940 году незадоўга да поўначы адбылося апошняе пасяджэньне летувіскага ўраду ў Коўне, на якім абмярковаўся савецкі ўльтыматум да Летувы. Згодна з умовамі СССР патрабаваў павялічыць савецкі вайсковы кантынгент у Летуве, а летувіскі ўрад павінен быў быць разагнаны. Прэзыдэнт Антанас Сьмятона катэгарычна адмоўваўся прыняць большасьць патрабаваньняў ультыматуму і прыводзіў довады на карысьць ваеннага супраціву, аднак у выніку ўрад быў вымушаны прыняць умовы ўльтыматуму. Раніцай урад сышоў у адстаўку, прэзыдэнт пакінуў краіну<ref>[http://www.partizanai.org/failai/html/tautos-aukos.htm «Didžiosios tautos aukos»]. Partizanai.org.</ref>. Пасьля акупацыі Саветы адразу прынялі жорсткія меры супраць высокапастаўленых службовых асобаў дзяржавы. Шмат дзяржаўных дзеячаў краіны былі растраляны ці высланы ў [[Сыбір]]. ==== Савецкая і нацыская адміністрацыі ==== [[Файл:Wehrmacht in Liberty Avenue, Kaunas.jpg|значак|Жаўнеры [[Вэрмахт]]у маршыруюць па вуліцы ў Коўна]] У чэрвені 1940 году Савецкі Саюз акупаваў і анэксаваў Летуву ў адпаведнасьці з [[Пакт Молатава — Рыбэнтропа|пактам Молатава — Рыбэнтропа]]<ref>I. Žiemele. «''Baltic Yearbook of International Law, 2001''». 2002, Vol.1 p.10</ref><ref>K. Dawisha, B. Parrott. «''The Consolidation of Democracy in East-Central Europe''». 1997 p. 293.</ref>. Рэальную ўладу ў краіне атрымаў савецкі эмісар [[Уладзімер Дэканозаў]]. На тэрыторыі Летувы была ўтворана [[Летувіская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Летувіская ССР]]. Пасьля разьвязваньня рэпрэсіўнага махавіку савецкай улады, ранкам 22 чэрвеня 1941 году, у першы дзень вайны [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]] супраць Савецкага Саюзу, [[Летувіскі фронт актывістаў]] распачаў [[Чэрвеньскае паўстаньне (Летува)|чэрвеньскае паўстаньне]] ў Коўна. Неўзабаве паўстаньне перакінулася ў Вільню ды іншыя месты Летувы. Галоўнай мэтай пашстанцаў было не змаганьне супраць Саветаў, а забесьпячэньне бясьпекі ў гарадох і абвяшчэньне незалежнасьці. Да вечара 22 чэрвеня летувісы кантралявалі [[Гістарычны прэзыдэнцкі палац (Коўна)|Прэзыдэнцкі палац]], пошту, тэлефоную і тэлеграфную станцыі і радыёстанцыю. Некалькі дывізіяў Чырвонай арміі, дысьлякаваных у ваколіцах Коўна, былі вымушаны адступіць на тэрыторыю [[Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Латвійскай ССР]]. 26 чэрвеня 1941 году нямецкага ваеннае камандаваньне загадала распусьціць і раззброіць паўстанцкія групы<ref>Bubnys, Arūnas (1998). «''Vokiečių okupuota Lietuva (1941—1944)''». Vilnius: Lietuvos tautinis kultūros fondas. p. 38. {{ISBN|9986-757-12-6}}.</ref>. Праз два дні летувіскія ахоўнікі і патрулі былі таксама вызваленыя ад сваіх абавязкаў. Зноўку сфармаваны летувісамі [[Часовы ўрад Летувы|Часовы ўрад]], па словах нямецкага камандваньня быў непрымальны для немцаў. Ён павінен быў ператварыцца ў Нацыянальны камітэт або савет нямецкай ваеннай улады<ref>[https://www.delfi.lt/news/ringas/lit/kodel-j-brazaicio-perlaidojimo-ceremonija-sukele-tiek-aistru.d?id=58794181 «Kodėl J. Brazaičio perlaidojimo ceremonija sukėlė tiek aistrų?»] Delfi.</ref>. Часовы ўрад, не пагадзіўшыся стаць прыладай у руках нямецкіх акупантаў, самастойна быў расфармаваны 5 жніўня 1941 году. Нацыскія ўлады сфармавалі [[Райхскамісарыят Остлянд]], які ахопліваў краіны Балтыкі і вялікую частку Беларусі. Пачынаючы з 1944 году Чырвоная армія пачала наступ на нямецкія пазыцыі, у выніку чаго тэрыторыі балтыйскіх краінаў былі зноўку вернутыя пад савецкі кантроль. Коўна зноўку стаў галоўным цэнтрам супраціву супраць савецкага рэжыму. Ад самага пачатку летувіскай партызанскай вайны, найбольш важнымі раёнамі разьмяшчэньня партызанаў былі ваколіцы гораду. 14 траўня 1972 году 19-гадовы [[Ромас Каланта]] зьдзейсьніў у Коўна акт самаспаленьня, выступаючы з асуджэньнем да савецкага падаўленьня нацыянальных і рэлігійных правоў<ref>[https://archive.is/20130113003422/http://www.lituanus.org/1972/72_2_01.htm «Protests in Lithuania not Isolated»]. Lituanus.</ref>. Падзея вылілася ў палітычна зараджаны бунт, які быў гвалтоўна разагнаны КДБ і савецкай міліцыяй. Гэта прывяло да зьяўленьня новых формаў супраціву — пасіўны супраціў. Коўна разам зь Вільняй сталіся арэнай амаль сталых дэманстрацыяў супраць савецкага прыгнёту. ==== Адноўленая незалежнасьць ==== Пасьля абвяшчэньня незалежнасьці Летувы ў 1990 годзе, савецкія спробы здушыць паўстаньне былі засяроджана на радыёстанцыі Суткунай<ref>[http://www3.lrs.lt/pls/inter/w5_show?p_r=4111&p_d=62825&p_k=2 A «Chronicle of the Events of January 1991 and Later Months»]. Lietuvos Respublikos Seimas.</ref>. Яна абаранялася грамадзянамі Коўна. Папа рымскі [[Ян Павал II]] правёў сьвятую імшу для вернікаў Ковенскага арцыбіскупства ў [[Катэдральны сабор Коўна|Ковенскім катэдральным саборы]], а таксама правёў сустрэчу з моладзьдзю на стадыёне «[[Дарус ір Гірэнас]]», падчас свайго візыту ў Летуву ў 1993 годзе. Ураджэнцы Коўна [[Вітаўтас Ландсьбяргіс]] і [[Валдас Адамкус]] станавіліся кіраўнікамі дзяржавы ў 1990 годзе, і, адпаведна, у 1998 і 2004 гадох. З моманту аднаўленьня незалежнасьці, было ўсталявана ў асноўным паветраныя і наземныя транспартныя сувязі з Заходняй Эўропай, што зрабілі Коўна лёгка даступным для замежных турыстаў. Коўна добра вядомы дзякуючы свайму легендарнаму баскетбольнаму клюбу «[[Жальгірыс Коўна (баскетбольны клюб)|Жальгірыс]]», які быў заснаваны ў 1944 годзе і быў адным з самых папулярных у краіне, асабліва ў матчах супраць маскавіцкага клюбу [[ЦСКА Масква (баскетбольны клюб)|ЦСКА]]. == Геаграфія == [[Файл:Oak forest park.JPG|міні|У парку [[Ажуолінас]] знаходзяцца шматлікія старыя дубы, узрост якіх вагаецца ад 100 да 320 гадоў]] [[Файл:A.Panemune 2006-06-03.jpg|міні|зьлева|Нёман]] Разьмешчаны каля ўпадзеньня ракі [[Вяльля|Вяльлі]] (''Вілія'', ''Нярыс'', {{мова-lt|Neris}}) у [[Нёман]] (''Нямунас'', {{мова-lt|Nemunas}}). Плошча 157 км². Паркі, гаі, сады, прыродныя запаведнікі, а таксама сельскагаспадарчыя ўгодзьдзі займаюць 83,29 км²<ref>[https://web.archive.org/web/20070610142414/http://www.balticuniv.uu.se/teacher/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=392&Itemid=67 «Baltic University Programme Urban Forum City Status Report V»]. Baltic University Programme.</ref>. У заходняй частцы гораду, паблізу правага берага Нёмана, разьмешчана возера [[Лампедзіс]]. === Клімат === Коўна мае вільготны кантынэнтальны клімат згодна з [[клясыфікацыя кліматаў Кёпэна|клясыфікацыяй клімату Кёпэна]]. Сярэдняя гадавая тэмпэратура складае прыкладна 6&nbsp;°C. Незважаючы на тое, што Коўна зьяўляецца паўночным горадам, клімат у горадзе адносна мяккі ў параўнаньні зь іншымі месцамі ў тых жа шыротах, у асноўным дзякуючы блізкасьці [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. З-за сваёй шыраты, сьветлавы дзень цягнецца 17 гадзін у сярэдзіне лета, і толькі 7 гадзінаў прыпадае на сьветлавы дзень у сярэдзіне зімы. Лясы каля суседняга гораду [[Казлова Руда]] на захад ад Коўна ствараюць асобны мікраклімат вакол места, рэгулюючы вільготнасьць і тэмпэратуру паветра, і абараняючы горад ад моцных заходніх вятроў. Лета ў Коўна цёплае і прыемнае зь сярэднімі дзённым тэмпэратурным максымумам 21—22&nbsp;°C і мінімумам — каля 12&nbsp;°C. Аднак тэмпэратура можа дасягаць 30&nbsp;°C на некалькі дзён. Зімы адносна халодныя, а часам сьнежныя зь сярэдняй тэмпэратурай у дыяпазоне ад −8 да 0&nbsp;°C. Узімку тэмпэратура зрэдку апускаецца ніжэй за −15 °С. Вясна і восень, як правіла, прахалодныя і мяккія. == Насельніцтва == У 1989 годзе насельніцтва складала 418 087 чалавек, паводле зьвестак усеагульнага перапісу насельніцтва 2001—381 300, у 2004—368 917, у 2016—297 669. === Этнічны склад === У адрозьненьне ад [[Вільня|Вільні]] і [[Клайпеда|Клайпеды]], Коўна — адзін з самых монаэтнічных гарадоў Летувы. [[Летувісы]] складаюць амаль 93% яго насельніцтва, асноўнымі этнічнымі меншасьцямі зьяўляюцца [[расейцы]], [[украінцы]] і [[палякі]] (каля 6%). Этнічны склад насельніцтва Коўна паводле перапісу 2001 году: * [[летувісы]] — 92,9% * [[расейцы]] — 4,4% * [[украінцы]] — 0,5% * [[палякі]] — 0,4% * іншыя — 1,8% Раней у гісторыі гораду, да [[Галакост]]у і масавай дэпартацыі палякаў, асноўнымі меншасьцямі ў месьце былі палякі і габрэі, на якіх у суме прыходзілася да 4/5 насельніцтва дарэвалюцыйнага Коўна. Этнічны склад насельніцтва Коўна паводле перапісу 1939 году: * [[летувісы]] — 60% * [[габрэі]] — 25% * [[палякі]] — 10% * [[усходнія славяне]] — 5% Этнічны склад насельніцтва Коўна паводле перапісу 1919 году: * [[палякі]] — 42% * [[габрэі]] — 31% * [[летувісы]] — 16% * [[расейцы]] — 1,5% * іншыя — 1,0% == Эканоміка == [[Файл:Banknotas2.jpg|міні|300пкс|зьлева|Бізнэс-цэнтар у Коўна, фасад якога стылізаваны пад банкноту наміналам у 1000 літаў]] [[Файл:Lietuvos bankas Kaune.JPG|міні|300пкс|Будынак прадстаўніцтва Банка Летувы ў Коўна]] Коўна зьяўляецца буйным цэнтрам прамысловасьці, гандлю і паслугаў у Летуве. Найбольш разьвітыя галіны прамысловасьці ў горадзе — вытворчасьць прадуктаў харчаваньня і напояў, тэкстыльная і [[лёгкая прамысловасьць]], [[хімічная прамысловасьць]], выдавецкая справа і перапрацоўка, фармацэўтычная, [[мэталюргія|мэталюргічная]], дрэваапрацоўчая і мэблевая прамысловасьці. У апошні час значна пашыраецца сэктар [[інфармацыйныя тэхналёгіі|інфармацыйных тэхналёгіяў]] і электронікі. Акрамя таго, значную долю таксама складае будаўнічая галіна, якая ўключае ў сябе камэрцыйнае, жыльлёвае і дарожнае будаўніцтва. Асноўныя замежныя інвэстары ў Коўна зьяўляюцца кампаніі са [[Швэцыя|Швэцыі]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]], [[Фінляндыя|Фінляндыі]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Данія|Даніі]] і [[Расея|Расеі]]. У горадзе месьцяцца штаб-кватэры некалькіх буйных міжнародных і летувіскіх кампаніяў, як то «Kraft Foods Lietuva», найбуйнейшы вытворца джэнэрыкаў у Летуве кампанія «Sanitas», вытворца спартовага адзеньня «Audimas», адна з найбуйнейшых будаўнічых кампаніяў «YIT Kausta», «Senukai», найбуйнейшы вытворца ў краіне моцных алькагольных напояў «Stumbras», летувіская броварная кампанія зь фінскім капіталам «Ragutis», «Fazer Gardesis», «Stora Enso Packaging», вытворца фармацэўтычных прэпаратаў, а таксама адзіны вытворца гомэапатычных лекаў у Летуве кампанія «Aconitum». Дзякуючы свайму геаграфічнаму становішчу, Коўна лічыцца адным з найбуйнейшых [[лягістыка|лягістычных]] цэнтраў у дзяржаве. Буйная лягістычная кампанія, якая займаецца оптам і разьмеркаваньнем тавараў і зьяўляецца лідэрам рынкаў Летувы і [[Латвія|Латвіі]], кампанія «Sanitex» вядзе сваю дзейнасьць у Коўне. У горадзе таксама месьцяцца колькі інавацыйных кампаніяў, як то вядучы аптавік кампутарных кампанэнтаў і апэратар захоўваньня мэдыйных зьвестак кампанія «ACME group», інтэрнэт і ТБ-правайдэр, апэратар сувязі «Mikrovisata group», распрацоўшчык і вытворца арыгінальных прадуктаў для тэлевізараў «Selteka». Сумеснае летувіска-нямецкая кампанія «Net Frequency», заснаваная ў Коўна, зьяўляецца мультымэдыйным пастаўшчыком паслуг. У Коўні месьцяцца офісы кампаніі «Baltijos Programinė Įranga», даччынага падразьдзяленьня амэрыканскай кампаніі «[[No Magic]]», якая вырабляе праграмнае забесьпячэньне для мадэляваньня. Сьвятлодыёдны зборачны завод асьвятленьня паўднёвакарэйскай кампаніі «LK Technology» быў адчынены ў лютым 2011 году<ref>[http://www.baltic-course.com/eng/good_for_business/?doc=37703&ins_print Koreans open LED lighting assembly plant in Kaunas]. The Baltic Course.</ref>. Таксама ў горадзе месьціцца кампанія «Балтыйскае аўтамабільнае абсталяваньне», якая зьяўляецца адным зь лідэраў у краінах Балтыі ў галіне вытворчасьці электроннага абсталяваньня для самаходаў<ref>[https://web.archive.org/web/20180414010752/http://www.bce.lt/en/about-baltic-car-equipment About Baltic Car Equipment]. BCE.lt</ref>. Пашырэньню эканомікі гораду спрыяе [[Ковенская свабодная эканамічная зона]], якая была створана ў 1996 годзе. [[Ковенская ГЭС]] зьяўляецца найбуйнейшым вытворцам першаснай энэргіі ў краіне. У кастрычніку 2017 году вытворца аўтамабільных дэталяў і тэхналёгіяў кампанія «[[Continental AG]]» прыняла рашэньне інвэставаць больш за 95 млн эўра ў пабудову новага заводу ў Коўна, што сталася прыкладам прыцягненьня рэкорднай сумы прамых інвэстыцыяў з-за мяжы<ref>[https://www.delfi.lt/verslas/verslas/continental-statys-gamykla-kaune-ruosia-1-tukst-darbo-vietu.d?id=76199541 «Continental» statys gamyklą Kaune: ruošia 1 tūkst. darbo vietų]. Delfi.</ref>. == Транспарт == [[Файл:Kaunas International Airportxx.JPG|міні|300пкс|Ковенскі міжнародны аэрапорт]] [[Файл:Rekonstruotas Kauno tunelis.jpg|міні|300пкс|Ковенскі чыгуначны танэль]] === Аэрапорты === [[Коўна (аэрапорт)|Ковенскі міжнародны аэрапорт]] (KUN) зьяўляецца другі паводле загружанасьці аэрапортам у Летуве і чацьвёртым паводле загружанасьці аэрапортам у Прыбалтыцы. У 2016 годзе ў ім было абслужана 740448 пасажыраў і ў дадатак адпрацавана 2488 тон грузаў. Аднак пік прыпаў на 2011 год, калі было абслужана 872618 пасажыраў. У лютым 2010 году з гораду пачаліся вылеты ірляндзкай бюджэтнай авіякампаніі «[[Ryanair]]», якая абвесьціла Ковенскі аэрапорт сваёй 40-й базай і першай у краінах [[Цэнтральная Эўропа|Цэнтральнай Эўропы]]. Усяго ў трох кілямэтрах на поўдзень ад цэнтру гораду месьціцца меншы [[аэрапорт імя Даруса і Гірэніса]], які быў пабудаваны ў 1915 годзе. Гэта адзін з найстарэйшых дзеючых аэрапортаў у Эўропе, якія на сёньня выкарыстоўваецца для перавозкі пасажыраў і паветраных спартовых мерапрыемстваў. У цяперашні час там знаходзіцца [[музэй авіяцыі Летувы]]. === Аўтамабільныя дарогі === Праз Коўна праходзіць шэраг буйных аўтамагістраляў. Эўрапейскі маршрут [[Эўрапейскі маршрут E67|E67]], які злучае [[Прага|Прагу]] і [[Хэльсынкі]], і праходзіць праз тэрыторыю [[Польшча|Польшчы]], Коўна, [[Рыга|Рыгу]] і [[Талін]]. Частка гэтай аўтамагістралі па маршруце паміж [[Варшава]]й і Талінам, на адлегласьці ў 670 км, вядома пад назовам «Via Baltica». Гэта дарога натуральна злучае паміж сабой краіны Балтыі, таму мае велізарнае значэньне ў рэгіёне. Коўна таксама зьвязана [[Аўтамагістраль А1 (Летува)|аўтадарогай А1]], то бок горад пралягае на шляху паміж Вільняй на ўсходзе і Клайпедай на захадзе. [[Аўтамагістраль А6 (Летува)|Аўтадарога А6]] злучае Коўна з латскійскім [[Дзьвінск]]ам. === Чыгунка === Коўна зьяўляецца важным чыгуначным вузлом ў Летуве. Першая чыгуначная сувязь, якая праходзіла праз горад, была пабудавана ў 1859—1861 гадох і быў адчынена ў 1862 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20110722152238/http://www.litrail.lt/wps/portal/%21ut/p/c1/pZDBDoIwDIafhQcw7TY3uI4EBUJGwpwiF8KBmCUCHozPL-jJA-Vge2q-fG3-QgNzj93L37qnn8buDjU0qj1GokwOKUcsQo1cytyauGRxijO_rnOnCLvKN2zDKDthpF1Z_sdtEYuN3JflU6rFldL45dRnCC5OjPYNzT_pqf1Lvh9eRplCXsiz1ft5DBWYdBp6sP0Ij8E5V6PPfLbTOgjeA3OhEw%21%21/dl2/d1/L2dJQSEvUUt3QS9ZQnB3LzZfRzgzT0VGSDIwMEw3QTAyNTVKU05CTzFSVjQ%21/ The History of the Tunnel].Lietuvos Geležinkeliai.</ref>. Комплекс складаўся з Ковенскага чыгуначнага тунэлю і чыгуначнага моста праз раку Нёман. Чыгуначны вакзал Коўна зьяўляецца важным цэнтрам абслугоўваньня прамых пасажырскіх злучэньняў у Вільню і Варшаву, а таксама як транзытны пункт некаторых агульнаэўрапейскіх маршрутаў. Міжнародны маршрут, які злучае [[Калінінград]] і [[Харкаў]], таксама перасякае Коўна. Першая фаза стандартнай каляіны [[Rail Baltica]] вучастка чыгункі ад [[Шаштокай|Шаштокаю]] да Коўна была завершана ў 2015 годзе. === Грамадзкі транспарт === У горадзе маюцца 15 тралейбусных і 43 аўтобусных маршрутаў. У 2007 годзе былі ўведзены новыя электронныя месячныя квіткі. Коўна таксама зьяўляецца адным з асноўных рачных партоў ў краінах Балтыі і мае два [[пірс]]ы, зь якіх адпраўляюцца турыстычныя судны. Разьмешчаныя гэтыя пірсы на берагах Нёмана і [[Ковенскае вадасховішча|Ковенскага вадасховішча]] — найбуйнейшага ў Летуве штучнага возера<ref>[https://web.archive.org/web/20110221060410/http://www.lpc.lt/repository/leidiniai/LE_bukletas_A5.pdf «Menas valdyti energiją»]. Lietuvos Energija.</ref>. Ковенскі аўтавакзал быў рэканструяваны за шэсьць месяцаў і зноўку адчыніў свае дзьверы 23 студзеня 2017 году. На сёньня гэта самы вялікі і самы сучасны аўтавакзал у краіне<ref>[https://www.vz.lt/2017/01/23/atidaroma-rekonstruota-kauno-autobusu-stotis «Atidaryta rekonstruota Kauno autobusų stotis»]. Verslo žinios.</ref>. «Kauno autobusai» плянуе кардынальна мадэрнізаваць тралейбусны і аўтобусны паркі да сканчэньня 2018 году<ref>[http://kaunas.kasvyksta.lt/2017/08/29/eismas/kauno-autobusai-ruosiasi-kardinaliam-transporto-priemoniu-parko-atnaujinimui/ «„Kauno autobusai“ ruošiasi kardinaliam transporto priemonių parko atnaujinimu»]. Kas vyksta Kaune.</ref>. == Спорт == [[Файл:Žalgiris Arena interior 18 Aug 2011.jpg|міні|300пкс|зьлева|Інтэр’ер «Жальгірыс-Арэны»]] Спорт у Коўна мае доўгую і выбітную гісторыю. У горадзе былі створаныя такія гістарычныя спартовыя клюбы, як то футбольны клюб «Коўна» ў 1920 годзе, бэйсбольнаы клюб «Коўна» ў 1922 годзе і баскетбольны клюб «[[Жальгірыс Коўна (баскетбольны клюб)|Жальгірыс]]» у 1944 годзе. Першы хакейны матч у Летуве быў праведзены ў 1922 годзе. Першы [[чэмпіянат Летувы па хакеі з шайбай]] складаўся з чатырох камандаў і быў праведзены ў Каўнасе ў 1926 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20100814194838/http://www.esportocentras.lt/ledoritulys.htm «Ledo ritulys»]. Elektrėnų sporto, turizmo ir pramogų centras.</ref>. Коўна зьяўляецца местам разьмяшчэньня для некалькіх гістарычных спартовых арэнаў, як то галоўны стадыён гораду — «[[Дарус ір Гірэнас]]», які цяпер зьяўляецца хатнім стадыёнам для футбольных клюбаў «[[Каўна Жальгірыс]]» і «[[Стумбрас Коўна|Стумбрас]]», а таксама на ім час ад часу праводзіць свае хатнія матчы [[Зборная Летувы па футболе|нацыянальнай зборная Летувы]]. Стадыён быў пабудаваны ў 1923 годзе і некалькі разоў зьведваў рэканструкцыю. Акрамя футболу арэна часьцяком прымае спаборніцтвы па [[лёгкая атлетыка|лёгкай атлетыцы]]. У ліпені 1938 году ў Коўна і Клайпедзе (дзе праходзілі парусныя і вясьлярныя спаборніцтвы) прайшла Летувіская нацыянальная алімпіяда, якая сабрала летувіскіх спартоўцаў з усяго сьвету<ref>[https://web.archive.org/web/20171209203917/https://olimpinis.muziejus.loa.lt/muziejus/istorija/lietuvos-tautine-olimpiada-ir-pasaulio-lietuviu-zaidynes/ «Lietuvos tautinė olimpiada ir Pasaulio lietuvių sporto žaidynės»]. Lietuvos olimpinis muziejus.</ref>. У горадзе месьціцца баскетбольны клюб «Жальгірыс», адзін з наймацнейшых эўрапейскіх баскетбольных клюбаў. У цяперашні час гуляе ў [[Эўраліга|Эўралізе]] і [[чэмпіянат Летувы па баскетболе|чэмпіянаце Летувы]]. Да [[чэмпіянат Эўропы па баскетболе 2011 году|чэмпіянату Эўропы па баскетболе 2011 году]] ў горадзе была пабудавана «[[Жальгірыс-Арэна]]», якая зьяўляецца самай вялікай крытай арэнай у Летуве. Арэна выкарыстоўваецца ня толькі для правядзеньня спартовых гульняў, але таксама прымае музычныя канцэрты. Горад зьяўляецца месцам нараджэньня ці разьвіцьця прафэсійнай кар’еры шматлікіх зорак баскетболу краіны, сярод якіх варта вылучыць [[Арвідас Сабоніс|Арвідаса Сабоніса]], [[Шарунас Марчулёніс|Шарунаса Марчулёніса]], [[Жыдрунас Ілгаўскас|Жыдрунаса Ілгаўскаса]], [[Лінас Клейза|Лінаса Клейзы]], [[Донатас Мацеюнас|Донатаса Мацеюнаса]] і [[Шарунас Ясікявічус|Шарунаса Ясікявічуса]]. Першы гольф-клюб «Elnias» у Летуве быў адчынены ў Коўна ў 2000 годзе. Яхт-клюб працуе ў Рэгіянальным парку Ковенскага вадасховішча. == Славутасьці == [[Файл:Perkuno namas 2006-06-30.jpg|міні|[[Дом Пяркунаса]]]] [[Файл:Laisves aleja 2006 06 25.JPG|міні|У цэнтры места]] * [[Ковенскі замак]] * [[Дом Пяркунаса]] * [[Касьцёл Сьвятога Міколы (Коўна)|Касьцёл Сьвятога Міколы]] * [[Касьцёл Сьвятой Гертруды (Коўна)|Касьцёл Сьвятой Гертруды]] * [[Фара Вітаўта (Коўна)|Фара Вітаўта]] * [[Касьцёл Сьвятых Пятра і Паўла (Коўна)|Петрапаўлаўскі касьцёл]] * [[Касьцёл Сьвятога Юрыя (Коўна)|Касьцёл Сьвятога Юрыя]] * [[Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Коўна)|Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы]] * [[Музэй чарцей]] == Гарады-сябры == * [[Брно]], [[Чэхія]] * [[Вэкшэ]], [[Швэцыя]] * [[Уроцлаў]], [[Польшча]] * [[Грэнобль]], [[Францыя]] * [[Калінінград]], [[Расея]] * [[Лінц]], [[Аўстрыя]] * [[Лос-Анджэлес]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] * [[Одэнсэ]], [[Данія]] * [[Тампэрэ]], [[Фінляндыя]] * [[Тарту]], [[Эстонія]] * [[Харкаў]], [[Украіна]] * [[Фэрара]], [[Італія]] == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20081217090157/http://www.kaunas.lt/3 Муніцыпалітэт г. Коўна, афіцыйная старонка]{{ref-en}} * [http://bse.sci-lib.com/article060020.html Вялікая савецкая энцыкляпэдыя] * [https://web.archive.org/web/20090111064344/http://www.countries.ru/index.cgi?pid=1518 Места гераічных буржуа] {{Гарады Летувы}} {{Населеныя пункты на Нёмане}} [[Катэгорыя:Коўна| ]] 81igknmlz0pckorgsy2n3d8iscig3ua 0 7802 2622928 2446589 2025-07-01T22:02:47Z Jarash 794 дапаўненьне 2622928 wikitext text/x-wiki {{Інфармацыя пра мову |Назва мовы = Дацкая |Назва мовы ў арыгінале = dansk |Клясыфікацыя = [[індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская сям'я]] * [[германскія мовы|Германская галіна]] ** [[паўночнагерманскія мовы|Паўночнагерманская група]] *** Усходняя падгрупа **** '''Дацкая мова''' |Афіцыйная мова ў = [[Данія|Даніі]] (без уліку [[Грэнляндыя|Грэнляндыі]]),<br/>[[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрасаюзе]] |Рэгулюецца = [http://www.dsn.dk Dansk Sprognævn] |Код па ISO 639-2(B) = dan |Код па ISO 639-2(T) = dan |Код па SIL = DAN }} '''Да́цкая мо́ва''' ('''да́нская мо́ва'''; саманазва: ''dansk'', {{праслухаць|Da-dansk.ogg}}) — мова ўсходняй падгрупы [[паўночнагерманскія мовы|паўночнагерманскай]] групы [[германскія мовы|германскай]] галіны [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскай сям’і моваў]]. На дацкай мове размаўляюць прыкладна 6 мільёнаў чалавек (2019 год) — у [[Данія|Даніі]], уключна з [[Грэнляндыя]]й і [[Фарэрскія астравы|Фарэрскімі астравамі]], дзе яна афіцыйная; у Паўднёвым Шлезьвігу ў [[Нямеччына|Нямеччыне]], дзе яна мае статус абароненай мовы меншасьці; у [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]], дзе гэта першая замежная мова ў школах. У аўтаномнай Грэнляндыі ня мае афіцыйнага статусу з 2009 году. Дацкая мова адносіцца да моў аналітычнага ладу. == Гісторыя == [[Файл:Old norse, ca 900.PNG|зьлева|міні|Распаўсюджаньне дацкай мовы на пачатку [[10 стагодзьдзе|Х стагодзьдзя]]]] Дацкая мова паходзіць ад агульнаскандынаўскай мовы, [[Руны|рунічныя]] надпісы на якой адносяцца да III ст. н. э. Разьдзяленьне агульнаскандынаўскай мовы на ўсходнюю і заходнюю галіну адбылося ў эпоху вікінгаў (каля 800—1050 гг.). Гісторыя дацкай мовы можна падзяліць на наступныя пэрыяды: старажытнадацкі (800—1100 гг.), сярэднедацкі (1100—1500 гг.) ды сучасны дацкі (с 1500 г.). Найстарэйшыя пісьмовыя помнікі, напісаныя на дацкай мове рунамі, датуюцца IX ст. Найстарэйшымі помнікамі на лацініцы зьяўляюцца абласныя законы: «Skånske Lov» (1203—22 гг.) «Skånsk Kirkelov», «Valdemars sjaellandske Lov», «Absalons sjaellandske Kirkelov», «Jyske Lov» (1241 г.), «Samling af gamle danske Love». == Дацкі [[альфабэт]] == У дацкім альфабэце 29 літар: 9 голосных (a, e, i, o, u, y,[[æ]],[[ø]],[[å]]) і 20 зычных. == Сучасны стан == [[Файл:Denmark-gender.png|зьлева|міні|[[Дыялект]]ы дацкай мовы.]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Interwiki|da|дацкай|}} * [http://www.ordnet.dk/ods/ Вялікі слоўнік дацкай мовы ад 1700-х па 1950-е гады] * {{Спасылка | копія =https://web.archive.org/web/20060415143558/http://hjem.tele2adsl.dk/johnmadsen/Danish/danish.html|загаловак=Дацкая граматыка|мова=en|url=http://hjem.tele2adsl.dk/johnmadsen/Danish/danish.html}} * {{Спасылка | копія =https://web.archive.org/web/20100206124719/http://www.speakdanish.dk/index.html|загаловак=Дзесяцідзённы online-курс дацкай мовы|url=http://www.speakdanish.dk/index.html}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Германскія мовы}} {{МовыЭЗ}} {{Накід:Мова}} [[Катэгорыя:Дацкая мова| ]] sylbf5sl1kgeoesoo59dvkpk9pqfur0 0 11927 2622742 2602712 2025-07-01T13:42:43Z Alexey Krotov 67422 2622742 wikitext text/x-wiki {{Картка зь ВікіЗьвестак}} '''Камітэ́т дзяржа́ўнай бясьпе́кі СССР''' (КГБ СССР<ref>{{Літаратура/Беларускі клясычны правапіс (2005)|к}}</ref>; {{мова-ru|Комитет государственной безопасности СССР|скарочана}}) — адна з назваў дзяржаўнага органа, які выконваў задачы абароны рэжыму [[СССР]] ад унутраных і вонкавых ворагаў. Быў адной з самых магутных дзяржаўных структур у СССР. Паводле Статуту кіраўніцтва камітэтам ажыцьцяўлялася Палітычным бюро Цэнтральнага камітэту [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Камуністычнай партыі Савецкага Саюзу]] (вышэйшым органам партыі) без нагляду з боку савецкага ўраду насуперак Канстытуцыі [[СССР]]<ref>{{Спасылка | аўтар =[[Зянон Пазьняк]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =19 студзеня 2013| url =http://www.bielarus.net/archives/2013/01/19/2935| копія = | загаловак =Кагэбэ| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Беларуская Салідарнасьць]]| дата = 25 студзеня 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref>. [[Файл:KGB Symbol.png|міні|160пкс|Сымбаль КГБ СССР]] [[Файл:KGB_Belarus_crest.svg|міні|120пкс|Сымбаль КГБ [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]]]] У звычайным жыцьці людзі звалі проста «Камітэт». З аднаго боку, КГБ асацыявалася зь імёнамі выведнікаў, а зь іншага — з начнымі ператрусамі, павальнымі арыштамі і лягерамі для палітвязьняў. Так, адзін з найболей прыкметных лідэраў [[Праваабарончы рух у СССР|праваабарончага руху ў СССР]] акадэмік [[Андрэй Сахараў]], які неаднаразова заяўляў аб дачыненьні гэтага ведамства да палітычных забойстваў і бандыцкіх нападаў на іншадумцаў і ў пачатку 1980-х правёў некалькі гадоў у ссылцы пад пільным наглядам КГБ, меў досыць высокае меркаваньне пра шарагоўцаў Камітэта. Па меркаваньні Сахарава, КГБ быў найменш карумпаванай установай сярод саюзных ведамстваў у [[Эпоха застою|пэрыяд брэжнеўскага застою]]. == Гісторыя == Назоў арганізацыі неаднаразова зьмяняўся. 20 сьнежня 1917 пастановай [[Саўнаркам]]у для барацьбы з контррэвалюцыяй і сабатажам у Савецкай Расеі была ўтвораная [[ВЧК|Ўсерасейская надзвычайная камісія]] (ВЧК). Першы старшыня: [[Фэлікс Дзяржынскі]]. Агульнапрыняты назоў супрацоўнікаў ВЧК — ''чэкісты''. 6 лютага 1922 [[ВЦВК]]<!--што гэта такое?--> прыняў пастанову аб скасаваньні ВЧК і ўтварэньні Дзяржаўнага палітычнага кіраваньня ([[ДПК]]) пры [[НКУС]] [[РСФСР]]. 2 лістапада 1923 прэзыдыюм [[ЦВК]] [[СССР]] стварыў Аб’яднанае дзяржаўнае палітычнае кіраваньне (АДПК) пры [[Саўнаркам|СНК]] СССР. 10 ліпеня 1934 ў адпаведнасьці з пастановай ЦВК СССР органы дзяржаўнай бясьпекі ўвайшлі ў Народны камісарыят унутраных справаў ([[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]) СССР. 3 лютага 1941 НКУС СССР быў падзелены на два самастойныя органы: НКУС СССР і Наркамат дзяржаўнай бясьпекі ([[НКДБ]]) СССР. У ліпені 1941 году НКДБ СССР і НКУС СССР ізноў былі аб’яднаныя ў адзіны наркамат — НКУС СССР. У красавіку 1943 быў зноў утвораны Наркамат дзяржаўнай бясьпекі СССР. 15 сакавіка 1946 НКДБ быў пераўтвораны ў [[МДБ|Міністэрства дзяржаўнай бясьпекі]] (МДБ). У 1948—1949 гадах, паводле паказаньняў чэкістаў [[БССР]] органы бясьпекі [[Польская Народная Рэспубліка|ПНР]] пачалі вышукваць, арыштоўваць і дэпартаваць у СССР дзеячоў [[СБМ]] і іншых беларускіх арганізацыяў, якія па [[Другая сусьветная вайна|вайне]] апынуліся ў Польшчы<ref name="чэкістыбсср">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 85|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = }}</ref>. 7 сакавіка 1953 было прынятае рашэньне пра аб’яднаньне Міністэрства ўнутраных справаў і Міністэрства дзяржаўнай бясьпекі ў адзінае [[Міністэрства ўнутраных справаў|МУС]] СССР. 13 сакавіка 1954 створаны Камітэт дзяржаўнай бясьпекі пры Радзе Міністраў СССР (з 1978 — КГБ СССР). Паводле савецкага перабежніка [[Станіслаў Леўчанка|Станіслава Леўчанкі]] (нар. 28 ліпеня 1941), на 1979 год Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР налічваў 250 000 штатных супрацоўнікаў. Яшчэ звыш 750 000 таемных даносчыкаў супрацоўнічалі з КГБ унутры Савецкага Саюзу<ref>{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Леўчанка]].|частка=|загаловак=Супраць цячэньня. 10 гадоў у КДБ|арыгінал=Против течения. 10 лет в КГБ|спасылка=https://coollib.net/b/565214-stanislav-levchenko-protiv-techeniya-desyat-let-v-kgb/read|адказны=|выданьне=|месца=[[Нью-Ёрк]]|выдавецтва=Лібэрці|год=1988|старонкі=|старонак=264|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>. 6 траўня 1991 старшыня Вярхоўнага Савету [[РСФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня КГБ СССР [[Уладзімер Гаплікаў]] падпісалі пратакол аб стварэньні ў адпаведнасьці з рашэньнем Зьезду народных дэпутатаў РСФСР Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР (КГБ РСФСР), які мае статут саюзна-рэспубліканскага дзяржаўнага камітэта. 26 лістапада 1991 прэзыдэнт РСФСР Б. М. Ельцын падпісаў Указ аб пераўтварэньні КГБ РСФСР у Агенцтва Фэдэральнай бясьпекі РСФСР (АФБ РСФСР). 28 лістапада 1991 прэзыдэнт СССР [[Міхаіл Гарбачоў]] падпісаў Указ «Аб усталяваньні Часовага становішча аб Міжрэспубліканскай службе бясьпекі (МСБ)». 3 сьнежня 1991 прэзыдэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Закон «Аб рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бясьпекі». На падставе Закону КГБ СССР быў скасаваны, і на пераходны пэрыяд на яго аснове створаныя Міжрэспубліканская служба бясьпекі (МСБ) і [[Цэнтральная служба выведкі СССР]]. 19 сьнежня 1991 прэзыдэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ «Аб стварэньні Міністэрства бясьпекі і ўнутраных справаў РСФСР» (МБВД). Пры гэтым была фактычна скасаваная МСБ. 14 студзеня 1992 Канстытуцыйны Суд [[Расея|РФ]] прызнаў неадпаведным Канстытуцыі РСФСР і адмяніў Указ Прэзыдэнта РСФСР «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі і ўнутраных справаў РСФСР». Аб далейшай гісторыі спэцслужбаў-пераемнікаў КГБ глядзіце артыкул [[Фэдэральная служба бясьпекі]]. == Старшыні == # [[Іван Сяроў]] (13 сакавіка 1954 — 8 сьнежня 1958), генэрал-палкоўнік, з 8 жніўня 1955 году — генэрал войска; # [[Аляксандар Шалепін]] (25 сьнежня 1958 — 13 лістапада 1961); # [[Уладзімер Сямічасны]] (13 лістапада 1961 — 18 траўня 1967), з 9 сьнежня 1963 году — генэрал-палкоўнік; # [[Юрый Андропаў]] (18 траўня 1967 — 26 траўня 1982), з 17 сьнежня 1973 году — генэрал-палкоўнік, з 10 верасьня 1976 году — генэрал войска; # [[Віталій Федарчук]] (26 траўня — 17 сьнежня 1982), генэрал-палкоўнік; # [[Віктар Чэбрыкаў]] (17 сьнежня 1982 — 1 кастрычніка 1988), генэрал-палкоўнік, з 4 лістапада 1983 году — генэрал войска; # [[Уладзімер Гаплікаў]] (1 кастрычніка 1988 — 21 жніўня 1991), генэрал войска; # [[Вадзім Бакацін]] (23 жніўня — 22 кастрычніка 1991), генэрал-лейтэнант. == Глядзіце таксама == * [[Кіраўнікі савецкіх органаў дзяржбясьпекі]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар = Складальнікі А.І.Какурын, Н.У.Пятроў|частка = |загаловак = Лубянка: Органы ВЧК-ОГПУ-НКВД-НКГБ-МГБ-МУС-КГБ, 1917—1991: Даведнік|арыгінал = Лубянка: Органы ВЧК-ОГПУ-НКВД-НКГБ-МГБ-МВД-КГБ, 1917—1991: Справ.|спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Масква|выдавецтва = Міжнародны фонд «Дэмакратыя»|год = 2003|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 5856461096}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.agentura.ru/ Agentura.Ru: Спэцслужбы пад кантролем] * [https://web.archive.org/web/20160409142544/http://www.memo.ru/history/NKVD/ZNAKI/index.htm Пятроў Н., Скоркін К. Ведамасныя ўзнагароды ў ВЧК-КГБ] * Какурын А., Пятроў Н. Структура Цэнтральнага апарата КГБ пры ГЛ СССР: [https://web.archive.org/web/20131213224238/http://www.memo.ru/history/NKVD/STRU/54-60.htm 1954—1960], [https://web.archive.org/web/20160409142544/http://www.memo.ru/history/NKVD/STRU/61-67.htm 1961—1967] * [https://web.archive.org/web/20061004083010/http://kgb.by/ Сайт КГБ РБ] * [http://www.fsb.ru/ Сайт ФСБ РФ] {{Халодная вайна}} [[Катэгорыя:Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР| ]] fgtecqtxv3u1z7ram7p9ncsz8zzty8a 2622948 2622742 2025-07-02T08:07:19Z W 11741 +[[Шаблён:Дзяржаўная ўстанова]], па 2 выявы і катэгорыі 2622948 wikitext text/x-wiki {{Дзяржаўная ўстанова |назва = Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР |першасная назва = {{мова-ru|Комитет государственной безопасности СССР|скарочана}} |выява = Emblema KGB.svg |подпіс выявы = Эмблема |мапа = |подпіс мапы = |скарот = КДБ СССР |позва = Вернасьць партыі — вернасьць Радзіме |папярэднік = [[Міністэрства дзяржаўнай бясьпекі СССР]] |наступнік = [[Міжрэспубліканская служба бясьпекі СССР]] |дзень утварэньня = {{Дата пачатку|13|3|1954|1}} |дзень спыненьня існаваньня = {{Дата пачатку|22|10|1991|1}} |від = [[ведамства]] |праўны стан = [[Выканаўчая ўлада|выканаўчы]] орган |задача = [[супрацьвыведка]] |сядзіба = [[Масква]], [[Ленінскі раён (Масква)|Ленінскі раён]], [[Лубянская плошча|плошча Дзяржынскага]], дом 2 |месцазнаходжаньне = [[Расейская СФСР]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|45|36|паўночнае|37|37|30|усходняе|выяўленьне=тэкст,загаловак}} |дзейнічае ў месцах = [[Савецкі Саюз]] |сяброўства = |службовыя мовы = расейская |пасада кіраўніка = Старшыня |імя кіраўніка = [[Вадзім Бакацін]] |пасада кіраўніка 2 = |імя кіраўніка 2 = |асноўныя асобы = |управа = |галоўная ўправа = [[Савет міністраў СССР]] |зьвязаныя службы = [[Служба вонкавай выведкі Расеі|1-я галоўная ўправа]] |расходы = |колькасьць работнікаў = 480 000 (1991 год) |колькасьць дабраахвотнікаў = 750 000 [[данос]]чыкаў (1979 год) |старонка = |ведамасьць = |від ведамасьці = |назва ведамасьці = |заўвагі = |колішняя назва = Камітэт дзяржаўнай бясьпекі пры Савеце міністраў СССР (да 5 ліпеня 1978 г.) }} '''Камітэ́т дзяржа́ўнай бясьпе́кі СССР''' — ведамства ўраду Савецкага Саюзу, якое існавала ў 1954—1991 гады. Выконваў задачы абароны рэжыму [[СССР]] ад унутраных і вонкавых ворагаў. Быў адной з самых магутных дзяржаўных структур у СССР. Паводле Статуту кіраўніцтва камітэтам ажыцьцяўлялася Палітычным бюро Цэнтральнага камітэту [[Камуністычная партыя Савецкага Саюзу|Камуністычнай партыі Савецкага Саюзу]] (вышэйшым органам партыі) без нагляду з боку савецкага ўраду насуперак Канстытуцыі [[СССР]]<ref>{{Спасылка | аўтар =[[Зянон Пазьняк]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі =19 студзеня 2013| url =http://www.bielarus.net/archives/2013/01/19/2935| копія = | загаловак =Кагэбэ| фармат = | назва праекту = | выдавец =[[Беларуская Салідарнасьць]]| дата = 25 студзеня 2013 | мова = | камэнтар = }}</ref>. У звычайным жыцьці людзі звалі проста «Камітэт». З аднаго боку, КГБ асацыявалася зь імёнамі выведнікаў, а зь іншага — з начнымі ператрусамі, павальнымі арыштамі і лягерамі для палітвязьняў. Так, адзін з найболей прыкметных лідэраў [[Праваабарончы рух у СССР|праваабарончага руху ў СССР]] акадэмік [[Андрэй Сахараў]], які неаднаразова заяўляў аб дачыненьні гэтага ведамства да палітычных забойстваў і бандыцкіх нападаў на іншадумцаў і ў пачатку 1980-х правёў некалькі гадоў у ссылцы пад пільным наглядам КГБ, меў досыць высокае меркаваньне пра шарагоўцаў Камітэта. Па меркаваньні Сахарава, КГБ быў найменш карумпаванай установай сярод саюзных ведамстваў у [[Эпоха застою|пэрыяд брэжнеўскага застою]]. == Гісторыя == Назоў арганізацыі неаднаразова зьмяняўся. 20 сьнежня 1917 пастановай [[Саўнаркам]]у для барацьбы з контррэвалюцыяй і сабатажам у Савецкай Расеі была ўтвораная [[ВЧК|Ўсерасейская надзвычайная камісія]] (ВЧК). Першы старшыня: [[Фэлікс Дзяржынскі]]. Агульнапрыняты назоў супрацоўнікаў ВЧК — ''чэкісты''. 6 лютага 1922 [[ВЦВК]]<!--што гэта такое?--> прыняў пастанову аб скасаваньні ВЧК і ўтварэньні Дзяржаўнага палітычнага кіраваньня ([[ДПК]]) пры [[НКУС]] [[РСФСР]]. 2 лістапада 1923 прэзыдыюм [[ЦВК]] [[СССР]] стварыў Аб’яднанае дзяржаўнае палітычнае кіраваньне (АДПК) пры [[Саўнаркам|СНК]] СССР. 10 ліпеня 1934 ў адпаведнасьці з пастановай ЦВК СССР органы дзяржаўнай бясьпекі ўвайшлі ў Народны камісарыят унутраных справаў ([[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]) СССР. 3 лютага 1941 НКУС СССР быў падзелены на два самастойныя органы: НКУС СССР і Наркамат дзяржаўнай бясьпекі ([[НКДБ]]) СССР. У ліпені 1941 году НКДБ СССР і НКУС СССР ізноў былі аб’яднаныя ў адзіны наркамат — НКУС СССР. У красавіку 1943 быў зноў утвораны Наркамат дзяржаўнай бясьпекі СССР. 15 сакавіка 1946 НКДБ быў пераўтвораны ў [[МДБ|Міністэрства дзяржаўнай бясьпекі]] (МДБ). У 1948—1949 гадах, паводле паказаньняў чэкістаў [[БССР]] органы бясьпекі [[Польская Народная Рэспубліка|ПНР]] пачалі вышукваць, арыштоўваць і дэпартаваць у СССР дзеячоў [[СБМ]] і іншых беларускіх арганізацыяў, якія па [[Другая сусьветная вайна|вайне]] апынуліся ў Польшчы<ref name="чэкістыбсср">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 85|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = }}</ref>. 7 сакавіка 1953 было прынятае рашэньне пра аб’яднаньне Міністэрства ўнутраных справаў і Міністэрства дзяржаўнай бясьпекі ў адзінае [[Міністэрства ўнутраных справаў|МУС]] СССР. 13 сакавіка 1954 створаны Камітэт дзяржаўнай бясьпекі пры Радзе Міністраў СССР (з 1978 — КГБ СССР). [[Файл:RIAN archive 142949 Lubyanka Square in Moscow.jpg|значак|280пкс|Галаўная сядзіба КДБ (1991 год)]] Паводле савецкага перабежніка [[Станіслаў Леўчанка|Станіслава Леўчанкі]] (нар. 28 ліпеня 1941), на 1979 год Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР налічваў 250 000 штатных супрацоўнікаў. Яшчэ звыш 750 000 таемных даносчыкаў супрацоўнічалі з КГБ унутры Савецкага Саюзу<ref>{{Кніга|аўтар=[[Станіслаў Леўчанка]].|частка=|загаловак=Супраць цячэньня. 10 гадоў у КДБ|арыгінал=Против течения. 10 лет в КГБ|спасылка=https://coollib.net/b/565214-stanislav-levchenko-protiv-techeniya-desyat-let-v-kgb/read|адказны=|выданьне=|месца=[[Нью-Ёрк]]|выдавецтва=Лібэрці|год=1988|старонкі=|старонак=264|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>. 6 траўня 1991 старшыня Вярхоўнага Савету [[РСФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня КГБ СССР [[Уладзімер Гаплікаў]] падпісалі пратакол аб стварэньні ў адпаведнасьці з рашэньнем Зьезду народных дэпутатаў РСФСР Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР (КГБ РСФСР), які мае статут саюзна-рэспубліканскага дзяржаўнага камітэта. 26 лістапада 1991 прэзыдэнт РСФСР Б. М. Ельцын падпісаў Указ аб пераўтварэньні КГБ РСФСР у Агенцтва Фэдэральнай бясьпекі РСФСР (АФБ РСФСР). 28 лістапада 1991 прэзыдэнт СССР [[Міхаіл Гарбачоў]] падпісаў Указ «Аб усталяваньні Часовага становішча аб Міжрэспубліканскай службе бясьпекі (МСБ)». 3 сьнежня 1991 прэзыдэнт СССР Міхаіл Гарбачоў падпісаў Закон «Аб рэарганізацыі органаў дзяржаўнай бясьпекі». На падставе Закону КГБ СССР быў скасаваны, і на пераходны пэрыяд на яго аснове створаныя Міжрэспубліканская служба бясьпекі (МСБ) і [[Цэнтральная служба выведкі СССР]]. 19 сьнежня 1991 прэзыдэнт РСФСР Барыс Ельцын падпісаў Указ «Аб стварэньні Міністэрства бясьпекі і ўнутраных справаў РСФСР» (МБВД). Пры гэтым была фактычна скасаваная МСБ. 14 студзеня 1992 Канстытуцыйны Суд [[Расея|РФ]] прызнаў неадпаведным Канстытуцыі РСФСР і адмяніў Указ Прэзыдэнта РСФСР «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі і ўнутраных справаў РСФСР». [[Файл:KGB Symbol.png|міні|160пкс|Сымбаль КГБ СССР]] [[Файл:KGB_Belarus_crest.svg|міні|120пкс|Сымбаль КГБ [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]]]] Аб далейшай гісторыі спэцслужбаў-пераемнікаў КГБ глядзіце артыкул [[Фэдэральная служба бясьпекі]]. == Старшыні == # [[Іван Сяроў]] (13 сакавіка 1954 — 8 сьнежня 1958), генэрал-палкоўнік, з 8 жніўня 1955 году — генэрал войска; # [[Аляксандар Шалепін]] (25 сьнежня 1958 — 13 лістапада 1961); # [[Уладзімер Сямічасны]] (13 лістапада 1961 — 18 траўня 1967), з 9 сьнежня 1963 году — генэрал-палкоўнік; # [[Юры Андропаў]] (18 траўня 1967 — 26 траўня 1982), з 17 сьнежня 1973 году — генэрал-палкоўнік, з 10 верасьня 1976 году — генэрал войска; # [[Віталій Федарчук]] (26 траўня — 17 сьнежня 1982), генэрал-палкоўнік; # [[Віктар Чэбрыкаў]] (17 сьнежня 1982 — 1 кастрычніка 1988), генэрал-палкоўнік, з 4 лістапада 1983 году — генэрал войска; # [[Уладзімер Гаплікаў]] (1 кастрычніка 1988 — 21 жніўня 1991), генэрал войска; # [[Вадзім Бакацін]] (23 жніўня — 22 кастрычніка 1991), генэрал-лейтэнант. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар = Складальнікі А.І.Какурын, Н.У.Пятроў|частка = |загаловак = Лубянка: Органы ВЧК-ОГПУ-НКВД-НКГБ-МГБ-МУС-КГБ, 1917—1991: Даведнік|арыгінал = Лубянка: Органы ВЧК-ОГПУ-НКВД-НКГБ-МГБ-МВД-КГБ, 1917—1991: Справ.|спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Масква|выдавецтва = Міжнародны фонд «Дэмакратыя»|год = 2003|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 5856461096}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.agentura.ru/ Agentura.Ru: Спэцслужбы пад кантролем] * [https://web.archive.org/web/20160409142544/http://www.memo.ru/history/NKVD/ZNAKI/index.htm Пятроў Н., Скоркін К. Ведамасныя ўзнагароды ў ВЧК-КГБ] * Какурын А., Пятроў Н. Структура Цэнтральнага апарата КГБ пры ГЛ СССР: [https://web.archive.org/web/20131213224238/http://www.memo.ru/history/NKVD/STRU/54-60.htm 1954—1960], [https://web.archive.org/web/20160409142544/http://www.memo.ru/history/NKVD/STRU/61-67.htm 1961—1967] * [https://web.archive.org/web/20061004083010/http://kgb.by/ Сайт КГБ РБ] * [http://www.fsb.ru/ Сайт ФСБ РФ] {{Халодная вайна}} [[Катэгорыя:Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР| ]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1954 годзе]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 1991 годзе]] an8c7w5xxpopgifbeyjq0emfttf9tt6 14 17908 2622930 2337090 2025-07-01T22:11:17Z FireDragonValo 69416 Changed colors of the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 2622930 wikitext text/x-wiki {{Блёк парталаў | Канада | Паўночная Амэрыка }} {{рамка|[[Файл:Flag of Canada (Pantone).svg|справа|100пкс|Сьцяг Канады]]}} {{Болей}} {{Праект|Канада}} [[Катэгорыя:Краіны Паўночнай Амэрыкі]] [[Катэгорыя:Краіны-сяброўкі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] 9j1bcld9bcvmisyjzby8pxjp9ale4k2 0 18252 2622722 2043502 2025-07-01T12:54:12Z CommonsDelinker 521 Выява [[c:file:10ica.png]] замененая на [[c:file:COA_La_Tinguiña_District_Ica_Peru.png]] карыстальнікам [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]]. Прычына: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]]. 2622722 wikitext text/x-wiki {{Адміністрацыйная адзінка |Назва = Іка |Назва ў родным склоне = Ікі |Арыгінальная назва = Departamento de Ica |Герб = COA La Tinguiña District Ica Peru.png |Сьцяг = |Краіна = [[Пэру]] |Гімн = |Статус = дэпартамэнт |Уваходзіць у = |Улучае = 5 правінцыяў і 43 акругі |Цэнтар = [[Іка (горад)|Іка]] |БуйныГорад = |БуйныяГарады = [[Іка (горад)|Іка]], [[Чынча Альта]], [[Назка]], [[Палпа]], [[Піска]] |ДатаЎтварэньня = |Кіраўнік = [[Ромулё Трывэньня Пінта]] |Назва пасады кіраўніка = Кіраўнік |Кіраўнік2 = |Назва пасады кіраўніка2 = |АфіцыйныяМовы = гішпанская, кечуа |Насельніцтва = 709 556 |Год перапісу = 2004 |Адсотак ад насельніцтва = |Месца паводле насельніцтва = |Шчыльнасьць = 33,3 |Месца паводле шчыльнасьці = |Нацыянальны склад = |Канфэсійны склад = |Плошча = 21 327,83 |Адсотак ад плошчы = |Месца паводле плошчы = |Максымальная вышыня = 3 796 |Сярэдняя вышыня = |Мінімальная вышыня = 0 |Шырата = |Даўгата = |Мапа = Perú · Ica.png |Памер мапы = |Мапа адміністрацыйнай адзінкі = |Памер мапы аа = |Часавы пас = |Скарачэньне = |ISO = PE-ICA |FIPS = |Тэлефонны код = 056 |Паштовыя індэксы = |Інтэрнэт-дамэн = |Код аўтамабільных нумароў = |Парамэтар1 = |Назва парамэтру 1 = |Сайт = http://www.regionica.gob.pe |Дадаткі = |Колер фону парамэтраў = {{Колер|Пэру}} |Колер фону герб-сьцяг = }} '''І́ка''' ({{мова-es|Ica}}, [[мова кечуа|на кечуа]]: ''Ika suyu'') — адзін з 24-х дэпартамэнтаў [[Пэру]]. Адміністрацыйны цэнтар — [[Іка (горад)|Іка]]. == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} {{Дэпартамэнты Пэру}} [[Катэгорыя:Іка (дэпартамэнт)| ]] cgpf8u5x2kq54yvl76fc6kbylrycfcx 0 18436 2622926 2475271 2025-07-01T20:58:09Z Plac Francyska 62646 жанр 2622926 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Падарожжа}} {{Музычны альбом | Назва = Падарожжа | Тып = Альбом | Выканаўца = [[ULIS]] | Год = 1999 | Вокладка = ULIS_Padarozza.jpg | Працягласьць = | Выдадзены = 2000 | Жанр = [[прагрэсіўны рок]], [[псіхадэлік-рок]], [[альтэрнатыўны рок]] | Выдавец = «Ковчег» | Прадусар = [[Вячаслаў Корань]] | Папярэдні = ''[[Ратуйце вашыя душы]]''<br />(1996) | Наступны = ''[[Lusterka]]''<br />(2003) |Мова=Беларуская}} '''''Падарожжа''''' — альбом беларускага рок-гурта [[ULIS]], запісаны ў 1999 годзе. == Зьмест == # «Сьпявай разам з намі» # «Падарожжа» # «Але ты заўжды тут» # «Ня ведаў, калі зьніч» # «Пажаданьне „старэйшага“ брата» # «Першы сьнег» # «У шыхце стаяў» # «Жыві так» # «Другія прыйдуць» # «Дзівак» # «Чаму?» # «Калядная» (беларуская народная) Бонус-трэкі: # «Краіна ў кратах» # «Краіна доўгай белай хмары» == Удзельнікі == * [[Вячаслаў Корань]]: [[гітара]], [[сьпеў]] * [[Віктар Самарукаў]]: [[бас-гітара]] * [[Аляксандар Быкаў]]: [[бубны]] == Выдаўцы == * [[ULIS]] * «[[Ковчег]]», Менск * [[Вячаслаў Корань]]: гукапрадусар, укладальнік альбому [[Катэгорыя:Альбомы ULIS]] ltz1new787u49y45wrcjdurdbxte7tf 0 23851 2622743 2562097 2025-07-01T13:43:56Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622743 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі Białoruskie Zeszyty Historyczne''' ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html «Białoruskie Zeszyty Historyczne» у Інтэрнэце] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // [[Беларускія гістарычныя сшыткі]]. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] 1j8vfs3xuomu2mbs18k67n3zkzoklyj 2622744 2622743 2025-07-01T13:44:13Z Ясамойла 35429 правапіс 2622744 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі Białoruskie Zeszyty Historyczne''' ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html «Białoruskie Zeszyty Historyczne» у Інтэрнэце] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] ae6dp17a9ljgk7bho0y1klz7gh1wupp 2622745 2622744 2025-07-01T13:45:41Z Ясамойла 35429 правапіс 2622745 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі Białoruskie Zeszyty Historyczne''' ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Вонкавыя спасылкі == * «[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] ik1b4oyus4p4d86wcwyty0iriprrwgh 2622746 2622745 2025-07-01T13:46:20Z Ясамойла 35429 правапіс 2622746 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі''' ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Вонкавыя спасылкі == * «[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] 8zfy85pcpcr26gylnnuxqmgn91nb1ag 2622747 2622746 2025-07-01T13:46:39Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622747 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі'''<ref>«[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]]</ref> ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Вонкавыя спасылкі == * «[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] fcwb5oeezlx8vnir56emo2tk1a3r704 2622748 2622747 2025-07-01T13:47:01Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622748 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі'''<ref>«[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]]</ref> ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * «[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] o771ac7k9hz53s154mnsjxvirgo4td6 2622749 2622748 2025-07-01T13:50:00Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622749 wikitext text/x-wiki {{Часопіс | назва = Беларускія гістарычныя сшыткі / Białoruskie Zeszyty Historyczne | выява = [[Файл:BZH.jpg|200пкс]] | подпіс = | тэматыка = гістарычны часопіс | пэрыядычнасьць = 2 разы на год | мова = [[беларуская мова|беларуская]], [[польская мова|польская]] | адрас = {{Сьцяг Польшчы}}вул. Замэнгофа, д. 27, 15-435, [[Беласток]], [[Польшча]] | рэдактар = | заснавальнік = | выдавец = [[Беларускае гістарычнае таварыства]] | краіна = {{Сьцяг Польшчы}} [[Польшча]] | дата заснаваньня = 1994 | аб'ём = | камплектацыя = | наклад = | ISSN = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)}} '''Беларускія гістарычныя сшыткі'''<ref>«[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]]</ref> ({{мова-pl|Białoruskie Zeszyty Historyczne}}) — друкаваны орган [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]], які выдаецца з 1994 ў [[Беласток]]у 2 разы на год на [[польская мова|польскай]] і [[беларуская мова|беларускай]] мовах. Публікуе навуковыя артыкулы, агляды, рэфэраты, біяграфічныя й архіўныя матэрыялы, рэцэнзіі. Публікацыі асьвятляюць палітычную, сацыяльную й гаспадарчую гісторыю [[Беларусь|Беларусі]], пытаньні культуры, дэмаграфіі, гістарычнае геаграфіі Беларусі, а таксама беларускі грамадзка-палітычны рух у [[Польшча|Польшчы]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * «[https://web.archive.org/web/20080401013124/http://kamunikat.org/bzh.html Беларускія гістарычныя сшыткі]» у [[Сеціва|сеціве]] * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // Беларускія гістарычныя сшыткі. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{Накід:Пэрыёдыка}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларускія часопісы]] [[Катэгорыя:Гістарычныя часопісы]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Часопісы на беларускай мове]] [[Катэгорыя:Часопісы на польскай мове]] [[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1994 годзе]] jwdzejy3wyxhw7z82wwt6il8e4cowhm 0 24586 2622929 2607909 2025-07-01T22:08:39Z Rotondus 11902 /* Вонкавыя спасылкі */ [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622929 wikitext text/x-wiki {{Манарх |Варыянт імя = {{мова-la||скарочана}} Gaius Iulius Caesar Augustus |Тытул = 1-ы [[Рымская імпэрыя|рымскі імпэратар]] }} '''Гай Ю́ліюс Цэ́зар Актавія́н А́ўгуст''' ({{мова-la|Gaius Iulius Caesar Octavianus}}), пры нараджэньні '''Гай Актавіюс Турын''' ({{мова-la|Gaius Octavius Thurinus|скарочана}}; 23 верасьня 63 да н. э., [[Рым]] — 19 жніўня 14 году, [[Нола]]) — рымскі палітык, першы [[Сьпіс імпэратараў Рымскай імпэрыі|імпэратар]] [[Старажытны Рым|Рыму]], заснавальнік прынцыпату пад іменем ''Imperator Caesar Augustus'', з 16 студзеня 27 году да н. э., [[Вялікі пантыфік]] з 12 году н. э. Бацька айчыны з 2 году да н. э. Унучаты пляменьнік [[Гай Юліюс Цэзар|Юліюса Цэзара]], усыноўлены ім у тэстаманце. Таксама шматкратны [[консул]] (43 да н. э., 33 да н. э., 31 да н. э. — 23 да н. э., 5 да н. э., 2 да н. э., [[народны трыбун]] ({{мова-la|Tribuniciae potestatis}}), з 23 да н. э.), цэнзар (з 29 да н. э.). Поўны тытул да моманту сьмерці: ''Imperator Caesar Divi filius Augustus, Pontifex Maximus, Consul XIII, Imperator XXI, Tribuniciae potestatis XXXVII, Pater Patriae'' (імпэратар-сын Боскага Цэзара, Аўгуст, Вялікі пантыфік, 13-ы консул, 21-ы імпэратар, нададзены ўладай народнага трыбуна 37 разоў, Бацька Айчыны). Актавіян набраў папулярнасьці і пасябраваў з [[Марк Туліюс Цыцэрон|Цыцэронам]]. У выніку бязьлітаснага змаганьня і сэрыі міжусобных войнаў Актавіян здабыў уладу, стаўшы першым імпэратарам і ўсталяваўшы стабільнасьць у краіне. Яму давялося сутыкнуцца зь іншым цэзарыянцам — [[Марк Антоніюс|Маркам Антоніюсам]], і каб мець ягоную прыхільнасьць, малады [[консул]] вымушаны быў даць згоду на забойства Цыцэрона. == Раньняе жыцьцё == Нарадзіўся ў [[Рым]]е 23 верасьня 63 году да н. э. Паходзіў з заможнага [[плебэі|плебэйскага]] роду, пераведзенага [[Гай Юліюс Цэзар|Юліюсам Цэзарам]] у [[патрыцыі]]. Ягоная бацькава сям’я паходзіла з вольскскага гораду [[Вэлетры]], які месьціўся блізу за 40 км на паўднёвы ўсход ад Рыму{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|5—6}}. Рос у становішчы сталай барацьбы за ўладу. [[Файл:RSC 0022 - transparent background.png|значак|зьлева|Манэта з выявай [[Гай Юліюс Цэзар|Юліюса Цэзара]] на авэрсе і багіняй [[Вэнэра (міталёгія)|Вэнэрай]] на рэвэрсе.]] Месцам ягонага нараджэньня быў маёнтак Бычая галава на [[Палятын]]скім пагорку, зусім побач з [[Рымскі форум|Рымскім форумам]]. У дзяцінстве ён атрымаў кагномэн Турын, мажліва, у гонар перамогі ягонага бацькі ў Турыі над купай паўсталых рабоў, якая адбылася празь некалькі гадоў пасьля ягонага нараджэньня{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|7}}. Ягоны бацька памёр у 59 годзе да н. э., калі Актавіяну было толькі чатыры гады{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|23}}. Маці малога ўзяла шлюб з былым намесьнікам [[Сырыя (рымская правінцыя)|Сырыі]] [[Люцыюс Марцыюс Філіп (консул 56 да н. э.)|Люцыюсам Марцыюсам Філіпам]]{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|4—8}}. Філіп заяўляў, што паходзіць ад самога [[Аляксандар Македонскі|Аляксандра Македонскага]]. Ён быў абраны консулам у 56 годзе да н. э., але не цікавіўся маладым Актавіянам. Празь перанаселенасьць Рыму Актавіян быў выпраўлены на выхаваньне ў родную вёску свайго бацькі. У выніку хлопчыка выхоўвала ягоная бабуля [[Юлія Малодшая (сястра Гая Юліюса Цэзара)|Юлія]], якія была сястрой [[Гай Юліюс Цэзар|Гая Юліюса Цэзара]]. Юлія памерла ў 52 або 51 годзе да н. э., і Актавіян асабіста зрабіў прамову на ейным пахаваньні{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|8}}<ref>Pelham, Henry Francis (1911). «Augustus». In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. Vol. 2 (11th ed.). Cambridge University Press. — С. 912.</ref>. З гэтага моманту ягоная маці і айчым сталі адыгрываць большую ролю ў ягоным выхаваньні. Праз чатыры гады ён атрымаў тогу сталасьці{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|8}}, якая сымбалізавала пераход да дарослага жыцьця. У 47 годзе да н. э. быў абраны ў [[Калегія пантыфікаў|Калегію пантыфікаў]]. На наступны год яму даручылі арганізаваць [[Старажытныя Алімпійскія гульні|грэцкія гульні]] ў гонар [[храм Вэнэры-Прамаці|храма Вэнэры-Прамаці]], пабудаванага Юліюсам Цэзарам{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|16}}. У адкрытым па сьмерці Цэзара [[тэстамэнт|тэстамэнце]] быў усыноўлены Цэзарам і атрымаў ад яго большую частку маёмасьці. Пасьля ваганьняў і насуперак матчынай волі Актавіян пастанавіў прыняць дары ў спадчыну, зьехаў у Рым, абвесьціў, што зробіць усё магчымае дзеля выкананьня пасьмяротнае волі Цэзара і адпомсьціць ягоным забойцам. Меў слабое здароўе, але імкнуўся ў [[палітыка|палітыку]] і, стаўшы [[цэзарыянец|цэзарыянцам]], ужо ў веку 15 гадоў выконваў дзяржаўныя даручэньні і пэўны час нават быў [[прэфэкт]]ам Рыму. == Шлях да ўлады == === Спадчыньнік Цэзара === Калі Гаюс Юліюс Цэзар быў забіты ў дзень [[сакавіцкія Іды|сакавіцкіх Ідаў]], то бок 15 сакавіка, 44 году да н. э., Актавіян быў ў [[Апалёнія Ілірыйская|Апалёніі]], дзе навучаўся і праходзіў вайсковую падрыхтоўку. Некаторыя афіцэры раілі яму схавацца ў войску ў [[Македонія (рымская правінцыя)|Македоніі]], але ён адмовіўся і адплыў у Італію, каб даведацца, ці мае ён якія-небудзь палітычныя пэрспэктывы або гарантыі бясьпекі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|9}}. Паводле рымскага заканадаўства, Цэзар ня меў законных дзяцей, таму ў сваім запавеце ён усыновіў Актавіяна, свайго праўнука-пляменьніка, зрабіўшы яго галоўным спадкаемцам{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|15}}. [[Марк Антоніюс]] пазьней абвінаваціў Актавіяна ў тым, што той атрымаў усынаўленьне праз інтымную блізкасьць з Цэзарам, аднак [[Гай Свэтоніюс Транквіл|Свэтоніюс]] назваў гэтыя словы палітычным паклёпам{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|68}}{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|71}}. Такога кшталту абвінавачаньні былі звычайнай зьявай у Рымскай рэспубліцы і часта выкарыстоўваліся дзеля зьнявагі і дыскрэдытацыі палітычных праціўнікаў<ref>Mihai, Andrei (24.08.2018). [https://web.archive.org/web/20210418141034/https://www.zmescience.com/science/history-science/rome-political-discourse-insults-24082018/ «In ancient Rome, political discourse was sometimes like an internet fight»]. ZME Science-US.</ref>. Прыбыўшы ў [[Леччэ|Люпію]] ля [[Брындызі|Брундызіі]], Актавіян даведаўся пра зьмест запавету Цэзара, і толькі тады ён пастанавіў стаць ня толькі ягоным палітычным пераемнікам, але і спадкаемцам дзьвюх трацінаў ягонай маёмасьці{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|9}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|14}}. [[Файл:Vincenzo Camuccini - La morte di Cesare.jpg|значак|Карціна ''«Сьмерць Цэзара»'' працы [[Вінчэнца Камучыні]].]] Па ўсынаўленьні Актавіян узяў сабе імя прадзядулі, стаўшы Гаем Юліюсам Цэзарам<ref>Levick, Barbara (2009). «Caesar’s Political and Military Legacy to the Roman Emperors». In Griffin, Miriam (ed.). A Companion to Julius Caesar. Oxford: Blackwell. — С. 209.</ref>. Згодна з рымскай традыцыяй, грамадзяне, якіх усыноўлівалі ў новую сям’ю, звычайна захоўвалі сваё старое радавое імя ў якасці кагномэну, аднак, хоць некаторыя ягоныя сучасьнікі і выкарыстоўвалі гэтае імя<ref>Cicero. [https://web.archive.org/web/20191224025904/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:latinLit:phi0474.phi057.perseus-lat1:16.14 «Letters to Atticus»]. Perseus Digital Library. — С. 16:14.</ref>, няма сьведчаньняў, што сам Актавіян афіцыйна карыстаўся імём Актавіянаў, бо гэта занадта відавочна падкрэсьлівала бы, што ён ёсьць пераемнікам{{Зноска|Mackay|2004|Mackay|160}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|10}}{{Зноска|Southern|1998|Southern|20—21}}. Гісторыкі звычайна называюць новага Цэзара Актавіянам у час паміж ягоным усыноўленьнем і прыняцьцём тытула Аўгуст у 27 годзе да н. э., каб пазьбегнуць блытаніны паміж забітым дыктатарам і ягоным спадкаемцам{{Зноска|Southern|1998|Southern|21}}. Актавіян ня мог разьлічваць на свае абмежаваныя фінансавыя сродкі, каб пасьпяхова быў прынятым у найвышэйшыя колы рымскай палітычнай герархіі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|9—10}}. Пасьля цёплага прыёму з боку жаўнераў Цэзара ў Брундызіі{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|19}} Актавіян запатрабаваў частку сродкаў, якія Цэзар выдаткаваў дзеля будучай вайны супраць [[Парцянская імпэрыя|Парцянскай імпэрыі]] на [[Блізкі Ўсход|Блізкім Усходзе]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|9—10}}. Гаворка ішла пра 700 мільёнаў сэстэрцыяў, якія захоўваліся ў Брундызіі, галоўнай базе ў Італіі дзеля ваенных апэрацыяў на ўсходзе{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|18}}. Пазьней пасьля Сэнацкага расьсьледаваньня, прысьвечанага зьнікненьню гэтых дзяржаўных сродкаў, не было зроблена аніякіх захадаў супраць Актавіяна, бо ён выкарыстаў гэтыя грошы дзеля фармаваньня войска супраць галоўнага ворага Сэнату — Марка Антоніюса{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|19}}. Актавіян зрабіў яшчэ адзін сьмелы крок у 44 годзе да н. э., калі без афіцыйнага дазволу прысабечыў сабе штогадовую даніну, якая трапляла з блізкаўсходняй правінцыі ў Італію{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|10}}{{Зноска|Eder|2005|Eder|18}}. Актавіян пачаў узмацняцца, далучаючы да сябе ў войска вэтэранаў легіёнаў Цэзара і войскі, прызначаныя дзеля пачатку парцянскай вайны, падкрэсьліваючы свой статус спадкаемцы Цэзара дзеля здабыцьця падтрымкі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|9}}. Падчас руху праз Італію ў бок Рыму ягоная прысутнасьць і нядаўна здабытыя фінансавыя сродкі прыцягнулі да яго шмат людзей, у тым ліку былых жаўнераў Цэзара, разьмешчаных у [[Кампанія (рэгіён)|Кампаніі]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|10}}. Да чэрвеня ён назьбіраў войска з 3 тысячаў адданых вэтэранаў, кожнаму зь якіх выплаціў бонус у 500 дэнарыяў{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|24}}{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|27}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|20}}. === Узмацненьне напружанасьці === [[Файл:Octave (13668015683).jpg|значак|зьлева|Бюст Актавіяна блізу 30 году да н. э.]] Прыбыўшы ў Рым 6 траўня 44 году да н. э., Актавіян выявіў, што консул Марк Антоніюс, былы хаўрусьнік Цэзара, мае няўстойлівае перамір’е з забойцамі былога дыктатара. Не зважаючы на тое, што 17 сакавіка ім была абвешчаная ўсеагульная амністыя, Антоніюсу ўдалося выгнаць большасьць зь іх з Рыму, дзякуючы запальнаму панегірыку на пахаваньні Цэзара, што падбухторыла грамадзкую думку супраць змоўшчыкаў{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|10}}. Антоніюс зьбіраў палітычную падтрымку, але Актавіян усё яшчэ меў магчымасьць супернічаць зь ім за лідэрства ў фракцыі прыхільнікаў Цэзара. Антоніюс страціў давер многіх рымлянаў і цэзарыянцаў, калі спачатку выступіў супраць таго, каб надаць Цэзару статус бога{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|11}}. Лічыцца, што Антоніюс адмовіўся перадаць Актавіяну грошы, якія належалі яму як усыноўленаму спадкаемцу Цэзара, мажліва, сьцьвярджаючы, што дзеля гэтага спатрэбіцца час, каб аддзяліць іх ад дзяржаўных фондаў{{Зноска|Rawson|1994|Rawson|472}}. Улетку Актавіян заручыўся падтрымкай вэтэранаў Цэзара і аб’яднаўся з сэнатарамі, многія зь якіх раней таксама падтрымлівалі Цэзара і бачылі ў Антоніюсу пагрозу дзяржаве. Пасьля няўдалай спробы вэтэранаў замірыць Актавіяна і Антоніюса, агрэсіўныя эдыкты Антоніюса супраць [[Марк Юніюс Брут|Брута]] і [[Гай Касіюс Лёнгін|Касіюса]] адштурхнулі ад яго мерных цэзарыянцаў у [[Сэнат Старажытнага Рыму|Сэнаце]], якіх пужала пэрспэктыва ўзнаўленьня грамадзянскай вайны{{Зноска|Rawson|1994|Rawson|474—476}}. У верасьні [[Марк Туліюс Цыцэрон]] пачаў сэрыю прамоваў, у якіх атакаваў Антоніюса, выяўляючы яго як пагрозу рэспубліканскаму ладу{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|26}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|30}}. === Першае сутыкненьне з Антоніюсам === Калі грамадзкая думка ў Рыме павярнулася супраць яго, а тэрмін ягоных консульскіх паўнамоцтваў набліжаўся да заканчэньня, Антоніюс паспрабаваў прасунуць законы, якія замацавалі б за ім правінцыю [[Цызальпійская Галія]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|11—12}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|21}}. Тым часам Актавіян зьбіраў прыватнае войска ў Італіі, сканцэнтраваўшыся на вэтэранах Цэзара, і 28 лістапада перацягнуў на свой бок два легіёны Антоніюса, паабяцаўшы ім грашовую ўзнагароду{{Зноска|Syme|1939|Syme|123—126}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|12}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|23}}. Сутыкнуўшыся зь вялікім і баяздольным войскам Актавіяна, Антоніюс зразумеў, што заставацца яму ў Рыме небясьпечна, і, на пацеху Сэнату, пакінуў горад, каб перайсьці да кіраваньня Цызальпійскай Галіяй, якая мусіла была перайсьці да яго 1 студзеня{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|23}}. Аднак гэтая правінцыя раней была прызначана [[Дэцым Юніюс Брут Альбін|Дэцыму Юніюсу Бруту Альбіну]], аднаму з забойцаў Цэзара, які адмовіўся саступаць яе Антоніюсу. У выніку Антоніюс узяў таго ў аблогу ў горадзе [[Модэна|Мутына]]{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|24}} і адхіліў усе пастановы Сэнату аб спыненьні баявых дзеяньняў. Сэнат ня меў уласнага войска, каб выканаць свае пастановы, што дало мажлівасьць Актавіяну, які ўжо валодаў уласнымі узброенымі сіламі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|12}}, узмацніць свае пазыцыі. Цыцэрон стаў на бок Актавіяна, адказваючы на кепікі Антоніюса на адраз Актавіяна, што, не зважаючы на ягонае паходжаньне і перайманьне імя Юліюса Цэзара, Актавіян ёсьць бліскучым прыкладам традыцыйнай пабожнасьці{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|29}}. На заклік Цыцэрона Сэнат узяў Актавіяна ў свой склад 1 студзеня 43 году да н. э., надаўшы яму таксама права галасаваць разам з былымі консуламі{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|23}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|13}}. Акрамя таго, Актавіян атрымаў права камандаваньня, што легалізавала яго як вайскавода. Актавіян поруч з консуламі [[Аўл Гірцыюс|Аўлам Гірцыюсам]] і [[Гай Вібіюс Панса Цэтроніян|Пансам]] выправіўся да Мутыны з мэтай зьняцьця аблогі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|13}}{{Зноска|Syme|1939|Syme|167}}. 7 студзеня ён атрымаў [[фасцыі]]<ref name="Fishwick">Fishwick, Duncan (2004). [https://books.google.com/books?id=7Ox5DwAAQBAJ «The Imperial Cult in the Latin West III, Part 3»]. Brill. — С. 250. — ISBN 9789047412762.</ref>, пасьля чаго гэтую дату пазьней адзначаў як пачатак сваёй публічнай кар’еры{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|24}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|13}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|160}}. Войскі Антоніюса былі разгромленыя 14 красавіка ў [[бітва пры Форуме Галёраў|бітве пры Форуме Галёраў]] і 21 красавіка ў [[бітва пры Мутыне|бітве пры Мутыне]], што прымусіла Антоніюса адступіць у [[Трансальпінская Галія|Трансальпінскую Галію]]. Абодва консулы былі забітыя, што пакінула Актавіяна адзіным вайскаводам{{Зноска|Syme|1939|Syme|173—174}}{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|157}}. Гэтыя перамогі далі яму першую ўхвалу як імпэратара, то бок тытулу, які раней прызначаўся пераможным камандзірам<ref name="Fishwick"/>. Сэнат надаў значна больш узнагародаў Дэцыму Бруту, чым Актавіяну, за перамогу над Антоніюсам, пасьля чаго паспрабаваў перадаць камандаваньне консульскімі легіёнамі Дэцыму Бруту{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|26—27}}. У адказ Актавіян застаўся ў [[Паданская раўніна|Паданскай даліне]] і адмовіўся даць дапамогу ў наступных апэрацыях супраць Антоніюса{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|27}}. У ліпені пасольства цэнтурыёнаў, накіраванае Актавіянам, увайшла ў Рым і патрабавала прызначыць Актавіянам консулам, бо пасада заставалася вакантнай па сьмерці Гірцыюса і Пансы{{Зноска|ChisholmFerguson|1981|Chisholm & Ferguson|32—33}}, а таксама з патрабаваньнем адмяніць указ, які абвяшчаў Антоніюса публічным ворагам{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|27}}. Калі гэтыя прапановы былі адхіленыя, ён падышоў да гораду з васьмю легіёнамі{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|27}} і зусім не сутыкнуўся з супрацівам у Рыме. У выніку 19 жніўня 43 году да н. э. Актавіян быў абраны консулам разам з сваім сваяком [[Квінт Пэдыюс|Квінтам Пэдыюсам]] як суконсулам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|15}}{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|28}}. Тым часам Антоніюс стварыў альянс з [[Марк Эміліюс Лепід|Маркам Эміліюсам Лепідам]], яшчэ адным вядучым цэзарыянцам{{Зноска|Syme|1939|Syme|176—186}}. === Другі трыюмвірат === ==== Праскрыпцыі ==== [[Файл:Antony with Octavian aureus.jpg|значак|[[Аўрэўс]] з партрэтамі Марка Антоніюса (зьлева) і Актавіяна (справа), выпушчаны ў 41 годзе да н. э. з нагоды стварэньня Другога трыюмвірату.]] У кастрычніку 43 году да н. э. падчас сустрэчы ля [[Балёньня|Бононіі]] Актавіян, Антоніюс і Лепід стварылі [[Другі трыюмвірат]]. Іхныя паўнамоцтвы былі афіцыйна зацьверджаныя Сэнатам 27 лістапада{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|16}}. Гэтае адкрытае прыўлашчаньне адмысловых паўнамоцтваў тэрмінам на пяць гадоў было легалізаванае законам, зацьверджаным плебэямі, у адрозьненьне ад неафіцыйнага [[Першы трыюмвірат|Першага трыюмвірату]], створанага [[Гнэй Пампэй|Пампэем]], Юліюсам Цэзарам і [[Марк Ліцыніюс Крас|Маркам Ліцыніюсам Красам]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|15}}{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|163}}. Трыюмвіры адразу ж пачалі з [[праскрыпцыя]]ў, у выніку якіх ад 130 да 300 сэнатараў і 2 тысячаў эквітаў былі абвешчаныя па-за законам, пазбаўлены сваёй маёмасьці і, у выпадку няздольнасьці ўцячы, жыцьця{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|16}}. Гэты дэкрэт трыюмвірату быў часткова матываваны неабходнасьцю назьбіраць грошы дзеля аплаты заробкаў войскам перад будучай вайной з забойцамі Цэзара, Маркам Юніюсам Брутам і Гаем Касіюсам Лёнгінам{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|164}}. За арышт асуджаных прызначаліся ўзнагароды, што стварала дадатковы стымул для іхняга пошуку, у той час як іхняя маёмасьць і актывы канфіскоўваліся трыюмвірамі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|16}}. Тагачасныя старажытнарымскія гісторыкі давалі супярэчлівыя зьвесткі адносна таго, які з трыюмвіраў быў найбольш адказны за праскрыпцыі і забойствы. Аднак усе крыніцы сыходзяцца на тым, што праскрыпцыі былі сродкам усіх трох кіраўнікоў ліквідаваць сваіх палітычных ворагаў<ref name="Scott">Scott, Kenneth (1933). «The Political Propaganda of 44–30 B.C.». Memoirs of the American Academy in Rome. 11: 7—49.</ref>. [[Марк Вэлей Патэркул]] сьцьвярджаў, што Актавіян спрабаваў пазьбегнуць праскрыпцыі службовых асобаў, тады як Лепід і Антоніюс былі ініцыятарамі гэтага працэсу. [[Касіюс Дыён]] бараніў Актавіяна, сьцьвярджаючы, што ён імкнуўся выратаваць як мага больш людзей, у той час як Антоніюс і Лепід, будучы старэйшымі і больш дасьведчанымі ў палітыцы, мелі значна больш ворагаў, зь якімі трэба было змагацца<ref name="Scott"/>. Гэтую вэрсію адхіліў Апіян, які настойваў, што Актавіян быў гэтак жа зацікаўлены ў зьнішчэньні сваіх ворагаў, як і Лепід з Антоніюсам<ref name="Scott"/>. [[Гай Свэтоніюс Транквіл|Свэтоніюс]] пісаў, што Актавіян быў неахвотны да праскрыпцыяў, але перасьледаваў сваіх ворагаў больш рашуча, чым астатнія трыюмвіры<ref name="Scott"/>. [[Плютарх]] згадваў, што праз праскрыпцыі бязьлітасна і цынічна цярпелі сябры і сваякі саміх трыюмвірам. Гэтак, Актавіян дазволіў праскрыпцыю на свайго хаўрасьніка Цыцэрона, у Антоніюса пацярпеў дзядзька паводле матчынай лініі консул [[Люцыюс Юліюс Цэзар (консул 64 да н. э.)|Люцыюс Юліюс Цэзар]], а ў Лепідавы брат [[Люцыюс Эміліюс Павал (консул 50 да н. э.)|Павал]] таксама атрымаў праскрыпцыю<ref name="Scott"/>. ==== Бітва пры Філіпах і падзел тэрыторыі ==== [[Файл:S0484.4.jpg|значак|зьлева|Выбіты ў 18 годзе да н. э. [[Дэнары]] з выявай Аўгуста.]] 1 студзеня 42 году да н. э. Сэнат пасьмяротна вызнаў Гая Юліюса Цэзара богам Рымскай дзяржавы. Гэта дазволіла Актавіяну яшчэ больш умацаваць свае пазыцыі, бо гэта падкрэсьлівала ягоны статус як сына боскага{{Зноска|Syme|1939|Syme|202}}. Антоніюс і Актавіян выправілі 28 легіёнаў марскім шляхам, каб сутыкнуцца з арміямі Брута і Касіюса, якія ўмацаваліся ў Грэцыі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|17}}. У кастрычніку 42 году да н. э. адбыліся дзьве [[бітва пры Філіпах|бітвы пры Філіпах]] у Македоніі, у выніку якіх войска цэзарыянцаў атрымала перамогу, а Брут і Касіюс скончылі жыцьцё самагубствам. Пазьней Марк Антоніюс выкарыстоўваў гэтыя бітвы як аргумэнт супраць Актавіяна, сьцьвярджаючы, што перамога была дасягнута дзякуючы ягонаму войску. Ён таксама абвінавачваў Актавіяна ў баязьлівасьці, бо той перадаў беспасярэдне вайсковае камандаваньне [[Агрыпа|Марку Віпсаніюсу Агрыпу]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|17—18}}. Пасьля бітвы пры Філіпах паміж кіраўнікамі Другога трыюмвірату была складзеная новая тэрытарыяльная дамова. [[Галія]] і правінцыя [[Гішпанія (рымская правінцыя)|Гішпанія]] перайшлі пад кіраваньне Актавіяна. Антоніюс выправіўся на ўсход, у Эгіпет, дзе склаў хаўрус з [[Клеапатра]]й, то бок былой каханкай Гая Юліюса Цэзара і маці ягонага сына [[Пталемэй XV Цэзарыён|Цэзарыёна]]. Лепід атрымаў у кіраваньне правінцыю Афрыка, аднак быў адцесьнены Антоніюсам, які саступіў Гішпанію на карысьць Актавіяна{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|18}}. Актавіяну давялося вырашаць, дзе ў Італіі расьсяліць дзясяткі тысячаў вэтэранаў македонскай кампаніі, якім трыюмвіры абяцалі дэмабілізацыю. Дзясяткі тысяч тых, хто змагаўся на рэспубліканскім баку, то бок пад камандаваньнем Брута і Касіюса, маглі лёгка перайсьці на бок палітычнага суперніка Актавіяна, калі б іх не задаволілі, таму яны таксама патрабавалі зямлі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|18}}. Аднак дзяржаўных земляў, якія можна было б разьмеркаваць паміж імі, больш не засталося, таму Актавіян апынуўся перад выбарам, то бок адчужыць землі ў рымскіх грамадзянаў, выклікаўшы іхнюю незадаволенасьць, або раззлаваць шматлікіх рымскіх жаўнераў, якія маглі б зладзіць паўстаньне ў самім сэрцы Італіі. Актавіня абраў першы варыянт{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|18—19}}. Жаўнеры атрымалі надзелы ў васямнаццаці рымскіх гарадах, прычым многія былыя жыхары местаў былі вымушаныя цалкам або часткова пакінуць свае дамы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|19}}. ==== Паўстаньне і шлюбныя зьвязы ==== Незадаволенасьць палітыкай па расьсяленьні жаўнераў Актавіяна падштурхнула многіх перайсьці на бок [[Люцыюс Антоніюс|Люцыюса Антоніюса]], брата Марка Антоніюса, які карыстаўся падтрымкай большасьці ў Сэнаце. Тым часам Актавіян запатрабаваў разжэнства з [[Кляўдыя Пульхра|Кляўдыяй]], дачкой [[Фульвія|Фульвіі]] (жонкі Антоніюса) і ейнага першага мужа [[Публіюс Клёдыюс Пульхр|Публіюса Клёдыюса Пульхра]]. Ён вярнуў Кляўдыю маці, заяўляючы, што іхны шлюб аніколі ня браўся. Фульвія пастанавіла сабе дзейнічаць. Разам з Люцыюсам Антоніюсам яна сабрала войска ў Італіі, каб адстойваць правы Антоніюса супраць Актавіяна. Аднак іхная палітычная і вайсковая авантура была рызыкоўнай, бо рымскае войска ўсё яшчэ залежала ад трыюмвіраў у пытаньні заробкаў. У выніку Люцыюс і ягоныя прыхільнікі апынуліся ў аблозе ў [[Пэруджа|Пэрузіі]], дзе ў пачатку 40 году да н. э. Актавіян прымусіў іх здацца{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|19}}. [[Файл:Domus-augusti-2.jpg|значак|Фрэскі ўнутры дома Аўгуста, то бок ягонай рэзыдэнцыі падчас панваньня ў якасці імпэратара.]] Люцыюс і ягонае войска былі ўратаваныя толькі дзякуючы сваяцтву з Антоніюсам, які меў вялікую ўладу на ўсходзе. Фульвію выслалі ў [[Сыкіён]], які ў нас час месьціцца ў Грэцыі{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|32}}. Аднак Актавіян не меў літасьці да астатніх прыхільнікаў Люцыюса. 15 сакавіка, у гадавіну забойства Гая Юліюса Цэзара, ён загадаў пакараць сьмерцю 300 рымскіх сэнатараў і эквітаў за іхнюю падтрымку Люцыюса{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|20}}. Пэрузія была разрабаваная і спаленая як папярэджаньне іншым{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|32}}. Гэтая крывавая падзея запляміла рэпутацыю Актавіяна і выклікала асуджэньне многіх сучасьнікаў, у тым ліку паэта аўгустаўскай эпохі [[Сэкст Прапэрцыюс|Сэкста Прапэрцыюса]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|20}}. [[Сэкст Пампэй]], сын Гнэя Пампэя і па-ранейшаму паўстанцкі генэрал, пасьля перамогі Гая Юліюса Цэзара над ягоным бацькам, замацаваўся ў [[Сыцылія|Сыцыліі]] і [[Сардынія|Сардыніі]] паводле пагадненьня, дасягнутага з Другім трыюмвіратам у 39 годзе да н. э.{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|162}} Як Антоніюс, гэтак і Актавіян спрабавалі скласьці з Пампэем хаўрус. Актавіян здолеў часова дамовіцца зь ім у 40 годзе да н. э., калі ён ажаніўся з [[Скрыбонія]]й, сястрой (ці дачкой) цесьця Пампэя [[Люцыюс Скрыбоніюс Лібон (консул 34 да н. э.)|Люцыюса Скрыбоніюса Лібона]]. Скрыпонія нарадзіла Актавіяну дачку [[Юлія Старэйшая|Юлію]], у той жа дзень, калі ён кінуў яе, каб ажаніцца зь [[Лівія Друзыльля|Лівіяй Друзыльляй]], крыху больш чым праз год пасьля іхняга вясельля{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|20}}. Тым часам у Эгіпце Антоніюс меў сувязь з Клеапатрай і стаў бацькам іхных сумесных трох дзяцей. Разумеючы, што ягоныя стасункі з Актавіянам пагаршаюцца, Антоніюс пакінуў Клеапатру і ў 40 годзе да н. э. зь вялікім войскам выправіўся ў Італію, дзе аблажыў [[Брындызі|Брундызію]]. Аднак новы канфлікт аказаўся непрымальным дзеля абодвух бакоў. Іхныя цэнтурыёны, якія сталі ўплывовымі палітычнымі фігурамі, адмовіліся змагацца адзін з адным, паколькі ўсе яны некалі служылі Цэзару, і іхныя легіёны на ўзор вайскаводам адмовіліся ад змаганьня. Тым часам у Сыкіёне жонка Антоніюса Фульвія раптоўна памерла ад хваробы, калі ён быў на шляху да яе. Сьмерць Фульвіі і мяцеж цэнтурыёнаў дазволілі двум трыюмвірам прыйсьці да замірэньня{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|21}}{{Зноска|Eder|2005|Eder|19}}. Увосень 40 году да н. э. Актавіян і Антоніюс зацьвердзілі Брундызійскую дамову, паводле якой Лепід заставаўся ў Афрыцы, Антоніюс — на ўсходзе, а Актавіян — на захадзе. Італьянскі паўвостраў заставаўся адкрытым для ўсіх трох трыюмвіраў дзеля набору ў войска, але фактычна гэтае палажэньне было бескарысным для Антоніюса на ўсходзе. Каб яшчэ мацней замацаваць хаўрус з Антоніюсам, Антоніюс узяў шлюб з [[Актавія Малодшая|Актавіяй Малодшай]], то бок Актавіянавай сястрой, у канцы 40 году да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|21}} ==== Вайна супраць Сэкста Пампэя ==== Сэкст Пампэй пагражаў Актавіяну ў Італіі, перашкаджаючы пастаўкам збожжа празь [[Міжземнае мора]] на паўвостраў. Ягоны ўласны сын быў прызначаны кіраўніком флёту, каб справакаваць масавы голад у Італіі{{Зноска|Eder|2005|Eder|19}}. Улічваючы ўладу Пампэя над морам, ён узяў сабе тытул сына [[Нэптун (міталёгія)|Нэптуна]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|22}}. Часовае замірэньне было дасягнутае ў 39 годзе да н. э. У выніку [[Мізэнскае пагадненьне|Мізэнскага пагадненьня]] блякада Італіі была зьнята пасьля таго, як Актавіян саступіў Пампэю Сардынію, [[Корсыка|Корсыку]], Сыцылію і [[Пэляпанэс]], а таксама гарантаваў яму пасаду консула на 35 год да н. э.{{Зноска|Eder|2005|Eder|19}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|22}} [[Файл:Denarius Sextus Pompeius-Scilla.jpg|значак|зьлева|[[Дэнары]] Сэкста Пампэя, які біўся пасьля перамогу Пампэевага флёту над Актавіянам.]] Тэрытарыяльнае пагадненьне паміж трыюмвіратам і Сэкстам Пампэем пачало нішчыцца пасьля таго, як Актавіян кінуў з Скрыбоніяй і ажаніўся зь Лівіяй 17 студзеня 38 году да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|23}} Адзін з вайскова-марскіх камандзіраў Пампэя здрадзіў яму і перадаў Корсыку і Сардынію Актавіяну. Аднак у Актавіяна бракавала рэсурсаў, каб самастойна супрацьстаяць Пампэю, таму было дасягнутае пагадненьне аб падаўжэньні дзейнасьці Другога трыюмвірата яшчэ на пяцігадовы тэрмін, пачынаючы з 37 году да н. э.{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|163}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|24}} Падтрымліваючы Актавіяна, Антоніюс разьлічваў на дапамогу ў сваёй кампаніі супраць Парцянскай імпэрыі, бо ён імкнуўся адпомсціць за разгром Рыму ў [[бітва пры Карах|бітве пры Карах]] у 53 годзе да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|24}} У дамоўленасьці, дасягнутай у [[Таранта|Тарэнце]], Антоніюс здолеў надаць Актавіяну 120 караблёў у барацьбе супраць Пампэя, у той час як Актавіян павінен быў выправіць 20 тысяч легіянэраў Антоніюсу на ягоную вайну супраць парцянаў. Аднак, Актавіян выправіў толькі дзясятую частку з абяцаных войскаў, што Антоніюс палічыў наўмыснай правакацыяй{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|25}}. Актавіян і Лепід пачалі сумесную ваенную апэрацыю супраць Сэкста ў Сыцыліі ў 36 годзе да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|25—26}} Не зважаючы на цяжкасьці для Актавіяна, флёт Сэкста Пампэя быў амаль цалкам зьнішчаны 3 верасьня генэралам Агрыпам ў марскім [[бітва пры Науляху|баі пры Науляху]]. Сэкст уцёк на ўсход з сваімі рэшткамі ад войска, дзе праз год ён быў захоплены і забіты ў [[Мілет|Мілеце]] адным з генэралаў Антоніюса. Калі Лепід і Актавіян прымалі капіталяцыю ад Пампэя, Лепід паспрабаваў забраць Сыцылію сабе. Аднак войскі Лепіда здрадзілі яму і перайшлі на бок Актавіяна, паколькі былі стомленыя ад баявых дзеяньняў і паддаліся на абяцанкі Актавіяна аб атрыманьні грошаў{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|26}}. Лепід скарыўся Актавіяну. Яму было дазволена захаваць пасаду [[вялікі пантыфік|вялікага пантыфіка]], але ён быў вымушаны пакінуць трыюмвірат. Ягоная публічная кар’ера была скончаная, і ён фактычна быў выселены на вілу ў Італіі{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|164}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|26}}. Ягоныя тэрыторыі былі падзеленыя паміж Актавіянам на захадзе і Антоніюсам на ўсходзе. Актавіян забясьпечыў грамадзянам Рыму іхныя правы на маёмасьць, каб падтрымаць мір і стабільнасьць у сваёй частцы імпэрыі. Гэтым разам ён надаў зямлю сваім жаўнерам па-за межамі Італіі, а таксама вярнуў 30 тысяч нявольнікаў, якія зьбеглі і далучыліся да войска і флёту Пампэя, іхным былым рымскім уладарам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|26—27}}. Актавіян дамогся ад Сэнату наданьня яму, ягонай жонцы і сястры [[народны трыбун|трыбунскай]] непарушнасьці, каб займець уласную бясьпеку, а таксама бясьпеку Лівіі і Актавіі, калі ён вернецца ў Рым{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|27—28}}. ==== Вайна супраць Антоніюса і Клеапатры ==== [[Файл:Sir Lawrence Alma-Tadema - The Meeting of Antony and Cleopatra.jpg|значак|Карціна ''«Сустрэча Антоніюса і Клеапатры»'' працы [[Лоўрэнс Альма-Тадэма|Лоўрэнса Альма-Тадэмы]].]] Тым часам кампанія Антоніюса супраць Парцянскай імпэрыі скончылася катастрофай, што пагоршыла ягоны імідж лідэра. А ўсяго толькі 2 тысячаў легіянэраў, надасланых Актавіанам да Антоніюса, было замала, каб аднавіць ягоныя сілы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|29}}. Зь іншага боку, Клеапатра магла аднавіць армію Антоніюса, тым болей, што яны мелі рамантычныя стасункі, таму Антоніюс пастанавіў сабе выправіць Актавію назад у Рым{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|29—30}}. Актавіян выкарыстаў гэта дзеля распаўсюду сваёй прапаганды, якая сьцьвярджала, што Антоніюс робіцца меншым рымлянінам, чым ён быў раней, бо адмовіўся ад легітымнай рымскай жонкі на карысьць «усходняй прыгожай жанчыны»{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|30}}. У 36 годзе да н. э. Актавіян выкарыстаў палітычны хітрык, каб зрабіць сябе ў вачох грамадзкасьці менш аўтакратычным, а Антоніюса — больш вінаватым, абвесьціўшы, што грамадзянскія войны падыходзяць да канца, і што ён гатовы адмовіцца ад пасады трыюмвіра толькі, калі Антоніюс зробіць тое ж самае. Антоніюс адмовіўся ад гэтага{{Зноска|Eder|2005|Eder|20}}. Рымскія войскі захапілі [[Вялікая Армэнія|Армэнію]] ў 34 годзе да н. э., і Антоніюс зрабіў свайго сына, [[Аляксандар Гэліёс|Аляксандра Гэліёса]], кіраўніком Армэніі. Ён таксама надаў Клеапатры тытул каралевы каралёў, што Актавіян выкарыстаў, каб пераканаць Сэнат, што Антоніюс мае намер зьменшыць перавагу Рыму{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|30}}. Актавіян стаў кансулам зноў 1 студзеня 33 году да н. э. і распачаў наступную сэсію Сэнату з рашучымі нападамі на Антоніюса ды ягоных сваякоў{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|31}}. [[Файл:Castro Battle of Actium.jpg|значак|зьлева|[[Бітва пры Акцыюме]] пэндзля мастака [[Ляўрэйс Кастра|Ляўрэйса Кастра]].]] Разлад паміж Антоніюсам і Актавіанам прывёў да таго, што вялікая частка сэнатараў, а таксама абодва кансулы таго году, пакінулі Рым і перайшлі на бок Антоніюса. Аднак Актавіян атрымаў двух важных дэзэртэраў ад Антоніюса ўвосень 32 году да н.э. Гэтак да ягонага лягеру далучыліся Мунацыюс Плянк і Марк Тыцыюс{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|32—24}}. Гэтыя перабежчыкі выкрылі Актавіану ўсе падрабязнасьці, якія пацьвердзілі абвінавачаньні супраць Антоніюса ў Сэнаце{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|34}}. Актавіян увайшоў у [[храм Вэсты]] і здабыў сакрэтны тэстамэнт Антоніюса, які ён адразу ж апублікаваў. Тэстамэнт прадугледжваў перадачу тэрыторыяў, якія былі захопленыя Рымам, як каралеўствы дзеля сыноў Антоніюса, а таксама абвяшчала [[Александрыя|Александрыю]] месцам, дзе яго і ягоную каханую Клеапатру пахаваюць{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|34—35}}{{Зноска|Eder|2005|Eder|21—22}}. У канцы 32 году да н. э. Сэнат афіцыйна ўхваліў пастанову аб скасаваньня ў Антоніюса паўнамоцтваў консула ды абвесьціў вайну рэжыму Клеапатры ў Эгіпце{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|35}}{{Зноска|Eder|2005|Eder|22}}. У пачатку 31 году да н. э. Антоніюс і Клеапатра часова знаходзіліся ў Грэцыі, калі Актавіан здабыў першую перамогу. Флёт Агрыпы пасьпяхова пераправіўся праз [[Адрыятычнае мора]], чым адрэзаў асноўныя сілы Антоніюса і Клеапатры ад марскіх паставак. Актавіан высадзіўся на мацярыку ля вострава [[Корфу|Каркіра]] і паціху рухаўся на поўдзень. Апынуўшыся ў пастцы на зямлі і на моры, дэзэртэры з арміі Антоніюса штодня пераходзілі на бок Актавіана, у той час як войскі Актавіана мелі дастаткова часу дзеля падрыхтоўкі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|37}}. Флёт Антоніюса праскочыў праз затоку [[Акцыюм]]у на захадзе Грэцыі ў адчайнай спробе выйсьці з-пад марской блякады. Аднак, там ягоны флёт сутыкнуўся з куды большым флётам зь меншых, больш манэўраных караблёў, ачоленых Агрыпам і [[Гай Сосіюс|Гаем Сосіюсам]], у выніку чаго адбылася [[бітва пры Акцыюме]] 2 верасьня 31 году да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|38}} Антоніюс і ягоныя захаваныя сілы былі выратаваныя толькі дзякуючы флёту Клеапатры, які чакаў недалёка{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|38—39}}. Праз год, 1 жніўня 30 году да н. э., Актавіан разграміў войскі Антоніюса і Клеапатры ў Александрыі, пасьля чаго небаракі скончылі жыцьцё самагубствам. Антоніюс кінуўся на свой меч, а Клеапатра атруцілася, насуперак папулярнаму меркаваньню, што яе джганула [[асьпіды|асьпіда]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|39}}. Актавіан выкарыстаў свой статус спадчыньніка Цэзара дзеля прасоўваньня ўласнай палітычнай кар’еры і добра разумеў небясьпеку, калі нехта іншы спрабаваў бы зрабіць тое ж самае. Таму ён прыслухаўся да парады грэцкага філёзафа [[Арый Дыдым|Арыя Дыдыма]] і загадаў забіць Цэзарыёна, адначасна захаваўшы жыцьцё дзецям Клеапатры ад Антоніюса, за выключэньнем старэйшага сына Антоніюса<ref>Green, Peter (1990). [https://archive.org/details/alexandertoactiu0000gree «Alexander to Actium: The Historical Evolution of the Hellenistic Age. Hellenistic Culture and Society»]. Berkeley: University of California Press. — С. 697. — ISBN 978-0-520-05611-4.</ref>{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|171}}. Раней Актавіан не выяўляў асаблівай літасьці да тых, хто здаваўся, і дзеіў так, што часта выклікала незадаволенасьць сярод рымлянаў. Аднак пасьля бітвы пры Акцыюме ён праяўляў літасьць да многіх сваіх супернікаў{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|49}}. == Як адзіны кіраўнік Рыму == [[Файл:Octavian aureus circa 30 BCE.jpg|значак|[[Аўрэўс]] з выявай Актавіяна блізу 30 году да н. э.]] Пасьля Акцыюму і паразы Антоніюса ды Клеапатры Актавіян апынуўся ў становішчы, якое дазваляла яму кіраваць усёй рэспублікай пад неафіцыйным [[прынцыпат]]ам{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|34—35}}, але дзеля дасягненьня гэтай мэты ён мусіў пашыраць сваю ўладу паступова. Рабіў ён гэта асьцярожна, заручаючыся падтрымкай Сэнату і народа, прытрымліваючыся рэспубліканскіх традыцый Рыму і робячы выгляд, што не імкнецца да [[дыктатура|дыктатуры]] ці [[манархія|манархіі]]{{Зноска|Eder|2005|Eder|24—25}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|38—39}}. Вярнуўшыся ў Рым, Актавіян і Агрыпа былі абраныя Сэнатам консуламі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|45}}. Гады грамадзянскай вайны пакінулі Рым у стане амаль поўнага безладзьдзя, але рэспубліка не была гатовая прыняць уладу Актавіяна як дэспата. У той жа час ён ня мог адмовіцца ад сваёй улады, бо гэта магло прывесьці да новых грамадзянскіх войнаў паміж рымскімі вайскаводамі. Нават калі б ён не жадаў займаць кіроўнае становішча, ягоная роля патрабавала руплівасьці аб дабрабыце Рыму і правінцыяў. З гэтага моманту галоўнымі мэтамі Актавіяна сталіся вяртаньне Рыму стабільнасьці, законнасьці і грамадзкага ладу празь зьняцьцё палітычнага ціску з судоў і забесьпячэньне свабодных выбараў — хоць бы толькі намінальна{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|44—45}}. === Першае пагадненьне === 13 студзеня 27 году да н. э. Актавіян публічна прадэманстраваў вяртаньне поўнай улады Сэнату і адмову ад свайго кантролю над рымскімі правінцыямі і іхнымі арміямі. Аднак падчас ягонага консульства Сэнат меў мала ўлады ў заканатворчым працэсе і ня мог самастойна прасоўваць законы на абмеркаваньне. Зважаючы на тое, што Актавіян больш не кантраляваў правінцыі і іхныя войскі наўпрост, ён захаваў вернасьць як дзейных жаўнераў, гэтак і вэтэранаў. Кар’ера многіх ягоных прыхільнікаў залежыла ад ягонай падтрымкі, бо ягоная фінансавая моц не мела сабе роўных ува ўсёй Рымскай рэспубліцы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|45—50}}. [[Файл:Statue de L'Empereur Auguste - MR 99 - Ma 1278.jpg|значак|зьлева|Статуя імпэратара Актавіяна. Мармуровая галава статуі была зробленая блізу 30—20 гадоў да н. э., а цела скульптуры датуецца II стагодзьдзем н. э.]] У значнай ступені грамадзкасьць ведала пра велізарныя фінансавыя рэсурсы, якімі кіраваў Актавіян. У 20 годзе да н. э. ён ня здолеў пераканаць дастатковую колькасьць сэнатараў прафінансаваць будаўніцтва і падтрыманьне дарожнай сеткі ў Італіі, таму ён узяў гэтую адказнасьць на сябе. Гэтая дапамога была паказаная на рымскіх манэтах, якія білі ў 16 годзе да н. э., пасьля таго як ён ахвяраваў велізарныя сумы ў дзяржаўную казну{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|80}}. Аднак, на думку гісторыка [[Гаўард Скалард|Гаўарда Скаларда]], улада Актавіяна грунтавалася пераважна на вайсковай моцы, і канчатковай гарантыяй ягонага аўтарытэту была сіла, якой бы замаскаванай яна не здавалася{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|211}}. Сэнат прапанаваў Актавіяну, пераможцу ў грамадзянскіх войнах Рыму, зноў узяць пад свой кантроль правінцыі. Гэтая прапанова фактычна была ратыфікацыяй пазаканстытуцыйнай улады Актавіяна. Праз Сэнат ён мог рабіць выгляд, што прытрымліваецца дзейнай [[канстытуцыя Рымскай рэспублікі|канстытуцыі]]. Выяўляючы знарочыстую неахвоту, ён узяў дзесяцігадовую адказнасьць за кіраваньне правінцыямі, якія лічыліся нестабільнымі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|46}}{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|210}}. У перададзеныя Актавіяну правінцыі ўваходзіла значная частка заваяванага рымскага сьвету, у тым ліку ўся Гішпанія, Галія, Сырыя, [[Кілікія]], [[Кіпр (рымская правінцыя)|Кіпр]] і [[Эгіпет (рымская правінцыя)|Эгіпет]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|46}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|34}}. Больш за тое, кантроль над гэтымі правінцыямі надаваў Актавіяну ўладу над большасьцю рымскіх легіёнаў{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|34}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|47}}. Пакуль Актавіян выконваў абавязкі консула ў Рыме, ён накіроўваў сэнатараў у правінцыі, якія былі пад ягоным кантролем, у якасьці сваіх прадстаўнікоў, каб яны кіравалі мясцовымі справамі і забясьпечвалі выкананьне ягоных загадаў. Правінцыі, якія не знаходзіліся пад кантролем Актавіяна, кіраваліся губэрнатарамі, абранымі Сэнатам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|47}}. Актавіян стаў найбольш уплывовай палітычнай фігурай у Рыме і ў большасьці ягоных правінцыяў, але ён ня меў манаполіі на палітычную і вайсковую ўладу{{Зноска|Eder|2005|Eder|24}}. Сэнат усё яшчэ кантраляваў Паўночную Афрыку, важнага рэгіянальнага вытворцу збожжа, а таксама [[Ілірыя|Ілірыю]] і [[Македонія (рымская правінцыя)|Македонію]] — дзьве стратэгічныя тэрыторыі зь некалькімі легіёнамі{{Зноска|Eder|2005|Eder|24}}. Аднак у распараджэньні Сэнату былі толькі пяць ці шэсьць легіёнаў, разьмеркаваных паміж трыма сэнатарскімі праконсуламі, у той час як пад кантролем Актавіяна было дваццаць легіёнаў, таму ўплыў Сэнату на гэтыя тэрыторыі не ўяўляў для яго ані палітычнай, ані вайсковай загрозы{{Зноска|Eder|2005|Eder|24—25}}{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|211}}. Кантроль Сэнату над некаторымі рымскімі правінцыямі дапамагаў падтрымліваць рэспубліканскі фасад аўтакратычнага прынцыпату. Акрамя таго, кіраваньне Актавіянам цэлымі правінцыямі адпавядала прэцэдэнтам рэспубліканскай эпохі, калі такія выбітныя рымляне, як то Пампэй, атрымлівалі падобныя вайсковыя паўнамоцтвы падчас крызісаў і нестабільнасьці{{Зноска|Eder|2005|Eder|24—25}}. === Названы Аўгустам === [[Файл:Augustus first century aureus obverse.png|значак|[[Аўрэўс]] з выявай Аўгуста блізу 13 году. На манэце выбітыя словы: «Цэзар Аўгуст, Бацька Айчыны».]] 16 студзеня 27 году да н. э. Сэнат надаў Актавіяну новы тытул — Аўгуст{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|50}}. Слова Аўгуст паходзіць ад лацінскага augere, што значыць «павялічваць». Яго можна перакласьці як «слаўны» або «ўзвышаны»{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|50}}. Гэты тытул меў хутчэй рэлігійны, чым палітычны характар і сьведчыў аб тым, што Актавіян цяпер набліжаўся да боскасьці{{Зноска|Eder|2005|Eder|24}}. Імя Аўгуст было таксама больш прымальным, чым [[Ромул]] — папярэдні варыянт, які ён прыдумаў для сябе, спасылаючыся на легендарнага заснавальніка Рыму і сымбалізуючы другое заснаваньне гораду{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|49}}. Аднак тытул Ромул быў занадта моцна павязаны з манархічнымі ўяўленьнямі, чаго Актавіян спрабаваў унікаць{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|149}}. Сэнат таксама зацьвердзіў ягоны статус прынцэпса, што ад пачатку азначала сэнатара з найвышэйшым аўтарытэтам<ref>Roberts, John (2007). [http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100345995 «Princeps senatus»]. Oxford Dictionary of the Classical World. Oxford Reference. — С. 858. — [[doi:10.1093/acref/9780192801463.001.0001]]. ISBN 978-0-19-280146-3.</ref>, але ў гэтым выпадку фактычна стала амаль царскім тытулам кіраўніка, які быў першым сярод іншых{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|149}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|3}}. Ганаровы тытул Аўгуст перайшоў у спадчыну да ўсіх будучых імпэратараў і стаў асноўным тытулам кіраўнікоў дзяржавы<ref>Hammond, Mason (1957). «Imperial Elements in the Formula of the Roman Emperors during the First Two and a Half Centuries of the Empire». Memoirs of the American Academy in Rome. 25: 29—31.</ref>. У выніку сучасныя гісторыкі звычайна разглядаюць гэты момант як пачатак ягонага панаваньня як «імпэратара». Сам Аўгуст, здаецца, адлічваў сваё панаваньне ад 27 году да н. э. [[Файл:Arch of Augustus at Ariminum, dedicated to the Emperor Augustus by the Roman Senate in 27 BC, the oldest Roman arch which survives, Rimini, Italy (19948839545).jpg|значак|зьлева|Арка Аўгуста ў [[Рыміні]].]] Аўгуст называў сябе «імпэратарам Цэзарам, сынам абагаўлёнага». Гэтым тытулам ён падкрэсьліваў сваю сваяцкую сувязь з абагаўлёным Юліюсам Цэзарам, а выкарыстаньне слова імпэратар сымбалізавала непарыўную повязь з рымскай традыцыяй перамогаў. Ён ператварыў Цэзара, які першапачаткова быў прадстаўніком аднаго з адгалінаваньняў роду [[Юліюсы|Юліюсаў]], у запачаткавальніка новай дынастычнай лініі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|50}}. Аўгуст атрымаў права вешаць [[грамадзянскі вянок]] над сваімі дзьвярыма і ўпрыгожваць дзьвярныя слупы ляўрамі{{Зноска|Eder|2005|Eder|24}}. Аднак ён адмовіўся ад напышлівага дэманстраваньня знакаў улады, такіх як жэзлу, дыядэмы, залатога вянка і пурпуровай тогі свайго папярэдніка Юліюса Цэзара{{Зноска|Eder|2005|Eder|13}}. Калі ён і не жадаў, каб ягоная ўлада сымбалізавалася праз гэтыя атрыбуты, але Сэнат усё ж такі ўшанаваў яго залатым шчытом, які зьмясьцілі ў зале пасяджэньняў. На ім быў зроблены надпіс: ''virtus, pietas, clementia, iustitia'', то бок «мужнасьць, пабожнасьць, літасьць і справядлівасьць»{{Зноска|Eder|2005|Eder|24}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|3}}. === Другое пагадненьне === [[Файл:Roman - Portrait of Emperor Augustus - Walters 2321.jpg|значак|Бюст Аўгуста, які паказвае імпэратара з ідэалізаванымі рысамі твару.]] Да 23 году да н.э. некаторыя антырэспубліканскія наступствы пагадненьня 27 году да н. э. сталі відавочнымі. Штогадовае захаваньне Аўгустам пасады консула прыцягвала ўвагу да ягонага фактычнага дамінаваньня ў рымскай палітычнай сыстэме, што таксама замінала іншым занімаць намінальна найвышэйшую пасаду ў рымскай дзяржаве{{Зноска|Wells|2004|Wells|51}}. Акрамя таго, ён ствараў палітычныя праблемы. Аўгуст жадаў, каб ягоны пляменьнік [[Марк Кляўдыюс Марцэл (пантыфік)|Марк Кляўдыюс Марцэл]] стаў ягоным пераемнікам і ўрэшце заняў прынцыпат, што ставіла пад пытаньне лёс трох ягоных галоўных прыхільнікаў, як то Агріпы, [[Гай Цыльніюс Мэцэнат|Мэцэната]] і Лівіі{{Зноска|Holland|2005|Holland|294}}. У 23 годзе да н. э. ён прызначыў вядомага рэспубліканца [[Гнэй Кальпурніюс Пізон (консул 23 да н. э.)|Кальпурніюса Пізона]], які ваяваў супраць Юліюса Цэзара і падтрымліваў Касіюса і Брута<ref>Davies, Mark (2010). «Aspects of Roman History 82 BC–AD 14». — С. 259. — [[doi:10.4324/9780203856659]]. ISBN 978-0-203-85665-9.</ref>, сваім суконсулам пасьля нечаканай сьмерці [[Аўл Тэрэнцыюс Варон Мурэна|Аўла Тэрэнцыюса Варона Мурэны]]<ref>Ando, Clifford (2000). «Imperial ideology and provincial loyalty in the Roman Empire». University of California Press. — С. 140.</ref><ref name="Raaflaub">Raaflaub, G. W.; Samons, L. J. II (1993). «Opposition to Augustus». In Raaflaub, Kurt A.; Toher, Mark (eds.). Between Republic and Empire: Interpretations of Augustus and His Principate. Berkeley; Los Angeles: University of California Press. — С. 426. — ISBN 978-0-520-08447-6.</ref>{{Зноска|Wells|2004|Wells|53}}. Позьняй вясною Аўгуст цяжка захварэў і, знаходзячыся, як меркавалі, на сьмяротным ложы, зрабіў захады дзеля забесьпячэньня перадачы прынцыпату ў той ці іншай форме{{Зноска|Southern|1998|Southern|108}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|295}}, адначасна апраўдаўшы падазрэньні сэнатараў у ягоных антырэспубліканскіх памкненьнях. Аўгуст рыхтаваўся перадаць свой пярсьцёнак зь пячаткай свайму улюбёнаму вайскаводу Агріпу. Аднак замест гэтага ён перадаў свайму суконсулу Пізону ўсе свае афіцыйныя дакумэнты, справаздачу аб дзяржаўных фінансах і ўладу над войскамі ў правінцыях. Пры гэтым ягоны меркаваны фаварыт пляменьнік Марцэл застаўся ані з чым{{Зноска|Eder|2005|Eder|25}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|56}}. Аўгуст перадаў сваім прызначаным спадкаемцам толькі маёмасьць і валоданьні, бо відавочная сыстэма інстытуцыяналізаванай імпэрскай спадчыны выклікала б супраціў і варожасьць сярод рэспубліканска скіраваных рымлянаў, якія баяліся манархіі{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|38—39}}. Што датычна да прынцыпату, для Аўгуста было відавочна, што Марцэл ня быў гатовы заняць ягоную пасаду<ref name="Stern">Stern, Gaius (2006). «Women, children, and senators on the Ara Pacis Augustae: A study of Augustus’s vision of a new world order in 13 BC». — С. 23</ref>. Пры гэтым, перадаўшы свой пярсьцёнак зь пячаткай Агрыпу, Аўгуст меў намер надаць сыгнал легіёнам, што менавіта Агрыпа мусіць стаць ягоным пераемнікам і што яны павінны працягваць падпарадкоўвацца яму, незалежна ад канстытуцыйных працэдураў{{Зноска|Southern|1998|Southern|108}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|294—295}}. [[Файл:Cameo August BM Gem3577.jpg|значак|зьлева|[[Камэя Блякаса]] з выявай Аўгуста, якая датуецца 20—50 гадамі.]] Неўзабаве пасьля таго, як хвароба адступіла, Аўгуст адмовіўся ад пасады консула. Адзінымі выпадкамі, калі ён вяртаўся на яе, былі 5 і 2 гады да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|56}}{{Зноска|Eder|2005|Eder|26}}. Гэта быў ніцы ход з боку Аўгуста, бо спыненьне службы ў якасьці аднаго з двух штогод абраных консулаў дало мажлівасьць амбітным сэнатарам трымаць консульскую пасаду, адначасова дазваляючы Аўгусту пашырыць сваё заступніцтва сярод сэнатараў{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|36}}. Не зважаючы на тое, што Аўгуст сышоў з пасады консула, ён жадаў заоўваць пасаду імпэрыюма, прычым ня толькі ў сваіх правінцыях, але і ва ўсёй дзяржаве. Гэтае жаданьне, а таксама справа Марка Прыма прывялі да другога кампрамісу паміж ім і Сэнатам, вядомага як другое пагадненьне{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|57}}. Асноўнымі чыньнікамі другога пагадненьня былі наступныя. Па-першае, пасьля таго, як Аўгуст адмовіўся ад штогадовага консульства, ён больш не займаў афіцыйную пасаду дзеля кіраваньня дзяржавай, аднак ягонае дамінантнае становішча заставалася нязьменным у ягоных рымскіх правінцыях, дзе ён заставаўся праконсулам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|56}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|37}}. Калі ён штогод займаў пасаду консула, ён меў уладу ўмешвацца ў справы іншых правінцыйных праконсулаў, прызначаных Сэнатам ва ўсёй імпэрыі, калі лічыў гэта неабходным{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|56—57}}. [[Файл:Statue of the Emperor Octavian Augustus as Jupiter 1.jpg|значак|Статуя Аўгуста, дзе ён выяўлены ў ролі бога [[Юпітэр (міталёгія)|Юпітэра]]. Імпэратар трымае скіпэтар і сфэру.]] Па-другое, існавала яшчэ аднай праблема, што паказала неабходнасьць новага пагадненьня ў справе, якая стала вядомая як «справа Марка Прыма»{{Зноска|Southern|1998|Southern|109}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|299}}. Напрыканцы 24 або ў пачатку 23 году да н. э. супраць Марка Прама, былога праконсула Македоніі, былі вылучаныя абвінавачаньні ў вядзеньні вайны без папярэдняй ўхвалы з боку Сэнату супраць [[Адрыскае каралеўства|Адрыскага каралеўства]] ў [[Тракія|Тракіі]], кіраўнік якога быў хаўрусьнікам Рыму{{Зноска|Wells|2004|Wells|53}}. Яго бараніў [[Люцыюс Ліцыніюс Варон Мурэна]], які на судовых паседжаньнях заяўляў, што ягоны падабаронны атрымаў канкрэтныя загады ад Аўгуста напасьці на памянёную дзяржаву{{Зноска|Southern|1998|Southern|108}}. Пазьней Прым сьведчыў, што загады паходзілі ад нядаўна памерлага Марцэла{{Зноска|Holland|2005|Holland|300}}. Калі б такія загады сапраўды былі зробленыя, гэта лічылася б парушэньнем прэрагатывы Сэнату паводле канстытуцыйнага пагадненьня 27 году да н. э. і ягоных наступстваў. З гэтага б вынікала, што Аўгуст умешваўся ў справы сэнатарскай правінцыі Македоніі, а не імпэрскай правінцыяй пад уладай Аўгуста. Такое дзеяньне разбурыла б фасад рэспубліканскага адраджэньня, які ён актыўна прапагандаваў, і выкрыла б яго як махляра, які толькі выдаваў сябе за першага сярод роўных{{Зноска|Southern|1998|Southern|108}}. Яшчэ горш, удзел Марцэла быў дадатковым доказам таго, што палітыка Аўгуста палягала на тым, што малады Марцэл мусіў заняў ягонае месца як прынцэпса, што фактычна азначала ўсталяваньне манархіі<ref name="Stern"/>. Такія абвінавачаньні ўжо раней гучалі на адрас Аўгуста. Сытуацыя была настолькі сур’ёзнай, што Аўгуст зьявіўся на суд, хаця яго не выклікалі як сьведку. Пад прысягай ён заявіў, што не даваў такога загаду{{Зноска|Syme|1939|Syme|333}}. Мурэна не паверыў сьведчаньню Аўгуста і абураўся ягонай спробай паўплываць на суд, выкарыстоўваючы свой аўтарытэт. Ён груба запатрабаваў тлумачэньня, чаму Аўгуст прыйшоў на паседжаньне суда, калі яго не выклікалі. Аўгуста спаслаўся на грамадзкі інтарэс{{Зноска|Southern|1998|Southern|108}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|300}}{{Зноска|Syme|1939|Syme|333}}. Не зважаючы на тое, што Прым быў прызнаны вінаватым, некаторыя прысяжныя прагаласавалі за ягонае апраўданьне, што азначала, што ня ўсе паверылі сьведчаньню Аўгуста, што было ўспрынята як абраза Аўгуста<ref name="Raaflaub"/>{{Зноска|Wells|2004|Wells|53}}. Другое пагадненьне было складзенае, каб разьвеяць блытаніну і афіцыйна замацаваць юрыдычныя паўнамоцтвы Аўгуста за сэнатарскімі правінцыямі. Сэнат надаў Аўгусту паўнамоцтвы імпэрскага праконсула, то бок ягоная ўлада цяпер дзеяла ва ўсёй імпэрыі, а ня толькі ў ягоных правінцыях. Больш за тое, Сэнат надаз яму больш улады, чым мелі іншыя праконсулы. Гэта фактычна надало Аўгусту канстытуцыйную ўладу, якая пераўзыходзіла паўнамоцтвы ўсіх астатніх праконсулаў у імпэрыі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|57}}. Аўгуст заставаўся ў Рыме падчас працэсу абнаўленьня сваіх паўнамоцтваў і шчодра ўзнагароджваў вэтэранаў, каб заручыцца іхняй падтрымкай. Усё гэта адбывалася ў 13 годзе да н. э.{{Зноска|Eder|2005|Eder|26}} === Пашырэньне ўлады === За часам другога пагадненьня Аўгуст таксама атрымаў пажыцьцёвую [[народны трыбун|трыбунскую]] ўладу, але афіцыйнага тытула трыбуна яму не надалі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|57}}. Цягам некалькіх гадоў ён меў трыбунскую недатыкальнасьць, якая надавалася трыбунам плебэяў. Цяпер жа ён пастанавіў сабе ўзяць на сябе ўсе паўнамоцтвы магістратуры, якія абнаўляліся штогод і дзеялі назаўжды. Паводле закону гэтая пасада была закрытая для [[патрыцыі|патрыцыяў]], статус якога Аўгуст атрымаў некалькі гадоў таму пасьля ўсынаўленьня яго Юліюсам Цэзарам{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|36}}. Гэтая ўлада надавала яму права склікаць Сэнат і народ на сваё жаданьне і высоўваць пытаньні ім дзеля разгляду, накладаць вета на дзеяньні як Народнага сходу, гэтак і Сэнату, кіраваць выбарамі і першым выступаць на любых паседжаньнях{{Зноска|Eder|2005|Eder|26}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|57—58}}. Акрамя таго, у межах трыбунскай улады Аўгуст меў паўнамоцтвы, якія звычайна належалі рымскаму цэнзару. Сярод іх былі права наглядаць за грамадзкай маральлю і правяраць законы, каб забясьпечыць іхнюю адпаведнасьць грамадзкім інтарэсам, а таксама магчымасьць праводзіць перапіс насельніцтва і вызначаць склад Сэнату{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|59}}. [[Файл:August com a "Pontifex maximus" (detall) (finals s. I aC), Museu Nacional Romà (Palau Massimo), Roma.jpg|значак|зьлева|Галава Аўгуста як пантыфіка максімуса, рымскі твор позьняга аўгустаўскага часу, то бок апошняе дзесяцігодзьдзе I стагодзьдзя да н. э.]] Атрымаўшы паўнамоцтвы цэнзара, Аўгуст зьвяртаўся да рымскага патрыятызму, забараняючы ўваходзіць на Форум у любым адзеньні, акрамя клясычнай [[тога (адзеньне)|тогі]]{{Зноска|Eder|2005|Eder|30}}. У рымскай сыстэме не існавала прэцэдэнту калі паўнамоцтвы трыбуна і цэнзара спалучаліся ў адной асобе, таму Аўгуст аніколі не абіраўся цэнзарам{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|80}}. Юліюсу Цэзару былі нададзеныя падобныя паўнамоцтвы, якія дазвалялі яму наглядаць за маральлю дзяржавы. Аднак гэтая пасада не давала яму цэнзарскіх правоў на правядзеньне перапісу насельніцтва і вызначэньне складу Сэнату. Пасада народнага трыбуна пачала губляць свой прэстыж праз тое, што Аўгуст засяродзіў трыбунскія паўнамоцтвы ў сваіх руках. Каб аднавіць ейную значнасьць, ён зрабіў трыбунат абавязковай прыступкай дзеля любога плебэя, які жадаў заняць пасаду [[прэтар]]а{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|427}}. Аўгуст атрымаў выключнае права імпэрыюма ў межах гораду Рыму, акрамя ўжо нададзеных яму пажыцьцёвых паўнамоцтваў праконсульскага імпэрыюма і трыбунскай улады. Традыцыйна праконсулы, то бок губэрнатары рымскіх правінцыяў, страчвалі свой праконсульскі імпэрыюм, калі перасякалі сьвятую мяжу Рыму і ўваходзілі ў горад. У такіх выпадках Аўгуст меў уладу дзякуючы сваім трыбунскім паўнамоцтвам, але ягоны канстытуцыйны імпэрыюм у межах Рыму быў бы меншы за імпэрыюм дзейнага консула. Гэта значыла, што ў горадзе ён мог ня быць найвышэйшай афіцыйнай асобай. Дзякуючы свайму аўтарытэту ягоныя загады звычайна выконваліся, але часам тут маглі ўзьнікаць праблемы. Каб запоўніць гэты прагал ва ўладзе, Сэнат пастанавіў, што праконсульскі імпэрыюм Аўгуста ня будзе страчвацца пры ягоным знаходжаньні ў межах гораду. Раней усе ўзброеныя сілы Рыму знаходзіліся пад кантролем гарадзкіх прэтараў і консулаў, але цяпер яны пераходзілі пад выключную ўладу Аўгуста{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|60}}. Акрамя таго, усю заслугу за кожную наступную рымскую ваенную перамогу з гэтага часу прыпісвалі Аўгусту, бо асноўная частка рымскіх войскаў разьмяшчалася ў імпэрскіх правінцыях, якімі кіравалі ягоныя [[легат]]ы, то бок намесьнікі прынцэпса ў правінцыях. Больш за тое, калі бітва адбывалася ў сэнатарскай правінцыі, ягоны праконсульскі імпэрыюм дазваляў яму прыняць камандаваньне або прыпісаць сабе заслугу за любую значную ваенную перамогу. Гэта азначала, што Аўгуст быў адзінай асобай, якая магла атрымаць [[трыюмф]]. Гэтая традыцыя брала пачатак ад Ромула, першага цара Рыму і першага трыюмфатара{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|61}}. Толькі [[Тыбэрыюс]], старэйшы пасынак Аўгуста ад Лівіі, таксама атрымаў трыюмф за перамогі ў Германіі ў 7 годзе да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|117}} Звычайна ў рэспубліканскія часы паўнамоцтвы, якія Аўгуст утрымліваў нават пасьля другога пагадненьня, былі б падзелены паміж некалькімі асобамі, кожная зь якіх ажыцьцяўляла б іх пры дапамозе калегіі і на пэўны тэрмін. Аўгуст жа валодаў імі адначасова, адзін, без абмежаваньня паводле часу. Нават тыя паўнамоцтвы, што намінальна мелі тэрмін дзеяньня, аўтаматычна аднаўляліся пасьля іхняга заканчэньня. === Змова === Многія палітычныя далікатнасьці другога пагадненьня, здаецца, ня былі цалкам зразумелыя для плебэйскай клясы, якая заставалася трывалым апірышчам і кліентэлай Аўгуста. Гэта часам прымушала іх патрабаваць ягонага ўдзелу ў дзяржаўных справах. Аўгуст не вылучаў сваю кандыдатуру на пасаду консула ў 22 годзе да н.э., і зноў узьніклі страхі, што арыстакратычны Сэнат выцісьне яго з улады. У 22, 21 і 19 гадах да н. э. у адказ на гэта пачаліся хваляваньні. Народ дазволіў абраць толькі аднаго консула на кожны з гэтых гадоў, быццам бы пакідаючы другое месца пад Аўгуста. [[Файл:Augustus MAN Napoli Inv6040.jpg|значак|Вялікая статуя Аўгуста, які сядзіць зь вянком на галаве.]] Таксама ў 22 годзе да н. э. у Рыме пачаўся харчовы крызіс, які выклікаў перапалох. Многія гарадзкія плебэі патрабавалі, каб Аўгуст прыняў дыктатарскія паўнамоцтвы дзеля асабістага кіраваньня крызісам. Пасьля тэатральнай адмовы перад Сэнацкім сходам ён урэшце пагадзіўся ўзяць на сябе адказнасьць за харчовыя прыпасы Рыму дзякуючы свайму праконсульскаму імпэрыюму і неадкладна разьвязаў праблему{{Зноска|Eder|2005|Eder|26}}. Толькі ў 8 годзе н. э. новы харчовы крызіс прымусіў Аўгуста стварыць пасаду [[прэфэкт аноны|прэфэкта аноны]], то бок сталага чыноўніка, які адказваў за забесьпячэньне Рыму харчамі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|78}}. Меліся людзі, каторыя былі занепакоеныя пашырэньнем паўнамоцтваў, якія былі нададзены Аўгусту паводле другога пагадненьня. Гэтая фатыга дасягнула кульмінацыі зь меркаванай змовай [[Фаніюс Цэпіён|Фаніюса Цэпіёна]]{{Зноска|Southern|1998|Southern|109}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|299}}. Некаторы час да 1 верасьня 22 году да н.э. Аўгусту паведамілі аб змове, якой кіраваў Фаніюс Цэпіён<ref>Swan, Peter Michael (2004). «The Augustan Succession». Oxford University Press. — С. 241. — ISBN 978-0-19-516774-0.</ref>{{Зноска|Syme|1939|Syme|483}}. Сярод змоўшчыкаў быў названы і Мурэна, сьмелы консул, які бараніў Марка Прыма. Змоўшчыкаў судзілі завочна, прычым пракурорам справы быў Тыбэрыюса. Суд прысяжных прызнаў іх віннымі, але прысуд ня быў адзінагалосным{{Зноска|Wells|2004|Wells|53}}{{Зноска|Holland|2005|Holland|301}}. Усе абвінавачаныя былі прысуджаныя да сьмерці за дзяржаўную здраду і пакараныя адразу па затрыманьні, ня маючы мажлівасьці даць сьведчаньні ў сваю абарону{{Зноска|Holland|2005|Holland|301}}. Аўгуст паклапаціўся пра тое, каб рэспубліканская апона ўлады захавалася, па-майстэрску схаваўшы гэтыя падзеі{{Зноска|Holland|2005|Holland|301}}. У 19 годзе да н. э. Сэнат надаў Аўгусту статус агульнага консульскага імпэрыюма, што надавала паўнамоцтвы, аналягічныя праконсульскім, якія ён атрымаў у 23 годзе да н. э. Як і трыбунская ўлада, консульскія паўнамоцтвы сталі яшчэ адным прыкладам здабыцьця ім улады ад пасадаў, якія ён фактычна не займаў{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|43}}. Акрамя таго, Аўгусту дазволілі насіць пазнакі адрозьненьня консула на публіцы і перад Сэнатам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|60}}, а таксама сядзець на сымбалічным крэсьле паміж двума консуламі і трымаць фасцыі, то бок сымбаль консульскай улады{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|43}}. Гэта, падаецца, супакоіла насельніцтва, бо незалежна ад таго, ці быў Аўгуст афіцыйна консулам ці не, але галоўнае было тое, што ён выглядаў у вачах народа як сапраўдны консул і мог трымаць консульскую ўладу, калі таму патрабавала неабходнасьць. 6 сакавіка 12 году да н. э., па сьмерці Лепіда, ён таксама заняў пасаду вярхоўнага сьвятара калегіі пантыфікаў, што лічылася найважнейшай рэлігійнай пасадай у Рыме. 5 лютага 2 году да н. э. Аўгусту быў нададзены тытул бацька краіны{{Зноска|Mackay|2004|Mackay|186}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|129}}. === Стабільнасьць і трыманьне ўлады === [[Файл:Glyptothek München – 18.04.2022 – Augustus Bevilacqua (4).jpg|значак|зьлева|Бюст Аўгуста з [[грамадзянскі вянок|грамадзянскім вянком]].]] Апошняй прычынай другога пагадненьня было наданьне прынцыпату канстытуцыйнай стабільнасьці і трываласьці на выпадак, калі з прынцэпсам Аўгустам нешта здарыцца. Ягоная хвароба ў пачатку 23 году да н. э. і змова Фаніюса Цэпіёна выявілі, што існаваньне рэжыму залежала ад жыцьця аднаго чалавека, які цягам жыцьця неаднаразова цяжка хварэў на розныя небясьпечныя хваробы{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|81}}. Калі б ён памёр натуральнай сьмерцю або стаў ахвярай забойства, Рыму маглі пагражаць новыя грамадзянскія войны. Успаміны пра [[бітва пры Фарсале|бітву пры Фарсале]], Іды сакавіка, праскрыпцыі, Філіпіі і Акцыюм, якія мелі месца крыху больш за два дзесяцігодзьдзі таму, былі яшчэ сьвежымі ў памяці многіх грамадзянаў. Каб забясьпечыць гэтую канстытуцыйную стабільнасьць, праконсульскі імпэрыюм быў нададзены Агрыпу тэрмінам на пяць гадоў, што было падобным да паўнамоцтваў Аўгуста. Дакладная сутнасьць гэтай улады застаецца невядомай, але, верагодна, яна ахоплівала імпэрскія правінцыі Аўгуста, то бок як усходнія, гэтак і заходнія, магчыма, без улады над сэнацкімі правінцыямі. На гэтым працэс назапашваньня ўлады Аўгустам быў скончаны. === Вайна і экспансія === Да 13 году Аўгуст мог пахваліцца 21 выпадкам, калі ягоныя войскі абвяшчалі яго імпэратарам пасьля кожнай пасьпяховай бітвы. Амаль увесь чацьверты разьдзел ягоных мэмуараў пра ўласныя дасягненьні, вядомых як ''«[[Дзеі боскага Аўгуста]]»'', быў прысьвечаны ягоным ваенным перамогам і ўзнагародам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|93}}. Аўгуст таксама прасоўваў ідэал найвышэйшай рымскай цывілізацыі, якая мела задачу кіраваць сьветам, такім, які быў вядомы рымлянам. Гэты погляд быў увасоблены ў словах, якія ягоны сучасьнік паэт [[Вэргіліюс]] прыпісваў легендарнаму продку Аўгуста: ''«Рымлянін, памятайма, што твая місія — мець уладу над народамі сьвету!»''{{Зноска|Eder|2005|Eder|30}}. Імкненьне да экспансіі, відавочна, было распаўсюджаным сярод усіх саслоўяў рымскага грамадзтва, і яно атрымала боскае апраўданьне ў ''«[[Энэіда|Энэідзе]]»'' Вэргіліюса. У першай кнізе ''«Энэіды»'' [[Юпітэр (міталёгія)|Юпітэр]] абяцае Рыму «бязконцую ўладу»{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|95}}. Частка спэцыялістаў схіляецца да думкі, што пад прыкрыцьцём міратворчых лёзунгаў Аўгустам у рэчаіснасьці прадпрымалася грандыёзная і прадуманая праграма поўнага заваяваньня [[айкумэна|айкумэны]]<ref>В. Н. Парфенов «Император Цезарь Август. Армия. Война. Политика».</ref>. Колькасьць і арганізацыя рэфармаванага рымскага войска дазваляла ў сьціслыя тэрміны мабілізаваць значныя сілы дзеля вядзеньня наступальных апэрацыяў. Да канца свайго кіраваньня войскі Аўгуста заваявалі паўночны [[Пірэнэйскі паўвостраў]], то бок частку сучасных [[Гішпанія|Гішпаніі]] і [[Партугалія|Партугаліі]], а таксама альпійскія рэгіёны [[Рэцыя|Рэцыю]] і [[Норык]], то бок сучасную [[Швайцарыя|Швайцарыю]], [[Баварыя|Баварыю]], [[Аўстрыя|Аўстрыю]] і [[Славенія|Славенію]], а таксама [[Ілірык (рымская правінцыя)|Ілірык]] і [[Панонія|Панонію]], то бок сучасную [[Альбанія|Альбанію]], [[Харватыя|Харватыю]], [[Вугоршчына|Вугоршчыну]], [[Сэрбія|Сэрбію]], а таксама пашырылі межы рэгіёну Афрыкі на ўсход і поўдзень. Юдэя была далучаная да правінцыі Сырыя пасьля таго, як Аўгуст пазбавіў улады [[Ірад Архэляй|Ірада Архэляя]], пераемніка васальнага цара [[Ірад I Вялікі|Ірада I Вялікага]]. Сырыя як і Эгіпет пасьля Антоніюса кіраваліся не праконсулам або легатам Аўгуста, а найвышэйшым прэфэктам з саслоўя [[эквіты|эквітаў]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|94}}. Зноў жа, аніякіх вайсковых высілкаў не спатрэбілася ў 25 годзе да н. э., калі [[Галятыя]], якая сёньня ёсьць часткай [[Турэччына|Турэччыны]], была ператвораная ў рымскую правінцыю неўзабаве пасьля таго, як Амінт быў забіты ўдавой нябожчыка князя з Гаманады ў адплату за ягоную сьмерць{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|94}}. Мяцежныя плямёны [[Астурыя|астураў]] і [[кантабрыя|кантабраў]] на тэрыторыі сучаснай Гішпаніі былі нарэшце падпарадкаваныя ў 19 годзе да н. э., і гэтыя землі ўвайшлі ў склад правінцыяў Гішпаніі і [[Люзытанія|Люзытаніі]]. Гэты рэгіён стаў значнай крыніцай фінансаваньня будучых ваенных кампаніяў Аўгуста, бо быў багаты на карысныя выкапні, асабліва на золата, якое здабывалася ў рымскіх шахтах, напрыклад, у [[Ляс-Мэдуляс]]е{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|97}}. [[Файл:Hermann (Arminius) at the battle of the Teutoburg Forest in 9 CE by Peter Jannsen, 1873, with painting creases and damage removed.jpg|значак|«Пераможны наступальны Гэрман ([[Армініюс]])» адлюстроўвае падзеі [[бітва ў Тэўтабурскім лесе|бітвы ў Тэўтабурскім лесе]]. Праца [[Ёган Пэтэр Тэадор Янсэн|Ёгана Пэтэра Тэадора Янсэна]] 1873 году.]] Заваяваньне народаў [[Альпы|Альпаў]] у 16 годзе да н. э. сталася яшчэ адной важнай перамогай для Рыму, бо яно забясьпечыла вялікую тэрытарыяльную буфэрную зону паміж Італіяй і ворагамі Рыму ў [[Старажытная Германія|Германіі]] на поўначы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|98}}. [[Гарацыюс]] прысьвяціў гэтай перамозе оду, а ля сучаснага [[Манака]] быў узьведзены манумэнтальны [[Трафэй Аўгуста]] ў гонар гэтага дасягненьня{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|98—99}}. Захоп альпійскага рэгіёну таксама падрыхтаваў глебу да наступнага наступу ў 12 годзе да н. э., калі Тыбэрыюс пачаў ваенную кампанію супраць панонскіх плямёнаў Ілірыкі, а ягоны брат [[Нэрон Кляўдыюс Друз]] выступіў супраць германскіх плямёнаў ва ўсходнім Райнскім рэгіёне. Абедзьве кампаніі былі пасьпяховымі, бо да 9 году да н. э. войскі Друза дасягнулі ракі [[Лаба|Эльбы]], аднак сам вайскавод неўзабаве памёр, зваліўшыся з каня{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|99}}. Паводле запісаў, пабожны Тыбэрыюс ішоў перад целам свайго брата ўсю дарогу назад у Рым{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|416}}. Каб абараніць усходнія тэрыторыі Рыму ад [[Парцянская імпэрыя|Парцянскай імпэрыі]], Аўгуст спадзяваўся на хаўрусныя дзяржавы ўсходу, якія мелі ролю буфэрных зонаў і маглі самастойна набіраць войскі дзеля сваёй абароны. Дзеля забясьпечаньня бясьпекі ўсходняга флянгу імпэрыі Аўгуст разьмесьціў рымскую армію ў Сырыі, у той час як ягоны таленавіты пасынак Тыбэрыюс выступаў у ролі дыплямата Рыму на ўсходзе і вёў перамовы з парцянамі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|96}}. Тыбэрыюс таксама быў адказны за вяртаньне [[Тыгран V|Тыграна V]] на трон Армянскага царства{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|416}}. Рымляне ўсталявалі сваё панаваньне ў [[Баспорскае царства|Баспорскім царстве]] ў [[Крым]]е. Бясспрэчна, ягоным найвялікшым дыпляматычным дасягненьнем стала дамоўленасьць з парцянскім царом [[Фраат IV|Фраатам IV]] у 20 годзе да н.э. аб вяртаньні баявых штандараў, страчаных [[Марк Ліцыніюс Крас|Красам]] у [[бітва пры Карах|бітве пры Карах]]. Гэта была сымбалічная перамога і вялікі маральны ўздым для Рыму{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|416}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|96}}<ref name="Brosius">Brosius, Maria (2006). «The Persians: An Introduction». London & New York: Routledge. — С. 96—97. — ISBN 978-0-415-32089-4</ref>. Вэрнэр Эк сьцьвярджае, што гэта стала вялікім расчараваньнем для рымлянаў, якія жадалі адпомсьціць за паразу Краса ваенным шляхам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|95—96}}. Аднак Марыя Брозіюс тлумачыць, што Аўгуст выкарыстаў вяртаньне штандараў у якасьці прапаганды, якая сымбалізавала падпарадкаваньне парцянаў Рыму. Гэтая падзея была адлюстраваная ў мастацтве, напрыклад, у статуі [[Аўгуст з Прыма-Порты]], і ў архітэктурных манумэнтах, такіх як [[храм Марса-Помсьніка]], пабудаваны дзеля захоўваньня штандараў<ref name="Brosius"/><ref>Bivar, A. D. H. (1983). «The Political History of Iran Under the Arsacids», in Yarshater, Ehsan (ed.), The Cambridge History of Iran, vol. 3. London, New York, New Rochelle, Melbourne, and Sydney: Cambridge University Press. — С. 66–67. — ISBN 978-0-521-20092-9</ref>. Парцянская імпэрыя заўсёды ўяўляла пагрозу для Рыму на ўсходзе, але сапраўдны фронт знаходзіўся ўздоўж рэкаў [[Райн]] і [[Дунай]] у Эўропе{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|96}}. Яшчэ да канчатковага сутыкненьня з Антоніюсам актавіянскія паходы супраць плямёнаў у [[Далмацыя|Далмацыі]] сталіся першым крокам у пашырэньні рымскіх уладаньняў да Дунаю{{Зноска|Rowell|1962|Rowell|13}}. Перамога ў бітве не заўсёды азначала трыюмф назаўсёды, бо заваяваныя тэрыторыі часта вярталіся пад кантроль ворагаў Рыму ў Германіі{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|96}}. Выдатным прыкладам паразы Рыму ў бітве стала [[бітва ў Тэўтабурскім лесе]] ў 9 годзе н. э., дзе ажно тры легіёны пад кіраўніцтвам [[Публіюс Квінктыліюс Вар|Публіюса Квінктыліюса Вара]] былі зьнішчаныя [[Армініюс]]ам, правадыром [[херускі|херускаў]], які лічыўся хаўрусьнікам Рыму{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|101—102}}. Аўгуст адрэагаваў на гэта, накіраваўшы Тыбэрыюса і Друза ў раён Райнлянду дзеля ягонага ўціхамірваньня, што мела пэўны посьпех, але гэтая параза паклала канец рымскай экспансіі ў Германію{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|417}}. Рымскі вайскавод [[Германік]] скарыстаўся грамадзянскай вайной паміж Армініюсам і [[Сэгест]]ам. У [[бітва пры Ідыставіза|бітве пры Ідыставіза]] ў 16 годзе н. э. Германік разграміў Армініюса{{Зноска|Bunson|1994|Bunson|31}}. == Сьмерць і пераемнасьць == [[Файл:Octavianus Caesar Augustus.jpg|значак|зьлева|Аўгуста на гравюры [[Джаваньні Батыста Кавальеры]] ў кнігі ''«Партрэты рымскіх імпэратараў»'' (1583), якая захоўваецца ў муніцыпальнай бібліятэцы [[Трэнта]].]] Хвароба Аўгуста ў 23 годзе да н. э. паставіла праблему пераемнасьці на першы плян палітычнага жыцьця і грамадзкай думкі краіны. Каб забясьпечыць стабільнасьць, ён павінен быў прызначыць спадкаемцу. Аднак, гэта мусіла было адбывацца паступова з далікатнымі крокамі, каб не выклікаць у Сэнату страху перад манархіяй. Калі нехта меўся пераняць неафіцыйную ўладу Аўгуста, ён павінен быў заваяваць яе дзякуючы ўласным заслугам, якія б не аспрэчваліся грамадзтвам{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|50}}. Некаторыя гісторыкі, якія дасьледуюць эпоху Аўгуста, лічаць, што ён схіляўся да свайго пляменьніка Марцэла, сына ягонай сястры, якога хутка ажанілі з дачкой Аўгуста Юліяй Старэйшай{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|114—115}}. Іншыя дасьледнікі аспрэчваюць гэта, паколькі ў 23 годзе да н. э.{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|115}}, калі Аўгуст цяжка захварэў, ягоны запавет быў зачытаны ў Сэнаце, і паводле яго быў названы Марк Агрыпа як пераемнік. Агрыпа быў другім чалавекам у дзяржаве пасьля Аўгуста і, верагодна, адзіным зь ягоных набліжаных, хто мог утрымаць легіёны пад кантролем і захаваць суцэльнасьць імпэрыі{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|44}}. Па сьмерці Марцэла ў 23 годзе да н. э. Аўгуст ажаніў сваю дачку з Агрыпам. У гэтым шлюбе нарадзіліся пяцёра дзяцей, сярод якіх былі тры сыны [[Гай Цэзар]], [[Люцыюс Цэзар]] і [[Агрыпа Постум]], а таксама дзьве дачкі — [[Віпсанія Юлія]] і [[Агрыпіна Старэйшая|Агрыпіна]]. Неўзабаве пасьля другога пагадненьня Агрыпу быў нададзены пяцігадовы тэрмін кіраваньня ўсходняй часткай імпэрыі з паўнамоцтвамі праконсула і той жа трыбунскай уладай, што і ў Аўгуста, але гэта не перабівала аўтарытэт Аўгуста. Ягоная рэзыдэнцыя месьцілася на востраве [[Самас]] ва ўсходняй частцы [[Эгейскае мора|Эгейскага мора]]{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|44}}{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|58}}. Гэтая перадача ўлады сьведчыла аб асаблівай прыхільнасьці Аўгуста да Агрыпы, але таксама служыла сродкам задавальненьня цэзарыянцаў, бо адзін зь іх атрымаў значную долю ўлады поруч з Аўгустам{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|58}}. [[Файл:Great Cameo of France CdM Paris Bab264 white background.jpg|значак|Абагоўлены Аўгуст лунае над [[Тыбэрыюс]]ам і іншымі прадстаўнікамі роду Юліюсаў-Кляўдыюсаў на камэі з Францыі.]] Намеры Аўгуста зрабіць сваімі спадкаемцамі ўнукаў Гая і Люцыюса сталі відавочнымі, калі ён афіцыйна ўсынавіў іх як сваіх уласных дзяцей{{Зноска|Syme|1939|Syme|416—417}}. Ён займаў пасаду консула ў 5 і 2 гадах да н. э., каб асабіста садзейнічаць іхняй палітычнай кар’еры{{Зноска|Scullard|1982|Scullard|217}}, і яны былі прызначаныя кандыдатамі на консульства ў 1 і 4 гадах н. э.{{Зноска|Syme|1939|Syme|417}} Аўгуст таксама выяўляў прыхільнасьць да сваіх пасынкаў, дзяцей Лівіі ад першага шлюбу, то бок Нэрона Кляўдыюса Друза Германіка і Тыбэрыюса Кляўдыюса. Ён даваў ім вайсковыя і дзяржаўныя пасады, але, здаецца, больш аддаваў перавагу Друзу. Па сьмерці Агрыпы ў 12 годзе да н. э. Аўгуст загадаў Тыбэрыюсу кінуць сваю жонку [[Віпсанія Агрыпіна|Віпсанію Агрыпіну]] і ўзяць шлюб з удавой Агрыпы, Юліяй, адразу пасьля заканчэньня жалобы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|116}}. Шлюб Друза з пляменьніцай Аўгуста [[Антонія Малодшая|Антоніяй]] лічыўся непарушным, у той час як Віпсанія была дачкой нябожчыка Агрыпы ад першага шлюбу{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|116}}. Тыбэрыюс атрымаў трыбунскую ўладу разам з Аўгустам у 6 годзе да н. э., але неўзабаве пасьля гэтага сышоў у адстаўку, заявіўшы, што ня хоча далей браў удзел у палітыцы, і самавольна пераехаў на [[Родас]]{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|117}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|46}}. Дакладная прычына ягоная ад’езду невядомая, але гэта магло быць спалучэньнем некалькіх фактараў, у тым ліку няўдалага шлюбу зь Юліяй{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|117}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|46}}, а таксама пачуцьця зайздрасьці і выключанасьці празь відавочную прыхільнасьць Аўгуста да маладзейшых Гая і Люцыюса{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|117—118}}{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|46—47}}. Па сьмерці Люцыюса і Гая ў 2 і 4 гадах н. э. адпаведна, а таксама ранейшай сьмерці ягонага брата Друза, Тыбэрыюс быў адкліканы ў Рым у чэрвені 4 года н. э., дзе Аўгуст яго ўсынавіў пры ўмове, што ён, у сваю чаргу, ўсыновіць свайго пляменьніка [[Германік]]а{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|119}}. Гэта працягвала традыцыю знаходжаньня ля ўлады як мінімум двух пакаленьняў спадчыньнікаў{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|116}}. У тым жа годзе Тыбэрыюс таксама атрымаў трыбунскую і праконсульскую ўладу, то бок да яго мусілі былі з павагай прыходзіць амбасадары замежных каралёў, а да 13 году н. э. ён быў узнагароджаны сваім другім трыюмфам і атрымаў роўны з Аўгустам статус імпэрыюма{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|119—120}}. Адзіным іншым магчымым прэтэндэнтам на спадчыну быў Агрыпа Постум, якога Аўгуст выслаў у 7 годзе н. э., прычым ягонае выгнаньне было замацаванае сэнатарскім дэкрэтам, а сам Аўгуст афіцыйна выракся яго. Ён, бясспрэчна, страціў ласку Аўгуста як спадчыньнік. Гісторык Эрык С. Груэн адзначае розныя крыніцы, якія апісвалі Агрыпу Постума як «вульгарнага маладога чалавека, жорсткага і грубага, з разбэшчаным характарам»{{Зноска|Gruen|2005|Gruen|49}}. [[Файл:Photographs of the Mausoleum of Augustus 14 (cropped).jpg|значак|зьлева|[[Маўзалей Аўгуста]].]] 19 жніўня 14 году н. э.{{Зноска|Suetonius|1914|Suetonius|100.1}} Аўгуст памёр падчас візіту ў [[Нола|Нолу]], дзе калісьці памёр ягоны бацька. Як пісаў [[Публіюс Карнэліюс Тацыт|Тацыт]] і Касіюс Дыён, меліся чуткі, што Лівія забіла Аўгуста, дадаўшы атруту ў сьвежыя інжыры. Гэты эпізод часта сустракаецца ў сучасных гістарычных творах пра жыцьцё Аўгуста, аднак некаторыя гісторыкі лічаць гэта верагоднай паклёпніцкай выдумкай з боку прыхільнікаў Постума як спадчыньніка або іншых палітычных ворагаў Тыбэрыюса. Лівія даўно была мішэньню падобных абвінавачваньняў у атручваньні дзеля інтарэсаў свайго сына, большасьць зь якіх, ці нават усе, наўрад ці былі праўдзівымі<ref name="Everitt">Everitt, Anthony (2006). «Augustus: The Life of Rome’s First Emperor». Random House. — С. 312—320. — ISBN 978-1-4000-6128-0.</ref>. Альтэрнатыўная вэрсія распавядае, што Лівія сапраўды магла падаць атручаны інжыр, бо яна вырошчвала ягоны ўлюбёны гатунак. Але гэта магло быць не забойствам, а дапамогай у самагубстве. У апошнія месяцы перад сьмерцю здароўе Аўгуста значна пагоршылася, і ён зрабіў усе неабходныя захады дзеля плыўнай перадачы ўлады, урэшце канчаткова спыніўшы свой выбар на Тыбэрыюсу як спадчыньніку{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|123}}. Існуе верагоднасьць, што Аўгуста ўжо не чакалі жывым з Нолы, аднак ягоны стан там, здаецца, палепшыўся, таму ёсьць здагадка, што ён і Лівія маглі дамовіцца пра ягоны сыход у загадзя вызначаны момант, каб не паставіць пад пагрозу працэс пераходу ўлады да Тыбэрыюса<ref name="Everitt"/>. Вялізная жалобная працэсія суправаджала цела Аўгуста з Нолы ў Рым, і ў дзень ягонага пахаваньня былі зачыненыя ўсе дзяржаўныя і прыватныя ўстановы{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|123}}. Тыбэрыюс і ягоны сын Друз выступілі з пахавальнай прамовай, стоячы на дзьвюх рострах. Цела Аўгуста зьмясьцілі ў труну і спалілі на вогнішчы побач зь [[маўзалей Аўгуста|ягоным маўзалеем]]. Было абвешчана, што Аўгуст далучыўся да багоў рымскага пантэону{{Зноска|EckTakács|2003|Eck & Takács|124}}. == Крыніцы == {{Крыніцы|3}} == Літаратура == * {{Кніга |аўтар = Bunson, Matthew |частка = |загаловак = Encyclopedia of the Roman Empire |арыгінал = |спасылка = |выданьне = |месца = New York |выдавецтва = Facts on File |год = 1994 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-8160-3182-5 |ref = Bunson }} * {{Кніга |аўтар = Chisholm, Kitty; Ferguson, John |частка = |загаловак = Rome: The Augustan Age; A Source Book |арыгінал = |спасылка = https://archive.org/details/romeaugustanages0000unse |выданьне = |месца = Oxford |выдавецтва = Oxford University Press |год = 1981 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-19-872108-6 |ref = ChisholmFerguson }} * {{Кніга |аўтар = Eck, Werner; Takács, Sarolta A. |частка = |загаловак = The Age of Augustus |арыгінал = |спасылка = https://www.academia.edu/43436644 |адказны = Пераклад Schneider, Deborah Lucas |выданьне = |месца = Oxford |выдавецтва = Blackwell Publishing |год = 2003 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-631-22957-5 |ref = EckTakács }} * {{Кніга |аўтар = Eder, Walter |частка = Augustus and the Power of Tradition |загаловак = The Cambridge Companion to the Age of Augustus, Cambridge Companions to the Ancient World |арыгінал = |спасылка = https://books.google.com/books?id=ftcx-5j7rjwC |адказны = Уклад. Galinsky, Karl |выданьне = |месца = |выдавецтва = Cambridge University Press |год = 2005 |том = 13 |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-521-80796-8 |ref = Eder }} * {{Кніга |аўтар = Gruen, Erich S. |частка = Augustus and the Making of the Principate |загаловак = The Cambridge Companion to the Age of Augustus, Cambridge Companions to the Ancient World |арыгінал = |спасылка = https://books.google.com/books?id=ftcx-5j7rjwC |адказны = Уклад. Galinsky, Karl |выданьне = |месца = New York |выдавецтва = Cambridge University Press |год = 2005 |том = 33 |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-521-80796-8 |ref = Gruen }} * {{Кніга |аўтар = Holland, Richard |частка = |загаловак = Augustus, Godfather of Europe |арыгінал = |спасылка = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Sutton |год = 2005 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-75-092910-3 |ref = Holland }} * {{Кніга |аўтар = Mackay, Christopher S. |частка = |загаловак = Ancient Rome: A Military and Political History |арыгінал = |спасылка = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Cambridge University Press |год = 2004 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-521-80918-4 |ref = Mackay }} * {{Кніга |аўтар = Rawson, Elizabeth |частка = The aftermath of the Ides |загаловак = The last age of the Roman Republic, 146—43 BC |арыгінал = |спасылка = https://books.google.com/books?id=3yUkzNLiY4oC |адказны = Уклад. Crook, John |выданьне = 2 |месца = |выдавецтва = Cambridge University Press |год = 1994 |том = 9 |старонкі = 468—490 |старонак = |сэрыя = Cambridge Ancient History |isbn = 0-521-85073-8 |ref = Rawson }} * {{Кніга |аўтар = Rowell, Henry Thompson |частка = |загаловак = Rome in the Augustan Age |арыгінал = |спасылка = https://books.google.com/books?id=mGJecvVJ4aUC |выданьне = |месца = Norman |выдавецтва = University of Oklahoma Press |год = 1962 |том = 5 |старонкі = |старонак = |сэрыя = The Centers of Civilization Series |isbn = 978-0-8061-0956-5 |ref = Rowell }} * {{Кніга |аўтар = Scullard, H. H. |частка = |загаловак = From the Gracchi to Nero: A History of Rome from 133 B.C. to A.D. 68 |арыгінал = |спасылка = https://archive.org/details/fromgracchitoner00scul |выданьне = 5 |месца = London |выдавецтва = Routledge |год = 1982 [1959] |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-415-02527-0 |ref = Scullard }} * {{Кніга |аўтар = Southern, Pat |частка = |загаловак = Augustus |арыгінал = |спасылка = |выданьне = |месца = London |выдавецтва = Routledge |год = 1998 |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = Roman Imperial Biographies |isbn = 978-0-415-16631-7 |ref = Southern }} * {{Кніга |аўтар = Suetonius, Gaius Tranquillus |частка = |загаловак = The Twelve Caesars |арыгінал = |спасылка = https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Suetonius/12Caesars/Augustus*.html |адказны = Пераклад Rolfe, John Carew |выданьне = |месца = |выдавецтва = Loeb Classical Library |год = 1914 [блізу 121] |том = |старонкі = |старонак = |isbn = |ref = Suetonius }} * {{Кніга |аўтар = Syme, Ronald |частка = |загаловак = The Roman Revolution |арыгінал = |спасылка = https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.73667 |выданьне = |месца = |выдавецтва = Oxford University Press |год = 1939 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = 978-0-19-280320-7 |ref = Syme }} * {{Кніга |аўтар = Wells, Colin Michael |частка = |загаловак = The Roman Empire |арыгінал = |спасылка = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Harvard University Press |год = 2004 |том = |старонкі = |старонак = |isbn = |ref = Wells }} == Вонкавыя спасылкі == * [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/home.html#45 Cassius Dio’s Roman History: Books 45–56] * [http://ancientrome.ru/art/artworken/result.htm?alt=August&pnumber=30 Галерэя антычнага мастацтва: Аўгуст] * Brown, F. [https://web.archive.org/web/20170814201514/http://cliojournal.wikispaces.com/The+Achievements+of+Augustus+Caesar The Achievements of Augustus Caesar], Clio History Journal, 2009. * [http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/augustus.shtml Augustus]. Кароткая біяграфія на BBC. {{Рымскія імпэратары}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] [[Катэгорыя:Рымскія імпэратары]] 0p6x1spckknrw7ux2likwhc3l6sxyxc 0 26200 2622717 2576945 2025-07-01T12:02:34Z Redaktor GLAM 70484 Higher resolution image 2622717 wikitext text/x-wiki {{Адміністрацыйная адзінка |Лацінка = Žamojć |Краіна = [[Летува]] |Статус = Афіцыйны этнаграфічны рэгіён |Цэнтар = [[Цельшы]] }} '''Жамо́йць'''<ref name="BE">{{Літаратура/БЭ|6к}} С. 421.</ref>, '''Жамойдзь''', пазьней '''Жмудзь''' (''Самагі́тыя'', ''Жэмайція''<ref name="BE"/>, [[Старабеларуская мова|старабел]].: ''Жомойть'', ''Жмойдзь'', ''Жмуйдзь'', [[Жамойцкая мова|жам.]]: ''Žemaitėjė'', {{мова-lt|Žemaitija|скарочана}}) — сучасны [[Этнаграфія|этнаграфічны]] рэгіён на паўночным захадзе [[Летува|Летувы]] і гістарычная назва краіны паміж нізоўямі [[Нёман]]у і [[Вэнта (рака)|Вэнты (Віндавы)]]. Назву [[жамойты|жамойць (жамойты, жмудзіны)]], таксама атрымала племя, якое насяляла гэтыя землі. Летувіскі этнаграфічны рэгіён «Жэмайція» ня мае статусу палітычнай або адміністрацыйнай адзінкі, аднак улады Летувы зацьвердзілі яго межы на афіцыйным узроўні<ref>[http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_e?p_id=220186&p_query=D%CBL%20ETNOGRAFINI%D8%20REGION%D8%20RIB%D8%20NUSTATYMO&p_tr2=2. Рэкамэндацыі Рады аховы этнічнае культуры Летувы № 1 аб усталяваньні межаў этнаграфічных рэгіёнаў ад 17 верасьня 2003 году.]</ref>. Прытым афіцыйны этнаграфічны рэгіён «Жэмайція» займае нашмат меншую тэрыторыю за гістарычную Жамойць<ref name="Kascian-2009">[[Касьцян К.]], Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.</ref>{{Заўвага|Падобныя спробы з боку летувісаў максымальна зьменшыць памеры Жамойці маюць даўнюю гісторыю: напрыклад, у сваёй публікацыі «Заметки о литовском языке» (1898 год) дапаможны [[Жамойцкія біскупы|жамойцкі біскуп]] і летувіскі дзяяч [[Антанас Баранаўскас]] сьцьвярджаў, што ў [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] налічваецца 11 летувіскіх гаворак, зь якіх толькі дзьве — жамойцкія<ref name="Volter-1900">{{Літаратура/ЭСБЭ|Самогиты|аўтар = Вольтер Э. |том = XXVIIIa|старонкі = 205—206}}</ref>}}. == Назва == {{Асноўны артыкул|Жамойты|Жмогусы}} Паводле традыцыйнай вэрсіі (агучанай у палітычных мэтах яшчэ ў 1420 годзе [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікім князем]] [[Вітаўт]]ам<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 22—27.</ref>{{Заўвага|Гісторык [[Павал Урбан]] зьвяртае ўвагу на тое, што мэтай адпаведнага пасланьня Вітаўта было пераканаць іншаземнага арбітра — імпэратара [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] [[Жыгімонт Люксэмбурскі|Жыгімонта Люксэмбурскага]] — у бясспрэчных правох Вялікага Княства Літоўскага на Жамойць. Раней польскія дыпляматы такім жа спосабам здолелі вярнуць ад [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] да Польшчы землі Памор'я, дзеля чаго выкарысталі як раз этнічна-моўны фактар. Штучнае прыцягненьня гэтага фактару з боку Вітаўта выявілася пэўнымі супярэчнасьцямі разам зь відавочна непраўдзівымі сьцьверджаньнямі ў адпаведным афіцыйным дакумэнце: * Раней, у студзені 1420 году пасланцы Вітаўта, якія былі на арбітражным працэсе ва [[Уроцлаў|Ўроцлаве]], дзе Жыгімонт Люксэмбурскі прыняў бок Тэўтонскага ордэну, не змаглі растлумачыць, што такое Жамойць, гаворачы перад судом, што існавала ажно «''тры зямлі Жамойтаў''», тым часам польскія пасланцы тлумачылі, што «''Жамойць… гучыць у літоўскай мове ніжэйшая Літва''» ({{мова-la|«Samagita… quod sonat in idiomate Lithuanico inferior Lituania»|скарочана}}<ref>Zajączkowski S. Studya nad dziejami Żmudzi wieku XIII. — Lwów, 1925. [https://books.google.by/books?id=CDUaAAAAIAAJ&q=lithuanico+idiomate+samagita&dq=lithuanico+idiomate+samagita&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiqzebfr4T2AhW3_rsIHfGFD_oQ6AF6BAgCEAI S. 9].</ref>) * У ліставаньні з Жыгімонтам Люксэмбурскім Вітаўт ніколі не азначаў як «''роднасных''» да ліцьвінаў [[Яцьвягі|судаваў-яцьвягаў]], землі якіх — як і Жамойць — таксама мусіў раней перадаць Тэўтонскаму ордэну, хоць крыжакі прапаноўвалі вярнуць гэтыя землі ўзамен Жамойці. * Сьцьверджаньне, што «''Жамойты з даўнейшых часоў называлі сябе Ліцьвінамі і ніколі Жамойтамі''» супярэчыла ў тым ліку ранейшым пасланьням, датаваным 9 верасьня 1409 году, ад самога Вітаўта і [[Ягайла|Ўладзіслава Ягайлы]] да каралёў і князёў краінаў Заходняй Эўропы, дзе ўжываліся такія азначэньні як «''народ Жамойтаў''» — {{мова-la|«gens Samagitarum»|скарочана}}. Такое ж азначэньне «''народ Жамойтаў''» паўтаралася ў фундацыйных актах пры заснаваньні Медніцкага каталіцкага біскупства для Жамойці, а таксама ў дакумэнтах наконт гэтай справы, якія ў 1417 годзе высылаліся на Канстанцкі сабор. Апроч таго, дэлегацыя жамойтаў, якая завітала на гэты сабор у канцы 1415 году, трымалася там менавіта як асобны народ. * Сьцьверджаньню, нібы ліцьвіны і жамойты былі народам «''адной мовы''», супярэчылі паведамленьні, складзеныя ў тым ліку львоўскім арцыбіскупам Янам, віленскім біскупам Пятром і самім Вітаўтам, да кардыналаў Рымскай курыі ў [[Канстанца|Канстанцу]] і да папы рымскага ў [[Ватыкан]], што біскупы-ліцьвіны, якія атрымлівалі катэдру Медніцкага каталіцкага біскупства ў Жамойці, мусілі ведаць «''гаворку народа жамойцкага''» — жамойцкую мову<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 22—27, 59, 103—106.</ref>}}), назва Жамойць ({{мова-lt|Žemaitija|скарочана}}) утварылася ад [[Летувіская мова|летувіскага]] слова ''žema'', якое азначае 'нізкая, ніжняя'<ref name="Dziarnovic-2013">[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [https://nn.by/?c=ar&i=111541 Літва і Жамойць] // [[Наша Ніва]]. 22 чэрвеня 2013 г.</ref>{{Заўвага|Захавалася сьведчаньне, што да публікацыі ў 1830 годзе ліста Вітаўта такая этымалёгія Жамойці не была відавочнай самім летувісам: у 1820 годзе [[Прускія летувісы|пруска-летувіскі]] пастар {{Артыкул у іншым разьдзеле|Людвік Рэза||ru|Реза, Людвикас}}, камэнтуючы ўжытую [[Мацей Стрыйкоўскі|Мацеем Стрыйкоўскім]] назву ''[[Аўкштота|Austechiam]]'' (пры цытаваньні вытрымкі з [[Хроніка Прускай зямлі|Хронікі Прускай зямлі]] пра падзеі 1294—1300 гадоў), сьцьвярджаў, што прылеглая да Балтыйскага мора Жамойць утварала разам з [[Курляндыя|Куроніяй]] «''морскую правінцыю''», «''якая цяпер завецца Angsztyta ('высокае месца')''» ({{мова-la|«Strykouius rectius regionem illam scripsit Austechiam quae hodiernis diebus Angsztyta (locus altus) vocatur. <…> Austechiam prouinciam fuisse dicit maritimam. Totam nimirum Samogitiae et Curoniae terram, quae mare Balticum adjacet, sub hoc nomine complectitur»|скарочана}}<ref>De religionis Christianae in Lithuanorum gente primordiis. — Regiomonti, 1820. [https://books.google.by/books?id=r4DMY84dlfwC&pg=PA4&dq=Austechiam&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiE-uGf98z1AhXEh_0HHVfgCLQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=Austechiam&f=false P. 4].</ref>)}}. Падобнае тлумачэньне ў XVIII ст. замацавалася ў нямецкіх выданьнях, якія выводзілі назву Жамойці ад таго, што яна «''на жамойцкай мове значыць штосьці нізкае і багністае''»{{Заўвага|Паводле выданьняў 1710 і 1738 гадоў, {{мова-de|«Den Namen hat sie von ihrer Gelegenheit bekommen, als welche niedrig und morastig ist; denn Samogit heist in der Samogitischen Sprache so viel, als niedrig und morastig»|скарочана}}<ref>Uhse E. Universal-geographisch-historisches Lexicon. — Leipzig, 1710. [https://books.google.by/books?id=L5dEAAAAcAAJ&pg=RA2-PP8&dq=in+samogitischen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjHytP5sOb1AhUoQvEDHeFtCTw4HhDoAXoECAkQAg#v=onepage&q=in%20samogitischen&f=false S. 348].</ref><ref>Allgemeines Geographisch-Historisches Zeitungs-LEXICON. — Frankfurt, 1738. [https://books.google.by/books?id=l2aEoaAeO80C&pg=RA2-PP14&dq=Samogitischen+sprache&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjPruXugOf1AhUYG-wKHdfrC-M4FBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=Samogitischen%20sprache&f=false S. 348].</ref>; паводле выданьняў 1711 і 1742 гадоў, {{мова-de|«Den Namen Samogitia hat diese Landschafft von ihrer Gelegenheit bekommen, als welche niedrig und morastig ist. Denn Samogiz heißt in der Samogitischen Sprache so viel, als niedrig und morastig»|скарочана}}<ref>Rink E. G. Das verwirrte Pohlen, in einer genauen Gegeneinanderhaltung der Geschichte. — Leipzig, 1711. [https://books.google.by/books?id=VEpKAAAAcAAJ&pg=RA1-PA87&dq=in+samogitischen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjaxuPjr-b1AhXrRPEDHVWwDCE4FBDoAXoECAkQAQ#v=onepage&q=in%20samogitischen&f=false S. 87].</ref><ref>Grosses vollständiges Universal-Lexicon aller Wissenschaften und Künste. — Leipzeig — Halle, 1742. [https://books.google.by/books?id=AxMoFrisRfUC&pg=PA1705&dq=Samogitischen+sprache&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjFl--Og-f1AhXJ16QKHX5wAtI4FBDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=Samogitischen%20sprache&f=false S. 1705].</ref>}}. Тым часам у створанай Філялягічным факультэтам [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] «Базе зьвестак для этымалягічнага слоўніку летувіскай мовы» адзначаецца, што апошнім часам лінгвісты схіляюцца да іншай вэрсіі, якая зьвязвае назву Жамойць з словам ''žemė''<ref>[https://etimologija.baltnexus.lt/?w=%C5%BDemaitija&fbclid=IwAR3doJ1W4UBi_UlgPtg5vGjTDmOPvdkXPwaDSXowytV9zkMHXxDKeRYojH0 Žemaitijà], Lietuvių kalbos etimologinio žodyno duomenų bazė, Vilniaus universiteto Filologijos fakultetas, 2007—2012</ref><ref>Dini P. U. Illuc erant leones: paleokomparatyvistinės idėjos apie Žemaitijos bei žemaičių vardą Vakarų Europoje // Baltistica. T. XXXVII (2). P. 307—315.</ref>. Яшчэ [[Вацлаў Пануцэвіч]] зьвяртаў увагу на тое, што ў аснове назвы Жамойць напраўду ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое значыць 'краіна, зямля, заселеная адным племем'{{Заўвага|Яшчэ ў 1827 годзе расейска-нямецкі навуковец {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пётар Кёпэн||be|Пётр Іванавіч Кёпен}}, адзначаючы папулярную этымалёгію ад летувіскай назвы нізіны (а таксама спробу патлумачыць назву Літвы ад {{мова-lv|leijsch, leija|скарочана}} 'нізкі'), зьвяртае ўвагу на магчымую повязь назвы Жамойці зь {{мова-lt|žmogus|скарочана}} 'чалавек' ({{мова-ru|«Но не должно ли обратить в сем случае внимание и на то, что по-литовски Žmogus значит человека?»|скарочана}})<ref>Кёппен П. И. О происхождении, языке и литературе литовских народов. — СПб., 1827. С. [https://books.google.by/books?id=6FdcAAAAcAAJ&pg=PA5&dq=%D0%B2%D1%8A+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A+%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3+%D0%BF%D0%BE+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8+Zmogus&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjC9Kzphuz1AhUkQ_EDHYkhApoQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%D0%B2%D1%8A%20%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8A%20%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%A3%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%20Zmogus&f=false 6].</ref>}}, што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншыя)<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.</ref>{{Заўвага|Сярод іншага, у [[Пераяслава-Суздальскі летапіс|Пераяслава-Суздальскім летапісе]] пасьля слова «''нерома''» гаворыцца «''сиречь жомоить''», г. зн. жамойць<ref>Крапівін П. Паходжанне назваў «Русь», «Белая Русь», «Чорная Русь», «Чырвоная Русь» // Імя тваё Белая Русь / Уклад. Г. Сагановіч. — {{Менск (Мн.)}}: Полымя, 1991. С. 80.</ref>. На думку савецкага лінгвіста і гісторыка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандра Папоў|Аляксандра Папова|ru|Попов, Александр Иванович (историк)}}, ''нерома'' [''норома''] тут выступае [[Прыбалтыйска-фінскія мовы|прыбалтыйска-фінскім]] адпаведнікам назвы Жамойці, бо фінскае ''nоrо'' значыць 'нізінны', а ''noromaa'' — 'нізінная, балоцістая мясцовасьць'<ref>Попов А. И. Названия народов СССР: введение в этнонимику. — Ленинград, 1973. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=b4UbAAAAMAAJ&dq=%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0+%5B+%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0+%5D+%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B5%D1%87%D1%8C+%D0%96%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C+%C2%BB+.+%D0%AD%D1%82%D0%BE+%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%8F%D0%B5%D1%82+%D0%B2+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%B9&focus=searchwithinvolume&q=%D0%9D%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0 С. 97].</ref> (яшчэ ў [[Энцыкляпэдычны слоўнік Бракгаўза і Эфрона|Энцыкляпэдычным слоўніку Бракгаўза і Эфрона]] адзначалася, што адпаведны ўпамін сьведчыць пра пэўныя повязі жамойці зь фінскім элемэнтам<ref name="Volter-1900"/>). Тым часам невядомы сучасьнік [[Ян Длугаш|Яна Длугаша]] ў трактаце пра прускае Памор’е (1464 год) пісаў, што «па-вугорску» жыхароў гэтай зямлі называюць ''Zemeitz'' ({{мова-la|in Ungarica Zemeitz|скарочана}})<ref>Scriptores rerum Prussicarum. 1. Band. — Leipzig, 1861. [https://books.google.by/books?id=tPxxbl8_y64C&pg=PA806&dq=Zemeitz&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwijqa_-sI36AhXG_7sIHRhbAlUQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q&f=false S. 806].</ref>}}. Гэты ж беларускі гісторык падкрэсьліваў, што тлумачэньні летувіскіх аўтараў (а за імі і пэўных іншых), нібы Жамойць ёсьць толькі тапаграфічным пазначэньнем разьмешчанай ніжэй тэрыторыі ў супрацьвагу да [[Аўкштота|Аўкштоты]] — terra superior ({{мова-lt|aukštas|скарочана}} — 'вышэйшы') ёсьць палітычнай камбінацыяй, каб апраўдаць прысабечаную назву [[Літва старажытная|Літва]]. Пагатоў, назва [[жамойты]] пазначала адпаведнае племя як у нізінах, так і на ўзвышшах. Увогуле ж, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў (жамойці) выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.</ref>. [[Файл:Phinni-Chrones (1478).jpg|значак|''Phinni'' ([[Фіна-вугорскія мовы|фіны]]) каля ўтоку [[Нёман]]а (''Chrones''). Мапа 1478 г., створаная паводле апісаньня мапаў [[Кляўдыюс Пталемэй|Пталемэя]]]] Вэрсію фінска-вугорскага паходжаньня жамойтаў ([[Летувісы|летувісаў]]) яшчэ ў 1859 годзе агучыў брытанскі этноляг і лінгвіст, прафэсар [[Лёнданскі ўнівэрсытэт|Лёнданскага ўнівэрсытэту]] і сябра [[Лёнданскае каралеўскае таварыства|Лёнданскага каралеўскага таварыства]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Робэрт Гордан Лэйтэм||en|Robert Gordon Latham}}, адзначаючы лучнасьць назваў ''Samland'' ([[Самбія|Самляндыя]], пазьней г. зв. «[[Малая Летува]]») і ''Samogitia'' (Жамойць) і іхную повязь зь фінскай назвай ''Suome'' ([[Фінляндыя]]): «''Магчыма, ніводны прастаўнік [[Балтыйскія мовы|літоўскай сям’і]] не ўзыходзіць да арыгінальнага літоўскага грунту. Тое, што ад пачатку было літоўскім, цяпер стала польскім або нямецкім. Тое, што цяпер літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}}, ад пачатку было фінскім''»{{Заўвага|{{мова-en|«So also the populations who gave the Fin name Suome to the fenny districts of Samland and Samogitia. It is possible that at the present moment no single representative of the Lithuanic family may stand on soil originally Lithuanic. What was originally Lithuanic is now Polish or German. What is now Lithuanic was originally Fin»|скарочана}}}}<ref>Latham R. G. Descriptive Ethnology: Europe, Africa, India. — London, 1859. [https://books.google.by/books?id=KQBAAQAAMAAJ&pg=PA4&dq=Samogitia+samland&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjc26PNhKj1AhVf57sIHe8LAUcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Samogitia%20samland&f=false P. 4].</ref>. Тым часам нямецкі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вольфганг Мэнцэль||en|Wolfgang Menzel}} у 1862 годзе выводзіў ад фінскай саманазвы ''Suomalainen'', апроч ''Samland'' і ''Samogitien'', яшчэ і ''Samojeden'' — [[Самадыйскія народы|самаедаў]]{{Заўвага|{{мова-de|«Die Finnen nennen sich selbst Suomalainen, daher die Namen Samland, Samogitien, Samojeden»|скарочана}}}}<ref>Menzel W. Allgemeine Weltgeschichte von Anfang bis jetzt. — Stuttgart, 1862. [https://books.google.by/books?id=ayaN93Mpe38C&pg=RA1-PA445&dq=Samland+Samoyeden&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiQ76WIrKr1AhVz8LsIHS2cA78Q6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=Samland%20Samoyeden&f=false S. 445].</ref>. Зрэшты, яшчэ ў 1835 годзе гісторык і этнограф [[Павал Ёзэф Шафарык]] сьцьвярджаў лучнасьць назваў ''Samogitia'' (падаючы [[Латыская мова|латыскую назву]] ''Smuddu'' або ''Smuhdschu semme'' як пачатковую да польскай формы ''Żmudź'') і ''Samojedi'', дзе першую частку назвы зьвязваў з саманазвай [[Саамы|саамаў (лапароў)]], а ў другой частцы бачыў пашыранае ў многіх назвах старажытных народаў слова ''Getae'', ''Gitae'' — «зямля»<ref>Шафарик П. И. Славянские древности. Т. 1, кн. 1. — М., 1837. [https://books.google.by/books?id=vnJBAAAAYAAJ&pg=RA1-PA230&dq=getae+gitae+samo-getae&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjhmqGotaz1AhUe7rsIHYubA7kQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=getae%20gitae%20samo-getae&f=false С. 230]—233, 246—247.</ref>. Повязь паміж назвамі Самагітыя і Самаедыя ў 1850 годзе адзначаў летувіскі аўтар Даніла ў часопісе Міністэрства народнай асьветы<ref>Данилло Н. Значение некоторых имен литовских князей и названий местностей Литвы // Журнал Министерства народного просвещения. Т. 66. — СПб., 1850. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=ohYFAAAAYAAJ&q=%40%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D1%A3%D0%B4%D1%96%D0%B8#v=snippet&q=%40%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8F%20%D0%BC%D0%BE%D1%A3%D0%B4%D1%96%D0%B8&f=false С. 150].</ref>. Францускі лінгвіст-[[Германістыка|германіст]] [[Раймонд Шмітляйн]], які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра [[Германскія мовы|германскае]] паходжаньне [[Імёны ліцьвінаў|літоўскіх уласных імёнаў]], сьцьвярджае фінскую этымалёгію назвы Жамойці: «''Я ўжо адзначыў, што летувіскае žemaitis, гэта значыць жамойцкае, азначала менавіта фінскае, якое паходзіць ад фінскага… Калі гэта праўда, што народная этымалёгія выводзіць гэтую назву ад прыметніка žemas 'нізкі', або ад назвы зіма 'žiema', то цалкам упэўнена магу сказаць, што гэта чысты абсурд. <…> найстарэйшыя нямецкія тэксты Тэўтонскага ордэну гавораць толькі пра Schamaiten або Schamaitenland. Такім парадкам, мы тут маем справу не з назвай краіны, а з назвай народу, і мне здаецца немагчымым не асацыяваць Schamaiten з напісаньнем Samaiši, якое яўна і проста азначае фінаў''»{{Заўвага|{{мова-fr|«J’ai déjà indiqué que le lituanien žemaitis, c’est-à-dire samogitien, signifiait exactement finnois, descendant de finnois, la terminaison -aitis indiquant généralement la filiation. S’il est vrai que l’étymologie populaire a fait dériver ce nom de l’adjectif žemas - bas, ou du nom de l’hiver - žiema, il est bien certain que c’est là pure absurdité. La Samogitie est justement la contrée de Lituanie où se rencontrent quelques collines, et on ne peut placer les Samogitiens au nord (žiema) des Baltes, puisque cet emplacement est réservé aux Coures, aux Lettes et aux Semigalles. Il est d’ailleurs à remarquer que le nom de Samogitie ou Žemaitija est de formation savante latine, tandis que les textes allemands les plus anciens des Chevaliers Teutoniques ne parlent que de Schamaiten ou Schamaitenland. Nous avons donc affaire ici, non point à un nom de pays, mais à un nom de peuple, et il me paraît impossible de ne pas rapprocher Schamaiten du lette Samaiši, qui désigne purement et simplement les Finnois»|скарочана}}}}<ref>Schmittlein R. Aurélien Sauvageot, Les anciens Finnois. Paris, Klincksieck, 1961 // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1962. P. 152.</ref>. Поруч з старажытнай беларускай назвай ''Жамойць'' ({{мова-be-old|Жомойть|скарочана}} — паводле вялікага князя Вітаўта{{Заўвага|{{мова-la|«Sed quod terra Samaytarum est terra inferior ad terram Lythwanie, ideo Szomoyth vocatur, quod in lythwanico terra inferior interpretatur <…> quum una est tantum terra Samaytarum et non plures, que terra in Lythwanico Somoyth quasi terra inferior appelatur»|скарочана}}}}, так гэтую зямлю і яе народ называлі «ў [[Ліцьвіны#Славянская літоўская мова|літоўскай мове]]»<ref name="Urban-2001-105-106">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105—106.</ref>) таксама ўжываюцца форма ''Жмудзь'', якую часта азначаюць як польскую ({{мова-pl|Żmudź|скарочана}})<ref name="Kraucevic-1993">[[Алесь Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.</ref><ref>С. Б. Пра Жамойць і Жмудзь // [[Запісы БІНіМ]], № 1, 1953. С. 52—53.</ref>, хоць мовазнаўца [[Ян Станкевіч]] даводзіў натуральнасьць гэтай формы ў беларускай мове<ref>Я. С. «Жмудзь» ці «Жамойць»? // [[Веда (часопіс)|Веда]]. № 4, 1952. С. 87.</ref><ref>Я. С. Выясьненьне майму крытыку // [[Веда (часопіс)|Веда]]. № 3, 1953. С. 44.</ref>, а таксама лацінская форма ''Самагітыя'' (ад {{мова-la|Samogitia, Samagitia|скарочана}} праз {{мова-ru|Самогития|скарочана}}). Паводле Вацлава Пануцэвіча, зборнае славянскае жамойць паходзіць ад ''жэмэ'', ''жэймэ'' — як [[Чудзь|чудзь]], [[Вэсь|вэсь]], [[Яцьвягі|яцьвезь]], [[Голядзь|голядзь]], [[Лівы|ліў]], [[Куршы (народ)|корш]]. Пра гэта вымоўна сьведчаць геаграфічныя назвы: Жэмайце, вёска каля [[Панявеж]]а; Жэмойдзінкі ў [[Віленскі павет (ВКЛ)|Віленскім павеце]]; Жмудзь, вёска каля [[Сейны|Сейнаў]]; Жмуйдкі, мястэчка ў [[Вількамірскі павет|Вількамірскім павеце]]; Жамойць, некалькі вёсак у заходняй [[Беларусь|Крывіччыне]]<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 280.</ref>. == Гісторыя == === Раньнія часы === Жамойты ўтварыліся на базе [[Культура грунтовых могільнікаў|археалягічнай культуры грунтовых могільнікаў]], пахавальны інвэнтар якіх улучаў конскія галовы і капыты, і не ўваходзілі ў арэал [[Культура ўсходнелітоўскіх курганоў|археалягічнай культуры]], якую дасьледнікі атаясамляюць з пачаткамі [[Літва старажытная|Літвы]]. Імаверна, жамойты пачалі ўтварацца на базе [[Зэмгалы|зэмгалаў]] — усходнебалтыйскага племя, большая частка якога ўвайшла ў склад [[Латышы|латыскага народу]]. Пры прасоўваньні далей на захад, раньнія жамойты зьмяшаліся з [[Куршы (народ)|куршамі]] — яшчэ аднымі продкамі латышоў. Сьпярша гэта было заходнебалтыйскае племя, роднаснае [[Прусія|прусам]] і [[Яцьвягі|яцьвягам]], якое пазьней зблізілася з [[Усходнія балты|усходнімі балтамі]]<ref name="Dziarnovic-2013"/>. Жамойць XІІІ—XІV стагодзьдзяў — гэта [[Паганства|паганскі]] край, у якім не было [[замак|гарадоў]]<ref name="Dziarnovic-2013"/>. Гістарычнае адставаньне старажытнай Жамойці ў параўнаньні з суседнімі [[Славянскія мовы|славянскімі]] землямі афіцыйна прызнавалася ў [[Летува|Летуве]] яшчэ за савецкіх часам: «''Вытворчасьць гліняных пасудзінаў паступова станавілася рамяством, але даволі доўга знаходзілася на ніжэйшым узроўні, чым у суседніх славянскіх земляў; посуд аднастайны паводле формы і арнамэнту. Толькі ў другой палове XIII — пачатку XIV стагодзьдзя, калі ў селішчах гарадзкога тыпу знайшоў ужываньне хутка вярчальны цяжкі ганчарны круг, у гэтай справе зьявіліся значныя зрухі. Брак гарадоў запавольваў разьвіцьцё спэцыялізацыі сярод рамесьнікаў; тут яшчэ пакуль не ўжываліся такія вядомыя суседзям дасягненьні, як вытворчасьць цэглы і ўзьвядзеньне мураваных пабудоваў, выраб шкляной глазуры''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Производство глиняных сосудов постепенно становилось ремеслом, но довольно долго находилось на более низком уровне, чем в соседних славянских землях; посуда однообразна по форме и орнаментике. Лишь во второй половине XIII — начале XIV века, когда в поселениях городского типа нашел применение быстро вращающийся тяжелый гончарный круг, в этом деле появились значительные сдвиги. Отсутствие городов тормозило развитие специализации среди ремесленников; здесь еще пока не применялись такие известные соседям достижения, как производство кирпича и возведение каменных построек, изготовление стеклянной глазури»|скарочана}}}}<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. [https://books.google.by/books?id=uM1BAAAAYAAJ&q=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%8C+%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%BC&dq=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2+%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%8C+%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%BC&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwipr__botr0AhUWgP0HHcClBigQ6wF6BAgLEAE С. 21].</ref>. Адпаведна, слабымі былі і дасягненьні ў вайсковай справе<ref>Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 13.</ref>. Упершыню Жамойць ускосна ўпамінаецца ва [[Умова 1219 году|ўмове 1219 году]], калі двое з князёў, што яе падпісалі, [[Гердзівіл|Эрдзівіл]] і [[Вікінт|Выкінт]], называюцца «жамойцкімі»<ref name="Nasievic-2005-624">[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Жамойць // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 624.</ref>. === Паміж Вялікім Княства Літоўскім і крыжакамі === [[Файл:German rule over the North and Baltic Seas (135770289).jpg|значак|«Нямецкая ўлада ў Паўночным і Балтыйскім моры». Мапа з гістарычнага атлясу 1901 г., дзе Коўна значыцца часткай Жамойці, падуладнай крыжакам да 1410 г.]] Каля 1250 году Выкінт браў удзел у бунце супраць [[Вялікі князь літоўскі|вялікага князя літоўскага]] [[Міндоўг]]а, што выклікала выправу апошняга на Жамойць, да рэзыдэнцыі Выкінта Цьверамету<ref name="Nasievic-2005-624"/>. Аўтар лацінамоўнага трактату «Апісаньня земляў» ([[Дублінская хроніка]]) другой паловы XIII ст., які быў на каранацыі Міндоўга, пісаў: «''Да [[Самбія|Самбіі]] далучаецца [[Курляндыя]], якая больш схіляецца да поўначы, аточаная морам з паўднёвага, а таксама з заходняга боку. А з усходняга краю разьмяшчаецца зямля паганцаў, якая называецца Жамойць (Samoita). Тут ніколі не прапаведвалася бязь меча''»<ref>[https://belhistory.com/alba-ruscia.html Апісанне земляў (з Дублінскага рукапісу XIII ст.). Alba Ruscia] // [[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]. № 6, 1993. С. 63—68.</ref>. Гэты ж аўтар засьведчыў, што [[Літва]] знаходзілася паміж Жамойцю і [[Русь]]сю і што гэта была асобная зямля (а не агульнае найменьне Жамойці, [[Нальшчаны|Нальшчанаў]] і г. д.)<ref>[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] Што суседзі кажуць? // Імя тваё Белая Русь / Уклад. Г. Сагановіч. — {{Менск (Мн.)}}: Полымя, 1991. С. 142—143.</ref>. Па прыняцьці каталіцтва ў 1253 годзе Міндоўг падараваў [[Лівонскі ордэн|Лівонскаму ордэну]] значную частку Жамойці. Аднак у 1260 годзе там выбухнула [[Другое прускае паўстаньне|паўстаньне]] супраць ордэну, якое Міндоўг падтрымаў, па чым уладу ў Жамойці атрымаў сын яго сястры [[Транята]]. Па забойстве Міндоўга апошні аб’яднаў Літву і Жамойць пад сваёй уладай. Аднак памяць пра ранейшую самастойнасьць Жамойці трывала захоўвалася. Пра этнічную адметнасьць яе жыхароў сьведчыць выраз «''[[ліцьвіны]] і жамойты''» («''Littoven und Sameiten''»), ужыты ў [[Старэйшая рыфмаваная хроніка|Старэйшай рыфмаванай хроніцы]] пры апісаньні падзеяў 1250-х гадоў. Такое ж адрозьненьне сустракаецца і ў рускіх летапісах: у выправе на [[Рыга|Рыгу]] ў 1286 годзе бралі ўдзел «''Литва вся и Жемоть вся''», у выправе [[Альгерд]]а на [[Пераяслаў]] «''Литва и Ляхи и Жемоть''»<ref name="Nasievic-2005-624"/>. Нягледзячы на частыя напады [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]], старшыні жамойтаў былі ў змове з крыжакамі з мэтай аддзяленьня ад [[Літва старажытная|Літвы]]. Напрыклад, князь Пялюза па ўцёках да Тэўтонскага ордэну рабіў напады на землі Вялікага Княства Літоўскага, схіліў да здрады жамойцкіх вайскаводаў Драйка, Снуда і Сьвітрыла. У 1294 годзе ў час нападу тэўтонцаў старшыні ўзьнялі жамойтаў на паўстаньне супраць улады вялікага князя [[Віцень|Віценя]]. Апошні здолеў здушыць гэтае паўстаньне, але жамойты так і ня выступілі супраць крыжакоў<ref>{{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 388.</ref>. Храніст [[Пётар з Дусбургу]] ў сваёй «[[Хроніка Прускай зямлі|Хроніцы Прускай зямлі]]» (1326 год) разглядаў Жамойць як асобную і нярэдка варожую да [[Літва старажытная|Літвы]] зямлю<ref name="Дубавец-Сагановіч-1994">Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 236.</ref>: менавіта ён засьведчыў, што «''ніколі ў час свайго княжаньня гаспадар Літвы [Віцень] ня мог дамовіцца з жамойтамі, каб разам рушыць на вайну супраць братоў [крыжакоў]''»<ref>Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 370.</ref>. У XIV ст. Жамойць моцна пацярпела ад нападаў рыцараў [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага]] і Лівонскага ордэнаў. Памежныя зь Лівоніяй воласьці ў другой палове XIV ст. практычна апусьцелі. Тэўтонскі ордэн ажыцьцяўляў сваю экспансію пераважна ўздоўж [[Нёман]]а, ужо ў 1259 годзе крыжакі заснавалі замак [[Юрбург|Юргенбург (Юрбург)]], у 1313 годзе вышэй плыньню ракі — Хрыстмэмэль (Скірстымонь), а ў 1367 годзе захапілі воласьць [[Вялёна|Вялёну]]<ref name="Nasievic-2005-625">[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Жамойць // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 625.</ref>. [[Файл:Polska i Litwa za Władysława Jagiełły (1927).jpg|значак|«Польшча і Літва за [[Ягайла]]м». Мапа з гістарычнага атлясу 1927 г.]] У другой палове XIII — пачатку XV ст. вялікія князі літоўскія выкарыстоўвалі Жамойць як сродак дзеля разьвязаньня сваіх замежнапалітычных задачаў у дачыненьнях з Тэўтонскім ордэнам<ref name="BE"/>. У 1382 годзе вялікі князь [[Ягайла]] аддаў Жамойць лівонцам; але жамойты неўзабаве паўсталі і зрынулі гэтую залежнасьць. 12 кастычніка 1398 году адбылося падпісаньне [[Салінская дамова|Салінскага пагадненьня]], якое атрымала назву «вечнага міру» і афармлялася пры ўрачыстых абставінах: былі вялікі князь [[Вітаўт]], вялікі магістар Прускага і магістар Лівонскага ордэнаў, а таксама маршалкі, комтуры і браты-рыцары гэтых ордэнаў, а ў сьвіце Вітаўта — [[Паны радныя|паны-радцы]], князі і баяры-рыцары<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 23—24.</ref>. Паводле гэтага пагадненьня, Вітаўт зноў аддаў Жамойць немцам, якім паўторна вярнуў гэтыя землі па паўстаньні 1400—1401 гадоў. Вядома, што Вітаўт чатырохразова (у 1384, 1390, 1398 і 1404 гадох) аддаваў Жамойць Тэўтонскаму ордэну. Гэтая тэрыторыя хоць і была важнай, але разам з тым, выкарыстоўвалася як разьменная манэта ў палітычным змаганьні таго часу<ref name="Zajkouski-2009">[[Эдвард Зайкоўскі|Зайкоўскі Э.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/zaj2/%D0%97%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%AD._%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F.html Літва гістарычная] // [[Наша слова|Наша Слова]]. № 26 (917), 1 ліпеня 2009 г.; № 27 (918), 8 ліпеня 2009 г.</ref>. Неаднаразовае выкарыстаньне Жамойці ў шматлікіх палітычных камбінацыях сьведчыць пра тое, што Вітаўт ня ставіўся да яе як да роднай зямлі<ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 158.</ref>. [[Файл:Livoniae nova descriptio (1598).jpg|значак|Жамойць (''Samaiten'') як частка роднаснай ёй [[Лівонія|Лівоніі]]. Мапа 1598 г.]] Па пераможнай [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай бітве]] (1410 год) Жамойць пазбылася пагрозы ўварваньняў немцаў. Аднак паводле [[Торунскі мір 1411 году|Торунскага міру 1411 году]], яна перайшла да Вялікага Княства Літоўскага толькі на час жыцьця вялікага князя Вітаўта або караля Ягайлы<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 24.</ref>. З гэтага часу Вітаўт і Ягайла пачалі узмоцнена ўкараняць тут [[хрысьціянства]], якое з прычыны супраціву жыхароў сьцьвердзілася канчаткова толькі ў XVI стагодзьдзі, [[езуіты|езуітамі]]<ref>{{Літаратура/ЭСБЭ|Жмудь|аўтар = Рудаков В. |том = XII|старонкі = 27}}</ref> (лічыцца, што Жамойць была адным з апошніх рэгіёнаў Эўропы, які адмовіўся ад [[паганства]]). У 1420 годзе пасланцы вялікага князя [[Вітаўт]]а на арбітражным працэсе наконт дзяржаўнай прыналежнасьці Жамойці, які праходзіў ва [[Уроцлаў|Ўроцлаве]], сьцьвярджалі перад судом, што існавала «''тры зямлі Жамойтаў''»<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 24.</ref>. Паводле гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], жамойцкае сялянскае насельніцтва складала падуладную большасьць у пэўных землях [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] ([[Самбія|Самляндыя]]), Вялікага Княства Літоўскага (Жамойць) і [[Лівонскі ордэн|Лівонскага ордэну]]<ref name="Panucevic-2014-269">{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 269.</ref>. Тым часам нямецкі энцыкляпэдыст XVII ст. {{Артыкул у іншым разьдзеле|Марцін Цайлер||ru|Цайлер, Мартин}}, які карыстаўся шматлікімі гістарычнымі працамі і геаграфічнымі апісаньнямі, пры апісаньні [[Елгава|Мітавы]] (сталіцы [[Зэмгалія|Зэмгаліі]]) зазначаў, што паводле [[Альбэрт Каяловіч|Альбэрта Каяловіча]], «''у 1315 годзе, альбо каля таго часу, лівонцы аднялі ў ліцьвінаў гэтую частку Samogitien, якая цяпер называецца [[Курляндыя]], альбо Curonia''»<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=snippet&q=anno%20Curonia&f=false S. 213].</ref>, а таксама, што «''ў Samogitien, або Samaiten, або Sudinia, якую ў частцы Прусіі таксама называюць Sambiam, уладарыў брат узгаданага Lituonis, Saimo''»<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=Sudinia%20Sambiam&f=false S. 102].</ref>. === У складзе Вялікага Княства Літоўскага і Прусіі === [[Файл:Litva. Літва (J. Müller, 1692).jpg|значак|зьлева|[[Літва старажытная|Літва]]. Мапа з атлясу 1692 году (перадрукоўвалася ў 1702 годзе)]] [[Файл:Samogitia-Samaide (A. Ortelius, 1570).jpg|значак|Жамойць: [[Жамойцкае староства|літоўская]] (Samogitia) і [[Малая Летува|пруская]] (Samaide)<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 271—272.</ref>. З атлясу «Theatrvm orbis terrarvm», 1570 г.]] Хоць вялікі князь літоўскі Вітаўт імкнуўся вярнуць ад Тэўтонскага ордэну ўсю Жамойць (заселеныя жамойтамі землі, што калісьці былі пад уладай Літвы) у яе «''старых межах на Нёмане''», але мусіў задаволіцца, як сам казаў у 1420 годзе, толькі тым, «''чым валодаў''»<ref name="Urban-2001-110">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 110.</ref>. У выніку, паводле [[Мельнскі мір|Мельнскага міру]] 1422 году, значная частка тэрыторыі літоўскай Жамойці перайшла да [[Прусія|Прусіі]] — ад замка [[Юрбург]]у над Нёманам на ўсходзе да [[Паланга|Палангі]] з [[Клайпеда]]й над [[Балтыйскае мора|Балтыйскім морам]] на захадзе{{Заўвага|Гэтая жамойцкая тэрыторыя, якая ўвайшла ў склад [[Самбійскае біскупства|Самбійскага біскупства]], у працах летувіскіх гісторыкаў называецца [[Малая Летува|Малой Летувой]]}}<ref name="Urban-2001-110"/>. Прытым у тэксьце дамовы пры апісаньні межаў Прусіі адзначалася, што «''…замак Мэмэль [[Летувіская мова|па-жамойцку]] завецца [[Клайпеда#Назва|Клайпеда]]''»{{Заўвага|{{мова-la|«...castrum Memel in Samogitico Glaupeda appelatum»|скарочана}}, а таксама паводле тэксту дамовы 1436 году: {{мова-la|«...castrum Memel in Samogitico Clupeda appellatum»|скарочана}}}}<ref>Современник. Т. 7, 1860. [https://books.google.by/books?id=1CkYAAAAYAAJ&pg=PA13&dq=castrum+Memel+in+Samogitico&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjC45qwpO70AhUXQ_EDHSg2CGYQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=castrum%20Memel%20in%20Samogitico&f=false С. 13].</ref>. Тым часам у Вялікім Княстве Літоўскім на просьбу жамойтаў, якія хацелі падкрэсьліць сваю адрознасьць ад [[ліцьвіны|ліцьвінаў]] і [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінаў]], зьявіўся асобны дадатак да найменьня дзяржавы, якая пачала называцца Вялікім Княствам Літоўскім, Рускім і Жамойцкім. Ужо ў земскім прывілеі Жамойці 1441 году вялікі князь літоўскі [[Казімер Ягелончык|Казімер]] адрозьніваў Жамойць ад Літвы: «''А зь Літвы ня маем да іх празь [[Нявежа (Летува)|Нявежу]] жаднага цівуна зсылаць''»<ref name="Dajlida-2019-28">Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 28.</ref>. [[Файл:Lithuania Proper (1770-79).jpg|значак|зьлева|Падзел Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага з мапы 1770-х гадоў: [[Літва|Сапраўдная Літва]] ({{мова-en|Lithuania Proper|скарочана}}) складаецца зь «Літоўскіх ваяводзтваў» і «[[Белая Русь|Літоўскай або Белай Русі]]», тым часам Жамойць падаецца асобна ад Літвы — паміж роднаснымі жамойтам [[Інфлянты|Інфлянтамі]] і [[Курляндыя]]й]] [[Файл:Provincia S. Joachimi Ord. Excalc. SSS Trinitatis Red. Capt. post introductionen Religiosor sui Ordinis A.D. 1684 in Regnum Poloniae et M.D. Lith.jpg|значак|Мапа [[Ордэн трынітарыяў|трынітарскіх]] [[кляштар]]аў у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], дзе «Жамойць» ({{мова-la|Samogitia|скарочана}}) — гэта землі [[Жамойцкае староства|Жамойцкага староства]] (ВКЛ) і «[[Малая Летува|Малой Летувы]]» (Прусія), 1748 г.]] На частцы тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага, заселенай жамойтамі, утварылася адмысловая аўтаномная адзінка — [[Жамойцкае староства]] (у 1412 годзе [[Урад (Вялікае Княства Літоўскае)|ўрад]] старосты атрымаў набліжаны да Вітаўта [[Кезгайла Валімонтавіч]]). Ад пачатку сталіцай староства былі [[Крожы]] (з 1535 году — [[Кейданы]], а з канца XVI ст. — [[Расены]]). Тым часам каталіцкае [[Жамойцкае біскупства|Медніцкае (Жамойцкае) біскупства]], утворанае яшчэ 27 кастрычніка 1417 году, адміністрацыйна-тэрытарыяльна ахоплівала ня толькі Жамойцкае староства, але і [[Упіцкі павет]] [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]]<ref name="Dziarnovic-2013"/>. Рэзыдэнцыя біскупа разьмяшчалася ў [[Варні|Медніках (Варнях)]] (першы біскуп — [[Мацей зь Вільні]]). Зь сярэдзіны XV ст. у тытуле вялікага князя літоўскага пачала трывала{{Заўвага|Яшчэ ў 1417 годзе пры заснаваньні Медніцкага (Жамойцкага) біскупства назву Жамойці ў сваім тытуле ўжыў вялікі князь літоўскі Вітаўт<ref>{{Літаратура/Стварэньне Вялікага Княства Літоўскага (1997)|к}} С. 142.</ref> ({{мова-la|«magnus dux Littwanie, Samathie et Rusie etc.»|скарочана}}<ref>Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia. T. VI. — Cracoviae, 1882. [https://books.google.by/books?id=0jchAQAAMAAJ&pg=PA393&dq=magnus+dux+Littwanie,+Samathie+et+Rusie+etc&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi7-JODtrv8AhWLGewKHeIgA-MQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=magnus%20dux%20Littwanie%2C%20Samathie%20et%20Rusie%20etc&f=false P. 393].</ref>)}} ўжывацца назва Жамойці: «''вялікі князь… усяе Літоўскае зямлі і Жамоцкае і многіх Рускіх зямель''» (згадка [[Русь|Русі]] зьявілася па далучэньні Кіеўскай ды іншых украінскіх земляў)<ref>[[Язэп Юхо|Юхо Я.]] Вялікае Княства Літоўскае: Дзяржаўны і палітычны лад // {{Літаратура/ЭГБ|2к}} С. 401.</ref>. Разам з тым, згадка Жамойці часта аддзялялася ад Літвы адным або двума назовамі: напрыклад, у тытуле гаспадара ў [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 году|Літоўскім Статуце рэдакцыі 1529 году]]: «''Жыґімонт, з божае міласьці кароль Польскі, вялікі князь Літоўскі, Рускі, Прускі, Жамойцкі, Мазавецкі і іных''»<ref name="Dajlida-2019-2009">Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 209.</ref>. [[Файл:Lithauen oder Weis Reussen.jpg|значак|зьлева|Фрагмэнт мапы [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], паводле якой назвы «Літва» і «Літоўская або Белая Русь» накладаюцца адна на адну, тым часам Жамойць падаецца асобна]] [[Файл:Пруссия Польская, Пруссия, Самогития Польская (А. Нагаев, 1757).jpg|значак|Расейская морская мапа 1757 г., на якой прыналежная да [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] частка Прусіі значыцца як «Прусія Польская» (у адрозьненьне ад Каралеўства Прусіі), а прыналежная да Рэчы Паспалітай частка Жамойці — як «Жамойць Польская»]] Увогуле, заселеная жамойтамі тэрыторыя ў складзе Вялікага Княства Літоўскага была большай за афіцыйнае Жамойцкае староства і пашыралася ў тым ліку за раку Нявежу, пра што, апроч прыналежнасьці [[Упіцкі павет|Ўпіцкага павету]] да Жамойцкага біскупства{{Заўвага|Да ўтварэньня [[Упіцкі павет|Ўпіцкага павету]] [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]] Ўпіцкая воласьць часам азначалася як частка Жамойці («Інвэнтар Упіцкай воласьці ў Жамойцкай зямлі», складзены каля 1554 году)<ref>Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=J2dcAAAAcAAJ&q=%22%D0%A3%D0%BF%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B2%D1%8A+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%22#v=snippet&q=%22%D0%A3%D0%BF%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%B2%D1%8A%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%22&f=false С. IV].</ref>}}, сьведчаць пэўныя дакумэнтальныя крыніцы: «''Я, Мальхер Станіслававіч Шэмет, цівун гаспадарскі зямлі Жамойцкае воласьці Берштанскае…''» (1565 год)<ref>Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 7. — Lwów, 1910. [https://polona.pl/item/archiwum-ksiazat-lubartowiczow-sanguszkow-w-slawucie-t-7-t-2-archiwum-xx-sanguszkow,OTgwNTk1NDg/129/#item S. 86].</ref> ([[Бірштаны]] — мястэчка на поўдні [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковенскага павету]]), «Инвентарь имения Кревна в земле Жомойтской, принадлежавшее [[Віленскія біскупы|Виленскому Бискупу]], Кардиналу [[Юры Радзівіл (біскуп)|Юрию Радзивилу]]» (1585 год)<ref>Акты издаваемые виленской археографической комиссией. Т. XIV. — Вильна, 1887. [https://books.google.by/books?id=OF0jAQAAMAAJ&pg=PA281&dq=Inwentarz+y+regestr+naszego+Krewienskiego+%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiv267c2-b0AhXPQvEDHWOKA5YQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Inwentarz%20y%20regestr%20naszego%20Krewienskiego%20%D0%B8%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8A&f=false С. 281].</ref> ({{Артыкул у іншым разьдзеле|Крэўна||lt|Kriaunos}} — маёнтак на ўсходзе [[Вількамірскі павет|Вількамірскага павету]]). Гісторык XV ст. [[Ян Длугаш]] залічваў Нявежу да рэкаў Жамойці, а мяжу зь Літвой ён вызначаў ракой [[Сьвятая (рака)|Сьвятой]]<ref>Zeuss J. K. Die Deutschen und die Nachbarstämme. — München, 1837. [https://books.google.by/books?id=vlIAAAAAcAAJ&pg=PA680&dq=swiatha+samogitia&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjA0JTWkJT2AhUdhv0HHZE7AEwQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=swiatha%20samogitia&f=false S. 680].</ref>. Тым часам [[Хроніка Быхаўца]] сьведчыць пра геаграфічную блізкасьць межаў Жамойці да [[Трокі|Трокаў]], «''А яшчэ двух сыноў сваіх пасадзіў [[Гедзімін]] на вялікіх княствах: [[Яўнут]]а — на пасадзе сваім, у Вільні і на Вялікім Княстве Літоўскім, а [[Кейстут]]а — у Троках і на ўсёй Жамойцкай зямлі''»<ref>[https://knihi.com/none/Kronika_Bychauca.html Кроніка Быхаўца]</ref>. Таксама Марцін Цайлер у сваім «Новым апісаньні Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага»<ref>[https://knihi.com/Marcin_Cajler/Novaje_apisannie_Karaleustva_Polskaha_i_Vialikaha_Kniastva_Litouskaha.html Новае апісаньне Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага…] у перакладзе Алега (Давіда) Лісоўскага, [[Беларуская Палічка]]</ref> (1647 год) зазначаў, што паводле географа Давіда Фройліха, адзіны горад (замак) у Жамойці — гэта [[Коўна|Коўня]] (''Caunia'')<ref>Zeiller M. Newe Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1647. [https://books.google.by/books?id=ymZKAAAAcAAJ&pg=PA17&dq=Korczin,+Wislitz,+Pilzno,+Opoczno&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiZo-ef-4n2AhVJRPEDHYF8A-wQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Caunia&f=false S. 23].</ref>, а ў дапоўненым і перапрацаваным «Іншым апісаньні Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага»<ref>[https://knihi.com/Marcin_Cajler/Insaje_apisannie_Karaleustva_Polskaha_i_Vialikaha_Kniastva_Litouskaha.html Іншае апісаньне Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага…] у перакладзе Алега (Давіда) Лісоўскага, [[Беларуская Палічка]]</ref> (1657 год) удакладніў, што паводле [[Шыман Старавольскі|Шымана Старавольскага]], Коўна (''Couna'') — гэта адзіны мураваны замак Жамойці<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=couna%20Crononis%20Nemeni&f=false S. 127].</ref>. Паводле маскоўскага дакумэнта 1660 году, ваяводу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кірыл Хлопаў|Кірыла Хлопава|ru|Хлопов, Кирилл Осипович}} накіравалі да [[Міхал Казімер Пац|Міхала Казімера Паца]] «''в Жмойдь к Паце на [[Сьвятая (рака)|Святую Реку]] в местечко [[Вількамір|Волкомир]]''»<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской Академией наук. Т. 3. — СПб., 1901. [https://books.google.by/books?id=HwZaAAAAcAAJ&pg=PA598&dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjzi4OpurH8AhWGSfEDHQP7BUQQ6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%80%D1%8A&f=false С. 110].</ref>. На тое, што большасьць падуладнага ліцьвінам сялянскага насельніцтва на [[Ковенскі павет (ВКЛ)|Ковеншчыне]] складалі жамойты, зьвяртае ўвагу гісторык [[Вацлаў Пануцэвіч]]<ref name="Panucevic-2014-269"/>. Тым часам гісторык [[Мікола Ермаловіч]] паказвае на наяўнасьць значнай колькасьці танонімаў тыпу «Жамойцішкі», «Жамайтэлі» і ім падобных на памежжы [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] зь летувісамі<ref name="Jermalovic-2000-37">{{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае|к}} С. 37.</ref>. Зьвесткі пра тое, што паводле швэдзкіх аўтараў пачатку XVIII ст. (у тым ліку часоў [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]]) Жамойць пачыналася «''за Вільняй''» і вылучалася як адзін з двух гістарычна-культурных абшараў Вялікага Княства Літоўскага, адрозных ад карэннай Літвы{{Заўвага|Другім такім абшарам швэды вылучалі [[Палесьсе]] (перадусім [[Берасьцейскае ваяводзтва]], заселенае [[Палешукі|палешукамі]])}}, прыводзіць гісторык [[Андрэй Катлярчук]]<ref>[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] Швэды ў гісторыі й культуры беларусаў. — {{Менск (Мінск)}}: Энцыклапедыкс, 2002. С. 146.</ref>. [[Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (T. Lotter, 1770).jpg|міні|зьлева|Вялікае Княства Літоўскае (без Жамойці), 1770 г.]] [[Файл:Kurlandyja-Žamojć. Курляндыя-Жамойць (N. Sanson, 1659).jpg|міні|Мапа 1659 г., на якой [[Упіцкі павет]] значыцца як частка Жамойці]] У 1492 годзе вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] даў Жамойці «земскі прывілей» (на [[Старабеларуская мова|беларускай мове]]), які стаў пачаткам стварэньня [[Стан (сацыяльная група)|станаў]] на жамойцкіх землях (спачатку толькі зь літоўскай шляхты). У першым пункце свайго прывілею літоўскі гаспадар забараняў казаць падданым, што жыхароў Жамойці далучылі да Вялікага Княства Літоўскага сілай, а не паводле добрай волі: «''Найпярвей, хочам, іж ім [жыхарам Жамойці] жадны ня маець мовіці, альбо на вочы ісьціць, іж бы празь меч, альбо цераз оныі валкі былі звалчоныя, але з добраю волею прысталі''»<ref>Жалованная грамота литовского великого князя Александра Казимировича жителям Жмудской земли. 15 августа 1492 г. // Акты относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографическою комиссиею: в 5 т. — Т. 1. 1340—1506. — Санкт-Петербург : Тип. II Отделения Собственной Е. И. В. Канцелярии, 1846. — С. 120—122.</ref>. [[Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (T. Lotter, 1780).jpg|міні|зьлева|Вялікае Княства Літоўскае (без Жамойці), 1780 г.]] [[Файл:Vialikaje Kniastva Litoŭskaje. Вялікае Княства Літоўскае (1613, 1680).jpg|значак|Мапа Вялікага Княства Літоўскага 1680 г., на якой Коўна з ваколіцамі значыцца як частка Жамойці]] 28 лютага 1506 году кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] накіраваў у [[Ватыкан]] дакумэнт, у якім прасіў заснаваць асобную Прускую каталіцкую мітраполію, якая мелася стаць асобным царкоўным княствам на чале з арцыбіскупам. Да гэтага княства-мітраполіі прапанавалася далучыць Жамойцкую каталіцкую япархію, што фактычна значыла вылучэньне тэрыторыі Жамойці з складу Вялікага Княства Літоўскага. Апроч таго, у самім дакумэнце Жамойць мела непрывабную характарыстыку: адзначалася, што празь яе тэрыторыю было небясьпечна вандраваць з [[Прусія|Прусіі]] ў [[Рыга|Рыгу]]. Як зазначае [[Павал Урбан]], гэты праект сьведчыў пра іншароднасьць Жамойці ў складзе ВКЛ і большую этнічную блізкасьць жамойтаў з карэнным насельніцтвам Прусіі<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 90—91.</ref><ref>Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 212.</ref>. Пагатоў яшчэ ў 1435 годзе [[Базэльскі царкоўны сабор]] задаволіў просьбу біскупа самбійскага [[Міхал Юнге|Міхала Юнге]] дазволіць карыстацца ў царкоўным жыцьці мовамі мясцовых насельнікаў прускай [[Самбія|Самбіі]], у тым ліку «''мовай [[Жамойты|жамойтаў]]''»<ref name="Urban-2001-110"/>. [[Файл:Relatia Żmudzkiego weyscia y wyiscia ze szwedzkiey opieki (1657) (2).jpg|значак|зьлева|Другая старонка «Рэляцыі аб уваходжаньні і выхадзе Жамойці з-пад апекі Швэцыі» ({{мова-pl|Relatia Żmudzkiego weyscia y wyiscia ze szwedzkiey opieki|скарочана}}) з гербамі Польшчы, [[Літва старажытная|Літвы]] і Жамойці, 1657 г.]] [[Файл:Kurlandyja-Žamojć. Курляндыя-Жамойць (1667).jpg|міні|Мапа Жамойці 1667 г. з [[Коўна]]м і [[Вількамір]]ам]] Як самастойная зямля Жамойць выдзяляецца ў дакумэнтах 1506 году аб межах Вялікага Княства Літоўскага з [[Інфлянты|Інфлянтамі]], калі «''граніца Жамойцкай зямлі зь Ліфлянцкаю зямлёю''»{{Заўвага|Апроч таго, у дакумэнце 1511 году ўпаміналася, што інфлянцкі магістар «''маець ехаці па граніцам ліфлянцкім ізь зямлёю Жамойцкаю''»<ref>Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — Москва, 1897. [https://books.google.by/books?id=Mu8ZAAAAYAAJ&pg=PA485&dq=%22%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%8F+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiF-o70stT8AhVI-qQKHRiwDJgQ6AF6BAgDEAI#v=snippet&q=%D0%B6%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D1%8E&f=false С. 508].</ref>}} разглядалася асобна ад літоўскай, у той час як «''Літоўская граніца''» ішла «''да [[Дрысьвяты (вёска)|Дрысьвята]] і да [[Браслаў]]ля, аж і да [[Пскоў]]скага рубяжа''»<ref>Акты, относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией. Т. 1. — СПб., 1846. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=9sYJAQAAIAAJ&dq=%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B+%D0%B6%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5&q=%D0%B6%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5#v=onepage&q=%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9&f=false С. 373].</ref>, то бок, абыймала [[Полацкае ваяводзтва|Полаччыну]]<ref name="Dajlida-2019-59">Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 59.</ref>{{Заўвага|Таксама паводле ліста вялікага князя [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] ад 1559 году, «''…жамойць з панам старостаю жамойцкім здала бы ся нам пры граніцы жамойцкай, у каторых месцах недалёка ад Браслава, а тым бы ся непрыяцеля агаласіла…''»<ref>Lietuvos Metrika. Užrašymų knyga 37 (1552—1561). — Vilnius, 2011. [http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/116/#page/n274/mode/1up P. 275].</ref>}}. У ХVІ ст. жамойты змагаліся, каб гаспадар пацьвердзіў непарушнасьць старых межаў, якія аддзялялі Жамойць ад Літвы<ref name="Дубавец-Сагановіч-1994"/>. У [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|соймавых]] зваротах 1542 і 1554 гадоў жамойцкія паслы прасілі вялікіх князёў [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] і [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], «''абы ўрады ў зямлі Жамойцкай не былі даваны ані Літве, ані Русі''»<ref name="Nasievic-2005">[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Літвіны // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 207.</ref>, у гэтых жа зваротах разглядаліся пытаньні «''граніцы Літоўскай''» з Жамойцю<ref name="Dajlida-2019-59"/><ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 87.</ref>. Яшчэ адно сьведчаньне адасобленасьці — асобнае пералічэньне жамойцкіх харугваў у рэестры дзяржаўнага войска ў XVI стагодзьдзі<ref name="Arlou-2012-158">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 158.</ref>{{Заўвага|Жамойць выразна адасабляецца ад Літвы ў [[Мэтрыка Вялікага Княства Літоўскага|Мэтрыцы ВКЛ]]: «''вялікі князь Вітаўт перазваў з Жамойці і падаваў ім іменьня тут у Літве''» (1488 год)<ref>Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=iR5AAQAAMAAJ&q=%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B8+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B5#v=snippet&q=%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B8%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B5&f=false С. 18].</ref>, «''а дзел тот маець быці перад віжы ўрадавымі, каторых ані з абу старон маюць на то ўзяці: у Жамойці — ад пана старосты, а ў Літве — ад урадаў павятовых''» (1540 год)<ref>Lietuvos Metrika. 10-oji Teismų bylų knyga (1540—1541). — Vilnius, 2003. [http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/98/#page/n140/mode/1up С. 70].</ref>, «''у Жамойці — у Ганзынзе і ў Калтынянах, а ў Літве — у Папортах''» (1541 год)<ref>Lietuvos Metrika. 10-oji Teismų bylų knyga (1540—1541). — Vilnius, 2003. [http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/98/#page/n150/mode/1up С. 79].</ref>, «''перад спраўцамі староства зямлі Жамойцкае… тых лістоў не пакладаў… а меў есьмі іх у прыяцеля ў захаваньні і ў Літве''» (1542 год)<ref>Lietuvos Metrika. 6-oji Teismų bylų knyga (1528—1547). — Vilnius, 1995. [http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/128/#page/n398/mode/1up С. 245].</ref>. Тое ж самае назіраецца ў попісе войска ВКЛ 1567 году: ''Ян Цішкавіч аказаў конна збройна коні 2, то ёсьць з Жамойці конь, а другі зь Літвы''<ref>Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=-wI5AQAAMAAJ&q=%D0%B6%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B8+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%8B+1319#v=snippet&q=%D0%B6%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D0%B8%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%8B%201319&f=false С. 1320].</ref>. «Літоўскае войска» і «Жамойцкае войска» адасабляюцца ў дакумэнтах часоў [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў]]: «''а Полубенского де оставили з Жмодским войском под Могилевом''» (1660 год)<ref>Сапунов А. П. Витебская старина. Ч. 2. — Витебск, 1885. [https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003904857?page=523&rotate=0&theme=white С. 123].</ref>, «''а Жмоцкое де войско… над тем Жмоцким войском Пац'''»<ref>Сапунов А. П. Витебская старина. Ч. 2. — Витебск, 1885. [https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003904857?page=579&rotate=0&theme=white С. 179].</ref>, «''и Пац з Жмоцким войском… а сколько корунного и Литовского и Жмоцкого войска, того он не ведает''»<ref>[https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003904857?page=582&rotate=0&theme=white С. 182].</ref>, «''Сопега и Полубенский с Литовским войском в Могилеве, а Пац з Жмоцким войском около Могилева стоит''»<ref>Сапунов А. П. Витебская старина. Ч. 2. — Витебск, 1885. [https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_003904857?page=615&rotate=0&theme=white С. 213].</ref> (усе 1662—1663 гады). Таксама [[Віцебскі летапіс]] паведамляў пад 1702 годам, што «''швэд увайшоў на Жамойць, а потым да Літвы і Белай Русі''»<ref>ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. [https://books.google.by/books?id=EVNpAAAAMAAJ&q=%22potym+do+Litwy+i+Rusi+Bia%C5%82ey%22&dq=%22potym+do+Litwy+i+Rusi+Bia%C5%82ey%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi42svrrsz8AhVGxgIHHXA4AvsQ6AF6BAgIEAI С. 198].</ref>}}. Апроч таго, у статуце [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Літоўскага Трыбуналу]] («''Спосаб праў трыбунальскіх''») 1581 году [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлер]] [[Астафей Валовіч]] пісаў: «''На тых сойміках вышэй менаваных кождае ваяводзтва, зямля або павет абіраці маюць, і будуць павінны, межы сабою асоб годных богабойных, цнатлівых, праў і звычаеў онага панства Вялікага княства Літоўскага ўмеетных''»<ref>Временник Императорского Московского общества истории и древностей Российских. Кн. 25. — М., 1857. [https://books.google.by/books?id=VacKAAAAIAAJ&pg=RA1-PA5&dq=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F+%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%B6%D1%8A+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8+%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8+%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwirhMPWmab4AhVXSfEDHdh6DDMQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%20%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B8%D0%B6%D1%8A%20%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%B8%20%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8%20%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&f=false С. 5].</ref>, прытым зазначалася, што «''зямля Жамойцкая іж сваі вольнасьці і звычаі асаблівыя маюць…''»<ref>Лаппо И. И. Великое Княжество Литовское во второй половине XVI столетия. — Юрьев, 1911. [https://books.google.by/books?id=DPH63PnVhGcC&pg=PA529&dq=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F+%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%B6%D1%8A+%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8+%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%B8+%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8+%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj9ueCSmab4AhU_QvEDHf32DGMQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%20%D0%96%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%B8%D0%B6%D1%8A%20%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B8%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%B8%20%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B8%20%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8C&f=false С. 529].</ref>{{Заўвага|Адно з пазьнейшых сьведчаньняў адасобленасьці Жамойці ад Літвы — азначэньне манахамі-францішканамі ўласнай правінцыі ў Вялікім Княстве Літоўскім: «''правінцыя Літоўская, [[Белая Русь|Беларуская]] і Жамойцкая''» (Вільня, 1772 год)<ref>Czajkowski F. J. z Załuskich Ogińskiej … na dowód wdzięczności imieniem całego zakonu francyskańskiego prowincji Litewskiej, Białoruskiej y Żmudzkiej… — Wilno, 1772.</ref>}}. [[Файл:Lingua Samogitica (1690).jpg|значак|зьлева|Надрукаваны ў Вільні ў 1690 годзе пераклад булы папы рымскага на летувіскую мову, якая ў дакумэнце называецца «жамойцкай мовай» ({{мова-la|Lingua Samogitica|скарочана}}). Прызначаўся да чытаньня ў парафіях [[Жамойцкае біскупства|Жамойцкага біскупства]], якое ахоплівала ня толькі [[Жамойцкае староства]], але і [[Упіцкі павет|Ўпіцкі павет]], жыхароў якога за Расейскай імпэрыяй абвясьцілі «[[Аўкштайты|аўкштайтамі]]» — «уласнымі літоўцамі»]] [[Файл:Samogitia o Samodzka zemla (V. Coronelli, 1690).jpg|значак|Жамойць з мапы ВКЛ 1690 году: поруч з лацінскай назвай (''Samogitia'') даецца [[Старабеларуская мова|беларуская]] (''Samodzka zemla'') — на мове [[ліцьвіны|ліцьвінаў]]{{Заўвага|Для [[Курляндыя|Курляндыі]], дзе панавала нямецкая з паходжаньня і мовы шляхта, на мапе даецца нямецкая назва (''Kurland'')}}]] У складзе Жамойцкага староства Вялікага Княства Літоўскага існавалі як вялікія дзяржаўныя староствы і эканоміі, якія раздаваліся пажыцьцёва, так і значныя маёнткі, зь якіх у XVI—XVII стагодзьдзях асаблівымі памерамі вылучаліся [[Лятыфундыя|лятыфундыі]] магнатаў [[Хадкевічы|Хадкевічаў]], [[Радзівілы|Радзівілаў]], [[Сапегі|Сапегаў]], [[Кішкі (род)|Кішкаў]], [[Валовічы|Валовічаў]], [[Тышкевічы|Тышкевічаў]]. Калі ў сярэдзіне XVI ст. згасла мужчынскай лінія магнацкага роду [[Кезгайлы|Кезгайлаў]] (доўгі час трымалі ўрад жамойцкага старосты), іх землі перайшлі да сваякоў — [[Завішы|Завішаў]] і [[Шэметы|Шэметаў]], а самай уплывовым родам у Жамойці сталі Хадкевічы. У сярэдзіне XVII ст. згас род Кішкаў, а велізарныя лятыфундыі Хадкевічаў перайшлі да Сапегаў ды іншых. У сярэдзіне XVII ст. у склад лятыфундыстаў Жамойці ўвайшлі [[Агінскія]], у XVIII ст. — [[Плятэры]], [[Карпы (род)|Карпы]], [[Касакоўскія]], [[Масальскія]]. Аднак галоўныя рэзыдэнцыі ўсіх гэтых магнацкіх родаў знаходзіліся па-за жамойцкімі землямі. Значнымі памерамі ў XVI ст. вылучаліся таксама валоданьні сярэднезаможнай шляхты — такіх родаў як [[Білевічы]], [[Белазоры]], [[Талька-Грынцэвічы]], [[Гротусы]], [[Гружэўскія]], [[Зяновічы]], [[Орвіды]], [[Пяткевічы]]; у XVII ст. — яшчэ і [[Гурскія|Гурскія (Горскія)]], [[Войны]], [[Кіршэнтэйны]], [[Гелгуды]], [[Гедройцы]], [[Пацы]], Сіруці, кальвіністы Блінструбы; у XVIII ст. — яшчэ і [[Празьдзецкія]], [[Коньчы]], [[Залускія]], [[Вэйсэнгофы]], [[Нагурскія]], [[Монтвілы]], [[Пілсудзкія]], [[Страшэвічы]], [[Станевічы]], [[Станкевічы (шляхецкі род)|Станкевічы]] ды іншыя. Мець маёнтак у Жамойці было выгадна, бо галоўны экспарт збожжа ішоў у Заходнюю Эўропу — праз [[Кёнігсбэрг]] і [[Гданьск]]<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 156.</ref>. [[Файл:Siauliaiaktas17940505.jpg|значак|Акт паўстаньня шляхты Шавельскай зямлі [[Жамойцкае староства|Жамойцкага княства]], 1794 г. (на [[Польская мова|польскай мове]])]] Зь першай паловы XVI ст. у Жамойцкім старостве назіраецца актывізацыя нямецкіх купцоў з Прусіі і рост гандлёвага абароту. Большая частка жамойцкіх сялянаў была вольнай (на паўночным захадзе староства — каля 90% усіх сялянаў), бо плаціла [[чынш]]. Шмат сялянаў займалася гандлем у Прусіі, які дазваляў ім адпраўляць сваіх дзяцей навучацца за грошы ў парафіяльныя школы і на каталіцкіх ксяндзоў, што лічылася вельмі прэстыжным<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 152—153.</ref>. Каталіцкія сьвятары традыцыйна карысталіся на жамойцкай вёсцы надзвычайнай павагай<ref>Encyklopedia Powszechna. T. 28 . — Warszawa, 1868. S. 994—995.</ref>. Апісаньне жамойцкіх сялянаў у сваіх «Запісках аб Масковіі» пакінуў дыплямат і падарожнік [[Жыгімонт Гербэрштайн]] ({{мова-de|Siegmund Freiherr von Herberstein|скарочана}}; 1486—1566), які двойчы, у 1516—1518 і 1526—1527 гадох, наведаў Вільню і Маскву: «''…Жамойты носяць дрэнную адзежу, галоўным парадкам папялістага колеру. Яны жывуць у нізкіх, але вельмі доўгіх халупах; агонь у іх захоўваецца ў сярэдзіне, і бацька сямейства, седзячы ў агню, бачыць сваю жывёлу і ўсю гаспадарку. Бо яны звычайна трымаюць быдла пад тым жа дахам, пад якім жывуць самі, без усякай перагародкі. Больш заможныя ўжываюць таксама буйвалавы рогі замест кубкаў… Зямлю яны аруць не жалезам, а дрэвам, што тым больш дзіўна, бо зямля ў іх цьвёрдая, а не пясковая, і хвоя не расьце на ёй зусім. Пры падрыхтоўцы да араньня яны нясуць з сабой вельмі шмат бярвёнаў, якімі рыюць зямлю…''»<ref>Записки о Московии барона Гербертейна. — СПб., 1866. [https://books.google.by/books?id=IsVfAAAAcAAJ&pg=PA169&dq=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%8B+%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%8F%D1%82%D1%8A+%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjp6J2Tg-v0AhViVeUKHcf1BuMQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%8B%20%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%8F%D1%82%D1%8A%20%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83&f=false С. 169].</ref>. Падобны побыт жамойцкіх сялянаў засьведчыў у 1517 годзе [[Мацей Мяхоўскі]]{{Заўвага|«''Жамойць — паўночная і марозная краіна, мяжуе зь Літвой, Інфлянтамі і Прусіяй... Там зусім не будуюць хатаў або прыстойных будынкаў, а ставяць толькі буданы зь бярвеньня і саломы, падоўжаныя, расьцягнутыя пасярэдзіне і звужаныя на канцах. Параўнальна шырокая ўнізе, такая пабудова, паступова пры надбудаваньні звужваецца і пачынае нагадваць дно [перакінутай] лодкі або шалом. На верхавіне робіцца адно акно, якое дае сьвятло зьверху, а пад ім ачаг — дзеля гатаваньня ежы, а таксама дзеля абароны ад холаду, у якім дранцвее гэтая краіна большую частку году. У такой хаце яны жывуць з жонкамі, дзецьмі, рабамі, рабынямі, быдлам дробным і ўючным, хлебам і ўсякім начыньнем''»}}<ref>Меховский М. [https://www.vostlit.info/Texts/rus15/Mehovskij/frametext2.htm?fbclid=IwAR0kzgC1HX5karYIIXlEPpvrfdQXNJSzQ7zmlzbqwm2jUaMbgicrd5_uiNo Трактат о двух Сарматиях]. — М.; Л., 1936.</ref>. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа 1565—1566 гадоў, паводле якой асноўнымі адзінкамі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай структуры Вялікага Княства Літоўскага станавіліся [[Ваяводзтва|ваяводзтвы]] і [[Павет|паветы]], не закранула Жамойці. Жамойцкае староства (з 28 цівунстваў) выразна вылучалася і ў існасьці было паветам, бо мела толькі адзін [[Павятовы соймік|соймік]], аднак жамойцкі староста меў кампэнтэнцыі ваяводы і таму быў сэнатарам і засядаў у [[Сэнат Рэчы Паспалітай|Сэнаце]]<ref name="Zakseuski-1994">Закшэўскі А. Юрыдычна-адміністрацыйны рэгіяналізм у І Рэчы Паспалітай // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 3. 1994. С. 16—23.</ref>. Староства мела трох сэнатараў — [[Жамойцкія біскупы|жамойцкі біскуп]], [[Старосты жамойцкія|жамойцкі староста]] і [[Кашталяны жамойцкія|жамойцкі кашталян]]. Калі ў 1581 годзе ўтварыўся [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага]], Жамойць, як і ўкраінскія ваяводзтвы [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]], ад пачатку мела атрымаць асобныя трыбунальскія суды (у Расенах), аднак сама шляхта Жамойцкага староства ад такой прапановы Вільні адмовілася, што таксама не спрыяла самаізаляцыі ўнутранага жыцьця Жамойці<ref name="Zakseuski-1994"/>. Менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зьвяртае ўвагу на тое, што паводле запісаў [[Мэтрыка Вялікага Княства Літоўскага|Літоўскай мэтрыкі]] і попісаў войска Вялікага Княства Літоўскага, этнічны склад жамойцкай шляхты ня быў аднародным яшчэ з часоў засяленьня Жамойцкага староства па крыжацкіх спусташэньнях. Імёны шляхты значна розьніліся на поўдні (у зручных да калянізацыі панямонскіх местах) і на поўначы літоўскай Жамойці. Першыя адпавядалі імёнам гістарычных [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]] (паводле дасьледніка, славянізаваны германскі і чыста славянскі элемэнт), хоць таксама сустракалася невялікая частка [[Балтыйскія мовы|балтаў]], другія былі пераважна балтыйскімі (жамойцкімі). Такі этнічны падзел, засьведчаны ў дакумэнтальных крыніцах, тлумачыць скаргі этнічна жамойцкай шляхты ў XVI ст. на тое, што ўрады ў Жамойці дзяржалі «''літва''» і «''русь''»<ref name="Dajlida-2019-28"/>. Аднак працэсы паступовай палітычнай і гаспадарчай інтэграцыі Жамойцкага староства ў Вялікае Княства Літоўскае прывялі да таго, што ў XVІІ—XVІІІ стагодзьдзях пад Жамойцю пачалі разумець найперш супольнасьць тамтэйшай [[Славянскія мовы|славянамоўнай]] шляхты<ref name="Dziarnovic-2013"/>. У 1650 годзе у Жамойцкім старостве колькасьць сялянскіх [[Дым (адзінка падаткаабкладаньня)|дымоў]] складала больш за 49 тысячаў, што адпавядае колькасьці насельніцтва каля 330 тысячаў чалавек. Шчыльнасьць насельніцтва (17,4 чал./км²) была адною з найвышэйшых у Вялікім Княстве Літоўскім<ref name="Nasievic-2005-625"/>. Літоўская Жамойць моцна пацярпела за часамі [[Вялікая Паўночная вайна|Паўночнай вайны]] (1655—1660), калі ў 1655 годзе яе занялі швэдзкія войскі. З ініцыятывы гетмана [[Януш Радзівіл|Януша Радзівіла]] і часткі шляхты тут абвясьцілі [[Кейданская дэкларацыя|Кейданскую дэклярацыю]]. З прычыны ваенных дзеяньняў колькасьць дымоў на 1667 году скарацілася да 34 тысячаў<ref name="Nasievic-2005-625"/>. За часамі [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікай Паўночнай вайны]] (1700—1721) у 1701—1708 гадох праз Жамойць праходзілі швэдзкія войскі. У 1707 годзе тут адбыліся значныя сялянскія хваляваньні, а ў 1707—1711 гадох голад і эпідэмія чумы значна скарацілі колькасьць насельніцтва літоўскай і [[Малая Летува|прускай Жамойці]]<ref>Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. Т. 17. — Москва, 2010. С. 628.</ref>. Таксама паводле дакумэнту пачатку XVIII ст., «''У адной Вільні зьмерла можна сказаць цэлая Жамойць і часткова Літва''» ({{мова-ru|«В одной Вильне вымерла можно сказать целая Жмудь и отчасти Литва»|скарочана}})<ref>Батюшков П. Н. Памятники русской старины в западных губерниях Империи. Вып. 6. — СПб., 1874. [https://books.google.by/books?id=EEhaAAAAcAAJ&pg=PA98&dq=%D1%86%D1%A3%D0%BB%D0%B0%D1%8F+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C+%D0%B8+%D0%BE%D1%82%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiP5Y3W_aj8AhVzhP0HHaklBi8Q6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%D1%86%D1%A3%D0%BB%D0%B0%D1%8F%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%20%D0%B8%20%D0%BE%D1%82%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&f=false С. 98].</ref><ref>[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6, 1997. С. 40.</ref>. Жамойцкае староства стала важным цэнтрам пачатку [[Барская канфэдэрацыя|Барскай канфэдэрацыі]]: у 1768 годзе ў Расенах абвясьцілі [[Генэральная канфэдэрацыя Вялікага Княства Літоўскага|Генэральную канфэдэрацыю Вялікага Княства Літоўскага]]. У 1769 годзе адбыліся значныя хваляваньні сялянаў Шавельскай эканоміі. У 1768—1782 і 1791—1796 гадох адбыліся значныя пратэсты сялянаў староства [[Паланга]] супраць яго валадара біскупа віленскага [[Ігнаці Якуб Масальскі|Ігнація Масальскага]], а ў 1775—1792 гадох — у старостве [[Вялёна]] супраць каралеўскага губэрнатара [[Антоні Тызэнгаўз|Антонія Тызэнгаўза]]<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 157—159.</ref>. 23 лістапада 1793 году згодна з пастановай [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскага Сойму]] ў Вялікім Княстве Літоўскім утварылася [[Жамойцкае ваяводзтва]], якое падзялялася на тры зямлі (на падставе ранейшых парафіяў): [[Расены|Расенскую]], [[Цельшы]]цкую і [[Шаўлі|Шавельскую]]. З прычыны сваёй аддаленасьці ад месцаў канцэнтрацыі войскаў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] тэрыторыя Жамойці стала адным з важных цэнтраў, дзе ўзьнялося [[Паўстаньне 1794 году|паўстаньне 1794 году]] на чале з [[Тадэвуш Касьцюшка|Тадэвушам Касьцюшкам]]. Дзеля заахвочаньня жамойцкіх сялянаў адозвы паўстанцаў адмыслова перакладаліся з польскай на [[Летувіская мова|жамойцкую (летувіскую) мову]]<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 174—175.</ref>. === У складзе Расейскай імпэрыі і Прусіі === [[Файл:Samogitie, Lithuanie (A. Zakrzewski, 1832).jpg|значак|зьлева|[[Літва старажытная|Літва]] займае [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную Беларусь]], Жамойць — Летуву. З мапы [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]], 1832 г.]] [[Файл:Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi (A. Czapski, 1850).jpg|значак|''«[[Коўна]] — цяперашняя сталіца Жамойці»'' ({{мова-pl|«Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi»|скарочана}}) (подпіс да выявы места). [[Антоні Аляшчынскі|А. Аляшчынскі]], 1850 г.]] [[Файл:Kowno dzisiejsza stolica Żmudzi (A. Oleszczyński, 1850).jpg|значак|''«Коўна — цяперашняя сталіца Жамойці»''. А. Аляшчынскі, 1850 г.]] Па [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцім падзеле Рэчы Паспалітай]] у 1795 годзе ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]] ўлучылі ўсю літоўскую Жамойць (разам з гістарычна адасобленым ад уласна Літвы колішнім Жамойцкім староствам) у склад [[Літоўская губэрня|Літоўскай губэрні]]{{Заўвага|Хоць у Расейскай імпэрыі разумелі асобнасьць Жамойці ад Літвы, напрыклад, расейскі дыплямат і вайсковы водца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мікалай Рэпнін||ru|Репнин, Николай Васильевич}} сьведчыў 29 верасьня 1794 году, што «''ўся Літва да Нёману і ўся Жамойць здушаныя''» ({{мова-ru|«И вся Литва до Немана и вся Самогития усмирены»|скарочана}}<ref>Сборник Императорскаго русского исторического общества. Т. 16, 1875. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=tadPAQAAMAAJ&q=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8F#v=snippet&q=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%20%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8F&f=false С. 47].</ref>)<ref name="Caropka-1995-68">[[Вітаўт Чаропка|Чаропка В.]] Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — {{Менск (Мн.)}}, 1995. С. 68.</ref>, таксама жамойцкі біскуп [[Ян Стафан Гедройц]] у сваім лісьце да Рэпніна 29 кастрычніка таго ж году зазначаў, што «''некалькі разоў пісаў у Літву''»<ref>Сборник Императорскаго русского исторического общества. Т. 16, 1875. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=tadPAQAAMAAJ&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%83+%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8E#v=snippet&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%83%20%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%96%D1%8E&f=false С. 46].</ref><ref name="Caropka-1995-68"/>}}. У 1801 годзе Жамойць апынулася ў складзе [[Віленская губэрня|Літоўска-Віленскай губэрні]], калі маскоўскі гаспадар [[Аляксандар I Раманаў|Аляксандар I]] падзяліў Літоўскую губэрню на Літоўска-Віленскую і [[Гарадзенская губэрня|Літоўска-Гарадзенскую]] (у 1840 годзе маскоўскі гаспадар [[Мікалай I]] прыбраў азначэньне «літоўскі» з назваў абедзьвюх губэрняў). Хоць расейскія ўлады не стварылі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, якая б зьмяшчала азначэньне «жамойцкая» у сваёй афіцыйнай назьве, аднак такое азначэньне трапіла ў афіцыйны тытул маскоўскіх гаспадароў — «князь самагіцкі». Нягледзячы на [[Летувізацыя|далучэньне расейскімі ўладамі Жамойці да Літвы на адміністрацыйным узроўні]], разьмежаваньне паміж ліцьвінамі і жамойтамі працягвала захоўвацца: у сьпісах ураднікаў-[[Базыляны|базылянаў]] Віленскай уніяцкай мітрапаліцкай япархіі за 1815 год поруч зь «літоўскімі ўраджэнцамі» і «літоўскай нацыяй» адзначаліся «самагіцкі ўраджэнец» і «самагіцкая нацыя»<ref>Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. — СПб., 1907. С. [https://books.google.by/books?id=ecEYAAAAYAAJ&pg=PA701&dq=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiBo4zZ0aj8AhWSiP0HHYROCiQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9&f=false 696], [https://books.google.by/books?id=ecEYAAAAYAAJ&pg=PA701&dq=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiBo4zZ0aj8AhWSiP0HHYROCiQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&f=false 701].</ref>. У [[Вайна 1812 году|вайну 1812 году]] Жамойць трапіла на пэрыфэрыю француска-расейскіх сутыкненьняў, але мясцовыя землеўласьнікі (зямяне) пастаўлялі харчаваньне арміі [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]]. Каб прадухіліць чаканую незадаволенасьць сялянаў, жамойцкі біскуп [[Юзэф Арнульф Гедройц]] празь мясцовых ксяндзоў адмыслова загадваў сялянам безумоўна падпарадкоўвацца зямянам<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 120.</ref>. У час [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня 1830—1831 гадоў]] і [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] Жамойць займела важнае значэньне для паўстанцаў з прычыны выхаду да [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]: пераадолець нястачу [[Пальная зброя|пальнай зброі]] можна было толькі праз падвоз яе з-за мяжы на караблях — да порта [[Паланга|Палангі]] ([[Курляндзкая губэрня]]) побач з жамойцкай [[Крэтынга]]й<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978 С. 195, 215.</ref>. Стратэгічнае значэньне Жамойці прычынілася да актыўных ваенных дзеяньняў на яе тэрыторыі (прытым паўстанцам атрымлівалася залучаць жамойцкае сялянства толькі з дапамогай заклікаў каталіцкіх сьвятароў, найбольш вядомы паўстанцкі лідэр — ксёндз [[Антоні Мацкевіч]]<ref>История Литовской ССР. — Вильнюс, 1978. С. 213.</ref>), аднак у 1896 годзе ў часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Живая старина||ru|Живая старина}} адзначалася<ref>Живая старина. Т. 6, 1896. [https://books.google.by/books?id=btw_AQAAMAAJ&pg=PA34&dq=%D0%BF%D0%BE+%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8:+lenkmetis&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjflpPyhuv0AhV7g_0HHconBy4Q6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%D0%BF%D0%BE%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%3A%20lenkmetis&f=false С. 34—35].</ref>: {{Цытата|У ляскі 1830 год (па-жамойцку: lenkmetis), з усіх вобласьцяў Заходняга краю, адна Жамойць, паводле сьведчаньня гісторыка гэтага паўстаньня, Штэйна, выявіла свой асобы народны дух, тым, што на падгаворы зьбірацца ў аддзелы касінераў, адказала разгромам абшарніцкіх маёнткаў, так што спатрэбілася паслаць паўстанцкае войска ўжо супраць саміх жамойтаў. <…> Таксама і паўстаньне 1863 г. сапраўдны жамойт называе ня інакш, як «ляскім годам», а саміх паўстанцаў «войскам сьляпнёў» (bimbаlu váiskas). {{арыгінал|ru|В ляшский 1830 год (по жмудски: lenkmetis), изо всех областей Западнаго края, одна Жмудь, по свидетельству историка этого восстания, Штейна, проявила свой особый народный дух, тем, что на подговоры собираться в отряды косиньеров, ответила разгромом помещичьих имений, так что понадобилось послать повстанческое войско уже против самих Жмудинов. <...> Также и повстание 1863 г. настоящий жмудин называет не иначе, как «ляшским годом», а самих повстанцев «войском слепней» (bimbаlu váiskas). }} }} [[Файл:Grammatyka języka żmudzkiego. Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko (1832).jpg|значак|зьлева|Выдадзеная ў Вільні граматыка жамойцкай (летувіскай) мовы ({{мова-pl|Grammatyka języka żmudzkiego|скарочана}} = {{мова-lt|Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko|скарочана}}), 1832 г.]] {{Падвойная выява|справа|Naujes moksłas skajtima raszta żemajtyszka diel mażun wajkun (1848).jpg|98|Русская азбука с переводом слов и фраз на жмудский язык (1861).jpg|116|Лемантар «Новая навука чытаньня пісьма жамойцкага для малых дзетак» ({{мова-lt|«Naujes moksłas skajtima raszta żemajtyszka diel mażun wajkun»|скарочана}}) (1848 г.) і «Расейскі лемантар зь перакладам словаў і фразаў на жамойцкую мову» ({{мова-ru|«Русская азбука с переводом слов и фраз на жмудский язык»|скарочана}}) (1861 г.)}} Хоць Жамойць у Расейскай імпэрыі сьпярша ня мела асобнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, да пачатку 1840-х гадоў у афіцыйных дакумэнтах яна часам называлася «Самагіціяй», таксама ўжывалася азначэньне «самагіцкія паветы» ({{мова-ru|самогитские поветы|скарочана}}) — [[Шавельскі павет|Шавельскі]], [[Цельшаўскі павет (Расейская імпэрыя)|Цельшаўскі]], [[Расенскі павет|Расенскі]] і [[Упіцкі павет (Расейская імпэрыя)|Упіцкі]] паветы{{Заўвага|Указ от 27 мая 1831 года «Об установле­нии временного управления по гражданской части в четырёх Самогитских уездах Виленской губер­нии»; Указ 12 февраля 1832 года «О прекращении действия особого в Самогитии Начальника и о восстановлении обыкновенного порядка отношений четырех Самогитских уездов с Виленским Губернским Начальством»; Указ от 3 мая 1832 года «О непроизводстве двойных окладов чиновникам, командированным из России для исправления должностей земских исправников, заседателей земских судов, городничих и полицмейстеров в четырех самогитских уездах»}}. 18 сьнежня 1842 году ўлады Расейскай імпэрыі выдзялілі з складу Віленскай губэрні пераважна балтамоўныя паветы (апроч беларускай часткі [[Браслаўскі павет|гістарычнай Браслаўшчыны]]), зь якіх утварылася [[Ковенская губэрня]], якая атрымала неафіцыйную назву «Самагіція» («Жамойць», «Жмудзь»)<ref>Корнилов И. Русское дело в Северо-Западном крае. Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественнно в муравьевскую эпоху. — СПб., 1901. С. 4, 20, 22.</ref>. А ў 1864 годзе ў [[Коўна|Коўну]] на загад расейскіх уладаў перавялі рэзыдэнцыю жамойцкага ([[Цельшы|цельшаўскага]]) біскупа. Зь сярэдзіны XIX ст. Жамойць стала цэнтрам папулярызацыі жамойцкай (летувіскай) мовы і культуры. Гэтаму паспрыяла прызначэньне ў 1849 годзе [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Мацея Валанчэўскага (Валанчуса)]] — першага жамойцкага біскупа сялянскага паходжаньня. Неўзабаве ён пачаў патрабаваць ад ксяндзоў прамаўляць казаньні ў Жамойцкім біскупстве на жамойцкай мове і адкрываць школы пры касьцёлах з навучаньнем на гэтай мове. Такі крок узмацніў аўтарытэт Валанчуса сярод жамойцкіх сялянаў, якія пачалі называць яго «жамойцкім князем»<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 126.</ref>. Аднак папулярызацыя жамойцкай мовы закранула толькі сялянскую масу і ксяндзоў, многія зь якіх таксама паходзілі зь сялянаў. Гэта значна адрозьнівалася ад працэсу папулярызацыі беларускай мовы, што падтрымлівалася шляхтай колішняга Вялікага Княства Літоўскага<ref>Дунін-Марцінкевіч В. Збор твораў: у 2 т. Т. 2. — {{Менск (Мінск)}}, 2008. С. 92—93, 381, 572, 574.</ref><ref>Масоло, А. Н. Виленские очерки 1863—1865 гг. // Русская старина. Т. 40, 1883. С. 585.</ref><ref>Pawlikowski M. K. Mińszczyzna, Pamiętnik Wileński. — Londyn, 1972. S. 301.</ref>. Тым часам яшчэ ў першай палове XIX ст. ураджэнцы Жамойці ([[Дыянізі Пашкевіч]], [[Людвік Юцэвіч]], [[Сыманас Даўкантас]] ды інш.) у сваіх этнаграфічных публікацыях пачалі задаваць эталёны [[летувісы|летувіскасьці]], якія пазьней пачалі выкарыстоўвацца іншымі дасьледнікамі дзеля ацэнкі адпаведнасьці «традыцыйнаму» і «этнічнаму». Значную ролю ў іх дасьледаваньнях адыграла канцэптуалізацыя «чыстых», «клясычных», «не закранутых вонкавымі ўплывамі» летувіскіх зямель. Лінгва-этнаграфічны калярыт Жамойці дазволіў выбудаваць значную адлегласьць ад «славянскага» і стварыць на аснове жамойцкага трывалы вобраз летувіскасьці з максымальным індэксам адрознасьці ад суседзяў<ref>Унуковіч Ю. Этнічная ідэнтыфікацыя і катэгарызацыя беларусаў і літоўцаў у ХІХ ст. // Białorutenistyka Białostocka. T. 12 (2020). S. 393.</ref>. Менавіта на базе гістарычнай [[Жамойцкая мова|жамойцкай мовы]] — архаічных гаворак ваколіцаў [[Коўна]], [[Шаўлі|Шаўляў]] і [[Клайпеда|Клайпеды]] — у канцы XIX ст. утварылася сучасная [[летувіская мова]]<ref name="Sviazynski209">[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Літоўская мова // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 209.</ref>. Прапаганда жамойцкай мовы і культуры практычна не знайшла падтрымкі сярод шляхты колішняга Вялікага Княства Літоўскага{{Заўвага|Сьведчаньне даволі спэцыфічнага стаўленьня да Жамойці ў асяродку тагачаснай літоўскай шляхты пакінула [[Габрыэля Пузына]] (1815—1869): «''Літва для Варшавы доўга была тым, чым дагэтуль была Гасконія для парыжанаў і чым, на жаль, Жамойць была для ліцьвінаў: гэта значыць, аб’ектам кпінаў альбо зьдзіўленьня, калі хтосьці з той гучнай і дзікай правінцыі выяўляўся разумнейшым за таго, хто яго высьмейваў''»<ref>Пузыня Г. Помста Літвінкі / Прадмова і пераклад Ірыны Багдановіч // [[Маладосьць (часопіс)|Маладосць]]. № 3 (688), 2011. С. 17.</ref>. Бытаваньне ў літоўскім шляхецкім асяродзьдзі падобных поглядаў на Жамойць і жамойтаў таксама засьведчыў у сваім творы «Две сестры» (1865 год) былы прафэсар [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Павал Кукальнік||ru|Кукольник, Павел Васильевич}}: «''…і замест раўнапраўнага племені славянскага застанецца чэрнь з каўтуном, як жмудзіны ў Літве''» ({{мова-ru|«…и, вместо равноправного племени славянского, останется чернь с колтуном, как — жмудзины в Литве»|скарочана}})<ref>Военный сборник издаваемый по высочайшему повелению. Т. 61. — СПб, 1865. [https://books.google.by/books?id=dnhUAAAAYAAJ&pg=RA1-PA145&dq=zmudziny&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjTyqu11-L5AhUSqaQKHd8BCKAQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=zmudziny&f=false С. 145].</ref>}}. Летувіскую інтэлігенцыю і тых нешматлікіх зьбяднелых шляхцічаў, якія пачалі цікавіцца жамойцкімі гаворкамі і лічыць, што «літоўцы» — гэта жамойты, сярэдняя і заможная шляхта пачала называць «літваманамі»<ref name="Buchowski-2006-26">Buchowski K. [http://pbc.biaman.pl/Content/2045/litwomani_i_polonizatorzy.pdf Litwomani i polonizatorzy : mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku]. — Białystok, 2006. S. 26.</ref><ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 137.</ref> (хоць яшчэ ў 1859—1860 гадох іх азначалі больш дакладна — «жмудзінафіламі»{{Заўвага|{{мова-pl|«Są u nas pojedyncze, małoznaczące zachcenia raczej, aniżeli usiłowania, aby wyrobić jakąś narodowość żmudzką, oddzielną od polskiej. Sądzę jednak, że z téj strony żadna obawa nie grozi; więcej niżeli tych dziecinnych pretensyi żmujdzinofilów obawiaćby się można wpływu pisarzy, co pisząc po polsku, i dla polskiej publiczności na miano russofilów zarobili sobie»|скарочана}} з подпісам «''Z Litwy''»}}<ref>Roczniki polskie z lat 1857-1861. Т. 4: Rok 1860—1861. — Paryz, 1865. [https://books.google.by/books?id=v7cDAAAAYAAJ&pg=PA273&dq=%C5%BCmujdzinofil%C3%B3w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjgg73Z8OL5AhWqxgIHHXZeD6QQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q&f=false S. 273].</ref><ref>Czas. Nr. 222, 1859. [https://polona.pl/item/czas-r-12-no-222-28-wrzesnia-1859,Nzk3NTYxMTA/1/#info:search:%C5%BCmudzinofil%C3%B3w S. 1].</ref>). Прытым яшчэ ў 1854 годзе на старонках часопіса {{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}, які рэдагаваўся прафэсарам-паліглётам [[Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім]], выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты і навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], зьявілася крытычная нататка датычна называньня часткі жамойтаў «літвой» — пазьнейшых «[[Аўкштайты|аўкштайтаў]]»{{Заўвага|У 1855 годзе «Справочный энциклопедический словарь» зазначаў з удакладненьнем «''паводле найноўшых дасьледаваньняў''», што «''Жамойць ёсьць адным з двух плямёнаў, на якія падзяляецца Літва, і рэзка адрозьніваецца ад Літвы ўласнай''», з аналягічным удакладненьнем («''паводле найноўшых зьвестак''») паведамлялася колькасьць жамойтаў у Ковенскай губэрні, адзначаючы магчымасьць павялічэньня агульнай колькасьці жамойтаў за кошт летувісаў Аўгустоўскай губэрні, якія «''ўжываюць жамойцкую мову''»<ref>Справочный энциклопедический словарь. Т. 4. — СПб., 1855. [https://books.google.by/books?id=jStCAAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Spravo%C4%8Dnyj+%C4%97nciklopedi%C4%8Deskij+Slovar%27:+Izd.+K.+Kraja&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiu0N7P37D8AhUhg_0HHbmDCMQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C&f=false С. 310—311].</ref>. Нават у 1895 годзе народжаны ў ваколіцах Расенаў летувіскі гісторык [[Мечыслаў Давойна-Сільвястровіч]] у артыкуле «Жамойць» [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў|Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]] (том 14) хоць і азначаў «жамойцкімі» паветамі Шавельскі, Расенскі, Цельшаўскі і заходнюю частку [[Ковенскі павет (Расейская імпэрыя)|Ковенскага]] (да ракі [[Нявежа (Летува)|Нявежы]])<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795].</ref>, аднак прытым прызнаваў, што «''надзвычай цяжка вызначыць мяжу паміж летувісамі вышэйшымі [г. зв. „аўкштайтамі“] і ніжэйшамі, або жамойтамі, — з улікам браку этнаграфічных адрозьненьняў паміж імі''»<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/802 S. 802].</ref>.}}, абвешчаных «уласнымі літоўцамі», якія насяляюць «[[Аўкштота|Аўкштоту]]» — «Верхнюю або ўласную Літву»<ref>Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&pg=RA3-PA71-IA7&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&f=false С. 28—29].</ref>: {| |- | {{пачатак цытаты}} Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа чудзкім народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім чынам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. [[Жмогусы|Жамогус альбо жмогус]] значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала. {{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}} {{канец цытаты}} |} [[Файл:Lithuanian (1850).jpg|значак|зьлева|Моўная мапа з этнаграфічнага атлясу ([[Лёндан]], 1850 г.): [[Ліцьвіны#Літоўская_мова|літоўская мова]] (''Lithuanian'') займае ўсю [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную тэрыторыю беларусаў]] (ад [[Горадня|Горадні]] да [[Смаленск]]у), [[Летувіская мова|жамойцкая мова]] (''Samogitian'') — этнічную тэрыторыю [[Летувісы|летувісаў]]]] {{Падвойная выява|справа|Žiamaytiszki (1879).jpg|108|Lietuwiszki (1879).jpg|106|Слоўнікі месяцаў з кніг, выдадзеных у 1879 годзе: апошняе ўласнае азначэньне жамойцкай мовы (налева) і новае яе азначэньне ўжо як [[Летувіская мова|летувіскай]] (направа)}} Ужо ў час здушэньня [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) расейскі начальнік «[[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходняга краю]]» [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёў-вешальнік]] ужыў захады да падтрымкі і прапаганды жамойцкай (летувіскай) мовы: 1 лютага 1864 году ў сваім цыркуляры ён дазволіў «''незалежна ад расейскай мовы навучаньне мове жамойцкай як мясцовай гаворцы, а таксама і катэхізму на гэтай мове''»{{Заўвага|{{мова-ru|«независимо от русского языка обучение языку жмудскому как местному наречию, а также и катехизису на этом языке»|скарочана}}}}, а 5 лютага 1865 году выдаў загад «''прапанаваць біскупу Валанчэўскаму, пад асабістым яго назіраньнем неадкладна распарадзіцца складаньнем зборніка або перакладу на жамойцкую мову пропаведзяў Бялабрэскага і Філіпецкага''»{{Заўвага|{{мова-ru|«предложить епископу Волончевскому, под личным его наблюдением немедленно распорядиться составлением сборника или перевода на жмудский язык проповедей Бялобрежского и Филипецкого»|скарочана}}}}<ref name="Stalunas-2005">Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254.</ref>. Яшчэ напярэдадні паўстаньня ў 1862 годзе ў прадстаўленьні папячыцеля [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Шырынскі-Шыхматаў|Аляксандра Шырынскага-Шыхматава|ru|Ширинский-Шихматов, Александр Прохорович}} да кіраўніка Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Галаўнін|Аляксандра Галаўніна|ru|Головнин, Александр Васильевич}} адзначалася, што адной з мэтаў адкрыцьця школаў на Жамойці (пад якой найперш разумелася этнічна летувіская Ковенская губэрня) мусіць быць умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці зь бесьперапынным пераконваньнем тамтэйшых сялянаў, што яны жамойты і літоўцы (ліцьвіны) і што ўлады Расейскай імпэрыі жадаюць не [[Русіфікацыя|русіфікаваць]] іх, а наблізіць іхныя інтарэсы да інтарэсаў [[Расея|Расеі]]: {{Цытата|На Жамойці — умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці, зусім не варожай Расеі і ўраду ў ніжэйшых пластах насельніцтва, і бесьперапыннае ўнушэньне сялянам, што яны не палякі, а жамойты і літоўцы, і што Расея не жадае зусім русіфікаваць іх, а хоча толькі зблізіць іх інтарэсы з інтарэсамі дзяржавы. {{арыгінал|ru|На Жмуди — укрепление жмудской национальности, вовсе не враждебной России и правительству в низших слоях населения, и постоянное внушение крестьянам, что они не поляки, а жмудины и литовцы, и что Россия не желает вовсе обрусить их, а хочет только сблизить их интересы с интересами государства.}} |Корнилов И. П. Русское дело в Северо-Западном крае: Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественно в Муравьевскую эпоху. — С.-Петербург, 1901. С. 22. }} [[Файл:Littauischen Sprachgebiets (1876).jpg|значак|зьлева|Мапа абшару з часткова летувіскамоўным насельніцтвам, на якой Ковенская губэрня азначаецца Жамойцю ({{мова-de|Samogitien|скарочана}}), 1876 г.]] {{Падвойная выява|справа|Программа преподавания жмудского языка в Поневежской учительской семинарии (1893).jpg|107|Программа жмудско-литовского языка (1893).jpg|107|Праграмы выкладаньня летувіскай мовы ў [[Панявеж|Панявескай]] настаўніцкай сэмінарыі: {{мова-ru|«Программа преподавания жмудского языка»|скарочана}} (налева), {{мова-ru|«Программа жмудско-литовского языка»|скарочана}} (направа)}} Па здушэньні паўстаньня расейскія ўлады пачалі актыўна падтрымліваць [[Летувіскае нацыянальнае абуджэньне|летувіскі нацыянальны рух]] (усе дзеячы якога паходзілі з Жамойці, прытым у яе цяперашніх афіцыйных летувіскіх межах<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 124.</ref>{{Заўвага|Паводле дасьледаваньня чэскага гісторыка [[Міраслаў Грох|Міраслава Гроха]], ніводзін зь летувіскіх дзеячоў ХІХ стагодзьдзя не нарадзіўся ў Вільні або на Віленшчыне<ref name="Katlarcuk-2003">[[Андрэй Катлярчук|Катлярчук А.]] [https://web.archive.org/web/20110721203044/http://arche.bymedia.net/2003-2/katl203.html Чаму беларусы не апанавалі літоўскай спадчыны] // [[ARCHE Пачатак]]. № 2 (25), 2003.</ref>}}) у супрацьвагу моцным пазыцыям польскага руху за адраджэньне Рэчы Паспалітай<ref name="Arlou-2012-348">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 348.</ref>. Імпэрскі ўрад пачаў заахвочваць жамойцкія (летувіскія) асьвету і друк<ref name="Katlarcuk-2003"/>, жамойцкую (летувіскую) мову зрабілі мовай навучаньня ў [[Мар’ямпаль]]скай дзяржаўнай вышэйшай вучэльні, якая стала цэнтрам падрыхтоўкі летувіскай эліты. Гэтую мову таксама выкладалі ў [[Сейны|Сейненскай]] і [[Сувалкі|Сувалкаўскай]] гімназіях. 7 лютага 1869 году віленскі архіяпіскап {{Артыкул у іншым разьдзеле|Макары (Булгакаў)||ru|Макарий (Булгаков)}} пісаў да обэр-пракурора [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]) «''Адны мы, расейцы, мусім клапаціцца не пра тое, каб русіфікаваць літоўцаў, а пра тое, каб захаваць і распрацоўваць іх мову, даць ім граматыку і слоўнік іх мовы і праз тое спрыяць падтрыманьню іх нацыянальнасьці…''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Одни мы, русские, должны заботиться не о том, чтобы обрусить литовцев, а о том, чтобы сохранить и разрабатывать их язык, дать им грамматику и словарь их языка и чрез то содействовать поддержанию их национальности…»|скарочана}}}}<ref name="Stalunas-2005"/>. У 1885 годзе ў расейскай прэсе асьвятлялася наведваньне летувіскіх вучэльняў Ковенскай губэрні генэрал-губэрнатарам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Каханаў|Іванам Каханавам|ru|Каханов, Иван Семёнович}}, калі той заахвочваў мясцовае насельніцта да летувіскай (жамойцкай) мовы, у тым ліку загадаў хлопчыку чытаць малітву «Ойча наш» па-летувіску: «''ты ліцьвін, дык навошта молісься па-польску, а не на сваёй мове?''» ({{мова-ru|«ты литвин, так зачем же молишься по-польски, а не на своем языке?»|скарочана}})<ref>Каблиц И. И. Интеллигенция и народ в общественной жизни России. — СПб., 1886. [https://books.google.by/books?id=VqkKAAAAIAAJ&pg=PP3&dq=%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8A+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%8F+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi9vc7jjo70AhXARPEDHdjOC58Q6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A&f=false С. 224].</ref>. [[Файл:Vilnia, Lidzkaja-Franciškanskaja. Вільня, Лідзкая-Францішканская (J. Bułhak, 1912).jpg|значак|зьлева|Шыльда летувіскай школы ({{мова-lt|Lietuviška mokykla|скарочана}}, {{мова-ru|Литовское училище|скарочана}}) на Лідзкай вуліцы ў цэнтры [[Вільня|Вільні]], 1912 год. Тым часам хоць-якія беларускія школы ў Расейскай імпэрыі заставаліся пад забаронай]] [[Файл:Schamaiten (Samogitien) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Фрагмэнт мапы «Землі і народы Эўропы» нямецкага гісторыка [[Дытрых Шэфэр|Дытрыха Шэфэра]] (1916 г.), на якой абшар [[летувісы|летувісаў]] мае подпіс «''Schamaiten (Samogitien)''»]] [[Файл:Litauer (Schamaiten, Schmuden) (D. Schäfer, 1916).jpg|значак|Легенда да мапы Д. Шэфэра, дзе даецца некалькі назваў летувісаў: «''Litauer (Schamaiten, Schmuden'')»]] Замацаваньне ў другой палове XIX ст. у афіцыйнай расейскай навуцы, ідэалёгіі і прэсе тэрміна «літоўцы» («ліцьвіны») выняткова за жамойцкім насельніцтвам{{Заўвага|Хоць яшчэ ў 1860-я гады, як прызнае сучасны летувіскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Дарыюс Сталюнас||lt|Darius Staliūnas}}<ref name="Stalunas-2005"/> «''…больш звыклымі для расейскай бюракратыі заставаліся іншыя [замест „літоўцаў“] паняцьці — „самагіцкае племя“, „жамойць“ або „жмудзіны“, „жамойцкі народ“, а мова — „жамоцкая“ або „самагіцкая“''» ({{мова-ru|«Хотя собственно термин „литовцы“ употреблялся довольно часто, более привычными для российской бюрократии оставались другие понятия — „самогитское племя“, „жмудь“ или „жмудины“, „жмудский народ“, а язык — „жмудский“ или „самогитский“»|скарочана}})}} прывяло да таго, што шляхта колішняга Вялікага Княства Літоўскага дзеля вонкавых дачыненьняў з расейскімі ўладамі пачала часьцей карыстацца тэрмінам «палякі», які ад пачатку быў палітонімам і зьвязваўся з ідэяй адраджэньня «Польшчы» — былой [[Канфэдэрацыя|канфэдэрацыйнай]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]<ref>[[Аляксандар Смалянчук|Смалянчук А.]] Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 — люты 1917 г. — СПб., 2004. С. 115—124.</ref>, хоць у прыватных зносінах паміж сабой і з уласна [[палякі|этнічнымі палякамі]] («караняжамі») выкарыстоўвала паралельна і тэрмін [[Ліцьвіны|«ліцьвіны» («літоўцы»)]], а балтамоўнае насельніцтва працягвала традыцыйна называць «жамойтамі»{{Заўвага|Напрыклад, гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яўстах Іваноўскі||pl|Eustachy Iwanowski}} ў 1861 годзе пісаў, што [[ліцьвіны]] ўжываюць наступныя назвы да жамойтаў: ''Zmogosy, Zmujdziaki, Żmudź, Żmudzin''<ref>Iwanowski E. (Eu…… Heleniusz) Wspomnienia narodowe. — Paryż, 1861. [https://books.google.by/books?id=KNYRAAAAYAAJ&pg=PA491&dq=Zmogosy,+Zmujdziaki,+%C5%BBmud%C5%BA,+%C5%BBmudzin&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjv8obs1Y70AhW_Q_EDHUkUAAcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Zmogosy%2C%20Zmujdziaki%2C%20%C5%BBmud%C5%BA%2C%20%C5%BBmudzin&f=false S. 491].</ref>. Таксама францускі географ і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Элізэ Рэклю||en|Élisée Reclus}} ў 5-м томе сваёй працы «Зямля і людзі» (1881 год) засьведчыў, што ў той час у Польшчы і Расеі ліцьвінамі ўсё яшчэ традыцыйна называлі [[беларусы|беларусаў]], тады як летувісаў — жамойтамі<ref>Reclus E. The universal geography: earth and its inhabitants. Vol. 5. — London, 1881. P. 256.</ref>: «''…нават цяпер яшчэ ў Польшчы, як і ў Расеі, „ліцьвінамі“ звычайна называюць беларускіх славянаў былой палітычнай Літвы, тады як літоўцам ва ўласным сэнсе даюць назву „жамойтаў“ альбо „жмудзінаў“''» («''…даже теперь еще в Польше, как и в России, „литвинами“ обыкновенно называют белорусских славян бывшей политической Литвы, тогда как литовцам в собственном смысле дают название „жмудов“ или „жмудинов“''»)<ref>Реклю Э. Земля и люди. Т. 5, вып. 2. — СПб., 1883. [https://books.google.by/books?id=bVQNAQAAMAAJ&pg=PA124&dq=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8A+%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjJ8eDcjNz0AhX0QvEDHZlqDAsQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8A%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8A&f=false С. 124].</ref>}}. Непрыняцьце новага значэньня тэрміна «літоўцы» прывяло да ўзьнікненьня ў канцы XIX — пачатку XX ст. і пэўнага пашырэньня сярод літоўскай шляхты (асабліва ў этнакантактавай зоне — у Віленскай губэрні, памежнай з асноўным масівам балтамоўнага насельніцтва — Ковенскай губэрняй) тэрміна «младалітоўцы» дзеля пазначэньня балтамоўнага насельніцтва, а дзеля ўласнага самавызначэньня — тэрмінаў «старалітоўцы» («стараліцьвіны»), «гістарычныя літоўцы» («гістарычныя ліцьвіны»), «міцкевічоўцы» (у знак салідарнасьці з тым значэньнем паняцьця «ліцьвіны», якое выкарыстоўваў [[Адам Міцкевіч]] у сваім творы «[[Пан Тадэвуш]]»){{Заўвага|У 1906 годзе ў газэце «[[Kurier Litewski]]» ([[:Файл:Starolitwin - Kuryer Litewski 1906 nr 146 s 1.jpg|№ 146, С. 1]]) зьявіўся артыкул «Мы і літоўцы» ({{мова-pl|My i litwini|скарочана}}), падпісаны крыптонімам «Старалітовец» ({{мова-pl|Starolitwin|скарочана}}), у якім аўтар спрабаваў папулярызаваць тэрмін «старалітоўцы» і прапаноўваў стварыць «Cтаралітоўскую партыю», якая б выяўляла інтарэсы карэннай літоўскай шляхты; тым часам летувіскую інтэлігенцыю (паводле аўтара — у большасьці псэўдаінтэлегінцыю), якая з падачы і пры падтрымцы расейскіх уладаў спрабавала манапалізаваць права на назву «літоўцы» ({{мова-pl|«Szowinizm ten jest owocem szkoły rosyjskiej, której wychowańcami są młodolitwini, mówiący nieraz lepiej po rosyjsku, niż po litewsku»|скарочана}}) прапаноўваў называць «младалітоўцамі» ({{мова-pl|młodolitwini|скарочана}}). Сярод іншага, тэрміналёгію «стараліцоўцаў» і «младалітоўцаў» у 1934 годзе выкарыстоўваў былы прэм’ер-міністар [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]] [[Раман Скірмунт]] у сваім артыкуле-нэкралёгу «Панны з Муру» пра [[Канстанцыя Скірмунт|Канстанцыю Скірмунт]] і Юзэфу Куржанеўскую, дзе адзначаў, што захапленьне Канстанцыяй Скірмунт «літваманіяй» не ўлічвала тое, што младалітоўцы звузілі паняцьце [[Літва старажытная|Літвы]] да свайго этнаграфічнага Ковенскага арэалу<ref>Skirmuntt R. [[:Файл:Slowo - 1934, nr 127 Roman Skirmunt - Panie z muru - p 3.jpg|Panie z Muru (III)]] // Słowo. Nr. 127, 1934. S. 3.</ref>}}<ref name="Buchowski-2006-26"/><ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 15.</ref>. У пачатку XX ст. летувіскі нацыянальна-дэмакратычны рух складаўся ў абсалютнай большасьці зь сялянаў або інтэлігенцыі і сьвятарства сялянскага паходжаньня, якія нарадзіліся ў [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] — расейскай Жамойці. Гэта жамойцкі біскуп [[Антанас Баранаўскас]] (1835—1902), ксёндз [[Майроніс|Ёнас Майроніс]] (1862—1932), ксёндз [[Ёнас Басанавічус]], [[Пятрас Краўчунас]], [[Ёнас Вілейшыс]], [[Пятрас Вілейшыс]], [[Вацловас Біржышка]], [[Пеліксас Бугайлішкіс]], [[Андрус Булёта]], [[Юргіс Шайліс]], [[Казімерас Сьцяпонас Шайліс]] ды іншыя. Напярэдадні 1917 году ў ім было два кірункі — хрысьціянска-дэмакратычны, клерыкальны (імкненьне да пабудовы каталіцкай і кансэрватыўнай дзяржавы, дзе паноўнае становішча будзе займаць клір) і нацыяналістычны (нацыяналізм і дэмакратызм ва ўсіх галінах жыцьця, найбольш папулярны сярод сялянства)<ref>Смалянчук А. Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 — люты 1917 г. — СПб., 2004. С. 337.</ref>. <gallery caption="Жамойць на мапах да 1918 году" widths="150" heights="150" class="center"> Szamaiten (Samogitien) (H. Kieper, 1849).jpg|Жамойць (''Szamaiten, Samogitien''), з мапы 1849 г. Samogitia (1855).jpg|Жамойцкая дыяцэзія, 1855 г. Żmudź (Samogitia) (1904).jpg|Жамойць (''Żmudź'', ''Samogitia''), з мапы 1904 г. Litwa i Białoruś (J. Bazewicz, 1916).jpg|«Літва і Беларусь» ({{мова-pl|«Litwa i Białoruś»|скарочана}}), асобныя ад Жамойці (''Żmujdź''), 1916 г. </gallery> === Найноўшы час === [[Файл:Samogitia (1919).jpg|значак|Мапа Жамойці (Жамойцкага біскупства) з [[Коўна]]м і [[Вількамір]]ам, 1919 г.]] У 1918 годзе большая частка Жамойці ўвайшла ў склад [[Летувіская Рэспубліка (1918—1940)|міжваеннай Летувы]], фактычнай сталіцай якой стала [[Коўна]] — былая сталіца расейскай Жамойці ([[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]]). Тым часам [[Летувіская Тарыба]] ня здолела ўлучыць у склад Летувы [[Вільня|Вільню]] і [[Віленскі край]] праз супраціў мясцовых жыхароў, якія ўтварылі [[Сярэдняя Літва|Сярэднюю Літву]] (1920—1922): напярэдадні паўстаньня народжаны на [[Ашмянскі павет|Ашмяншчыне]] генэрал [[Люцыян Жалігоўскі]] выдаў [[Польская мова|па-польску]] адозву да насельніцтва Вільні і Віленшчыны з заклікам «''выгнаць жамойтаў''»<ref>Żeligowski L. Zapomniane prawdy. — Londyn, 1943. S. 35.</ref>{{Заўвага|Люцыян Жалігоўскі і яго паплечнікі лічылі сябе ліцьвінамі і славянамі, а летувісаў адмаўляліся прызнаваць за «літоўцаў» і называлі тое насельніцтва выняткова «жамойтамі» ({{мова-pl|Żmudzini|скарочана}}). У 1943 годзе Люцыян Жалігоўскі пісаў у сваіх успамінах пра выгнаньне зь Вільні адміністрацыі Летувы (1918—1920) і непрыняцьце новага сэнсу «літоўцаў», якія раней лічыліся літоўскай шляхтай «жамойтамі»: «''Напярэдадні маршу на Вільню, у [[Вярэнаў|Вярэнаве]], былі мы ня толькі палякамі — былі і літоўцамі. <…> Мы ўсе апэравалі даўнімі катэгорыямі. Пад словам „літовец“ мы разумелі паняцьце гістарычнай Літвы, Літву вялікіх мэтаў, вялікіх людзей, вялікай ідэі. Мы шанавалі нашыя традыцыі, нават попел Зьніча пад [[Касьцёл Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава (Вільня)|Катэдрай]]. Нічога зь мінуўшчыны не пакінула сьледу, новаяўлены „літовец“ выявіўся ворагам… і чакаў прыезду на сталец літоўскі — Гогенцолерна, пад імем — о іронія — [[Міндаўгас II|Міндоўга ІІ]]. <…> Толькі мясцовыя людзі адкідалі ўсё, што звалася „літоўскім“. Ніхто не хацеў чуць пра навуку жамойцкай мовы, ніхто не прызнаваў „літоўскага“ ўрадніка, і ўсякая жанчына не хацела ісьці ў касьцёл, дзе служыў „літоўскі“ ксёндз. Чаму мы, адвечныя насельнікі Літвы, мусілі пазьбягаць той дарагой для нас назвы, а іншыя людзі, што ня маюць зь Літвой нічога супольнага, — называць сябе літоўцамі?»<ref>Żeligowski L. Zapomniane prawdy. — Londyn, 1943. S. 37, 41—42.</ref>.}}. Гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Валяр’ян Мэйштовіч||pl|Walerian Meysztowicz}}, сын старшыні Часовай урадавай камісіі Сярэдняй Літвы [[Аляксандар Мэйштовіч|Аляксандра Мэйштовіча]], зазначаў у сваіх успамінах: «''Летувіскі нацыянальны рух зьвярнуўся да спадчыны Вялікага Княства Літоўскага. <…> Нават ня мелі для іх назвы. „Ліцьвіны — казаў пан Міхал Юхневіч — гэта [[Ягайла]], [[Ян Караль Хадкевіч|Хадкевіч]], [[Адам Міцкевіч|Міцкевіч]], [[Юзэф Пілсудзкі|Пілсудзкі]] і я, а вы ёсьць летувісамі“''»{{Заўвага|{{мова-pl|«Ruch narodowy litewski zgłosił się do dziedzictwa po Wielkim Księstwie Litewskim. <...> Nawet nie mieliśmy dla nich nazwy. „Litwini — mówił pan Michał Juchniewicz — to Jagiełło, Chodkiewicz, Mickiewicz, Piłsudski i ja, a wy to Lietuvisy“»|скарочана}}}}<ref>Meysztowicz W. Gawędy o czasach i ludziach. — Londyn — Łomianki, 2008. S. 26—27.</ref>. [[Файл:Żmudź (1920).jpg|значак|Жамойць у этнаграфічных межах летувісаў, фрагмэнт мапы былой [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], 1920 г.]] У 1923 годзе ў [[Ковенскі павет|Ковенскім павеце]] летувісы складалі 56,7%, а ў самой Коўне — толькі 29,9%, палякаў у гэтым месьце было 31,5%, а жыдоў — 31,8%<ref>Starzyński S. Litwa: zarys stosunków gospodarczych. — Warszawa, 1928. S. 12—13.</ref>. Значную частку буйных зямельных уласьнікаў складала шляхта-«старалітоўцы», якія валодалі 26% зямлі ў новай дзяржаве і палітычна арыентаваліся на міжваенную [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскую Рэспубліку]]<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 168.</ref>. 15 лютага 1922 году ўлады Летувы прынялі закон аб зямельнай рэформе: нацыяналізавалася зямля ў супраціўнікаў незалежнасьці Летувы і шляхецкія маёнткі, нададзеныя ўладамі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] з абшару скарбовых зямель, таксама вызначаўся максымум неад’емнай зямлі ў 80 га (з 1929 году — 150 га), што ліквідоўвала (шляхам прымусовай [[Парцэляцыя (эканоміка)|парцэляцыі]]) [[Лятыфундыя|лятыфундыі]], характэрныя раней для жамойцкіх земляў<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 168—169.</ref>. Па [[Вайсковы пераварот у Летуве (1926)|вайсковым перавароце ў Летуве]] (сьнежань 1926 году) у краіне ўсталяваўся [[Аўтарытарызм|аўтарытарны рэжым]] на чале з прэзыдэнтам [[Антанас Сьмятона|Антанасам Сьмятонам]], які працягваў [[Летувізацыя|летувізацыю (жамайцізацыю)]] насельніцтва краіны, абмяжоўваў магчымасьці культурнага разьвіцьця на іншых мовах і ставіў перашкоды да заняцьця дзяржаўных пасадаў тым, хто не лічыў сябе летувісамі паводле нацыянальнасьці<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 192—193.</ref>. Па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]], калі ў 1944—1948 гадох каля 100 тысячаў жыхароў Вільні, сярод якіх большую частку складалі [[беларусы]]<ref name="Arlou-2012-387">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 387.</ref>, прымусілі запісацца палякамі і дэпартавалі ў [[Польская Народная Рэспубліка|камуністычную Польшчу]]<ref name="Snyder-2004">[[Тымаці Снайдэр|Снайдэр Т.]] [https://web.archive.org/web/20110728191528/http://www.dziejaslou.by/inter/dzeja/dzeja.nsf/htmlpage/sna13?OpenDocument Частка 1 з кнігі «Рэканструяваньне нацыяў: Польшча, Украіна, Летува, Беларусь (1569—1999 гг.)»] // [[Дзеяслоў (часопіс)|Дзеяслоў]]. № 13, 2004.</ref>, то толькі ў 1944—1946 гадох на іх месца прыбыла каля 100 тысячаў новых жыхароў з Жамойці. Увогуле, у адрозьненьне ад сталіцаў іншых савецкіх рэспублік, улады [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] дазволілі Летуве шматгадовую летувізацыю (жамайцізацыю) Вільні: калі [[Талін]] ці [[Рыга|Рыгу]] хутка апанавала расейскамоўная працоўная сіла, Вільню павольна засяляла жамойцкая вёска<ref name="Katlarcuk-2003"/>. Па аднаўленьні незалежнасьці Летувы ў 1990 годзе Жамойць разглядацца ўладамі краіны выняткова як этнаграфічны (этнакультурны) рэгіён, жыхары якога размаўляюць на адным з двух дыялектаў летувіскай мовы — на жамойцкім. У 2003 годзе ўлады Летувы ўсталявалі афіцыйныя межы этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція»<ref name="Kascian-2009"/>. Зацьверджаныя на афіцыйным узроўні межы этнаграфічнага рэгіёну не супадаюць зь межамі [[Жамойцкае староства|Жамойцкага староства]], [[Жамойцкае біскупства|Жамойцкага біскупства]], [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] або сучаснымі адміністрацыйнымі межамі Летувы, паводле афіцыйнай вэрсіі, гэтыя межы вызначылі на падставе пашырэньня жамойцкага дыялекту. Як заўважыў летувіскі этноляг Ж. Шакніс, мапы этнаграфічных рэгіёнаў Летувы (у адрозьненьне ад [[Латвія|Латвіі]], [[Эстонія|Эстоніі]] або [[Фінляндыя|Фінляндыі]]) вельмі доўгі час не друкаваліся нават у абагульняльных працах зь летувіскай этналёгіі<ref name="Vnukovic-2021-42">Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 42.</ref>. Ад 1990-х гадоў у Летуве існуе жамойцкае культурнае грамадзтва — група, зацікаўленая ў захаваньні жамойцкай культуры і мовы, і [[Жамойцкі парлямэнт]] (літаральна парлямэнт Жамойці). Яны выступаюць за рэгіянальную аўтаномнасьць, і іх патрабаваньні засноўваюцца на гістарычных крыніцах. Гэтыя патрабаваньні часта ўлучаюць вяртаньне [[Клайпеда|Клайпеды]]. Жамойцкая група, узначаленая [[Юстынас Бурба|Юстынасам Бурбам]], мае невялікі сяброўскі склад. Таксама выдаецца газэта «''[[Жамойцкі парлямэнт (газэта)|Жамойцкі парлямэнт]]''». == Сымбалі == [[Файл:Ziemia Żmudzka używa czarnego niedźwiedzia w białej obroży na czerwonem polu... Miasto naprzedniejsze Kowno w onej ziemi (1584).jpg|значак|Апісаньне гербу Жамойцкай зямлі з заўвагай, што найважнейшае места гэтай зямлі — [[Коўна]], 1584 г.]] На [[Герб Жамойцкага староства|гербе Жамойці]] выяўляецца чорны мядзьведзь з срэбнымі кіпцюрамі, на сьцягу — жамойцкі герб на белым фоне. Гістарычна на Жамойць не пашыраўся літоўскі герб — [[Пагоня]], які быў афіцыйным гербам паветаў і ваяводзтваў адно ўласна Вялікага Княства Літоўскага<ref name="Dajlida-2019-2009"/>. Жамойцкі герб, як мяркуецца, быў ва ўжытку некалькі стагодзьдзяў (паводле розных крыніцаў, упершыню зьявіўся ў XIV або XVI ст.). У 1920 годзе [[летувісы]] ўзялі за герб уласнай незалежнай дзяржавы варыянт гербу ВКЛ Пагоні — [[Герб Летувы|«Віціс»]] (упершыню названы так толькі ў 1884 годзе). Такім парадкам, прысваеньне літоўскага гербу мусіла падмацаваць прэтэнзіі маладой Летувіскай Рэспублікі на гістарычную пераемнасьць зь Вялікім Княствам Літоўскім. Аднак у 1930-я гады, калі [[Ліга Нацыяў]] фактычна прызнала адыход Віленшчыны зь [[Вільня]]й да [[Заходняя Беларусь|заходнебеларускага абшару]], у летувіскім друку загучалі прапановы зьмяніць назву дзяржавы на Жамойць — разам зь зьменай дзяржаўнага гербу на жамойцкага «Мядзьведзя»<ref name="Arlou-2012-373">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 373.</ref>. У 1935 годзе прэм’ер-міністар Летувіскай Рэспублікі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёзас Тубаліс||lt|Juozas Tūbelis}} афіцыйна прызнаў не летувіскае (славянскае<ref name="Arlou-2012-373"/>) паходжаньне Пагоні і паведаміў пра тое, што ідзе праца па стварэньні новага дзяржаўнага гербу. З усяго відаць, гэтую працу спынілі падзеі 1939—1940 гадоў<ref>{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}} С. 155.</ref><ref>Скобла М. [https://web.archive.org/web/20110811153426/http://www.svaboda.org/PrintView.aspx?Id=872644 Анатоль Цітоў: «Гербу „Пагоня“ — 730 гадоў»], [[Радыё Свабода]], 31 студзеня 2008 г.</ref>. 21 ліпеня 1994 году ўрад [[Летува|Летувіскай Рэспублікі]] зацьвердзіў герб гістарычнай Жамойці і створаны на яго аснове сьцяг як сымбалі афіцыйнага этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція». <gallery caption="Гістарычныя выявы гербу Жамойці ў Вялікім Княстве Літоўскім" widths="150" heights="150" class="center"> Duchy of Samogitia Coat of Arms.png|1586 г. Księstwo żmudzkie.jpg|XVII ст. Žemaitija. Жамойць (1720).jpg|1720 г. Herbarz Kaspra Niesieckiego Жемайтское староство-2.jpg|1743 г. </gallery> == Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел == [[Файл:Liet-etno-regionai.png|міні|{{Легенда|#eafeea|Зацьверджаная на афіцыйным узроўні тэрыторыя летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція»}}]] Сучасны летувіскі этнаграфічны рэгіён «Жэмайція» разьмяшчаецца ў заходняй частцы краіны. У склад рэгіёну ўвайшлі муніцыпалітэт места [[Паланга|Палангі]], [[Рэтаўскае самакіраваньне|Рэтаўскае муніцыпальнае ўтварэньне]], [[Таўроскі раён]], [[Шылэльскі раён]], [[Шкудзкі раён]], [[Юрбурскі раён]], [[Мажэйкаўскі раён]], [[Крэтынскі раён]], [[Цельшыцкі раён]], [[Акмянскі раён]], [[Кельменскі раён]], [[Расенскі раён]], усходняя частка муніцыпалітэту места [[Клайпеда|Клайпеды]] і муніцыпалітэт [[Шылакарчмянскі раён|Шылакарчмянскага раёну]], заходняя частка [[Янаўскі раён (Ковенскі павет)|Янаўскага раёну]], а таксама муніцыпалітэт места [[Шаўлі|Шаўляў]]. Найбольшае места — Шаўлі, альбо [[Клайпеда]], калі апошняя разглядаецца ў складзе рэгіёну. Сталіцай Жамойці лічацца [[Цельшы]], хоць гістарычнай сталіцай (рэзыдэнцыяй жамойцкага біскупа) былі [[Варні|Варні (Меднікі)]]. Буйныя месты: * [[Шаўлі]] * [[Мажэйкі]] * [[Цельшы]] — лічацца сталіцай * [[Таўрогі]] * [[Паланга]] * [[Крэтынга]] == Насельніцтва == {{Асноўны артыкул|Летувісы|Жамойты}} [[Файл:Zemaiciu kletis, 2007-04-21.jpg|значак|Жамойцкая сялянская [[клець]]]] Насельніцтва сучаснага летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція» складае каля 0,5 млн чалавек. Гэта адзін з найбольш этнічна аднастайных рэгіёнаў краіны. Жыхары пераважна спавядаюць [[Каталіцкая Царква|рыма-каталіцтва]], хоць існуюць значныя [[Лютэранства|лютэранскія]] меншасьці на поўдні. [[Файл:Hill of Crosses Siauliai.jpg|значак|Гара крыжоў каля [[Шаўлі|Шаўляў]]]] Афіцыйная летувіская навука лічыць сучасных жамойтаў складовай этнаграфічнай групай летувісаў, адрознай ад гістарычных жамойтаў<ref>Kalnis P. Žemaičiai XXa. — XXIa. pradžia. — Vilnius, 2012. P. 412.</ref>, якія разглядаюцца як асобнае летувіскае племя альбо як частка ўсходніх летувісаў<ref>Гудавичюс Э. История Литвы. Т. 1. — Москва, 2005. С. 23—24.</ref>. Тым часам захаваліся сьведчаньні, што яшчэ ў канцы XIX ст. саманазва жамойць (жамойты) выходзіла далёка за межы сучаснага афіцыйнага этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція» і пашыралася на большую частку этнічнай тэрыторыі летувісаў. У прадмове да навуковага выданьня «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею» (1899 год) зьмяшчаўся агляд аўтарам [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]], якая займала тады ўсю тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць Жамойць, а сябе [[жмогусы|жмогусамі]]''» ({{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}<ref>Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&pg=PR29&dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. XXIX].</ref>). Таксама ў 1893 годзе паведамлялася, што «''…Жамойць, або, як яна сама сябе называе, „сьвятая Жамойць“, засяляе шчыльнай масай мільёна ў два душ паўночную частку [[Віленская губэрня|Віленскай губэрні]] і найбольшую частку Ковенскай і [[Сувалкаўская губэрня|Сувалкаўскай]]''» ({{мова-ru|«…Жмудь, или, как она сама себя называет, „святая Жмудь“, населяет плотной массой миллиона в два душ северную часть Виленской губернии и наибольшую часть Ковенской и Сувалкской»|скарочана}})<ref>Русское обозрение. Т. 4, 1893. [https://books.google.by/books?id=eeA6AQAAMAAJ&pg=PA414&dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82,+%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C,&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjOovDw0ev0AhWk_7sIHSTgDBwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%2C%20%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C%2C&f=false С. 414].</ref>. Народжаны ў [[Смаленск]]у географ {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сяргей Меч||ru|Меч, Сергей Павлович}} адзначаў (у тым ліку на падставе ўласнай вандроўкі ў 1894 годзе), што ў басэйне [[Нёман]]у [[беларусы]] называюць сябе [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]], тым часам летувісаў «''больш за ўсё ў Ковенскай і Віленскай губэрнях, дзе яны вядомыя пад імём жмудзінаў''»{{Заўвага|{{мова-ru|«…белорусы (которые зовут себя… литвинами) <…> всего больше литовцев в Ковенской и Виленской губерниях, где они известны под именем жмудин»|скарочана}}}}<ref>Меч С. Россия. Географический сборник для чтения в семье и школе. Изд. 11. — Москва, 1910. [https://books.google.by/books?id=k4I6AQAAMAAJ&pg=PA97&dq=%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%83%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjfg6jN3bf6AhXI4KQKHZadBoA4ChDoAXoECAoQAg#v=onepage&q=%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%83%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. 97].</ref>. Урэшце, яшчэ ў 1913 годзе зазначалася, што на поўдзень ад [[Дзьвінск]]у пачынаецца і цягнецца «''да пясковых берагоў Балтыйскага мора Жамойць Сьвятая, як называюць гэты край самі жамойты, і беларусы, і палякі, і нават нашчадкі лівонскіх крыжакоў-баронаў старажытныя нямецкія сем’і''»{{Заўвага|{{мова-ru|«…до песчаных берегов Балтийского моря — Жмудь Святая, как зовут этот край и сами жмудзины, и белорусы, и поляки, и даже — потомки ливонских крестоносцев-баронов, старинные немецкие семьи»|скарочана}}}}<ref>Жданов Л. Сгибла Польша! Т. 4. — СПб., 1913. [https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%96%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8C&action=submit С. 216].</ref>. == Мова == {{Асноўны артыкул|Летувіская мова|Жамойцкая мова}} [[Файл:Zemaites muziejus Bukanteje.Zem.2007-08-23.jpg|значак|Музэй пісьменьніцы [[Жэмайце]] каля [[Плунгяны|Плунгянаў]]]] Афіцыйная летувіская навука лічыць сучасную жамойцкую мову дыялектам летувіскай мовы, адрозным ад гістарычнай жамойцкай мовы{{Заўвага|Як піша [[Зігмас Зінкявічус]]: «''Тэрмін жамойты ў мінулым ня мае ніякага дачыненьня да цяперашняга дыялекту. <…> У XVII ст. пісьмовая мова, якая разьвілася на аснове мясцовага аўктайцкага дыялетку, называлася жамойцкай мовай. Сучасны жамойцкі дыялект пачаў называцца жамойцкім толькі па зьнікненьні старых адміністрацыйных адзінак… Носьбіты дыялекту… успадкавалі назву жамойты. Асноўнай прычынай узьнікненьня памянёнага дыялекту быў уплыў субтрату роднаснай куршаўскай мовы''»<ref>Zinkevičius Z. Žemaičių tarmės kilmės klausimu // Lietuvių etnogenezės. 1981. P. 17—18.</ref>}}. Паводле тэорыі летувіскага мовазнаўцы [[Зігмас Зінкявічус|Зігмаса Зінкявічуса]]{{Заўвага|У 1993 годзе [[Зігмас Зінкявічус]] заклікаў замяніць навуковы тэрмін [[старабеларуская мова]] «больш карэктным» — «канцылярская славянская мова Літоўскай дзяржавы»<ref>[[Мікалай Нікалаеў|Нікалаеў М.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-5/nika503.html Вільня і Літва ў расейскім друку] // [[ARCHE Пачатак]]. № 5 (28), 2003.</ref>}}, гістарычна (у кнігах XVII ст.) існавала тры варыянты пісьмовай летувіскай мовы — заходні (мова летувісаў у [[Прусія|Прусіі]] — «[[Малая Летува|Малой Летуве]]»), заснаваны на заходнежамойцкім дыялекце<ref name="Dziarnovic-2012">[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [https://web.archive.org/web/20220921214302/http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52c/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B%3A_%27%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0%27_%D1%96_%27%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C%27_%D1%83_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96.html Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі] // Палітычная сфера. № 18—19 (1—2), 2012. С. 30—53.</ref>, блізкі да яго сярэдні, заснаваны на гаворках ваколіцаў [[Кейданы|Кейданаў]] (выкарыстоўваўся ў Жамойцкіх [[Жамойцкае староства|старостве]] і [[Жамойцкае біскупства|біскупстве]] Вялікага Княства Літоўскага і называўся жамойцкай мовай{{Заўвага|Факт называньня ў Вялікім Княстве Літоўскім мовы летувісаў (у тым ліку прускіх жамойтаў у «[[Малая Летува|Малой Летуве]]») ''жамойцкай'' яшчэ ў 1821 годзе засьведчыў нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Фатэр||en|Johann Severin Vater}} у сваёй працы «Die Sprache der alten Preussen»: "''У мясцовасьцях, дзе жылі надровы і скалвы ["Малая Летува"]… да гэтага часу захавалася літоўская мова; там ёсьць друкаваныя біблія, граматыкі, слоўнікі, і менавіта яна вядомая ў пэўнай ступені выняткова пад імем літоўскай, у той час як у колішнім Вялікім Княстве Літоўскім мае назву жамойцкай''" ({{мова-de|«In den Gegenden, wo ehemals die Nadrauer und Schalauer wohnten, d. i. von Memel, Tilse, Ragnit, Insterburg bis Gumbinnen, hat sich noch bis auf den heutigen Tag der Gebrauch der Litthauischen Sprache erhalten; die Bibel, Sprachlehren, Wörterbücher sind in derselben gedruckt, und sie ist es, welche gewissermassen ausschliesslich unter dem Namen der Litthauischen bekannt ist, während die des ehemals Grossherzogl. Litthauens den Namen der Schamaitischen führt»|скарочана}})<ref>Vater J. S. Die Sprache der alten Preussen. — Braunschweig, 1821. [https://books.google.by/books?id=bpJJAAAAcAAJ&pg=PR12&dq=den+Namen+der+Schamaitischen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiSldqi1ej0AhVvgf0HHchpCSEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=den%20Namen%20der%20Schamaitischen&f=false S. XII].</ref>. Пагатоў, у 1781 годзе гэта таксама засьведчыў нямецкі філёляг і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Абрагам Пэнцэль||de|Abraham Jakob Penzel}}: "''…шмат ["літоўскіх" кніг, якія аўтар прывёз у мясцовую бібліятэку з [[Кёнігзбэрг]]у] дадалося зь Вільні <…> дзе яна ["літоўская мова" — паводле прускіх кніг] называецца жамойцкай, бо гэтай мовай гавораць не ўва ўсім Вялікім Княстве Літоўскім, а толькі ў яго правінцыі, якая завецца Жамойцю''" ({{мова-de|«Ich habe viel Litauisches, Lettisches, und Estonisches aus Königsberg mitgebracht; die zwey letztern Fächer nicht, aber das erstere sehr stark aus Wilna vermehrt, welches um desto merkwurdiger ist, weil das Litauische, welches man hier spricht, (man nennt es Samogitisch, weil diese Sprache nicht im ganzen Großherzogthum Litauen, sondern nur in der Provinz, die den Nahmen Schamaiten, Samogitia, führt, gesprochen wird,) merklich vom preußischen Dialekt abweicht, und theils mit rußischen, theils lettischen Worten durchspickt ist»|скарочана}})<ref>Journal zur Kunstgeschichte und zur allgemeinen Litteratur. 10. Theil, 1781. [https://books.google.by/books?id=mslbAAAAcAAJ&pg=PA236&dq=man+nennt+es+Samogitisch&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi3ytrc5uj0AhUBh_0HHQKID4MQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=man%20nennt%20es%20Samogitisch&f=false S. 236].</ref>}}) і ўсходні — уласна «летувіская мова». Адпаведна, першыя летувіскія кнігі, выдадзеныя [[Мікалай Даўкша|Мікалаем Даўкшам]], былі на сярэднім варыянце летувіскай мовы — жамойцкай мове, аднак ужо ў пачатку XVIII ст. (1705 год) усходні варыянт пісьмовай летувіскай мовы (уласна «летувіская мова»), што, паводле Зінкявічуса, грунтаваўся на прывіленскіх дыялектах, цалкам зьнік<ref name="Kascian-2009"/>. Паводле азначанай тэорыі, сучасная летувіская мова ўтварылася ў канцы XIX ст. на базе гістарычнай жамойцкай мовы<ref name="Sviazynski209"/>, а сучасная жамойцкая мова — склалася галоўным парадкам на аснове гаворак [[Куршы (народ)|куршаў]]<ref>Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы. — Вильнюс, 2006. С. 129.</ref>. == Турызм == [[Файл:Palanga Beach.jpg|значак|Пляж каля [[Паланга|Палангі]]]] Турыстычны патэнцыял Жамойці вызначаюць культурныя асаблівасьці рэгіёну, хоць многія зь іх ёсьць асаблівасьцямі большай часткі Летувы. Гэта будаўнічыя традыцыі (маленькія капліцы, якія ставяцца як на зямлі, так і на слупах і дрэвах) і малыя архітэктурныя формы (разьбяныя фігуры сьвятых пры дарогах, аздобленыя крыжы, драўляныя слупы з майстэрскай разьбой). Гара Крыжоў (за 12 км ад [[Шаўлі|Шаўляў]]) — мастацкая і хрысьціянская славутасьць Жамойці. Яшчэ з старажытных часоў у знак шчырай веры насельніцтва (асабліва сялянскае) ставіла ў кожнай вёсцы сымбалічныя драўляныя крыжы, а часам абстаўляла групамі крыжоў цэлыя пагоркі. Места [[Векшнэ]] ёсьць старажытным цэнтрам ганчарства. Захавалася багатая архітэктурная спадчына розных архітэктурных стыляў і пэрыядаў. Карыстаецца папулярнасьцю Нацыянальны парк «Жамайція» (за 33 км ад [[Плунгяны|Плунгянаў]]). [[Паланга]] — буйны бальнеалягічны курорт, дзе на пясковых пляжах і дзюнах Балтыйскага ўзьбярэжжа спалучаецца хваёвы водар і морское паветра. У Паланзе таксама працуе музэй [[бурштын]]у, а ў [[Цельшы|Цельшах]] — рэгіянальны этнаграфічны музэй жамойцкага побыту. [[Кальварыя Жамойцкая|Жамойцкая Кальварыя]] (празваная Новым [[Ерусалім]]ам) карыстаецца папулярнасьцю сярод пілігрымаў з усяго сьвету, дзякуючы свайму штогадоваму касьцельнаму фэсту (звычайна ладзіцца ў чэрвені або ліпені). Адзначаюцца і традыцыйныя народныя сьвяты. Існуюць аматарскія суполкі нэапаганцаў, якія ладзяць фальклёрныя фэсты і старажытныя абрады (дзень летняга сонцавароту, сьвята памінаньня продкаў, зімовая Каляда і г. д.). <gallery caption="Славутасьці афіцыйнага этнаграфічнага рэгіёну «Жэмайція»" widths="150" heights="150" class="center"> Panemune Castle Aerial.jpg|«[[Замак Гелгуда]]» ў Панямуні каля [[Юрбург]]у Kraziu kolegija bursa.jpg|Езуіцкі калегіюм у [[Крожы|Крожах]], заснаваны [[Ян Караль Хадкевіч|Янам Каралем Хадкевічам]] Varnių muziejus3.JPG|[[Музэй Жамойцкіх біскупаў]] у [[Варні|Варнях]] (у будынку былой духоўнай сэмінарыі) Žemaičių Kalvarija Church 1, Lithuania - Diliff.jpg|Касьцёл у [[Кальварыя Жамойцкая|Жамойцкай Кальварыі]], збудаваны паводле праекту Аўгустына [[Касакоўскія|Касакоўскага]] </gallery> <gallery widths="150" heights="150" class="center"> Berzenai dvaras.jpg|Палац [[Гутэн-Чапскія|Чапскіх]] ва [[Ужвэнты|Ўжвэнтах]] Plunges Oginskio dvaras.JPG|Палац [[Агінскія|Агінскіх]] у [[Плунгяны|Плунгянах]] Palanga Palac Tyszkiewiczow.JPG|Палац [[Тышкевічы|Тышкевічаў]] у [[Паланга|Паланзе]] Rietavo bažnyčia (2).jpg|Касьцёл у маёнтку Агінскіх [[Рэтаў|Рэтаве]] </gallery> == Дадатковыя зьвесткі == * Назву «жамайтукасы» ({{мова-lt|Žemaitukai|скарочана}}), вытворную ад Жамойці, маюць маларослыя коні жамойцкай пароды, якіх клясыфікуюць як [[поні]] (маюць невысокі рост паміж 131 і 141 сантымэтраў у карку)<ref>Macijauskienė V. Žemaitukų veislės arklių kompleksinio vertinimo tobulinimas // Gyvulininkystė: Mokslo darba. Nr. 48, 2006. P. 16.</ref> == Глядзіце таксама == * [[Самбія]] * [[Зэмгалія]] == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}} * {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}} * {{Літаратура/БЭ|6}} * {{Літаратура/ЭВКЛ|1}} * Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. * [[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [http://belarus.kulichki.net/index.php?option=com_content&task=view&id=1797&Itemid=70 Жамойць і Літва] // [[Наша Ніва]]. 22 чэрвеня 2013 г. * Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2}} * [[Кірыл Касьцян|Касьцян К.]], Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303. * {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы}} * [[Іван Ласкоў|Ласкоў І.]] Дагістарычныя блуканні: Літва і Жамойць // [[Літаратура і мастацтва]]. № 18, 7.05.1993. С. 14—15; № 19, 14.05.1993. С. 14—15. * {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}} * {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}} * {{Літаратура/ЭГБ|3}} * Buchowski K. [http://pbc.biaman.pl/Content/2045/litwomani_i_polonizatorzy.pdf Litwomani i polonizatorzy : mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku]. — Białystok: Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku, 2006. — 430 s. * Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795]—1807. * Żeligowski L. [https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://history-belarus.by/images/img-figures/zeligowski/Zeligowski_Zapomnianae-prawdy.pdf Zapomniane prawdy]. — Londyn: F. Mildner & Sons, 1943. — 43 p. * {{Літаратура/ЭСБЭ|Самогиты|аўтар = Вольтер Э. |том = XXVIIIa|старонкі = 205—206}} * История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс: Eugrimas, 2013. — 318 с {{ISBN|978-609-437-207-0}}. * История Литовской ССР / А. Таутавичюс, Ю. Юргинис, М. Ючас и др.; Ред. колл. Б. Вайткявичюс (отв. ред.) [и др.]. — Вильнюс: Мокслас, 1978. — 676 с. * {{Літаратура/ЭСБЭ|Жмудь|аўтар = Рудаков В. |том = XII|старонкі = 27}} * Соколов Н. И. Святая Жмудь // Вестник Западной России. Т. 2, 1865. С. 222—253. * Соколов Н. И. Святая Жмудь // Вестник Западной России. Т. 3, 1865. С. 1—21. * Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254. == Вонкавыя спасылкі == * [[Іван Саверчанка]], [[Зьміцер Санько]], [https://knihi.com/Ivan_Saviercanka/150_pytanniau_i_adkazau_z_historyi_Bielarusi.html#chapter97 Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою?], [[Беларуская Палічка]] {{Рэгіёны Летувы}} {{Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага Княства Літоўскага}} {{Жамойцкі дыспут}} {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Жамойць| ]] [[Катэгорыя:Гісторыя Летувы]] [[Катэгорыя:Рэгіёны Летувы]] [[Катэгорыя:Гісторыя Лівонскага ордэна]] [[Катэгорыя:Гісторыя Тэўтонскага ордэна]] [[Катэгорыя:Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Вялікага Княства Літоўскага]] 6wxr5bsuojaud0lbwxy8eaxplsy3crv 0 41651 2622718 2601567 2025-07-01T12:03:00Z Redaktor GLAM 70484 Higher resolution image 2622718 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Жамойты (неадназначнасьць)}} {{Этнас |Назва = Жамойты |Выява = |Подпіс да выявы = |Саманазва = |Колькасьць = каля 0,5 млн |Рэгіёны = [[Летува]] |Мовы = [[жамойцкая мова]], [[летувіская мова]] |Рэлігіі = [[каталіцтва]] |Блізкія этнасы = [[летувісы]], [[латышы]] }} '''Жамойты'''<ref>{{Літаратура/БЭ|6к}} С. 420.</ref>, '''жамойць''', пазьней '''жмудзіны'''<ref>{{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы|к}} С. 7.</ref> (''жэмайты'', ''жэмайчай''<ref>{{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 388.</ref>; саманазва Žemaitē, {{мова-lt|Žemaičiai|скарочана}}) — сучасная этнічная група ў складзе [[летувісы|летувісаў]] на захадзе [[Летува|Летувы]] (часам разглядаецца як асобны народ) і назва жыхароў гістарычнай краіны [[Жамойць|Жамойці]]. Агульная колькасьць сучасных жамойтаў складае прыкладна 0,5 мільёнаў чалавек. Захоўваецца [[жамойцкая мова|жамойцкая гаворка]] [[летувіская мова|летувіскай мовы]] (часам разглядаецца як асобная мова, адрозная ад гістарычнай [[Жамойцкая мова (неадназначнасьць)|жамойцкай мовы]]), тым часам, паводле летувіскіх мовазнаўцаў, на ўсходзе Жамойці гавораць на [[Аўкштайцкі дыялект|заходнеаўкштайцкім дыялекце]]. Аднак большая частка сучасных жамойтаў выкарыстоўваюць літаратурную летувіскую мову. Вернікі — [[каталікі]], на паўднёвым захадзе ёсьць таксама [[лютэране]]. Жамойцю (жмодзю) або жмудзінамі традыцыйна называлі ня толькі жыхароў уласна Жамойці, але і роднасныя ім плямёны<ref name="Kraucevic-1993">[[Алесь Краўцэвіч|Краўцэвіч А.]] Як здарылася, што Жамойць пачала называцца Літвою? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 54.</ref>. Па [[Падзелы Рэчы Паспалітай|анэксіі Вялікага Княства Літоўскага]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] на згоду і пры падтрымцы расейскіх уладаў ([[Імпэрыялізм|імпэрскім]] інтарэсам якіх у рэчышчы [[Русіфікацыя Беларусі|палітыкі русіфікацыі]] адпавядала прывязваньне гісторыі [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] да нашчадкаў [[Балтыйскія мовы|балтыйскай]] меншасьці, а не [[Беларусы|беларусаў]]) [[Летувізацыя|за жамойтамі замацавалася]] назва «[[Літва]]», калі дзеячы [[Летувіскае нацыянальнае абуджэньне|жамойцкага нацыянальнага абуджэньня]] дзеля забесьпячэньня свайму руху гістарычнай асновы выкарысталі — у якасьці [[Этнас|этнічнай]] — назву старажытнай [[ліцьвіны|літоўскай (беларускай)]] дзяржавы, а ня ўласнага [[Жамойцкае староства|Жамойцкага княства]] (якое не асацыявалася з уяўленьнямі пра разьвітую старажытную дзяржаўнасьць)<ref name="Kraucevic-1993"/><ref name="Arlou-2012-348">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 348.</ref>. == Назва == [[Файл:Phinni-Chrones (1478).jpg|значак|''Phinni'' ([[Фіна-вугорскія мовы|фіны]]) каля ўтоку [[Нёман]]а (''Chrones''). Мапа 1478 г., створаная паводле апісаньня мапаў [[Кляўдыюс Пталемэй|Пталемэя]]]] Паводле традыцыйнай вэрсіі (агучанай у палітычных мэтах яшчэ [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікім князем]] [[Вітаўт]]ам), назва [[Жамойць]] ({{мова-lt|Žemaitija|скарочана}}) утварылася ад [[Летувіская мова|летувіскага]] слова ''žema'', якое азначае 'нізкая, ніжняя'<ref name="Dziarnovic-2013">[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [https://nn.by/?c=ar&i=111541 Літва і Жамойць] // [[Наша Ніва]]. 22 чэрвеня 2013 г.</ref>. Тым часам у створанай Філялягічным факультэтам [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] «Базе зьвестак для этымалягічнага слоўніку летувіскай мовы» адзначаецца, што апошнім часам лінгвісты схіляюцца да іншай вэрсіі, якая зьвязвае назву Жамойць з словам ''žemė''<ref>[https://etimologija.baltnexus.lt/?w=%C5%BDemaitija&fbclid=IwAR3doJ1W4UBi_UlgPtg5vGjTDmOPvdkXPwaDSXowytV9zkMHXxDKeRYojH0 Žemaitijà], Lietuvių kalbos etimologinio žodyno duomenų bazė, Vilniaus universiteto Filologijos fakultetas, 2007—2012</ref><ref>Dini P. U. Illuc erant leones: paleokomparatyvistinės idėjos apie Žemaitijos bei žemaičių vardą Vakarų Europoje // Baltistica. T. XXXVII (2). P. 307—315.</ref>. Яшчэ [[Вацлаў Пануцэвіч]] зьвяртаў увагу на тое, што ў аснове назвы Жамойць напраўду ляжыць летувіскае слова ''žemė'', якое азначае 'краіна, зямля, заселеная адным племем'{{Заўвага|[[Латышы]] як жыхары памежжа называліся ад гэтага паняцьця [[Зэмгалы|Зэмгаламі]]}}, што адпавядае [[Фіна-вугорскія мовы|фінскаму]] паняцьцю ''ma'' (''Suo-ma'', ''Pier-ma'', ''Kastro-ma'' ды іншыя)<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 279.</ref>. Гэты ж беларускі гісторык падкрэсьліваў, што тлумачэньні летувіскіх аўтараў (а за імі і пэўных іншых), нібы Жамойць ёсьць толькі тапаграфічным пазначэньнем разьмешчанай ніжэй тэрыторыі ў супрацьвагу да [[Аўкштота|Аўкштоты]] — terra superior ({{мова-lt|aukštas|скарочана}} — 'вышэйшы') ёсьць палітычнай камбінацыяй, каб апраўдаць прысабечаную назву [[Літва старажытная|Літва]]. Пагатоў, назва жамойты (жэймы) пазначала адпаведнае племя як у нізінах, так і на ўзвышшах. Увогуле жа, глыбейшымі адпаведнікамі назвы жамойтаў выступаюць паняцьці «краёўцы», «тутэйшыя»<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 169.</ref>. [[Файл:Samogiten-Samoyedes (A. Mallet, 1684).jpg|значак|Выява [[Самадыйскія народы|самаедаў]] (''Samoyedes''), падпісаная таксама як {{мова-de|«Die Samogiten»|скарочана}} («жамойты»), 1684 г.]] Нямецкі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Яганэс Фохт||en|Johannes Voigt}} у 1828 годзе зьвяртаў увагу на тое, што ў старажытнасьці [[саамы]] займалі даволі вялікую тэрыторыю, а таксама на падабенства паміж [[Самбія|самляндцамі]], жамойтамі і семігаламі, назвы якіх ён зьвязваў менавіта з саамамі{{Заўвага|{{мова-de|«Die weite Ausdehnung der Wohnsige der Westier in alter Zeit und die Große, welche früher dem Lande der Samen zugeschrieben wird, besonders bei den Skandinavischen Chronisten, lassen schon von selbst auf eine weite Ausdehnung des Samischen Volkes schließen. Auf eine Verwandtschaft der Samlander, Samaiten und Semgallen weisen aber außerdem auch Name, Sitte, Verfassung und Religion hin. Von dies sen letzteren hier weiter zu sprechen, ist nicht der geeignete Ort; der Name der Samen aber geht auch durch die beiden Benennungen Samaiten und Semgalen durch, denn Semgallen ist aus Semme und Gals, Galas, d. h. das Zeußerste, Ende, die Granze, zusammengesetzt, ebenso wie Widsemme, das Withland oder Widenland s. v. a. Gothenland, als Name des Lettlandes, welchen Namen man gewiß unrichtig durch Mittelland erklärt.»|скарочана}}}}<ref>Voigt J. Geschichte Preussens. B. 3. — Königsberg, 1828. [https://books.google.by/books?id=521C4ScjRdMC&pg=PA65&dq=Samaiten+samen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjFvOiZ4PX1AhVehP0HHZPOAfAQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=Samaiten%20samen&f=false S. 65].</ref>. У 1837 годзе [[Тэадор Нарбут]] мусіў зьвярнуць увагу, што назвы ''Samaiten'' і ''Samland'', у народаў ''Samen'', у старажытных нямецкіх хроніках зьмешваюцца разам, відаць, праз агульны корань гэтых назваў{{Заўвага|{{мова-pl|«Uważać potrzeba że nazwanie Samland i Samaiten, u ludów Samen, w dawnych kronikach niemieckich miesza się w jedno, widać ztąd że te dwa kraje jeden pierwiastek nazwania miały»|скарочана}}}}<ref>Narbut T. Dzieje starozytne narodu litewskiego. T. 2. — Wilno, 1837. [https://books.google.by/books?id=JuMGAAAAYAAJ&pg=PA366&dq=Samaiten+samen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjbt9fa6fX1AhU8h_0HHb23AiA4HhDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=Samaiten%20samen&f=false S. 366].</ref>. У 1859 годзе брытанскі этноляг і лінгвіст, прафэсар [[Лёнданскі ўнівэрсытэт|Лёнданскага ўнівэрсытэту]] і сябра [[Лёнданскае каралеўскае таварыства|Лёнданскага каралеўскага таварыства]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Робэрт Гордан Лейтэм||en|Robert Gordon Latham}} адзначаў лучнасьць назваў ''Samland'' ([[Самбія|Самляндыя]], пазьней «[[Малая Летува]]») і ''Samogitia'' (Жамойць) і іхную повязь зь фінскай назвай ''Suome'': «''Магчыма, ніводны прастаўнік [[Балтыйскія мовы|літоўскай сям’і]] не ўзыходзіць да арыгінальнага літоўскага грунту. Тое, што ад пачатку было літоўскім, цяпер стала польскім або нямецкім. Тое, што цяпер літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}}, ад пачатку было фінскім''»{{Заўвага|{{мова-en|«It is possible that at the present moment no single representative of the Lithuanic family may stand on soil originally Lithuanic. What was originally Lithuanic is now Polish or German. What is now Lithuanic was originally Fin»|скарочана}}}}<ref>Latham R. G. Descriptive Ethnology: Europe, Africa, India. — London, 1859. [https://books.google.by/books?id=KQBAAQAAMAAJ&pg=PA4&dq=Samogitia+samland&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjc26PNhKj1AhVf57sIHe8LAUcQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=Samogitia%20samland&f=false P. 4].</ref> (а брытанскі навукоўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Джон Вільям Дональдсан||en|John William Donaldson}} зьвяртаў увагу на тое, што «''іх [летувісаў] сапраўднае імя — самагіты''»<ref>Donaldson J. W. The New Cratylus. — London, 1859. [https://books.google.by/books?id=15QCAAAAQAAJ&pg=PA129&dq=%D0%B3%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj0yoa26r76AhXxhv0HHfgNBX44MhDoAXoECAoQAg#v=onepage&q=guddas&f=false P. 129].</ref>). Тым часам нямецкі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вольфганг Мэнцэль||en|Wolfgang Menzel}} у 1862 годзе выводзіў ад фінскай саманазвы ''Suomalainen'', апроч ''Samogitien'' і ''Samland'', яшчэ і ''Samojeden'' — назву [[Самадыйскія народы|самаедаў]]{{Заўвага|{{мова-de|«Die Finnen nennen sich selbst Suomalainen, daher die Namen Samland, Samogitien, Samojeden»|скарочана}}}}<ref>Menzel W. Allgemeine Weltgeschichte von Anfang bis jetzt. — Stuttgart, 1862. [https://books.google.by/books?id=ayaN93Mpe38C&pg=RA1-PA445&dq=Samland+Samoyeden&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiQ76WIrKr1AhVz8LsIHS2cA78Q6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=Samland%20Samoyeden&f=false S. 445].</ref>. [[Файл:Samogiten-Moscovia (J. Luyken, 1706).jpg|значак|Самаеды (''Samogiten'') каля [[Белае мора|Белага мора]]. Я. Лёйкен, {{nowrap|1706 г.}}]] Францускі лінгвіст-[[Германістыка|германіст]] [[Раймонд Шмітляйн]], які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра [[Германскія мовы|германскае]] паходжаньне [[Ліцьвіны|літоўскіх]] уласных імёнаў, сьцьвярджае фінскую этымалёгію назвы народу жамойтаў: «''Я ўжо адзначыў, што летувіскае žemaitis, гэта значыць жамойцкае, азначала менавіта фінскае, якое паходзіць ад фінскага… Калі гэта праўда, што народная этымалёгія выводзіць гэтую назву ад прыметніка žemas 'нізкі', або ад назвы зіма 'žiema', то цалкам упэўнена магу сказаць, што гэта чысты абсурд. <…> найстарэйшыя нямецкія тэксты Тэўтонскага ордэну гавораць толькі пра Schamaiten або Schamaitenland. Такім парадкам, мы тут маем справу не з назвай краіны, а з назвай народу, і мне здаецца немагчымым не асацыяваць Schamaiten з напісаньнем Samaiši, якое яўна і проста азначае фінаў''»{{Заўвага|{{мова-fr|«J’ai déjà indiqué que le lituanien žemaitis, c’est-à-dire samogitien, signifiait exactement finnois, descendant de finnois, la terminaison -aitis indiquant généralement la filiation. S’il est vrai que l’étymologie populaire a fait dériver ce nom de l’adjectif žemas - bas, ou du nom de l’hiver - žiema, il est bien certain que c’est là pure absurdité. La Samogitie est justement la contrée de Lituanie où se rencontrent quelques collines, et on ne peut placer les Samogitiens au nord (žiema) des Baltes, puisque cet emplacement est réservé aux Coures, aux Lettes et aux Semigalles. Il est d’ailleurs à remarquer que le nom de Samogitie ou Žemaitija est de formation savante latine, tandis que les textes allemands les plus anciens des Chevaliers Teutoniques ne parlent que de Schamaiten ou Schamaitenland. Nous avons donc affaire ici, non point à un nom de pays, mais à un nom de peuple, et il me paraît impossible de ne pas rapprocher Schamaiten du lette Samaiši, qui désigne purement et simplement les Finnois»|скарочана}}}}<ref>Schmittlein R. Aurélien Sauvageot, Les anciens Finnois. Paris, Klincksieck, 1961 // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1962. P. 152.</ref>. [[Файл:Pasiskaityk, skriaudžiamas lietuvi! Perkūne, dievaiti, Nemušk žemaitį; Mušk gudą, Kaip šunį rudą! (Senovės lietuvių malda).jpg|значак|Вокладка летувіскага выданьня 1904 году: «''Пачытай, [[Летувісы|летувіс]], якога крыўдзяць! Пяруне, божа, ня бі жамойта, а бі [[Гуды|гуда]], як сабаку рудога! (старажытная летувіская малітва)''»]] У славянамоўных летапісах жамойты ўпершыню ўпамінаюцца ў [[Галіцка-Валынскі летапіс|Галіцка-Валынскім летапісе]] (у складзе [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскага летапісу]]), дзе завуцца аднолькава з Жамойцкай зямлёй — ''жемойть''{{Заўвага|Такім жа парадкам, як [[Русіны (гістарычны этнонім)|русь]] і [[Ліцьвіны|літва]] — народы, якія таксама мелі аднолькавыя назвы з адпаведнымі краінамі — [[Русь]]сю і [[Літва старажытная|Літвой]]}}. У [[Старабеларуская мова|старабеларускіх]] летапісах XVI ст., а таксама ў юрыдычных і іншых дзяржаўных актах [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] XV—XVI стагодзьдзяў пераважае беларуская назва жамойць ({{мова-be-old|жомойть|скарочана}} — паводле вялікага князя [[Вітаўт]]а, так Жамойць і яе народ называлі «ў [[Ліцьвіны#Славянская літоўская мова|літоўскай мове]]»<ref name="Urban-2001-105-106">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105—106.</ref>)<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 106.</ref>. У [[Лацінская мова|лацінскіх]] тэкстах да жамойтаў звычайна ўжываліся назвы ''Samogiti'' (''Samogithi''){{Заўвага|Таксама ''gens Samagitarum'', ''Samagitia'', ''Samogitia''<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 20.</ref>}}, у нямецкіх тэкстах — ''Samayten'' (''Samaiten'')<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 105.</ref>. [[Файл:Litwa i Białoruś (J. Bazewicz, 1916).jpg|значак|Краіна «[[Літва]] і [[Белая Русь|Беларусь]]» ({{мова-pl|«Litwa i Białoruś»|скарочана}}), асобная ад [[Жамойць|Жамойці]] (''Żmujdź''), 1916 г.]] Беларускае слова «жмудзяк» з [[Расейская мова|расейскім перакладам]] «жмудин, [[Летувісы|литвин]]» зафіксаваў «[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расійскі слоўнік]]» [[Мікола Байкоў|Міколы Байкова]] і [[Сьцяпан Некрашэвіч|Сьцяпана Некрашэвіча]] (1925 год), а выдадзены ў 2014 годзе «[[Ушачы|Вушацкі]] словазбор [[Рыгор Барадулін|Рыгора Барадуліна]]» падае слова «жмудзяк» у значэньні 'скупы чалавек, скнара': «''Такі ўжо жмут, такі жмудзяк, што зімой лёду не пазычыць''»{{Заўвага|Тым часам слова «жмудны», паводле Расейска-беларускага слоўніка дадатковай лексыкі [[Зьміцер Саўка|Зьмітра Саўкі]], мае расейскі пераклад «выматывающий», а ў беларускіх гаворках ([[Жыткавіцкі раён]]) адпавядае беларускаму слову «скупы»}}. Мовазнаўца [[Ніна Мячкоўская]] адзначае дзьве даўнія беларускія прымаўкі пра летувісаў<ref>Мечковская Н. Национально-культурные оппозиции в ментальности белорусов (на материале белорусских паремий и фразеологизмов с этнолигвонимами и топонимами) // [https://inslav.ru/images/stories/pdf/2002_Vstrechi_etnicheskix_kul%27tur_v_zerkale_jazyka.pdf Встречи этнических культур в зеркале языка в сопоставительном лингвокультурном аспекте]. — М., 2002. С. 228.</ref>: «''на Жмойдзі і куры людзі''»<ref>Federowski M. Lud białoruski na Rusi Litewskiej. T. 4. — Warszawa, 1935. S. 364.</ref> і «''жмойда жмецца, а ня дасьць''»<ref>Беларуская Народная Творчасць. Выслоўі / [Склад., сістэматызацыя тэкстаў, уступ, артыкул і камент. М. Грынблата. Рэд. тома А. Фядосік]. — {{Менск (Мн.)}}: Навука і тэхніка, 1979. С. 253.</ref>. Таксама ў беларускіх гаворках захавалася слова «жмодзь» — 'саранча, навала' («''ек та жмодзь: і свое поедзяць і нашэ покрадуць''»{{Заўвага|Запісана ў [[Столінскі раён|Столінскім раёне]] пра вялікую колькасьць малых пражэрлівых істот}}<ref>Слоўнік беларускіх народных параўнанняў. — {{Менск (Мінск)}}: Беларуская навука, 2011. С. 152.</ref>, «''нечвідзь [пражора] як жмодзь''»<ref>{{Літаратура/ЭСБМ|8к}} С. 23.</ref> ды іншыя{{Заўвага|Прыклады з [[Тураў]]скага слоўніка (1982 год): «''От жмодзь эта вутва, столькі едзяць!''», «''Нека жмодзь прыехала і поела ўсе''», «''Жмодзь, што багато есьць: колькі тобе трэбо есьці, жмодзь?!''»<ref>Тураўскі слоўнік. Т. 2. — {{Менск (Мн.)}}, 1982. С. 61.</ref>}}), якое паводле Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы [[НАН Беларусі]], відаць, ёсьць пераасэнсаваньнем старой назвы групы плямёнаў (жамойць), вядомым і ў іншых выпадках (напрыклад, [[барбары]])<ref>{{Літаратура/ЭСБМ|3к}} С. 231.</ref>. Этымалягічную повязь з жмодзю, відаць, мае беларускае слова «жомаць» («жомадзь»<ref>Бунько Н. Назвы прастакрылых насякомых (конікаў, цвыркуноў і саранчы) у беларускіх гаворках // Известия Гомельского государственного университета имени Ф. Скорины. № 1 (10), 2002. С. 22.</ref>) — 'машкара'<ref>Слоўнік беларускіх гаворак паўночна-заходняй Беларусі і яе пагранічча. Т. 2. — {{Менск (Мінск)}}, 1980. С. 151.</ref>. Тым часам летувіская мовазнаўца {{Артыкул у іншым разьдзеле|Юраце Лаўчуце||lt|Jūratė Sofija Laučiūtė}} ў сваім «Слоўніку балтызмаў у славянскіх мовах» (1982 год) зьвязвае з этнонімам «жамойць» беларускае слова «жмойдзь» — 'шматлікая сям’я з малалетніх, якія задарма ядуць хлеб; увогуле вялікая колькасьць дармаемаў' і параўноўвае яго з словам «жэмяць» — 'малеча, драбяза'<ref>Лаучюте Ю. А. Словарь балтизмов в славянских языках / Отв. ред. чл.-корр. АН СССР А. В. Десницкая; Институт языкознания АН СССР. — Л.: Наука. Ленингр. отд-ние, 1982. С. 54.</ref>{{Заўвага|Сюды ж «жэмач» — 'пагардлівы зварот да падлеткаў' (смаленскае) і 'дробная рыбіна' (пскоўскае)<ref>Корбут В. [http://mowaznaustwa.ru/2009/03/19/v-korbut-z-kry%D1%9Eskix-belaruskix-baltyzma%D1%9E/ З крыўскіх (беларускіх) балтызмаў] // DRUVIS. Альманах цэнтра этнакасмалогіі KRYŬJA. № 1, 2005.</ref>}}. Таксама, відаць, зьвязаны з жамойтамі выраз «жэмаць пузатая» — 'малыя дзеці' — ёсьць у лексыконе [[Аўсюкова|аўсюкоўскай]] гаворкі ([[Расонскі раён]])<ref>[https://web.archive.org/web/20211102140916/https://news.arche.by/by/page/science/filialogia-navuka/13809 З лексікону аўсюкоўскай гаворкі], [[ARCHE Пачатак]], 7 лютага 2014 г.</ref>. Апроч таго, беларускі мовазнаўца [[Мікалай Бірыла]] ў сваёй працы «Беларуская антрапанімія» (1969 год) прыводзіць наступныя прозьвішчы, утвораныя ад 'летувіс, жмудзін, жамайдзяк, жыхар Жамойці': Жамойда, Жамойдзін, Жамойта, Жамойць, Жмайдзяк, Жмудзяк, Змудзяк<ref>Бірыла М. Беларуская антрапанімія, 2. Прозвішчы, утвораныя ад апелятыўнай лексікі. — {{Менск (Мінск)}}: «Навука і тэхніка», 1969. С. 144, 146—147, 160.</ref>. Таксама ў Беларусі адзначаюцца паселішчы з назвамі этнічнага паходжаньня, утворанымі ад «жамойць» або «жамайдзяк»: [[Жамайдзякі]] ([[Івацэвіцкі раён]]), [[Жамойск]] ([[Докшыцкі раён]]), [[Жамойцішкі]] ([[Вярэнаўскі раён]])<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 122.</ref>, [[Жамайдзі]] ([[Лідзкі раён]]), [[Жамойдзь (Валожынскі раён)|Жамойдзь]] ([[Валожынскі раён]]) і [[Жамойдзь (Клецкі раён)|Жамойдзь]] ([[Клецкі раён]])<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі|к}} С. 125.</ref>{{Заўвага|Магчымы шлях зьяўленьня асобных жамойтаў пасярод [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]] засьведчыў дакумэнт Вялікага Княства Літоўскага ад 1494 году, дзе да маёнтку [[Старынкі|Старынкаў]] каля [[Краснае|Краснага Сяла]] «''прыдалі жамойцкіх людзей''»<ref>Lietuvos Metrika. Užrašymų knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. [http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/89/#page/n112/mode/1up P. 107].</ref>}}. Гісторык [[Мікола Ермаловіч]] зьвяртае ўвагу на наяўнасьць значнай колькасьці танонімаў тыпу «Жамойцішкі», «Жамайтэлі» і ім падобных у былых Бутрымонскай і Язьненскай воласьцях [[Троцкі павет (Віленская губэрня)|Троцкага]], у Падбярэзскай, Рукойненскай, Янішкаўскай воласьцях [[Віленскі павет (Віленская губэрня)|Віленскага]], у Аляксандраўскай, Беняконскай, Ганчарскай і Эйшышкаўскай воласьцях [[Лідзкі павет (Віленская губэрня)|Лідзкага]], у Дубатоўскай воласьці [[Сьвянцянскі павет (Віленская губэрня)|Сьвянцянскага]], у Забрэскай і Суботніцкай воласьцях [[Ашмянскі павет (Віленская губэрня)|Ашмянскага]] паветаў. Гэтыя тапонімы досыць сканцэнтраваныя і шчыльна абымаюць усходнія і паўднёва-ўсходнія межы сучаснай Летувы<ref name="Jermalovic-2000-37">{{Літаратура/Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае|к}} С. 37.</ref>. Народжаны ў [[Смаленск]]у географ {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сяргей Меч||ru|Меч, Сергей Павлович}} адзначаў (у тым ліку на падставе ўласнай вандроўкі ў 1894 годзе), што ў басэйне [[Нёман]]у [[беларусы]] называюць сябе [[Ліцьвіны|ліцьвінамі]], тым часам [[Летувісы|летувісаў]] «''больш за ўсё ў Ковенскай і Віленскай губэрнях, дзе яны вядомыя пад імём жмудзінаў''»{{Заўвага|{{мова-ru|«…белорусы (которые зовут себя… литвинами) <…> всего больше литовцев в Ковенской и Виленской губерниях, где они известны под именем жмудин»|скарочана}}}}<ref>Меч С. Россия. Географический сборник для чтения в семье и школе. Изд. 11. — Москва, 1910. [https://books.google.by/books?id=k4I6AQAAMAAJ&pg=PA97&dq=%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%83%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjfg6jN3bf6AhXI4KQKHZadBoA4ChDoAXoECAoQAg#v=onepage&q=%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%83%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. 97].</ref>. Фальклярыст і этнограф [[Міхал Федароўскі]] (1853—1923) засьведчыў, што «''ў [[Слонімскі павет (Гарадзенская губэрня)|Слонімскім павеце]] называе люд [беларускі]: сябе — ліцьвінамі, жмудзінаў — гіргатунамі''»<ref>Federowski M. Lud białoruski na Rusi Litewskiej. T. 4. — Warszawa, 1935. S. 453.</ref>{{Заўвага|У ваколіцах [[Салечнікі|Салечнікаў]] падобныя азначэньні бытавалі яшчэ ў пачатку XXI стагодзьдзя: <br>''— То а ці чулі такіх „жыгуноў“ можа? Жагуны?. <br>— Жагуны́? Гэта прозьвішча іх. Жагуны́ <сьмяецца>. Прозьвішча. Гэта літоўцаў празывалі. <br>— А дзе? <br>— Там туды, углыб Літвы. Жамайцíйцы. <br>— А гергуноў можа чулі такіх? <br>— Гэта гіргуны́, дык гэта разныя… „Гуся́мі“ ў нас іх называяць. <br>— Як? <br>— Гусямі <сьмяецца>. <br>— А чаму? <br>— Ну, іхны разгавор як гусіны. <br>— А які гэта як гусіны? Гір-гір-гір? <br>— Ну. Тут у нас літоўцаў… Тут у нас літоўцаў тока тэраз во сталі засяляцца. Во там каля [[Дзевянішкі|Дзівяні́шак]], там этыя жму́дзі ест, там іх болей. А тут у нас, во тэраз во толька літоўцаў заехала. [[Летувізацыя|Но есьлі разабрацца, то тут названія літоўскія дзеравень]]<ref>Внуковіч Ю. Народная культура Віленшчыны ў палявых запісах пачатку ХХІ стагоддзя // Беларускі фальклор: Матэрыялы і даследаванні. Вып. 1. — {{Менск (Мінск)}}, 2014. С. 336.</ref>}}. Паводле беларускага гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], крывічы ([[беларусы]]) называлі жамойтаў (летувісаў) «клаўсюкамі»{{Заўвага|Паводле [[Этымалягічны слоўнік беларускай мовы|Этымалягічнага слоўніка беларускай мовы]] [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|НАН Беларусі]], клаўсюк — 'непісьменны, цёмны чалавек'<ref>{{Літаратура/ЭСБМ|5к}} С. 51.</ref>}} ад «клаўсік» — 'слухай'<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 248.</ref>. Тым часам [[Максім Гарэцкі]] засьведчыў у сваім рамане «На імпэрыялістычнай вайне» (1925 год) называньне жамойтаў (летувісаў) «жмудзінамі» і «жмудзякамі», але часьцей — «[[жмогусы|жмогусамі]]»{{Заўвага|«''Потым нешта з адчаем гаворыць па-жмудзінску. — Што яна кажа? — пытаемся. — Кажа: ізноў прыйдуць немцы. Дурная баба! — тлумачыць старэнькі жмогус з голенымі вусамі <…> …яблыкас (гэтае слова стварыў „па-жмудзінску“ сам) <…> Не разумеюць маёй мовы жмудзячкі''»<ref>[[Максім Гарэцкі]], [https://knihi.com/Maksim_Harecki/Na_impieryjalistycnaj_vajnie.html На імперыялістычнай вайне], [[Беларуская Палічка]]</ref>}}. == Гісторыя == === Раньнія часы === [[Файл:BALTIC TRIBES.jpg|значак|Балтыйскія плямёны]] Жамойты ўтварыліся на базе [[Культура грунтовых могільнікаў|археалягічнай культуры грунтовых могільнікаў]], пахавальны інвэнтар якіх улучаў конскія галовы і капыты, і не ўваходзілі ў арэал [[Культура ўсходнелітоўскіх курганоў|археалягічнай культуры]], якую дасьледнікі атаясамляюць з пачаткамі [[Літва|Літвы]]. Імаверна, жамойты пачалі ўтварацца на базе [[Зэмгалы|зэмгалаў]] — усходнебалтыйскага племя, большая частка якога ўвайшла ў склад [[Латышы|латыскага народу]]. Пры прасоўваньні далей на захад, раньнія жамойты зьмяшаліся з [[Куршы (народ)|куршамі]] — яшчэ аднымі продкамі латышоў. Сьпярша гэта было заходнебалтыйскае племя, роднаснае [[Прусія|прусам]] і [[Яцьвягі|яцьвягам]], якое пазьней зблізілася з [[Усходнія балты|усходнімі балтамі]]<ref name="Dziarnovic-2013"/>. === Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і крыжакамі === [[Файл:German rule over the North and Baltic Seas (135770289).jpg|значак|«Нямецкая ўлада ў Паўночным і Балтыйскім моры». Мапа з гістарычнага атлясу 1901 г., дзе [[Коўна]] значыцца часткай Жамойці, падуладнай крыжакам да 1410 г.]] З XIII ст. жамойты баранілі незалежнасьць у змаганьні з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]]. Прытым яны адзначаліся этнічнай адметнасьцю ад [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]], пра што сьведчыць выраз «''ліцьвіны і жамойты''» («''Littoven und Sameiten''»), ужыты ў [[Старэйшая рыфмаваная хроніка|Старэйшай рыфмаванай хроніцы]] пры апісаньні падзеяў 1250-х гадоў. Такое ж адрозьненьне сустракаецца і ў рускіх летапісах: у выправе на [[Рыга|Рыгу]] ў 1286 годзе ўдзельнічалі «''Литва вся и Жемоть вся''», у выправе [[Альгерд]]а на пераяслаў «''Литва и Ляхи и Жемоть''»<ref name="Nasievic-2005-624">[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч В.]] Жамойць // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 624.</ref>. Храніст [[Пётар з Дусбургу]] ў сваёй «[[Хроніка Прускай зямлі|Хроніцы Прускай зямлі]]» (1326 год) разглядаў Жамойць як асобную і нярэдка варожую да [[Літва старажытная|Літвы]] зямлю<ref name="Дубавец-Сагановіч-1994">Дубавец С., Сагановіч Г. [https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html Старажытная Літва і сучасная Летува] // {{Літаратура/З гісторыяй на Вы|2к}} С. 236.</ref>: ён засьведчыў, што «''ніколі ў час свайго княжаньня гаспадар Літвы [Littouwin] ня мог дамовіцца з жамойтамі [Samaiten], каб разам рушыць на вайну супраць братоў [крыжакоў]''»<ref>Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 370.</ref>. [[Файл:Samogitia-Samaide (A. Ortelius, 1570).jpg|значак|[[Жамойць]]: [[Жамойцкае староства|літоўская]] (Samogitia) і [[Малая Летува|пруская]] (Samaide)<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 271—272.</ref>. З атлясу «Theatrvm orbis terrarvm», 1570 г.]] У пасланьнях вялікага князя [[Вітаўт]]а і караля [[Ягайла|Ягайлы]] да валадароў Заходняй Эўропы ад 9 верасьня 1409 году згадваўся «''народ Жамойтаў''» ({{мова-la|gens Samagitarum|скарочана}}), такія ж азначэньні паўтараліся ў фундацыйных актах пры заснаваньні [[Медніцкая каталіцкая япархія|Медніцкай каталіцкай япархіі]] для Жамойці, а таксама ў дакумэнтах наконт гэтай справы, якая ў 1417 годзе высылалася на [[Канстанцкі царкоўны сабор]]<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 25.</ref>. Як асобны народ ({{мова-la|gens Samaytarum|скарочана}}) жамойты тройчы характарызаваліся ў пастанове наконт Жамойці Канстанцкага царкоўнага сабору ад 11 жніўня 1416 году<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 26.</ref>. [[Файл:Samland-Samogitie-Semigallo (1768).jpg|значак|Жамойць: пруская (Samland) і літоўская (Samogitie), і прылеглая [[Зэмгалія]] (Semigallo), 1768 г.]] У 1420 годзе пасланцы вялікага князя Вітаўта на арбітражным працэсе наконт дзяржаўнай прыналежнасьці Жамойці, які праходзіў ва [[Уроцлаў|Ўроцлаве]], сьцьвярджалі перад судом, што існавала «''тры зямлі Жамойтаў''»<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 24.</ref>. Паводле гісторыка [[Вацлаў Пануцэвіч|Вацлава Пануцэвіча]], жамойцкае сялянскае насельніцтва складала падуладную большасьць у пэўных землях [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага ордэну]] ([[Самбія|Самляндыя]]), Вялікага Княства Літоўскага (Жамойць) і [[Лівонскі ордэн|Лівонскага ордэну]]<ref name="Panucevic-2014-269">{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 269.</ref>. Тым часам нямецкі энцыкляпэдыст XVII ст. {{Артыкул у іншым разьдзеле|Марцін Цайлер||ru|Цайлер, Мартин}}, які карыстаўся шматлікімі гістарычнымі працамі і геаграфічнымі апісаньнямі, пры апісаньні<ref>[https://knihi.com/Marcin_Cajler/Insaje_apisannie_Karaleustva_Polskaha_i_Vialikaha_Kniastva_Litouskaha.html Іншае апісаньне Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага…] у перакладзе Алега (Давіда) Лісоўскага, [[Беларуская Палічка]]</ref> [[Елгава|Мітавы]] (сталіцы [[Зэмгалія|Зэмгаліі]]) зазначаў, што паводле [[Альбэрт Каяловіч|Альбэрта Каяловіча]], «''у 1315 годзе, альбо каля таго часу, лівонцы аднялі ў ліцьвінаў гэтую частку Samogitien, якая цяпер называецца [[Курляндыя]], альбо Curonia''»<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=snippet&q=anno%20Curonia&f=false S. 213].</ref>, а таксама, што «''ў Samogitien, або Samaiten, або Sudinia, якую ў частцы Прусіі таксама называюць Sambiam, уладарыў брат узгаданага Lituonis, Saimo''»<ref>Zeiller M. Anderte Beschreibung deß Königreichs Polen und Großherzogthumbs Lithauen. — Ulm, 1657. [https://books.google.by/books?id=SjlZAAAAcAAJ&pg=PA127&dq=couna+Crononis+Nemeni&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiYrsGHzY72AhXJNuwKHacxB0UQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=Sudinia%20Sambiam&f=false S. 102].</ref>. А ў [[Хроніка Эўрапейскай Сарматыі|Хроніцы Эўрапейскай Сарматыі]], апублікаванай у 1582 годзе, паведамлялася<ref> Kronika polska, litewska, żmódzka i wszystkiej Rusi Maciejá Stryjkowskiego. T. 1. — Warszawa, 1846. [https://books.google.by/books?id=p5IwAQAAMAAJ&pg=RA1-PA148&dq=Wespocie&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwicisy36Y72AhVr7rsIHWITCJAQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=sambiej%20samland&f=false S. 148].</ref>: {{Цытата|А ў Прусіі, Самбіі, краі, які называюць па-нямецку Судавэн, Самлянд, і каля Інстэрборгу, Рагнеты і ў Курляндзкім краі сельскія мужыкі, якія ўсе ёсьць жамойтамі і размаўляюць на жамойцкай мове аж да Караляўца, што я сам чуў і бачыў… {{арыгінал|pl|W Prusiech zaś w Sambiej, którą ziemię zowią po niemiecku Sudawen, Samland i około Insterborku, Ragnety i w Kurlandskiej ziemi chłopstwo sielskie, którzy są wszyscy Żmodzinowie i żmodzkim językiem aż do Królewca, com sam słyszał i widział, mówią…}}| }} === У складзе Вялікага Княства Літоўскага і Прусіі === [[Файл:Polska i Litwa za Władysława Jagiełły (1927).jpg|значак|«Польшча і Літва за [[Ягайла]]м». Мапа з гістарычнага атлясу 1927 г.]] Хоць вялікі князь літоўскі Вітаўт імкнуўся вярнуць ад Тэўтонскага ордэну ўсю Жамойць (заселеныя жамойтамі землямі, што калісьці былі пад уладай Літвы) у яе «''старых межах на Нёмане''», але мусіў задаволіцца, як сам казаў у 1420 годзе, толькі тым, «''чым валодаў''». У выніку, паводле [[Мельнскі мір|Мельнскага міру]] 1422 году, значная частка тэрыторыі літоўскай Жамойці перайшла да [[Прусія|Прусіі]], дзе ўвайшла ў склад [[Самбійскае біскупства|Самбійскага біскупства]]<ref name="Urban-2001-110">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 110.</ref>. Прытым у тэксьце дамовы пры апісаньні межаў Прусіі адзначалася, што «''замак Мэмэль [[Летувіская мова|па-жамойцку]] завецца [[Клайпеда#Назва|Клайпеда]]''»{{Заўвага|{{мова-la|«...castrum Memel in Samogitico Glaupeda appelatum»|скарочана}}, а таксама паводле тэксту дамовы 1436 году: {{мова-la|«...castrum Memel in Samogitico Clupeda appellatum»|скарочана}}}}<ref>Современник. Т. 7, 1860. [https://books.google.by/books?id=1CkYAAAAYAAJ&pg=PA13&dq=castrum+Memel+in+Samogitico&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjC45qwpO70AhUXQ_EDHSg2CGYQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=castrum%20Memel%20in%20Samogitico&f=false С. 13].</ref>. Ужо ў 1435 годзе [[Базэльскі царкоўны сабор]] задаволіў просьбу біскупа самбійскага [[Міхал Юнге|Міхала Юнге]] дазволіць карыстацца ў царкоўным жыцьці мовамі мясцовых насельнікаў [[Самбія|Самбіі]], у тым ліку «''мовай жамойтаў''»<ref name="Urban-2001-110"/>. Тым часам у [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] жамойты ўтварылі асобную адміністрацыйна-тэрытарыяльную адзінку — [[Жамойцкае староства]]. Каб падкрэсьліць сваю адрознасьць ад [[ліцьвіны|ліцьвінаў]] і [[Русіны (гістарычны этнонім)|русінаў]] яны папрасілі ў вялікага князя [[Вітаўт]]а аўтаномных правоў і асобнага дадатку да найменьня дзяржавы, якая пачала называцца Вялікім Княствам Літоўскім, Рускім і Жамойцкім. Адно з пазьнейшых сьведчаньняў захаваньня адасобленасьці — асобнае пералічэньне жамойцкіх харугваў у рэестры дзяржаўнага войска ў XVI стагодзьдзі (так, у попісе 1534 году асобна падсумоўваюцца «татары ардынскія», «татары літоўскія», «[[Борці (этнічная група)|борці]]», «валынцы», «жамойць»<ref>{{Літаратура/Вайсковыя попісы паспалітага рушэньня ВКЛ (2018)|к}} S. 49.</ref>, а ў попісе 1567 год — «татары», «паны валынцы», «шляхта зямлі Жамойцкай»<ref>Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1376, 1378.</ref>). Апроч таго, жамойты неаднаразова зьвяртавліся ў [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|Сойм]] з просьбамі не прызначаць ім на адміністрацыйныя пасады «чужынцаў»-ліцьвінаў. Такія ж звароты накіроўваліся да [[Вялікі князь літоўскі|вялікіх князёў]]<ref name="Arlou-2012-158">{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 158.</ref>. Беларускі дасьледнік Алёхна Дайліда зьвяртае ўвагу на тое, што паводле запісаў [[Мэтрыка Вялікага Княства Літоўскага|Літоўскай мэтрыкі]] і попісаў войска Вялікага Княства Літоўскага, этнічны склад жамойцкай шляхты ня быў аднародным яшчэ з часоў засяленьня Жамойцкага староства па крыжацкіх спусташэньнях. Імёны шляхты значна розьніліся на поўдні (у зручных да калянізацыі панямонскіх местах) і на поўначы літоўскай Жамойці. Першыя адпавядалі імёнам гістарычных ліцьвінаў (паводле дасьледніка, славянізаваны германскі і чыста славянскі элемент), хоць таксама сустракалася невялікая частка [[Балтыйскія мовы|балтаў]], другія былі пераважна балтыйскімі (жамойцкімі). Такі этнічны падзел, засьведчаны ў дакумэнтальных крыніцах, тлумачыць скаргі этнічна жамойцкай шляхты ў XVI ст. на тое, што ўрады ў Жамойці дзяржалі «''літва''» і «''русь''»<ref name="Dajlida-2019-28">Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі. — Менск, 2019. С. 28.</ref>. Пісьменьнік і гуманіст, будучы [[папа|рымскі папа]] [[Піюс II (папа рымскі)|Энэа Сыльвіё Пікаляміні]], які пакінуў апісаньне Літвы, дзе называў мову яе народу славянскай, прыгадваў Жамойць асобна — разам з [[Прусія]]й і [[Інфлянты|Інфлянтамі]] — як «невялікую краіну», прытым жамойтаў ён называў «''масагетамі''»<ref name="Urban-2001-14">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 14.</ref>{{Заўвага|{{мова-la|«Inter Livoniam et Prusciam parvam terram esse ferunt unius ferme diei latam itinere quam Massagete colunt»|скарочана}}<ref>Scriptores rerum Prussicarum: Die Gesichtsquellen der preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft. 4. Band. — Leizig, 1870. [https://books.google.by/books?id=E-TtAAAAIAAJ&pg=PA231&dq=Inter+Livoniam+et+Prusciam+quam+Massagete&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjN-6qMusj1AhUuiv0HHfxPAKEQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=Inter%20Livoniam%20et%20Prusciam%20quam%20Massagete&f=false P. 231].</ref>}}. Нямецкі гуманіст [[Філіп Мэлянхтон]], які залічваў Літву да славянскіх краінаў, у чацьвертай кнізе сваёй хронікі адрозьніваў жамойтаў (''Samogeti'') ад ліцьвінаў і выводзіў іх этнічнае паходжаньне ад [[Ілірыйцы|ілірыйска]]-[[Тракія|тракійскага]] племені [[Геты|гетаў]]<ref name="Urban-2001-20">{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 20.</ref>. 22 жніўня 1492 году вялікі князь [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] выдаў земскі прывілей, якім пацьвярджаў фэдэрацыйны статус Жамойці. У першым пункце свайго прывілею вялікі князь забараняў казаць падданым, што жамойтаў далучылі да Вялікага Княства Літоўскага сілай, а не паводле добрай волі: «''Найпярвей, хочам, іж ім [жыхарам Жамойці] жадны ня мае мовіці, альбо на вочы ісьціць, іж бы праз меч, альбо цераз оныя валкі былі звалчоныя, але з добраю волею прысталі''»<ref>Жалованная грамота литовского великого князя Александра Казимировича жителям Жмудской земли. 15 августа 1492 г. // Акты относящиеся к истории Западной России, собранные и изданные Археографическою комиссиею: в 5 т. — Т. 1. 1340—1506. — Санкт-Петербург : Тип. II Отделения Собственной Е. И. В. Канцелярии, 1846. — С. 120—122.</ref>. [[Файл:Catechismus in preüßnischer sprach, gecorrigiret und dagegen das deüdsche.jpg|значак|Першая друкаваная летувіская кніга<ref name="Panucevic-2014-271">{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 271.</ref><ref>[[Павал Урбан|Урбан П.]] [https://knihi.com/Paula_Urban/U_sviatle_histarycnych_faktau.html У сьвятле гістарычных фактаў (У сувязі з брашурай Л. С. Абэцэдарскага)]. — Мюнхэн — Нью-Ёрк: БІНІМ, 1972.</ref> («''у прускай мове''»), выдадзеная дзеля [[Прускія летувісы|жамойтаў («прусаў»)]] [[Самбія|Самбіі]]. [[Калінінград|Кёнігзбэрг]], 1545 г.]] Гісторыкі мяркуюць, што да XV—XVI стагодзьдзяў жамойты асымілявалі паўднёвых [[зэмгалы|зэмгалаў]] і паўднёвых [[куршы|куршаў]] Заходняй Летувы. Жамойтаў апошнімі з эўрапейскіх народаў навярнулі ў [[хрысьціянства]] (намаганьнямі [[Езуіты|езуітаў]] у XVI ст.<ref>{{Літаратура/ЭСБЭ|Жмудь|аўтар = Рудаков В. |том = XII|старонкі = 27}}</ref>). Апісаньне жамойтаў, адзначаючы іх прыхільнасьць да паганства, у сваіх «Запісках аб Масковіі» пакінуў дыплямат і падарожнік [[Жыгімонт Гербэрштайн]] ({{мова-de|Siegmund Freiherr von Herberstein|скарочана}}; 1486—1566), які двойчы, у 1516—1518 і 1526—1527 гадох, наведаў Вільню і Маскву: «''…Жамойты носяць дрэнную адзежу, галоўным парадкам папялістага колеру. Яны жывуць у нізкіх, але вельмі доўгіх халупах; агонь у іх захоўваецца ў сярэдзіне, і бацька сямейства, седзячы ў агню, бачыць сваю жывёлу і ўсю гаспадарку. Бо яны звычайна трымаюць быдла пад тым жа дахам, пад якім жывуць самі, без усякай перагародкі. Больш заможныя ўжываюць таксама буйвалавы рогі замест кубкаў… Зямлю яны аруць не жалезам, а дрэвам, што тым больш дзіўна, бо зямля ў іх цьвёрдая, а не пясковая, і хвоя не расьце на ёй зусім. Пры падрыхоўцы да араньня яны нясуць з сабой вельмі шмат бярвёнаў, якімі рыюць зямлю… Там шмат паганцаў, якія гадуюць у сябе дома нейкіх зьмеяў, з чатырма кароткімі нагамі накшталт яшчарак, з чорным і тоўстым целам… Калі я прыбыў у Трокі, то гаспадар апавёў мне, што набыў некалькі вульляў пчолаў ад аднаго шанавальніка зьмяі… Хоць гэта адбылося не ў Жамойці, а ў Літве, але я прывёў гэта дзеля прыкладу''»<ref>Записки о Московии барона Гербертейна. — СПб., 1866. [https://books.google.by/books?id=IsVfAAAAcAAJ&pg=PA169&dq=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%8B+%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%8F%D1%82%D1%8A+%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjp6J2Tg-v0AhViVeUKHcf1BuMQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%8B%20%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%8F%D1%82%D1%8A%20%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83&f=false С. 169].</ref>. Падобны побыт жамойцкіх сялянаў засьведчыў у 1517 годзе [[Мацей Мяхоўскі]]: «''Жамойць — паўночная і марозная краіна, мяжуе зь Літвой, Інфлянтамі і Прусіяй… Там зусім не будуюць хатаў або прыстойных будынкаў, а ставяць толькі буданы зь бярвеньня і саломы, падоўжаныя, расьцягнутыя пасярэдзіне і звужаныя на канцах. Параўнальна шырокая ўнізе, такая пабудова, паступова пры надбудаваньні звужваецца і пачынае нагадваць дно [перакінутай] лодкі або шалом. На верхавіне робіцца адно акно, якое дае сьвятло зьверху, а пад ім ачаг — дзеля гатаваньня ежы, а таксама дзеля абароны ад холаду, у якім дранцвее гэтая краіна большую частку году. У такой хаце яны жывуць з жонкамі, дзецьмі, рабамі, рабынямі, быдлам дробным і ўючным, хлебам і ўсякім начыньнем''»<ref>Меховский М. [https://www.vostlit.info/Texts/rus15/Mehovskij/frametext2.htm?fbclid=IwAR0kzgC1HX5karYIIXlEPpvrfdQXNJSzQ7zmlzbqwm2jUaMbgicrd5_uiNo Трактат о двух Сарматиях]. — М.; Л., 1936.</ref>. [[Файл:Provincia S. Joachimi Ord. Excalc. SSS Trinitatis Red. Capt. post introductionen Religiosor sui Ordinis A.D. 1684 in Regnum Poloniae et M.D. Lith.jpg|значак|Мапа [[Ордэн трынітарыяў|трынітарскіх]] [[кляштар]]аў у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], дзе пад назвай «Жамойць» ({{мова-la|Samogitia|скарочана}}) аб’ядноўваюцца землі [[Жамойцкае староства|Жамойцкага староства]] і [[Самбія|Самляндыі]], каля 1748 г.]] 28 лютага 1506 году кароль і вялікі князь [[Аляксандар Ягелончык|Аляксандар]] накіраваў у [[Ватыкан]] дакумэнт, у якім прасіў заснаваць асобную Прускую каталіцкую мітраполію, якая мелася стаць асобным царкоўным княствам на чале з арцыбіскупам. Да гэтага княства-мітраполіі прапанавалася далучыць Жамойцкую каталіцкую япархію, што фактычна азначала вылучэньне тэрыторыі Жамойці з складу Вялікага Княства Літоўскага. Апроч таго, у самі дакумэнце Жамойць мела непрывабную характарыстыку: адзначалася, што празь яе тэрыторыю было небясьпечна падарожнічаць з [[Прусія|Прусіі]] ў [[Рыга|Рыгу]]. Як зазначае [[Павал Урбан]], гэты праект сьведчыў пра іншароднасьць Жамойці ў складзе ВКЛ і большую этнічную блізкасьць жамойтаў з карэнным насельніцтвам Прусіі<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 90—91.</ref>. Тым часам у першым летувіскім катэхізьме, выдадзеным ў 1545 годзе, летувіская мова называецца «прускай», а ў тэкстах дзьвюх наступных кніг (1547 і 1559 гады) назва мовы не ўпамінаецца<ref name="Panucevic-2014-271"/>. Толькі ў 1579 годзе, па сьмерці герцага прускага [[Альбрэхт Гогенцолерн|Альбрэхта Гогенцолерна]], які быў ініцыятарам летувіскага кнігадрукаваньня, выйшаў летувіскі катэхізм, дзе мова выданьня азначалася як летувіская. Гэтая назва замацавалася ў наступных летувіскіх кнігах<ref>{{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы|к}} С. 273.</ref>. [[Файл:Lingua Samogitica (1690).jpg|значак|Надрукаваны ў Вільні ў 1690 годзе пераклад булы папы рымскага на летувіскую мову, якая ў дакумэнце называецца «жамойцкай мовай» ({{мова-la|Lingua Samogitica|скарочана}}). Прызначаўся да чытаньня ў парафіях [[Жамойцкае біскупства|Жамойцкага біскупства]], якое ахоплівала ня толькі Жамойцкае староства, але і [[Упіцкі павет|Ўпіцкі павет]], жыхароў якога за Расейскай імпэрыяй абвясьцілі «[[Аўкштайты|аўкштайтамі]]» — «уласнымі літоўцамі»]] У [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|соймавых]] зваротах 1542 і 1554 гадоў жамойцкія паслы прасілі вялікіх князёў [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] і [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], «''абы ўрады ў зямлі Жамойцкай не былі даваны ані Літве, ані Русі, а не аселым, адно Жамойці''»<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 87.</ref>. Такім спосабам самі жамойты не раднілі сябе зь ліцьвінамі, да якіх ставіліся як да «людзей іншага народу», прытым яны характарызавалі сябе як асобны «вольны народ». Гэта знайшло адлюстраваньне ў пашыраным прывілеі Жамойцкай зямлі, пацьверджаным на каранацыйным сойме ў 1574 годзе [[Генрык Валезы|Генрыкам Валезы]]: «''…продкі абывацелей зямлі Жамойцкай <…> яка да продкаў нашых в. кн. Літоўскіх, так і да нас гаспадара, за дабравольным абраньнем, яка вольны народ, прыступілі''» (першы артыкул), «''а міма ўласных родзічаў Жамойцкіх, на ўрады і дастаенства іншага народу людзей ня маем у той зямлі Жамойцкай прыкладаці''» (трэці артыкул)<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 88.</ref>. 17-ы артыкул гэтага прывілею даваў жамойтам такія жа правы і вольнасьці, «''якія абывацелям вялікага княства Літоўскага ад продкаў нашых суць наданы''». Такое наданьне, відаць, тлумачылася рэакцыяй жамойтаў на 9-ы артыкул трэцяга разьдзелу [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566 году|Літоўскага Статуту рэдакцыі 1566 году]], які азначыў тытульнымі нацыямі Вялікага Княства Літоўскага адно ліцьвінаў і русінаў, у той час як жамойтаў аднёс да ліку «обчых, чужаземцаў і загранічнікаў»<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 88—89.</ref>. {{Цытата|У том панстве Вялікам Княстве Літоўскам і ва ўсіх землях яму прыслухаючых дастойнасьцей духоўных і сьвецкіх гарадоў, двароў і грунтаў, староств у дзяржаньні і пажываньні і вечнасьцей жадных чужаземцам і загранічнікам ані суседам таго панства даваці ня маем; але то ўсё мы і патомкі нашы Вялікія Князі Літоўскія даваці будуць павінны толька Літве а Русі, родзічам старажытным і ўражонцам Вялікага Княства Літоўскага <…>. А хаця бы хто обчага народу за свае заслугі ў той Рэчы Паспалітай прышоў ку аселасьці з ласкі і даніны нашае, альбо каторым іншым правам; тагды таковыя толька аселасьці онае ўжываці маюць будучы абывацелем абецным Вялікага Княства і служачы службу земскую таму ж панству. Але на дастаенства і ўсякі ўрад духоўны і сьвецкі ня маець быці абіран, ані ад нас Гаспадара стаўлен, толька здаўна продкаў сваіх ураджэнец Вялікага Княства Літоўскага Ліцьвін і Русін.}} У другой палове XVI ст. зьявілася свая асобная вэрсія «рымскага» паходжаньня жамойтаў (адрозная ад [[Палямонавічы|легенды пра Палямона]] для [[Ліцьвіны|ліцьвінаў]]). Ураднік швэдзкай часткі [[Лівонія|Лівоніі]] храніст [[Тамаш Герн]] працытаваў з напісанага па 1582 годзе трактату [[Ян Ласіцкі|Яна Ласіцкага]], што жамойты паходзілі ад тых рымлянаў або італікаў, якіх за часоў рымскага імпэратара [[Нэрон]]а за нейкую правіну выслалі на пустынны востраў [[Гіярас]] у [[Эгейскае мора|Эгейскім моры]]. Імпэратар рыхтуючыся да выправы меўся залучыць гэтых выгнанцаў у сваё войска, ён тры разы дасылаў да іх свае караблі. На трэці раз выгнанцы згадзіліся ўзысьці на гэтыя караблі, але тут жа перабілі эмісараў Нэрона, захапілі караблі і паплылі ў адваротным кірунку — у [[Чорнае мора]]. Адтуль «італікі-жамойты» праз дрымучыя лясы перабраліся на поўнач да берагоў Балтыйскага мора<ref>{{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1к}} С. 17—18.</ref>. Непрыхільнае стаўленьне жамойтаў да ліцьвінаў і русінаў адлюстравалася ў старадаўнім заклёне: «''[[Пярун]]е, божа, не бі жамойта, а бі [[Гуды|гуда]], як сабаку рудога''» ({{мова-lt|«Perkūne dievaiti, nemušk žemaičio, bet mušk gudą kaip šunį rudą»|скарочана}})<ref name="Arlou-2012-158"/>. У 1535 годзе жамойты, войска якіх стаяла пад [[Полацак|Полацкам]], скардзіліся вялікаму князю [[Жыгімонт Стары|Жыгімонту Старому]] на старосту жамойцкага [[Ян Радзівіл (сын Мікалая)|Яна Радзівіла]], каб іх не накіроўвалі «''пад людзі непрыяцельскія'' [да маскоўскіх войскаў] ''ку даставаньню языкоў''», бо яны «''коні ў сабе малыя маюць, а звлашча мове рускай добра ня знаюць''»<ref>Lietuvos Metrika. Užrašymų knyga 19 (1535—1537). — Vilnius, 2009. С. 55—[http://dev.metrika.ldkistorija.lt/knyga/110/#page/n55/mode/1up 56].</ref><ref>Полевой Н. Русская вивлиофика, или собрание материялов для отечественной истории. Т. 1. — М., 1833. [https://books.google.by/books?id=OG1mAAAAcAAJ&pg=PA130&dq=%22%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B5%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwihvJTkt8z8AhVzg_0HHQVDDZwQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%22%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B4%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B5%22&f=false С. 130].</ref>. [[Файл:Lithuanian (1850).jpg|значак|Моўная мапа з этнаграфічнага атлясу ([[Лёндан]], 1850 г.): [[Ліцьвіны#Літоўская_мова|літоўская мова]] (''Lithuanian'') займае ўсю [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічную тэрыторыю беларусаў]] (ад [[Горадня|Горадні]] да [[Смаленск]]у), [[Летувіская мова|жамойцкая мова]] (''Samogitian'') — этнічную тэрыторыю [[Летувісы|летувісаў]]]] Складзеныя ў 1620—1752 гадох сьпісы навучэнцаў Папскай сэмінарыі ў Вільні разьмяжоўваюць жамойтаў і ліцьвінаў — як і жамойцкую і літоўскую мовы<ref>Litwin H. Przynależność narodowa alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1582—1798. Przyczynek do badań nad świadomością narodową w Rzeczypospolitej w czasach nowożytnych // Między Wschodem i Zachodem. Rzeczpospolita XVI—XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcickiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Warszawa, 1993. S. 64.</ref>. Паводле гісторыка {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Паўло Хімка|Івана Хімкі|uk|Іван-Павло Химка}}, жамойтаў (пад якімі разумелі летувісаў) і ліцьвінаў (пад якімі разумелі славянаў) традыцыйна разьмяжоўвалі ў Маскоўскай дзяржаве, што засьведчыў адзін з старых расейскіх абразоў, дзе гэтыя народы выяўляюцца асобна<ref>Himka J.-P. On the Left Hand of God: «Peoples» in Ukrainian Icons of the Last Judgment // State, Societies, Cultures East and West: Essays in Honor of Jaroslaw Pelenski. — New York, 2004. P. 325.</ref><ref>Доронин А. В. Народы Cтрашного суда в иконописи руси (реплика-размышление) // Религия и русь, XV—XVIII вв. — Litres, 2022. [https://books.google.by/books?id=mREsEAAAQBAJ&pg=PA434&dq=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%96&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjivuCih6n8AhXP_7sIHUMVCJw4ChDoAXoECAgQAg#v=onepage&q=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%96&f=false С. 434].</ref>{{Заўвага|Літва і жамойць пералічваліся асобна яшчэ ў [[Наўгародзкі чацьверты летапіс|Наўгародзкім чацьвертым летапісе]]: «''а съ ними Литва, Жемоть, Ляхы''»<ref>ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=QUoPAQAAMAAJ&q=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%2C+%D0%96%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%82%D1%8C%2C+%D0%9B%D1%8F%D1%85%D1%8B#v=snippet&q=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%2C%20%D0%96%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%82%D1%8C%2C%20%D0%9B%D1%8F%D1%85%D1%8B&f=false С. 67].</ref>}}, а таксама мініятура з рукапісу XVII ст., які захоўваўся ў Сафійскай бібліятэцы ([[Вялікі Ноўгарад]]), дзе «літва» пералічваецца пасьля «[[Палякі|ляхаў]]», а «жмудзяне»{{Заўвага|Грамата маскоўскага гаспадара [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксея Міхайлавіча]] ад 1656 году, якая датычылася Жамойці, мела на мэце паведаміць «жмудзянам» ({{мова-ru|«жмудяном»|скарочана}}), каб яны «''государевой милости поискали, учинись под государевою высокою рукою… и их приводить к вере''»<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской Академией наук. Т. 2. — СПб, 1894. [https://books.google.by/books?id=TvZZAAAAcAAJ&pg=PA503&dq=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwja9pSOoKz8AhWXhP0HHa3uCmoQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%8A&f=false С. 503].</ref>. Тым часам паводле маскоўскага дакумэнта 1660 году, ваяводу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Кірыл Хлопаў|Кірыла Хлопава|ru|Хлопов, Кирилл Осипович}} накіроўвалі да [[Міхал Казімер Пац|Міхала Казімера Паца]] «''в Жмойдь к Паце на [[Сьвятая (рака)|Святую Реку]] в местечко [[Вількамір|Волкомир]]''»<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской Академией наук. Т. 3. — СПб., 1901. [https://books.google.by/books?id=HwZaAAAAcAAJ&pg=PA598&dq=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjzi4OpurH8AhWGSfEDHQP7BUQQ6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%8C%20%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%80%D1%8A&f=false С. 110].</ref>}} пасьля «[[Ляпляндыя|лаплянаў]]» ([[Саамы|саамаў]])<ref>Покровский Н. В. Страшный суд в памятниках византийского и русского искусства. — Одесса, 1887. [https://books.google.by/books?id=L4xPAQAAMAAJ&pg=PA39&dq=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%B5&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjThNHz0an8AhWfhf0HHcbAAOgQ6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D0%B5&f=false С. 39].</ref>. Тым часам складзены ў XVII стагодзьдзі [[Кіеўскі сынопсіс]] адзначаў, што ў Эўропе «''…Татары Перакопскія, Славяне, Русь, Масква, Польшча, Літва, Мазоўша, Жмудзь, Курляндыя, Ліфлянты або Лівонія, Прусы…''»<ref>Киевский синопсис. — Киев, 1823. [https://books.google.by/books?id=akpfAAAAcAAJ&pg=PA6&dq=%22%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%88%D0%B0,+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwivzdnhkc38AhVwX_EDHUofCrwQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%22%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D1%88%D0%B0%2C%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%22&f=false С. 6].</ref>, прытым сярод «''нашых прашчураў славенарасійскіх''» пералічваў адно «''Масква, Росы, Палякі, Літва, Памаране, Валынцы''»<ref>Киевский синопсис. — Киев, 1823. [https://books.google.by/books?id=Mp9eAAAAcAAJ&pg=PA8&dq=%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D0%B8,+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0,+%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%BD%D1%8B&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiL3bW4k838AhUmRPEDHZQsDIIQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D0%B8%2C%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%2C%20%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%BD%D1%8B&f=false С. 8].</ref>. Яшчэ ў грашовых рахунках, якія вяліся ў 1388—1402 гадох пры двары караля польскага Ягайлы, «''жмойціна''» адрозьнівалі ад ліцьвінаў, прытым аднаго зь ліцьвінаў азначылі як «''русін або ліцьвін''»<ref>Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia. T. 15. — Cracoviae, 1896. P. [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=cuszme%20Lythuano%20Lythuanus&f=false 44], [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=zmoycino%20Rutheno%20seu%20Lythuano&f=false 94], [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Lythwano%20Corney&f=false 108], [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=snippet&q=semoni%20Lythuano%20&f=false 118], [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=snippet&q=Lithwano%20borissoni&f=false 197], [https://books.google.by/books?id=8T0hAQAAMAAJ&pg=PA94&dq=zmoycino+Rutheno+seu+Lythuano&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiJ1oboruj8AhUFhv0HHd_ECS4Q6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=demetrio%20Lytwanis&f=false 246].</ref><ref>[[Алег Ліцкевіч|Ліцкевіч А.]] Да пытання пра рутэнізацыю балтаў ВКЛ у XV — пачатку XVI стст. // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12, 2009. С. 34.</ref>. А [[кракаў]]скі дакумэнт 1514 году адрозьніваў «''ліцьвіна з [[Горадня|Горадні]]''» ад «''жмудзіна з [[Кейданы|Кейданаў]]''»<ref>Urban W. Litwini w Krakowie od końca XIV wieku do roku 1579 // Teki Krakowskie. T. 10, 1999. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=HkUwAQAAIAAJ&dq=Jakub+%C5%BBmudzin&focus=searchwithinvolume&q=%C5%BBmudzin+Kiejdan S. 137].</ref>. У запісах мэтрыкі папскае сэмінарыі ў Браўнсбэргу за 1578—1798 гады адзначаюцца як ліцьвіны (''Lithuanus''), сярод іх налічваецца 8 [[Базыляны|базылянаў]], так і жамойты (''Samogita''), сярод якіх няма ніводнага базыляніна<ref>Масальскі Д. [https://pawet.net/library/history/c_history/w_mas/%D0%B0%D0%B1_%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%85_i_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%85_%D1%83_%D0%B1%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%81%D0%B1%D1%8D%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%81%D1%8D%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%8B_1578-1798.html Аб Ліцьвінох і Беларусах у Браўнсбэргскім сэмінары 1578—1798] // Родныя Гоні. Кн. 4, чэрвень 1927. С. 17—20.</ref>. У 1707—1711 гадох голад і эпідэмія чумы значна скарацілі колькасьць жамойтаў у Вялікім Княстве Літоўскім і Прусіі<ref>Литва Малая // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. Т. 17. — Москва, 2010. С. 628.</ref>. Паводле дакумэнту пачатку XVIII ст., «''У адной Вільні зьмерла можна сказаць цэлая Жамойць і часткова Літва''» ({{мова-ru|«В одной Вильне вымерла можно сказать целая Жмудь и отчасти Литва»|скарочана}})<ref>Батюшков П. Н. Памятники русской старины в западных губерниях Империи. Вып. 6. — СПб., 1874. [https://books.google.by/books?id=EEhaAAAAcAAJ&pg=PA98&dq=%D1%86%D1%A3%D0%BB%D0%B0%D1%8F+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C+%D0%B8+%D0%BE%D1%82%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiP5Y3W_aj8AhVzhP0HHaklBi8Q6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%D1%86%D1%A3%D0%BB%D0%B0%D1%8F%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%20%D0%B8%20%D0%BE%D1%82%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0&f=false С. 98].</ref><ref>[[Ігар Чаквін|Чаквін І.]] [https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты] // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6, 1997. С. 40.</ref>. Народжаны на [[Падляшша|Падляшшы]] этнограф-[[Ордэн дамініканаў|дамініканін]] Канты Багінскі, які паводле вынікаў сваіх падарожжаў Жамойцю каля 1780 году склаў «Хараграфію або апісаньне сьвятой Жамойці» ({{мова-pl|«Chorografia czyli opisanie Żmudzi świętej»|скарочана}}), зьвяртаў увагу на тое, што жамойты ў тыя часы працягвалі надзвычай зацята трымацца ўласнай мовы і зусім не паддаваліся моўнай асыміляцыі: «''Жамойцкая мова ні сёе, ні тое. Гавораць на ёй у кожным павеце, у кожнай парафіі іначай… Аднак яе гэтак кахаюць жамойты, што зусім ня любяць тых, хто яе ня ведае… Гэта ёсьць найбольшай прычынай простасьці і ня добрай адукацыі жамойцкай моладзі, што ня хоча пакінуць сваёй баламутнай мовы і паказацца на сьвет''»<ref>Athenaeum : pismo poświęcone historyi, literaturze, sztukom, krytyce i.t.d. T. 4, 1845. [https://polona.pl/item/athenaeum-pismo-poswiecone-historyi-literaturze-sztukom-krytyce-i-t-d-oddzial-5-t,MTEwMDEyODg3/138/#info:metadata S. 139].</ref>. А ў 1851 годзе адзначалася, што сярод жамойтаў здаўна бытуе старажытны пахавальны абрад — сьпяваць нябожчыку, што яго больш ня будуць прыгнятаць іншыя народы, у тым ліку ліцьвіны<ref>Przyjaciel Domowy. Nr. 1, 1851. S. 3.</ref><ref>[[Вітаўт Чаропка|Чаропка В.]] Гісторыя нашага імя: Гіст. даслед. — {{Менск (Мн.)}}, 1995. С. 45.</ref>. === У складзе Расейскай імпэрыі і Прусіі === [[Файл:Norblin - Peasant from Samogitia 03.jpeg|значак|Жамойцкая сялянка, 1817 г.]] {{Асноўны артыкул|Летувізацыя}} Па [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцім падзеле Рэчы Паспалітай]] у 1795 годзе ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]] ўлучылі ўсю літоўскую Жамойць (разам з гістарычна адасобленым ад [[Літва|уласна Літвы]] колішнім Жамойцкім староствам) у склад [[Літоўская губэрня|Літоўскай губэрні]]. У 1801 годзе Жамойць апынулася ў складзе [[Віленская губэрня|Літоўска-Віленскай губэрні]], калі маскоўскі гаспадар [[Аляксандар I Раманаў|Аляксандар I]] падзяліў Літоўскую губэрню на Літоўска-Віленскую і [[Гарадзенская губэрня|Літоўска-Гарадзенскую]] (у 1840 годзе маскоўскі гаспадар [[Мікалай I]] прыбраў азначэньне «літоўскі» з назваў абедзьвюх губэрняў). Нягледзячы на [[Летувізацыя|далучэньне расейскімі ўладамі Жамойці да Літвы на адміністрацыйным узроўні]], разьмежаваньне паміж ліцьвінамі і жамойтамі працягвала захоўвацца: у сьпісах ураднікаў-[[Базыляны|базылянаў]] Віленскай уніяцкай мітрапаліцкай япархіі за 1815 год поруч зь «літоўскімі ўраджэнцамі» і «літоўскай нацыяй» адзначаліся «самагіцкі ўраджэнец» і «самагіцкая нацыя»<ref>Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. — СПб., 1907. С. [https://books.google.by/books?id=ecEYAAAAYAAJ&pg=PA701&dq=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiBo4zZ0aj8AhWSiP0HHYROCiQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9&f=false 696], [https://books.google.by/books?id=ecEYAAAAYAAJ&pg=PA701&dq=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiBo4zZ0aj8AhWSiP0HHYROCiQQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B8%22&f=false 701].</ref>, а яшчэ ў 1804 годзе [[Віленскі ўнівэрсытэт]] прызначыў спэцыяльных візытарараў у школы [[Віленская губэрня|Віленскай]] і [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] губэрняў, якія мусілі «''…даведацца падрабязна пра Самагіцкую (Жмудзкую) мову, дзе і як далёка сягае яе ўжываньне, заўважаючы асаблівыя пра яе зьвесткі''» і таксама «''даручыць і школьным станам старанна зьбіраць усе падрабязнасьці, якія маглі б растлумачыць паходжаньне гэтай мовы і яе ўласьцівасьці, праз што можна было б выразьней даведацца пра гісторыю таго народа, якому гэта мова была прыродная''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Визитатор в обоих сих губернях не оставит в продолжение своего обозрения осведомляться подробно о Самогитском (Жмудском) языке, где и как далеко простирается его употребление, замечая сам особенные об нем известия; равным образом имеет препоручить и училищным сословиям прилежно собирать все подробности, кои могли бы объяснить происхождение сего языка и его собственность или свойство, чрез что можно бы явственнее узнать историю того народа, коему оный язык был природный; собранные жа замечания об нем, писания, песни и проч. на сем языке имеют быть присылаемы в Университет»|скарочана}}}}<ref>Сборник распоряжений по Министерству народного просвещения. Т. 1. — СПб., 1866. [https://books.google.by/books?id=WNdHAQAAMAAJ&pg=PP7&dq=%22%D0%A1%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%8A+%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B9+%D0%BF%D0%BE+%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj0gNnuvLr8AhWJi_0HHczoDYcQ6AF6BAgMEAI#v=onepage&q=%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%A3&f=false С. 36].</ref><ref>Алфавитный указатель к Сборнику распоряжений по Министерству народного просвещения. — СПб., 1867. [https://books.google.by/books?id=ZfclAAAAYAAJ&pg=PA77&dq=%22%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9+(%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9)+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiz85S8u7r8AhVJtaQKHXj1CMUQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%20(%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9)%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&f=false С. 78].</ref>. [[Файл:Norblin - Peasant from Samogitia 02.jpeg|значак|Жамойцкі селянін, 1817 г.]] У першай палове XIX ст. Жамойць стала цэнтрам жамойцкага (летувіскага) культурнага адраджэньня, калі ураджэнцы Жамойці ([[Дыянізі Пашкевіч]], [[Людвік Юцэвіч]], [[Сыманас Даўкантас]] ды іншыя) у сваіх этнаграфічных публікацыях пачалі задаваць эталёны [[летувісы|летувіскасьці]], якія пазьней пачалі выкарыстоўвацца іншымі дасьледнікамі дзеля ацэнкі адпаведнасьці «традыцыйнаму» і «этнічнаму». Значную ролю ў іх дасьледаваньнях адыграла канцэптуалізацыя «чыстых», «клясычных», «не закранутых вонкавымі ўплывамі» летувіскіх зямель. Лінгва-этнаграфічны калярыт Жамойці дазволіў выбудаваць значную адлегласьць ад «славянскага» і стварыць на аснове жамойцкага трывалы вобраз летувіскасьці з максымальным індэксам адрознасьці ад суседзяў<ref>Унуковіч Ю. Этнічная ідэнтыфікацыя і катэгарызацыя беларусаў і літоўцаў у ХІХ ст. // Białorutenistyka Białostocka. T. 12 (2020). S. 393.</ref>. Па здушэньні [[Паўстаньне 1830—1831 гадоў|вызвольнага паўстаньня]] (1830—1831) у 1832 годзе маскоўскі гаспадар [[Мікалай I]] загадаў перакласьці малітву за [[Раманавы|дом Раманавых]] на «''самагіцкую мову''»<ref>Сталюнас Д. Польша или Русь?: Литва в составе Российской империи. — М., 2022. [https://books.google.by/books?id=ZbyHEAAAQBAJ&pg=PP225&dq=%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8+%D0%BD%D0%B0+%C2%AB%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%C2%BB+%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%83+%D0%B7%D0%B0+%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9+%D0%94%D0%BE%D0%BC&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwir4_HXuqn8AhU2g_0HHeYYAcgQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%20%C2%AB%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%C2%BB%20%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D1%83%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9%20%D0%94%D0%BE%D0%BC&f=false С. 226].</ref>. А ў 1833 годзе Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі выдала распараджэньне аб выкладаньні «''жмудзкай граматы''» ў «''самагіцкіх прыходзкіх вучэльнях''» [[Віленская губэрня|Віленскай]], [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] і [[Менская губэрня|Менскай]] губэрняў<ref>Сборник распоряжений по Министерству народного просвещения. Т. 1. — СПб., 1866. [https://books.google.by/books?id=WNdHAQAAMAAJ&pg=PP7&dq=%22%D0%A1%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%8A+%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B9+%D0%BF%D0%BE+%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj0gNnuvLr8AhWJi_0HHczoDYcQ6AF6BAgMEAI#v=onepage&q=%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D1%A3&f=false С. 877].</ref><ref>Алфавитный указатель к Сборнику распоряжений по Министерству народного просвещения. — СПб., 1867. [https://books.google.by/books?id=ZfclAAAAYAAJ&pg=PA77&dq=%22%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9+(%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9)+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiz85S8u7r8AhVJtaQKHXj1CMUQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%20(%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9)%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D1%8A%22&f=false С. 78].</ref>. Зь сярэдзіны XIX ст. пачалася актыўная папулярызацыя жамойцкай (летувіскай) мовы і культуры ў колішнім Вялікім Княстве Літоўскім. Гэтаму паспрыяла прызначэньне ў 1849 годзе [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Мацея Валанчэўскага (Валанчуса)]] — першага жамойцкага біскупа сялянскага паходжаньня. Неўзабаве ён пачаў патрабаваць ад ксяндзоў прамаўляць казаньні ў Жамойцкім біскупстве на жамойцкай мове і адкрываць школы пры касьцёлах з навучаньнем на гэтай мове. Такі крок узмацніў аўтарытэт Валанчуса сярод жамойцкіх сялянаў, якія пачалі называць яго «жамойцкім князем»<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 126.</ref>. Аднак папулярызацыя жамойцкай мовы закранула толькі сялянскую масу і ксяндзоў, многія зь якіх таксама паходзілі зь сялянаў. Гэта значна адрозьнівалася ад працэсу папулярызацыі беларускай мовы, што падтрымлівалася шляхтай колішняга Вялікага Княства Літоўскага<ref>Дунін-Марцінкевіч В. Збор твораў: у 2 т. Т. 2. — {{Менск (Мінск)}}, 2008. С. 92—93, 381, 572, 574.</ref><ref>Масоло, А. Н. Виленские очерки 1863—1865 гг. // Русская старина. Т. 40, 1883. С. 585.</ref><ref>Pawlikowski M. K. Mińszczyzna, Pamiętnik Wileński. — Londyn, 1972. S. 301.</ref>. Урэшце, у канцы XIX ст. на базе гістарычнай [[Жамойцкая мова|жамойцкай мовы]] — архаічных гаворак ваколіцаў [[Коўна]], [[Шаўлі|Шаўляў]] і [[Клайпеда|Клайпеды]] — утварылася сучасная [[летувіская мова]]<ref name="Sviazynski209">[[Уладзімер Сьвяжынскі|Свяжынскі У.]] Літоўская мова // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 209.</ref>. Прапаганда жамойцкай мовы і культуры практычна не знайшла падтрымкі сярод шляхты колішняга Вялікага Княства Літоўскага. Летувіскую інтэлігенцыю і тых нешматлікіх зьбяднелых шляхцічаў, якія пачалі цікавіцца жамойцкімі гаворкамі і лічыць, што «літоўцы» — гэта жамойты, сярэдняя і заможная шляхта пачала называць «літваманамі»<ref name="Buchowski-2006-26">Buchowski K. [http://pbc.biaman.pl/Content/2045/litwomani_i_polonizatorzy.pdf Litwomani i polonizatorzy : mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku]. — Białystok, 2006. S. 26.</ref><ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс, 2013. С. 137.</ref> (сьпярша іх называлі больш дакладна — «жмудзінафіламі»{{Заўвага|{{мова-pl|«Są u nas pojedyncze, małoznaczące zachcenia raczej, aniżeli usiłowania, aby wyrobić jakąś narodowość żmudzką, oddzielną od polskiej. Sądzę jednak, że z téj strony żadna obawa nie grozi; więcej niżeli tych dziecinnych pretensyi żmujdzinofilów obawiaćby się można wpływu pisarzy, co pisząc po polsku, i dla polskiej publiczności na miano russofilów zarobili sobie»|скарочана}} з подпісам «''Z Litwy''»}}<ref>Roczniki polskie z lat 1857—1861. Т. 4: Rok 1860—1861. — Paryz, 1865. [https://books.google.by/books?id=v7cDAAAAYAAJ&pg=PA273&dq=%C5%BCmujdzinofil%C3%B3w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjgg73Z8OL5AhWqxgIHHXZeD6QQ6AF6BAgDEAI#v=onepage&q&f=false S. 273].</ref><ref>Czas. Nr. 222, 1859. [https://polona.pl/item/czas-r-12-no-222-28-wrzesnia-1859,Nzk3NTYxMTA/1/#info:search:%C5%BCmudzinofil%C3%B3w S. 1].</ref>). Прытым яшчэ ў 1854 годзе на старонках часопіса {{Артыкул у іншым разьдзеле|Библиотека для чтения||ru|Библиотека для чтения}}, які рэдагаваўся выхадцам зь [[Віленскі павет (ВКЛ)|віленскай]] шляхты, навучэнцам [[Менскі езуіцкі калегіюм|Менскага езуіцкага калегіюму]] і [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]], прафэсарам-паліглётам [[Восіп Сянкоўскі|Восіпам Сянкоўскім]] супольна з выхадцам з [[Кіеўскае ваяводзтва|кіеўскай]] шляхты, энцыкляпэдыстам і знаўцам эўрапейскіх і ўсходніх моваў {{Артыкул у іншым разьдзеле|Альбэрт Старчэўскі|Альбэртам Старчэўскім|ru|Старчевский, Альберт Викентьевич}}, зьявілася крытычная нататка датычна называньня часткі жамойтаў «літвой» — пазьнейшых «[[Аўкштайты|аўкштайтаў]]»{{Заўвага|У 1855 годзе «Справочный энциклопедический словарь» зазначаў з удакладненьнем «''паводле найноўшых дасьледаваньняў''», што «''Жамойць ёсьць адным з двух плямёнаў, на якія падзяляецца Літва, і рэзка адрозьніваецца ад Літвы ўласнай''», з аналягічным удакладненьнем («''паводле найноўшых зьвестак''») паведамлялася колькасьць жамойтаў у Ковенскай губэрні, адзначаючы магчымасьць павялічэньня агульнай колькасьці жамойтаў за кошт летувісаў Аўгустоўскай губэрні, якія «''ўжываюць жамойцкую мову''»<ref>Справочный энциклопедический словарь. Т. 4. — СПб., 1855. [https://books.google.by/books?id=jStCAAAAcAAJ&printsec=frontcover&dq=Spravo%C4%8Dnyj+%C4%97nciklopedi%C4%8Deskij+Slovar%27:+Izd.+K.+Kraja&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiu0N7P37D8AhUhg_0HHbmDCMQQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C&f=false С. 310—311].</ref>. Нават у 1895 годзе народжаны ў ваколіцах Расенаў летувіскі гісторык [[Мечыслаў Давойна-Сільвястровіч]] у артыкуле «Жамойць» [[Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў|Геаграфічнага слоўніка Каралеўства Польскага і іншых славянскіх краёў]] (том 14) хоць і азначаў «жамойцкімі» паветамі Шавельскі, Расенскі, Цельшаўскі і заходнюю частку [[Ковенскі павет (Расейская імпэрыя)|Ковенскага]] (да ракі [[Нявежа (Летува)|Нявежы]])<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795].</ref>, аднак прытым прызнаваў, што «''надзвычай цяжка вызначыць мяжу паміж летувісамі вышэйшымі [г. зв. „аўкштайтамі“] і ніжэйшамі, або жамойтамі, — з улікам браку этнаграфічных адрозьненьняў паміж імі''»<ref>Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14к}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/802 S. 802].</ref>.}}, абвешчаных «уласнымі літоўцамі», якія насяляюць «[[Аўкштота|Аўкштоту]]» — «Верхнюю або ўласную Літву»<ref>Библиотека для чтения. Том 123, 1854. [https://books.google.by/books?id=4vE6AQAAMAAJ&pg=RA3-PA71-IA7&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwimv-aAqMPzAhUXSfEDHe9xC68Q6AF6BAgLEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%8E%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&f=false С. 28—29].</ref>: {| |- | {{пачатак цытаты}} Я хачу яшчэ аддаць гістарычнай і філялягічнай крытыцы сябраў віленскага камітэту самы тэрмін Літва. Я не зусім разумею адрозьненьне, якое робяць яны ў адным і тым жа чудзкім народзе, паміж Літвою і Жамойцю. Мне здаецца, што дарма адну частку гэтага народа называюць Літвою, тады як іншай пакідаюць агульную і сапраўдную назву ўсяго народа, Жамойць. Абедзьве яны — тая ж Жамойць. Слова Літва зусім не літоўскае{{Заўвага|Тут — у сэнсе «летувіскае»}} і яно належыць столькі ж і яшчэ больш славянскай частцы ранейшага літоўскага гаспадарства, як і чудзкай. Калі жыхары чудзкай часткі адгукаюцца, што яны — Літува і што яны кажуць літувішкі, па-літоўску, гэта па-мне значыць толькі, што яны ўжываюць на свой асабісты рахунак агульную палітычную назву гаспадарства, а не сваю племянную назву. Гэтак жа цяперашнія Грэкі, Італьянцы і паўднёвыя Швайцарцы, таму, што некалі знаходзіліся пад рымскім валадарствам, выхваляюцца, нібыта яны — Рымляне і гавораць па-рымску (Romeі, Rumanі, Roman). Латышы, альбо Леты, чудзкія людзі аднаго кораня зь літоўскай Чудзьдзю, не называюць сябе Літвою; такім парадкам, і сястра іхняя, літоўская Чудзь, этнаграфічна, ня мае права на гэтую назву. Уся яна — Жамогусы, Жамогі альбо Жамодзі, Сямогі альбо Сямодзі, адкуль ўтварыліся словы Жамойць і Самагіція. Латышы таксама называюць сябе Земме, Семме, а гэта значыць толькі «свая зямля» падобна таму, як Сома альбо Суомі, «свая зямля» Фінляндыя і Суомалайне, «людзі сваёй зямлі», Фіны, альбо Фінляндцы. [[Жмогусы|Жамогус альбо жмогус]] значыць — чалавек. Яны проста — людзі, а ня літоўцы. Вядома, што ў прыбалтыйскіх Чудзкіх пакаленьнях няма асобых назваў для іх моваў: кожнае запэўнівае, што яно гаворыць на мове ма-кіль, «мове зямлі». Як у літоўскай Чудзі, альбо Жамогусаў, відаць, не было асобай назвы дзеля народнай мовы, то яна тым больш ахвотна пагадзілася называць яе «літоўскай», што слова «Літва» было палітычным тытулам знакамітай дзяржавы, якой Чудзь гэтая належала. {{арыгінал|ru|Я хочу еще подвергнуть исторической и филологической критике членов виленского комитета самый термин Литва. Я не совсем понимаю различие, которое делают они в одном и том же чудском народе, между Литвою и Жмудью. Мне кажется, что понапрасну одну часть этого народа называют Литвою, тогда как другой оставляют общее и настоящее название всего народа, Жмудь. Обе они — та же Жмудь. Слово Литва вовсе не литовское и оно принадлежит столько же и еще более славянской части прежнего литовского господарства, как и чудской. Если жители чудской части отзываются, что они — Литува и что они говорят литувишки, по-литовски, это по-мне значит только, что они употребляют на свой личный счет общее политическое название господарства, а не свое племенное название. Точно так же нынешние Греки, Валахи и южные Швейцарцы, потому, что некогда находились под римским владычеством, хвастаются, будто они — Римляне и говорят по римски (Romei, Rumani, Roman). Латыши, или Леты, чудские люди одного корня с литовскою Чудью, не называют себя Литвою; следовательно, и сестра их, литовская Чудь, этнографически, не имеет права на это название. Вся она — Жемогусы, Жемоги или Жемоди, Семоги или Семоди, откуда произошли слова Жмудь и Самогиция. Латыши также называют себя Земме, Семме, а это значит только «своя земля» подобно тому, как Сома или Суома, «своя земля» Финляндия и Суомалайне, «люди своей земли», Финны, или Финляндцы. Жемогус или жмогус значит — человек. Они просто — человеки, а не литовцы. Замечательно, что у прибалтийских чудских поколений нет особенных названий для их языков: каждое уверяет, что оно изъясняется на языке ма-киль, «языке земли». Как у литовской Чуди, или Жемогусов, вероятно, не было особенного названия для народного языка, то она тем охотнее согласилась называть его «литовским», что слово «Литва» было политическим титулом знаменитого государства, которому Чудь эта принадлежала.}} {{канец цытаты}} |} [[Файл:Grammatyka języka żmudzkiego. Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko (1832).jpg|значак|Выдадзеная ў Вільні граматыка жамойцкай (летувіскай) мовы ({{мова-pl|Grammatyka języka żmudzkiego|скарочана}} = {{мова-lt|Kałbrieda leźuwio źiamaytiszko|скарочана}}), 1832 г.]] У 1861 годзе ў прадстаўленьні папячыцеля [[Віленская навучальная акруга|Віленскай навучальнай акругі]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Шырынскі-Шыхматаў|Аляксандра Шырынскага-Шыхматава|ru|Ширинский-Шихматов, Александр Прохорович}} да генэрал-губэрнатара {{Артыкул у іншым разьдзеле|Уладзімер Назімаў|Ўладзімера Назімава|ru|Назимов, Владимир Иванович}} адзначалася, што большасьць сельскага насельніцтва [[Ковенская губэрня|Ковенскай губэрні]] — жамойты, якія размаўляюць па-жамойцку, тым часам большасьць сельскага насельніцтва [[Віленская губэрня|Віленскай]], [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай]] і [[Менская губэрня|Менскай]] губэрніяў размаўляюць па-беларуску. Адпаведна, у [[Народная вучэльня|народных вучэльнях]] дзеля першых прапаноўвалася выкладаць па-жамойцку, а дзеля другіх — толькі па-расейску. Тым часам летувісы ({{мова-ru|литовцы|скарочана}}) і летувіская мова ({{мова-ru|литовский язык|скарочана}}) у гэтым афіцыйным дакумэнце [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] не ўпаміналіся: «''Так, у большай частцы Ковенскай губэрні, населенай жамойтамі, якія маюць сваю пісьменнасьць, хоць яшчэ і нязначную, але якая прадстаўляе ўжо для народу малітоўнікі, календары і некаторыя іншыя карысныя кнігі на жамойцкай мове, на якой народ слухае пропаведзі ў касьцёлах і спавядаецца ў гэтай губэрні, навучаньне ў пачатковых вучэльнях жамойцкай грамаце варта дазволіць, выкладаньне ж польскай мовы, на якой гавораць абшарнікі і чыноўнікі, у гэтыя вучэльні ня ўводзіць, пакінуўшы яе толькі ў гімназіях і прагімназіях. У губэрнях жа Віленскай, Гарадзенскай і Менскай вялікая частка сельскага насельніцтва размаўляе беларускай гаворкай, таму і народныя вучэльні ў гэтых мясцовасьцях маюць быць чыста расейскімі''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Так, в большей части Ковенской губернии, населенной жмудинами, имеющими свою письменность, хотя еще и незначительную, но представляющую уже для народа молитвенники, календари и некоторыя другие полезные книги на жмудском языке, на котором народ слушает проповеди в костелах и исповедуется в этой губернии, обучение в первоначальных училищах жмудской грамоте следует допустить, преподавание же польского языка, которым говорят помещики и чиновники, в эти училища не вводить, оставив его только в гимназиях и прогимназиях. В губерниях же Виленской, Гродненской и Минской большая часть сельского населения говорит наречием белорусским, поэтому и народные училища в этих местностях должны быть чисто русскими»|скарочана}}}}<ref>Корнилов И. П. Русское дело в Северо-Западном крае: Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественно в Муравьевскую эпоху. — С.-Петербург, 1901. [https://books.google.by/books?id=1oMrAAAAYAAJ&pg=PA4&dq=%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%96%D0%B8,+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9+%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjW9tP8zOv0AhUKh_0HHUYIAMsQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%96%D0%B8%2C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. 4—5].</ref>. Як прызнае сучасны летувіскі гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Дарыюс Сталюнас||lt|Darius Staliūnas}}, «''Хоць уласна тэрмін „літоўцы“ ўжываўся даволі часта, больш звыклымі для расейскай бюракратыі [у 1860-я гады] заставаліся іншыя паняцьці — „самагіцкае племя“, „жамойць“ або „жмудзіны“, „жамойцкі народ“, а мова — „жамоцкая“ або „самагіцкая“''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Хотя собственно термин „литовцы“ употреблялся довольно часто, более привычными для российской бюрократии оставались другие понятия — „самогитское племя“, „жмудь“ или „жмудины“, „жмудский народ“, а язык — „жмудский“ или „самогитский“»|скарочана}}}}<ref name="Stalunas-2005">Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254.</ref>. {{Падвойная выява|справа|Kalbrieda lezuwe Zemaytyszka (1835).jpg|107|Slownik Polsko-Zmudzki (1835).jpg|107|«Граматыка жамойцкай мовы» ({{мова-lt|Kalbrieda lezuwe Zemaytyszka|скарочана}}) і «Польска-жамойцкі слоўнік» ({{мова-pl|Slownik Polsko-Zmudzki|скарочана}}), напісаныя ў [[Крэтынга|Крэтынзе]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сымон Грос|Сымонам Гросам|lt|Simonas Grosas}}, 1835 г.}} У 1862 годзе ў прадстаўленьні Аляксандра Шырынскага-Шыхматава да кіраўніка Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Аляксандар Галаўнін|Аляксандра Галаўніна|ru|Головнин, Александр Васильевич}} адзначалася, што адной з мэтаў адкрыцьця школаў на Жамойці (пад якой найперш разумелася этнічна [[летувісы|летувіская]] Ковенская губэрня) мусіць быць умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці зь бесьперапынным пераконваньнем тамтэйшых сялянаў, што яны жамойты і літоўцы ([[ліцьвіны]]) і што ўлады Расейскай імпэрыі жадаюць не [[Русіфікацыя|абмаскаліць]] іх, а наблізіць іхныя інтарэсы да інтарэсаў Расеі: {{Цытата|На Жамойці — умацаваньне жамойцкай нацыянальнасьці, зусім не варожай Расеі і ўраду ў ніжэйшых пластах насельніцтва, і бесьперапыннае ўнушэньне сялянам, што яны не палякі, а жамойты і літоўцы, і што Расея не жадае зусім абмаскаліць іх, а хоча толькі зблізіць іх інтарэсы з інтарэсамі дзяржавы. {{арыгінал|ru|На Жмуди — укрепление жмудской национальности, вовсе не враждебной России и правительству в низших слоях населения, и постоянное внушение крестьянам, что они не поляки, а жмудины и литовцы, и что Россия не желает вовсе обрусить их, а хочет только сблизить их интересы с интересами государства.}} |Корнилов И. П. Русское дело в Северо-Западном крае: Материалы для истории Виленского учебного округа преимущественно в Муравьевскую эпоху. — С.-Петербург, 1901. С. 22. }} [[Файл:Paysans des environs de Samogitie et des Gitans (1ère partie du XIXème siècle).jpg|значак|Жыхары Жамойці, 1841 г.]] У час здушэньня [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) расейскі начальнік «[[Паўночна-Заходні край|Паўночна-Заходняга краю]]» [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёў-вешальнік]] ужыў захады да падтрымкі і прапаганды жамойцкай (летувіскай) мовы: 1 лютага 1864 году ў сваім цыркуляры ён дазволіў «''незалежна ад расейскай мовы навучаньне мове жамойцкай як мясцовай гаворцы, а таксама і катэхізму на гэтай мове''»{{Заўвага|{{мова-ru|«независимо от русского языка обучение языку жмудскому как местному наречию, а также и катехизису на этом языке»|скарочана}}}}, а 5 лютага 1865 году выдаў загад «''прапанаваць біскупу Валанчэўскаму, пад асабістым яго назіраньнем неадкладна распарадзіцца складаньнем зборніка або перакладу на жамойцкую мову пропаведзяў Бялабрэскага і Філіпецкага''»{{Заўвага|{{мова-ru|«предложить епископу Волончевскому, под личным его наблюдением немедленно распорядиться составлением сборника или перевода на жмудский язык проповедей Бялобрежского и Филипецкого»|скарочана}}}}<ref name="Stalunas-2005">Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254.</ref>. Акруговы інспэктар Мікалай Новікаў, які займаўся ўладкаваньнем школаў у Ковенскай губэрні, 25 жніўня 1864 году пісаў папячыцелю Віленскай навучальнай акругі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Карнілаў|Івану Карнілаву|ru|Корнилов, Иван Петрович}}: «''Гэтая сумесь гаворкі дае надзею на магчымасьць стварыць на развалінах розных гаворак расейскую і жамойцкую мовы''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Эта смесь говора дает надежду на возможность создать на развалинах разных говоров русский и жмудский языки»|скарочана}}}}, а 11 верасьня таго ж году — «''Дазволю сабе ня першы раз паўтарыць, што сапраўдны стан літоўскай мовы ў Ковенскай губэрні дапускае магчымасьць і ўзнавіць яе з развалінаў, і на гэтых развалінах стварыць хоць-якую іншую мову''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Позволю себе не в первый раз повторить, что настоящее состояние литовского языка в Ковенской губернии допускает возможность и воссоздать его из развалин, и на этих развалинах создать какой угодно другой язык»|скарочана}}}}. 7 лютага 1869 году віленскі архіяпіскап {{Артыкул у іншым разьдзеле|Макары (Булгакаў)||ru|Макарий (Булгаков)}} пісаў да обэр-пракурора [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]) «''Адны мы, расейцы, мусім клапаціцца не пра тое, каб абмаскаліць літоўцаў, а пра тое, каб захаваць і распрацоўваць іх мову, даць ім граматыку і слоўнік іх мовы і праз тое спрыяць падтрыманьню іх нацыянальнасьці…''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Одни мы, русские, должны заботиться не о том, чтобы обрусить литовцев, а о том, чтобы сохранить и разрабатывать их язык, дать им грамматику и словарь их языка и чрез то содействовать поддержанию их национальности…»|скарочана}}}}<ref name="Stalunas-2005"/>. Адна зь імаверных прычынаў расейскай падтрымкі летувіскага нацыябудаваньня на аснове жамойцкага сялянства адзначалася ў 1896 годзе ў часопісе {{Артыкул у іншым разьдзеле|Живая старина||ru|Живая старина}}<ref>Живая старина. Т. 6, 1896. [https://books.google.by/books?id=btw_AQAAMAAJ&pg=PA34&dq=%D0%BF%D0%BE+%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8:+lenkmetis&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjflpPyhuv0AhV7g_0HHconBy4Q6AF6BAgDEAI#v=onepage&q=%D0%BF%D0%BE%20%D0%B6%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%3A%20lenkmetis&f=false С. 34—35].</ref>: {{Цытата|У ляскі 1830 год (па-жамойцку: lenkmetis), з усіх вобласьцяў Заходняга краю, адна Жамойць, паводле сьведчаньня гісторыка гэтага паўстаньня, Штэйна, выявіла свой асобы народны дух, тым, што на падгаворы зьбірацца ў аддзелы касінераў, адказала разгромам абшарніцкіх маёнткаў, так што спатрэбілася паслаць паўстанцкае войска ўжо супраць саміх жамойтаў. <…> Таксама і паўстаньне 1863 г. сапраўдны жамойт называе ня інакш, як «ляскім годам», а саміх паўстанцаў «войскам сьляпнёў» (bimbаlu váiskas). {{арыгінал|ru|В ляшский 1830 год (по жмудски: lenkmetis), изо всех областей Западнаго края, одна Жмудь, по свидетельству историка этого восстания, Штейна, проявила свой особый народный дух, тем, что на подговоры собираться в отряды косиньеров, ответила разгромом помещичьих имений, так что понадобилось послать повстанческое войско уже против самих Жмудинов. <...> Также и повстание 1863 г. настоящий жмудин называет не иначе, как «ляшским годом», а самих повстанцев «войском слепней» (bimbаlu váiskas). }} }} {{Падвойная выява|справа|Русская азбука с переводом слов и фраз на жмудский язык (1861).jpg|117|Жемойтско-литовский букварь. Изданный по распоряжению господина главного начальника Cеверо-западного края (1864).jpg|97|«Расейскі лемантар зь перакладам словаў і фразаў на жамойцкую мову» (1861 г.) і «Жамойцка-літоўскі буквар», выдадзены ў 1864 годзе на загад [[Міхаіл Мураўёў|Мураўёва-вешальніка]]}} У лічбе [[Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Маскоўскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]] за 1874 год зазначалася: «''У [[Прусія|Прусіі]] называюць жамойтамі ўсіх летувісаў, што жывуць у Расейскай імпэрыі, хоць, уласна кажучы, жамойты складаюць толькі іх частку''»{{Заўвага|{{мова-ru|«В Пруссии называют Жемайтами всех Литовцев, живущих в России, хотя, собственно говоря, Жемайты (Жмудь) составляют только часть их»|скарочана}}}}<ref>Отчет о состояниях и действиях Императорского Московского университета за 1874 год. — Москва, 1875. [https://books.google.by/books?id=zO81AAAAIAAJ&pg=RA2-PA14&dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj49u3-18DzAhU-Q_EDHYsCD-E4UBDoAXoECAkQAg#v=onepage&q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%D1%8A&f=false С. 14].</ref>. Падобным спосабам наяўную сытуацыю апісаў і францускі географ і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Элізэ Рэклю||en|Élisée Reclus}} ў 5-м томе сваёй працы «Зямля і людзі» (1881 год)<ref>Reclus E. The universal geography: earth and its inhabitants. Vol. 5. — London, 1881. P. 256.</ref>, якую неўзабаве выдалі па-расейску: «''…нават цяпер яшчэ ў Польшчы, як і ў Расеі, „ліцьвінамі“ звычайна называюць беларускіх славянаў былой палітычнай Літвы, тады як літоўцам ва ўласным сэнсе даюць назву „жамойтаў“ альбо „жмудзінаў“''»{{Заўвага|{{мова-ru|«…даже теперь еще в Польше, как и в России, „литвинами“ обыкновенно называют белорусских славян бывшей политической Литвы, тогда как литовцам в собственном смысле дают название „жмудов“ или „жмудинов“»|скарочана}}}}<ref>Реклю Э. Земля и люди. Т. 5, вып. 2. — СПб., 1883. [https://books.google.by/books?id=bVQNAQAAMAAJ&pg=PA124&dq=%D0%B4%D0%B0%D0%B6%D0%B5+%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C+%D0%B5%D1%89%D0%B5+%D0%B2+%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B5,+%D0%BA%D0%B0%D0%BA+%D0%B8+%D0%B2+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8,+%E2%80%9E%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwii1aCCzuv0AhURif0HHY0UDuEQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=%D0%B4%D0%B0%D0%B6%D0%B5%20%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8C%20%D0%B5%D1%89%D0%B5%20%D0%B2%20%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B5%2C%20%D0%BA%D0%B0%D0%BA%20%D0%B8%20%D0%B2%20%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8%2C%20%E2%80%9E%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. 124].</ref>. Неадпаведнасьць наяўных у шырокім ужытку традыцыйных гістарычных назваў і тэрміналёгіі, вызначанай афіцыйнай расейскай лінгвістычна-этнаграфічнай навукай, падкрэсьлівалася ў 218-м томе (1881 год) часопіса Міністэрства народнай асьветы Расейскай імпэрыі: «''Зрэшты, варта заўважыць, што назвы „Жмудзіны“ і „Літвіны“ (Літоўцы) у лінгвістычна-этнаграфічным сэнсе далёка не супадаюць зь іх гістарычным значэньнем і зь іх папулярным ужываньнем у цяперашні час. Шмат хто называе „Жмудзінамі“ ўсіх сапраўдных Літоўцаў, у супрацьлегласьць „Літвінаў“, гэта значыць людзям не літоўскага, але славянскага этнаграфічнага паходжаньня, якія жывуць у Літве, альбо ў супрацьлегласьць „літвінаў“ як наогул жыхарам гістарычнай Літвы без адрозьненьня іх паходжаньня. Пры такім поглядзе замест назвы „літоўская мова“ ўжываюць „жамойцкая мова“''»{{Заўвага|{{мова-ru|«Впрочем, следует заметить, что названия „Жмудины“ и „Литвины“ (Литовцы) в лингвистико-этнографическом смысле далеко не совпадают с их историческим значением и с их популярным употреблением в настоящее время. Многие называют „Жмудинами“ всех настоящих Литовцев, в противоположность „Литвинам“, то есть людям не литовского, но славянского этнографического происхождения, живущим в Литве, или же в противоположность „Литвинам“ как вообще жителям исторической Литвы без различия их происхождения. При таком взгляде вместо названия „литовский язык“ употребляют „язык жмудский“»|скарочана}}}}<ref>Журнал Министерства народного просвещения. Том 218 (1881). [https://books.google.by/books?id=-BkFAAAAYAAJ&pg=RA3-PA299&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B+%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj0r-DJicLzAhWdQvEDHUzGBMI4ChDoAXoECAMQAg#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%86%D1%8B%20%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%8E%D1%82%D1%8A&f=false С. 299].</ref>. А ў 1885 годзе ў расейскай прэсе асьвятлялася наведваньне летувіскіх вучэльняў Ковенскай губэрні (расейскай Жамойці) генэрал-губэрнатарам {{Артыкул у іншым разьдзеле|Іван Каханаў|Іванам Каханавам|ru|Каханов, Иван Семёнович}}, калі той заахвочваў мясцовае насельніцта да летувіскай (жамойцкай) мовы, у тым ліку загадаў хлопчыку чытаць малітву «Ойча наш» па-летувіску, сьцьвярджаючы, што той ёсьць ліцьвінам: «''ты — ліцьвін, дык навошта молісься па-польску, а не на сваёй мове?''» ({{мова-ru|«ты литвин, так зачем же молишься по-польски, а не на своем языке?»|скарочана}})<ref>Каблиц И. И. Интеллигенция и народ в общественной жизни России. — СПб., 1886. [https://books.google.by/books?id=VqkKAAAAIAAJ&pg=PP3&dq=%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8A+%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%8F+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8A&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi9vc7jjo70AhXARPEDHdjOC58Q6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A&f=false С. 224].</ref>. {{Падвойная выява|справа|Программа преподавания жмудского языка в Поневежской учительской семинарии (1893).jpg|107|Программа жмудско-литовского языка (1893).jpg|107|Праграмы выкладаньня летувіскай мовы ў [[Панявеж|Панявескай]] настаўніцкай сэмінарыі: {{мова-ru|«Программа преподавания жмудского языка»|скарочана}} (налева), {{мова-ru|«Программа жмудско-литовского языка»|скарочана}} (направа)}} Разам з тым, у 1882 годзе нямецкі лінгвіст [[Адальбэрт Бэцэнбэргер]], які лічыцца заснавальнікам балтыйскай філялёгіі, пакінуў сьведчаньне, што летувісы ў Расейскай імпэрыі называлі прускіх летувісаў жамойтамі, а іх мову — жамойцкай, тым часам самі прускія летувісы называлі жамойтамі ўсіх расейскіх летувісаў{{Заўвага|{{мова-de|«Der gemeine russische Litauer aber versteht unter Žemaiten alle diejenigen seiner landsleute, welche über seinen horizont hinaus nach westen wohnen. So erklärte zum biespiel ein Litauer, mit dem ich mich in [[Біржы|Birsen]] über seine muttersprache unterhielt, das preussische süd-Litauisch, das ich damals sprach, für žemaitisch. Umgekehrt nennen die preussischen Litauer alle jenseits der grenze wohnenden Litauer „Žemaiten“»|скарочана}}}}<ref>Bezzenberger A. Litauische Forschungen: Beiträge zur Kenntniss der Sprache und des Volkstumes der Litauer. — Göttingen, 1882. [https://books.google.by/books?id=PpMWAAAAYAAJ&pg=PA38&dq=Die+preussischen+Litauer+sch%C3%A4tzen+die+%C5%BDemaiten+gering+,+die+%C5%BEemaitische+sprache+gilt+ihnen+f%C3%BCr+unfein+und+in+folge+dessen+r%C3%BCmpfen+die+s%C3%BCdlicher&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjE3eKd-5z1AhXc7rsIHeFmAeUQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=Die%20preussischen%20Litauer%20sch%C3%A4tzen%20die%20%C5%BDemaiten%20gering%20%2C%20die%20%C5%BEemaitische%20sprache%20gilt%20ihnen%20f%C3%BCr%20unfein%20und%20in%20folge%20dessen%20r%C3%BCmpfen%20die%20s%C3%BCdlicher&f=false S. 38].</ref>. Сярод іншага, жамойцкі біскуп у Расейскай імпэрыі [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Мацей Валанчэўскі (Валанчус)]] (1801—1875) азначаў прускіх летувісаў як жамойтаў, якія «''гавораць па-жамойцку, маюць жамойцкія кнігі і вывучаюць жамойцкую мову''»{{Заўвага|{{мова-lt|«...daug yra žemaičių katalikų, kurie tačiau gyvena dailiai, šneka žemaitiškai, turi knygų, mokos rašto žemaitiško»|скарочана}}<ref>Valančius M. Maskoliams katalikus persekiojant. — Kaunas, 1929. P. 76—77.</ref>}}<ref>Pocytė S. Mažosios ir Didžiosios Lietuvos integracijos problema XIX a. — XX a. pradžioje // Sociologija. Mintis ir veiksmas. Nr. 1—2, 2001. P. 78—79.</ref>. А ў 1900 годзе на старонках прускага летувіскага часопісу {{Артыкул у іншым разьдзеле|Saulėteka||lt|Saulėteka}} зазначалася, што прускія летувісы ня толькі называюць расейскіх летувісаў «жамойтамі», але і лічаць гэтых жамойтаў такім жа чужым народам, як расейцаў або палякаў{{Заўвага|{{мова-lt|«Kas pažįsta arčiaus prūsų pusės lietuvius, tas gerai mato, kad maskoliškoji Lietuva su savo gyventojais yra visai nepažįstama jiems šalis; jie jos ir nenori pažinti, nelaikydami tų, kaip jie vadina «Žemaičių», ne per savo viengenčius; jų akyse žemaitis, tai tiek, ką maskolius ar lenkas»|скарочана}}<ref>K-o šešėlis. Patėmyjimai iš šalies // Saulėteka. Nr. 7, 1900. P. 191.</ref>}}<ref>Pocytė S. Mažosios ir Didžiosios Lietuvos integracijos problema XIX a. — XX a. pradžioje // Sociologija. Mintis ir veiksmas. Nr. 1—2, 2001. P. 80.</ref>. {{Падвойная выява|справа|Žiamaytiszki (1879).jpg|108|Lietuwiszki (1879).jpg|106|Слоўнікі месяцаў з кніг, выдадзеных у 1879 годзе: апошняе азначэньне мовы ў такім слоўніку як жамойцкай (налева) і яе новае азначэньне ўжо як летувіскай (направа)}} Тым часам нават у канцы XIX ст. саманазва жамойць (жамойты) усё яшчэ пашыралася на большую частку этнічнай тэрыторыі летувісаў. У навуковым выданьні «Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею», выдадзеным у 1899 годзе, у прадмове зьмяшчаўся агляд аўтарам Ковенскай губэрні, якая займала тады тэрыторыю сучаснай [[Летува|Летувы]] на поўнач ад [[Коўна|Коўны]]: «''Ковенская губэрня ўся амаль заселеная карэннымі літоўцамі, якія край свой называюць [[Жамойць]], а сябе [[жмогусы|жмогусамі]]''» ({{мова-ru|«Ковенская губерния вся почти сплошь заселена коренными литовцами, которые страну свою называют Жмудь, а себя жмогусами»|скарочана}}<ref>Акты, издаваемые Виленскою археографическою коммиссиею // Акты Упитского гродского суда. — Вильна, 1899. [https://books.google.by/books?id=XeYDAAAAYAAJ&pg=PR29&dq=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjx1Yv_n8jzAhWIhv0HHVNpC7sQ6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=%D0%96%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B8&f=false С. XXIX].</ref>). А ў 1893 годзе паведамлялася, што «''…Жамойць, або, як яна сама сябе называе, „сьвятая Жамойць“, засяляе шчыльнай масай мільёна ў два душ паўночную частку Віленскай губэрні і найбольшую частку Ковенскай і Сувалкаўскай''» ({{мова-ru|«...Жмудь, или, как она сама себя называет, «святая Жмудь», населяет плотной массой миллиона в два душ северную часть Виленской губернии и наибольшую часть Ковенской и Сувалкской»|скарочана}})<ref>Русское обозрение. Т. 4, 1893. [https://books.google.by/books?id=eeA6AQAAMAAJ&pg=PA414&dq=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82,+%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F+%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C,&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjOovDw0ev0AhWk_7sIHSTgDBwQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%B5%D1%82%2C%20%E2%80%9E%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F%20%D0%96%D0%BC%D1%83%D0%B4%D1%8C%E2%80%9C%2C&f=false С. 414].</ref>. Перапіс 1897 году засьведчыў дамінаваньне менавіта жамойцкай (а не летувіскай) самаідэнтыфікацыі сярод найменш уразьлівай да [[Летувізацыя|расейскай прапаганды]] (за іншыя малаадукаваныя [[Стан (сацыяльная група)|станы]]) [[Балтыйскія мовы|балтамоўнай]] «патомнай шляхты»{{Заўвага|У гэты стан трапілі толькі прызнаныя ўладамі Расейскай імпэрыі {{мова-ru|«потомственные дворяне»|скарочана}} — звычайна найбольш заможная частка шляхты колішняга ВКЛ}} колішняга Вялікага Княства Літоўскага: калі жамойцкую мову як [[Родная мова|родную]] вызначыла 28&nbsp;895 чалавек (9,38% ад усёй «патомнай шляхты» колішняга ВКЛ), то летувіскую — толькі 10&nbsp;302 чалавекі (3,34%){{Заўвага|Тым часам сярод сялянаў, наадварот, расейскі перапіс сьцьвярджаў дамінаваньне летувіскай самаідэнтыфікацыі: 1&nbsp;121&nbsp;735 чалавек (13,99% ад усяго насельніцтва колішняга ВКЛ) з роднай летувіскай мовай супраць 385&nbsp;269 чалавек (4,81%) з роднай жамойцкай мовай}}<ref>[https://docs.google.com/spreadsheets/d/1Jb-GJzQh0f34gr3srHC35HUNWCyHvk7nNYn24Ki6U_w/edit?fbclid=IwAR2CZ4MnUVUJfnNOTzXW-MTb4IhCI2nC6Jru2-nftVh4q9pTAcwvPtHLf14&pli=1#gid=937724962 Табліца з вынікамі перапісу 1897 году для колішняга Вялікага Княства Літоўскага]</ref><ref>Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года / Изд. Центр. Стат. комитетом М-ва вн. дел; Под ред. Н. А. Тройницкого. — [СПб.], 1897—1905.</ref>. Як прызнае летувіскі этноляг {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пятрас Кальнюс||lt|Petras Kalnius}}, у афіцыйных дакумэнтах Расейскай імпэрыі азначэньне жамойцкай мовы ў якасьці «літоўскай» ({{мова-ru|«литовский язык»|скарочана}}) — як і само паняцьце «літоўскі народ» ({{мова-ru|«литовский народ»|скарочана}}) датычна летувісаў Віленскай і Ковенскай губэрняў — пачало дамінаваць толькі ў 1890—1900-я гады<ref>Kalnius P. Žemaičių etniškumo sampratos XIX a. šaltiniuose. 2. Nuo žemaičių kultūrinio sąjūdžio iki XIX a. pab // Liaudies kultūra. 2 (131), 2010. P. 22.</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Liet-etno-regionai.png|міні|{{Легенда|#eafeea|Зацьверджаная на афіцыйным узроўні тэрыторыя летувіскага этнаграфічнага рэгіёну «Жамойць»}}]] З утварэньнем у 1918 годзе дзяржавы пад назвай [[Летува]], унутры яе пачаліся працэсы нацыянальнай уніфікацыі [[Летувісы|летувісаў]], якія ўзмацніліся па [[Вайсковы пераварот у Летуве (1926)|вайсковым перавароце]] (сьнежань 1926 году), калі у краіне ўсталяваўся аўтарытарны рэжым на чале з прэзыдэнтам [[Антанас Сьмятона|Антанасам Смятонам]]. Разам з тым, у першай палове XX ст. утварылася асобная ад летувіскай жамойцкая пісьменнасьць на лацінскай аснове. Паводле летувіскіх мовазнаўцаў, сучасная жамойцкая мова адрозьніваецца ад гістарычнай жамойцкай мовы і склалася галоўным парадкам на аснове гаворак [[Куршы (народ)|куршаў]]<ref name="Zinkiavicius-2006-129">Зинкявичюс, З. Откуда родом литовцы. — Вильнюс, 2006. С. 129.</ref>. У XX ст. афіцыйная летувіская навука вызначыла тагачасных жамойтаў як складовую этнаграфічную групу летувісаў, адрозную ад гістарычных жамойтаў<ref>Kalnis P. Žemaičiai XXa. — XXIa. pradžia. — Vilnius, 2012. P. 412.</ref>, якія разглядаюцца як асобнае летувіскае племя альбо як частка ўсходніх летувісаў<ref>Гудавичюс Э. История Литвы. Т. 1. — Москва, 2005. С. 23—24.</ref>. == Мова == {{Асноўны артыкул|Жамойцкая мова}} Афіцыйная летувіская навука лічыць сучасную жамойцкую мову дыялектам летувіскай мовы, адрозным ад гістарычнай жамойцкай мовы{{Заўвага|Як піша [[Зігмас Зінкявічус]]: «''Тэрмін жамойты ў мінулым ня мае ніякага дачыненьня да цяперашняга дыялекту. <…> У XVII ст. пісьмовая мова, якая разьвілася на аснове мясцовага аўктайцкага дыялетку, называлася жамойцкай мовай. Сучасны жамойцкі дыялект пачаў называцца жамойцкім толькі па зьнікненьні старых адміністрацыйных адзінак… Носьбіты дыялекту… успадкавалі назву жамойты. Асноўнай прычынай узьнікненьня памянёнага дыялекту быў уплыў субтрату роднаснай куршаўскай мовы''»<ref>Zinkevičius Z. Žemaičių tarmės kilmės klausimu // Lietuvių etnogenezės. 1981. P. 17—18.</ref>}}. Паводле тэорыі летувіскага мовазнаўцы [[Зігмас Зінкявічус|Зігмаса Зінкявічуса]]{{Заўвага|У 1993 годзе [[Зігмас Зінкявічус]] заклікаў замяніць навуковы тэрмін [[старабеларуская мова]] «больш карэктным» — «канцылярская славянская мова Літоўскай дзяржавы»<ref>[[Мікалай Нікалаеў|Нікалаеў М.]] [https://xn--d1ag.xn--e1a4c/pub/arche/html/2003-5/nika503.html Вільня і Літва ў расейскім друку] // [[ARCHE Пачатак]]. № 5 (28), 2003.</ref>}}, гістарычна (у кнігах XVII ст.) існавала тры варыянты пісьмовай летувіскай мовы — заходні (мова летувісаў у [[Прусія|Прусіі]] — «[[Малая Летува|Малой Летуве]]»), заснаваны на заходнежамойцкім дыялекце<ref name="Dziarnovic-2012">[[Алег Дзярновіч|Дзярновіч А.]] [https://web.archive.org/web/20220921214302/http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52c/%D0%9F%D0%BE%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B%3A_%27%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0%27_%D1%96_%27%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C%27_%D1%83_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96.html Пошукі Айчыны: «Літва» і «Русь» у сучаснай беларускай гістарыяграфіі] // Палітычная сфера. № 18—19 (1—2), 2012. С. 30—53.</ref>, блізкі да яго сярэдні, заснаваны на гаворках ваколіцаў [[Кейданы|Кейданаў]] (выкарыстоўваўся ў Жамойцкіх [[Жамойцкае староства|старостве]] і [[Жамойцкае біскупства|біскупстве]] Вялікага Княства Літоўскага і называўся жамойцкай мовай{{Заўвага|Факт называньня ў Вялікім Княстве Літоўскім мовы летувісаў (у тым ліку прускіх жамойтаў у «[[Малая Летува|Малой Летуве]]») ''жамойцкай'' яшчэ ў 1821 годзе засьведчыў нямецкі лінгвіст {{Артыкул у іншым разьдзеле|Ёган Фатэр||en|Johann Severin Vater}} у сваёй працы «Die Sprache der alten Preussen»: "''У мясцовасьцях, дзе жылі надровы і скалвы ["Малая Летува"]… да гэтага часу захавалася літоўская мова; там ёсьць друкаваныя біблія, граматыкі, слоўнікі, і менавіта яна вядомая ў пэўнай ступені выняткова пад імем літоўскай, у той час як у колішнім Вялікім Княстве Літоўскім мае назву жамойцкай''" ({{мова-de|«In den Gegenden, wo ehemals die Nadrauer und Schalauer wohnten, d. i. von Memel, Tilse, Ragnit, Insterburg bis Gumbinnen, hat sich noch bis auf den heutigen Tag der Gebrauch der Litthauischen Sprache erhalten; die Bibel, Sprachlehren, Wörterbücher sind in derselben gedruckt, und sie ist es, welche gewissermassen ausschliesslich unter dem Namen der Litthauischen bekannt ist, während die des ehemals Grossherzogl. Litthauens den Namen der Schamaitischen führt»|скарочана}})<ref>Vater J. S. Die Sprache der alten Preussen. — Braunschweig, 1821. [https://books.google.by/books?id=bpJJAAAAcAAJ&pg=PR12&dq=den+Namen+der+Schamaitischen&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwiSldqi1ej0AhVvgf0HHchpCSEQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=den%20Namen%20der%20Schamaitischen&f=false S. XII].</ref>. Пагатоў, у 1781 годзе гэта таксама засьведчыў нямецкі філёляг і гісторык {{Артыкул у іншым разьдзеле|Абрагам Пэнцэль||de|Abraham Jakob Penzel}}: "''…шмат ["літоўскіх" кніг, якія аўтар прывёз у мясцовую бібліятэку з [[Кёнігзбэрг]]у] дадалося зь Вільні <…> дзе яна ["літоўская мова" — паводле прускіх кніг] называецца жамойцкай, бо гэтай мовай гавораць не ўва ўсім Вялікім Княстве Літоўскім, а толькі ў яго правінцыі, якая завецца Жамойцю''" ({{мова-de|«Ich habe viel Litauisches, Lettisches, und Estonisches aus Königsberg mitgebracht; die zwey letztern Fächer nicht, aber das erstere sehr stark aus Wilna vermehrt, welches um desto merkwurdiger ist, weil das Litauische, welches man hier spricht, (man nennt es Samogitisch, weil diese Sprache nicht im ganzen Großherzogthum Litauen, sondern nur in der Provinz, die den Nahmen Schamaiten, Samogitia, führt, gesprochen wird,) merklich vom preußischen Dialekt abweicht, und theils mit rußischen, theils lettischen Worten durchspickt ist»|скарочана}})<ref>Journal zur Kunstgeschichte und zur allgemeinen Litteratur. 10. Theil, 1781. [https://books.google.by/books?id=mslbAAAAcAAJ&pg=PA236&dq=man+nennt+es+Samogitisch&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi3ytrc5uj0AhUBh_0HHQKID4MQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q=man%20nennt%20es%20Samogitisch&f=false S. 236].</ref>}}) і ўсходні — уласна «летувіская мова». Адпаведна, першыя летувіскія кнігі, выдадзеныя [[Мікалай Даўкша|Мікалаем Даўкшам]], былі на сярэднім варыянце летувіскай мовы — жамойцкай мове, аднак ужо ў пачатку XVIII ст. (1705 год) усходні варыянт пісьмовай летувіскай мовы (уласна «летувіская мова»), што, паводле Зінкявічуса, грунтаваўся на прывіленскіх дыялектах, цалкам зьнік<ref name="Kascian-2009">[[Кірыл Касьцян|Касьцян К.]], Васілевіч Г. [https://web.archive.org/web/20091221104014/http://arche.by/by/20/20/1239/ Спадчына ВКЛ вачыма беларускіх і летувіскіх гісторыкаў: поле для роўных магчымасьцяў?] // [[ARCHE Пачатак]]. № 11—12 (86—87), 2009. С. 292—303.</ref>. Паводле азначанай тэорыі, сучасная летувіская мова ўтварылася ў канцы XIX ст. на базе гістарычнай жамойцкай мовы<ref name="Sviazynski209"/>, а сучасная жамойцкая мова — склалася галоўным парадкам на аснове гаворак [[Куршы (народ)|куршаў]]<ref name="Zinkiavicius-2006-129"/>. == Традыцыйная культура == === Жытло === [[Файл:Zemaiciu kletis, 2007-04-21.jpg|значак|Жамойцкая сялянская [[клець]]]] Жамойцкая ''хата'' (троба) — нізкая пабудова, абабітая вэртыкальнымі дошкамі, з саламяным паўвальмовым дахам; у абедзьвюх падоўжных сьценах знаходзяцца ўваходы ў сенцы (што ўзыходзяць да старадаўняга летувіскага жытла — нумасу) з [[агмень|агменем]] з [[комін|камінам]] (камінас), якія апальваюць жылыя пакоі, што прымыкаюць абапал да сенцаў. === Сакральнае мастацтва === [[Файл:Memorejo en Žibininkai.jpg|значак|Мемарыяльная драўляная скульптура каля [[Крэтынга|Крэтынгі]]]] Жамойцкія могілкі адрозьніваюцца разьбянымі драўлянымі надмагільлямі з скульптурамі сьвятых. === Адзежа === Комплекс традыцыйнай ''адзежы'' захоўваўся да другой паловы XIX ст. У ''жаночай'' адзежы пераважае агульналетувіскі тып туніка вобразнай кашулі з наплечнікамі з чырвоным браным узорам, але ў Клайпедзкім раёне і ніжнім [[Нёман]]ам сустракаліся кашулі з простымі палікамі, прышытымі па аснове тканіны, і расьлінны арнамэнт, вышыты роўнядзьдзю; да канца XIX ст. пашыраліся гафт крыжом і ангельскай роўнядзьдзю, арнамэнтацыя карункамі і зубчастай тасьмой, браная тэхніка арнамэнту захавалася толькі на ўсходзе Жамойці. Жамойцкая [[спадніца]] (sijonas, sejonas) — ваўняная (больш на ўсходзе) або напаўваўняная (больш на захадзе) у зморшчыну, радзей у зборку, падоўжна-паласатая (больш на захадзе) або клецістая (больш на ўсходзе) (пераважае, асабліва на поўначы, чырвоны колер). Фартух — бавоўна-папяровы з аднаго палотнішча, з частымі падоўжнымі чырвонымі (больш на поўначы і ўсходзе) або шматколернымі (больш на поўдні і захадзе) арнамэнтальнымі палосамі. Характэрныя кароткая камізэлька і кофта з зборкамі або зморшчынамі пад грудзьмі, клецістае, у асноўным чорна-чырвонае (да сярэдзіны XIX ст. існавала больш старажытнае даўгаватае папярочна-паласатае) наплечное покрыва (на поўначы — raištis, на поўдні — kryžokas, skepeta). Дзявоцкі галаўны ўбор — вянок у выглядзе абруча з прымацаванымі трыкутнікамі з рознакаляровых стужак (рангай); на захадзе і ў Панямоньні вакол косаў, выкладзеных вянком, павязвалі чорную аксамітную стужку. Жанчыны насілі каптур, сабраны на цемрадзі і патыліцы, па-над якім павязвалі хустку арнамэнтам (канцы перакрыжоўваліся пад патыліцай і завязваліся вузлом на ілбу). ''Мужчыны'' насілі шэры кафтан з адрэзанай сьпінкай, зморшчынамі, зборкамі або разрэзам ззаду, рознакаляровыя штаны і камізэльку, лямцавы капялюш з стужкамі і паўлінавымі пёрамі, белую шыйную хустку. Характэрныя драўляны абутак (клумпэс), вязаныя панчохі з узорам пасярэдзіне галёнкі. === Музыка === [[Файл:LT-2017-1,50euro-Žemaitukas-b.png|значак|Жамайтукасы на памятнай манэце [[Летува|Летувы]]]] Музычны ''[[фальклёр]]'' — старадаўнія аднагалосныя і пазьнейшыя 2-3-галосныя песьні гамафоннага склада, інструмэнтальная музыка. У склад г. зв. сельскіх капэл уваходзяць 2—3 скрыпкі, струнны [[бас]], [[гармоніка]]. === Гаспадарка === Уласьцівасью традыцыйнай гаспадаркі Жамойці ёсьць разьвіцьцё таварнага [[лён|льнаводзтва]] і жывёлагадоўлі. Тут з даўніх часоў (паводле пісьмовых зьвестак — з XVI ст.) гадуюць коней ''«жамайтукасаў»'' ({{мова-lt|Žemaitukai|скарочана}}) — маларослую жамойцкую пароду, якую клясыфікуюць як [[поні]] праз адносна невысокі рост (паміж 131 і 141 сантымэтраў у карку)<ref>Macijauskienė V. Žemaitukų veislės arklių kompleksinio vertinimo tobulinimas // Gyvulininkystė: Mokslo darba. Nr. 48, 2006. P. 16.</ref>. Летувіскія аўтары сьцьвярджаюць, што жамайтукасы з даўніх часоў былі баявымі коньмі, на якіх продкі летувісаў ваявалі з крыжакамі<ref>Kučinskienė J., Draudvilaitė K., Drogemuller C., Grigaliūnaitė, I. Mitochondrial DNA Diversity of Lithuanian Žemaitukai Horses // Animal Breeding in the Baltics. 2004. P. 174—178.</ref>. == Глядзіце таксама == * [[Жамойць]] * [[Жамойцкае біскупства]] * [[Жамойцкае староства]] * [[Жмогусы]] == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}} * {{Літаратура/БЭ|6}} * {{Літаратура/ЭВКЛ|1}} * Дайліда А. [http://spampavac.by/files/downloads/pvkl.pdf Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі] / Рэц. [[Сяргей Тарасаў|С. Тарасаў]]. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. * {{Літаратура/Літва-Беларусь: гістарычныя выведы}} * {{Літаратура/Літва і Жамойць. Розныя краіны і народы}} * {{Літаратура/Старажытныя ліцьвіны|1}} * {{Літаратура/ЭГБ|3}} * Buchowski K. [http://pbc.biaman.pl/Content/2045/litwomani_i_polonizatorzy.pdf Litwomani i polonizatorzy : mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku]. — Białystok: Biblioteka Uniwersytecka im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku, 2006. — 430 s. * Dowojna-Sylwestrowicz M. Żmudź // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|14}} [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/795 S. 795]—1807. * {{Літаратура/ЭСБЭ|Самогиты|аўтар = Вольтер Э. |том = XXVIIIa|старонкі = 205—206}} * История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс: Eugrimas, 2013. — 318 с. {{ISBN|978-609-437-207-0}}. * История Литовской ССР / А. Таутавичюс, Ю. Юргинис, М. Ючас и др.; Ред. колл. Б. Вайткявичюс (отв. ред.) [и др.]. — Вильнюс: Мокслас, 1978. — 676 с. * {{Літаратура/ЭСБЭ|Жмудь|аўтар = Рудаков В. |том = XII|старонкі = 27}} * Соколов Н. И. Святая Жмудь // Вестник Западной России. Т. 2, 1865. С. 222—253. * Соколов Н. И. Святая Жмудь // Вестник Западной России. Т. 3, 1865. С. 1—21. * Сталюнас Д. Идентификация, язык и алфавит литовцев в российской национальной политике 1860-х годов // Ab imperio. № 2, 2005. С. 225—254. {{Балтыйскія плямёны}} [[Катэгорыя:Усходнія балты]] [[Катэгорыя:Народы Летувы]] [[Катэгорыя:Жамойць]] g4ho03ufe7vg0eztvhmrzvuw6g8lcp8 0 54443 2622949 2313856 2025-07-02T08:08:16Z Ліцьвін 847 стыль 2622949 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Сакольшчына}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Сакольшчына |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Сакольшчыны |Трансьлітараваная назва = Sakoĺščyna |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 10 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 29 |Шырата сэкундаў = 34 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 7 |Даўгата сэкундаў = 8 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Сако́льшчына'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Сакольшчына ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 27 чалавек * 2010 год — 10 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] lk2s1vn0fxmxecb2wew28ru96yvql0u 0 56308 2622890 2016242 2025-07-01T17:50:02Z Prasalovich 2394 /* Гісторыя */ 2622890 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Татаркавічы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Татаркавічаў |Трансьлітараваная назва = Tatarkavičy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = XVI стагодзьдзе |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]] |Раён = [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкі]] |Сельсавет = [[Ясенскі сельсавет|Ясенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 19 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 213741 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 17 |Шырата сэкундаў = 20 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 57 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Тата́ркавічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласьць}} С. 69</ref> — [[вёска]] ў [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкім раёне]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]. Татаркавічы ўваходзяць у склад [[Ясенскі сельсавет|Ясенскага сельсавету]]. Разьмешчаная за 29 км на ўсход ад Асіпавічаў, 8 км ад чыг. ст. Ясень на лініі Асіпавічы — Бабруйск, 118 км ад Магілёва. == Гісторыя == Па пісьмовых крыніцах вядома ад XVI стагодзьдзя. Згадваецца ў 1560 годзе як вёска, што належала [[Осьцікі|Восьцікам]], у абмежаваньні сёлаў [[Сьвіслацкае княства|Сьвіслацкай воласьці]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref>. У 1651 сяло Татаркаўшчына ў складзе прыватнафэўдальнага ўладаньня Сьвіслач. Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе ўключаная ў склад Расейскай імпэрыі. Меліся карчма, вадзяны млын. У 1897 годзе ўзгадваецца драўляная Пакроўская царква. У 1913 годзе мелася народная вучэльня. У 1931 годзе мелася кузьня. Цяпер маюцца крама, клюб<ref>Леніна // {{Літаратура/ГВБ|5-1к}} С. 113</ref>. == Насельніцтва == * 2010 год — 19 жыхароў * 2007 год — 22 жыхары, 20 двароў * 1999 год — 40 жыхароў == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Ясенскі сельсавет}} {{Асіпавіцкі раён}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Асіпавіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Ясенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] 0hybyb5vnjrxf03agm2482pov2u8bx7 2622917 2622890 2025-07-01T19:05:53Z Prasalovich 2394 /* Гісторыя */ 2622917 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Татаркавічы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Татаркавічаў |Трансьлітараваная назва = Tatarkavičy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = XVI стагодзьдзе |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]] |Раён = [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкі]] |Сельсавет = [[Ясенскі сельсавет|Ясенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 19 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 213741 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 17 |Шырата сэкундаў = 20 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 57 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Тата́ркавічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласьць}} С. 69</ref> — [[вёска]] ў [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкім раёне]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]. Татаркавічы ўваходзяць у склад [[Ясенскі сельсавет|Ясенскага сельсавету]]. Разьмешчаная за 29 км на ўсход ад Асіпавічаў, 8 км ад чыг. ст. Ясень на лініі Асіпавічы — Бабруйск, 118 км ад Магілёва. == Гісторыя == Згадваецца ў 1560 годзе як вёска, што належала [[Осьцікі|Восьцікам]], у абмежаваньні сёлаў [[Сьвіслацкае княства|Сьвіслацкай воласьці]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref>. У 1651 сяло Татаркаўшчына ў складзе прыватнафэўдальнага ўладаньня Сьвіслач. Пасьля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе ўключаная ў склад Расейскай імпэрыі. Меліся карчма, вадзяны млын. У 1897 годзе ўзгадваецца драўляная Пакроўская царква. У 1913 годзе мелася народная вучэльня. У 1931 годзе мелася кузьня. Цяпер маюцца крама, клюб<ref>Леніна // {{Літаратура/ГВБ|5-1к}} С. 113</ref>. == Насельніцтва == * 2010 год — 19 жыхароў * 2007 год — 22 жыхары, 20 двароў * 1999 год — 40 жыхароў == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Ясенскі сельсавет}} {{Асіпавіцкі раён}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Асіпавіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Ясенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] m47fujpl4mryoyiaacyxqp85ykvr8o3 0 56813 2622778 2622635 2025-07-01T14:04:26Z Ліцьвін 847 стыль 2622778 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Гарадзец}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гарадзец |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Гарадцу |Трансьлітараваная назва = Haradziec |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Лагойскі раён|Лагойскі]] |Сельсавет = [[Акалоўскі сельсавет|Акалоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 13 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223119 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 54 |Шырата хвілінаў = 28 |Шырата сэкундаў = 2.8 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 0 |Даўгата сэкундаў = 26.2 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гарадзе́ц'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 240</ref> — [[вёска]] ў [[Лагойскі раён|Лагойскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Гарадзец уваходзіць у склад [[Акалоўскі сельсавет|Акалоўскага сельсавету]]. == Гісторыя == Згадваецца ў 1705 годзе як вёска ў складзе маёнтку [[Плешчаніцы]] ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 4, с. 757</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 23 чалавекі * 2010 год — 13 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Акалоўскі сельсавет}} {{Лагойскі раён}} [[Катэгорыя:Акалоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Лагойскага раёну]] bdooluun1cms24omo9p1f4n4weueupu 0 58255 2622931 2535257 2025-07-01T22:12:06Z Rotondus 11902 пунктуацыя, [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622931 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Кастусь Каліноўскі (неадназначнасьць)}} У [[гістарыяграфія|гістарыяграфіі]] [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньню 1863—1864 гадоў]] і асобе ягонага кіраўніка на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|літоўскіх (беларускіх)]] землях [[Кастусь Каліноўскі|Вінцэнту Канстанціну (Кастусю) Каліноўскаму]] прысьвячаецца шматлікая і ў той жа час даволі супярэчлівая літаратура. Важная крыніца з гэтай праблемы — працы ўдзельнікаў і сучасьнікаў паўстаньня, апублікаваныя ў апошняй трэці ХІХ — пачатку ХХ стагодзьдзяў. У беларускай гістарыяграфіі гэтая праблема ў розныя часы грунтоўна разглядалася [[Усевалад Ігнатоўскі|Ўсеваладам Ігнатоўскім]], [[Анатоль Сьмірноў|Анатолем Сьмірновым]], [[Міхась Біч|Міхасём Бічам]], [[Генадзь Кісялёў|Генадзем Кісялёвым]], [[Алесь Смалянчук|Алесем Смаленчуком]] і іншымі дасьледнікамі. Вынікам чаго стала вылучэньне наступных гістарычных фактаў, якія сьведчаць пра безумоўны [[Беларусы|беларускі нацыянальны]] выбар Кастуся Каліноўскага<ref>[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/31162393.html Каліноўскі быў беларусам. Даказаць адваротнае немагчыма], [[Радыё Свабода]], 22 сакавіка 2021 г.</ref>: * Паўстанцкі пароль «Каго любіш — Люблю Беларусь — То ўзаемна», якім карысталася найперш блізкае кола Каліноўскага, у тым ліку сям’я Ямантаў, зь якой паходзіла яго каханая дзяўчына, нарачоная [[Марыя Ямант]], і яго асабісты сакратар Язэп Ямант. * Выданьне газэты «[[Мужыцкая праўда]]», праклямацыяў і ўлётак на [[Беларуская мова|беларускай мове]] перад і ў час паўстаньня. * Утварэньне 1 лістапада 1863 году [[Часовы правінцыйны ўрад Літвы і Беларусі|Часовага правінцыйнага ўраду Літвы і Беларусі]], распушчанага палякамі з прычыны сэпаратызму і патрабаваньня роўнасьці ў дачыненьнях паміж [[Вільня]]й і [[Варшава]]й з боку кіраўніка гэтага ўраду — Кастуся Каліноўскага. Некаторыя дасьледнікі мяркуюць, што Кастусь Каліноўскі, які лічыў, што народы колішняга [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] мусяць самі разьвязаць пытаньне пра сваю незалежнасьць, такім чынам выказваў ідэю стварыць цалкам незалежнае ад Польшчы і Расеі Вялікае Княства Літоўскае<ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 333.</ref>. * Вяртаньне беларускай мовы ва ўрадавае справаводзтва, а менавіта факт выданьня Каліноўскім дзяржаўных дакумэнтаў (загадаў) на беларускай мове ў часы, калі ён займаў пасаду Ўрадавага камісара Гарадзенскага ваяводзтва ў сакавіку 1863 году і кіраўніка паўстанцкага ўраду ў Вільні ў чэрвені 1863 году. * Прызнаньне гістарычнай суб’ектнасьці беларусаў Нацыянальным урадам у Варшаве 3 траўня 1863 году ў форме прыняцьця адозвы «Да братоў-беларусаў», што адбылося ў выніку палітычнай дзейнасьці Кастуся Каліноўскага. * Нацыянальны маніфэст і запавет будучым пакаленьням аўтарства Кастуся Каліноўскага, выкладзены ў «Мужыцкай праўдзе» і «[[Лісты з-пад шыбеніцы|Лістах з-пад шыбеніцы]]», дзе Каліноўскі цалкам атаясамлівае сябе зь беларускім народам, фактычна, называе сябе беларусам і сьцьвярджае суб’ектнасьць беларускага народу. * Перадсьмяротны верш Кастуся Каліноўскага на беларускай мове да каханай дзяўчыны і да свайго народу. == За часамі палітыкі [[беларусізацыя|беларусізацыі]] (1920-я гады) == Станаўленьне беларускай гістарыяграфіі датычна паўстаньня Кастуся Каліноўскага адбылося ў 1920-я гады. У папулярнай літаратуры таго часу (у прыватнасьці, у [[Вацлаў Ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]]<ref name="VV">{{Артыкул|аўтар=[[Андрэй Вашкевіч]].|загаловак=Як Гронскі расправіўся над Каліноўскім|спасылка=http://www.arche.by/by/page/reviews/navuka-ahliady/89|выданьне=[[ARCHE Пачатак]]|тып=[[часопіс]]|год=2008|нумар=7-8 (70-71)|старонкі=51-72|issn=1392-9682}}</ref>) Каліноўскі характарызуецца як нацыянальны герой, першы беларускі рэвалюцыянэр і кіраўнік сялянскага антыабшарніцкага паўстаньня. Першы сур’ёзны навуковы аналіз падзеяў паўстаньня і поглядаў Кастуся Каліноўскага быў зроблены ў артыкулах і манаграфіі [[Усевалад Ігнатоўскі|Ўсевалада Ігнатоўскага]]. Ён ахарактарызаваў паўстаньне як буржуазна-дэмакратычнае, а Каліноўскага — як беларускага рэвалюцыянэр-дэмакрата, ідэоляга левых «чырвоных», які ў вызначаных пытаньнях мусіў ісьці на кампраміс з правым крылом «белых». У той жа час савецкі гісторык [[Самуіл Агурскі]] ў сваёй кнізе «Нарысы па гісторыі рэвалюцыйнага руху на Беларусі (1863—1917)» заяўляў, што паўстаньне 1863—1864 гадоў зладзілі польскія абшарнікі і каталіцкае духавенства і яно праходзіла пад польскімі шавіністычнымі лёзунгамі. Аўтар назваў Каліноўскага «мітычным героем» і «польскім шавіністам», што фактычна было паўтарэньнем тэзаў расейскіх манархістаў<ref name="MB" />. == За часамі [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|Сталінскага тэрору]] (1930—1940-я гады) == Па згортваньні палітыкі [[беларусізацыя|беларусізацыі]] Кастусь Каліноўскі ў афіцыйнай гістарыяграфіі [[БССР]] ацэньваўся як рэакцыйны дзяяч<ref name="MB" />, ранейшае ўзьвялічваньне асобы беларускага рэвалюцыянэра было ацэненае як «нацыяналістычная фальсыфікацыя беларускай гісторыі»<ref name="VV" />. У той жа час Каліноўскага пазытыўна ацэньвалі прадстаўнікі ўсіх заходнебеларускіх палітычных плыняў. Некалькі працаў прысьвяціў Кастусю Каліноўскаму адзін зь лідэраў беларускай хрысьціянскай дэмакратыі ксёндз [[Адам Станкевіч]]. Увогуле, беларускія хрысьціянскія дэмакраты ў 1933 годзе ўрачыста адзначылі юбілейныя даты, зьвязаныя з жыцьцём Каліноўскага<ref name="VV" />. Ва Ўсходняй Беларусі пра Каліноўскага ўспомнілі ўжо ў часы [[Нямецка-савецкая вайна|нямецка-савецкай вайны]]. Кастусь Каліноўскі, дзякуючы вершу [[Пятрусь Броўка|Петруся Броўкі]] 1943 году, робіцца зборным вобразам беларускага партызана-антыфашыста, народнага мсьціўцы. Асобная старонка ў вяртаньні імя Каліноўскага — дзейнасьць партызанскай брыгады, названай у гонар беларускага рэвалюцыянэра. Брыгада імя Кастуся Каліноўскага пад кіраўніцтвам ленінградзкага інжынэра камбрыга Вайцяхоўскага была адным з найактыўнейшых партызанскіх злучэньняў на Гарадзеншчыне і Беласточчыне ў другой палове 1943-га — 1944 годзе. == Паваенная гістарыяграфія і сучаснасьць == У паваенны пэрыяд значны ўнёсак у распрацоўваньне гісторыі паўстаньня і навуковай біяграфіі Кастуся Каліноўскага зрабілі беларускія гісторыкі [[Уладзімер Перцаў|Ўладзімер Перцаў]], [[Анатоль Сьмірноў]], [[Іван Лушчыцкі]], [[Генадзь Кісялёў]], [[Сусана Самбук]]. Яны зрабілі высновы пра варожасьць Кастуся Каліноўскага польскаму шляхоцкаму нацыянальна-вызваленчаму руху і непрызнаньні рэвалюцыянэрам кіроўнай ролі Варшаўскага камітэту і ягонай праграмы. Каліноўскага ахарактарызавалі як стваральніка вольнага беларускага друку і найвыдатнейшага прадстаўніка перадавой грамадзкай думкі Беларусі XIX стагодзьдзя. Разам з тым адпрэчвалася прызнаная ў першыя пасьляваенныя гады наяўнасьць у праграме Кастуся Каліноўскага лёзунгаў за дзяржаўную самастойнасьць [[Беларусь|Літвы (Беларусі)]], сьцьвярджалася, што Каліноўскаму яго прыпісалі «ідэолягі самадзяржаўя і польскія нацыяналісты». З увядзеньнем у навуковы ўжытак шматтомнага збору дакумэнтаў і матэрыялаў, прысьвечаных паўстаньню, адбылося істотнае ўдакладненьне зробленых раней высноваў. Так, гісторык Анатоль Сьмірноў прызнаў і станоўча ацаніў пастаноўку Кастуся Каліноўскім пытаньня пра ўтварэньне самастойнай [[Беларусь|Літоўскай рэспублікі]]. Аднак у 2-м томе «Гісторыі Беларускай ССР» ([[Менск]], 1972) пазыцыі беларускіх рэвалюцыйных дэмакратаў у нацыянальным пытаньні напярэдадні і ў час паўстаньня не згадваліся. Адначасна з гэтымі працэсамі, у публікацыях 1960-х гадоў сфармавалася іншае меркаваньне. Так, [[Міхаіл Міско]] заявіў, што Кастусь Каліноўскі разглядаў Беларусь як частку Польшчы і цалкам падзяляў праграму польскага паўстанцкага ўраду, якая прадугледжвала ўлучэньнем [[Беларусь|літоўскіх (беларускіх)]] земляў у склад Польскай дзяржавы і захаваньне абшарніцкага землеўладаньня. Пры гэтым Міхаіл Міско цалкам праігнараваў вядомыя факты, якія сьведчаць пра востры канфлікт Каліноўскага і [[Літоўскі правінцыйны камітэт|Віленскага паўстанцкага цэнтру]] ў цэлым з варшаўскім Цэнтральным нацыянальным камітэтам<ref name="MB"/>. === Канфлікт Кастуся Каліноўскага з Варшаўскім камітэтам === На цяперашнім гістарычным этапе агульнавызнаным ёсьць той факт, што гэты канфлікт зьявіўся вынікам неадпаведнасьці поглядаў Кастуся Каліноўскага і праграмы Варшаўскага цэнтральнага камітэту. У адрозьненьне ад праграмы Варшаўскага камітэту, Каліноўскі выступаў за самастойнасьць [[Беларусь|літоўскіх (беларускіх)]] земляў і рэвалюцыйна-дэмакратычныя шляхі разьвязаньня аграрнага пытаньня<ref name="MB" /><ref>{{Кніга|аўтар=[[Віктар Белазаровіч]].|частка=Погляды К. Каліноўскага і беларускіх народнікаў на мінулае беларускага народа|загаловак=Гістарыяграфія гісторыі Беларусі|арыгінал=|спасылка=http://elib.grsu.by/doc/opened/113151-187466.pdf|адказны=рэд. [[Іван Крэнь]], [[Аляксандар Нечухрын]]|выданьне=|месца=Горадня|выдавецтва=[[Гарадзенскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]|год=2006|том=|старонкі=172-174|старонак=345|сэрыя=|isbn=985-417-858-7|наклад=177}}</ref><ref>[http://kdkv.narod.ru/1864/Kalinovski.htm История Белоруссии: вопросы и ответы", — Мн.: «Беларусь», 1993. С. 55—58]</ref><ref name="MAB">{{Кніга|аўтар=|частка=[http://www.slounik.org/157552.html Каліноўскі Кастусь]|загаловак=Мысьліцелі і асьветнікі Беларусі|арыгінал=|спасылка=http://www.spadchyna.net/books/Mysliteli_i_asvetniki_Belarusi.doc|адказны=гал.рэд. [[Барыс Іванавіч Сачанка|Барыс Сачанка]], склад. [[Генадзь Маслыка]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1995|том=|старонкі=428-431|старонак=672|сэрыя=|isbn=985-11-0016-1|наклад=6000}}</ref>. Заснаваны на гістарычных дакумэнтах довад такога тлумачэньня канфлікту прывёў доктар гістарычных навук, прафэсар [[Міхась Біч]]. Гісторык паказвае на тое, што ў кнізе падначаленага [[Мураўёў-Вешальнік|Мураўёву-вешальніку]] расейскага генэрал-маёра В. Ратча, які мог карыстацца ўсімі дакумэнтамі сьледзтва, адзначаецца наступнае: <blockquote>Каліноўскі «настойліва праводзіў ідэю самастойнасьці [[Беларусь|Літвы]]», яго партыя «вырашыла канчаткова пазбавіцца ад варшаўскай апёкі». «Каліноўскі, — пісаў Ратч, — прымаў на сябе дыктатуру. Варшаўскі ўрад павінны быў <…> атрымаць паведамленьне, што Літва — самастойная дзяржава». Паводле Ратча, посьпех паўстаньня Каліноўскі ў вызначальнай ступені зьвязваў з актыўным удзелам у ім сялянскіх масаў, з стварэньнем сялянскай арганізацыі і ў зьвязку з гэтым выступаў за перадачу ўсёй зямлі сялянству. На шляхту ён не спадзяваўся і выказваўся за ліквідацыю «гэтай гнілой і разбэшчанай касты»</blockquote> Далей Міхась Біч пасьлядоўна прыводзіць аналягічныя меркаваньні пра Кастуся Каліноўскага сакратара Варшаўскага ўраду [[Юзэф Яноўскі|Юзэфа Яноўскага]] і лідэра літоўскіх (беларускіх) «белых» [[Якуб Гейштар|Якуба Гейштара]]: <blockquote>Каліноўскі «не жадаў мець ніякага дачыненьня да шляхты, а абапіраўся толькі на народ. Сувязь [[Беларусь|Літвы]] з Польшчай разумеў толькі як фэдэрацыйную — з поўнай незалежнасьцю Літвы. Не вызнаваў спаўна ўладу Цэнтральнага камітэту, не жадаў прымаць адтуль ніякіх загадаў або даручэньняў. Гэтая пазыцыя Каліноўскага, якую ня ўсё ў Камітэце ([[Літоўскі правінцыйны камітэт|ЛПК]] — Міхась Біч) цалкам падзялялі, была падставай для непаразуменьняў»</blockquote> <blockquote>«Гэта была натура запальчывая, але справядлівая, без аніякага ценю крывадушнасьці. Адданы душою і сэрцам народу, аднак прыхільнік крайніх рэвалюцыйных тэорыяў, які не спыняўся нават перад распачынаньнем грамадзянскай вайны і думаў, да таго ж пра самастойнасьць [[Беларусь|Літвы]]. Быў непараўнальным, узорным кансьпіратарам, душою Камітэту… Пры першым знаёмстве давёў мне, што ўдзел шляхты і абшарнікаў у паўстаньні ня толькі не патрэбны, але і шкодны. Народ сам заваюе сабе волю і запатрабуе ўласнасьць у абшарнікаў»</blockquote> Міхась Біч паказвае на тое, што крайняе абвастрэньне дачыненьняў паміж ЛПК і ЦНК у канцы 1862 году засьведчыў сябра ЦНК [[Оскар Авэйдэ]] ў сваіх паказаньнях сьледчай камісіі ў студзені 1865 году. У прыватнасьці, ён спаслаўся на факты выдаленьня з складу ЛПК варшаўскага камісара Нестара Дзюлерана, а потым і яго пераемніка, адзначыў цьвёрдасьць і рашучасьць, зь якой ЛПК патрабаваў раўнапраўя ва ўзаемадачыненьнях з Варшавай і перадачы ў падначаленьне Вільні [[Беластоцкае ваяводзтва|Беластоцкага ваяводзтва]]. Менавіта Авэйдэ на даручэньне ЦНК вёў перамовы пра статус з упаўнаважанымі ЛПК [[Эдмунд Вярыга|Эдмундам Вярыгам]], а потым — з [[Баляслаў Длускі|Баляславам Длускім]]. Першы зь іх пайшоў на прынцыповыя саступкі і пагадзіўся з статутам, паводле якой Вільні трапляла ў поўнае падначаленьне Варшаве. Толькі ў пытаньні пра тэрмін паўстаньня згода літоўскага прадстаўніка ў ЦНК была абавязковай. У іншым выпадку [[Беларусь|Літва]] не абавязвалася прыняць прызначаны ў Варшаве тэрмін. ЛПК адхіліў гэтую дамову і паслаў для перамоваў у Варшаву Б. Длускага. «Па нейкай сьляпой цьвёрдасьці і яго і камітэту віленскага ў гэтых неабгрунтаваных, на наш погляд, патрабаваньнях, — адзначаў Авэйдэ, — я, нягледзячы на ўсе мае высілкі, на ўсе магчымыя саступкі з боку Цэнтральнага камітэту, не пасьпеў прыйсьці да дамовы з Длускім на працягу цэлых двух або трох тыдняў. Гэтая акалічнасьць была сапраўднай вялікай шкодай для рэвалюцыі, таму што да самога моманту паўстаньня [дамовы] паміж Вільняй і Варшавай не адбылося»<ref name="MB"/>. Падобныя меркаваньні пра прычыны канфлікту пашыраныя ў польскай і летувіскай гістарыяграфіі. У прыватнасьці, іх прытрымліваліся В. Пшыбароўскі, А. Янулайціс, В. Кардовіч, К. Канкалеўскі, З. Кеневіч, рэдакцыя Польскага біяграфічнага слоўніка і іншыя гісторыкі<ref name="smal">{{Артыкул|аўтар=[[Алесь Смалянчук]].|загаловак=Кастусь Каліноўскі ў польскай гістарычнай традыцыі|спасылка=http://www.pawet.net/library/history/bel_history/smalianchuk/11/Кастусь_Каліноўскі_ў_польскай_гістарычнай_традыцыі.html|выданьне=[[Спадчына (часопіс)|Спадчына]]|тып=часопіс|год=1998|нумар=2|старонкі=84-105|issn=0236-1019}}</ref>. Аднак гісторык [[Аляксандар Гронскі]], ігнаруе гэтыя факты і прапануе сваё тлумачэньне канфлікту — падзел грашовых сфэраў уплыву і асабовыя амбіцыі Кастуся Каліноўскага<ref name="gr">Гронский А. Д. Кастусь Калиновский: конструирование героя // Беларуская думка. № 2. 2008. С. 82—87.</ref>. Як відаць з папярэдніх довадаў, гэтае меркаваньне ёсьць выняткова каньюктурным і ня мае нічога агульнага з гістарычнай праўдай. === Беларускі характар паўстаньня === У польскай, расейскай (у тым ліку савецкай) гістарыяграфіі паўстаньне 1863—1864 гадоў у Літве (Беларусі), Польшчы і [[Жамойць|Жамойці]] традыцыйна вызначаецца як польскае. Тым самым ігнаруюцца істотныя яго асаблівасьці ў літоўскім (беларускім) рэгіёне і ў першую чаргу факт, што напярэдадні і ў час паўстаньняў упершыню досыць выразна выявілася плынь беларускага нацыянальна-вызваленчага руху на чале з Кастусём Каліноўскім<ref name="MB" />. Зыходзячы з гэтага ў шэрагу публікацыяў беларускіх гісторыкаў яно ў дачыненьні да тэрыторыі Літвы (Беларусі) не завецца польскім<ref name="MB">{{Артыкул|аўтар=[[Міхась Біч]].|загаловак=Паўстаньне 1863-1864 гг. Кастусь Каліноўскі|спасылка=http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/almanach/06/06mem_bicz04.htm|выданьне=[[Гістарычны альманах]]|тып=часопіс|год=2002|том=[http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=2125-1.pdf 6]|нумар=|старонкі=[http://pdf.kamunikat.org/download.php?item=2125-5.pdf 23-38]|issn=}}</ref>. Гэты пастулят, аднак, адмаўляецца некаторымі расейскімі публіцыстамі, якія спасылаюцца на насьцярожанасьць беларускіх сялянаў у дачыненьні да паўстанцаў<ref name="utk">[http://www.praro.org/r8/9.HTML Уткевич В. А. Мы, белорусы — русские люди]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090105175337/http://www.filozof.org/pdf%20format/rus%2020.pdf Шиптенко С. А. Идея автокефальности и униатства: вчера и сегодня]</ref>. У сваю чаргу гісторык Міхась Біч паказвае на тое, што недавер беларускіх сялянаў быў выкліканы фактам падтрымкі паўстаньня мясцовымі польскімі абшарнікамі, абмежаванасьцю праграмы яго кіраўнікоў і лёзунгам узнаўленьня польскай дзяржавы. Апроч таго, Міхась Біч робіць выснову, што на падтрымку паўстаньня сярод сялянства паўплывалі хлусьлівыя чуткі, якія пашыралі ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у тым ліку [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Урадавы сынод]] ([[Расейская праваслаўная царква|Маскоўская царква]]) — «нібы польскія абшарнікі паўсталі супраць маскоўскага гаспадара за тое, што ён вызваліў сялянаў з прыгону і імкнуцца аднавіць прыгонны лад»<ref name="MB" />. На антыбеларускую пазыцыю Маскоўскай царквы таксама паказвае і гісторык [[Анатоль Грыцкевіч]]: «Праваслаўным сялянам сталі настойліва даводзіць, што яны „праўдзівыя расейцы і павінны дапамагчы разграміць гэты польскі мяцеж“. Раздалі стрэльбы — і беларусы прыняліся страляць беларусаў»<ref>[http://www.gazetaby.com/index.php?sn_nid=11203&sn_cat=35 Інтэрвью з доктарам гістарычных навук, прафэсарам А. Грыцкевічам]</ref>. Істотна паўплывалі на сялянаў і тыя зьмены ў рэалізацыі рэформы 19 лютага, на якія ўлада пайшла ў зьвязку з паўстаньнем<ref name="MB" />. === Спробы «разьвянчаньня міту» === У 2000-я гады некаторыя зьвязаныя з [[Рэжым Лукашэнкі|рэжымам Лукашэнкі]] гісторыкі ([[Аляксандар Гронскі]]<ref name="gr" /> і [[Якаў Трашчанок]]<ref>Трещенок Я. И. История Беларуси. Досоветский период. Часть I. Учебное пособие. Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова, 2003</ref>) разам з прарасейскімі шавінісцкімі публіцыстамі<ref name="utk" /> спрабавалі рэанімаваць старыя тэарэтычныя палажэньні савецкага гісторыка Самуіла Агурскага пра польскі характар паўстаньня 1864 году і разьвянчаць «міт» пра Кастуся Каліноўскага<ref name="VV" />. Падобныя публікацыі, скіраваныя на ачарненьне постаці знакамітага беларускага рэвалюцыянэра і, увогуле, беларускага нацыянальна-вызваленчага руху, відавочна, былі праявай палітыкі асобных людзей, што ўзначальвалі Беларусь на адпаведным гістарычным этапе<ref>[https://web.archive.org/web/20100314233141/http://bdg.by/news/news.htm?57411,68 Інтэрвью з кандыдатам гістарычных навук Валянцінам Голубевым]</ref>. «Навуковая» і грамадзкая [[матывацыя]] гэтых памкненьняў тлумачыца шырокім выкарыстаньнем імя Кастуся Каліноўскага ў шэрагах беларускай дэмакратычнай апазыцыі<ref name="VV" />. Апошняй і найбольш вядомай публікацыяй падобнага кшталту быў артыкул Аляксандра Гронскага «Кастусь Калиновский: конструирование героя», надрукаваны ў дзяржаўным грамадзка-палітычным часопісе «Беларуская думка», які ў той час ачоліў [[Вадзім Гігін]], заўзяты прыхільнік [[Мураўёў-Вешальнік|Мураўёва-вешальніка]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Беларускае Радыё Рацыя|Радыё «Рацыя»]]|загаловак=Кумір галоўнага менскага БРСМаўца — Мураўёў‑вешальнік|спасылка=http://pda.nn.by/artykul/11288.html|выдавец=[[Газэта]] «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=5 верасьня 2007|дата доступу=21 ліпеня 2015}}</ref>. * У публікацыі сустракаюцца тыя ж супярэчнасьці, што былі ўласьцівыя папярэднікам Гронскага. ** Напрыклад, у адным месцы Гронскі піша пра Каліноўскага як пра «рэвалюцыянэра-фанатыка», які хацеў бачыць Літву краінай сялянаў, што спавядаюць утапічны сацыялізм, а ў іншым падкрэсьлівае, што выразна сялянскія, антыпрыгонныя матывы Каліноўскі выкарыстоўваў выняткова ў дэмагагічных мэтах<ref name="VV" />. * Таксама аўтар спрабуе давесьці «польскасьць» беларускага рэвалюцыянэра, пры гэтым ягоныя высновы грунтуюцца ня столькі на фактах, колькі факты падбіраюцца дзеля загадзя падрыхтаваных высноваў<ref name="VV" />. ** Гронскі надае значную ўвагу «Лісту Яські-гаспадара з-пад Вільні да мужыкоў зямлі польскай», прыпісваючы яго аўтарства Кастусю Каліноўскаму<ref>{{Артыкул|аўтар=Гронский, А.|загаловак=Портрет Калиновского на фоне эпохи|мова=ru|выданьне=7 дней|год=2008|нумар=11|старонкі=28}}</ref>. У той жа час большасьць сучасных беларускіх дасьледнікаў прытрымліваецца меркаваньня, што гэты ліст не належыў беларускаму рэвалюцыянэру<ref name="MB" /><ref name="MAB" /><ref>{{Кніга|аўтар=Кастусь Каліноўскі.|частка=|загаловак=За нашую вольнасьць|арыгінал=|спасылка=http://bk.knihi.com/kalinouski/|адказны=склад. [[Генадзь Кісялёў]], рэд. [[Язэп Янушкевіч]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларускі кнігазбор]]|год=1999|том=|старонкі=242|старонак=459|сэрыя=Гісторыка-літаратурныя помнікі|isbn=985-6318-41-6|наклад=5500}}</ref><ref name="tok" />. Гэтая выснова грунтуецца на тым факце, што на лісьце стаіць штамп варшаўскага выдавецтва<ref name="smal" /><ref name="tok">[https://web.archive.org/web/20070915165212/http://ethnography.omskreg.ru/page.php?id=983 С. М. Токть Динамика этнической самоидентификации населения Беларуси в ХІХ — начале ХХ вв.]</ref>, — такім чынам «белыя», ведаючы пра папулярнасьць подпісу «Яська-гаспадар з-пад Вільні», выкарысталі яго ва ўласных мэтах<ref name="smal" />. ** Апроч таго, аўтар цалкам ігнаруе існаваньне пазбаўленых усялякай палітычнай каньюктуры «Пісьмаў з-пад шыбеніцы», напісаных Кастусём Каліноўскім у расейскай вязьніцы, напярэдадні казьні. У іх беларускіх рэвалюцыянэр у поўнай меры раскрывае свае погляды, прасякнутыя ідэяй свабоды і незалежнасьці беларускага народу<ref name="MB" /><ref name="smal" />. Зь пісем вынікала, што Кастусь Каліноўскі не вызнаваў маскоўскі або польскі ўрады сваімі для беларусаў. Ён заклікаў беларускі народ ваяваць «за свайго Бога, за сваё права, … за сваю Бацькаўшчыну»<ref>{{Кніга|аўтар=[[Сяргей Веньямінавіч Паноў|Сяргей Паноў]].|частка=|загаловак=Матэрыялы па гісторыі Беларусі|арыгінал=|спасылка=|адказны=рэд. [[Мікола Сташкевіч]], [[Георгі Галенчанка]]|выданьне=4-ае выд., перапрац|месца=Менск|выдавецтва=[[Аверсэв]]|год=2003|том=|старонкі=168|старонак=383|сэрыя=|isbn=985-478-094-5|наклад=}}</ref>. ** І нарэшце, даводзячы «польскасьць» Кастуся Каліноўскага Гронскі замоўчвае ацэнкі беларускага рэвалюцыянэра самімі расейскімі карнікамі, у прыватнасьці — генэрал-маёрам Ратчам: <blockquote>Константин Калиновский с настроением герценовской школы во главе честолюбивейших личностей из красных [[ліцьвіны|литвинов]] настойчиво проводил идею о самостоятельности Литвы<ref>Ратч В. Сведения о польском мятеже 1863 г. в Северо-Западной России. Вильна, 1867. // Каліноўскі К. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / Уклад., прадм., паслясл., і камент. Г. Кісялёва. — {{Менск (Мн.)}}, 1999. С. 151.</ref>.</blockquote> == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Белазаровіч В. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі : дапаможнік / В. Белазаровіч; пад агульн. рэд. І. Крэня, А. Нечухрына. — {{Горадня (Гродна)}}: ГРДУ, 2006. — 346 c. {{ISBN|985-417-858-7}} * [[Міхась Біч|Біч М.]] Паўстанне 1863—1864 гг. Кастусь Каліноўскі // Гістарычны Альманах. Том 6 (2002). * Каліноўскі К. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / Уклад., прадм., паслясл., і камент. Г. Кісялёва. — {{Менск (Мн.)}}, 1999. — 459 с {{ISBN|985-6318-41-6}} * Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — {{Менск (Мінск)}}: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. {{ISBN|985-11-0016-1}} * [[Алесь Смалянчук|Смалянчук А.]] Кастусь Каліноўскі ў польскай гістарычнай традыцыі // Спадчына. № 2, 1998. С. 84—105. * Паноў С. Матэрыялы па гісторыі Беларусі; пад навук. рэд. М. Сташкевіча, Г. Галенчанкі. — {{Менск (Мн.)}}: «Аверсэв», 2003. — 383 с {{ISBN|985-478-094-5}} * Гронский А. Д. Кастусь Калиновский: конструирование героя // Беларуская думка. № 2. 2008. С. 82—87. {{Кастусь Каліноўскі}} [[Катэгорыя:Паўстаньне 1863—1864 гадоў]] [[Катэгорыя:Кастусь Каліноўскі|Гістарыяграфія]] 7l81he2lvwtm83yqnsk13g79b2b7fbe 0 58773 2622952 2354465 2025-07-02T09:15:05Z Prasalovich 2394 2622952 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Белева}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Белева |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Белева |Трансьлітараваная назва = Bielieva |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскі]] |Сельсавет = [[Гарадоцкі сельсавет (Маладэчанскі раён)|Гарадоцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 45 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 222336 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 54 |Шырата хвілінаў = 11 |Шырата сэкундаў = 5 |Даўгата градусаў = 26 |Даўгата хвілінаў = 55 |Даўгата сэкундаў = 46 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Бе́лева'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 281</ref> — [[вёска]] ў [[Маладэчанскі раён|Маладэчанскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Белева ўваходзіць у склад [[Гарадоцкі сельсавет (Маладэчанскі раён)|Гарадоцкага сельсавету]]. == Гісторыя == Згадваецца ў 1561 годзе ў абмежаваньні маёнтку [[Дзякшняны|Дзяксьняны]] Скіндараўскія ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 8, с. 686</ref>. У міжваенны час вёска знаходзілася ў складзе гміны Гарадок, Вілейскaга паветa, пазней у складзе (1927) Маладзечанскaга паветa, Віленскага ваяводзтва Польскай Рэспублікі<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6.</ref><ref>https://web.archive.org/web/20220427214757/https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/70/plik/m-631.pdf</ref><ref>https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3950665</ref><ref>Piotr Eberhardt, ''Formowanie się polskiej granicy wschodniej po II wojnie światowej'', „Dzieje Najnowsze”, Rocznik L – 2018 (2), 2018, s. 95–100.</ref>. == Насельніцтва == * 2010 год — 45 чалавек * 1999 год — 85 чалавек * 1931 год — 155 чалавек<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 27.</ref> * 1921 год — 151 чалавекi<ref>Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 80.</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{SgKP|XV_cz.1|139|Bielewo, wieś, powiat wilejski, gmina Horodek}} {{Гарадоцкі сельсавет (Маладэчанскі раён)}} {{Маладэчанскі раён}} [[Катэгорыя:Гарадоцкі сельсавет (Маладэчанскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Маладэчанскага раёну]] duibpf83ev5391ubc1mstx7xwsphxdl 0 68497 2622888 1552392 2025-07-01T17:09:24Z W 11741 +Будынкі 2622888 wikitext text/x-wiki {{Вуліца |назва = Вуліца Андрэя Макаёнка |статус = |выява = |подпіс выявы = |фота = Makajonka street (Minsk) p1.jpg |подпіс = 2021 год |раён1 = [[Першамайскі раён (Менск)|Першамайскі]] |мікрараён = [[Валгаградзкая]] |год заснаваньня вуліцы = |загаловак гістарычнага раёну = |гістарычны раён = |былыя назвы = |даўжыня = 3200 м |загаловак аўтобусных маршрутаў = |аўтобус = 13, 35, 64 |індэкс = |на мапе = |на мапе Яндекс = |на мапе Google = }} '''Вуліца Андрэя Макаёнка''' — вуліца ў [[Менск]]у. Названая ў гонар [[Андрэй Макаёнак|Андрэя Макаёнка]] ([[1920]]—[[1982]]) — драматурга, народнага пісьменьніка Беларусі. {{DEFAULTSORT:Макаёнка}} == Забудова == === Няцотны бок === * № 9 — [[Белтэлерадыёкампанія]]. * № 13 — [[Рэспубліканскі шпіталь КДБ Беларусі]] * № 17 — [[Рэспубліканскі цэнтар мэдычнай рэабілітацыі і бальнеалячэньня]]. * № 19 — «[[Менскі завод безалькагольных напояў]]» * № 23 — «[[Беларускае оптыка-мэханічнае аб’яднаньне]]» * № 29 — [[Менскі гарадзкі пэдагагічны каледж]]. <gallery mode=packed perrow ="4" heights="150px"> Мінск._Вуліца_Макаёнка._Белтэлерадыёкампанія_(01).jpg|[[Белтэлерадыёкампанія]] Мінск. Вуліца Макаёнка (19).jpg|[[Рэспубліканскі шпіталь КДБ Беларусі]] Мінск. Рэспубліканскі цэнтр медыцынскай рэабілітацыі і бальнеалячэння (01).jpg|[[Рэспубліканскі цэнтар мэдычнай рэабілітацыі і бальнеалячэньня]] </gallery> === Цотны бок === * № 8 — [[Рэспубліканскі цэнтар экалёгіі і краязнаўства]]. * Забудова жылога кварталу «Вог». * № 12 — [[Рэспубліканскі цэнтар інавацыйнай і тэхнічнай творчасці]]. * № 14 — [[Гімназія-каледж мастацтваў імя Івана Ахрэмчыка]]. <gallery mode=packed perrow ="4" heights="150px"> Мінск. Рэспубліканскі цэнтр экалогіі і краязнаўства.jpg|[[Рэспубліканскі цэнтар экалогіі і краязнаўства]] Мінск. Вуліца Макаёнка. Vogue (04).jpg|Будаўніцтва жылога комплекса «Вог» Мінск. Вуліца Макаёнка. Vogue і Рэспубліканскі цэнтр інавацыйнай і тэхнічнай творчасці.jpg| [[Рэспубліканскі цэнтар інавацыйнай і тэхнічнай творчасьці]] Мінск. Гімназія-каледж мастацтваў імя І. В. Ахрэмчыка (04).jpg|[[Гімназія-каледж мастацтваў імя Івана Ахрэмчыка]] </gallery> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Вуліцы Менску]] [[Катэгорыя:Першамайскі раён (Менск)]] sd6bra2tvyzeqhg8lbvgdlxn6fhldst 0 73125 2622723 2622713 2025-07-01T13:09:28Z Дамінік 64057 2622723 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref>Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 54</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны... По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 19 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская мясцовымі партызанамі быў зьнішчаны нямецкі гарнізон. На франтах загінулі 48 вяскоўцаў<ref name="fn1"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] k14uazokfyaphld8ptlpff8w9qprf0n 2622940 2622723 2025-07-02T06:18:12Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2622940 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref>Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 54</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 19 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская мясцовымі партызанамі быў зьнішчаны нямецкі гарнізон. На франтах загінулі 48 вяскоўцаў<ref name="fn1"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] qscf7k8yeswj63uukqj62490glpr1s7 2622941 2622940 2025-07-02T06:21:02Z Дамінік 64057 2622941 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref>Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 54</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір, начальнік штабу Ломаў сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 19 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская мясцовымі партызанамі быў зьнішчаны нямецкі гарнізон. На франтах загінулі 48 вяскоўцаў<ref name="fn1"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] n152esalwhvdp6f8ry805r2fmayg5cl 0 82353 2622953 2342673 2025-07-02T10:28:56Z InternetArchiveBot 67502 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2622953 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Вугоршчына |Назва = Дэбрэцэн |Назва ў родным склоне = Дэбрэцэну |Статус = горад |Назва вугорскай мовай = Debrecen |Герб = Coa_Hungary_Town_Debrecen.svg |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1235 |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = |Мэд’е = [[Хайду-Біхар (мэд’е)|Хайду-Біхар]] |Раён = |Унутраны падзел = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 461.25 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = 201981 |Год падліку колькасьці = 2017 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Тэлефонны код = +36 52 |Паштовы індэкс = 4000 |KSH = |Аўтамабільны нумарны знак = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 47 |Шырата хвілінаў = 31 |Шырата сэкундаў = 48 |Даўгата градусаў = 21 |Даўгата хвілінаў = 38 |Даўгата сэкундаў = 21 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = http://www.debrecen.hu }} '''Дэ́брэцэн''' ({{мова-hu|Debrecen}}) — горад на ўсходзе [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], другі паводле колькасьці насельніцтва горад пасьля [[Будапэшт]]у, адміністрацыйны цэнтар [[мэд’е]] [[Хайду-Біхар (мэд’е)|Хайду-Біхар]]. Насельніцтва на 2017 год — {{лік|201981}} чалавек<ref>{{Спасылка|загаловак=Debrecen|url=https://www.britannica.com/place/Debrecen|праект=Encyclopedia Britannica|дата=28 красавіка 2022|мова=en}}</ref>. Знаходзіцца на адлегласьці 220 км ад Будапэшту<ref>{{Спасылка|аўтар=Дрыночкин А. В.|загаловак=Дебрецен|праект=Большая российская энциклопедия. Электронная версия|дата публікацыі=2016|url=https://bigenc.ru/geography/text/1943529|дата=28 красавіка 2022|мова=ru}}</ref>. == Назва == Упершыню горад згадваецца пад назвай Дэбрэцун (''Debrezun'') у 1235 годзе ў Варадзкім рэгеструме.<ref name="first_ment">[https://web.archive.org/web/20070927180916/http://www.lifelong.hu/meetings/debrecen/ The history of Debrecen and Hajdú-Bihar county] {{ref-en}}</ref> Наконт паходжаньня назвы няма адзінага меркаваньня. Паводле адных зьвестак, назва мае [[туркі|турэцкае]] ці [[авары|аварска]]-турэцкае паходжаньне і азначала «''рухайцеся, жывіце''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.debrecen.hu/en/tourist/|загаловак=I am a tourist|праект=The official website of the city of Debrecen|мова=en|дата=28 красавіка 2022}}</ref><ref name="first_ment" />, паводле іншых — [[славяне|славянскае]]: узыходзіць да славянскага «''добрэ зьліем''» (добрая глеба).<ref name="slav">[https://web.archive.org/web/20160305092522/http://partners.academic.ru/dic.nsf/enc_geo/1597/%D0%94%D0%B5%D0%B1%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B5%D0%BD Дебрецен], ''Географическая энциклопедия'' {{ref-ru}}</ref> == Гісторыя == Пасяленьні на месцы Дэбрэцэну вядомыя з часоў [[нэаліт]]у. Вугорскія пасяленьні зьявіліся прыкладна ў X стагодзьдзі. У 1361 годзе [[Лаяш I]] надаў Дэбрэцэну права на самакіраваньне. У XVI стагодзьдзі горад быў важным гандлёвым цэнтрам. == Славутасьці == * '''[[Вялікая пратэстанцкая царква Дэбрэцэна]]''' (Кальвінісцкі сабор) Гэта манумэнтальная пабудова ў стылі нэаклясыцызму (1821). Найбуйнейшы пратэстанцкі храм краіны й самы значны помнік архітэктуры Дэбрэцэну. Царква збудавана на месцы сярэднявечнай царквы сьв. Андраша, якая згарэла ў 1802 г. Створаная па праекту [[Міхая Пехі]], лічыцца выбітным творам вугорскага нэаклясыцызму, з пурытанскім унутраным строем і лавамі на 3000 месцаў. Першая служба адбылася 24 лістапада 1819 г. У царкве, у якасьці рэліквіі, асьцярожна захоўваецца крэсла [[Лаяш Кошут|Лаяша Кошута]], які 14 красавіка 1849 г. абвясьціў аб зрываньні [[Габсбургі|Габсбургаў]] і зачытаў Дэклярацыю незалежнасьці. Тут ён быў абраны вярхоўным кіраўніком [[Вугоршчына|Вугоршчыны]]. * '''Рэфармацкая малая царква''' * '''Рэфармацкі каледж''' Тут з 1568 году прапаведавалі вучэньне [[Жан Кальвін|Кальвіна]]. Цяпер гэта вышэйшая школа й духоўны цэнтар усіх кальвініскіх навучальных установаў [[Вугоршчына|Вугоршчыны]]. Фонд тутэйшай бібліятэкі захоўвае больш за 526 тыс. тамоў, 146 кніг, датаваных XV стагодзьдзем, а таксама каштоўны збор [[Біблія]]ў. На першым паверсе знаходзіцца музэй, дзе сабраны старадаўнія навучальныя дапаможнікі, кодэксы, гарнітуры студэнтаў і прадметы, якія нагадваюць пра рэвалюцыю 1848 году. * '''Музэй Дзьеры''' Носіць імя венскага прамыслоўца Фрыдз'еша Дз'еры, вугорца па паходжаньні. Яго калекцыя твораў мастацтва склала ў 1930 годзе аснову музэю. Варта адзначыць, што Дз'еры квола разьбіраўся ў мастацтве й зьбіраў будучыя экспанаты хаатычна, ня думаючы пра каштоўнасьць твораў, іх жанравай асновы й іншых аспэктах калекцыі. Але, нягледзячы на гэта, мясцовыя жыхары добра адклікаюцца пра Дз'еры, дзякуючы якому горад атрымаў адну са сваіх славутасьцяў. Музэй уяўляе, у прыватнасьці, культуру [[Эгіпет|Эгіпту]], [[Рым]]у, [[Грэцыя|Грэцыі]] й вугорскае мастацтва. За бронзавыя постаці, усталяваныя перад уваходам у музэй, дэбрцэнскі скульптар Феранц Мэд’еш атрымаў у 1937 г. Гран-пры на Сусьветнай выставе ў [[Парыж]]ы. * '''Гатэль «Залаты бык» (Grand Hotel Aranybika)''' * '''Ратуша''' * '''Тэатар Чаканаі''' Адно зь нешматлікіх гістарычных будынкаў у горадзе ня вытрыманых у клясычным стылі. Працу над праектам даручылі спачатку знакамітаму дойліду [[Мікалаш Ібль|Мікалашу Іблю]], які пабудаваў базыліку Сьв. Стэфана, частку Каралеўскага палаца, Опэрны тэатар і іншыя раскошныя будынкі ў [[Будапэшт|Будапэшце]]. Аднак яго пляны перасягнулі фінансавыя магчымасьці кальвінісцка-пурытанскіх бацькоў горада, і тады Антал Скалінскі, меней вядомы калега Ібля, спраектаваў будынак тэатра ў стылі гістарычнага рамантызму. Адкрыцьцё адбылося ў 1865 годзе, і спачатку зал быў разьлічаны на 2000 гледачоў, аднак пазьней былі выбудаваны ложы, і такім чынам колькасьць месцаў скарацілася да 600. * '''Дом камітата''' == Насельніцтва == Этнічныя групы (перапіс 2001): * [[вугорцы]] — 94,7% * [[цыганы]] — 0,5% * іншыя — 0,8% * не адказалі — 4% Рэлігія<ref>[https://web.archive.org/web/20130702164316/http://www.ksh.hu/nepszamlalas/ «2001 Census»]</ref>: * [[Кальвінізм|кальвіністы]] — 38,7% * [[Каталіцкая Царква|рыма-каталікі]] — 15,4% * [[Усходнія Каталіцкія Цэрквы|грэка-каталікі]] — 8,2% * [[Лютаранства|лютаране]] — 0,5% * іншыя — 1,5% * [[атэіст]]ы — 24,8% * не адказалі — 10,9% == Адукацыя == У Дэбрэцэне знаходзіцца [[Дэбрэцэнскі ўнівэрсытэт]], галоўны будынак якога зьяўляецца шырока пазнавальным помнікам архітэктуры. Унівэрсытэт мае 14 факультэтаў. Таксама Дэбрэцэн зьяўляецца месцам міжнароднага конкурсу харальных камандаў [[Бэла Бартак]], названага ў гонар вугорскага кампазытара і піяніста. == Дадатковыя зьвесткі == Ужо больш за 30 гадоў кожны год у Дэбрэцэне праводзіцца сьвята кветак. Па цэнтральнай вуліцы мястэчка павольна едуць экіпажы, упрыгожаныя кветкавымі кампазыцыямі, якія паказваюць то казачных герояў, то рэальных пэрсанажаў гісторыі. Увесь гэты кветкавы вэрхал суправаджаюць: музыка духавых аркестраў, шэсьце сьцяганосцаў, народныя танцы фальклорных ансамбляў і натоўпы якія сьвяткуюць. == Галерэя == <gallery> DebrecenDSCN3602.JPG|Будынак Református Kollégium.jpg|Дэбрэцэнскі кальвінісцкі каледж (заснаваны ў 1538) Hortobagy híd.jpg|Хортабадзь Debrecen légifotó.jpg|Дэбрэцэнскі ўнівэрсытэт große_reformierte_Kirche.jpg|Інтэр’ер галоўнай пратэстанцкай царквы Дэбрэцэну Debrecen - McDonald's.jpg|Вуліца Піяк Krematórium Debrecen.JPG|Цэнтральныя могілкі Debrecen - csonka templom.jpg|Пратэстанцкая царква </gallery> == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110224064609/http://www.debrecen.hu/ Афіцыйны сайт]{{ref-hu}} {{Адміністрацыйныя цэнтры Вугоршчыны}} [[Катэгорыя:Дэбрэцэн| ]] oexr4d8tr1dn6mxqe24g4czwjfhdoae 0 93568 2622935 1961799 2025-07-01T22:59:35Z Jarash 794 дапаўненьне 2622935 wikitext text/x-wiki {{Палітык}} [[Файл:Richard von Weizsaecker 2009 Koeln.jpg|міні|Рыхард фон Вайцзэкер]] '''Барон Рыхард Карл фон Вайцзэкер''' ({{мова-de|Richard Karl Freiherr von Weizsäcker}}; {{нарадзіўся|15|4|1920}}, [[Штутгарт]] — 31 студзеня 2015, Бэрлін) — нямецкі палітык ад партыі [[Хрысьціянска-дэмакратычны саюз]], з 1984 па 1994 год займаў пасаду фэдэральнага прэзыдэнта [[Нямеччына|Нямеччыны]]. Бацька Рыхарда працаваў дыпляматам<ref>{{Спасылка|url=https://www.deutsche-biographie.de/pnd118766570.html#ndbcontent|загаловак=Weizsäcker, Richard von|праект=Deutsche Biographie|мова=de}}</ref>. Рыхард — малодшы брат фізыка і філёзафа [[Карл Фрыдрых фон Вайцзэкер|Карла Фрыдрыха фон Вайцзэкера]]. Доктар права. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Прэзыдэнты Нямеччыны}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вайцзэкер, Рыхард Карл}} [[Катэгорыя:Нямецкія палітыкі]] [[Катэгорыя:Прэзыдэнты Нямеччыны]] ckt8z2g0g206klqft5ys0ufi6ukuzvh 0 111970 2622927 2171521 2025-07-01T21:55:17Z Rotondus 11902 дададзеная [[Катэгорыя:Пэрсанажы „Боскай камэдыі“]] з дапамогай [[Вікіпэдыя:Прылады/HotCat|HotCat]] 2622927 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьнік}} '''Квінт Гара́цыюс Флак''' ({{мова-la|Quintus Horatius Flaccus}}; 65 да н. э., Вэнузія, сёньня ў рэгіёне Базыліката, [[Італія]] — 8 да н. э., [[Рым]]) — рымскі паэт «залатога стагодзьдзя» рымскай літаратуры. Яго творчасьць прыпадае на эпоху грамадзянскіх войн канца рэспублікі і першыя дзесяцігодзьдзі новага рэжыма [[Актавіян Аўгуст|Актавіяна Аўгуста]]. Аўтар шматлікіх сатырычных і лірічных твораў, паэтычных пасланьняў (у тым ліку «Навука паэзіі» або «Пасланьне да Пізонаў»). == Беларускія пераклады == На беларускую мову яго творы перакладалі [[Максім Багдановіч]] (ода «Помнік»), [[Алесь Жлутка]], [[Антон Францішак Брыль]]. * Да Мецэната; Да Ліцынія Мурэны; Да Леўканоі // «Тутэйшыя». Мн., 1989; == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://prajdzisvet.org/kit/108-liehkadumny-zausiody-ja.html Легкадумны заўсёды я. Выбраныя оды] {{Бібліяінфармацыя}} {{Накід:Пісьменьнік}} [[Катэгорыя:Старажытнарымскія паэты]] [[Катэгорыя:Гарацыюс| ]] [[Катэгорыя:Пэрсанажы „Боскай камэдыі“]] ltnwwponh27961n1c28el031jguq4d6 0 115705 2622947 2257463 2025-07-02T06:59:53Z InternetArchiveBot 67502 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2622947 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Джордж Сорас |арыгінал імя = |партрэт = Soros talk in Malaysia.jpg |памер = |апісаньне = |імя пры нараджэньні = Soros György |род дзейнасьці = прадпрымальнік, фінансіст, інвэстар, філянтроп |дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|12|8|1930|1}} |месца нараджэньня = [[Будапэшт]] ([[Вугоршчына]]) |грамадзянства = [[ЗША]] |падданства = |дата сьмерці = |месца сьмерці = |бацька = |маці = |муж = |жонка = |дзеці = |узнагароды = |сайт = [http://georgesoros.com/ georgesoros.com] |дадаткова = |commons = }} '''Джордж Сорас''' ({{мова-hu|Schwartz György}}, {{мова-en|George Soros}}) — амэрыканскі фінансіст, інвэстар і філянтроп вугорска-габрэйскага паходжаньня, вядомы сваёй падтрымкай лібэральных каштоўнасьцяў. Крытык дзеяньняў адміністрацыі ЗША ў Іраку. == Біяграфія == Нарадзіўся 12 жніўня 1930 году ў [[Будапэшт|Будапэшце]] ([[Вугоршчына]]). Выжыў падчас [[Галакост]]у. Навучаўся філязофіі ў [[Лёнданская школа эканомікі|Лёнданскай школе эканомікі]]. У 1992 г. за дзень зарабіў звыш мільярда даляраў на падзеньні [[Фунт стэрлінгаў|фунта стэрлінгаў]]<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Ігар Шчучэнка]].|загаловак=Сорас «хавае» эўра|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=60637|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=19 чэрвеня 2010|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2010-06-19 118 (26726)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/60617/19cher-4.indd.pdf 4]|issn=1990-763x}}</ref>. Старшыня інвэстыцыйнага фонду «Сорас Фанд Мэнэджмэнт». Адзін з найбагацейшых людзей у сьвеце. Уваходзіць у лік дзесяці найбольш заможных людзей ЗША. Асабісты капітал складае 22 мільярды даляраў ЗША<ref name="Forbes 400">[http://www.forbes.com/profile/george-soros Forbes The Richest People In America], [[Forbes]], September 21, 2011</ref>. З-за сваёй самай вядомай пасьпяховай валютаабменнай фінансавай апэрацыі атрымаў мянушку «Чалавек, які збанкруціў Банк Англіі»<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/229012.stm The Man Who Broke the Bank of England // BBC News]</ref>. == Дабрачынная дзейнасьць == Свой першы дабрачынны фонд «Адкрытае грамадзтва» ({{мова-en|Open Society Fund}}) утварыў у ЗША ў 1979 годзе. Створаныя Сорасам фонды працуюць у больш чым 60 краінах сьвету. Штогадова выдаткоўвае на некамэрцыйныя праекты каля 300 мільёнаў даляраў ЗША. За сваё жыцьцё ахвяраваў на розныя дабрачынныя мэты 7 млрд даляраў ЗША<ref>[https://web.archive.org/web/20100921163744/http://www.georgesoros.com/faqs/entry/georgesorosphilanthropyisunprecedented/ Філянтропія Джорджа Сораса]</ref>. Старшыня [[Інстытут адкрытага грамадзтва|Інстытуту адкрытага грамадзтва]]. Першае аддзяленьне інстытуту ў [[Эўропа|Эўропе]] было заснавана ў [[Вугоршчына|Вугоршчыне]] ў 1984 годзе. У 1988 годзе адчыніў у [[СССР]] фонд «Культурная ініцыятыва» для падтрымкі праектаў у галіне навукі, культуры і адукацыі. Заснавальнік [[Цэнтральнаэўрапейскі ўнівэрсытэт|Цэнтральнаэўрапейскага ўнівэрсытэту]], які мае кампусы ў [[Будапэшт|Будапэшце]], [[Варшава|Варшаве]] і [[Прага|Празе]]. Паводле ацэнкі аналітыкаў, адыграў значную ролю ў падзеньні камуністычнай сыстэмы ва Ўсходняй Эўропе<ref>[https://web.archive.org/web/20070930184543/http://www.newstatesman.com/200306020019 Біяграфічны партрэт Сораса, «Нью Стэйтсмэн», 2 чэрвеня 2003 году]{{ref-en}}</ref>. У 2009 годзе выдаткаваў 100 мільёнаў даляраў ЗША краінам Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропы для зьмякчэньня наступстваў гаспадарчага крызісу для бедных, дабраахвотных таварыстваў і няўрадавых арганізацыяў<ref>[https://web.archive.org/web/20120118232811/http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=27199 Сорас выдзяляе 100 млн. даляраў Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе]</ref>. == Сорас і Беларусь == Беларускі фонд Сораса — грамадзкая арганізацыя, якая была створана Сорасам дзеля рэалізацыі ў Беларусі дабрачынных праграмаў інстытуту «Адкрытае грамадзтва». Фонд падтрымліваў разнастайныя праекты ў галіне грамадзянскай адукацыі, заахвочваньня дэмакратычных свабодаў і інстытутаў, па разьвіцьці сацыяльнай сфэры і ажыцьцяўленьні гуманітарнай дзейнасьці<ref name="Беларускі фонд Сораса">[https://web.archive.org/web/20120118233932/http://krug.iatp.by/donors/soros/index.shtml Беларускі фонд Сораса]</ref>. Беларускі Фонд Сораса дзейнічаў да 1997 году, пасьля чаго быў зачынены ўладамі, якія меркавалі, што фонд працуе на зьмену дзяржаўнага ладу ў краіне<ref>[https://web.archive.org/web/20120118232811/http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=27199 Наша Ніва 19 чэрвеня 2009 году]</ref><ref>[http://www.svaboda.org/content/article/802503.html Джордж Сорас: «У Беларусі – таталітарны рэжым»]</ref>. Цяпер дзейнічае праграма, адпаведна якой фонды Сораса ў памежных зь Беларусьсю краінах ([[Летува]], [[Польшча]], [[Расея]], [[Украіна]]) падтрымліваюць праекты, скіраваныя на ўмацаваньне грамадзянскай супольнасьці ў Беларусі<ref name="Беларускі фонд Сораса"/>. == Выбраныя творы == * The Alchemy of Finance (Алхімія фінансаў). — Simon & Schuster, 1988. — ISBN 0-671-66338-4 * Opening the Soviet System (Адчыняючы савецкую сыстэму). — Weidenfeld & Nicolson, 1990. — ISBN 0-297-82155-9 * Underwriting Democracy: Encouraging Free Enterprise and Democratic Reform Among the Soviets and in Eastern Europe (Гарантыі дэмакратыі: падтрымка свабоднага прадпрымальніцтва і дэмакратычных рэформаў у СССР і Ўсходняй Эўропе). — Free Press, 1991. — ISBN 0-02-930285-4 * The Crisis of Global Capitalism: Open Society Endangered (Крызіс глябальнага капіталізму: адкрытае грамадзтва пад пагрозай). — PublicAffairs, 1998. — ISBN 1-891220-27-4 * Open Society: Reforming Global Capitalism (Адкрытае грамадзтва: рэформа глябальнага капіталізму). — PublicAffairs, 2001. — ISBN 1-58648-039-7 * George Soros on Globalization (Джордж Сорас аб глябалізацыі). — PublicAffairs, 2002. — ISBN 1-58648-125-8 * The Bubble of American Supremacy: Correcting the Misuse of American Power (Бурбалка амэрыканскае перавагі: выпраўляючы злоўжываньні амэрыканскай уладай. — PublicAffairs, 2003. — ISBN 1-58648-217-3 * The Age of Fallibility: Consequences of the War on Terror (Час памылковасьці: наступствы вайны з тэрорам). — PublicAffairs, 2006. — ISBN 1-58648-359-5 * The New Paradigm for Financial Markets: The Credit Crisis of 2008 and What it Means (Новая парадыгма для фінансавых рынкаў: крэдытны крызіс 2008 году і што ён азначае). — PublicAffairs, 2008. — ISBN 1-58648-683-7 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * Michael T. Kaufman. Soros: The Life and Times of a Messianic Billionaire (Сорас: жыцьцё і час мэсіянскага мільярдэра). — Alfred A. Knopf, 2002. — ISBN 0-375-40585-2 * Robert Slater. Soros: The World's Most Influential Investor (Сорас: найбольш уплывовы ў сьвеце інвэстар). — McGraw-Hill Professional, 2009. — ISBN 978-0-07-160844-2 == Вонкавыя спасылкі == *[http://georgesoros.com/ Афіцыйны сайт] *[http://www.soros.org/ Інстытут адкрытага грамадзтва і Сетка фондаў Сораса] *[http://ineteconomics.org Інстытут новага эканамічнага мысьленьня] *[https://web.archive.org/web/20110511141012/http://www.project-syndicate.org/contributor/27 Column archives] Project Syndicate *[https://web.archive.org/web/20000516195654/http://campus.fortunecity.com/pot/832/articles.html Сьпіс артыкулаў і прамоваў Джорджа Сораса і аб ім] *[http://www.campaignmoney.com/biography/george_soros.asp Унёскі Джорджа Сораса ў палітычныя кампаніі] *[http://www.newyorker.com/archive/2004/10/18/041018fa_fact3?currentPage=1 Чалавек-грошы // New Yorker] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сорас, Джордж}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Будапэшце]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся 12 жніўня]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1930 годзе]] [[Катэгорыя:Мільярдэры ЗША]] [[Катэгорыя:Фінансісты]] [[Катэгорыя:Выпускнікі Лёнданскае школы эканомікі]] h50i0s0letp6thzh56ppr53wudriopi 0 120848 2622896 2620420 2025-07-01T18:06:53Z Dymitr 10914 артаграфія 2622896 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Робэрт Левандоўскі''' ({{мова-pl|Robert Lewandowski}}; {{Н}} 21 жніўня 1988 году, [[Варшава]], [[Польшча]]) — польскі футбаліст, які выступае за [[Гішпанія|гішпанскую]] «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]» й [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальную зборную Польшчы]] на пазыцыі нападніка. Маючы на сваім рахунку больш за 70 мячоў за нацыянальную зборную, ёсьць найлепшым бамбардзірам за ейную гісторыю. Левандоўскага вылучае добрае абіраньне пазыцыі на поле, тэхніка і галявыя здольнасьці, дзякуючы чаму ён лічыцца адным з найлепшых нападнікаў усіх часоў, а таксама адным з самых пасьпяховых гульцоў у гісторыі [[Бундэсьліга|Бундэсьлігі]]. Ён гульнявую кар’еру вынікова цэліў у браму супернікаў больш за 600 разоў. Рэкордную колькасьць разоў абіраўся найлепшым футбалістам Польшчы. == Клюбная кар’ера == === Раньнія гады === Трэніраваўся ў моладзевай камандзе «[[Партызан Лешна|Партызан]]» з гораду [[Лешна (Польшча)|Лешна]], дзе працаваў ягоны бацька<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=Q0cCVl0VpS0 Kulisy Sportu — Robert Lewandowski pt.1/3]</ref>. Да 2004 году выступаў за варшаўскую «[[Варсовія Варшава|Варсовію]]». Пасьля выступаў за варшаўскія клюбы «Дэльта» й «Легія-2». Летам 2006 году перайшоў у «[[Зьніч Прушкаў|Зьніч]]» з гораду [[Прушкаў|Прушкава]]. У [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] стаў найлепшым бамбардзірам другой лігі чэмпіянату Польшчы, забіўшы 21 гол у 32 матчах<ref>[http://www.90minut.pl/wystepy.php?id=7835&id_sezon=71 Robert Lewandowski]. 90minut.pl</ref>. === «Лех» === У ліпені 2008 году падпісаў пяцігадовы кантракт з познанскім «[[Лех Познань|Лехам]]»<ref>[http://ekstraklasa.wp.pl/kat,32288,title,Lewandowski-zagra-w-Lechu,wid,10050844,wiadomosc.html?ticaid=194fc Lewandowski zagra w Lechu]</ref>. Клюб за яго заплаціў 1,5 млн [[злоты|польскіх злотых]]. У Экстраклясе дэбютаваў 8 жніўня 2008 году ў хатнім матчы супраць «[[ГКС Бэлхатаў|Бэлхатаў]]» (2:3)<ref>[http://www.90minut.pl/mecz.php?id_mecz=515860 Lech Poznań 2-3 GKS Bełchatów]. 90minut.pl</ref>, у гэтым матчы Левандоўскі забіў гол на 67 хвіліне. Робэрт Левандоўскі зьвярнуў на сябе ўвагу эўрапейскіх клюбаў, ім цікавіліся [[Масква|маскоўскі]] [[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]]<ref>[http://www.dynamomania.com/news/77411-levandovski-ne-pereydet-v-tsska Левандовский не перейдет в ЦСКА]. dynamomania.com</ref>, [[Ангельшчына|ангельскі]] «[[Ўэст Бромўіч Альбіён]]»<ref>[http://football.ua/england/news/55323.html Р.Левандовский не перейдет в ВБА]. football.ua</ref>, [[дортмунд]]зкая «[[Барусія Дортмунд|Барусія]]»<ref>[http://football.ua/germany/news/56569.html Р. Левандовский интересен Дортмунду]. football.ua</ref>, [[Нідэрлянды|галяндзкі]] «[[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]»<ref>[http://football.ua/netherlands/news/60695.html «Фейеноорд» хочет купить Левандовски. Не Мариуша]. football.ua</ref>, [[Санкт-Пецярбург|піцерскі]] «[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]]»<ref>[http://football.ua/russia/news/71053.html Р. Левандовский перейдет в «Зенит»?] football.ua</ref> і [[данецк]]і «[[Шахтар Данецк|Шахтар]]»<ref>[http://football.ua/ukraine/news/75117.html «Лех» отказал «Шахтёру»]. football.ua</ref>. Робэрт Левандоўскі стаў тварам папулярнай кампутарнай гульні [[FIFA 10]] у Польшчы разам з ангельцам [[Ўэйн Руні|Ўэйнам Руні]]. У сьнежні 2009 году польскае выданьне «Piłka Nożna» прызнала Робэрта Левандоўскага найлепшым гульцом чэмпіянату Польшчы<ref>[http://www.terrikon.dn.ua/posts/37926 Мариуш Левандовский — игрок года в Польше]. terrikon.dn.ua</ref>. === «Барусія» === [[Файл:Robert Lewandowski 2013 in Wilhelmshaven.jpeg|значак|зьлева|Левандоўскі ў матчы 2013 году, дзе абараняў жоўта-чорныя колеры «Барусіі».]] 19 траўня 2010 году стала вядома, што Робэрт прайшоў мэдычнае абсьледаваньне ў «Барусіі», а 11 чэрвеня таго ж году ён падпісаў чатырохгадовы кантракт зь нямецкім клюбам<ref>[https://web.archive.org/web/20180627212758/https://www.focus.de/sport/fussball/bundesliga1/bundesliga-dortmund-macht-lewandowski-transfer-perfekt_aid_518537.html Dortmund macht Lewandowski-Transfer perfekt]. focus.de</ref>. Сума трансфэру лічыцца роўнай каля 4,5 млн эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20120330155229/http://www.imscouting.com/global-news-article/Borussia-Dortmund-striker-Robert-Lewandowski-hits-double-as-Poland-beat-Ivory-Coast-/12139/ Borussia Dortmund striker Robert Lewandowski hits double as Poland beat Ivory Coast]. Global news</ref>. 19 верасьня ён забіў свой першы гол у [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]], у пераможным матчы супраць «[[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]]», які скончыўся зь лікам 3:1<ref>[https://web.archive.org/web/20121109220519/http://soccernet.espn.go.com/match?id=297229 Schalke 04 1-3 Borussia Dortmund]. ESPN FC.</ref>. У [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2011—2012 гадоў|сэзоне 2011—2012 гадоў]], праз траўму [[Люкас Барыяс|Люкаса Барыяса]], Робэрт трапіў у асноўны склад клюбу да зімовага перапынку. Нападнік забіў два галы ў браму «[[Зандгаўзэн (футбольны клюб)|Зандгаўзэна]]», у матчы на [[кубак Нямеччыны па футболе|кубак Нямеччыны]] (3:0). 20 жніўня 2011 году Левандоўскі адкрыў лік сваім галам у новым сэзоне Бундэсьлігі ў матчы супраць «[[Нюрнбэрг (футбольны клюб)|Нюрнбэргу]]», «Барусія» атрымала перамогу зь лікам 2:0. У кастрычніку «Барусія» дасягнула 2 радку ў табліцы пасьля перамогі зь лікам 5:0 над «[[Кёльн (футбольны клюб)|Кёльнам]]», а Левандоўскі тады адзначыўся дублем<ref>[https://web.archive.org/web/20131021063906/http://www.goal.com/en-us/match/60749/borussia-dortmund-vs-fc-k%C3%B6ln/report Borussia Dortmund 5–0 Koln: Five-star champions move second in Bundesliga table]. Goal.com.</ref>. 17 сьнежня перад зімовым перапынкам Левандоўскі двойчы адзначыўся і аддаў галявую перадачу [[Кевін Гроскройц|Кевіну Гроскройцу]] ў матчы супраць «[[Фрайбург (футбольны клюб)|Фрайбургу]]». У сувязі зь ягонай якасьцю гульні Робэрт быў названы найлепшым гульцом году ў Польшчы<ref>[http://www.kicker.de/news/fussball/intligen/startseite/561944/artikel_lewandowski-ist-polens-bester.html Lewandowski ist Polens Bester]. Kicker.</ref>. Пасьля зімовага перапынку 22 студзеня 2012 году «Барусія» ўшчэнт разьбіла «[[Гамбург (футбольны клюб)|Гамбург]]» зь лікам 5:1, дасягнуўшы паводле пунктаў лідэра «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыю]]», Левандоўскі двойчы забіў і дадаў на свой рахунак галявую перадачу на суайчыньніка [[Якуб Блашчыкоўскі|Якуба Блашчыкоўскага]]. 11 красавіка польскі нападнік забіў адзін гол у гульні супраць «Баварыі» ў Дортмундзе<ref>[https://web.archive.org/web/20120621134711/http://www.guardian.co.uk/football/2012/apr/11/borussia-dortmund-bayern-munich-match-report Borussia Dortmund see off Bayern Munich to close on successive title]. The Guardian.</ref>. У заключнай гульні сэзону ў фінале кубка Нямеччыны Левандоўскі зарабіў хет-трык у матчы супраць усё той жа «Баварыю» (5:2). У новы сэзон Левандоўскі зьявіўся на пляцоўцы ў першым туры ў матчы супраць «[[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэру]]». Першы гол сэзону забіў 15 верасьня ў пераможным матчы супраць «[[Баер Левэркузэн|Баеру]]», які скончыўся зь лікам 3:0. Апасьля Робэрт усталяваў новы клюбны рэкорд, забіўчы пасьлядоўна ў 12 матчах лігі запар, апярэдзіўшы паводле гэтага паказчыку [[Фрыдгэльм Каніцка|Фрыдгэльма Каніцка]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160121212249/https://www.ruhrnachrichten.de/sport/bvb/19-Saisontreffer-BVB-Torjaeger-Lewandowski-ueberholt-Konietzka;art11635,1942266 BVB-Torjäger Lewandowski überholt Konietzka]. ruhrnachrichten.de.</ref>. 24 красавіка 2013 году Левандоўскі стаў першым гульцом, які забіваў чатыры галы ў паўфінале [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]], дасягнуўшы гэтага паказчыку ў матчы супраць гішпанскага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» (4:1)<ref>[http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2013/matches/round=2000350/match=2009608/postmatch/report/index.html#four+goal+lewandowski+shines Four-goal Lewandowski leaves Madrid reeling]. UEFA.</ref>. 25 траўня ён браў удзел у фінал Лігі чэмпіёнаў, аднак «Барусія» трывала паразу зь лікам 2:1 ад «Баварыі». Свой першы гол у [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2013—2014 гадоў|сэзоне 2013—2014 гадоў]] Робэрт забіў 10 жніўня ў браму «[[Аўгсбург (футбольны клюб)|Аўгсбурга]]» ў першым матчы сэзону<ref>[http://www.bundesliga.com/en/liga/news/2013/0000264271.php Aubameyang hat-trick has Dortmund flying]. Bundesliga.</ref>. Увосень у Левандоўскага сапсаваліся адносіны з галоўным трэнэрам «Барусіі» [[Юрген Клёп|Юргенам Клёпам]], з-за жаданьня паляка перайсьці да табару супернікаў з «Баварыі», аднак нягледзячы на гэта Робэрт выходзіў на пляцоўку і забіваў мячы за дортмундзкі клюб. 1 лістапада ён аформіў свой адзіны хет-трык у сэзоне ў пераможным матчы супраць «[[Штутгарт (футбольны клюб)|Штутгарту]]» (6:1)<ref>[http://www.bundesliga.com/en/liga/news/2013/0000276334.php Lewandowski shines as Stuttgart hit for six]. Bundesliga.com.</ref>. 3 студзеня Робэрт заключыў кантракт з «Баварыяй», паводле якога свае выступы за клюб ён пачаў з наступнага сэзону. 25 лютага 2014 году Робэрт двойчы забіў у Лізе чэмпіёнаў мячы ў браму «[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніту]]», стаўшы, такім чынам, найлепшым бамбардзірам «Барусіі» ў эўракубках, перавысіўшы рэкорд у 16 галоў [[Стэфан Шапюіза|Стэфана Шапюіза]]<ref>[http://sport.wp.pl/kat,1752,title,Lewandowski-najlepszym-strzelcem-BVB-w-Europie,wid,16433212,wiadomosc.html?ticaid=112450 Lewandowski najlepszym strzelcem BVB w Europie!]. sport.wp.pl.</ref>. Сэзон Робэрт скончыў з паказчыкам 20 галоў у Бундэсьлізе, стаўшы найлепшым бамбардзірам нямецкага першынства. === «Баварыя» === [[Файл:CSKA-Bavaria (4).jpg|значак|У кашулі «Баварыі» падчас матчу [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] супраць расейкага [[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]].]] Пра пераход польскага бамбардзіра стала вядома яшчэ ўвосень 2013 году. У студзені 2014 году Робэрт заключыў 5-гадовы кантракт зь мюнхэнскім клюбам. 9 ліпеня 2014 году ён быў прадстаўлены ў якасьці гульца «Баварыі», атрымаўшы кашулю з 9 нумарам, зь якой раней гуляў [[Марыё Манджукіч]], што сышоў у «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]». Яшчэ ў канцы ліпеня і пачатку жніўня Робэрт пачаў забіваць за новы клюб у перадсэзонных матчах. 13 жніўня 2014 году Робэрт дэбютаваў за «Баварыю» ў матчы на [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубак Нямеччыны]] супраць сваіх былых партнэраў з «Барусіі», аднак дортмундцы былі мацней зь лікам 2:0<ref>[http://www.kicker.de/d-supercup-fb-1/2014/1/2396815/spielbericht_borussia-dortmund-17_bayern-muenchen-14.html Aubameyang köpft BVB zum Supercup-Sieg]. Kicker</ref>. 30 жніўня ў матчы другога туру супраць «[[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]]» Левандоўскі ўпершыню адзначыўся за новы клюб у афіцыйных матчах, аднак гэта не дапамагло мюнхэнцам атрымаць перамогу<ref>[https://web.archive.org/web/20200217161652/http://www.espnfc.us/german-bundesliga/story/2012895/bayern-munich-denied-win-as-schalke-claim-1-1-draw-in-alonso-debut Bayern Munich denied win as Schalke claim 1–1 draw in Alonso debut]. ESPN</ref>. 21 кастрычніка Левандоўскі забіў свой першы гол у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]] за мюнхэнскую «Баварыю» ў гасьцявой гульні супраць «[[Рома Рым|Ромы]]», дзе немцы сьвяткавалі перамогу зь лікам 7:1<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/29362752 «Roma 1–7 Bayern Munich»]. BBC Sport. </ref>. 1 лістапада ў супрацьстаяньні з «Барусіяй» гэтым разам у матчы нямецкай лігі Робэрт забіў гол, што дазволіла мюнхэнцам здабыць перамогу зь лікам 2:1 і падвысіць перавагу ў табліцы над бліжэйным супернікам на чатыры пункты. У сваім трэцім матчы сэзону супраць дортмундцаў 4 красавіка 2015 году Левандоўскі трапна пацэліў у браму на 36-й хвіліне, што дазволіла зноўку прыдбаць перамогу над канкурэнтам. 21 лютага 2015 году Левандоўскі забіў двойчы ў пераможным для «Баварыі» матчы ў гасьцёх супраць «[[Падэрборн-07 (футбольны клюб)|Падэрборна-07]]» (6:0), і, такім чынам, ён давёў колькасьць галоў на сваім рахунку ў Бундэсьлізе да дзесяці<ref>[http://www.supersport.com/football/germany/news/150221/Lewan_helps_Bayern_crush_Paderborn «Lewan helps Bayern crush Paderborn»]. Supersport.</ref>. Футбаліст двойчы адзнычаўся ў першым тайме 21 красавіка, калі «Баварыя» перамагла «[[Порту (футбольны клюб)|Порту]]» з агульным лікам 7:4 і дасягнула паўфіналу Лігі чэмпіёнаў. Празь пяць дзён, пасьля таго як «[[Вольфсбург (футбольны клюб)|Вольфсбург]]» трываў паразу ад мёнхэнглядбаскай «[[Барусія Мёнхэнглядбах|Барусіі]]», «Баварыя» стала чэмпіёнам краіны<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/32475479 «Bayern Munich: Pep Guardiola’s side win club's 25th German title»]. BBC Sport.</ref>. Левандоўскі зноў забіў гол 28 красавіка, адкрыўшы лік у нічыйным матчы (1:1) ў паўфінале [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]] супраць «Барусіі» з Дортмунду, але ў дадатковы час сутыкнуўся ў паветры зь [[Мітчэл Лангерак|Мітчэлам Лангеракам]]<ref>[https://www.espn.com/soccer/bayern-munich/story/2423774/arjen-robben-hurt-in-bayerns-lossrobert-lewandowski-concu «Arjen Robben hurt in Bayern’s loss, Robert Lewandowski concussed»]. ESPN.</ref>. У выніку гульня скончылася выбыцьцём «Баварыі» паводле вынікаў сэрыі пэнальці (0:2), і, што незвычайна, аніводная з чатырох спробаў не была рэалізаваная мюнхэнскім бокам на іхным уласным стадыёне<ref>[https://www.dw.com/en/dortmund-beat-bayern-in-shoot-out-drama-to-make-german-cup-final/a-18416115 «Dortmund beat Bayern in shoot-out drama to make German Cup final»]. Deutsche Welle.</ref>. Не зважаючы на тое, што Левандоўскі працягваў гульню да ейнага сканчэньня, ён ня браў удзелу ў стрэлах з 11-мэтровай кропкі. Пазьней выявілася, што ў ранейшым сутыкненьні паляк атрымаў пералом сківіцы і носу, а таксама страсеньне мозгу, праз што ён выбыў з дружыны прыблізна на тыдзень<ref>[https://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2015-04-29/rzecznik-bayernu-lewandowski-ma-zlamana-kosc-szczeki-nosa-i-wstrzasnienie-mozgu/ «Rzecznik Bayernu: Lewandowski ma złamaną kość szczęki, nosa i wstrząśnienie mózgu»]. Polsat Sport.</ref>. 12 траўня, гуляючы ў ахоўнай масцы, гулец дапамог свайму клюбу здабыць перамогу ў матчы ў адказ супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», аднак агулам у двубоі лік склаў 3:5 на карысьць пірэнэйцаў. Забіўшы 17 галоў у 31 гульні, Левандоўскі стаў другім бамбардзірам сэзону Бундэсьлігі разам з таварышам [[Ар’ен Робэн|Ар’енам Робэнам]]<ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/sports/football/top-stories/Injured-Meier-is-Germanys-top-scorer/articleshow/47402785.cms «Injured Meier is Germany’s top-scorer»]. The Times of India.</ref>. [[Файл:Robert Lewandowski Training FC Bayern München-2.jpg|значак|зьлева|На трэнаваньні з «Баварыяй» у 2015 годзе.]] Свой другі сэзон Левандоўскі пачаў з матчу на [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубак Нямеччыны]], дзе быў заменены на 72-й хвіліне, а «Баварыя» трывала паразу ў сэрыі пэнальці. 14 жніўня, у стартавым матчы новага сэзону Бундэсьлігі, гулец забіў другі гол у пераможным матчы (5:0) супраць «[[Гамбург (футбольны клюб)|Гамбургу]]»<ref>[http://www.goal.com/en-gb/match/bayern-m%C3%BCnchen-vs-hamburger-sv/2054191?ICID=HP_HN_HP_RI_1_1 «Bayern Munich 5–0 Hamburg: Bavarians begin Bundesliga campaign in ominous fashion»]. Goal.</ref>. 22 верасьня 2015 году Левандоўскі ўсталяваў рэкорд Бундэсьлігі, зьявіўшыся на пляцоўцы з замены, калі «Баварыя» яшчэ саступала «Вольфсбургу» зь лікам 0:1, і забіўшы пяць галоў за 8 хвілін і 59 сэкунд. Ён быў узнагароджаны чатырма сэртыфікатамі [[Кніга рэкордаў Гінэса|Кнігі рэкордаў Гінэса]] за такі вынік<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/34979052 «Robert Lewandowski receives awards for five-goal feat»]. BBC Sport.</ref>. Праз чатыры дні ён двойчы пацэліў у браму ў матчы супраць «[[Майнц (футбольны клюб)|Майнцу]]» (0:3), і ягоны першы гол зь іх стаў 100-ы голам у Бундэсьлізе на 168-й гульні, што сталася рэкордам нямецкага першынства для замежнага футбаліста. Паляк таксама зарабіў 10 галоў на свой рахунак у пачатковых 7 матчах розыгрышу, то бок такі вынік раней здабываў у Нямеччыне толькі [[Герд Мюлер]]. 29 верасьня спартовец адзначыўся хет-трыкам у матчы Лігі чэмпіёнаў супраць харвацкага «[[Дынама Загрэб|Дынама]]» (5:0), то бок забіўшы дзесяць галоў у трох гульнях за тыдзень. Празь пяць дзён ён дадаў яшчэ два трапныя стрэлы ў пераможным матчы супраць дортмундзкай «Барусіі», які скончыўся зь лікам 5:1. 11 студзеня гулец разьмесьціўся на чацьвертым месцы ў сьпісе прэтэндэнтаў на [[Залаты мяч]]<ref>[https://web.archive.org/web/20151021220908/http://www.fifa.com/ballon-dor/news/y=2015/m=10/news=men-s-football-shortlists-for-fifa-ballon-d-or-2015-revealed-2719188.html «Men’s Football shortlists for FIFA Ballon d’Or 2015 revealed»]. FIFA.</ref>. 19 сакавіка 2016 году Левандоўскі забіў адзіны гол у пераможным матчы (1:0) супраць «[[Кёльн (футбольны клюб)|Кёльну]]», здабыўшы 25 пункт на рахунак сваіх галоў, што было ягоным новым асабістым рэкордам за часам нямецкага этапу кар’еры. У Лізе чэмпіёнаў клюб зноўку саступіў у паўфінале, і нават гол Левандоўскага ў матчы ў адказ не дапамог немцаў прасунуцца далей. 7 траўня гулец двойчы адзначыўся ў матчы супраць «[[Інгальштат-04 (футбольны клюб)|Інгальштату-04]]» (2:1) і здабыў клюбу, такім чынам, чарговае чэмпіёнства. Сэзон спартовец скончыў найлепшым барбардзірам Бундэсьлігі. Пры гэтым, маючы на рахунку 30 галоў, ён стаў першым замежнікам, якому скарылася такая лічба, і першым гульцом з [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе 1976—1977 гадоў|сэзону 1976—1977 гадоў]], які здолеў дасягнуць такой колькасьці трапных стрэлаў. Як па завядзёнцы новы сэзон у Бундэсьлізе нападнік зноў пачаў з галоў, тройчы патрапіўшы ў браму «[[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэра]]» (6:0). 13 сьнежня Левандоўскі склаў новую дамову з «Баварыяй», працягнуўшы знаходжаньне ў дружыне да 2021 году<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2016/12/press-release-robert-lewandowski-extends-contract «Lewandowski extends stay at Bayern»]. FC Bayern Munich.</ref>. 11 сакавіка 2017 году Левандоўскі запісаў на свой рахунак 100 гол у кашулі «Баварыі» ў сваім 137-м матчы за клюб, двойчы забіўшы ў матчы супраць франкфурцкага «[[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахта]]» (3:0). Ён скончыў сэзон з 42 галамі у 47 матчах ува ўсіх турнірах<ref>[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/startseite/d-supercup-fb-1/2016/1/3303617/spielbericht_borussia-dortmund-17_bayern-muenchen-14.html «Im zweiten Anlauf: Vidal beschert Bayern den ersten Titel»]. Kicker.</ref>. [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2017—2018 гадоў|Сэзон 2017—2018 гадоў]] пачаўся з таго, што «Баварыя» здабыла Супэркубак Нямеччыны ў сустрэчы з дортмундзкай «Барусіяй». Левандоўскі забіў першы гол баварцаў, але асноўны час матчу скончыўся зь лікам 2:2. Па дадатковым часе пераможцы не было выяўлена. Левандоўскі, зноў жа, забіў першы гол дружыны з сэрыі пэнальці, у якой «Баварыя» атрымала перамогу зь лікам 5:4<ref>[https://web.archive.org/web/20200806190635/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/borussia-dortmund-bayern-munich-supercup-line-ups-and-statistics-456360.jsp «Bayern Munich beat Dortmund on penalties to retain Supercup»]. Bundesliga.</ref>. 13 сьнежня, у матчы лігі супраць «Кёльну», Левандоўскі забіў адзіны гол у гульні, які дазволіў яму трапіць у дзясятку бамбардзіраў Бундэсьлігі ўсіх часоў<ref>[https://web.archive.org/web/20200806172802/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/robert-lewandowski-into-top-10-on-the-bundesliga-s-all-time-goalscoring-list-464867.jsp «Robert Lewandowski moves into the top 10 on the Bundesliga’s all-time goalscoring list»]. Bundesliga.</ref>. Празь некалькі месяцаў, у матчы 22 туру нападнік зноўку трапна пацэліў у браму суперніка, якім тым разам быў «[[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]]», і паўтарыў рэкорд у 11 хатніх гульнях запар, у якіх адзначаўся голам. Такі рэкорд у свой час усталяваў тагачасны галоўны трэнэр «Баварыі» [[Юп Гайнкес]]<ref>[https://www.marca.com/en/football/international-football/2018/02/10/5a7f3d72e2704eee108b459f.html «Robert Lewandowski equals record of scoring in 11 successive home games»]. Marca.</ref>. Далей зьдзейсьніў хет-трык у матчы супраць «Гамбургу», які скончыўся зь лікам 6:0. У тым жа матчы ён змарнаваў пэнальці, упершыню ў кашулі «Баварыі»<ref>[https://www.skysports.com/football/news/11881/11285045/bundesliga-round-up-robert-lewandowskis-hat-trick-edges-bayern-munich-closer-to-the-title «Bundesliga round-up: Robert Lewandowski’s hat-trick edges Bayern Munich closer to the title»]. Sky sports.</ref>. 11 лютага 2018 году гулец быў абраны футбалістам Польшчы ўжо ў сёмы раз запар. 22 лютага ён звольніў свайго шматгадовага агента Цэзара Кучарскага і наняў вядомага спэцыяліста Піні Загаві. Паводле чутак, гэтая справа чынілася дзеля пераходу ўлетку да мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]»<ref>[https://global.espn.com/football/bayern-munich/story/3393508/robert-lewandowski-splits-from-agent-amid-real-madrid-links-sources «Robert Lewandowski splits from agent amid Real Madrid links — sources»]. ESPN.</ref>. 24 лютага 2018 году ён правёў свой 250-ы матч ў Бундэсьлізе<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2018/02/news-in-brief-240218 «Coman sustains capsular injury»]. FC Bayern Munich.</ref>. Сэзон Левандоўскі скончыў як найлепшы галеадор лігі, маючы на рахунку 29 трапных стрэлаў. 1 жніўня, пасьля летніх чутак, генэральны дырэктар «Баварыі» [[Карл-Гайнц Румэніге]] пацьвердзіў у інтэрвію, што Левандоўскі застанецца ў клюбе<ref>[http://www.skysports.com/football/news/11890/11456519/robert-lewandowski-is-not-for-sale-at-any-price-says-bayern-munich-chief-executive «Robert Lewandowski is not for sale at any price, says Bayern Munich chief executive»]. Sky Sports.</ref>. 12 жніўня Левандоўскі запісаў на свой рахунак першы ў гісторыі хет-трык у Супэркубку Нямеччыны, дзе зьнішчыў поруч з таварышамі франфурцкі «Айнтрахт» зь лікам 0:5. Такім чынам, «Баварыя» здабыла гэты тытул у рэкордны сёмы раз<ref>[https://www.dw.com/en/robert-lewandowski-hat-trick-leads-bayern-munich-to-super-cup-win/a-45054001 «Robert Lewandowski hat trick leads Bayern Munich to Super Cup win»]. Deutsche Welle.</ref>. Гулец да таго ж стаў галоўным бамбардзірам у гісторыі гэтага нямецкага кубку<ref>[http://www.worldfootball.net/alltime_goalgetter/supercup/tore/1/ «All-time top goalscorers»]. World Football.</ref>. 27 лістапада паляк стаў трэцім гульцом пасьля [[Ліянэль Мэсі|Ліянэля Мэсі]] і [[Руўд ван Ністэльрой|Руўда ван Ністэльроя]], які забіў 50 галоў у розыгрышах Лігі чэмпіёнаў, двойчы пацэліўшы мяч у матчы супраць «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікі]]» (5:1). На такі здабытак гульцу спатрэбілася ўсяго 77 матчаў<ref>[https://web.archive.org/web/20200806204424/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/lewandowski-3rd-fastest-to-50-champions-league-goals-after-messi-va-nistelrooy-517997.jsp «Robert Lewandowski becomes third-fastest player after Lionel Messi and Ruud van Nistelrooy to reach 50 UEFA Champions League goals»]. Bundesliga.</ref>. 9 лютага 2019 году Левандоўскі забіў гол у пераможным матчы супраць «Шальке-04» (3:1) і стаў першым гульцом, які здабыў 100 галоў на [[Альянц-Арэна|Альянц-Арэне]]. У сакавіку 2019 году нападнік пераўзышоў рэкорд [[Кляўдыё Пісара]] паводле колькасьці забітых галоў замежнікамі ў Бундэсьлізе. Двойчы папакутаваў ад бамбардзіра «Вольфсбург», прапусьціўшы ў выніку 6 мячоў<ref>[https://bundesliga.com/en/bundesliga/news/bayern-munich-wolfsburg-live-line-ups-stats-james-rodriguez-lewandowski-brooks-2804 «Bayern Munich thump Wolfsburg to go top on historic afternoon for Robert Lewandowski»]. Bundesliga.</ref>. Левандоўскі скончыў [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2018—2019 гадоў|сэзон 2018—2019 гадоў]] як найлепшы бамбардзір Бундэсьлігі ў чацьверты раз, здабыўшы гэтым разам 22 галы<ref>[https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/bayern-munich-s-robert-lewandowski-claims-bundesliga-topscorer-prize-for-fourth-time-4597 «Bayern Munich’s Robert Lewandowski claims Bundesliga topscorer prize for fourth time»]. Bundesliga.</ref>. [[Файл:2019147200143 2019-05-27 Fussball 1.FC Kaiserslautern vs FC Bayern München - Sven - 1D X MK II - 2462 - B70I0762 (cropped) (cropped).jpg|значак|Робэрт Левандоўскі ў матчы за «Баварыю» ў 2019 годзе.]] 12 жніўня Левандоўскі забіў свой першы гол у сэзоне, калі «Баварыя» перамогла котбускі «[[Энэргі Котбус|Энэргі]]» зь лікам 3:1 у першым раўндзе нямецкага кубка. Праз чатыры дні ён забіў два мячы ў дэбютным матчы дружыны ў [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2019—2020 гадоў|сэзоне 2019—2020 гадоў]] супраць «[[Гэрта Бэрлін|Гэрты]]». Зважаючы на гэта, футбаліст усталяваў рэкорд Бундэсьлігі, адзначаючыся на адкрыцьці сэзону пяць гадоў запар<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2019/08/lewandowski-sets-record «Lewandowski sets record»]. FC Bayern Munich.</ref>. Затым 24 жніўня ён здабыў хет-трык у гасьцявой сустрэчы з «Шальке-04», калі «чырвоныя» сьвяткавалі перамогу зь лікам 3:0<ref>[https://fcbayern.com/en/news/matchreports/2019/08/match-report-bundesliga-md2-fc-schalke-04-v-fc-bayern-240819 «Lewy the hero as Reds give Schalke the blues»]. FC Bayern Munich.</ref>. 29 жніўня Левандоўскі падоўжыў кантракт з «Баварыяй», падпісаўшыся з клюбам да 2023 году<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2019/08/robert-lewandowski-extends-stay-at-fc-bayern-through-2023 «Robert Lewandowski extends stay at FC Bayern through 2023»]. FC Bayern Munich.</ref>. 18 верасьня паляк улучыў мяч у браму суперніка ў 200 раз у кашулі «Баварыі», адзначыўшыся у пераможным матчы Лігі чэмпіёнаў супраць сэрбскай «[[Црвена Зьвезда Бялград|Црвены Зьвезды]]» зь лікам 3:0<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2019/09/fc-bayern-send-signal-to-other-teams-champions-league-red-star-belgrade «FC Bayern send 'signal to other teams'»]. FC Bayern Munich.</ref>. У тым жа месяцы па сканчэньні шасьці матчаў гулец ужо меў на рахунку 10 галоў, што аніколі ня мела месца ў Бундэсьлізе. Гулец усьцяж трываў моцны тэмп і пацэльваў мячы ў розных розыгрышах, у якіх брала ўдзел ягоная каманда. 14 жніўня 2020 году ён паўдзельнічаў сваім голам у зьнішчэньні «Барсэлёны» ў чвэрцьфінале Лігі чэмпіёнаў зь лікам 8:2, які ладзіўся ў Партугаліі<ref>[https://www.skysports.com/football/barcelona-vs-bay-munich/426065 «Barcelona 2—8 Bayern Munich: Bayern decimate Barca to reach Champions League semi-finals»]. Sky Sports.</ref>. Гулец таксама адзначыўся ў матчы паўфіналу супраць «[[Алімпік Ліён|Ліёну]]». Ягоная эўрапейская галявая сэрыя скончылася, калі 23 жніўня ён ня здолеў пацэліць у фінальным матчы Лігі чэмпіёнаў супраць «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]». Тым ня менш, «Баварыя» перамагла францускі клюб (1:0), і, такім чынам, Левандоўскі ўпершыню здабыў тытул пераможцы гэтага турніру<ref>[https://www.espn.com/soccer/report?gameId=573698 «Bayern Munich beat Paris Saint-Germain to win Champions League»]. ESPN.</ref>. Паляк таксама стаў другім гульцом у гісторыі, які здабыў [[эўрапейскі трэбл]] і пры гэтым стаўся найлепшым бамбардзірам ува ўсіх трох турнірах, паўтараючы дасягненьне [[Ёган Кройф|Ёгана Кройфа]], які той зрабіў з «[[Аякс Амстэрдам|Аяксам]]» у сэзоне 1971—1972 гадоў<ref>[https://web.archive.org/web/20211021052643/https://us.marca.com/claro/futbol/champions-league/2020/08/22/5f411a2b22601da0078b45e7.html «El récord de Cruyff que podría alcanzar Lewandowski de ganar la Champions»]. Marca.</ref>. [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2020—2021 гадоў|Сэзон 2020—2021 гадоў]] футбаліст пачаў зь перамог клюбу як ў Супэркубку Эўропы, гэтак і Супэркубку Нямеччыны. 4 кастрычніка ён забіў усе чатыры мячы сваёй дружыны ў пераможным матчы супраць «Гэрты» (4:3)<ref>[https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/bayern-munich-hertha-berlin-live-line-ups-stats-lewandowski-davies-cunha-13075 «Robert Lewandowski scores four as Bayern Munich edge Hertha Berlin»]. Bundesliga.</ref>. 24 кастрычніка ён здабыў хет-трык у матчы супраць «Айнтрахту», які скончыўся зь лікам 5:0. Гэтым нападнік учыніў сябе першым гульцом у Бундэсьлізе, які забіў дзесяць галоў у пяці матчах<ref>[https://www.goal.com/en-in/news/lewandowski-sets-new-bundesliga-goal-record-as-bayern-munich/luwxu4p2hur51iceo14k7a138 «Lewandowski sets new Bundesliga goal record as Bayern Munich thrash Eintracht Frankfurt»]. Goal.</ref>. 16 сьнежня галеадор адзначыўся ў матчы супраць «Вольфсбурга», стаўшы трэцім гульцом, які перасягнуў мяжу ў 250 галоў у Бундэсьлізе пасьля Герда Мюлера і [[Кляўс Фішэр|Кляўса Фішэра]]<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/55289392 «Bayern Munich 2–1 VfL Wolfsburg»]. BBC Sport.</ref>. У лютым 2021 году гулец здабыў з клюбам перамогу ў [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбным чэмпіянаце сьвету]], выгуляўшы ў мэксыканскага «[[Тыгрэс УАНЛ Мантэрэй|Тыгрэса УАНЛ]]». 6 сакавіка ён здабыў свой 12-ы хет-трык у Бундэсьлізе ў матчы супраць дортмундзкай «Барусіі» (4:2), а 20 сакавіка на ягоным рахунку зьвіўся ўжо 13 хет-трык калі «Баварыя» выгуляла ў «[[Штутгарт (футбольны клюб)|Штутгарта]]» (4:0)<ref>[https://fcbayern.com/en/news/2021/03/5-facts-on-lewandowskis-hat-trick-against-stuttgart «5 facts on Lewandowski’s hat-trick against Stuttgart»]. FC Bayern Munich.</ref>. Напрыканцы сакавіка гулец атрымаў траўму і быў вымушаны прапусьціць чвэрцьфінальныя матчы Лігі чэмпіёнаў, дзе «чырвоны» трывалі паразу паводле вынікаў двубою ад францускага ПСЖ. У красавіку нападнік вярнуўся да табару і адзначыўся ў матчы супраць «Майнцу» (2:1), які скончыўся паразай баварцаў. 8 траўня ён здабыў свой 14-ы хет-трык у нямецкім першынстве ў пераможным спатканьні зь мёнхэнглядбаскай «Барусіяй» (6:0)<ref>[https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/bayern-munich-borussia-monchengladbach-live-line-ups-stats-lewandowski-sane-15728 «Robert Lewandowski closes in on history as Bayern Munich celebrate title by thrashing Borussia Mönchengladbach»]. Bundesliga.</ref>. 22 траўня ён парушыў рэкорд Герда Мюлера ў 40 галоў за сэзон, які той усталяваў у розыгрышы [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе 1971—1972 гадоў|1971—1972 гадоў]], адзначыўшыся на 90-й хвіліне матчу супраць «[[Аўгсбург (футбольны клюб)|Аўгсбургу]]» (5:2) у 41-й раз за сэзон<ref>[https://www.bundesliga.com/en/bundesliga/news/robert-lewandowski-breaks-gerd-muller-40-goal-record-bayern-munich-15979 «Robert Lewandowski sets new 41-goal league record for Bayern Munich»]. Bundesliga.</ref>. Гэты матч быў апошнім у каляндары сэзону для «Баварыі». Дзякуючы гэтаму гульцу нарэшце скарылася «[[Залатая буца]]»<ref>[https://www.espn.com/soccer/bayern-munich-gerbayern_munich/story/4385575/bayern-munichs-robert-lewandowski-breaks-gerd-mullers-bundesliga-goals-record «Robert Lewandowski beats Cristiano Ronaldo, Lionel Messi to European Golden Shoe»]. ESPN.</ref>. Левандоўскі распачаў [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2021—2022 гадоў|сэзон 2021—2022 гадоў]] голам, які скончыў матч у нічыю зь мёнхэнглядбаскай «Барусіяй» (1:1), то бок ён стаў першым гульцом, які сем разоў запар забіў у матчы адкрыцьці сэзону Бундэсьлігі<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/58206961 «Borussia Monchengladbach 1-1 Bayern Munich: Robert Lewandowski scores again»]. BBC Sport.</ref>. 17 жніўня 2021 году ён таксама двойчы вынікова пацэліў і асыставаў [[Томас Мюлер|Томасу Мюлеру]] ў пераможным матчы супраць дортмундзкай «Барусіі», здабыўшы чарговы Супэркубак. Матчу папярэднічаў момант маўчаньня ў гонар Герда Мюлера, які сканаў быў днямі да таго<ref>[https://www.skysports.com/football/news/11899/12384159/borussia-dortmund-1-3-bayern-munich-robert-lewandowski-double-earns-german-super-cup «Borussia Dortmund 1-3 Bayern Munich: Robert Lewandowski double earns German Super Cup»]. Sky Sports.</ref>. 28 жніўня гулец зарабіў 15-ы хет-трык у Бундэсьлізе ў матчы супраць «Гэрты (5:0). У сярэдзіне сэзону польскі спартовец заняў другі радок, не атрымаўшы ўзнагароду Залаты мяч. Яны апярэдзіў Ліянэль Мэсі, але Левандоўскі быў узнагароджаны часопісам [[Франс-Футбал]]<ref>[https://www.theguardian.com/football/live/2021/nov/29/ballon-dor-2021-live-updates «Ballon d’Or 2021 — live updates!»]. The Guardian.</ref>. 17 сьнежня футбаліст усталяваў рэкорд Бундэсьлігі ў колькасьці галоў у каляндарным годзе, павялічыўшы сваю колькасьць трапных стрэлаў да 43<ref>[https://www.espn.com/soccer/report?gameId=608685 «Mueller scores in 400th game as Bayern crush Wolfsburg»]. ESPN.</ref>. 15 студзеня 2022 году Левандоўскі ўчыніў свой 16-ы хет-трык і забіў 300-ы гол у Бундэсьлізе ў матчы супраць «Кёльну» (4:0)<ref> [https://www.bbc.co.uk/sport/football/60008495 «Lewandowski scores 300th Bundesliga goal as Bayern rout Cologne»]. BBC Sport.</ref>. А ўжо 8 сакавіка паляк здабыў хет-трык у матчы Лігі чэмпіёнаў супраць зальцбурскага «[[Рэд Бул Зальцбург|Рэд Була]]». З моманту першага трапнага стрэла і апошняга прайшло толькі 11 хвілінаў. Левандоўскі скончыў сэзон нямецкае лігу з 35 галамі на рахунку, пяты раз запар стаўшы найлепшым бамбардзірам і сёмы раз агулам, што параўняла гульца з Гердам Мюлерам. Акрамя таго, ён здабыў другі раз эўрапейскую прэмію «Залатая буца»<ref>[https://www.neogol.com/clasificacion-bota-de-oro/ «Clasificación Bota de Oro 2022. ¡Actualizada!»]. Neo Gol.</ref>. 30 траўня 2022 году Левандоўскі заявіў пра сваё жаданьне сысьці з клюбу, бо ягоная гісторыя тут ужо надыйшла да сканчэньня<ref>[https://theathletic.com/news/robert-lewandowski-my-bayern-story-at-end/GTLY1OxvUrWo/ «Lewandowski admits Bayern story 'at end'»]. The Athletic.</ref>. === «Барсэлёна» === 19 ліпеня 2022 году Левандоўскі падпісаў ўгоду з клюбам Ля-Лігі «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёнай]]». Паводле ўмоваў кантракт разьлічаны на 4 гады, а клюб выдаткаваў на набыцьцё супэрнападніка 45 млн эўра, з магчымасьцю павелічэньня сумы да 50 млн эўра<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/2683853/agreement-with-bayern-munich-for-the-transfer-of-robert-lewandowski «Agreement with Bayern Munich for the transfer of Robert Lewandowski»]. FC Barcelona.</ref>. Кантракт улучае пункт аб мінімальный сумы сплаты за выкуп гульца, якая была ўсталяваная ў памеры 500 млн эўра<ref>[https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4701830/robert-lewandowski-completes-barcelona-move-from-bayern-munich «Lewandowski completes Barca move from Bayern»]. ESPN.</ref>. == Кар’ера ў зборнай == [[Файл:Robert Lewandowski 2018, JAP-POL (cropped).jpg|значак|Левандоўскі ў кашулі [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]].]] У [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]] дэбютаваў 10 верасьня 2008 году ў матчы супраць [[зборная Сан-Марына па футболе|Сан-Марына]] (2:0)<ref>[https://web.archive.org/web/20090405151255/http://www.pzpn.pl/mecz.php?id=4633 PZPN.PL — Oficjalny Serwis Polskiego Futbolu]. pzpn.pl</ref>, Левандоўскі выйшаў на 59 хвіліне замест [[Марэк Саганоўскі|Марэка Саганоўскага]], а на 67-й хвіліне адзначыўся забітым голам. Гулец стаў другім футбалістам у гісторыі Польшчы пасьля [[Уладзімеж Любанскі|Ўладзімежа Любанскага]], які адзначыўся голам у дэбюце за нацыянальнай зборнай у такім маладым веку. Любанскі гэта зрабіў у 16 год. На [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|Эўра-2012]] забіў першы гол турніра, але зборная Польшчы ня здолела прайсьці ў чвэрцьфінал. 26 сакавіка 2013 году Левандоўскі двойчы трапна пацэліў у браму зборнай Сан-Марына ў першым матчы (5:0), дзе быў капітанам дружыны<ref>[http://www.uefa.com/worldcup/season=2014/matches/round=2000294/match=2008742/postmatch/report/index.html «Lewandowski-inspired Poland beat San Marino»]. UEFA.</ref>. Пазьней, ужо 6 верасьня ён выраўнаваў лік у матчы супраць [[Зборная Чарнагорыі па футболе|зборнай Чарнагорыі]], але Польшча ня здолела ў выніку прабіцца на [[чэмпіянат сьвету па футболе 2014 году|чэмпіянат сьвету 2014 году]] ў Бразыліі<ref>[https://bleacherreport.com/articles/1812595-england-qualify-for-2014-world-cup-with-2-0-win-over-poland «England Qualify for 2014 World Cup with 2-0 Win over Poland»]. Bleacher Report.</ref>. 7 верасьня 2014 году, у першым матчы адбору да чэмпіянату Эўропы 2016 году, нападнік зарабіў свой першы хет-трык у колерах Польшчы, чатыры разы трапна ўлучыўшы мяч у браму [[Зборная Гібральтару па футболе|зборнай Гібральтару]] (7:0)<ref>[https://www.theguardian.com/football/2014/sep/07/poland-gibraltar-euro-2016--match-report «Poland’s Robert Lewandowski scores four in seven-goal rout of Gibraltar»]. The Guardian.</ref>. 13 чэрвеня 2015 году ён зьдзейсьніў чарговы хет-трык у матчы супраць [[Зборная Грузіі па футболе|зборнай Грузіі]] (4:0), прычым тры мячы забіў за чатыры хвіліні<ref>[http://www.nzz.ch/sport/drei-tore-von-lewandowski-bei-polens-40-1.18561613 «Drei Tore von Lewandowski bei Polens 4:0»]. Neue Zürcher Zeitung.</ref>. 8 кастрычніка гулец двойчы адзначыўся ў матчы супраць [[Зборная Шатляндыі па футболе|зборнай Шатляндыі]] (2:2). Праз тры дні дапамог дружыне дамагчыся перамогі ў матчы супраць [[Зборная Ірляндыі па футболе|зборнай Ірляндыі]] (2:1), што кваліфікавала зборную да ўдзелу ў турніры ў Францыі<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/season=2016/matches/round=2000446/match=2014050/postmatch/report/index.html «Lewandowski’s latest takes Poland to France»]. UEFA.</ref>. Левандоўскі скончыў кампанію з 13 галамі на рахунку, ачоліўшы сьпіс бамбардзіраў сумесна з паўночнаірляндцам [[Дэйвід Гілі|Дэйвідам Гілі]]<ref>[http://www.uefa.com/uefaeuro/qualifiers/news/newsid=2292506.html «Lewandowski equals Healy’s scoring record»]. UEFA.</ref>. Тым ня менш, на чэмпіянаце Эўропы ўлетку 2016 году адзначыўся толькі аднойчы з гульні і двойчы з кропкі 11 мэтраў. Польша саступіла ў чвэрцьфінале [[Зборная Партугаліі па футболе|зборнай Партугаліі]]. 5 кастрычніка 2017 году Левандоўскі здабыў чарговы хет-трык у матчы супраць [[Зборная Армэніі па футболе|зборнай Армэніі]] (6:1), давёўшы лік сваіх галоў у складзе зборнай да 50, чым перасягнуў папярэдні рэкорд, усталяваны Ўладзімежам Любанскім<ref>[http://www.espnfc.com/poland/story/3221099/robert-lewandowski-becomes-polands-all-time-leading-scorer «Robert Lewandowski becomes Poland’s all-time leading scorer»]. ESPN.</ref>. 8 кастрычніка 2017 году Левандоўскі адзначыўся голам у матчы супраць зборнай Чарнагорыі (4:2). Нападнік скончыў кваліфікацыйную кампанію да [[чэмпіянат сьвету па футболе 2018 году|чэмпіянату сьвету 2018 году]] з 16 галамі на рахунку, то бок рэкордам для эўрапейскай кваліфікацыі чэмпіянату сьвету<ref>[https://web.archive.org/web/20210128050128/https://www.bundesliga.com/en/news/Bundesliga/robert-lewandowski-sets-world-cup-qualifying-goal-record-ahead-of-ronaldo-461228.jsp «Bayern Munich’s Robert Lewandowski sets European scoring record for Poland»]. Bundesliga.</ref>. Тым ня менш, на самом турніры ў трох матчах групы супраць [[Зборная Сэнэгалу па футболе|зборных Сэнэгалу]], [[Зборная Калюмбіі па футболе|Калюмбіі]] і [[Зборная Японіі па футболе|Японіі]] паляк адзначыцца ня здолеў, а ягоная дружына заняла апошняе месца. Робэрт браў удзел у [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянаце Эўропы 2020 году]], але ягоныя трапныя стрэлы ў брамы [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] і [[Зборная Швэцыі па футболе|Швэцыі]] не дапамаглі дружыне пазьбегнуць апошняга меца ў групе. == Дасягненьні == '''«Лех»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2010 * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2009 * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2009 '''«Барусія»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2011, 2012 * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2013 '''«Баварыя»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022 * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2016, 2019, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2016, 2017, 2018, 2020, 2021 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2020 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2020 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2020 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2023, 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * [http://www.bvb.de/?%81%9D%5C%1B%E7%F4%9D%2Ao%EE%8D%9B Профіль на афіцыйным сайце «Барусіі» Дортмунд] * [https://web.archive.org/web/20120426172209/http://www.transfermarkt.co.uk/en/robert-lewandowski/leistungsdaten-detail/spieler_38253.html Статыстыка ў Бундэсьлізе] * [http://www.sports.ru/tags/5899346.html Профіль] на Sports.ru {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Левандоўскі ў складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2012 |Польшча на ЧЭ-2016 |Польшча на ЧС-2018 |Польшча на ЧЭ-2020 |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Левандоўскі, Робэрт}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] kl6rngg5pmapeapn9bi27rn9yyg1vys 0 121207 2622919 2529879 2025-07-01T19:22:30Z Prasalovich 2394 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2622919 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Холы |Лацінка = Choły |Назва ў родным склоне = Холаў |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Першыя згадкі = 1637 |Горад з = |Магдэбурскае права = |Былыя назвы = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]] |Раён = [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкі]] |Сельсавет = [[Ліпеньскі сельсавет|Ліпеньскі]] |Пасялковы савет = |Кіраўнік = |Імя кіраўніка = |Плошча = |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку насельніцтва = 905 |Шчыльнасьць насельніцтва = 2007 |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу насельніцтва = |Колькасьць двароў = 361 |Выява = Lipen.jpg |Апісаньне выявы = Вуліца вёскі |Шырата паўшар'е = паўночнае |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 24 |Шырата сэкундаў = 44 |Даўгата паўшар'е = усходняе |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 49 |Даўгата сэкундаў = 25 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = Category:Lipen, Asipovichy district |Сайт = }} '''Холы''' (з 1920 году — ''Лі́пень''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласьць}}</ref>) — [[аграгарадок|вёска]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|Сьвіслачы]]. Цэнтар [[Ліпеньскі сельсавет|сельсавету]] [[Асіпавіцкі раён|Асіпавіцкага раёну]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2007 год — 905 чалавек. Знаходзяцца за 20 км на паўночны ўсход ад [[Асіпавічы|Асіпавічаў]] і аднайменнай чыгуначнай станцыі, за 126 км ад [[Магілёў|Магілёва]]; на аўтамабільнай дарозе Асіпавічы — [[Сьвіслач (пасёлак гарадзкога тыпу)|Сьвіслач]]. Холы — даўняе [[мястэчка]] [[Менскі павет|гістарычнай Меншчыны]]. == Назва == Варыянты традыцыйнай назвы мястэчка: ''Холы'' (''Хола''), ''Холва'' (''Холвы''), ''Холуя''<ref>Спірыдонаў М. Беларусь на карце Вялікага Княства Літоўскага 1613 г. // Гістарычны Альманах. Том 8. 2003.</ref> (''Халуй'', ''Халуі''). У 1920 годзе бальшавікі перайменавалі Холы ў «Ліпень» у гонар месяца захопу імі мястэчка — ліпеня таго ж году. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === Згадваецца ў 1593 і 1594 гг. як вёска Халуй у складзе маёнтка Жыцін у [[Менскі павет|Менскім павеце]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, сс. 277 і 282</ref>. Уваходзіла ў склад [[Менскі павет|Менскага павету]] [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. У 1793 годзе каля мястэчка існаваў маёнтак Халуйкі, дзеяў касьцёл. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === У выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793 год) Холы апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у Ігуменскім павеце [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. У 1797 годзе айцы-езуіты збудавалі ў мястэчку новы касьцёл. На 1861 год у Холах існавалі царква і малітоўная школа. У 1885 годзе расейскія ўлады збудавалі новую царкву. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у мястэчку было 57 двароў, дзеялі царква і малітоўны дом, працавалі школа, карчма і 7 крамаў. У пачатку XX ст. тут збудавалі лесапільню і млын. На 1917 год — 84 двары. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў лютым 1918 году Холы занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. === Найноўшы час === 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Холы абвяшчаліся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 годзе ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад [[БССР|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>, дзе 20 жніўня 1924 году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1926 годзе у Холах было 98 двароў, працавалі млын і лесапільны завод, на 1940 год — 284 двары. У 1967 годзе да Холаў далучылі вёскі Крынічкі, Новае Жыцьцё, Валадарск, Старасельле, Акоп і Тодараў Кут. На 1986 год у вёсцы было 406 двароў, на 1999 год — 401, на 2002 год — 385. У 2000-я гады Холы атрымалі афіцыйны статус «[[аграгарадок|аграгарадку]]». == Насельніцтва == === Дэмаграфія === * '''XIX стагодзьдзе''': 1880 год — 235 чал.<ref>{{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/626 626]</ref>; 1897 год — 563 чал. у ''мястэчку Холах'' і 115 чал. у ''маёнтку Холах''<ref>{{Літаратура/ГВБ|5-1к}} С. 113.</ref>; * '''XX стагодзьдзе''': 1907 год — 561 чал.; 1917 год — 568 чал. у ''мястэчку Холах'', 119 чал. у ''маёнтку Холах'' і 6 чал. у лясной вартоўні; 1940 год — 852 чал.; 1959 год — 894 чал.; 1970 год — 1123 чал.; 1986 год — 951 чал.; 1999 год — 1000 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|9к}} С. 273.</ref> * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 872 чал.; 2007 год — 905 чал. === Інфраструктура === У вёсцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, пошта. == Плян == Плян Холаў прастакутна-радыяльны, квартальны. Забудова ў асноўным драўляная сядзібнага тыпу. Мураваныя будынкі на паўночнай ускраіне. Адміністрацыйна-грамадзкі цэнтар на скрыжаваньні 2 галоўных вуліцаў, вакол сквэру. == Турыстычная інфармацыя == === Славутасьці === * Забудова гістарычная (кан. XIX — пач. XX стагодзьдзя; фрагмэнты) === Страчаная спадчына === * Касьцёл Сьвятога Крыжа (1797) * Царква Раства Багародзіцы (XIX ст.) == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/БелЭн|9}} * {{Літаратура/ГВБ|5-1к}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|1}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Радзіма майго духу|lipeny-halui}} {{Навігацыйная група |назоў = Холы ў сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Ліпеньскі сельсавет |Асіпавіцкі раён }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Меншчыны}} [[Катэгорыя:Ліпеньскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Асіпавіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] iemukwxgqszi4vd1u2ebbth79g9wqxw 0 123737 2622817 1718767 2025-07-01T14:54:55Z Ліцьвін 847 стыль 2622817 wikitext text/x-wiki Назву '''Маляўкі''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Маляўкі (Мёрскі сельсавет)|Маляўкі]] — вёска ў [[Мёрскі сельсавет|Мёрскім сельсавеце]] [[Мёрскі раён|Мёрскага раёну]] ** [[Маляўкі (Перабродзкі сельсавет)|Маляўкі]] — вёска ў [[Перабродзкі сельсавет|Перабродзкім сельсавеце]] [[Мёрскі раён|Мёрскага раёну]] * [[Менская вобласьць]]: ** [[Маляўкі (Менская вобласьць)|Маляўкі]] — вёска ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] {{Неадназначнасьць}} tkuuq0obyfv8x1ltvb9odfhpdavjfiu 0 123995 2622807 2241499 2025-07-01T14:16:50Z Srajatdin Usnatdinov 91152 /* Пачатак кар'еры */ 2622807 wikitext text/x-wiki {{Вайсковы дзяяч |поўнае імя = Мішэль Нэй |арыгінальнае імя = {{мова-fr|Michel Ney}} |пэрыяд жыцьця = {{Нарадзіўся|10|1|1769}} — {{Памёр|7|12|1815}} |месца нараджэньня = [[Заарлюі]], цяпер [[Нямеччына]] |месца сьмерці = [[Парыж]], [[Францыя]] |партрэт = [[Файл:Charles Meynier Michel Ney 2.jpg|250пкс]] |подпіс = |мянушка = Руды (Le Rougeaud) |прыналежнасьць = {{Сьцягафікацыя|Францыя}} |гады службы = 1787—1815 |званьне = [[Маршал Францыі]] |род войскаў = |камандаваў = |частка = |бітвы = {{Просты сьпіс| * [[Бітва пры Прэйсіш-Эйлаў|Прэйсіш-Эйлаў (1807)]], * [[Барадзінская бітва|Барадзіно (1812)]], * [[Бітва пры Дрэздэне|Дрэздэн (1813)]], * [[Бітва народаў|Ляйпцыг (1813)]], * [[Бітва пры Леоне|Леон (1814)]], * [[Бітва пры Ватэрлёо|Ватэрлёо (1815)]] }} |узнагароды = [[Ордэн Ганаровага легіёну|Афіцэр Ордэну Ганаровага легіёну]] |сувязі = |у адстаўцы = }} '''Мішэль Нэй''' ({{мова-fr|Michel Ney}}; [[1769]]—[[1815]]) — адзін з найбольш вядомых [[маршал]]аў [[Францыя|Францыі]] часоў [[Напалеонаўскія войны|Напалеонаўскіх войнаў]], герцаг Эльхінґенскі ({{мова-fr|duc d'Elchingen}}) і прынц Маскварэцкі ({{мова-fr|prince de la Moscowa}})<ref>Дваццаць пятага сакавіка 1813 году Напалеон дараваў Нэю тытул прынца імя Масквы-рэкі за [[Барадзінская бітва|Барадзінскую бітву]], якую французы называлі бітваю пры Маскве-рацэ</ref>. Напалеон зваў яго ''«le Brave des Braves»'' — «найадважны з адважных». == Пачатак кар'еры == [[Файл:Michel Ney (1792).jpg|200пкс|міні|зьлева|«Мішэль Нэй, 2-гі лейтэнант у 4-м гусарскім палку (1791—1793)», Адольф Брун (Парыж, 1802, Парыж, 1875), 1834]] Мішэль Нэй нарадзіўся [[10 студзеня]] [[1769]] году ў тагачасным францускім анкляве Сар–Люі зь пераважна нямецкамоўным насельніцтвам (цяпер горад [[Заарлюі]] ў [[Нямеччына|нямецкім]] [[Заарлянд]]зе). Ён стаў другім сынам у сям'і бачкара П’ера Нэя (1738—1826) і Маргарэт Грэвэлінґер. Пасьля заканчэньня каледжу працаваў пісцом у натарыуса, потым наглядчыкам на ліцейным заводзе. У [[1788]] радавым уступіў у гусарскі полк, удзельнічаў у рэвалюцыйных войнах Францыі, атрымаў раненьне пры аблозе [[Майнц]]а. У жніўні [[1796]] стаў брыгадным генэралам у кавалерыі. [[17 красавіка]] [[1797]] Нэй у бою пад [[Нойвід]]ам патрапіў у палон да аўстрыйцаў і ў траўні таго ж года вярнуўся ў войска ў выніку абмену на аўстрыйскага генэрала. У сакавіку [[1799]] падвышаны ў званьні да дывізіённага генэрала. Пазьней у тым жа годзе, пасланы для падмацаваньня [[Масэна]] у [[Швайцарыя|Швайцарыю]], каля [[Вінтэртур]]а быў цяжка паранены ў сьцягно й пэндзаль. У [[1800]] адзначыўся [[Бітва пры Гагенліндэле (1800)|пры Гагенліндэле]]. Пасьля Люнэвільскага замірэньня Банапарт прызначыў яго генэрал-інспэктарам кавалерыі. У [[1802]] г. Нэй быў амбасадарам у Швайцарыі, дзе правёў мірную дамову й мэдыяцыйныя акты [[19 лютага]] [[1803]] г. == Асноўныя бітвы == Атрымаўшы пры абвяшчэньні імпэрыі маршальскую булаву, Нэй у [[Вайна трэцяе кааліцыі|вайне 1805 г.]] з [[Аўстрыйская імпэрыя|Аўстрыяю]] разьбіў эрцгерцага Фэрдынанда пры Гюнцбурге й [[14 кастрычніка]] штурмам на Эльхінгельскія бастыёны прывёў да [[Бітва пад Ульмам|капітуляцыі Ульма]]. У [[Бітва пры Ене й Аўэрштэдтэ|бітве пры Ене]] ён давяршыў паразу прусакоў, потым прымусіў да рэшты [[Эрфурт]] і [[Магдэбург]]; у [[1807]] г. вырашыў долю [[Бітва пад Фрыдляндам|бітвы пры Фрэдляндзе]], заслужыўшы тут мянушку ''le brave de braves''. У [[Гішпанія|Гішпаніі]], з [[1808]] г., ён зьдзейсніў шэраг бліскучых подзьвігаў, але ў [[1811]] г. пасварыўся з галоўнакамандуючым Масэнай з-за пляну кампаніі й вярнуўся ў Францыю. Тытул ''le brave de braves'' Ёй атрымаў 17 лістапада 1812 году пры адыходзе ад Масквы <ref>(Д. Чандлер. Вайсковыя кампаніі Напалеона, стар. 507)</ref> == Паход у Расею ды адступ == [[Файл:Battle of Borodino by Langlois.jpg|thumb|300px||Напад маршала Нэя пры Барадзіно. Гравюра па карціне Лянглюа.]] [[Файл:Marechal Ney.jpg|thumb|left|Маршал Нэй, які атрымаў тытул князя Маскварэцкага за Барадзіно.]] У Расейскай кампаніі 1812 году Нэй камандаваў корпусам і за [[Барадзінская бітва|бітву пры Барадзіно]] атрымаў тытул князя Москварэцкога (de la Moscowa; часта няправільна перакладаюць як «князь Маскоўскі», але «Маскоўскі» ад горада па-французску будзе de Moscou, а Барадзінская бітва адбылася ў вярхоўях [[Масква-рака|Масквы-рэкі]] і адпаведна завецца bataille de la Moscowa). Пасьля акупацыі Масквы займаў [[Нагінск|Багародск]], а яго разьезды даходзілі да ракі [[Дубна (прыток Волгі)|Дубны]]. Падчас адыходу з Расеі, пасьля [[Бітва пад Вязьмай (1812)|бітвы пад Вязьмай]], устаў на чале ар’ергарду, зьмяніўшы корпус маршала [[Даву]]. Пасьля адыходу галоўных сілаў Войска з [[Смаленск]]у затуляў яе адыход і распараджаўся падрыхтоўкаю ўмацаваньняў Смаленску да падрыву. Прамарудзіўшы з адступам, ён быў [[Бітва пад Чырвоным|адрэзаны ад Напалеона расейскімі войскамі]] пад кіраўніцтвам [[Міхаіл Мілададавіч |Міларадавіча]]; ён спрабаваў прабіцца, але, панясучы вялікія страты, ня змог ажыцьцявіць свайго намеру, адабраў лепшыя часткі корпуса лікам каля 3 тысячаў салдатаў і зь імі перайшоў [[Днепр]] паўночней, каля вёскі Сыракарэньне, кінуўшы вялікую частку сваіх войскаў (у тым ліку ўсю артылерыю), якія на наступны дзень капітулявалі. У Сыракарэньня войскі Нэя перабіраліся праз Днепр па тонкім лёдзе; на ўчасткі адкрытае вады кідалі дошкі. Значная частка салдатаў пры пераходзе праз раку патанула, таму калі Нэй злучыўся ў [[Орша|Оршы]] з галоўнымі сіламі, у яго атрадзе заставалася толькі каля 500 чалавек.<ref>А.І. Міхайлаўскі-Данілеўскі. Апісаньне Айчыннае вайны ў 1812 году. - М.: Яўза, Эксмо, 2007. - 576 з. {{ISBN|978-5-699-24856-8}} стар. 450-455</ref> З жалезнаю строгасьцю падтрымліваў ён дысцыпліну, пры пераходзе праз Бярэзіну выратаваў рэшткі войска. Пры адступе з Расеі ён стаў героем вядомага выпадку. 15 сьнежня 1812 году ў [[Гусеў (горад)|Гумбінэне]], у рэстаран, дзе абедалі францускія старэйшыя афіцэры, увайшоў валацуга ў ірванай адзежы, са зблытанымі валасамі, з барадою, якая закрыла твар, брудны, страшны й, перш чым яго пасьпелі выкінуць на маставую, падняўшы руку, голасна заявіў: «Не сьпяшаецеся! Вы не пазнаяце мяне, панове? Я — ар'ергард „ войска“. Я — Мішэль Нэй!» У 1813 годзе ён, пасьля паразы [[Шарль Ніколя Удына|Удына]] пры [[Бітва ў Гросбэрэне|Гросбэрэне]], атрымаў галоўнае начальства над войскамі, якія прызначаліся да нападу на [[Бэрлін]], але 6 верасьня быў пабіты [[Фрыдрых Вільгельм Бюлаў|Бюлавым]] каля [[Бітва пры Дэнэвіцэ|Дэнэвіца]]. У кампаніі 1814 году ён ваяваў у [[Бітва пры Брыене|Брыене]], [[Бітва пры Манмірале|Манміраля]], [[Бітва пры Краонэ|Краона]] й [[Шалён-сюр-Марн]]а. Пасьля ўзяцьця Парыжу ўгаварыў імпэратара зрачыся ад прастолу. [[Людовік XVIII]] прызначыў яго чальцом вайсковай рады й пэрам і даручыў яму начальства над шостаю дывізіяю. == [[Сто дзён]]. Пакараньне сьмерцю == [[Файл:Fus Ney.jpg|thumb|left|Растрэл маршала Нэя. Гравюра пачала XIX стагодзьдзя.]] [[Файл:Godefroid - Les fils du maréchal Ney.jpg|300px|thumb|right|''Сыны Маршала Нэя'', [[Мары-Элянор Гэдэфройд]] (1778-1849), [[1810]], [[Гэмальдэгальрэ (Бэрлін)]].]] Калі Напалеон вярнуўся з выспы [[Эльба (выспа)|Эльбы]], Нэй абяцаў Людовіку XVIII прывесьці Напалеона жывым ці мёртвым, але [[17 сакавіка]] [[1815]] году, з-за ціску свайго войска перайшоў на бок Напалеона. «''Нібы плятына прадралася'', — казаў Нэй, — ''я павінен быў саступіць сіле акалічнасьцяў''». Пры адкрыцьці кампаніі [[1815]] году Нэй з рук Напалеона прыняў начальства над 1-м і 2-м карпусамі. [[16 чэрвеня]] ваяваў у [[Бітва пры Катр-Бра|Катрбра]] з герцагам [[Вэлінгтан|Вэлінгтанам]] і пры [[Бітва пры Ватэрлоо|Ватэрлоо]] зь вялікаю адвагаю кіраваў цэнтрам. Вярнуўшыся ў [[Парыж]] пасьля паразы, ён у палаце пэраў раіў заклікаць Бурбонаў прыйсьці зноў. Хаваючыся ўцёкамі ў Швайцарыю, быў арыштаваны [[19 жніўня]] й прывезены ў Парыж. Ніводны генэрал не жадаў судзіць вайскавода. Ёй адмаўляў у кампэтэнцыі вайсковага трыбуналу ў гэтай справе й патрабаваў перадачы яго ў палату пэраў. Вайсковы трыбунал, які складаўся з былых паплечнікаў Нэя, вынес рашэньне пра сваю некампетэнтнасьць у дадзенай справе. Палата ж толькі й чакала выпадку прадэманстраваць сваю стараннасьць. З усіх пэраў у ліку ста шасцідзесяці аднаго знайшоўся толькі адзін, які выказаўся за невінаватасьць маршала: гэта быў [[Ашыль Шарль Леонс Віктар Брольлі|малады герцаг дэ Брольлі]], толькі за дзевяць дзён да гэтага дасягнулы ўзросту, што даваў яму права засядаць у палаце пэраў. Сто трыццаць дзевяць галасоў пададзена было за неадкладнае сьмяротнае пакараньне  — без права абскарджаньня прысуду. [[7 сьнежня]] [[1815]] году Нэй быў растраляны як дзяржаўны здраднік непадалёк ад [[Парыжская абсэрваторыя|Парыжскае абсэрваторыі]]. Сваім растрэлам кіраваў сам. Салдаты не жадалі страляць у маршала і толькі цяжка паранілі яго. У [[1853]] годзе на гэтым месцы была ўзведзена статуя Нэя. {{Пачатак цытаты|крыніца=Напалеон на выспе Сьвятое Алены ўспамінаў Нэя<ref>[http://history.scps.ru/lib/nn02.htm Думай вязьня Сьвятое Алены па рукапісу, знойдзеным ў паперах Ляс Каза]</ref>}} Ёй быў чалавекам адважным. Яго сьмерць гэтак жа незвычайная, як і ягонае жыцьцё. Іду ў заклад, што тыя, хто засудзіў яго, не адважваліся глядзець яму ў твар.{{Канец цытаты}} Ёй пакінуў чатырох сыноў, якія апублікавалі пасьля яго «Memoires» (П., [[1833]]). [[Файл:PereLachaise Michel Ney.jpg|thumb|right|Магіла Маршала Нэя]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} * [http://adjudant.ru/fr-march/ney.htm Біяграфія Нэя]: артыкул С. Захарава * [http://adjudant.ru/fr-march/ney1815-00.htm Трагедыя вайскавода. Маршал Нэй у 1815 годзе]: даследаваньне С. Захарава * Чандлер Дэвід (пад рэд. Зотава А. В.) «Ватэрлоо. Апошняя кампанія Напалеона». — , Знак, 2004. * [https://web.archive.org/web/20120323025751/http://history-gatchina.ru/article/prosba.htm]. * [http://www.napoleonicsociety.com] * ''Зотаў А. В.'' Забыты Мора. — : ЗНАК, 2009. {{Маршалы Напалеона I}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нэй, Мішэль}} [[Катэгорыя:Офіцэры ордэну Ганаровага легіёну]] [[Катэгорыя:Маршалы Напалеона I]] lazr5oc892twch9fv0jwgk6p1ymce45 2 125113 2622950 2621941 2025-07-02T08:10:01Z Ліцьвін 847 /* Минская область */ выпраўленьне спасылак 2622950 wikitext text/x-wiki 825 географических объектов Беларуси в период с 1997 по 2011 гг. были официально переименованы. Изменялись как отдельные буквы, так и целые слова в названии. Я провел тщательную сверку каждого из 825 переименованных объектов с таковыми на нашей карте (в выпуске от 11.06.2011 г.) и составил список тех, которые на карте зафиксированы в старом написании или с ошибкой. То есть, любым образом отличались от нового официального названия. Часть переименованных объектов я не смог отыскать через поиск в MapSource, а часть уже написана правильно. Поэтому составленный список меньше, чем 825. Поскольку наша самодельная карта претендует на серьёзность и современность, считаю, что каждую из нижеперечисленных позиций необходимо исправить для обновления её географической основы. == Брестская область == # N52 09.497 E25 52.095 Деревня Березовичи в 2004 г. переименована в Берёзовичи (белар. [[Паршавічы|Бярозавічы]]) # N52 50.741 E25 07.760 Деревня Большой Галик в 2005 г. переименована в Галик (белар. [[Галік (Івацэвіцкі раён)|Галік]]) # N52 12.036 E26 14.296 Деревня Вулька в 2004 г. переименована в Вулька-Городищенская (белар. [[Вулька-Гарадзішчанская]]) # N52 01.314 E25 25.841 Деревня Глинна в 2005 г. переименована в Глинно (белар. [[Глінна (Берасьцейская вобласьць)|Глінна]]) # N52 05.629 E25 46.755 Деревня Дубой в 2004 г. переименована в Дубое (белар. [[Дубае]]) # N52 55.721 E24 43.108 Агрогородок (с 2010 г.) Зеленевичи в 2010 г. переименован в Зеленевичский (белар. [[Зеляневіцкі]]) # N52 46.545 E25 35.904 Деревня Могилица в 2005 г. переименована в Могилицы (белар. [[Магіліцы]]) # N52 39.123 E24 25.193 Агрогородок (с 2008 г.) Мокрое в 2011 г. переименован в Журавлиный (белар. [[Жураўліны]]) # N53 15.178 E26 16.160 Деревня Нагорная в 2006 г. переименована в Нагорное (белар. [[Нагорнае (Берасьцейская вобласьць)|Нагорнае]]) # N52 16.031 E23 44.345 Деревня Олешковичи в 2006 г. переименована в Олешковичи 1 (белар. [[Алешкавічы 1]]) # N52 27.187 E23 22.219 Агрогородок (с 2011 г.) Пограничная в 2011 г. переименован в Пограничный (белар. [[Пагранічны (пасёлак)|Пагранічны]]) # N52 58.405 E25 59.691 Деревня Рогозница в 2006 г. переименована в Рагозница (белар. [[Рагозьніца]]). # N53 19.432 E25 54.511 Деревня Слобожаны в 2006 г. переименована в Слабожаны (белар. [[Боўдзілаўцы|Слабажаны]]) # N53 13.751 E25 49.026 Деревня Тешевля в 2006 г. переименована в Тешевле (белар. [[Чэшаўля|Цешаўле]]) # N52 21.099 E25 55.464 Деревня Шпановка в 2004 г. переименована в Шпановки (белар. [[Шпанаўкі]]). # N52 25.527 E24 09.468 Деревня Щерчево в 2005 г. переименована в Щерчово (белар. [[Шчарчова]]) == Витебская область == # N54 25.097 E30 26.546 Деревня Бабиничи в 2005 г. была переименована в Бабичи (белар. [[Бабічы (Аршанскі раён)|Бабічы]]). # N55 44.600 E27 51.139 Деревня Барсуки в 2004 г. переименована в Барсуки 2 (белар. [[Барсукі 2]]) # N54 54.271 E29 50.420 Деревня Бествино в 2006 г. переименована в Бествено (белар. [[Бесцвіна]]) # N55 16.750 E28 24.526 Деревня Бобыничи в 2005 г. переименована в Бабыничи (белар. [[Бабынічы]]) # N55 17.749 E28 52.829 Деревня Богородецкое в 2005 г. переименована в Богородицкое (белар. [[Багародзіцкае]]) # N54 51.227 E29 13.733 Агрогородок (с 2009 г.) Большая Ольшанка в 2009 г. переименован в Ольшанка (белар. [[Альшанка]]) # N55 03.772 E28 26.390 Агрогородок (с 2009 г.) Большие Дольцы в 2009 г. переименован в Великие Дольцы (белар. [[Вялікія Дольцы]]) # N54 31.318 E30 15.340 Деревня Горная Веровойша в 2005 г. переименована в Горная Веравойша (белар. [[Горная Веравойша]]) # N54 42.761 E30 04.597 Деревня Догановка в 2006 г. переименована в Догоновка (белар. [[Даганаўка]]) # Две деревни Заборье в Витебской области, Шумилинском районе, относящиеся к Николаевскому поселковому совету, 31 января 2011 г. были переименованы соответственно в Заборье 1 и Заборье 2. На карте в том месте я нашел две деревни Заборье, но какая из них стала под номером 1, а какая под номером 2, я не знаю. # N54 43.008 E29 57.362 Деревня Заслоново в 2006 г. переименована в Заслоновка (белар. [[Заслонаўка]]) # N54 51.815 E30 02.177 Деревня Кадуково в 2006 г. переименована в Кодуково (белар. [[Кадукова]]) # N55 26.808 E28 26.369 Деревня Качаново в 2005 г. переименована в Кочаново (белар. [[Качанава]]) # N54 48.554 E29 52.593 Деревня Келесы в 2006 г. переименована в Келисы (белар. [[Келісы]]) # N54 47.638 E29 49.534 Деревня Кляпчево в 2006 г. переименована в Клепчево (белар. [[Кляпчэва]]) # N54 40.979 E30 00.271 Деревня Конашево в 2006 г. переименована в Коношево (белар. [[Канашэва]]) # N54 44.080 E30 02.800 Деревня Майское в 2006 г. переименована в Майская (белар. [[Майская]]) # N54 54.992 E29 59.710 Деревня Мартыновка в 2006 г. переименована в Мартиновка (белар. [[Марцінаўка]]). Возможно, здесь что-то не так: может, попутаны местами названия Станьки и Мартиновка??? Смотрите для сравнения в атласе. # N54 58.386 E30 03.866 Деревня Массоры в 2006 г. переименована в Моссоры (белар. [[Масоры]]) # N55 22.621 E28 49.894 Деревня Межно 1 в 2005 г. переименована в Межно-1 (белар. [[Мяжно-1]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Межно 1-е. # N55 22.307 E28 49.250 Деревня Межно 2 в 2005 г. переименована в Межно-2 (белар. [[Мяжно-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Межно 2-е. # N55 22.101 E28 49.878 Деревня Межно 3 в 2005 г. переименована в Межно-3 (белар. [[Мяжно-3]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Межно 3-е. # N55 27.683 E28 55.111 Деревня Насилица в 2005 г. переименована в Носилица (белар. [[Насіліца]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Насилицы. # N54 31.076 E30 16.566 Деревня Нижняя Веровойша в 2005 г. переименована в Нижняя Веравойша (белар. [[Ніжняя Веравойша]]) # N54 56.459 E30 04.860 Деревня Оболь в 2004 г. переименована в Новая Оболь (белар. [[Новая Обаль]]). # N54 47.473 E29 39.466 Деревня Осиновка в 2004 г. переименована в Осиновка-2 (белар. [[Асінаўка-2]]). # N54 39.470 E29 34.445 Деревня Осиновка в 2004 г. переименована в Осиновка-1 (белар. [[Асінаўка-1]]). # N55 22.060 E26 57.390 Хутор Пляторово в 2005 г. переименован в Плятарово (белар. [[Плятарова]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Плетарово. # N54 51.716 E29 06.373 Деревня Проземля в 2006 г. переименована в Проземле (белар. [[Проземля]]) # N55 21.390 E28 54.260 Деревня Пукановка 1 в 2005 г. переименована в Пукановка-1 (белар. [[Пуканаўка-1]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Пукановка 1-я. # N55 21.102 E28 54.049 Деревня Пукановка 2 в 2005 г. переименована в Пукановка-2 (белар. [[Пуканаўка-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Пукановка 2-я. # N54 42.277 E30 02.516 Деревня Рындево в 2006 г. переименована в Риндево (белар. [[Рындзева]]) # N54 56.391 E29 47.845 Деревня Садовое в 2006 г. переименована в Садовая (белар. [[Садовая (Сеньненскі раён)|Садовая]]) # N54 41.360 E29 03.803 Деревня Симоновичи в 2006 г. переименована в Симновичи (белар. [[Сімнавічы]]) # N54 51.500 E29 59.041 Деревня Слободка в 2006 г. переименована в Слабода (белар. [[Слабада]]). # N55 33.781 E29 04.452 Деревня Стодола в 2005 г. переименована в Стадола (белар. [[Стадола]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Стодолы. # N55 35.248 E28 21.513 Деревня Терасполье в 2005 г. переименована в Тересполье (белар. [[Цераспольле]]) # N54 21.019 E29 36.165 Посёлок Тротилово в 2005 г. переименован в Трацылово (белар. [[Трацылава]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Троцилово. Название Троцилово осталось за железнодорожной станцией. Посёлок переименован. # N55 17.744 E28 48.941 Деревня Туржец 1 в 2005 г. переименована в Туржец-1 (белар. [[Туржэц-1]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Туржец 1-й. # N55 17.394 E28 48.781 Деревня Туржец 2 в 2005 г. переименована в Туржец-2 (белар. [[Туржэц-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Туржец 2-й. # N55 39.847 E27 27.146 Деревня Хутор-Дедино в 2005 г. переименована в Хутор Дедино (белар. [[Хутар Дзедзіна]]). В атласе этот объект написан правильно — Хутор Дедино. На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Хмельники. # N55 27.245 E28 45.336 Деревня Черноручье 1 в 2005 г. переименована в Черноручье-1 (белар. [[Чарнаручча-1]]). # N55 26.287 E28 44.321 Деревня Черноручье 2 в 2005 г. переименована в Черноручье-2 (белар. [[Чарнаручча-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Черноручье 2-е. # N55 47.005 E27 40.902 Деревня Чурилово-Дальнее в 2005 г. переименована в Чурилово Дальнее (белар. [[Чурылава Далёкае]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Чурилово. # N54 37.575 E29 35.856 Деревня Шашаловка в 2005 г. переименована в Шашеловка (белар. [[Шашалаўка]]) # N55 17.285 E28 32.399 Деревня Шенделы в 2005 г. переименована в Шендялы (белар. [[Шандзялы]]) # N55 28.970 E28 43.906 Деревня Экимань должна состоять из двух деревень: деревни [[Экімань|Экимань-1]] (севернее) и [[Экімань 2|Экимань-2]] (южнее). Оба эти названия современные. На карте в выпуске от 11.06.2011 полигон ошибочно отрисован как один и ему дано обобщенное название Экимань. == Гомельская область == # N52 37.800 E31 27.994 Посёлок Амельное в 2005 г. переименован в Омельное (белар. [[Амяльное]]) # N53 05.048 E30 51.229 Деревня Бервена в 2005 г. переименована в Бервены (белар. [[Бервяны]]) # N52 50.881 E30 24.795 Деревня Буда-Люшевская в 2005 г. переименована в Буда Люшевская (белар. [[Буда Люшаўская]]) # N52 39.705 E31 15.274 Деревня Воробьевка в 2005 г. переименована в Веробьевка (белар. [[Вераб’ёўка]]) # N51 33.942 E27 46.582 Деревня Глушкевичи в 2004 г. переименована в Глушковичи (белар. [[Глушкавічы]]) # N51 44.947 E29 18.413 Агрогородок (с 2010 г.) Головчицкая Буда в 2010 г. переименован в Буда Головчицкая (белар. [[Буда Галоўчыцкая]]) # N52 16.789 E29 13.609 Деревня Гороховка в 2005 г. переименована в Горохово (белар. [[Гарохава]]) # N52 33.979 E30 40.213 Посёлок Григорьевка в 2005 г. переименован в Григоровка (белар. [[Грыгараўка]]) # N53 02.771 E30 15.654 Посёлок Дуброва в 2005 г. переименован в Дубрава (белар. [[Дубрава]]) # N53 13.607 E30 48.520 Деревня Дубровино в 2005 г. переименована в Дубравино (белар. [[Дубравіна]]) # N53 12.556 E30 45.101 Посёлок Дубролеж в 2005 г. переименован в Дубралеж (белар. [[Дубралеж]]) # N53 10.919 E30 33.694 Посёлок Жовинник в 2005 г. переименован в Жевинник (белар. [[Жавіньнік]]) # N53 15.245 E30 49.380 Посёлок Заболоцкое в 2005 г. переименован в Заболотское (белар. [[Забалацкае]]) # N53 11.320 E30 14.804 Деревня Заездье в 2005 г. переименована в Заезье (белар. [[Заезьзе]]) # N52 41.977 E30 31.381 Посёлок Зелёная Дубрава в 2005 г. переименован в Зелёная Дуброва (белар. [[Зялёная Дуброва]]) # N52 01.175 E29 27.756 Деревня Игнато-Фабиановка в 2005 г. переименована в Игнато-Фабияновка (белар. [[Ігната-Фабіянаўка]]) # N52 19.786 E29 01.429 Деревня Капличский Воротынь в 2005 г. переименована в Капличский Воротын (белар. [[Капліцкі Варатын]]) # N52 45.669 E30 23.404 Посёлок Качан в 2005 г. переименован в Кочан (белар. [[Качан]]) # N52 19.523 E30 26.660 Деревня Кирова в 2006 г. переименована в Кирово (белар. [[Кірава (Рэчыцкі раён)|Кірава]]) # N52 52.112 E29 11.971 Деревня Ковчицы 1 в 2009 г. переименована в Ковчицы-1 (белар. [[Коўчыцы-1]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Ковчицы 1-е. # N52 50.077 E29 11.667 Деревня Ковчицы 2 в 2009 г. переименована в Ковчицы-2 (белар. [[Коўчыцы-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Ковчицы 2-е. # N52 41.287 E30 30.053 Посёлок Конторовичи в 2005 г. переименован в Канторовичи (белар. [[Кантаровічы]]) # N52 56.149 E29 20.108 Деревня Королёва Слобода 1 в 2009 г. переименована в Королёва Слобода-1 (белар. [[Каралёва Слабада-1]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Королевская Слобода 1-я. # N52 55.773 E29 20.051 Деревня Королёва Слобода 2 в 2009 г. переименована в Королёва Слобода-2 (белар. [[Каралёва Слабада-2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Королевская Слобода 2-я. # N52 16.888 E30 17.800 Деревня Коростань в 2006 г. переименована в Коростень (белар. [[Корасьцень]]) # N52 03.106 E30 46.898 Деревня Кошевое в 2005 г. переименована в Кошовое (белар. [[Кашовае]]) # N51 50.777 E30 06.781 Посёлок Красная Заря в 2005 г. переименован в посёлок Чирвоная Заря (белар. [[Чырвоная Зара (Гомельская вобласьць)|Чырвоная Зара]]) # N51 45.421 E30 30.825 Деревня Красная Поляна в 2005 г. переименована в Чирвоная Поляна (белар. [[Чырвоная Паляна]]) # N51 42.991 E29 17.126 Деревня Красный Луч в 2005 г. переименована в Чирвоный Промень (белар. [[Чырвоны Прамень]]) # N53 38.605 E28 57.448 Деревня Красный Пахарь в 2003 г. переименована в Чирвоный Аратый (белар. [[Чырвоны Араты]]). # N52 21.748 E29 34.192 Деревня Липово в 2005 г. переименована в Липов (белар. [[Ліпаў]]) # N52 34.402 E30 19.032 Посёлок Луговой в 2005 г. переименован в посёлок Луговый (белар. [[Лугавы]]) # N51 47.307 E30 30.892 Посёлок Майский в 2005 г. переименован в посёлок Майск (белар. [[Майск]]) # N52 05.140 E27 32.188 Деревня Малишев в 2005 г. переименована в Малешев (белар. [[Малешаў]]) # N52 43.151 E30 40.002 Деревня Мачулище в 2005 г. переименована в Мочулище (белар. [[Мачулішча]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Мачулищи. # N52 05.357 E29 07.588 Деревня Меребель в 2005 г. переименована в Мерабель (белар. [[Мерабель]]) # N52 05.212 E28 28.362 Деревня Моисеевичи в 2005 г. переименована в Мойсеевичи (белар. [[Майсеевічы]]) # N52 55.892 E30 37.896 Деревня Моисеевка в 2005 г. переименована в Мойсеевка (белар. [[Майсееўка]]) # N52 48.193 E29 18.954 Деревня Моисеевка в 2005 г. переименована в Мойсеевка (белар. [[Майсееўка]]) # N51 42.166 E29 01.692 Деревня Некрашёвка в 2005 г. переименована в Некрашовка (белар. [[Некрашоўка]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Некрашевка. # N52 49.151 E31 18.971 Посёлок Непобедимый в 2005 г. переименован в Непереможный (белар. [[Непераможны]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Непопедимый. # N51 46.616 E28 48.833 Деревня Николаевка в 2005 г. переименована в Миколаевка (белар. [[Мікалаеўка]]) # N53 17.892 E30 51.872 Деревня Никольск в 2005 г. переименована в Микольск (белар. [[Мікольск]]) # N52 19.266 E29 28.446 Деревня Никулинск в 2005 г. переименована в Микулинск (белар. [[Мікулінск]]) # N53 13.216 E30 40.203 Деревня Новая Алешня в 2005 г. переименована в Новая Олешня (белар. [[Новая Алешня]]) # N51 58.828 E30 29.773 Деревня Новая Борщовка в 2005 г. переименована в Новая Борщёвка (белар. [[Новая Баршчоўка]]) # N52 19.467 E27 30.715 Деревня Ново-Ленино в 2005 г. переименована в Ново-Ленин (белар. [[Наваленін]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Новоленино. # N52 19.483 E31 32.742 Деревня Огородня-Гомельская в 2005 г. переименована в Огородня Гомельская (белар. [[Агародня Гомельская]]). # N52 18.921 E31 33.504 Деревня Огородня-Кузьминичская в 2005 г. переименована в Огородня Кузьминичская (белар. [[Агародня Кузьмініцкая]]). # N51 54.953 E30 02.254 Посёлок Октябрь в 2005 г. переименован в Костричник (белар. [[Кастрычнік]]) # N52 02.214 E30 12.117 Деревня Омельковщина в 2005 г. переименована в Амельковщина (белар. [[Амелькаўшчына]]). # N51 36.167 E29 51.373 Деревня Оревичи в 2005 г. переименована в Аровичи (белар. [[Аравічы]]) # N51 44.206 E28 15.389 Деревня Осинское в 2004 г. переименована в Осенское (белар. [[Асянское]]) # N52 17.912 E28 49.621 Деревня Первая Слободка в 2005 г. переименована в Першая Слободка (белар. [[Першая Слабодка]]) # N52 10.193 E28 26.740 Деревня Первомай в 2005 г. переименована в Першемай (белар. [[Гараваха|Першамай]]) # N52 20.851 E29 00.781 Деревня Перетрутовский Воротынь в 2005 г. переименована в Перетрутовский Воротын (белар. [[Ператрутаўскі Варатын]]) # N53 04.760 E29 43.879 Деревня Пласкиня в 2005 г. переименована в Плоскиня (белар. [[Пласкіня]]) # N52 25.945 E29 46.212 Деревня Пожихар в 2009 г. переименована в Пожихарь (белар. [[Пажыхар]]) # N52 28.397 E29 46.186 Деревня Присторонь в 2005 г. переименована в Присторань (белар. [[Прыстарань]]) # N52 59.888 E30 46.486 Деревня Рассохи в 2005 г. переименована в Расохи (белар. [[Расохі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Россохи. # N52 48.872 E31 31.315 Посёлок Рассуха в 2005 г. переименован в Расуха (белар. [[Расуха]]) # N53 03.179 E30 29.074 Деревня Рисков в 2005 г. переименована в Рысков (белар. [[Рыскоў]]) # N51 53.038 E27 42.940 Деревня Рудня в 2004 г. переименована в Тонежская Рудня (белар. [[Тонеская Рудня]]) # N53 03.055 E31 11.051 Деревня Рудня-Бартоломеевская в 2005 г. переименована в Рудня Бартоломеевская (белар. [[Рудня Барталамееўская]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Рудня-Бартоломеевка. # N52 02.581 E30 21.133 Деревня Рудня-Бурицкая в 2005 г. переименована в Рудня Бурицкая (белар. [[Рудня Бурыцкая]]). # N52 47.086 E30 34.255 Деревня Рудня-Викторинская в 2005 г. переименована в Рудня Викторинская (белар. [[Рудня Віктарынская]]). # N52 41.637 E31 07.327 Деревня Рудня-Гулева в 2005 г. переименована в Рудня-Гулево (белар. [[Рудня-Гулева]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Гулева. # N52 05.635 E30 44.782 Деревня Рудня-Каменева в 2005 г. переименована в Рудня Каменева (белар. [[Рудня Каменева]]). # N52 44.387 E30 37.772 Деревня Рудня-Кошелёвская в 2005 г. переименована в Рудня Кошелёвская (белар. [[Рудня Кашалёўская]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Рудня-Кошелевская. # N52 54.455 E30 38.401 Деревня Рудня-Лозовская в 2005 г. переименована в Рудня Лозовская (белар. [[Рудня Лозаўская]]) # N51 59.527 E30 23.842 Деревня Рудня-Удалевская в 2005 г. переименована в Рудня Удалёвская (белар. [[Рудня Ўдалёўская]]) # N52 01.983 E27 42.188 Деревня Рыдча в 2005 г. переименована в Ридча (белар. [[Рыдча]]) # N52 00.912 E27 41.988 Деревня Рычев в 2005 г. переименована в Ричёв (белар. [[Рычоў]]) # N52 46.545 E31 12.590 Деревня Симоновка в 2005 г. переименована в Сымоновка (белар. [[Сымонаўка]]) # N52 42.662 E31 31.779 Посёлок Синицино в 2005 г. переименован в Синицыно (белар. [[Сініцына]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Синицин. # N52 06.602 E29 25.804 Деревня Сирод в 2005 г. переименована в Сырод (белар. [[Сырод]]) # N52 50.165 E30 21.932 Деревня Слобода-Люшевская в 2005 г. переименована в Слобода Люшевская (белар. [[Слабада Люшаўская]]) # N52 11.732 E28 29.341 Посёлок Слободской в 2005 г. переименован в Слободский (белар. [[Слабадзкі]]) # N52 34.968 E30 18.795 Деревня Смычок в 2005 г. переименована в Смычёк (белар. [[Смычок]]) # N52 56.520 E30 33.091 Деревня Совхозная в 2010 г. переименована в Церковье (белар. [[Царкоўе]]) # N52 42.786 E29 07.774 Деревня Сопейки в 2006 г. переименована в Сапейков (белар. [[Сапейкаў]]) # N52 35.606 E30 55.143 Посёлок Средняцкий в 2005 г. переименован в Середняцкий (белар. [[Серадняцкі]]) # N52 12.046 E28 32.977 Деревня Средняя Рудня 2005 г. переименована в Середняя Рудня (белар. [[Сярэдняя Рудня]]) # N52 28.556 E29 05.492 Деревня Трамец 2005 г. переименована в Тремец (белар. [[Трамец]]) # N53 03.065 E30 13.285 Посёлок Турсковой в 2005 г. переименован в Турсковый (белар. [[Турскавы]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Турсковой пос. # N51 57.158 E28 18.964 Деревня Ударная 2004 г. переименована в Ударное (белар. [[Асмаленік|Ударнае]]) # N52 17.479 E27 53.570 Деревня Христецкий Бор 2005 г. переименована в Хистецкий Бор (белар. [[Хісьцецкі Бор]]) # N52 33.089 E28 34.413 Деревня Червонная Слобода 2005 г. переименована в Красная Слобода (белар. [[Германава Слабада|Красная Слабада]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Червоная Слобода. # N52 40.360 E30 53.974 Посёлок Череты в 2005 г. переименован в Чароты (белар. [[Чараты]]) # N52 01.046 E29 06.218 Деревня Щекотово 2005 г. переименована в Щекотова (белар. [[Шчакатава]]) # N52 40.112 E30 38.205 Посёлок Ясокорь в 2005 г. переименован в Ясакар (белар. [[Ясакар]]) == Гродненская область == # N53 37.204 E26 21.727 Деревня Антонево в 2008 г. переименована в Антонёво (белар. [[Антанёва]]) # N53 48.155 E23 47.943 Деревня Белые Болота в 2003 г. переименована в Белые Болоты (белар. [[Белыя Балаты]]) # N53 12.752 E24 00.302 Деревня Белый Дворик в 2005 г. переименована в Белый Дворак (белар. [[Белы Дворак]]) # N54 12.470 E25 18.204 Деревня Больтеникели в 2003 г. переименована в Больтиникели (белар. [[Бальцінікелі]]) # N54 14.354 E25 18.034 Деревня Больтеники в 2003 г. переименована в Больтиники (белар. [[Бальцінікі]]) # N54 00.388 E25 31.651 Деревня Большая Почерня в 2003 г. переименована в Великая Почерня (белар. [[Вялікая Почарня]]) # N53 57.607 E25 33.664 Деревня Большие Князиковцы в 2003 г. переименована в Великие Князиковцы (белар. [[Вялікія Князікоўцы]]) # N53 53.652 E25 36.517 Деревня Большие Сонтаки в 2003 г. переименована в Великие Сонтаки (белар. [[Вялікія Сонтакі]]) # N53 18.525 E25 25.852 Деревня Большие Шестаки в 2003 г. переименована в Великие Шестаки (белар. [[Вялікія Шастакі]]) # N53 53.822 E25 51.343 Деревня Большое Барово в 2003 г. переименована в Великое Барово (белар. [[Вялікае Барава]]) # N54 14.004 E25 28.463 Деревня Ботяны в 2003 г. переименована в Батяны (белар. [[Бацяны]]) # N53 32.682 E26 17.176 Деревня Броносово в 2008 г. переименована в Браносово (белар. [[Браносава]]) # N52 55.413 E25 17.365 Деревня Веценювка в 2007 г. переименована в Ветеневка (белар. [[Вяценеўка]]) # N53 14.143 E25 32.140 Деревня Вишев в 2007 г. переименована в Вишево (белар. [[Вішава]]) # N53 02.138 E25 00.371 Деревня Вяцевичи в 2007 г. переименована в Ветевичи (белар. [[Вецявічы]]) # N53 58.189 E26 02.452 Деревня Гуденята в 2003 г. переименована в Гуденяты (белар. [[Гудзяняты]]) # N52 57.565 E25 12.112 Деревня Гуменники в 2007 г. переименована в Гуменики (белар. [[Гуменікі]]) # N54 25.309 E25 49.155 Деревня Даукшишки в 2003 г. переименована в Давкшишки (белар. [[Даўкшышкі]]) # N53 02.442 E25 15.691 Деревня Деревянчица в 2003 г. переименована в Деревянчицы (белар. [[Дзеравянчыцы]]) # N53 51.618 E24 55.292 Деревня Зиневичи в 2003 г. переименована в Зеневичи (белар. [[Зенявічы]]) # N54 12.640 E25 20.341 Деревня Иоткишки в 2003 г. переименована в Ёткишки (белар. [[Ёткішкі]]) # N54 29.083 E25 44.391 Деревня Кастечизна в 2003 г. переименована в Кастечина (белар. [[Кастэчына]]) # N54 17.399 E25 26.119 Деревня Катримовщизна в 2003 г. переименована в Катримовщина (белар. [[Катрымаўшчына]]) # N53 30.339 E26 20.095 Деревня Качаны в 2008 г. переименована в Кочаны (белар. [[Качаны]]) # N53 54.652 E25 59.696 Деревня Корешенята в 2003 г. переименована в Корешеняты (белар. [[Карашаняты]]) # N54 04.266 E25 51.730 Деревня Коркенята в 2003 г. переименована в Каркеняты (белар. [[Каркеняты]]) # N53 32.764 E25 21.124 Деревня Крагли Большие в 2003 г. переименована в Великие Крагли (белар. [[Вялікія Краглі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Большие Крагли. # N54 09.426 E25 59.259 Деревня Ладетенята в 2003 г. переименована в Ладетеняты (белар. [[Ладзецяняты]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Ледетенята. # N53 13.772 E23 59.561 Деревня Лесневичи в 2005 г. переименована в Лисневичи (белар. [[Лісьнявічы]]) # N54 01.300 E25 00.638 Деревня Мажейки в 2003 г. переименована в Можейки (белар. [[Мажэйкі]]) # N53 53.240 E25 00.978 Деревня Мешкалы в 2003 г. переименована в Мишкалы (белар. [[Мішкалы]]) # N53 10.754 E25 05.572 Деревня Миловань в 2007 г. переименована в Милованье (белар. [[Мілаваньне]]) # N53 02.833 E25 09.377 Деревня Милькановичи в 2007 г. переименована в Мелькановичи (белар. [[Мяльканавічы]]) # N53 49.944 E25 54.330 Деревня Николаево в 2003 г. переименована в Миколаево (белар. [[Мікалаева]]) # N53 30.730 E26 06.886 Деревня Новоселки в 2008 г. переименована в Новосёлки (белар. [[Навасёлкі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно написано название Новоселки. # N54 30.551 E26 19.879 и N54 30.382 E26 19.147 — агрогородок (с 2009 г.) Осиновщизна (новое название с 2009 г.). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно написано название Осиновщина и идет разделение на две деревни. Теперь это единый объект. Поправьте. # N54 04.719 E25 12.725 Деревня Оссова в 2003 г. переименована в Осова (белар. [[Асава]]) # N53 13.355 E25 23.611 Деревня Пероним в 2007 г. переименована в Пироним (белар. [[Піронім]]) # N53 20.142 E23 53.803 Деревня Подбогоники в 2005 г. переименована в Подбагоники (белар. [[Падбагонікі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно написано название Подбогонники. # N53 55.939 E25 40.761 Деревня Позенята в 2003 г. переименована в Позеняты (белар. [[Пазяняты]]) # N53 21.651 E23 50.106 Деревня Почёбуты в 2005 г. переименована в Пачёбуты (белар. [[Пачобуты]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно написано название Почебуты. # N54 06.507 E25 01.235 Деревня Пусяворы в 2003 г. переименована в Пусявары (белар. [[Пусявары]]) # N53 28.315 E25 08.085 Деревня Пуща-Липичанская в 2003 г. переименована в Липичанская Пуща (белар. [[Ліпічанская Пушча]]) # N53 33.140 E24 17.807 Деревня Ревки в 2003 г. переименована в Ровки (белар. [[Раўкі]]) # N53 23.062 E24 03.701 Деревня Ремутевцы в 2005 г. переименована в Рымутевцы (белар. [[Рымуцеўцы]]) # N53 29.603 E25 57.956 Деревня Сегда в 2008 г. переименована в Сёгда (белар. [[Сёгда]]) # N54 12.305 E25 53.512 Деревня Сенкенята в 2003 г. переименована в Сенкиняты (белар. [[Сенкіняты]]) # N54 11.795 E25 31.290 Деревня Слезки в 2003 г. переименована в Слёзки (белар. [[Слёзкі]]) # N53 14.472 E24 13.039 Деревня Словики в 2006 г. переименована в Славики (белар. [[Славікі]]) # N53 17.845 E25 14.692 Деревня Соловичи в 2003 г. переименована в Саловичи (белар. [[Салавічы]]) # N54 04.982 E24 52.533 Деревня Солопятиншки в 2003 г. переименована в Салопятишки (белар. [[Салапяцішкі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно написано название Солопятишки. # N53 22.047 E25 23.432 Деревня Сочевляны в 2003 г. переименована в Сочивляны (белар. [[Сачыўляны]]) # N53 12.732 E25 02.426 Деревня Старая Голынка в 2010 г. переименована в Голынка (белар. [[Галынка]]) # N53 53.292 E25 48.511 Деревня Старченята в 2003 г. переименована в Старченяты (белар. [[Старчаняты]]) # N53 55.666 E25 43.964 Деревня Стриженята в 2003 г. переименована в Стриженяты (белар. [[Стрыжаняты]]) # N54 03.617 E25 57.745 Деревня Цепенята в 2003 г. переименована в Цепеняты (белар. [[Цэпеняты]]) # N53 27.991 E26 03.631 Деревня Щеново в 2008 г. переименована в Щёново (белар. [[Шчонава]]). # N54 08.036 E25 29.251 Деревня Янушевщизна в 2003 г. переименована в Янушевщина (белар. [[Янушэўшчына]]) == Минская область == # N54 25.143 E28 58.818 Деревня Актавия в 2005 г. переименована в Октавия (белар. [[Актавія]]) # N54 16.183 E27 58.400 Деревня Алешники в 2003 г. переименована в Олешники (белар. [[Алешнікі]]) # N52 47.410 E27 49.218 Деревня Альховка в 2003 г. переименована в Ольховка (белар. [[Альхоўка (Любанскі раён)|Альхоўка]]) # В 2002 г. два объекта — Посёлок и деревня в Минском районе Минской области, оба имевшие название Аннополь, переименованы в Анополь (белар. [[Анопаль]]). В 2004 г. третий объект — деревня в Минском районе Минской области Анополь переименована в Аннополь (белар. [[Анопаль]]). Все три объекта (Посёлок и две деревни) относятся к Крупицкому сельсовету. На карте в выпуске от 11.06.2011 представлен только какой-то один из объектов. # N54 29.253 E27 32.193 Деревня Асинцы в 2003 г. переименована в Осинцы (белар. [[Асінцы]]) # N53 01.809 E27 18.762 Деревня Белорусь в 2004 г. переименована в Беларусь (белар. [[Беларусь]]) # N53 38.300 E27 15.291 Деревня Богрицовщина в 2003 г. переименована в Багрицовщина (белар. [[Багрыцоўшчына]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Багрицевщина. # N53 11.377 E27 17.644 Деревня Болговичи в 2004 г. переименована в Балговичи (белар. [[Балгавічы]]) # N54 17.372 E26 39.498 Деревня Большая Борковщина в 2004 г. переименована в Великая Борковщина (белар. [[Вялікая Боркаўшчына]]) # N53 27.347 E27 41.272 Деревня Большая Малиновка в 2004 г. переименована в Великая Малиновка (белар. [[Вялікая Малінаўка]]) # N52 54.980 E27 15.131 Деревня Большая Ольшанка в 2005 г. переименована в Большая Альшанка (белар. [[Вялікая Альшанка]]) # N54 19.711 E29 06.481 Деревня Большая Слобода в 2005 г. переименована в Великая Слобода (белар. [[Вялікая Слабада]]) # N53 02.045 E27 37.631 Деревня Большая Падерь в 2004 г. переименована в Великая Падерь (белар. [[Вялікая Падзер]]) # N54 35.453 E27 17.155 Деревня Большая Сервич в 2003 г. переименована в Сервачь (белар. [[Сэрвач (Менская вобласьць)|Сэрвач]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Большая Сервеч. # N53 31.348 E27 10.738 Деревня Большая Усса в 2004 г. переименована в Великая Уса (белар. [[Вялікая Ўса]]) # N54 36.355 E29 09.994 Деревня Большие Хольневичи в 2005 г. переименована в Великие Хольневичи (белар. [[Вялікія Хальнявічы]]) # N54 11.532 E27 17.212 Деревня Большие Бакшты в 2004 г. переименована в Великие Бакшты (белар. [[Вялікія Бакшты]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Большие Бакиты. # N54 20.730 E28 55.636 Деревня Большие Жаберичи в 2005 г. переименована в Великие Жаберичи (белар. [[Вялікія Жаберычы]]) # N54 15.601 E26 56.453 Деревня Большие Кошевники в 2005 г. переименована в Великие Кошевники (белар. [[Вялікія Кашэўнікі]]) # N54 28.635 E27 37.806 Деревня Большие Нестановичи в 2003 г. переименована в Великие Нестановичи (белар. [[Вялікія Нястанавічы]]) # N54 20.467 E27 42.436 Деревня Большие Укроповичи в 2003 г. переименована в Великие Укроповичи (белар. [[Вялікія Ўкропавічы]]) # N54 13.876 E27 34.423 Деревня Большие Бесяды в 2003 г. переименована в Великие Бесяды (белар. [[Вялікія Бясяды]]) # N54 09.200 E27 36.874 Деревня Большие Гаяны в 2003 г. переименована в Великие Гаяны (белар. [[Вялікія Гаяны]]) # N53 51.355 E28 45.418 Деревня Большие Логи в 2003 г. переименована в Великие Логи (белар. [[Вялікія Лагі]]) # N53 41.905 E26 43.218 Деревня Большие Новики в 2003 г. переименована в Великие Новики (белар. [[Вялікія Навікі]]) # N53 06.279 E26 59.383 Деревня Большие Пруссы в 2004 г. переименована в Великие Прусы (белар. [[Вялікія Прусы]]) # N54 10.765 E29 01.471 Деревня Большое Городно в 2005 г. переименована в Великое Городно (белар. [[Вялікае Горадна]]) # N52 59.553 E27 30.864 Деревня Большое Журово в 2004 г. переименована в Великое Журово (белар. [[Вялікае Журава]]) # N54 02.362 E27 56.938 Деревня Большое Залужье в 2003 г. переименована в Великое Залужье (белар. [[Вялікае Залужжа]]) # N54 27.785 E28 47.061 Деревня Большое Осово в 2005 г. переименована в Великое Осово (белар. [[Вялікае Восава]]) # N54 32.856 E28 54.617 Деревня Борки в 2010 г. переименована в Белые Борки (белар. [[Белыя Баркі]]) # N54 32.240 E29 04.318 Деревня Большой Каменец в 2005 г. переименована в Великий Каменец (белар. [[Вялікі Каменец]]) # N54 16.317 E27 12.530 Деревня Большой Бор в 2005 г. переименована в Великий Бор (белар. [[Вялікі Бор (Маладэчанскі раён)|Вялікі Бор]]) # N54 09.045 E29 11.667 Деревня Большой Вязок в 2005 г. переименована в Великий Вязок (белар. [[Вялікі Вязок]]) # N53 54.012 E27 57.247 Деревня Быкачено в 2003 г. переименована в Быкачино (белар. [[Быкачына]]) # N54 33.553 E27 44.202 Деревня Вейна в 2003 г. переименована в Вейно (белар. [[Вейна]]) # N52 46.035 E27 07.314 Деревня Великий Рожан в 2005 г. переименована в Большой Рожан (белар. [[Вялікі Рожан]]) # N53 01.747 E26 49.563 Деревня Весёлая в 2004 г. переименована в Весёлое (белар. [[Пузаў|Вясёлае]]) # N53 49.013 E28 17.254 Деревня Вишенка в 2003 г. переименована в Вишенька (белар. [[Вішанька]]) # N53 03.080 E27 07.051 Деревня Воробьевичи в 2004 г. переименована в Веробьевичи (белар. [[Вераб’евічы (Менская вобласьць)|Вераб’евічы]]) # N53 33.146 E27 48.214 Деревня Воробьёвка в 2004 г. переименована в Веробьёвка (белар. [[Вераб’ёўка]]) # N53 15.239 E27 35.056 Деревня Воробьёво в 2004 г. переименована в Веробьёво (белар. [[Вераб’ёва]]) # N53 02.416 E27 19.653 Деревня Восток в 2004 г. переименована в Усход (белар. [[Усход (Слуцкі раён)|Усход]]) # N53 41.056 E28 58.602 Деревня Восход в 2003 г. переименована в Усход (белар. [[Усход (Бярэзінскі раён)|Усход]]) # N54 35.345 E27 38.063 Деревня Выгорь в 2003 г. переименована в Выгор (белар. [[Выгар]]) # N53 09.240 E27 35.200 Деревня Вынисцы в 2006 г. переименована в Вынищи (белар. [[Вынішчы]]) # N53 41.493 E29 16.003 Деревня Галынка в 2003 г. переименована в Голынка (белар. [[Галынка]]) # N53 51.309 E27 07.530 Деревня Галышево в 2003 г. переименована в Голышово (белар. [[Галышова]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Голышево. # N53 51.577 E29 06.580 Деревня Гаруни в 2003 г. переименована в Горуни (белар. [[Гаруні]]) # N54 33.435 E27 08.838 Деревня Горная в 2003 г. переименована в Горное (белар. [[Горнае]]) # N54 36.247 E28 04.585 Деревня Горовец в 2003 г. переименована в Горавец (белар. [[Гаравец]]) # N53 40.082 E28 56.279 Деревня Городище в 2008 г. переименована в Новое Городище (белар. [[Новае Гарадзішча (Бярэзінскі раён)|Новае Гарадзішча]]) # N53 26.760 E27 28.006 Деревня Гостбищи в 2004 г. переименована в Госьбищи (белар. [[Госьбішчы]]) # N52 59.363 E27 06.557 Посёлок Гулевичи в 2004 г. переименована в Посёлок Гулевичский (белар. [[пасёлак Гулевіцкі]]) # N53 41.967 E26 33.974 Деревня Деревное в 2003 г. переименована в Деревная (белар. [[Дзераўная]]) # N53 45.531 E28 23.856 Деревня Деруцкая в 2003 г. переименована в Дерутская (белар. [[Дзяруцкая]]) # N53 37.909 E27 22.089 Деревня Добрынево в 2006 г. переименована в Добринёво (белар. [[Дабрынёва]]) # N54 27.249 E27 29.669 Деревня Дунай в 2003 г. переименована в Дунаи (белар. [[Дунаі]]) # N54 24.186 E29 18.161 Деревня Ерошевка в 2005 г. переименована в Ерошовка (белар. [[Ярашоўка]]) # N54 31.102 E27 49.949 Деревня Жестинное в 2003 г. переименована в Жестиное (белар. [[Жасьцінае]]) # N54 21.559 E28 03.241 Деревня Жолуды в 2003 г. переименована в Желуды (белар. [[Жалуды]]) # N54 21.354 E28 03.818 Деревня Заколюжье в 2003 г. переименована в Закалюжье (белар. [[Закалюжжа]]) # N52 45.020 E27 16.651 Деревня Залозье в 2003 г. переименована в Залазье (белар. [[Залаззе]]) # N54 28.960 E28 51.603 Деревня Заросли в 2005 г. переименована в Зоросли (белар. [[Зорасьлі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Заросль. # N53 58.857 E27 17.657 Деревня Зелёное в 2002 г. переименована в Зелёная (белар. [[Зялёная (Менскі раён)|Зялёная]]) # N53 37.126 E28 37.245 Деревня Зенанполье в 2003 г. переименована в Зенонполье (белар. [[Зенанпольле]]) # N53 36.530 E26 32.933 Деревня Зуберово в 2003 г. переименована в Зуберево (белар. [[Зуберава]]) # N52 59.090 E26 51.046 Деревня Иодчицы в 2003 г. переименована в Ёдчицы (белар. [[Ёдчыцы]]) # N54 12.408 E26 22.546 Деревня Кабыльчицы в 2003 г. переименована в Кобыльчицы (белар. [[Кабыльчыцы (Валожынскі раён)|Кабыльчыцы]]) # N54 24.680 E28 02.468 Деревня Казинец в 2003 г. переименована в Козинец (белар. [[Казінец]]) # N54 07.865 E27 04.409 Деревня Кайтени в 2004 г. переименована в Койтени (белар. [[Кайцені]]) # N53 38.218 E27 23.325 Деревня Калинина в 2003 г. переименована в Калинино (белар. [[Калініна (Койданаўскі раён)|Калініна]]) # N54 31.993 E27 01.804 Деревня Качанки в 2003 г. переименована в Кочанки (белар. [[Качанкі]]) # N53 59.214 E27 07.509 Деревня Козельщина в 2002 г. переименована в Казельщина (белар. [[Казельшчына]]) # N53 46.869 E28 29.568 Деревня Коробетовка в 2003 г. переименована в Карабетовка (белар. [[Карабетаўка]]) # N53 58.887 E29 08.972 Деревня Коронец в 2003 г. переименована в Коренец (белар. [[Каранец]]) # N53 09.091 E27 51.623 Деревня Красная Сторонка в 2004 г. переименована в Чирвоная Сторонка (белар. [[Чырвоная Старонка]]) # N53 24.123 E27 35.370 Посёлок Красная Горка в 2004 г. переименован в Чирвоная Горка (белар. [[Чырвоная Горка]]) # N53 42.853 E28 56.810 Деревня Красная Зорька в 2003 г. переименована в Чирвоная Зорька (белар. [[Чырвоная Зорка]]) # N53 02.881 E27 19.498 Деревня Красная Нива в 2004 г. переименована в Чирвоная Нива (белар. [[Чырвоная Ніва]]) # N53 26.777 E27 37.510 Деревня Красная Нива в 2004 г. переименована в Чирвоная Нива (белар. [[Чырвоная Ніва]]) # N53 48.337 E28 47.746 Деревня Красная Поляна в 2003 г. переименована в Чирвоная Поляна (белар. [[Чырвоная Паляна]]). # N54 16.111 E28 20.096 Деревня Красный Октябрь в 2003 г. переименована в Чирвоный Костричник (белар. [[Чырвоны Кастрычнік (Менская вобласьць)|Чырвоны Кастрычнік]]). # N53 07.912 E27 01.587 Деревня Красный Партизан в 2004 г. переименована в Чирвоный Партизан (белар. [[Чырвоны Партызан (Менская вобласьць)|Чырвоны Партызан]]). # N53 28.667 E28 11.512 Где-то здесь должна быть деревня [[Чырвоны Бераг (Пухавіцкі раён)|Чирвоный Берег]] (до 2004 г. называлась Красный Берег) (белар. [[Чырвоны Бераг (Пухавіцкі раён)|Чырвоны Бераг]]). Деревня в карте выпуска от 11.06.2011 не отрисована. # N53 27.002 E27 41.787 Деревня Красный Клин в 2004 г. переименована в Чирвоный Клин (белар. [[Чырвоны Клін]]) # N53 27.064 E27 04.208 Посёлок Красный Лес в 2004 г. переименован в Чирвоный Лес (белар. [[Чырвоны Лес]]) # N53 52.291 E27 59.762 Деревня Красный Лужок в 2003 г. переименована в Чирвоный Лужок (белар. [[Чырвоны Лужок]]) # N53 49.388 E28 49.461 Деревня Красный Сад в 2003 г. переименована в Чирвоный Сад (белар. [[Чырвоны Сад]]). # N53 24.881 E27 11.408 Деревня Красный Угол в 2004 г. переименована в Чирвоный Угол (белар. [[Чырвоны Вугал]]) # N54 08.767 E27 48.271 Деревня Лабунщина в 2003 г. переименована в Лобунщина (белар. [[Лабуншчына]]) # N54 26.011 E27 42.737 Деревня Лазовка в 2003 г. переименована в Лозовка (белар. [[Лазоўка (Лагойскі раён)|Лазоўка]]) # N54 09.442 E27 31.230 Деревня Лекаревка в 2002 г. переименована в Лекоревка (белар. [[Лекараўка]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Лекаровка. # N53 35.689 E27 12.191 Деревня Ленина в 2002 г. переименована в Ленино (белар. [[Леніна]]) # N53 48.472 E27 00.331 Деревня Лосицковщина в 2003 г. переименована в Ласицковщина (белар. [[Ласіцкаўшчына]]) # N54 12.537 E26 17.484 Деревня Лостоянцы в 2003 г. переименована в Ластоянцы (белар. [[Ластаянцы]]) # N54 09.756 E26 12.298 Деревня Лютош в 2003 г. переименована в Лютошь (белар. [[Люташ]]) # N54 05.188 E26 45.329 Деревня Макричевщина в 2003 г. переименована в Мокричевщина (белар. [[Макрычаўшчына]]) # N52 54.383 E27 14.946 Деревня Малая Ольшанка в 2005 г. переименована в Малая Альшанка (белар. [[Малая Альшанка]]) # N53 31.936 E27 11.182 Деревня Малая Усса в 2004 г. переименована в Малая Уса (белар. [[Малая Ўса]]) # N53 05.841 E27 00.326 Деревня Малые Пруссы в 2004 г. переименована в Малые Прусы (белар. [[Малыя Прусы]]) # N52 59.502 E26 33.103 Деревня Мастиловичи в 2003 г. переименована в Мостиловичи (белар. [[Масьцілавічы]]) # N54 14.797 E26 54.707 Деревня Мачиновщина в 2004 г. переименована в Мочиновщина (белар. [[Мачыноўшчына]]) # N54 19.231 E29 20.402 Деревня Мачулище в 2005 г. переименована в Мочулище (белар. [[Мачулішча]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Мачулищи. # N54 18.068 E27 33.109 Деревня Мачулище в 2003 г. переименована в Мочулище (белар. [[Мачулішча]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Мачулищи. # N54 32.086 E28 39.156 Деревня Маячная в 2003 г. переименована в Маячное (белар. [[Парасятнікі|Маячнае]]) # N53 34.588 E28 19.329 Деревня Междуречье в 2004 г. переименована в Мижречье (белар. [[Міжрэчча (Пухавіцкі раён)|Міжрэчча]]) # N54 16.775 E26 38.588 Деревня Момоны в 2004 г. переименована в Мамоны (белар. [[Мамоны]]) # N54 00.231 E28 02.893 Деревня Николаевичи в 2003 г. переименована в Миколаевичи (белар. [[Мікалаевічы]]) # N54 06.521 E29 13.619 Деревня Николаевка в 2005 г. переименована в Миколаевка (белар. [[Мікалаеўка]]) # N53 24.463 E26 50.309 Деревня Николаевщина в 2003 г. переименована в Миколаевщина (белар. [[Мікалаеўшчына]]) # N53 30.442 E27 25.827 Деревня Николка в 2004 г. переименована в Миколка (белар. [[Міколка]]) # N54 15.096 E28 42.592 Посёлок Новосады 1 в 2003 г. переименован в Новосады (белар. [[Навасады 1|Навасады]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Новосады 1-е. # N53 35.252 E28 33.584 Деревня Новоселение в 2003 г. переименована в Новоселенье (белар. [[Новасяленьне]]) # N54 24.926 E29 24.188 Деревня Октябрь в 2005 г. переименована в Костричник (белар. [[Кастрычнік]]) # N53 48.853 E26 36.643 Хутор Олешковец в 2003 г. переименован в Алешковец (белар. [[Алешкавец]]) # N53 36.431 E26 52.070 Хутор Олешково в 2003 г. переименован в Алешково (белар. [[Алешкава]]) # N54 36.153 E27 28.284 Деревня Оношки в 2003 г. переименована в Аношки (белар. [[Аношкі]]) # N54 00.208 E27 02.499 Деревня Орловщина в 2007 г. переименована в Оровщина (белар. [[Ароўшчына]]). # N54 19.391 E26 43.784 Деревня Осаново в 2004 г. переименована в Асаново (белар. [[Асанава]]). # N54 09.525 E28 48.642 Деревня Осов в 2007 г. переименована в Хутор Осов (белар. [[Хутар Восаў]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Осово. # N54 13.278 E27 31.085 Деревня Павленята в 2003 г. переименована в Павленяты (белар. [[Паўляняты]]) # N53 45.932 E28 34.687 Деревня Падар в 2003 г. переименована в Подар (белар. [[Падар]]). # N52 57.189 E26 28.561 Деревня Паначь в 2003 г. переименована в Понача (белар. [[Панача]]) # N54 06.583 E27 43.378 Деревня Панишевщина в 2003 г. переименована в Панышевщина (белар. [[Панышэўшчына]]) # N53 39.701 E26 54.594 Деревня Папки в 2003 г. переименована в Попки (белар. [[Папкі]]) # N53 03.158 E28 01.758 Деревня Паськовы Горки в 2004 г. переименована в Паськова Горка (белар. [[Паськава Горка]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Пасековая Горка. # N53 46.314 E27 08.004 Деревня Паусье в 2003 г. переименована в Поусье (белар. [[Павусьсе]]) # N54 29.285 E27 58.441 Деревня Первомайская в 2003 г. переименована в Першемайская (белар. [[Першамайская]]) # N53 51.681 E27 59.450 Деревня Первомайская в 2003 г. переименована в Першемайская (белар. [[Першамайская]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Посёлок Первомайский. # N53 41.282 E28 57.119 Деревня Перевоз в 2008 г. переименована в Островской Перевоз (белар. [[Астраўскі Перавоз]]) # N53 57.685 E26 58.662 Деревня Пережеры в 2006 г. переименована в Пережери (белар. [[Пярэжары]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Пережиры. # N54 17.672 E28 55.630 Деревня Плавущее Галое в 2005 г. переименована в Плавучее Галое (белар. [[Плавучае Галае]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Плавущее Палое. # N53 49.067 E28 02.746 Деревня Поддубное в 2005 г. переименована в Полянка (белар. [[Палянка]]) # N53 55.717 E27 08.926 Деревня Подсады в 2002 г. переименована в Падсады (белар. [[Падсады]]). # N53 42.848 E28 38.209 Деревня Подсосное в 2003 г. переименована в Подсосна (белар. [[Падсосна (Менская вобласьць)|Падсосна]]). # N54 28.445 E28 18.747 Деревня Попорежье в 2003 г. переименована в Попережье (белар. [[Папярэжжа]]) # N53 54.409 E28 58.736 Деревня Прибрежная в 2003 г. переименована в Прибережная (белар. [[Блевачы|Прыбярэжная]]) # N52 46.854 E27 49.774 Деревня Прудище в 2003 г. переименована в Прудищи (белар. [[Прудзішчы]]) # N54 32.333 E27 59.960 Деревня Прусевичи в 2003 г. переименована в Прусовичи (белар. [[Прусавічы]]) # N54 26.617 E27 41.504 Деревня Рассохи в 2003 г. переименована в Росохи (белар. [[Расохі]]) # N54 09.169 E28 14.446 Деревня Рассошное в 2003 г. переименована в Расошное (белар. [[Расошнае]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Россошное. # N53 11.702 E27 19.864 Деревня Риматовщина в 2004 г. переименована в Рыматовщина (белар. [[Рыматаўшчына]]) # N53 15.997 E26 54.485 Деревня Римаши в 2004 г. переименована в Рымаши (белар. [[Рымашы]]) # N54 12.099 E26 08.951 Деревня Римовичи в 2003 г. переименована в Рымовичи (белар. [[Рымавічы]]) # N53 35.746 E27 18.324 Деревня Родина в 2003 г. переименована в Радима (белар. [[Самадураўшчына|Радзіма]]) # N54 06.856 E28 36.345 Деревня Рубленник в 2003 г. переименована в Рубленики (белар. [[Рубленікі]]) # N53 24.169 E27 33.094 Посёлок Середино в 2004 г. переименован в Середина (белар. [[Серадзіна]]) # N54 20.987 E27 19.458 Деревня Скаберец в 2003 г. переименована в Скоберец (белар. [[Скабярэц]]) # N54 08.788 E26 22.010 Деревня Словенск в 2003 г. переименована в Славенск (белар. [[Славенск]]) # N53 47.230 E26 52.189 Деревня Собковщина в 2003 г. переименована в Сопковщина (белар. [[Сопкаўшчына]]) # N53 40.510 E27 22.078 Деревня Сокольщина в 2006 г. переименована в Сакольщина (белар. [[Сакольшчына (Койданаўскі раён)|Сакольшчына]]). # N52 44.696 E27 14.488 Деревня Сологощ в 2003 г. переименована в Салогощ (белар. [[Салагошч]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Салагощ. # N54 16.940 E28 28.537 Деревня Староборисов в 2005 г. переименована в Старо-Борисов (белар. [[Стара-Барысаў]]) # N54 25.041 E28 07.742 Деревня Старо-Ганцевичская Слобода в 2003 г. переименована в Староганцевичская Слобода (белар. [[Стараганцавіцкая Слабада]]) # N54 06.182 E28 27.332 Деревня Тарасик в 2003 г. переименована в Тарасики (белар. [[Тарасікі]]) # N52 32.825 E27 44.609 Деревня Товарищ в 2003 г. переименована в Товарищи (белар. [[Таварышы]]) # N54 30.896 E28 02.417 Деревня Торосино в 2003 г. переименована в Тарасино (белар. [[Тарасіно]]) # N54 10.219 E27 37.229 Деревня Туколовка в 2003 г. переименована в Тукаловка (белар. [[Тукалаўка]]) # N53 43.332 E27 13.210 Деревня Усса в 2003 г. переименована в Уса (белар. [[Уса (Койданаўскі раён)|Уса]]) # N54 01.068 E28 35.711 Деревня Устроны в 2003 г. переименована в Устрона (белар. [[Устрона]]). # N52 58.611 E26 54.784 Деревня Филипповичи в 2004 г. переименована в Филиповичи (белар. [[Філіпавічы]]) # N54 32.405 E27 20.549 Деревня Харьки в 2003 г. переименована в Харки (белар. [[Харкі]]). Исправьте полигон деревни на карте — его не должен наполовину закрывать собой полигон леса. # N54 13.052 E27 32.806 Деревня Хоруженцы в 2003 г. переименована в Хоружинцы (белар. [[Харужынцы]]) # N54 32.411 E26 49.876 Деревня Цинцевичи в 2003 г. переименована в Цынцевичи (белар. [[Цынцавічы]]) # N53 45.984 E27 20.163 Посёлок Черкассы в 2003 г. переименован в Черкасы (белар. [[Чаркасы]]) # N54 09.683 E26 49.938 Деревня Чехи в 2004 г. переименована в Чахи (белар. [[Чахі (Менская вобласьць)|Чахі]]) # N52 53.250 E26 34.252 Деревня Шейки в 2003 г. переименована в Шайки (белар. [[Шайкі]]) # N52 55.871 E27 13.170 Деревня Язвина в 2005 г. переименована в Язвино (белар. [[Язьвіны]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Язвины. # N54 26.647 E27 08.581 Деревня Ярмоличи в 2003 г. переименована в Ермоличи (белар. [[Ярмолічы (Вязынскі сельсавет)|Ярмолічы]]) == Могилевская область == # N54 15.987 E29 59.396 Деревня Бакова Слобода в 2006 г. переименована в Слобода (белар. [[Слабада]]) # N53 09.858 E28 58.391 Деревня Барановичи в 2005 г. переименована в Барановичи 1 (белар. [[Баранавічы 1]]) # N53 16.342 E29 00.275 Деревня Барбарово в 2005 г. переименована в Барборово (белар. [[Барбарова (Бабруйскі раён)|Барбарова]]) # N54 04.606 E31 48.124 Деревня Белищено в 2005 г. переименована в Южное Белищено (белар. [[Паўднёвае Бялішчана]]) # N54 06.964 E29 33.724 Деревня Белорусь в 2006 г. переименована в Беларусь (белар. [[Беларусь]]) # N53 26.914 E32 04.150 Деревня Большая Волосковня в 2005 г. переименована в Волосковня (белар. [[Валаскоўня]]) # N54 13.401 E31 21.361 Деревня Большая Рубановка в 2005 г. переименована в Рубановка (белар. [[Рубанаўка]]) # N53 21.919 E31 19.466 Деревня Большие Хутора в 2005 г. переименована в Большие Хуторы (белар. [[Вялікія Хутары]]) # N54 02.455 E31 12.916 Деревня Большое Заполье в 2005 г. переименована в Заполье (белар. [[Запольле]]) # N54 04.513 E31 23.318 Деревня Большое Пацково в 2005 г. переименована в Пацково (белар. [[Пацкава]]) # N53 24.344 E32 12.823 Деревня Волынеж в 2005 г. переименована в Валынеж (белар. [[Валынеж]]) # N53 18.201 E32 00.571 Посёлок Глубокий в 2005 г. переименована в Глубокое (белар. [[Глыбокае]]) # N53 01.889 E28 50.254 Деревня Городчино в 2005 г. переименована в Городчина (белар. [[Гародчына]]) # N53 49.095 E30 23.043 Деревня Гурбаново в 2004 г. переименована в Губанов (белар. [[Губанаў]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Губаново. # N53 18.433 E31 52.703 Деревня Деражня в 2005 г. переименована в Деряжня (белар. [[Дзяражня]]) # N52 42.543 E28 42.086 Деревня Держинск в 2005 г. переименована в Держинский (белар. [[Дзяржынскі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Дзержинский. # N53 30.674 E29 16.163 Деревня Дмитровка 2 в 2004 г. переименована в Дмитриевка 2 (белар. [[Дзьмітраўка 2]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Дмитровка 2-я. # N53 41.179 E30 36.820 Деревня Дубровка в 2004 г. переименована в Большая Дубровка (белар. [[Вялікая Дубраўка]]) # N53 46.865 E30 04.705 Деревня Жабин в 2004 г. переименована в Жабино (белар. [[Жабіна]]) # N53 19.107 E32 01.730 Деревня Избужар в 2005 г. переименована в Избужерь (белар. [[Ізбужар]]) # N53 27.357 E29 19.753 Посёлок Кличевский в 2005 г. переименован в Кличевские Посёлки (белар. [[Клічаўскія Пасёлкі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Кличевский Посёлок. # N53 27.285 E32 11.618 Деревня Колодезки в 2005 г. переименована в Колодезски (белар. [[Калодзезькі]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Колодезьки. # N53 58.271 E31 23.879 Посёлок Льнозавод в 2005 г. переименован в Пячковский льнозавод ([[Пячкавіцкі ільнозавод]]) # Деревня Малиновка в Могилёвской области, Белыничском районе, относящаяся к Вишовскому совету, 04 марта 2011 г. была переименована в Малиновка 2. На карте в том месте я нашел четыре деревни Малиновка, но какая из них стала называться Малиновка 2, я не знаю. # N53 23.943 E31 19.327 Деревня Малые Хутора в 2005 г. переименована в Малые Хуторы (белар. [[Малыя Хутары]]) # N53 09.760 E29 36.062 Деревня Мартыновка в 2005 г. переименована в Мартиновка (белар. [[Марцінаўка]]) # N53 58.576 E30 32.386 Деревня Мишковцы в 2004 г. переименована в Мишковка (белар. [[Мішкаўка]]) # N53 50.835 E30 00.688 Деревня Отнянка в 2004 г. переименована в Атнянка (белар. [[Атнянка]]) # N53 07.005 E32 13.281 Деревня Разрытая в 2005 г. переименована в Разрытое (белар. [[Разрытае]]) # N53 03.349 E28 50.233 Деревня Римовцы в 2005 г. переименована в Рымовцы (белар. [[Рымаўцы]]) # N54 10.536 E31 28.950 Деревня Селище в 2005 г. переименована в Селищи (белар. [[Селішчы]]) # N53 05.713 E28 56.408 Деревня Слобода Богушовская в 2005 г. переименована в Слобода Богушовка (белар. [[Слабада Багушоўка]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Слобода-Богушовская через дефис. # N53 48.044 E30 15.031 Деревня Солтановка в 2004 г. переименована в Салтановка (белар. [[Салтанаўка]]) # N54 12.511 E29 54.400 Деревня Тубушки в 2006 г. переименована в Тубышки (белар. [[Тубышкі]]) # N53 53.873 E30 00.426 Деревня Хвощовка в 2004 г. переименована в Хващёвка (белар. [[Хвашчоўка]]). На карте в выпуске от 11.06.2011 ошибочно указано название Хвощевка. Деревня на данный момент нежилая. # N53 25.395 E32 13.611 Деревня Янгеловка в 2005 г. переименована в Ангеловка (белар. [[Ангелаўка]]) == Замеченные опечатки и неточности на карте == ''В действительности их может быть гораздо больше'' # N53 16.305 E27 32.646 Деревня Буда-Гресская должна писаться как Буда Гресская без дефиса # N53 49.383 E28 00.731 Калюга — должна писаться как Калюга без дефиса в конце # N55 28.430 E29 55.276 Смольки, а не Смальки # N53 32.337 E25 17.349 Должно быть Алёхновичи # N53 47.117 E28 56.351 Должно быть Красный Берег # N53 24.169 E27 33.094 Должно быть Середина # N53 27.136 E27 36.704 Должно быть Малая Малиновка # N53 27.347 E27 41.272 Должно быть Великая Малиновка # N53 27.605 E27 41.952 Должно быть Великая Каменка # N53 27.002 E27 41.787 Должно быть Чирвоный Клин # N53 40.082 E28 56.279 Должно быть Новое Городище # N53 38.986 E28 55.342 Должно быть Городище # N53 38.605 E28 53.215 Должно быть Регисполье # N53 36.014 E28 49.430 Должно быть Берёзовка 2 # N51 49.814 E30 06.338 Должно быть Звенятское # N53 46.694 E28 47.911 Должно быть Новая Мартияновка # N53 15.307 E29 51.213 Должно быть Заозерье # N53 51.581 E27 28.605 Опечатка в слове «церковь» # N55 06.819 E30 17.937 Опечатка: садоводческое, а не садовотческое # N53 00.753 E29 00.167 и N53 00.773 E28 59.725 Дважды подписан один и тот же населенный пункт. Соответственно, поиск выводит 2 одинаковых названия на один полигон. # N54 55.105 E30 00.184 и N54 54.992 E29 59.710 Что-то не так??? См. в атласе. Может, попутаны местами названия Станьки и Мартиновка??? # N54 19.597 E29 21.797 Должно быть Подсосенка # N53 39.771 E23 47.163 Исправьте на Мобильная связь # N53 17.145 E25 57.364 Должно быть Крепочи # Если в поиск в MapSource ввести «Новое житье» через один пробел между словами, то отобразится один список результатов, а если ввести «Новое житье» через два пробела между словами, то другой результат. Вывод — следует упорядочить написание всех географических объектов на нашей карте! Везде через один пробел и везде, как в атласе и в официальных документах. В том числе, где надо, букву «ё» писать именно как «ё». От этого зависит, например, произношение и ударение в слове. Буква «ё» всегда ударная, а буква «е» не всегда. # N54 20.612 E29 44.431 Должно быть Новый Друцк # N55 09.376 E27 23.067 Полигон по-прежнему называется Новодруцк, если навести на него указатель мышки, хотя стоит подпись Париж и деревня в 2006 г. действительно была переименована в Париж. # N54 11.852 E28 51.032 Eсть в электронной карте название деревни, но нет названия в атласе, хотя деревня нанесена. Правильно ли отмечено название в нашей карте? # N52 16.031 E23 44.345 Убрать название сельского совета — он не принципиален # N52 19.364 E23 42.175 Убрать название сельского совета — он не принципиален # N54 46.891 E29 38.426 Должно быть Дубники # N54 09.575 E28 49.601 Должно быть Берня # N53 46.623 E28 35.881 Должно быть Анополье # N53 53.369 E25 24.554 Должно быть Первомайский # N53 59.611 E26 39.082 Должно быть посёлок Первомайский # N52 39.809 E27 55.362 Должно быть Песчанец 1 # N52 39.258 E27 56.742 Должно быть Песчанец 2 # N54 30.808 E28 16.749 Должно быть Буденичская Рудня # N52 55.326 E31 10.376 Должно быть Рудня Нисимковичская # N52 45.283 E30 50.266 Должно быть Рудня Дудичская # N52 30.842 E30 36.161 Должно быть Рудня-Телешёвская # N55 00.263 E29 48.226 Должно быть озеро Соро с одной буквой «р» # N54 10.470 E29 32.332 Река правильно называется Осливка # N55 10.915 E29 58.036 Должно быть Малые Трубочи # N55 10.740 E29 59.118 Должно быть Большие Трубочи # N54 15.877 E29 45.564 Где-то здесь должна быть деревня Васильевка. Смотрите атлас. # N52 55.233 E24 44.241 Должно быть Щиба # N55 33.626 E28 40.825 Должно быть Междуречье # N54 31.117 E26 01.257 Должно быть Скилондишки # N54 20.998 E30 10.319 В атласе не увидел здесь деревни Борки. Существует ли она на самом деле? # N54 20.359 E30 11.992 В атласе не увидел здесь деревни Застружье. Есть только урочище Застружье. Существует ли деревня на самом деле? # N54 21.188 E30 07.930 Должно быть Борки 1. На карте в выпуске от 11.06.2011 написано неправильно. # N54 20.395 E30 06.770 Должно быть Борки 2. На карте в выпуске от 11.06.2011 написано неправильно и вдобавок с опечаткой. # N53 04.480 E26 59.112 Надпись «на Несвиж» излишняя. Очевидно и так! # N52 08.068 E25 09.039 Подписать — Ляховичский канал # N52 08.086 E25 07.266 Согласно атласу это Попина # N52 07.282 E25 07.554 Согласно атласу это Новая Попина # N54 26.967 E27 12.077 Должно быть Криница 1 # N54 24.165 E27 10.749 Должно быть Лоевщина # N53 23.629 E23 57.455 Должно быть Ермоличи # N54 33.795 E28 44.857 Должно быть Стотсберг # N54 34.671 E28 48.874 Должно быть Колеченко # N54 37.761 E28 53.601 Должно быть Горавки # N54 28.954 E26 42.569 Должно быть Войдени # N54 33.811 E26 38.264 Распишите полностью — хутор Войстом # N54 15.343 E28 03.519 Должно быть Мостище # N55 41.073 E27 17.619 Должно быть Оплиса 1 # N54 31.272 E26 47.235 Должно быть Баровцы # N54 31.442 E27 21.914 Должно быть Победитель. На карте от 11.06.2011 ошибочно указано название Победите # N54 29.079 E27 21.313 Должно быть Матьковские Пасеки. На карте от 11.06.2011 полигон деревни безымянный. # N53 47.078 E26 52.596 Должно быть Сопковщина # N53 22.398 E25 22.479 Ошибки в написании: Должно быть ХРАМ В ЧЕСТЬ РОЖДЕСТВА ПРЕСВЯТОЙ БОГОРОДИЦЫ (1928 г.) # N54 20.457 E29 35.795 Должно быть Голошино (нежил.) # N54 12.504 E29 54.882 Должно быть Вабичь # N55 18.202 E28 48.124 Должно быть озеро Щаты # N53 03.354 E30 08.918 Здесь должен быть Дом-интернат # N53 43.461 E27 12.888 Должно быть Уса # N54 16.914 E28 55.028 Должно быть Малое Осово # N54 32.549 E28 51.088 Должно быть Мхерено 1 # N54 31.354 E28 52.891 Должно быть Мхерено 2 # N54 39.615 E28 48.112 Должно быть Бардилово # N54 22.558 E28 49.039 Должно быть Козлы == Крыніца == * [http://www.kartaby.org/_fr/3/11.09.2011.doc] so3v6e2l568y7jd791ws7tq7in4ilib 0 125978 2622777 2622647 2025-07-01T14:03:59Z Ліцьвін 847 пунктуацыя, стыль 2622777 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Траскоўшчына}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Траскоўшчына |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Траскоўшчыны |Трансьлітараваная назва = Traskoŭščyna |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Гаранскі сельсавет (Менскі раён)|Гаранскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 18 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223024 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 54 |Шырата сэкундаў = 7 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 4 |Даўгата сэкундаў = 44 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Траско́ўшчына'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 304</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на дарозе {{таблічка-by|Н|8936}}. Траскоўшчына ўваходзіць у склад [[Гаранскі сельсавет (Менскі раён)|Гаранскага сельсавету]]. Вёска месьціцца на беразе ракі [[Іслач]]. == Гісторыя == Згадваецца ў 1706 годзе як вёска ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 4, с. 845</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 24 чалавекі * 2010 год — 18 чалавек == Асобы == * [[Фама Варанецкі]] (1938-2022) — беларускі актор, пэдагог. Заслужаны артыст Беларусі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Гаранскі сельсавет (Менскі раён)}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Гаранскі сельсавет (Менскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] ga0h8qgeqttp9nhu7hf9st4befj4wfm 0 126110 2622774 2622648 2025-07-01T14:02:29Z Ліцьвін 847 стыль 2622774 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Маляўкі}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Маляўкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Маляўкаў |Трансьлітараваная назва = Maliaŭki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Менскі раён|Менскі]] |Сельсавет = [[Гаранскі сельсавет (Менскі раён)|Гаранскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 22 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223024 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 54 |Шырата сэкундаў = 45 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 2 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Маля́ўкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 303</ref> — [[вёска]] ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]], на дарозе {{таблічка-by|Н|8937}}. Маляўкі ўваходзяць у склад [[Гаранскі сельсавет (Менскі раён)|Гаранскага сельсавету]]. == Гісторыя == Згадваецца ў 1706 годзе як вёска ў складзе маёнтку [[Іслач (вёска)|Іслач]]-[[Траскоўшчына (вёска)|Траскоўшчына]] ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 4, с. 845</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 31 чалавек * 2010 год — 22 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Гаранскі сельсавет (Менскі раён)}} {{Менскі раён}} [[Катэгорыя:Гаранскі сельсавет (Менскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Менскага раёну]] r1nrhq25zu3mazg2a7alondp0pdop1h 0 126691 2622901 2483815 2025-07-01T18:28:49Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622901 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Адам Матушчык''' ({{мова-de|Adam Matuschyk}}, {{мова-pl|Adam Matuszczyk}}; {{Н}} 14 лютага 1989 году, [[Глівіцы]], [[Польшча]]) — польскі футбаліст. З 2010 па 2013 гады бараніў колеры [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Біяграфія == Ураджэнец [[Глівіцы|Глівіц]], у двухгадовым узросьце разам з бацькамі пераехаў у [[Нямеччына|Нямеччыну]]<ref>[https://archive.is/20121209124743/http://www.sports.pl/wydania/artykul.asp?Artykul=64886&Strona=1&RewriteParam= Z FC Koln do kadry Smudy]. Przegląd Sportowy</ref> і паступіў у школу каманды «Мэрцыг», пазьней выступаў за «Дылінген». Улетку 2003 году быў прыняты ў акадэмію «[[Кёльн (футбольны клюб)|Кёльну]]» і пачаў трэніроўкі ў складзе другой каманды для падрыхтоўкі да [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе 2008—2009 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]]<ref>[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/vereine/2009-10/49852/vereinsspieler_adam-matuschyk.html Adam Matuszczyk]. Kicker.de.</ref>. У першай палове сэзона ён правёў 11 сустрэчаў, 3 лютага 2009 году атрымаў права гуляць за асноўную каманду<ref>[http://effzeh.blogspot.com/2009/02/neuer-fc-profi-im-kader-adam-matuschyk.html Effzeh.: Neuer FC-Profi im Kader: Adam Matuschyk]</ref>. Дэбютаваў у складзе клюбу 27 лютага 2010 году ў матчы супраць клюбу «[[Баер Левэркузэн|Баер]]». Першыя галы забіў 10 красавіка 2010 году, аформіўшы дубль у гульні супраць «[[Гофэнгайм (футбольны клюб)|Гофэнгайму]]»<ref>[http://www.kicker.de/news/fussball/bundesliga/spieltag/1-bundesliga/2009-10/30/938297/spielbericht_1899-hoffenheim-3209_1-fc-koeln-16.html Hoffenheim harmlos — Köln gerettet]. Kicker.de</ref>. == Нацыянальная зборная == Нягледзячы на наяўнасьць нямецкага пашпарта, палічыў за лепшае гуляць за [[Зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]]. Быў выкліканы 19 сьнежня 2009 году для ўдзелу ў таварыскім турніры ў [[Тайлянд]]зе<ref>[http://www.reviersport.de/103536---rl-west-smuda-beschenkt-geissbock-matuschyk.html Smuda beschenkt Kölner vor Weihnachten]. reviersport.de</ref>, аднак клюб забараніў яму адпраўляцца ў зборную<ref>[https://web.archive.org/web/20110824121354/http://pilkanozna.pl/index.php/Wydarzenia/Ligi-zagraniczne/Smuda-Niech-si%C4%99-wyka%C5%BC%C4%85.html Smuda: Niech się wykażą!]. Pilka Nozna</ref>. 4 траўня 2010 году быў выкліканы для правядзеньня некалькіх таварыскіх сустрэчаў і 29 траўня 2010 году дэбютаваў у матчы супраць [[зборная Фінляндыі па футболе|зборнай Фінляндыі]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.weltfussball.de/spieler_profil/adam-matuszczyk Профіль] на weltfussball.de * [http://www.fussballdaten.de/spieler/matuschykadam/ Профіль] на fussballdaten.de {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Матушчык, Адам}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Нямецкія футбалісты]] 5g5mmwj1r9jn942absj4y6kgtlji17j 10 127127 2622904 2426346 2025-07-01T18:29:50Z Dymitr 10914 выпраўленьне спасылак 2622904 wikitext text/x-wiki {{Склад зборнай па футболе |1 = {{{1|}}} |назва = Польшча на ЧЭ-2012 |колер фону = white |колер тэксту = crimson |сьцяг = Польшчы |краіна = Польшчы |турнір = Чэмпіянат Эўропы 2012 году |турнір_спасылка = Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году |н1 = [[Войцех Шчэнсны|Шчэнсны]]<small>&nbsp;([[брамнік|бр]])</small> |н2 = [[Сэбастыян Бёніш|Бёніш]] |н3 = [[Гжэгаж Вайтковяк|Вайтковяк]] |н4 = [[Марцін Камінскі|Камінскі]] |н5 = [[Дарыюш Дудка|Дудка]] |н6 = [[Адам Матушчык|Матушчык]] |н7 = [[Ойген Палянскі|Палянскі]] |н8 = [[Мацей Рыбус|Рыбус]] |н9 = [[Робэрт Левандоўскі|Левандоўскі]] |н10 = [[Людавік Абраньяк|Абраньяк]] |н11 = [[Рафал Мураўскі|Мураўскі]] |н12 = [[Гжэгаж Сандамерскі|Сандамерскі]]<small>&nbsp;([[брамнік|бр]])</small> |н13 = [[Марцін Васілеўскі|Васілеўскі]] |н14 = [[Якуб Ваўжыняк|Ваўжыняк]] |н15 = [[Дам’ен Пэркі|Пэркі]] |н16 = [[Якуб Блашчыкоўскі|Блашчыкоўскі]] |н17 = [[Артур Собех|Собех]] |н18 = [[Адрыян Межаеўскі|Межаеўскі]] |н19 = [[Рафал Вольскі|Вольскі]] |н20 = [[Лукаш Пішчак|Пішчак]] |н21 = [[Каміль Грасіцкі|Грасіцкі]] |н22 = [[Пшамыслаў Тытань|Тытань]]<small>&nbsp;([[брамнік|бр]])</small> |н23 = [[Павал Брожак|Брожак]] |трэнэр = [[Францішак Смуда|Смуда]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Склады зборных ЧЭ-2012|Польшча]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Склады зборнай Польшчы па футболе|Эўра-2012]] </noinclude> kmmix14gwrw3uiswn0wsgakkvk3xqk9 0 127872 2622905 2494641 2025-07-01T18:30:40Z Dymitr 10914 /* {{Футбол Польшча}} */ выпраўленьне спасылак 2622905 wikitext text/x-wiki У гэтым артыкуле знаходзяцца склады, заяўленыя на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году]] фэдэрацыямі адпаведных краін. Звычайна ў нацыянальных камандах розная колькасьць гульцоў. На афіцыйныя спаборніцтвы гэтая колькасьць абмяжоўваецца. Апошні тэрмін падачы заявак быў 17 траўня 2012 году. Калі нейкі з заяўленых гульцоў атрымліваў траўму, яго можна было замяніць не пазьней, чым за 24 гадзіны да першага матчу зборнай. Колерам, вылучаны гулец, які зьяўляецца [[капітан (футбол)|капітанам каманды]]. {| class="wikitable" style="text-align:left;" width="50%" |- ! width="12%" | [[#Група A|Група A]] ! width="12%" | [[#Група B|Група B]] ! width="12%" | [[#Група C|Група C]] ! width="12%" | [[#Група D|Група D]] |- |{{Футбол Польшча}}<br />{{Футбол Грэцыя}}<br />{{Футбол Расея}}<br />{{Футбол Чэхія}} |{{Футбол Нідэрлянды}}<br />{{Футбол Данія}}<br />{{Футбол Нямеччына}}<br />{{Футбол Партугалія}} |{{Футбол Гішпанія}}<br />{{Футбол Італія}}<br />{{Футбол Ірляндыя}}<br />{{Футбол Харватыя}} |{{Футбол Украіна}}<br />{{Футбол Швэцыя}}<br />{{Футбол Ангельшчына}}<br />{{Футбол Францыя}} |} == Група A == === {{Футбол Польшча}} === Галоўны трэнэр: [[Францішак Смуда]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Войцех Шчэнсны]]||18.04.1990||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |12||[[Гжэгаж Сандамерскі]]||05.09.1989||[[Ягелёнія Беласток|Ягелёнія]] |- |22||[[Пшамыслаў Тытань]]||04.01.1987||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[ПСВ Эйндговэн]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Сэбастыян Бёніш]]||01.02.1987||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэр]] |- |3||[[Гжэгаж Вайткавяк]]||26.01.1984||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Мюнхэн-1860 (футбольны клюб)|Мюнхэн-1860]] |- |4||[[Марцін Камінскі]]||15.01.1992||[[Лех Познань|Лех]] |- |13||[[Марцін Васілеўскі]]||09.05.1980||{{Сьцяг Бэльгіі}} [[Андэрлехт Брусэль|Андэрлехт]] |- |14||[[Якуб Ваўжыняк]]||07.07.1983||[[Легія Варшава|Легія]] |- |15||[[Дам’ен Пэркі]]||10.04.1984||{{Сьцяг Францыі}} [[Сашо Манбэльяр|Сашо]] |- |20||[[Лукаш Пішчак]]||03.06.1985||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |5||[[Дарыюш Дудка]]||09.12.1983||{{Сьцяг Францыі}} [[Асэр (футбольны клюб)|Асэр]] |- |6||[[Адам Матушчык]]||14.02.1989||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Фартуна Дусэльдорф|Фартуна]] |- |7||[[Ойген Палянскі]]||17.03.1986||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Майнц (футбольны клюб)|Майнц]] |- |8||[[Мацей Рыбус]]||19.08.1989||{{Сьцяг Расеі}} [[Церак Грозны|Церак]] |- |10||[[Людавік Абраньяк]]||10.11.1984||{{Сьцяг Францыі}} [[Бардо (футбольны клюб)|Бардо]] |- |11||[[Рафал Мураўскі]]||09.10.1981||[[Лех Познань|Лех]] |- bgcolor=lightgreen |16||[[Якуб Блашчыкоўскі]]||14.12.1985||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |18||[[Адрыян Межаеўскі]]||06.11.1986||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Трабзанспор Трабзон|Трабзонспор]] |- |19||[[Рафал Вольскі]]||10.11.1992||[[Легія Варшава|Легія]] |- |21||[[Каміль Грасіцкі]]||08.06.1988||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Сывасспор Сывас|Сывасспор]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Робэрт Левандоўскі]]||21.08.1988||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |17||[[Артур Собех]]||12.06.1990||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Гановэр-96 (футбольны клюб)|Гановэр]] |- |23||[[Павал Брожак]]||21.04.1983||{{Сьцяг Шатляндыі}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] |} === {{Футбол Грэцыя}} === Галоўны трэнэр: [[Фэрнанда Сантуш]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Костас Халькіяс]]||30.05.1974||[[ПАОК Тэсалёнікі|ПАОК]] |- |12||[[Александрас Цорбас]]||12.08.1982||{{Сьцяг Італіі}} [[Палерма (футбольны клюб)|Палерма]] |- |13||[[Міхаліс Сыфакіс]]||09.09.1984||[[Арыс Тэсалёнікі|Арыс]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Яаніс Маніятыс]]||12.10.1986||[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- |3||[[Ёргас Цавэляс]]||26.11.1987||{{Сьцяг Францыі}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] |- |4||[[Стэліёс Малезас]]||11.03.1985||[[ПАОК Тэсалёнікі|ПАОК]] |- |5||[[Кірыякас Пападопуляс]]||23.02.1992||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]] |- |8||[[Абраам Пападопуляс]]||03.12.1984||[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- |15||[[Басыліс Тарасыдыс]]||10.06.1985||[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- |19||[[Сакратыс Папастатопуляс]]||09.06.1988||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэр]] |- |20||[[Хасэ Алебас]]||27.06.1984||[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Грыгорыс Макас]]||18.01.1987||[[АЕК Атэны|АЕК]] |- bgcolor=lightgreen |10||[[Ёргас Карагуніс]]||06.03.1977||[[Панатынаікос Атэны|Панатынаікос]] |- |16||[[Ёргас Фатакіс]]||29.10.1981||[[ПАОК Тэсалёнікі|ПАОК]] |- |18||[[Сатырыс Нініс]]||03.04.1990||{{Сьцяг Італіі}} [[Парма (футбольны клюб)|Парма]] |- |21||[[Канстантынас Кацураніс]]||21.06.1979||[[Панатынаікос Атэны|Панатынаікос]] |- |22||[[Костас Фартуніс]]||16.10.1992||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Кайзэрсьляўтэрн (футбольны клюб)|Кайзэрсьляўтэрн]] |- |23||[[Яаніс Фэтфацыдыс]]||21.12.1990||[[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |7||[[Ёргас Самарас]]||21.02.1985||{{Сьцяг Шатляндыі}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] |- |9||[[Нікас Лібэропуляс]]||04.08.1975||[[АЕК Атэны|АЕК]] |- |11||[[Канстантынас Мітраглю]]||12.03.1988||[[Атромітас Атэны|Атромітас]] |- |14||[[Дымітрыс Сальпінгідыс]]||18.08.1981||[[ПАОК Тэсалёнікі|ПАОК]] |- |17||[[Тэафаніс Гекас]]||23.05.1980||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Самсунспор Самсун|Самсунспор]] |} === {{Футбол Расея}} === Галоўны трэнэр: [[Дык Адвакаат]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Ігар Акінфееў]]||08.04.1986||[[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |13||[[Антон Шунін]]||27.01.1987||[[Дынама Масква (футбольны клюб)|Дынама Масква]] |- |16||[[Вячаслаў Малафееў]]||04.03.1979||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Аляксандар Анюкоў]]||28.09.1982||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |3||[[Раман Шаронаў]]||08.09.1976||[[Рубін Казань|Рубін]] |- |4||[[Сяргей Ігнашэвіч]]||14.07.1979||[[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |5||[[Юры Жыркоў]]||20.08.1983||[[Анжы Махачкала|Анжы]] |- |12||[[Аляксей Беразуцкі]]||20.06.1982||[[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |19||[[Уладзімер Гранат]]||22.05.1987||[[Дынама Масква (футбольны клюб)|Дынама Масква]] |- |21||[[Кірыл Набабкін]]||08.09.1986||[[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Раман Шырокаў]]||06.07.1981||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |7||[[Ігар Дзянісаў]]||17.05.1984||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |8||[[Канстанцін Зыранаў]]||05.10.1977||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |9||[[Марат Ізмайлаў]]||21.09.1982||{{Сьцяг Партугаліі}} [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] |- |15||[[Дзьмітры Камбараў]]||22.01.1987||[[Спартак Масква (футбольны клюб)|Спартак]] |- |17||[[Алан Дзагоеў]]||17.06.1990||[[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |22||[[Дзяніс Глушакоў]]||27.01.1987||[[Лякаматыў Масква|Лякаматыў]] |- |23||[[Ігар Сямшоў]]||06.04.1978||[[Дынама Масква (футбольны клюб)|Дынама Масква]] |- !colspan=4|Нападнікі |- bgcolor=lightgreen |10||[[Андрэй Аршавін]]||29.05.1981||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |11||[[Аляксандар Кержакоў]]||27.11.1982||[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |14||[[Раман Паўлючэнка]]||15.12.1981||[[Лякаматыў Масква|Лякаматыў]] |- |18||[[Аляксандар Какорын]]||19.03.1991||[[Дынама Масква (футбольны клюб)|Дынама Масква]] |- |20||[[Павал Паграбняк]]||08.11.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Фулгэм (футбольны клюб)|Фулгэм]] |} === {{Футбол Чэхія}} === Галоўны трэнэр: [[Міхал Білек]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Пэтар Чэх]]||20.05.1982||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |16||[[Ян Лаштуўка]]||07.06.1982||{{Сьцяг Украіны}} [[Дняпро Днепрапятроўск|Дняпро]] |- |23||[[Яраслаў Дробны]]||18.10.1979||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Гамбург (футбольны клюб)|Гамбург]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Тэадор Гэбрэ Сэласіе]]||24.12.1986||[[Слован Лібэрац|Слован]] |- |3||[[Міхал Кадлец]]||13.12.1984||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баер Левэркузэн|Баер]] |- |4||[[Марэк Сухі]]||29.03.1988||{{Сьцяг Расеі}} [[Спартак Масква (футбольны клюб)|Спартак]] |- |5||[[Роман Губнік]]||06.06.1984||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Гэрта Бэрлін|Гэрта]] |- |6||[[Томаш Сівак]]||15.09.1983||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Бэшыкташ Стамбул|Бэшыкташ]] |- |8||[[Давыд Лімбэрскі]]||06.10.1983||[[Вікторыя Пльзень]] |- |12||[[Францішэк Райтарал]]||12.03.1986||[[Вікторыя Пльзень]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |9||[[Ян Рэзэк]]||05.05.1982||{{Сьцяг Кіпру}} [[Анартосіс Фамагуста|Анартосіс]] |- bgcolor=lightgreen |10||[[Томаш Росіцкі]]||04.10.1980||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |11||[[Мілан Пэтржэла]]||19.06.1983||[[Вікторыя Пльзень]] |- |13||[[Яраслаў Плашыл]]||05.01.1982||{{Сьцяг Францыі}} [[Бардо (футбольны клюб)|Бардо]] |- |14||[[Вацлаў Піларж]]||13.10.1988||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вольфсбург (футбольны клюб)|Вольфсбург]] |- |17||[[Томаш Гюбшман]]||04.09.1981||{{Сьцяг Украіны}} [[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |18||[[Даніель Коларж]]||27.10.1985||[[Вікторыя Пльзень]] |- |19||[[Пэтар Ірачэк]]||02.03.1986||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вольфсбург (футбольны клюб)|Вольфсбург]] |- |22||[[Уладзімер Дарыда]]||08.08.1990||[[Вікторыя Пльзень]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |7||[[Томаш Нэцыд]]||13.08.1989||{{Сьцяг Расеі}} [[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |15||[[Мілан Бараш]]||28.10.1981||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]] |- |20||[[Томаш Пэкгарт]]||26.05.1989||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Нюрнбэрг (футбольны клюб)|Нюрнбэрг]] |- |21||[[Давыд Лафата]]||18.09.1981||[[Баўміт Ябланец|Баўміт]] |} == Група B == === {{Футбол Нідэрлянды}} === Галоўны трэнэр: [[Бэрт ван Марвэйк]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Маартэн Стэкеленбург]]||22.09.1982||{{Сьцяг Італіі}} [[Рома Рым|Рома]] |- |12||[[Міхель Ворм]]||20.10.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сўонсі Сіці]] |- |22||[[Тым Круль]]||03.04.1988||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ньюкасл Юнайтэд]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Грэгары ван дэр Віль]]||03.02.1988||[[Аякс Амстэрдам|Аякс]] |- |3||[[Джон Гэйтынга]]||15.11.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Эвэртан Лівэрпул|Эвэртан]] |- |4||[[Ёрыс Матэйсэн]]||05.04.1980||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Маляга (футбольны клюб)|Маляга]] |- |5||[[Вільфрэд Баўма]]||15.06.1978||[[ПСВ Эйндговэн]] |- |13||[[Рон Вляар]]||16.02.1985||[[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]] |- |15||[[Етра Вілемс]]||30.03.1994||[[ПСВ Эйндговэн]] |- |21||[[Халід Буларуз]]||28.12.1981||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Штутгарт (футбольны клюб)|Штутгарт]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- bgcolor=lightgreen |6||[[Марк ван Бомэль]]||22.04.1977||[[ПСВ Эйндговэн]] |- |8||[[Найджэль дэ Ёнг]]||30.11.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Сіці]] |- |10||[[Вэсьлі Снэйдэр]]||9.06.1984||{{Сьцяг Італіі}} [[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]] |- |14||[[Стэйн Схаарс]]||11.01.1984||{{Сьцяг Партугаліі}} [[Спортынг Лісабон|Спортынг]] |- |17||[[Кевін Строотман]]||13.02.1990||[[ПСВ Эйндговэн]] |- |19||[[Люсіяна Нарсінг]]||13.09.1990||[[Гээрэнвээн (футбольны клюб)|Гээрэнвээн]] |- |20||[[Ібрагім Афэляй]]||02.04.1986||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |23||[[Рафаэль ван дэр Ваарт]]||11.02.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Тотэнгэм Готспур]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |7||[[Дырк Кёйт]]||22.07.1980||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Фэнэрбахчэ Стамбул|Фэнэрбахчэ]] |- |9||[[Кляас-Ян Гюнтэляар]]||12.08.1983||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]] |- |11||[[Ар’ен Робэн]]||23.01.1984||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |16||[[Робін ван Пэрсі]]||06.08.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |18||[[Лююк дэ Ёнг]]||27.08.1990||[[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]] |} === {{Футбол Данія}} === Галоўны трэнэр: [[Мортэн Ольсэн]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Стэфан Андэрсэн]]||26.11.1981||{{Сьцяг Францыі}} [[Эвіян Тано Гаяр|Эвіян]] |- |16||[[Андэрс Ліндэгор]]||13.04.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |22||[[Каспэр Шмэйхэль]]||05.11.1986||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Лэстэр Сіці]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |3||[[Сыман К’яер]]||26.03.1989||{{Сьцяг Італіі}} [[Рома Рым|Рома]] |- bgcolor=lightgreen |4||[[Даніель Агер]]||12.12.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |5||[[Сыман Поўльсэн]]||07.10.1984||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[АЗ Алькмаар|АЗ]] |- |6||[[Лярс Якабсэн]]||20.09.1979||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўэст Гэм Юнайтэд]] |- |12||[[Андрэас Б’елян]]||11.07.1988||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]] |- |13||[[Жарэс Акарэ]]||11.08.1992||[[Норшэлян Фарум|Норшэлян]] |- |18||[[Даніель Вас]]||31.05.1989||{{Сьцяг Францыі}} [[Эвіян Тано Гаяр|Эвіян]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |2||[[Крыстыян Поўльсэн]]||28.02.1980||{{Сьцяг Францыі}} [[Эвіян Тано Гаяр|Эвіян]] |- |7||[[Вільям Квіст]]||24.02.1985||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Штутгарт (футбольны клюб)|Штутгарт]] |- |8||[[Крыстыян Эрыксэн]]||14.02.1992||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] |- |14||[[Лясэ Шэнэ]]||27.05.1986||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Аякс Амстэрдам|Аякс]] |- |15||[[Мікаэль Сыльбэрбаўэр]]||07.07.1981||{{Сьцяг Швайцарыі}} [[Янг Бойз Бэрн|Янг Бойз]] |- |19||[[Якаб Поўльсэн]]||07.07.1983||[[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юлян]] |- |20||[[Томас Каленбэрг]]||20.03.1983||{{Сьцяг Францыі}} [[Эвіян Тано Гаяр|Эвіян]] |- |21||[[Нікі Сымлінг]]||19.04.1985||{{Сьцяг Бэльгіі}} [[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Мікаэль Крон-Дэлі]]||06.06.1983||[[Брэнбю Капэнгаген|Брэнбю]] |- |10||[[Дэніс Ромэдаль]]||22.07.1978||[[Брэнбю Капэнгаген|Брэнбю]] |- |11||[[Нікляс Бэнтнэр]]||16.01.1988||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |17||[[Нікляс Пэдэрсэн]]||10.10.1987||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Гронінген (футбольны клюб)|Гронінген]] |- |23||[[Тобіяс Мікельсэн]]||18.09.1986||[[Норшэлян Фарум|Норшэлян]] |} === {{Футбол Нямеччына}} === Галоўны трэнэр: [[Ёахім Лёў]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Мануэль Ноер]]||27.03.1986||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |12||[[Тым Візэ]]||17.12.1981||[[Гофэнгайм (футбольны клюб)|Гофэнгайм]] |- |22||[[Рон-Робэрт Цылер]]||12.02.1989||[[Гановэр-96 (футбольны клюб)|Гановэр-96]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |3||[[Марсэль Шмэльцэр]]||22.01.1988||[[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |4||[[Бэнэдыкт Гёвэдэс]]||29.02.1988||[[Шальке-04 Гельзэнкірхэн|Шальке-04]] |- |5||[[Матс Гумэльс]]||16.12.1988||[[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |14||[[Гольгер Бадштубэр]]||13.03.1989||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- bgcolor=lightgreen |16||[[Філіп Лям]]||11.11.1983||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |17||[[Пэр Мэртэзакер]]||29.09.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |20||[[Жэром Баатэнг]]||3.09.1988||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |2||[[Ількай Гюндаган]]||24.10.1990||[[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |6||[[Самі Хэдыра]]||04.04.1987||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |7||[[Бастыян Швайнштайгер]]||01.08.1984||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |8||[[Мэсут Эзіль]]||15.10.1988||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |15||[[Лярс Бэндэр]]||27.04.1989||[[Баер Левэркузэн|Баер]] |- |18||[[Тоні Кроос]]||04.01.1990||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |19||[[Марыё Гёцэ]]||03.06.1992||[[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- |21||[[Марка Ройс]]||31.05.1989||[[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Андрэ Шурле]]||06.11.1990||[[Баер Левэркузэн|Баер]] |- |10||[[Лукаш Падольскі]]||04.06.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |11||[[Міраслаў Клёзэ]]||09.06.1978||{{Сьцяг Італіі}} [[Ляцыё Рым|Ляцыё]] |- |13||[[Томас Мюлер]]||13.09.1989||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |23||[[Марыё Гомэс]]||10.07.1985||[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |} === {{Футбол Партугалія}} === Галоўны трэнэр: [[Паўлу Бэнту]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Эдуарду Карвальлю]]||19.09.1982||[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] |- |12||[[Руй Патрысію]]||15.02.1988||[[Спортынг Лісабон|Спортынг]] |- |22||[[Антонію Албэрту Баштуш Пімпарэл|Бэту]]||01.05.1982||{{Сьцяг Румыніі}} [[ЧФР Клуж]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Бруну Алвіш]]||27.11.1981||{{Сьцяг Расеі}} [[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніт]] |- |3||[[Кеплер Лавэран Ліма Фэрэйра|Пэпі]]||26.02.1983||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |5||[[Фабію Куэнтран]]||11.03.1988||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |13||[[Рыкарду Кошта]]||16.05.1981||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]] |- |14||[[Раланду Фансэка]]||31.08.1985||[[Порту (футбольны клюб)|Порту]] |- |19||[[Мігел Лопіш]]||19.12.1986||[[Брага (футбольны клюб)|Брага]] |- |21||[[Жуан Пэдру да Сылва Пэрэйра|Жуан Пэрэйра]]||25.02.1984||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |4||[[Мігел Вэлозу]]||11.05.1986||{{Сьцяг Італіі}} [[Джэноа Генуя|Джэноа]] |- |6||[[Куштодыю Каштру]]||24.05.1983||[[Брага (футбольны клюб)|Брага]] |- |8||[[Жуан Маўтыньню]]||08.09.1986||[[Порту (футбольны клюб)|Порту]] |- |10||[[Рыкарду Куарэжма]]||26.09.1983||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Бэшыкташ Стамбул|Бэшыкташ]] |- |15||[[Рубэн Мікаэл]]||19.08.1986||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Сарагоса]] |- |16||[[Рауль Мэйрэліш]]||17.03.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |17||[[Нані]]||17.11.1986||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |20||[[Угу Віяна]]||15.01.1983||[[Брага (футбольны клюб)|Брага]] |- !colspan=4|Нападнікі |- bgcolor=lightgreen |7||[[Крыштыяну Раналду]]||05.02.1985||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |9||[[Угу Алмэйда]]||23.05.1984||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Бэшыкташ Стамбул|Бэшыкташ]] |- |11||[[Нэлсан Алівэйра]]||08.08.1991||[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]] |- |18||[[Сылвэштры Варэла]]||02.02.1985||[[Порту (футбольны клюб)|Порту]] |- |23||[[Элдэр Паштыга]]||02.08.1982||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Сарагоса]] |} == Група C == === {{Футбол Гішпанія}} === Галоўны трэнэр: [[Вісэнтэ дэль Боске]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- bgcolor=lightgreen |1||[[Ікер Касыльяс]]||20.05.1981||[[Рэал Мадрыд]] |- |12||[[Віктар Вальдэс]]||14.01.1982||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |23||[[Хасэ Рэйна]]||31.08.1982||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Рауль Альбіёль]]||04.09.1985||[[Рэал Мадрыд]] |- |3||[[Жэрар Піке]]||02.02.1987||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |5||[[Хуанфран Торэс|Торэс Хуанфран]]||09.01.1985||[[Атлетыка Мадрыд]] |- |15||[[Сэрхіё Рамас]]||30.03.1986||[[Рэал Мадрыд]] |- |17||[[Альвара Арбэлёа]]||17.01.1983||[[Рэал Мадрыд]] |- |18||[[Жордзі Альба]]||21.03.1989||[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |4||[[Хаві Мартынэс]]||02.09.1988||[[Атлетык Більбао]] |- |6||[[Андрэс Іньеста]]||11.05.1984||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |8||[[Чаві]]||25.02.1980||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |10||[[Франсэск Фабрэгас|Сэск Фабрэгас]]||04.05.1987||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |13||[[Хуан Мата]]||28.04.1988||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |14||[[Шабі Алёнса]]||25.11.1981||[[Рэал Мадрыд]] |- |16||[[Сэрхіё Бускетс]]||16.07.1988||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |20||[[Санці Касорля]]||13.12.1984||[[Маляга (футбольны клюб)|Маляга]] |- |21||[[Давід Сыльва]]||08.01.1986||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Сіці]] |- |22||[[Хэсус Навас]]||21.11.1985||[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |7||[[Пэдра Радрыгес Ледэсма|Пэдра]]||28.07.1987||[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]] |- |9||[[Фэрнанда Торэс]]||20.03.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |11||[[Альвара Нэгрэда]]||20.08.1985||[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] |- |19||[[Фэрнанда Льярэнтэ]]||26.02.1985||[[Атлетык Більбао]] |} === {{Футбол Італія}} === Галоўны трэнэр: [[Чэзарэ Прандэльлі]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- bgcolor=lightgreen |1||[[Джанлюіджы Буфон]]||28.01.1978||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |12||[[Сальваторэ Сырыгу]]||12.01.1987||{{Сьцяг Францыі}} [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] |- |14||[[Морган Дэ Санктыс]]||26.03.1977||[[Напалі Нэапаль|Напалі]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Крыстыян Маджа]]||11.02.1982||[[Напалі Нэапаль|Напалі]] |- |3||[[Джорджа К’еліні]]||14.08.1984||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |4||[[Анджэлё Агбона]]||23.05.1988||[[Тарына Турын|Тарына]] |- |6||[[Фэдэрыка Бальцарэцьці]]||06.12.1981||[[Палерма (футбольны клюб)|Палерма]] |- |7||[[Іньяцыё Абатэ]]||12.11.1986||[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- |15||[[Андрэа Барцальі]]||08.05.1981||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |19||[[Леанарда Бануччы]]||01.05.1987||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |5||[[Тыягу Мота]]||28.08.1982||{{Сьцяг Францыі}} [[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] |- |8||[[Кляўдыё Маркізіё]]||19.01.1986||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |13||[[Эмануэле Джакерыні]]||05.05.1985||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |16||[[Даніеле Дэ Росі]]||24.07.1983||[[Рома Рым|Рома]] |- |18||[[Рыкарда Манталіва]]||18.01.1985||[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- |21||[[Андрэа Пірлё]]||19.05.1979||[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]] |- |22||[[Алясандра Д’яманці]]||02.05.1983||[[Балёньня (футбольны клюб)|Балёньня]] |- |23||[[Антоніё Начэрына]]||09.04.1985||[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Марыё Балятэльлі]]||12.08.1990||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Сіці]] |- |10||[[Антоніё Касана]]||12.07.1982||[[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- |11||[[Антоніё Ды Натале]]||13.10.1977||[[Удынэзэ Ўдынэ|Удынэзэ]] |- |17||[[Фабіё Барыні]]||29.03.1991||[[Рома Рым|Рома]] |- |20||[[Сэбастыян Джавінка]]||26.01.1987||[[Парма (футбольны клюб)|Парма]] |} === {{Футбол Ірляндыя}} === Галоўны трэнэр: [[Джаваньні Трапатоні]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Шэй Гівэн]]||20.04.1976||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Астан Віла Бірмінггэм|Астан Віла]] |- |16||[[К’еран Ўэстўуд]]||23.10.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]] |- |23||[[Дэйвід Форд]]||20.12.1979||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Мілўол Лёндан|Мілўол]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Шон Сэнт-Лэджэр]]||28.12.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Лэстэр Сіці]] |- |3||[[Стывэн Ўорд]]||20.08.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз]] |- |4||[[Джон О’Шы]]||30.04.1981||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]] |- |5||[[Рычард Дан]]||21.09.1979||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Астан Віла Бірмінггэм|Астан Віла]] |- |12||[[Стывэн Келі]]||06.09.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Фулгэм Лёндан|Фулгэм]] |- |13||[[Пол Макшэйн]]||06.01.1986||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Гал Сіці]] |- |18||[[Дэрэн О’Ды]]||04.02.1987||— |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Глен Ўэлан]]||13.01.1984||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сток Сіці]] |- |7||[[Эйдэн Макгідзі]]||04.04.1986||{{Сьцяг Расеі}} [[Спартак Масква (футбольны клюб)|Спартак]] |- |8||[[Кіт Эндрус]]||13.09.1980||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўэст Бромўіч Альбіён]] |- |11||[[Дэміен Даф]]||02.03.1979||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Фулгэм Лёндан|Фулгэм]] |- |15||[[Дэрэн Гібсан]]||25.10.1987||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Эвэртан Лівэрпул|Эвэртан]] |- |17||[[Стывэн Гант]]||01.08.1981||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз]] |- |21||[[Пол Грын]]||10.04.1983||— |- |22||[[Джэймз Маклін]]||22.04.1989||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Кевін Дойл]]||18.09.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз]] |- bgcolor=lightgreen |10||[[Робі Кін]]||08.07.1980||{{Сьцяг ЗША}} [[Лос-Анджэлес Гэлаксі]] |- |14||[[Джонатан Ўолтэрз]]||20.09.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сток Сіці]] |- |19||[[Шэйн Лонг]]||22.01.1987||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўэст Бромўіч Альбіён]] |- |20||[[Сайман Кокс]]||28.04.1987||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўэст Бромўіч Альбіён]] |} === {{Футбол Харватыя}} === Галоўны трэнэр: [[Славен Біліч]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Стыпэ Плетыкоса]]||08.01.1979||{{Сьцяг Расеі}} [[Растоў Растоў-на-Доне|Растоў]] |- |12||[[Іван Келава]]||20.02.1988||[[Дынама Загрэб]] |- |23||[[Даніел Субашыч]]||27.10.1984||{{Сьцяг Францыі}} [[Манака (футбольны клюб)|Манака]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Іван Стрыніч]]||17.07.1987||{{Сьцяг Украіны}} [[Дняпро Днепрапятроўск|Дняпро]] |- |3||[[Ёсіп Шымуніч]]||18.02.1978||[[Дынама Загрэб]] |- |4||[[Юрыца Булят]]||19.09.1986||{{Сьцяг Ізраілю}} [[Макабі Хайфа]] |- |5||[[Ведран Чорлука]]||05.02.1986||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баер Левэркузэн|Баер]] |- |13||[[Гордан Шыльдэнфэльд]]||18.03.1985||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Айнтрахт Франкфурт]] |- |15||[[Шымэ Вэрсалька]]||10.01.1992||[[Дынама Загрэб]] |- |21||[[Домагай Віда]]||29.04.1989||[[Дынама Загрэб]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Даніел Праньіч]]||02.12.1981||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |7||[[Іван Ракіціч]]||10.03.1988||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]] |- |8||[[Огнен Вукоевіч]]||20.12.1983||{{Сьцяг Украіны}} [[Дынама Кіеў]] |- |10||[[Лука Модрыч]]||09.09.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Тотэнгэм Готспур]] |- bgcolor=lightgreen |11||[[Дарыё Срна]]||01.05.1982||{{Сьцяг Украіны}} [[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |14||[[Мілан Бадэль]]||25.02.1989||[[Дынама Загрэб]] |- |16||[[Томіслаў Дуймавіч]]||26.02.1981||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Сарагоса]] |- |19||[[Ніка Краньчар]]||13.08.1984||{{Сьцяг Украіны}} [[Дынама Кіеў]] |- |20||[[Іван Пэрышыч]]||02.02.1989||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Барусія Дортмунд|Барусія Д]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Нікіца Елавіч]]||27.08.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Эвэртан Лівэрпул|Эвэртан]] |- |17||[[Марыё Манджукіч]]||21.05.1986||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вольфсбург (футбольны клюб)|Вольфсбург]] |- |18||[[Нікола Калініч]]||05.01.1988||{{Сьцяг Украіны}} [[Дняпро Днепрапятроўск|Дняпро]] |- |22||[[Эдуарду да Сылва]]||25.02.1983||{{Сьцяг Украіны}} [[Шахтар Данецк|Шахтар]] |} == Група D == === {{Футбол Украіна}} === Галоўны трэнэр: [[Алег Блахін]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Максім Коваль]]||09.12.1992||[[Дынама Кіеў]] |- |12||[[Андрэй Пятаў]]||28.06.1984||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |23||[[Аляксандар Гарыянаў]]||29.06.1975||[[Мэталіст Харкаў|Мэталіст]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Яўген Селін]]||09.05.1988||[[Ворскла Палтава|Ворскла]] |- |3||[[Яўген Хачарыдзі]]||28.07.1987||[[Дынама Кіеў]] |- |5||[[Аляксандар Кучар]]||22.10.1982||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |13||[[Вячаслаў Шаўчук]]||13.05.1979||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |17||[[Тарас Міхалік]]||28.10.1983||[[Дынама Кіеў]] |- |20||[[Яраслаў Ракіцкі]]||03.08.1989||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |21||[[Багдан Бутко]]||13.01.1991||[[Ільлічовец Марыюпаль|Ільлічовец]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |4||[[Анатоль Цімашчук]]||30.03.1979||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |6||[[Дзяніс Гармаш]]||19.04.1990||[[Дынама Кіеў]] |- |8||[[Аляксандар Аліеў]]||03.02.1985||[[Дынама Кіеў]] |- |9||[[Алег Гусеў]]||25.04.1983||[[Дынама Кіеў]] |- |14||[[Руслан Ратань]]||29.10.1981||[[Дняпро Днепрапятроўск|Дняпро]] |- |18||[[Сяргей Назаранка]]||16.02.1980||[[Таўрыя Сімфэропаль|Таўрыя]] |- |19||[[Яўген Канаплянка]]||29.09.1989||[[Дняпро Днепрапятроўск|Дняпро]] |- !colspan=4|Нападнікі |- bgcolor=lightgreen |7||[[Андрэй Шаўчэнка]]||29.09.1976||[[Дынама Кіеў]] |- |10||[[Андрэй Варонін]]||21.07.1979||{{Сьцяг Расеі}} [[Дынама Масква (футбольны клюб)|Дынама Масква]] |- |11||[[Андрэй Ярмоленка]]||23.10.1989||[[Дынама Кіеў]] |- |15||[[Арцём Мілеўскі]]||12.01.1985||[[Дынама Кіеў]] |- |16||[[Яўген Селязьнёў]]||20.07.1985||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |- |22||[[Марка Дзевіч]]||27.10.1983||[[Шахтар Данецк|Шахтар]] |} === {{Футбол Швэцыя}} === Галоўны трэнэр: [[Эрык Гамрэн]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Андрэас Ісаксан]]||03.10.1981||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[ПСВ Эйндговэн]] |- |12||[[Юган Вілянд]]||24.01.1981||{{Сьцяг Даніі}} [[Капэнгаген (футбольны клюб)|Капэнгаген]] |- |23||[[Пэр Гансан]]||22.06.1986||[[Гэльсынгборг (футбольны клюб)|Гэльсынгборг]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Мікаэль Люстыг]]||13.12.1986||{{Сьцяг Шатляндыі}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] |- |3||[[Улёф Мэльбэрг]]||03.09.1977||{{Сьцяг Грэцыі}} [[Алімпіякос Пірэй|Алімпіякос П]] |- |4||[[Андрэас Гранквіст]]||16.04.1985||{{Сьцяг Італіі}} [[Джэноа Генуя|Джэноа]] |- |5||[[Мартын Ульсан]]||17.05.1988||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Блэкбэрн Ровэрз]] |- |13||[[Юнас Ульсан]]||10.03.1983||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ўэст Бромўіч Альбіён]] |- |15||[[Мікаэль Антансан]]||31.05.1981||{{Сьцяг Італіі}} [[Балёньня (футбольны клюб)|Балёньня]] |- |17||[[Бэгранг Сафары]]||09.02.1985||{{Сьцяг Бэльгіі}} [[Андэрлехт Брусэль|Андэрлехт]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Расмус Эльм]]||17.03.1988||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[АЗ Алькмаар|АЗ]] |- |7||[[Сэбастыян Лярсан]]||06.06.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнд]] |- |8||[[Андэрс Свэнсан]]||17.06.1976||[[Эльфсборг Бурос|Эльфсборг]] |- |9||[[Кім Чэльстрэм]]||24.08.1982||{{Сьцяг Францыі}} [[Алімпік Ліён|Ліён]] |- |16||[[Понтус Вэрнблюм]]||25.06.1986||{{Сьцяг Расеі}} [[ЦСКА Масква (футбольны клюб)|ЦСКА]] |- |18||[[Самуэль Гольмэн]]||28.06.1984||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Істанбул Бююкшэхір Бэледыеспор|Істанбул ББ]] |- |19||[[Эмір Байрамі]]||07.03.1988||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]] |- |21||[[Крыстыян Вільгэльмсан]]||08.12.1979||{{Сьцяг Саудаўскай Арабіі}} [[Аль-Гіляль Рыяд|Аль-Гіляль]] |- !colspan=4|Нападнікі |- bgcolor=lightgreen |10||[[Златан Ібрагімавіч]]||03.10.1981||{{Сьцяг Італіі}} [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- |11||[[Юган Эльмандэр]]||27.05.1981||{{Сьцяг Турэччыны}} [[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]] |- |14||[[Тубіяс Гюсэн]]||09.03.1982||[[Гётэборг (футбольны клюб)|Гётэборг]] |- |20||[[Уля Тойванэн]]||03.06.1986||{{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[ПСВ Эйндговэн]] |- |22||[[Маркус Русэнбэрг]]||27.09.1982||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэр]] |} === {{Футбол Ангельшчына}} === Галоўны трэнэр: [[Рой Годжсан]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- |1||[[Джо Гарт]]||19.04.1987||[[Манчэстэр Сіці]] |- |13||[[Робэрт Грын]]||18.01.1980||[[Ўэст Гэм Юнайтэд]] |- |23||[[Джэк Батлэнд]]||10.03.1993||[[Бірмінггэм Сіці]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Глен Джонсан]]||23.08.1984||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |3||[[Эшлі Коўл]]||20.12.1980||[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |5||[[Мартын Келі]]||27.04.1990||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |6||[[Джон Тэры]]||07.12.1980||[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |12||[[Лэйтан Бэйнз]]||11.12.1984||[[Эвэртан Лівэрпул|Эвэртан]] |- |14||[[Філ Джонз]]||21.02.1992||[[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |15||[[Джолеан Лескат]]||16.08.1982||[[Манчэстэр Сіці]] |- |18||[[Філ Ягелка]]||17.08.1982||[[Эвэртан Лівэрпул|Эвэртан]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- bgcolor=lightgreen |4||[[Стывэн Джэрард]]||30.05.1980||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |7||[[Тэо Ўолкат]]||16.03.1989||[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |8||[[Джордан Гэндэрсан]]||17.06.1990||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |11||[[Эшлі Янг]]||09.07.1985||[[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |16||[[Джэймз Мілнэр]]||04.01.1986||[[Манчэстэр Сіці]] |- |17||[[Скот Паркер]]||13.10.1980||[[Тотэнгэм Готспур]] |- |19||[[Ст’юарт Даўнінг]]||22.07.1984||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |20||[[Алекс Окслэйд-Чэмбэрлен]]||15.08.1993||[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |9||[[Эндзі Кэрал]]||06.01.1989||[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]] |- |10||[[Ўэйн Руні]]||24.10.1985||[[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |21||[[Джэрмэйн Дэфо]]||07.10.1982||[[Тотэнгэм Готспур]] |- |22||[[Дэні Ўэлбэк]]||26.11.1990||[[Манчэстэр Юнайтэд]] |} === {{Футбол Францыя}} === Галоўны трэнэр: [[Ляран Блян]] {|class="wikitable" !№ !Імя !Дата нараджэньня !Клюб |- !colspan=4|Брамнікі |- bgcolor=lightgreen |1||[[Юго Лярыс]]||26.12.1986||[[Алімпік Ліён|Ліён]] |- |16||[[Стыў Манданда]]||28.03.1985||[[Алімпік Марсэль|Марсэль]] |- |23||[[Сэдрык Карасо]]||30.12.1981||[[Бардо (футбольны клюб)|Бардо]] |- !colspan=4|Абаронцы |- |2||[[Мат’ё Дэбюшы]]||28.07.1985||[[Ліль (футбольны клюб)|Ліль]] |- |3||[[Патрыс Эўра]]||15.05.1981||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Юнайтэд]] |- |4||[[Адыль Рамі]]||27.12.1985||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]] |- |5||[[Філіп Мэксэс]]||30.03.1982||{{Сьцяг Італіі}} [[Мілян (футбольны клюб)|Мілян]] |- |13||[[Антані Рэвэер]]||10.11.1979||[[Алімпік Ліён|Ліён]] |- |21||[[Ляран Касэльні]]||10.09.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]] |- |22||[[Гаэль Клішы]]||26.07.1985||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Сіці]] |- !colspan=4|Паўабаронцы |- |6||[[Яан Кабай]]||14.01.1986||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ньюкасл Юнайтэд]] |- |7||[[Франк Рыбэры]]||07.04.1983||{{Сьцяг Нямеччыны}} [[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]] |- |11||[[Самір Насры]]||26.06.1987||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Манчэстэр Сіці]] |- |12||[[Блез Мацюідзі]]||09.04.1987||[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] |- |15||[[Фляран Малюда]]||13.06.1980||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]] |- |17||[[Яан М’Віля]]||29.06.1990||[[Рэн (футбольны клюб)|Рэн]] |- |18||[[Алю Дыяра]]||15.07.1981||[[Алімпік Марсэль|Марсэль]] |- |19||[[Марвэн Мартэн]]||10.01.1988||[[Сашо Манбэльяр|Сашо]] |- !colspan=4|Нападнікі |- |8||[[Мат’ё Вальбуэна]]||28.09.1984||[[Алімпік Марсэль|Марсэль]] |- |9||[[Аліўе Жыру]]||30.09.1986||[[Манпэлье (футбольны клюб)|Манпэлье]] |- |10||[[Карым Бэнзэма]]||19.12.1987||{{Сьцяг Гішпаніі}} [[Рэал Мадрыд]] |- |14||[[Жэрэмі Мэнэз]]||07.05.1987||[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]] |- |20||[[Атэм Бэн Арфа]]||07.03.1987||{{Сьцяг Ангельшчыны}} [[Ньюкасл Юнайтэд]] |} == Факты == * Самым маладым гульцом чэмпіянату зьяўляецца нідэрляндзкі абаронца [[Етра Вілемс]], які нарадзіўся 30 сакавіка 1994 году. * Самым узроставым гульцом чэмпіянату зьяўляецца грэцкі брамнік [[Костас Халькіяс]], які нарадзіўся 30 траўня 1974 году. * Самым узроставым палявым гульцом чэмпіянату зьяўляецца грэцкі нападнік [[Нікас Лібэропуляс]], які нарадзіўся 4 жніўня 1975 году. * Ірляндзкі нападнік [[Робі Кін]] і швэдзкі паўабаронца [[Крыстыян Вільгэльмсан]] — адзіныя гульцы на турніры, якія граюць не ў эўрапейскіх чэмпіянатах. Яны прадстаўляюць амэрыканскі «[[Лос-Анджэлес Гэлаксі]]» й саудаўскі «[[Аль-Гіляль Рыяд|Аль-Гіляль]]» адпаведна. * [[Зборная Ангельшчыны па футболе|Зборная Ангельшчыны]] ёсьць адзінай зборнай, якая ўкамплектаваная прадстаўнікамі толькі свайго [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|чэмпіянату]], а [[Зборная Ірляндыі па футболе|зборная Ірляндыі]] ня мае ў складзе ніводнага прадстаўніка [[Чэмпіянат Ірляндыі па футболе|чэмпіянату Ірляндыі]]. == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} * [http://www.uefa.com/uefaeuro/index.html Афіцыйны сайт Эўра-2012] [[Катэгорыя:Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|Склады]] qxhodwwhre7sw8u6e4dalsdfut9imba 0 128461 2622818 2418780 2025-07-01T14:55:04Z Ліцьвін 847 стыль 2622818 wikitext text/x-wiki Назву '''Бялевічы''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Бялевічы (Менская вобласьць)|Бялевічы]] — вёска ў [[Слуцкі раён|Слуцкім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]] * [[Бялевічы (Падляскае ваяводзтва)|Бялевічы]] — вёска ў [[Беластоцкі павет|Беластоцкім павеце]] [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]] [[Польшча|Польшчы]] == Глядзіце таксама == * [[Белевічы]] {{Неадназначнасьць}} crgw9c7465y48ekmi7bi0bj6qoi8ed8 0 133697 2622902 2483631 2025-07-01T18:29:37Z Dymitr 10914 Dymitr перанёс старонку [[Адрыян Межэеўскі]] у [[Адрыян Межаеўскі]]: Памылка ў назове 2483631 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст |Імя = Адрыян Межэеўскі |клюб = |нумар = |гады = 2004—2009<br/>2006—2007<br/>2009—2011<br/>2011—2014<br/>2014—2016<br/>2016—2017<br/>2017—2018<br/>2018—2019<br/>2019—2022<br/>2020<br/>2021<br/>2022—2023 |клюбы = [[Вісла Плоцк]]<br/>→ [[Заглембе Сасновец]] (арэнда)<br/>[[Палёнія Варшава|Палёнія]]<br/>[[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]]<br/>[[Аль-Наср Рыяд|Аль-Наср]]<br/>[[Шарджа (футбольны клюб)|Шарджа]]<br/>[[Сыднэй (футбольны клюб)|Сыднэй]]<br/>[[Чанчунь Ятай]]<br/>[[Чунцін Ліфань]]<br/>→ [[Гуанчжоў Фулі]] (арэнда)<br/>→ [[Шанхай Шэньхуа]] (арэнда)<br/>[[Хэнань Цзянье Чжэнчжоў|Хэнань Цзянье]] |гульні(галы) = 72 (9)<br/>14 (1)<br/>69 (11)<br/>84 (9)<br/>43 (18)<br/>18 (3)<br/>25 (13)<br/>19 (3)<br/>39 (10)<br/>6 (2)<br/>16 (5)<br/>51 (8) |нац гады = 2010—2013 |нац зборная = {{Футбол Польшча|няма}} |нац гульні(галы) = 41 (3) |абнаўленьне(клюб) = |абнаўленьне(зборная) = }} '''Адрыя́н Межэе́ўскі''' ({{мова-pl|Adrian Mierzejewski}}; нарадзіўся 4 лістапада 1986 году, [[Ольштын]], [[Польшча]]) — колішні [[Польшча|польскі]] футбаліст, паўабаронца. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Адрыян зьяўляецца выхаванцам футбольнай школы клюбу «Накі» з [[Ольштын]]у. Увесну 2003 году прабіўся ў асноўны склад клюбу, зь якім выступаў да канца сэзона. Узімку 2004 году перайшоў у плоцкую «[[Вісла Плоцк|Віслу]]», зь якой у [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] атрымаў перамогу ў [[Кубак Польшчы па футболе|Кубку Польшчы]]. Узімку 2007 году перайшоў у сасноўскае «[[Заглембе Сасновец|Заглембе]]», аднак па заканчэньні сэзону вярнуўся назад у [[Плоцк]]. 22 сьнежня 2008 году заключыў трохгадовы кантракт са сталічнай «[[Палёнія Варшава|Палёніяй]]», 5 сьнежня 2010 году як гулец варшаўскага клюбу стаў уладальнікам прыза «Найлепшы гулец лігі 2010 году» паводле вэрсіі выданьня «[[Piłka Nożna]]»<ref>[http://ksppolonia.pl/web/aktualnosc,4052-mierzejewski_ligowcem_roku_2010.html Mierzejewski Ligowcem Roku 2010]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ksppolonia.pl</ref>. З чэрвеня 2011 году выступаў за турэцкі клюб «[[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]]», куды перайшоў за 5,25 млн эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20110827080539/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/mierzejewski-ustalil-warunki-kontraktu-rekordowy-t,1,4628283,wiadomosc.html Mierzejewski ustalił warunki kontraktu, rekordowy transfer o krok]. Sport w Onet.pl</ref>. Гэты трансфэр стаў самым дарагім у гісторыі [[Польская футбольная экстракляса|Польскай экстраклясы]]<ref>[http://www.90minut.pl/news/159/news1598313-Adrian-Mierzejewski-sprzedany-do-Trabzonsporu.html Adrian Mierzejewski sprzedany do Trabzonsporu]. 90minut.pl</ref>, да гэтага моманту самым дарагім гульцом, быў [[Робэрт Левандоўскі]], які каштаваў да сыходу 4,5 млн эўра. 20 чэрвеня 2014 году Мэжэеўскі падпісаў кантракт з клюбам «[[Аль-Наср Рыяд|Аль-Наср]]» з Саудаўскай Арабіі тэрмінам на 3 гады<ref>[https://web.archive.org/web/20140806175801/http://www.polsatsport.pl/pilka-nozna/inne/mierzejewski-oficjalnie-w-arabii-polak-podpisal-trzyletni-kontrakt.html Mierzejewski oficjalnie w Arabii! Polak podpisał trzyletni kontrakt]. Polsatsport.pl</ref>. === Міжнародная === Першы матч за [[Зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]] правёў 1 сакавіка 2010 году ў гульні супраць [[зборная Баўгарыі па футболе|зборнай Баўгарыі]], Адрыян замяніў [[Лукаш Пішчэк|Лукаша Пішчэка]]. Першы гол забіў 5 чэрвеня 2011 году ў браму [[Зборная Аргентыны па футболе|зборнай Аргентыны]] й прынёс польскай камандзе перамогу зь лікам 2:1. == Дасягненьні == '''«Аль-Наср»''': * [[Чэмпіянат Саудаўскай Арабіі па футболе|Чэмпіён Саудаўскай Арабіі]]: 2015 '''«Сыднэй»''': * Уладальнік [[Кубак Аўстраліі па футболе|Кубка Аўстраліі]]: 2017 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.90minut.pl/kariera.php?id=4735 Профіль] на сайце 90minut.pl * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/spieler/16955/mierzejewski-adrian/profil.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Межэеўскі, Адрыян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Футбалісты зборнай Польшчы]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Вісла» Плоцк]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Заглембе» Сасновец]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Палёнія» Варшава]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Трабзанспор» Трабзон]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Аль-Наср» Рыяд]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Шарджа»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Сыднэй»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Чанчунь Ятай»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Чунцін Ліфань»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Гуанчжоў Фулі»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Шанхай Шэньхуа»]] [[Катэгорыя:Футбалісты клюбу «Хэнань Цзянье» Чжэнчжоў]] cjcdysz2zd9w2mabm6dx1p8tuksq353 2622906 2622902 2025-07-01T18:37:17Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622906 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Адрыя́н Межае́ўскі''' ({{мова-pl|Adrian Mierzejewski}}; {{Н}} 4 лістапада 1986 году, [[Ольштын]], [[Польшча]]) — колішні [[Польшча|польскі]] футбаліст, паўабаронца. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Адрыян зьяўляецца выхаванцам футбольнай школы клюбу «Накі» з [[Ольштын]]у. Увесну 2003 году прабіўся ў асноўны склад клюбу, зь якім выступаў да канца сэзона. Узімку 2004 году перайшоў у плоцкую «[[Вісла Плоцк|Віслу]]», зь якой у [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] атрымаў перамогу ў [[Кубак Польшчы па футболе|Кубку Польшчы]]. Узімку 2007 году перайшоў у сасноўскае «[[Заглембе Сасновец|Заглембе]]», аднак па заканчэньні сэзону вярнуўся назад у [[Плоцк]]. 22 сьнежня 2008 году заключыў трохгадовы кантракт са сталічнай «[[Палёнія Варшава|Палёніяй]]», 5 сьнежня 2010 году як гулец варшаўскага клюбу стаў уладальнікам прыза «Найлепшы гулец лігі 2010 году» паводле вэрсіі выданьня «[[Piłka Nożna]]»<ref>[http://ksppolonia.pl/web/aktualnosc,4052-mierzejewski_ligowcem_roku_2010.html Mierzejewski Ligowcem Roku 2010]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ksppolonia.pl</ref>. З чэрвеня 2011 году выступаў за турэцкі клюб «[[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]]», куды перайшоў за 5,25 млн эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20110827080539/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/mierzejewski-ustalil-warunki-kontraktu-rekordowy-t,1,4628283,wiadomosc.html Mierzejewski ustalił warunki kontraktu, rekordowy transfer o krok]. Sport w Onet.pl</ref>. Гэты трансфэр стаў самым дарагім у гісторыі [[Польская футбольная экстракляса|Польскай экстраклясы]]<ref>[http://www.90minut.pl/news/159/news1598313-Adrian-Mierzejewski-sprzedany-do-Trabzonsporu.html Adrian Mierzejewski sprzedany do Trabzonsporu]. 90minut.pl</ref>, да гэтага моманту самым дарагім гульцом, быў [[Робэрт Левандоўскі]], які каштаваў да сыходу 4,5 млн эўра. 20 чэрвеня 2014 году Мэжэеўскі падпісаў кантракт з клюбам «[[Аль-Наср Рыяд|Аль-Наср]]» з Саудаўскай Арабіі тэрмінам на 3 гады<ref>[https://web.archive.org/web/20140806175801/http://www.polsatsport.pl/pilka-nozna/inne/mierzejewski-oficjalnie-w-arabii-polak-podpisal-trzyletni-kontrakt.html Mierzejewski oficjalnie w Arabii! Polak podpisał trzyletni kontrakt]. Polsatsport.pl</ref>. === Міжнародная === Першы матч за [[Зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]] правёў 1 сакавіка 2010 году ў гульні супраць [[зборная Баўгарыі па футболе|зборнай Баўгарыі]], Адрыян замяніў [[Лукаш Пішчэк|Лукаша Пішчэка]]. Першы гол забіў 5 чэрвеня 2011 году ў браму [[Зборная Аргентыны па футболе|зборнай Аргентыны]] й прынёс польскай камандзе перамогу зь лікам 2:1. == Дасягненьні == '''«Аль-Наср»''': * [[Чэмпіянат Саудаўскай Арабіі па футболе|Чэмпіён Саудаўскай Арабіі]]: 2015 '''«Сыднэй»''': * Уладальнік [[Кубак Аўстраліі па футболе|Кубка Аўстраліі]]: 2017 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.90minut.pl/kariera.php?id=4735 Профіль] на сайце 90minut.pl * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/spieler/16955/mierzejewski-adrian/profil.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Межаеўскі, Адрыян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] s512i825ri6nvi4m137ag3kr1hddijs 0 143272 2622887 2232986 2025-07-01T16:59:38Z 78.177.162.141 2622887 wikitext text/x-wiki {{Палітык |імя = Махамад Хатамі |выява = |памер = |подпіс_пад_выявай = |пасада = 5-ы [[прэзыдэнт Ірану]] |пачатак_тэрміну = 2 жніўня 1997 |канец_тэрміну = 3 жніўня 2005 |прэм'ер-міністар = |папярэднік = [[Алі Акбар Хашэмі Рафсанджані]] |наступнік = [[Махмуд Ахмадзінэжад]] |пасада2 = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міністэрства культуры і ісламскага настаўленьня Ірану|Міністар культуры і ісламскага настаўленьня Ірану|en|Ministry of Culture and Islamic Guidance (Iran)}} |пачатак_тэрміну2 = 12 верасьня 1982 |канец_тэрміну2 = 24 траўня 1992 |папярэднік2 = [[Маджыд Муадыха]] |наступнік2 = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Алі Ларыджані||en|Ali Larijani}} |прэм'ер-міністар2 = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Мір-Гусэйн Мусафі||en|Mir-Hossein Mousavi}} |прэзыдэнт2 = [[Алі Хамэнэі]], Алі Акбар Хашэмі Рафсанджані |пасада3 = Сябар [[Сход ісламскай рады|Сходу ісламскай рады Ірану]] |пачатак_тэрміну3 = 3 траўня 1980 |канец_тэрміну3 = 24 жніўня 1982 |папярэднік3 = |наступнік3 = |прэм'ер-міністар3 = |прэзыдэнт3 = |дата_нараджэньня = {{Нарадзіўся|9|9|1943|1}} |месца_нараджэньня =[[Ардакан]], [[астан]] [[Язд (астан)|Язд]], [[Іран]] |дата_сьмерці = |месца_сьмерці = |нацыянальнасьць = [[Пэрсы|Пэрс]] |назва_палітычнай_арганізацыі = <!-- Рух, Аб’яднаньне, і пад. Неабавязковы. Па змоўчаньні — «Партыя» --> |партыя = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Сход змагарнага духавества||en|Association of Combatant Clerics}} |сужэнец = Зохра Задэгі (з 1974 г.) |дзеці = Дочкі: Лейла (нар. 1975 г.), Наргес (нар. 1980 г.); [[сын]] Эмат (нар. 1988 г.) |бацька = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Рухола Хатамі||en|Ruhollah Khatami}} (1903—1988) |маці = Сакінэ Зіяі |род = |адукацыя = [[Ісфаганскі ўнівэрсытэт]] |рэлігія = [[Іслам]] |подпіс = Mohammad Khatami signature.svg |узнагароды = |лацінка=Machamad Chatami}} '''Махамад Хатамі''' ({{мова-fa| سید محمد خاتمی|скарочана}} — Сэед Мохэмэд Хатэмі; 1943, Ардакан, [[Пэрсія]]) — іранскі палітык і шыіцкі сьвятар. 5-ы [[прэзыдэнт]] [[Іран]]у (1997—2005). На выбарах 1997 г. сабраў амаль 70 % галасоў. Быў міністрам культуры Ірану ў 1980—1990 гадох. Адзін зь вядомых удзельнікаў прыродаахоўнага руху ў [[Іран]]е. Пасьля прэзыдэнцтва знаходзіўся ў апазыцыі да ўраду [[Махмуд Ахмадзінэжад|Ахмадзінэжада]]. 8 лютага 2009 году абвясьціў аб сваім удзеле ў выбарах 2009 году на пасаду прэзыдэнта Ірану. Валодае роднай [[Пэрсыдзкая мова|пэрсыдзкай мовай]], [[арабская мова|арабскай]], [[нямецкая мова|нямецкай]] і [[ангельская мова|ангельскай]] [[мова]]мі. == Жыцьцяпіс == Нарадзіўся ў [[Сям’я|сям’і]] шыіцкага [[Аятала|аяталы]] Рухолы Хатамі. У 1974 г. пабраўся [[шлюб]]ам з дачкой выкладніка ісламскага права, ад якой меў 2 дачкі Лейлу (нар. 1975 г.), Наргес (нар. 1980 г.) і сына Эмата (нар. 1988 г.). [[Файл:Vladimir Putin 12 March 2001-2.jpg|значак|200пкс|Сустрэча з расейскім прэзыдэнтам [[Уладзімер Пуцін|Уладзімерам Пуціным]] ([[Масква]], 2001 г.)]] З 1980 па 1982 годы Хатамі быў паслом у [[Сход ісламскай рады]], апекуном Кайханскага інстытуту. З 1982 па травень 1992 году быў міністрам культуры й ісламскага шляху. Затым падаў у адстаўку. З 1992 па 1997 годы ўзначальваў Народную бібліятэку Ірану. Зьяўляўся старшынём Галоўнай рады партыі Сход змагарнага духавества. [[Файл:Flickr - World Economic Forum - Mohammad Khatami - World Economic Forum Annual Meeting Davos 2004.jpg|значак|200пкс|Хатамі на гаспадарчым сойме ([[Давос]], 2004 год]] {| class="wikitable" |- | colspan="3" style="text-align:center;"|'''[[Урад]]''' |- |align="left"|'''Пасада'''||align="left"|'''Імя'''||align="left"|'''Гады''' |- |[[Прэзыдэнт Ірану|Прэзыдэнт]]||'''Махамад Хатамі'''||1997–2005 |- |[[Падпрэзыдэнт Ірану|Першы падпрэзыдэнт]]||'''[[Хасан Хабібі]]'''||1997–2001 |- | ||'''Махамад Раза Арэф'''||2001–2005 |- |Міністар замежных справаў||'''Камаль Каразі'''||1997–2005 |- |Міністар земляробства||'''Іса Калантары'''||1997–2000 |- | ||'''Махмуд Хаджаці'''||2000–2005 |- |Міністар гаспадаркі||'''Махамад Шарыятмадар'''||1997–2005 |- |Міністар сувязі||'''Махамад Раза Арэф'''||1997–2000 |- | ||'''Ахмат Матамэдзі'''||2000–2005 |- |Міністар дробнай гаспадаркі||'''Мартазі Хаджы'''||1997–2001 |- | ||'''Алі Суфі'''||2001–2005 |- |Міністар культуры й ісламскага шляху||'''аятала Махаджэрані'''||1997–2000 |- | ||'''Ахмат Мазджэджамэй'''||2000–2005 |- |Міністар абароны||'''Алі Шамхані'''||1997–2005 |- |Міністар скарбу||'''Хасэйн Намазі'''||1997–2001 |- | ||'''Тахмазб Мазахэры'''||2001–2004 |- | ||'''Сафдар Хасэйні'''||2004–2005 |- |Міністар навучаньня||'''Хасэйн Мазафар'''||1997–2001 |- | ||'''Мартаза Хаджы'''||2001–2005 |- |Міністар энэргетыкі||'''Хабібала Бітараф'''||1997–2005 |- |Міністар аховы здароўя||'''Махамад Фархадзі'''||1997–2001 |- | ||'''Масут Пэзэшкян'''||2001–2005 |- |Міністар будаўніцтва||'''Алі Абдалалізадэ'''||1997–2005 |- |Міністар радовішчаў||'''Галямраза Шафэй'''||1997–2001 |- | ||'''Эшак Джахагіры'''||2001–2005 |- |Міністар выведкі||'''Горбаналі Доры Наджафабадзі'''||1997–1998 |- | ||'''Алі Юнэсі'''||1998–2005 |- |Міністар унутраных справаў||'''Абдала Нуры'''||1997–1998 |- | ||'''Абдулвахіт Мусаві Лары'''||1998–2005 |- |Міністар справядлівасьці||'''Махамад Ісмаіл Шуштары'''||1997–2005 |- |Міністар працы||'''Хасэйн Камалі'''||1997–2001 |- | ||'''Сафдар Хасэйні'''||2001–2004 |- | ||'''Насэр Халэгі'''||2004–2005 |- |Міністар нафтаздабычы||'''Біджан Намдар Зангэдэ'''||1997–2005 |- |Міністар шляхоў зносінаў||'''Махуд Хаджаці'''||1997–2000 |- | ||'''Рахман Дадман'''||2000 |- | ||'''Ахмат Харам'''||2000–2004 |- | ||'''Махамад Рахмаці'''||2004–2005 |- |Міністар навукі||'''Мастафа Маен'''||1997–2003 |- | ||'''Джафар Таўфігі'''||2003–2005 |- |Міністар апекі й абароны сірот||'''Махамад Хасэйн Шарыфзадаган'''||2004–2005 |} == Сям’я == [[Брат]] Махамад Раза Хатамі быў выбраным паслом у [[Сход ісламскай рады]] 6-га скліканьня ад места [[Тэгеран]], дзе быў прызначаны намесьнікам старшыні. Ён займаў пасаду галоўнага пісара партыі Ісламскі фронт. Махамад Раза жанаты на Захры Эшрагі, праўнучцы [[Рухола Мусаві Хамэйні|Хамэйні]]. Другі брат Алі Хатамі зьяўляецца купцом. Старэйшая сястра Фатэмэх Хатамі была выбранай паслом у Сход ісламскай рады ад места Ардакан у 1999 годзе. {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Хатамі, Махамад}} [[Катэгорыя:Іранскія палітыкі]] [[Катэгорыя:Прэзыдэнты Ірану]] [[Катэгорыя:Акадэмікі]] enfqbec2hv11w7gm3dtkdp90ek3wrv5 0 154291 2622735 2588979 2025-07-01T13:36:25Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622735 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Даратэй Фёнік |лацінка = |арыгінал імя = |ганаровы прэфікс = |ганаровы суфікс = |партрэт = |памер партрэту = |апісаньне партрэту = |імя пры нараджэньні = |псэўданім = |род дзейнасьці = |дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|14|8|1968|1}} |месца нараджэньня = |дата хросту = |дата сьмерці = |месца сьмерці = |прычына сьмерці = |дата зьнікненьня = |месца пахаваньня = |грамадзянства = |нацыянальнасьць = |адукацыя = |альма-матэр = |прафэсія = |навуковая сфэра = |месца працы = |гады дзейнасьці = |жанры = |вядомасьць = |пасада = |тэрмін = |папярэднік = |наступнік = |партыя = |рух = |бацька = |маці = |муж = |жонка = |дзеці = |узнагароды = |абвінавачваньне = |пакараньне = |рост = |маса = |пазыўны = |подпіс = |сайт = |дадаткова = }} '''Дарафе́й Фіё́нік''' ([[свая мова|па-падляску]]: ''Dorofiêj Fijonik'', {{Мова-pl|Doroteusz Fionik}}; нарадзіўся 14 жніўня 1968, [[Бельск-Падляскі]], [[ПНР]]) — польскі гісторык, этнограф беларускага паходжаньня, заснавальнік прыватнага [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэю малой айчыны]] ў [[Студзіводы|Студзіводах]] (раён Бельску), дзяяч беларускай культуры на [[Падляшша|Падляшшы]]. == Жыцьцяпіс == Скончыў сельгастэхнікум, [[Праваслаўная духоўная сэмінарыя (Варшава)|Вышэйшую праваслаўную сэмінарыю]] зь сядзібай пры [[Яблачынскі манастыр|манастыры сьвятога Анупрыя]] ў [[Яблэчна]]й. Выкладаў катэхізіс у Бельску-Падляскім, дзейнічаў у Братэрстве праваслаўнае моладзі, у якім праводзіў рэканструкцыю спаленай падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] званіцы царквы XVIII стагодзьдзя<ref>http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref>. У 1993 заснаваў [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэй малой айчыны]] ў Студзіводах, колішняй вёсцы ля Бельску-Падляскага. Арганізатар шторочнага (ад 2004) фэсту «Там па травеньскай расе» ў Бельску і ваколіцах. У 2002—2010 сябра Рады места Бельск-Падляскі. Займаецца сельскай гаспадаркай. Жыве ў Студзіводах. З жонкай Альжбэтай маюць сыноў Максіма, Ільлю і дачку Таісу. == Навуковая дзейнасьць == Ад пачатку 90-х рокаў XX стагодзьдзя займаецца [[гісторыя]]й і [[этнаграфія]]й [[Бельская зямля|Бельскай зямлі]]. Аўтар і суаўтар некалькіх кніг, у тым ліку сэрыі, прысьвечанай гісторыі невялікіх мясцовасьцяў на Падляшшы (разам з а. [[Рыгор Сасна|Рыгорам Сасною]]). Ад 1998 — заснавальнік і галоўны рэдактар краязнаўчага штоквартальніка «[[Бельскі гасьцінец]]». У 1994 стаў адным з сузаснавальнікаў [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]]. Супрацоўнік штотыднёвіка «[[Ніва (газэта)]]», штомесячнікаў «[[Праваслаўны агляд (1985)|Праваслаўны агляд]]», «[[Czasopis]]», сябра рэдакцыі «[[Białoruskie Zeszyty Historyczne|Białoruskich Zeszytów Historycznych]]». == Узнагароды == У 1996 атрымаў адну з найвышэйшых узнагародаў у конкурсе Фундацыі культуры «Малыя айчыны — традыцыя для будучыні» за праект «Бельск-Падляскі — сэрца пагранічча» (разам зь [[Яўген Вапа|Яўгенам Вапам]]). У 2003 і 2005 — узнагароджаны прэміяй маршалка Падляскага ваяводзтва за прапаганду і ахову культурнага здабытку. У 2006 стаў ляўрэатам прэміі імя [[Зыгмунт Глёгер|Зыгмунта Глёгера]] за прапагандысцкую і выдаўнічую дзейнасьць, ахову славутасьцяў і стварэньне Музэю малой айчыны<ref>[http://www.stopkapress.com.pl/konkursy,7.html STOPKA :: Laureaci dotychczasowych edycji konkursu im. Zygmunta Glogera<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. У 2010 узнагароджаны ордэнам сьвятой Марыі Магдалены III ступені [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|ПАПЦ]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар=Дарафей Фіёнік.|частка=|загаловак=50 гадоў, 1956—2006: [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=[[Беласток]]|выдавецтва=Ортдрук|год=2006|том=|старонкі=|старонак=159|сэрыя=|isbn=83-0408-88-09|наклад=}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269 Doroteusz Fionik, W niebie radują się moim przodkowie]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фіёнік, Дарафей}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Польскія этнографы]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бельску-Падляскім‎]] [[Катэгорыя:Польскія беларусы‎]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] mx0cg827prqteg1an9l5bmy5ptqqzom 2622736 2622735 2025-07-01T13:37:57Z Ясамойла 35429 Ясамойла перанёс старонку [[Дарафей Фіёнік]] у [[Даратэй Фёнік]] 2622735 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Даратэй Фёнік |лацінка = |арыгінал імя = |ганаровы прэфікс = |ганаровы суфікс = |партрэт = |памер партрэту = |апісаньне партрэту = |імя пры нараджэньні = |псэўданім = |род дзейнасьці = |дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|14|8|1968|1}} |месца нараджэньня = |дата хросту = |дата сьмерці = |месца сьмерці = |прычына сьмерці = |дата зьнікненьня = |месца пахаваньня = |грамадзянства = |нацыянальнасьць = |адукацыя = |альма-матэр = |прафэсія = |навуковая сфэра = |месца працы = |гады дзейнасьці = |жанры = |вядомасьць = |пасада = |тэрмін = |папярэднік = |наступнік = |партыя = |рух = |бацька = |маці = |муж = |жонка = |дзеці = |узнагароды = |абвінавачваньне = |пакараньне = |рост = |маса = |пазыўны = |подпіс = |сайт = |дадаткова = }} '''Дарафе́й Фіё́нік''' ([[свая мова|па-падляску]]: ''Dorofiêj Fijonik'', {{Мова-pl|Doroteusz Fionik}}; нарадзіўся 14 жніўня 1968, [[Бельск-Падляскі]], [[ПНР]]) — польскі гісторык, этнограф беларускага паходжаньня, заснавальнік прыватнага [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэю малой айчыны]] ў [[Студзіводы|Студзіводах]] (раён Бельску), дзяяч беларускай культуры на [[Падляшша|Падляшшы]]. == Жыцьцяпіс == Скончыў сельгастэхнікум, [[Праваслаўная духоўная сэмінарыя (Варшава)|Вышэйшую праваслаўную сэмінарыю]] зь сядзібай пры [[Яблачынскі манастыр|манастыры сьвятога Анупрыя]] ў [[Яблэчна]]й. Выкладаў катэхізіс у Бельску-Падляскім, дзейнічаў у Братэрстве праваслаўнае моладзі, у якім праводзіў рэканструкцыю спаленай падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] званіцы царквы XVIII стагодзьдзя<ref>http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref>. У 1993 заснаваў [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэй малой айчыны]] ў Студзіводах, колішняй вёсцы ля Бельску-Падляскага. Арганізатар шторочнага (ад 2004) фэсту «Там па травеньскай расе» ў Бельску і ваколіцах. У 2002—2010 сябра Рады места Бельск-Падляскі. Займаецца сельскай гаспадаркай. Жыве ў Студзіводах. З жонкай Альжбэтай маюць сыноў Максіма, Ільлю і дачку Таісу. == Навуковая дзейнасьць == Ад пачатку 90-х рокаў XX стагодзьдзя займаецца [[гісторыя]]й і [[этнаграфія]]й [[Бельская зямля|Бельскай зямлі]]. Аўтар і суаўтар некалькіх кніг, у тым ліку сэрыі, прысьвечанай гісторыі невялікіх мясцовасьцяў на Падляшшы (разам з а. [[Рыгор Сасна|Рыгорам Сасною]]). Ад 1998 — заснавальнік і галоўны рэдактар краязнаўчага штоквартальніка «[[Бельскі гасьцінец]]». У 1994 стаў адным з сузаснавальнікаў [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]]. Супрацоўнік штотыднёвіка «[[Ніва (газэта)]]», штомесячнікаў «[[Праваслаўны агляд (1985)|Праваслаўны агляд]]», «[[Czasopis]]», сябра рэдакцыі «[[Białoruskie Zeszyty Historyczne|Białoruskich Zeszytów Historycznych]]». == Узнагароды == У 1996 атрымаў адну з найвышэйшых узнагародаў у конкурсе Фундацыі культуры «Малыя айчыны — традыцыя для будучыні» за праект «Бельск-Падляскі — сэрца пагранічча» (разам зь [[Яўген Вапа|Яўгенам Вапам]]). У 2003 і 2005 — узнагароджаны прэміяй маршалка Падляскага ваяводзтва за прапаганду і ахову культурнага здабытку. У 2006 стаў ляўрэатам прэміі імя [[Зыгмунт Глёгер|Зыгмунта Глёгера]] за прапагандысцкую і выдаўнічую дзейнасьць, ахову славутасьцяў і стварэньне Музэю малой айчыны<ref>[http://www.stopkapress.com.pl/konkursy,7.html STOPKA :: Laureaci dotychczasowych edycji konkursu im. Zygmunta Glogera<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. У 2010 узнагароджаны ордэнам сьвятой Марыі Магдалены III ступені [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|ПАПЦ]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар=Дарафей Фіёнік.|частка=|загаловак=50 гадоў, 1956—2006: [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=[[Беласток]]|выдавецтва=Ортдрук|год=2006|том=|старонкі=|старонак=159|сэрыя=|isbn=83-0408-88-09|наклад=}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269 Doroteusz Fionik, W niebie radują się moim przodkowie]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фіёнік, Дарафей}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Польскія этнографы]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бельску-Падляскім‎]] [[Катэгорыя:Польскія беларусы‎]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] mx0cg827prqteg1an9l5bmy5ptqqzom 2622738 2622736 2025-07-01T13:39:43Z Ясамойла 35429 правапіс 2622738 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Даратэй Фёнік |лацінка = |арыгінал імя = |ганаровы прэфікс = |ганаровы суфікс = |партрэт = |памер партрэту = |апісаньне партрэту = |імя пры нараджэньні = |псэўданім = |род дзейнасьці = |дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|14|8|1968|1}} |месца нараджэньня = |дата хросту = |дата сьмерці = |месца сьмерці = |прычына сьмерці = |дата зьнікненьня = |месца пахаваньня = |грамадзянства = |нацыянальнасьць = |адукацыя = |альма-матэр = |прафэсія = |навуковая сфэра = |месца працы = |гады дзейнасьці = |жанры = |вядомасьць = |пасада = |тэрмін = |папярэднік = |наступнік = |партыя = |рух = |бацька = |маці = |муж = |жонка = |дзеці = |узнагароды = |абвінавачваньне = |пакараньне = |рост = |маса = |пазыўны = |подпіс = |сайт = |дадаткова = }} '''Даратэй Фёнік''', або '''Дарафе́й Фіё́нік''' ([[свая мова|па-падляску]]: ''Dorofiêj Fijonik'', {{Мова-pl|Doroteusz Fionik}}; нарадзіўся 14 жніўня 1968, [[Бельск-Падляскі]], [[ПНР]]) — польскі гісторык, этнограф беларускага паходжаньня, заснавальнік прыватнага [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэю малой айчыны]] ў [[Студзіводы|Студзіводах]] (раён Бельску), дзяяч беларускай культуры на [[Падляшша|Падляшшы]]. == Жыцьцяпіс == Скончыў сельгастэхнікум, [[Праваслаўная духоўная сэмінарыя (Варшава)|Вышэйшую праваслаўную сэмінарыю]] зь сядзібай пры [[Яблачынскі манастыр|манастыры сьвятога Анупрыя]] ў [[Яблэчна]]й. Выкладаў катэхізіс у Бельску-Падляскім, дзейнічаў у Братэрстве праваслаўнае моладзі, у якім праводзіў рэканструкцыю спаленай падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] званіцы царквы XVIII стагодзьдзя<ref>http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref>. У 1993 заснаваў [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэй малой айчыны]] ў Студзіводах, колішняй вёсцы ля Бельску-Падляскага. Арганізатар шторочнага (ад 2004) фэсту «Там па травеньскай расе» ў Бельску і ваколіцах. У 2002—2010 сябра Рады места Бельск-Падляскі. Займаецца сельскай гаспадаркай. Жыве ў Студзіводах. З жонкай Альжбэтай маюць сыноў Максіма, Ільлю і дачку Таісу. == Навуковая дзейнасьць == Ад пачатку 90-х рокаў XX стагодзьдзя займаецца [[гісторыя]]й і [[этнаграфія]]й [[Бельская зямля|Бельскай зямлі]]. Аўтар і суаўтар некалькіх кніг, у тым ліку сэрыі, прысьвечанай гісторыі невялікіх мясцовасьцяў на Падляшшы (разам з а. [[Рыгор Сасна|Рыгорам Сасною]]). Ад 1998 — заснавальнік і галоўны рэдактар краязнаўчага штоквартальніка «[[Бельскі гасьцінец]]». У 1994 стаў адным з сузаснавальнікаў [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]]. Супрацоўнік штотыднёвіка «[[Ніва (газэта)]]», штомесячнікаў «[[Праваслаўны агляд (1985)|Праваслаўны агляд]]», «[[Czasopis]]», сябра рэдакцыі «[[Białoruskie Zeszyty Historyczne|Białoruskich Zeszytów Historycznych]]». == Узнагароды == У 1996 атрымаў адну з найвышэйшых узнагародаў у конкурсе Фундацыі культуры «Малыя айчыны — традыцыя для будучыні» за праект «Бельск-Падляскі — сэрца пагранічча» (разам зь [[Яўген Вапа|Яўгенам Вапам]]). У 2003 і 2005 — узнагароджаны прэміяй маршалка Падляскага ваяводзтва за прапаганду і ахову культурнага здабытку. У 2006 стаў ляўрэатам прэміі імя [[Зыгмунт Глёгер|Зыгмунта Глёгера]] за прапагандысцкую і выдаўнічую дзейнасьць, ахову славутасьцяў і стварэньне Музэю малой айчыны<ref>[http://www.stopkapress.com.pl/konkursy,7.html STOPKA :: Laureaci dotychczasowych edycji konkursu im. Zygmunta Glogera<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. У 2010 узнагароджаны ордэнам сьвятой Марыі Магдалены III ступені [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|ПАПЦ]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар=Дарафей Фіёнік.|частка=|загаловак=50 гадоў, 1956—2006: [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=[[Беласток]]|выдавецтва=Ортдрук|год=2006|том=|старонкі=|старонак=159|сэрыя=|isbn=83-0408-88-09|наклад=}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269 Doroteusz Fionik, W niebie radują się moim przodkowie]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фіёнік, Дарафей}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Польскія этнографы]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бельску-Падляскім‎]] [[Катэгорыя:Польскія беларусы‎]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] 4wd0pnlpukst23fn2cwrwkq500xqz0g 2622741 2622738 2025-07-01T13:41:03Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622741 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Даратэй Фёнік |лацінка = |арыгінал імя = |ганаровы прэфікс = |ганаровы суфікс = |партрэт = |памер партрэту = |апісаньне партрэту = |імя пры нараджэньні = |псэўданім = |род дзейнасьці = |дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|14|8|1968|1}} |месца нараджэньня = |дата хросту = |дата сьмерці = |месца сьмерці = |прычына сьмерці = |дата зьнікненьня = |месца пахаваньня = |грамадзянства = |нацыянальнасьць = |адукацыя = |альма-матэр = |прафэсія = |навуковая сфэра = |месца працы = |гады дзейнасьці = |жанры = |вядомасьць = |пасада = |тэрмін = |папярэднік = |наступнік = |партыя = |рух = |бацька = |маці = |муж = |жонка = |дзеці = |узнагароды = |абвінавачваньне = |пакараньне = |рост = |маса = |пазыўны = |подпіс = |сайт = |дадаткова = }} '''Даратэй Фёнік''', або '''Дарафе́й Фіё́нік''' ([[свая мова|па-падляску]]: ''Dorofiêj Fijonik'', {{Мова-pl|Doroteusz Fionik}}; нарадзіўся 14 жніўня 1968, [[Бельск-Падляскі]], [[ПНР]]) — польскі гісторык, этнограф беларускага паходжаньня, заснавальнік прыватнага [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэю малой айчыны]] ў [[Студзіводы|Студзіводах]] (раён Бельску), дзяяч беларускай культуры на [[Падляшша|Падляшшы]]. == Жыцьцяпіс == Скончыў сельгастэхнікум, [[Праваслаўная духоўная сэмінарыя (Варшава)|Вышэйшую праваслаўную сэмінарыю]] зь сядзібай пры [[Яблачынскі манастыр|манастыры сьвятога Анупрыя]] ў [[Яблэчна]]й. Выкладаў катэхізіс у Бельску-Падляскім, дзейнічаў у Братэрстве праваслаўнае моладзі, у якім праводзіў рэканструкцыю спаленай падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] званіцы царквы XVIII стагодзьдзя<ref>http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref>. У 1993 заснаваў [[Музэй малой айчыны (Студзіводы)|Музэй малой айчыны]] ў Студзіводах, колішняй вёсцы ля Бельску-Падляскага. Арганізатар шторочнага (ад 2004) фэсту «Там па травеньскай расе» ў Бельску і ваколіцах. У 2002—2010 сябра Рады места Бельск-Падляскі. Займаецца сельскай гаспадаркай. Жыве ў Студзіводах. З жонкай Альжбэтай маюць сыноў Максіма, Ільлю і дачку Таісу. == Навуковая дзейнасьць == Ад пачатку 90-х рокаў XX стагодзьдзя займаецца [[гісторыя]]й і [[этнаграфія]]й [[Бельская зямля|Бельскай зямлі]]. Аўтар і суаўтар некалькіх кніг, у тым ліку сэрыі, прысьвечанай гісторыі невялікіх мясцовасьцяў на Падляшшы (разам з а. [[Рыгор Сасна|Рыгорам Сасною]]). Ад 1998 — заснавальнік і галоўны рэдактар краязнаўчага штоквартальніка «[[Бельскі гасьцінец]]». У 1994 стаў адным з сузаснавальнікаў [[Беларускае гістарычнае таварыства|Беларускага гістарычнага таварыства]]. Супрацоўнік штотыднёвіка «[[Ніва (газэта)]]», штомесячнікаў «[[Праваслаўны агляд (1985)|Праваслаўны агляд]]», «[[Czasopis]]», сябра рэдакцыі «[[Białoruskie Zeszyty Historyczne|Białoruskich Zeszytów Historycznych]]». == Узнагароды == У 1996 атрымаў адну з найвышэйшых узнагародаў у конкурсе Фундацыі культуры «Малыя айчыны — традыцыя для будучыні» за праект «Бельск-Падляскі — сэрца пагранічча» (разам зь [[Яўген Вапа|Яўгенам Вапам]]). У 2003 і 2005 — узнагароджаны прэміяй маршалка Падляскага ваяводзтва за прапаганду і ахову культурнага здабытку. У 2006 стаў ляўрэатам прэміі імя [[Зыгмунт Глёгер|Зыгмунта Глёгера]] за прапагандысцкую і выдаўнічую дзейнасьць, ахову славутасьцяў і стварэньне Музэю малой айчыны<ref>[http://www.stopkapress.com.pl/konkursy,7.html STOPKA :: Laureaci dotychczasowych edycji konkursu im. Zygmunta Glogera<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>. У 2010 узнагароджаны ордэнам сьвятой Марыі Магдалены III ступені [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|ПАПЦ]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * {{Кніга|аўтар=Дарафей Фіёнік.|частка=|загаловак=50 гадоў, 1956—2006: [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=[[Беласток]]|выдавецтва=Ортдрук|год=2006|том=|старонкі=|старонак=159|сэрыя=|isbn=83-0408-88-09|наклад=}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm ''Фёнік Д.'' Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // [[Беларускія гістарычныя сшыткі]]. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). * [http://www.wigry.org/projekty.php?pid=148&f=doc&fileid=269 Doroteusz Fionik, W niebie radują się moim przodkowie]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фіёнік, Дарафей}} [[Катэгорыя:Польскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Польскія этнографы]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Бельску-Падляскім‎]] [[Катэгорыя:Польскія беларусы‎]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] p7vz9cudo6m3yjofsr9j52k6jtz846w 0 156861 2622861 2579878 2025-07-01T16:20:19Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622861 wikitext text/x-wiki {{Радыёстанцыя |назва = Радыё «Прамень» |поўная назва = |лягатып = |подпіс = |горад = [[Кіеў]] |краіна = [[Украіна]] |слоган = Слухай украінскае |фармат = Музычна-навіновы |музфармат = Украінскі |частасьць = 105 FM (Кіеў) |мачта = Кіеў |магутнасьць = 15 кіля[[ват]]аў |час вяшчаньня = Кругласутачна |зона вяшчаньня = Украіна |створаная = сакавік 1992 |закрытая = |замяніла = |замененая = |ліцэнзія = |доля = |каардынаты = |заснавальнік = [[Кабінэт міністраў Украіны]] |уласьнік = {{Артыкул у іншым разьдзеле|Нацыянальная радыёкампанія Ўкраіны||uk|Національна радіокомпанія України}} |кіраўнікі = [[Раман Каляда]] |сайт = [http://www.promin.fm www.promin.fm] |twitter = [https://www.twitter.com/promin_fm promin_fm] |facebook = [https://be-by.facebook.com/pages/Радіо-Промінь/136033633142091 Радіо-Промінь] |вконтакте = [https://www.vk.com/club29824626 29824626] |youtube = |трансьляцыя = [http://nrcu.gov.ua:8000/ur2-mp3-l.m3u nrcu.gov.ua] |заўвагі = |зноскі = }} {{Іншыя значэньні}} '''Радыё «Прамень»''' ({{мова-uk|Радіо «Промінь»|скарочана}}) — [[Украінская мова|украінскамоўная]] дзяржаўная [[радыёстанцыя]] Ўкраіны, заснаваная ў сакавіку 1992 году. Зь лістапада 2005 году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Радыё «Прамень»|спасылка=http://proradio.org.ua/sat/satur2.php|выдавец=Барыс Скуратоўскі|мова=uk|дата публікацыі=|дата доступу=11 чэрвеня 2014}}</ref> вяшчала праз [[спадарожнік]] {{Артыкул у іншым разьдзеле|Астра 4А|«Астра 4А»|en|Astra 4A}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Спадарожнікавае вяшчаньне|спасылка=http://nrcu.gov.ua/ua/541|выдавец=Нацыянальная радыёкампанія Ўкраіны|мова=uk|дата публікацыі=|дата доступу=11 чэрвеня 2014}}</ref>. Мае маладзёва-забаўляльную накіраванасьць. == Перадачы == === Мастацкія === * Арт-панарама (панядзелак-пятніца, 9:10; Ірына Каваленка, Тацяна Кананенка і Натальля Цішчанка) * Вочы-ў-вочы (субота, 18:10; Вера Даленка) * За кулісамі (нядзеля, 16:10; В.Даленка) * Іншы ракурс (нядзеля, 23:23; Валянціна Кастышына) * Кінапрастора (нядзеля, 15:12; Зьміцер Іваноў) * Музыка на коне (субота, 21:06; З.Іваноў, В.Даленка, І.Каваленка і Алена Шарпанская) * Па цымбалах (пятніца, 21:06; вядоўца Яўген Паўлюкоўскі) === Музычныя === * Он-лайн (штодня, 11:00-12:00, 14:00 і 17:30-19:00; Я.Паўлюкоўскі, Раман Рудзкі, Вольга Бродзкая і Ганна Караненка) * Варыяцыі на тэму (чацьвер, 23:06; Вераніка Макавей) * Вінілавая рэвалюцыя (субота, 23:06; Георгі Пляханаў) * Джаз клюб (пятніца, 22:08; Аляксей Коган) * Зоркі, гіты, факты (субота, 14:00-15:00; Валер Кірычэнка) * Зь песьняй па жыцьці (серада, 22:00; У.Рызун і Іна Бялінская) * Маладая музыка (серада, 23:00; Уладзімер Рызун і І.Бялінская) * Між нотамі і словамі (аўторак, 23:10; Аксана Лагачова) * Музыка на экспарт (аўторак, 21:06; Ярына Квітка) * Музычная скарбніца (панядзелак-пятніца, 17:06; Г.Пляханаў, В.Макавей, Т.Крэпак, Н.Цішчанка і Юлія Міранчук) * На скрыжаваньні дарог (субота-нядзеля, 18:30; І.Гуцалюк, Т.Крэпак, А.Лагачова, В.Макавей, В.Смоляр, Н.Цішчанка і А.Яблонская) * Нашыя 90-ыя (нядзеля, 14:00-15:00; В.Кірычэнка) * Нота эпохі (субота, 22:08; Анастасія Яблонская) * Паўдзённы дэсэрт (панядзелак-пятніца, 12:30; Алена Зелінчэнка) * Першы дыск (нядзеля, 16:35; Антаніна Мядзьведзева) * Промавэрсія (субота, 17:45; Тацяна Крэпак) * Пэрсанальная калекцыя (панядзелак-пятніца, 20:10; Вячаслаў Ільлін, Р.Рудзкі, В.Кастышына і Я.Квітка) * Свая вэрсія (панядзелак, 22:08; Алена Кантарчук) * Сузор’е сусьветнага фольку (панядзелак, 23:06; А.Яблонская) * Тэма з варыяцыямі (пятніца, 23:06; А.Коган) * Украінскі альбом (аўторак, 22:08; Т.Крэпак) * Украінскі рок-н-рол (чацьвер, 22:08; Вольга Смоляр) * Экспрэс-канцэрт па заяўках (панядзелак-пятніца, 17:36; Ірына Гуцалюк і А.Мядзьведзева) === Пазнавальныя === * Азбука гармоніі (панядзелак-пятніца, 15:10; Віталь Прудыюс, Марыя Бабіч, Вольга Бродзкая і Ніна Жэжэра) * Бацькоўскія гадзіны (субота, 9:15; Ганна Данько і Ірына Коваль) * Культ асобы (панядзелак-пятніца, 16:10; З.Іваноў, Уладзіслаў Обух, В.Прудыюс, В.Бабчук, Г.Данько, І.Сідарэнка, Я.Скуратоўская і А.Шарпанская) * Навігатар (панядзелак-пятніца, 10:10; Вольга Бабчук, Лана Ветрава, І.Коваль, Ірына Сідарэнка і Ярына Скуратоўская) * Права на слова (серада, 21:00-22:00; аўтар і вядоўца У.Рызун) * Ранішні прамень (панядзела-пятніца, 6:00 і субота-нядзеля, 6:30; Марыя Вінаградава, Алена Грыцай, А.Зелінчэнка, Вольга Іванчанка і Марыя Сызон) * Сямейныя гадзіны (нядзеля, 9:15; Тамара Гусейнава, Алена Грыгаровіч і Натальля Кушнір) * Турыстычная прастора (субота, 15:15-17:30) * Хобі (субота-нядзеля, 17:06; вядоўца Юлія Когут) === Спартовыя === * Спортпляцоўка (панядзелак-пятніца, 9:30; Вадзім Каржэнка і А.Манзалеўскі) * Футболаманія (панядзелак і чацьвер, 21:06; В.Каржэнка і Аляксандар Манзалеўскі) === Гіт-парады і конкурсы === * Песьня року (панядзелак-пятніца, 20:40 і субота-нядзеля, 20:06; Аляксандар Яфімаў і Ірына Грэй) * [https://web.archive.org/web/20160327092024/http://www.mlyn.com.ua/ Ўікэнд-парад] (субота-нядзеля, 12:00-14:00; В.Кірычэнка) == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Архіў перадачаў другога каналу «Прамень»|спасылка=http://nrcu.gov.ua/ua/13|выдавец=Нацыянальная радыёкампанія Ўкраіны|мова=uk|дата публікацыі=|дата доступу=11 чэрвеня 2014}} {{Накід:Украіна}} [[Катэгорыя:Радыёстанцыі Ўкраіны]] [[Катэгорыя:Кіеў]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1992 годзе]] 4ghgak29oco9z5amtz1du5ijodii3gd 0 170449 2622932 2584274 2025-07-01T22:19:57Z InternetArchiveBot 67502 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2622932 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Вікторыя Мар’іна Горка |Лягатып = ФК Вікторыя Мар’іна Горка.jpg |ПоўнаяНазва = Вікторыя |Заснаваны = |Горад = [[Мар’іна Горка]], [[Беларусь]] |Стадыён = [[Гарадзкі стадыён (Мар’іна Горка)|Гарадзкі]] |Умяшчальнасьць = 2000 |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Трэнэр = |Чэмпіянат = [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая ліга]] |Сэзон = [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2022 году|2022]] |Месца = 4 месца |Сайт = |Прыналежнасьць = Беларускія }} «'''Вікторыя'''» — беларускі футбольны клюб з [[Мар’іна Горка|Мар’інай Горкі]]. З 2015 году выступае ў [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|другой лізе]] [[Чэмпіянат Беларусі па футболе|чэмпіянату Беларусі]]. == Гісторыя == Да 1990 года існавала аматарская каманда па футболе пры [[Мар’інагорскі дзяржаўны аграрна-тэхнічны каледж імя У. Е. Лабанка|Мар’інагорскім аграрна-тэхнічным каледжы]] (саўгаса-тэхнікума). У 1989 годзе перамагла ў першынстве БССР сярод прафзьвязных камандаў. У дружыне гуляў такі вядомы гулец, як [[Алег Чарняўскі]]. Трэнэрам працаваў [[Анатоль Усенка]]<ref>https://web.archive.org/web/20190424183418/http://www.gorka.by/?p=49561</ref><ref>http://news.21.by/other-news/2018/06/14/1521042.html</ref>. === 1990-я === У 1990 годзе была закладзеная каманда пад назвай «Беларусь». Клюб гуляў у [[Чэмпіянат БССР па футболе|Чэмпіянаце БССР]], пасьля трапіў у [[Першая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другую лігу]] чэмпіянату Беларусі. У 1993 годзе быў выключаны з чэмпіянату за парушэньне рэглямэнту і перайшоў на аматарскі ўзровень. У гэты час у камандзе былі такія знакамітыя футбалісты, як то [[Аляксандар Зубкоўскі]] (пазьней спартовы дырэктар [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]]) і [[Аляксандар Чысты]]<ref>https://web.archive.org/web/20190821140044/https://fcbate.by/ru/history/players/id1320 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20190821140044/https://fcbate.by/ru/history/players/id1320 |date=21 жніўня 2019 }}</ref><ref>https://web.archive.org/web/20211021045403/http://infootball.by/post/16895343688168</ref>. У 1996 годзе клюб заявіўся ў [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Трэцюю лігу]] пад назвай «[[Менская ЦЭЦ-5|Энэргія-ЦЭЦ-5]]». У 1997 годзе пераехаў з [[Мар’іна Горка|Мар’інай Горкі]] ў пасёлак [[Дружны (Менская вобласьць)|Дружны]], але пасьля сэзону 1997 году клюб спыніў сваё існаваньне. === У чэмпіянаце вобласьці === Пазней клюб стаў выступаць у чэмпіянаце Менскай вобласці пад назвай «Зорка», некалькі разоў атрымліваў у ім перамогу. З 2006 году асноўнай камандай раёну стаў «[[Рудзенск (футбольны клюб)|Рудзенск]]», і толькі ў 2010 годзе «Зорка» зноў павярнулася ў чэмпіянат вобласьці. У [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2014 году|сэзоне 2014 году]] каманда атрымала выніковае чацьвертае месца. === Сучаснасьць === У сьнежні 2014 году было вырашана заявіць каманду з Мар’інай Горкі ў [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другую лігу]]. Галоўным трэнэрам каманды стаў [[Васіль Матусевіч]], ягоным памочнікам — [[Гія Панчулідзэ]]. Аснову каманды склалі выхаванцы [[Пухавіцкая дзіцяча-юнацкая спартовая школа|Пухавіцкай ДЮСШ]]. У лютым 2015 году «Зорка-РФАЦ-Вікторыя» афіцыйна далучылася да Другой лігі<ref>[http://www.football.by/news/66369.html На сегодняшний день подать заявку для участия в чемпионате второй лиги готовы 14 команд]</ref>. Сэзон каманда пачала ў групе А пад назвай «Вікторыя». Добрая гульня дазволіла «Вікторыі» заняць другое месца ў групе і выйсьці ў фінальны этап, паводле вынікаў якога каманда атрымала выніковы сёмы радок. У [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|сэзоне 2016 году]], не зважаючы на неблагі старт, каманда хутка апынулася ў канцы табліцы. Аднак, атрымаўшы шэраг перамогаў у другой палове сэзону, «Вікторыя» атрымала ў Другой лізе выніковае 9 месца з 13 удзельнікаў. Таксама «Вікторыя» атрымала права выступу ў Кубку рэгіёнаў [[УЭФА]] як фіналіст Кубка рэгіёнаў Беларусі 2015 году пасьля таго, як пераможца таго турніру менскі «[[Прамень Менск|Прамень]]» быў пазбаўлены гэтага права за ўдзел у дамоўленых матчах. На кваліфікацыйным турніры Кубка рэгіёнаў УЭФА ў [[Польшча|Польшчы]] каманда, якая выступала пад назвай «Зорка-РФАЦ-Вікторыя», заняла 3 месца, атрымаўшы дзьве паразы і згуляўшы адзін матч унічыю. У [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|сэзоне 2017 году]] каманда выступала пасьпяхова і доўгі час ішла ў верхняй частцы табліцы, аднак няўдалы фініш адкінуў «Вікторыю» на сёмае выніковае месца. На працягу [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|сэзону 2018 году]] «Вікторыя» амаль увесь час заставалася серадняком і скончыла сэзон на восьмым месцы пры 15 удзельніках. [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2019 году|Сэзон 2019 году]] атрымаўся для «Вікторыі» цяжкім — у камандзе зьмяніліся тры трэнэры, праз клуб прайшло шмат гульцоў, аднак вынікі былі не найлепшымі, каманда стала толькі 11-й. У 2020 годзе Другая ліга падзялялася на дзьве групы. «Вікторыя» змагалася за выхад у фінальны турнір, але стала пятай у сваёй групе. У 2021 годзе мар’інагорскі клюб здолеў выйсьці зь Менскага дывізіёну ў плэй-оф Другой лігі, дзе саступіў у 1/8 фіналу пінскаму «[[Стэнлес Пінск|Стэнлесу]]» (1:6, 1:0). У 2022 годзе «Вікторыя» зноўку вышла ў плэй-оф і гэтым разам дасягнула паўфіналу, аднак там саступіла і заняла выніковае чацьвертае месца. Паводле вынікаў [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2022 году|сэзону 2022 году]] «Вікторыя» атрымала магчымасць ісьці ў Першую лігу і першапачаткова мела намер туды заявіцца<ref>{{cite web|url = https://football.by/news/169545|title = "Нива", "Крумкачы", "Виктория" и "Жодино-Южное" хотят идти в первую лигу|author = |date = 2022-11-18|work = football.by|language = ru|accessdate = 2023-01-27}}</ref>, аднак у студзені 2023 году клюб паведаміў, што застанецца ў Другой лізе<ref>{{cite web|url = https://www.pressball.by/news/football/432546|title = Футбол. "Виктория" из Марьиной Горки останется во второй лиге. Власти города не нашли финансов для участия в Д2|author = |date = 2023-01-27|work = pressball.by|language = ru|accessdate = 2023-01-27}}</ref>. == Статыстыка == === Чэмпіянат і Кубак Беларусі === {|class="wikitable" style="text-align: center;" !width=55|Сэзон !width=225|Ліга !width=30|Месца !width=30|{{Падказка|Г|Гульні}} !width=30|{{Падказка|В|Выйгрышы}} !width=30|{{Падказка|Н|Нічыі}} !width=30|{{Падказка|П|Паразы}} !width=60|{{Падказка|РМ|Розьніца мячоў}} !width=45|{{Падказка|Пкт|Пункты}} ![[Кубак Беларусі па футболе|Кубак]] |- | rowspan="2" |[[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2015 году|2015]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''2''' || 18 || 10 || 4 || 4 || 32–23 || 34 ||rowspan="2" | [[Кубак Беларусі па футболе 2015—2016 гадоў|1/64]] |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2015 году|Другая]] — фінальны этап || '''7''' || 14 || 4 || 2 || 8 || 13–25 || 14 |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''9''' || 24 || 8 || 4 || 12 || 49–63 || 28 || [[Кубак Беларусі па футболе 2016—2017 гадоў|1/32]] |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''7''' || 26 || 13 || 5 || 8 || 46–31 || 44 || [[Кубак Беларусі па футболе 2017—2018 гадоў|1/32]] |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2018 году|2018]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''8''' || 28 || 10 || 5 || 13 || 36–50 || 35 || [[Кубак Беларусі па футболе 2018—2019 гадоў|1/32]] |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2019 году|2019]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''11''' || 28 || 8 || 3 || 17 || 41–59 || 27 || [[Кубак Беларусі па футболе 2019—2020 гадоў|1/32]] |- | rowspan="2" |[[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2020 году|2020]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе|Другая]] || '''5''' || 20 || 9 || 4 || 7 || 43–37 || 31 ||rowspan="2" | [[Кубак Беларусі па футболе 2020—2021 гадоў|1/64]] |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2020 году|Другая]] — за 9 месца || '''10''' || 2 || 0 || 0 || 2 || 4–12 || |- | rowspan="3" |[[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2021 году|2021]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021 году|Другая]] — Менскі (поўдзень) || '''3''' || 20 || 13 || 3 || 4 || 59–32 || 42 ||rowspan="3" | [[Кубак Беларусі па футболе 2021—2022 гадоў|1/128]] |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021 году|Другая]] — Менскі (плэй-оф) || '''5''' || 1 || 1 || 0 || 0 || 1–0 || |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2021 году|Другая]] — плэй-оф || '''9—16''' || 2 || 1 || 0 || 1 || 2–6 || |- | rowspan="3" |[[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2022 году|2022]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2022 году|Другая]] — Менскі (поўнач) || '''2''' || 14 || 11 || 0 || 3 || 61–14 || 33 ||rowspan="3" | [[Кубак Беларусі па футболе 2022—2023 гадоў|1/64]] |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2022 году|Другая]] — за 1—4 месцы || '''2''' || 3 || 1 || 1 || 1 || 3–3 || |- | [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2022 году|Другая]] — плэй-оф || '''4''' || 7 || 2 || 1 || 4 || 15–16 || |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2023 году|2023]] || [[Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2023 году|Другая]] — Менскі вобл. (поўнач) || || || || || || || || [[Кубак Беларусі па футболе 2023—2024 гадоў|1/32]] |} == Галоўныя трэнэры == * [[Юры Крот]] (з жніўня 2019 году)<ref>[http://www.football.by/news/130104.html Экс-наставник «Слуцка» Юрий Крот возглавил «Викторию»]{{Ref-ru}}</ref> * [[Сяргей Кулеш]] (травень — жнівень 2019 году) * [[Аляксандар Гвозьдзеў]] (студзень — травень 2019 году) * [[Андрэй Хрыпач]] (2018)<ref>[http://www.football.by/news/111746.html Андрей Хрипач возглавил «Викторию» из Марьиной Горки]{{Ref-ru}}</ref> * [[Васіль Матусевіч]] (2017) * [[Гія Панчулідзэ]] (2016) * [[Васіль Матусевіч]] (да 2015 году) == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Другая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе}} [[Катэгорыя:Вікторыя Мар’іна Горка]] 00331kx2jyg0nnv691q8vatti9pzjuj 0 171224 2622816 1826018 2025-07-01T14:54:49Z Ліцьвін 847 стыль 2622816 wikitext text/x-wiki Назву '''Траскоўшчына''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Менская вобласьць]]: ** [[Траскоўшчына (вёска)|Траскоўшчына]] — вёска ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] ** [[Траскоўшчына (пасёлак)|Траскоўшчына]] — пасёлак у [[Менскі раён|Менскім раёне]] {{Неадназначнасьць}} j9dxx6w7if906y2sbzghgxmk3xid9rm 0 175910 2622720 2585625 2025-07-01T12:26:57Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622720 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Гжэ́гаж Крыховяк''' ({{мова-pl|Grzegorz Krychowiak}}; {{Н}} 29 студзеня 1990 году) — польскі футбаліст, паўабаронца кіпрскага клюбу «[[Анартосіс Фамагуста|Анартосіс]]» і [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Дасягненьні == '''«Сэвільля»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: [[Ліга Эўропы УЭФА 2014—2015 гадоў|2015]], [[Ліга Эўропы УЭФА 2015—2016 гадоў|2016]] '''«Пары Сэн-Жэрмэн»''': * Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]: 2017 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Францыі|Кубка францускай лігі]]: 2017 '''«Лякаматыў»''': * Уладальнік [[Кубак Расеі па футболе|Кубка Расеі]]: 2019, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Расеі па футболе|Супэркубка Расеі]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.national-football-teams.com/player/29763.html Статыстыка на national-football-teams.com]{{Ref-en}} {{Навігацыйная група |назоў = Крыховяк у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2016 |Польшча на ЧС-2018 |Польшча на ЧЭ-2020 |Польшча на ЧС-2022 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Крыховяк, Гжэгаж}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 0u41me9ns6ryisni0b0mj2sdwcesuu1 0 195911 2622937 2273310 2025-07-02T00:00:16Z Rabbi Mendl 18959 /* Насельніцтва */ [[Вікіпэдыя:Выявы|выява]] 2622937 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Альба}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Альба |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Альбы |Трансьлітараваная назва = Aĺba |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Квасевіцкі сельсавет|Квасевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 76 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225265 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 45 |Шырата сэкундаў = 13 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 1 |Даўгата сэкундаў = 33 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''А́льба'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 153</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Квасевіцкі сельсавет|Квасевіцкага сельсавету]]. Празь вёску праходзіць аўтастрада {{Таблічка-by|Р|44}}. == Гісторыя == 14 ліпеня 1632 году, роўна за год да сьмерці, [[Леў Сапега]] ў тастамэнце завяшчае старэйшаму сыну [[Ян Станіслаў Сапега|Яну Станіславу Сапегу]] ў ліку другіх фальваркаў і фальварак Альба. Пасьля неаднойчы ў дакумэнтах XVII і XVIII стагодзьдзяў Альба ўпамінаецца як уладаньне магнацкага роду Сапегаў. Мясцовыя жыхары называюць вёску ''Гальба'', а сябе ''гальбенцамі'', ужываючы прыстаўное ''г'', што характэрна паўднёва-заходняму дыялекту беларускай мовы, у зоне якога пасяленьне знаходзіцца<ref>[https://web.archive.org/web/20140916231402/http://ivacevichi.brest.by/?category=istoriya_derevni&altname=alba_-_alba Альба], Івацэвіцкі край, 3 лістапада 2008</ref>. == Насельніцтва == * 2009 год — 76 чалавек * 1999 год — 92 чалавекі <center><gallery mode=packed heights=190> Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 01.jpg Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 04.jpg Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 09.jpg </gallery></center> == Інфармацыя для турыстаў == * [[Сьвята-Юр’еўская царква (Альба)|Сьвята-Юр’еўская царква]] (1692) — {{ГККРБ 4|112Г000286}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * [https://web.archive.org/web/20140916231402/http://ivacevichi.brest.by/?category=istoriya_derevni&altname=alba_-_alba Альба], Івацэвіцкі край, 3 лістапада 2008 {{Квасевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Квасевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] jafsajvvjkpslox2b4qpvgn957vi1aj 2622939 2622937 2025-07-02T06:01:56Z Ліцьвін 847 стыль 2622939 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Альба}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Альба |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Альбы |Трансьлітараваная назва = Aĺba |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейская]] |Раён = [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкі]] |Сельсавет = [[Квасевіцкі сельсавет|Квасевіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 76 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 225265 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 45 |Шырата сэкундаў = 13 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 1 |Даўгата сэкундаў = 33 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''А́льба'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Берасьцейская вобласьць}} С. 153</ref> — [[вёска]] ў [[Івацэвіцкі раён|Івацэвіцкім раёне]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Квасевіцкі сельсавет|Квасевіцкага сельсавету]]. Празь вёску праходзіць аўтастрада {{Таблічка-by|Р|44}}. == Гісторыя == 14 ліпеня 1632 году, роўна за год да сьмерці, [[Леў Сапега]] ў тастамэнце завяшчае старэйшаму сыну [[Ян Станіслаў Сапега|Яну Станіславу Сапегу]] ў ліку другіх фальваркаў і фальварак Альба. Пасьля неаднойчы ў дакумэнтах XVII і XVIII стагодзьдзяў Альба ўпамінаецца як уладаньне магнацкага роду Сапегаў. Мясцовыя жыхары называюць вёску ''Гальба'', а сябе ''гальбенцамі'', ужываючы прыстаўное ''г'', што характэрна паўднёва-заходняму дыялекту беларускай мовы, у зоне якога пасяленьне знаходзіцца<ref>[https://web.archive.org/web/20140916231402/http://ivacevichi.brest.by/?category=istoriya_derevni&altname=alba_-_alba Альба], Івацэвіцкі край, 3 лістапада 2008</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 92 чалавекі * 2009 год — 76 чалавек <center><gallery mode=packed heights=190> Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 01.jpg Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 04.jpg Выява:2024.04.20 Wooden House in Aĺba, Ivacevičy District 09.jpg </gallery></center> == Інфармацыя для турыстаў == * [[Сьвята-Юр’еўская царква (Альба)|Сьвята-Юр’еўская царква]] (1692) — {{ГККРБ 4|112Г000286}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * [https://web.archive.org/web/20140916231402/http://ivacevichi.brest.by/?category=istoriya_derevni&altname=alba_-_alba Альба], Івацэвіцкі край, 3 лістапада 2008 {{Квасевіцкі сельсавет}} {{Івацэвіцкі раён}} [[Катэгорыя:Квасевіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Івацэвіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] baokkcete3altg9d7lnb4id2w6nmil7 0 196783 2622876 2402549 2025-07-01T16:39:25Z 178.121.27.81 2622876 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Вялікае княства Рускае}} '''Вялікае княства Рускае''' — фэадальная дзяржава са сталіцай у [[Полацк]]у, якая існавала зь верасьня 1432 па лета 1435, і займала [[Полацкая зямля|Полацкую]], [[Віцебская зямля|Віцебскую]], [[Смаленская зямля|Смаленскую]] землі, а таксама ўсю Ўкраіну ў складзе [[ВКЛ|Вялікага Княства Літоўскага]] ў межах 1-й чвэрці 15 ст. Утварылася пад кіраўніцтвам дэтранізаванага вялікага князя [[Сьвідрыгайла Альгердавіч|Сьвідрыгайлы]] ў выніку выбуху [[Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1432—1438 гадоў|грамадзянскай вайны]] ў ВКЛ і завастрэньня ўнутрыдзяржаўнага канфэсійнага канфлікту. Палітычная ўлада ў княстве належала пераважна да рускіх праваслаўных фэадалаў. Княства намінальна спыніла сваё існаваньне пасьля ваеннага паражэньня Сьвідрыгайлы ў [[бітва пад Вількамірам, 1435|бітве пад Вількамірам]] (1435). {{Краіна|Назва=Вялікае княства Рускае|НазваНаДзяржаўнайМове={{lang-uk|Велике князівство Руське}}|ГодКанцаІснаваньня=1435|НаступнаяДзяржава1=Вялікае княства Літоўскае|ПапярэдняяДзяржава1=Вялікае княства Літоўскае|Герб=Arms of Gediminaičiai dynasty Lithuania.svg|АфіцыйнаяМова= [[Старабеларуская мова]]<br>[[Стараўкраінская мова]]|Сталіца=[[Полацак]], [[Кіеў]]|ПасадыКіраўнікоў=[[Вялікі князь]]|ІмёныКіраўнікоў=[[Сьвідрыгайла]]|ТыпУраду=[[Манархія]]|ГодПачаткуІснаваньня=1432}} [[Катэгорыя:Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага]] [[Катэгорыя:Гісторыя Полацку]] [[Катэгорыя:Колішнія вялікія княствы|Рускае (1432—1435)]] ru77kuvn3i941a5zj33gi2h05hkhvts 0 216735 2622916 2106281 2025-07-01T19:05:49Z Prasalovich 2394 2622916 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Востраў (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Стары Востраў |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Старога Вострава |Трансьлітараваная назва = Stary Vostraŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]] |Раён = [[Клічаўскі раён|Клічаўскі]] |Сельсавет = [[Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)|Акцябарскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 358 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 33 |Шырата сэкундаў = 28 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 50 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Стары́ Во́страў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Магілёўская вобласьць}} С. 199</ref> — вёска ў [[Клічаўскі раён|Клічаўскім раёне]] [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)|Акцябарскага сельсавету]]. == Гісторыя == Згадваецца ў 1560 годзе як вёска Востраў у [[Сьвіслацкае княства|Сьвіслацкай воласьці]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref>. == Насельніцтва == * 2010 год — 358 чалавек * 1999 год — 441 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)}} {{Клічаўскі раён}} [[Катэгорыя:Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Клічаўскага раёну]] fjjanlo44gbbo3qhjpkoi26ndld8ofk 0 219259 2622734 2192485 2025-07-01T13:33:10Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622734 wikitext text/x-wiki {{Асоба |партрэт = II Liceum Ogólnokształcące w Bielsku Podlaskim 6.JPG |апісаньне партрэту = Мэмарыяльная дошка ў ліцэі імя Б. Тарашкевіча }} '''Ярасла́ў Кастыцэ́віч''' ({{Нарадзіўся|3|7|1896|20|6}}, вёска [[Пасынкі (Бельскі павет)|Пасынкі]] [[Бельскі павет (Гарадзенская губэрня)|Бельскага павету]] [[Гарадзенская губэрня|Гарадзенскай губэрні]], цяпер [[Падляскае ваяводзтва]], [[Польшча]] — {{Памёр|1|4|1971}}) — беларускі пэдагог, грамадзкі і царкоўны дзеяч. == Жыцьцяпіс == Навучаўся ў Гарадзенскай і Бельск-Падляскай гімназіях, на юрыдычным факультэце Петраградзкага ўнівэрсытэту. У 1916 годзе мабілізаваны і накіраваны ў Кіеўскую вайсковую афіцэрскую вучэльню, адтуль на [[Каўкаскі фронт (Першая сусьветная вайна)|Каўкаскі фронт]]. У 1918 годзе вярнуўся ў [[Бельск-Падляскі]]. 3 1939 году працаваў настаўнікам. У сакавіку 1941 году арыштаваны органамі [[НКУС]], зьняволены ў турму ў [[Ломжа|Ломжы]]. Пасьля захопу немцамі Ломжы ў чэрвені 1941 году вярнуўся ў Бельск Падляскі. Некалькі месяцаў выконваў абавязкі войта Бельскай гміны, садзейнічаў арганізацыі там беларускіх школ. У 1941-44 гг. вёў прыватнае навучаньне. У жніўні—верасьні 1944 году — адзін з арганізатараў Беларускай дзяржаўнай гімназіі ў Бельску Падляскім, намесьнік дырэктара, з чэрвеня 1946 году яе дырэктар. Адначасова ўваходзіў у гарадзкую раду, быў намесьнікам бурмістра. У 1949—1965 гг. дырэктар адноўленага беларуска ліцэя. У 1970 годзе ўдзельнічаў у працы мітрапаліцкай камісіі па падрыхтоўцы і выхаваньні царкоўных кадраў. == Ушанаваньне памяці == [[Файл:II Liceum Ogólnokształcące w Bielsku Podlaskim 5.JPG|thumb|Комплекс школ з дадатковым навучаньнем беларускай мовы імя Яраслава Кастыцэвіча ў Бельску Падляскім]] У Бельску Падляскім на будынку [[Беларускі ліцэй імя Браніслава Тарашкевіча|ліцэя імя Б. Тарашкевіча]] ў яго гонар усталяваная мэмарыяльная дошка. Імя Яраслава Кастыцэвіча носіць комплекс школ з дадатковым навучаньнем беларускай мовы ў Бельску Падляскім. == Літаратура == * ''[[Даратэй Фёнік|Фёнік Д.]]'' Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971) // Białoruskie zeszyty hictoryczne. — Białystok, 1995. Ne 1(3). == Вонкавыя спасылкі == * [https://archive.is/20150706203117/http://kamunikat.fontel.net/www/czasopisy/bzh/03/03biogr_fionik.htm ''Фёнік Д.'' Яраслаў Кастыцэвіч (1896—1971)] // [[Беларускія гістарычныя сшыткі]]. — [[Беласток]], 1995. N 1(3). {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кастыцэвіч, Яраслаў}} [[Катэгорыя:Памерлі ў Бельску-Падляскім]] [[Катэгорыя:Асобы Бельску-Падляскага]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускія пэдагогі]] [[Катэгорыя:Польскія пэдагогі]] [[Катэгорыя:Беларускі ліцэй імя Браніслава Тарашкевіча]] [[Катэгорыя:Удзельнікі Першай сусьветнай вайны]] g34vfw7uvaia2bw038qpy7p2oabkfr9 10 224829 2622921 2394165 2025-07-01T19:29:26Z Upwinxp 48689 Бают -> Баюк, Рот -> Роп, Голаб -> Галоб 2622921 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная табліца2 |назва_шаблёну = Прэм’ер-міністры Славеніі |state = {{{state|}}} |кляса_карткі = hlist |базавы_стыль = background:{{Колер|Славенія}}; |назва = [[Сьпіс прэм’ер-міністраў Славеніі|Прэм’ер-міністры Славеніі]] |выява = [[Файл:Flag of Slovenia.svg|50пкс|Сьцяг Славеніі]] |група_інфармацыі1 = [[Сацыялістычная Рэспубліка Славенія]] |сьпіс1 = * [[Борыс Кідрыч]] * [[Міха Марынка]] * [[Борыс Крайгер]] * [[Віктар Авбэль]] * [[Янка Смоле]] * [[Станэ Каўчыч]] * [[Андрэй Марынц]] * [[Антон Вратуша]] * [[Янэз Зэмлярыч]] * [[Душан Шынігой]] |група_інфармацыі2 = [[Славенія]] |сьпіс2 = * [[Лойзэ Пэтэрле]] * [[Янэз Дрноўшак]] * [[Андрэй Баюк]] * [[Янэз Дрноўшак]] * [[Антон Роп]] * [[Янэз Янша]] * [[Борут Пагор]] * [[Янэз Янша]] * [[Аленка Братушак]] * [[Міраслаў Цэрар (палітык)|Міраслаў Цэрар]] * [[Мар’ян Шарац]] * [[Янэз Янша]] * [[Робэрт Галоб]] }}<noinclude>[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Сьпісы кіраўнікоў]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Славенія]]</noinclude> <includeonly>[[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Славеніі]]</includeonly> ggwfhlm5dhvpqyx2sm6jsrbgov83dq3 0 238521 2622918 2384708 2025-07-01T19:13:34Z Zemant 9706 /* Гісторыя */ 2622918 wikitext text/x-wiki {{Адміністрацыйная адзінка}} '''Кі́мраўкі раён''' ({{мова-ru|Кимрский район}}) — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым усходзе [[Цьвярская вобласьць|Цьвярской вобласьці]] ў [[Расея|Расеі]]. Адміністрацыйным цэнтрам зьяўляецца горад [[Кімры]], які, аднак, не ўваходзіць у склад раёну, фармуючы асобную мескую акругу. == Геаграфія == Кімраўскі раён мяжуе з [[Кашынскі раён|Кашынскім]], [[Калязінскі раён|Калязінскім]], [[Канакоўскі раён|Канакоўскім]], [[Калінінскі раён (Цьвярская вобласьць)|Калінінскім]] і [[Рамешкаўскі раён|Рамешкаўскім]] раёнамі, а таксама з [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскай вобласьцю]]. Плошча раёну складае 2513,75 км². == Гісторыя == Кімраўскі раён быў утвораны 12 ліпеня 1929 году ў адпаведнасьці з пастановай [[Усерасейскі цэнтральны выканаўчы камітэт|УЦВК]] і [[Савет народных камісараў|СНК]] [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|РСФСР]] у складзе [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскае вобласьці]]. 29 студзеня 1935 году быў перададзены ў склад '''Калінінскай вобласьці''', як на той час называлася [[Цьвярская вобласьць]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20201129132907/http://kimryadm.ru/ Сайт раённай адміністрацыі].{{ref-ru}} {{Цьвярская вобласьць}} [[Катэгорыя:Кімраўскі раён| ]] kp1om28ith1szqyukv97vskj0grlhhy 0 246869 2622944 2621735 2025-07-02T06:49:13Z Дамінік 64057 /* Найноўшая гісторыя */ 2622944 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Пудакоў |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Пудакова |Назва па-расейску = |Трансьлітараваная назва = Pudakoŭ |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1734 |Былая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = Паселіцкі |Колькасьць насельніцтва = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = 04 |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 08 |Даўгата сэкундаў = 20 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Пудако́ў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]]. == Гісторыя == === Каралеўства Польскае ў Рэчы Паспалітай === Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455</ref>}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. [[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]] У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191</ref>. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім. [[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]] 4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай<ref>НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166</ref>. === Расейская імпэрыя === [[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]] Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182</ref>. У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73</ref>. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57</ref>. [[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]] У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12</ref>, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67</ref>. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66</ref>, які спачыў, аднак, у 1818 годзе<ref>Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208</ref>. У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Але, як сьведчыць іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.</ref>. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681</ref>. У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.</ref>. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71</ref>. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.</ref>.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97</ref>. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака<ref name="fn1"/>. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных<ref>НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.</ref>.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85</ref>. [[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269</ref>. З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў<ref name="fn1"/>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Паселіцкі сельсавет}} {{Хойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] jzt1ib42rn85cqbwr782i4fwsss4t6t 2622945 2622944 2025-07-02T06:51:25Z Дамінік 64057 /* Гісторыя */ 2622945 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Пудакоў |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Пудакова |Назва па-расейску = |Трансьлітараваная назва = Pudakoŭ |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1734 |Былая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = Паселіцкі |Колькасьць насельніцтва = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = 04 |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 08 |Даўгата сэкундаў = 20 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Пудако́ў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455</ref>}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. [[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]] У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191</ref>. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім. [[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]] 4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай<ref>НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166</ref>. === Расейская імпэрыя === [[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]] Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182</ref>. У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73</ref>. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57</ref>. [[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]] У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12</ref>, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67</ref>. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66</ref>, які спачыў, аднак, у 1818 годзе<ref>Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208</ref>. У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Але, як сьведчыць іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.</ref>. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681</ref>. У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.</ref>. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71</ref>. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.</ref>.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97</ref>. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака<ref name="fn1"/>. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных<ref>НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.</ref>.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85</ref>. [[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269</ref>. З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў<ref name="fn1"/>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Паселіцкі сельсавет}} {{Хойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] dehg4xvw4v8bp2z1f2wdy3mdzwumvt9 2622946 2622945 2025-07-02T06:53:26Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2622946 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Пудакоў |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Пудакова |Назва па-расейску = |Трансьлітараваная назва = Pudakoŭ |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1734 |Былая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = Паселіцкі |Колькасьць насельніцтва = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = 04 |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 08 |Даўгата сэкундаў = 20 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьлева |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Пудако́ў'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіць у склад [[Паселіцкі сельсавет|Паселіцкага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === Найранейшую на сёньня згадку пра Пудакоў сустракаем у тарыфе падымнага падатку [[Оўруч|Оўруцкага]] павету [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Каралеўства Польскага]] 1734 года{{заўвага|Не з XIX ст., як меркаваў С. В. Марцэлеў<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 455</ref>}}. Паселішча належала да часткі [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку, якую трымалі ў заставе яшчэ ад серадзкага ваяводы пана Яна Канецпольскага паны Сілічы<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 285</ref>. [[Файл:POL COA Rawicz.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Равіч паноў Ракіцкіх.]] У 1754 годзе з 6 двароў (×6 — прыкладна 36 жыхароў) хутара Пудакоў Брагінскага маёнтку «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 27 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 3 злотых, 18 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 191</ref>. У тым жа годзе маёнтак (у т. л. Пудакоў) быў куплены ў княгіні Эльжбэты [[Вішнявецкія|Вішнявецкай]] Міхалавай [[Замойскія|Замойскай]] панам войскім ашмянскім Францам Антоніем Ракіцкім. [[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зьменены роду Аскеркаў.]] 4 кастрычніка 1787 года настаяцелем Кіеўскай катэдры, канонікам луцкім, візітатарам Оўруцкага дэканату Станіславам Стэцкім пры асістэнцыі каноніка кіеўскага, настаяцеля Астраглядаўскага касьцёлу Мацея Шэмяткоўскага ў Пудакове была завершана цырымонія хросту Ігнацыя Томаша Дамініка, народжанага 11 кастрычніка 1783 г., ахрышчанага ex aqua супэрыёрам сялецкім айцом Ізыдарам Багуслаўскім, ды Алаізія, Анелі і Марыяны, дзяцей Яна і Марыяны Васілеўскіх, а кумамі выступілі пан стражнік польны літоўскі Ян Аскерка з пані Багумілай Паўшынай, пан судзьдзя оўруцкі Міхал Паўша з пані Барбарай Аскеркавай<ref>НГАБ у Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 165адв.—166</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Карпілаўка на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Фальварак і вёска Пудакоў на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]] Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) — у межах Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе адноўленага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182</ref>. У крыніцы, заснаванай на зьвестках рэвізіі 1795 года, Пудакоў названы ў пераліку паселішчаў, нібыта адабраных у стражніка польнага літоўскага Яна Мікалая Аскеркі ў «казённое ведомство за клятвопреступление», г. зн. за ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 года<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 73</ref>. Але [[Мікулічы (Гомельская вобласьць)|Мікулічы]], [[Байдакі (зьніклая вёска)|Байдакі]], Пудакоў і іншыя паселішчы, якія раней належалі да Брагінскага маёнтку, пан М. Аскерка трымаў па сваёй жонцы пані Барбары Ракіцкай; на яе, відавочна, і былі запісаныя. Таму нядзіўна, што ўсе яны, урэшце, вернутыя сыну Рафалу Міхалу Аскерку, якому пашчасьціла вярнуцца зь сібірскай няволі. Гэта засьведчана ведамасьцю сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1801 году<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40420. А. 55адв.-57</ref>. [[Файл:Мікулічы на карце Мінскай губерні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Пудакоў на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]] У шляхецкіх рэвізіях 1811 і 1816 гадоў сказана, што фальварак Пудакоў з 12 прыгоннымі стражніка польнага Рафала Аскеркі арандаваў пісар, потым судзьдзя гранічны рэчыцкі Пётар Дамінік, сын Шымана, Бельскі<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 12</ref>, а эканомам у яго на 1811 год — Юзаф Шкарупскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 18, 268; Спр. 244. А. 65—67</ref>. Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» Мікуліцкай царквы 1822 году, вёска Пудакоў з 35 душамі мужчынскага і 33 душамі жаночага полу нібыта яшчэ належала пану Рафалу Аскерку<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66</ref>, які спачыў, аднак, у 1818 годзе<ref>Рыбчонак С., Свяжынскі У. Аскеркі гербу Мурдэліо зменены. // Спадчына. 4/1999. С. 208</ref>. У кліравой ведамасьці за 1847 год запісана, што за 2 вярсты ад Мікуліцкай царквы ў 26 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Але, як сьведчыць іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} Пудакова жылі 105 мужчын і 124 жанчыны<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41952. А. 125адв.</ref>. У «Списках населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 246 жыхароў вёскі Пудакоў зьяўляліся прыхаджанамі Мікуліцкай Богаяўленскай царквы<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 681</ref>. У парэформавы час вёска адміністрацыйна належала да Мікуліцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці за 1869 год у 34 дварах Пудакова было 136 мужчын і 155 жанчын{{Заўвага|Болей, чым у Веляціне!..}}<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 147адв.</ref>. У пачатку 1870 года тут — 110 мужчын-гаспадароў зь ліку сялян уласьнікаў, прыпісаных да Пудакоўскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71</ref>. У кліравой за 1875 год паведамляецца пра 35 двароў, у якіх жыхарамі — 140 мужчын і 174 жанчыныы<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40937. А. 160адв.</ref>.Паводле звестак на 1876 і 1879 гады, Пудакоў заставаўся ў прыходзе Мікуліцкай царквы<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 458; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 97</ref>. Перапіс 1897 года паказаў у Пудакове наяўнасьць 71 двара з 458 жыхарамі, капліцы, ветрака<ref name="fn1"/>. Згодна зь ведамасьцю Мікуліцкай царквы за 1903 год, у Пудакове налічвалася 59 двароў, у якіх жылі 236 асобаў мужчынскага і 219 жаночага полу верных<ref>НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 202адв.</ref>.У 1909 годзе ў вёсцы было 107 двароў, 660 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 166</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Пудакоў у складзе Мікуліцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85</ref>. [[Файл:Карпілаўка, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.jpg|значак|зьлева|Пудакоў, Веляцін, Лісьцьвін, Мікулічы на мапе 1924-26 гг.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. З 8 сьнежня 1926 года вёска Пудакоў — цэнтар сельсавета [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 года [[Гомельская акруга|Гомельскай]] акругі [[БССР]]. 30 снежня 1927 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Паселіцкага сельсавету. У 1930 годзе арганізаваны калгас «Чырвоны прамень», працавалі вятрак і кузьня. З 20 лютага 1938 года Пудакоў — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінулі і прапалі бязь вестак 67 вяскоўцаў, адну жыхарку расстралялі акупанты<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна. — Мінск: БЭ, 1993. С. 172, 268—269</ref>. З 8 студзеня 1954 года вёска — у Гомельскай вобласьці. Паводле перапісу 1959 году ў Пудакове налічвалася 528 жыхароў<ref name="fn1"/>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Паселіцкі сельсавет}} {{Хойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Паселіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 3i1n42frh48wreaz0wh8690uvliz9dv 0 249789 2622943 2622606 2025-07-02T06:45:50Z Дамінік 64057 2622943 wikitext text/x-wiki {{Іншыя_значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Барысаўшчына |Назва ў родным склоне = барысаўшчыны |Лацінка = Barysaŭščyna |Арыгінальная назва = |Краіны = Беларусі |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = Перад 1621 годам |Першыя згадкі = |Горад з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = Барысавічы |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Адміністрацыйная адзінка3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі3 = |Сельсавет = [[Барысаўшчынскі сельсавет|Барысаўшчынскі]] |Пасялковы савет = |Кіраўнік = |Імя кіраўніка = |Плошча = |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = 275 |Год падліку насельніцтва = 2021 |Шчыльнасьць насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу насельніцтва = |Колькасьць двароў = 104 |Часавы пас = |Летні час = |Тэлефонны код = |Паштовы індэкс = |Аўтамабільны код = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата паўшар'е = паўночнае |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = 19 |Даўгата паўшар'е = усходняе |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 47 |Даўгата сэкундаў = 25 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = |Колер = {{Колер|Беларусь}} }} '''Бары́саўшчына'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Барысаўшчынскі сельсавет|Барысаўшчынскага сельсавету]]. == Геаграфія == Вёска Барысаўшчына знаходзіцца за 11 км на захад ад места [[Хвойнікі]]<ref name="bel2">{{Літаратура/БелЭн|2к}}</ref>, за 121 км ад [[Гомель|Гомля]]<ref name="bel2" />, за 17 км ад чыгуначнай станцыі Хвойнікі<ref name="bel2" />, каля ракі [[Віць (рака)|Віць]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:POL COA Gozdawa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Газдава роду Храпавіцкіх]] На сёньняшні дзень найбольш раньняя згадка пра Барысаўшчыну сустрэтая ў разьмежаваньні [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]] і [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] ў сьнежні 1621 — студзені 1622 гадоў. Тады паны камісары згодна пацьвердзілі прыналежнасьць «sioła Borysewicze» войскага мазырскага пана Яўстахія, сына Яна, Храпавіцкага і яго жонкі пані Крыстыны з Лавейкаў<ref>Herbarz Polski. Cz. 1, Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. / Ułożył i wydał Adam Boniecki (надалей: Boniecki). – Warszawa, 1900. T. III. S. 80 — 83 (82); Uruski S. Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. — Warszawa, 1912. Tom IX. S. 382</ref>, разам з [[Тульгавічы|Тульгавічамі]] паноў Лавейкаў і [[Загальле|Загальлем]] маршалка мазырскага пана Лозкі і іншымі{{заўвага|Тульгавічы і Загальле названыя дзеля доказу таго, што вялося пра хвойніцкую Барысаўшчыну. С. В. Марцэлеў у свой час памылкова прыпісаў ёй зьвесткі пра Барыскавічы (раней — Барысавічы) у сучасным Мазырскім раёне, маўляў, паводле попісу 1567 г. выстаўляла сваіх апалчэнцаў у войска ВКЛ<ref>Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2. Кн. 2. Гомельская вобласць / С. В. Марцэлеў; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск: БелЭн, 2005. С. 432</ref>.}}, да Мазырскага павету<ref>Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. 16 сьнежня 1702 году паселішча, уласнасьць пана Антонія Вольскага, згаданае ў скарзе былога эканома Хвойніцкага маёнтку капітана Фрыдэрыка Левенфатэра на тагачаснага яго адміністратара пана Зыгмунта Шукшту, дасланай у [[Оўруч|Оўруцкі]] [[гродзкі суд]]. Пан Левенфатэр зь сям'ёй, ратуючыся, як і іншая шляхта Кіеўскага ваяводзтва, ад казацкай навалы, прыехаў быў да вёскі Барысаўшчына. Даведаўшыся пра тое, З. Шукшта, папярэдне ў лісьце да пана Вольскага гонар і рэпутацыю пратэстанта зьняважыўшы, пачаў пільнаваць яго на дарогах, маючы намер забіць з-за нейкай даўняй да яго нянавісьці{{заўвага| Замахі на здароўе і жыцьцё капітана З. Шукшта чыніў яшчэ ў 1696 г., калі, стоячы з харугвай у Загальлі, наведаў Хвойнікі, дзе Ф. Левенфатэр служыў эканомам.}}<ref>Архив Юго-Западной России. Ч. 3. Т. 2. Акты о казаках (1679—1716). — Киев, 1868. С. 509—510</ref>. [[Файл:Парафія Юравіцкага касьцёлу на 1748 год.jpg|значак|зьлева|Парафія Юравіцкага касьцёлу ў 1748 годзе.]][[File:POL COA Oskierka.svg|150пкс|значак|Герб Мурдэліо зменены роду Аскеркаў.]]На 1748 год Барысаўшчына названая сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (пераважна зь ліку шляхты) належала да рыма-каталіцкай Юравіцкай парафіі Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148</ref>. У 1752 годзе ротмістар Мазырскага павету Францішак, сын Пятра, Збароўскі атрымаў па адказу сужэнства Ігнацыя і Людвікі з дому Збароўскіх князёў Шуйскіх зямлю ў Барысаўшчыне<ref name="fn1">Шпунт А. Збароўскія гербу «Ястрабец». // Малы гербоўнік Наваградзкай шляхты. Склад. С. А. Рыбчонак; маст. А. Леўчык. — Мінск: БелНДІДАС, 1997. С. 54—55</ref>. Згодна з запісам у мэтрычных кнігах Юравіцкага касьцёлу, 23 чэрвеня 1754 году айцец-езуіт Адальбэрт Чэрскі ахрысьціў у Барысаўшчыне Яна Алаізія, сына шляхетных Францішка і Ганны Збароўскіх, кумамі выступілі Багуслаў Аскерка і Катарына Стоцкая. 4 сакавіка 1769 году айцец Стэфан Кладкевіч, парох Загальскай уніяцкай царквы, ахрысьціў у Барысаўшчыне Ёзафа Леона, сына Аляксандра і Юстыны Арлоўскіх<ref>НГАБ у Менску. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 13, 20адв.</ref>. Як засьвечыла {{падказка|інтрамісія|уводзіны ў валоданьне нерухомасьцю}} 1775 году, зямля ў Барысаўшчыне перайшла ў спадчыну сыну Францішка Збароўскага Алаізію<ref name="fn1"/>, хрэсьніку Багуслава Аскеркі. А ў 1782 годзе каштэляніч навагародзкі Багуслаў Леапольд Аскерка запавяшчаў маёнткі Новы Двор і Барысаўшчыну свайму сыну Фларэнцыю<ref>НГАБ. Ф. 319. Воп. 2. Спр. 2386. А. 71адв.</ref>. 9 лютага 1778 году ў матэрыяле Генэральнай візытацыі Алексіцкай Сьвята-Мікалаеўскай уніяцкай царквы Мазырскага дэканату, што месьцілася ў добрах пана Багуслава Аскеркі, харунжага мазырскага, праведзенай а. Эліяшам (Ільлёй) Бародзічам, протанатарыем апостальскім дыяцэзіі Пінскай і Тураўскай, паведамлялася пра старую капліцу Ўсьпеньня Найсьвяцейшай Багародзіцы ў Барысаўшчыне, адміністрацыйна прыналежную да прыходу названай царквы. У візытацыі, выкананай 10 студзеня 1787 году {{падказка|каад'ютарам|намесьнікам епархіяльнага япіскапа}} пінскім і тураўскім [[Язафат Булгак|Язафатам Булгакам]], сказана, што ў вёсцы Барысаўшчына тады налічвалася 15 двароў, ды што старая капліца ў зусім лядашчым стане, а ўзьвядзеньне новай яшчэ не завершана<ref>НГАБ у Менску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41240. А. 105, 106адв., 108адв., 171, 171адв., 172</ref>. 24 кастрычніка 1785 году айцец-капуцын Маўрыцы, настаяцель юравіцкі, ахрысьціў {{падказка|''jam baptisatos ex aqua per presbiterum ritus graeci''| ужо ахрышчаных з вады сьвятаром грэцкага абраду}}{{заўвага|Першае: тут вядзецца пра хрост уніяцкім сьвятаром, хоць і не сказана, што ён вызнаваў ritus graeci unici, а толькі — ritus graeci. Другое: хрост уніяцкім сьвятаром датычыўся адно Ганны, бо Леанарда 10 лістапада 1782 г. у Барысаўшчыне ахрысьціў «толькі з вады» брат-капуцын Юзаф<ref>НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 29адв.</ref>.}} Леанарда і Ганну, дзяцей законных сужэнцаў шляхетных Фларэнціна і Тэадоры з Кунцэвічаў Аскеркаў; кумамі выступілі Багуслаў Аскерка, харунжы мазырскі, Марцыяна Шышкава, падчашына рэчыцкая, і шмат іншых de villa Borysowszczyzna. 4 чэрвеня 1786 году айцец-капуцын Юзафат, прапаведнік, ахрысьціў сына тых жа бацькоў на імя Казімер Адам Фларыян<ref>НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 31адв., 32</ref>. 15 ліпеня 1791 году айцец-дамінікан Эгідыюс Аніхоўскі ахрысьціў Ануфрыя Ўладыслава, народжанага 12 чэрвеня і ахрышчанага «ex aquа» айцом Іаанам Транцэвічам, уніяцкім парохам{{заўвага|І. Транцэвіч быў парохам царквы ў Алексічах.}} у Барысаўшчыне, сына стольніка мсьціслаўскага{{заўвага|Запісана памылкова — менскага.}} Юстыніяна і Брыгіды з Дамброўскіх Фурсаў, кумамі былі судзьдзя земскі мазырскі Леапольд Аскерка і Людвіка Прозарава, абозны вялікалітоўскі і кавалер Караль Прозар і Эльжбэта Аскерчына, падстароста рэчыцкі Ігнацы Аскерка і Марыяна Стоцкая, паручнік Міхал Александровіч і Петранэля Капарніцкая de villa Borysowszczyzna<ref>НГАБ. Ф. 937. Воп. 1. Спр. 60. А. 39-39адв.</ref>. === Расейская імпэрыя === [[Файл:Барысаўшчына на схематычным плане Рэчыцкага павету 1800 г.png|значак|зьлева|Барысаўшчына, Гноеў, Загальле на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.]][[File:POL COA Zaremba.svg|значак|150px|Герб Зарэмба роду Ястржэмбскіх.]][[Файл:Метрычны запіс аб нараджэнні-хросце Мікалая Ястшэмбскага.png|значак|зьлева|Запіс у мэтрычнай кнізе царквы [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялецкага]] базылянскага кляштару аб хросьце Мікалая Ястржэмбскага.]]У выніку [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Барысаўшчына апынулася ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году — у складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Т. 6. Кн. 1. — Мінск: БелЭн, 2001. C. 181—182</ref>. З крыніцы, заснаванай на матэрыялах рэвізіі 1795 году, вынікае, што «сельцо Алексичи и двор, местечко Богуслав, село Борисовщина, деревня Туновщизна» былі ўласнасьцю мазырскага [[Земскі суд|земскага судзьдзі]] Фларыяна Аскеркі, але знаходзіліся ў заставе ў пана Садкоўскага<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 73</ref>. 30 чэрвеня 1803 году было складзена, а 13 сакавіка 1806 году зьмешчана да кніг Рэчыцкага земскага суда разьмежаваньне добраў Хвойнікі абозных літоўскіх Караля і Людвікі Прозараў і Барысаўшчына былога падсудка земскага рэчыцкага Фелікса Ястржэмбскага{{заўвага|Паводле А. Банецкага Барысаўшчыну Ян Ястржэмбскі, бацька Фелікса, набыў ад Аскеркаў у 1804 г.<ref name="fn2">Boniecki. – Warszawa, 1905. T. VІІІ. S. 326</ref> Відавочна, адбылося гэта крыху раней. Але, згодна з рэвізіяй 1795 г., былы шамбялян каралеўскага двара 67-гадовы Ян, сын Уладыслава, Ястржэмбскі быў пасэсарам, уласнай нерухомасьці ў Рэчыцкім павеце яшчэ ня меў. Жыў у арандаваным у Прозараў двары [[Астрагляды|Астраглядавічы]] разам зь сямействам — з жонкай Францішкай (57 г.), сынам Мацеем, ротмістрам рэчыцкім, (27 г.), нявесткай Канстанцыяй (20 г.), сынам Феліксам, рэгентам рэчыцкім (22 г.), пляменьнікам Пятром Ястржэмбскім (20 г.), пляменьніцай Марцыянай Касінскай (25 г.), яе сынам Юзафам (1 г.) і дачкой Каятанай (4 г.)<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 181. А. 127</ref>.}}. У названым дакумэнце грунты Барысаўшчыны разьмяжоўваліся насыпанымі праз вымераныя шнурамі адлегласьці капцамі з угодзьдзямі хвойніцкага Храпкава і тымі, што належалі да Загальскага староства<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 12. S. 33–35</ref>. З «Метричной тетради_Епархии и губернии Минской повета Речицкого местечка Загалья церкви Вознесенской Борисовщинской о родившихся, бракосочетавшихся и умерших — 1807-го года{{заўвага|Аднайменны дакумэнт ёсьць і для 1816 году: НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 516. А. 489}}»<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 506. А. 345</ref>, вынікае, што функцыі прыходзкай царквы, будынак якой у Загальлі згарэў і працяглы час не аднаўляўся, выконвала Барысаўшчынская Ўзьнясенская прыпісная царква. Прыходзкім сьвятаром у 1811 годзе быў Лука Іванаў Транцэвіч, дыяканам Кліменцій Іванаў Транцэвіч, панамаром Хведар Іванаў Кайдашэўскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 321-321адв.</ref>. 11 ліпеня{{заўвага|Гэта — дата хросту, але, магчыма, яна супадае з датай нараджэньня. Адбылося яно ў двары Тэкліноў, дзе жылі сваякі Ястржэмбскія. Царква Сялецкага базылянскага кляштару і яе сьвятар зусім блізка. Ці не таму ўсе тутэйшыя Ястржэмбскія хрысьцілі дзяцей у Сяльцы, хоць належалі да Астраглядаўскай рыма-каталіцкай парафіі, што без асаблівых цяжкасьцяў маглі сабрацца разам?}} 1808 году ў сям'і рэчыцкага падсудка Фелікса і Яанны з дому Крушэўскіх Ястржэмбскіх{{заўвага|14 ліпеня 1805 г. нарадзілася і ахрышчаная іх дачка Апалінарыя Анеля<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 28 адв.</ref>.}} нарадзіўся сын Ян Ксенафонт (Зэнафонт) Мікалай<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 36</ref> — асоба ў будучыні знакамітая<ref>Гусак А. А. Практычная механіка і «Мёртвыя душы»: Мікалай Ястрэбскі. – Мінск: Навука і тэхніка, 1992</ref><ref>Кісялёў Г. Радаводнае дрэва: Каліноўскі – эпоха – наступнікі. – Мінск: Маст. літ., 1994. С. 162 – 180</ref>. У 1811 годзе ў маёнтку Барысаўшчына жыло таксама сямейства стрыечнага брата пана Фелікса Яна, сына Францішка, Ястржэмбскага, межавога судзьдзі рэчыцкага<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 235</ref>. [[Файл:Гноеў, Барысаўшчына, Клівы на карце Ф. Ф. Шуберта. 1850 г.png|значак|Барысаўшчына, Гноеў, Клівы на мапе Ф. Ф. Шубэрта. 1850 г.]] Згодна з інвэнтаром 1844 году, у вёсцы Барысаўшчына аднайменнага маёнтку пана Фелікса, сына Яна, Ястржэмбскага, налічвалася 35 цяглых двароў і 4 двары, прыналежныя агароднікам. Усяго — 144 душы мужчынскага і 140 душ жаночага полу прыгонных сялянаў<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1393. А 1-30</ref>. На 1850 год — 44 двары, 288 жыхароў. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 302 жыхары абодвух полаў сяла Барысаўшчына зьяўляліся прыхаджанамі Загальскай Сьвята-Троіцкай царквы, 7 жыхароў двара Барысаўшчына былі парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379адв., 708</ref>. [[Файл:Сядзібны дом у Барысаўшчыне. Мал. Ігнацыя Урублеўскага. 1891 год.jpg|значак|зьлева|Сядзібны дом у Барысаўшчыне. Малюнак Ігнацыя Ўрублеўскага. 1891 г.]][[Файл:Барысаўшчына Barysaŭščyna (2021) 03.jpg|значак|Воданапорная вежа.]][[Файл:Бровар - panoramio (1).jpg|значак|зьлева|Фрагмэнты сядзібнага комплексу ў Барысаўшчыне: воданапорная вежа і мураваная агароджа.]][[Файл:Цэгла з кляймом Ястржэмбскіх.jpg|значак|Будаўнічы матэрыял зь сядзібы Ястржэмбскіх у Барысаўшчыне.]][[Файл:Борисовщина, Хойникский район, Гомельская область, Беларусь 10.jpg|значак|зьлева|Сядзібныя збудаваньні ў Барысаўшчыне.]][[Файл:Борисовщина, Хойникский район, Гомельская область, Беларусь 13.jpg|значак|Сядзібны будынак у Барысаўшчыне.]]У парэформавы пэрыяд Барысаўшчына належала да Хвойніцкай воласьці. Паводле кліравой ведамасьці Загальскай царквы 1869 году, за 4 вярсты ў 41 і 1/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Але, як засьведчыў іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе ня ўласна сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} сяла Барысаўшчыны жылі 165 мужчын і 159 жанчын зь ліку яе прыхаджанаў<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40899. А. 96адв.</ref>. На пачатак 1870 году тут — 135 рэвізскіх душ сялянаў уласьнікаў, прыпісаных да Барысаўшчынскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 71</ref>. У 1876 годдзе ў маёнтку Барысаўшчына нябожчыка Мікалая, сына Фелікса, Ястржэмбскага (†1874) налічвалася 773 дзесяціны зямлі. Згодна са зьвесткамі 1876 і 1879 гадоў, Барысаўшчына заставалася ў прыходзе Загальскай царквы<ref>Минские епархиальные ведомости. — Минск, 1876. № 10. С. 456; Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 71</ref>. У 1886 годзе ў сяле — 36 двароў, 359 жыхароў, царква<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 113</ref>. На 1889 год уладальнікамі добраў Барысаўшчына ў 1500 дзесяцін угодзьдзяў названыя дваране Уладзімер, Канстанцін і Станіслаў, сыны Мікалая, Ястржэмбскія<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1889 г. — Минск, 1889. С. 378</ref>. Недзе ў той час на беразе ракі Віць і яе прытоку Гаранкі ў двары Барысаўшчына{{заўвага|Р. Афтаназы чамусьці атаясаміў Барысаўшчыну, якая належала да Хвойніцкай воласьці Рэчыцкага павету, з аднаіменным маёнткам Воўк-Ланеўскага па-над ракою Пціч у Глускай воласьці павету Бабруйскага, скарыстаўшы артыкул А. Ельскага ў «Слоўніку геаграфічным…»<ref>Słownik geograficzny Krółewstwa Polskiego і innych krajów słowiańskich. – Warszawa, 1880. T. I. S. 337</ref>.<ref>Aftanazy R. Dzieje rezydencji na dawnych Kresach Rzeczypospolitej. Tom 1. Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie. Wydanie drugie, przejrzane i uzupelnione. / R. Aftanazy – Wrocław; Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wydawnictwo, 1991. S. 25–26</ref>}} закладзена новая сядзіба — цэлы комплекс мураваных жылых і гаспадарчых пабудоваў{{заўвага|Рэшткі іх захаваліся да нашых дзён<ref>[https://globustut.by/borisovsch/index.htm Барысаўшчына на сайце «Глобус Беларусі»]</ref>.}}, парк. Апошні асабліва адметны. На ніжняй тэрасе ён складаўся ў асноўным з мясцовых пародаў, сярод якіх высаджаныя лістоўніцы і піхты. На верхняй расьлі шматлікія экзоты, у большасьці сваёй прывезеныя з пітомнікаў Рыгі, Кіева, Варшавы, а часткова вырашчаныя на месцы. Наколькі багатай была калекцыя дрэваў і кустоў сьведчыць тое, што ў парку калісьці зарэгістравана да 300 іх відаў і формаў<ref>Антипов В. Парки Белоруссии. — Минск, 1975; Федорук А. Т. Садово-парковое искусство Белоруссии. – Минск: Ураджай, 1989. С. 188–189</ref>. З 1890 году працавала вінакурня, з 1896 году — маслабойня і паравы млын. Паводле перапісу 1897 году ў Барысаўшчыне было 88 двароў, 552 жыхары, дзейнічалі прыпісная царква, хлебазапасны магазын. У даведніку 1903 году сказана, што маслабойня і млын належалі тайнаму саветніку Станіславу Ястржэмбскаму{{заўвага|Сам маёнтак у 1903 г. і надалей належаў пляменьніку Міхалу Ястржэмбскаму<ref>Памятная книжка Минской губернии на 1904 г. — Минск: Издание Минского губернского статистического комитета, 1903. Приложение. С. 60</ref>, бацька якога Ўладзімер памёр у Барысаўшчыне ў 1901 г.<ref name="fn2"/>}}. Сіламі 5 работнікаў выраблялі мукі і масла на 9 900 рублёў у год, па заказах — на 1000 рублёў<ref>Список фабрик и заводов европейской России. – С.-Петербург, 1903. С. 575</ref>. На 1909 год у сяле налічвалася 95 двароў з 611 жыхарамі, у аднадворным фальварку – 35 жыхароў. У 1911 годзе маёнтак Барысаўшчына ў 1927 дзесяцін быў уласнасьцю Міхала, сына Ўладзімера, Ястржэмбскага<ref>Список землевладельцев Минской губернии. 1911 г. — Б. м. С. 5</ref>. У 1912 годзе вінакурня сіламі 8 работнікаў і коннага рухавіка, кіраванага адным чалавекам, вырабляла прадукцыі на 11 172 рублі<ref>Список фабрик и заводов Российской империи. / Под ред. В. Е. Варзара. – С.-Петербург, 1912. Гр. XIб. С. 200</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Барысаўшчына ў складзе Хвойніцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85</ref>. [[Файл:Храпкаў на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|Барысаўшчына на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.]]1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Барысаўшчынскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) налічвалася адпаведна 21 і 40 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У пачатку 1920-х гадоў арганізаваны саўгас «Барысаўшчына». Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Барысаўшчына — цэнтар сельсавету ў Хвойніцкім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] [[БССР]]. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. 30 сьнежня 1927 году сельсавет узбуйнены за кошт далучэньня тэрыторыі скасаваных Гноеўскага і часткі Храпкаўскага сельсаветаў. У 1930 годзе тут налічвалася 138 двароў, 741 жыхар. Працавалі пачатковая школа, хата-чытальня, адзьдзяленьне спажывецкай каапэрацыі. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]]з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні Вялікай Айчыннай вайны ў Барысаўшчыне было 184 двары з 729 жыхарамі. У вайну акупанты разбурылі 31 дом, загубілі 9 вяскоўцаў<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 498</ref>. 88 жыхароў сяла загінулі на франтах. [[Файл:Борисовщина, Хойникский район, Гомельская область, Беларусь 24.jpg|значак|Вуліца ў Барысаўшчыне.]] З 8 студзеня 1954 году — у складзе Гомельскай вобласьці. 16 ліпеня 1954 году да сельсавета далучана тэрыторыя скасаванага Загальскага сельсавету<ref>Указ Президиума Верховного Совета БССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Гомельской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў Барысаўшчыне налічвалася 982, у 1970 годзе — 299 жыхароў. Цэнтар саўгасу «Барысаўшчына». Працавалі пачатковая школа, дом культуры, бібліятэка, дзіцячыя ясьлі, фельчарска-акушэрскі пункт, сталовая, 2 крамы, швейная майстэрня, адзьдзяленьне сувязі. У 1986 — 1987 гадох пабудаваныя дамы на 50 кватэраў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС месцаў. 1 сьнежня 2009 году ў склад Барысаўшчынскага сельсавету перададзеная вёска [[Храпкаў]], якая ўваходзіла ў [[Судкоўскі сельсавет|Дварышчанскі сельсавет]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131029210409/http://www.pravo.by/pdf/2009-309/2009-309(003-022).pdf Решение Гомельского областного Совета депутатов от 1 декабря 2009 г. № 290 Об изменении административно-территориального устройства Хойникского района Гомельской области]</ref>. == Насельніцтва == * 1995 год — 188 двароў, 435 жыхароў<ref name="bel2" />. * 2004 год — 134 двары, 340 жыхароў. * 2021 год — 104 двары, 275 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211020023912/http://hoiniki.gov.by/ru/borisovsh/ Барысаўшчынскі сельскі савет]</ref>. == Помнікі гісторыі і культуры == * На ўскраіне вёскі помнік архітэктуры — рэшткі былой сядзібы Ястржэмбскіх (канец XIX — пачатак XX стагодзьдзя)<ref>[http://gosspisok.gov.by/?size=10&page=244 Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь]{{Недаступная спасылка|date=June 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * За 2 км на поўдзень ад вёскі [[Гарадзішча (археалягічны аб’ект)|гарадзішча]] пэрыяду раньняга [[Жалезны век|жалезнага веку]], за 0,5 км на поўдзень — паселішча эпохі [[неаліт]]у і [[мезаліт]]у<ref>Ісаенка У. Ф. Барысаўшчына. // Археалогія і нумізматыка Беларусі. Энцыклапедыя. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Пятруся Броўкі, 1993. С. 79</ref> == Асобы == * Мікалай Ястржэмбскі (1808—1874) — інжынер-палкоўнік, вучоны і пэдагог, укладальнік першага расейскамоўнага дапаможніка па практычнай механіцы, лаўрэат палавіннай Дзямідаўскай прэміі Расейскай акадэміі навук, аўтар праектаў мастоў праз Дняпро і Заходнюю Дзьвіну, літаратурны містыфікатар што да «Мёртвых душ» М. В. Гогаля. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Барысаўшчынскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Барысаўшчынскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] 06qdxqhytc7xw55lvb0dcts3s6viidy 0 250231 2622851 2586044 2025-07-01T15:49:24Z Ясамойла 35429 правапіс 2622851 wikitext text/x-wiki {{Школа |Назва=Ры­ская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы |Адрас=м. [[Рыга]], [[вуліца Ілукстэс|вул. Ілукстэс]], 10 |Дырэктар=[[Анжэла Дзмітрыева|Анжэла Дзмітрыева]] (на 2021) |Сайт=https://www.jkbkps.lv/ |Выява=Jankas Kupalas Rīgas Baltkrievu pamatskolas ieejas plāksne.jpg |Тып=[[Асноўная школа]] |Заснаваная=1994 год |Навучэнцаў=154 (на 2019) |Краіна=Латвія }} '''Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы''' ({{мова-lv|Jankas Kupalas Rīgas Baltkrievu pamatskola}}) — была адзіная беларуская школа ў [[Латвія|Латвіі]]<ref name=":0">{{Артыкул|загаловак=Беларуская школа ў Рызе|спасылка=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belschool/|мова=be|выданьне=[[Амбасада Беларусі ў Латвіі|Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвіі]]}}</ref>, якая існавала з 1996 па 2024 гады. У школе дзейнічаў музэй, прысьвечаны жыцьцю й творчасьці [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Якуб Колас|Якуба Коласа]], [[Янка Маўр|Янкі Маўра]]<ref name=":0" />. Выкладаньне ў школе вялося на [[Латыская мова|латыскай]], [[Беларуская мова|беларускай]] і [[Расейская мова|расейскай мове]]. [[Беларуская мова]] выкарыстоўвалася на гадзінах мовы і [[Беларуская літаратура|літаратуры]], а таксама на пазаклясных дзеях<ref name=":0" />. Многія прадметы выкладаюцца [[Білінгвізм|білінгвальна]] (на латыскай і расейскай або латыскай і беларускай мове)<ref name=":2">{{Артыкул|загаловак=Вучымся жыць разам|год=23 АПРЕЛЯ 2014|спасылка=https://www.sb.by/articles/vuchymsya-zhyts-razam.html|мова=be|выданьне=[[Беларусь сегодня]]}}</ref>. Галоўнай задачай школы паралельна з асваеньнем навучальнай праграмы прызнавалася вучыць дзяцей беларускай мовы, даваць магчымасьць знаёміцца з нацыянальнай культурай, музыкай, [[Гісторыя Беларусі|гісторыяй]] і традыцыямі<ref name=":2" />. У лютым 2024 году стала вядома, што 31 жніўня гэтага году будзе ліквідавана Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы. Яна была далучана да 86-й Рыскай сярэдняй школы<ref>[https://rus.jauns.lv/article/novosti/595551-rizskaya-duma-resila-likvidirovat-cetyre-osnovnye-skoly-i-detskii-sad Рижская дума решила ликвидировать четыре основные школы и детский сад]</ref>. == Мінуўшчына == У 1989 годзе пры [[Сярэдняя школа № 15 (Рыга)|сярэдняй школе № 15]] места [[Рыга|Рыгі]] адчынілася першая беларуская кляса<ref name=":1">{{Артыкул|загаловак=У Рызе вывучаюць Беларусь. Беларуская асноўная школа ў Рызе рыхтуецца да наваселля: з сёлетняга навучальнага года яна будзе займаць асобнае крыло сярэдняй школы № 86.|год=18 АВГУСТА 2010|спасылка=https://www.sb.by/articles/u-ryze-vyvuchayuts-belarus-belaruskaya-asno-naya-shkola-ryze-rykhtuetstsa-da-navasellya-z-syeletnyaga-navuchalnaga-goda-yana-budze-zaymats-asobnae-krylo-syarednyay-shkoly-86.html|мова=be|выданьне=[[Беларусь сегодня]]}}</ref>. У 1994 годзе набраліся чатыры клясы, зь якіх паўстала беларуская школа, атрымаўшы памяшканьне занядбалага дзіцячага сада<ref name=":1" />. Школа была адчыненая, дзякуючы латвійскаму [[Таварыства беларускай культуры «Сьвітанак»|таварыству беларускай культуры «Сьвітанак»]] і актыўнасьці былога дырэктара [[Вячаслаў Целеш|Вячаслава Целеша]]<ref name=":2" />. У 1998 годзе школа атрымала статус Рыскай беларускай асноўнай, а ў 2011-м ёй было нададзенае імя беларускага клясыка [[Янка Купала|Янкі Купалы]]<ref name=":2" />. 17 чэрвеня 2010 году школа, паводле пастановы [[Рыская гарадзкая дума|Рыскай мескай думы]], пераехала ў будынак [[Сярэдняя школа № 86 (Рыга)|сярэдняй школы № 86]] м. Рыгі<ref name=":0" />. == Навучаньне == На 2010 год у беларускай школе 9 клясаў — 115 вучняў і 22 пэдагогі<ref name=":1" />. На 2014 было ўжо 150 дзяцей<ref name=":2" />. У 2019—2020 навучальным годзе ў школу паступіла 18 першаклясьнікаў<ref>{{Артыкул|загаловак=У Рызе — школа беларуская|выданне=[[Звязда (газета)|Звязда]]|год=28.11.2019|аўтар=[[Ганна Іванэ]].|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20191128/1574922335-u-ryze-shkola-belaruskaya}}</ref>. {| class="wikitable" |+ !Навучальны год !2013/2014 !2014/2015 !2015/2016 !2016/2017 !2017/2018 !2018/2019 !2019/2020 |- |Колькасьць вучняў |126<ref name=":3">[https://drive.google.com/file/d/1Ta1tiXn_fB5fsU9PaksC-02F9ueQz7TJ/view Pašnovērtējuma ziņojums 2019]</ref> |148<ref name=":3" /> |163<ref name=":3" /> |167<ref name=":3" /> |157<ref name=":3" /> |154<ref name=":3" /> |154<ref>[https://drive.google.com/file/d/1wg71H-ISUGLcstzU2ZdmlllvYLBIEuWg/view Pašnovērtējuma ziņojums 2020]</ref> |} === Гурткі === У школе дзейнічаў дзіцячы вакальны гурт «Вавёрачка», гурток візуальнага мастацтва і гурток вырабу мяккіх цацак<ref name=":0" />. == Супраца == [[Амбасада Беларусі ў Латвіі|Беларуская амбасада]] забясьпечвала школу мастацкай літаратурай і падручнікамі, яе настаўнікі праходзілі курсы павышэньня кваліфікацыі ў Беларусі. [[Гімназія № 23 (Менск)|Менская гімназія № 23]] падпісала з Рыскай беларускай школай дамову аб супрацоўніцтве<ref name=":1" />. == Дырэктары == * [[Вячаслаў Целеш]] * [[Ганна Іванэ]] (2002—2018)<ref name=":0" /> * [[Анжэла Дзьмітрыева]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Артыкул|загаловак=БЕЛАРУСКАЙ ШКОЛЕ Ў РЫЗЕ – 20 ГАДОЎ|год=Март 7th, 2015|спасылка=http://belorus.lv/?p=1170|аўтар=[[Ганна Іванэ]].|мова=be|выданьне=[[Прамень (Рыга)|Прамень]]}} * {{Артыкул|загаловак=У Рызе вывучаюць Беларусь. Беларуская асноўная школа ў Рызе рыхтуецца да наваселля: з сёлетняга навучальнага года яна будзе займаць асобнае крыло сярэдняй школы № 86.|год=18 АВГУСТА 2010|спасылка=https://www.sb.by/articles/u-ryze-vyvuchayuts-belarus-belaruskaya-asno-naya-shkola-ryze-rykhtuetstsa-da-navasellya-z-syeletnyaga-navuchalnaga-goda-yana-budze-zaymats-asobnae-krylo-syarednyay-shkoly-86.html|мова=be|выданьне=[[Беларусь сегодня]]}} * {{Артыкул|загаловак=Вучымся жыць разам|год=23 АПРЕЛЯ 2014|спасылка=https://www.sb.by/articles/vuchymsya-zhyts-razam.html|мова=be|выданьне=[[Беларусь сегодня]]}} * {{Артыкул|загаловак=У Рызе — школа беларуская|год=28.11.2019|аўтар=[[Ганна Іванэ]].|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20191128/1574922335-u-ryze-shkola-belaruskaya|выданьне=[[Звязда (газэта)|Звязда]]}} * {{Артыкул|загаловак=Беларуская школа ў Рызе|спасылка=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belschool/|мова=be|выданьне=[[Амбасада Беларусі ў Латвіі|Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвіі]]}} {{Беларусы ў Прыбалтыцы}} {{Беларусы замежжа}} [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] [[Катэгорыя:Латвійскія навучальныя ўстановы]] [[Катэгорыя:Адукацыя ў Рызе]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы зь беларускай мовай навучаньня]] [[Катэгорыя:Навучальныя ўстановы з расейскай мовай навучаньня]] [[Катэгорыя:Аб’екты, названыя ў гонар Янкі Купалы]] cyhyxfjleryx2cwjyafss3u8k4ei8uh 0 258128 2622911 2599870 2025-07-01T18:48:29Z Prasalovich 2394 2622911 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Якшыцы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Якшыцаў |Трансьлітараваная назва = Jakšycy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]] |Сельсавет = [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 205 |Год падліку колькасьці = 2019 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 36 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 54 |Даўгата сэкундаў = 30 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Я́кшыцы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Багушэвіцкі сельсавет|Багушэвіцкага сельсавету]]. Да 21 сьнежня 2007 году вёска ўваходзіла ў склад [[Якшыцкі сельсавет|Якшыцкага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf «Об упразднении Бродецкого, Высокогорского, Каменноборского, Ляжинского, Якшицкого сельсоветов и изменении границ Богушевичского, Капланецкого, Погостского, Поплавского, Селибского, Ушанского сельсоветов Березинского района». Решение Минского областного Совета депутатов от 21 декабря 2007 г. № 81]{{Ref-ru}}</ref>. == Гісторыя == Згадваецца ў 1560 годзе як вёска, што належала Рагозам, у абмежаваньні сёлаў [[Сьвіслацкае княства|Сьвіслацкай воласьці]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref>. == Насельніцтва == * 2009 год — 254 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> * 2019 год — 205 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Багушэвіцкі сельсавет}} {{Бярэзінскі раён}} [[Катэгорыя:Багушэвіцкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]] o2ed1227qu9jetohe2e04ytqdzqhj54 0 258222 2622951 2601056 2025-07-02T08:48:20Z Prasalovich 2394 2622951 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Белічаны |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Белічанаў |Трансьлітараваная назва = Bieličany |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]] |Сельсавет = [[Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)|Бярэзінскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 20 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 53 |Шырата сэкундаў = 55 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 44 |Даўгата сэкундаў = 51 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Беліча́ны'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)|Бярэзінскі сельсавету]]. У 1924—1954 гадах цэнтар [[Белічанскі сельсавет|Белічанскага сельсавету]]. Да 21 сьнежня 2007 году вёска ўваходзіла ў склад [[Ляжынскі сельсавет|Ляжынскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf «Об упразднении Бродецкого, Высокогорского, Каменноборского, Ляжинского, Якшицкого сельсоветов и изменении границ Богушевичского, Капланецкого, Погостского, Поплавского, Селибского, Ушанского сельсоветов Березинского района». Решение Минского областного Совета депутатов от 21 декабря 2007 г. № 81]{{Ref-ru}}</ref>. З 2007 году па 28 траўня 2013 году ў складзе [[Ушанскі сельсавет (Бярэзінскі раён)|Ушанскага сельсавету]]<ref>{{cite web|url=http://www.pravo.by/main.aspx?guid=3871&p0=D913n0058646&p1=1|title=Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области|language=ru|format=pdf|accessdate=24 верасня 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131211214923/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=3871&p0=D913n0058646&p1=1|archivedate=11 снежня 2013|deadurl=yes}}</ref>. == Гісторыя == У 1697 годзе царкве ў сяле Белічаны [[Пухавічы|Пухавіцкага]] дэканату быў нададзены фундуш<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 8, с. 644</ref>. == Насельніцтва == * 2009 год — 20 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> == Асобы == * [[Юзаф Масальскі]] ([[1800]] — пасьля [[1840]]) — польскі пісьменьнік, удзельнік нацыянальна-вызвольнага руху. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)}} {{Бярэзінскі раён}} [[Катэгорыя:Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]] 1t4wokfprd8ki0p9kiwwu6hk3ieprcc 0 258228 2622936 2331699 2025-07-01T23:38:22Z Jarash 794 [[ВП:Вікіфікатар|вікіфікацыя]], скараціў паўтор 2622936 wikitext text/x-wiki {{Прэмія |назва = «Тэлевяршыня» |арганізатар = [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] |вядучы = [[Аляксандар Яфрэмаў]] |дата = 27 траўня 2022 |месца = [[Менск]] |узнагарода = [[бронза]]вая статуэтка з [[дыямэнт]]ам |уладальнік = [[Белтэлерадыёкампанія]] (2022) |сеткі = «[[Беларусь 1]]» (2022) |працягласьць = 1,5 гадзіны |папярэдняя = }} '''«Тэлевяршыня»''' — нацыянальны тэлевізійны [[конкурс]] Беларусі, які [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] ладзіць зь 2005 году. Лік намінацыяў скарацілі да 22-х. Узнагародай у кожнай намінацыі служыла [[бронза]]вая статуэтка вагой 1,5 кг, аздобленая [[дыямэнт]]ам. == Ладжаньне == Паводле 3-га артыкула Палажэньня аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня» 2004 году, заснавальнікамі адкрытага конкурсу былі [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] і [[Белтэлерадыёкампанія]], ЗАТ «[[Другі нацыянальны канал]]» і ЗАТ «[[Сталічнае тэлебачаньне]]». Яны па чарзе ладзілі ўзнагароджаньне. Згодна зь 5-м артыкулам задачамі конкурсу былі: спрыяньне разьвіцьцю айчыннага тэлевяшчаньня, утварэньне паўнавартаснай весткавай прасторы Беларусі, павышэньне прафэсійнага ўзроўню [[апэратар]]аў, [[журналіст]]аў і [[рэжысэр]]аў, занятых у вытворчасьці тэлеперадачаў. У 6-м артыкуле прадугледжвалася, што з прадстаўнікоў заснавальнікаў, якія і фінансавалі конкурс, утваралі арганізацыйны камітэт. Згодна зь 7-м артыкулам Палажэньня міністар інфармацыі Беларусі зацьвярджаў асабовы склад аргкамітэту сваім загадам. Паводле 8-га артыкула, аргкамітэт: 1) утвараў журы і працоўны орган для ладжаньня конкурсу, 2) вызначаў парадак ладжаньня і весткавай падтрымкі, [[спонсар]]скага ўдзелу і асьвятленьня конкурсу ў [[Сродак масавай інфармацыі|сродках масавай інфармацыі]]; 3) зацьвярджаў лік і найменьні намінацыяў; 4) складаў [[каштарыс]] выдаткаў конкурсу для падачы на ўхвалу заснавальнікамі<ref name="а"/>. Паводле Інструкцыі аб парадку правядзеньня Нацыянальнага тэлевізійнага конкурсу «Телевяршыня», з 2022 году, конкурс сталі праводзіць аднойчы на 2 гады<ref name="л">{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пярцоў]]|загаловак=Пастанова Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь ад 27 красавіка 2022 году № 10 «Аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня»|спасылка=https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=W22238069|выдавец=[[Нацыянальны прававы партал Беларусі]]|мова=ru|дата публікацыі=14 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. === Журы === Паводле Інструкцыі аб парадку правядзеньня конкурсу «Телевяршыня» 2022 году, [[журы]] ацэньвала пададзеныя тэлеперадачы, вызначала пераможцаў і брало ўдзел ва ўзнагароджаньні. Журы складалася са старшыні і ягонага намесьніка, сакратара і іншых сябраў. Паседжаньні журы лічыліся правамоцнымі пры ўдзеле 2/3 сябраў. Тэлеперадачы ацэньвалі паводле 10-бальнай сыстэмы на адпаведнасьць намінацыі і поўнасьць раскрыцьця прадмету, якаснасьць візуалізацыі і адпаведнасьць задачам. Пры аналітычным і інфармацыйным [[жанр]]ы пад увагу бралі інфарматыўнасьць і празрыстасьць, арыгінальнасьць і дакладнасьць. Пры іншым жанры ўлічвалі вобразнасьць, арыгінальнасьць і згоднасьць з прадметам. Рашэньні прымалі адкрытым галасаваньнем больш як паловай галасоў ад прысутных на паседжаньні сябраў. Таксама журы мела права вызначаць да 5 адмысловых узнагародаў. Пераможцаў вызначалі за 15 дзён да ўзнагароджаньня<ref name="л"/>. == Умовы ўдзелу == Паводле 11-га артыкула Палажэньня аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня» 2004 году, да ўдзелу ў конкурсе дапускалі айчынныя тэлеперадачы мясцовых і агульнакраёвых вытворцаў тэлевяшчаньня Беларусі. Згодна з 12-м артыкулам Палажэньня, да 20 студзеня прымалі тэлеперадачы, якія выйшлі ў этэр за папярэдні год. У 3-м артыкуле прадугледжвалася, што кожную конкурсную праграму маглі прадставіць толькі ў адной намінацыі. Пры гэтым, удзельнікі маглі вылучаць перадачы ў кожную намінацыю без абмежаваньняў. Паводле 14-га артыкула, перадачы на замежных мовах мелі падаваць з [[Субтытры|субтытрамі]] або сынхронным [[пераклад]]ам на беларускую або расейскую мову. Згодна з 15-м артыкулам падставай для ўдзелу была заяўка на адрас [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] зь [[пячатка]]й установы-заяўніцы, подпісам яе кіраўніка і запоўненай анкетай, выгляд якіх зацьвярджаў аргкамітэт. У 16-м артыкуле згадавалася, што відэаматэрыялы падавалі на [[DVD]] ў выглядзе файлу mpeg4. Паводле 17-га артыкула, да 20 лютага журы вызначала канчатковы пералік перадачаў для ўдзелу ў конкурсе. Гэты пералік абнародавалі на сваіх сайтах Міністэрства інфармацыі Беларусі і 3 тэлекампаніі-заснавальніцы конкурсу, а таксама рэспубліканскія [[Сродак масавай інфармацыі|сродкі масавай інфармацыі]]. Згодна з 22 артыкулам журы вызначала пераможцаў у кожнай намінацыі да 1 сакавіка. У 23-м артыкуле прадугледжвалася, што пераможцаў у кожнай намінацыі ўзнагароджвалі дыплёмамі і прэміямі<ref name="а"/>. Паводле Інструкцыі аб парадку правядзеньня конкурсу «Телевяршыня» 2022 году, сталі прымаць тэлеперадачы, якія выйшлі ў этэр цягам папярэдніх 2-х гадоў. Іх варта было падаць за 20 дзён да дня правядзеньня конкурсу<ref name="л"/>. == Намінацыі == Паводле 21-га артыкула Палажэньня аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня» 2004 году, узнагароды прысуджалі тэлепраектам у 12 намінацыях, у тым ліку галоўную ўзнагароду «Тэлевізійны праект году», а таксама тэлепостацям у 8 намінацыях. Іншымі 11-ю намінацыямі тэлепраектаў былі: «Найлепшая інфармацыйная праграма», «Найлепшая грамадзка-палітычнная праграма», «Найлепшая культурна-[[Асьвета|асьветная]] праграма», «Найлепшая музычна-забаўляльная праграма», «Найлепшая праграма для [[Дзіця|дзяцей]] і [[юнацтва]]», «Найлепшая спартовая праграма», «Найлепшая тэлевізійныя [[дакумэнтальны фільм]]», «Найлепшая сацыяльная [[рэкляма]]», «Найлепшы тэлевізійны [[дызайн]]», «Найлепшая [[Навіны|навіновая]] праграма рэгіянальнага тэлебачаньня» і «Найлепшы рэгіянальны праект году». Тэлепостацяў узнагароджвалі ў намінацыях: «Найлепшы вядоўца інфармацыйнай праграмы», «Найлепшы вядоўца грамадзка-палітычнай праграмы», «Найлепшы вядоўца музычна-забаўляльнай праграмы», «Найлепшы вядоўца спартовай праграмы (камэнтатар)», «Найлепшы вядоўца рэгіянальнага [[Тэлебачаньне|тэлебачаньня]]», «Найлепшы [[рэпартэр]]», «Найлепшы [[рэжысэр]]» і «Найлепшы апэратар»<ref name="а"/>. У 2008 годзе пачалі ўручаць «Прыз глядацкіх сымпатыяў», які ўпершыню атрымала вядоўца Першага музычнага каналу [[Люся Лушчык]]<ref name="і"/>. У 2010 годзе ўвялі намінацыю «Найлепшы тэлевізійны [[прадусар]]»<ref name="г"/>. У 2012 годзе дадалі намінацыю «Найлепшы [[сцэнарыст]]», вынікі якой дагэтуль падводзілі ў 1-м конкурсе. У выніку стала 22 намінацыі<ref name="ж"/>. У 2013 годзе лік намінацыяў вырас да 24-х<ref name="з"/>. У 2014 годзе на 10-й «Тэлевяршыні» новай 25-й намінацыяй стала «Найлепшая тэматычная праграма рэгіянальнага тэлебачаньня»<ref name="й"/>. У 2022 годзе лік намінацыяў скарацілі да 22-х. Пры гэтым, увялі 3 новыя намінацыі: «Аўтарскі [[блог]]», «Праграма-[[інтэрвію]]» і «Адзіны фронт»<ref name="м"/>. == Статуэтка == Пераможцаў конкурсу «Тэлевяршыня» ў кожнай намінацыі ўзнагароджвалі [[бронза]]вай статуэткай вагой 1,5 кг і вышынёй 39 см, якая аздаблялася штучным [[дыямэнт]]ам. За 10 гадоў конкурсу ўладальнікамі такіх статуэтак сталі звыш 200 апэратараў, [[прадусар]]аў і [[рэжысэр]]аў, [[сцэнарыст]]аў і тэлевядоўцаў<ref name="е">{{Артыкул|аўтар=Вікторыя Целяшук.|загаловак=На «Тэлевяршыні» зазірнулі ў будучыню|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140419/1397856814-na-televyarshyni-zazirnuli-u-buduchynyu|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=19 красавіка 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/73-27683 73 (27683)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/04/ZV_20140419_3.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>. == Мінуўшчына == 28 траўня 2004 году [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] ўхваліла Пастанову № 14 "Аб зацьверджаньні Палажэньня аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня». Палажэньне распрацавалі дзеля весткавага суправаджэньня тэлевяшчаньня і ўтварэньня станоўчага вобразу тэлепраектаў у Беларусі і за мяжой<ref name="а">{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Русакевіч]]|загаловак=Пастанова Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь ад 28 траўня 2014 году № 14 «Аб зацьверджаньні Палажэньня аб Нацыянальным тэлевізійным конкурсе «Тэлевяршыня»|спасылка=http://pravo.levonevsky.org/bazaby11/republic33/text453.htm|выдавец=[[Валеры Леванеўскі]]|мова=ru|дата публікацыі=лістапада 2011|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У 2005 годзе на 1-м конкурсе «Тэлевяршыня» ўзнагародзілі [[Полацак|полацкую]] тэлекампанію «Скіф» (Віцебская вобласьць), дзе па 2 апэратары і [[журналіст]]ы выпускалі [[навіны]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Аляксандар Уліцёнак]]|загаловак=Недзяржаўнае тэлебачаньне ў Беларусі|спасылка=https://www.svaboda.org/a/794340.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=8 красавіка 2005|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Старшыня «[[Агульнанацыянальнае тэлебачаньне|Агульнанацыянальнага тэлебачаньня]]» [[Рыгор Кісель]] атрымаў прэмію за шматсэрыйны фільм «Найноўшая гісторыя», які зьнялі пры падрыхтоўцы да [[Рэфэрэндум у Беларусі 2004 году|рэфэрэндуму 2004 году]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Насьпявае скандал вакол фінансавай дзейнасьці «АНТ»|спасылка=https://www.svaboda.org/a/771932.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=11 ліпеня 2006|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Галоўным аўтарам фільму быў [[Юры Казіятка]]<ref>{{Навіна|аўтар=Ігар Карней|загаловак=Апанэнтам слова не даваць|спасылка=https://www.svaboda.org/a/1124409.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=12 чэрвеня 2008|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Найлепшым тэлевядоўцам журы вызначыла [[Аляксандар Аверкаў|Аляксандра Аверкава]], які працаваў на «АНТ»<ref>{{Навіна|аўтар=Алесь Дашчынскі|загаловак=Аверкаў засаромеўся і прыбраў здымак|спасылка=https://www.svaboda.org/a/24893662.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=5 лютага 2013|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод іншага, ад мясцовых тэлекампаніяў на конкурс паступіла 84 заяўкі<ref name="б"/>. 24 сакавіка 2008 году ў менскім [[Палац Рэспублікі|Палацы Рэспублікі]] прайшло ўзнагароджаньне пераможцаў 4-га конкурсу «Тэлевяршыня». Вядоўцамі былі [[Сяргей Кухто]] і Ягор Хрусталёў. Галоўную ўзнагароду атрамаў тэле[[мюзыкл]] «Паўлінка-Ню», які паказала «[[АНТ]]». Найбольш іншых узнагародаў атрымала [[Белтэлерадыёкампанія]], як і ў 2007 годзе. Таксама «АНТ» узнагародзілі за найлепшы [[дакумэнтальны фільм]] «Савецкі Саюз. Старонкі гісторыі». Новаўвядзеньнем сталі ўзнагароды глядацкіх сымпатыяў. Журы абрала найлепшым вядоўцам забаўляльнай праграмы [[Вадзім Галыгін|Вадзіма Галыгіна]] зь «Дзьвюх зорак», а вядоўца Першага музычнага каналу [[Люся Лушчык]] узначаліла глядацкі рэйтынг ад чытачоў газэты «Антэна». Старшыня журы [[Аляксандар Яфрэмаў]] атрымаў статуэтку за найлепшую культурна-асьветную праграму «Культурнае жыцьцё» на «[[Сталічнае тэлебачаньне|Сталічным тэлебачаньні]]» і падзяліў перамогу ў намінацыі з экалягічнай праграмай «Раўнавага» на [[Беларусь 1|Першым нацыянальным канале]]<ref name="і">{{Артыкул|аўтар=[[Ільля Сьвірын]].|загаловак=Дэманстрацыя самаўпэўненасьці|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=1234|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=газэта|год=29 сакавіка 2008|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=155 13 (831)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Сярод іншага, на конкурсе была 191 заяўка на ўдзел<ref name="в"/>. 29 сакавіка 2009 году ў камэрнай залі [[Беларуская філярмонія|Беларускай філярмоніі]] прайшло ўручэньне ўзнагародаў 5-й «Тэлевяршыні». На конкурс прыйшло 253 заяўкі, зь якіх пасьля папярэдняга адбору 93 праграмы паказалі 11 сябрам журы. Ад мясцовых тэлекампаніяў паступіла 140 (55%) заявак. Прадстаўнікі Белтэлерадыёкампаніі атрымалі 7 статуэтак «Тэлевяршынi», у тым ліку галоўную ўзнагароду за беларускамоўны дакумэнтальны цыкль «[[Зямля беларуская]]», які [[Агенцтва тэленавінаў]] здымала пра ўсе [[раёны Беларусі]]. «Агульнанацыянальнае тэлебачаньне» таксама займела 7 статуэтак, а «Сталічнае тэлебачаньне» — 4. Па адной узнагародзе здабылі тэлеканалы [[Ворша|Воршы]] (Віцебская вобласьць), [[Гомель|Гомля]] і [[Ліда|Ліды]] (Гарадзенская вобласьць). Тэлерадыёкампанія «Берасьце» атрымала ўзнагароду за найлепшую культурна-асьветніцкую праграму «Страсьць і ўлада», якую паказалі на тэлеканале «[[Беларусь 2|Лад]]». Найлепшым спартовым камэнтатарам назвалі [[Арташэс Антанян|Арташэса Антаняна]] зь [[Берасьце|Берасьця]], які перайшоў працаваць на «АНТ». У якасьці найлепшай музычна-забаўляльнай праграмы адзначылі «Сярэбраны грамафон», а найлепшай рэпартэркі — Кацярыну Забеньку, якая вяла перадачу «Ля параднага пад’езда» на «[[СТБ]]». Прыз глядацкіх сымпатыяў з 62,9% галасоў атрымаў [[Дзяніс Кур’ян]] у якасьці найлепшага тэлевядоўцы. Адмысловыя ўзнагароды атрымалі загаднікі 2-х катэдраў [[Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў|Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў]]: «За ўклад у разьвiцьцё айчыннага тэлебачаньня» — [[Уладзімер Забела]], які ўзначальваў катэдру рэжысуры [[кіно]] і тэлебачаньня, і ганаровую грамату Белтэлерадыёкампаніі — Анастасія Суханава, якая ачольвала катэдру кінатэлеапэратарства<ref name="б">{{Навіна|аўтар=Вікторыя Цельшук, газэта «[[Зьвязда]]»|загаловак=Ні слова па‑беларуску|спасылка=https://nashaniva.com/25042|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=31 сакавіка 2009|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод іншага, статуэтку ў якасьці вядоўцы перадачы «Ход у адказ» атрымаў намесьнік старшыні Белтэлерадыёкампаніі [[Аляксандар Мартыненка]], які быў таксама аўтарам праекту «Зямля беларуская»<ref name="в">{{Артыкул|аўтар=Ільля Сьвірын.|загаловак=Дрэс-код для «Тэлевяршыні»|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=2322|выданьне=[[Культура (газэта)|Культура]]|тып=|год=4 красавіка 2009|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=202 14 (882)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Аўтарам саміх сэрыяў «Зямля беларуская» быў Яўген Пуставы, а рэжысэркай — Юлія Ганчар<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Энцыкляпэдыя ў ТБ-фармаце|спасылка=https://www.sb.by/articles/entsyklapedyya-tb-farmatse.html|выдавец=Газэта «[[Беларусь сёньня]]»|дата публікацыі=11 лістапада 2011|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Урэшце, навуковы супрацоўнік [[Бярэзінскі запаведнік|Бярэзінскага запаведніка]] Ігар Бышнёў атрымаў прызнаньне ў якасьці найлепшага апэратара за праграму «Мільён пытаньняў аб прыродзе», якая 4-ы год выходзіла на тэлеканале «[[Мір (тэлеканал)|Мір]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=Іван Ждановіч.|загаловак=У далонях запаведнай прыроды|спасылка=https://www.sb.by/articles/u-dalonyakh-zapavednay-pryrody.html|выданьне=[[Голас Радзімы]]|тып=газэта|год=22 кастрычніка 2009|нумар=[https://www.sb.by/golas/archive/22102009/ 3160]|старонкі=|issn=0439-3619}}</ref>. Таксама статуэтку атрымаў вядоўца перадачы «Выбар» [[Сяргей Дарафееў]], які ўзначальваў Дырэкцыю ранішняга вяшчаньня «АНТ»<ref>{{Артыкул|аўтар=Дар’я Амяльковіч.|загаловак=«Я хачу быць аб’ектыўным»|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=4095|выданьне=Культура|тып=|год=29 траўня 2009|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=266 22 (942)]|старонкі=|issn=}}</ref>. У намінацыі «Найлепшы дакумэнтальны фільм» перамог фільм «К-19. Час герояў», рэжысэркай якога была Людміла Клінцова<ref>{{Артыкул|аўтар=Антаніна Карпілава.|загаловак=У пошуках зьніклага часу|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&DomainName=mast&id=915|выданьне=[[Мастацтва (часопіс)|Мастацтва]]|тып=часопіс|год=Сакавік 2012|нумар=[http://kimpress.by/?DomainName=mast&idnum=54 3 (348)]|старонкі=|issn=}}</ref>. У 2010 годзе на «Тэлевяршыні» ўзнагародзілі рэжысэра Ільлю Баранава<ref>{{Артыкул|аўтар=Антон Сідарэнка.|загаловак=У кожнага ёсьць акно|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=5060|выданьне=Культура|тып=|год=11 сьнежня 2010|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=300 50 (970)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Пры гэтым, журы 6-й «Тэлевяршыні» было ўпершыню міжнародным<ref>{{Навіна|аўтар=Натальля Шчасная|загаловак=Якасьць. Канкурэнтнасьць. Пазыцыя|спасылка=https://www.sb.by/articles/yakasts-kankurentnasts-paz-tsyya.html|выдавец=Газэта «[[Беларуская ніва]]»|дата публікацыі=29 студзеня 2011|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод іншага, увялі намінацыю «Найлепшы тэлевізійны [[прадусар]]»<ref name="г"/>. Найлепшай рэпартэркай стала Натальля Копацева зь перадачы «5×5», якая перайшла ў Агенцтва тэленавінаў на Беларускім тэлебачаньні<ref>{{Навіна|аўтар=ІІ|загаловак=«Мне сорамна»|спасылка=https://belsat.eu/news/ne-apraudvayu-syabe-kayusya-eks-zhurnalistka-bt-paprasila-prabachennya-za-za-toe-shto-pratsavala-na-dzyarprapagandu/|выдавец=Тэлеканал «[[Белсат]]»|дата публікацыі=22 чэрвеня 2020|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У 2011 годзе на ўдзел у 7-й «Тэлевяршыні» падалі 228 заявак ад 47 тэлекампаніяў, зь якіх адбор прайшлі 84. 17 траўня ўручэньне ўзнагародаў правялі ў Вялікай залі Палацу Рэспублікі<ref name="г">{{Артыкул|аўтар=Дар’я Амяльковіч.|загаловак=Фармат «Тэлевяршыні»|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=5613|выданьне=Культура|тып=|год=16 красавіка 2011|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=318 16 (987)]|старонкі=|issn=}}</ref> па 21-й намінацыі. 13 траўня з 6-й да 9-й гадзіны ладзілі галасаваньне за тэлевядоўцу ў намінацыі «Прыз глядацкіх сымпатыяў» падчас праграмы «Нашая раніца» на «АНТ». Агульнакраёвыя тэлеканалы вылучылі па 2 чалавекі. Ад «АНТ» ішлі [[Аляксандар Аверкаў]] і [[Георгі Калдун]], ад Белтэлерадыёкампаніі — Аліна Краўцова (Першы канал) і Аляксандра Сьнегіна («Лад»), ад «СТБ» — [[Юры Жыгамонт]] і [[Ірына Ханунік-Рамбальская]], ад «Міру» — [[Мікалай Іваноў]] і Ганна Мацьвеева<ref>{{Артыкул|аўтар=Юры Чарнякевіч.|загаловак=«Тэлевяршыня» запрашае|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=5747|выданьне=Культура|тып=|год=14 траўня 2011|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=322 20 (991)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Пераможцам у якасьці найлепшага тэлепрадусара стаў Уладзімер Бокун, які быў аўтарам амаль 110 выпускаў дакумэнтальнага цыклю «Адваротны адлік», які паказвалі на «АНТ» і тэлеканале «[[Беларусь 24|Беларусь ТБ]]»<ref>{{Артыкул|аўтар=Антон Сідарэнка.|загаловак=Страчаная сядзіба ў «Адваротным адліку»|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=6039|выданьне=Культура|тып=|год=16 ліпеня 2011|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=332 29 (1000)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Галоўную ўзнагароду атрымалі 2 перадачы, як і ў папярэдні раз: «[[Дзіцячы конкурс песьні Эўрабачаньне-2011|Дзіцячае Эўрабачаньне — 2011]]» і грамадзка-культурніцкая акцыя «Беларусь — гэта мы». Старшыня Цэнтральнай выбарчай камісіі Беларусі [[Лідзія Ярмошына]] назвала найлепшую інфармацыйную праграму, якой абралі «Нашыя навіны» на «АНТ». Найлепшым спартовым камэнтатарам стаў [[Павал Баранаў]], які камэнтаваў [[Ліга Эўропы УЭФА|Кубак ЗЭФА]]<ref name="д">{{Навіна|аўтар=Алесь Сабаленка|загаловак=«Тэлевяршыня»: ніякіх сюрпрызаў|спасылка=https://nashaniva.com/54483|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=17 траўня 2011|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Урэшце, Дзяніс Сухавараў атрымаў узагароду за журналісцкае [[расьсьледаваньне]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Наша ніва» прайграла суд былому супрацоўніку «АНТ»|спасылка=https://www.svaboda.org/a/24479825.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=10 лютага 2012|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>, а фільм «Эпоха. Знакаміты-невядомы. [[Іван Хруцкі]]» праекту «Спадчына Беларусі» ўганаравалі дыплёмам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя мастацкага праекту «Спадчына Беларусі»|спасылка=http://спадчына.бел/be.history.html|выдавец=Партал «Спадчына Беларусі»|дата публікацыі=2017|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У 2012 годзе дадалі намінацыю «Найлепшы [[сцэнарыст]]», вынікі якой дагэтуль падводзілі ў 1-м конкурсе. У выніку стала 22 намінацыі<ref name="ж">{{Артыкул|аўтар=|загаловак=На «Тэлевяршыню» — па сцэнары|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=6881|выданьне=Культура|тып=|год=21 студзеня 2012|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=360 3 (1026)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Статуэтку ў намінацыі «Найлепшы рэпартэр» атрымала [[Вольга Макей]], якая ў 2011 годзе зьняла рэпартаж за дзень да іншых пра прыбыцьцё ў [[Адэса|Адэскі]] порт (Украіна) 1-га [[танкер]]а з [[Вэнэсуэла|вэнэсуэльскай]] нафтай для Беларусі<ref>{{Навіна|аўтар=Віктар Корбут|загаловак=У люстэрку сучаснасьці|спасылка=https://www.sb.by/articles/u-lyusterku-suchasnasts.html|выдавец=Газэта «[[Беларусь сёньня]]»|дата публікацыі=12 траўня 2015|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Дыплёмам «Тэлевяршыні» 2-і год запар адзначылі дакумэнтальны фільм шматсэрыйнай «Спадчыны Беларусі», якая да 2020 году стала налічваць 31 фільм пра даўніх постацяў Беларусі ад [[Эўфрасіньня Полацкая|Эўфрасіньні Полацкай]] да [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Спадчына Беларусі» — у Нацыянальным гістарычным музэі|спасылка=https://novychas.online/kultura/spadczyna-belarusi-u-nacyjanalnym-histaryczny|выдавец=Газэта «[[Новы час (газэта)|Новы час]]»|дата публікацыі=17 ліпеня 2020|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Найлепшым рэпартэрам стаў Зьміцер Лукша, які быў карэспандэнтам перадачы «Зона Х» вытворчасьці Агенцтва тэленавінаў Белтэлерадыёкампаніі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Усё было падрыхтавана, але не паспеў выехаць з Беларусі»|спасылка=https://nashaniva.com/290150|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=17 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У 2013 годзе на 9-ю «Тэлевяршыню» падалі звыш 200 заявак у 24-х намінацыях. На разгляд журы прапанавалі 72 заяўкі. 19 красавіка ў Палацы Рэспублікі прайшло ўзнагароджаньне, якое пазьней паказалі на «Сталічным тэлебачаньні»<ref name="з">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Узыходжаньне|спасылка=https://www.sb.by/articles/uzykhodzhanne.html|выдавец=Газэта «Беларусь сёньня»|дата публікацыі=20 красавіка 2013|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Галоўную ўзнагароду атрымаў сэрыял «Лёс гігантаў» пра такія ўсходнеэўрапейскія заводы з [[брэнд]]амі, як «[[БелАЗ]]», «[[Беларуськалій]]», «[[Масквіч]]» (Расея), «[[Ikarus]]», «[[Рыская аўтобусная фабрыка|РАФ]]». Сэрыял паказалі на тэлеканале «[[Беларусь 1]]». Найлепшымі інфармацыйнымі праграмамі абвясьцілі «Нашыя навіны» на «АНТ» і «24 гадзіны» на «Сталічным тэлебачаньні». Найлепшай інфармацыйна-аналітычнай перадачай назвалі «Сфэру інтарэсаў» ад Белтэлерадыёкампаніі, публіцыстычнай — «Гонар нацыі» на «АНТ», а забаўляльнай — «Сьпеўныя гарады» на «СТБ»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=На «Тэлевяршыню» — па сцэнары|спасылка=https://www.sb.by/articles/televyarshynyu-pakary-lyes-g-ganta-.html|выдавец=Газэта «Беларусь сёньня»|дата публікацыі=23 красавіка 2013|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Рэжысэр [[Уладзімер Аляксандравіч Арлоў]] атрымаў статуэтку за фільм-дылёгію «Лёс рэзыдэнта», які складаўся зь 2-х частак «Апэрацыя „Галівуд“» і «Апэрацыя „Эўропа“»<ref>{{Артыкул|аўтар=Барыс Крэпак.|загаловак=«Апіева дарога» — праз 15 гадоў|спасылка=http://kimpress.by/?page=2&id=8837|выданьне=Культура|тып=|год=25 траўня 2013|нумар=[http://kimpress.by/?idnum=428 21 (1095)]|старонкі=|issn=}}</ref>. Тэлерадыёкампанія «[[Магілёў-1|Магілёў]]» атрымала ўзнагароду ў намінацыі «Найлепшы рэгіянальны праект году» за моладзевую гутарковую перадачу «Перазагрузка»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Творча, дакладна, апэратыўна|спасылка=https://www.sb.by/articles/tvorcha-dakladna-aperaty-na.html|выдавец=Газэта «Беларусь сёньня»|дата публікацыі=28 лістапада 2013|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У якасьці найлепшай тэматычнай перадачы назвалі цыкль «Тэра інкогніта» пра маляўнічыя мясьціны Беларусі, які здымала [[Ксенія Луцкіна]]. Таксама «Тэру інкогніту» адзначылі за найлепшы дызайн<ref name="к">{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Сэрца разрываецца, што не магу абняць сына»|спасылка=https://www.svaboda.org/a/31569569.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=19 лістапада 2021|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. У 2014 годзе адбыўся 10-ы конкурс «Тэлевяршыня». Да 1 сакавіка [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] прымала працы, якія выйшлі ў этэр цягам папярэднага году на мясцовых, сталічных і агульнакраёвых [[тэлеканал]]ах. У склад [[журы]] ўваходзілі вядомыя [[актор]]ы і [[журналіст]]ы, [[рэжысэр]]ы і [[сцэнарыст]]ы, якія абіралі па 3 фіналісты ў кожнай з 25 намінацыяў. Галоўную ўзнагароду ўручалі ў намінацыі «Тэлевізійны праект году». Мясцоваму тэлебачаньню прызначаліся ўзнагароды ў 4-х намінацыях. Яшчэ 11 намінацыяў былі асабістымі — найлепшы вядоўца паводле [[жанр]]у, [[прадусар]] і рэжысэр<ref>{{Артыкул|аўтар=Вікторыя Целяшук.|загаловак=Хто ўзыдзе на тэлевізійны алімп|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140221/1392931552-hto-uzydze-na-televiziyny-alimp|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=21 лютага 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/33-27643 33 (27643)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/21lut-2.indd_.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>. Новай намінацыяй стала «Найлепшая тэматычная праграма рэгіянальнага тэлебачаньня». Уручэньне ўзнагародаў, якое правялі 17 красавіка ў Палацы Рэспублікі, паказалі 19 красавіка на «АНТ»<ref name="й">{{Артыкул|аўтар=Вікторыя Целяшук.|загаловак=25 пікаў «Тэлевяршыні»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140411/1397248746-25-pikau-televyarshyni|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=|год=12 красавіка 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/68-27678 68 (27678)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/04/12kras-4.indd_.pdf 4]|issn=}}</ref>. На конкурс падалі 238 заявак, зь якіх адабралі 76<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вэртыкальны ўздым|спасылка=https://www.sb.by/articles/vertykalny-zdym-.html|выдавец=Газэта «Беларусь сёньня»|дата публікацыі=17 красавіка 2014|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Галоўную ўзнагароду падзялілі фінал «Міс Супранэшнл» на «АНТ» і «Сьпеўныя гарады» на «СТБ». Найлепшай публіцыстычнай праграмай прызналі гутарковую перадачу «Пазыцыя» на «АНТ», найлепшымі тэматычнымі — «Арсэнал» тэлекампаніі «ВаенТБ» [[Міністэрства абароны Беларусі]] і «Вяртаньне ў Хатынь» міжнароднай тэлерадыёкампаніі «Мір». Белтэлерадыёкампанія атрымала 3 статуэткі за найлепшую штотыднёвую інфармацыйна-аналітычную праграму ў выглядзе гутарковай перадачы «Форум», найлепшую штодзённую інфармацыйную перадачу «Панарама» і асьветніцкую — «Нацыянальная трылёгія», якую вёў [[Міхаіл Равуцкі]] (Агенцтва тэленавінаў). Сярод забаўляльных праграмаў перамагла «Акадэмія талентаў» на «АНТ», а сярод перадачаў для дзяцей і юнацтва — «Заўтра — гэта мы» Белтэлерадыёкампаніі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гран-пры конкурсу «Тэлевяршыня» падзялілі «АНТ» і «СТБ»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140418/1397802161-gran-pry-konkursu-televyarshynya-padzyalili-ont-i-stv|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=18 красавіка 2014|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Найлепшымі вядоўцамі 5 відаў перадачаў сталі: публіцыстычнай — [[Вадзім Гігін]] («Пазыцыя» на «АНТ»); штодзённай інфармацыйнай — Вікторыя Сянкевіч («Панарама» на «Беларусь 1»); тэматычнай — Кацярына Забенька («Цэнтральны рэгіён» на «АНТ»); інфармацыйна-аналітычнай — [[Яўген Горын]] («Тыдзень» на «СТБ»); забаўляльнай — [[Антон Мартыненка]] («На тым жа месцы ў той жа час» на «СТБ»). Найлепшым рэпартэрам назвалі [[Тэнгіз Думбадзэ|Тэнгіза Думбадзэ]] зь перадачы «Подых плянэты» на «АНТ»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Найлепшы вядучы — Вадзім Гігін, найлепшы рэпартэр — Тэнгіз Думбадзэ|спасылка=https://nashaniva.com/126953|выдавец=Газэта «Наша ніва»|дата публікацыі=18 красавіка 2014|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Адмысловыя ўзнагароды журы атрымалі: «АНТ» — за грамадзкую перадачу «У вас будзе дзіця», празь якую ў [[Сям'я|сем’і]] разьмеркавалі 45 выхаванцаў дзіцячых [[Прытулак|прытулкаў]]; Белтэлерадыёкампанія — за стварэньне спартовага тэлеканала «[[Беларусь 5]]»; [[Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Беларусі]] — за ўклад ў разьвіцьцё айчыннага тэлебачаньня. Найлепшай вядоўцай рэгінальнага тэлебачаньня стала Вераніка Тарасюк, якая вяла рубрыку «Ваколіца» для тэлерадыёкампаніі «[[Берасьце (ТРК)|Берасьце]]». Найлепшым праектам рэгіянальнага тэлебачаньня назвалі дакумэнтальны фільм «Верасень 1943-га. Недзіцячы дзёньнік» ад ТРК «Магілёў». Яго рэжысэр Андрэй Пачалаў перамог у намінацыі «Найлепшы рэжысэр». Таксама «ВаенТБ», якому спаўнялася 20 гадоў, атрымала 2-ю ўзнагароду за найлепшую сацыяльную рэкляму для заклічнай кампаніі ва [[Узброеныя сілы Беларусі|Ўзброеныя сілы Беларусі]]. Агулам «АНТ» займела 9 узнагародаў, Белтэлерадыёкампанія — 7, а «Сталічнае тэлебачаньне» — 5<ref name="е"/>. 6 сакавіка 2015 году арганізацыйны камітэт 11-га конкурсу «Тэлевяршыня» вырашыў уручыць адмысловую ўзнагароду за тэлепраект пра перамогу ў [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайне]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Заяўкі на XI Нацыянальны тэлевізійны конкурс «Тэлевяршыня» прымаюцца да 31 сакавіка|спасылка=https://blr.belta.by/culture/view/zajauki-na-xi-natsyjanalny-televizijny-konkurs-televjarshynja-prymajutstsa-da-31-sakavika-30806-2015|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=6 сакавіка 2015|копія=https://zviazda.by/be/news/20150308/1425815432-zayauki-na-xi-nacyyanalny-televiziyny-konkurs-televyarshynya-prymayucca-da|дата копіі=8 сакавіка 2015|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Каардынатарам узнагароджаньня стаў прадусарскі цэнтар Белтэлерадыёкампаніі ў асобе галоўнага прадусара [[Кірыл Казакоў|Кірыла Казакова]] і рэжысэркі Тацьцяны Шыршовай. Узнагароджаньне правялі ў менскім [[Палац спорту (Менск)|Палацы спорту]], дзе некалькі параў вядоўцаў прамаўлялі па-беларуску і па-расейску. 22 траўня ўзнагароджаньне паказалі на тэлеканале «Беларусь 1» і спадарожнікавым тэлеканале «[[Беларусь 24]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Ніна Мажэйка, тэлеканал «[[Беларусь 1]]»|загаловак=Белтэлерадыёкампанія рыхтуецца да «Тэлевяршыні»|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/kultura/belteleradiokompaniya_gotovitsya_k_televershine/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=20 траўня 2015|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Белтэлерадыёкампанія атрымала галоўную ўзнагароду за асьвятленьне [[Чэмпіянат сьвету па хакеі з шайбай 2014 году|першынства сьвету па хакеі 2014 году]], які праходзіў у Менску. Галоўную ўзнагароду ўручалі народны артыст [[Аляксандар Яфрэмаў]], які ўзначальваў журы, і 1-ы намесьнік старшыні Нацыянальнага алімпійскага камітэту Беларусі [[Максім Рыжанкоў]]. Найлепшай грамадзка-палітычнай праграмай прызналі гутарковую перадачу «Справа прынцыпу» на «АНТ», а тэматычнай — «Пра Беларусь з акцэнтам» на тэлеканале «Мір». Белтэлерадыёкампанія атрымала яшчэ 3 статуэткі: за найлепшую штотыднёвую інфармацыйна-аналітычную перадачу, якой абралі гутарковую перадачу «Галоўны этэр», за найлепшую штодзённую інфармацыйную перадачу — «Панарама», за найлепшую перадачу для дзяцей і юнацтва — «Дабраранак». ААТ «Менскія тэлевізійныя інфармацыйныя сеткі» (МТІС) ўзнагародзілі за забаўляльную перадачу «Плэй-оф шоў». Зьмітра Бачкова ўганаравалі ў якасьці найлепшага вядоўцу грамадзка-палітычнай перадачы «Форум» на «Беларусь 1», а [[Марына Грыцук|Марыну Грыцук]] — у якасьці найлепшай вядоўцы тэматычнай перадачы «Бацькоў у школу» на «АНТ». Паліну Шубу назвалі найлепшай вядоўцай штодзённай перадачы «Панарама» на «Беларусь 1», а [[Ігар Пазьняк|Ігара Пазьняка]] — найлепшым вядоўцам інфармацыйна-аналітычнай перадачы «Тыдзень» на «СТБ». Люцыя Лушчык і Андрэй Бонд сталі найлепшымі вядоўцамі забаўляльнай перадачы «Вечаровы Менск» на «АНТ». Найлепшай рэпартэркай назвалі Ганну Пыж зь перадачы «Контуры» на «АНТ». Найлепшым дакумэнтальным фільмам прызналі «Выпрабаваньне. Кроў [[вэрмахт]]а», які здымала «Ваен ТБ» для Белтэлерадыёкампаніі. Апэратарскую групу гэтага фільму таксама назвалі найлепшымі. Найлепшым сцэнарыстам стаў стваральнік праекту «Шай-бу» на «СТБ», а найлепшым рэжысэрам — Уладзімер Бокун, які стварыў праект «Спэцпасяленцы. Сялянская трагедыя». Найлепшым вядоўцам рэгіянальнага тэлебачаньня стаў [[Мікалай Пракаповіч]], які вёў перадачу «Край» для ТРК «Берасьце», а найлепшым праектам рэгіянальнага тэлебачаньня — «Ад сэрца да сэрца» вытворчасьці «[[Ліда|Лідзкага]] тэлерадыёаб’яднаньня» (Гарадзенская вобласьць). Найлепшай інфармацыйнай праграмай на рэгіянальным тэлебачаньні назвалі «Днямі» ад ТРК «Магілёў», а тэматычнай — «У горадзе Бабруйску» таксама ад ТРК «Магілёў». Міністар адукацыі Беларусі [[Міхаіл Жураўкоў]] уручыў адмысловыя ўзнагароды студэнтам [[Інстытут журналістыкі БДУ|Інстытуту журналістыкі БДУ]] і Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў за працу ў тэлежурналістыцы. Таксама адмысловую ўзнагароду атрымала «ВаенТБ» за «Хвіліну маўчаньня» на каналах Белтэлерадыёкампаніі, прысьвечаную 70-годзьдзю перамогі ў Нямецка-савецкай вайне<ref>{{Навіна|аўтар=[[БелТА]]|загаловак=Белтэлерадыёкампанія ўдастоена Гран-пры XI Нацыянальнага конкурсу «Тэлевяршыня» за асвятленьне чэмпіянату сьвету па хакеі ў Менску|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20150522/1432290610-belteleradyyokampaniya-udastoena-gran-pry-xi-nacyyanalnaga-konkursu|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=22 траўня 2015|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Найлепшай культурна-асьветніцкай праграмай прызналі цыкль [[Алег Лукашэвіч|Алега Лукашэвіча]] «Мастакі Парыскай школы. Ураджэнцы Беларусі», у прыватнасьці фільм «[[Хаім Суцін]]. Прага колеру»<ref>{{Артыкул|аўтар=Алена Драпко.|загаловак=Узяць вышыню|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20150523/1432330305-uzyac-vyshynyu|выданьне=Зьвязда|тып=|год=23 траўня 2015|нумар=[https://zviazda.by/be/number/96-27954 96 (27954)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2015/05/23may-3.indd_.pdf 3]|issn=}}</ref>. 20 траўня 2016 году 12-ю «Тэлевяршыню» ладзіла «Сталічнае тэлебачаньне». Пры гэтым, папярэдне на сайце «СТБ» аднавілі галасаваньне за найлепшага вядоўцу на «Прыз глядацкіх сымпатыяў», які ўручалі ў 2005—2010 гадох<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прыз глядацкіх сымпатый будзе ўручаны лепшаму вядучаму на конкурсе «Тэлевяршыня»|спасылка=https://blr.belta.by/society/view/pryz-gljadatskih-simpatyj-budze-uruchany-lepshamu-vjaduchamu-na-konkurse-televjarshynja-46975-2016/|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=16 траўня 2016|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Галасаваньне за 22-х прадстаўнікоў тэлеканалаў Беларусі доўжылася з 14 па 19 траўня. Па яго выніках найлепшым вядоўцам назвалі ляльку-мядзьведзяня Топу зь перадачы «[[Калыханка (тэлеперадача)|Калыханка]]» на тэлеканале «[[Беларусь 3]]». Гэтую ляльку, якую 25 гадоў агучваў актор [[Уладзімер Варанкоў]], выкарыстоўвалі звыш 30 гадоў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ляўры любімца гледачоў атрымала мядзьведзяня Топа з праграмы «Калыханка»|спасылка=https://blr.belta.by/society/view/laury-ljubimtsa-gledachou-atrymala-medzvedzjanja-topa-z-pragramy-kalyhanka-47116-2016/|выдавец=БелТА|дата публікацыі=19 траўня 2016|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Агулам на 13-ы конкурс «Тэлевяршыня» падалі 260 заявак у 25 намінацыях<ref>{{Навіна|аўтар=Ніна Мажэйка, тэлеканал «[[Беларусь 1]]»|загаловак=Нацыянальная прэмія «Тэлевяршыня» падводзіць вынікі году|спасылка=https://www.tvr.by/bel/news/obshchestvo/televershina/|выдавец=[[Белтэлерадыёкампанія]]|дата публікацыі=12 траўня 2017|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. 21 траўня ўзнагароджаньне ў Палацы Рэспублікі працягласьцю 1,5 гадзіны паказалі на «Сталічным тэлебачаньні». Урачыстасьць вялі Вікторыя Сянкевіч і Алег Ціткоў ад Белтэлерадыёкампаніі, Іван Падрэз і Марына Грыцук ад «АНТ», а таксама [[Ірына Ханунік-Рамбальская|Ірына Рамбальская]] і [[Антон Мартыненка]] ад «СТБ»<ref>{{Артыкул|аўтар=Алена Драпко.|загаловак=Хто вышэй|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20160519/1463673320-chyy-prafesiyanalizm-peramozha-na-televyarshyni-2016|выданьне=Зьвязда|тып=|год=20 траўня 2016|нумар=[https://zviazda.by/be/number/94-28204 94 (28204)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/20may-7.indd_.pdf 7]|issn=}}</ref>. Галоўную ўзнагароду прысудзілі за сэрыял «Беларусь XXI», які паказвалі ў нядзельных выпусках навінаў пра 21 год кіраваньня [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]]. Найлепшымі вядоўцамі інфармацыйна-аналітычнай перадачы «Галоўны этэр» сталі Зьміцер Бачкоў і Алена Насачова, грамадзка-палітычнай — Тэнгіз Думбадзэ, штодзённай інфармацыйнай — Алена Міхайлоўская, забаўляльнай — Іван Падрэз, а тэматычнай — Ірына Ханунік-Рамбальская<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сярод пераможцаў «Тэлевяршыні» Бачкоў, Думбадзэ і Ханунік-Рамбальская|спасылка=https://nashaniva.com/170545|выдавец=Газэта «Наша ніва»|дата публікацыі=20 траўня 2016|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод іншага, статуэткай адзначылі 4-сэрыйны дакумэнтальны фільм Ксеніі Луцкіной «Зямля страчаная. Зямля здабытая» да 30-годзьдзя [[Чарнобыльская катастрофа|Чарнобыльскай катастрофы]]<ref name="к"/>. 12 траўня 2017 году 13-ю «Тэлевяршыню» ў Палацы Рэспублікі паказала «АНТ». На конкурс падалі 286 заявак ад 101-го тэлевяшчальніка<ref>{{Артыкул|аўтар=Марына Весялуха.|загаловак=Жыцьцё дыктуе правілы|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20170511/1494520574-syonnya-stanuc-vyadomyya-peramozhcy-televyarshyni|выданьне=Зьвязда|тып=|год=12 траўня 2017|нумар=[https://zviazda.by/be/number/88-28452 88 (28452)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/12may-3.indd__0.pdf 3]|issn=}}</ref>. Галоўнай узнагародай уганаравалі [[мюзыкл]] «Купальская казка» на «АНТ». Найлепшай грамадзка-палітычнай перадачай назвалі «Аб палітыцы», якую вялі Вольга Макей і Лаўроў на «Беларусь 1», а найлепшым вядоўцам адпаведнай перадачы стаў Ягор Хрусталёў, які вёў «Што адбываецца» на «СТБ». Найлепшай тэматычнай перадачай стаў «Мой бізнэс» на «АНТ», а найлепшай вядоўцай адпаведнай перадачы — Сьвятлана Панкратава, якая вяла «Навіны надвор’я» для Белтэлерадыёкампаніі. Пераможцам сярод штотыднёвых інфармацыйна-аналітычных перадачаў сталі «Контуры» на «АНТ», а найлепшым вядоўцам адпаведнай перадачы — [[Сяргей Гусачэнка]] з «Галоўнага этэру» на «Беларусь 1». Найлепшым дакумэнтальным фільмам стаў «Чарнобыль. 30 гадоў праз» на «АНТ», найлепшым рэпартэрам — [[Ігар Тур]] з «Контураў» на «АНТ», а найлепшай вядоўцай штодзённай інфармацыйнай перадачы — [[Юлія Пярцова]] з «Навінаў» на «Беларусь 1». Найлепшымі вядоўцамі забаўляльнай перадачы назвалі Антона Мартыненку і Аляксандра Каштанава, якія вялі перадачу «Раніца. Студыя добрага настрою» на «СТБ». Найлепшай штодзённай інфармацыйнай перадачай назвалі «Нашыя навіны» на «АНТ», а найлепшай перадачай для дзяцей і юнацтва — навуковы паказ прафэсара «Акрывачкіна» Белтэлерадыёкампаніі. Сярод культурна-асьветніцкіх перадачаў перамаглі «Такія дзіўныя» прадстаўніцтва тэлеканала «Мір» у Беларусі. Пераможцам сярод сацыяльнай рэклямы сталі «Мы — адзіныя» вытворчасьці «ВаенТБ», а сярод забаўляльных перадачаў — «Дзьве зоркі» на «СТБ». Найлепшай тэлепрадусарскай групай назвалі 6 прадстаўнікоў Белтэлерадыёкампаніі, якія адказвалі за «Панараму пад адкрытым небам»: [[Іван Эйсмант|Івана Эйсманта]] і Сяргея Гусачэнку, Вікторыю Сянкевіч і Зьмітра Бачкова, Юлію Пярцову і [[Юры Пракопаў|Юрыя Пракопава]]. Ільля Баранаў стаў найлепшым рэжысэрам за канцэрт для пасланьнікаў 5-га [[Усебеларускі народны сход|Ўсебеларускага народнага сходу]]. Найлепшай вядоўцай рэгіянальнага тэлебачаньня назвалі Натальлю Пунько, якая вяла перадачу «Закон і права» на [[Салігорск]]ім тэлеканале. Найлепшымі праектамі рэгіянальнага тэлебачаньня прызналі тэлемаратон «Сагрэем дзіцячыя сэрцы» ад ТРК «Магілёў» і «Падарожжа бязь межаў» ад Лідзкага тэлебачаньня. Найлепшай інфармацыйнай праграмай рэгіянальнага тэлебачаньня сталі «Навіны на 4» ад ТРК «Горадня», а тэматычнай — «Гісторыі рамонту» ад ТРК «Берасьце». За найлепшы тэлевізійны дызайн адзначылі праект Белтэлерадыёкампаніі «Гумар на вайне, або Сьмех скрозь сьлёзы», які стварыў Віталь Савенка. Найлепшым апэратарам стаў Дзяніс Сакалоўскі ў перадачы «Эфэкт Калабанава» Белтэлерадыёкампаніі, а найлепшай сцэнарысткай — [[Ганна Эйсмант]] за праект «Якаў Шапіра. Адзін за ўсіх» для [[БТРК]]. Адмысловую ўзнагароду атрымалі: праект «Мой Багдановіч» тэлеканала «Беларусь 3» — за папулярызацыю беларускай мовы і літаратуры, дацэнтка факультэту экранных мастацтваў [[БДАМ]] Галіна Злабенка — за падрыхтоўку кваліфікаваных кадраў для айчыннага тэлебачаньня, перадача «Талент краіны» на «АНТ» — за раскрыцьцё творчых магчымасьцяў дзяцей, перадача «Добрыя навіны» ад «МТІС» — за жыцьцесьцьвярджальную падачу зьвестак пра сталіцу<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Найлепшыя тэлевядучыя краіны — Хрусталёў і дачка Радзькова|спасылка=https://nashaniva.com/190584|выдавец=Газэта «Наша ніва»|дата публікацыі=12 траўня 2017|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. 27 красавіка 2022 году [[Міністэрства інфармацыі Беларусі]] ўхваліла Пастанову № 10, якой ухваліла Інструкцыю аб парадку правядзеньня Нацыянальнага тэлевізійнага конкурсу «Тэлевяршыня». Паводле Пастановы, конкурс мелі праводзіць прынамсі аднойчы на 2 гады. Адпаведна на конкурс маглі прымаць тэлеперадачы, якія выйшлі ў этэр цягам 2-х папярэдніх гадоў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Як будзе праходзіць «Тэлевяршыня»|спасылка=https://blr.belta.by/culture/view/jak-budze-prahodzits-televjarshynja-paradak-pravjadzennja-konkursu-abnouleny-114859-2022/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=14 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. 6 траўня 2022 году Міністэрства інфармацыі абвясьціла аб правядзеньні 14-га конкурсу «Тэлевяршыня» пасьля 5-гадовага перапынку. Да 17 траўня прымалі тэлеперадачы Беларусі 2020—2021 гадоў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мінінфарм абвяшчае старт прыёму заявак на нацыянальны конкурс «Тэлевяршыня»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20220506/1651855452-mininfarm-abvyashchae-start-pryyomu-zayavak-na-nacyyanalny-konkurs|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=14 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод 224-х заявак у 22-х намінацыях 107 было ад мясцовых тэлевытворцаў. 27 траўня ўзнагароджаньне правялі ў сталічнай клюбнай арэне «Фэлкан» па [[Праспэкт Пераможцаў (Менск)|праспэкце Пераможцаў]], д. 20. 28 траўня ўрачыстасьць паказаў тэлеканал «[[Беларусь 1]]»<ref name="м">{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Беларусь 1» пакажа ўрачыстую цырымонію прэміі «Тэлевяршыня»|спасылка=https://blr.belta.by/society/view/belarus-1-pakazha-urachystuju-tsyrymoniju-premii-televjarshynja-115540-2022/|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=27 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Сярод новых намінацыяў былі «Аўтарскі [[блог]]», «Праграма-[[інтэрвію]]» і «Адзіным фронтам»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сёньня ўвечары ў Менску аб’явяць вынікі і пераможцаў XIV Нацыянальнага тэлевізійнага конкурсу «Тэлевяршыня-2022»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20220527/1653661313-syonnya-uvechary-u-minsku-abyavyac-vyniki-i-peramozhcau-xiv-nacyyanalnaga|выдавец=Газэта «Зьвязда»|дата публікацыі=27 траўня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}}</ref>. Найлепшым рэгіянальным тэлепраектам абралі 4-сэрыйны дакумэнтальны фільм «Берасьцейская крэпасьць» вытворчасьці ТРК «Берасьце», які стварылі на замову тэлеканала «Беларусь 3». Найлепшай вядоўцай рэгіянальнага тэлебачаньня назвалі Капіталіну Зінкевіч, а найлепшым журналістам рэгіянальнага тэлебачаньня — Сяргея Пекліна. Найлепшай ранішняй інфармацыйна-забаўляльнай перадачай стала «Нашая раніца», а культурна-асьветніцкай — «Жывая спадчыны». У намінацыі «Музычны забаўляльны праект» перамаглі Вечары з сымфанічным [[Аркестар|аркестрам]] «Рэха вайны» на тэлеканале «[[Беларусь 3]]». У намінацыі «Спартовы праект» адзначылі перадачу «Алімпійская раніца» на «[[Беларусь 5]]». Перадача «Я ведаю» перамагла ў намінацыі «Дзіцячая, юнацкая праграма», а сэрыя [[Расьсьледаваньне|расьсьледаваньняў]] на «[[АНТ]]» — у намінацыі «Расьсьледавальніцкая журналістыка». Статуэткай у намінацыі «Ток-шоў» адзначылі перадачу «Клюб рэдактараў» на «Беларусь 1». Найлепшай грамадзка-палітычнай перадачай назвалі «Пастскрыптум». У намінацыі «Выніковая тэлепраграма» перамог «Галоўны этэр», а ў намінацыі «Праграма-інтэрв’ю» адзначылі «Скажынемаўчы» на «Беларусь 1». Найлепшым дакумэнтальна-тэлевізійным праектам абвясьцілі «ЧАЭС 35. Горыч палыну». Сярод інфармацыйных перадачаў перамаглі «Нашыя навіны». За рэжысуру ўзнагародзілі каманду 12-га Нацыянальнага конкурсу прыгажосьці «[[Міс Беларусь]]» за паказ на «АНТ». У намінацыі «Вядучы інфармацыйнай праграмы» перамагла Паліна Шуба зь перадачы «Панарама». Найлепшай рэпартэркай назвалі [[Ксенія Лебедзева|Ксенію Лебедзеву]] з Агенцтва тэленавінаў БТРК, а найлепшым вядоўцам грамадзка-палітычнай перадачы — [[Рыгор Азаронак|Рыгора Азаронка]]. Ігара Тура ўзнагародзілі за найлепшую аўтарскую тэлепраграму «Прапаганда» на «АНТ», а ў намінацыі «Аўтарскі блог на тэлебачаньні» перамагла [[Марыя Пятрашка]]. Галоўную ўзнагароду за «Праект году» атрымаў супэрфінал перадачы «[[Х-фактар]]» у наўпроставым этэры<ref>{{Артыкул|аўтар=Арына Карповіч.|загаловак=«Тэлевяршыня» зноў уручае ўзнагароды|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20220530/1653925390-televyarshynya-znou-uruchae-uznagarody|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=31 траўня 2022|нумар=[https://zviazda.by/be/number/104-29726 104 (29726)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/31may-5_optim_2.pdf 5]|issn=}}</ref>. У новай намінацыі «Адзіны фронт» адзначылі рэпартэра [[Андрэй Аляксандраў|Андрэя Аляксандрава]] і апэратара [[Іван Баравы|Івана Баравога]] ад «АНТ», якія працавалі ў лягеры перасяленцаў на [[Беларуска-польская мяжа|беларуска-польскай мяжы]] падчас [[Міграцыйны крызіс на граніцы паміж Беларусьсю і Эўразьвязам (2021)|міграцыйнага крызісу на мяжы з Эўразьвязам]]<ref>{{Артыкул|аўтар=Алена Драпко.|загаловак=Нагода сьвяткаваць разам|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20220623/1655986669-ant-20-gadou-yaikimi-syurpryzami-kanal-budze-radavac-svayu-audytoryyu|выданьне=Зьвязда|тып=|год=24 чэрвеня 2022|нумар=[https://zviazda.by/be/number/122-29744 122 (29744)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/24cher-5_optim_1.pdf 5]|issn=}}</ref>. === Праект году === {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#6699CC" | '''<span style="color:White;">Год</span>''' || '''<span style="color:White;">Пераможца</span>''' || '''<span style="color:White;">Тэлекампанія</span>''' || '''<span style="color:White;">Аўтар</span>''' |- | bgcolor="#eeeeee"| 2022 || Супэрфінал перадачы «[[Х-фактар]]» || [[Белтэлерадыёкампанія]] || [[Вольга Шлягер]] |- | bgcolor="#eeeeee"| 2017 || Мюзыкл «Купальская казка» || «[[Агульнанацыянальнае тэлебачаньне]]» || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2016 || Сэрыял «Беларусь XXI» || Тэлеканал «[[Беларусь 1]]» || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2015 || Асьвятленьне [[Чэмпіянат сьвету па хакеі з шайбай 2014 году|першынства сьвету па хакеі ў Менску]] || [[Белтэлерадыёкампанія]] || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2014 || «Міс Супранэшнл»,<br />«Сьпеўныя гарады» || «Агульнанацыянальнае тэлебачаньне»,<br />«[[Сталічнае тэлебачаньне]]» || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2013 || Сэрыял «Лёс гігантаў» || Тэлеканал «Беларусь 1» || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2012 || «[[Дзіцячы конкурс песьні Эўрабачаньне-2011|Дзіцячае Эўрабачаньне — 2011]]»,<br />грамадзка-культурніцкая акцыя «Беларусь — гэта мы» || || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2011 || || || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2010 || || || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2009 || Дакумэнтальны цыкль «[[Зямля беларуская]]» || [[Белтэлерадыёкампанія]] ([[Агенцтва тэленавінаў]]) || [[Аляксандар Мартыненка]], Яўген Пуставы, Юлія Ганчар |- | bgcolor="#eeeeee"| 2008 || Тэле[[мюзыкл]] «Паўлінка-Ню» || «Агульнанацыянальнае тэлебачаньне» || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2007 || || || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2006 || || || |- | bgcolor="#eeeeee"| 2005 || Сэрыял «Найноўшая гісторыя» || «Агульнанацыянальнае тэлебачаньне» || [[Рыгор Кісель]], [[Юры Казіятка]] |} == Крытыка == 31 сакавіка 2009 году журналістка газэты «[[Зьвязда]]» Вікторыя Цельшук адзначыла наконт 5-га конкурсу «Тэлевяршыня»: "у нацыянальнай тэлевiзiйнай прэмii iстотна не хапала цi не галоўнай нацыянальнай часткi — мовы. Зь ляўрэатаў па‑беларуску сваю падзяку ня вымавiў нiводны. З тых, хто абвяшчаў пераможцаў, вызначылiся толькi пiсьменьнiк [[Уладзімер Ліпскі]] i рэжысэр [[Рэспубліканскі тэатар беларускай драматургіі|тэатру беларускай драматургii]] [[Валер Анісенка]]. Што да самiх пераможцаў — толькi адзiн беларускамоўны праект у вынiку ўзяў «Тэлевяршыню». Затое галоўную — Гран‑пры. «Лепшым тэлевiзiйным праектам году» журы назвала праект «[[Зямля беларуская]]»<ref name="б"/>. 17 траўня 2011 году журналіст газэты «[[Наша ніва]]» Алесь Сабаленка заўважыў пра 7-ю «Тэлевяршыню»: «беларускасьці фіналістам бракуе крытычна: толькі спартовы камэнтатар [[Павал Баранаў]], які атрымаў прэмію за камэнтаваньне [[Ліга Эўропы УЭФА|Кубку УЭФА]], зьвяртаўся да гледачоў па-беларуску»<ref name="д"/>. 19 красавіка 2014 году журналістка «Зьвязды» Вікторыя Целяшук паўторна падкрэсьліла наконт 10-й «Тэлевяршыні»: «расчараваньнем у цырымоніі стала тое, што ніводзін зь вядучых і сябраў журы ня выступіў па-беларуску. Нават зь ляўрэатаў адзначыліся ў гэтым пляне толькі 2 чалавекі — вядучы [[АТН]] [[Міхаіл Равуцкі|Міхась Равуцкі]], які атрымаў прыз за найлепшую асьветніцкую праграму („Нацыянальная трылёгія“, [[Белтэлерадыёкампанія]]), і найлепшая вядучая рэгіянальнага тэлебачаньня Вераніка Тарасюк (рубрыка „Ваколіца“, ТРК „[[Берасьце (ТРК)|Берасьце]]“)»<ref name="е"/>. 15 траўня 2014 году беларускамоўная тэлевядоўца Вераніка Тарасюк, якую ўганаравалі статуэткай «Тэлевяршыні», згадала: «У пляне [[эмоцыя]]ў мне прыемна. А зь іншага боку, [[тэлебачаньне]] ня можа даваць узнагароду пэрсанальна, хоць намінальна менавіта так адбываецца. Рэальна ацэньваючы сытуацыю, мы разумеем: узнагарода агульная, бо прадукт робіцца цэлай камандай, а не адным чалавекам. Ніхто ня ўбачыць тое, што табе хочацца расказаць, калі ня будзе, напрыклад, апэратара, які здымае, [[рэжысэр]]а, які мантуе, і многіх іншых людзей, якіх гледачы ня бачаць у кадры»<ref>{{Артыкул|аўтар=Алена Драпко.|загаловак=«Хачу кар'еру жонкі і маці»|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140516/1400187704-lepshaya-vyaduchaya-regiyanalnaga-telebachannya-veranika-tarasyuk-hachu|выданьне=Зьвязда|тып=|год=16 траўня 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/89-27699 89 (27699)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/05/ZV_20140516_3.pdf 3]|issn=}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=«Тэлевяршыня»|спасылка=https://zviazda.by/be/tags/televyarshynya-0|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=13 кастрычніка 2017|копія=https://zviazda.by/be/tags/televyarshynya-1|дата копіі=25 чэрвеня 2022|дата доступу=7 жніўня 2022}} {{Накід:Беларусь}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Прэміі Беларусі]] [[Катэгорыя:Беларускае тэлебачаньне]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2005 годзе]] 7koxdow3huzn97okj6lq3lszl7c1poh 0 258592 2622913 2599852 2025-07-01T18:53:33Z Prasalovich 2394 /* Гісторыя */ 2622913 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Чырвоны Араты |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Чырвонага Аратага |Трансьлітараваная назва = Čyrvony Araty |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = Барацічы |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]] |Сельсавет = [[Капланецкі сельсавет|Капланецкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 4 |Год падліку колькасьці = 2019 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 38 |Шырата сэкундаў = 36 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 57 |Даўгата сэкундаў = 27 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Чырво́ны Ара́ты'''<ref name="daviednik">{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> (таксама ''Бяра́цічы (мн.), Біра́цічы (мн.)''<ref name="daviednik" />) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капланецкі сельсавет|Капланецкага сельсавету]]. Знаходзіцца за 33 км на поўдзень ад гораду [[Беразіно]], за 140 км ад [[Менск]]у, каля ракі [[Бярэзіна]] (прыток [[Дняпро|Дняпра]]). == Гісторыя == Згадваецца ў 1560 годзе як вёска ў [[Сьвіслацкае княства|Сьвіслацкай воласьці]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref>. У 1670 годзе згадваецца як фальварак Баратычы ў [[Аршанскі павет|Аршанскім павеце]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>LVIA, f. 11, ap. 1, b. 747</ref>. Паводле перапісу 1897 году маёнтак меў 2 двары, 26 жыхароў, піцейную ўстанову. Да 1920-х гадоў — маёнтак Барацічы<ref>Сустракаюцца таксама варыянты '''Бяра́цічы''' (мн.), '''Біра́цічы''' (мн.)</ref>, уласнасьць памешчыка [[Шэметаў (род)|М. Шэмета]]. У 1931 годзе арганізаваны калгас «Уперад». На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] загінуў 1 вясковец. У 1980 годзе ў складзе калгаса «Беразіно» (цэнтар — в. [[Брадзец]]). Да 21 сьнежня 2007 году вёска ўваходзіла ў склад [[Брадзецкі сельсавет|Брадзецкага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf «Об упразднении Бродецкого, Высокогорского, Каменноборского, Ляжинского, Якшицкого сельсоветов и изменении границ Богушевичского, Капланецкого, Погостского, Поплавского, Селибского, Ушанского сельсоветов Березинского района». Решение Минского областного Совета депутатов от 21 декабря 2007 г. № 81]{{Ref-ru}}</ref>. З 2007 па 2013 год у складзе [[Сялібскі сельсавет|Сялібскага сельсавету]]<ref>[http://pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 |date=31 сакавіка 2016 }}{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1897 год — 2 двары, 26 жыхароў * 1917 год — 6 гаспадарак, 35 жыхароў * 1926 год — 2 двары, 5 жыхароў * 1960 год — 91 жыхар * 2003 год — 17 гаспадарак, 22 жыхары * 2009 год — 12 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> * 2019 год — 4 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Капланецкі сельсавет}} {{Бярэзінскі раён}} [[Катэгорыя:Капланецкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]] 4nhgfhw5f9qxhlaa9nixg4k8p1c1u4f 0 258594 2622907 2599491 2025-07-01T18:38:44Z Prasalovich 2394 /* Гісторыя */ 2622907 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Міраслаўка |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Міраслаўкі |Трансьлітараваная назва = Miraslaŭka |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]] |Сельсавет = [[Капланецкі сельсавет|Капланецкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 33 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 38 |Шырата сэкундаў = 59 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 57 |Даўгата сэкундаў = 15 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Мірасла́ўка'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Капланецкі сельсавет|Капланецкага сельсавету]]. Знаходзіцца за 32 км на поўдзень ад горада Беразіно, за 140 км ад Менску. На западзе мяжуе з лесам, цяче рака [[Бярэзіна]] (прыток Дняпра). == Гісторыя == Згадваецца ў 1704 годзе як вёска ў складзе маёнтку [[Якшыцы]] ў [[Менскае ваяводзтва|Менскім ваяводзтве]] [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]<ref>НГАБ у Менску, ф. 1727, воп. 1, спр. 4, с. 409</ref>. Але на паўднёвай ускраіне, на пясчанай пойме высокага левага берагу Бярэзіны разьмешчаны курганны могільнік, за 1,5 км на поўнач ад вёскі — другі могільнік, за 1 км на паўночны захад ад вёскі — паселішча, дзе знойдзены крамянёвыя прылады працы эпохі мэзаліту, нэаліту і бронзавага веку. Гэта сьведчыць аб засяленьні тутэйшых мясьцін у глыбокай старажытнасьці. У 1800 годзе ўласнасьць памешчыка М. Шэмета, у [[Ігуменскі павет|Ігуменскім павеце]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. На 1890 год уласнасьць памешчыка Лукашевіча. У гэты ж год адкрыта школа граматы, у якой у першы год навучалася 11 хлопчыкаў. У 1912 годзе школа пераўтвараецца ў аднаклясную народную вучэльню. Паводле перапісу 1897 году ў вёсцы зарэгістраваны вятрак з млынам, [[хлебазапасны магазын]]. У 1921 годзе арганізаваны гурток па ліквідацыі непісьменнасьці, у 1928 годзе — сельскагаспадарчая камуна «Уперад», у 1931 годзе — калгас «Запаветы Леніна». На франтах [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчынай вайны]] загінулі 50 вяскоўцаў. У баях каля вёскі ў 1941 годзе загінулі 9 савецкіх воінаў, якія пахаваны ў брацкай магіле за 0,5 км на захад ад вёскі. Да 21 сьнежня 2007 году вёска ўваходзіла ў склад [[Брадзецкі сельсавет|Брадзецкага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf «Об упразднении Бродецкого, Высокогорского, Каменноборского, Ляжинского, Якшицкого сельсоветов и изменении границ Богушевичского, Капланецкого, Погостского, Поплавского, Селибского, Ушанского сельсоветов Березинского района». Решение Минского областного Совета депутатов от 21 декабря 2007 г. № 81]{{Ref-ru}}</ref>. З 2007 па 2013 год у складзе [[Сялібскі сельсавет|Сялібскага сельсавету]]<ref>[http://pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 |date=31 сакавіка 2016 }}{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1800 год — 11 двароў, 126 жыхароў * 1858 год — 145 жыхароў * 1897 год — 61 двор, 377 жыхароў * 1917 год — 89 гаспадарак, 527 жыхароў * 1960 год — 383 жыхары * 2003 год — 17 гаспадарак, 22 жыхары * 2009 год — 33 чалавекі<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> == Асобы == * [[Мікалай Запрудскі]] (нар. 1948) — беларускі пэдагог, галоўны рэдактар навукова-мэтадычнага часопісу «Фізыка: праблемы выкладаньня». * [[Аляксей Каўко]] (1922—2012) — беларускі пісьменьнік. * [[МікалайКаўко]] (нар. 1933) — беларускі партыйны і дзяржаўны дзеяч. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Капланецкі сельсавет}} {{Бярэзінскі раён}} [[Катэгорыя:Капланецкі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]] 8kgt6us5uvcmxb95c00n5bw0ljg6qe4 0 259519 2622814 2381247 2025-07-01T14:50:34Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622814 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прамень |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Праменю |Трансьлітараваная назва = Pramień |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Ігуменскі раён|Ігуменскі]] |Сельсавет = [[Лядзкі сельсавет (Ігуменскі раён)|Лядзкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 145 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 37 |Шырата сэкундаў = 2 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 45 |Даўгата сэкундаў = 37 |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Праме́нь'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> — вёска ў [[Ігуменскі раён|Ігуменскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Лядзкі сельсавет (Ігуменскі раён)|Лядзкага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 2009 год — 145 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Лядзкі сельсавет (Ігуменскі раён)}} {{Ігуменскі раён}} [[Катэгорыя:Лядзкі сельсавет (Ігуменскі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Ігуменскага раёну]] 6fbdny6x8nvusfqie5b7s68dsb4ij4a 0 259521 2622813 2340252 2025-07-01T14:49:14Z Ясамойла 35429 пачатак 2622813 wikitext text/x-wiki '''Прамень''' мае наступныя значэньні: * [[Сьветлавы прамень|Прамень]] — [[лінія]], уздоўж якой пераносіцца сьветлавая энэргія * [[Прамень (геамэтрыя)|Прамень]] — адзін з тэрмінаў [[плянімэтрыя|плянімэтрыі]]. * [[Прамень (хвалі)|Прамень]] — адзін з тэрмінаў тэорыі мэханічных хваляў. == Месты і вёскі == [[Прамень (вёска)]] — вёска, якая знаходзіцца [[Ігуменскі раён]], [[Менская вобласьць]] == Культура == * [[Прамень (газэта)|«Прамень»]] — раённая [[газэта]] [[Стаўпецкі раён|Стаўпецага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] * [[Прамень (газэта, Латвія)|«Прамень»]] — культурна-асьветніцкая газэта беларусаў Латвіі. * [[Прамень (таварыства)|«Прамень»]] — грамадзка-культурная таварыства беларусаў Латвіі. * [[Прамень (часопіс)|«Прамень»]] — часопіс, орган Саюза студэнтаў — грамадзян БССР у Чэхаславачыне. * [[Прамень (сайт)|«Прамень»]] — беларускі інфармацыйны рэсурс сацыял-рэвалюцыйнага [[Анархізм|анархісцкага]] кірунку. == Спорт == * [[ФК Прамень (1987)|«Прамень»]] — былы [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Менск]], які існаваў у 1983—1992 гадах. * [[ФК Прамень (2012)|«Прамень»]] — былы [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Менск]], які існаваў у 2012—2019 гадах. {{неадназначнасьць}} hlieurazq637w8c4hnbn75r4db5lf74 2622862 2622813 2025-07-01T16:21:04Z Ясамойла 35429 /* Культура */ дапаўненьне 2622862 wikitext text/x-wiki '''Прамень''' мае наступныя значэньні: * [[Сьветлавы прамень|Прамень]] — [[лінія]], уздоўж якой пераносіцца сьветлавая энэргія * [[Прамень (геамэтрыя)|Прамень]] — адзін з тэрмінаў [[плянімэтрыя|плянімэтрыі]]. * [[Прамень (хвалі)|Прамень]] — адзін з тэрмінаў тэорыі мэханічных хваляў. == Месты і вёскі == [[Прамень (вёска)]] — вёска, якая знаходзіцца [[Ігуменскі раён]], [[Менская вобласьць]] == Культура == * [[Прамень (газэта)|«Прамень»]] — раённая [[газэта]] [[Стаўпецкі раён|Стаўпецага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] * [[Прамень (газэта, Латвія)|«Прамень»]] — культурна-асьветніцкая газэта беларусаў Латвіі. * [[Прамень (таварыства)|«Прамень»]] — грамадзка-культурная таварыства беларусаў Латвіі. * [[Прамень (часопіс)|«Прамень»]] — часопіс, орган Саюза студэнтаў — грамадзян БССР у Чэхаславачыне. * [[Прамень (сайт)|«Прамень»]] — беларускі інфармацыйны рэсурс сацыял-рэвалюцыйнага [[Анархізм|анархісцкага]] кірунку. * [[Прамень (радыё)|Прамень]] — радыё на Ўкраіне == Спорт == * [[ФК Прамень (1987)|«Прамень»]] — былы [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Менск]], які існаваў у 1983—1992 гадах. * [[ФК Прамень (2012)|«Прамень»]] — былы [[Беларусь|беларускі]] футбольны клуб з горада [[Менск]], які існаваў у 2012—2019 гадах. {{неадназначнасьць}} 1cswcp6e3761topm3gihyaepk6n6tpy 0 260324 2622719 2584930 2025-07-01T12:22:30Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622719 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Я́куб Кі́вёр''' ({{мова-pl|Jakub Kiwior}}; {{Н}} 15 лютага 2000 году) — польскі футбаліст, абаронца ангельскага клюбу «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Займацца футболам гулец пачаў у родных [[Тыхы|Тыхах]], але ў хуткім часам далучыўся да акадэміі бэльгійскага «[[Андэрлехт Брусэль|Андэрлехту]]». Скончыўшы акадэмію паляк не далучыўся да асноўнай дружыны клюбу, а перайшоў у славацкі «[[Жэлезярнэ Подбрэзава|Жэлезярнэ]]», дэбютаваўшы 16 лютага 2019 году ў матчы чэмпіянату Славаччыны супраць «[[Нітра (футбольны клюб)|Нітры]]». У жніўні 2019 году было абвешчана аб далучэньні абаронцы да славацкай «[[Жыліна (футбольны клюб)|Жыліны]]»<ref>[http://www.zpfutbal.sk/jakub-piotr-kiwior-prestupuje-do-msk-zilina/ «Jakub Piotr Kiwior prestupuje do MŠK Žilina»]. FK Železiarne Podbrezová.</ref>. Дэбют за жылінцаў прыпаў на 10 жніўня 2019 году ў гасьцявым матчы супраць «[[Ружамбэрак (футбольны клюб)|Ружамбэрака]]». Ківёр выйшаў на зьмену [[Лукаш Янашык|Лукашу Янашыку]]. Празь месяц паляк зьявіўся ўжо ў пачатковым складзе ў матчы супраць «[[ВіОн Златэ Мораўцэ|ВіОну]]». У тым ліку дзякуючы дзеяньням гульца жылінцы захавалі браму ад голу, але і не адзначыліся самі. Цягам [[Чэмпіянат Славаччыны па футболе 2019—2020 гадоў|сэзону 2019—2020 гадоў]] футбаліт прыцягваўся і да матчаў рэзэрвовай каманды. З [[Пандэмія каранавіруснай інфэкцыі (2019)|пандэміяй каранавірусу]] клюб быў вымушаны пазбаваіцца шэрагу гульцоў, каб фінансава не зашкодзіць сабе. Ківёр быў захаваны ў шэрагах<ref>[https://sport.aktuality.sk/c/442052/fortuna-liga-zo-dna-na-den-sa-mu-rozpadol-kader-na-likvidaciu-msk-zilina-reaguje-aj-trener-pavol-stano/ «Zo dňa na deň sa mu rozpadol káder. Na likvidáciu MŠK Žilina reaguje aj tréner Pavol Staňo»]. Šport.</ref>, а з [[Чэмпіянат Славаччыны па футболе 2020—2021 гадоў|сэзону 2020—2021 гадоў]] стаў гульцом асноўнага складу клюбу. 31 жніўня 2021 году за паўмільёна эўра далучыўся да складу італьянскага клюбу [[Сэрыя A|Сэрыі А]] «[[Спэцыя (футбольны клюб)|Спэцыі]]». Паляк склаў асабістую дамову тэрмінам на чатыры гады<ref>[http://www.90minut.pl/news/314/news3144277-Jakub-Kiwior-w-Spezii.html «Jakub Kiwior w Spezii»]. 90 Minut</ref>. === Міжнародная === Ківёр дэбютаваў за нацыянальную [[зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]] ў матчы супраць [[зборная Нідэрляндаў па футболе|зборнай Нідэрляндаў]] у розыгрышы [[Ліга нацыяў УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі нацыяў 2022—2023 гадоў]] 11 чэрвеня 2022 году. == Дасягненьні == '''«Арсэнал»''': * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Арсэнал}} {{Навігацыйная група |назоў = Ківёр у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ківёр, Якуб}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] iw3hkh64gboom4qh1eb3cnsow5s7vbz 0 260929 2622908 2613684 2025-07-01T18:39:51Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622908 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Арка́дыюш Мі́лік''' ({{мова-pl|Arkadiusz Milik}}; {{Н}} 28 лютага 1994 году) — польскі футбаліст, нападнік італьянскага клюбу «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. Гулец здольны згуляць як чыстага форварда, гэтак і ўінгера. Вылучаецца хуткасьцю і добрай гульнёй зь мячом. == Кар’ера == Мілік пачаў сваю кар’еру ў моладзевай дружыне катавіцкага «[[Розвуй Катавіцы|Розвую]]». У 2011 годзе гулец склаў гадавы кантракт з забжаўскім «[[Гурнік Забжэ|Гурнікам]]», а ўжо ў 2012 годзе перайшоў у нямецкі «[[Баер Левэркузэн|Баер]]», за час выступаў у якім гуляў у арэндзе ў «[[Аўгсбург (футбольны клюб)|Аўгсбургу]]» і «[[Аякс Амстэрдам|Аяксе]]». У 2015—2016 гадах «Аякс» падпісаў чатырохгадовы кантракт, стаўшы паўнацэнным гульцом амстэрдамцаў. Нідэрляндцы выдаткавалі на набыцьцё нападніка 2,8 мільёна эўра. Гуляючы за «Аякс», Мілік стаў адным з галоўных бамбардзірам [[Эрэдывізія|Эрэдывізіі]]. 1 жніўня 2016 году паляк далучыўся да італьянскага клюбу «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]» за 35 мільёнаў эўра, удала замяніўшы [[Гансалё Ігуаін]]а. 21 студзеня 2021 году далучыўся да францускага клюбу «[[Алімпік Марсэль|Алімпік]]» ў арэнду, які пазьней выкупіў гульца. У [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]] Мілік на правах арэнды перайшоў да табару італьянскага «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтуса]]». == Дасягненьні == '''«Напалі»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2020 '''«Ювэнтус»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Ювэнтус}} {{Навігацыйная група |назоў = Мілік у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2016 |Польшча на ЧС-2018 |Польшча на ЧС-2022 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мілік, Аркадыюш}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 5ujr7qhdmgnwsk2zkov9pzzqgabh44z 0 262848 2622895 2589836 2025-07-01T18:02:26Z Prasalovich 2394 /* Вялікае Княства Літоўскае */ 2622895 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Арэшкавічы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Арэшкавіч |Трансьлітараваная назва = Areškavičy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1560 |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкі]] |Сельсавет = [[Блускі сельсавет|Блускі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 184 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 22 |Шырата сэкундаў = 3 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 19 |Даўгата сэкундаў = 15 |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Арэ́шкавічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> — вёска ў [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Блускі сельсавет|Блускага сельсавету]]. Знаходзіцца за 26 км на паўднёвы ўсход ад [[Мар’іна Горка|раённага цэнтру]], 3 км ад [[Чыгуначная станцыя|чыгуначнай]] [[Талька (станцыя)|станцыі Талька]] на лініі [[Менск]]-[[Асіповічы]] на [[Сьвіслач (басэйн Дняпра)|р. Сьвіслач]]. == Гісторыя == === Селішчы === '''Селішча-1''' Селішча-1 у вёсцы насупраць былой школы, на 1-й надпоймавай тэрасе левага берага р. Сьвіслач, на ўсход ад мосту праз раку. Выявіла і дасьледавала 40 м² у 2002 годзе А. У. Ільюцік. Культурны пласт 0,4 м. Знойдзена кругавая кераміка 10-15 ст., каменны тачыльны брусок, гліняны грузік, фаянсавая люлька, гліняная фігурка, пакрытая карычневай эмальлю, жалезны каваны цьвік. Да бронзавага веку адносяцца абломкі крэмню і фрагмэнты ляпнога арнамэнтаванага посуду. '''Селішча-2''' Селішча-2 у вёсцы, на 1-й надпоймавай тэрасе левага берага р. Сьвіслач, зьлева ад дарогі ў [[Малінаўка (Блускі сельсавет)|в. Малінаўка]]. Выявіла і дасьледавала 12 м² у 2002 годзе А. У. Ільюцік. Культурны пласт 0,4 м. Знойдзена кругавая непаліваная і паліваная кераміка, тэракотавая кафля з расьлінным арнамэнтам, шкляны посуд з пацінай, аконнае круглае шкло з загнутым краем, каваныя цьвікі, медны гузік. Датуецца 13-18 ст. === Вялікае Княства Літоўскае === Упершыню Арэшкавічы, што тады належалі [[Слушкі|Слушкам]], успамінаюцца пад 1560 годам у інвэнтары Сьвіслачы.<ref>https://web.archive.org/web/20160322051314/http://talka.info/?page_id=270 {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160322051314/http://talka.info/?page_id=270 |date=22 сакавіка 2016 }}</ref><ref>НГАБ у Менску, ф. 1769, воп. 1, спр. 7, с. 178</ref> Населены пункт уваходзіў у склад [[Менскі павет|Менскага павету]] [[Менскае ваяводзтва]]. На пачатку XX ст. у Пухавіцкай воласьці [[Ігуменскі павет|Ігуменскага павету]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]. У [[Першая сусьветная вайна|Першую сусьветную вайну]] ў лютым — сьнежні 1918 году была пад акупацыяй войскаў кайзэраўскай Нямеччыне. 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] вёска абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І з’езду КП(б) Беларусі вёска ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. У жніўні 1919 — ліпені 1920 вёска знаходзілася пад польскай уладай. Пасьля рэвалюцыі створана працоўная школа 1-ай ступені. У 1922 годзе навучалася 50 хлопчыкаў і 13 дзяўчынак. У пачатку 1930-ых гг. створаны калгас «Арэшкавічы», працавала кузьня. Да 30 кастрычніка 2009 году вёска ўваходзіла ў склад [[Талькаўскі сельсавет (Пухавіцкі раён)|Талькаўскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20131111231446/http://www.bankzakonov.com/regional_pravo_by_2010/blockm8/rtf-n5f3l1.htm Пастанова Менскага абласнога савета дэпутатаў ад 30.10.2009 №219 «Аб змяненьні адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу Менскай вобласьці»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20131111231446/http://www.bankzakonov.com/regional_pravo_by_2010/blockm8/rtf-n5f3l1.htm |date=11 лістапада 2013 }}{{ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1897 год — 76 двароў, душ м.п. — 234, душ ж.п. — 267<ref>[http://archive.mgorka.by/city/history/russian-imp/big-villages/ Буйныя населеныя пункты Пухавіцкага раёну (паводле перапісу 1897 г.)]{{Недаступная спасылка|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * пачатак XX ст. — 90 двароў, 572 жыхары * 1917 год — 114 двароў, 661 жыхар * 1969 год — 82 двары, 205 жыхароў * 2002 год — 84 двары, 233 жыхары * 2009 год — 184 чалавекі<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> == Асобы == * [[Язэп Жыновіч]] (1907—1974) — музыкант-цымбаліст, дырыжор, кампазытар і пэдагог, народны артыст БССР (1955) і СССР (1968), прафэсар, ляўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР === Славутасьці === * [[Арэшкавічы (археалягічныя помнікі)|Археалягічныя помнікі]] - два селішчы == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Блускі сельсавет}} {{Пухавіцкі раён}} [[Катэгорыя:Блускі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Пухавіцкага раёну]] [[Катэгорыя:Арэшкавічы (Пухавіцкі раён)]] 04l344ewzyhqv77a91a68dgoiqzjwvo 0 275377 2622909 2585893 2025-07-01T18:43:28Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622909 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''А́рыель Мо́сур''' ({{мова-pl|Ariel Mosór}}; {{Н}} 19 лютага 2003 году) — польскі футбаліст, абаронца клюбу «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]». == Кар’ера == Не зважаючы на тое, што гулец нарадзіўся ў [[Катавіцы|Катавіцах]], фактычна ў футбол прыйшоў праз [[Варшава|Варшаву]]. Спачатку гулец навучаўся ў акадэміі сталічнай «[[Унія Варшава|Уніі]]», а ў 2018 годзе далучыўся да варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210429210436/https://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2020-05-25/syn-bylego-pilkarza-wlaczony-do-kadry-legii/ «Syn byłego piłkarza włączony do kadry Legii»]. Polsat Sport.</ref>. Дэбютаваў у [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] 15 ліпеня 2020 году ў матчы супраць «[[Лехія Гданьск|Лехіі]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210429210436/https://eurosport.tvn24.pl/pilka-nozna,105/legia-warszawa-pogon-szczecin-wynik-i-relacja-pko-bp-ekstraklasa,1023699.html «Pogoń ma patent na Legię. Przegrana mistrzów na koniec sezonu»]. Eurosport.</ref><ref>[https://legia.com/pilka-nozna/trzech-absolwentow-akademii-zadebiutowalo-w-pierwszym-zespole-legii/9756 «Trzech absolwentów Akademii zadebiutowało w pierwszym zespole Legii!»]. Legia Warszawa.</ref>. 9 чэрвеня 2021 году далучыўся да клюбу «[[Пяст Глівіцы|Пяст]]», склаўшы дамову на тры гады. У новым клюбе стаў атрымліваць больш часу на гульнявой пляцоўцы. За гульцом доўгі час пільна сачылі ў штабе чанстахоўскага «Ракаву». У выніку, у канцы жніўня 2024 году абаронца афіцыйна далучыўся да складу гэтага клюбу<ref>[https://sport.dziennik.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/artykuly/9586403,oficjalnie-ariel-mosor-pilkarzem-rakowa-czestochowa.html «Oficjalnie! Ariel Mosór piłkarzem Rakowa Częstochowa»]. Dziennik.pl.</ref>. == Дасягненьні == '''«Легія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мосур, Арыель}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] h2j0lattn7wv1corspnkte3s651c6ff 2622910 2622909 2025-07-01T18:43:45Z Dymitr 10914 /* Кар’ера */ артаграфія 2622910 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''А́рыель Мо́сур''' ({{мова-pl|Ariel Mosór}}; {{Н}} 19 лютага 2003 году) — польскі футбаліст, абаронца клюбу «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]». == Кар’ера == Не зважаючы на тое, што гулец нарадзіўся ў [[Катавіцы|Катавіцах]], фактычна ў футбол прыйшоў праз [[Варшава|Варшаву]]. Спачатку гулец навучаўся ў акадэміі сталічнай «[[Унія Варшава|Уніі]]», а ў 2018 годзе далучыўся да варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210429210436/https://www.polsatsport.pl/wiadomosc/2020-05-25/syn-bylego-pilkarza-wlaczony-do-kadry-legii/ «Syn byłego piłkarza włączony do kadry Legii»]. Polsat Sport.</ref>. Дэбютаваў у [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] 15 ліпеня 2020 году ў матчы супраць «[[Лехія Гданьск|Лехіі]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210429210436/https://eurosport.tvn24.pl/pilka-nozna,105/legia-warszawa-pogon-szczecin-wynik-i-relacja-pko-bp-ekstraklasa,1023699.html «Pogoń ma patent na Legię. Przegrana mistrzów na koniec sezonu»]. Eurosport.</ref><ref>[https://legia.com/pilka-nozna/trzech-absolwentow-akademii-zadebiutowalo-w-pierwszym-zespole-legii/9756 «Trzech absolwentów Akademii zadebiutowało w pierwszym zespole Legii!»]. Legia Warszawa.</ref>. 9 чэрвеня 2021 году далучыўся да клюбу «[[Пяст Глівіцы|Пяст]]», склаўшы дамову на тры гады. У новым клюбе стаў атрымліваць больш часу на гульнявой пляцоўцы. За гульцом доўгі час пільна сачылі ў штабе чанстахоўскага «Ракава». У выніку, у канцы жніўня 2024 году абаронца афіцыйна далучыўся да складу гэтага клюбу<ref>[https://sport.dziennik.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/artykuly/9586403,oficjalnie-ariel-mosor-pilkarzem-rakowa-czestochowa.html «Oficjalnie! Ariel Mosór piłkarzem Rakowa Częstochowa»]. Dziennik.pl.</ref>. == Дасягненьні == '''«Легія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мосур, Арыель}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 9jm9kzypks9u9pkh8631z5w215j51o1 0 275382 2622899 2615410 2025-07-01T18:19:10Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622899 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фі́ліп Мархві́нскі''' ({{мова-pl|Filip Marchwiński}}; {{Н}} 10 студзеня 2002 году) — польскі футбаліст, атакуючы паўабаронца італьянскага клюбу «[[Леччэ (футбольны клюб)|Леччэ]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Мархвінскі — выхаванец футбольнай акадэміі «[[Лех Познань|Леха]]», дзе пачаў займацца футболам з 2009 году. 12 сьнежня 2018 году быў зарэгістраваны ў першай камандзе клюбу<ref>[https://web.archive.org/web/20190330100519/https://www.lechpoznan.pl/aktualnosci,2,marchwinski-zgloszony-do-ekstraklasy,32152.html «Marchwiński zgłoszony do ekstraklasy»]. Lech Poznan.</ref>. Ужо праз чатыры дні дэбютаваў у складзе «Леха» ў матчы супраць клюбу сасноўскага «[[Заглембе Сасновец|Заглембе]]», дзе адразу адзначыўся голам. Аднак, на той час гулец яшчэ больш правёў матчаў у складзе рэзэрвовай камандзе «Леху». З [[Польская футбольная экстракляса 2019—2020 гадоў|сэзону 2019—2020 гадоў]] гулец крыху часьцей зьяўляцца на полі, але звычайна выходзіў на зьмену. Болей часу пачаў атрымліваць у [[Польская футбольная экстракляса 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]]. === Міжнародная === Паўабаронца стала прыцягваўся да ўсіх юнацкіх і моладзевых зборных краіны. Упершыню быў выкліканы на складу нацыянальнай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] да матчаў адбору [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2024 году|чэмпіянату Эўропы 2024 году]] ў кастрычніку 2023 году<ref>[https://pzpn.pl/reprezentacje/reprezentacja-a/aktualnosci/2023-10-05/powolania-do-reprezentacji-polski-na-mecze-z-wyspami-owczymi-i-moldawia «Powołania do reprezentacji Polski na mecze z Wyspami Owczymi i Mołdawią»]. PZPN.</ref>. Дэбютаваў у кашулі нацыянальнай зборнай 12 кастрычніка, зьявіўшыся на полі ў матчы супраць [[Зборная Фарэрскіх астравоў па футболе|зборнай Фарэрскіх астравоў]]<ref>[http://www.90minut.pl/news/328/news3288143-Zwycieski-debiut.html «Zwycięski debiut»]. 90minut.pl.</ref>. == Дасягненьні == '''«Лех»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мархвінскі, Філіп}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] gl0vbf5mym14k60jvncbyxh9qtjxgg5 0 275398 2622721 2615606 2025-07-01T12:33:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622721 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ра́фал Кужа́ва''' ({{мова-pl|Rafał Kurzawa}}; {{Н}} 29 студзеня 1993 году) — польскі футбаліст, левы ўінгер клюбу «[[Брук-Бэт Тэрмаліка Няцеча|Тэрмаліка]]». == Кар’ера == Пачаў гуляць у футбол у моладзевай камандзе «[[Згода Альшава|Згода]]» з [[Альшава|Альшавы]]. Зьмяніў яшчэ некалькі клюбаў пакуль не далучыўся да забжэўскага «[[Гурнік Забжэ|Гурніка]]». Адзін з сэзонаў правёў у арэндзе ў складзе рыбніцкага [[РОВ Рыбнік|РОВу]]. Футбаліст быў адным з найлепшых асыстэнтаў польскага першынства, гэтак у [[Польская футбольная экстракляса 2017—2018 гадоў|сэзоне 2017—2018 гадоў]] ён зрабіў 15 галявых перадачаў. Пасьля сэзону далучыўся да францускага «[[Ам’ен (футбольны клюб)|Ам’ену]]», але два гады правёў у арэндзе ў [[Данія|Даніі]]. Спачатку Кужава абараняў колеры «[[Міт’юлян Гэрнінг|Міт’юляну]]», і потым «[[Эсб’ерг (футбольны клюб)|Эсб’ергу]]». У студзені 2021 году гулец вярнуўся на радзіму і падпісаў трохгадовы кантракт з клюбам «[[Погань Шчэцін|Погань]]»<ref>[https://sport.interia.pl/klub-pogon-szczecin/news-pogon-szczecin-rafal-kurzawa-nowym-pilkarzem,nId,5053854 «Sensacja! Reprezentant Polski w Ekstraklasie»]. Sport Interia.</ref>. У 2025 годзе далучыўся да клюбу «[[Брук-Бэт Тэрмаліка Няцеча|Тэрмаліка]]», якая вярнулася ў Экстраклясу<ref>[https://termalica.brukbet.com/index.php/2025/06/26/rafal-kurzawa-nowym-zawodnikiem-bruk-bet-termalica-nieciecza/ «Rafał Kurzawa nowym zawodnikiem Bruk-Bet Termalica Nieciecza!»]. Termalica.</ref>. == Дасягненьні == '''«Міт’юлян»''': * Уладальнік [[Кубак Даніі па футболе|Кубка Даніі]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Польшча на ЧС-2018}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кужава, Рафал}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] bk9rnc1yzyg4nqk1fpad7f72cidr9ty 0 281044 2622938 2519908 2025-07-02T02:13:50Z InternetArchiveBot 67502 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2622938 wikitext text/x-wiki {{Герб}} '''Герб Льво́ва''' — афіцыйны сымбаль гораду [[Львоў]], найбуйнейшага гораду [[Заходняя Украіна|заходняй Украіны]] і адміністрацыйнага цэнтру [[Львоўская вобласьць|Львоўскай вобласьці]]. == Апісаньне == Афіцыйнае апісаньне гербу і вялікага гербу ў Статуце Львова<ref>https://web.archive.org/web/20160304041542/http://lvivrada.gov.ua/files/statut/S_Dodatok_1.pdf</ref>: {{цытата|Герб гораду: у сінім шчыце намаляваныя залатая брама з трыма вежамі, на канцы кожнай з якіх па тры зубцы і па адной байніцы. Цэнтральная вежа вышэй за дзьве іншыя. Брама адкрытая, без варот і кратаў. У пройме брамы крочыць у правы геральдычны бок [[Рускі леў|залаты леў]]. ({{мова-uk|Герб міста: у синьому щиті зображена золота брама з трьома вежами, кожна з яких завершена трьома зубцями і має по одній бійниці. Центральна вежа вища від двох інших. Брама відкрита, без воріт і ґрат. В отворі брами крокує у правий геральдичний бік золотий лев.}})<br/> Вялікі герб: зьмяшчае выяву гербу, увенчанага срэбнай гарадзкой каронай, якая сымбалізуе Львоў як абласны цэнтар. Уздоўж шчыт падтрымліваюць два шчытатрымальнікі - леў у кароне (сымбаль [[Галіцка-Валынскае княства|Галіцка-Валынскай дзяржавы]]) і старажытнарускі ратнік, якія павінны адлюстроўваць эпоху заснаваньня Львова [[Даніла Галіцкі|Данілай Галіцкім]] і станаўленьне яго як стольнага гораду. Долуу герб дапаўняе стужка ў нацыянальных сіне-жоўтых колерах і ўсеўкраінскі герб Трызуб як сымбалі Саборнасьці Украіны. ({{мова-uk|Великий герб: містить зображення герба, увінчаного срібною міською короною, яка символізує м.Львів як обласний центр. Обабіч щит підтримують два щитотримачі — лев у короні (символ Галицько-волинської держави) та давньоруський ратник, які мають відображати епоху заснування м.Львова Данилом Галицьким та становлення його як стольного міста. Знизу герб доповнює стрічка у національних синьо-жовтих барвах та загальноукраїнський герб Тризуб як символи Соборності України.}})}} == Гісторыя == Упершыню выява льва сустракаецца на пячатцы [[Галіцка-Валынскае княства|галіцка-валынскіх князёў]] [[Андрэй Юр'евіч|Андрэя II]] і [[Леў Юр'евіч|Льва ІІ]], якія называлі сябе [[Кіраўнікі Галіцка-Валынскага княства|кіраўнікамі ўсёй Русі, Галіча і Ўладзіміра]]. Мяркуецца, што леў быў знакам дынастыі [[Род Раманавічаў Валынскіх|Раманавічаў]], аднак з першай паловы XIV ст. ён адназначна становіцца тэрытарыяльным гербам [[Галіцка-Валынская дзяржава|Галіцка-Валынскай дзяржавы]], адміністрацыйным цэнтрам якой быў Львоў. Найстарэйшая вядомая гарадзкая пячатка прымацаваная да пэргамэнтнай граматы Львоўскага магістрату 1359 году. На ёй намаляваны леў, які крочыць у адкрытай гарадзкой браме з трыма зубчастымі вежамі і байніцамі. Малюнак аб’яднала сымбаль назвы (тоесны з імем сына заснавальніка, [[Леў Данілавіч|Льва I Данілавіча]]) і старадаўнюю эмблему княства. У 1526 годзе кароль [[Жыгімонт II Аўгуст]] фармальна зацьвердзіў гэты герб. [[Аляксандар Гваньіні]] ў «[[Хроніка Эўрапейскай Сарматыі|Хроніцы Сарматыі Эўрапейскай]]» (1585) памылкова адзначае, што гербам Львова быў каранаваны чорны леў на залатым полі — герб самога князя Льва, заснавальніка гораду <ref>Гваньіні, Аляксандр. '' Хроніка Эўрапейскай Сарматыі'' / Навук. і зав. Юрыя Мицика. — Кіеў: Кіева-Магілянская акадэмія, 2007. — С. 412.</ref>. Пасьля аўдыенцыі львоўскага арцыбіскупу Салікоўскага ў Папы [[Сыкст V|Сыкста V]] ў 1586 годзе, горад атрымаў права карыстацца папскім гербам — львом, які стаіць на задніх лапах і трымае ў пярэдніх тры пагорки і васьміпрамянёвую зорку. Хоць на гарадзкіх пячатках і ў далейшым выкарыстоўваўся старажытны гарадзкі знак, а на некаторых з іх зьмяшчаліся абодва варыянты. 6 лістапада 1789 году імпэратар [[Франц Ёсіф I|Ёсіф ІІ]] зацьвердзіў герб Львова, у якім «папскі» леў стаяў у гарадзкой браме з трыма вежамі. Савецкі герб зацьверджаны 15 ліпеня 1967 году. У сінім шчыце чырвоная адчыненая гарадзкая брама з трыма вежамі, у арцы стаіць залаты леў, павернуты направа. На цэнтральнай вежы варот — залатыя серп і молат. Аўтары — І. Картушенка, С. Кецала, Л. Лявіцкі,Э. Місько і Я. Навакоўскі. 5 ліпеня 1990 году сэсія Львоўская гарадзкая рада зацьвердзіла сучасны [[герб]] [[Львоў|Львову]]: у сінім полі залатая каменная брама з трыма вежамі, сярэдняя з якіх вышэй бакавых, у праёме варот крочыць у правы геральдычны бок залаты леў. Таксама былі зацьверджаныя вялікі герб і [[Харугва Львоўскай гарадзкой рады|харугва (сьцяг)]] Львова. Сымбалі распрацавалі па матывах старога герба А. Грачыла, В. Турэцкі, І. Турэцкі і І. Сварнік. <center><gallery> Выява:Lviv_1359.jpg|Пячатка Львова з дакумэнту 1359 году Выява:Lwów CoA 1526.png|Польскі герб Львова з 1526 году Выява:Lviv coat avst.png|Герб аўстрыйскага пэрыяду (1789-1918) Выява:POL Lwów COA.svg|Польскі герб Львова (1936-1939) Выява:Lviv coat sov.png|Герб савецкага пэрыяду (1967-1990) </gallery></center> == Крыніцы == {{крыніцы}} == Літаратура == * Гісторыя Львова у дакументах і матэрыялах. — Кіеў: Наукова думка, 1986. — С. 304—307. * Гречило А. Герб Львова: генеза, традиції, відродження // Історія Львова. — Т. 1 (1256—1772). — Львів, 2006. — С. 38-44. * Гречило А. Печатки міста Львова XIV—XVIII ст. — Львів, 2010. — 24 с (ISBN 978-966-02-5837-2) == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120312183204/http://uagerb.com/misto/lviv Гербы гарадоў Украіны] [[Катэгорыя:Львоў]] [[Катэгорыя:Гербы гарадоў Львоўскай вобласьці|Львоў]] [[Катэгорыя:Гербы гарадоў Украіны]] [[Катэгорыя:Гісторыя Львова]] r8c15zr7inaudmy06xg0meo0qef5ngh 0 285995 2622894 2615413 2025-07-01T17:59:50Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622894 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Да́від Курміно́ўскі''' ({{мова-pl|Dawid Kurminowski}}; {{Н}} 24 лютага 1999 году) — польскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Заглембе Любін|Заглембе]]». == Кар’ера == Гулец прайшоў акадэміі познанскіх клюбаў «[[Варта Познань|Варта]]» і «[[Лех Познань|Лех]]». Гуляў за рэзэрвовую каманду апошняга з памянёных клюбаў. У 2018 годзе на правах арэнды далучыўся да славацкага «[[Зэмплін Міхалаўцы|Зэмпліну]]». Дэбютаваў у складзе клюбу 24 лютага, зьявіўшыся ў матчы супраць клюбу [[ДАК 1904 Дунайска-Стрэда|ДАК 1904]]. У наступным годзе застаўся ў славацкім чэмпіянаце, але ўжо абараняў колеры «[[Жыліна (футбольны клюб)|Жыліны]]». У сьнежні 2019 году склаў з славацкім клюбам паўнавартасны кантракт<ref>[https://www.mskzilina.sk/clanek.asp?id=Dawid-Kurminowski-prestupuje-z-Lechu-Poznan-so-sosonmi-podpisal-zmluvu-do-roku-2023-13782 «Dawid Kurminowski prestupuje z Lechu Poznaň, so šošonmi podpísal zmluvu do roku 2023»]. MŠK Žilina.</ref>. У [[Першая ліга чэмпіянату Славаччыны па футболе 2020—2021 гадоў|сэзоне 2020—2021 гадоў]] стаў найлепшым бамбардзірам славацкага першынства, запісаўшы на свой рахунак 19 галоў<ref>[https://www.mskzilina.sk/zapas.asp?id=Jasne-vitazstvo-nad-Moravcami-reziroval-styrmi-golmi-najlepsi-strelec-ligy-Kurminowski-7371 «Jasné víťazstvo nad Moravcami režíroval štyrmi gólmi najlepší strelec ligy Kurminowski»]. MŠK Žilina.</ref><ref>[http://www.90minut.pl/news/312/news3121341-Cztery-gole-Dawida-Kurminowskiego-Polak-krolem-strzelcow-slowackiej-ekstraklasy.html «Cztery gole Dawida Kurminowskiego. Polak królem strzelców słowackiej ekstraklasy»]. 90minut.pl</ref>. У ліпені 2021 году далучыўся да дацкага «[[Оргус (футбольны клюб)|Оргусу]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210716071241/https://www.agf.dk/nyheds-artikler/2021/juli/polsk-topscorer-til-agf/ «Polsk topscorer til AGF»]. AGF.</ref>. Аднак, за два сэзоны ў асноўным складзе амаль не зьяўляюся. Каб выправіць становішча, гулец на [[Польская футбольная экстракляса 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]] на правах арэнды далучыўся да «[[Заглембе Любін|Заглембя]]»<ref>[https://gazetawroclawska.pl/mocny-finisz-transferowy-zaglebia-lubin-dawid-kurminowski-pilkarzem-miedziowych/ar/c2-16815843 «Mocny finisz transferowy Zagłebia Lubin. Dawid Kurminowski piłkarzem Miedziowych»]. Gazeta Wrocławska.</ref>, згуляўшы першы матч за клюб 4 верасьня 2022 году супраць «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]». Па сэзоне застаўся ў клюбе на сталы час. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Курміноўскі, Давід}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 0bmpm43tt52mxhx3brh2gszz5r908wh 0 286012 2622900 2615406 2025-07-01T18:22:56Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622900 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Дамі́нік Ма́рчук''' ({{мова-pl|Dominik Marczuk}}; {{Н}} 1 лістапада 2003 году) — польскі футбаліст, ўінгер клюбу МЛС «[[Рэал Солт-Лэйк-Сіці|Рэал Солт-Лэйк]]». == Кар’ера == Выхаванец акадэміі лэнчнаўскага «[[Гурнік Лэнчна|Гурніка]]», аднак прафэсійную кар’еру пачаў у клюбе «[[Падляшша Белая|Падляшша]]» ў веку 16 гадоў. Гулец ужо хутка быў займажаны клюбам «[[Сталь Рэшаў|Сталь]]» з [[Рэшаў|Рэшава]], далучыўшыся да гэтага клюбу [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лігі]] ў 2020 годзе. У новай камандзе атрымаў ключавую ролю, дапамогшы клюбу ўзьняцца ў [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першую лігу]]<ref>[https://podkarpacielive.pl/pl/wydarzenia/37185,dominik-marczuk-oficjalnie-opuszcza-stal-rzeszow «Dominik Marczuk oficjalnie opuszcza Stal Rzeszów»]. PodkarpacieLIVE.</ref><ref>[https://miedzyrzec.24wspolnota.pl/sport/dominik-marczuk-z-awansem-do-i-ligi/l32sbw3nSHaZpasMZvjZ «Dominik Marczuk z awansem do I ligi»]. Wspólnota Międzyrzecka.</ref><ref>[https://nowiny24.pl/fortuna-1-liga-dominik-marczuk-pilkarz-stali-rzeszow-zostalem-w-stali-i-chce-z-nia-awansowac-do-ekstraklasy-rozmowa/ar/c2-17321535 «Fortuna 1 Liga. Dominik Marczuk, piłkarz Stali Rzeszów: Zostałem w Stali i chcę z nią awansować do Ekstraklasy!»]. Nowiny.</ref>. Улетку 2023 году як вольны агент прыяднаўся да «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]», склаўшы трохгадовы кантракт<ref>[https://akadera.bialystok.pl/jagiellonia-ma-nowego-zawodnika-obronca-dominik-marczuk-podpisal-kontrakt-na-3-lata/ «Jagiellonia ma nowego zawodnika. Obrońca Dominik Marczuk podpisał kontrakt na 3 lata»]. Radio Akadera</ref>. Запачаткаваў выступы ў [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] ў матчы першага туру супраць «[[Ракаў Чанстахова|Ракава]]». Агулам футбаліст уражлівы старт у матчах чэмпіянату, уключаючы хет-трык з галявых перадачаў у хатняй пераможнай сустрэчы зь лікам 3:2 супраць «[[Радомяк Радам|Радомяка]]» 17 верасьня 2023 году<ref>[https://gol24.pl/klasyfikacja-asyst-w-pko-ekstraklasie-po-8-kolejce-dominik-marczuk-z-jagiellonii-bialystok-zaliczyl-hattricka-asysty-ekstraklasa/ar/c2-17901629 «Klasyfikacja asyst w PKO Ekstraklasie po 8. kolejce: Dominik Marczuk z Jagiellonii Białystok zaliczył hat-tricka»]. Gol24.</ref>, у выніку чаго Марчук быў абраны футбалістам туру<ref>[https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/230794 «Dominik Marczuk z Jagiellonii Białystok wybrany najlepszym zawodnikiem ósmej kolejki piłkarskiej ekstraklasy»]. Radio Białystok.</ref>. Футбаліст згуляў ува ўсіх 34 матчах лігі цягам [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|сэзону 2023—2024 гадоў]], забіўшы шэсьць галоў і зрабіўшы дзесяць галявых перадачаў, а ягоная каманда ўпершыню ў гісторыі стала чэмпіёнам краіны. Па заканчэньні сэзону быў прызнаны найлепшым маладым гульцом сэзону<ref>[https://web.archive.org/web/20240527202123/https://www.ekstraklasa.org/aktualnosci/18557/kami-grosicki-z-dwoma-nagrodami-za-sezon-2023-24/ «Kamil Grosicki z dwoma nagrodami za sezon. Wybrano najlepszych w sezonie 2023/24»]. Ekstraklasa.</ref>. 14 жніўня 2024 году клюб [[МЛС]] «[[Рэал Солт-Лэйк-Сіці|Рэал Солт-Лэйк]]» абвесьціў аб падпісаньні кантракту з Марчуком да сканчэньня 2028 году<ref>[https://www.rsl.com/news/real-salt-lake-acquires-young-polish-winger-dominik-marczuk-from-jagiellonia-bialystok «Real Salt Lake Acquires Young Polish Winger Dominik Marczuk from Jagiellonia Bialystok»]. Real Salt Lake.</ref>. Пераход каштаваў амэрыканцам 1,5 мільёны эўра<ref>[https://sport.tvp.pl/79899781/dominik-marczuk-opuscil-jagiellonie-kolejny-polak-w-mls#:~:text=Zainteresowanie%20Marczukiem%20by%C5%82o%20spore.,wysoko%C5%9Bci%201%2C5%20miliona%20euro. «Dominik Marczuk opuścił Jagiellonię. Kolejny Polak w MLS»]. TVP Sport.</ref>. == Дасягненьні == '''«Ягелёнія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Марчук, Дамінік}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] hw5ic0eoivuvhwqjmy3lxek15agj05s 0 286096 2622898 2567361 2025-07-01T18:15:52Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622898 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ма́рыюш Ма́лец''' ({{мова-pl|Mariusz Malec}}; {{Н}} 4 красавіка 1995 году) — польскі футбаліст, цэнтральны абаронца клюбу «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнск]]». == Кар’ера == Скончыў футбольную акадэмію «[[Рух Хожаў|Руха]]»<ref>[https://przegladsportowy.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/mariusz-malec-sylwetka-pilkarza-pogoni-szczecin/h7s5w1m «Wspinał się szczebel po szczeblu, od III ligi do ekstraklasy. Teraz udanie występuje w barwach Pogoni»]. Przegląd Sportowy.</ref>. 1 ліпеня 2014 году далучыўся да бытамскай «[[Палёнія Бытам|Палёніі]]», зь якой спаборнічаў у [[Трэцяя ліга чэмпіянат Польшчы па футболе|Трэцяй лізе]], а потым у [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лізе]]. [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2016—2017 гадоў|Сэзон 2016—2017 гадоў]] абараняў колеры грудзёндзкай «[[Алімпія Грудзёндз|Алімпіі]]». 3 лютага 2017 году склаў працоўную дамову з «[[Падбэскідзе Бельска-Бяла|Падбэскідзе]]»<ref>[https://tspodbeskidzie.pl/newsy/kolejne-defensywy-wzmocnienie-03-02 «Kolejne wzmocnienie defensywy!»]. TS Podbeskidzie.</ref>. Дэбютаваў за клюб 18 сакавіка 2017 году ў матчы [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]] супраць «[[Хайнічанка Хайніцы|Хайнічанкі]]» (1:1). Выдатна згуляў вясновую частку сэзону, чым прыцягнуў увагу некалькіх клюбаў [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]]<ref>[https://www.laczynaspilka.pl/rozgrywki2/i-liga/nice-1-liga-spod-klimczoka-do-ekstraklasy-mariusz-malec-to-obronca-jakich-malo1 «Spod Klimczoka do ekstraklasy? Mariusz Malec to obrońca jakich mało»]. Łączy nas piłka.</ref>. 5 чэрвеня 2018 году далучыўся да шчэцінскай «[[Погань Шчэцін|Погані]]»<ref>[https://www.przegladsportowy.pl/pilka-nozna/pko-ekstraklasa/pogon-szczecin/mariusz-malec-nowym-pilkarzem-pogoni-szczecin/2pw0r3s «Mariusz Malec nowym piłkarzem Pogoni Szczecin»]. Przegląd Sportowy.</ref>. Дэбютаваў за новую каманду 25 жніўня ў матчы Экстраклясы супраць гданскай «[[Лехія Гданьск|Лехіі]]» (2:3). Свой першы гол ён забіў у браму забжаўскага «[[Гурнік Забжэ|Гурніка]]»(3:1). 15 траўня 2019 году ў матчы чэмпіянату супраць «[[Легія Варшава|Легіі]]» (1:1) пасьля грубага парушэньня правілаў [[Луіш Роша|Луішам Рошам]] атрымаў траўму<ref name="interia">[https://sport.interia.pl/klub-pogon-szczecin/news-pogon-szczecin-mariusz-malec-z-urazem-rzepki-od-szesciu-do-o,nId,2991914 «Pogoń Szczecin. Mariusz Malec z urazem rzepki. Od sześciu do ośmiu tygodni przerwy»] Interia.</ref>. Спачатку меркавалася, што гулец будзе адсутны цягам шасьці-васьмі тыдняў<ref name="interia"/>, але падчас адных з трэнаваньняў пашкодзіўся яшчэ раз<ref>[https://gs24.pl/pogon-szczecin-mariusz-malec-wroci-do-gry-na-wiosne/ar/c2-14311927 «Pogoń Szczecin: Mariusz Malec wróci do gry na wiosnę»]. GS24.</ref>. Улетку 2025 году прыяднаўся да клюбу «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнск]]», які вылецеў з Экстраклясы. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Малец, Марыюш}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] mtruq61o3689z3jwxehxeav81dnh76p 0 286097 2622914 2615407 2025-07-01T18:56:08Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622914 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэба́стыян Мусёлік''' ({{мова-pl|Sebastian Musiolik}}; {{Н}} 19 траўня 1996 году) — польскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнск]]». == Кар’ера == У 2011 годзе далучыўся да юнацкай каманды [[РОВ Рыбнік|РОВ]] з [[Рыбнік]]у. У асноўнай камандзе дэбютаваў 15 чэрвеня 2013 году ў матчы [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лігі]] супраць «[[Бытовія Бытаў|Бытовіі]]» (1:2). Поруч з камандай атрымаў павышэньне ў [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першую лігу]], але там таксама за клюб амаль не гуляў. Толькі па вяртаньні клюбу да Другой лігі гулец займеў месца ў асноўным складзе. Свой першы гол у кашулі рыбніцкага клюбу забіў 12 жніўня 2014 году ў матчы [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]] супраць «[[Сярка Тарнобжаг|Сяркі]]» (2:1). У 2015 годзе пакінуў клюб, склаўшы трохгадовы кантракт зь «[[Пяст Глівіцы|Пястам]]»<ref>[http://www.90minut.pl/news/252/news2525529-Sebastian-Musiolik-zawodnikiem-Piasta.html «Sebastian Musiolik zawodnikiem Piasta»]. 90minut.pl.</ref>. Дэбютаваў за клюб 20 ліпеня 2015 году ў матчы [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]] супраць «[[Брук-Бэт Тэрмаліка Няцеча|Тэрмалікі]]» (1:0), аднак, у першай камандзе амаль не зьяўляўся на полі. У выніку футбаліст двойчы зьяжджаў у арэнду ў свой былы клюб РОВ. У [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2017—2018 гадоў|сэзоне 2017—2018 гадоў]] гуляў за каманду з Рыбніка ўжо як паўнавартасны гулец клюбу. 1 ліпеня 2018 году падпісаў гадавы кантракт з «[[Ракаў Чанстахова|Ракавам]]»<ref>[http://www.90minut.pl/news/287/news2876737-Sebastian-Musiolik-pilkarzem-Rakowa.html «Sebastian Musiolik piłkarzem Rakowa»]. 90minut.pl.</ref>. Запачаткаваў выступы ў кашулі клюбу 21 ліпеня 2018 году ў матчы Першай лігі супраць «[[Пушча Непаламіцы|Пушчы]]» (3:0), у якім забіў гол. У дэбютным сэзоне за клюб ягоная каманда дакрочыла да паўфіналу Кубка Польшчы, дзе была спыненая гданскай «[[Лехія Гданьск|Лехіяй]]» (0:1). Акрамя таго, «Ракаў» здабыў перамогу ў Першай лізе, атрымаўшы права на ўдзел у розыгрышы Экстраклясы<ref>[https://www.ligapolska.pl/384859-fortuna-1-liga-rakow-mistrzem-gieksa-ze-spadkiem.html «Fortuna 1 Liga: Raków mistrzem, GieKSa ze spadkiem»]. Liga Polska.</ref>. Сваім першым голам у найвышэйшым дывізіёне адзначыўся 10 лістапада 2019 году ў матчы супраць любінскага «[[Заглембе Любін|Заглембя]]» (2:2). [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|Сэзон 2023—2024 гадоў]] правёў у складзе забжаўскага «Гурніка»<ref>[https://sport.tvp.pl/71051860/pko-ekstraklasa-sebastian-musiolik-w-gorniku-zabrze «PKO Ekstraklasa. Sebastian Musiolik w Górniku Zabrze»]. TVP Sport.</ref>, а ўлетку 2024 году прыяднаўся да «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнску]]». == Дасягненьні == '''«Ракаў»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2023 * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2021, 2022 * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2021, 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мусёлік, Сэбастыян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 55ym8yeqcpglwp8rk3xiqvit2cum8pk 0 286164 2622912 2616713 2025-07-01T18:49:02Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622912 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ба́рташ Мрозэк''' ({{мова-pl|Bartosz Mrozek}}; {{Н}} 23 лютага 2000 году) — польскі футбаліст, брамнік клюбу «[[Лех Познань|Лех]]». == Кар’ера == Выхаванец клюбу «Палёніі» з [[Лазіска Гурнэ]], акрамя таго гуляў у юнацкім камандах «[[Розвуй Катавіцы|Розвую]]» і [[ГКС Тыхы]]. У 2014 годзе далучыўся да акадэміі познанскага «[[Лех Познань|Леху]]», дзе гуляў у камандзе да 19 гадоў і рэзэрвовай камандзе<ref>[https://sport.tvp.pl/46652882/bartosz-mrozek «Bartosz Mrożek — bramkarz Stal Mielec, Polska»]. TVP Sport.</ref>. Ягоны талент заўважылі скаўты «[[Манчэстэр Юнайтэд]]», якія запрасілі юнака да сябе ў пачатку 2017 году. Пазьней маладзёну быў прапанаваны кантракт з боку «[[Крыстал Пэлас Лёндан|Крыстал Пэлас]]», але галкіпэр пастанавіў застацца ў Польшчы<ref>[https://www.lechpoznan.pl/lech-poznan-pierwsza-druzyna,11,bartosz-mrozek,55,zawodnik.html «Lech Poznań pierwsza drużyna — Bartosz Mrozek»]. Lech.</ref>. З 2021 году гулец пераважна гуляў за другую каманду клюбу, але двойчы абараняў браму «Леха» ў кубкавых матчах<ref>[https://www.lechpoznan.pl/aktualnosci,2,mrozek-przedluzyl-kontrakt-i-zostal-wypozyczony,39769.html «Mrozek przedłużył kontrakt i został wypożyczony»]. Lech.</ref>. Пасьля на правах арэнды далучыўся да мелецкай «[[Сталь Мелец|Сталі]]», дзе ў [[Польская футбольная экстракляса 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]] быў асноўным брамнікам клюбу [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]]. [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|Сэзон 2023—2024 гадоў]] футбаліст пачаў у «Леху», выйшаўшы ў пятым туры зь першых хвілінаў сустрэчы на замену [[Філіп Бэднарак|Філіпу Бэднарку]], але неўзабаве стаў гульцом першай адзінаццатцы. У лістападзе 2023 году было абвешчана аб падаўжэньні кантракту з познанскім клюбам да 30 чэрвеня 2026 году<ref>[https://transfery.info/aktualnosci/oficjalnie-lech-poznan-sie-zagapil-kontrakt-waznego-zawodnika-przedluzony/198951 «Oficjalnie: Lech Poznań się zagapił. Kontrakt ważnego zawodnika przedłużony»]. Transfery.info.</ref>. == Дасягненьні == '''«Лех»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мрозэк, Барташ}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] ffp3c5u3kjr6p4wz0idlfpyow0b8rdi 0 286203 2622897 2615605 2025-07-01T18:10:57Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622897 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Па́трык Ма́кух''' ({{мова-pl|Patryk Makuch}}; {{Н}} 11 красавіка 1998 году) — польскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]». == Кар’ера == Першым клюбам, за які ён выступаў гулец, была лягніцкая «[[Медзь Лягніца|Медзь]]». Да гэтага клюбу нападнік далучыўся 12 сакавіка 2019 году. Большую частку часу абараняў колеры рэзэрвовай каманды, але толькі напрыканцы [[Польская футбольная экстракляса 2018—2019 гадоў|сэзону 2018—2019 гадоў]] дэбютаваў у складзе галоўнай каманды ў матчы [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]] 4 красавіка 2019 году супраць «[[Арка Гдыня|Аркі]]», зьявіўшыся на некалькі хвілінаў сустрэчы. Другую палову 2020 году правёў у першалігавым клюбе [[ГКС Бэлхатаў|ГКС]] з [[Бэлхатаў|Бэлхатава]], пасьля чаго вярнуўся ў «Медзь», якая між тым ужо спаборнічала ў [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лізе]]. 1 ліпеня 2022 году далучыўся да «[[Краковія Кракаў|Краковіі]]», дзе адразу замацаваўся ў асноўным складзе. Свой першы гол у элітным дывізіёне забіў 29 ліпеня, рэалізаваўшы пэнальці ў матчы супраць «[[Легія Варшава|Легіі]]». Улетку 2024 году нападнік склаў працоўнае пагадненьне з «[[Ракаў Чанстахова|Ракавам]]», які мусіў выплаціць за гульца 1 мільён эўра і бонусы ў дадатак<ref name="tvp">[https://sport.tvp.pl/79220094/rakow-czestochowa-z-trzecim-najwyzszym-transferem-pko-bp-ekstraklasy «Raków Częstochowa z trzecim najwyższym transferem PKO BP Ekstraklasy!»]. TVP Sport.</ref>. Такім чынам, пераход гульца трэцім найдаражэйшым, якія складаліся паміж польскімі клюбамі<ref name="tvp"/>. Дэбютаваў у новым клюбе 21 ліпеня ў выяздным матчы супраць люблінскага «[[Матор Люблін|Матора]]», згуляўшы амаль усю сустрэчу. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Макух, Патрык}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 0sxkntx4798svlfgjq2efss04m4b0wk 0 288133 2622821 2622634 2025-07-01T14:57:27Z Casinios 91071 Замяніў "для хакея" на "для хакею" 2622821 wikitext text/x-wiki [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара канькоў]] '''Канькі '''ўяўляюць сабой спэцыяльны абутак для катаньня на лёдзе, да падэшвы якіх прымацавана лазо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя канькі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя канькі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя канькі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія канькі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва канькоў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў катаньні на каньках, завастрыўшы ляза канькоў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першы каток<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref> ==Тыпы канькоў== Існуюць розныя тыпы канькоў, кожны зь якіх падыходзіць для пэўных умоў і відаў дзейнасьці. Усяго ёсьць пяць асноўных тыпаў канькоў: фігурныя канькі, хакейныя канькі, канькі для хакею зь мячом, канькабежныя канькі й турыстычныя канькі. ===Фігурныя канькі=== [[Файл:Figure-skates-1.jpg|thumb|Фігурныя канькі]] Фігурныя канькі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным катаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо канька для фігурнага катаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя канькі=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя канькі]] Хакейныя канькі падзяляюцца на канькі для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У канькоў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а ў канькоў для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Варатарскія канькі]] Таксама існуе розьніца паміж канькамі для гульцоў у полі й варатаром. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Канькабежныя канькі=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Канькі для гонак]] Канькабежныя канькі, альбо гоначныя канькі, маюць доўгія ляза й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на каньках]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя канькі=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя канькі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Канькі атрымалі другую назву - нардычныя канькі, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Канькі для адпачынку=== Мужчынскія канькі для адпачынку звычайна выглядаюць як канькі для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх канькоў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спорт]] [[Катэгорыя:Лядовы спорт]] rn5l4w93bjveh4t5tz1jusrtl08eox9 2622839 2622821 2025-07-01T15:21:34Z Casinios 91071 Замяніў "каток" на "каўзель" 2622839 wikitext text/x-wiki [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара канькоў]] '''Канькі '''ўяўляюць сабой спэцыяльны абутак для катаньня на лёдзе, да падэшвы якіх прымацавана лазо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя канькі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя канькі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя канькі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія канькі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва канькоў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў катаньні на каньках, завастрыўшы ляза канькоў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першы каўзель<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Тыпы канькоў== Існуюць розныя тыпы канькоў, кожны зь якіх падыходзіць для пэўных умоў і відаў дзейнасьці. Усяго ёсьць пяць асноўных тыпаў канькоў: фігурныя канькі, хакейныя канькі, канькі для хакею зь мячом, канькабежныя канькі й турыстычныя канькі. ===Фігурныя канькі=== [[Файл:Figure-skates-1.jpg|thumb|Фігурныя канькі]] Фігурныя канькі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным катаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо канька для фігурнага катаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя канькі=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя канькі]] Хакейныя канькі падзяляюцца на канькі для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У канькоў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а ў канькоў для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Варатарскія канькі]] Таксама існуе розьніца паміж канькамі для гульцоў у полі й варатаром. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Канькабежныя канькі=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Канькі для гонак]] Канькабежныя канькі, альбо гоначныя канькі, маюць доўгія ляза й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на каньках]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя канькі=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя канькі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Канькі атрымалі другую назву - нардычныя канькі, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Канькі для адпачынку=== Мужчынскія канькі для адпачынку звычайна выглядаюць як канькі для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх канькоў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спорт]] [[Катэгорыя:Лядовы спорт]] 49jidu9ywhb0nuce5zcqldq89us7yb6 0 294229 2622779 2602653 2025-07-01T14:04:35Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622779 wikitext text/x-wiki '''Навуковы гурток''' пры [[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] быў заснаваны ў лістападзе 1958 году, спачатку ім кіравала Марыя Якубюк, а празь некалькі гадоў — [[Уладзімер Юзьвюк]]. Вынікам іх работы былі два «Навуковыя зборнікі», якія ў 1961 і 1964 гадах выдала БГКТ. У траўні 1970 году сакратар [[ГП БГКТ]] Уладзімер Юзьвюк прапанаваў [[Юры Туронак|Юрыю Туронку]] ўзначаліць Навуковы гурток БГКТ<ref name="старшынянавгурт">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 159|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = 500}}</ref>. 28 траўня 1970 году агульны сход членаў Навуковага гуртка выбраў новае яго праўленьне ў складзе<ref name="праўленьненавгурт">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 160|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = 500}}</ref>: * [[Аляксандар Баршчэўскі]], * [[Мікола Гайдук]], * [[Уладзімер Паўлючук]], * [[Юры Туронак]], * [[Уладзімер Юзьвюк]]. Юрыя Туронка выбралі старшынём Навуковага гуртку. Сход рашыў, што асноўнай сфэрай зацікаўленьняў будзе рэгіянальная праблематыка Беласточчыны, польска-беларускія міждзяржаўныя сувязі, а таксама хроніка [[Беларусазнаўства|беларусазнаўчых]] работаў польскіх вышэйшых навучальных устаноў, рэцэнзіі і бібліяграфія. Адначасова пастанавілі наладзіць таварыства зь [[Беластоцкае навуковае таварыства|Беластоцкім навуковым таварыствам]] і сумесна апрацоўваць і выдаваць штогадовыя «Навуковыя сшыткі» на беларускае мове. Канкрэтным вынікам супрацоўніцтва быў выпуск у 1974 годзе чарговага «Навуковага зборніка»<ref name="зборнік1974">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 161|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = 500}}</ref>. Яго наклад (825 асобнікаў) разыходзіўся, пачалася падрыхтоўка наступнага. Дзейнасьць у 1976 годзе міністэрства ўнутраных спраў [[ПНР]] не дазваляла выпуск чарговага беларускамоўнага «Навуковага зборніка» і рэкамендавала [[Беластоцкае навуковае таварыства|Беластоцкаму навуковаму таварыству]] друкаваць работы Навуковага гуртка БГКТ на [[Польская мова|польскае мове]]. Рашэньне міністэрства пазбавіла Навуковы гурток важнай матывацыі яго дзейнасьці. Навуковы гурток БГКТ правёў 14 сакавіка 1976 году навуковую сэсыю з нагоды дваццацігадовае дзейнасьці БГКТ, на якой Юры Туронак выступіў з дакладам аб становішчы беларускага школьніцтва на Беласточчыне ў пасьляваенны час (г. зн. пасьля 1945 году). Пазьней, Навуковы гурток быў пераўтвораны ў адну з сэкцыяў ГП БГКТ<ref name="навсэкцыя">{{Кніга|аўтар = |імя = Юры|прозьвішча = Туронак|частка = |загаловак = За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны|арыгінал = |спасылка = |адказны = [[Генадзь Сагановіч|Г. Сагановіч]]|выданьне = |месца = [[Менск]]|выдавецтва = Медысонт|год = 2010|том = |старонкі = 162|старонак = 276|сэрыя = [[Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»|Бібліятэка ч-су Беларускі гістарычны агляд]]|isbn = 978-985-6887|наклад = 500}}</ref>. На гэтай падставе Юрыя Туронка пакінулі на пасадзе старшыні навуковае сэкцыі. Па гэтай прычыне як яе старшыню Юрыя Туронка запрашалі на восьмы (1976 год) і дзявяты (1980 год) [[Зьезд БГКТ (Польшча)|зьезды БГКТ]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1958 годзе]] ddtzqiqzdnesv8lw7vlx0veqidk3upo 10 295395 2622885 2611646 2025-07-01T16:49:09Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622885 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная група |назоў = Меншасьці [[Латвія|Латвіі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Латвія}}; |Сьпіс меншасьцяў Латвіі |Беларусы ў Латвіі |state={{{state|expanded}}} }}<noinclude>{{Інфармацыя пра навігацыйную табліцу|Навігацыйная група}}</noinclude> jdnjrcjdggfn9en3f35713akuveefx6 10 295396 2622884 2611656 2025-07-01T16:48:28Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622884 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Сьпіс меншасьцяў Латвіі |назва = Сьпіс меншасьцяў Латвіі |базавы_стыль = background-color: {{Колер|Латвія}}; |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Сьпіс |сьпіс1 = * [[Беларусы ў Латвіі|Беларусы]] * [[Габрэі ў Латвіі|Габрэі]] * [[Жамойты ў Латвіі|Жамойты]] * [[Лівы]] * [[Немцы ў Латвіі|Немцы]] * [[Палякі ў Латвіі|Ляхі]] * [[Расейцы ў Латвіі|Расейцы]] * [[Туркі ў Латвіі|Туркі]] * [[Цыгане ў Латвіі|Цыганы]] * [[Украінцы ў Латвіі|Украніцы]] * [[Эстонцы ў Латвіі|Эстонцы]] }}<noinclude> {{Інфармацыя пра навігацыйную табліцу|Навігацыйная падтабліца}} [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] </noinclude> lfcbbpyrrjr309sf5sn6bf4egp02jg9 10 295397 2622840 2611649 2025-07-01T15:27:44Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622840 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[На чужыне]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> 0zwoq8gdjn11x9z8zmhcdd0qfogjjbo 2622841 2622840 2025-07-01T15:29:27Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622841 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[На чужыне]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> ew0vuug381q3y7aw5iq3gl28yktdbzt 2622842 2622841 2025-07-01T15:30:43Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622842 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[На чужыне]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Асобы |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> n5heeplt29yqkhj4h9rkv9deuadbcib 2622843 2622842 2025-07-01T15:31:02Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622843 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[На чужыне]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Выданьні |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> ojzclfutacmo6tfjxxc1dr6k8ddkbuw 2622854 2622843 2025-07-01T15:51:58Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622854 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[На чужыне]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Саюз беларусаў Латвіі]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Выданьні |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> bt9sc7ne1b2jzmbu3dd7apczjp4x5um 2622856 2622854 2025-07-01T15:54:45Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622856 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латвіі |базавы_стыль = |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Саюз беларусаў Латвіі]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Выданьні |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] * [[На чужыне]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> mdgwx0chqn67qwg1vqoq9f6q5di1f14 2622881 2622856 2025-07-01T16:47:41Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622881 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латві | базавы_стыль = background-color: {{Колер|Латвіяія}}; |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Саюз беларусаў Латвіі]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Выданьні |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] * [[На чужыне]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> 5h5qu4zznx6iw95tlv29ey0kxeo6y96 2622882 2622881 2025-07-01T16:47:59Z Ясамойла 35429 правапіс 2622882 wikitext text/x-wiki {{Навігацыйная падтабліца |state={{{state|expanded}}} |назва_шаблёну = Беларусы ў Латвіі |назва = Беларусы ў Латві | базавы_стыль = background-color: {{Колер|Латвія}}; |кляса_карткі = hlist |група_інфармацыі1 = Грамады |сьпіс1 = * [[Бацькаўшчына (Дзьвінск)]] * [[Бацькаўшчына (Рыга)]] * [[Беларускія настаўніцкія курсы (Дзьвінск)|Беларускія настаўніцкія курсы]] * [[Беларуская хата (Латвія)|Беларуская хата]] * [[Беларуская школа ў Латвіі (1926)|Беларуская школа ў Латвіі (выданьне)]] * [[Вайскова-дыпляматычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі]] * [[Голас беларуса (1925)]] * [[Голас беларуса (1989)]] * [[Дзьвінская дзяржаўная беларуская гімназія]] * [[Латвійскі фонд беларускай культуры]] * [[Люцынская беларуская гімназія]] * [[Новы шлях (1942)|Новы шлях]] * [[Саюз беларусаў Латвіі]] * [[Сьвітанак (Латвія)|Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак]] * [[Таварыства беларускага тэатру]] * [[Прамень (таварыства)|Прамень]] |група_інфармацыі2 = Асобы |сьпіс2 = * [[Андрэй Якубецкі]] * [[Віктар Вальтар]] * [[Вольга Сахарава]] * [[Вячка Целеш]] * [[Іван Краскоўскі]] * [[Ігнат Дварчанін]] * [[Кастусь Езавітаў]] * [[Лявон Шакавец]] * [[Максім Гарэцкі]] * [[Паўліна Мядзёлка]] * [[Пётра Мірановіч]] * [[Пятро Сакол]] * [[Сяргей Сахараў]] * [[Уладзімер Гамановіч]] * [[Уладзімер Пігулеўскі]] * [[Флярыян Выганоўскі]] * [[Францішак Бартуль]] * [[Эдуард Будзька]] * [[Язэп Камаржынскі]] * [[Яўген Аніська]] |група_інфармацыі3 = Выданьні |сьпіс3 = * [[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень (газэта)]] * [[На чужыне]] }}<noinclude> [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Беларусь]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Латвія]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Дыяспары]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Навігацыя:Этнасы]] </noinclude> 53ocgq4dkz2vmjpl4fke49hfuww6zpr 0 296099 2622733 2615907 2025-07-01T13:20:11Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622733 wikitext text/x-wiki {{Навуковец |Імя = Алена Глагоўская |Лацінка = |Арыгінал імя = |Фота = |Памер выявы = |Подпіс выявы = |Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|8|4|1959|1}} |Месца нараджэньня = |Дата сьмерці = |Месца сьмерці = |Навуковая сфэра = гісторыя, культуралёгія, паліталёгія |Месца працы = [[Гданьскі ўнівэрсытэт]] |Альма-матэр = |Навуковая ступень = |Навуковы кіраўнік = |Папярэднікі = |Знакамітыя вучні = |Вядомы як = дасьледчык гісторыі беларусаў |Узнагароды і прэміі = |Сайт = }} '''Алена Глагоўская'''<ref>[https://bis.nlb.by/by/documents/139786 Алена Глагоўская] на [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]]</ref> (нар. 8 красавіка 1959 году, Польшча) — польскі і беларускі навуковец-гісторыц і культуроляг, які вывучае беларусаў. Старшыня грамады [[БКТ Хатка|Беларускае культурнае таварыства «Хатка»]]. Член грамады [[Міжнародная асацыяцыя беларусістаў]]. Вядомая сваімі грунтоўнымі работамі па беларускай культуры. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * “Беларусь 1914-1929 пад наступам палітыкі” (1996) *'“Беларусы на Гданьскім узбярэжжы” (2003) == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.sb.by/articles/yests-u-gdansku-gasts-nnaya-khatka.html А кіруе ёю доктар габілітаваны Алена Глагоўская Ёсць у Гданьску гасцінная “Хатка”] пісаў [[Адам Мальдзіс]] * [https://kamunikat.eu/alena-glagowskaya-prezentuye-w-belastoku-knigu-pra-khvedara-ilyashevicha Алена Глагоўская прэзентуе ў Беластоку кнігу пра Хведара Ільяшэвіча] * [https://kamunikat.org/Glogowska_Helena.html Алена Глагоўская] на [[Камунікат]] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/alena-glagouskaya-khatku-use-atayasaml/ Алена Глагоўская: "Хатку" ўсе атаясамлівалі з беларусамі] на [[Радыё Рацыя]] * [https://zbsb.info/?p=10997 Юбілей Алены Глагоўскае] * [https://bis.nlb.by/by/documents/139786 Алена Глагоўская] на [[Нацыянальная бібліятэка Беларусі]] * [https://media.catholic.by/nv/n3/search.htm?do=search&author=321 Алена Глагоўская] * [https://www.facebook.com/racyja/posts/-%D1%8F%D0%BA-%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%96-%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C-%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%96-%D1%9E-%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0-%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81/1110778567729338/ Алена Глагоўская] * [https://www.belhistory.eu/archives/800 Рэцэнзія на работу Алены Глагоўскае] ў часопісе [[Беларускі гістарычны агляд]] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Глагоўская, Алена}} {{Беларусы ў Польшчы}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] josbmo713ds818ro72owp6amzh3wxv5 0 296178 2622782 2622136 2025-07-01T14:05:48Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622782 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праходзіць штогод у [[Польшча|Польшчы]]. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. == Сьпіс мерапрыемстваў == # [[Роднае слова (конкурс, 1972)|Роднае слова 1972]] # [[Роднае слова (конкурс, 1973)|Роднае слова 1973]] # [[Роднае слова (конкурс, 1974)|Роднае слова 1974]] # [[Роднае слова (конкурс, 1975)|Роднае слова 1975]] # [[Роднае слова (конкурс, 1976)|Роднае слова 1976]] # [[Роднае слова (конкурс, 1977)|Роднае слова 1977]] # [[Роднае слова (конкурс, 1978)|Роднае слова 1978]] # [[Роднае слова (конкурс, 1979)|Роднае слова 1979]] # [[Роднае слова (конкурс, 1980)|Роднае слова 1980]] # [[Роднае слова (конкурс, 1981)|Роднае слова 1981]] # [[Роднае слова (конкурс, 1982)|Роднае слова 1982]] # [[Роднае слова (конкурс, 1983)|Роднае слова 1983]] # [[Роднае слова (конкурс, 1984)|Роднае слова 1984]] # [[Роднае слова (конкурс, 1985)|Роднае слова 1985]] # [[Роднае слова (конкурс, 1986)|Роднае слова 1986]] # [[Роднае слова (конкурс, 1987)|Роднае слова 1987]] # [[Роднае слова (конкурс, 1988)|Роднае слова 1988]] # [[Роднае слова (конкурс, 1989)|Роднае слова 1989]] # [[Роднае слова (конкурс, 1990)|Роднае слова 1990]] # [[Роднае слова (конкурс, 1991)|Роднае слова 1991]] # [[Роднае слова (конкурс, 1992)|Роднае слова 1992]] # [[Роднае слова (конкурс, 1993)|Роднае слова 1993]] # [[Роднае слова (конкурс, 1994)|Роднае слова 1994]] # [[Роднае слова (конкурс, 1995)|Роднае слова 1995]] # [[Роднае слова (конкурс, 1996)|Роднае слова 1996]] # [[Роднае слова (конкурс, 1997)|Роднае слова 1997]] # [[Роднае слова (конкурс, 1998)|Роднае слова 1998]] # [[Роднае слова (конкурс, 1999)|Роднае слова 1999]] # [[Роднае слова (конкурс, 2000)|Роднае слова 2000]] # [[Роднае слова (конкурс, 2001)|Роднае слова 2001]] # [[Роднае слова (конкурс, 2002)|Роднае слова 2002]] # [[Роднае слова (конкурс, 2003)|Роднае слова 2003]] # [[Роднае слова (конкурс, 2004)|Роднае слова 2004]] # [[Роднае слова (конкурс, 2005)|Роднае слова 2005]] # [[Роднае слова (конкурс, 2006)|Роднае слова 2006]] # [[Роднае слова (конкурс, 2007)|Роднае слова 2007]] # [[Роднае слова (конкурс, 2008)|Роднае слова 2008]] # [[Роднае слова (конкурс, 2009)|Роднае слова 2009]] # [[Роднае слова (конкурс, 2010)|Роднае слова 2010]] # [[Роднае слова (конкурс, 2011)|Роднае слова 2011]] # [[Роднае слова (конкурс, 2012)|Роднае слова 2012]] # [[Роднае слова (конкурс, 2013)|Роднае слова 2013]] # [[Роднае слова (конкурс, 2014)|Роднае слова 2014]] # [[Роднае слова (конкурс, 2015)|Роднае слова 2015]] # [[Роднае слова (конкурс, 2016)|Роднае слова 2016]] # [[Роднае слова (конкурс, 2017)|Роднае слова 2017]] # [[Роднае слова (конкурс, 2018)|Роднае слова 2018]] # [[Роднае слова (конкурс, 2019)|Роднае слова 2019]] # [[Роднае слова (конкурс, 2020)|Роднае слова 2020]] # [[Роднае слова (конкурс, 2021)|Роднае слова 2021]] # [[Роднае слова (конкурс, 2022)|Роднае слова 2022]] # [[Роднае слова (конкурс, 2023)|Роднае слова 2023]] # [[Роднае слова (конкурс, 2024)|Роднае слова 2024]] # [[Роднае слова (конкурс, 2025)|Роднае слова 2025]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1973 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 7b6owaz5yo1x7cidvzr63oa59kai4gm 2622789 2622782 2025-07-01T14:08:34Z Ясамойла 35429 правапіс 2622789 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праходзіць штогод у [[Польшча|Польшчы]]. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. == Сьпіс мерапрыемстваў == # [[Роднае слова (конкурс, 1972)|Роднае слова 1972]] # [[Роднае слова (конкурс, 1973)|Роднае слова 1973]] # [[Роднае слова (конкурс, 1974)|Роднае слова 1974]] # [[Роднае слова (конкурс, 1975)|Роднае слова 1975]] # [[Роднае слова (конкурс, 1976)|Роднае слова 1976]] # [[Роднае слова (конкурс, 1977)|Роднае слова 1977]] # [[Роднае слова (конкурс, 1978)|Роднае слова 1978]] # [[Роднае слова (конкурс, 1979)|Роднае слова 1979]] # [[Роднае слова (конкурс, 1980)|Роднае слова 1980]] # [[Роднае слова (конкурс, 1981)|Роднае слова 1981]] # [[Роднае слова (конкурс, 1982)|Роднае слова 1982]] # [[Роднае слова (конкурс, 1983)|Роднае слова 1983]] # [[Роднае слова (конкурс, 1984)|Роднае слова 1984]] # [[Роднае слова (конкурс, 1985)|Роднае слова 1985]] # [[Роднае слова (конкурс, 1986)|Роднае слова 1986]] # [[Роднае слова (конкурс, 1987)|Роднае слова 1987]] # [[Роднае слова (конкурс, 1988)|Роднае слова 1988]] # [[Роднае слова (конкурс, 1989)|Роднае слова 1989]] # [[Роднае слова (конкурс, 1990)|Роднае слова 1990]] # [[Роднае слова (конкурс, 1991)|Роднае слова 1991]] # [[Роднае слова (конкурс, 1992)|Роднае слова 1992]] # [[Роднае слова (конкурс, 1993)|Роднае слова 1993]] # [[Роднае слова (конкурс, 1994)|Роднае слова 1994]] # [[Роднае слова (конкурс, 1995)|Роднае слова 1995]] # [[Роднае слова (конкурс, 1996)|Роднае слова 1996]] # [[Роднае слова (конкурс, 1997)|Роднае слова 1997]] # [[Роднае слова (конкурс, 1998)|Роднае слова 1998]] # [[Роднае слова (конкурс, 1999)|Роднае слова 1999]] # [[Роднае слова (конкурс, 2000)|Роднае слова 2000]] # [[Роднае слова (конкурс, 2001)|Роднае слова 2001]] # [[Роднае слова (конкурс, 2002)|Роднае слова 2002]] # [[Роднае слова (конкурс, 2003)|Роднае слова 2003]] # [[Роднае слова (конкурс, 2004)|Роднае слова 2004]] # [[Роднае слова (конкурс, 2005)|Роднае слова 2005]] # [[Роднае слова (конкурс, 2006)|Роднае слова 2006]] # [[Роднае слова (конкурс, 2007)|Роднае слова 2007]] # [[Роднае слова (конкурс, 2008)|Роднае слова 2008]] # [[Роднае слова (конкурс, 2009)|Роднае слова 2009]] # [[Роднае слова (конкурс, 2010)|Роднае слова 2010]] # [[Роднае слова (конкурс, 2011)|Роднае слова 2011]] # [[Роднае слова (конкурс, 2012)|Роднае слова 2012]] # [[Роднае слова (конкурс, 2013)|Роднае слова 2013]] # [[Роднае слова (конкурс, 2014)|Роднае слова 2014]] # [[Роднае слова (конкурс, 2015)|Роднае слова 2015]] # [[Роднае слова (конкурс, 2016)|Роднае слова 2016]] # [[Роднае слова (конкурс, 2017)|Роднае слова 2017]] # [[Роднае слова (конкурс, 2018)|Роднае слова 2018]] # [[Роднае слова (конкурс, 2019)|Роднае слова 2019]] # [[Роднае слова (конкурс, 2020)|Роднае слова 2020]] # [[Роднае слова (конкурс, 2021)|Роднае слова 2021]] # [[Роднае слова (конкурс, 2022)|Роднае слова 2022]] # [[Роднае слова (конкурс, 2023)|Роднае слова 2023]] # [[Роднае слова (конкурс, 2024)|Роднае слова 2024]] # [[Роднае слова (конкурс, 2025)|Роднае слова 2025]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1973 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 8ufv4yjegk3wgzufrodttzll4cxebbf 2622808 2622789 2025-07-01T14:31:38Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622808 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праходзіць штогод у [[Польшча|Польшчы]]. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. == Сьпіс мерапрыемстваў == # [[Роднае слова (конкурс, 1972)|Роднае слова 1972]] # [[Роднае слова (конкурс, 1973)|Роднае слова 1973]] # [[Роднае слова (конкурс, 1974)|Роднае слова 1974]] # [[Роднае слова (конкурс, 1975)|Роднае слова 1975]] # [[Роднае слова (конкурс, 1976)|Роднае слова 1976]] # [[Роднае слова (конкурс, 1977)|Роднае слова 1977]] # [[Роднае слова (конкурс, 1978)|Роднае слова 1978]] # [[Роднае слова (конкурс, 1979)|Роднае слова 1979]] # [[Роднае слова (конкурс, 1980)|Роднае слова 1980]] # [[Роднае слова (конкурс, 1981)|Роднае слова 1981]] # [[Роднае слова (конкурс, 1982)|Роднае слова 1982]] # [[Роднае слова (конкурс, 1983)|Роднае слова 1983]] # [[Роднае слова (конкурс, 1984)|Роднае слова 1984]] # [[Роднае слова (конкурс, 1985)|Роднае слова 1985]] # [[Роднае слова (конкурс, 1986)|Роднае слова 1986]] # [[Роднае слова (конкурс, 1987)|Роднае слова 1987]] # [[Роднае слова (конкурс, 1988)|Роднае слова 1988]] # [[Роднае слова (конкурс, 1989)|Роднае слова 1989]] # [[Роднае слова (конкурс, 1990)|Роднае слова 1990]] # [[Роднае слова (конкурс, 1991)|Роднае слова 1991]] # [[Роднае слова (конкурс, 1992)|Роднае слова 1992]] # [[Роднае слова (конкурс, 1993)|Роднае слова 1993]] # [[Роднае слова (конкурс, 1994)|Роднае слова 1994]] # [[Роднае слова (конкурс, 1995)|Роднае слова 1995]] # [[Роднае слова (конкурс, 1996)|Роднае слова 1996]] # [[Роднае слова (конкурс, 1997)|Роднае слова 1997]] # [[Роднае слова (конкурс, 1998)|Роднае слова 1998]] # [[Роднае слова (конкурс, 1999)|Роднае слова 1999]] # [[Роднае слова (конкурс, 2000)|Роднае слова 2000]] # [[Роднае слова (конкурс, 2001)|Роднае слова 2001]] # [[Роднае слова (конкурс, 2002)|Роднае слова 2002]] # [[Роднае слова (конкурс, 2003)|Роднае слова 2003]] # [[Роднае слова (конкурс, 2004)|Роднае слова 2004]] # [[Роднае слова (конкурс, 2005)|Роднае слова 2005]] # [[Роднае слова (конкурс, 2006)|Роднае слова 2006]] # [[Роднае слова (конкурс, 2007)|Роднае слова 2007]] # [[Роднае слова (конкурс, 2008)|Роднае слова 2008]] # [[Роднае слова (конкурс, 2009)|Роднае слова 2009]] # [[Роднае слова (конкурс, 2010)|Роднае слова 2010]] # [[Роднае слова (конкурс, 2011)|Роднае слова 2011]] # [[Роднае слова (конкурс, 2012)|Роднае слова 2012]] # [[Роднае слова (конкурс, 2013)|Роднае слова 2013]] # [[Роднае слова (конкурс, 2014)|Роднае слова 2014]] # [[Роднае слова (конкурс, 2015)|Роднае слова 2015]] # [[Роднае слова (конкурс, 2016)|Роднае слова 2016]] # [[Роднае слова (конкурс, 2017)|Роднае слова 2017]] # [[Роднае слова (конкурс, 2018)|Роднае слова 2018]] # [[Роднае слова (конкурс, 2019)|Роднае слова 2019]] # [[Роднае слова (конкурс, 2020)|Роднае слова 2020]] # [[Роднае слова (конкурс, 2021)|Роднае слова 2021]] # [[Роднае слова (конкурс, 2022)|Роднае слова 2022]] # [[Роднае слова (конкурс, 2023)|Роднае слова 2023]] # [[Роднае слова (конкурс, 2024)|Роднае слова 2024]] # [[Роднае слова (конкурс, 2025)|Роднае слова 2025]]<ref>[https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] * [https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1973 годзе]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 54ri9wamqixzz56aga3izkueqhh4o2p 0 296179 2622806 2616277 2025-07-01T14:14:19Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622806 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2025''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2025 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2025 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] e72sex1xqkda2qzcp4jk9y6fg2msq2l 0 296180 2622805 2616276 2025-07-01T14:13:35Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622805 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2024''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2024 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]] і [[Таварыства беларускай культуры ў Беластоку]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2024 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 5egtlb9q9xt1gnco2rxhq3dwv0bt9t7 0 296181 2622804 2616275 2025-07-01T14:13:09Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622804 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2023''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2023 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2023 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 7s3gpekrgo668041oj02job7v76f2ik 0 296182 2622803 2616274 2025-07-01T14:12:51Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622803 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2022''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2022 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2022 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] pp9apm7z06sge6uf3kyqfn8qcpu5x35 0 296183 2622802 2616273 2025-07-01T14:12:22Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622802 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2021''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2021 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2021 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 81z93dt0me84jdgm5gfwn4prmjury51 0 296184 2622801 2616272 2025-07-01T14:12:07Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622801 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2020''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2020 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2020 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] acsmbxbf5cvvjg0ebpz5f6mum9j1lkb 0 296185 2622800 2616271 2025-07-01T14:11:52Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622800 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2019''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2019 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2019 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] k6t6hve0ql7cwwv07e1fkx8r6117egg 0 296186 2622799 2616270 2025-07-01T14:11:36Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622799 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2018''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2018 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2018 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 3a9y21lv2trqxml5ne95ou74ymoxe3s 0 296187 2622798 2616269 2025-07-01T14:11:20Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622798 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2017''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2017 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2017 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] kyi03xo4dosnwdi8m6sx2pbq53mu7qp 0 296188 2622797 2616268 2025-07-01T14:10:57Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622797 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2016''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2016 годзе. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2016 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 449rq4dvcitv45hr5vj6qmvcy0b6u0r 0 296189 2622796 2616257 2025-07-01T14:10:41Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622796 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2015''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2015 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2015 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] qbhkl6z1eczska74gqt83zm2jpyegpu 0 296190 2622795 2616267 2025-07-01T14:10:20Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622795 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2014''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2014 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2014 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] cwplj3xddzvc6l727w9z2blyg4fbr11 0 296191 2622794 2616266 2025-07-01T14:09:59Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622794 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2013''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2013 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2013 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 4ovwau1axgaolqqsh9t5vxyoahcdxam 0 296192 2622793 2616265 2025-07-01T14:09:42Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622793 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2012''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2012 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2012 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 0k4qb4wefrmru4v7lvjvqtoqlihtjyx 0 296193 2622792 2616264 2025-07-01T14:09:27Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622792 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2011''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2011 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2011 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] fhsjrx0xjem8vsj08ep1xi3lwo3yb0u 0 296194 2622791 2616263 2025-07-01T14:09:11Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622791 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2010''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2010 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2010 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 4l5qx12n23cqlh4slktdvxqtu8jct87 0 296195 2622790 2616262 2025-07-01T14:08:47Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622790 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2009''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2009 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2009 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] sbvls6ja1xy1l26nnbmk5ebbjde9iqs 0 296196 2622788 2616261 2025-07-01T14:08:13Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622788 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2008''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2008 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2008 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 0ycg2ovnxj8kiq8entf5vpxocrvd753 0 296197 2622787 2616259 2025-07-01T14:07:42Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622787 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2007''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2007 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2007 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] c8yprhrzxf656iln6a18hlxsodwc3j6 0 296198 2622786 2616258 2025-07-01T14:07:27Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622786 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2006''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2006 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2006 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] d1lnql2xv397nboamm0ocitf6zeyq5n 0 296240 2622785 2616432 2025-07-01T14:06:53Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622785 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2005''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2005 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2005 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 391gty856rkhzf6nurstm66zdcpls9z 0 296241 2622726 2616421 2025-07-01T13:16:05Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622726 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1972''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1972 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1972 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 6tdk0qopprjvle60cl7kj8l537qxkhw 0 296242 2622783 2616396 2025-07-01T14:06:02Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622783 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2003''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2003 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2003 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] dxv2lb4kpohmxne2dv9pq535rq4u1da 0 296243 2622781 2616397 2025-07-01T14:05:32Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622781 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2002''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2002 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2002 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] qw2xsu0wuf9fznnvkbiactqcx62z1pb 0 296244 2622780 2616398 2025-07-01T14:04:51Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622780 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2001''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2001 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2001 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] k8afbmukg88b7svetgciq7y4bnxl3cu 0 296245 2622775 2616399 2025-07-01T14:02:34Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622775 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2000''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2000 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2000 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] jfwf7yv2la79zg0x4xzu0anw2l5azmi 0 296246 2622773 2616400 2025-07-01T14:02:16Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622773 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1999''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1999 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1999 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] bivarfpi2186dtu4xv32zrxycqaj1r4 0 296247 2622772 2616401 2025-07-01T14:01:58Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622772 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1998''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1998 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1998 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] h0duk30kjpsgiuat03x7vrnz64mby3s 0 296248 2622771 2616402 2025-07-01T14:01:42Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622771 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1997''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1997 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1997 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] howhz2q1l87tf6vto1hg95nvtc532gt 0 296249 2622770 2616403 2025-07-01T14:01:26Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622770 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1996''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1996 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1996 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 7q26k9slv8z19l1fjg41pb3htdgr9kh 0 296250 2622769 2616404 2025-07-01T14:01:09Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622769 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1995''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1995 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1995 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 1i5sjays7zqn9udlb32h7ckdmkvhjqe 0 296251 2622768 2616405 2025-07-01T14:00:38Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622768 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1994''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1994 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1994 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] p6e0vb2mv7eviem80s9elqdwq0e4w0q 0 296252 2622767 2616406 2025-07-01T14:00:16Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622767 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1993''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1993 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1993 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] trug0h6szcj8i31z6xiwzw5p357i56b 0 296253 2622766 2616407 2025-07-01T13:59:56Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622766 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1992''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1992 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1992 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] hms4d2wirxdv1nsoz6vjkdm0ki6n3z7 0 296254 2622765 2616408 2025-07-01T13:59:39Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622765 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1991''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1991 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1991 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] ssk4uw2jnepug0oxsxy5pptx1brgjsn 0 296255 2622764 2616409 2025-07-01T13:59:22Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622764 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1990''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1990 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1990 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] evxgdpqp5qklqed6n4wlq3yafguwknr 0 296256 2622763 2616410 2025-07-01T13:58:58Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622763 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1989''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1989 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1989 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 20uye1n6ogpbzsgoewlj0up4rmncmqv 0 296257 2622762 2616411 2025-07-01T13:58:20Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622762 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1988''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1988 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1988 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] tgo6f81ahgvmxiiddk4fkl16z61s3au 0 296258 2622761 2616412 2025-07-01T13:57:53Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622761 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1987''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1987 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # адукацыйна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1987 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 2jy09rk4j65z2acbtpmukig4n41febk 0 296259 2622760 2616414 2025-07-01T13:57:37Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622760 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1986''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1986 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1986 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 0yhv2unljeawvw4c3pdgi6y89t6m123 0 296260 2622759 2616415 2025-07-01T13:57:02Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622759 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1985''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1985 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1985 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 68prcej5emkm6anxv9z8s6ked8p0tu6 0 296261 2622757 2616416 2025-07-01T13:56:07Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622757 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1984''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1984 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1984 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] kxm0wao724e8s8kpa0ib8tj5nx3p3r7 0 296262 2622756 2616417 2025-07-01T13:55:51Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622756 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1983''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1983 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1983 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] amoks8pzgknhaswk6nz2yso2rg231id 0 296263 2622755 2616418 2025-07-01T13:55:31Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622755 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1982''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1982 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1982 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] nd9jhl2144kquqz4v986re8eby4zt3a 0 296264 2622754 2616419 2025-07-01T13:55:09Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622754 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1981''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1981 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1981 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 5bg855whtrmgt8tiyvs0na7c72udmzv 0 296265 2622753 2616420 2025-07-01T13:54:53Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622753 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1980''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1980 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1980 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 2r8scwyd824ukygm4zfsb0pf0cr8t4y 0 296266 2622752 2616422 2025-07-01T13:53:58Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622752 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1979''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1979 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1979 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] g59r2ht70dcxf2l25dl3t3f4tsh1ja3 0 296267 2622732 2616423 2025-07-01T13:19:13Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622732 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1978''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1978 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1978 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] rwn06xarb15xczmlar7vi4refbrh7fw 0 296268 2622731 2616424 2025-07-01T13:18:42Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622731 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1977''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1977 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1977 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] cpzylpvy2ah046ar76x9d0hyqjlav1x 0 296269 2622730 2616425 2025-07-01T13:18:03Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622730 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1976''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1976 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1976 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] aojx3m9b7eyuv5i918bzl95dmua04py 0 296270 2622729 2616426 2025-07-01T13:17:23Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622729 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1975''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1975 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1975 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] cmidz8acfpskvlairvcd1o54mdd5hvi 0 296271 2622728 2616427 2025-07-01T13:16:52Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622728 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1974''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1974 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1974 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 7ce8uxrc40bzmozadhyz7zgc0g673pi 0 296272 2622727 2616428 2025-07-01T13:16:34Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622727 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 1973''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 1973 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:1973 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] 64eeu33el56cuy8q3kkk385dhcjq2xw 0 296273 2622784 2616433 2025-07-01T14:06:34Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622784 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Роднае слова (неадназначнасьць)|Роднае слова}} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Дэкляматарскі конкурс «Роднае слова» 2004''' ({{мова-pl|Konkurs “Słowo ojczyste”}})<ref>[https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.]</ref> — агульнапольскі конкурс, які адбыўся ў [[Польшча|Польшчы]] ў 2004 годзе. Яго правяло [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:2004 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] mu2bk8f22xs0qd43fsz6wg8eyf4ba3s 0 296278 2622809 2616475 2025-07-01T14:33:13Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622809 wikitext text/x-wiki {{Фэст |Назва = Беларуская песьня |Назва ў арыгінале = |Лягатып = |Шырыня лягатыпу = |Выява = |Подпіс да выявы = |Шырыня выявы = |Гады = з 1993 году |Краіна = {{Сьцяг Польшчы}}[[Польшча]] |Горад = [[Бельск-Падляскі]] |Мова = [[Беларуская мова|беларуская]] |Жанр = <!-- або |Жанры -->самадзейнасьць, народныя і сучасныя беларускія песьні |Псэўданім = <!-- або |Псэўданімы --> |Лэйбл = <!-- або |Лэйблы --> |Заснавальнік = <!-- або |Заснавальнікі -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Арганізатар = <!-- або |Арганізатары -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Тэматыка = |Склад = |Ганаровыя госьці = |Злучаныя праекты = [[Басовішча]]<br>[[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] |Сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Фэстываль «Беларуская песьня»''' ({{мова-pl|Festiwal "Piosenka Białoruska 2025"}})<ref>[https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/250305 Беларуская песьня 2025]</ref><ref>[https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> — агульнапольскі фэстываль, які праводзіцца ў [[Польшча|Польшчы]] з 1993 году. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]<ref>[https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref>. Месцам правядзеньня стала м. [[Бельск Падляскі|Бельск]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Да 1993 году не было фэстывалю, а былі агляды беларускіх мастацкіх самадзейных гурткоў. Агляды праводзіліся з 1971 году. Пазьней, у 1993 годзе зьявіўся фэстываль «Беларуская песьня». Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Глядзіце таксама == * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] * [[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] * [https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1993 годзе]] [[Катэгорыя:1993 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Фэсты]] [[Катэгорыя:Музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Беларускія культурніцкія фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія фэсты]] [[Катэгорыя:Фэсты Бельску-Падляскага]] [[Катэгорыя:Фэсты Беластоку]] 9tj21ubmz2ekow72o4ehcrel8mnyv95 0 296280 2622810 2616480 2025-07-01T14:34:12Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622810 wikitext text/x-wiki {{Фэст |Назва = Сцэнічнае слова |Назва ў арыгінале = |Лягатып = |Шырыня лягатыпу = |Выява = |Подпіс да выявы = |Шырыня выявы = |Гады = з 1980 году |Краіна = {{Сьцяг Польшчы}}[[Польшча]] |Горад = [[Гайнаўка]] |Мова = [[Беларуская мова|беларуская]] |Жанр = <!-- або |Жанры -->самадзейнасьць, народны [[тэатар]] |Псэўданім = <!-- або |Псэўданімы --> |Лэйбл = <!-- або |Лэйблы --> |Заснавальнік = <!-- або |Заснавальнікі -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Арганізатар = <!-- або |Арганізатары -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Тэматыка = |Склад = |Ганаровыя госьці = |Злучаныя праекты = [[Басовішча]]<br>[[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] |Сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Конкурс «Сцэнічнае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs „Słowo sceniczne”}})<ref>[https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/250305 Беларуская песьня 2025]</ref><ref>[https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праводзіцца ў [[Польшча|Польшчы]] з 1980 году. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Гайнаўка]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Сьпіс мерапрыемстваў == # Сцэнічнае слова 1980 # Сцэнічнае слова 1981 # Сцэнічнае слова 1982 # Сцэнічнае слова 1983 # Сцэнічнае слова 1984 # Сцэнічнае слова 1985 # Сцэнічнае слова 1986 # Сцэнічнае слова 1987 # Сцэнічнае слова 1988 # Сцэнічнае слова 1989 # Сцэнічнае слова 1990 # Сцэнічнае слова 1991 # Сцэнічнае слова 1992 # Сцэнічнае слова 1993 # Сцэнічнае слова 1994 # Сцэнічнае слова 1995 # Сцэнічнае слова 1996 # Сцэнічнае слова 1997 # Сцэнічнае слова 1998 # Сцэнічнае слова 1999 # Сцэнічнае слова 2000 # Сцэнічнае слова 2001 # Сцэнічнае слова 2002 # Сцэнічнае слова 2003 # Сцэнічнае слова 2004 # Сцэнічнае слова 2005 # Сцэнічнае слова 2006 # Сцэнічнае слова 2007 # Сцэнічнае слова 2008 # Сцэнічнае слова 2009 # Сцэнічнае слова 2010 # Сцэнічнае слова 2011 # Сцэнічнае слова 2012 # Сцэнічнае слова 2013 # Сцэнічнае слова 2014 # Сцэнічнае слова 2015 # Сцэнічнае слова 2016 # Сцэнічнае слова 2017 # Сцэнічнае слова 2018 # Сцэнічнае слова 2019 # Сцэнічнае слова 2020 # Сцэнічнае слова 2021 # Сцэнічнае слова 2022 # Сцэнічнае слова 2023 # Сцэнічнае слова 2024 == Глядзіце таксама== * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] * [[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.facebook.com/bialorushajnowka/posts/konkurs-s%C5%82owo-sceniczne-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B043-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%88/2206324166194195/ 43 Конкурс «Сцэнічнае слова» перайшоў у гісторыю] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/861-konkurs-slowo-sceniczne-6 Конкурс Сцэнічнае слова] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/513-c-slowo-sceniczne Сцэнічнае Cлова 2020] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/311-konkurs-slowo-sceniczne-2 Сцэнічнае слова 2019] * [https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] * [https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1980 годзе]] [[Катэгорыя:1980 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Фэсты]] [[Катэгорыя:Музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Беларускія культурніцкія фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія фэсты]] [[Катэгорыя:Фэсты Бельску-Падляскага]] [[Катэгорыя:Фэсты Беластоку]] dqobfwleduojem7prx85qtqgrx2s79p 2622811 2622810 2025-07-01T14:34:49Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622811 wikitext text/x-wiki {{Фэст |Назва = Сцэнічнае слова |Назва ў арыгінале = |Лягатып = |Шырыня лягатыпу = |Выява = |Подпіс да выявы = |Шырыня выявы = |Гады = з 1980 году |Краіна = {{Сьцяг Польшчы}}[[Польшча]] |Горад = [[Гайнаўка]] |Мова = [[Беларуская мова|беларуская]] |Жанр = <!-- або |Жанры -->самадзейнасьць, народны [[тэатар]] |Псэўданім = <!-- або |Псэўданімы --> |Лэйбл = <!-- або |Лэйблы --> |Заснавальнік = <!-- або |Заснавальнікі -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Арганізатар = <!-- або |Арганізатары -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Тэматыка = беларускамоўныя выступы на сцэне |Склад = |Ганаровыя госьці = |Злучаныя праекты = [[Басовішча]]<br>[[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] |Сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Конкурс «Сцэнічнае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs „Słowo sceniczne”}})<ref>[https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/250305 Беларуская песьня 2025]</ref><ref>[https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праводзіцца ў [[Польшча|Польшчы]] з 1980 году. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Гайнаўка]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Сьпіс мерапрыемстваў == # Сцэнічнае слова 1980 # Сцэнічнае слова 1981 # Сцэнічнае слова 1982 # Сцэнічнае слова 1983 # Сцэнічнае слова 1984 # Сцэнічнае слова 1985 # Сцэнічнае слова 1986 # Сцэнічнае слова 1987 # Сцэнічнае слова 1988 # Сцэнічнае слова 1989 # Сцэнічнае слова 1990 # Сцэнічнае слова 1991 # Сцэнічнае слова 1992 # Сцэнічнае слова 1993 # Сцэнічнае слова 1994 # Сцэнічнае слова 1995 # Сцэнічнае слова 1996 # Сцэнічнае слова 1997 # Сцэнічнае слова 1998 # Сцэнічнае слова 1999 # Сцэнічнае слова 2000 # Сцэнічнае слова 2001 # Сцэнічнае слова 2002 # Сцэнічнае слова 2003 # Сцэнічнае слова 2004 # Сцэнічнае слова 2005 # Сцэнічнае слова 2006 # Сцэнічнае слова 2007 # Сцэнічнае слова 2008 # Сцэнічнае слова 2009 # Сцэнічнае слова 2010 # Сцэнічнае слова 2011 # Сцэнічнае слова 2012 # Сцэнічнае слова 2013 # Сцэнічнае слова 2014 # Сцэнічнае слова 2015 # Сцэнічнае слова 2016 # Сцэнічнае слова 2017 # Сцэнічнае слова 2018 # Сцэнічнае слова 2019 # Сцэнічнае слова 2020 # Сцэнічнае слова 2021 # Сцэнічнае слова 2022 # Сцэнічнае слова 2023 # Сцэнічнае слова 2024 == Глядзіце таксама== * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] * [[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.facebook.com/bialorushajnowka/posts/konkurs-s%C5%82owo-sceniczne-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B043-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%88/2206324166194195/ 43 Конкурс «Сцэнічнае слова» перайшоў у гісторыю] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/861-konkurs-slowo-sceniczne-6 Конкурс Сцэнічнае слова] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/513-c-slowo-sceniczne Сцэнічнае Cлова 2020] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/311-konkurs-slowo-sceniczne-2 Сцэнічнае слова 2019] * [https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] * [https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1980 годзе]] [[Катэгорыя:1980 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Фэсты]] [[Катэгорыя:Музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Беларускія культурніцкія фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія фэсты]] [[Катэгорыя:Фэсты Бельску-Падляскага]] [[Катэгорыя:Фэсты Беластоку]] lay27mqqbl4r1mznjlaqq8rm0h942zh 2622812 2622811 2025-07-01T14:35:33Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622812 wikitext text/x-wiki {{Фэст |Назва = Сцэнічнае слова |Назва ў арыгінале = |Лягатып = |Шырыня лягатыпу = |Выява = |Подпіс да выявы = |Шырыня выявы = |Гады = з 1980 году |Краіна = {{Сьцяг Польшчы}}[[Польшча]] |Горад = [[Гайнаўка]] |Мова = [[Беларуская мова|беларуская]] |Жанр = <!-- або |Жанры -->самадзейнасьць, народны [[тэатар]] |Псэўданім = <!-- або |Псэўданімы --> |Лэйбл = <!-- або |Лэйблы --> |Заснавальнік = <!-- або |Заснавальнікі -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Арганізатар = <!-- або |Арганізатары -->[[БГКТ (Польшча)|БГКТ]] |Тэматыка = беларускамоўныя выступы на сцэне |Склад = |Ганаровыя госьці = |Злучаныя праекты = [[Басовішча]]<br>[[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] |Сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Польшчы|БГКТ (Польшча)|Беларуская мова ў Польшчы}} '''Конкурс «Сцэнічнае слова»''' ({{мова-pl|Konkurs „Słowo sceniczne”}})<ref>[https://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/250305 Беларуская песьня 2025]</ref><ref>[https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> — агульнапольскі конкурс, які праводзіцца ў [[Польшча|Польшчы]] з 1980 году. Яго праводзіць [[БГКТ (Польшча)|Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]]. Месцам правядзеньня стала м. [[Гайнаўка]]. Сярод удзельнікаў многія — [[Сьвядомы беларус|сьвядомыя беларусы]]. Задачы мерапрыемства: # падтрыманьне нацыянальнае тоеснасьці моладзі # вучэбна-асьветніцкая дзейнасьць # дзейнасьць у карысьць беларускай нацыянальнае меншасьці ў Польшчы і польска-беларускае інтэгрыцыі. == Сьпіс мерапрыемстваў == # Сцэнічнае слова 1980 # Сцэнічнае слова 1981 # Сцэнічнае слова 1982 # Сцэнічнае слова 1983 # Сцэнічнае слова 1984 # Сцэнічнае слова 1985 # Сцэнічнае слова 1986 # Сцэнічнае слова 1987 # Сцэнічнае слова 1988 # Сцэнічнае слова 1989 # Сцэнічнае слова 1990 # Сцэнічнае слова 1991 # Сцэнічнае слова 1992 # Сцэнічнае слова 1993 # Сцэнічнае слова 1994 # Сцэнічнае слова 1995 # Сцэнічнае слова 1996 # Сцэнічнае слова 1997 # Сцэнічнае слова 1998 # Сцэнічнае слова 1999 # Сцэнічнае слова 2000 # Сцэнічнае слова 2001 # Сцэнічнае слова 2002 # Сцэнічнае слова 2003 # Сцэнічнае слова 2004 # Сцэнічнае слова 2005 # Сцэнічнае слова 2006 # Сцэнічнае слова 2007 # Сцэнічнае слова 2008 # Сцэнічнае слова 2009 # Сцэнічнае слова 2010 # Сцэнічнае слова 2011 # Сцэнічнае слова 2012 # Сцэнічнае слова 2013 # Сцэнічнае слова 2014 # Сцэнічнае слова 2015 # Сцэнічнае слова 2016 # Сцэнічнае слова 2017 # Сцэнічнае слова 2018 # Сцэнічнае слова 2019 # Сцэнічнае слова 2020 # Сцэнічнае слова 2021 # Сцэнічнае слова 2022 # Сцэнічнае слова 2023 # Сцэнічнае слова 2024 # Сцэнічнае слова 2025<ref>[https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref> == Глядзіце таксама== * [[Бардаўская восень]] * [[Басовішча]] * [[Роднае слова (дэкляматарскі конкурс)|Конкурс Роднае слова]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.facebook.com/bialorushajnowka/posts/konkurs-s%C5%82owo-sceniczne-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B043-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81-%D1%81%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%88/2206324166194195/ 43 Конкурс «Сцэнічнае слова» перайшоў у гісторыю] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/861-konkurs-slowo-sceniczne-6 Конкурс Сцэнічнае слова] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/513-c-slowo-sceniczne Сцэнічнае Cлова 2020] * [http://bialorushajnowka.pl/aktualnosci/311-konkurs-slowo-sceniczne-2 Сцэнічнае слова 2019] * [https://czasopis.pl/svjata-belaruskaj-pesni-3/ Беларуская песьня 2025] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://www.spgrodek.edu.pl/konkurs-slowo-ojczyste/ За намі агульнапольскі дэкламатарскі конкурс “Роднае слова”. Раённы агляд адбыўся 25 сакавіка ў Беластоку, а фінал 4 красавіка ў Бельску Падляшскім.] * [https://www.racyja.com/archivy/sumezhzha/zavyarshyusya-deklamatarski-konkurs-r/ Завяршыўся дэкламатарскі конкурс “Роднае Слова”] на [[Радыё Рацыя]] * [http://niva.bialystok.pl/issue/2012/15/art_05.htm Настаўнікі і конкурс «Роднае слова»] на [[Ніва (газэта)|Ніва]] * [https://czasopis.pl/skladanyja-movy-dzejnasci-bgkt/ Складаныя ўмовы дзейнасці БГКТ] на [[Czasopis|Часопісе]] {{БГКТП}} [[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларуская мова ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1980 годзе]] [[Катэгорыя:1980 год у Польшчы]] [[Катэгорыя:Беларускае грамадзка-культурнае таварыства ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Фэсты]] [[Катэгорыя:Музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія музычныя фэсты]] [[Катэгорыя:Беларускія культурніцкія фэсты]] [[Катэгорыя:Польскія фэсты]] [[Катэгорыя:Фэсты Бельску-Падляскага]] [[Катэгорыя:Фэсты Беластоку]] jdt3o48egjhn0n4q8j52unm4osxd6u5 0 297010 2622724 2621930 2025-07-01T13:12:22Z Ясамойла 35429 /* Крыніцы */ дапаўненьне 2622724 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|50|30|1|паўночнае|3|58|59|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Вайсковае падразьдзяленьне |назва = Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе |арыгінальная назва = {{мова-en|Supreme Headquarters Allied Powers Europe|скарочана}} |выява = [[Файл:Coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|240пкс]] |подпіс выявы = Герб |гады = ад {{Дата пачатку|2|4|1951|1}} |краіны = 29 краінаў Эўропы, ЗША, [[Канада]] і [[Турэччына]] |падпарадкаваньне = [[Паўночнаатлянтычная рада]] |у складзе = [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] |тып = [[штаб]] |уключае ў сябе = Камандаваньні аб’яднанымі сіламі ў [[Брунсюм]]е, [[Нэапаль|Нэапалі]] і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] |роля = захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]] |памер = |камандная структура = [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі]] |разьмяшчэньне = [[Касто]] (вобласьць [[Эно]], край [[Валёнія]], [[Бэльгія]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Як нас знайсьці|спасылка=https://shape.nato.int/how-to-contact-us|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |мянушка = ВШСДЭ |заступнік = |дэвіз = [[Пільнасьць]] — цана свабоды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя герба|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/history-of-the-crest|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |колеры = |марш = |талісман = |узбраеньне = |войны = [[Басьнійская вайна|Басьнійская]], [[Косаўская вайна|Косаўская]] і [[Аўганская вайна|Аўганская]], [[грамадзянская вайна ў Лібіі]] |бітвы = |знакі ўзнагароды = |дзейны камандзір = [[Крыстафэр Каволі]] |вядомыя камандзіры = [[Алексус Грынкевіч]] }} '''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''' ({{мова-fr|Grand Quartier Général des Puissances Alliées en Europe|скарочана}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наведнікі|спасылка=https://shape.nato.int/contact/visiteurs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=fr|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>) — штаб Саюзнага камандаваньня апэрацыямі [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], заснаваны ў красавіку 1951 году ў [[Раканкур]]ы (Францыя). На 2025 год месьціўся ў бэльгійскай вёсцы [[Касто]] на поўначы вобласьці [[Эно]] (край [[Валёнія]]). Адказваў за захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра нас|спасылка=https://shape.nato.int/about|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА) АПАД, якім загадваў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ), мела тры ўзроўні: стратэгічны, апэрацыйны і тактычны. СКА загадвала пастаяннымі і разгортвальнымі штабамі, а таксама аб’яднанымі сіламі ад некалькіх ведамстваў і сумеснымі сіламі ад некалькіх дзяржаваў. ВШСДЭ на стратэгічным узроўні ўзначальваў 6 апэрацыйных камандаваньняў, 2 зь якіх падтрымлівалі ўстановы тактычнага ўзроўню. * ''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''. Стратэгічны штаб, які рыхтаваў, плянаваў і праводзіў вайсковыя апэрацыі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы. [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] (ВСКЭ) ўзначальваў СКА і выконваў абавязкі ў складзе ВШСДЭ, а таксама загадваў [[Эўрапейскае камандаваньне ЗША|Эўрапейскім камандаваньнем ЗША]]. ВСКЭ падпарадкоўваўся Вайсковаму камітэту АПАД, які знаходзіўся пад кіраўніцтвам [[Паўночнаатлянтычная рада|Паўночнаатлянтычнай рады]] і Групы ядзернага плянаваньня. [[Файл:SHAPE HQ Mons Belgium.JPG|значак|290пкс|Будынак Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (2011 год)]] * ''Камандаваньні аб’яднанымі сіламі'' (КАС). Дзейнічалі ў [[Брунсюм]]е (Нідэрлянды), [[Нэапаль|Нэапалі]] (Італія) і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] (ЗША). На апэрацыйным узроўні плянавалі і падтрымлівалі апэрацыі АПАД. Кіравалі аб’яднанымі апэрацыямі з пастаяннага штабу або разгорнутага на фронце, які называўся штабам Аб’яднанай апэрацыйнай групы (ШААГ) і дзеяў да году. Пры разгортваньні КАС загадвала толькі адной апэрацыяй. Таксама адказвала за ўзаеміны з рэгіянальнымі ўстановамі згодна з указаньнямі ВСКЭ, супрацоўнічала з супольнікамі, якія бралі ўдзел у апэрацыях АПАД, і рыхтавалі дзяржавы-кандыдаткі да сяброўства ў АПАД. * ''Саюзныя камандаваньні [[Тактыка|тактычнага]] ўзроўню''. Складаліся з асобных радоў войскаў: [[Саюзнае сухаземнае камандаваньне|сухаземнага]], [[Саюзнае марское камандаваньне|марскога]] і [[Саюзнае паветранае камандаваньне|паветранага]]. Забясьпечвалі ведамі і падтрымкай КАС у [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Брунсюме|Брунсюме]] і [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Нэапалі]] на апэрацыйным узроўні. Падпарадковаліся ВШСДЭ і знаходзіліся пад кіраўніцтвам ВСКЭ. ** ''[[Саюзнае паветранае камандаваньне]]'' (СПК; [[Рамштайн]], Нямеччына). Плянавала і выконвала апэрацыі супрацьпаветранай і [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычна дамовы]]. Магло кіраваць аб’яднанай паветранай апэрацыяй або выступаць у якасьці Камандаваньня паветраным складнікам, каб падтрымаць большую апэрацыю. ** ''[[Саюзнае сухаземнае камандаваньне]]'' (ССК; [[Ізьмір]], Турэччына). Разгортвала [[сухаземныя войскі]] ў падтрымку Камандаваньня аб’яднанымі сіламі (КАС), якое праводзіла аб’яднаную апэрацыю. Забясьпечвала асноўныя сухаземныя магчымасьці для аб’яднанай апэрацыі і кіравала сухаземнай апэрацыяй. ** ''[[Саюзнае марское камандаваньне]]'' (СМК; [[Нортўуд]], Ангельшчына). Плянавала, праводзіла і падтрымлівала аб’яднанымі марскія апэрацыі. Магло выступаць у якасьці марскога складніка ў падтрымцы аб'яднанай апэрацыі. * ''Група сыстэмаў зносінаў і зьвестак АПАД'' (ГСЗЗ). Плянавала і разгортвала сетку сувязі, каб забясьпечыць кіраваньне разгорнутымі штабамі АПАД. * ''[[Марскія ўдарна-дапаможныя сілы]]'' (МУДС; [[Оэйраш]], [[Партугалія]]). Забясьпечвалі Марскі баявы штаб Апэрацыйнага камандаваньня пад загадам ВСКЭ, каб стварыць разгортвальны штаб, здольны плянаваць і выконваць аб’яднаныя марскія апэрацыі. Складаліся з прадстаўнікоў 13 дзяржаваў. Засяроджваліся на аб’яднаных марскіх экспэдыцыях шляхам залучэньня вайскова-марскіх і дэсантных сілаў ЗША. * ''Тактычныя асяродкі паветранага кіраваньня''. Сумесныя асяродкі паветраных апэрацыяў (САПА) месьціліся ў [[Юдэм]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]], Нямеччына) і [[Тарэхон-дэ-Ардос|Тарэхоне-дэ-Ардосе]] (супольнасьць [[Мадрыд (супольнасьць)|Мадрыд]], [[Гішпанія]]). САПА складалася з Пастаяннага асяродка супрацьпаветранай абароны (ПАСА) і Разгортвальнага асяродка паветраных апэрацыяў (РАПА). Разгортвальны асяродак паветранага кіраваньня (РАПК) месьціўся ў [[Поджа-Рэнатыка]] (край [[Эмілія-Раманьня]], Італія). РАПК улучаў Асяродак вытворчасьці распазнаных паветраных здымкаў (АВРПЗ), РАПА і Разгортвальны набор [[чуйнік]]аў (РНЧ). Па-за апэрацыямі РАПК адказваў за падрыхтоўку пэрсаналу Саюзнага паветранага камандаваньня і РАПА<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будова вайсковага камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/military_command_structure|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Мадэль сілаў Арганізацыі Паўночнаатлятнычнай дамовы грунтавалася на 3-х узроўнях гатоўнасьці загадзя прызначаных, разгорнутых і перадавых падмацаваньняў, даступных ВСКЭ ў мірны час: # ад 0 да 10 дзён; # ад 10 да 30 дзён; # ад 30 да 180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мадэль сілаў АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/page134134653|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Кіраваньне == * ''Група камандаваньня'': [[вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] і ягоны намесьнік, начальнік штабу і ягоны намесьнік, дарадца ў стратэгічных і міжнародных справах, а таксама старэйшы закліканы правадыр камандаваньня<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Група камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/command-group|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:Greater coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|значак|280пкс|Герб Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе са сьцягамі 32 дзяржаваў АПАД (2014 год)]] * ''Управы'': 1) [[Кібэрпрастора|кібэрпрасторы]], 2) фінансаў і закупак, 3) кіраваньня, 4) апэрацыяў, 5) супольніцтваў, 6) [[плян]]аў, 7) [[Сілы спэцыяльных апэрацыяў|сілаў спэцыяльных апэрацыяў]], 8) стратэгічных зносінаў, 9) падтрымкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управы|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/directorates|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі'' (29 з 32 ад краінаў Эўропы): [[Альбанія]], [[Баўгарыя]], [[Бэльгія]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Гішпанія]], [[Грэцыя]], [[Данія]], ''ЗША'', [[Ісьляндыя]], Італія, ''[[Канада]]'', [[Латвія]], [[Летува]], [[Люксэмбург]], [[Нарвэгія]], [[Нідэрлянды]], [[Нямеччына]], [[Партугалія]], [[Паўночная Македонія]], [[Польшча]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]], ''[[Турэччына]]'', [[Фінляндыя]], Францыя, [[Харватыя]], [[Чэхія]], [[Швэцыя]] і [[Эстонія]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/national-military-representatives|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == [[Файл:Dutch F16 Siauliai.jpg|значак|290пкс|Нідэрляндзкія зьнішчальнікі [[Ф-16]] на паветраным дазоры ў [[Шаўлі|Шаўлях]] (Летува, 2017 год)]] На 2025 год Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ажыцьцяўляў па 3 шматгадовыя заданьні і апэрацыі: # [[Сілы для Косава]] ў сэрбскім краі [[Косава і Мятохія]] ў складзе 4650 вайскоўцаў ад 28 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Місія АПАД у Косаве|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-mission-in-kosovo-kfor|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Альтэя (апэрацыя)|Альтэя]]» ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] ў складзе 600 вайскоўцаў ад 15 дзяржаваў Паўночнаатлянтычнага зьвязу і 5 дзяржаваў-супольніцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Альтэя»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-althea|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Марскі вартаўнік]]» у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]] сіламі [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Марскі вартаўнік»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-sea-guardian-osg|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу» ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] ([[Кефлявік]]) тройчы на год па 3 тыдні шляхам паветранага дазору [[зьнішчальнік]]амі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ісьляндзкія «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу»|спасылка=https://shape.nato.int/icelands-peacetime-preparedness-needs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Патрыёт (ЗРК)|Патрыёт]]» у [[Турэччына|Турэччыне]] як частка супрацьпаветранай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падтрымка АПАД Турэччыны|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-support-to-turkiye|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # паветраны дазор у 10 з 29 эўрапейскіх дзяржаваў АПАД — [[Альбанія|Альбаніі]], [[Баўгарыя|Баўгарыі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Люксэмбург]]у, [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славенія|Славеніі]] і [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраны дазор АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-air-policing|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Сярод іншага, ВШСДЭ ажыцьцяўляў захады ўпэўненьня на межах Турэччыны, якія ўлучалі прысутнасьць дадатковых [[Самалёт папярэджаньня і нагляду|самалётаў папярэджаньня і нагляду]], а таксама павышаную марскую дзейнасьць ва Ўсходнім Міжземнамор’і<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Захады ўпэўненьня АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/nato-assurance-measures|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:USAF RQ-4 Global Hawk Block 40 taxis the runway at Sigonella.jpg|значак|290пкс|Бесьпілётнік РКю-4 «Глябальны ястраб» у Сіганэле (Італія, 2023 год)]] Магчымасьці ВШСДЭ ўлучалі: # наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ) на аснове [[Сілы вестак, сачэньня і выведкі|Сілаў вестак, сачэньня і выведкі]] (СВСВ) ў [[Сіганэла|Сіганэле]] (востраў [[Сыцылія]], Італія), якія ўлучалі 5 [[бесьпілётнік]]аў [[РКю-4]]Д «Глябальны ястраб»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/alliance-ground-surveillance-ags|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # кібэрабарону на падставе Асяродку адказу на кампутарнае здарэньне (ААКЗ) і Асяродку апэрацыяў у кібэрпрасторы, якія месьціліся пры ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кібэрабарона|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/cyber-defence|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Самалёт раньняга папярэджаньня|паветраную сыстэму раньняга папярэджаньня]] (ПСРП) на аснове Паветраных сілаў раньняга папярэджаньня і нагляду (ПСРПН), якія мелі 15 самалётаў [[Боінг Е-3|Е-3]]А «Вартаўнік» у нямецкім [[Гайленкірхэн]] (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) і на лётнішчах у [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Італія|Італіі]], Турэччыне і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], а таксама 6 брытанскіх самалётаў Е-3Д у [[Ўодынгтан (Лінкальншыр)|Ўодынгтане]] (графства [[Лінкальншыр]], Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраная сыстэма раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-awacs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Касьмічны асяродак у нямецкім [[Рамштайн]]е (зямля [[Райнлянд-Пфальц]]) з адмыслоўцамі ад ЗША, Вялікабрытаніі, [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэралянды|Нідэрляндаў]] і Нямеччыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Касьмічны асяродак АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-space-centre|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Пастаянныя вайскова-марскія сілы пад кіраўніцтвам [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (СМК), якія ўлучалі [[1-я пастаянная марская група|1-ю]] і [[2-я пастаянная марская група|2-ю]] пастаянныя марскія групы (ПМГ), а таксама [[1-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|1-ю]] і [[2-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|2-ю]] пастаянныя групы супрацьмінных захадаў (ПГСМЗ) ды ўваходзілі ў [[Сілы адказу АПАД]] ([[Брунсюм]], Нідэрлянды)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пастаянныя вайскова-марскія сілы АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-standing-naval-forces|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[батальён]] хімічнай, біялагічнай, [[Радыялёгія|радыялягічнай]] і ядзернай (ХБРЯ) абароны ў распараджэньні ВСКЭ, які маглі разгарнуць за 5—20 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шматнацыянальны батальён хімічнай, біялагічнай, радыялягічнай і ядзернай абароны АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-multinational-chemical--biological--radiological-and-nuclear-defence-battalion|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць|стратэгічную паветрана-транспартную здатнасьць]] (СПТЗ) на падставе [[Крыло цяжкага паветранага транспарту|крыла цяжкага паветранага транспарту]] ў [[Папа (горад)|Папе]] ([[Вугоршчына]]), якое ўлучала 3 самалёты [[Ц-17]] «Глобмастэр 3» і 150 вайскоўцаў ад 12 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крыло цяжкага паветранага транспарту|спасылка=https://www.sacprogram.org/about-us/heavy-airlift-wing|выдавец=Праграма «[[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць]]»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # шпаркую паветраную рухомасьць (ШПР), якая дазваляла вайсковым самалётам лётаць без абмежаваньня маршруту з боку [[Эўрапейская арганізацыя бясьпекі паветраплаваньня|Эўрапейскай арганізацыі бясьпекі паветраплаваньня]] (Брусэль, Бэльгія)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шпаркая паветраная рухомасьць (ШПР)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/rapid-air-mobility-ram|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:C17 - RIAT 2018 (45851804805).jpg|значак|290пкс|Самалёт Ц-17 «Глобмастэр 3» у Папе (Вугоршчына, 2019 год)]] Камандзіры ВШСДЭ плянавалі вайсковыя вучэньні Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы для ўмацаваньня магчымасьцяў выкананьня задачаў [[Супольная абарона|супольнай абароны]], адказу на крызіс і супрацы. Вучэньні падзяляліся на: жывыя (ЖыВуч) — з удзелам вайсковых сілаў, камандна-штабныя (КШВ) — са зносінамі камандзіраў і іх штабоў, а таксама навучальныя — у выглядзе мапаграфічна-гульнявога абмеркаваньня. У межах праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» («ПДМ») ладзілі вучэньні зь дзяржавамі-супольніцамі па-за АПАД. Праграма вучэньняў ахоплівала 6 гадоў з падрабязнасьцямі на першыя 2 гады<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вучэньні і падрыхтоўка|спасылка=https://shape.nato.int/exercises|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; == Мінуўшчына == [[Файл:First NATO flag with Eisenhower.jpg|значак|280пкс|[[Дўайт Эйзэнгаўэр]] перад сьцягам Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (1951 год)]] Увосень 1950 году [[дзяржаўны сакратар ЗША]] [[Джордж Маршал]] прапанаваў стварыць саюзныя вайсковыя сілы з [[Падразьдзяленьне|падразьдзяленьняў]] дзяржаваў-удзельніцаў [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (Бэльгія), у тым ліку ад [[Заходняя Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]]. Дадзенымі сіламі ў [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]] мела кіраваць адзіная вайсковая ўстанова на чале з камандзірам. Бакі пагадзіліся прызначыць [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе|вярхоўнага саюзнага камандзіра ў Эўропе]] (ВСКЭ), якому меў дапамагаць міжнародны штаб. 15 сьнежня 1950 году заходнеэўрапейскія саюзьнікі папрасілі амэрыканскага прэзыдэнта [[Гары Трумэн|Гары Трумэна]] вылучыць кандыдата на пасаду ВСКЭ. Той прапанаваў [[Дўайт Эйзэнгаўэр|Дўайта Эйзэнгаўэра]], які загадваў саюзнымі войскамі ў Заходняй Эўропе падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]. 19 сьнежня [[Паўночнаатлянтычная рада]] ўхваліла яго кандыдатуру. Штаб Эйзэнгаўэра параіў разьмясьціць Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ) ў францускім [[Раканкур]]ы (дэпартамэнт [[Івэлін]]) на захад ад Парыжу праз зручнасьць [[Шляхі зносінаў|шляхоў зносінаў]]. У лютым 1951 году [[Міністэрства абароны Францыі|міністар абароны Францыі]] [[Жуль Мок]] ухваліў Раканкур у якасьці месцазнаходжаньня ВШСДЭ<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=ВШСДЭ ў Францыі|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/shape-in-france|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 2 красавіка 1951 году Эйзэнгаўэр заснаваў ВШСДЭ. У яго склад увайшлі 183 [[афіцэр]]ы ад 9 з 12 дзяржаваў АПАД. Пазьней сваіх супрацоўнікаў накіравалі ўрады [[Партугалія|Партугаліі]] і [[Люксэмбург]]у, а ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] адсутнічала войска. 23 ліпеня 1951 году адчынілі новаўзьведзены будынак ВШСДЭ. У 1952 годзе ўрады [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турэччына|Турэччыны]] далучыліся да Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы і накіравалі сваіх прадстаўнікоў у Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. У 1955 годзе да іх далучылася Заходняя Нямеччына, таму лік прадстаўнікоў у ВШСДЭ дасягнуў 12<ref name="а"/>. [[Файл:Rocquencourt.jpg|значак|290пкс|Будынкі ВШСДЭ ў [[Раканкур]]ы (1965 год)]] 21 лютага 1966 года францускі прэзыдэнт [[Шарль дэ Голь]] заявіў пра намер абмежаваць удзел Францыі ў Паўночнаатлянтычным зьвязе. 10 сакавіка 1966 году ўрад Францыі паведаміў пра намер выйсьці з аб’яднанага вайсковага камандаваньня АПАД. Таму Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе меў пакінуць Францыю да 1 красавіку 1967 году. 15 верасьня 1966 году ўрад суседняй [[Бэльгія|Бэльгіі]] ўзьвесьці да гэтай даты асноўныя будынкі для пераносу ВШСДЭ, а рэшту — да 1 верасьня 1967 году. [[Урад Бэльгіі]] абраў для будоўлі вёску [[Касто]] ў заходняй вобласьці [[Эно]], якая межавала з Францыяй. Вылучаная вайсковая [[дзялянка]] займала 2 кв.км. Побач на захадзе месьцілася авіябаза ў [[Ш’еўр]]ы. Таксама ў сьнежні 1967 году вырашалі пачаць будаўніцтва аўтадарогі між суседнім [[Монс]]ам і [[Брусэль|Брусэлем]], куды перанесьлі галаўную сядзібу АПАД. 14 кастрычніка 1966 годзе пачалі ўзводзіць будынак Асяродку сувязі, які дабудавалі 15 сьнежня 1966 году. 22 лістапада 1966 году ў Касто перадалі першае абсталяваньне. Таксама перамясьцілі выведвальную дружыну. 31 сакавіка 1967 году ў Бэльгіі разгарнулі ВШСДЭ. 8 верасьня 1967 году ў францускім Раканкуры зачынілі лягер Валюсо, дзе месьцілася Група падтрымкі ВШСДЭ, а 14 сьнежня ў Бэльгію перадалі апошнія побытавыя рэчы<ref name="а"/>. У 1970 годзе Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Эндру Гудпастэр|Эндру Гудпастэрам]] падрыхтаваў [[дасьледаваньне]] скарачэньня ўзброеных сілаў ЗША, Вялікабрытаніі і [[Канада|Канады]] на мацерыку ў сувязі з [[разрадка]]й у дачыненьнях з [[Савецкі Саюз|Савецкім Саюзам]]. У адказ ВШСДЭ прапанаваў палепшыць дзейнасьць звычайных і [[Ядзерная зброя|ядзерных]] сілаў [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі|Саюзнага камандаваньня ў Эўропе]] (СКЭ), што паўплывала на стратэгічнае плянаваньне ў 1970-я гады. У 1974 годзе адбылося [[турэцкае ўварваньне на Кіпр]], у выніку якога Грэцыя пакінула ВШСДЭ. У 1975 годзе наступны вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Аляксандар Хэйг]] прадставіў праграму вучэньняў «Восеньская кузьня», якая ўлучала штогадовыя вучэньні АПАД «[[Вяртаньне сілаў у Нямеччыну]]». У 1978 годзе Хэйг увёў другую пасаду намесьніка, на якую ўпершыню прызначыў нямецкага генэрала [[Гэрд Шмюкле|Гэрда Шмюкле]] праз рост унёску Нямеччыны ў СКЭ. Таксама Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ўзяў удзел у распрацоўцы Доўгатэрміновай праграмы паляпшэньня абароны, паводле якой у 1980-я гады стварылі Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД. Пры гэтым аб'ядналі сетку [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] камандаваньня Наземным асяродзьдзем супрацьпаветранай абароны АПАД. 25 чэрвеня 1979 году, незадоўга да сканчэньня паўнамоцтваў, Хэйг стаў мэтай няўдалага [[замах]]у нямецкіх камуністаў з групоўкі «[[Фракцыя Чырвонай арміі]]» ў сувязі з посьпехамі на чале ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1967—1979 гады: гатоўнасьць АПАД узрастае|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 12 сьнежня 1979 году міністарская нарада Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы ўхваліла палітыку «[[Падвойная сьцежка|Падвойнай сьцежкі]]», паводле якой у Эўропе разьмясьцілі амэрыканскія крылатыя ракеты і [[Балістычная ракета|балістычныя ракеты]] «[[Пэршынг 2]]». Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з ВСКЭ [[Бэрнард Роджэрз|Бэрнардам Роджэрзам]] браў удзел у разгортваньні гэтай зброі. Бэрнард Роджэрз падкрэсьліў недастатковасьць звычайных войскаў АПАД для адбіцьця нападу [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы|Арганізацыі Варшаўскай дамовы]] (АВД), што вымушала ВШСДЭ прыбегнуць да выкарыстаньня [[Ядзерная зброя|ядзернай зброі]]. Таму ВСКЭ Роджэрз прапанаваў панятак «[[Напад на надыходзячыя сілы|Нападу на надыходзячыя сілы]]» («ННС») для глыбокіх звычайных удараў па войсках другога і трэцяга [[эшалён]]аў, каб прадухіліць дасягненьне імі месцаў абароны АПАД. У 1980 годзе Бэрнард Роджэрз узяў удзел у перамовах наконт вяртаньня [[Узброеныя сілы Грэцыі|Ўзброеных сілаў Грэцыі]] ў склад ВШСДЭ, што прывяло да зьмяненьня камандаваньня на поўдні з улікам зацікаўленасьцяў ураду Турэччыны. Сярод іншага, ВШСДЭ распрацаваў паняцьцё Шпаркага падмацаваньня, каб садзейнічаць краёваму абароннаму плянаваньню. За 1980—1985 гады ўзьвялі [[бункер]] ВШСДЭ ў межах Доўгатэрміновага інфраструктурнага пляну Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ). Таксама ВШСДЭ садзейнічаў вываду 1400 ядзерных боегаловак з Эўропы, паводле «[[Монтэбэлё|Монтэбэльскага]] рашэньня» 1983 году, якое прынялі на сустрэчы міністраў Групы ядзернага плянаваньня АПАД. У 1985 годзе генсакратаром КПСС стаў [[Міхаіл Гарбачоў]], які разам з амэрыканскім прэзыдэнтам [[Рональд Рэйган|Рональдам Рэйганам]] прапанаваў зьнішчыць балістычныя ракеты сярэдняй далёкасьці. ВШСДЭ прыйшоў да высновы, што гэта зробіць АПАД больш уразьлівай да нападу Арганізацыі Варшаўскай дамовы. Таму ВСКЭ Бэрнард Роджэрз выступіў супраць заключэньня [[Дамова аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці|Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці]] і быў адстаўлены з пасады ў чэрвені 1987 году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1977—1989 гады: дзесяцігодзьдзе «Падвойнай сьцежкі» — новая зброя, новыя перамовы|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === Пасьля Халоднай вайны === 9 лістапада 1989 году адбылося падзеньне [[Бэрлінскі мур|Бэрлінскага муру]], што прывяло да [[Узьяднаньне Нямеччыны|ўзьяднаньня Нямеччыны]] 15 сакавіка 1991 году. 6 ліпеня 1990 году [[Саміт АПАД]] ухваліў Лёнданскую дэклярацыю, у якой абвясьцілі пра пераход ад стратэгіі «[[Перадавая абарона|перадавой абароны]]» да «[[Гнуткі адказ|гнуткага адказу]]». У выніку Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джон Гэлвін|Джонам Гэлвінам]] перагледзеў ядзерныя пляны і нацэльваньне Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ) з улікам заканчэньня [[Халодная вайна|Халоднай вайны]]. Пры гэтым ВШСДЭ ўзгадняў вывад амэрыканскай [[Хімічная зброя|хімічнай]] і ядзернай зброі сярэдняй далёкасьці з Эўропы. 2 жніўня 1990 году пачалося [[Ірак|ірацкае]] [[Ірацкае ўварваньне ў Кувэйт|ўварваньне]] ў [[Кувэйт]]. Таму ВШСДЭ ўвёў падтрымку [[Супрацьпаветраная абарона|супрацьпаветранай абароны]] [[Турэччыны|Турэччыны]], якая межавала зь Іракам, разгарнуў Вайскова-марскія сілы АПАД у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], каб прадухіліць пагрозу суднаходзтву, і пашырыў пакрыцьцё Міжземнамор’я самалётамі раньняга папярэджаньня, каб прадухіліць пашырэньне сутыкненьня на дзяржавы-ўдзельніцы АПАД<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1989—1992 гады: канец Халоднай вайны пераўтварае хаўрус|спасылка=https://shape.nato.int/page14652746|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:John Galvin, official military photo, 1991.JPEG|значак|270пкс|Джон Гэлвін — 9-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (1991 год)]] У кастрычніку 1990 году начальнік [[Гэнэральны штаб Узброеных сілаў СССР|Генэральнага штабу]] [[Узброеныя сілы СССР|Ўзброеных сілаў СССР]] [[Міхаіл Маісееў]] наведаў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. ВШСДЭ падтрымаў перамовы, якія прывялі да падпісаньня 19 лістапада 1990 году ў [[Парыж]]ы [[Дамова аб звычайных узброеных сілах у Эўропе|Дамовы аб звычайных узброеных сілах у Эўропе]] (ДЗУСЭ). У выніку ў 1990 годзе ВШСДЭ пачаў скарачэньне штабоў СКЭ з 32 да 8, што прывяло да зьмяншэньня пэрсаналу на 25 % і заняцьця эўрапейцамі некалькіх камандных пасадаў замест амэрыканцаў. У студзені 1991 году ВШСДЭ таксама разгарнуў у Турэччыне паветраныя сілы СКЭ. 1 ліпеня 1991 году распалася [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы]] (АВД). Таму ў 1991 годзе ВШСДЭ стварыў Асяродак вайсковых сувязяў, каб спрыяць супрацы з урадамі, якія раней былі сябрамі АВД<ref name="б"/>. 8 лістапада 1991 году Саміт АПАД у [[Рым]]е ўхваліў новае Стратэгічнае паняцьце, паводле якога лік штабоў скарацілі зь 78 да 20, каб скарыстаць «[[мірны дывідэнд]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 1990 году|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/1990-onwards|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Тым часам, 8 сьнежня 1991 году завяршыўся [[распад СССР]] праз падпісаньне [[Белавескія пагадненьні|Белавескіх пагадненьняў]]. Дасьледаваньне ВШСДЭ «Правільнае спалучэньне» прывяло да зьмяненьня падрыхтоўкі і стварэньня Корпусу хуткага адказу АПАД у кастрычніку 1992 году<ref name="б"/>. У ВШСДЭ запрацаваў Штаб плянаваньня сілаў адказу (ШПСА)<ref name="в"/>. У чэрвені 1992 году ВШСДЭ стварыў Асяродак адказу на крызіс, а частку штабу [[Паўночная група арміяў|Паўночнай групы арміяў]] АПАД у нямецкім [[Райндален]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) скарысталі для ўтварэньня штабу міратворчых сілаў [[ААН]] у [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]]. ВШСДЭ сплянаваў вайскова-марскую апэрацыю «[[Марскі наглядчык]]» для выкананьня марскога [[эмбарга]] ААН на пастаўку зброі ў [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|Югаславію]]. У ліпені 1992 году [[Камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Саюзныя сілы ў Паўднёвай Эўропе]] (ССПЭ) разьмясьцілі свае караблі на базах у [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным моры]] для пачатку апэрацыі. У кастрычніку 1992 году АПАД пачала апэрацыю «[[Нябесны наглядчык]]», бо [[Арганізацыя аб’яднаных нацыяў]] (Новы Ёрк) абвясьціла [[Беспалётная зона|беспалётную зону]] над Босьніяй і Герцагавінай, каб прадухіліць паветраныя напады ў ходзе [[Басьнійская вайна|Басьнійскай вайны]]. 22 лістапада 1992 году марскую апэрацыю зьмянілі на прымусовае выкананьне эмбарга «[[Марская варта]]». У красавіку 1993 году АПАД пагадзілася правесьці апэрацыю «[[Забарона палёту]]». У 1993 годзе вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Джон Шалікашвілі]] перамовіў зь нямецкім і францускімі начальнікамі абароны наконт пагадненьня аб умовах выкарыстаньня [[Эўракорпус]]у (Францыя) ў задачах АПАД. У чэрвені 1993 году [[Заходнеэўрапейскі зьвяз]] (Бэльгія) далучыў свае караблі ў Адрыятычным моры да апэрацыі АПАД «[[Вострая варта]]». ВШСДЭ расплянаваў высадку з паветра ССПЭ і абарону гуманітарнага канвою ў падтрымку ААН. У 1993 годзе ВШСДЭ завяршыў апэрацыю ССПЭ «Дысцыплінаваная варта» ў падтрымку мірнага пляну ААН для Босьніі і Герцагавіны<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1992—1994 гады: пераўтварэньне працягваецца, занятасьць Балканамі расьце|спасылка=https://shape.nato.int/page14662857|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1993 годзе ВШСДЭ на чале [[Джон Шалікашвілі|Джонам Шалікашвілі]] стварыў у Нямеччыне Паветраны штаб сілаў адказу (ПШСА). Пачалося складаньне паняцьця Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы, каб кіраваць сіламі, разгорнутымі за межамі дзейнасьці АПАД. Нямецкі генэрал [[Пэтэр Карстэнс]] стаў першым эўрапейскім начальнікам штабу ВШСДЭ. Таксама ў 1993 годзе стварылі [[Саюзныя сілы ў Паўночна-Заходняй Эўропе]] ([[Хай Ўікомб]], графства [[Бэкінггэмшыр]], Ангельшчына), якія месьціліся ў Вялікабрытаніі і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] ды ўлучылі [[Саюзнае камандаваньне ў Ля-Маншы]] ([[Нортўуд (Вялікі Лёндан)|Нортўуд]], Ангельшчына). Джон Шалікашвілі зрабіў некалькі паездак у краіны [[Сярэдняя Эўропа|Сярэдняй]] і [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропы]]. У выніку Вярхоўны штаб саюзных сілаў у Эўропы зрабіў унёсак у стварэньне праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» ў 1994 годзе<ref name="в"/>. У ВШСДЭ ўтварылі Асяродак узгадненьня супольніцтва. У 1994 годзе пачалі вывучэньне спосабу пераўтварэньня Саюзнага камандаваньня ў Эўропе. Таксама ў 1994 годзе новае паняцьце штабу Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы запатрабавала, каб яе штаб мог праводзіць апэрацыі для АПАД, Заходнеэўрапейскага зьвязу і [[Эўразьвяз]]у (Бэльгія)<ref name="г"/>. 28 лютага 1994 году зьнішчальнікі Паўночнаатлянтычнага зьвязу зьбілі 4 [[бамбавік]]і [[Сэрбская Рэспубліка|Сэрбскай Рэспублікі]], якія парушылі беспалётную зону ААН у Босьніі і Герцагавіне. Тамсама самалёты АПАД ажыцьцявілі некалькі паветраных удараў на запыт міратворцаў ААН. У ліпені 1995 году Сэрбская Рэспубліка заняла [[Срэбраніца|Срэбраніцу]], а затым падвяла цяжкую зброю да [[Сараева]]. Таму ў жніўні—верасьні 1995 году самалёты АПАД наносілі ўдары па разьмяшчэньні іх войскаў, каб схіліць да вываду той зброі з-пад Сараева. У выніку 21 лістапада 1995 году ў амэрыканскім [[Дэйтан (Агаё)|Дэйтане]] (штат [[Агаё]]) прэзыдэнты Босьніі і Герцагавіны, Сэрбіі і Харватыі [[Алія Ізэтбэгавіч]], [[Слабадан Мілошавіч]] і [[Франьё Туджман]] адпаведна падпісалі [[Дэйтанскае пагадненьне|Агульнае рамачнае пагадненьне]] аб міры ў Босьніі і Герцагавіне. Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джордж Жульўан|Джорджам Жульўанам]] распрацаваў плян выкананьня Дэйтанскага пагадненьня, пасьля чаго 20 сьнежня 1995 году падтрыманьне міру перадалі ад ААН да Сілаў выкананьня пад кіраўніцтвам АПАД. У Босьніі і Герцагавіне разьмясьцілі каля 50 000 міратворцаў з краінаў АПАД і іншых 17 краінаў, у тым ліку з Расеі. Расейскі генэрал стаў намесьнікам ВСКЭ для расейскіх сілаў у Сілах выкананьня, а расейскае пасольства далучылася да Асяродку ўзгадненьня Сілаў выкананьня ў ВШСДЭ. Сілы выкананьня разьмежавалі басьнійскія і сэрбскія войскі, ахоўвалі акругі перадачы з адной супольнасьці ў іншую і наглядалі за адводам войскаў у паласу разьмежаваньня, а таксама ладзілі перамяшчэньне зброі ў месцы захоўваньня. У сьнежні 1996 году Сілы выкананьня перайменавалі ў Сілы стабілізаваньня, у якіх паменшылі колькасьць [[танк]]аў і [[Артылерыя|артылерыі]]. 10 ліпеня 1997 году Сілы стабілізаваньня затрымалі першага падазраванага ў [[Ваеннае злачынства|ваенных злачынствах]] і перадалі [[Міжнародны суд ААН|Міжнароднаму суду ААН]] (Нідэрлянды)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1994—1998 гады: адна дружына, адно заданьне, АПАД пачынае міратворчасьць у Босьніі|спасылка=https://shape.nato.int/page14672955|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У красавіку 1997 году Штаб сілаў адказу СКЭ пераўтварылі ў Сумесна-аб’яднаны штаб плянаваньня. ВШСДЭ пачаў распрацоўку [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны]] фронту і падрыхтоўку далучэньня новых сябраў да СКЭ у сувязі зь меркаваным пашырэньнем Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref name="г"/>. У ліпеня 1997 году новы ВСКЭ [[Ўэсьлі Кларк]] запрасіў урады [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], [[Польшча|Польшчы]] і [[Чэхія|Чэхіі]] ў ВШСДЭ на перамовы наконт сяброўства ў АПАД. У сакавіку 1999 году 3 дзяржавы далучыліся да СКЭ на ўрачыстасьці ў ВШСДЭ<ref name="д"/>. У кастрычніку 1998 году югаслаўскі прэзыдэнт Мілошавіч вывеў большасьць [[Войска Югаславіі]] з сэрбскага краю [[Косава і Мятохія]] пасьля [[Косаўская вайна|баёў]] супраць [[Альбанцы|альбанскіх]] паўстанцаў з [[Войска вызваленьня Косава]] (ВВК). Ён пайшоў на дадзены крок пасьля перамоваў з ВСКЭ Ўэсьлі Кларкам, які паведаміў пра распрацоўку паветранай апэрацыі АПАД для спыненьня баёў. Пасьля гэтага выведвальныя самалёты АПАД адсочвалі становішча, а наземныя сілы АПАД прывялі ў гатоўнасьць, каб дапамагчы пасольству [[Арганізацыя бясьпекі і супрацы ў Эўропе|Арганізацыі бясьпекі і супрацы ў Эўропе]] (АБСЭ; Аўстрыя), якое накіравалі ў край Косава і Мятохія. У студзені 1999 году баі аднавіліся, таму Войска Югаславіі ўвяло падмацаваньне ў край. Пагроза паветраных удараў Паўночнаатлянтычнага зьвязу прывяла да перамоваў ураду [[Саюзная Рэспубліка Югаславія|Югаславіі]] і альбанскіх паўстанцаў у лютым 1999 году ў францускім [[Рамбуе]] (дэпартамэнт Івэлін). Пасьля правалу перамоваў баі аднавіліся, а назіральнікаў АБСЭ вывелі з краю. 23 сакавіка 1999 году АПАД пачаў паветраныя ўдары па супрацьпаветранай абароне Югаславіі. У выніку высылкі з сэрбскага краю Косава і Мятохія да канца траўня 1999 году звыш 800 000 альбанцаў сталі ўцекачамі ў суседніх [[Альбанія|Альбаніі]] і [[Паўночная Македонія|Македоніі]]. Таму АПАД пабудавала лягеры для ўцекачоў з кухнямі хуткага харчаваньня. 9 чэрвеня 1999 году афіцэры Югаславіі і АПАД падпісалі пагадненьне аб вывадзе Войска Югаславіі з сэрбскага краю Косава і Мятохія і ўводзе міратворчых [[Сілы для Косава|Сілаў для Косава]] пад кіраўніцтвам АПАД. За 78 дзён самалёты АПАД ажыцьцявілі звыш 38 000 вылетаў, зь якіх звыш 10 000 былі баявымі. Пры гэтым страцілі 2 самалёты ад агню Войска Югаславіі. 12 чэрвеня 1999 году Сілы для Косава ўвайшлі ў край, дзе давялося бараніць сэрбаў ад гвалту з боку альбанскіх паўстанцаў<ref name="д">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1998—1999 гады: АПАД пашыраецца і сутыкаецца з чарговым крызісам на Балканах|спасылка=https://shape.nato.int/page14683036|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === ХХІ стагодзьдзе === У жніўні 2001 году пачалася апэрацыя АПАД «[[Істотны ўраджай]]» у Македоніі, дзе хваляваньні альбанскай меншасьці прывялі да патрэбы раззброіць [[Армія народнага вызваленьня|Армію народнага вызваленьня]] войскамі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. У красавіку 2003 году апэрацыю «[[Саюзная гармонія]]» ў Македоніі скончылі і перадалі Эўразьвязу. [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году]] на ЗША выклікалі з боку АПАД апэрацыю «[[Арліная дапамога]]» для нагляду за паветранай прасторай. У выніку ад кастрычніка 2001 году па травень 2002 году Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня АПАД выканалі звыш 360 вылетаў над ЗША сіламі 830 чальцоў экіпажаў. Пры канцы кастрычніка 2001 году пачалася марская апэрацыя АПАД «[[Актыўныя высілкі]]», каб забясьпечыць ахову караблёў саюзьнікаў у Міжземнамор’і. У лістападзе 2002 году Саміт АПАД у [[Прага|Празе]] (Чэхія) пераўтварыў Саюзнае камандаваньне ў Эўропе (СКЭ) з Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА), якому падпарадкаваў усе вайсковыя апэрацыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. Таксама вырашылі стварыць Сілы адказу АПАД, якія ВСКЭ [[Джэймз Джонз]] давёў да поўнай апэрацыйнай здольнасьці за кошт ускладненьня вучэньняў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=2000—2003 гады: больш міратворчасьці на Балканах і АПАД абвяшчае 5-ы артыкул|спасылка=https://shape.nato.int/page14693118|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Ад 20 лютага па 16 красавіка 2003 году Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Паказ стрымліваньня]]», каб умацаваць турэцкую абарону ў сувязі з пачаткам [[Ірацкая вайна|Ірацкай вайны]]. 11 жніўня 2003 году АПАД пагадзілася пераняць [[Міжнародныя сілы садзейнічаньня бясьпецы]] (МССБ) вакол сталіцы [[Аўганістан]]у. 29 сакавіка 2004 году да АПАД далучыліся яшчэ 7 дзяржаваў Эўропы — [[Баўгарыя]], [[Латвія]], [[Летува]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]] і [[Эстонія]]. У выніку некаторым новым сябрам ВШСДЭ забясьпечыў дазор паветранай прасторы. Агулам колькасьць дзяржаваў у Паўночнаатлянтычным зьвязе дасягнула 26. У 2004 годзе АПАД пачала навучаньне [[Ірацкая армія|Ірацкай арміі]] і забясьпечвала ахову [[Летнія Алімпійскія гульні 2004 году|летніх Алімпійскіх гульняў]] у Грэцыі самалётамі раньняга папярэджаньня. У ліпені 2004 году АПАД павялічыла абшар сваёй дзейнасьці на поўнач Аўганістану на запыт ААН. У сьнежні 2004 году Сілы стабілізаваньня АПАД перадалі сваю дзейнасьць Эўразьвязу ў Босьніі і Герцагавіне. У чэрвені 2005 году АПАД пашырыла дзейнасьць на захад Аўганістану на запыт [[Урад Аўганістану|ураду]]<ref name="е">{{Навіна|аўтар=|загаловак=2003—2010 гады: прастора дзейнасьці АПАД працягвае пашырацца|спасылка=https://shape.nato.int/page2146115059|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:James L. Jones 2.jpg|значак|270пкс|[[Джэймз Джонз]] — 14-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (2005 год)]] Пры канцы жніўня 2005 году ўраган «[[Катрына (ураган)|Катрына]]» выклікаў маштабныя разбурэньні на поўдні ЗША, таму Паўночнаатлянтычны зьвяз паставіў туды [[лекі]] і харчаваньне на просьбу ўраду ЗША. 8 кастрычніка 2005 году [[Землятрус у Кашміры 2005 году|землятрус у Кашміры]] забраў жыцьці звыш 73 000 чалавек і разбурыў жытло прынамсі 4 млн чалавек. Таму АПАД на запыт ураду [[Пакістан]]у перавезла 3435 т дапамогі 168 самалётамі, а 1750 т дапамогі і 7650 параненых — верталётамі. Палявы [[шпіталь]] АПАД аказаў дапамогу 4890 пацыентам, а перасоўныя лекарскія брыгады — 3424 пацыентам. [[Інжынэр]]ы АПАД пабудавалі 110 сховішчаў і 9 [[школа]]ў, а таксама пачынілі 60 км дарог і сетку разьмеркаваньня крынічнай вады. Задачы дапамогі Пакістану выконвалі да канца студзеня 2006 году. 31 ліпеня 2006 году МССБ прасунуліся на поўдзень Аўганістану, дзе засяроджвалася большасьць вытворчасьці [[дурман]]аў. Тамсама адбыліся найбольшыя ў гісторыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу [[Аўганская вайна|баі]] супраць [[Талібан]]у. У кастрычніку 2006 году МССБ занялі ўсход Аўганістану, тым самым сталі прысутнічаць па ўсёй краіне. Сярод іншага, У 2006 годзе гэтыя самыя самалёты ахоўвалі [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году]] ў Нямеччыне. Ад чэрвеня па сьнежань 2007 году ладзілі паветраныя перавозкі для міратворчасьці [[Афрыканскі зьвяз|Афрыканскага зьвязу]] ў [[судан]]скім [[Дарфур]]ы<ref name="е"/>. У 2008 годзе адбылося аднабаковае абвяшчэньне незалежнасьці [[Косава]] ад [[Сэрбія|Сэрбіі]], таму ВСКЭ [[Бэнц Крэдак]] дамогся зьмяншэньня Сілаў для Косава. Сярод іншага, ВШСДЭ разгарнуў вайскова-марскія сілы супраць [[пірацтва]] на ўсход ад [[Самалі]]. Пад кіраўніцтвам Саюзнага камандаваньня апэрацыямі стварылі: Асяродак спалучэньня выведкі і Асяродак узгадненьня спэцыяльных апэрацыяў АПАД. У жніўні 2008 году [[Расейска-грузінская вайна (2008)|расейска-грузінская вайна]] прывяла да прыпыненьня паседжаньняў Рады АПАД-Расея да 2009 году. У красавіку 2009 году ў Паўночнаатлянтычны зьвяз уступілі [[Альбанія]] і [[Харватыя]]. Дазор іх паветранай прасторы пачалі ажыцьцяляць іншыя дзяржавы АПАД<ref name="е"/>. У 2011 годзе Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Адзіны абаронца]]», каб забясьпечыць беспалётную зону і эмбарга на пастаўку зброі падчас [[Грамадзянская вайна ў Лібіі|грамадзянскай вайны ў Лібіі]]. У 2012 году Саміт АПАД вырашыў скончыць дзейнасьць МССП у сьнежні 2014 году, пасьля чаго перайшлі да апэрацыі «[[Рашучая падтрымка]]» для падрыхтоўкі Ўзброеных сілаў Аўганістану да 2020 году. У 2016 годзе запрацавала [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], пра што абвясьцілі на Саміце ў [[Варшава|Варшаве]]. У 2017 годзе 29-м сябрам Паўночнаатлянтычнага зьвязу стала [[Чарнагорыя]]. Таксама ў 2017 годзе 4 [[батальён]]ы на ратацыйнай аснове разьмясьцілі ў Польшчы, Летуве, Латвіі і Эстоніі для ўмацаваньня стрымліваньня на ўсходзе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 2010 году па сучаснасьць: шлях наперад|спасылка=https://shape.nato.int/history/2010present-the-way-ahead|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Камандзіры == [[Файл:Lt Gen Alexus G. Grynkewich (4).jpg|значак|270пкс|[[Алексус Грынкевіч]] — першы [[беларус]], прызначаны загадваць Вярхоўным штабам саюзных дзяржаваў у Эўропе]] # [[Дўайт Эйзэнгаўэр]] (2 красавіка 1951 — 30 траўня 1952) # [[Мэцью Рыджўэй]] (30 траўня 1952 — 11 ліпеня 1953) # [[Альфрэд Грунтэр]] (11 ліпеня 1953 — 20 лістапада 1956) # [[Лорыс Норстад]] (20 лістапада 1956 — 1 лістапада 1962) # [[Ліман Лемніцэр]] (1 лістапада 1962 — 1 ліпеня 1969) # [[Эндру Гудпастэр]] (1 ліпеня 1969 — 15 сьнежня 1974) # [[Аляксандар Хэйг]] (15 сьнежня 1974 — 1 ліпеня 1979) # [[Бэрнард Роджэрз]] (1 ліпеня 1979 — 26 чэрвеня 1987) # [[Джон Гэлвін]] (26 чэрвеня 1987 — 23 чэрвеня 1992) # [[Джон Шалікашвілі]] (23 чэрвеня 1992 — 22 кастрычніка 1993) # [[Джордж Жульўан]] (22 кастрычніка 1993 — 11 ліпеня 1997) # [[Ўэсьлі Кларк]] (11 ліпеня 1997 — 3 траўня 2000) # [[Джозэф Ральстан]] (3 траўня 2000 — 17 студзеня 2003) # [[Джэймз Джонз]] (17 студзеня 2003 — 7 сьнежня 2006) # [[Банц Крэдак]] (7 сьнежня 2006 — 2 ліпеня 2009) # [[Джэймз Стаўрыдзіс]] (2 ліпеня 2009 — 13 траўня 2013) # [[Філіп Брыдлоў]] (13 траўня 2013 — 4 траўня 2016) # [[Кёрціс Скапароці]] (4 траўня 2016 — 3 траўня 2019) # [[Тод Ўолтэрз]] (3 траўня 2019 — 1 ліпеня 2022) # [[Крыстафэр Каволі]] (1 ліпеня 2022 — 2025) # [[Алексус Грынкевіч]] (ад 2025 году)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗША прызначылі галоўнакамандуючым сіламі АПАД у Эўропе нашчадка беларускіх імігрантаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33435192.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=5 чэрвеня 2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выпускі навінаў|спасылка=https://shape.nato.int/news-releases|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}} ** [https://shape.nato.int/visitors/visitor-request-form Фармуляр запыту наведваньня] і [https://shape.nato.int/visitors/participants-list сьпіс удзельнікаў]{{ref-en}} ** [https://shape.nato.int/nato-exercises Вучэньні і дзейнасьць АПАД] {{Кандыдат у добрыя артыкулы|26 чэрвеня 2025 году.}} [[Катэгорыя:Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] [[Катэгорыя:Шматнацыянальныя вайсковыя фармаваньні]] [[Катэгорыя:Войска Эўропы]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1951 годзе]] [[Катэгорыя:Вайсковыя базы]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Бэльгіі]] [[Катэгорыя:Эно]] [[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя ЗША]] puhlaai8vvm64utm96atiyo8cj3hamw 2622725 2622724 2025-07-01T13:13:47Z Ясамойла 35429 правапіс 2622725 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|50|30|1|паўночнае|3|58|59|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Вайсковае падразьдзяленьне |назва = Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе |арыгінальная назва = {{мова-en|Supreme Headquarters Allied Powers Europe|скарочана}} |выява = [[Файл:Coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|240пкс]] |подпіс выявы = Герб |гады = ад {{Дата пачатку|2|4|1951|1}} |краіны = 29 краінаў Эўропы, ЗША, [[Канада]] і [[Турэччына]] |падпарадкаваньне = [[Паўночнаатлянтычная рада]] |у складзе = [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] |тып = [[штаб]] |уключае ў сябе = Камандаваньні аб’яднанымі сіламі ў [[Брунсюм]]е, [[Нэапаль|Нэапалі]] і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] |роля = захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]] |памер = |камандная структура = [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі]] |разьмяшчэньне = [[Касто]] (вобласьць [[Эно]], край [[Валёнія]], [[Бэльгія]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Як нас знайсьці|спасылка=https://shape.nato.int/how-to-contact-us|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |мянушка = ВШСДЭ |заступнік = |дэвіз = [[Пільнасьць]] — цана свабоды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя герба|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/history-of-the-crest|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |колеры = |марш = |талісман = |узбраеньне = |войны = [[Басьнійская вайна|Басьнійская]], [[Косаўская вайна|Косаўская]] і [[Аўганская вайна|Аўганская]], [[грамадзянская вайна ў Лібіі]] |бітвы = |знакі ўзнагароды = |дзейны камандзір = [[Крыстафэр Каволі]] |вядомыя камандзіры = [[Алексус Грынкевіч]] }} '''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''' ({{мова-fr|Grand Quartier Général des Puissances Alliées en Europe|скарочана}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наведнікі|спасылка=https://shape.nato.int/contact/visiteurs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=fr|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>) — штаб Саюзнага камандаваньня апэрацыямі [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], заснаваны ў красавіку 1951 году ў [[Раканкур]]ы (Францыя). На 2025 год месьціўся ў бэльгійскай вёсцы [[Касто]] на поўначы вобласьці [[Эно]] (край [[Валёнія]]). Адказваў за захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра нас|спасылка=https://shape.nato.int/about|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА) АПАД, якім загадваў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ), мела тры ўзроўні: стратэгічны, апэрацыйны і тактычны. СКА загадвала пастаяннымі і разгортвальнымі штабамі, а таксама аб’яднанымі сіламі ад некалькіх ведамстваў і сумеснымі сіламі ад некалькіх дзяржаваў. ВШСДЭ на стратэгічным узроўні ўзначальваў 6 апэрацыйных камандаваньняў, 2 зь якіх падтрымлівалі ўстановы тактычнага ўзроўню. * ''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''. Стратэгічны штаб, які рыхтаваў, плянаваў і праводзіў вайсковыя апэрацыі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы. [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] (ВСКЭ) ўзначальваў СКА і выконваў абавязкі ў складзе ВШСДЭ, а таксама загадваў [[Эўрапейскае камандаваньне ЗША|Эўрапейскім камандаваньнем ЗША]]. ВСКЭ падпарадкоўваўся Вайсковаму камітэту АПАД, які знаходзіўся пад кіраўніцтвам [[Паўночнаатлянтычная рада|Паўночнаатлянтычнай рады]] і Групы ядзернага плянаваньня. [[Файл:SHAPE HQ Mons Belgium.JPG|значак|290пкс|Будынак Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (2011 год)]] * ''Камандаваньні аб’яднанымі сіламі'' (КАС). Дзейнічалі ў [[Брунсюм]]е (Нідэрлянды), [[Нэапаль|Нэапалі]] (Італія) і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] (ЗША). На апэрацыйным узроўні плянавалі і падтрымлівалі апэрацыі АПАД. Кіравалі аб’яднанымі апэрацыямі з пастаяннага штабу або разгорнутага на фронце, які называўся штабам Аб’яднанай апэрацыйнай групы (ШААГ) і дзеяў да году. Пры разгортваньні КАС загадвала толькі адной апэрацыяй. Таксама адказвала за ўзаеміны з рэгіянальнымі ўстановамі згодна з указаньнямі ВСКЭ, супрацоўнічала з супольнікамі, якія бралі ўдзел у апэрацыях АПАД, і рыхтавалі дзяржавы-кандыдаткі да сяброўства ў АПАД. * ''Саюзныя камандаваньні [[Тактыка|тактычнага]] ўзроўню''. Складаліся з асобных радоў войскаў: [[Саюзнае сухаземнае камандаваньне|сухаземнага]], [[Саюзнае марское камандаваньне|марскога]] і [[Саюзнае паветранае камандаваньне|паветранага]]. Забясьпечвалі ведамі і падтрымкай КАС у [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Брунсюме|Брунсюме]] і [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Нэапалі]] на апэрацыйным узроўні. Падпарадковаліся ВШСДЭ і знаходзіліся пад кіраўніцтвам ВСКЭ. ** ''[[Саюзнае паветранае камандаваньне]]'' (СПК; [[Рамштайн]], Нямеччына). Плянавала і выконвала апэрацыі супрацьпаветранай і [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычна дамовы]]. Магло кіраваць аб’яднанай паветранай апэрацыяй або выступаць у якасьці Камандаваньня паветраным складнікам, каб падтрымаць большую апэрацыю. ** ''[[Саюзнае сухаземнае камандаваньне]]'' (ССК; [[Ізьмір]], Турэччына). Разгортвала [[сухаземныя войскі]] ў падтрымку Камандаваньня аб’яднанымі сіламі (КАС), якое праводзіла аб’яднаную апэрацыю. Забясьпечвала асноўныя сухаземныя магчымасьці для аб’яднанай апэрацыі і кіравала сухаземнай апэрацыяй. ** ''[[Саюзнае марское камандаваньне]]'' (СМК; [[Нортўуд]], Ангельшчына). Плянавала, праводзіла і падтрымлівала аб’яднанымі марскія апэрацыі. Магло выступаць у якасьці марскога складніка ў падтрымцы аб'яднанай апэрацыі. * ''Група сыстэмаў зносінаў і зьвестак АПАД'' (ГСЗЗ). Плянавала і разгортвала сетку сувязі, каб забясьпечыць кіраваньне разгорнутымі штабамі АПАД. * ''[[Марскія ўдарна-дапаможныя сілы]]'' (МУДС; [[Оэйраш]], [[Партугалія]]). Забясьпечвалі Марскі баявы штаб Апэрацыйнага камандаваньня пад загадам ВСКЭ, каб стварыць разгортвальны штаб, здольны плянаваць і выконваць аб’яднаныя марскія апэрацыі. Складаліся з прадстаўнікоў 13 дзяржаваў. Засяроджваліся на аб’яднаных марскіх экспэдыцыях шляхам залучэньня вайскова-марскіх і дэсантных сілаў ЗША. * ''Тактычныя асяродкі паветранага кіраваньня''. Сумесныя асяродкі паветраных апэрацыяў (САПА) месьціліся ў [[Юдэм]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]], Нямеччына) і [[Тарэхон-дэ-Ардос|Тарэхоне-дэ-Ардосе]] (супольнасьць [[Мадрыд (супольнасьць)|Мадрыд]], [[Гішпанія]]). САПА складалася з Пастаяннага асяродка супрацьпаветранай абароны (ПАСА) і Разгортвальнага асяродка паветраных апэрацыяў (РАПА). Разгортвальны асяродак паветранага кіраваньня (РАПК) месьціўся ў [[Поджа-Рэнатыка]] (край [[Эмілія-Раманьня]], Італія). РАПК улучаў Асяродак вытворчасьці распазнаных паветраных здымкаў (АВРПЗ), РАПА і Разгортвальны набор [[чуйнік]]аў (РНЧ). Па-за апэрацыямі РАПК адказваў за падрыхтоўку пэрсаналу Саюзнага паветранага камандаваньня і РАПА<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будова вайсковага камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/military_command_structure|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Мадэль сілаў Арганізацыі Паўночнаатлятнычнай дамовы грунтавалася на 3-х узроўнях гатоўнасьці загадзя прызначаных, разгорнутых і перадавых падмацаваньняў, даступных ВСКЭ ў мірны час: # ад 0 да 10 дзён; # ад 10 да 30 дзён; # ад 30 да 180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мадэль сілаў АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/page134134653|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Кіраваньне == * ''Група камандаваньня'': [[вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] і ягоны намесьнік, начальнік штабу і ягоны намесьнік, дарадца ў стратэгічных і міжнародных справах, а таксама старэйшы закліканы правадыр камандаваньня<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Група камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/command-group|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:Greater coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|значак|280пкс|Герб Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе са сьцягамі 32 дзяржаваў АПАД (2014 год)]] * ''Управы'': 1) [[Кібэрпрастора|кібэрпрасторы]], 2) фінансаў і закупак, 3) кіраваньня, 4) апэрацыяў, 5) супольніцтваў, 6) [[плян]]аў, 7) [[Сілы спэцыяльных апэрацыяў|сілаў спэцыяльных апэрацыяў]], 8) стратэгічных зносінаў, 9) падтрымкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управы|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/directorates|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі'' (29 з 32 ад краінаў Эўропы): [[Альбанія]], [[Баўгарыя]], [[Бэльгія]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Гішпанія]], [[Грэцыя]], [[Данія]], ''ЗША'', [[Ісьляндыя]], Італія, ''[[Канада]]'', [[Латвія]], [[Летува]], [[Люксэмбург]], [[Нарвэгія]], [[Нідэрлянды]], [[Нямеччына]], [[Партугалія]], [[Паўночная Македонія]], [[Польшча]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]], ''[[Турэччына]]'', [[Фінляндыя]], Францыя, [[Харватыя]], [[Чэхія]], [[Швэцыя]] і [[Эстонія]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/national-military-representatives|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == [[Файл:Dutch F16 Siauliai.jpg|значак|290пкс|Нідэрляндзкія зьнішчальнікі [[Ф-16]] на паветраным дазоры ў [[Шаўлі|Шаўлях]] (Летува, 2017 год)]] На 2025 год Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ажыцьцяўляў па 3 шматгадовыя заданьні і апэрацыі: # [[Сілы для Косава]] ў сэрбскім краі [[Косава і Мятохія]] ў складзе 4650 вайскоўцаў ад 28 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Місія АПАД у Косаве|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-mission-in-kosovo-kfor|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Альтэя (апэрацыя)|Альтэя]]» ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] ў складзе 600 вайскоўцаў ад 15 дзяржаваў Паўночнаатлянтычнага зьвязу і 5 дзяржаваў-супольніцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Альтэя»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-althea|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Марскі вартаўнік]]» у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]] сіламі [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Марскі вартаўнік»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-sea-guardian-osg|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу» ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] ([[Кефлявік]]) тройчы на год па 3 тыдні шляхам паветранага дазору [[зьнішчальнік]]амі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ісьляндзкія «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу»|спасылка=https://shape.nato.int/icelands-peacetime-preparedness-needs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Патрыёт (ЗРК)|Патрыёт]]» у [[Турэччына|Турэччыне]] як частка супрацьпаветранай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падтрымка АПАД Турэччыны|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-support-to-turkiye|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # паветраны дазор у 10 з 29 эўрапейскіх дзяржаваў АПАД — [[Альбанія|Альбаніі]], [[Баўгарыя|Баўгарыі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Люксэмбург]]у, [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славенія|Славеніі]] і [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраны дазор АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-air-policing|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Сярод іншага, ВШСДЭ ажыцьцяўляў захады ўпэўненьня на межах Турэччыны, якія ўлучалі прысутнасьць дадатковых [[Самалёт папярэджаньня і нагляду|самалётаў папярэджаньня і нагляду]], а таксама павышаную марскую дзейнасьць ва Ўсходнім Міжземнамор’і<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Захады ўпэўненьня АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/nato-assurance-measures|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:USAF RQ-4 Global Hawk Block 40 taxis the runway at Sigonella.jpg|значак|290пкс|Бесьпілётнік РКю-4 «Глябальны ястраб» у Сіганэле (Італія, 2023 год)]] Магчымасьці ВШСДЭ ўлучалі: # наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ) на аснове [[Сілы вестак, сачэньня і выведкі|Сілаў вестак, сачэньня і выведкі]] (СВСВ) ў [[Сіганэла|Сіганэле]] (востраў [[Сыцылія]], Італія), якія ўлучалі 5 [[бесьпілётнік]]аў [[РКю-4]]Д «Глябальны ястраб»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/alliance-ground-surveillance-ags|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # кібэрабарону на падставе Асяродку адказу на кампутарнае здарэньне (ААКЗ) і Асяродку апэрацыяў у кібэрпрасторы, якія месьціліся пры ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кібэрабарона|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/cyber-defence|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Самалёт раньняга папярэджаньня|паветраную сыстэму раньняга папярэджаньня]] (ПСРП) на аснове Паветраных сілаў раньняга папярэджаньня і нагляду (ПСРПН), якія мелі 15 самалётаў [[Боінг Е-3|Е-3]]А «Вартаўнік» у нямецкім [[Гайленкірхэн]] (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) і на лётнішчах у [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Італія|Італіі]], Турэччыне і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], а таксама 6 брытанскіх самалётаў Е-3Д у [[Ўодынгтан (Лінкальншыр)|Ўодынгтане]] (графства [[Лінкальншыр]], Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраная сыстэма раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-awacs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Касьмічны асяродак у нямецкім [[Рамштайн]]е (зямля [[Райнлянд-Пфальц]]) з адмыслоўцамі ад ЗША, Вялікабрытаніі, [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэралянды|Нідэрляндаў]] і Нямеччыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Касьмічны асяродак АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-space-centre|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Пастаянныя вайскова-марскія сілы пад кіраўніцтвам [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (СМК), якія ўлучалі [[1-я пастаянная марская група|1-ю]] і [[2-я пастаянная марская група|2-ю]] пастаянныя марскія групы (ПМГ), а таксама [[1-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|1-ю]] і [[2-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|2-ю]] пастаянныя групы супрацьмінных захадаў (ПГСМЗ) ды ўваходзілі ў [[Сілы адказу АПАД]] ([[Брунсюм]], Нідэрлянды)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пастаянныя вайскова-марскія сілы АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-standing-naval-forces|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[батальён]] хімічнай, біялагічнай, [[Радыялёгія|радыялягічнай]] і ядзернай (ХБРЯ) абароны ў распараджэньні ВСКЭ, які маглі разгарнуць за 5—20 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шматнацыянальны батальён хімічнай, біялагічнай, радыялягічнай і ядзернай абароны АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-multinational-chemical--biological--radiological-and-nuclear-defence-battalion|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць|стратэгічную паветрана-транспартную здатнасьць]] (СПТЗ) на падставе [[Крыло цяжкага паветранага транспарту|крыла цяжкага паветранага транспарту]] ў [[Папа (горад)|Папе]] ([[Вугоршчына]]), якое ўлучала 3 самалёты [[Ц-17]] «Глобмастэр 3» і 150 вайскоўцаў ад 12 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крыло цяжкага паветранага транспарту|спасылка=https://www.sacprogram.org/about-us/heavy-airlift-wing|выдавец=Праграма «[[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць]]»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # шпаркую паветраную рухомасьць (ШПР), якая дазваляла вайсковым самалётам лётаць без абмежаваньня маршруту з боку [[Эўрапейская арганізацыя бясьпекі паветраплаваньня|Эўрапейскай арганізацыі бясьпекі паветраплаваньня]] (Брусэль, Бэльгія)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шпаркая паветраная рухомасьць (ШПР)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/rapid-air-mobility-ram|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:C17 - RIAT 2018 (45851804805).jpg|значак|290пкс|Самалёт Ц-17 «Глобмастэр 3» у Папе (Вугоршчына, 2019 год)]] Камандзіры ВШСДЭ плянавалі вайсковыя вучэньні Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы для ўмацаваньня магчымасьцяў выкананьня задачаў [[Супольная абарона|супольнай абароны]], адказу на крызіс і супрацы. Вучэньні падзяляліся на: жывыя (ЖыВуч) — з удзелам вайсковых сілаў, камандна-штабныя (КШВ) — са зносінамі камандзіраў і іх штабоў, а таксама навучальныя — у выглядзе мапаграфічна-гульнявога абмеркаваньня. У межах праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» («ПДМ») ладзілі вучэньні зь дзяржавамі-супольніцамі па-за АПАД. Праграма вучэньняў ахоплівала 6 гадоў з падрабязнасьцямі на першыя 2 гады<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вучэньні і падрыхтоўка|спасылка=https://shape.nato.int/exercises|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; == Мінуўшчына == [[Файл:First NATO flag with Eisenhower.jpg|значак|280пкс|[[Дўайт Эйзэнгаўэр]] перад сьцягам Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (1951 год)]] Увосень 1950 году [[дзяржаўны сакратар ЗША]] [[Джордж Маршал]] прапанаваў стварыць саюзныя вайсковыя сілы з [[Падразьдзяленьне|падразьдзяленьняў]] дзяржаваў-удзельніцаў [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (Бэльгія), у тым ліку ад [[Заходняя Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]]. Дадзенымі сіламі ў [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]] мела кіраваць адзіная вайсковая ўстанова на чале з камандзірам. Бакі пагадзіліся прызначыць [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе|вярхоўнага саюзнага камандзіра ў Эўропе]] (ВСКЭ), якому меў дапамагаць міжнародны штаб. 15 сьнежня 1950 году заходнеэўрапейскія саюзьнікі папрасілі амэрыканскага прэзыдэнта [[Гары Трумэн|Гары Трумэна]] вылучыць кандыдата на пасаду ВСКЭ. Той прапанаваў [[Дўайт Эйзэнгаўэр|Дўайта Эйзэнгаўэра]], які загадваў саюзнымі войскамі ў Заходняй Эўропе падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]. 19 сьнежня [[Паўночнаатлянтычная рада]] ўхваліла яго кандыдатуру. Штаб Эйзэнгаўэра параіў разьмясьціць Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ) ў францускім [[Раканкур]]ы (дэпартамэнт [[Івэлін]]) на захад ад Парыжу праз зручнасьць [[Шляхі зносінаў|шляхоў зносінаў]]. У лютым 1951 году [[Міністэрства абароны Францыі|міністар абароны Францыі]] [[Жуль Мок]] ухваліў Раканкур у якасьці месцазнаходжаньня ВШСДЭ<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=ВШСДЭ ў Францыі|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/shape-in-france|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 2 красавіка 1951 году Эйзэнгаўэр заснаваў ВШСДЭ. У яго склад увайшлі 183 [[афіцэр]]ы ад 9 з 12 дзяржаваў АПАД. Пазьней сваіх супрацоўнікаў накіравалі ўрады [[Партугалія|Партугаліі]] і [[Люксэмбург]]у, а ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] адсутнічала войска. 23 ліпеня 1951 году адчынілі новаўзьведзены будынак ВШСДЭ. У 1952 годзе ўрады [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турэччына|Турэччыны]] далучыліся да Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы і накіравалі сваіх прадстаўнікоў у Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. У 1955 годзе да іх далучылася Заходняя Нямеччына, таму лік прадстаўнікоў у ВШСДЭ дасягнуў 12<ref name="а"/>. [[Файл:Rocquencourt.jpg|значак|290пкс|Будынкі ВШСДЭ ў [[Раканкур]]ы (1965 год)]] 21 лютага 1966 года францускі прэзыдэнт [[Шарль дэ Голь]] заявіў пра намер абмежаваць удзел Францыі ў Паўночнаатлянтычным зьвязе. 10 сакавіка 1966 году ўрад Францыі паведаміў пра намер выйсьці з аб’яднанага вайсковага камандаваньня АПАД. Таму Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе меў пакінуць Францыю да 1 красавіку 1967 году. 15 верасьня 1966 году ўрад суседняй [[Бэльгія|Бэльгіі]] ўзьвесьці да гэтай даты асноўныя будынкі для пераносу ВШСДЭ, а рэшту — да 1 верасьня 1967 году. [[Урад Бэльгіі]] абраў для будоўлі вёску [[Касто]] ў заходняй вобласьці [[Эно]], якая межавала з Францыяй. Вылучаная вайсковая [[дзялянка]] займала 2 кв.км. Побач на захадзе месьцілася авіябаза ў [[Ш’еўр]]ы. Таксама ў сьнежні 1967 году вырашалі пачаць будаўніцтва аўтадарогі між суседнім [[Монс]]ам і [[Брусэль|Брусэлем]], куды перанесьлі галаўную сядзібу АПАД. 14 кастрычніка 1966 годзе пачалі ўзводзіць будынак Асяродку сувязі, які дабудавалі 15 сьнежня 1966 году. 22 лістапада 1966 году ў Касто перадалі першае абсталяваньне. Таксама перамясьцілі выведвальную дружыну. 31 сакавіка 1967 году ў Бэльгіі разгарнулі ВШСДЭ. 8 верасьня 1967 году ў францускім Раканкуры зачынілі лягер Валюсо, дзе месьцілася Група падтрымкі ВШСДЭ, а 14 сьнежня ў Бэльгію перадалі апошнія побытавыя рэчы<ref name="а"/>. У 1970 годзе Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Эндру Гудпастэр|Эндру Гудпастэрам]] падрыхтаваў [[дасьледаваньне]] скарачэньня ўзброеных сілаў ЗША, Вялікабрытаніі і [[Канада|Канады]] на мацерыку ў сувязі з [[разрадка]]й у дачыненьнях з [[Савецкі Саюз|Савецкім Саюзам]]. У адказ ВШСДЭ прапанаваў палепшыць дзейнасьць звычайных і [[Ядзерная зброя|ядзерных]] сілаў [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі|Саюзнага камандаваньня ў Эўропе]] (СКЭ), што паўплывала на стратэгічнае плянаваньне ў 1970-я гады. У 1974 годзе адбылося [[турэцкае ўварваньне на Кіпр]], у выніку якога Грэцыя пакінула ВШСДЭ. У 1975 годзе наступны вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Аляксандар Хэйг]] прадставіў праграму вучэньняў «Восеньская кузьня», якая ўлучала штогадовыя вучэньні АПАД «[[Вяртаньне сілаў у Нямеччыну]]». У 1978 годзе Хэйг увёў другую пасаду намесьніка, на якую ўпершыню прызначыў нямецкага генэрала [[Гэрд Шмюкле|Гэрда Шмюкле]] праз рост унёску Нямеччыны ў СКЭ. Таксама Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ўзяў удзел у распрацоўцы Доўгатэрміновай праграмы паляпшэньня абароны, паводле якой у 1980-я гады стварылі Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД. Пры гэтым аб'ядналі сетку [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] камандаваньня Наземным асяродзьдзем супрацьпаветранай абароны АПАД. 25 чэрвеня 1979 году, незадоўга да сканчэньня паўнамоцтваў, Хэйг стаў мэтай няўдалага [[замах]]у нямецкіх камуністаў з групоўкі «[[Фракцыя Чырвонай арміі]]» ў сувязі з посьпехамі на чале ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1967—1979 гады: гатоўнасьць АПАД узрастае|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 12 сьнежня 1979 году міністарская нарада Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы ўхваліла палітыку «[[Падвойная сьцежка|Падвойнай сьцежкі]]», паводле якой у Эўропе разьмясьцілі амэрыканскія крылатыя ракеты і [[Балістычная ракета|балістычныя ракеты]] «[[Пэршынг 2]]». Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з ВСКЭ [[Бэрнард Роджэрз|Бэрнардам Роджэрзам]] браў удзел у разгортваньні гэтай зброі. Бэрнард Роджэрз падкрэсьліў недастатковасьць звычайных войскаў АПАД для адбіцьця нападу [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы|Арганізацыі Варшаўскай дамовы]] (АВД), што вымушала ВШСДЭ прыбегнуць да выкарыстаньня [[Ядзерная зброя|ядзернай зброі]]. Таму ВСКЭ Роджэрз прапанаваў панятак «[[Напад на надыходзячыя сілы|Нападу на надыходзячыя сілы]]» («ННС») для глыбокіх звычайных удараў па войсках другога і трэцяга [[эшалён]]аў, каб прадухіліць дасягненьне імі месцаў абароны АПАД. У 1980 годзе Бэрнард Роджэрз узяў удзел у перамовах наконт вяртаньня [[Узброеныя сілы Грэцыі|Ўзброеных сілаў Грэцыі]] ў склад ВШСДЭ, што прывяло да зьмяненьня камандаваньня на поўдні з улікам зацікаўленасьцяў ураду Турэччыны. Сярод іншага, ВШСДЭ распрацаваў паняцьцё Шпаркага падмацаваньня, каб садзейнічаць краёваму абароннаму плянаваньню. За 1980—1985 гады ўзьвялі [[бункер]] ВШСДЭ ў межах Доўгатэрміновага інфраструктурнага пляну Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ). Таксама ВШСДЭ садзейнічаў вываду 1400 ядзерных боегаловак з Эўропы, паводле «[[Монтэбэлё|Монтэбэльскага]] рашэньня» 1983 году, якое прынялі на сустрэчы міністраў Групы ядзернага плянаваньня АПАД. У 1985 годзе генсакратаром КПСС стаў [[Міхаіл Гарбачоў]], які разам з амэрыканскім прэзыдэнтам [[Рональд Рэйган|Рональдам Рэйганам]] прапанаваў зьнішчыць балістычныя ракеты сярэдняй далёкасьці. ВШСДЭ прыйшоў да высновы, што гэта зробіць АПАД больш уразьлівай да нападу Арганізацыі Варшаўскай дамовы. Таму ВСКЭ Бэрнард Роджэрз выступіў супраць заключэньня [[Дамова аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці|Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці]] і быў адстаўлены з пасады ў чэрвені 1987 году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1977—1989 гады: дзесяцігодзьдзе «Падвойнай сьцежкі» — новая зброя, новыя перамовы|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === Пасьля Халоднай вайны === 9 лістапада 1989 году адбылося падзеньне [[Бэрлінскі мур|Бэрлінскага муру]], што прывяло да [[Узьяднаньне Нямеччыны|ўзьяднаньня Нямеччыны]] 15 сакавіка 1991 году. 6 ліпеня 1990 году [[Саміт АПАД]] ухваліў Лёнданскую дэклярацыю, у якой абвясьцілі пра пераход ад стратэгіі «[[Перадавая абарона|перадавой абароны]]» да «[[Гнуткі адказ|гнуткага адказу]]». У выніку Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джон Гэлвін|Джонам Гэлвінам]] перагледзеў ядзерныя пляны і нацэльваньне Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ) з улікам заканчэньня [[Халодная вайна|Халоднай вайны]]. Пры гэтым ВШСДЭ ўзгадняў вывад амэрыканскай [[Хімічная зброя|хімічнай]] і ядзернай зброі сярэдняй далёкасьці з Эўропы. 2 жніўня 1990 году пачалося [[Ірак|ірацкае]] [[Ірацкае ўварваньне ў Кувэйт|ўварваньне]] ў [[Кувэйт]]. Таму ВШСДЭ ўвёў падтрымку [[Супрацьпаветраная абарона|супрацьпаветранай абароны]] [[Турэччыны|Турэччыны]], якая межавала зь Іракам, разгарнуў Вайскова-марскія сілы АПАД у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], каб прадухіліць пагрозу суднаходзтву, і пашырыў пакрыцьцё Міжземнамор’я самалётамі раньняга папярэджаньня, каб прадухіліць пашырэньне сутыкненьня на дзяржавы-ўдзельніцы АПАД<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1989—1992 гады: канец Халоднай вайны пераўтварае хаўрус|спасылка=https://shape.nato.int/page14652746|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:John Galvin, official military photo, 1991.JPEG|значак|270пкс|Джон Гэлвін — 9-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (1991 год)]] У кастрычніку 1990 году начальнік [[Гэнэральны штаб Узброеных сілаў СССР|Генэральнага штабу]] [[Узброеныя сілы СССР|Ўзброеных сілаў СССР]] [[Міхаіл Маісееў]] наведаў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. ВШСДЭ падтрымаў перамовы, якія прывялі да падпісаньня 19 лістапада 1990 году ў [[Парыж]]ы [[Дамова аб звычайных узброеных сілах у Эўропе|Дамовы аб звычайных узброеных сілах у Эўропе]] (ДЗУСЭ). У выніку ў 1990 годзе ВШСДЭ пачаў скарачэньне штабоў СКЭ з 32 да 8, што прывяло да зьмяншэньня пэрсаналу на 25 % і заняцьця эўрапейцамі некалькіх камандных пасадаў замест амэрыканцаў. У студзені 1991 году ВШСДЭ таксама разгарнуў у Турэччыне паветраныя сілы СКЭ. 1 ліпеня 1991 году распалася [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы]] (АВД). Таму ў 1991 годзе ВШСДЭ стварыў Асяродак вайсковых сувязяў, каб спрыяць супрацы з урадамі, якія раней былі сябрамі АВД<ref name="б"/>. 8 лістапада 1991 году Саміт АПАД у [[Рым]]е ўхваліў новае Стратэгічнае паняцьце, паводле якога лік штабоў скарацілі зь 78 да 20, каб скарыстаць «[[мірны дывідэнд]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 1990 году|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/1990-onwards|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Тым часам, 8 сьнежня 1991 году завяршыўся [[распад СССР]] праз падпісаньне [[Белавескія пагадненьні|Белавескіх пагадненьняў]]. Дасьледаваньне ВШСДЭ «Правільнае спалучэньне» прывяло да зьмяненьня падрыхтоўкі і стварэньня Корпусу хуткага адказу АПАД у кастрычніку 1992 году<ref name="б"/>. У ВШСДЭ запрацаваў Штаб плянаваньня сілаў адказу (ШПСА)<ref name="в"/>. У чэрвені 1992 году ВШСДЭ стварыў Асяродак адказу на крызіс, а частку штабу [[Паўночная група арміяў|Паўночнай групы арміяў]] АПАД у нямецкім [[Райндален]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) скарысталі для ўтварэньня штабу міратворчых сілаў [[ААН]] у [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]]. ВШСДЭ сплянаваў вайскова-марскую апэрацыю «[[Марскі наглядчык]]» для выкананьня марскога [[эмбарга]] ААН на пастаўку зброі ў [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|Югаславію]]. У ліпені 1992 году [[Камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Саюзныя сілы ў Паўднёвай Эўропе]] (ССПЭ) разьмясьцілі свае караблі на базах у [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным моры]] для пачатку апэрацыі. У кастрычніку 1992 году АПАД пачала апэрацыю «[[Нябесны наглядчык]]», бо [[Арганізацыя аб’яднаных нацыяў]] (Новы Ёрк) абвясьціла [[Беспалётная зона|беспалётную зону]] над Босьніяй і Герцагавінай, каб прадухіліць паветраныя напады ў ходзе [[Басьнійская вайна|Басьнійскай вайны]]. 22 лістапада 1992 году марскую апэрацыю зьмянілі на прымусовае выкананьне эмбарга «[[Марская варта]]». У красавіку 1993 году АПАД пагадзілася правесьці апэрацыю «[[Забарона палёту]]». У 1993 годзе вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Джон Шалікашвілі]] перамовіў зь нямецкім і францускімі начальнікамі абароны наконт пагадненьня аб умовах выкарыстаньня [[Эўракорпус]]у (Францыя) ў задачах АПАД. У чэрвені 1993 году [[Заходнеэўрапейскі зьвяз]] (Бэльгія) далучыў свае караблі ў Адрыятычным моры да апэрацыі АПАД «[[Вострая варта]]». ВШСДЭ расплянаваў высадку з паветра ССПЭ і абарону гуманітарнага канвою ў падтрымку ААН. У 1993 годзе ВШСДЭ завяршыў апэрацыю ССПЭ «Дысцыплінаваная варта» ў падтрымку мірнага пляну ААН для Босьніі і Герцагавіны<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1992—1994 гады: пераўтварэньне працягваецца, занятасьць Балканамі расьце|спасылка=https://shape.nato.int/page14662857|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1993 годзе ВШСДЭ на чале [[Джон Шалікашвілі|Джонам Шалікашвілі]] стварыў у Нямеччыне Паветраны штаб сілаў адказу (ПШСА). Пачалося складаньне паняцьця Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы, каб кіраваць сіламі, разгорнутымі за межамі дзейнасьці АПАД. Нямецкі генэрал [[Пэтэр Карстэнс]] стаў першым эўрапейскім начальнікам штабу ВШСДЭ. Таксама ў 1993 годзе стварылі [[Саюзныя сілы ў Паўночна-Заходняй Эўропе]] ([[Хай Ўікомб]], графства [[Бэкінггэмшыр]], Ангельшчына), якія месьціліся ў Вялікабрытаніі і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] ды ўлучылі [[Саюзнае камандаваньне ў Ля-Маншы]] ([[Нортўуд (Вялікі Лёндан)|Нортўуд]], Ангельшчына). Джон Шалікашвілі зрабіў некалькі паездак у краіны [[Сярэдняя Эўропа|Сярэдняй]] і [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропы]]. У выніку Вярхоўны штаб саюзных сілаў у Эўропы зрабіў унёсак у стварэньне праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» ў 1994 годзе<ref name="в"/>. У ВШСДЭ ўтварылі Асяродак узгадненьня супольніцтва. У 1994 годзе пачалі вывучэньне спосабу пераўтварэньня Саюзнага камандаваньня ў Эўропе. Таксама ў 1994 годзе новае паняцьце штабу Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы запатрабавала, каб яе штаб мог праводзіць апэрацыі для АПАД, Заходнеэўрапейскага зьвязу і [[Эўразьвяз]]у (Бэльгія)<ref name="г"/>. 28 лютага 1994 году зьнішчальнікі Паўночнаатлянтычнага зьвязу зьбілі 4 [[бамбавік]]і [[Сэрбская Рэспубліка|Сэрбскай Рэспублікі]], якія парушылі беспалётную зону ААН у Босьніі і Герцагавіне. Тамсама самалёты АПАД ажыцьцявілі некалькі паветраных удараў на запыт міратворцаў ААН. У ліпені 1995 году Сэрбская Рэспубліка заняла [[Срэбраніца|Срэбраніцу]], а затым падвяла цяжкую зброю да [[Сараева]]. Таму ў жніўні—верасьні 1995 году самалёты АПАД наносілі ўдары па разьмяшчэньні іх войскаў, каб схіліць да вываду той зброі з-пад Сараева. У выніку 21 лістапада 1995 году ў амэрыканскім [[Дэйтан (Агаё)|Дэйтане]] (штат [[Агаё]]) прэзыдэнты Босьніі і Герцагавіны, Сэрбіі і Харватыі [[Алія Ізэтбэгавіч]], [[Слабадан Мілошавіч]] і [[Франьё Туджман]] адпаведна падпісалі [[Дэйтанскае пагадненьне|Агульнае рамачнае пагадненьне]] аб міры ў Босьніі і Герцагавіне. Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джордж Жульўан|Джорджам Жульўанам]] распрацаваў плян выкананьня Дэйтанскага пагадненьня, пасьля чаго 20 сьнежня 1995 году падтрыманьне міру перадалі ад ААН да Сілаў выкананьня пад кіраўніцтвам АПАД. У Босьніі і Герцагавіне разьмясьцілі каля 50 000 міратворцаў з краінаў АПАД і іншых 17 краінаў, у тым ліку з Расеі. Расейскі генэрал стаў намесьнікам ВСКЭ для расейскіх сілаў у Сілах выкананьня, а расейскае пасольства далучылася да Асяродку ўзгадненьня Сілаў выкананьня ў ВШСДЭ. Сілы выкананьня разьмежавалі басьнійскія і сэрбскія войскі, ахоўвалі акругі перадачы з адной супольнасьці ў іншую і наглядалі за адводам войскаў у паласу разьмежаваньня, а таксама ладзілі перамяшчэньне зброі ў месцы захоўваньня. У сьнежні 1996 году Сілы выкананьня перайменавалі ў Сілы стабілізаваньня, у якіх паменшылі колькасьць [[танк]]аў і [[Артылерыя|артылерыі]]. 10 ліпеня 1997 году Сілы стабілізаваньня затрымалі першага падазраванага ў [[Ваеннае злачынства|ваенных злачынствах]] і перадалі [[Міжнародны суд ААН|Міжнароднаму суду ААН]] (Нідэрлянды)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1994—1998 гады: адна дружына, адно заданьне, АПАД пачынае міратворчасьць у Босьніі|спасылка=https://shape.nato.int/page14672955|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У красавіку 1997 году Штаб сілаў адказу СКЭ пераўтварылі ў Сумесна-аб’яднаны штаб плянаваньня. ВШСДЭ пачаў распрацоўку [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны]] фронту і падрыхтоўку далучэньня новых сябраў да СКЭ у сувязі зь меркаваным пашырэньнем Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref name="г"/>. У ліпеня 1997 году новы ВСКЭ [[Ўэсьлі Кларк]] запрасіў урады [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], [[Польшча|Польшчы]] і [[Чэхія|Чэхіі]] ў ВШСДЭ на перамовы наконт сяброўства ў АПАД. У сакавіку 1999 году 3 дзяржавы далучыліся да СКЭ на ўрачыстасьці ў ВШСДЭ<ref name="д"/>. У кастрычніку 1998 году югаслаўскі прэзыдэнт Мілошавіч вывеў большасьць [[Войска Югаславіі]] з сэрбскага краю [[Косава і Мятохія]] пасьля [[Косаўская вайна|баёў]] супраць [[Альбанцы|альбанскіх]] паўстанцаў з [[Войска вызваленьня Косава]] (ВВК). Ён пайшоў на дадзены крок пасьля перамоваў з ВСКЭ Ўэсьлі Кларкам, які паведаміў пра распрацоўку паветранай апэрацыі АПАД для спыненьня баёў. Пасьля гэтага выведвальныя самалёты АПАД адсочвалі становішча, а наземныя сілы АПАД прывялі ў гатоўнасьць, каб дапамагчы пасольству [[Арганізацыя бясьпекі і супрацы ў Эўропе|Арганізацыі бясьпекі і супрацы ў Эўропе]] (АБСЭ; Аўстрыя), якое накіравалі ў край Косава і Мятохія. У студзені 1999 году баі аднавіліся, таму Войска Югаславіі ўвяло падмацаваньне ў край. Пагроза паветраных удараў Паўночнаатлянтычнага зьвязу прывяла да перамоваў ураду [[Саюзная Рэспубліка Югаславія|Югаславіі]] і альбанскіх паўстанцаў у лютым 1999 году ў францускім [[Рамбуе]] (дэпартамэнт Івэлін). Пасьля правалу перамоваў баі аднавіліся, а назіральнікаў АБСЭ вывелі з краю. 23 сакавіка 1999 году АПАД пачаў паветраныя ўдары па супрацьпаветранай абароне Югаславіі. У выніку высылкі з сэрбскага краю Косава і Мятохія да канца траўня 1999 году звыш 800 000 альбанцаў сталі ўцекачамі ў суседніх [[Альбанія|Альбаніі]] і [[Паўночная Македонія|Македоніі]]. Таму АПАД пабудавала лягеры для ўцекачоў з кухнямі хуткага харчаваньня. 9 чэрвеня 1999 году афіцэры Югаславіі і АПАД падпісалі пагадненьне аб вывадзе Войска Югаславіі з сэрбскага краю Косава і Мятохія і ўводзе міратворчых [[Сілы для Косава|Сілаў для Косава]] пад кіраўніцтвам АПАД. За 78 дзён самалёты АПАД ажыцьцявілі звыш 38 000 вылетаў, зь якіх звыш 10 000 былі баявымі. Пры гэтым страцілі 2 самалёты ад агню Войска Югаславіі. 12 чэрвеня 1999 году Сілы для Косава ўвайшлі ў край, дзе давялося бараніць сэрбаў ад гвалту з боку альбанскіх паўстанцаў<ref name="д">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1998—1999 гады: АПАД пашыраецца і сутыкаецца з чарговым крызісам на Балканах|спасылка=https://shape.nato.int/page14683036|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === ХХІ стагодзьдзе === У жніўні 2001 году пачалася апэрацыя АПАД «[[Істотны ўраджай]]» у Македоніі, дзе хваляваньні альбанскай меншасьці прывялі да патрэбы раззброіць [[Армія народнага вызваленьня|Армію народнага вызваленьня]] войскамі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. У красавіку 2003 году апэрацыю «[[Саюзная гармонія]]» ў Македоніі скончылі і перадалі Эўразьвязу. [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году]] на ЗША выклікалі з боку АПАД апэрацыю «[[Арліная дапамога]]» для нагляду за паветранай прасторай. У выніку ад кастрычніка 2001 году па травень 2002 году Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня АПАД выканалі звыш 360 вылетаў над ЗША сіламі 830 чальцоў экіпажаў. Пры канцы кастрычніка 2001 году пачалася марская апэрацыя АПАД «[[Актыўныя высілкі]]», каб забясьпечыць ахову караблёў саюзьнікаў у Міжземнамор’і. У лістападзе 2002 году Саміт АПАД у [[Прага|Празе]] (Чэхія) пераўтварыў Саюзнае камандаваньне ў Эўропе (СКЭ) з Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА), якому падпарадкаваў усе вайсковыя апэрацыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. Таксама вырашылі стварыць Сілы адказу АПАД, якія ВСКЭ [[Джэймз Джонз]] давёў да поўнай апэрацыйнай здольнасьці за кошт ускладненьня вучэньняў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=2000—2003 гады: больш міратворчасьці на Балканах і АПАД абвяшчае 5-ы артыкул|спасылка=https://shape.nato.int/page14693118|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Ад 20 лютага па 16 красавіка 2003 году Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Паказ стрымліваньня]]», каб умацаваць турэцкую абарону ў сувязі з пачаткам [[Ірацкая вайна|Ірацкай вайны]]. 11 жніўня 2003 году АПАД пагадзілася пераняць [[Міжнародныя сілы садзейнічаньня бясьпецы]] (МССБ) вакол сталіцы [[Аўганістан]]у. 29 сакавіка 2004 году да АПАД далучыліся яшчэ 7 дзяржаваў Эўропы — [[Баўгарыя]], [[Латвія]], [[Летува]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]] і [[Эстонія]]. У выніку некаторым новым сябрам ВШСДЭ забясьпечыў дазор паветранай прасторы. Агулам колькасьць дзяржаваў у Паўночнаатлянтычным зьвязе дасягнула 26. У 2004 годзе АПАД пачала навучаньне [[Ірацкая армія|Ірацкай арміі]] і забясьпечвала ахову [[Летнія Алімпійскія гульні 2004 году|летніх Алімпійскіх гульняў]] у Грэцыі самалётамі раньняга папярэджаньня. У ліпені 2004 году АПАД павялічыла абшар сваёй дзейнасьці на поўнач Аўганістану на запыт ААН. У сьнежні 2004 году Сілы стабілізаваньня АПАД перадалі сваю дзейнасьць Эўразьвязу ў Босьніі і Герцагавіне. У чэрвені 2005 году АПАД пашырыла дзейнасьць на захад Аўганістану на запыт [[Урад Аўганістану|ураду]]<ref name="е">{{Навіна|аўтар=|загаловак=2003—2010 гады: прастора дзейнасьці АПАД працягвае пашырацца|спасылка=https://shape.nato.int/page2146115059|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:James L. Jones 2.jpg|значак|270пкс|[[Джэймз Джонз]] — 14-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (2005 год)]] Пры канцы жніўня 2005 году ўраган «[[Катрына (ураган)|Катрына]]» выклікаў маштабныя разбурэньні на поўдні ЗША, таму Паўночнаатлянтычны зьвяз паставіў туды [[лекі]] і харчаваньне на просьбу ўраду ЗША. 8 кастрычніка 2005 году [[Землятрус у Кашміры 2005 году|землятрус у Кашміры]] забраў жыцьці звыш 73 000 чалавек і разбурыў жытло прынамсі 4 млн чалавек. Таму АПАД на запыт ураду [[Пакістан]]у перавезла 3435 т дапамогі 168 самалётамі, а 1750 т дапамогі і 7650 параненых — верталётамі. Палявы [[шпіталь]] АПАД аказаў дапамогу 4890 пацыентам, а перасоўныя лекарскія брыгады — 3424 пацыентам. [[Інжынэр]]ы АПАД пабудавалі 110 сховішчаў і 9 [[школа]]ў, а таксама пачынілі 60 км дарог і сетку разьмеркаваньня крынічнай вады. Задачы дапамогі Пакістану выконвалі да канца студзеня 2006 году. 31 ліпеня 2006 году МССБ прасунуліся на поўдзень Аўганістану, дзе засяроджвалася большасьць вытворчасьці [[дурман]]аў. Тамсама адбыліся найбольшыя ў гісторыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу [[Аўганская вайна|баі]] супраць [[Талібан]]у. У кастрычніку 2006 году МССБ занялі ўсход Аўганістану, тым самым сталі прысутнічаць па ўсёй краіне. Сярод іншага, У 2006 годзе гэтыя самыя самалёты ахоўвалі [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году]] ў Нямеччыне. Ад чэрвеня па сьнежань 2007 году ладзілі паветраныя перавозкі для міратворчасьці [[Афрыканскі зьвяз|Афрыканскага зьвязу]] ў [[судан]]скім [[Дарфур]]ы<ref name="е"/>. У 2008 годзе адбылося аднабаковае абвяшчэньне незалежнасьці [[Косава]] ад [[Сэрбія|Сэрбіі]], таму ВСКЭ [[Бэнц Крэдак]] дамогся зьмяншэньня Сілаў для Косава. Сярод іншага, ВШСДЭ разгарнуў вайскова-марскія сілы супраць [[пірацтва]] на ўсход ад [[Самалі]]. Пад кіраўніцтвам Саюзнага камандаваньня апэрацыямі стварылі: Асяродак спалучэньня выведкі і Асяродак узгадненьня спэцыяльных апэрацыяў АПАД. У жніўні 2008 году [[Расейска-грузінская вайна (2008)|расейска-грузінская вайна]] прывяла да прыпыненьня паседжаньняў Рады АПАД-Расея да 2009 году. У красавіку 2009 году ў Паўночнаатлянтычны зьвяз уступілі [[Альбанія]] і [[Харватыя]]. Дазор іх паветранай прасторы пачалі ажыцьцяляць іншыя дзяржавы АПАД<ref name="е"/>. У 2011 годзе Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Адзіны абаронца]]», каб забясьпечыць беспалётную зону і эмбарга на пастаўку зброі падчас [[Грамадзянская вайна ў Лібіі|грамадзянскай вайны ў Лібіі]]. У 2012 году Саміт АПАД вырашыў скончыць дзейнасьць МССП у сьнежні 2014 году, пасьля чаго перайшлі да апэрацыі «[[Рашучая падтрымка]]» для падрыхтоўкі Ўзброеных сілаў Аўганістану да 2020 году. У 2016 годзе запрацавала [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], пра што абвясьцілі на Саміце ў [[Варшава|Варшаве]]. У 2017 годзе 29-м сябрам Паўночнаатлянтычнага зьвязу стала [[Чарнагорыя]]. Таксама ў 2017 годзе 4 [[батальён]]ы на ратацыйнай аснове разьмясьцілі ў Польшчы, Летуве, Латвіі і Эстоніі для ўмацаваньня стрымліваньня на ўсходзе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 2010 году па сучаснасьць: шлях наперад|спасылка=https://shape.nato.int/history/2010present-the-way-ahead|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Камандзіры == [[Файл:Lt Gen Alexus G. Grynkewich (4).jpg|значак|270пкс|[[Алексус Грынкевіч]] прызначаны загадваць Вярхоўным штабам саюзных дзяржаваў у Эўропе. Мае беларускіх продкаў.]] # [[Дўайт Эйзэнгаўэр]] (2 красавіка 1951 — 30 траўня 1952) # [[Мэцью Рыджўэй]] (30 траўня 1952 — 11 ліпеня 1953) # [[Альфрэд Грунтэр]] (11 ліпеня 1953 — 20 лістапада 1956) # [[Лорыс Норстад]] (20 лістапада 1956 — 1 лістапада 1962) # [[Ліман Лемніцэр]] (1 лістапада 1962 — 1 ліпеня 1969) # [[Эндру Гудпастэр]] (1 ліпеня 1969 — 15 сьнежня 1974) # [[Аляксандар Хэйг]] (15 сьнежня 1974 — 1 ліпеня 1979) # [[Бэрнард Роджэрз]] (1 ліпеня 1979 — 26 чэрвеня 1987) # [[Джон Гэлвін]] (26 чэрвеня 1987 — 23 чэрвеня 1992) # [[Джон Шалікашвілі]] (23 чэрвеня 1992 — 22 кастрычніка 1993) # [[Джордж Жульўан]] (22 кастрычніка 1993 — 11 ліпеня 1997) # [[Ўэсьлі Кларк]] (11 ліпеня 1997 — 3 траўня 2000) # [[Джозэф Ральстан]] (3 траўня 2000 — 17 студзеня 2003) # [[Джэймз Джонз]] (17 студзеня 2003 — 7 сьнежня 2006) # [[Банц Крэдак]] (7 сьнежня 2006 — 2 ліпеня 2009) # [[Джэймз Стаўрыдзіс]] (2 ліпеня 2009 — 13 траўня 2013) # [[Філіп Брыдлоў]] (13 траўня 2013 — 4 траўня 2016) # [[Кёрціс Скапароці]] (4 траўня 2016 — 3 траўня 2019) # [[Тод Ўолтэрз]] (3 траўня 2019 — 1 ліпеня 2022) # [[Крыстафэр Каволі]] (1 ліпеня 2022 — 2025) # [[Алексус Грынкевіч]] (ад 2025 году)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗША прызначылі галоўнакамандуючым сіламі АПАД у Эўропе нашчадка беларускіх імігрантаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33435192.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=5 чэрвеня 2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выпускі навінаў|спасылка=https://shape.nato.int/news-releases|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}} ** [https://shape.nato.int/visitors/visitor-request-form Фармуляр запыту наведваньня] і [https://shape.nato.int/visitors/participants-list сьпіс удзельнікаў]{{ref-en}} ** [https://shape.nato.int/nato-exercises Вучэньні і дзейнасьць АПАД] {{Кандыдат у добрыя артыкулы|26 чэрвеня 2025 году.}} [[Катэгорыя:Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] [[Катэгорыя:Шматнацыянальныя вайсковыя фармаваньні]] [[Катэгорыя:Войска Эўропы]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1951 годзе]] [[Катэгорыя:Вайсковыя базы]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Бэльгіі]] [[Катэгорыя:Эно]] [[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя ЗША]] l9kjtar2gnj88akpy8f8dr6n5oene5f 14 297327 2622871 2622133 2025-07-01T16:36:13Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622871 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Румынская культура]] [[Катэгорыя:Забавы паводле краінаў|Румынія]] [[Катэгорыя:Забавы паводле краінаў Эўропы|Румынія]] 0llkzadltpg3snr08gm6otjhvz0oz8x 0 297334 2622893 2622275 2025-07-01T17:51:27Z W 11741 +Крыніца: Украіна выйшла з Атаўскай канвенцыі аб забароне вытворчасці і прымянення супрацьпяхотных мін // Газэта «[[Зьвязда]]», 29 чэрвеня 2025 г. 2622893 wikitext text/x-wiki {{Дамова |назва = Атаўская канвэнцыя |поўная назва = Канвэнцыя «Аб забароне выкарыстаньня, назапашваньня, вытворчасьці і перадачы супрацьпяхотных мінаў і аб іх зьнішчэньні» |выява = Ottawa Treaty members.svg |подпіс выявы = Дзяржавы-ўдзельніцы ў сініх адценьнях (2025 год) |тып = дамова аб [[Раззбраеньне|раззбраеньні]] |дата падрыхтоўкі = {{Дата пачатку|18|9|1997|1}} |дата падпісаньня = {{Дата пачатку|3|12|1997|1}} |месца падпісаньня = [[Атава]] (Канада) |замацаваная пячаткай = |ратыфікацыя = {{Дата пачатку|16|9|1998|1}} |набыла моц = {{Дата пачатку|1|3|1999|1}} |умовы = адмова ад выкарыстаньня [[Супрацьпяхотная міна|супрацьпяхотных мінаў]] |замяніла = |тэрмін дзеяньня = бестэрміновая |падпісаная = 133 дзяржавы |бакі = 159 дзяржаваў (2025 год) |ратыфікатары = |захавальнік = [[генэральны сакратар ААН]] |месца захаваньня = [[Нью-Ёрк|Новы Ёрк]] (ЗША) |статус = дзейная |мова = ангельская, [[Арабская мова|арабская]], [[Гішпанская мова|гішпанская]], [[Кітайская мова|кітайская]], расейская і [[Француская мова|француская]] |сайт = [https://treaties.un.org/doc/Treaties/1997/09/19970918%2007-53%20AM/Ch_XXVI_05p.pdf Завераная копія] |wikisource = }} '''Атаўская канвэнцыя''' — шматбаковае міжнароднае пагадненьне аб забароне [[Супрацьпяхотная міна|супрацьпяхотных мінаў]], падпісанае 3 сьнежня 1997 году ў [[Атава|Атаве]] (Канада) між 123 [[дзяржава]]мі на 6 мовах. Набыла моц 1 сакавіка 1999 году праз 6 месяцаў пасьля зацьверджаньня першымі 40 дзяржавамі. На 2025 год Канвэнцыя налічвала 159 дзяржаваў-удзельніцаў, сярод якіх была Беларусь. == Умовы == Паводле 1-га артыкула Атаўскай канвэнцыі, кожная дзяржава-ўдзельніца абавязалася «ніколі і ні пры якіх абставінах: * не выкарыстоўваць [[Супрацьпяхотная міна|супрацьпяхотныя міны]]; * не распрацоўваць, не вырабляць, не набываць іншым чынам, не назапашваць, не захоўваць або не перадаваць каму-небудзь, наўпрост або ўскосна, супрацьпяхотныя міны; * не дапамагаць, не заахвочваць або не падбухторваць якім-небудзь чынам каго-небудзь да ўдзелу ва ўсялякай дзейнасьці, забароненай дзяржаве-ўдзельніцы гэтай Канвэнцыяй»<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Канвэнцыя «Аб забароне супрацьпяхотных мінаў»|спасылка=https://treaties.unoda.org/t/mine_ban|выдавец=База зьвестак Бюро ў справах раззбраеньня [[ААН]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=27 чэрвеня 2025}}</ref>. Згодна 2-м артыкулам Канвэнцыі дазвалялася «захоўваньне або перадача пэўнай колькасьці супрацьпяхотных мінаў для распрацоўкі і навучаньня спосабам выяўлення мінаў, [[Разьмінаваньне|разьмінаваньня]] або зьнішчэньня мінаў». Таксама дапускалася перадача мінаў для іх зьнішчэньня. У 3-м артыкуле прадугледжвалася, што «кожная дзяржава-ўдзельніца абавязваецца зьнішчыць або забясьпечыць зьнішчэньне ўсіх запасаў супрацьпяхотных мінаў, якія ёй належаць або якімі яна валодае, ці якія знаходзяцца пад яе правападлегласьцю або кіраваньнем, як мага хутчэй, але не пазьней чым праз ''4 гады'' пасьля набыцьця моцы гэтай Канвэнцыяй для гэтай дзяржавы-ўдзельніцы»<ref name="а"/>. Паводле 5-га артыкула Канвэнцыі, кожная дзяржава-ўдзельніца абавязалася «не пазьней чым празь ''10 гадоў'' пасьля набыцьця моцы гэтай Канвэнцыяй для гэтай дзяржавы-ўдзельніцы, зьнішчыць або забясьпечыць зьнішчэньне ўсіх супрацьпяхотных мінаў у замінаваных мясцовасьцях, якія знаходзяцца пад яе правападлегласьцю або кіраваньнем». Таксама кожная дзяржава-ўдзельніца мела прыкласьці ўсе намаганьні для вызначэньня ўсіх мясцовасьцяў, у якіх вядома або мяркуецца, што ў іх устанавалі супрацьпяхотныя міны. Пасьля гэтага дзяржава-ўдзельніца Канвэнцыі мела як мага хутчэй забясьпечыць, каб усе супрацьпяхотныя міны ў замінаваных мясцовасьцях пазначылі па [[Пэрымэтар|пэрымэтры]]. Урэшце, тыя міны мелі адсочваць і ахоўваць [[плот]]ам дзеля забясьпячэньня адсутнасьці там цывільных асобаў, пакуль тыя міны ня зьнішчаць. Пры гэтым дзяржава-ўдзельніца магла падаць на Сустрэчу дзяржаваў-удзельніцаў або Аглядную нараду запыт аб падаўжэньні тэрміну зьнішчэньня супрацьпяхотных мінаў на яшчэ 10 гадоў, калі ня здолела зьнішчыць іх у тэрмін. Пры гэтым кожны такі запыт меў зьмяшчаць: * працягласьць прапанаванага падаўжэньня; * падрабязнае тлумачэньне прычынаў такога падаўжэньня, у тым ліку: ** падрыхтоўку і стан працаў, якія праводзілі ў межах дзяржаўнай праграмы разьмінаваньня; ** грашовыя сродкі і абсталяваньне, даступныя дзяржаве-ўдзельніцы для зьнішчэньня тых мінаў; ** перашкоды ў зьнішчэньні тых мінаў у замінаваных мясцовасьцях; * гуманітарныя, грамадзкія, гаспадарчыя і навакольныя наступствыя такога падаўжэньня<ref name="а"/>. Сустрэча дзяржаваў-удзельніцаў або Аглядная нарада ацэньвала запыт і вырашала большасьцю галасоў прысутных, ці задавальняць запыт на падаўжэньне тэрміну зьнішчэньня мінаў<ref name="а"/>. === Дапамога === Згодна з 6-м артыкулам Канвэнцыі кожная дзяржава-ўдзельніца мела права атрымліваць дапамогу ад іншых дзяржаваў-удзельніцаў у найбольшай магчымай ступені пры выкананьні сваіх абавязкаў паводле Канвэнцыі. Пры гэтым кожная дзяржава абавязвалася спрыяць і мела права браць удзел у найбольш поўным абмене абсталяваньнем, матэрыяламі і навукова-тэхнічнымі зьвесткамі. Бакі Канвэнцыі ня мелі абмяжоўваць наданьне абсталяваньня для разьмінаваньня і зьвязаныя зь імі зьвесткі. Таксама кожная дзяржава-ўдзельніца пры магчымасьці мела дапамагаць у доглядзе, лячэньні і грамадзка-гаспадарчай аднове ахвяраў мінаў і ў апавяшчэньні пра пагрозу мінаў. Такую дапамогу можна было аказваць праз [[Арганізацыя Аб'яднаных Нацыяў|Арганізацыю Аб'яднаных Нацыяў]] (Амэрыка) і іншыя міжнародныя, мацерыковыя і дзяржаўныя ўстановы, празь [[Міжнародны камітэт Чырвонага Крыжа]] (Швайцарыя), краёвыя таварыствы Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца і іх [[Міжнародная фэдэрацыя таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяц|Міжнародную фэдэрацыю]] (Швайцарыя), няўрадавыя арганізацыі і на двухбаковай падставе<ref name="а"/>. Кожная дзяржава-ўдзельніца Канвэнцыі пры магчымасьці мела дапамагаць у разьмінаваньні, у тым ліку праз унёсак у Добраахвотны траставы фонд ААН для садзейнічаньня разьмінаваньню. Сярод іншага, бакі Канвэнцыі мелі дапамагаць у зьнішчэньні назапашаных супрацьпяхотных мінаў пры магчымасьці, а таксама падаваць зьвесткі ў базу зьвестак наконт разьмінаваньня, створаную ў ААН, асабліва пра сродкі і спосабы разьмінаваньня, як і сьпісы экспэртаў і іх установаў або дзяржаўных сувязных наконт разьмінаваньня. Дзяржавы-ўдзельніцы маглі зьвярнуцца да ААН, мацерыковай ўстановы, іншых дзяржаваў-удзельніцаў і іншых кампэтэнтных міжурадавых і няўрадавых форумаў з запытам аб дапамозе ў распрацоўцы праграмы разьмінаваньня, каб вызначыць: # маштаб і абсяг цяжкасьцяў з супрацьпяхотнымі мінамі; # патрэбныя грашовыя сродкі, абсталяваньне і людзкія рэсурсы; # колькасьць гадоў, патрэбную для зьнішчэньня ўсіх супрацьпяхотных мінаў у замінаваных мясцовасьцях, якія знаходзяцца пад правападлегласьцю і кіраваньнем адпаведнай дзяржавы-ўдзельніцы; # захады апавяшчэньня пра пагрозу мінаў для скарачэньня колькасьці [[траўма]]ў і сьмерцяў ад іх; # дапамогу ахвярам мінаў; # дачыненьні між [[урад]]ам дзяржавы-ўдзельніцы і адпаведнымі ўрадавымі, міжурадавымі і няўрадавымі ўстановамі, якія ажыцьцяўляцьмуць праграму<ref name="а"/>. Урэшце, кожная дзяржава-ўдзельніца, якая аказвала і атрымлівала дапамогу, мела супрацоўнічаць дзеля поўнага і своечасовага выкананьня ўзгодненай праграмы дапамогі<ref name="а"/>. === Захады празрыстасьці === Паводле 7-га артыкула Канцэнцыі, кожная дзяржава-ўдзельніца мела не пазьней як праз 180 дзён пасьля набыцьця моцы Канвэнцыяй падаць [[Генэральны сакратар ААН|генэральнаму сакратару ААН]] справаздачу пра: # дзяржаўныя захады выкананьня Канвэнцыі; # агульную колькасьць усіх назапашаных супрацьпяхотных мінаў, якія ёй належаць або знаходзяцца ў яе валоданьні, ці пад яе правападлегласьцю або кіраваньнем, у тым ліку разьбіўку паводле віду, колькасьці і нумароў партыяў кожнага іх віду; # месцазнаходжаньне ўсіх замінаваных мясцовасьцяў, якія ўтрымліваюць супрацьпяхотныя міны, у тым ліку як мага больш падрабязныя зьвесткі пра іх від і колькасьць кожнага віду ў кожнай такой мясцовасьці і пра тое, калі іх усталявалі; # віды, колькасьць і нумары партыяў усіх такіх мінаў, якія захоўваюцца і перадаюцца для распрацоўкі і навучаньня спосабам іх выўленьня, разьмінаваньня і зьнішчэньня, або перададзеныя дзеля зьнішчэньня, а таксама ўстановы, упаўнаважаныя іх захоўваць і перадаваць; # стан праграмы пераабсталяваньня або вываду з карыстаньня вытворчасьці супрацьпяхотных мінаў; # стан праграмы зьнішчэньня такіх мінаў, у тым ліку падрабязныя зьвесткі пра спосабы іх зьнішчэньня, вызначэньне ўсіх месцаў іх зьнішчэньня і правілы бясьпекі ды аховы навакольля; # віды і колькасьць усіх такіх мінаў, зьнішчаных пасьля набыцьця моцы Канвэнцыяў для гэтай дзяржавы-ўдзельніцы, у тым ліку разьбіўку колькасьці зьнішчаных мінаў кожнага віду і нумары партыяў кожнага віду; # тэхнічныя ўласьцівасьці кожнага віду вырабленых супрацьпяхотных мінаў і тых, якія цяпер належаць дзяржаве-ўдзельніцы або знаходзяцца ў яе валоданьні, з пазначэньнем памеру, [[выбухоўнік]]а, [[Выбуховае рэчыва|выбуховага рэчыва]], мэталічнага складу і каляровых здымкаў, якія могуць спрасьціць атаясьненьне і разьмінаваньне; # захады, прадпрынятыя для безадкладнага і ўдалага папярэджаньня насельніцтва пра ўсе замінаваныя мясцовасьці<ref name="а"/>. Дзяржавы-ўдзельніцы мелі штогод абнаўляць зьвесткі за папярэдні каляндарны год і паведамляць іх генсакратару ААН да 30 красавіка кожнага году. Генсакратар ААН меў перадаваць усе такія атрыманыя справаздачы дзяржавам-удзельніцам Канвэнцыі<ref name="а"/>. === Спрыяньне выкананьню === Згодна з 8-м артыкулам Канвэнцыі дзяржава-ўдзельніца магла накіраваць іншай такой дзяржаве запыт аб удакладненьні пытаньня праз генсакратара ААН. Дзяржава-атрымальніца запыту мела падаць усе зьвесткі для ўдакладненьня праз генсакратара ААН цягам 28 дзён. Дзяржава, якая зьвярнулася з запытам магла перадаць сваё пытаньне і заяўку на Сустрэчу дзяржаваў-удзельніцаў Канвэнцыі праз генсакратара ААН, калі лічыла адказ нездавальняючым або пры яго неатрыманьні цягам 28 дзён. Калі цягам 14 дзён ад паведамленьня генсакратара ААН прынамсі 1/3 дзяржаваў-удзельніцаў выкажацца за адмысловую Сустрэчу, то той склікае такую Сустрэчу цягам наступных 14 дзён. Кворум для Сустрэчы дзяржаваў-удзельніцаў складаў іх большасьць. Рашэньні на Сустрэчы прымалі большасьцю прысутных. Усе дзяржавы-ўдзельніцы мелі ў поўнай меры супрацоўнічаць з Сустрэчай дзяржаваў-удзельніцаў пры разглядзе справы, у тым ліку з пасольствам высьвятленьні акалічнасьцяў. Сустрэча дзяржаваў удзельніцаў ухваляла паўнамоцтвы пасольства высьвятленьня акалічнасьцяў большасьцю галасоў прысутных. Запытаная дзяржава-ўдзельніца магла запрасіць да сябе такое пасольства ва ўсялякі час без рашэньня Сустрэчы. Пасольства ў складзе да 9 зацьверджаных экспэртаў магла зьбіраць зьвесткі на месцы і ў іншых зьвязаных месцах пад правападлегласьцю і кіраваньнем запытанай дзяржавы-ўдзельніцы<ref name="а"/>. Генсакратар ААН рыхтаваў і абнаўляў сьпіс імёнаў і грамадзянства падрыхтаваных экспэртаў, прадстаўленых дзяржавамі-ўдзельніцамі, і дасылаў яго ўсіх бакам Канвэнцыі. Усялякі ўлучаны ў сьпіс экспэрт лічыўся прызначаным для ўсіх пасольстваў высьвятленьня акалічнасьцяў, калі дзяржава-ўдзельніца пісьмова не заяўляла пра ягоную непрымальнасьць. У выпадку такой заявы экспэрт ня браў удзелу ў пасольстве на землях той дзяржавы, калі непрымальнасьць заявілі да прызначэньня. Генсакратар ААН прызначаў сябраў пасольства, у тым ліку яго кіраўніка, пасьля запыту ад Сустрэчы дзяржаваў-удзельніцаў і ўзгадненьня з запытанай дзяржавай. Грамадзяне дзяржаваў-удзельніцаў, якія запытвалі пасольства або наўпрост закраналіся ім, не прызначаліся ў яго склад. Сябры пасольства мелі прыбыць на землі запытанай дзяржавы пасьля папярэджаньня прынамсі за 72 гадзіны. Запытаная дзяржава мела прыняць захады перавозкі і разьмяшчэньня пасольства і несьці адказнасьць за [[Бясьпека|бясьпеку]] пасольства пры знаходжаньні на землях пад яе кіраваньнем. Пасольства высьвятленьня акалічнасьцяў магло прывезьці з сабой абсталяваньне для збору зьвестак, пра якое мела паведаміць запытанай дзяржаве да свайго прыбыцьця. Запытаная дзяржава мела прыкласьці ўсе намаганьні, каб пасольства пагутарыла з усімі асобамі, якія могуць даць зьвесткі наконт выканьня Канвэнцыі<ref name="а"/>. Запытаная дзяржава-ўдзельніца мела даць пасольству высьвятленьня акалічнасьцяў доступ да ўсіх мясцовасьцяў і пабудоваў пад яе кіраваньнем, дзе магчыма сабраць зьвесткі наконт выкананьня Канвэнцыі. Аднак пад улік мелі браць абарону таемнага абсталяваньня, зьвестак і мясцовасьцяў запытанай дзяржавы, а таксама абарону канстытуцыйных абавязкаў у дачыненьні правоў [[Уласнасьць|уласнасьці]], [[ператрус]]у і канфіскацыі, як і цялесную абарону і бясьпеку сябраў пасольства. Пасольства магло заставацца на землях запытанай дзяржавы да 14 дзён, у тым ліку да 7 дзён на месяц, калі няма пагадненьня пра іншае. Пасольства высьвятленьня акалічнасьцяў падае свае высновы на Сустрэчу дзяржаваў-удзельніцаў праз генсакратара ААН. Сустрэча дзяржаваў-удзельніцаў па разглядзе высноваў пасольства можа запытаць захады выкананьня Канвэнцыі ў пэўны тэрмін ад запытанай дзяржавы. Такая дзяржава мела паведаміць аб прадпрынятых захадах у адказ на гэты запыт. Сустрэча дзяржаваў-удзельніцаў магла параіць захады супрацы, калі разгледжанае пытаньне выклікалі незалежныя ад запытанай дзяржавы абставіны. Урэшце, Сустрэча прымала рашэньне большасьцю ў 2/3 галасоў прысутных<ref name="а"/>. У 9-м артыкуле Канвэнцыі згадвалася, што кожная дзяржава-ўдзельніца мела прадпрымаць усе патрэбныя прававыя і адміністрацыйныя захады, у тым ліку крымінальны перасьлед, для прадухіленьня і спыненьня забароненай гэтай Канвэнцыяй дзейнасьці, якая ажыцьцяўляецца асобамі на землях пад яе правападлегласьцю і кіраваньнем<ref name="а"/>. === Сустрэча і Нарада === Паводле 11-га артыкула Канвэнцыі, дзяржавы-ўдзельніцы мелі рэгулярна сустракацца для разгляду прымяненьня Канвэнцыі, у тым ліку наконт такіх справаў, як: * дзеяньне і стан Канвэнцыі; * прадстаўленыя даклады; * міжнародная дапамога; * распрацоўка спосабаў разьмінаваньня супрацьпяхотных мінаў; * прадстаўленыя дзяржавамі-ўдзельніцамі матэрыялы; * рашэньні наконт прадстаўленых дзяржавамі матэрыялаў<ref name="а"/>. [[Генэральны сакратар ААН]] меў склікаць 1-ю Сустрэчу дзяржаваў-удзельніцаў цягам году пасьля набыцьця моцы гэтай Канвэнцыяй, а наступныя — штогод да 1-й Агляднай нарады. Генсакратар ААН склікаў Аглядную нараду празь 5 гадоў пасьля набыцьця моцы Канвэнцыяй, а ў далейшым — кожныя 5 гадоў. Задачымі Агляднай нарады былі: * разгляд дзеяньня і стану Канвэнцыі; * разгляд патрэбы і перапынку між далейшымі Сустрэчамі дзяржаваў-удзельніцаў; * ухваленьне рашэньняў паводле заявак дзяржаваў-удзельніцаў; * ухваленьне высноваў наконт выкананьня Канвэнцыі ў заключнай справаздачы<ref name="а"/>. == Дзяржавы-ўдзельніцы == Першымі 40 дзяржавамі-ўдзельніцамі, якія зацьвердзілі Атаўскую канвэнцыю да набыцьця моцы 1 сакавіка 1999 году, сталі: * 16 дзяржаваў Эўропы, у тым ліку Вялікабрытанія, [[Нямеччына]] і Францыя; * 8 дзяржаваў Афрыкі, у тым ліку [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвая Афрыка]]; * 7 дзяржаваў Паўночнай Амэрыкі, у тым ліку Канада і [[Мэксыка]]; * 3 дзяржавы [[Акіянія|Акіяніі]] і па 2 дзяржавы Азіі і Паўднёвай Амэрыкі<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Удзельнікі Канвэнцыі «Аб забароне супрацьпяхотных мінаў»|спасылка=https://treaties.unoda.org/t/mine_ban/participants|выдавец=База зьвестак Бюро ў справах раззбраеньня [[ААН]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=27 чэрвеня 2025}}</ref>. 3 верасьня 2003 году ўрад Беларусі далучыўся да Атаўскай канвэнцыі. Сярод 5 урадаў сумежных зь Беларусьсю краінаў 4 бралі ўдзел у Канвэнцыі: ад 12 траўня 2003 году — урад [[Летува|Летувы]], ад 1 ліпеня 2005 году — [[Латвія|Латвіі]], ад 27 сьнежня 2005 году — [[Украіна|Украіны]] і ад 27 сьнежня 2012 году — урад [[Польшча|Польшчы]]<ref name="б"/>. 19 лістапада 2024 году ўрад суседняй Украіны вымушана прыняў амэрыканскія супрацьпяхотныя міны зь меркаваньняў абароны ад [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (з 2022)|расейскага ўварваньня]], хоць Атаўская канвэнцыя забараняла перадачу мінаў. Праз гэта цягам 2025 году суседнія Латвія, Летува і Польшча выйшлі з Атаўскай канвэнцыі. Урады [[Фінляндыя|Фінляндыі]] і [[Эстонія|Эстоніі]] выйшлі з Канвэнцыі ў 2025 годзе паводле той самай прычыны, бо таксама мелі супольную мяжу з Расеяй. Урэшце, 29 чэрвеня 2025 году ўрад Украіны таксама вырашыў выйсьці з Канвэнцыі. У выніку, хоць за першую палову 2025 году лік дзяржаваў-удзельніцаў Атаўскай канвэнцыі вырас са 163-х да 165, у 2-й палове 2025 году праз 6 месяцаў пасьля ўхваленьня набывалі моц рашэньні аб выхадзе з Канвэнцыі6 вышэйзгаданых дзяржаваў [[Усходняя Эўропа|Усходняй Эўропы]]. Таму на 2025 год дзяржавамі-ўдзельніцамі Атаўскай канвэнцыі былі 160 дзяржаваў, у тым ліку ўсе краіны Паўднёвай Амэрыкі, найбольшыя краіны [[Акіянія|Акіяніі]] і Афрыкі, а таксама большасьць краінаў Паўночнай Амэрыкі і Эўропы: * 23 дзяржавы Азіі — [[Аман]], [[Аўганістан]], [[Банглядэш]], [[Брунэй]], [[Бутан]], [[Емэн]], [[Інданэзія]], [[Ірак]], [[Камбоджа]], [[Катар]], [[Кіпр]], [[Кувэйт]], [[Малайзія]], [[Мальдывы]], [[Таджыкістан]], [[Тайлянд]], [[Туркмэністан]], [[Турэччына]], [[Усходні Тымор]], [[Філіпіны]], [[Шры-Ланка]], [[Ярданія]] і [[Японія]]; * 15 дзяржаваў Акіяніі — [[Аўстралія]], [[Вануату]], [[Кірыбаці]], [[Астравы Кука]], [[Ніуе]], [[Маршалавы астравы]], [[Науру]], [[Новая Зэляндыя]], [[Палаў]], [[Папуа-Новая Гвінэя]], [[Саламонавы астравы]], [[Самоа]], [[Тонга]], [[Тувалу]] і [[Фіджы]]; * 51 дзяржава Афрыкі — [[Альжыр]], [[Ангола]], [[Батсвана]], [[Буркіна-Фасо]], [[Бурундзі]], [[Бэнін]], [[Габон]], [[Гамбія]], [[Гана]], [[Гвінэя]], [[Гвінэя-Бісаў]], [[Джыбуці]], [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]], [[Замбія]], [[Зымбабвэ]], [[Каба-Вэрдэ]], [[Каморы]], [[Кот д’Івуар]], [[Камэрун]], [[Кенія]], [[Рэспубліка Конга|Конга]], [[Лесота]], [[Лібэрыя]], [[Мадагаскар]], [[Мазамбік]], [[Малаві]], [[Малі]], [[Маўрытанія]], [[Маўрыцы]], [[Намібія]], [[Нігер]], [[Нігерыя]], [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвая Афрыка]], [[Паўднёвы Судан]], [[Руанда]], [[Самалі]], [[Сан-Тамэ і Прынсыпі]], [[Судан]], [[Сьера-Леонэ]], [[Сэйшэлы]], [[Сэнэгал]], [[Танзанія]], [[Тога]], [[Туніс]], [[Уганда]], [[Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка|Цэнтральня Афрыка]], [[Чад]], [[Экватарыяльная Гвінэя]], [[Эрытрэя]], [[Эсўатыні]] і [[Этыёпія]]; * 12 дзяржаваў Паўднёвай Амэрыкі — [[Аргентына]], [[Балівія]], [[Бразылія]], [[Вэнэсуэла]], [[Гаяна]], [[Калюмбія]], [[Парагвай]], [[Пэру]], [[Сурынам]], [[Уругвай]], [[Чылі]] і [[Эквадор]]; * 21 дзяржава Паўночнай Амэрыкі — [[Антыгуа і Барбуда]], [[Багамы]], [[Барбадас]], [[Бэліз]], [[Гаіці]], [[Гандурас]], [[Гватэмала]], [[Грэнада]], [[Дамініка]], [[Дамініканская Рэспубліка]], Канада, [[Коста-Рыка]], [[Мэксыка]], [[Нікарагуа]], [[Панама]], [[Сальвадор]], [[Сьвятая Люсія]], [[Сьвяты Вінцэнт і Грэнадзіны]], [[Сьвяты Кітс і Нэвіс]], [[Трынідад і Табага]], [[Ямайка]]; * 37 дзяржаваў Эўропы — [[Альбанія]], [[Андора]], [[Аўстрыя]], [[Баўгарыя]], Беларусь, [[Босьнія і Герцагавіна]], [[Бэльгія]], [[Ватыкан]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Гішпанія]], [[Грэцыя]], [[Данія]], [[Ірляндыя]], [[Ісьляндыя]], [[Італія]], [[Ліхтэнштайн]], [[Люксэмбург]], [[Манака]], [[Малдова]], [[Мальта]], [[Нідэрлянды]], [[Нарвэгія]], [[Нямеччына]], [[Партугалія]], [[Паўночная Македонія]], [[Румынія]], [[Сан-Марына]], [[Славаччына]], [[Славенія]], [[Сэрбія]], Францыя, [[Харватыя]], [[Чарнагорыя]], [[Чэхія]], [[Швайцарыя]] і [[Швэцыя]]<ref name="б"/>. == Мінуўшчына == 18 верасьня 1997 году ў [[Осьлё]] (Нарвэгія) склалі Канвэнцыю «Аб забароне выкарыстаньня, назапашваньня, вытворчасьці і перадачы супрацьпяхотных мінаў і аб іх зьнішчэньні»<ref name="а"/>. 3 сьнежня 1997 году ў [[Атава|Атаве]] (Канада) адбылося падпісаньне між 123 дзяржавамі Канвэнцыі аб забароне супрацьпяхотных мінаў. 1 сакавіка 1999 году Атаўская канвэнцыя набыла моц у адпаведнасьці зь яе 6-м артыкулам, у якім адзначалася: «Гэтая Канвэнцыя набывае моц у першы дзень 6-га месяца пасьля месяца, у якім быў здадзены на захоўваньне 40-ы дакумэнт аб [[Ратыфікацыя|ратыфікацыі]], прыняцьці, зацьверджаньні або далучэньні»<ref name="а"/>. Папярэдне, 16 верасьня 1998 году ўрад [[Буркіна-Фасо]] стаў 40-м урадам, які перадаў на захоўваньне ў [[ААН]] свой дакумэнт аб ратыфікацыі Атаўскай дамовы аб забароне супрацьпяхотных мінаў. Першымі 40 дзяржавамі, якія зацьвердзілі Канвэнцыю, былі: * 2 дзяржавы Азіі — [[Емэн]] і [[Туркмэністан]]; * 3 дзяржавы Акіяніі — [[Ніуе]], [[Самоа]] і [[Фіджы]]; * 8 дзяржаваў Афрыкі — Буркіна-Фасо, [[Зымбабвэ]], [[Мазамбік]], [[Малаві]], [[Малі]], [[Маўрыцы]], [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвая Афрыка]] і [[Экватарыяльная Гвінэя]]; * 2 дзяржавы Паўднёвай Амэрыкі — [[Балівія]] і [[Пэру]]; * 7 дзяржаваў Паўночнай Амэрыкі — [[Багамы]], [[Бэліз]], [[Грэнада]], Канада, [[Мэксыка]], [[Трынідад і Табага]], [[Ямайка]]; * 16 дзяржаваў Эўропы — [[Аўстрыя]], [[Баўгарыя]], [[Босьнія і Герцагавіна]], [[Бэльгія]], [[Ватыкан]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Данія]], [[Ірляндыя]], [[Паўночная Македонія|Македонія]], [[Нарвэгія]], [[Нямеччына]], [[Сан-Марына]], Францыя, [[Харватыя]] і [[Швайцарыя]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Канвэнцыя «Аб забароне выкарыстаньня, назапашваньня, вытворчасьці і перадачы супрацьпяхотных мінаў і аб іх зьнішчэньні» (Атаўская дамова)|спасылка=https://international-review.icrc.org/sites/default/files/S002086040009135Xa.pdf|выдавец=Часопіс «[[Міжнародны агляд Чырвонага Крыжа]]»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=27 чэрвеня 2025}}</ref>. За больш як 20 гадоў дзеяньня Атаўскай канвэнцыі зьнішчылі звыш 40 млн мінаў, а таксама спынілі большасьць вытворчасьці новых мінаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Канвэнцыя «Аб забароне супрацьпяхотных мінаў»|спасылка=https://disarmament.unoda.org/anti-personnel-landmines-convention|выдавец=Бюро ў справах раззбраеньня [[ААН]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=27 чэрвеня 2025}}</ref>. У красавіку 2025 году [[Сойм Латвіі]] прагаласаваў за выхад з Канвэнцыі аб забароне супрацьпяхотных мінаў. У траўні 2025 году [[Сойм Летувы]] ўхваліў выхад з Атаўскай канвэнцыі. 26 чэрвеня 2025 году [[Сойм Польшчы]] ўхваліў закон аб выхадзе з Атаўскай канвэнцыі аб забароне выкарыстаньня [[Супрацьпяхотная міна|супрацьпяхотных мінаў]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Польшча выйшла з канвэнцыі аб забароне супрацьпяхотных мінаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33455528.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=26 чэрвеня 2025|дата доступу=27 чэрвеня 2025}}</ref>. 29 чэрвеня 2025 году ўкраінскі прэзыдэнт [[Уладзімер Зяленскі]] ўвёў у дзеяньне Рашэньне [[Рада нацыянальнай бясьпекі і абароны Ўкраіны|Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны Ўкраіны]] аб выхадзе з Атаўскай канвэнцыі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Украіна выйшла з Атаўскай канвэнцыі аб забароне вытворчасьці і прымяненьня супрацьпяхотных мін|спасылка=https://zviazda.by/news/ukraina-vyyshla-z-ata-skay-kanventsyi-ab-zabarone-vytvorchastsi-i-prymyanennya-supratspyakhotnykh-mi/|выдавец=Газэта «[[Зьвязда]]»|дата публікацыі=29 чэрвеня 2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У выніку лік дзяржаваў-удзельніцаў Канвэнцыі скараціўся да 159. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Дамовы па кантролі ўзбраеньняў]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні XX стагодзьдзя]] [[Катэгорыя:Міжнародныя канвэнцыі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Беларусі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1997 годзе]] [[Катэгорыя:Гісторыя Антарыё]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Аўстрыі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Вугоршчыны]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Вялікабрытаніі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Грэцыі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Даніі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Італіі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Нямеччыны]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Паўночнай Македоніі]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Турэччыны]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Ўкраіны]] [[Катэгорыя:Міжнародныя пагадненьні Францыі]] fawns0se9j46olm9q75777rju1ydm5j 0 297337 2622942 2622608 2025-07-02T06:36:45Z Дамінік 64057 2622942 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Тэкліноў |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Тэклінова |Лацінка = Teklinoŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1800 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Брагінскі раён|Брагінскі]] |Сельсавет = [[Вуглоўскі сельсавет (Брагінскі раён)|Вуглоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 52 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 18 |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Сайт = }} '''Тэкліно́ў''' — былая вёска ў [[Брагінскі раён|Брагінскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Вуглоўскі сельсавет (Брагінскі раён)|Вуглоўскага сельсавету]], месьцілася за 13 км на поўнач ад [[Брагін]]а, 33 км ад чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі]] (на галінцы [[Васілевічы]] — Хвойнікі ад лініі [[Каленкавічы]] — Гомель), 120 км ад [[Гомель|Гомеля]]. == Назва == [[Файл:Запіс хросту Тэклі Ракіцкай у кнізе Астраглядаўскага касцёла. 4 студзеня 1799 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс хросту Тэклі Ракіцкай у мэтрычнай кнізе Астраглядаўскага касьцёлу. 4 студзеня 1799 г.]] Назва паселішчу нададзена ў гонар Тэклі{{Заўвага|Таму форма Такліноў успрыймаецца хіба як варыянт, бо гэтак вымаўлялі назву навакольныя сяляне і яшчэ да зьяўленьня аднайменнай вёскі, у якой некаторыя зь іх пасяліліся.}}, дачкі ўладальнікаў маёнтку [[Двор-Гарадзішча|Гарадзішча]] [[Людвік Ракіцкі|Людвіка]] і Ганны з [[Плятэры|Плятэраў]]{{Заўвага|Менш як праз тры тыдні, ва ўзросьце 19 гадоў, пакінула сьвет жывых ў выніку пасляродавай гангрэны; 26 студзеня пахавана на Сялецкіх могілках<ref>Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Менску. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 245</ref>.|}} Ракіцкіх, парафіянаў [[Астрагляды|Астраглядаўскага]] касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, народжанай і ахрышчанай 4 студзеня 1799 году парохам царквы [[Сялец (Брагінскі раён)|Сялецкага]] базылянскага кляштару а. Аўрэліем Сулятыцкім<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 27. Спр. 202. А. 198</ref>{{Заўвага|У датаваным 5 студзеня 1799 г. запісе ў сялецкіх кнігах прыведзена поўнае імя дзяўчынкі — Тэкля Юзафата Антаніна<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 3адв.</ref>}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Метрычны запіс аб нараджэнні-хросце Мікалая Ястшэмбскага.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс аб хросьце Яна Мікалая Ястржэмбскага.]][[Файл:Мэтрычны запіс Фэрдынанда Яна Ястшэмбскага 1814 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс аб хросьце Фэрдынанда Яна Ястржэмбскага.]][[Файл:Ф. Тэкліноў на мапе Шубэрта-Тучкова 1846 – 1863 гг.png|значак|Ф.Тэкліноў на мапе Шубэрта-Тучкова 1846 – 1863 гг.]] Ці не найраней згадка пра двор Тэкліноў зьмешчаная ў мэтрычных кнігах царквы Сялецкага кляштару базылянаў, калі 14 сакавіка 1801 году ксёндз з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў) Цыпрыян Вірпша ахрысьціў Рыгора, сына Ігнацыя і Ксеніі (Zenii) Сасноўскіх z dworu Teklinowa obrządku rzymskiego, а кумамі былі Ігнацы Дамброўскі з таго ж фальварку і Пелагія Кунцэвічава зь вёскі [[Вуглы (Брагінскі раён)|Вуглы]]<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 10адв.-11</ref>. Каля 11 ліпеня 1808 году ў Тэклінове нарадзіўся і быў ахрышчаны Ян Ксенафонт (Зэнафонт) Мікалай, сын рэчыцкага падсудка Фелікса і Яанны з дому Крушэўскіх Ястржэмбскіх{{заўвага|14 ліпеня 1805 г. тут ахрышчаная і іх дачка Апалінарыя Анеля<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 28 адв.</ref>.}}<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 36</ref>. 11 верасьня 1814 году ў царкве Сялецкага кляштару адбыўся хрост Фэрдынанда Яна, сына жыхароў двара Тэкліноў Леона і Анелі з Вольскіх Ястржэмбскіх. Гэтым разам кумою сярод іншых выступіла Тэкля Ракіцкая, дачка маршалка [[Менская губэрня|Менскай губэрні]]<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 1451. А. 57</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» паведамляецца, што 1 мужчына і 2 жанчыны з фальварку Тэкліноў былі парафіянамі Астраглядаўскага касьцёлу<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 381адв.</ref>. У парэформавы пэрыяд Тэкліноў адміністрацыйна належаў да Брагінскай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. У мэтрычных запісах Астраглядаўскага касьцёлу за 1876 год неаднаразова названыя Буйневічы, Гулевічы, Шацілы, Куліцкія з Тэклінова, які пазначаўся засьценкам, фальваркам і вёскай<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 144адв.-145, 146адв.-147, 148адв.-149. Спр. 42. А. 142адв.-143, 145адв.-146, 147адв.-148</ref>. Згодна з кліравой ведамасьцю Сялецкай Праабражэнскай царквы, у 1903 годзе яе прыхаджанамі былі 39 асобаў мужчынскага і 49 жаночага полу, якія жылі за 2 вярсты ў 9 і 3/4 двара{{Заўвага|Так запісана ў крыніцы. Але, як засьведчыў іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе ня ўласна сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.}} вёскі Тэкліноў<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41139. А. 29, 32адв.</ref>. На 1909 год хутар Тэкліноў складаў 31 двор, які насялялі 116 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 199</ref>. З царкоўнай ведамасьці 1912 году вынікае, што праваслаўную частку насельніцтва Тэклінова складалі 43 мужчыны і 47 жанчын<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 41147. А. 34</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Тэкліноў у складзе Брагінскай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гетмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918—1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 — 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Тэкліноў (Токлины!) на мапе РККА 1926 г.jpg|значак|зьлева|Тэкліноў (Токлины!) на мапе [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] 1926 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]] 8 сьнежня 1926 году Тэкліноў — цэнтар сельсавету ў Брагінскім раёне [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]] БССР. 30 сьнежня 1927 году сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Шкуратоўскага сельсавету. У запісцы пад назвай «Сведения о польских населённых пунктах Гомельского округа», пазначанай 1929 годам, паведамляецца, што ў названым паселішчы налічвалася 42 сям’і, 225 душ каталікоў або «палякаў», што складала 75 % да астатніх нацыянальнасьцяў. Згодна з «Арыентыровачным плянам калектывізацыі польскіх вёсак на Гомельшчыне 1929/1930 году», у Тэклінаве{{заўвага|У арыгінале пададзена ў назоўным склоне — Тэклінава.}} меркавалася арганізаваць калгас, машыннае, меліярацыйнае, малочнае і жывёлагадоўчае таварыствы<ref>Пичуков В. П., Старовойтов М. И. Гомельщина многонациональная (20 — 30 е гг. XX в.). Выпуск I. — Гомель, 1999. С. 213, 214 — 215</ref>. Вёска зьліквідаваная 25 сакавіка 2011 году, калі была далучаная да вёскі [[Вуглы (Брагінскі раён)|Вуглы]]<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2011-65/2011_65_9_41442.pdf «О некоторых вопросах административно-территориального устройства Угловского сельсовета». Решение Брагинского районного Совета депутатов от 25 марта 2011 г. № 52] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200710043624/https://www.pravo.by/pdf/2011-65/2011_65_9_41442.pdf |date=10 ліпеня 2020 }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == [[Файл:Запіс аб хросьце Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.png|значак|зьлева|190пкс|Запіс хросту Тэклі Юзафаты Антаніны Ракіцкай.]] * Ян Мікалай Ястржэмбскі (1808—1874) — інжынер-палкоўнік, вучоны і пэдагог, укладальнік першага расейскамоўнага дапаможніка па практычнай механіцы, лаўрэат палавіннай Дзямідаўскай прэміі Расейскай акадэміі навук, аўтар праектаў мастоў праз Дняпро і Заходнюю Дзьвіну, літаратурны містыфікатар што да «Мёртвых душ» М. В. Гогаля<ref>Гусак А. А. Практычная механіка і «Мёртвыя душы»: Мікалай Ястрэбскі. – Мінск: Навука і тэхніка, 1992</ref>. * Фэрдынанд Ян Ястржэмбскі (1814—пасьля 1883) — эканаміст, рэвалюцыянер-петрашэвец, аўтар мэмуараў<ref>Кісялёў Г. Радаводнае дрэва: Каліноўскі – эпоха – наступнікі. – Мінск: Маст. літ., 1994. С. 162 – 180</ref> == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Памяць/Брагінскі раён}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|1-1}} {{Вуглоўскі сельсавет (Брагінскі раён)}} {{Брагінскі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Брагінскага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XIX стагодзьдзі]] agjlv73ay9cmtchm6w69cetlboa8o7o 0 297339 2622883 2622374 2025-07-01T16:48:21Z W 11741 /* Вонкавыя спасылкі */ +[[Шаблён:Бібліяінфармацыя]] нарэшце запрацавала для [[ЗЭК]] празь [[Вікізьвесткі]] 2622883 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|51|28|паўночнае|27|33|56|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Камволь» |лягатып = |выява = Minsk worsted fabrics factory (Kamvol) 3.jpg |тып = [[адкрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = |заснаваная = {{Дата пачатку|30|8|1955|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Камволь», ААТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/148870|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]»|дата публікацыі=15 траўня 2024|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = Міністэрства тэкстыльнай прамысловасьці Беларускай ССР |уласьнікі = [[Дзяржаўны камітэт па маёмасьці Беларусі]] (95%), Менскі гарадзкі тэрытарыяльны фонд дзяржмаёмасьці (4,6%) |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менск]] |адрас = [[Ленінскі раён (Менск)|Ленінскі раён]], [[Вуліца Маякоўскага (Менск)|вул. Маякоўскага]], д. 176<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі для сувязі|спасылка=https://kamvol.by/kontaktyi|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Юлія Грынчык]] ([[генэральны дырэктар]]) |галіна = [[лёгкая прамысловасьць]] |прадукцыя = ваўняная [[тканіна]], [[пража]], [[плед]], [[коўдра]] |абарачэньне = {{Рост}}48,3 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2024 год; 13,9 млн $)<ref>{{Навіна|аўтар=Л.А. Обухава, Юлія Грынчык|загаловак=Зьвесткі аб дзейнасьці за 2024 год|спасылка=https://kamvol.by/assets/documents/Информация%20об%20акционерном%20обществе%20и%20его%20деятельности%20по%20состоянию%20на%2001.01.2025.pdf|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=11 красавіка 2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref> |апэрацыйны прыбытак = {{Рост}} 5,41 млн рублёў (2024 год; 1,55 млн $) |чысты прыбытак = {{Рост}}296 тыс. рублёў (2024 год; 84 тыс. $) |лік супрацоўнікаў = 733 (канец 2024 г.) |матчына кампанія = «[[Беллегпрам]]» |даччыныя кампаніі = |аўдытар = |сайт = [https://kamvol.by/ kamvol.by] }} '''«Камволь»''' — дзяржаўнае тэкстыльнае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў жніўні 1955 году ў якасьці «Менскага камвольнага камбінату». На 2025 год быў найбольшым у Беларусі вытворцам [[тэкстыль]]ных вырабаў. Валодаў поўным колам вытворчасьці ад [[Пража|пражы]] да [[Тканіна|тканіны]] з пастаўкай вырабаў за мяжу. Вырабляў касьцюмна-[[Сукенка|сукеначныя]] і [[Нагавіцы|нагавічныя]] чыставаўняныя, [[Воўна|ваўняныя]] і паўваўняныя тканіны з укладаньнем [[поліэтэр]]нага валакна, [[Віскоза|віскозы]], [[поліамід]]у, [[Поліакрыланітрыль|поліакрыланітрылю]] (ПАН), элястанавай ніткі «[[лайкра]]» і [[Лён|льну]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аб прадпрыемстве|спасылка=https://kamvol.by/o-kompanii|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. На ўтрыманьні прадпрыемства ў Менску знаходзіліся 2 [[Гуртажытак|гуртажыткі]] № 3 па [[Вуліца Марата (Менск)|вуліцы Марата]], дом 21 і № 4 па [[Барадзінская вуліца (Менск)|Барадзінскай вуліцы]], дом 21, а таксама жылы дом № 30 па [[Сонечная вуліца (Менск)|Сонечнай вуліцы]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Жыльлёвыя пытаньні|спасылка=https://kamvol.by/o-kompanii/zhilishhnyie-voprosyi|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Камволь» вырабляў: * 7 відаў [[Тканіна|тканіны]] (214 найменьняў) — 36 найменьняў [[Школа|школьнай]] тканіны, 128 найменьняў [[Сукенка|сукеначна]]-касьцюмнай тканіны, 29 найменьне тканіны ведамаснага прызначэньня (ад 20 да 67 % воўны), 4 найменьні [[більярд]]най тканіны на 45 % з воўны, 8 найменьняў [[Сукно|суконнай]] тканіны на 78 і 83 % з воўны, 3 найменьні тканіны для адмысловай [[Вопратка|вопраткі]] на 51 % з [[Бавоўна|бавоўны]] і 4 найменьні [[паліто]]вай чыставаўнянай тканіны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Палітовыя тканіны|спасылка=https://kamvol.by/produkcziya/tkani/paltovyie|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>; * 15 відаў [[Пража|пражы]] 44 найменьняў больш як 10 адценьняў, у тым ліку чыста[[Воўна|ваўняную]] пражу, паўваўняную (ад 30 да 80 % воўны) і на 35 % зь [[Віскоза|віскозы]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пража|спасылка=https://kamvol.by/produkcziya/pryazha|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>; * 2 віды [[плед]]аў (23 найменьні) — 12 найменьняў паўваўняных (ад 20 да 50 % воўны) і 11 найменьняў з [[Поліакрыланітрыль|поліакрыланітрылю]] (ПАН)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пледы з ПАН|спасылка=https://kamvol.by/produkcziya/pledy-pan|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>; * 6 найменьняў [[Коўдра|коўдры]] з 60 % воўны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Коўдры|спасылка=https://kamvol.by/produkcziya/odeyala|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. == Збытавая сетка == На 2025 год «Камволь» меў 8 фірмовых [[крама]]ў, зь іх 5 у Менску, у тым ліку ў гандлёвых цэнтрах «Карона-Сіці» і «Сталіца» ды ў «Першым нацыянальным гандлёвым доме» на [[Праспэкт Незалежнасьці (Менск)|праспэкце Незалежнасьці]], а таксама ў [[Берасьце|Берасьці]] і [[Горадня|Горадні]] ў Цэнтральных унівэрмагах ды ў [[Наваполацак|Наваполацку]] ў гандлёвым цэнтры «Сузор'е стральца»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фірмовыя крамы|спасылка=https://kamvol.by/firmennyij-magazin|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. Сярод іншага, збыт у Беларусі ладзілі праз кропкі продажаў у выглядзе ўнівэрмагаў ва ўсіх абласных цэнтрах Беларусі, як і ў [[Салігорск]]у, [[Жодзін]]е, [[Слуцак|Слуцку]], [[Барысаў|Барысаве]], [[Полацак|Полацку]] і [[Ліда|Лідзе]]. Таксама «Камволь» меў даччынае прадпрыемства ў сталіцы Расеі са складам у [[Іванава (Іванаўская вобласьць)|Іванаве]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кропкі продажаў|спасылка=https://kamvol.by/tochki-prodazh|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == 5 сакавіка 1947 году [[Менскі гарадзкі Савет дэпутатаў]] ухваліў Рашэньне аб замацаваньні за Міністэрствам тэкстыльнай прамысловасьці Беларускай ССР [[Дзялянка|дзялянкі]] пры канцы [[Ігуменскі тракт|Ігуменскага тракту]]. Тут вырашылі ўзьвесьці баваўняна-папяровую фабрыку<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашая гісторыя|спасылка=https://kamvol.by/o-kompanii/nasha-istoriya|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1951 годзе пачалі ўзводзіць «Менскі камвольны камбінат» ([[Беларуская ССР]])<ref name="а"/>. 15 лютага 1955 году падрыхтавалі першыя тры грэбнечасальныя машыны. 8 жніўня 1955 году зьнялі першую пражу з прадзільных машынаў<ref name="в"/>. 30 жніўня 1955 году запрацавалі часальная і [[Прадзеньне|прадзільная]] вытворчасьці<ref name="а"/>. Пры канцы 1955 году здалі ў дзеяньне 10 400 прадзільных [[Верацяно|верацёнаў]]<ref name="в"/>. У лютым 1956 году запусьцілі [[Тканьне|ткацкую]] вытворчасьць<ref name="а"/> у складзе 55 ткацкіх станкоў і атрымалі першыя мэтры суровай тканіны. У 1957 годзе змантавалі 400 такіх станкоў<ref name="в"/>. У 1959 годзе стварылі аддзелачную вытворчасьць<ref name="а"/>. У 1960 годзе перавысілі поўную праектную магутнасьць у 9,046 млн м і выпусьцілі 10,173 млн м гатовай тканіны. У 1965 годзе прадпрыемства перавялі на працу пад замову спажыўцоў і распрацавалі 9 відаў тканіны. Сярод 34 відаў вырабаў 20 адпавядалі міжнародным стандартам. У 1967 годзе выпусьцілі 100-мільённы мэтар тканіны<ref name="в"/>. У 1969—1978 гадох прадпрыемства перабудоўвалі<ref name="а"/>. 31 сакавіка 1973 году выпусьцілі 200-мільённы мэтар тканіны. У 1976 годзе ў прадзільным [[цэх]]у ўсталявалі 169 новых машынаў, таму магутнасьць цэху вырасла з 62 000 да 70 300 верацёнаў. У 1989 годзе камвольныя тканіны паставілі на 195 фабрык у больш як 30 краінах<ref name="в"/>. У 1989—1991 гадох прадпрыемства паўторна перабудавалі<ref name="а"/>. У выніку ў 1991 годзе 7000 працаўнікоў вырабілі 22 млн пагонных мэтраў тканіны<ref name="б"/>. 10 сакавіка 1994 году прадпрыемства пераўтварылі ў [[адкрытае акцыйнае таварыства]]. 8 кастрычніка 1996 году яго перайменавалі ў «Камволь». У 1999 годзе аснову вытворчасьці складалі: [[Воўна|ваўняныя]] і паўваўняныя касьцюмныя, [[Сукенка|сукеначныя]] і дзіцячыя [[Тканіна|тканіны]], ваўняную і паўваўняную [[Пража|пражу]], а таксама пражу для [[трыкатаж]]ных вырабаў<ref name="а">{{Кніга|аўтар=|частка=Мінскі камвольны камбінат|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2000|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu 10: Малайзія — Мугараджы]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu/441_995x9999.jpeg 441]|старонак=544|сэрыя=|isbn=985-11-0169-9|наклад=10 000}}</ref>. Ад 2007 году «Камволь» штогод атрымліваў дзяржаўнае фінансаваньне праз скарачэньне вытворчасьці, якое выклікала стратнасьць. У 2008—2010 гадох на дзяржаўную дапамогу закупілі новае абсталяваньне. У 2011 годзе чыстыя страты склалі 1,2 млрд [[Беларускі рубель|рублёў]] (143 тыс. даляраў). У 2012 годзе страты вырасьлі 8-кратна, ''не''рэнтабэльнасьць — да 4 %, а вытворчасьць упала да 1,1 млн пагонных мэтраў тканіны і 441 т пражы праз зношанасьць абсталяваньня на 88 %. Колькасьць супрацоўнікаў склала менш за 1000 чалавек. Вышыня столі ў вытворчых памяшканьнях да 13 м і разьмяшчэньне ацяпляльных батарэяў пад стольлю абумоўлівала павышаныя энэргавыдаткі. У выніку 17 сьнежня 2012 году свае пасады страцілі кіраўніца «Камволю», старшыня «[[Беллегпрам]]у» [[Генадзь Вырко]] і ягоны намесьнік, які раней кіраваў «Камволем». На сьнежань 2012 году «Камволь» быў адзіным у Беларусі вытворцам камвольнай тканіны. Магутнасьці прадпрыемства пры 2-х зьменах працы дазвалялі вырабляць 3700 т пражы і 6,7 млн пагонных мэтраў камвольнай тканіны за год. Гадавыя патрэбы прадпрыемстваў «Беллегпраму» ў ваўняным валакне складалі 3250 т<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Аляксандар Лукашэнка наведаў ААТ «Камволь»|спасылка=https://president.gov.by/be/events/aljaksandr-lukashenka-navedau-aat-kamvol-1043|выдавец=[[Прэзыдэнт Беларусі]]|дата публікацыі=17 сьнежня 2012|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. У лютым 2014 году «Камволь» прадставіў тканіны з [[элястан]]ам, мокры шоўк і тканіны з [[Галяграфія|галяграфічным]] малюнкам, бачным пад кутом. Кошт новых тканінаў складаў 60—100 тыс. рублёў (5—8 даляраў) за мэтар<ref>{{Навіна|аўтар=Марына Хіджаз|загаловак=Адзеньне для школьнікаў: пакупнік галасуе кашальком|спасылка=https://nastgaz.by/adzenne-dlya-shkolnikau-pakupnik-gala/|выдавец=«[[Настаўніцкая газэта]]»|дата публікацыі=5 лютага 2014|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. За 2013—2017 гады ў пераабсталяваньне прадпрыемства ўклалі 110 млн даляраў. У 2017 годзе распрацавалі 117 узораў тканіны пад звыш 220 колерамалюнкаў. Больш як 55 % вырабаў паставілі за мяжу. Праектная магутнасьць прадпрыемства вырасла да 6 млн пагонных мэтраў, што складала 5 % ад сусьветнага рынку камвольных тканінаў на 120 млн паг.м<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наведваньне ААТ «Камволь»|спасылка=https://president.gov.by/be/events/navedvanne-aat-kamvol-17620|выдавец=Прэзыдэнт Беларусі|дата публікацыі=8 сьнежня 2017|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. На 2018 году «Камволь» быў найбольшым у Беларусі вытворцам тэкстыльных вырабаў. Сярэдні месячны заробак складаў 650 рублёў (300 даляраў)<ref>{{Артыкул|аўтар=Вераніка Ўласевіч.|загаловак=Нітка ўсьлед за іголкай|спасылка=https://www.sb.by/articles/nitka-sled-za-igolkay.html|выданьне=[[Рэспубліка (газэта)|Рэспубліка]]|тып=газэта|год=2 сакавіка 2018|нумар=[https://www.sb.by/respublika/archive/02032018/ 6937]|старонкі=|issn=1991-5322}}</ref>. У 2022 годзе пастаўкі за мяжу ажыцьцяўлялі ў больш як 30 краінаў, найбольш у Расею, Армэнію, [[Азэрбайджан]], [[Туркмэністан]] і [[Казахстан]]. У красавіку 2023 году запусьцілі [[Сукно|суконную]] вытворчасьць для тканінаў вопраткі пад [[паліто]], [[пінжак]]і і [[Шапка|шапкі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Камволь» – ад пражы да тканіны і капсульных калекцый адзеньня|спасылка=https://www.belarus.by/by/press-center/photo/zroblena-belarusam-kamvol--ad-prazhy-da-tkanny--kapsulnyx-kalektsyj-adzennja_ti_2162_0000044574.html|выдавец=[[Belarus.by]]|дата публікацыі=27 траўня 2022|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref>. === Кіраўнікі === * [[Андрэй Мытнік]] (да 2010 году) * [[Сьвятлана Стрыжак]] ( — 17 сьнежня 2012)<ref name="б"/> * [[Віктар Гаўрыленка]] (17 сьнежня 2012 — да 2019 году ) * [[Анатоль Суботка]] (на 2019 год)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Камволь» пачынае шыць касьцюмы а-ля «Гуга Бос» за 900 рублёў|спасылка=https://euroradio.by/kamvol-pachynae-shyc-kascyumy-lya-hugo-boss-za-900-rublyou|выдавец=«[[Эўрапейскае радыё для Беларусі]]»|дата публікацыі=31 ліпеня 2019|дата доступу=28 чэрвеня 2025}}</ref> * [[Юлія Грынчык]] (на 2025 год) == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://kamvol.by/novosti|выдавец=ААТ «Камволь»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}} * {{Навіна|аўтар=|загаловак=«Камволь»|спасылка=https://novychas.online/tags/kamvol|выдавец=Партал «[[Новы час (газэта)|Новы час]]»|дата публікацыі=2025|дата доступу=28 чэрвеня 2025}} {{Накід:Беларусь}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менску]] [[Катэгорыя:Тэкстыльныя кампаніі]] [[Катэгорыя:Ленінскі раён (Менск)]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1955 годзе]] rn4m6tafkqqvz90o50bpxm1yr0k06pu 0 297343 2622886 2622460 2025-07-01T16:52:34Z W 11741 /* Крыніцы */ +[[Шаблён:Бібліяінфармацыя]] 2622886 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьнік |Імя = Гао Ман |Арыгінал імя = {{мова-zh|高莽|скарочана}} |Партрэт = |Апісаньне = |Імя пры нараджэньні = |Псэўданімы = У Ланьхань |Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|1|10|1926}} |Месца нараджэньня = [[Харбін]], правінцыя [[Хэйлунцзян]], Кітай |Дата сьмерці = {{Памёр|6|10|2017}} |Месца сьмерці = [[Пэкін]], [[Кітай]] |Род дзейнасьці = [[пісьменьнік]], [[перакладнік]], [[мастак]] |Гады актыўнасьці = 1943—2016 |Кірунак = |Жанр = [[раман]], [[паэзія]] |Мова = кітайская |Дэбют = |Значныя творы = «Падарожжа на Сьвятую Гару», «Чарнільныя сьляды» |Прэміі = прэмія імя Мікалая Астроўскага (2004), «Расея-Новае стагодзьдзе» (2013) |Узнагароды = мэдаль Максіма Горкага (1996), {{Блёк узнагародаў|{{Ордэн Сяброўства (Расея)}}|{{Ордэн «За заслугі» III ступені (Украіна)}}|}} |Подпіс = |Апісаньне подпісу = |Сайт = }} '''Гао Ман''' (псэўданім: У Ланьхань, {{мова-zh|乌兰 汗|скарочана}}; 1926, Харбін, правінцыя Хэйлунцзян, Кітай — 2017, Пэкін, Кітай) — кітайскі [[перакладнік]], мастак і пісьменьнік. Перакладаў у тым ліку зь беларускай вершы [[Максім Танк|Максіма Танка]]. Быў сябрам [[Саюз кітайскіх пісьменьнікаў|Саюзу кітайскіх пісьменьнікаў]] (1954), [[Кітайская акадэмія грамадзкіх навук|Кітайскай акадэміі грамадзкіх навук]] (1964), [[Саюз кітайскіх мастакоў|Саюзу кітайскіх мастакоў]] і Саюзу кітайскіх перакладнікаў. Кавалер расейскага [[Ордэн Сяброўства (Расея)|ордэна Сяброўства]] (1997) і ўкраінскага ордэна «[[За заслугі (Украіна)|За заслугі]]» (2010). У 2013 годзе атрымаў прэмію «Расея-Новае стагодзьдзе» за пераклад паэмы [[Ганна Ахматава|Ахматавай]] «Рэквіем». Заслужаны дзяяч культуры Расеі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=У Ланьхань (сапраўднае імя Гао Ман)|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/155291|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]»|дата публікацыі=10 чэрвеня 2025|дата доступу=29 чэрвеня 2025}}</ref>. == Жыцьцяпіс == У 1933 годзе паступіў у Харбінскую 10-гадовую школу [[Хрысьціянскае аб'яднаньне маладзёнаў|Хрысьціянскага аб'яднаньня маладзёнаў]] (Швайцарыя), якую заснавалі амэрыканскія місіянэры. Школу падтрымлівалі расейскія перасяленцы-ўдзельнікі [[Белы рух|Белага руху]], таму вывучыў расейскую мову і чытаў творы [[Аляксандар Пушкін|Аляксандра Пушкіна]], [[Міхаіл Лермантаў|Міхаіла Лермантава]] і [[Леў Талстой|Льва Таўстога]]. У 1930-я гады падчас навучаньня чытаў творы пражываўшага ў Харбіне пісьменьніка [[Усевалад Ніканоравіч Іваноў|Ўсевалада Іванова]] (1888—1971) родам з [[Ваўкавыск]]у ([[Гарадзенская губэрня]])<ref name="а"/>. Яго настаўнікамі былі расейскія мастакі Аляксей Кляменцьеў і Ўладзімер Восіпаў, таму ў 1943 годзе ў 17 гадоў зрабіў першую выставу сваіх карцінаў. У 1943 годзе яго першым [[пераклад]]ам стаў твор [[Іван Тургенеў|Івана Тургенева]], які выйшаў у харбінскай газэце. У 1945 годзе пачаў працаваць рэдактарам часопіса Таварыства кітайска-савецкага сяброўства. Таксама маляваў [[плякат]]ы і загадваў [[бібліятэка]]й. Стаў перакладаць расейскія творы пад псэўданімам У Ланьхань. Пераклаў п'есу «Павал Карчагін» [[Фёдар Піменавіч Бандарэнка|Фёдара Бандарэнкі]], якую ў 1948 годзе паставіў мастацкі калектыў Харбінскага аб'яднаньня настаўнікаў. У гэты час пазнаёміўся з артысткай Сунь Цзэ, якая выконвала ролю Тоні, і пазьней зь ёй ажаніўся ды меў зь ёй [[Дачка|дачку]] Сунь Сяолан. У 1949 годзе пераклаў з украінскай расказ [[Алесь Ганчар|Алеся Ганчара]] «Заўсёды ў страю», які перадрукавалі некалькі газэтаў і часопісаў, а ў 1951 годзе [[пераклад]] трапіў у падручнік кітайскай мовы для сярэдняй школы. У 1954 годзе перайшоў на працу ва Ўсекітайскае таварыства кітайска-савецкага сяброўства ў Пэкіне і ўступіў у [[Саюз кітайскіх пісьменьнікаў]]. У якасьці перакладніка шматкроць наведваў Савецкі Саюз, дзе сустракаўся з расейскімі пісьменьнікамі [[Барыс Мікалаевіч Палявы|Барысам Палявым]] і [[Мікалай Сямёнавіч Ціханаў|Мікалаем Ціханавым]], кыргыскім пісьменьнікам [[Чынгіз Айтматаў|Чынгізам Айтматавым]], мастаком [[Арэст Вярэйскі|Арэстам Вярэйскім]] і скульптарам [[Міхаіл Анікушын|Міхаілам Анікушыным]] і кітаязнаўцамі [[Леў Эйдлін|Львом Эйдліным]] і Ўладзіславам Сарокіным. У 1955 годзе пазнаёміўся з [[Максім Танк|Максімам Танкам]], пасьля чаго пераклаў кнігу ягоных выбраных вершаў на кітайскую разам з [[Гэ Баоцянь|Гэ Баоцянем]]<ref name="а"/>. У 1962 годзе перайшоў на працу ў часопіс «Сусьветная літаратура», дзе працаваў да выхаду на пэнсію ў 1989 годзе і прайшоў шлях да галоўнага рэдактара. Пераклаў з украінскай паэму [[Тарас Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]] «[[Кацярына (паэма)|Кацярына]]». З расейскай перакладаў вершы Пушкіна, [[Ганна Ахматава|Ганны Ахматавай]], [[Марына Цьвятаева|Марыны Цьвятаевай]], [[Восіп Мандэльштам|Восіпа Мандэльштама]], [[Бэла Ахмадуліна|Бэлы Ахмадулінай]], [[Андрэй Вазьнясенскі|Андрэя Вазьнясенскага]], [[Робэрт Раждзественскі|Робэрта Раждзественскага]] і [[Яўген Еўтушэнка|Яўгена Еўтушэнкі]]. У 1964 годзе стаў супрацоўнікам Інстытуту замежнай літаратуры [[Кітайская акадэмія грамадзкіх навук|Кітайскай акадэмі грамадзкіх навук]]. Таксама пераклаў драму Лермантава «Гішпанцы», п'есы [[Уладзімер Маякоўскі|Ўладзімера Маякоўскага]] «Клоп» і «Лазьня», [[Барыс Пастарнак|Барыса Пастарнака]] «Людзі і ўмовы». Стаў першым кітайскім перакладнікам песьняў [[Уладзімер Высоцкі|Уладзімера Высоцкага]]. Сярод іншага, перакладаў беларускія народныя [[Байка|байкі]]. У Менску наведаў майстэрню народнага мастака [[Заір Азгур|Заіра Азгура]], пра якога пісаў раней у Кітаі. Таксама стварыў некалькі артыкулаў пра беларускага графіка [[Георгі Паплаўскі|Георгія Паплаўскага]] (1931—2017), які стварыў ілюстрацыі да кніг [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]] і [[Алесь Адамовіч|Алеся Адамовіча]]. Сярод іншага, намаляваў партрэты [[Якуб Колас|Якуба Коласа]], [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Сьвятлана Алексіевіч|Сьвятланы Алексіевіч]] і [[Навум Гальпяровіч|Навума Гальпяровіча]]. Таксама ў 1990 годзе перакладаў кнігу Сьвятланы Алексіевіч «[[Цынкавыя хлопчыкі]]»<ref name="а">{{Артыкул|аўтар=Максім Ладымераў.|загаловак=Гао Ман: «Тры сонцы — у сэрцы маім»|спасылка=|выданьне=Жырандоля|тып=|год=19 ліпеня 2014|нумар=20 (237)|старонкі=|issn=}}</ref>. Напісаў звыш 80 кніг і манаграфіяў. Ладзіў выставы свайго жывапісу ў Пэкіне, [[Шанхай|Шанхаі]] і Харбіне, а таксама ва [[Уладзівасток|Ўладзівастоку]] і Маскве. У тэхніцы [[гохуа]] выканаў партрэты [[Мікалай Гогаль|Мікалая Гогаля]] і расейскіх пісьменьнікаў [[Аляксандар Герцэн|Аляксандра Герцэна]], [[Антон Чэхаў|Антона Чэхава]], [[Фёдар Дастаеўскі|Фёдара Дастаеўскага]], [[Максім Горкі|Максіма Горкага]], [[Аляксандар Аляксандравіч Фадзееў|Аляксандра Фадзеева]], [[Міхаіл Шолахаў|Міхаіла Шолахава]], [[Данііл Гранін|Данііла Граніна]], [[Віктар Астаф'еў|Віктара Астаф'ева]] і [[Рыгор Бакланаў|Рыгора Бакланава]]. == Асноўныя творы == * «Даўно не бачыліся, Масква» * «Мёртвае дрэва» * «Падарожжа на Сьвятую Гару» * «Расейскія мастацкія эсэ» * «Нататкі пра жыццё» * «Расейская літаратура і я» * «Чарнільныя сьляды» == Асноўныя пераклады == * «Вершы Пушкіна» * «Адзінокі анёл» ([[Джэк Керуак]]) * «Вершы Лермантава» * «Вершы Буніна» * «Вершы Ясеніна» * «Вершы Ганны Ахматавай» * «Апавяданьні [[Алесь Ганчар|Ганчара]]» (з украінскай) * «Людзі і ўмовы» ([[Барыс Пастарнак]]) * «Сын палка» ([[Валянцін Катаеў]]) * «Гліна і парцаляна» ([[Арвід Грыгуліс]], з латыскай) * «Вышытая хустка» (Кахал) * «Крылы» ([[Аляксандар Карняйчук]], з украінскай) * «Клоп», «Лазьня» (Маякоўскі) * «Плоць і кроў» (Афінаген) * «Юнацтва Карла Маркса» (Глябнёў) == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід:Асоба}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Кітаі]] [[Катэгорыя:Кітайскія літаратары]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі зь беларускай мовы]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі з расейскай мовы]] [[Катэгорыя:Перакладчыкі з украінскай мовы]] [[Катэгорыя:Мастакі XX стагодзьдзя]] 18vd53nefwcj4nhf1dl0dlxir9kbw8t 0 297347 2622954 2622505 2025-07-02T11:17:24Z InternetArchiveBot 67502 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2622954 wikitext text/x-wiki {{Зборная краіны па баскетболе |краіна = Бэльгія |краіна_арыгінал = Équipe de Belgique féminine de basket-ball / Belgisch nationaal basketbalteam vrouwen |колер1 = |колер2 = |лягатып = |фэдэрацыя = [[Фэдэрацыя баскетболу Бэльгіі]] |трэнэр = |рэйтынг_ФІБА = 6 (9 лютага 2025) |чалец_ФІБА = 1954 |зона_ФІБА = Эўропа <!--Спаборніцтвы--> |удзелаў_АГ = 2 |мэдалёў_АГ = 0 |удзелаў_ЧС = 2 |мэдалёў_ЧС = 0 |рэгіянальны_турнір = [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе|Чэмпіянаты Эўропы]] |удзелаў_рэгіён = 15 |мэдалёў_рэгіён = [[Файл:Gold medal europe.svg|16px]] ''Золата:'' ([[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2023 году|2023]], [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2025 году|2025]])<br>[[Файл:Bronze medal europe.svg|16px]] ''Бронза:'' ([[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2017 году|2017]], [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2021 году|2021]]) |рэгіянальны_турнір2 = |удзелаў_рэгіён2 = |мэдалёў_рэгіён2 = <!--Форма--> |вопратка1 = FFFFFF |узор_вопраткі1 = _silversides |шорты1 = FFFFFF |узор_шортаў1 = _thinredsides |вопратка2 = 000000 |узор_вопраткі2 = _upper_red |шорты2 = 000000 |узор_шортаў2 = _thinredsides <!--Спасылкі--> |сайт = https://www.basketballbelgium.be/ |commons = |абнаўленьне = 29 чэрвеня 2025 }} '''Жаночая зборная Бэльгіі па баскетболе''' — нацыянальная каманда, якая прадстаўляе [[Бэльгія|Бэльгію]] на міжнародных [[баскетбол]]ьных турнірах. Кіруецца [[Фэдэрацыя баскетболу Бэльгіі|фэдэрацыяй баскетболу Бэльгіі]]. Упершыню каманда згуляла на буйным міжнародным турніры на чэмпіянаце Эўропы 1950 году. == Гісторыя == Каралеўская бэльгійская баскетбольная фэдэрацыя была заснаваная ў 1933 годзе. Празь некаторы час была сфармаваная жаночая зборная, якая кваліфікавалася на другі [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 1950 году|чэмпіянат Эўропы ў 1950 годзе]], дзе бэльгійкі занялі восьмае месца пры дванаццаці ўдзельніках. [[Файл:Basketball Nederland tegen Belgie (dames), Bestanddeelnr 913-5361.jpg|значак|зьлева|Матч зборнай Бэльгіі супраць [[Жаночая зборная Нідэрляндаў па баскетболе|зборнай Нідэрляндаў]] у 1962 годзе.]] Пасьля дзесяцігадовай адсутнасьці каманда трапіла на [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 1960 году|чэмпіянаты Эўропы 1960]] і [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 1962 году|1962]] гадоў, у двух выпадках фінішаваўшы толькі на перадапошнім дзясятым радку. Чакаць наступнага ўдзелу бэльгійкі мусілі некалькі гадоў, згуляўшы на [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 1968 году|чэмпіянаце Эўропы 1968 году]]. Спартоўкі перагулялі [[жаночая зборная Нямеччыны па баскетболе|зборныя ФРН]] і [[Жаночая зборная Нідэрляндаў па баскетболе|Нідэрляндаў]], але саступілі [[Жаночая зборная СССР па баскетболе|зборнай СССР]], кваліфікаваўшыся ў фінальны раўнд. Пасьля гэтага, аж да канца стагодзьдзя, для бэльгійскіх баскетбалістак быў цяжкі час, бо за наступныя сямнаццаць чэмпіянатаў яны бралі ўдзел толькі ў чатырох зь ім, ды і там зборная Бэльгіі кожным разам фінішавала на апошнім або перадапошнім месцы. На [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2003 году|чэмпіянаце Эўропы 2003 году]] ў Грэцыі бэльгійкі ня толькі адабраліся на турнір, але і здолелі выйсьці з групы. У чвэрцьфінале спартоўкі зазналі паразу ад [[Жаночая зборная Чэхіі па баскетболе|зборнай Чэхіі]] зь лікам 98:62, заняўшы агулам шостае месца на Эўра. Прапусьціўшы наступны чэмпіянат Эўропы, «бэльгійскія коткі» вярнуліся ў 2007 годзе, дзе занялі сёмае месца. Сапраўдны посьпех быў дасягнуты на на [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2017 году|чэмпіянаце Эўропы 2017 году]]. Бэльгійкі здабылі перамогі ў трох матчах сваёй групы, выгуляўшы [[Жаночая зборная Чарнагорыі па баскетболе|зборныя Чарнагорыі]], [[Жаночая зборная Расеі па баске|Расеі]] і [[Жаночая зборная Латвіі па баскетболе|Латвіі]], заняўшы першае месца і кваліфікаваўшыся ў чвэрцьфінал. У матчы на выбыцьцё зь лікам 79:66 была перагуляная [[Жаночая зборная Італіі па баскетболе|зборная Італіі]]. Гэтая перамога дала гістарычнае прасоўваньне у паўфінал турніру ды дала мажлівасьць зборнай заявіцца на [[Чэмпіянат сьвету па баскетболе сярод жанчынаў 2018 году|чэмпіянат сьвету 2018 году]]. У паўфінальным матчы спартоўкі з Бэльгіі сустрэліся з [[Жаночая зборная Гішпаніі па баскетболе|зборнай Гішпаніі]], у выніку чаго перамогу зь лікам 68:52 атрымалі баскетбалісткі зь Пірэнэяў. У матчы за бронзавыя мэдалі перамогу сьвяткавала зборная Бэльгіі, якая перагуляла спартовак з [[Жаночая зборная Грэцыі па баскетболе|зборнай Грэцыі]]. Матч скончыўся зь пераканаўчым лікам 72:45, а галоўнымі зоркамі ў тым матчы сярод бэльгіек былі [[Кім Мэстдаг]] (18 пунктаў, 5 падбораў), [[Ан Ваўтэрс]] (14 пунктаў, 8 падбораў) і [[Эма Мээсэман]] (15 пунктаў, 4 падборы). Гэта быў першы раз, калі Бэльгія ўзьнялася на п’едэстал на буйных жаночых ці мужчынскіх баскетбольных турнірах<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/20181002054013/http://www.postup.fr/2017/06/25/euro-2017-la-belgique-en-bronze-pour-la-premiere-fois-de-son-histoire/ «Euro 2017: La Belgique en bronze pour la première fois de son Histoire!»] Postup.</ref>. На [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2019 году|чэмпіянаце Эўропы 2019 году]] бэльгійскія атлеткі трапілі ў чвэрцьфіналу, дзе ў авэртайме саступілі [[Жаночая зборная Францыі па баскетболе|зборнай Францыі]] зь лікам 80:84<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/20220909064736/https://www.rtbf.be/sport/basket/detail_la-belgique-affronte-la-france-a-belgrade-pour-une-place-en-1-2-live-commente-18h?id=10262906 «Les Cats s’arrêtent en quarts de finale de l’Euro et peuvent nourrir des regrets»]. RTBF Sport.</ref>. Ачоленыя французам [[Рашыд Мэзьян|Рашыдам Мэзьянам]], зборная згуляла на [[Чэмпіянат Эўропы па баскетболе сярод жанчынаў 2023 году|чэмпіянаце Эўропы 2023 году]]. На групавым этапе былі адоленыя [[Жаночая зборная Ізраілю па баскетболе|зборныя Ізраілю]] (108:59) і Чэхіі (84:41). У апошнім матчы групавога этапу яны перамаглі італьянак зь лікам 72:64. У чвэрцьфінале на каманду трапілі дзейныя чэмпіёнкі з [[Жаночая зборная Сэрбіі па баскетболе|зборнай Сэрбіі]]. Тым ня менш, бэльгійкі здабылі ўпэўненую перамогу зь лікам 93:53, а Эма Мээсэман аформіла трыпл-дабл, першы ў гісторыі эўрапейскага баскетболу<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/20231024064108/https://www.rtbf.be/article/une-premiere-historique-a-leuro-de-basket-emma-meesseman-claque-un-triple-double-face-a-la-serbie-11217387 «Une première historique à l’Euro de basket: Emma Meesseman claque un triple double face à la Serbie»]. RTBF.</ref>. У паўфінале бэльгійкі сустрэліся з спартоўкамі з Францыяй. У напружаным матчы баскетбалісткі Бэльгіі перамаглі зь лікам 67:63 і ўпершыню кваліфікаваліся ў фінал эўрапейскага чэмпіянату. У перапынку фінальнага матчу супраць зборнай Гішпаніі бэльгійкі саступалі зь лікам 32:25, але ў апошняй чвэрці здолелі адгуляцца і здабыць свой першы тытул<ref>[https://archive.wikiwix.com/cache/20231024064117/https://www.rtbf.be/article/les-belgian-cats-remportent-leuro-de-basket-apres-une-finale-incroyable-face-a-lespagne-video-11218444 «Les Belgian Cats remportent l’Euro de basket, après une finale incroyable face à l’Espagne»]. RTBF.</ref>. Мээсэман была названая найлепшай гульчыхай турніру і ўвайшла ў пяцёрку найлепшых гульчыхаў турніру поруч з [[Жулі Ванлёо]] і [[Жулі Алеман]]. На [[летнія Алімпійскія гульні 2024 году|летніх Алімпійскіх гульнях 2024 году]] зборная спынілася на чацьвертым месцы. У 2025 годзе зборная абараніла свой тытул чэмпіёнак Эўропы. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.basketballbelgium.be/ Афіцыйны сайт] {{Эўрапейскія жаночыя баскетбольныя зборныя}} {{ФІБА}} [[Катэгорыя:Жаночыя баскетбольныя зборныя|Бэльгія]] [[Катэгорыя:Зборныя Бэльгіі|Баскетбол]] [[Катэгорыя:Бэльгійскі баскетбол]] tb9bnxtj4gvv8tnlxh785de86h1y4ti 1 297365 2622828 2622683 2025-07-01T15:04:40Z Casinios 91071 /* Правапіс */ 2622828 wikitext text/x-wiki {{Загаловак абмеркаваньня}} == Правапіс == Слушна будзе "для хакея" ці "для хакею"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:15, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю зноў! Ёсьць артыкул [[Міжнародная фэдэрацыя хакею на лёдзе]], таму "для хакею". З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) :: Дзякуй, выправіў. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 18:04, 1 ліпеня 2025 (+03) == Лексыка == "Каток" ці "каўзель"? Я ўсё ж такі думаю, што другі варыянт будзе больш адпаведны бел. мове. "Канькі" ці "коўзьлі / каўзялі"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:21, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю! Як маецеся? Натрапіў на 2 пераклады: 1) {{Кніга|аўтар=Мікола Байкоў, [[Сьцяпан Некрашэвіч]].|частка=[https://slounik.org/bn/l12_1/21 '''каўзель''' м. — каток]|загаловак=[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расейскі слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=https://slounik.org/bn|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі]]|год=1925|старонкі=|старонак=|сэрыя=|isbn=5-341-00918-5|наклад=}}; 2) {{Кніга|аўтар=[[Мікола Байкоў]], [[Андрэй Бараноўскі]].|частка=[https://slounik.org/bnt25/l11_1/7 каток — '''коўзанка''']|загаловак=Практычны беларускі вайсковы слоўнік|арыгінал=|спасылка=http://slounik.org/bnt25|адказны=старш.кам. [[П. Валасноў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Вайсковая камісія пры [[Інбелкульт|Інбелкульце]]|год=1927|старонкі=|старонак=|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія|isbn=|наклад=}} Таксама знайшоў згадку: «Коньки мн. м. сталёвыя палазкі да коўзаньня; '''каўзгачы, коўзьлі; лызгачы, лызглі'''» ({{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}). З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) b8wnnzp6rtafy8c5gpp2ty63ricjfiz 2622837 2622828 2025-07-01T15:20:42Z Casinios 91071 /* Лексыка */ 2622837 wikitext text/x-wiki {{Загаловак абмеркаваньня}} == Правапіс == Слушна будзе "для хакея" ці "для хакею"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:15, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю зноў! Ёсьць артыкул [[Міжнародная фэдэрацыя хакею на лёдзе]], таму "для хакею". З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) :: Дзякуй, выправіў. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 18:04, 1 ліпеня 2025 (+03) == Лексыка == "Каток" ці "каўзель"? Я ўсё ж такі думаю, што другі варыянт будзе больш адпаведны бел. мове. "Канькі" ці "коўзьлі / каўзялі"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:21, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю! Як маецеся? Натрапіў на 2 пераклады: 1) {{Кніга|аўтар=Мікола Байкоў, [[Сьцяпан Некрашэвіч]].|частка=[https://slounik.org/bn/l12_1/21 '''каўзель''' м. — каток]|загаловак=[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расейскі слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=https://slounik.org/bn|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі]]|год=1925|старонкі=|старонак=|сэрыя=|isbn=5-341-00918-5|наклад=}}; 2) {{Кніга|аўтар=[[Мікола Байкоў]], [[Андрэй Бараноўскі]].|частка=[https://slounik.org/bnt25/l11_1/7 каток — '''коўзанка''']|загаловак=Практычны беларускі вайсковы слоўнік|арыгінал=|спасылка=http://slounik.org/bnt25|адказны=старш.кам. [[П. Валасноў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Вайсковая камісія пры [[Інбелкульт|Інбелкульце]]|год=1927|старонкі=|старонак=|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія|isbn=|наклад=}} Таксама знайшоў згадку: «Коньки мн. м. сталёвыя палазкі да коўзаньня; '''каўзгачы, коўзьлі; лызгачы, лызглі'''» ({{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}). З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) :: Дзякуй, выправіў "каток" на "каўзель". Але вось ці выпраўляць "канькі", ня ведаю... З пункту гледжаньня бел. мовы, слова "канькі" ня мае сэнсу. Бо па-першае - мы "коўзаемся", па-другое - мы гэта робім на "каўзелі". Таму выдавалася бы, што лепей замяніць яго напрыклад на "коўзьлі". Але калі падыходзіць з пункту гледжаньня ужываньня словаў, то "канькі" больш дзе можна сустрэць, а "коўзьлі" амаль нідзе не сустрэнеш. Таму ня ведаю як тут лепш зрабіць. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 18:19, 1 ліпеня 2025 (+03) 03qmo1r6v7elqi6vhujfhq518lt66xn 0 297372 2622737 2025-07-01T13:37:57Z Ясамойла 35429 Ясамойла перанёс старонку [[Дарафей Фіёнік]] у [[Даратэй Фёнік]] 2622737 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Даратэй Фёнік]] fmpr8rtq3qels5anh3a1p8izpd8hgmb 0 297373 2622739 2025-07-01T13:39:56Z Ясамойла 35429 пачатак 2622739 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Музэй малой Бацькаўшчыны (Бельск-Падляскі)]] 464n23jye360ore7rrbevjb8tchm162 6 297374 2622740 2025-07-01T13:40:27Z W 11741 {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня |апісаньне = эмблема «Менскага заводу безалькагольных напояў» |аўтар = [[Менскі завод безалькагольных напояў]] |час стварэньня = Лістапад 2018 году |крыніца = https://mzbn.com/wp-content/uploads/2018/11/logo2.svg |артыкул = Менскі завод безалькагольных напояў |частка = увесь |разрозьненьне = так |мэта = ілюстраваньне для [[Шаблён:Кампанія]] у артыкуле, каб палепшыць успрыманьне чытачамі |чаму немагчы... 2622740 wikitext text/x-wiki == Апісаньне == {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня |апісаньне = эмблема «Менскага заводу безалькагольных напояў» |аўтар = [[Менскі завод безалькагольных напояў]] |час стварэньня = Лістапад 2018 году |крыніца = https://mzbn.com/wp-content/uploads/2018/11/logo2.svg |артыкул = Менскі завод безалькагольных напояў |частка = увесь |разрозьненьне = так |мэта = ілюстраваньне для [[Шаблён:Кампанія]] у артыкуле, каб палепшыць успрыманьне чытачамі |чаму немагчымая вольная замена = няма вольнай замены |іншае = атаясамлівае прадмет артыкула }} == Ліцэнзія == {{SVG-лягатып}} 5fhb8wga5aw6tbnwkjj7y0vjqrixj0z 14 297375 2622750 2025-07-01T13:50:38Z Ясамойла 35429 пачатак 2622750 wikitext text/x-wiki {{Тэма паводле гадоў|Выданьні, заснаваныя ў|1994|годзе}} [[Катэгорыя:Выданьні паводле гадоў заснаваньня|1994]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1994 годзе]] gjf9qwlg3cgqp6yac1kpigu40yyhbsl 0 297376 2622751 2025-07-01T13:51:09Z W 11741 +Пачатак на падставе 27 крыніцаў: [[Ігар Случак]]. Вытворцы харчовых тавараў, якія паважаюць беларускамоўных спажыўцоў // [[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]], 22 траўня 2017 г. https://www.svaboda.org/a/28502387.html 2622751 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|54|57|паўночнае|27|37|45|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Менскі завод безалькагольных напояў» |арыгінал = {{Мова-наркамаўка|«Мінскі завод безалкагольных напояў»|скарочана}} |лягатып = 2018 МЗБН эмблема.svg |выява = |тып = [[закрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = Экспэрт у індустрыі напояў |заснаваная = {{Дата пачатку|0|0|1966|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод безалькагольных напояў, ЗАТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/148863|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]|дата публікацыі=5 верасьня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = бровар «[[Аліварыя|Беларусь]]» |уласьнікі = [[Анатоль Арцюхоўскі]] |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менск]] |адрас = [[Першамайскі раён (Менск)|Першамайскі раён]], [[Вуліца Андрэя Макаёнка (Менск)|вуліца Макаёнка]], дом 19<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі для сувязі|спасылка=https://mzbn.com/contacts/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Анатоль Арцюхоўскі]] ([[генэральны дырэктар]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[Кола (напой)|кола]], [[бярозавы сок]], [[энэргетычны напой]], [[квас]], [[халодная гарбата]], [[морс]], [[мінэральная вада]], пітная вада, [[ліманад]], [[газаваная вада]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = 700 (2014 год) |матчына кампанія = |даччыныя кампаніі = |аўдытар = |сайт = [https://mzbn.com/ mzbn.com] }} '''«Менскі завод безалькагольных напояў»''' — прамысловае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў 1966 годзе. На 2025 год «МЗБН» меў праектную магутнасьць у 210 млн літраў за год<ref name="б"/>. == Вырабы == На 2025 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў: * «Бела-[[Кола (напой)|колу]]» з цукрам і «[[Бела-кола|Бела-колу]] Лайт» з [[фруктоза]]й і трыма заменьнікамі цукру, сярод якіх былі [[цыклямат натру]], [[ацэсульфам калю]] і [[цукрынат натру]], у плястыкавых [[пляшка]]х па 0,5, 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бела-кола»|спасылка=https://mzbn.com/product/bela-kola/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «[[Бярозавік]]» з цукрам і безь яго ў пляшках па 0,5 і 1 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бярозавік»|спасылка=https://mzbn.com/product/berezovik/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Энэргетычны напой|энэргетычнага напою]] «Бізон» у пляшках па 375 і 500 мл, у тым ліку з [[таўрын]]ам, [[апэльсін]]авым сокам, этэрным алеем [[Цытрына|цытрыны]] і [[лайм]]а<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бізон»|спасылка=https://mzbn.com/product/bizon/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[квас]] «Квасыч» у пляшках па 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Квасыч»|спасылка=https://mzbn.com/product/kvasych/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні «[[Халодная гарбата|Ледзяной гарбаты]]» у пляшках па 0,5 і 1 літры з выцяжкай [[Зялёная гарбата|зялёнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Ледзяная гарбата»|спасылка=https://mzbn.com/product/ice-tea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «Я-годны» [[морс]] у літровых пляшках з сока [[Чорныя парэчкі|чорных]] і [[Чырвоныя парэчкі|чырвоных парэчак]], а таксама з даданьнем вінаграднага соку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Морс|спасылка=https://mzbn.com/product/j-mors/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * лекава-сталовую хлярыдна-[[натр]]авую [[фтор]]зьмяшчальную [[Мінэральная вада|мінэральную ваду]] «[[Менская-4]]» са сьвідравінаў № 4, 5 і 7 глыбінёй 390, 380 і 360 м адпаведна ў пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская»|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 6 найменьняў «Менскай» пітной вады са [[сьвідравіна]]ў № 8 і 9 глыбінёй 280 і 110 м у пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2, 5 і 10 літраў, у тым ліку газаваную з водарам парэчак і цытрыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская» пітная|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya-pitievaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні соказьмяшчальнага напою «Мультытэль» у пляшках па 0,5, 1 і 1,5 літры з [[Маракуя|маракуйным]], [[кавун]]овым, апэльсінавым і [[Ажыны|ажынавым]] сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Мультытэль»|спасылка=https://mzbn.com/product/multitel/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[ліманад]] «Расінка» ў пляшках па 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Расінка»|спасылка=https://mzbn.com/product/rosinka/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Газаваная вада|газаванай вады]] «Поп шот» у пляшках па паўлітры зь даданьнем [[Яблычны сок|яблычнага соку]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Поп шот»|спасылка=https://mzbn.com/product/pop-shot/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні газаванай вады «Фан-фан» у пляшках па 0,5, 1 і 2 літры з апэльсінавым і [[мандарын]]авым алеем, а таксама з [[Цытрынавы сок|цытрынавым сокам]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фан-фан»|спасылка=https://mzbn.com/product/fan-fan/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні соказьмяшчальных напояў «Фантастык» з [[Клубніцы|клубнічным]], [[Маліны|малінавым]] і кавуновым сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фантастык»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtastic/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні халоднай гарбаты «Фанці» з [[выцяжка]]й зялёнай і [[Чорная гарбата|чорнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фанці»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні энэргетычнага напою «Слэм» для пастаўкі за мяжу<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Слэм»|спасылка=https://mzbn.com/product/slam/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны ліманад «Лемув»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Лемув»|спасылка=https://mzbn.com/product/lemmuv/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У 1966 годзе каля менскага [[Парк Чалюскінцаў|парку Чалюскінцаў]] ([[Беларуская ССР]]) прабурылі 418-мэтровую сьвідравіну для здабычы вады, пры якой утварылі адасоблены [[цэх]] безалькагольных напояў бровара «[[Аліварыя|Беларусь]]»<ref name="а"/>. У 1967 годзе цэх пераўтварылі ў «Менскі завод безалькагольных напояў» («МЗБН»), які ўлучылі ў склад створага дзяржаўнага аб'яднаньня «Белпіва». У 1973 годзе пачалі вырабляць соказьмяшчальныя напоі. У 1975 годзе стварылі вытворчасьць напояў на аснове араматычных траваў і [[Гарбата|гарбаты]]. У 1978 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1985 годзе склад і вытворчасьць павялічылі ў некалькі разоў. Цягам 1985—1993 гадоў выраблялі [[Газаваная вада|газаваную ваду]] на замову амэрыканскага прадпрыемства «[[Пэпсі]]» (штат [[Нью-Ёрк (штат)|Новы Ёрк]]). У 1987 годзе ўвялі ў дзеяньне артэзіянскую сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1989 годзе выпусьцілі 45 млн пляшак [[Мінэральная вада|мінэральнай вады]]<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mzbn.com/about-company/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 1991 годзе «МЗБН» стаў самастойным [[прадпрыемства]]м. У 1992 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 110 м<ref name="б"/>. 26 студзеня 1993 году «МЗБН» пераўтварылі ў [[арэнднае прадпрыемства]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗАТ «МЗБН», УНП 100262573|спасылка=https://bizinspect.by/inst/5c1fc6f737b6871c5c30af39|выдавец=ТАА «БізІнспэкт»|мова=ru|дата публікацыі=30 чэрвеня 2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. 30 сьнежня 1994 году прадпрыемства пераўтварылі ў [[закрытае акцыйнае таварыства]]<ref name="а"/>. У 1995—1998 гадох на [[Сумеснае прадпрыемства|сумесным прадпрыемстве]] «Кока-кола Аматыл Беларусі» выпускалі амэрыканскія газаваныя напоі «[[Кока-кола]]»<ref name="б"/>. У 1998 годзе прыступілі да вытворчасьці ўласнага напою «[[Бела-кола]]». На 1999 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў [[Мінэральная вада|мінэральную]] і [[Газаваная вада|газаваную ваду]], [[ліманад]], садавінныя [[сок]]і, [[сыроп]] і [[джын-тонік]]<ref name="а">{{Кніга|аўтар=|частка=Менскі завод безалькагольных напояў|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2000|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu 10]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu/438_995x9999.jpeg 438]|старонак=544|сэрыя=|isbn=985-11-0169-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе адчынілі сьвідравіну глыбінёй 360 м<ref name="б"/>. 13 жніўня 2004 году «МЗБН» унёс «Менскую» мінэральную ваду ў Дзяржаўны рэестар месцаў паходжаньня тавараў Беларусі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://ncip.by/by/o-centre/novosti/action/13.08_gety-dzen-u-gistoryi-iu-belarusi-20-gado-tamu-zaregistravana-naymenne-mestsa-pakhodzhannya-tavara-pa/|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар інтэлектуальнай уласнасьці]]|дата публікацыі=13 жніўня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2005 годзе далучылі падразьдзяленьне «Вяльля–Агра» ў вёсцы [[Пагост (Вялейскі раён)]]. У 2007 годзе пачалі пастаўкі ў краіны [[Эўразьвяз]]у. У 2008 годзе пачалі вырабляць газаваныя напоі без [[кансэрвант]]аў<ref name="б"/>. У пачатку 2012 году антыманапольнай управа [[Менскі гарвыканкам|Менскага гарвыканкаму]] ўнесла «МЗБН» у сьпіс паноўных прадпрыемстваў на сталічным рынку мінэральнай вады з доляй звыш 65 %. На 2012 год заводам валодаў [[Анатоль Арцюхоўскі]], які кіраваў прадпрыемствам яшчэ за савецкім часам. Сярод іншага, выпускалі соказьмяшчальныя напоі «Мультытэль»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ягор Марціновіч]]|загаловак=Чыю ваду п'юць беларусы|спасылка=https://nashaniva.com/76945|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=21 ліпеня 2012|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. На 2014 год на заводзе працавала звыш 700 чалавек. 1 верасьня 2014 году [[Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця]] (Ангельшчына) пазычыў «МЗБН» 10 млн эўра на 7 гадоў для закупкі абсталяваньня і самаходаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод атрымаў €10 мільёнаў ад ЭБРР|спасылка=https://charter97.org/be/news/2014/9/1/113696/|выдавец=Прэс-цэнтар «[[Хартыя'97|Хартыі'97]]»|дата публікацыі=1 верасьня 2014|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2015 годзе пачалі выпускаць арганічны [[бярозавы сок]] з амэрыканскім пасьведчаньнем для пастаўкі ў ЗША і [[Аўстрыя|Аўстрыю]]<ref>{{Навіна|аўтар=Алеся Седзянеўская|загаловак=Ці адпавядае сваёй назве «арганічны» на беларускай этыкетцы|спасылка=https://greenbelarus.info/articles/19-03-2015/ci-adpavyadae-svayoy-nazve-organic-na-belaruskay-etyketcy|выдавец=«Зялёны партал»|дата публікацыі=19 сакавіка 2015|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2017 годзе «Менскі завод безалькагольных напояў» пачаў выкарыстоўваць беларускую мову ў аздабленьні сваіх вырабаў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ігар Случак]]|загаловак=Вытворцы харчовых тавараў, якія паважаюць беларускамоўных спажыўцоў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/28502387.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=22 траўня 2017|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2023 годзе дадалі беларускую мову на этыкетку «Бела-колы»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьвяточная «Бела-Кола» зь беларускай мовай|спасылка=https://homeldays.org/svjatochnaja-bela-kola-z-belaruskaj-movaj/|выдавец=«Гомельдні»|дата публікацыі=17 лістапада 2023|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mzbn.com/news/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менску]] [[Катэгорыя:Вытворцы напояў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Першамайскі раён (Менск)]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1966 годзе]] 94b2zlltll5gmi1l4i5aft7vhorq1xt 2622850 2622751 2025-07-01T15:44:12Z W 11741 /* Мінуўшчына */ +Слушны загаловак крыніцы 2622850 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|54|57|паўночнае|27|37|45|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Менскі завод безалькагольных напояў» |арыгінал = {{Мова-наркамаўка|«Мінскі завод безалкагольных напояў»|скарочана}} |лягатып = 2018 МЗБН эмблема.svg |выява = |тып = [[закрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = Экспэрт у індустрыі напояў |заснаваная = {{Дата пачатку|0|0|1966|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод безалькагольных напояў, ЗАТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/148863|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]|дата публікацыі=5 верасьня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = бровар «[[Аліварыя|Беларусь]]» |уласьнікі = [[Анатоль Арцюхоўскі]] |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менск]] |адрас = [[Першамайскі раён (Менск)|Першамайскі раён]], [[Вуліца Андрэя Макаёнка (Менск)|вуліца Макаёнка]], дом 19<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі для сувязі|спасылка=https://mzbn.com/contacts/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Анатоль Арцюхоўскі]] ([[генэральны дырэктар]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[Кола (напой)|кола]], [[бярозавы сок]], [[энэргетычны напой]], [[квас]], [[халодная гарбата]], [[морс]], [[мінэральная вада]], пітная вада, [[ліманад]], [[газаваная вада]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = 700 (2014 год) |матчына кампанія = |даччыныя кампаніі = |аўдытар = |сайт = [https://mzbn.com/ mzbn.com] }} '''«Менскі завод безалькагольных напояў»''' — прамысловае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў 1966 годзе. На 2025 год «МЗБН» меў праектную магутнасьць у 210 млн літраў за год<ref name="б"/>. == Вырабы == На 2025 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў: * «Бела-[[Кола (напой)|колу]]» з цукрам і «[[Бела-кола|Бела-колу]] Лайт» з [[фруктоза]]й і трыма заменьнікамі цукру, сярод якіх былі [[цыклямат натру]], [[ацэсульфам калю]] і [[цукрынат натру]], у плястыкавых [[пляшка]]х па 0,5, 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бела-кола»|спасылка=https://mzbn.com/product/bela-kola/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «[[Бярозавік]]» з цукрам і безь яго ў пляшках па 0,5 і 1 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бярозавік»|спасылка=https://mzbn.com/product/berezovik/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Энэргетычны напой|энэргетычнага напою]] «Бізон» у пляшках па 375 і 500 мл, у тым ліку з [[таўрын]]ам, [[апэльсін]]авым сокам, этэрным алеем [[Цытрына|цытрыны]] і [[лайм]]а<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бізон»|спасылка=https://mzbn.com/product/bizon/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[квас]] «Квасыч» у пляшках па 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Квасыч»|спасылка=https://mzbn.com/product/kvasych/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні «[[Халодная гарбата|Ледзяной гарбаты]]» у пляшках па 0,5 і 1 літры з выцяжкай [[Зялёная гарбата|зялёнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Ледзяная гарбата»|спасылка=https://mzbn.com/product/ice-tea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «Я-годны» [[морс]] у літровых пляшках з сока [[Чорныя парэчкі|чорных]] і [[Чырвоныя парэчкі|чырвоных парэчак]], а таксама з даданьнем вінаграднага соку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Морс|спасылка=https://mzbn.com/product/j-mors/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * лекава-сталовую хлярыдна-[[натр]]авую [[фтор]]зьмяшчальную [[Мінэральная вада|мінэральную ваду]] «[[Менская-4]]» са сьвідравінаў № 4, 5 і 7 глыбінёй 390, 380 і 360 м адпаведна ў пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская»|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 6 найменьняў «Менскай» пітной вады са [[сьвідравіна]]ў № 8 і 9 глыбінёй 280 і 110 м у пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2, 5 і 10 літраў, у тым ліку газаваную з водарам парэчак і цытрыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская» пітная|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya-pitievaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні соказьмяшчальнага напою «Мультытэль» у пляшках па 0,5, 1 і 1,5 літры з [[Маракуя|маракуйным]], [[кавун]]овым, апэльсінавым і [[Ажыны|ажынавым]] сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Мультытэль»|спасылка=https://mzbn.com/product/multitel/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[ліманад]] «Расінка» ў пляшках па 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Расінка»|спасылка=https://mzbn.com/product/rosinka/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Газаваная вада|газаванай вады]] «Поп шот» у пляшках па паўлітры зь даданьнем [[Яблычны сок|яблычнага соку]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Поп шот»|спасылка=https://mzbn.com/product/pop-shot/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні газаванай вады «Фан-фан» у пляшках па 0,5, 1 і 2 літры з апэльсінавым і [[мандарын]]авым алеем, а таксама з [[Цытрынавы сок|цытрынавым сокам]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фан-фан»|спасылка=https://mzbn.com/product/fan-fan/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні соказьмяшчальных напояў «Фантастык» з [[Клубніцы|клубнічным]], [[Маліны|малінавым]] і кавуновым сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фантастык»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtastic/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні халоднай гарбаты «Фанці» з [[выцяжка]]й зялёнай і [[Чорная гарбата|чорнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фанці»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні энэргетычнага напою «Слэм» для пастаўкі за мяжу<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Слэм»|спасылка=https://mzbn.com/product/slam/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны ліманад «Лемув»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Лемув»|спасылка=https://mzbn.com/product/lemmuv/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У 1966 годзе каля менскага [[Парк Чалюскінцаў|парку Чалюскінцаў]] ([[Беларуская ССР]]) прабурылі 418-мэтровую сьвідравіну для здабычы вады, пры якой утварылі адасоблены [[цэх]] безалькагольных напояў бровара «[[Аліварыя|Беларусь]]»<ref name="а"/>. У 1967 годзе цэх пераўтварылі ў «Менскі завод безалькагольных напояў» («МЗБН»), які ўлучылі ў склад створага дзяржаўнага аб'яднаньня «Белпіва». У 1973 годзе пачалі вырабляць соказьмяшчальныя напоі. У 1975 годзе стварылі вытворчасьць напояў на аснове араматычных траваў і [[Гарбата|гарбаты]]. У 1978 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1985 годзе склад і вытворчасьць павялічылі ў некалькі разоў. Цягам 1985—1993 гадоў выраблялі [[Газаваная вада|газаваную ваду]] на замову амэрыканскага прадпрыемства «[[Пэпсі]]» (штат [[Нью-Ёрк (штат)|Новы Ёрк]]). У 1987 годзе ўвялі ў дзеяньне артэзіянскую сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1989 годзе выпусьцілі 45 млн пляшак [[Мінэральная вада|мінэральнай вады]]<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mzbn.com/about-company/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 1991 годзе «МЗБН» стаў самастойным [[прадпрыемства]]м. У 1992 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 110 м<ref name="б"/>. 26 студзеня 1993 году «МЗБН» пераўтварылі ў [[арэнднае прадпрыемства]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗАТ «МЗБН», УНП 100262573|спасылка=https://bizinspect.by/inst/5c1fc6f737b6871c5c30af39|выдавец=ТАА «БізІнспэкт»|мова=ru|дата публікацыі=30 чэрвеня 2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. 30 сьнежня 1994 году прадпрыемства пераўтварылі ў [[закрытае акцыйнае таварыства]]<ref name="а"/>. У 1995—1998 гадох на [[Сумеснае прадпрыемства|сумесным прадпрыемстве]] «Кока-кола Аматыл Беларусі» выпускалі амэрыканскія газаваныя напоі «[[Кока-кола]]»<ref name="б"/>. У 1998 годзе прыступілі да вытворчасьці ўласнага напою «[[Бела-кола]]». На 1999 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў [[Мінэральная вада|мінэральную]] і [[Газаваная вада|газаваную ваду]], [[ліманад]], садавінныя [[сок]]і, [[сыроп]] і [[джын-тонік]]<ref name="а">{{Кніга|аўтар=|частка=Менскі завод безалькагольных напояў|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2000|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu 10]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu/438_995x9999.jpeg 438]|старонак=544|сэрыя=|isbn=985-11-0169-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе адчынілі сьвідравіну глыбінёй 360 м<ref name="б"/>. 13 жніўня 2004 году «МЗБН» унёс «Менскую» мінэральную ваду ў Дзяржаўны рэестар месцаў паходжаньня тавараў Беларусі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гэты дзень у гісторыі ІУ Беларусі: 20 гадоў таму зарэгістравана найменне месца паходжання тавараў пад № 1|спасылка=https://ncip.by/by/o-centre/novosti/action/13.08_gety-dzen-u-gistoryi-iu-belarusi-20-gado-tamu-zaregistravana-naymenne-mestsa-pakhodzhannya-tavara-pa/|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар інтэлектуальнай уласнасьці]]|дата публікацыі=13 жніўня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2005 годзе далучылі падразьдзяленьне «Вяльля–Агра» ў вёсцы [[Пагост (Вялейскі раён)]]. У 2007 годзе пачалі пастаўкі ў краіны [[Эўразьвяз]]у. У 2008 годзе пачалі вырабляць газаваныя напоі без [[кансэрвант]]аў<ref name="б"/>. У пачатку 2012 году антыманапольнай управа [[Менскі гарвыканкам|Менскага гарвыканкаму]] ўнесла «МЗБН» у сьпіс паноўных прадпрыемстваў на сталічным рынку мінэральнай вады з доляй звыш 65 %. На 2012 год заводам валодаў [[Анатоль Арцюхоўскі]], які кіраваў прадпрыемствам яшчэ за савецкім часам. Сярод іншага, выпускалі соказьмяшчальныя напоі «Мультытэль»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ягор Марціновіч]]|загаловак=Чыю ваду п'юць беларусы|спасылка=https://nashaniva.com/76945|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=21 ліпеня 2012|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. На 2014 год на заводзе працавала звыш 700 чалавек. 1 верасьня 2014 году [[Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця]] (Ангельшчына) пазычыў «МЗБН» 10 млн эўра на 7 гадоў для закупкі абсталяваньня і самаходаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод атрымаў €10 мільёнаў ад ЭБРР|спасылка=https://charter97.org/be/news/2014/9/1/113696/|выдавец=Прэс-цэнтар «[[Хартыя'97|Хартыі'97]]»|дата публікацыі=1 верасьня 2014|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2015 годзе пачалі выпускаць арганічны [[бярозавы сок]] з амэрыканскім пасьведчаньнем для пастаўкі ў ЗША і [[Аўстрыя|Аўстрыю]]<ref>{{Навіна|аўтар=Алеся Седзянеўская|загаловак=Ці адпавядае сваёй назве «арганічны» на беларускай этыкетцы|спасылка=https://greenbelarus.info/articles/19-03-2015/ci-adpavyadae-svayoy-nazve-organic-na-belaruskay-etyketcy|выдавец=«Зялёны партал»|дата публікацыі=19 сакавіка 2015|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2017 годзе «Менскі завод безалькагольных напояў» пачаў выкарыстоўваць беларускую мову ў аздабленьні сваіх вырабаў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ігар Случак]]|загаловак=Вытворцы харчовых тавараў, якія паважаюць беларускамоўных спажыўцоў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/28502387.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=22 траўня 2017|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2023 годзе дадалі беларускую мову на этыкетку «Бела-колы»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьвяточная «Бела-Кола» зь беларускай мовай|спасылка=https://homeldays.org/svjatochnaja-bela-kola-z-belaruskaj-movaj/|выдавец=«Гомельдні»|дата публікацыі=17 лістапада 2023|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mzbn.com/news/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менску]] [[Катэгорыя:Вытворцы напояў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Першамайскі раён (Менск)]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1966 годзе]] 0nxmxdvxgrz1t497z6hjjihtli2s9rv 2622870 2622850 2025-07-01T16:35:48Z W 11741 /* Вонкавыя спасылкі */ +Больш дакладная катэгорыя 2622870 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|54|57|паўночнае|27|37|45|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Менскі завод безалькагольных напояў» |арыгінал = {{Мова-наркамаўка|«Мінскі завод безалкагольных напояў»|скарочана}} |лягатып = 2018 МЗБН эмблема.svg |выява = |тып = [[закрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = Экспэрт у індустрыі напояў |заснаваная = {{Дата пачатку|0|0|1966|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод безалькагольных напояў, ЗАТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/148863|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]|дата публікацыі=5 верасьня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = бровар «[[Аліварыя|Беларусь]]» |уласьнікі = [[Анатоль Арцюхоўскі]] |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менск]] |адрас = [[Першамайскі раён (Менск)|Першамайскі раён]], [[Вуліца Андрэя Макаёнка (Менск)|вуліца Макаёнка]], дом 19<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвесткі для сувязі|спасылка=https://mzbn.com/contacts/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Анатоль Арцюхоўскі]] ([[генэральны дырэктар]]) |галіна = [[харчовая прамысловасьць]] |прадукцыя = [[Кола (напой)|кола]], [[бярозавы сок]], [[энэргетычны напой]], [[квас]], [[халодная гарбата]], [[морс]], [[мінэральная вада]], пітная вада, [[ліманад]], [[газаваная вада]] |абарачэньне = |апэрацыйны прыбытак = |чысты прыбытак = |лік супрацоўнікаў = 700 (2014 год) |матчына кампанія = |даччыныя кампаніі = |аўдытар = |сайт = [https://mzbn.com/ mzbn.com] }} '''«Менскі завод безалькагольных напояў»''' — прамысловае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў 1966 годзе. На 2025 год «МЗБН» меў праектную магутнасьць у 210 млн літраў за год<ref name="б"/>. == Вырабы == На 2025 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў: * «Бела-[[Кола (напой)|колу]]» з цукрам і «[[Бела-кола|Бела-колу]] Лайт» з [[фруктоза]]й і трыма заменьнікамі цукру, сярод якіх былі [[цыклямат натру]], [[ацэсульфам калю]] і [[цукрынат натру]], у плястыкавых [[пляшка]]х па 0,5, 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бела-кола»|спасылка=https://mzbn.com/product/bela-kola/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «[[Бярозавік]]» з цукрам і безь яго ў пляшках па 0,5 і 1 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бярозавік»|спасылка=https://mzbn.com/product/berezovik/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Энэргетычны напой|энэргетычнага напою]] «Бізон» у пляшках па 375 і 500 мл, у тым ліку з [[таўрын]]ам, [[апэльсін]]авым сокам, этэрным алеем [[Цытрына|цытрыны]] і [[лайм]]а<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Бізон»|спасылка=https://mzbn.com/product/bizon/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[квас]] «Квасыч» у пляшках па 1 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Квасыч»|спасылка=https://mzbn.com/product/kvasych/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні «[[Халодная гарбата|Ледзяной гарбаты]]» у пляшках па 0,5 і 1 літры з выцяжкай [[Зялёная гарбата|зялёнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Ледзяная гарбата»|спасылка=https://mzbn.com/product/ice-tea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * «Я-годны» [[морс]] у літровых пляшках з сока [[Чорныя парэчкі|чорных]] і [[Чырвоныя парэчкі|чырвоных парэчак]], а таксама з даданьнем вінаграднага соку<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Морс|спасылка=https://mzbn.com/product/j-mors/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * лекава-сталовую хлярыдна-[[натр]]авую [[фтор]]зьмяшчальную [[Мінэральная вада|мінэральную ваду]] «[[Менская-4]]» са сьвідравінаў № 4, 5 і 7 глыбінёй 390, 380 і 360 м адпаведна ў пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская»|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 6 найменьняў «Менскай» пітной вады са [[сьвідравіна]]ў № 8 і 9 глыбінёй 280 і 110 м у пляшках 0,5 і 1, 1,5 і 2, 5 і 10 літраў, у тым ліку газаваную з водарам парэчак і цытрыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менская» пітная|спасылка=https://mzbn.com/product/minskaya-pitievaya/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні соказьмяшчальнага напою «Мультытэль» у пляшках па 0,5, 1 і 1,5 літры з [[Маракуя|маракуйным]], [[кавун]]овым, апэльсінавым і [[Ажыны|ажынавым]] сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Мультытэль»|спасылка=https://mzbn.com/product/multitel/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны [[ліманад]] «Расінка» ў пляшках па 0,5 і 1, 1,5 і 2 літры<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Расінка»|спасылка=https://mzbn.com/product/rosinka/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 4 найменьні [[Газаваная вада|газаванай вады]] «Поп шот» у пляшках па паўлітры зь даданьнем [[Яблычны сок|яблычнага соку]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Поп шот»|спасылка=https://mzbn.com/product/pop-shot/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні газаванай вады «Фан-фан» у пляшках па 0,5, 1 і 2 літры з апэльсінавым і [[мандарын]]авым алеем, а таксама з [[Цытрынавы сок|цытрынавым сокам]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фан-фан»|спасылка=https://mzbn.com/product/fan-fan/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні соказьмяшчальных напояў «Фантастык» з [[Клубніцы|клубнічным]], [[Маліны|малінавым]] і кавуновым сокам<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фантастык»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtastic/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні халоднай гарбаты «Фанці» з [[выцяжка]]й зялёнай і [[Чорная гарбата|чорнай гарбаты]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Фанці»|спасылка=https://mzbn.com/product/funtea/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні энэргетычнага напою «Слэм» для пастаўкі за мяжу<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Слэм»|спасылка=https://mzbn.com/product/slam/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>; * газаваны ліманад «Лемув»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Лемув»|спасылка=https://mzbn.com/product/lemmuv/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == У 1966 годзе каля менскага [[Парк Чалюскінцаў|парку Чалюскінцаў]] ([[Беларуская ССР]]) прабурылі 418-мэтровую сьвідравіну для здабычы вады, пры якой утварылі адасоблены [[цэх]] безалькагольных напояў бровара «[[Аліварыя|Беларусь]]»<ref name="а"/>. У 1967 годзе цэх пераўтварылі ў «Менскі завод безалькагольных напояў» («МЗБН»), які ўлучылі ў склад створага дзяржаўнага аб'яднаньня «Белпіва». У 1973 годзе пачалі вырабляць соказьмяшчальныя напоі. У 1975 годзе стварылі вытворчасьць напояў на аснове араматычных траваў і [[Гарбата|гарбаты]]. У 1978 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1985 годзе склад і вытворчасьць павялічылі ў некалькі разоў. Цягам 1985—1993 гадоў выраблялі [[Газаваная вада|газаваную ваду]] на замову амэрыканскага прадпрыемства «[[Пэпсі]]» (штат [[Нью-Ёрк (штат)|Новы Ёрк]]). У 1987 годзе ўвялі ў дзеяньне артэзіянскую сьвідравіну глыбінёй 380 м. У 1989 годзе выпусьцілі 45 млн пляшак [[Мінэральная вада|мінэральнай вады]]<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mzbn.com/about-company/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 1991 годзе «МЗБН» стаў самастойным [[прадпрыемства]]м. У 1992 годзе запусьцілі сьвідравіну глыбінёй 110 м<ref name="б"/>. 26 студзеня 1993 году «МЗБН» пераўтварылі ў [[арэнднае прадпрыемства]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗАТ «МЗБН», УНП 100262573|спасылка=https://bizinspect.by/inst/5c1fc6f737b6871c5c30af39|выдавец=ТАА «БізІнспэкт»|мова=ru|дата публікацыі=30 чэрвеня 2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. 30 сьнежня 1994 году прадпрыемства пераўтварылі ў [[закрытае акцыйнае таварыства]]<ref name="а"/>. У 1995—1998 гадох на [[Сумеснае прадпрыемства|сумесным прадпрыемстве]] «Кока-кола Аматыл Беларусі» выпускалі амэрыканскія газаваныя напоі «[[Кока-кола]]»<ref name="б"/>. У 1998 годзе прыступілі да вытворчасьці ўласнага напою «[[Бела-кола]]». На 1999 год «Менскі завод безалькагольных напояў» вырабляў [[Мінэральная вада|мінэральную]] і [[Газаваная вада|газаваную ваду]], [[ліманад]], садавінныя [[сок]]і, [[сыроп]] і [[джын-тонік]]<ref name="а">{{Кніга|аўтар=|частка=Менскі завод безалькагольных напояў|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=2000|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu 10]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.10.djvu/438_995x9999.jpeg 438]|старонак=544|сэрыя=|isbn=985-11-0169-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе адчынілі сьвідравіну глыбінёй 360 м<ref name="б"/>. 13 жніўня 2004 году «МЗБН» унёс «Менскую» мінэральную ваду ў Дзяржаўны рэестар месцаў паходжаньня тавараў Беларусі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гэты дзень у гісторыі ІУ Беларусі: 20 гадоў таму зарэгістравана найменне месца паходжання тавараў пад № 1|спасылка=https://ncip.by/by/o-centre/novosti/action/13.08_gety-dzen-u-gistoryi-iu-belarusi-20-gado-tamu-zaregistravana-naymenne-mestsa-pakhodzhannya-tavara-pa/|выдавец=[[Нацыянальны цэнтар інтэлектуальнай уласнасьці]]|дата публікацыі=13 жніўня 2024|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2005 годзе далучылі падразьдзяленьне «Вяльля–Агра» ў вёсцы [[Пагост (Вялейскі раён)]]. У 2007 годзе пачалі пастаўкі ў краіны [[Эўразьвяз]]у. У 2008 годзе пачалі вырабляць газаваныя напоі без [[кансэрвант]]аў<ref name="б"/>. У пачатку 2012 году антыманапольнай управа [[Менскі гарвыканкам|Менскага гарвыканкаму]] ўнесла «МЗБН» у сьпіс паноўных прадпрыемстваў на сталічным рынку мінэральнай вады з доляй звыш 65 %. На 2012 год заводам валодаў [[Анатоль Арцюхоўскі]], які кіраваў прадпрыемствам яшчэ за савецкім часам. Сярод іншага, выпускалі соказьмяшчальныя напоі «Мультытэль»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ягор Марціновіч]]|загаловак=Чыю ваду п'юць беларусы|спасылка=https://nashaniva.com/76945|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=21 ліпеня 2012|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. На 2014 год на заводзе працавала звыш 700 чалавек. 1 верасьня 2014 году [[Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця]] (Ангельшчына) пазычыў «МЗБН» 10 млн эўра на 7 гадоў для закупкі абсталяваньня і самаходаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Менскі завод атрымаў €10 мільёнаў ад ЭБРР|спасылка=https://charter97.org/be/news/2014/9/1/113696/|выдавец=Прэс-цэнтар «[[Хартыя'97|Хартыі'97]]»|дата публікацыі=1 верасьня 2014|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2015 годзе пачалі выпускаць арганічны [[бярозавы сок]] з амэрыканскім пасьведчаньнем для пастаўкі ў ЗША і [[Аўстрыя|Аўстрыю]]<ref>{{Навіна|аўтар=Алеся Седзянеўская|загаловак=Ці адпавядае сваёй назве «арганічны» на беларускай этыкетцы|спасылка=https://greenbelarus.info/articles/19-03-2015/ci-adpavyadae-svayoy-nazve-organic-na-belaruskay-etyketcy|выдавец=«Зялёны партал»|дата публікацыі=19 сакавіка 2015|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2017 годзе «Менскі завод безалькагольных напояў» пачаў выкарыстоўваць беларускую мову ў аздабленьні сваіх вырабаў<ref>{{Навіна|аўтар=[[Ігар Случак]]|загаловак=Вытворцы харчовых тавараў, якія паважаюць беларускамоўных спажыўцоў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/28502387.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=22 траўня 2017|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. У 2023 годзе дадалі беларускую мову на этыкетку «Бела-колы»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Сьвяточная «Бела-Кола» зь беларускай мовай|спасылка=https://homeldays.org/svjatochnaja-bela-kola-z-belaruskaj-movaj/|выдавец=«Гомельдні»|дата публікацыі=17 лістапада 2023|дата доступу=1 ліпеня 2025}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mzbn.com/news/|выдавец=ЗАТ «Менскі завод безалькагольных напояў»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=1 ліпеня 2025}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менску]] [[Катэгорыя:Вытворцы напояў]] [[Катэгорыя:Беларускія харчовыя кампаніі]] [[Катэгорыя:Першамайскі раён (Менск)]] [[Катэгорыя:Кампаніі, заснаваныя ў 1966 годзе]] 03l4qb3mlph4oum1i1fo6idlhhjjrye 0 297377 2622758 2025-07-01T13:56:45Z W 11741 Перанакіроўвае на [[Менскі завод безалькагольных напояў]] 2622758 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне[[Менскі завод безалькагольных напояў]] cerbtq26o755cmq7dd26l3o50789lu7 0 297378 2622776 2025-07-01T14:03:14Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бялевічы (Менская вобласьць)]] 2622776 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бялевічы (Менская вобласьць)]] ncy4ix061tz75048cxztqlki9ruj8oj 3 297379 2622815 2025-07-01T14:51:32Z Ліцьвін 847 Вітаем 2622815 wikitext text/x-wiki {{Вітаем}} fbn7wwakni74vxuz1x9rcjfgbiynfll 2 297380 2622819 2025-07-01T14:56:21Z Srajatdin Usnatdinov 91152 Створаная старонка са зьместам „{{#babel:kaa|ru-4|en-4|Karakalpakstan}}“ 2622819 wikitext text/x-wiki {{#babel:kaa|ru-4|en-4|Karakalpakstan}} 2ckzaiej2q8vxd5d574nw9rfecwaueb 0 297381 2622820 2025-07-01T14:57:09Z Ясамойла 35429 Створаная старонка са зьместам „{{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдакта...“ 2622820 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактар [[Л. Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] ddgp4kxgc0z9jhf8nw08zrxrl4g9szg 2622833 2622820 2025-07-01T15:14:16Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622833 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактар [[Л. Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] e7vyj1l2pyhql4gqsjgu9c4m4t48k1s 2622844 2622833 2025-07-01T15:31:59Z Ясамойла 35429 правапіс 2622844 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактар [[Л. Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] crz4nwfacsskac1y79iqtbrnulbu2c2 2622845 2622844 2025-07-01T15:32:24Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622845 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактарам быў [[Лявон Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] 4ztzrd7wms73twny09xbc8sb42uudmv 2622846 2622845 2025-07-01T15:33:25Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622846 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактарам быў [[Лявон Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1994 годзе]] hquw8eqwkym506q2jty4xexntbw7ryk 2622847 2622846 2025-07-01T15:34:45Z Ясамойла 35429 правапіс 2622847 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактарам быў [[Лявон Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * {{крыніцы/ЭГБ|6-2|«Прамень»|[[Ганна Сурмач]]}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1994 годзе]] nao7xrbe32wert0fkwcruw45vglihge 2622863 2622847 2025-07-01T16:22:05Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622863 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»''' — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактарам быў [[Лявон Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Літаратура == * [[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8. {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1994 годзе]] nsbpbi4cp0wacsxcyho7toinn7teen2 2622865 2622863 2025-07-01T16:22:36Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622865 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} {{Газэта | назва = Прамень | арыгінал = <!-- {{Мова-xx|}} --> | лацінка = | выява = | памер выявы = | лягатып = | тып = | фармат = | заснавальнік = | уладальнік = | выдавец = | краіна = | рэгіён = | рэдактар = | заснаваная = | закрытая = | палітыка = | мова = | штаб-кватэра = | аб’ём = | наклад = | пэрыяд = | цана = | ISSN = | узнагароды = | сайт = }} {{Асноўны артыкул|Беларусы ў Латвіі}} '''«Прамень»'''<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref> — культурна-асьветніцкая [[газэта]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. Заснавальнік і выдавец — [[Прамень (таварыства)|Таварыства беларускай мовы «Прамень»]]. Выходзіць са сьнежня 1994 года ў [[Рыга|Ры]]зе на [[Беларуская мова|беларускай мов]]е раз у месяц. Рэдактарам быў [[Лявон Шакавец]]. Асьвятляе дзейнасьць беларускіх суполак у Латвіі, палітычнае, эканамічнае і культурнае жыцьцё ў Беларусі. На старонках газэты зьмяшчаюцца матэрыялы па [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]], пра вядомых беларускіх дзеячаў у Латвіі, разьвіцьцё беларускай культуры, мовы, нацыянальныя традыцыі беларусаў і інш. Галоўнымі ахвяравальнікамі газэты былі беларускія прадпрымальнікі ў Латвіі Я. Кабановіч і В. Піскунова. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * [[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8. {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Газэты Латвіі на беларускай мове]] [[Катэгорыя:1994 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:Выданьні, заснаваныя ў 1994 годзе]] d7z1b8n92tdmjmbbrftzmd3k3gifa23 0 297382 2622822 2025-07-01T15:01:51Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Бялевічы]] 2622822 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Бялевічы]] fh6wpxqoo64dq0s7buc1odnv2z42kif 0 297383 2622823 2025-07-01T15:02:21Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Траскоўшчына]] 2622823 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Траскоўшчына]] nhffqnbvi89c24cgcrbl972rxgzuryb 0 297384 2622824 2025-07-01T15:02:45Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Траскоўшчына]] 2622824 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Траскоўшчына]] nhffqnbvi89c24cgcrbl972rxgzuryb 0 297385 2622825 2025-07-01T15:03:12Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Маляўкі]] 2622825 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Маляўкі]] q8fucl5qvfrw6hdwyxyfe15ygnr6b6z 0 297386 2622826 2025-07-01T15:03:31Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Маляўкі]] 2622826 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Маляўкі]] q8fucl5qvfrw6hdwyxyfe15ygnr6b6z 0 297387 2622827 2025-07-01T15:03:54Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Маляўкі]] 2622827 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Маляўкі]] q8fucl5qvfrw6hdwyxyfe15ygnr6b6z 0 297388 2622829 2025-07-01T15:08:08Z Ясамойла 35429 пачатак 2622829 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Сьвітанак (таварыства)|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Грамадскія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 29qyebkxiykr4z23z5nhz2p3msd0uir 2622830 2622829 2025-07-01T15:09:57Z Ясамойла 35429 правапіс 2622830 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Сьвітанак (таварыства)|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] hsfnhp1rcgehlpf5a5nkq26e4dxtrdx 2622831 2622830 2025-07-01T15:11:06Z Ясамойла 35429 правапіс 2622831 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] tw72inwudbew87wbjjhnlsmxzwyh4pz 2622832 2622831 2025-07-01T15:13:59Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622832 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 762a8g7t47d27gc27lghji7zjahua6f 2622848 2622832 2025-07-01T15:35:55Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622848 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] ol7rjg75rmkglrinh3smx6kx1nitdqh 2622849 2622848 2025-07-01T15:37:05Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622849 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні}} '''«Прамень»''' — грамадзка-культурная таварыства [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў Латвіі]]. 5 кастрычніка 1990 года было створана ''Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны «Прамень»'', у якое ўвайшлі члены [[Раніца (культурны цэнтар)|Беларускага культурнага цэнтра «Раніца»]] і многія члены [[Латвійскае таварыства беларускае культуры Сьвітанак|Беларускага таварыства «Сьвітанак»]]. Зарэгістравана ў 1993 годзе. У складзе таварыства каля 200 таварышаў з [[Рыга|Рыгі]] і яе прыгарада<ref name=":0">{{Cite web|url=https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/pramen/|title=«Прамень» (Рыга) - Пасольства Рэспублікі Беларусь ў Латвійскай Рэспубліцы|website=latvia.mfa.gov.by|access-date=2024-03-10}}</ref>. Займаецца захаваньнем і папулярызацыяй [[Беларуская культура|беларускай культуры]], арганізацыяй і правядзеньнем культурных мерапрыемстваў у Латвіі, удзелам у мерапрыемствах [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. З 1990 года пры таварыстве дзейнічае ансамбаль беларускай народнай песьні «Надзея», якім з 2016 года правіць мастацкі кіраўнік Ларыса Люцько. Творчы калектыў актыўна ўдзельнічае ў розных нацыянальных і міжнародных фэстывалях<ref name=":0" />. Пры таварыстве таксама дзейнічае Беларускі вакальны ансамбаль супляменнікаў «Вытокі» імя С. Клімава, якім кіруе [[Рышард Райніс]], мастацкі кіраўнік [[Альбэрт Інжоян]]<ref name=":0" />. Са сьнежня 1994 выдае газэту «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]»<ref>[[Ганна Сурмач]] «Прамень» // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — 616 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.</ref>. == Кіраўнікі == * 1990—1992 — [[Валянціна Кліменка]]<ref name=":0" />; * 1992—1996 — [[Аляксандр Карповіч]]<ref name=":0" />; * 1996—2003 — [[Мікалай Буры]]<ref name=":0" />; * 2003—2011 — [[Валянціна Піскунова]]<ref name=":0" />; * З 2011 года — [[Алена Лазарава]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:1990 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1990 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 1pc17rhembtllp4zrmnxar7m4pax7uw 0 297389 2622834 2025-07-01T15:18:37Z Ясамойла 35429 пачатак 2622834 wikitext text/x-wiki {{Асоба}} '''Лявон Рыгоравіч Шакавец''' ([[8 жніўня]] [[1935]], в. [[Хаўхоліца]], [[Барысаўскі раён]] — [[24 кастрычніка]] [[2016]]) — [[грамадзкі дзеяч]] [[Беларусы Латвіі|беларусаў у Латвіі]], [[журналіст]]. == Жыцьцяпіс == Нарадзіўся [[8 жніўня]] [[1935]] года ў вёсцы [[Хаўхоліца]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Скончыў у 1965 годзе [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.sb.by/articles/adysho-z-zhytstsya-lyavon-shakavets.html|title=Адышоў з жыцця Лявон Шакавец|first=СБ-Беларусь|last=сегодня|website=www.sb.by|date=2016-11-02|access-date=2024-03-10}}</ref>. З 1967 года працаваў на розных пасадах у газэце «[[Советская Латвия]]», займаўся культурна-грамадзкай дзейнасьцю. Удзельнічаў у мерапрыемствах, абрадавых сьвятах, якія ладзіць суполка «[[Прамень (таварыства)|Прамень]]», сьпяваў у ансамблі «[[Надзея (ансамбль)|Надзея]]». Выступаў з артыкуламі на старонках газэты «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]», з 1994 года галоўны рэдактар<ref name=":0" />. Член праўлення [[Беларускае таварыства «Прамень»|Беларускага таварыства «Прамень»]] і [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. Памёр [[24 кастрычніка]] [[2016]] года<ref name=":0" />. == Узнагароды == За плённую працу па разьвіцьці беларускага друку ў Латвіі ўшанаваны ганаровым знакам «[[Выдатнік друку Беларусі]]» (2004), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Беларусі|Ганаровай граматай Савета міністраў Беларусі]] (2005), памятным мэдалём урада горада Масквы ў гонар 100-годзьдзя Міхаіла Шолахава (2006), [[Мэдаль Францішка Скарыны|мэдалём Францыска Скарыны]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шакавец, Лявон}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадскія дзеячы Латвіі]] [[Катэгорыя:Журналісты Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] 6kuj8k4a9o0dgoh2eyjrxvc3ft0tb1f 2622835 2622834 2025-07-01T15:19:20Z Ясамойла 35429 правапіс 2622835 wikitext text/x-wiki {{Асоба}} '''Лявон Рыгоравіч Шакавец''' ([[8 жніўня]] [[1935]], в. [[Хаўхоліца]], [[Барысаўскі раён]] — [[24 кастрычніка]] [[2016]]) — [[грамадзкі дзеяч]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў у Латвіі]], [[журналіст]]. == Жыцьцяпіс == Нарадзіўся [[8 жніўня]] [[1935]] года ў вёсцы [[Хаўхоліца]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Скончыў у 1965 годзе [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.sb.by/articles/adysho-z-zhytstsya-lyavon-shakavets.html|title=Адышоў з жыцця Лявон Шакавец|first=СБ-Беларусь|last=сегодня|website=www.sb.by|date=2016-11-02|access-date=2024-03-10}}</ref>. З 1967 года працаваў на розных пасадах у газэце «[[Советская Латвия]]», займаўся культурна-грамадзкай дзейнасьцю. Удзельнічаў у мерапрыемствах, абрадавых сьвятах, якія ладзіць суполка «[[Прамень (таварыства)|Прамень]]», сьпяваў у ансамблі «[[Надзея (ансамбль)|Надзея]]». Выступаў з артыкуламі на старонках газэты «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]», з 1994 года галоўны рэдактар<ref name=":0" />. Член праўлення [[Беларускае таварыства «Прамень»|Беларускага таварыства «Прамень»]] і [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. Памёр [[24 кастрычніка]] [[2016]] года<ref name=":0" />. == Узнагароды == За плённую працу па разьвіцьці беларускага друку ў Латвіі ўшанаваны ганаровым знакам «[[Выдатнік друку Беларусі]]» (2004), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Беларусі|Ганаровай граматай Савета міністраў Беларусі]] (2005), памятным мэдалём урада горада Масквы ў гонар 100-годзьдзя Міхаіла Шолахава (2006), [[Мэдаль Францішка Скарыны|мэдалём Францыска Скарыны]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шакавец, Лявон}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадскія дзеячы Латвіі]] [[Катэгорыя:Латвійскія журналісты]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] 3j5krkyneityw92z8u0gr9ufp9jcqny 2622836 2622835 2025-07-01T15:19:30Z Ясамойла 35429 правапіс 2622836 wikitext text/x-wiki {{Асоба}} '''Лявон Рыгоравіч Шакавец''' ([[8 жніўня]] [[1935]], в. [[Хаўхоліца]], [[Барысаўскі раён]] — [[24 кастрычніка]] [[2016]]) — [[грамадзкі дзеяч]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў у Латвіі]], [[журналіст]]. == Жыцьцяпіс == Нарадзіўся [[8 жніўня]] [[1935]] года ў вёсцы [[Хаўхоліца]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Скончыў у 1965 годзе [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.sb.by/articles/adysho-z-zhytstsya-lyavon-shakavets.html|title=Адышоў з жыцця Лявон Шакавец|first=СБ-Беларусь|last=сегодня|website=www.sb.by|date=2016-11-02|access-date=2024-03-10}}</ref>. З 1967 года працаваў на розных пасадах у газэце «[[Советская Латвия]]», займаўся культурна-грамадзкай дзейнасьцю. Удзельнічаў у мерапрыемствах, абрадавых сьвятах, якія ладзіць суполка «[[Прамень (таварыства)|Прамень]]», сьпяваў у ансамблі «[[Надзея (ансамбль)|Надзея]]». Выступаў з артыкуламі на старонках газэты «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]», з 1994 года галоўны рэдактар<ref name=":0" />. Член праўлення [[Беларускае таварыства «Прамень»|Беларускага таварыства «Прамень»]] і [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. Памёр [[24 кастрычніка]] [[2016]] года<ref name=":0" />. == Узнагароды == За плённую працу па разьвіцьці беларускага друку ў Латвіі ўшанаваны ганаровым знакам «[[Выдатнік друку Беларусі]]» (2004), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Беларусі|Ганаровай граматай Савета міністраў Беларусі]] (2005), памятным мэдалём урада горада Масквы ў гонар 100-годзьдзя Міхаіла Шолахава (2006), [[Мэдаль Францішка Скарыны|мэдалём Францыска Скарыны]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шакавец, Лявон}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія дзеячы Латвіі]] [[Катэгорыя:Латвійскія журналісты]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] ar7o0frfxv0oqdatlr9332cz5rjmrep 2622838 2622836 2025-07-01T15:21:21Z Ясамойла 35429 правапіс 2622838 wikitext text/x-wiki {{Асоба}} '''Лявон Рыгоравіч Шакавец''' ([[8 жніўня]] [[1935]], в. [[Хаўхоліца]], [[Барысаўскі раён]] — [[24 кастрычніка]] [[2016]]) — [[грамадзкі дзеяч]] [[Беларусы ў Латвіі|беларусаў у Латвіі]], [[журналіст]]. == Жыцьцяпіс == Нарадзіўся [[8 жніўня]] [[1935]] года ў вёсцы [[Хаўхоліца]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёна]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Скончыў у 1965 годзе [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]<ref name=":0">{{Cite web|lang=ru-RU|url=https://www.sb.by/articles/adysho-z-zhytstsya-lyavon-shakavets.html|title=Адышоў з жыцця Лявон Шакавец|first=СБ-Беларусь|last=сегодня|website=www.sb.by|date=2016-11-02|access-date=2024-03-10}}</ref>. З 1967 года працаваў на розных пасадах у газэце «[[Советская Латвия]]», займаўся культурна-грамадзкай дзейнасьцю. Удзельнічаў у мерапрыемствах, абрадавых сьвятах, якія ладзіць суполка «[[Прамень (таварыства)|Прамень]]», сьпяваў у ансамблі «[[Надзея (ансамбль)|Надзея]]». Выступаў з артыкуламі на старонках газэты «[[Прамень (газэта, Латвія)|Прамень]]», з 1994 года галоўны рэдактар<ref name=":0" />. Быў членам управы [[Прамень (таварыства)|Беларускага таварыства «Прамень»]] і [[Саюз беларусаў Латвіі|Саюза беларусаў Латвіі]]<ref name=":0" />. Памёр [[24 кастрычніка]] [[2016]] года<ref name=":0" />. == Узнагароды == За плённую працу па разьвіцьці беларускага друку ў Латвіі ўшанаваны ганаровым знакам «[[Выдатнік друку Беларусі]]» (2004), [[Ганаровая грамата Савета Міністраў Беларусі|Ганаровай граматай Савета міністраў Беларусі]] (2005), памятным мэдалём урада горада Масквы ў гонар 100-годзьдзя Міхаіла Шолахава (2006), [[Мэдаль Францішка Скарыны|мэдалём Францыска Скарыны]]<ref name=":0" />. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шакавец, Лявон}} {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія дзеячы Латвіі]] [[Катэгорыя:Латвійскія журналісты]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] o41yc7mg5wzd4runu6tyvf8w68nstwo 0 297390 2622852 2025-07-01T15:50:12Z Ясамойла 35429 пачатак 2622852 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі''' — грамада, якая злучае гурткі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе. У свпім складзе Спюз мае наступныя суполкі: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньспія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] s1gxqip7h46l99ve616pts3cdnbrdel 2622853 2622852 2025-07-01T15:51:27Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622853 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі''' — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньспія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] o32ajykqbtl2mhix43unjdml094a073 2622857 2622853 2025-07-01T16:02:29Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622857 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі''' — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]] * [https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі] * [http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі] * [https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік] * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньспія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] gmzzf12b2kn0t0r55t388h9m5rlcepy 2622858 2622857 2025-07-01T16:04:16Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622858 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі'''<ref>[https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі]</ref><ref>[https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]]</ref> — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе<ref>[http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі]</ref>. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]] * [https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі] * [http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі] * [https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік] * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньспія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 9agmqx1ubij11fw3i6gs0zicmvvtek2 2622859 2622858 2025-07-01T16:06:19Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622859 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі'''<ref>[https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі]</ref><ref>[https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]]</ref> — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе<ref>[http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі]</ref>. У 2021 годзе Саюз падтрымаў А. Лукашэнку<ref>[https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне]</ref>. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]] * [https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі] * [http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі] * [https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік] * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньспія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] h071c666q8s0aajg4ly2a7ga7rk79pg 2622860 2622859 2025-07-01T16:10:50Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622860 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі'''<ref>[https://old.czasopis.pl/latyszskija-belarusy/ Латышскія беларусы] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі]</ref><ref>[https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]]</ref> — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе<ref>[http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі]</ref>. У 2021 годзе Саюз падтрымаў А. Лукашэнку<ref>[https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне]</ref>. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://old.czasopis.pl/latyszskija-belarusy/ Латышскія беларусы] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]] * [https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі] * [http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі] * [https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік] * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньскія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 09bkgx4i06frl4xr9g8dilqw2c8x9oh 2622866 2622860 2025-07-01T16:25:13Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622866 wikitext text/x-wiki '''Саюз беларусаў Латвіі'''<ref>[https://old.czasopis.pl/latyszskija-belarusy/ Латышскія беларусы] на [[Czasopis|Часопісе]]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі]</ref><ref>[https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]]</ref> ({{мова-lv|Latvijas baltkrievu savienība}}) — грамада, якая злучае суполкі беларусаў у Латвіі. Саюз быў заснаваны ў 2003 годзе<ref>[http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі]</ref>. У 2021 годзе Саюз падтрымаў А. Лукашэнку<ref>[https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне]</ref>. У сваім складзе Саюз мае наступныя суполкі<ref>[https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня]</ref><ref>[https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік]</ref>: # [[Прамень (таварыства)|Беларускае таварыства «Прамень»]] ([[Рыга]]) # [[Уздым (таварыства)|Культурна-асьветнае таварыства «Уздым»]] ([[Дзьвінск]]) # Лібаўская беларуская сябрына «Мара» ([[Лібава]]) # [[Рыская беларуская асноўная школа імя Янкі Купалы]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://old.czasopis.pl/latyszskija-belarusy/ Латышскія беларусы] на [[Czasopis|Часопісе]] * [https://latvia.mfa.gov.by/be/bielarusy/supolki/belsouz/ Саюз беларусаў Латвіі] (Рыга) на [[МЗС Беларусі]] * [https://www.sb.by/articles/sayuz-belarusa-latv--1317291022.html#bounce Саюз беларусаў Латвіі] * [http://ftp.orthodoxy.by/by/news/15-goddze-sajuza-belarusa-latv 15-годдзе Саюза беларусаў Латвіі] * [https://www.sb.by/articles/rodnyya-sertsu-zory.html Ва ўсіх 15-ці аб’яднаннях, якія ўваходзяць у Саюз беларусаў Латвіі, будуць супольна вышываць ільняны 7-метровы Ручнік] * [https://www.sb.by/articles/rodnykh-slova-tseplynya.html Родных словаў цеплыня] * [https://blr.belta.by/society/view/motsnaja-satspalityka-stala-zalogam-tago-shto-bolshasts-belarusau-ne-padtrymala-mjatsezh-merkavanne-96882-2021/ Моцная сацпалітыка стала залогам таго, што большасць беларусаў не падтрымала мяцеж - меркаванне] * [https://www.uzdim.lv/be/home/news/270-vosenskiya-zory-3 Міжнародны фэстываль Восеньскія зоры] на [[Уздым (таварыства)|Уздыме]] {{Меншасьці Латвіі}} [[Катэгорыя:Грамадзкія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларускія арганізацыі Латвіі]] [[Катэгорыя:Беларусы ў Латвіі]] [[Катэгорыя:2003 год у Латвіі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Культура Рыгі]] 70ezsfsevkb6udhbmr13d7hkrphtuie 14 297391 2622855 2025-07-01T15:53:16Z Ясамойла 35429 пачатак 2622855 wikitext text/x-wiki {{Тэма паводле гадоў|Арганізацыі, заснаваныя ў|2003|годзе}} [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 2003 годзе]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 2000-я]] 71sqzehyf5d01s22qwb6y3te5u1p0og 0 297392 2622864 2025-07-01T16:22:31Z W 11741 Перанакіроўвае на [[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 2622864 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 1b172fmseqgg19t192c3kv4nexw2ezj 14 297393 2622867 2025-07-01T16:26:45Z Ясамойла 35429 пачатак 2622867 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Чэскія фільмы паводле жанраў|Камэдыя]] [[Катэгорыя:Фільмы-камэдыі паводле краінаў]] [[Катэгорыя:Чэскія камэдыі|Кіно]] ahxsv7p90g5bknj4m4b2avhb6k9mtt8 14 297394 2622868 2025-07-01T16:33:00Z Ясамойла 35429 пачатак 2622868 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Камэдыі паводле краінаў]] [[Катэгорыя:Чэскі гумар]] 9hebq8d5i5ye4rs377oi1b4uilernog 2622875 2622868 2025-07-01T16:39:19Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622875 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Камэдыі паводле краінаў]] [[Катэгорыя:Чэскі гумар|Камэдыі]] fzl38ssndbnuisc28hfrkq5o9cnl2tv 14 297395 2622869 2025-07-01T16:34:33Z Ясамойла 35429 пачатак 2622869 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Гумар паводле краінаў]] e170818q2hetnjdz4cw95t5m8s4565p 2622872 2622869 2025-07-01T16:36:52Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622872 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Гумар паводле краінаў]] [[Катэгорыя:Забавы ў Чэхіі]] ewfi53as8ztjhjbdnnny1zh7ewkpq1d 2622874 2622872 2025-07-01T16:38:48Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622874 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Гумар паводле краінаў]] [[Катэгорыя:Забавы ў Чэхіі|Гумар]] imxhzevn5d7m7puswyh1akqotvx6kc0 14 297396 2622873 2025-07-01T16:37:22Z Ясамойла 35429 пачатак 2622873 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Чэская культура]] [[Катэгорыя:Забавы паводле краінаў|Чэхія]] [[Катэгорыя:Забавы паводле краінаў Эўропы|Чэхія]] i7y1rljvh7s4oebxqlo9yhi7ncedid4 14 297397 2622877 2025-07-01T16:41:08Z Ясамойла 35429 пачатак 2622877 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Фільмы паводле моваў|Румынская]] [[Катэгорыя:Румынскі кінэматограф]] [[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі на румынскай мове]] lb04mtzfm6noj9cgsptrrvkovwqilsb 14 297398 2622878 2025-07-01T16:42:44Z Ясамойла 35429 пачатак 2622878 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле моваў|Румынская]] 6rxytkmg7aya68eitacbovy02o71hqi 2622879 2622878 2025-07-01T16:44:53Z Ясамойла 35429 дапаўненьне 2622879 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле моваў|Румынская]] [[Катэгорыя:Румынская мова]] [[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі Румыніі]] mcka4vpcv49r2p7hs0r9ozysbnzmy4r 14 297399 2622880 2025-07-01T16:46:01Z Ясамойла 35429 пачатак 2622880 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі паводле краінаў|Румынія]] [[Катэгорыя:Румынская культура]] q7th9qks91gqq1s2nrfwrsfuzcvkh1n 6 297400 2622889 2025-07-01T17:49:46Z Dymitr 10914 {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып валейбольнага клюбу «[[Рэсовія Рэшаў (валейбольны клюб)|Рэсовія]]» Рэшаў | аўтар = Asseco Resovia Spółka Akcyjna | час стварэньня = XXI стагодзьдзе | крыніца = Афіцыйны сайт валейбольнага клюбу | артыкул = Рэсовія Рэшаў (валейбольны клюб) | частка = Поўная выява лягатыпу | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып вал... 2622889 wikitext text/x-wiki == Апісаньне == {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып валейбольнага клюбу «[[Рэсовія Рэшаў (валейбольны клюб)|Рэсовія]]» Рэшаў | аўтар = Asseco Resovia Spółka Akcyjna | час стварэньня = XXI стагодзьдзе | крыніца = Афіцыйны сайт валейбольнага клюбу | артыкул = Рэсовія Рэшаў (валейбольны клюб) | частка = Поўная выява лягатыпу | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып валейбольнага клюбу, таму для яго няма свабоднай замены. | іншае = Выява — прадмет грамадзкага інтарэсу }} == Ліцэнзія == {{Лягатып}} d8ffsf84w60xnzoguq674gw30qlpfu2 0 297401 2622891 2025-07-01T17:50:29Z Dymitr 10914 крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/Resovia_(volleyball)?oldid=1298267479 2622891 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Рэсовія | выява = AssecoResoviaLogo.png | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Плюс-ліга]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #E90006 }} '''Рэсовія''' ({{мова-pl|Resovia}}) — польскі валейбольны клюб зь места [[Рэшаў|Рэшава]]. Быў заснаваны ў 1937 годзе. Раней уваходзіўся у структуру шматспартовага клюбу «Рэсовія», але з 2006 году функцыянуе асобна. Каманда выйграла чатыры чэмпіёнскія тытулы ў 1970-х гадах, а першы тытул у XXI стагодзьдзі быў здабыты ў 2012 годзе, што паклала канец дамінаваньню «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» у [[Плюс-ліга|Плюс-лізе]], якое цягнулася сем сэзонаў запар. == Гісторыя == «Рэсовія» была заснавана ў 1937 годзе ў горадзе Рэшаве. Назва паходзіць ад лацінкай назвы места<ref>[https://web.archive.org/web/20200723122110/https://nowiny24.pl/siatkarze-moga-uzywac-nazwy-resovia-zgode-wyrazila-rada-miasta/ar/6194133 «Siatkarze mogą używać nazwy „Resovia“. Zgodę wyraziła Rada Miasta»]. nowiny24.</ref>. У 1969 годзе клюб упершыню трапіў у найвышэйшы дывізіён польскага валейболу. [[Файл:Asseco Resovia Rzeszów Mistrz PlusLigi 2012 4.jpg|значак|зьлева|Па здабыцьці чэмпіёнскага тытула ў 2012 годзе.]] 1970-я гады былі самымі слыннымі ў доўгай гісторыі каманды. За гэты час «Рэсовія» пад кіраўніцтвам Яна Стшэльчыка і Ўладзіслава Палашэўскага дасягнула сваіх найбуйнейшых посьпехаў, здабыўшы перамогі ў чатырох чэмпіянатах Польшчы і яшчэ адзін раз узяўшы Кубак Польшчы. У сэзоне 1972—1973 гадоў «Рэсовія» стала ўладальнікам срэбраных мэдалёў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў. Шматлікія гульцы той каманды стала прыцягваліся да складу [[мужчынская зборная Польшчы па валейболе|зборнай Польшчы]], якая ў той час была алімпійскім чэмпіёнам і чэмпіёнам сьвету<ref>[https://web.archive.org/web/20181126043524/https://www.assecoresovia.pl/klub/historia/ «Historia»]. Asseco Resovia.</ref>. У наступныя гады клюб таксама здолеў выйграць два Кубкі Польшчы ў 1983 і 1987 гадах, перш чым вылецець зь лігі у 1991 годзе. Вярнуцца ў эліту каманда здолела толькі ў 2004 годзе. У 2006 годзе з спонсарскіх чыньнікаў клюб зьмяніў назву на «Асэка Рэсовія». У 2009 годзе дружына здабыла срэбра, а ў наступным годзе бронзу айчыннага першынства. Па сэзоне 2010—2011 гадоў [[Любамір Травіца]] пакінуў каманду, і новым галоўным трэнэрам на наступныя шэсьць гадоў стаў [[Анджэй Коваль]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110424043505/https://www.assecoresovia.pl/pl/wydarzenia/aktualnosci/art877,ljubo-dziekujemy-andrzej-kowal-i-trenerem-asseco-resovii-.html «Ljubo dziękujemy! Andrzej Kowal I trenerem Asseco Resovii»]. Asseco Resovia.</ref>. Посьпехаў чакаць доўга не давялося, бо ўжо паводле вынікаў сэзону «Рэсовія» спыніла чэмпіёнскі шлях «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» і ўпершыню за 37 гадоў стала чэмпіёнам краіны. Праз год рэшаўцы зноў сьвяткавалі перамогу ў лізе, выгуляўшы ў вырашальных матчах клюб [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]]. У 2015 годзе «Рэсовія» трапіла ў Фінал чатырох Лігі чэмпіёнаў, дзе ўпершыню ў гісторыі спаборніцтваў дзьве польскія каманды згулялі ў паўфінале<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/News.aspx?NewsID=19942&ID=5 «Guys in red and white sweep aside yellow-black opponent to write piece of history»]. CEV.</ref>. 28 сакавіка «Рэсовія» перамагла «Скру» зь лікам 3:0, але ў фінале саступіла расейскаму «[[Зэніт Казань|Зэніту]]» з тым жа лікам 0:3<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=19956&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=1&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Three is the magic number for Russian armada from Tatarstan!»]. CEV.</ref>. Тым ня менш, у той сэзон каманда ў сёмы раз стала пераможцам польскага чэмпіянату<ref>[https://web.archive.org/web/20210515115433/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=20182&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=0&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Resovia cap fabulous season with seventh national league title»]. CEV.</ref>. Праз год «Рэсовія» таксама спаборнічала ў Фінале чатырох Лігі чэмпіёнаў, які праходзіў на [[Таўран Арэна|Таўран Арэне]] ў [[Кракаў|Кракаве]], але там польскія валейбалісты былі чацьвертымі. У наступныя гады, у тым ліку, пасьля адыходу Коваля, вынікі каманды пагоршыліся. У 2020 годзе «Рэсовія» нават фінішавала на 13-м месцы ў Плюс-лізе, выйграўшы толькі 7 з 24 матчаў і ледзь пазьбегнуўшы вылету<ref>[https://web.archive.org/web/20200131160830/https://www.przegladsportowy.pl/siatkowka/plusliga/asseco-resovia-rzeszow/oficjalnie-piotr-gruszka-zwolniony-z-asseco-resovii/00mw9f9 «Piotr Gruszka zwolniony z Asseco Resovii»]. Przegląd Sportowy.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20200930080911/https://www.assecoresovia.pl/2020/02/emanuele-zanini-nowym-trenerem-asseco-resovii-rzeszow/ «Emanuele Zanini nowym trenerem Asseco Resovii Rzeszów»]. Asseco Resovia.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.assecoresovia.pl/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Польскія валейбольныя клюбы]] b3tlms24paw92olx8ryrd21i1k723zc 2622892 2622891 2025-07-01T17:50:53Z Dymitr 10914 артаграфія 2622892 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Рэсовія | выява = AssecoResoviaLogo.png | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Плюс-ліга]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #E90006 }} '''Рэсовія''' ({{мова-pl|Resovia}}) — польскі валейбольны клюб зь места [[Рэшаў|Рэшава]]. Быў заснаваны ў 1937 годзе. Раней уваходзіўся у структуру шматспартовага клюбу «Рэсовія», але з 2006 году функцыянуе асобна. Каманда выйграла чатыры чэмпіёнскія тытулы ў 1970-х гадах, а першы тытул у XXI стагодзьдзі быў здабыты ў 2012 годзе, што паклала канец дамінаваньню «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» ў [[Плюс-ліга|Плюс-лізе]], якое цягнулася сем сэзонаў запар. == Гісторыя == «Рэсовія» была заснавана ў 1937 годзе ў горадзе Рэшаве. Назва паходзіць ад лацінкай назвы места<ref>[https://web.archive.org/web/20200723122110/https://nowiny24.pl/siatkarze-moga-uzywac-nazwy-resovia-zgode-wyrazila-rada-miasta/ar/6194133 «Siatkarze mogą używać nazwy „Resovia“. Zgodę wyraziła Rada Miasta»]. nowiny24.</ref>. У 1969 годзе клюб упершыню трапіў у найвышэйшы дывізіён польскага валейболу. [[Файл:Asseco Resovia Rzeszów Mistrz PlusLigi 2012 4.jpg|значак|зьлева|Па здабыцьці чэмпіёнскага тытула ў 2012 годзе.]] 1970-я гады былі самымі слыннымі ў доўгай гісторыі каманды. За гэты час «Рэсовія» пад кіраўніцтвам Яна Стшэльчыка і Ўладзіслава Палашэўскага дасягнула сваіх найбуйнейшых посьпехаў, здабыўшы перамогі ў чатырох чэмпіянатах Польшчы і яшчэ адзін раз узяўшы Кубак Польшчы. У сэзоне 1972—1973 гадоў «Рэсовія» стала ўладальнікам срэбраных мэдалёў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў. Шматлікія гульцы той каманды стала прыцягваліся да складу [[мужчынская зборная Польшчы па валейболе|зборнай Польшчы]], якая ў той час была алімпійскім чэмпіёнам і чэмпіёнам сьвету<ref>[https://web.archive.org/web/20181126043524/https://www.assecoresovia.pl/klub/historia/ «Historia»]. Asseco Resovia.</ref>. У наступныя гады клюб таксама здолеў выйграць два Кубкі Польшчы ў 1983 і 1987 гадах, перш чым вылецець зь лігі у 1991 годзе. Вярнуцца ў эліту каманда здолела толькі ў 2004 годзе. У 2006 годзе з спонсарскіх чыньнікаў клюб зьмяніў назву на «Асэка Рэсовія». У 2009 годзе дружына здабыла срэбра, а ў наступным годзе бронзу айчыннага першынства. Па сэзоне 2010—2011 гадоў [[Любамір Травіца]] пакінуў каманду, і новым галоўным трэнэрам на наступныя шэсьць гадоў стаў [[Анджэй Коваль]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110424043505/https://www.assecoresovia.pl/pl/wydarzenia/aktualnosci/art877,ljubo-dziekujemy-andrzej-kowal-i-trenerem-asseco-resovii-.html «Ljubo dziękujemy! Andrzej Kowal I trenerem Asseco Resovii»]. Asseco Resovia.</ref>. Посьпехаў чакаць доўга не давялося, бо ўжо паводле вынікаў сэзону «Рэсовія» спыніла чэмпіёнскі шлях «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» і ўпершыню за 37 гадоў стала чэмпіёнам краіны. Праз год рэшаўцы зноў сьвяткавалі перамогу ў лізе, выгуляўшы ў вырашальных матчах клюб [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]]. У 2015 годзе «Рэсовія» трапіла ў Фінал чатырох Лігі чэмпіёнаў, дзе ўпершыню ў гісторыі спаборніцтваў дзьве польскія каманды згулялі ў паўфінале<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/News.aspx?NewsID=19942&ID=5 «Guys in red and white sweep aside yellow-black opponent to write piece of history»]. CEV.</ref>. 28 сакавіка «Рэсовія» перамагла «Скру» зь лікам 3:0, але ў фінале саступіла расейскаму «[[Зэніт Казань|Зэніту]]» з тым жа лікам 0:3<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=19956&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=1&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Three is the magic number for Russian armada from Tatarstan!»]. CEV.</ref>. Тым ня менш, у той сэзон каманда ў сёмы раз стала пераможцам польскага чэмпіянату<ref>[https://web.archive.org/web/20210515115433/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=20182&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=0&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Resovia cap fabulous season with seventh national league title»]. CEV.</ref>. Праз год «Рэсовія» таксама спаборнічала ў Фінале чатырох Лігі чэмпіёнаў, які праходзіў на [[Таўран Арэна|Таўран Арэне]] ў [[Кракаў|Кракаве]], але там польскія валейбалісты былі чацьвертымі. У наступныя гады, у тым ліку, пасьля адыходу Коваля, вынікі каманды пагоршыліся. У 2020 годзе «Рэсовія» нават фінішавала на 13-м месцы ў Плюс-лізе, выйграўшы толькі 7 з 24 матчаў і ледзь пазьбегнуўшы вылету<ref>[https://web.archive.org/web/20200131160830/https://www.przegladsportowy.pl/siatkowka/plusliga/asseco-resovia-rzeszow/oficjalnie-piotr-gruszka-zwolniony-z-asseco-resovii/00mw9f9 «Piotr Gruszka zwolniony z Asseco Resovii»]. Przegląd Sportowy.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20200930080911/https://www.assecoresovia.pl/2020/02/emanuele-zanini-nowym-trenerem-asseco-resovii-rzeszow/ «Emanuele Zanini nowym trenerem Asseco Resovii Rzeszów»]. Asseco Resovia.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.assecoresovia.pl/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Польскія валейбольныя клюбы]] 4bjwjuof401kfp8qve7x2hp4ygjq69m 2622924 2622892 2025-07-01T20:07:08Z Dymitr 10914 артаграфія 2622924 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Рэсовія | выява = AssecoResoviaLogo.png | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Плюс-ліга]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #E90006 }} '''Рэсовія''' ({{мова-pl|Resovia}}) — польскі валейбольны клюб зь места [[Рэшаў|Рэшава]]. Быў заснаваны ў 1937 годзе. Раней уваходзіў у структуру шматспартовага клюбу «Рэсовія», але з 2006 году функцыянуе асобна. Каманда выйграла чатыры чэмпіёнскія тытулы ў 1970-х гадах, а першы тытул у XXI стагодзьдзі быў здабыты ў 2012 годзе, што паклала канец дамінаваньню «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» ў [[Плюс-ліга|Плюс-лізе]], якое цягнулася сем сэзонаў запар. == Гісторыя == «Рэсовія» была заснавана ў 1937 годзе ў горадзе Рэшаве. Назва паходзіць ад лацінкай назвы места<ref>[https://web.archive.org/web/20200723122110/https://nowiny24.pl/siatkarze-moga-uzywac-nazwy-resovia-zgode-wyrazila-rada-miasta/ar/6194133 «Siatkarze mogą używać nazwy „Resovia“. Zgodę wyraziła Rada Miasta»]. nowiny24.</ref>. У 1969 годзе клюб упершыню трапіў у найвышэйшы дывізіён польскага валейболу. [[Файл:Asseco Resovia Rzeszów Mistrz PlusLigi 2012 4.jpg|значак|зьлева|Па здабыцьці чэмпіёнскага тытула ў 2012 годзе.]] 1970-я гады былі самымі слыннымі ў доўгай гісторыі каманды. За гэты час «Рэсовія» пад кіраўніцтвам Яна Стшэльчыка і Ўладзіслава Палашэўскага дасягнула сваіх найбуйнейшых посьпехаў, здабыўшы перамогі ў чатырох чэмпіянатах Польшчы і яшчэ адзін раз узяўшы Кубак Польшчы. У сэзоне 1972—1973 гадоў «Рэсовія» стала ўладальнікам срэбраных мэдалёў Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў. Шматлікія гульцы той каманды стала прыцягваліся да складу [[мужчынская зборная Польшчы па валейболе|зборнай Польшчы]], якая ў той час была алімпійскім чэмпіёнам і чэмпіёнам сьвету<ref>[https://web.archive.org/web/20181126043524/https://www.assecoresovia.pl/klub/historia/ «Historia»]. Asseco Resovia.</ref>. У наступныя гады клюб таксама здолеў выйграць два Кубкі Польшчы ў 1983 і 1987 гадах, перш чым вылецець зь лігі у 1991 годзе. Вярнуцца ў эліту каманда здолела толькі ў 2004 годзе. У 2006 годзе з спонсарскіх чыньнікаў клюб зьмяніў назву на «Асэка Рэсовія». У 2009 годзе дружына здабыла срэбра, а ў наступным годзе бронзу айчыннага першынства. Па сэзоне 2010—2011 гадоў [[Любамір Травіца]] пакінуў каманду, і новым галоўным трэнэрам на наступныя шэсьць гадоў стаў [[Анджэй Коваль]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110424043505/https://www.assecoresovia.pl/pl/wydarzenia/aktualnosci/art877,ljubo-dziekujemy-andrzej-kowal-i-trenerem-asseco-resovii-.html «Ljubo dziękujemy! Andrzej Kowal I trenerem Asseco Resovii»]. Asseco Resovia.</ref>. Посьпехаў чакаць доўга не давялося, бо ўжо паводле вынікаў сэзону «Рэсовія» спыніла чэмпіёнскі шлях «[[Скра Бэлхатаў|Скры]]» і ўпершыню за 37 гадоў стала чэмпіёнам краіны. Праз год рэшаўцы зноў сьвяткавалі перамогу ў лізе, выгуляўшы ў вырашальных матчах клюб [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]]. У 2015 годзе «Рэсовія» трапіла ў Фінал чатырох Лігі чэмпіёнаў, дзе ўпершыню ў гісторыі спаборніцтваў дзьве польскія каманды згулялі ў паўфінале<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/News.aspx?NewsID=19942&ID=5 «Guys in red and white sweep aside yellow-black opponent to write piece of history»]. CEV.</ref>. 28 сакавіка «Рэсовія» перамагла «Скру» зь лікам 3:0, але ў фінале саступіла расейскаму «[[Зэніт Казань|Зэніту]]» з тым жа лікам 0:3<ref>[https://web.archive.org/web/20210729094211/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=19956&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=1&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Three is the magic number for Russian armada from Tatarstan!»]. CEV.</ref>. Тым ня менш, у той сэзон каманда ў сёмы раз стала пераможцам польскага чэмпіянату<ref>[https://web.archive.org/web/20210515115433/https://www-old.cev.eu/Competition-Area/CompetitionNews.aspx?ID=736&NewsID=20182&TagType=0&TagContent=0&NewsType=0&Paging=0&Sd=1/1/1900&Ed=1/1/1900 «Resovia cap fabulous season with seventh national league title»]. CEV.</ref>. Праз год «Рэсовія» таксама спаборнічала ў Фінале чатырох Лігі чэмпіёнаў, які праходзіў на [[Таўран Арэна|Таўран Арэне]] ў [[Кракаў|Кракаве]], але там польскія валейбалісты былі чацьвертымі. У наступныя гады, у тым ліку, пасьля адыходу Коваля, вынікі каманды пагоршыліся. У 2020 годзе «Рэсовія» нават фінішавала на 13-м месцы ў Плюс-лізе, выйграўшы толькі 7 з 24 матчаў і ледзь пазьбегнуўшы вылету<ref>[https://web.archive.org/web/20200131160830/https://www.przegladsportowy.pl/siatkowka/plusliga/asseco-resovia-rzeszow/oficjalnie-piotr-gruszka-zwolniony-z-asseco-resovii/00mw9f9 «Piotr Gruszka zwolniony z Asseco Resovii»]. Przegląd Sportowy.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20200930080911/https://www.assecoresovia.pl/2020/02/emanuele-zanini-nowym-trenerem-asseco-resovii-rzeszow/ «Emanuele Zanini nowym trenerem Asseco Resovii Rzeszów»]. Asseco Resovia.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.assecoresovia.pl/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Польскія валейбольныя клюбы]] l3okbbd9cmzn6o5msn5h22dhm817f4y 0 297402 2622903 2025-07-01T18:29:38Z Dymitr 10914 Dymitr перанёс старонку [[Адрыян Межэеўскі]] у [[Адрыян Межаеўскі]]: Памылка ў назове 2622903 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Адрыян Межаеўскі]] 21pe8l05b2a0a63a0mnbfzo58pzcshb 6 297403 2622922 2025-07-01T19:59:17Z Dymitr 10914 {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып валейбольнага клюбу [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]] Кэндзежын-Козьле | аўтар = ZAKSA Kędzierzyn-Koźle | час стварэньня = XXI стагодзьдзе | крыніца = Афіцыйны сайт валейбольнага клюбу | артыкул = ЗАКСА Кэндзежын-Козьле | частка = Поўная выява лягатыпу | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып валейбольнага клюбу, та... 2622922 wikitext text/x-wiki == Апісаньне == {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып валейбольнага клюбу [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]] Кэндзежын-Козьле | аўтар = ZAKSA Kędzierzyn-Koźle | час стварэньня = XXI стагодзьдзе | крыніца = Афіцыйны сайт валейбольнага клюбу | артыкул = ЗАКСА Кэндзежын-Козьле | частка = Поўная выява лягатыпу | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып валейбольнага клюбу, таму для яго няма свабоднай замены. | іншае = Выява — прадмет грамадзкага інтарэсу }} == Ліцэнзія == {{Лягатып}} 468zq09ptqushcoj6uoue15mjnseak3 0 297404 2622923 2025-07-01T19:59:27Z Dymitr 10914 крыніца — https://en.wikipedia.org/wiki/ZAKSA_Kędzierzyn-Koźle?oldid=1287286669 2622923 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = ЗАКСА | выява = ZAKSAKKLogo.png | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Плюс-ліга]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #052E5D }} '''ЗАКСА''' ({{мова-pl|ZAKSA}}) — польскі валейбольны клюб зь места [[Кэндзежын-Козьле]]. Быў заснаваны ў 1994 годзе. == Гісторыя == «Мастасталь» быў заснаваны 8 сакавіка 1994 году ў Кэндзежыне-Козьле. Каманда таго часу складалася з былых гульцоў «[[Хэмік Кэндзежын-Козьле|Хэміка]]», які спыніў сваё існаваньне ў 1993 годзе. У 1995 годзе каманда пад кіраўніцтвам Лешака Мілеўскага выйшла ў найвышэйшую польскую валейбольную лігу. [[Файл:Superpuchar Polski 2013. Asseco Resovia Rzeszów - ZAKSA Kędzierzyn-Koźle.JPG|значак|зьлева|У матчы Супэркубка Польшчы 2013 году супраць «[[Рэсовія Рэшаў (валейбольны клюб)|Рэсовіі]]».]] У 1997 годзе клюб з Кэндзежына-Козьле, згуляўшы ўсяго толькі два сэзоны ў лізе, быў блізкі да здабыцьця свайго першага тытула, але каманда саступіла ў фінале чанстахоўскай [[АЗС Чанстахова|АЗС]]. Абодва клюбы амаль кожны сэзон змагаліся за найвышэйшыя трафэі Польшчы, у выніку чаго ўзьнікла доўгае суперніцтва паміж імі ў наступныя гады. У 1998 годзе каманда, ачоленая [[Ян Сух|Янам Сухам]] упершыню ў гісторыі клюбу сталі чэмпіёнамі краіны<ref>[https://zaksa.pl/historia/1994-1999/ «Historia ZAKSY: 1994—1999»]. ZAKSA.</ref>. У наступным сэзоне, не зважаючы на тое, што «Мастасталь» дакрочыў да фіналу лігі, ён ня здолеў абараніць чэмпіёнскі тытул і быў вымушаны аддаць належнае АЗС. У тым жа годзе каманда таксама дэбютавала ў [[Ліга чэмпіёнаў ЭКВ|Лізе чэмпіёнаў]], дзе «Мастасталь» заняла апошні радок у сваёй групе і ня выйшла ў паўфінал. З [[Вальдэмар Успанялы|Вальдэмарам Успанялым]] на трэнэрскай пасадзе клюб стаў дамінуючай сілай у лізе, выйграўшы 4 чэмпіянаты Польшчы запар (2000, 2001, 2002, 2003) і тры Кубкі Польшчы (2000, 2001, 2002). Гэты час часта называюць залатым векам «Мастасталі». Пасьля чарговай перамогі ў чэмпіянаце ў 2003 годзе «Мастасталь» ня здолела ўтрымаць двух гульцоў нацыянальнай зборнай, то бок [[Сэбастыян Сьвідэрскі]] пастанавіў пакінуць клюб і працягнуць кар’еру ў Італіі, а [[Павал Папке]] далучыўся да клюбу-суперніка з Ольштына. Сышоў з каманды і трэнэр Успанялы. З гэтага часу вынікі каманды пагоршыліся, яны больш не разглядаліся як фаварыты турніру. Перад сэзонам 2007—2008 гадоў [[група Азоты]] стала асноўным акцыянэрам клюбу і адначасна выратавала яго ад банкруцтва. Каманда пачала сэзон пад назвай ЗАКСА. У 2016 годзе пачалася другая залатая сэрыя клюбу, цягам наступных чатырох гадоў ЗАКСА была пераможцам рэгулярнага сэзону і тройчы гуляла ў фінале лігі. За гэты час дружына таксама двойчы выйгравала Кубак Польшчы, а ў сэзоне 2017—2018 гадоў гуляла ў Фінале чатырох Лігі чэмпіёнаў. У 2021 годзе каманда ўпершыню ў гісторыі стала пераможцам Лігі чэмпіёнаў, паўтарыўшы гэты вынік яшчэ два разы запар. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.assecoresovia.pl/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Польскія валейбольныя клюбы]] 99tshpn84gr53trklxipn3g0aufz4b9 0 297405 2622925 2025-07-01T20:29:03Z Dymitr 10914 пачатак 2622925 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Праект | выява = Projekt Warszawa.png | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Плюс-ліга]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #001533 }} '''Праект''' ({{мова-pl|Projekt}}) — польскі валейбольны клюб з [[Варшава|Варшавы]]. Быў заснаваны ў 1954 годзе як каманда варшаўскай Палітэхнікі. == Гісторыя == Клюб «Палітэхніка» быў заснаваны ў 1954 годзе ў складзе аднайменнага спартовага клюбу. Каманда амаль пяцьдзясят гадоў спаборнічала толькі ў найніжэйшых дывізіёнах чэмпіянату Польшчы, пакуль не атрымаў павышэньне ў [[Плюс-ліга|Плюс-лігу]], дэбютаваўшы ў элітнай лізе ў сэзоне 2003—2004 гадоў, але асаблівых вынікаў бракавала. У 2005 годзе клюб стаў незалежным ад спартовага таварыства, пачаўшы працаваць як акцыянэрнае таварыства. У сэзоне 2011—2012 гадоў каманда ўпершыню ўзяла ўдзел у эўрапейскіх спаборніцтвах, згуляўшы ў [[Кубак выкліку (валейбол)|Кубку выкліку]], дзе адразу дакрочыла да фіналу, саступіўшы ў вырашальнай гульні ў залатым сэце чанстахоўскай камадзе [[АЗС Чанстахова|АЗС]]. Пасьля году супрацы з кампаніяй [[Onico]] клюб зьмяніў назву, узяўшы імя «Аніка», то бок назву свайго спонсара. У сэзоне 2018—2019 гадоў варшаўцы ўпершыню прабіліся ў фінал айчыннага чэмпіянату, зазнаўшы там паразу ад клюбу [[ЗАКСА Кэндзежын-Козьле|ЗАКСА]]. У 2019 годзе клюб перажыў час нявызначанасьі праз банкруцтва галоўнага спонсара<ref>[https://www.sport.pl/siatkowka/7,65101,25051964,onico-warszawa-prowadzi-rozmowy-z-potencjalnymi-sponsorami.html «ONICO Warszawa prowadzi rozmowy z potencjalnymi sponsorami. Celem utrzymanie poziomu zespołu»]. Sport.pl.</ref>. Выратаваньне стала супраца з паліўным канцэрнам [[Орлен]], у выніку чаго каманда была пераназваная ў «Праект»<ref>[https://www.sport.pl/siatkowka/7,64948,25426195,projekt-warszawa-znowu-zmienia-nazwe-do-klubu-wchodzi-orlen.html «Projekt Warszawa znowu zmienia nazwę! Do klubu wchodzi Orlen»]. Sport.pl.</ref>. У сэзоне 2023—2024 гадоў польскі клюб упершыню ўзяў трафэй, якім стаў эўрапейскі Кубак выкліку<ref>[https://www.cev.eu/articles/club-volleyball/poland-s-projekt-warszawa-claims-cev-challenge-cup-2024-men-s-title/ «Poland’s Projekt Warszawa Claims CEV Challenge Cup 2024 Men’s Title»]. CEV.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://projektwarszawa.waw.pl/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Польскія валейбольныя клюбы]] 195eunwah8sz9nmdt937idv6p6njsij