Вікіпэдыя be_x_oldwiki https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter Мэдыя Спэцыяльныя Абмеркаваньне Удзельнік Гутаркі ўдзельніка Вікіпэдыя Абмеркаваньне Вікіпэдыі Файл Абмеркаваньне файла MediaWiki Абмеркаваньне MediaWiki Шаблён Абмеркаваньне шаблёну Дапамога Абмеркаваньне дапамогі Катэгорыя Абмеркаваньне катэгорыі Партал Абмеркаваньне парталу TimedText TimedText talk Модуль Абмеркаваньне модулю Event Event talk 0 54432 2623000 2296401 2025-07-02T19:39:11Z Ліцьвін 847 стыль 2623000 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Уса}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Вялікая Ўса |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Вялікай Ўсы |Назва па-расейску = |Трансьлітараваная назва = Vialіkaja Ŭsa |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 85 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 31 |Шырата сэкундаў = 21 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 10 |Даўгата сэкундаў = 46 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Вялі́кая Ўса́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 480</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Вялікая Ўса ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 112 чалавек * 2010 год — 85 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] drd9tinshm7pf9xicw3tx49ya8ck8tc 0 54437 2623004 2312916 2025-07-02T19:41:12Z Ліцьвін 847 стыль 2623004 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Каменка}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Каменка |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Каменкі |Трансьлітараваная назва = Kamienka |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 110 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 30 |Шырата сэкундаў = 22 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 9 |Даўгата сэкундаў = 42 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Ка́менка'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Каменка ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 173 чалавекі * 2010 год — 110 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] sdykfu7xfy1f0izwg7rmh723h4ljlsw 0 54439 2623008 2313121 2025-07-02T19:48:16Z Ліцьвін 847 стыль 2623008 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Лісаўшчына}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Лісаўшчына |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Лісаўшчыны |Трансьлітараваная назва = Lisaŭščyna |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 34 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 30 |Шырата сэкундаў = 37 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 5 |Даўгата сэкундаў = 23 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Лі́саўшчына'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Лісаўшчына ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 52 чалавекі * 2010 год — 34 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] 5iqkz17ouwiqvc0q4oomct5qetwqcmq 0 54440 2623002 2313152 2025-07-02T19:40:17Z Ліцьвін 847 стыль 2623002 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Макавішчы}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Макавішчы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Макавішчаў |Трансьлітараваная назва = Makaviščy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 52 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 30 |Шырата сэкундаў = 58 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 9 |Даўгата сэкундаў = 48 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Ма́кавішчы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Макавішчы ўваходзяць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 93 чалавекі * 2010 год — 52 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] 6x23m4awcofblr59em5rgehyp280g6i 0 54441 2622994 2313170 2025-07-02T19:34:52Z Ліцьвін 847 стыль 2622994 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Уса}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Малая Ўса |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Малой Ўсы |Трансьлітараваная назва = Malaja Ŭsa |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 30 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 31 |Шырата сэкундаў = 56 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 11 |Даўгата сэкундаў = 4 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Мала́я Ўса'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Малая Ўса ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 35 чалавек * 2010 год — 30 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] q34an2s6crnm6zg3f29ddo9j2010tgl 0 54442 2622998 2297009 2025-07-02T19:37:20Z Ліцьвін 847 стыль 2622998 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Новая Старына |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Новай Старыны |Трансьлітараваная назва = Novaja Staryna |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 4 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 223401 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 32 |Шырата сэкундаў = 21 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 7 |Даўгата сэкундаў = 55 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Но́вая Старына́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 481</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]. Новая Старына ўваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Гісторыя == 28 траўня 2013 году вёска перададзеная зь ліквідаванага [[Ліцьвянскі сельсавет|Ліцьвянскага]] ў склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160331143206/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=D913n0058646&p1=1 «Об изменении административно-территориального устройства районов Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 28 мая 2013 г. № 234]{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 1999 год — 4 чалавекі * 2010 год — 4 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] 3ecaj0i02omagqgnekz5bws4njnhjcv 0 55788 2623048 2622613 2025-07-03T10:58:00Z Дамінік 64057 /* Пад уладай Расейскай імпэрыі */ 2623048 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Вялікі Бор}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Вялікі Бор |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Вялікага Бору |Трансьлітараваная назва = Vialiki Bor |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = Перад 1600 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Вялікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = 132 |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 658 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247602 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 1 |Шырата сэкундаў = 58.1 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 56 |Даўгата сэкундаў = 3 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Вялі́кі Бор'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Вялікі Бор уваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Велікаборскі сельсавет|Вялікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === [[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]]Ці ня самая раньняя згадка пра паселішча датаваная 20 чэрвеня 1600 году, калі пан Шчасны Харлінскі, падкаморы кіеўскі, выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскім ваяводзтве]] [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]: двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]] з прыналежнымі да яго «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, [[Хвойнікі]], Вялікі Бор, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Храпкаў]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 60; Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Ад гэтага часу і да рэформавага ўжо ў Расейскай імпэрыі пэрыяду Вялікі Бор належаў тым самым уладальнікам, што і Астраглядавічы з Хвойнікамі, г. зн. пасьля Харлінскіх — [[Мікалай Абрамовіч|Мікалаю Абрамовічу (Абрагамовічу)]], [[Максыміліян Бжазоўскі|Максыміліяну Бжазоўскаму]], князям Шуйскім, сямейству Прозараў<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага у сьнежні 1621 — студзені 1622 году мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Вялікі Бор пана Мікалая Харлінскага і сёлы Брагінскай воласьці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага.{{Заўвага|Складаньне дакумэнту было завершана ў сяле князёў Жыжэмскіх Маканавічы ўжо Рэчыцкага павету ВКЛ.}} <ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec herb.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, Вялікі Бор, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Паселічы]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{Заўвага|Яшчэ названыя 13 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добра Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з шасьці дымоў вёскі Вялікі Бор і з двух у той ваколіцы названага маёнтку пана М. Абрагамовіча млыновых колаў выплачвалася адпаведна па 3 і па 6 злотых<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1: Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 396 – 397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{Заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названы і Вялікі Бор<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. [[File:Герб князёў Шуйскіх.png|150пкс|значак|зьлева|Герб Сьвяты Юры (Георгі Пераможац) князёў Шуйскіх. Фота Анатоля Бензярука.]][[File:Падданыя зь Вялікага Бору ў інвэнтары 1721 г.png|значак|Падданыя зь Вялікага Бору ў інвэнтары 1721 г.]]Паводле люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 9 дымоў вёскі Вялікі Бор Хвойніцкай воласьці князя Шуйскага выплачвалася 2 злотых; у другі раз — 2 злотых з 2 дымоў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 488 – 489, 507</ref>. На 1698 год, як тое вынікае з інвэнтара маёнтку Хвойнікі, перададзенага князем Дамінікам Шуйскім, берасьцейскім харунжым, у кіраваньне пану Зыгмунту Шукшце, у Вялікім Боры было 10 двароў. У рэвізіі 1716 году засьведчана наяўнасьць ужо 22 гаспадарак, адна зь якіх была вызваленая ад асноўных павіннасьцей (słoboda). Згодна з інвэнтаром 1721 году, калі абцяжараны даўгамі маёнтак ад {{падказка|пасэсара|Пасэсар — часовы ўладальнік маёнтку.}} Юзафата Парышэвіча, біскупа валоскага, перайшоў {{падказка|дзедзічнаму|Дзедзіч — спадчынны ўладальнік добраў.}} ўладальніку князю Мікалаю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму, у Вялікім Боры налічваўся 21 двор{{Заўвага|У хвойніцкай кнізе «Памяць» аўтары налічылі ажно «27 сем'яў», памылкова запісаўшы шасці вялікаборцам, якія дадаткова плацілі чынш зь іншага надзелу або агароду, па дзьве гаспадаркі замест адной<ref>Памяць: Гiсторыка-дакументальная хронiка Хойнiцкага раёна (далей: Памяць) / Рэд. кал. М. А. Ткачоў [і інш.]; маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн iмя Петруся Броўкi, 1993. С. 27</ref>. Тое паўторана і ў вядомай на lapsus энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі».}}, чыншу выплачвалася 119 злотых, 22 з паловай грошы, даніны мядовай (бельцаў) — 51{{Заўвага|Нічога не сказана пра паншчыну, гвалты і дзякла (акрамя мёду); у інвэнтары 1698 г. такія зьвесткі ёсьць.}}. Прозьвішчы жыхароў: Гардзеенка, Мартыненка, Ярмошанка, Радчык, Сачанка, Міненка, Літвіненка, Харошка (Chworoszko, Chorosczonko), Навуменка<ref>НГАБ у Менску. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 119, 120, 127адв., 131адв.-132, 139адв., 141адв.-142</ref>. У ходзе асваеньня абшараў паміж Вялікім Борам і Маканавічамі пачасьціліся памежныя канфлікты. 28 лютага 1721 году пан маршалак мазырскі Антоній Аскерка са Слуцку зьвярнуўся зь лістом да князя Мікалая Шуйскага, харунжыча берасьцейскага, з просьбай, абы падданыя яго вялікаборскія падданым зь вёскі Ізбін (Ізбынь) крыўдаў не чынілі і ў грунты іхныя «nie wdzierali się». У ліпені 1722 году тым жа панам суседам князь М. Шуйскі пакліканы на суд Галоўнага Трыбуналу Вялікага Княства Літоўскага за насланьне людзей вялікаборскіх на грунты ізбінцаў, дзе яны лес пасеклі, сенажаці пакасілі ды ўчынілі шматлікія гвалты. 26 кастрычніка 1722 году ў Мазырскім гродзе па справе маршалка Аскеркі і харунжыча Шуйскага панам Даніэлем Віслаухам засьведчана апісанае размежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Вялікі Бор і Ізбін<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 34 — 35</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што Вялікі Бор у складзе Хвойніцкай воласьці належаў князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 286</ref>. Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Вялікі Бор і Рудня Вялікаборская былі сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты і яе службы) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148</ref>. У 1754 годзе з 36 двароў (×6 — прыкладна 216 жыхароў) вёскі Вялікі Бор Хвойніцкага маёнтку «do grodu» ([[Оўруч|Оўруцкага замку]]) выплачвалася 5 злотых і 18 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 22 злотых і 12 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 30 чэрвеня 1764 году пасэсары Хойніцкіх добраў сужэнства Войцех і Анеля князі Шуйскія, старосты ніжынскія, выступілі ў Оўруцкім гродзе супраць пана кашталяніча наградзкага Багуслава Аскеркі за неаднаразовае насланьне падданых на грунты вёскі Вялікі Бор, учыненне там розных шкодаў і гвалтаў<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 35</ref>. Згодна зь перапісамі габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў, у Вялікім Боры налічвалася адпаведна 5, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Хвойніцкага кагалу<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 301, 391, 710</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Герб уласны роду Прозараў.png|150пкс|значак|зьлева|Герб уласны роду Прозараў]][[Файл:Вялікі Бор, Дубровіца, Рудзенька на плане Генеральнага межавання 1797 г.jpg|значак|Вялікі Бор, Дубровіца, Рудзенька на схематычным пляне Рэчыцкага павету, складзеным каля 1800 г.]]Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Вялікі Бор — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. Паводле рэвізіі 1795 году, тут было 59 двароў з 230 душамі мужчынскага і 189 жаночага полу прыгонных сялянаў<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 59. А. 113-122адв.</ref>. У мэтрычных запісах Хвойніцкай Сьвята-Пакроўскай царквы за 1795 год сустрэтыя зьвесткі пра хрост дзяцей і асьвячэньне шлюбаў жыхароў Вялікага Бору і Дубровіцы (яшчэ і пра памерлага)<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 492а. А. 352-355адв.</ref>, з чаго вынікае іх прыналежнасьць тады і раней да прыходу згаданай царквы. Пры гэтым Вялікі Бор кожны раз пазначаўся як сяло, што можа сьведчыць пра існаваньне тут прыпісной царквы{{заўвага|Пра яе, аднак, нічога не вядома да зьяўленьня кліравых ведамасьцяў Вялікаборскай царквы ў др. пал. 1860-х гг.}}. У «Камеральном описании... Речицкой округи», датаваным 29 студзеня 1796 году, «деревня Великой Бор» з паташным заводам названыя сярод паселішчаў у складзе Хвойніцкіх добраў Людвіка Прозара{{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля.}}, якія раней былі перайшлі «в казну», але «по высочайшему повелению» вернутыя Луізе Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71, 74</ref>. Паводле праваслаўнага сьвятара Максіма Ярэміча, велікаборцы нібыта заставаліся уніятамі ажно да 1831 году<ref>Минские епархиальные ведомости (далей: МЕВ). – Минск, 1870. № 5. С. 116, 120 – 121</ref>{{заўвага|У досыць шырокім сьпісе рознаканфэсійных сьвятыняў «Камерального описания...» вялікаборская адсутнічае, таму сьцьвярджэньне М. Ярэміча, нібы каталіцкая капліца («ветхій деревянный костелъ») была ўладкаваная ў будынку уніяцкай царквы выглядае звыклай ужо ў яго выкананьні байкай.}}, калі тут была ўладкавана філія Астраглядавіцкага парафіяльнага касьцёлу. Але яшчэ ад 1796 году ў касьцёльных кнігах пачалі рэгулярна зьяўляцца зьвесткі аб задавальненьні духоўных патрэбаў людзей зь Вялікага Бору і Дубровіцы ксяндзамі братам-прапаведнікам (дамініканам) Бруна Лявіцкім, хвойніцкім капэлянам, і Тэадорам Чабаноўскім. У 1797 годзе таксама неаднаразова згадваліся могілкі пры мясцовай капліцы, а кс. Т. Чабаноўскі падпісваўся, акрамя таго, што астраглядаўскім альбо хвойніцкім вікарыем, і вялікаборскім капэлянам<ref>НГАБ. Ф. 1781. Спр. 27. Спр. 202. А. 176-184адв., 215, 216, 239, 239адв.</ref>. [[File:Chvojniki, Ludvika Prozar. Хвойнікі, Людвіка Прозар (1913).jpg|значак|зьлева|Курган Людвікі альбо фамільны склеп роду Прозараў у Хвойніках.]][[Файл:Фальварак Гудаў і сяло Вялікі Бор на карце А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Фальварак Гудаў і сяло Вялікі Бор на мапе А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]] У шляхецкай рэвізіі 1811 года паведамляецца, што ў велікаборскай канторы маёнтку Хойнікі абознага Прозара эканомам служыў 68-гадовы Юзаф Бакіноўскі, а лоўчым — 39-гадовы Ваўжынец Бакіноўскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 248</ref>. У 1828 годзе на могілках у Вялікім Боры знайшла часовы прытулак памерлая ў Берасьці Людвіка Канстанцыя Прозар, праз год перазахаваная мужам Каралем у Хвойніках<ref>Клок Л. Д. Таямніца хойніцкага пергаменту. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі, 1976. № 1. С. 21 – 22</ref>. Згодна з інвэнтаром 1844 году Хвойніцкага маёнтку Уладыслава Прозара, Вялікі Бор з 63 дварамі належаў да фальварку Гудаў<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што на 1850 год тут было 69 двароў, 441 жыхар. Паводле «Списков населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.», 144 асобы мужчынскага і 146 жаночага пола зь ліку жыхароў Вялікага Бору належалі да Астраглядаўскай парафіі Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 382</ref> Ад пачатку рэформавага пэрыяду сяло — у складзе Хвойніцкай воласьці. У сувязі з антырасейскім паўстаньнем рыма-каталіцкая філія была скасаваная, а жыхары Вялікага Бору, Дубровіцы павернутыя да праваслаўя<ref>Пяткевіч Ч. Рэчыцкае Палессе / Уклад., прадм. У. Васілевіча. Пер. з пол. Л. Салавей і У. Васілевіча. — Мінск: «Беларускі кнігазбор», 2004. С. 434 — 435</ref>{{заўвага|{{пачатак цытаты}}''Аж ось настала воля, а далей мяцеж, дак трохі паждаўшы, наехало ўсялякаго начальства і папоў, да ўзялі дай увесь народ у Дубровіцы, у Ізбіне і ў Вялікім Бару перавярнулі на рускую веру, касьцёл перахрысьцілі на цэркву, а пасьля прычапіліся і да храста{{заўвага|Крыж усталяваны быў {{пачатак цытаты}}«''на раздарожжы, дзе ад рэчыцкаго шляху паваротка чэраз Будзішча ідзе ў Гудоў... Хрэст сабе стаяў, усе, хто толькі ехаў або ішоў, то, як вядзецца паміж хрышчанымі людзьмі, скідаў шапку і хрысьціўся. Людзі прывыклі і радаваліся, бо, бач, недалека завод, а там жа смаляная нячыстая сіла арудуе, дак цяпер, баяўшыся сьвятога храста, меньш робіць капасьці.''{{канец цытаты}}}}. Ета — кажуць — варожы хрэст, панскі, ён несправядлівы хрэст, дак трэба яго зрубаць. — Хто ахвотнік зрубаць хрэст?! — крыкнуў станавы прыстаў, а ўсе маўчаць. Ён другі і трэйці раз гаркнуў так сама, а ўсе, бы начэ вады поўныя раты панабіралі. Тагды прыказаў старшыне прымусіць таго, на каго мае надзею, штоб рубаў, а старшына да мяне кажа: — Ты ж сьмялей за ўсіх, дак бяры сякеру і рубай! — Мяне — ку — трэйчы хрысьцілі: раз хрысьціў ксёндз, другі раз {{падказка|выскуб|біскуп}} {{падказка|мінджаваў|рабіў мірапамазаньне}}, а цяпер (грэх чы два) перахрысьціў поп, дак я безбожнікам не буду. — І ніхто не будзе! — крыкнулі ўсе ў адзін голас._І мы ўсе ашукаліся, бо ось выступіў дубровіцкі Каленік Лабада да ідзе к храсту. Тут мы ўсе так і абамлелі са страху, бо прачулі, што от зараз зробіцца нешто нядобрае — і зрабілася._Небавам хрэст упаў, а Каленік стаіць, раскарачыўшыся, і не варушыцца, да толькі мармыча, як немец. Яго {{падказка|паставіла колам|спаралізавала}}. Бязбожніка забралі на сані, дай завезьлі ў Хвайнікі да лазарэту. Там ён памармытаў зо дзьве нядзелі, з рукамі і нагамі стылымі, як кольле, дай чорту аддаў свой паганы дух._(Апавядаў Кастуль з Вялікага Бору.)''{{канец цытаты}}}}. У 1866 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іх бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у Вялікім Боры адкрыта народная вучэльня<ref>Памяць. — С. 32</ref>. У жніўні 1868 году ў мясцовую Раства Багародзіцкую царкву ад імпэратара Аляксандра ІІ была перададзена ікона Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы<ref>МЕВ. — Минск, 1870. № 5. С. 116</ref>. На пачатак 1870 году ў сяле налічвалася 213 мужчынскіх душ сялян-уласьнікаў, прыпісаных да Вялікаборскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павета) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Раства-Багародзіцкай царквы, драўляны будынак якой узьведзены ў 1871 годзе, названыя настаяцель а. Іосіф Гарбацэвіч, в. а. штатнага псаломшчыка Іван Скараходаў. Да прыходу, акрамя сяла Вялікі Бор, належалі вёскі Ізбін (Ізбынь), Рудзенька і Дубровіца.<ref>МЕВ. — Минск, 1876. № 10. С. 459</ref>. У 1879 годзе царкоўны прыход налічваў 491-го мужчынскага і 493-х жаночага полу верных<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 44—46</ref>. У 1886 годзе ў сяле 58 двароў, 527 жыхароў, конны млын<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 113</ref>. Паводле перапісу 1897 года, 162 двары, 795 жыхароў, народная вучэльня, хлебазапасная крама, карчма. На 1909 год у сяле Вялікі Бор Хвойніцкай воласьці налічвалася 184 двары, 989 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 16</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|Вялікі Бор на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.]]9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Вялікі Бор, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917 – 1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. – Минск: Современная школа, 2011. С. 92 – 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918 – 1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Вялікаборскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 61 і 120 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. Пасьля другога ўзбуйненьня [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 году Вялікі Бор — цэнтар сельсавету Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1930 годзе тут створаны калгас «Чырвоны Бор», працавалі цагельня, кузьня, стальмашня, вятрак. З 20 лютага 1938 году Вялікі Бор у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні вайны ў Вялікім Боры налічвалася 420 двароў, 1800 жыхароў<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 499</ref>. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]], паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у чэрвені 1943 году акупанты зьнішчылі 265 жыхароў, спалілі 262 двары. На франтах загінулі 118 вяскоўцаў. З 8 студзеня 1954 году Вялікі Бор — у складзе Гомельскай вобласьці. Цэнтар саўгасу «Вялікаборскі». 15 жніўня 1974 году цэнтр сельсавету перанесены ў вёску [[Партызанская (Хвойніцкі раён)|Партызанская]]<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. 25 лістапада 2008 году цэнтар сельсавету вернуты ў Вялікі Бор<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90 О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 15 лютага 2024 году [[Міністэрства энэргетыкі Беларусі|міністар энэргетыкі Беларусі]] [[Віктар Каранкевіч]] паведаміў, што пасёлак Вялікі Бор стаў першым у Гомельскай вобласьці, які цалкам перавялі на электраацяпленьне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Цэлы пасёлак у Гомельскай вобласьці перавялі на ацяпленьне электрычнасьцю|спасылка=https://nashaniva.com/336422|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=15 лютага 2024|дата доступу=15 лютага 2024}}</ref>. == Насельніцтва == * 1930 год — 211 двароў, 1200 жыхароў * 1959 год — 988 жыхароў (паводле перапісу) * 1970 год — 1120 жыхароў * 1996 год — 418 гаспадарак, 1239 жыхароў * 1999 год — 1149 жыхароў * 2004 год — 1052 жыхары * 2006 год — больш за 1000 жыхароў * 2010 год — 775 жыхароў * 2021 год — 274 гаспадаркі, 658 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211019064229/http://hoiniki.gov.by/ru/velikoborskiy/ Інфармацыя пра насельніцтва Велікаборскага сельскага савету на 25.01.2021 г.]</ref> == Традыцыі == У вёсцы захоўваецца абрад «Русальле»<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/25424353.html Як праганялі русалку]</ref>. == Вядомыя выхадцы == * [[Зьмітро Бяспалы]] — [[беларус]]кі [[пісьменьнік]] * [[Барыс Іванавіч Сачанка]] — [[беларус]]кі [[пісьменьнік]], перакладнік і выдавец * Іван Сачанка (1938) — беларускі журналіст, доктар гістарычных навук * [[Алесь Шлег|Алесь Шлёг]] — беларускі празаік, паэт, публіцыст, кінадраматург, перакладчык * [[Барыс Пятровіч]] (Сачанка) — беларускі пісьменьнік, празаік == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20160315010915/http://pda.weather-in.by/by/gomel%27skaja/716 Прагноз надвор’я ў в. Вялікі Бор] {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] oqxzchxzkddrlkmz523wx1nxa3zhbgu 2623053 2623048 2025-07-03T11:14:58Z Дамінік 64057 /* Пад уладай Расейскай імпэрыі */ 2623053 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Вялікі Бор}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Вялікі Бор |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Вялікага Бору |Трансьлітараваная назва = Vialiki Bor |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = Перад 1600 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Вялікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = 132 |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 658 |Год падліку колькасьці = 2021 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247602 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 1 |Шырата сэкундаў = 58.1 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 56 |Даўгата сэкундаў = 3 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Вялі́кі Бор'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref> — [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Вялікі Бор уваходзіць у склад і зьяўляецца цэнтрам [[Велікаборскі сельсавет|Вялікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Карона Каралеўства Польскага === [[File:POL COA Bończa.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб «Бонча» роду Харлінскіх.]]Ці ня самая раньняя згадка пра паселішча датаваная 20 чэрвеня 1600 году, калі пан Шчасны Харлінскі, падкаморы кіеўскі, выдаў свайму сыну Мікалаю ''zapis wieczysty'', 26 чэрвеня ў Люблінскім трыбунале прызнаны, на добры ў [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскім ваяводзтве]] [[Карона Каралеўства Польскага|Кароны Польскай]]: двор [[Астрагляды|Астраглядавічы]] з прыналежнымі да яго «прыселкамі» — сёламі Астраглядавічы, [[Хвойнікі]], Вялікі Бор, [[Дворышча (Хвойніцкі раён)|Дворышча]], [[Храпкаў]] і яшчэ дзевяцю паселішчамі, а таксама на двор і частку зь сямі пляцаў у Кіеве<ref>Źródła dziejowe (далей: ŹD). T. XXI. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. X. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław) / Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 60; Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich (далей: AGAD. APiJ). Sygn. 1. S. 46 — 47</ref>. Ад гэтага часу і да рэформавага ўжо ў Расейскай імпэрыі пэрыяду Вялікі Бор належаў тым самым уладальнікам, што і Астраглядавічы з Хвойнікамі, г. зн. пасьля Харлінскіх — [[Мікалай Абрамовіч|Мікалаю Абрамовічу (Абрагамовічу)]], [[Максыміліян Бжазоўскі|Максыміліяну Бжазоўскаму]], князям Шуйскім, сямейству Прозараў<ref>Бельскі С. В. З гісторыі ўладароў і маёнткаў Брагіншчыны XVI—XVIII стст. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 12—18</ref>. Пры разьмежаваньні Кіеўскага ваяводзтва Каралеўства Польскага і Мазырскага павету Вялікага Княства Літоўскага у сьнежні 1621 — студзені 1622 году мястэчка і вёску Хвойнікі, сяло Вялікі Бор пана Мікалая Харлінскага і сёлы Брагінскай воласьці за ракой Сычоўкай паны камісары згодна засьведчылі прыналежнымі да ваяводзтва Кіеўскага.{{Заўвага|Складаньне дакумэнту было завершана ў сяле князёў Жыжэмскіх Маканавічы ўжо Рэчыцкага павету ВКЛ.}} <ref>ŹD. T. XX: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym; T. IX. — Warszawa, 1894. S. 96 — 97; Крикун Н. Г. Административно-территориальное устройство Правобережной Украины в XV—XVIII вв. — Киев, 1992. С. 142—145.</ref>. [[File:Jastrzębiec herb.svg|150пкс|значак|зьлева|Герб Ястрабец зьменены паноў Абрамовічаў.]]7 чэрвеня 1623 году датаваны судовы дэкрэт, у якім удава Гальшка Харлінская абвінавачвала паноў Станіслава, Юрыя і астатніх Харлінскіх, родных братоў і сваякоў мужа Мікалая, за гвалтоўны наезд на замак і вёску Астраглядавічы, мястэчка Новы Харленж (Хвойнікі), вёскі Хвойнікі, Вялікі Бор, [[Гарошкаў (Хвойніцкі раён)|Гарошкаў]], [[Рашаў]], [[Карчовае]], [[Бардакі (Лаханія)|Лаханію]], [[Стралічаў]], [[Паселічы]], [[Малішаў (Хвойніцкі раён)|Малішаў]]{{Заўвага|Яшчэ названыя 13 паселішчаў, акрамя «іншых вёсак і прыселкаў».}}<ref>ŹD. T. XXI. S. 637</ref>. У 1627 годзе пані Гальшка (Гэлена) Харлінская склала тэстамэнт, паводле якога добра Астраглядавічы пераходзілі да ваяводзіча смаленскага [[Мікалай Абрамовіч|Мікалая Абрагамовіча (Абрамовіча)]]<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 56</ref>, жанатага зь яе дачкой Евай. У 1628 годзе з шасьці дымоў вёскі Вялікі Бор і з двух у той ваколіцы названага маёнтку пана М. Абрагамовіча млыновых колаў выплачвалася адпаведна па 3 і па 6 злотых<ref>Архив Юго-Западной России (далей: Архив ЮЗР). Ч. 7. Т. 1: Акты о заселении Юго-Западной России. – Киев, 1886. С. 396 – 397</ref>. 8 ліпеня 1631 году запісам у актах Кіеўскага земскага суда{{Заўвага|22 жніўня 1631 г. тое зроблена і ў Жытомірскім гродзкім судзе.}} нарэшце засьведчана пагадненьне на саступку часткі Астраглядаўскіх добраў Шчасным, сынам Станіслава, Харлінскім пану Лукашу Мадлішэўскаму, мужу ўдавы Гальшкі, за суму ў 60 000 польскіх злотых. У пераліку вёсак названы і Вялікі Бор<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 59</ref>. [[File:Герб князёў Шуйскіх.png|150пкс|значак|зьлева|Герб Сьвяты Юры (Георгі Пераможац) князёў Шуйскіх. Фота Анатоля Бензярука.]][[File:Падданыя зь Вялікага Бору ў інвэнтары 1721 г.png|значак|Падданыя зь Вялікага Бору ў інвэнтары 1721 г.]]Паводле люстрацыі падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 9 дымоў вёскі Вялікі Бор Хвойніцкай воласьці князя Шуйскага выплачвалася 2 злотых; у другі раз — 2 злотых з 2 дымоў<ref>Архив ЮЗР. Ч. 7. Т. 1. С. 488 – 489, 507</ref>. На 1698 год, як тое вынікае з інвэнтара маёнтку Хвойнікі, перададзенага князем Дамінікам Шуйскім, берасьцейскім харунжым, у кіраваньне пану Зыгмунту Шукшце, у Вялікім Боры было 10 двароў. У рэвізіі 1716 году засьведчана наяўнасьць ужо 22 гаспадарак, адна зь якіх была вызваленая ад асноўных павіннасьцей (słoboda). Згодна з інвэнтаром 1721 году, калі абцяжараны даўгамі маёнтак ад {{падказка|пасэсара|Пасэсар — часовы ўладальнік маёнтку.}} Юзафата Парышэвіча, біскупа валоскага, перайшоў {{падказка|дзедзічнаму|Дзедзіч — спадчынны ўладальнік добраў.}} ўладальніку князю Мікалаю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму, у Вялікім Боры налічваўся 21 двор{{Заўвага|У хвойніцкай кнізе «Памяць» аўтары налічылі ажно «27 сем'яў», памылкова запісаўшы шасці вялікаборцам, якія дадаткова плацілі чынш зь іншага надзелу або агароду, па дзьве гаспадаркі замест адной<ref>Памяць: Гiсторыка-дакументальная хронiка Хойнiцкага раёна (далей: Памяць) / Рэд. кал. М. А. Ткачоў [і інш.]; маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн iмя Петруся Броўкi, 1993. С. 27</ref>. Тое паўторана і ў вядомай на lapsus энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі».}}, чыншу выплачвалася 119 злотых, 22 з паловай грошы, даніны мядовай (бельцаў) — 51{{Заўвага|Нічога не сказана пра паншчыну, гвалты і дзякла (акрамя мёду); у інвэнтары 1698 г. такія зьвесткі ёсьць.}}. Прозьвішчы жыхароў: Гардзеенка, Мартыненка, Ярмошанка, Радчык, Сачанка, Міненка, Літвіненка, Харошка (Chworoszko, Chorosczonko), Навуменка<ref>НГАБ у Менску. Ф. 320. Воп. 1. Спр. 1. А. 119, 120, 127адв., 131адв.-132, 139адв., 141адв.-142</ref>. У ходзе асваеньня абшараў паміж Вялікім Борам і Маканавічамі пачасьціліся памежныя канфлікты. 28 лютага 1721 году пан маршалак мазырскі Антоній Аскерка са Слуцку зьвярнуўся зь лістом да князя Мікалая Шуйскага, харунжыча берасьцейскага, з просьбай, абы падданыя яго вялікаборскія падданым зь вёскі Ізбін (Ізбынь) крыўдаў не чынілі і ў грунты іхныя «nie wdzierali się». У ліпені 1722 году тым жа панам суседам князь М. Шуйскі пакліканы на суд Галоўнага Трыбуналу Вялікага Княства Літоўскага за насланьне людзей вялікаборскіх на грунты ізбінцаў, дзе яны лес пасеклі, сенажаці пакасілі ды ўчынілі шматлікія гвалты. 26 кастрычніка 1722 году ў Мазырскім гродзе па справе маршалка Аскеркі і харунжыча Шуйскага панам Даніэлем Віслаухам засьведчана апісанае размежаваньне ўгодзьдзяў вёсак Вялікі Бор і Ізбін<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 34 — 35</ref>. У тарыфе падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1734 году сказана, што Вялікі Бор у складзе Хвойніцкай воласьці належаў князю Ігнацыю Шуйскаму, харунжычу берасьцейскаму<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 286</ref>. Паводле зьвестак на 1748 год ксяндза Караля Непамуцэна Арлоўскага, Вялікі Бор і Рудня Вялікаборская былі сярод паселішчаў, частка жыхароў якіх (зь ліку шляхты і яе службы) належала да Астраглядавіцкай парафіі Оўруцкага дэканату Кіеўскай дыяцэзіі<ref>Ks. Orłowski K. N. Defensa biskupstwa y dyecezyi Kiiowskiey. — Lwów, 1748. S. 148</ref>. У 1754 годзе з 36 двароў (×6 — прыкладна 216 жыхароў) вёскі Вялікі Бор Хвойніцкага маёнтку «do grodu» ([[Оўруч|Оўруцкага замку]]) выплачвалася 5 злотых і 18 грошаў, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 22 злотых і 12 грошаў<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 192</ref>. 30 чэрвеня 1764 году пасэсары Хойніцкіх добраў сужэнства Войцех і Анеля князі Шуйскія, старосты ніжынскія, выступілі ў Оўруцкім гродзе супраць пана кашталяніча наградзкага Багуслава Аскеркі за неаднаразовае насланьне падданых на грунты вёскі Вялікі Бор, учыненне там розных шкодаў і гвалтаў<ref>AGAD. ApiJ. Sygn. 1. S. 35</ref>. Згодна зь перапісамі габрэйскага насельніцтва 1765, 1778 і 1784 гадоў, у Вялікім Боры налічвалася адпаведна 5, 3 і 3 чалавекі (głowy), плацельшчыкі пагалоўшчыны, якія належалі да Хвойніцкага кагалу<ref>Архив ЮЗР. Ч. 5. Т. 2. Переписи еврейского населения в юго-западном крае в 1765—1791 гг. — Киев, 1890. С. 301, 391, 710</ref>. === Пад уладай Расейскай імпэрыі === [[Файл:Герб уласны роду Прозараў.png|150пкс|значак|зьлева|Герб уласны роду Прозараў]][[Файл:Вялікі Бор, Дубровіца, Рудзенька на плане Генеральнага межавання 1797 г.jpg|значак|Сяло Вялікі Бор, вёскі Дубровіца, Рудзенька на схематычным пляне Рэчыцкага павету, складзеным каля 1800 г.]]Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Вялікі Бор — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 году ў складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]] Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. Паводле рэвізіі 1795 году, тут было 59 двароў з 230 душамі мужчынскага і 189 жаночага полу прыгонных сялянаў<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 59. А. 113-122адв.</ref>. У мэтрычных запісах Хвойніцкай Сьвята-Пакроўскай царквы за 1795 год сустрэтыя зьвесткі пра хрост дзяцей і асьвячэньне шлюбаў жыхароў Вялікага Бору і Дубровіцы (яшчэ і пра памерлага)<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 492а. А. 352-355адв.</ref>, з чаго вынікае іх прыналежнасьць тады і раней да прыходу згаданай царквы. Пры гэтым Вялікі Бор кожны раз пазначаўся як сяло, што можа сьведчыць пра існаваньне тут прыпісной царквы{{заўвага|Пра яе, аднак, нічога не вядома да зьяўленьня кліравых ведамасьцяў Вялікаборскай царквы ў др. пал. 1860-х гг.}}. У «Камеральном описании... Речицкой округи», датаваным 29 студзеня 1796 году, «деревня Великой Бор» з паташным заводам названыя сярод паселішчаў у складзе Хвойніцкіх добраў Людвіка Прозара{{Заўвага|Тут, напэўна, дапушчана памылка прачытаньня тэксту рэвізіі, бо ў ёй згаданая Людвіка з князёў Шуйскіх Прозарава, жонка абознага Караля.}}, якія раней былі перайшлі «в казну», але «по высочайшему повелению» вернутыя Луізе Прозаравай<ref>Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 70 — 71, 74</ref>. Паводле праваслаўнага сьвятара Максіма Ярэміча, велікаборцы нібыта заставаліся уніятамі ажно да 1831 году<ref>Минские епархиальные ведомости (далей: МЕВ). – Минск, 1870. № 5. С. 116, 120 – 121</ref>{{заўвага|У досыць шырокім сьпісе рознаканфэсійных сьвятыняў «Камерального описания...» вялікаборская адсутнічае, таму сьцьвярджэньне М. Ярэміча, нібы каталіцкая капліца («ветхій деревянный костелъ») была ўладкаваная ў будынку уніяцкай царквы выглядае звыклай ужо ў яго выкананьні байкай.}}, калі тут была ўладкавана філія Астраглядавіцкага парафіяльнага касьцёлу. Але яшчэ ад 1796 году ў касьцёльных кнігах пачалі рэгулярна зьяўляцца зьвесткі аб задавальненьні духоўных патрэбаў людзей зь Вялікага Бору і Дубровіцы ксяндзамі братам-прапаведнікам (дамініканам) Бруна Лявіцкім, хвойніцкім капэлянам, і Тэадорам Чабаноўскім. У 1797 годзе таксама неаднаразова згадваліся могілкі пры мясцовай капліцы, а кс. Т. Чабаноўскі падпісваўся, акрамя таго, што астраглядаўскім альбо хвойніцкім вікарыем, і вялікаборскім капэлянам<ref>НГАБ. Ф. 1781. Спр. 27. Спр. 202. А. 176-184адв., 215, 216, 239, 239адв.</ref>. [[File:Chvojniki, Ludvika Prozar. Хвойнікі, Людвіка Прозар (1913).jpg|значак|зьлева|Курган Людвікі альбо фамільны склеп роду Прозараў у Хвойніках.]][[Файл:Фальварак Гудаў і сяло Вялікі Бор на карце А. К. Фіцінгофа. 1846 г.png|значак|Фальварак Гудаў і сяло Вялікі Бор на мапе А. К. Фіцінгофа. 1846 г.]] У шляхецкай рэвізіі 1811 года паведамляецца, што ў велікаборскай канторы маёнтку Хойнікі абознага Прозара эканомам служыў 68-гадовы Юзаф Бакіноўскі, а лоўчым — 39-гадовы Ваўжынец Бакіноўскі<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 248</ref>. У 1828 годзе на могілках у Вялікім Боры знайшла часовы прытулак памерлая ў Берасьці Людвіка Канстанцыя Прозар, праз год перазахаваная мужам Каралем у Хвойніках<ref>Клок Л. Д. Таямніца хойніцкага пергаменту. // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі, 1976. № 1. С. 21 – 22</ref>. Згодна з інвэнтаром 1844 году Хвойніцкага маёнтку Уладыслава Прозара, Вялікі Бор з 63 дварамі належаў да фальварку Гудаў<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. У энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі» сказана, што на 1850 год тут было 69 двароў, 441 жыхар. Паводле «Списков населенных мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.», 144 асобы мужчынскага і 146 жаночага пола зь ліку жыхароў Вялікага Бору належалі да Астраглядаўскай парафіі Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 382</ref> Ад пачатку рэформавага пэрыяду сяло — у складзе Хвойніцкай воласьці. У сувязі з антырасейскім паўстаньнем рыма-каталіцкая філія была скасаваная, а жыхары Вялікага Бору, Дубровіцы павернутыя да праваслаўя<ref>Пяткевіч Ч. Рэчыцкае Палессе / Уклад., прадм. У. Васілевіча. Пер. з пол. Л. Салавей і У. Васілевіча. — Мінск: «Беларускі кнігазбор», 2004. С. 434 — 435</ref>{{заўвага|{{пачатак цытаты}}''Аж ось настала воля, а далей мяцеж, дак трохі паждаўшы, наехало ўсялякаго начальства і папоў, да ўзялі дай увесь народ у Дубровіцы, у Ізбіне і ў Вялікім Бару перавярнулі на рускую веру, касьцёл перахрысьцілі на цэркву, а пасьля прычапіліся і да храста{{заўвага|Крыж усталяваны быў {{пачатак цытаты}}«''на раздарожжы, дзе ад рэчыцкаго шляху паваротка чэраз Будзішча ідзе ў Гудоў... Хрэст сабе стаяў, усе, хто толькі ехаў або ішоў, то, як вядзецца паміж хрышчанымі людзьмі, скідаў шапку і хрысьціўся. Людзі прывыклі і радаваліся, бо, бач, недалека завод, а там жа смаляная нячыстая сіла арудуе, дак цяпер, баяўшыся сьвятога храста, меньш робіць капасьці.''{{канец цытаты}}}}. Ета — кажуць — варожы хрэст, панскі, ён несправядлівы хрэст, дак трэба яго зрубаць. — Хто ахвотнік зрубаць хрэст?! — крыкнуў станавы прыстаў, а ўсе маўчаць. Ён другі і трэйці раз гаркнуў так сама, а ўсе, бы начэ вады поўныя раты панабіралі. Тагды прыказаў старшыне прымусіць таго, на каго мае надзею, штоб рубаў, а старшына да мяне кажа: — Ты ж сьмялей за ўсіх, дак бяры сякеру і рубай! — Мяне — ку — трэйчы хрысьцілі: раз хрысьціў ксёндз, другі раз {{падказка|выскуб|біскуп}} {{падказка|мінджаваў|рабіў мірапамазаньне}}, а цяпер (грэх чы два) перахрысьціў поп, дак я безбожнікам не буду. — І ніхто не будзе! — крыкнулі ўсе ў адзін голас._І мы ўсе ашукаліся, бо ось выступіў дубровіцкі Каленік Лабада да ідзе к храсту. Тут мы ўсе так і абамлелі са страху, бо прачулі, што от зараз зробіцца нешто нядобрае — і зрабілася._Небавам хрэст упаў, а Каленік стаіць, раскарачыўшыся, і не варушыцца, да толькі мармыча, як немец. Яго {{падказка|паставіла колам|спаралізавала}}. Бязбожніка забралі на сані, дай завезьлі ў Хвайнікі да лазарэту. Там ён памармытаў зо дзьве нядзелі, з рукамі і нагамі стылымі, як кольле, дай чорту аддаў свой паганы дух._(Апавядаў Кастуль з Вялікага Бору.)''{{канец цытаты}}}}. У 1866 годзе дзеля выхаваньня тутэйшых дзяцей, а разам і іх бацькоў у духу вернасьці расейскай манархіі, у Вялікім Боры адкрыта народная вучэльня<ref>Памяць. — С. 32</ref>. У жніўні 1868 году ў мясцовую Раства Багародзіцкую царкву ад імпэратара Аляксандра ІІ была перададзена ікона Пакрова Найсьвяцейшай Багародзіцы<ref>МЕВ. — Минск, 1870. № 5. С. 116</ref>. На пачатак 1870 году ў сяле налічвалася 213 мужчынскіх душ сялян-уласьнікаў, прыпісаных да Вялікаборскага сельскага таварыства<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 69</ref>. У сьпісе прыходаў і прычтаў па чатырох благачынных акругах (у межах Рэчыцкага павета) Менскай епархіі на 1876 год у складзе прычту Раства-Багародзіцкай царквы, драўляны будынак якой узьведзены ў 1871 годзе, названыя настаяцель а. Іосіф Гарбацэвіч, в. а. штатнага псаломшчыка Іван Скараходаў. Да прыходу, акрамя сяла Вялікі Бор, належалі вёскі Ізбін (Ізбынь), Рудзенька і Дубровіца.<ref>МЕВ. — Минск, 1876. № 10. С. 459</ref>. У 1879 годзе царкоўны прыход налічваў 491-го мужчынскага і 493-х жаночага полу верных<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 44—46</ref>. У 1886 годзе ў сяле 58 двароў, 527 жыхароў, конны млын<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 113</ref>. Паводле перапісу 1897 года, 162 двары, 795 жыхароў, народная вучэльня, хлебазапасная крама, карчма. На 1909 год у сяле Вялікі Бор Хвойніцкай воласьці налічвалася 184 двары, 989 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 16</ref>. === Найноўшы час === [[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|Вялікі Бор на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.]]9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Вялікі Бор, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынуўся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917 – 1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. – Минск: Современная школа, 2011. С. 92 – 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны); Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918 – 1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 85</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Вялікаборскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) было адпаведна 61 і 120 вучняў<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. Пасьля другога ўзбуйненьня [[БССР]], з 8 сьнежня 1926 году Вялікі Бор — цэнтар сельсавету Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1930 годзе тут створаны калгас «Чырвоны Бор», працавалі цагельня, кузьня, стальмашня, вятрак. З 20 лютага 1938 году Вялікі Бор у складзе [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні вайны ў Вялікім Боры налічвалася 420 двароў, 1800 жыхароў<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 499</ref>. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]], паводле энцыкляпэдыі «Гарады і вёскі Беларусі», у чэрвені 1943 году акупанты зьнішчылі 265 жыхароў, спалілі 262 двары. На франтах загінулі 118 вяскоўцаў. З 8 студзеня 1954 году Вялікі Бор — у складзе Гомельскай вобласьці. Цэнтар саўгасу «Вялікаборскі». 15 жніўня 1974 году цэнтр сельсавету перанесены ў вёску [[Партызанская (Хвойніцкі раён)|Партызанская]]<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. 25 лістапада 2008 году цэнтар сельсавету вернуты ў Вялікі Бор<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90 О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. 15 лютага 2024 году [[Міністэрства энэргетыкі Беларусі|міністар энэргетыкі Беларусі]] [[Віктар Каранкевіч]] паведаміў, што пасёлак Вялікі Бор стаў першым у Гомельскай вобласьці, які цалкам перавялі на электраацяпленьне<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Цэлы пасёлак у Гомельскай вобласьці перавялі на ацяпленьне электрычнасьцю|спасылка=https://nashaniva.com/336422|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=15 лютага 2024|дата доступу=15 лютага 2024}}</ref>. == Насельніцтва == * 1930 год — 211 двароў, 1200 жыхароў * 1959 год — 988 жыхароў (паводле перапісу) * 1970 год — 1120 жыхароў * 1996 год — 418 гаспадарак, 1239 жыхароў * 1999 год — 1149 жыхароў * 2004 год — 1052 жыхары * 2006 год — больш за 1000 жыхароў * 2010 год — 775 жыхароў * 2021 год — 274 гаспадаркі, 658 жыхароў<ref>[https://web.archive.org/web/20211019064229/http://hoiniki.gov.by/ru/velikoborskiy/ Інфармацыя пра насельніцтва Велікаборскага сельскага савету на 25.01.2021 г.]</ref> == Традыцыі == У вёсцы захоўваецца абрад «Русальле»<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/25424353.html Як праганялі русалку]</ref>. == Вядомыя выхадцы == * [[Зьмітро Бяспалы]] — [[беларус]]кі [[пісьменьнік]] * [[Барыс Іванавіч Сачанка]] — [[беларус]]кі [[пісьменьнік]], перакладнік і выдавец * Іван Сачанка (1938) — беларускі журналіст, доктар гістарычных навук * [[Алесь Шлег|Алесь Шлёг]] — беларускі празаік, паэт, публіцыст, кінадраматург, перакладчык * [[Барыс Пятровіч]] (Сачанка) — беларускі пісьменьнік, празаік == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20160315010915/http://pda.weather-in.by/by/gomel%27skaja/716 Прагноз надвор’я ў в. Вялікі Бор] {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVI стагодзьдзі]] 1x1vfjvmbwuqwjskqefpwm2ivkam5xv 0 58055 2622997 2066436 2025-07-02T19:36:41Z Ліцьвін 847 /* Падвойныя назвы */ дапаўненьне 2622997 wikitext text/x-wiki Назву '''Старына́''' або '''Ста́рына''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Берасьцейская вобласьць]]: ** [[Старына (Берасьцейская вобласьць)|Старына]] — вёска ў [[Столінскі раён|Столінскім раёне]] * [[Віцебская вобласьць]]: ** [[Старына (Аршанскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Аршанскі раён|Аршанскім раёне]] ** [[Старына (Докшыцкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Докшыцкі раён|Докшыцкім раёне]] ** [[Старына (Лёзьненскі раён)|Старына]] — былая вёска ў [[Лёзьненскі раён|Лёзьненскім раёне]] ** [[Старына (Мёрскі раён)|Старына]] — былы хутар у [[Мёрскі раён|Мёрскім раёне]] ** [[Старына (Расонскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Расонскі раён|Расонскім раёне]] ** [[Старына (Велікадолецкі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Велікадолецкі сельсавет|Велікадолецкім сельсавеце]] [[Ушацкі раён|Ўшацкага раёну]] ** [[Старына (Вяркудзкі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Вяркудзкі сельсавет|Вяркудзкім сельсавеце]] [[Ушацкі раён|Ўшацкага раёну]] * [[Гарадзенская вобласьць]]: ** [[Старына (Гарадзенскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Гарадзенскі раён|Гарадзенскім раёне]] ** [[Старына (Зьдзецельскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Зьдзецельскі раён|Зьдзецельскім раёне]] ** [[Старына (Мастоўскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Мастоўскі раён|Мастоўскім раёне]] * [[Гомельская вобласьць]]: ** [[Старына (Жлобінскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Жлобінскі раён|Жлобінскім раёне]] ** [[Старына (Петрыкаўскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскім раёне]] ** [[Старына (Рэчыцкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Рэчыцкі раён|Рэчыцкім раёне]] * [[Магілёўская вобласьць]]: ** [[Старына (Амсьціслаўскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Амсьціслаўскі раён|Амсьціслаўскім раёне]] ** [[Старына (Бялыніцкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Бялыніцкі раён|Бялыніцкім раёне]] ** [[Старына (Глускі раён)|Старына]] — вёска ў [[Глускі раён|Глускім раёне]] ** [[Старына (Горацкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Горацкі раён|Горацкім раёне]] ** [[Старына (Магілёўскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Магілёўскі раён|Магілёўскім раёне]] * [[Менская вобласьць]]: ** [[Старына (Бродаўскі сельсавет)|Старына]] — фальварак, потым вёска, цяпер не існуе; знаходзілася за кілямэтар на паўднёвы захад ад вёскі [[Паўлаўцы (Менская вобласьць)|Паўлаўцы]] ([[Бродаўскі сельсавет]], [[Барысаўскі раён]]) ** [[Старына (Весялоўскі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Весялоўскі сельсавет|Весялоўскім сельсавеце]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёну]] ** [[Старына (Маісееўшчынскі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Маісееўшчынскі сельсавет|Маісееўшчынскім сельсавеце]] [[Барысаўскі раён|Барысаўскага раёну]] ** [[Старына (Ігуменскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Ігуменскі раён|Ігуменскім раёне]] ** [[Старына (Дабрынёўскі сельсавет)|Старына]] — пасёлак у [[Дабрынёўскі сельсавет|Дабрынёўскім сельсавеце]] [[Койданаўскі раён|Койданаўскага раёну]] ** [[Старына (Негарэльскі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Негарэльскі сельсавет|Негарэльскім сельсавеце]] [[Койданаўскі раён|Койданаўскага раёну]] ** [[Старына (Капыльскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Капыльскі раён|Капыльскім раёне]] ** [[Старына (Менскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] ** [[Старына (Мядзельскі раён)|Старына]] — вёска ў [[Мядзельскі раён|Мядзельскім раёне]] ** [[Старына (Слуцкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Слуцкі раён|Слуцкім раёне]] ** [[Старына (Драчкаўскі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Драчкаўскі сельсавет|Драчкаўскім сельсавеце]] [[Смалявіцкі раён|Смалявіцкага раёну]] ** [[Старына (Забалацкі сельсавет)|Старына]] — вёска ў [[Забалоцкі сельсавет (Смалявіцкі раён)|Забалоцкім сельсавеце]] [[Смалявіцкі раён|Смалявіцкага раёну]] ** [[Старына (Стаўпецкі раён)|Старына]] — вёска ў [[Стаўпецкі раён|Стаўпецкім раёне]] == Падвойныя назвы == * [[Высокая Старына]] * [[Новая Старына]] == Глядзіце таксама == * [[Старынка]] * [[Старынкі]] * [[Старынцы]] * [[Старыны]] * [[Старыца]] * [[Старыцы]] {{Неадназначнасьць}} 6xtl8942zpttyl7lc0ds03og40w85cb 0 73125 2622955 2622941 2025-07-02T12:55:48Z Дамінік 64057 2622955 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref>Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 54</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір, начальнік штабу Ломаў сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 19 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская мясцовымі партызанамі быў зьнішчаны нямецкі гарнізон. На франтах загінулі 48 вяскоўцаў<ref name="fn1"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993 {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] o45z2b0zfhazhc33p1plvndwid6i39a 2623025 2622955 2025-07-03T06:19:27Z Дамінік 64057 2623025 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref name="fn2">{{Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993.}} С. 54, 120, 155–156, 227–228</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір, начальнік штабу Ломаў сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 16 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская мясцовымі партызанамі быў зьнішчаны гарнізон акупантаў у 300 чалавек, большасьць зь якіх складалі мадзяры. На франтах і пад акупацыяй загінуў 61 вяскоўцаў<ref name="fn2"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993 {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] 2y2mrea3vn2nol3r0gsklxkff96z2v0 2623026 2623025 2025-07-03T06:23:11Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2623026 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref name="fn2">{{Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993.}} С. 54, 120, 155–156, 227–228</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір, начальнік штабу Ломаў сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 16 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская партызанамі [[Каленкавічы|Каленкавіцкай]] брыгады быў зьнішчаны гарнізон акупантаў у 300 чалавек, большасьць зь якіх складалі мадзяры. На франтах і пад акупацыяй загінуў 61 вясковец<ref name="fn2"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993 {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] g1ogkes0olh5iiqod85msdbtkcczeob 2623027 2623026 2025-07-03T06:26:46Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2623027 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Партызанская}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Аўрамаўская |Статус = станцыя і вёска |Назва ў родным склоне = Аўрамаўскай |Назва па-расейску = |Лацінка = Aŭramaŭskaja |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = каля 1911 году |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 247609 |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 2 |Шырата сэкундаў = 45.6 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 58 |Даўгата сэкундаў = 59.6 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Аўра́маўская'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 318</ref> (з 1964<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}}</ref> году — ''Партыза́нская''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}} С. 313</ref>) — вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Аўрамаўская ўваходзіць у склад [[Велікаборскі сельсавет|Велікаборскага сельсавету]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Пасьля таго, як 23 верасьня 1911 году быў здадзены ў эксплуатацыю ўчастак чыгункі [[Васілевічы]] — [[Хвойнікі]] і пачаў дзейнічаць разьезд, а потым станцыя Аўрамаўская{{Заўвага|Назва паходзіць ад прозьвішча ўладальнікаў Хвойніцкага маёнтку і адных з ініцыятараў-фундатараў будаўніцтва васілевіцка-хвойніцкага адгалінаваньня Палескіх чыгунак ганаровых грамадзянаў (купцоў) Аўраамавых. Пры бальшавіках у 1934 г. разглядалася пытаньне аб перайменаваньні станцыі з Аўрамаўскай у Велікаборск<ref>[https://www.prlib.ru/item/2020113 О переименовании станции Авраамовская Зап. ж. д. в ст. Великоборск]</ref>.}}, зьявілася і аднайменнае паселішча{{заўвага|С. В. Марцэлеў пісаў пра XIXст., але не спаслаўся на крыніцу<ref name="fn1">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 453</ref>, таму зусім незразумела, зь якой прычыны тут пачалі сяліцца людзі з навакольных вёсак. Прыгон — у мінулым.}}. З 1912 году тут працавала лесапільня<ref name="fn1"/>. === Найноўшы час === [[Файл:Станцыя Абрамавічы на польскай мапе 1921 г.png|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Abramowicze на польскай мапе 1921 г.]][[Файл:Вялікі Бор на карце генштаба РККА Беларусі і Літвы. 1935 г.jpg|значак|зьлева|180пкс|Станцыя Абрамовская на мапе гэнштабу [[Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія|РККА]] Беларусі і Літвы. 1935 г.]] 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Аўрамаўская, аднак, у складзе Хвойніцкай воласьці апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка – у Мазыры. Ад 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. – 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 – січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. – Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286 – 296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Паводле запіскі «Сведения о количестве учащихся школ Хойникской волости Речицкого уезда», на 8 сьнежня 1920 і на 15 красавіка 1921 году ў Аўрамаўскай школе першай ступені (г. зн. пачатковай) выхоўваліся адпаведна 52 і 83 вучні<ref>Дзяржаўны архіў Гомельскай вобласьці. Ф. 68. Воп. 1. Спр. 16. А. 19</ref>. У чэрвені 1921 году на станцыі Аўрамаўская банда атамана Івана Галака затрымала цягнік, абрабавала і забіла 55 пасажыраў<ref>Новиков Д. С. Борьба органов советской власти с бандой атамана Галака на белорусско-украинском пограничье в начале 1921 г. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья. С. 102.</ref>. Пасьля другога [[узбуйненьне БССР|ўзбуйненьня БССР]], з 8 сьнежня 1926 года вёска Аўрамаўская — у Велікаборскім сельсавеце Хвойніцкага раёну [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай]], з 9 чэрвеня 1927 году [[Гомельская акруга|Гомельскай акругі]]. У 1932 годзе на Чырванаборскім лесазаводзе пры станцыі працавала 140 рабочых; валавой прадукцыі ў коштах 1926/27 г. за паўгодзьдзе выраблена на 697,9 тыс. рублёў<ref name="fn2">Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993. С. 54, 120, 155–156, 227–228</ref>. З 20 лютага 1938 года Аўрамаўская — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] 12 чэрвеня 1943 году камандзір і камісар партызанскага атраду імя Суворава Сацура і Сьнягір, начальнік штабу Ломаў сьведчылі, што напярэдадні «''...местное население забранное немцами сгонялось на станцию Аврамовская, откуда машинами и подводами направлялись в г. Василевичи. Во время стоянки на ст. Аврамовская почти все девушки от 15 лет были изнасилованы немецкими солдатами, часть из них после насилия были расстреляны._По слухам от местных жителей вся забраная молодежь отправлена в г. Брест, детей и стариков расстреливали по пути и в г. Василевичи''»<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 35</ref>. 16 лістапада 1943 г. на станцыі Аўрамаўская партызанамі [[Каленкавічы|Каленкавіцкай]] брыгады быў зьнішчаны гарнізон акупантаў у 300 чалавек, большасьць зь якіх складалі мадзяры. На франтах і пад акупацыяй загінуў 61 вясковец<ref name="fn2"/>. З 8 студзеня 1954 году Аўрамаўская — у Гомельскай вобласьці. На 1955/56 навучальны год (яшчэ і раней) дзеяла сярэдняя школа<ref>Занальны дзяржаўны архіў у г. Рэчыцы. Ф. 3. Воп. 1. Спр. 2. (аркуш без нумарацыі)</ref>. Паводле перапісу 1959 года ў вёсцы налічвалася 1289 жыхароў. У складзе саўгасу «Велікаборскі»<ref name="fn1"/>. У 1964 годзе перайменаваная ў Партызанскую; мэмарыяльная назва пакінутая ўладамі адно за чыгункавым прыпынкам. 15 жніўня 1974 году цэнтр Велікаборскага сельсавету быў перанесены ў вёску Партызанская<ref>Рашэнне выканаўчага камітэта Гомельскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 15 жніўня 1974 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1974, № 25 (1435).</ref>. Дзеялі дрэваапрацоўчы цэх Хвойніцкага прамкамбіната, абознаколавы завод, лясьніцтва, швейная і шавецкая майстэрні, клюб, бібліятэка, дзіцячы садок зь ясьлямі, фельчарска-акушэрскі пункт, аптэка, адзьдзяленьне сувязі, 6 крамаў<ref name="fn1"/>. 25 лістапада 2008 году цэнтр сельсавету зноў перанесены ў [[Вялікі Бор (Хвойніцкі раён)|Вялікі Бор]]<ref>[http://pravo.by/pdf/2011-89/2011_89_9_42931.pdf «О переносе административно-территориального центра Великоборского сельсовета». Решение Хойникского районного Совета депутатов от 25 ноября 2008 г. № 90]{{Недаступная спасылка|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Асобы == * [[Аляксандар Сопат]] (1936 — 2011) — беларускі пісьменьнік. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна.– Мінск: БЭ, 1993 {{Велікаборскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Велікаборскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] ll5z4gjbk4q9fyngykywj7d3wn4zuid 10 75273 2623020 2622150 2025-07-02T20:40:36Z TommiMaoz 91454 2623020 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | top = 37.3 | bottom = 23.4 | left = 60.5 | right = 80.5 |Мапа = Pakistan location map2.svg |Назва тэрыторыі = Пакістан }}<noinclude> {{Лякалізацыйная мапа/Зьвесткі}} ==Relief maps== The ''ReliefMap'' parameter in [[Template:Location map]] can be used to display the following relief map image: [[Image:Pakistan relief location map.jpg|400x400px|thumb|left|AlternativeMap = Pakistan relief location map.jpg]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Інфармацыя:Лякалізацыйныя мапы|{{НАЗВА_СТАРОНКІ}}]] </noinclude> ma05wcn9qqgs6nn0shw6ep7tht3pgte 2623028 2623020 2025-07-03T06:43:18Z Ліцьвін 847 Рэдагаваньне [[Special:Contributions/TommiMaoz|TommiMaoz]] ([[User talk:TommiMaoz|гутаркі]]) скасаванае да папярэдняй вэрсіі [[User:Ліцьвін|Ліцьвін]] 1842934 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | top = 37.3 | bottom = 23.4 | left = 60.5 | right = 80.5 |Мапа = Pakistan adm location map.svg |Назва тэрыторыі = Пакістан }}<noinclude> {{Лякалізацыйная мапа/Зьвесткі}} ==Alternative maps== The ''AlternativeMap'' parameter in [[Template:Location map]] can be used to display the following alternative map image: [[Image:Pakistan location map2.svg|400x400px|thumb|left|AlternativeMap = Pakistan location map2.svg]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Інфармацыя:Лякалізацыйныя мапы|{{НАЗВА_СТАРОНКІ}}]] </noinclude> lzfpc4oj27v9dxxcvuxcd52i2ukcwr7 2623030 2623028 2025-07-03T06:43:42Z Ліцьвін 847 Абараніў «[[Шаблён:Лякалізацыйная мапа Пакістану]]»: Часты вандалізм ([Рэдагаваньне=Дазволіць толькі адміністратарам] (сканчаецца 06:43, 3 ліпеня 2026 (UTC)) [Перанос=Дазволіць толькі адміністратарам] (сканчаецца 06:43, 3 ліпеня 2026 (UTC))) 1842934 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | top = 37.3 | bottom = 23.4 | left = 60.5 | right = 80.5 |Мапа = Pakistan adm location map.svg |Назва тэрыторыі = Пакістан }}<noinclude> {{Лякалізацыйная мапа/Зьвесткі}} ==Alternative maps== The ''AlternativeMap'' parameter in [[Template:Location map]] can be used to display the following alternative map image: [[Image:Pakistan location map2.svg|400x400px|thumb|left|AlternativeMap = Pakistan location map2.svg]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Шаблёны:Інфармацыя:Лякалізацыйныя мапы|{{НАЗВА_СТАРОНКІ}}]] </noinclude> lzfpc4oj27v9dxxcvuxcd52i2ukcwr7 0 81696 2622965 2620361 2025-07-02T17:51:48Z JayCubby 89864 ([[c:GR|GR]]) [[File:Samuel Morse portrait.tiff]] → [[File:Samuel Morse portrait.jpg]] JPEG superior to t 2622965 wikitext text/x-wiki {{Асоба |імя = Сэм’юэл Морзэ |арыгінал імя = Сэм’юэл Фінлі Брыз Морзэ |партрэт = Samuel Morse portrait.jpg |памер = 250пкс |апісаньне = Сэм’юэл Морзэ, 1866 год |імя пры нараджэньні = }} '''Сэ́м’юэл Фі́нлі Брыз Мо́рзэ''' ({{Мова-анг|Samuel Finley Breese Morse}}; 27 красавіка 1791 — 2 красавіка 1872) — адзін з вынаходнікаў аднадротавага [[электрычны тэлеграф|электрычнага тэлеграфу]], адзін са стваральнікаў [[азбука Морзэ|азбукі Морзэ]], [[мастак]]. == Дзяцінства і адукацыя == Сэм’юэл Морзэ нарадзіўся ў [[Чарльзтаўн (Масачусэтс)|Чарльзтаўне]], [[Масачусэтс]] у географа і [[пастар]]а [[Джэдзідай Морзэ|Джэдзідая Морзэ]] і Элізабэт Эн Фінлі Брыз.<ref name="morse_bio">[https://web.archive.org/web/20100524081041/http://www.lgny.org/history/morse.html Samuel F. B. Morse]. <small>Праверана 18 чэрвеня 2010.</small> {{ref-en}}</ref> Бацька Сэм’юэла быў прапаведнікам [[кальвінізм]]у і прыхільнікам [[Фэдэралісцкая партыя|Фэдэралісцкай партыі]] [[ЗША]]. Сэм’юэл Морзэ быў выхаваны ў кальвінісцкіх традыцыях, чаму вельмі паспрыяў Джэдзідай, які верыў, што выхаваньне мусіла весьціся на фэдэралісцкай глебе, якая захоўвала блізкія да [[пурытане|пурытанскіх]] традыцыі. Пасьля [[Акадэмія Філіпса|Акадэміі Філіпса]] ([[Эндовэр (Масачусэтс)|Эндовэр]], [[Масачусэтс]]) Сэм’юэл Морзэ паступіў у [[Ельскі каледж]] для атрыманьня дадатковых ведаў у [[рэлігійная філязофія|рэлігійнай філязофіі]], [[матэматыка|матэматыцы]] і конегадоўлі. У каледжы ён наведваў лекцыі па [[электрычнасьць|электрычнасьці]], якія праводзілі [[Бэнджамін Сылмэн]] і [[Джэрэмі Дэй]]. Сябе Морзэ забясьпечваў сам — карцінамі. Пасьля выпуску зь Ельскага каледжу быў прыняты ў ганаровае таварыства [[Фі Бэта Капа]]. == Тэлеграф == Хоць Морзэ ў першую чаргу зьвязваюць са стварэньнем [[код Морзэ|коду Морзэ]], але ён зрабіў вялікі ўнёсак у вынаходніцтва электрычнага тэлеграфу як сродку [[сувязь (тэхніка)|сувязі]] на вялікіх дыстанцыях. У 1825 годзе [[Нью-Ёрк|нью-ёрскія]] ўлады далі ўзнагароджаньне памерам $1000 на напісаньне партрэту [[Мары-Жозэф Ляфает|Мары-Жозэфа Ляфаета]] ў [[Вашынгтон (акруга Калюмбія)|Вашынгтоне]]. Падчас напісаньня партрэту Морзэ атрымаў ліст ад бацькі і, прачытаўшы толькі радок «Твая любая жонка ачуньвае», адправіўся дамой у [[Нью-Гэван (Канэктыкут)|Нью-Гэван]], так і ня скончыўшы замову. Але пакуль ён прыехаў, жонка была пахаваная.<ref name="nyt_bio_morse">Бэліс, Мэры. ''[http://inventors.about.com/library/inventors/bl_morse_timeline.htm Timeline: Biography of Samuel Morse 1791—1872]{{Недаступная спасылка|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', [[The New York Times Company]], [[2009]] год {{ref-en}}</ref> Засмучаны тым, што ўвесь час ён ня ведаў пра пагаршэньне стану жонкі, ён вырашыў зьмяніць сваё дзейнасьці з мастацтва на стварэньне спосабу хуткай [[тэлекамунікацыя|перадачы зьвестак на вялікай адлегласьці]].<ref name="comm_revol">Бэліс, Мэры. ''[http://inventors.about.com/od/indrevolution/a/telegraph.htm The Communication Revolution]{{Недаступная спасылка|date=January 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}'', [[The New York Times Company]], [[2009]] год {{ref-en}}</ref> Падчас марской вандроўкі дадому ў 1832 годзе пазнаёміўся з [[Чарлз Томас Джэксан|Чарлзам Томасам Джэксанам]], які быў знаёмы з [[электрамагнэтызм]]ам. Назіраючы за экспэрымэнтамі Джэксана з [[электрамагніт]]ам, Морзэ распрацаваў прынцыпы аднадротавага [[тэлеграф]]у. == Крыніцы == {{Зноскі|1=2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110219013109/http://worldcat.org/identities/lccn-n50-70284 Публікацыі Сэм’юэла Морзэ і пра яго] {{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20080518032613/http://www.daguerre.org/resource/texts/morse_cp.html Прамова Морзэ] ў Нацыянальнай Акадэміі Дызайну (ЗША) наконт [[дагератып]]аў, 1840 год {{Накід:Чалавек}} {{Заля славы вялікіх амэрыканцаў}} {{Бібліяінфармацыя}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Морзэ, Сэм’юэл Фінлі Брыз}} [[Катэгорыя:Вынаходнікі ЗША]] [[Катэгорыя:Мастакі і мастачкі ЗША]] j8y285izrzuip3h9b97lh4arvu2nc80 0 94727 2623024 2310849 2025-07-03T05:35:43Z Filmwijker 66191 /* Матч */ 2623024 wikitext text/x-wiki '''Фінальны матч Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў па футболе 1970 году''' праходзіў у [[Мілан]]е на стадыёне [[Сан-Сіра]] 6 траўня 1970 году, дзе сустракаліся [[Нідэрлянды|нідэрляндзкі]] клюб «[[Фэеноорд Ротэрдам|Фэеноорд]]» і [[Шатляндыя|шатляндзкі]] «[[Сэлтык Глазга|Сэлтык]]». == Матч == {{Справаздача аб матчы |дата=[[6 траўня]] [[1970]] |стадыён='''Стадыён''': {{Сьцяг Італіі|16пкс}} [[Сан-Сіра]], [[Мілан]]<br/>'''Гледачоў''': 53,187<br/>'''Судзьдзя:''' {{Сьцяг Італіі|16пкс}} Кансэто Лё Бэльлё |каманда1={{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Фэеноорд Ротэрдам|Фэеноорд]] |каманда2={{Сьцяг Шатляндыі}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] |лік=2:1 (д.ч.) |bg=#EBF5FF |галы1= Ізраёль 32'<br /> Кіндвал 116' |галы2= Гемэл 30' |справаздача= }} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.rsssf.com/ec/ec196970.html#cc European Cup 1969-70 from RSSSF] * [http://www.rsssf.com/ec/ecomp.html European Cup results at Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation] * [http://www.uefa.com/competitions/UCL/history/Season=1969/intro.html 1969-70 season at UEFA website] * [https://web.archive.org/web/20080615222741/http://www.europeancuphistory.com/euro70 European Cup History 1970] {{Ліга чэмпіёнаў УЭФА}} [[Катэгорыя:1970 год у футболе]] [[Катэгорыя:Фіналы Лігі чэмпіёнаў]] 4ia7ivlcrlv7l5od1g7wjn141zt8ch6 2623029 2623024 2025-07-03T06:43:26Z Dymitr 10914 выпраўленьне спасылак 2623029 wikitext text/x-wiki '''Фінальны матч Кубка эўрапейскіх чэмпіёнаў па футболе 1970 году''' праходзіў у [[Мілян]]е на стадыёне [[Сан-Сыра]] 6 траўня 1970 году, дзе сустракаліся [[Нідэрлянды|нідэрляндзкі]] клюб «[[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]]» і [[Шатляндыя|шатляндзкі]] «[[Сэлтык Глазга|Сэлтык]]». == Матч == {{Справаздача аб матчы |дата=[[6 траўня]] [[1970]] |стадыён='''Стадыён''': {{Сьцяг Італіі|16пкс}} [[Сан-Сыра]], [[Мілян]]<br/>'''Гледачоў''': 53,187<br/>'''Судзьдзя:''' {{Сьцяг Італіі|16пкс}} Кансэта Лё Бэльлё |каманда1={{Сьцяг Нідэрляндаў}} [[Фэеноорд Ратэрдам|Фэеноорд]] |каманда2={{Сьцяг Шатляндыі}} [[Сэлтык Глазга|Сэлтык]] |лік=2:1 (д.ч.) |bg=#EBF5FF |галы1= Ізраёль 32'<br /> Кіндвал 116' |галы2= Гемэл 30' |справаздача= }} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.rsssf.com/ec/ec196970.html#cc European Cup 1969-70 from RSSSF] * [http://www.rsssf.com/ec/ecomp.html European Cup results at Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation] * [http://www.uefa.com/competitions/UCL/history/Season=1969/intro.html 1969-70 season at UEFA website] * [https://web.archive.org/web/20080615222741/http://www.europeancuphistory.com/euro70 European Cup History 1970] {{Ліга чэмпіёнаў УЭФА}} [[Катэгорыя:1970 год у футболе]] [[Катэгорыя:Фіналы Лігі чэмпіёнаў]] q06auu6htm1ub7ktz6lg1d8akt5x1z5 0 96026 2622958 2614267 2025-07-02T16:26:30Z W 11741 +14 крыніцаў: 2622958 wikitext text/x-wiki {{Дзяржаўная ўстанова |назва = Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі |першасная назва = {{мова-ru|Федеральная служба безопасности Российской Федерации|скарочана}} |выява = Emblem of Federal security service.svg |подпіс выявы = Эмблема |мапа = |подпіс мапы = |скарот = ФСБ Расеі |позва = Дзяржава, законнасьць і гонар |папярэднік = [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі]] |дзень утварэньня = {{Дата пачатку|3|4|1995|1}} |від = [[ведамства]] |праўны стан = [[Выканаўчая ўлада|выканаўчы]] орган |задача = [[супрацьвыведка]] |сядзіба = [[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]], [[Мяшчанскі раён]], вул. [[Вялікая Лубянка]], д. 1<ref name="г"/> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|45|40|паўночнае|37|27|33|усходняе|выяўленьне=тэкст,загаловак}} |дзейнічае ў месцах = [[Расея]] |сяброўства = |службовыя мовы = расейская |пасада кіраўніка = Старшыня |імя кіраўніка = [[Аляксандар Бортнікаў]] |пасада кіраўніка 2 = 1-я намесьнікі |імя кіраўніка 2 = [[Уладзімер Кулішоў]], [[Сяргей Барысавіч Каралёў|Сяргей Каралёў]] |пасада кіраўніка 3 = [[Статс-сакратар]] |імя кіраўніка 3 = [[Аляксандар Купражкін]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік апарату [[Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт Расеі|Нацыянальнага антытэрарыстычнага камітэту]] |імя кіраўніка 4 = [[Ігар Сіроткін]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=http://fsb.ru/fsb/leadership.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |асноўныя асобы = |управа = Калегія |галоўная ўправа = [[прэзыдэнт Расеі]] |зьвязаныя службы = [[Памежная служба ФСБ Расеі]], [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] |расходы = {{Рост}}106,628 млрд [[Расейскі рубель|рас.руб.]] (2023 год<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Дадатак 2. Выдаткі фэдэральнага бюджэту за 2023 год па ведамаснай будове выдаткаў (Фэд.закон ад 8 ліпеня 2024 г. № 161-ФЗ «Аб выкананьні фэдэральнага бюджэту за 2023 год»)|спасылка=https://service.garant.ru/large/objects/2024/7/84c20e65bd4caa1e1425d4b01093a466.PDF|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=8 ліпеня 2024|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>; 1,188 млрд $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы валютаў на зададзеную дату, якія ўсталёўваюць штодня (89,6883 рас.руб. за даляр)|спасылка=https://cbr.ru/currency_base/daily/?UniDbQuery.Posted=True&UniDbQuery.To=31.12.2023|выдавец=[[Цэнтральны банк Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=31 сьнежня 2023|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |колькасьць работнікаў = 347 900 (1992 год) |колькасьць дабраахвотнікаў = |старонка = [http://fsb.ru/ fsb.ru] |ведамасьць = |від ведамасьці = |назва ведамасьці = |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі''' — ведамства ўраду Расеі, заснаванае ў красавіку 1995 году на аснове [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі|Фэдэральнай службы контарвыведкі Расеі]]. Паводле 1-га артыкула Закону 1995 году «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі», яе дзейнасьцю кіраваў [[прэзыдэнт Расеі]], які прызначаў кіраўніка ФСБ. Згодна з 3-м артыкулам пры ФСБ дзейнічала [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]] Масквы, Ярцаўская вуліца, дом 30), статут якой зацьвярджаў прэзыдэнт Расеі. У 8-м артыкуле згадвалася, што асноўнымі кірункамі дзейнасьці ФСБ былі: [[супрацьвыведка]], барацьба з [[тэрарызм]]ам і [[Злачыннасьць|злачыннасьцю]], [[выведка]], памежная ахова і забесьпячэньне весткавай бясьпекі<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэдэральны закон «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі»|спасылка=http://fsb.ru/fsb/npd/more.htm%21id%3D10340801%40fsbNpa.html|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=25 сьнежня 2008|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Фэдэральнай службы бясьпекі Расеі ўваходзілі: * [[Памежная служба ФСБ Расеі]]; * Кіраўніцтва справамі ([[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]] Масквы, вул. [[Кузьнецкі мост (Масква)|Кузьнецкі мост]], дом 22) * 5 асяродкаў — 1) грамадзкіх сувязяў (Цэнтральная адм.акруга, вул. [[Вялікая Лубянка]], дом 1), 2) антытэрарыстычны [[Цэнтар спэцпрызначэньня ФСБ Расеі|спэцпрызначэньня]], 3) адмысловай тэхнікі, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў (АТЗ), 5) ліцэнзаваньня, засьведчаньня і абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўнай таямніцы]]; * Дэпартамэнт вайсковай контарвыведкі; * 4 управы — 1) вайскова-мэдычная, 2) сьледчая, 3) міжнароднай супрацы, 4) радыёконтарвыведкі; * [[Акадэмія ФСБ Расеі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]], [[Мічурынскі праспэкт]], дом 70)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведкавыя зьвесткі|спасылка=http://fsb.ru/fsb/supplement.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Абавязкі == Паводле 12-га артыкула Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі былі абавязаныя: # апавяшчаць прэзыдэнта і старшыню [[Урад Расеі|Ўраду Расеі]] і на іх даручэньне фэдэральныя органы дзяржаўнай улады, а таксама такія органы суб'ектаў фэдэрацыі пра пагрозы [[Бясьпека|бясьпецы]] Расеі; # выяўляць, папярэджваць, спыняць выведку адмысловых службаў замежных дзяржаў і асобаў, накіраваную на нанясеньне шкоды бясьпецы Расеі; # здабываць выведвальныя зьвесткі ў зацікаўленасьцях бясьпекі Расеі і павышэньня яе гаспадарчых, навукова-тэхнічных і абаронных магчымасьцяў; # выяўляць, папярэджваць, спыняць і раскрываць [[Злачынства|злачынствы]] ў галіне бясьпекі, [[вышук]]ваць адпаведных злачынцаў і падазраваных; # выяўляць, папярэджваць, спыняць, раскрываць і [[Расьсьледаваньне|расьсьледаваць]] тэрарыстычныя акты, якія рыхтуюцца, учыняюцца і ўчыненыя, а таксама здабываць зьвесткі аб падзеях і дзеяньнях, якія ствараюць пагрозу [[тэрарызм]]у; # распрацоўваць і ажыцьцяўляць ва ўзаемадзеяньні зь іншымі дзяржаўнымі органамі захады па барацьбе з [[карупцыя]]й, незаконным абаротам [[Зброя|зброі]] і наркатычных сродкаў, [[кантрабанда]]й, дзейнасьцю незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асоб і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # забясьпечваць бясьпеку ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілах Расеі]], іншых войсках, вайсковых фармаваньнях, іх органах кіраваньня і ў органах, у якіх фэдэральным законам прадугледжана [[вайсковая служба]], у [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|органах унутраных справаў]], [[Дзяржаўная супрацьпажарная служба Расеі|Дзяржаўнай супрацьпажарнай службе]], [[Фэдэральная мытная служба Расеі|мытных органах]] і органах па кантролі за абаротам наркатычных сродкаў і псыхатропных рэчываў; # забясьпечваць бясьпеку пабудоваў абароннай галіны, [[Ядзерная энэргетыка|атамнай энэргетыкі]], перавозак і сувязі, жыцьцезабесьпячэньня буйных гарадоў і прамысловых асяродкаў, іншых стратэгічных пабудоваў, а таксама бясьпеку ў галіне касьмічных [[Дасьледаваньне|даследаваньняў]], пераважных навуковых распрацовак; # забясьпечваць бясьпеку фэдэральных органаў дзяржаўнай улады і адпаведных органаў суб'ектаў фэдэрацыі; # браць удзел у распрацоўцы і ажыцьцяўленьні абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўных таямніцаў]], сачыць за іх захаванасьцю ў дзяржаўных органах, вайсковых фармаваньнях, на [[прадпрыемства]]х і ва ўстановах незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]], дапускаць упаўнаважаных грамадзянаў да дзяржаўных таямніцаў; # ахоўваць бясьпеку ўстановаў і грамадзянаў Расеі за мяжой ва ўзаемінах са [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службай вонкавай выведкі Расеі]]; # абараняць і ахоўваць дзяржаўную мяжу Расеі і гаспадарчыя зацікаўленасьці Расеі ў памежных землях, а таксама ахоўаць марскія біялягічныя багацьці; # забясьпечваць бясьпеку прадстаўніцтваў замежных дзяржаваў у Расеі ва ўзаемадзеяньні з органамі ўнутраных справаў; # браць удзел у забесьпячэньні бясьпекі грамадзка-палітычных і рэлігійных масавых мерапрыемстваў сумесна зь іншымі дзяржаўнымі органамі; # весьці ўлік радыёдадзеных і радыёвыпраменьваньняў перадавальных радыёэлектронных сродкаў, выяўляць іх радыёвыпраменьваньні ў Расеі, калі тыя ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі і выкарыстоўваюцца супрацьпраўна; # браць удзел у рашэньнях наконт прыёму ў грамадзянства Расеі і выхаду зь яго, уезду ў Расею і выезду за мяжу, а таксама ладу знаходжаньня замежнікаў і асобаў без грамадзянства ў Расеі; # падтрымліваць мабілізацыйную гатоўнасьць органаў ФСБ Расеі; # ажыцьцяўляць прафэсійную асьвету<ref name="б"/>. == Правы == Згодна з 13-м артыкулам Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі мелі права: # таемна ўсталёўваць супрацу са згоднымі асобамі; # праводзіць апэратыўны [[вышук]] з выяўленьнем, папярэджаньнем, спыненьнем і раскрыцьцём [[шпіянаж]]у, арганізаванай злачыннасьці, [[Карупцыя|карупцыі]], незаконнага абароту зброі і наркатычных сродкаў, [[Кантрабанда|кантрабанды]], якія ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі, і [[злачынства]]ў у галіне бясьпекі, дзейнасьці незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асобаў і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # пранікаць у адмысловыя службы замежных дзяржаваў, якія праводзяць выведку на шкоду бясьпецы Расеі, а таксама ў злачынныя групы; # ажыцьцяўляць [[дазнаньне]] і папярэдняе [[сьледства]] ў справах аб злачынствах у галіне бясьпекі; # выконваць [[шыфраваньне]] ў органах ФСБ Расеі, наглядаць за выкананьнем таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падразьдзяленьнях дзяржаўных органаў, [[прадпрыемства]]ў і ўстановаў незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]]; # выкарыстоўваць у службовых мэтах сродкі сувязі, якія належаць дзяржаўным прадпрыемствам і ўстановам, а ў безадкладных выпадках — прыватным прадпрыемствам і ўстановам, як і грамадзкім аб'яднаньням і грамадзянам Расеі; # выкарыстоўваць у безадкладных выпадках сродкі перавозак прадпрыемстваў і установаў незалежна ад формы ўласнасьці, грамадзкіх аб'яднаньняў і грамадзянаў для прадухіленьня злачынстваў, перасьледу і [[Затрыманьне|затрыманьня]] злачынцаў і падазраваных, дастаўкі грамадзянаў у лякарню пры патрэбе хуткай лекарска дапамогі, а таксама для праезду да месца [[Здарэньне|здарэньня]]; # бесьперашкодна ўваходзіць у жылыя [[Памяшканьне|памяшканьні]], на прыналежныя грамадзянам зямельныя [[Дзялянка|дзялянкі]], на землі і ў памяшканьні прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці ў выпадку, калі ёсьць дастатковыя падставы меркаваць, што там учыняюць або ўчынілі небяспечнае грамадзтву дзеяньне ў галіне бясьпекі, а таксама ў выпадку перасьледу асобаў, якія падазраюцца ва ўчыненьні такога дзеяньня, калі прамаруджваньне можа паставіць пад пагрозу жыцьцё і [[здароўе]] грамадзянаў; # правяраць у грамадзянаў і службовых асобаў пасьведчаньні асобы, калі ёсць дастатковыя падставы падазраваць іх ва ўчыненьні злачынства; # ажыцьцяўляць адміністрацыйнае затрыманне асобаў, якія ўчынілі правапарушэньне, звязанае са спробай пранікненьня і пранікненьнем на ахоўныя землі асабліварэжымных пабудоваў і закрытых адміністрацыйна-тэрытарыяльных утварэньняў, а таксама правяраць у гэтых асобаў пасьведчаньні, атрымліваць ад іх тлумачэньні, ажыццяўляць асабісты надгляд і выняцьце іх рэчаў і дакумэнтаў; # уносіць у дзяржаўныя органы, управы прадпрыемстваў і ўстаноў незалежна ад формы ўласнасьці, а таксама ў грамадзкія аб'яднаньні абавязковыя для выкананьня прадстаўленьні аб прыбіраньні прычынаў і ўмоваў, якія садзейнічаюць пагрозам бясьпецы Расеі і ўчыненьню злачынстваў у галіне бяспекі; # атрымліваць на бязвыплатнай аснове ад дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці зьвесткі, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных на органы ФСБ абавязкаў; # ствараць прадпрыемствы, установы і падразьдзяленьні, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных абавязкаў і забеспячэньня дзейнасьці органаў ФСБ; # ствараць падразьдзяленьні спэцпрызначэньня для выканання ускладзеных абавязкаў; # праводзіць [[Крыміналістыка|крыміналістычныя]] экспэртызы і дасьледаваньні; # ажыццяўляць вонкавыя зносіны з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі замежных дзяржаваў, абменьвацца зь імі на ўзаемнай аснове апэратыўнымі зьвесткамі, тэхнічнымі сродкамі, заключаць міжнародныя міжведамасныя дамовы Расеі; # накіроўваць афіцыйных прадстаўнікоў у замежныя дзяржавы па ўзгадненьні з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі гэтых дзяржаваў дзеля павышэньня спраўнасьці барацьбы зь міжнароднымі злачынствамі; # забясьпечваць уласную бясьпеку, у тым ліку з прадухіленьнем пранікненьня адмысловых службаў замежных дзяржаваў, злачынных групаў і асоб з выкарыстаньнем тэхнічных сродкаў датычна абароненых дзяржаўных таямніцаў; # дазваляць сваім супрацоўнікам захоўваньне нашэньне табэльнай зброі і адмысловых сродкаў; # выкарыстоўваць у мэтах зашыфроўкі асобы сваіх супрацоўнікаў, ведамаснай прыналежнасьці іх падразьдзяленьняў, памяшканьняў і сродкаў дакумэнты іншых ведамстваў, прадпрыемстваў і ўстановаў; # праводзіць навуковыя дасьледаваньні праблемаў бясьпекі Расеі; # садзейнічаць прадпрыемствам і установам незалежна ад формы ўласнасьці ў распрацоўцы абароны [[Камэрцыйная таямніца|камэрцыйнай таямніцы]]; # рыхтаваць кадры для адмысловых службаў замежных дзяржаваў, службаў бясьпекі прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці; # упарадкоўваць распрацоўку, вытворчасьць, збыт, выкарыстаньне шыфравальных сродкаў і абароненых зь іх выкарыстаньнем сетак сувязі ў Расеі, а таксама наданьне паслуг шыфраваньня зьвестак у Расеі, выяўленьне электронных прыладаў для негалоснага атрыманьня зьвестак у памяшканьнях і тэхнічных сродках; # наглядаць за ўладкаваньнем і ўвасабленьнем [[Крыптаграфія|крыптаграфічнай]] і інжынэрна-тэхнічнай бяспекі весткава-сувязных сетак, сетак шыфраванай і ўтоенай сувязі, за выкананьнем парадку таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падраздзяленнях дзяржаўных органаў і арганізацый у Расеі і ў яе ўстановах за мяжой, а таксама за абаронай асабліва важных пабудоваў і тэхнічных сродкаў у іх ад уцечкі зьвестак па тэхнічных каналах; # браць удзел у вызначэнні парадку распрацоўкі, вытворчасьці, збыту, выкарыстаньня і абароны тэхнічных сродкаў апрацоўкі, захоўваньня і перадачы зьвестак абмежаванага доступу, прызначаных для выкарыстаньня ва ўстановах Расеі за мяжой; # забясьпечваць выяўленьне прыладаў перахопу зьвестак у асабліва важных пабудовах і тэхнічных сродках, прызначаных для выкарыстаньня ў фэдэральных органах дзяржаўнай улады<ref name="б"/>. == Мінуўшчына == 30 студзеня 1991 году Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету [[Расейская СФСР|Расейскай СФСР]] ухваліў Пастанову № 557-1. У адпаведнасьці з гэтай пастановай 31 студзеня 1991 году [[Савет міністраў Расейскай СФСР]] зацьвердзіў Пастанову № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрствам абароны СССР і [[КДБ СССР]] у ''Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы''»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іван Сілаеў]], Аляксандар Трацьцякоў|загаловак=Пастанова Савету міністраў Расейскай СФСР № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрства абароны СССР і КДБ СССР у Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901604496|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 5 траўня 1991 году Прызыдыюм [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету РСФСР]] ухваліў Пастанову № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і ''[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР|Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР]]''», кіраваньне якімі ўсклалі на Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету і Савет міністраў РСФСР<ref>{{Навіна|аўтар=[[Руслан Хасбулатаў]]|загаловак=Пастанова Прызыдыюму Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://web.archive.org/web/20140826113350/http://poisk-zakona.ru/273294.html|выдавец=«Вэб-архіў»|мова=ru|дата публікацыі=26 жніўня 2014|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 6 траўня 1991 году старшыня [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі СССР]] [[Уладзімер Кручкоў]] падпісалі Пратакол аб утварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР. 26 лістапада 1991 году расейскі прэзыдэнт Барыс Ельцын падпісаў Указ № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у ''[[Агенцтва фэдэральнай бясьпекі Расейскай СФСР|Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР]]''». Цэнтральны апарат АФБ РСФСР склалі: * 5 галоўных управаў — 1) [[Выведка|выведкі]], 2) [[Супрацьвыведка|супрацьвыведкі]], 3) барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і [[карупцыя]]й, 4) інфармацыйна-аналітычная, 5) працы з асабістым складам; * 10 управаў — 1) вайсковай супрацьвыведкі, 2) барацьбы з [[тэрарызм]]ам, 3) вонкавай выведкі, 4) інспэктарская, 5) апэратыўна-тэхнічная, 6) сувязі, 7) сьледчая, 8) вайскова-мэдычная, 9) вайскова-будаўнічая, 10) гаспадарчая; * 3 службы — 1) узаемінаў і каардынацыі з органамі бясьпекі Саюзу, уваходзячых у яго рэспублік і іншых дзяржаваў, 2) прававога забесьпячэньня, 3) эканамічная; * 2 аддзелы — 1) уласнай бясьпекі, 2) апэратыўных фондаў; * сакратарыят, асяродак грамадзкіх сувязяў і сьледчы [[Ізалятар часовага ўтрыманьня|ізалятар]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=[[Барыс Ельцын]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай СФСР № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1991_233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар» ([[Екацярынбург]])|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Згодна зь 1-м пунктам Часовага палажэньня аб АФБ РСФСР яго ўзначальваў генэральны дырэктар, які меў 7 намесьнікаў, у тым ліку аднаго першага. АФБ падначальвалася прэзыдэнту РСФСР і было падсправаздачным Вярхоўнаму Савету РСФСР. Згодна з 4-м пунктам прэзыдэнт РСФСР зацьвярджаў склад калегіі АФБ, у які ўваходзілі гендырэктар і ягоныя намесьнікі, начальнікі 4-х галоўных управаў — выведкі, супрацьвыведкі, барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і карупцыяй, інфармацыйна-аналітычнай, а таксама начальнікі 2-х управаў — барацьбы з тэрарызмам і інспэктарскай<ref name="а"/>. 24 студзеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 42 «Аб утварэньні [[Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі]]» на аснове АФБ РСФСР і [[Міжрэспубліканская служба бясьпекі СССР|Міжрэспубліканскай службы бясьпекі СССР]]. Пераўтварэньне мелі скончыць да 1 ліпеня 1992 году. Згодна з 3-м пунктам Указу міністру бясьпекі Расеі дазволілі мець 7 намесьнікаў, у тым ліку першага і намесьнікаў па Маскве і [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскай вобласьці]] ды Санкт-Пецярбургу і [[Ленінградзкая вобласьць|Ленінградзкай вобласьці]]. Калегія Міністэрства мела складацца зь 17 чалавек. Штатную колькасьць супрацоўнікаў Міністэрства ўстанавілі ў памеры 137 900 чалавек, зь якіх 2800 прыпадала на цэнтральны апарат<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://ru.wikisource.org/wiki/Указ_Президента_РФ_от_24.01.1992_№_42|выдавец=[[Вікікрыніцы]]|мова=ru|дата публікацыі=4 лютага 2019|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Паводле 6-га пункту Часовага палажэньня аб Міністэрстве бясьпекі, прэзыдэнт Расеі прызначаў міністра бясьпекі. Згодна з 11-м пунктам камітэты Вярхоўнага Савету Расеі наглядалі за дзейнасьцю Міністэрства. 18 ліпеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 789, якім павялічыў штат Міністэрства ў 2,5 разы да 347 900 чалавек з улікам 210 000 супрацоўнікаў [[Памежная служба ФСБ Расеі|Памежных войскаў Расеі]], а штат яго цэнтральнага апарату павялічыў на 25 % да 3500 чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901607491|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 21 сьнежня 1993 годзе прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі». Паводле 6-га пункту Ўказу, супрацоўнікі Міністэрства бясьпекі лічыліся часовымі службоўцамі ФСК да атэстацыі для залічэньня ў штат. У [[Прэамбула|прэамбуле]] Ўказу адзначалася<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1993_2233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар»|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>: {{Цытата|Сыстэма органаў [[Усерасейская надзвычайная камісія па барацьбе з контрарэвалюцыяй і сабатажам|УНК]]-[[Аб’яднаная дзяржаўная палітычная ўправа|АДПУ]]-[[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]-НКДБ-МДБ-[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|КДБ]]-МБ апынулася нерэфармавальнай. Прадпрынятыя ў апошнія гады спробы рэарганізацыі насілі ў асноўным вонкавы, касмэтычны характар. На гэты час стратэгічная канцэпцыя забесьпячэньня дзяржаўнай [[Бясьпека|бясьпекі]] Расейскай Фэдэрацыі ў Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі адсутнічае. Контарвыведвальная праца аслабленая. Сыстэма палітычнага [[вышук]]у закансэрваваная і лёгка можа быць узноўленая.|[[Барыс Ельцын]]|Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»}} 3 красавіка 1995 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Закон «Аб органах Фэдэральнай службы бясьпекі ў Расейскай Фэдэрацыі», якая стала правапераемніцай ФСК Расеі<ref name="в"/>. 22 траўня 1997 году Ельцын падпісаў Указ № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім скасаваў правядзеньне пераатэстацыі супрацоўнікаў. Склад калегіі ФСБ скарацілі да 11 чалавек. Вызначылі, што 7 намесьнікамі мелі быць 1-ы намесьнік, кіраўнікі 5 дэпартамэнтаў і начальнік управы па Маскве і Маскоўскай вобласьці. У складзе ФСБ Расеі пакінулі: * 5 дэпартамэнтаў — 1) контарвыведкі, 2) барацьбы з тэрарызмам, 3) аналізу, прагнозу і стратэгічнага плянаваньня, 4) арганізацыйна-кадравай працы, 5) забесьпячэньня дзейнасьці; * 5 управаў — 1) распрацоўкі і спыненьня дзейнасьці злачынных арганізацыяў, 2) сьледчую, 3) апэратыўна-пошукавую, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў, 5) уласнай бясьпекі; * кіраўніцтва справамі і сьледчы ізалятар<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 22 траўня 1997 г. № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/10967|выдавец=[[Прэзыдэнт Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 11 сакавіка 2003 году прэзыдэнт [[Уладзімер Пуцін]] падпісаў Указ № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім ад 1 ліпеня 2023 году ФСБ перадалі [[Памежная служба ФСБ Расеі|Фэдэральную памежную службу Расеі]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 11 сакавіка 2003 г. № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/19298|выдавец=Прэзыдэнт Расеі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 17 красавіка 2021 году ФСБ Расеі афіцыйна заявіла, што дапамагло прадухіліць зрынаньне [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]] «''паводле адпрацаванага сцэнару „каляровых рэвалюцыяў“ з прыцягненьнем мясцовых і ўкраінскіх нацыяналістаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31209051.html ФСБ Расеі заявіла, што дапамагло прадухіліць дзяржаўны пераварот у Беларусі], [[Радыё Свабода]], 17 красавіка 2021 г.</ref>. === Кіраўнікі === * [[Віктар Іваненка]] (5 траўня 1991 — 15 студзеня 1992) * [[Віктар Бараньнікаў]] (15 студзеня 1992 — 27 ліпеня 1993) * [[Мікалай Галушка]] (28 ліпеня 1993 — 28 лютага 1994) * [[Сяргей Сьцяпашын]] (3 сакавіка 1994 — 30 чэрвеня 1995) * [[Міхаіл Іванавіч Баркусоў|Міхаіл Баркусоў]] (24 ліпеня 1995 — 20 чэрвеня 1996) * [[Мікалай Дзьмітрыевіч Кавалёў|Мікалай Кавалёў]] (20 чэрвеня 1996 — 25 ліпеня 1998) * [[Уладзімер Пуцін]] (25 ліпеня 1998 — 9 жніўня 1999) * [[Мікалай Патрушаў]] (9 жніўня 1999 — 5 траўня 2008) * [[Аляксандар Бортнікаў]] (ад 12 траўня 2008 году)<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=http://fsb.ru/fsb/history.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід}} [[Катэгорыя:ФСБ| ]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1995 годзе]] t763xfuvpgpxy5heuyh695pzf2b4bmf 2622966 2622958 2025-07-02T17:55:57Z W 11741 +Слушныя каардынаты і дата ўказу № 42 2622966 wikitext text/x-wiki {{Дзяржаўная ўстанова |назва = Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі |першасная назва = {{мова-ru|Федеральная служба безопасности Российской Федерации|скарочана}} |выява = Emblem of Federal security service.svg |подпіс выявы = Эмблема |мапа = |подпіс мапы = |скарот = ФСБ Расеі |позва = Дзяржава, законнасьць і гонар |папярэднік = [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі]] |дзень утварэньня = {{Дата пачатку|3|4|1995|1}} |від = [[ведамства]] |праўны стан = [[Выканаўчая ўлада|выканаўчы]] орган |задача = [[супрацьвыведка]] |сядзіба = [[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]], [[Мяшчанскі раён]], вул. [[Вялікая Лубянка]], д. 1<ref name="г"/> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|45|40|паўночнае|37|37|33|усходняе|выяўленьне=тэкст,загаловак}} |дзейнічае ў месцах = [[Расея]] |сяброўства = |службовыя мовы = расейская |пасада кіраўніка = Старшыня |імя кіраўніка = [[Аляксандар Бортнікаў]] |пасада кіраўніка 2 = 1-я намесьнікі |імя кіраўніка 2 = [[Уладзімер Кулішоў]], [[Сяргей Барысавіч Каралёў|Сяргей Каралёў]] |пасада кіраўніка 3 = [[Статс-сакратар]] |імя кіраўніка 3 = [[Аляксандар Купражкін]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік апарату [[Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт Расеі|Нацыянальнага антытэрарыстычнага камітэту]] |імя кіраўніка 4 = [[Ігар Сіроткін]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=http://fsb.ru/fsb/leadership.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |асноўныя асобы = |управа = Калегія |галоўная ўправа = [[прэзыдэнт Расеі]] |зьвязаныя службы = [[Памежная служба ФСБ Расеі]], [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] |расходы = {{Рост}}106,628 млрд [[Расейскі рубель|рас.руб.]] (2023 год<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Дадатак 2. Выдаткі фэдэральнага бюджэту за 2023 год па ведамаснай будове выдаткаў (Фэд.закон ад 8 ліпеня 2024 г. № 161-ФЗ «Аб выкананьні фэдэральнага бюджэту за 2023 год»)|спасылка=https://service.garant.ru/large/objects/2024/7/84c20e65bd4caa1e1425d4b01093a466.PDF|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=8 ліпеня 2024|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>; 1,188 млрд $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы валютаў на зададзеную дату, якія ўсталёўваюць штодня (89,6883 рас.руб. за даляр)|спасылка=https://cbr.ru/currency_base/daily/?UniDbQuery.Posted=True&UniDbQuery.To=31.12.2023|выдавец=[[Цэнтральны банк Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=31 сьнежня 2023|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |колькасьць работнікаў = 347 900 (1992 год) |колькасьць дабраахвотнікаў = |старонка = [http://fsb.ru/ fsb.ru] |ведамасьць = |від ведамасьці = |назва ведамасьці = |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі''' — ведамства ўраду Расеі, заснаванае ў красавіку 1995 году на аснове [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі|Фэдэральнай службы контарвыведкі Расеі]]. Паводле 1-га артыкула Закону 1995 году «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі», яе дзейнасьцю кіраваў [[прэзыдэнт Расеі]], які прызначаў кіраўніка ФСБ. Згодна з 3-м артыкулам пры ФСБ дзейнічала [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]] Масквы, Ярцаўская вуліца, дом 30), статут якой зацьвярджаў прэзыдэнт Расеі. У 8-м артыкуле згадвалася, што асноўнымі кірункамі дзейнасьці ФСБ былі: [[супрацьвыведка]], барацьба з [[тэрарызм]]ам і [[Злачыннасьць|злачыннасьцю]], [[выведка]], памежная ахова і забесьпячэньне весткавай бясьпекі<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэдэральны закон «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі»|спасылка=http://fsb.ru/fsb/npd/more.htm%21id%3D10340801%40fsbNpa.html|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=25 сьнежня 2008|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Фэдэральнай службы бясьпекі Расеі ўваходзілі: * [[Памежная служба ФСБ Расеі]]; * Кіраўніцтва справамі ([[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]] Масквы, вул. [[Кузьнецкі мост (Масква)|Кузьнецкі мост]], дом 22) * 5 асяродкаў — 1) грамадзкіх сувязяў (Цэнтральная адм.акруга, вул. [[Вялікая Лубянка]], дом 1), 2) антытэрарыстычны [[Цэнтар спэцпрызначэньня ФСБ Расеі|спэцпрызначэньня]], 3) адмысловай тэхнікі, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў (АТЗ), 5) ліцэнзаваньня, засьведчаньня і абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўнай таямніцы]]; * Дэпартамэнт вайсковай контарвыведкі; * 4 управы — 1) вайскова-мэдычная, 2) сьледчая, 3) міжнароднай супрацы, 4) радыёконтарвыведкі; * [[Акадэмія ФСБ Расеі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]], [[Мічурынскі праспэкт]], дом 70)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведкавыя зьвесткі|спасылка=http://fsb.ru/fsb/supplement.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Абавязкі == Паводле 12-га артыкула Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі былі абавязаныя: # апавяшчаць прэзыдэнта і старшыню [[Урад Расеі|Ўраду Расеі]] і на іх даручэньне фэдэральныя органы дзяржаўнай улады, а таксама такія органы суб'ектаў фэдэрацыі пра пагрозы [[Бясьпека|бясьпецы]] Расеі; # выяўляць, папярэджваць, спыняць выведку адмысловых службаў замежных дзяржаў і асобаў, накіраваную на нанясеньне шкоды бясьпецы Расеі; # здабываць выведвальныя зьвесткі ў зацікаўленасьцях бясьпекі Расеі і павышэньня яе гаспадарчых, навукова-тэхнічных і абаронных магчымасьцяў; # выяўляць, папярэджваць, спыняць і раскрываць [[Злачынства|злачынствы]] ў галіне бясьпекі, [[вышук]]ваць адпаведных злачынцаў і падазраваных; # выяўляць, папярэджваць, спыняць, раскрываць і [[Расьсьледаваньне|расьсьледаваць]] тэрарыстычныя акты, якія рыхтуюцца, учыняюцца і ўчыненыя, а таксама здабываць зьвесткі аб падзеях і дзеяньнях, якія ствараюць пагрозу [[тэрарызм]]у; # распрацоўваць і ажыцьцяўляць ва ўзаемадзеяньні зь іншымі дзяржаўнымі органамі захады па барацьбе з [[карупцыя]]й, незаконным абаротам [[Зброя|зброі]] і наркатычных сродкаў, [[кантрабанда]]й, дзейнасьцю незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асоб і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # забясьпечваць бясьпеку ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілах Расеі]], іншых войсках, вайсковых фармаваньнях, іх органах кіраваньня і ў органах, у якіх фэдэральным законам прадугледжана [[вайсковая служба]], у [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|органах унутраных справаў]], [[Дзяржаўная супрацьпажарная служба Расеі|Дзяржаўнай супрацьпажарнай службе]], [[Фэдэральная мытная служба Расеі|мытных органах]] і органах па кантролі за абаротам наркатычных сродкаў і псыхатропных рэчываў; # забясьпечваць бясьпеку пабудоваў абароннай галіны, [[Ядзерная энэргетыка|атамнай энэргетыкі]], перавозак і сувязі, жыцьцезабесьпячэньня буйных гарадоў і прамысловых асяродкаў, іншых стратэгічных пабудоваў, а таксама бясьпеку ў галіне касьмічных [[Дасьледаваньне|даследаваньняў]], пераважных навуковых распрацовак; # забясьпечваць бясьпеку фэдэральных органаў дзяржаўнай улады і адпаведных органаў суб'ектаў фэдэрацыі; # браць удзел у распрацоўцы і ажыцьцяўленьні абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўных таямніцаў]], сачыць за іх захаванасьцю ў дзяржаўных органах, вайсковых фармаваньнях, на [[прадпрыемства]]х і ва ўстановах незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]], дапускаць упаўнаважаных грамадзянаў да дзяржаўных таямніцаў; # ахоўваць бясьпеку ўстановаў і грамадзянаў Расеі за мяжой ва ўзаемінах са [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службай вонкавай выведкі Расеі]]; # абараняць і ахоўваць дзяржаўную мяжу Расеі і гаспадарчыя зацікаўленасьці Расеі ў памежных землях, а таксама ахоўаць марскія біялягічныя багацьці; # забясьпечваць бясьпеку прадстаўніцтваў замежных дзяржаваў у Расеі ва ўзаемадзеяньні з органамі ўнутраных справаў; # браць удзел у забесьпячэньні бясьпекі грамадзка-палітычных і рэлігійных масавых мерапрыемстваў сумесна зь іншымі дзяржаўнымі органамі; # весьці ўлік радыёдадзеных і радыёвыпраменьваньняў перадавальных радыёэлектронных сродкаў, выяўляць іх радыёвыпраменьваньні ў Расеі, калі тыя ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі і выкарыстоўваюцца супрацьпраўна; # браць удзел у рашэньнях наконт прыёму ў грамадзянства Расеі і выхаду зь яго, уезду ў Расею і выезду за мяжу, а таксама ладу знаходжаньня замежнікаў і асобаў без грамадзянства ў Расеі; # падтрымліваць мабілізацыйную гатоўнасьць органаў ФСБ Расеі; # ажыцьцяўляць прафэсійную асьвету<ref name="б"/>. == Правы == Згодна з 13-м артыкулам Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі мелі права: # таемна ўсталёўваць супрацу са згоднымі асобамі; # праводзіць апэратыўны [[вышук]] з выяўленьнем, папярэджаньнем, спыненьнем і раскрыцьцём [[шпіянаж]]у, арганізаванай злачыннасьці, [[Карупцыя|карупцыі]], незаконнага абароту зброі і наркатычных сродкаў, [[Кантрабанда|кантрабанды]], якія ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі, і [[злачынства]]ў у галіне бясьпекі, дзейнасьці незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асобаў і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # пранікаць у адмысловыя службы замежных дзяржаваў, якія праводзяць выведку на шкоду бясьпецы Расеі, а таксама ў злачынныя групы; # ажыцьцяўляць [[дазнаньне]] і папярэдняе [[сьледства]] ў справах аб злачынствах у галіне бясьпекі; # выконваць [[шыфраваньне]] ў органах ФСБ Расеі, наглядаць за выкананьнем таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падразьдзяленьнях дзяржаўных органаў, [[прадпрыемства]]ў і ўстановаў незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]]; # выкарыстоўваць у службовых мэтах сродкі сувязі, якія належаць дзяржаўным прадпрыемствам і ўстановам, а ў безадкладных выпадках — прыватным прадпрыемствам і ўстановам, як і грамадзкім аб'яднаньням і грамадзянам Расеі; # выкарыстоўваць у безадкладных выпадках сродкі перавозак прадпрыемстваў і установаў незалежна ад формы ўласнасьці, грамадзкіх аб'яднаньняў і грамадзянаў для прадухіленьня злачынстваў, перасьледу і [[Затрыманьне|затрыманьня]] злачынцаў і падазраваных, дастаўкі грамадзянаў у лякарню пры патрэбе хуткай лекарска дапамогі, а таксама для праезду да месца [[Здарэньне|здарэньня]]; # бесьперашкодна ўваходзіць у жылыя [[Памяшканьне|памяшканьні]], на прыналежныя грамадзянам зямельныя [[Дзялянка|дзялянкі]], на землі і ў памяшканьні прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці ў выпадку, калі ёсьць дастатковыя падставы меркаваць, што там учыняюць або ўчынілі небяспечнае грамадзтву дзеяньне ў галіне бясьпекі, а таксама ў выпадку перасьледу асобаў, якія падазраюцца ва ўчыненьні такога дзеяньня, калі прамаруджваньне можа паставіць пад пагрозу жыцьцё і [[здароўе]] грамадзянаў; # правяраць у грамадзянаў і службовых асобаў пасьведчаньні асобы, калі ёсць дастатковыя падставы падазраваць іх ва ўчыненьні злачынства; # ажыцьцяўляць адміністрацыйнае затрыманне асобаў, якія ўчынілі правапарушэньне, звязанае са спробай пранікненьня і пранікненьнем на ахоўныя землі асабліварэжымных пабудоваў і закрытых адміністрацыйна-тэрытарыяльных утварэньняў, а таксама правяраць у гэтых асобаў пасьведчаньні, атрымліваць ад іх тлумачэньні, ажыццяўляць асабісты надгляд і выняцьце іх рэчаў і дакумэнтаў; # уносіць у дзяржаўныя органы, управы прадпрыемстваў і ўстаноў незалежна ад формы ўласнасьці, а таксама ў грамадзкія аб'яднаньні абавязковыя для выкананьня прадстаўленьні аб прыбіраньні прычынаў і ўмоваў, якія садзейнічаюць пагрозам бясьпецы Расеі і ўчыненьню злачынстваў у галіне бяспекі; # атрымліваць на бязвыплатнай аснове ад дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці зьвесткі, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных на органы ФСБ абавязкаў; # ствараць прадпрыемствы, установы і падразьдзяленьні, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных абавязкаў і забеспячэньня дзейнасьці органаў ФСБ; # ствараць падразьдзяленьні спэцпрызначэньня для выканання ускладзеных абавязкаў; # праводзіць [[Крыміналістыка|крыміналістычныя]] экспэртызы і дасьледаваньні; # ажыццяўляць вонкавыя зносіны з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі замежных дзяржаваў, абменьвацца зь імі на ўзаемнай аснове апэратыўнымі зьвесткамі, тэхнічнымі сродкамі, заключаць міжнародныя міжведамасныя дамовы Расеі; # накіроўваць афіцыйных прадстаўнікоў у замежныя дзяржавы па ўзгадненьні з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі гэтых дзяржаваў дзеля павышэньня спраўнасьці барацьбы зь міжнароднымі злачынствамі; # забясьпечваць уласную бясьпеку, у тым ліку з прадухіленьнем пранікненьня адмысловых службаў замежных дзяржаваў, злачынных групаў і асоб з выкарыстаньнем тэхнічных сродкаў датычна абароненых дзяржаўных таямніцаў; # дазваляць сваім супрацоўнікам захоўваньне нашэньне табэльнай зброі і адмысловых сродкаў; # выкарыстоўваць у мэтах зашыфроўкі асобы сваіх супрацоўнікаў, ведамаснай прыналежнасьці іх падразьдзяленьняў, памяшканьняў і сродкаў дакумэнты іншых ведамстваў, прадпрыемстваў і ўстановаў; # праводзіць навуковыя дасьледаваньні праблемаў бясьпекі Расеі; # садзейнічаць прадпрыемствам і установам незалежна ад формы ўласнасьці ў распрацоўцы абароны [[Камэрцыйная таямніца|камэрцыйнай таямніцы]]; # рыхтаваць кадры для адмысловых службаў замежных дзяржаваў, службаў бясьпекі прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці; # упарадкоўваць распрацоўку, вытворчасьць, збыт, выкарыстаньне шыфравальных сродкаў і абароненых зь іх выкарыстаньнем сетак сувязі ў Расеі, а таксама наданьне паслуг шыфраваньня зьвестак у Расеі, выяўленьне электронных прыладаў для негалоснага атрыманьня зьвестак у памяшканьнях і тэхнічных сродках; # наглядаць за ўладкаваньнем і ўвасабленьнем [[Крыптаграфія|крыптаграфічнай]] і інжынэрна-тэхнічнай бяспекі весткава-сувязных сетак, сетак шыфраванай і ўтоенай сувязі, за выкананьнем парадку таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падраздзяленнях дзяржаўных органаў і арганізацый у Расеі і ў яе ўстановах за мяжой, а таксама за абаронай асабліва важных пабудоваў і тэхнічных сродкаў у іх ад уцечкі зьвестак па тэхнічных каналах; # браць удзел у вызначэнні парадку распрацоўкі, вытворчасьці, збыту, выкарыстаньня і абароны тэхнічных сродкаў апрацоўкі, захоўваньня і перадачы зьвестак абмежаванага доступу, прызначаных для выкарыстаньня ва ўстановах Расеі за мяжой; # забясьпечваць выяўленьне прыладаў перахопу зьвестак у асабліва важных пабудовах і тэхнічных сродках, прызначаных для выкарыстаньня ў фэдэральных органах дзяржаўнай улады<ref name="б"/>. == Мінуўшчына == 30 студзеня 1991 году Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету [[Расейская СФСР|Расейскай СФСР]] ухваліў Пастанову № 557-1. У адпаведнасьці з гэтай пастановай 31 студзеня 1991 году [[Савет міністраў Расейскай СФСР]] зацьвердзіў Пастанову № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрствам абароны СССР і [[КДБ СССР]] у ''Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы''»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іван Сілаеў]], Аляксандар Трацьцякоў|загаловак=Пастанова Савету міністраў Расейскай СФСР № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрства абароны СССР і КДБ СССР у Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901604496|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 5 траўня 1991 году Прызыдыюм [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету РСФСР]] ухваліў Пастанову № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і ''[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР|Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР]]''», кіраваньне якімі ўсклалі на Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету і Савет міністраў РСФСР<ref>{{Навіна|аўтар=[[Руслан Хасбулатаў]]|загаловак=Пастанова Прызыдыюму Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://web.archive.org/web/20140826113350/http://poisk-zakona.ru/273294.html|выдавец=«Вэб-архіў»|мова=ru|дата публікацыі=26 жніўня 2014|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 6 траўня 1991 году старшыня [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі СССР]] [[Уладзімер Кручкоў]] падпісалі Пратакол аб утварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР. 26 лістапада 1991 году расейскі прэзыдэнт Барыс Ельцын падпісаў Указ № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у ''[[Агенцтва фэдэральнай бясьпекі Расейскай СФСР|Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР]]''». Цэнтральны апарат АФБ РСФСР склалі: * 5 галоўных управаў — 1) [[Выведка|выведкі]], 2) [[Супрацьвыведка|супрацьвыведкі]], 3) барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і [[карупцыя]]й, 4) інфармацыйна-аналітычная, 5) працы з асабістым складам; * 10 управаў — 1) вайсковай супрацьвыведкі, 2) барацьбы з [[тэрарызм]]ам, 3) вонкавай выведкі, 4) інспэктарская, 5) апэратыўна-тэхнічная, 6) сувязі, 7) сьледчая, 8) вайскова-мэдычная, 9) вайскова-будаўнічая, 10) гаспадарчая; * 3 службы — 1) узаемінаў і каардынацыі з органамі бясьпекі Саюзу, уваходзячых у яго рэспублік і іншых дзяржаваў, 2) прававога забесьпячэньня, 3) эканамічная; * 2 аддзелы — 1) уласнай бясьпекі, 2) апэратыўных фондаў; * сакратарыят, асяродак грамадзкіх сувязяў і сьледчы [[Ізалятар часовага ўтрыманьня|ізалятар]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=[[Барыс Ельцын]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай СФСР № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1991_233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар» ([[Екацярынбург]])|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Згодна зь 1-м пунктам Часовага палажэньня аб АФБ РСФСР яго ўзначальваў генэральны дырэктар, які меў 7 намесьнікаў, у тым ліку аднаго першага. АФБ падначальвалася прэзыдэнту РСФСР і было падсправаздачным Вярхоўнаму Савету РСФСР. Згодна з 4-м пунктам прэзыдэнт РСФСР зацьвярджаў склад калегіі АФБ, у які ўваходзілі гендырэктар і ягоныя намесьнікі, начальнікі 4-х галоўных управаў — выведкі, супрацьвыведкі, барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і карупцыяй, інфармацыйна-аналітычнай, а таксама начальнікі 2-х управаў — барацьбы з тэрарызмам і інспэктарскай<ref name="а"/>. 24 студзеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 42 «Аб утварэньні [[Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі]]» на аснове АФБ РСФСР і [[Міжрэспубліканская служба бясьпекі СССР|Міжрэспубліканскай службы бясьпекі СССР]]. Пераўтварэньне мелі скончыць да 1 ліпеня 1992 году. Згодна з 3-м пунктам Указу міністру бясьпекі Расеі дазволілі мець 7 намесьнікаў, у тым ліку першага і намесьнікаў па Маскве і [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскай вобласьці]] ды Санкт-Пецярбургу і [[Ленінградзкая вобласьць|Ленінградзкай вобласьці]]. Калегія Міністэрства мела складацца зь 17 чалавек. Штатную колькасьць супрацоўнікаў Міністэрства ўстанавілі ў памеры 137 900 чалавек, зь якіх 2800 прыпадала на цэнтральны апарат<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://ru.wikisource.org/wiki/Указ_Президента_РФ_от_24.01.1992_№_42|выдавец=[[Вікікрыніцы]]|мова=ru|дата публікацыі=4 лютага 2019|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Паводле 6-га пункту Часовага палажэньня аб Міністэрстве бясьпекі, прэзыдэнт Расеі прызначаў міністра бясьпекі. Згодна з 11-м пунктам камітэты Вярхоўнага Савету Расеі наглядалі за дзейнасьцю Міністэрства. 18 ліпеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 789, якім павялічыў штат Міністэрства ў 2,5 разы да 347 900 чалавек з улікам 210 000 супрацоўнікаў [[Памежная служба ФСБ Расеі|Памежных войскаў Расеі]], а штат яго цэнтральнага апарату павялічыў на 25 % да 3500 чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901607491|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 21 сьнежня 1993 годзе прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі». Паводле 6-га пункту Ўказу, супрацоўнікі Міністэрства бясьпекі лічыліся часовымі службоўцамі ФСК да атэстацыі для залічэньня ў штат. У [[Прэамбула|прэамбуле]] Ўказу адзначалася<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1993_2233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар»|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>: {{Цытата|Сыстэма органаў [[Усерасейская надзвычайная камісія па барацьбе з контрарэвалюцыяй і сабатажам|УНК]]-[[Аб’яднаная дзяржаўная палітычная ўправа|АДПУ]]-[[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]-НКДБ-МДБ-[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|КДБ]]-МБ апынулася нерэфармавальнай. Прадпрынятыя ў апошнія гады спробы рэарганізацыі насілі ў асноўным вонкавы, касмэтычны характар. На гэты час стратэгічная канцэпцыя забесьпячэньня дзяржаўнай [[Бясьпека|бясьпекі]] Расейскай Фэдэрацыі ў Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі адсутнічае. Контарвыведвальная праца аслабленая. Сыстэма палітычнага [[вышук]]у закансэрваваная і лёгка можа быць узноўленая.|[[Барыс Ельцын]]|Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»}} 3 красавіка 1995 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Закон «Аб органах Фэдэральнай службы бясьпекі ў Расейскай Фэдэрацыі», якая стала правапераемніцай ФСК Расеі<ref name="в"/>. 22 траўня 1997 году Ельцын падпісаў Указ № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім скасаваў правядзеньне пераатэстацыі супрацоўнікаў. Склад калегіі ФСБ скарацілі да 11 чалавек. Вызначылі, што 7 намесьнікамі мелі быць 1-ы намесьнік, кіраўнікі 5 дэпартамэнтаў і начальнік управы па Маскве і Маскоўскай вобласьці. У складзе ФСБ Расеі пакінулі: * 5 дэпартамэнтаў — 1) контарвыведкі, 2) барацьбы з тэрарызмам, 3) аналізу, прагнозу і стратэгічнага плянаваньня, 4) арганізацыйна-кадравай працы, 5) забесьпячэньня дзейнасьці; * 5 управаў — 1) распрацоўкі і спыненьня дзейнасьці злачынных арганізацыяў, 2) сьледчую, 3) апэратыўна-пошукавую, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў, 5) уласнай бясьпекі; * кіраўніцтва справамі і сьледчы ізалятар<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 22 траўня 1997 г. № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/10967|выдавец=[[Прэзыдэнт Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 11 сакавіка 2003 году прэзыдэнт [[Уладзімер Пуцін]] падпісаў Указ № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім ад 1 ліпеня 2023 году ФСБ перадалі [[Памежная служба ФСБ Расеі|Фэдэральную памежную службу Расеі]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 11 сакавіка 2003 г. № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/19298|выдавец=Прэзыдэнт Расеі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 17 красавіка 2021 году ФСБ Расеі афіцыйна заявіла, што дапамагло прадухіліць зрынаньне [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]] «''паводле адпрацаванага сцэнару „каляровых рэвалюцыяў“ з прыцягненьнем мясцовых і ўкраінскіх нацыяналістаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31209051.html ФСБ Расеі заявіла, што дапамагло прадухіліць дзяржаўны пераварот у Беларусі], [[Радыё Свабода]], 17 красавіка 2021 г.</ref>. === Кіраўнікі === * [[Віктар Іваненка]] (5 траўня 1991 — 15 студзеня 1992) * [[Віктар Бараньнікаў]] (15 студзеня 1992 — 27 ліпеня 1993) * [[Мікалай Галушка]] (28 ліпеня 1993 — 28 лютага 1994) * [[Сяргей Сьцяпашын]] (3 сакавіка 1994 — 30 чэрвеня 1995) * [[Міхаіл Іванавіч Баркусоў|Міхаіл Баркусоў]] (24 ліпеня 1995 — 20 чэрвеня 1996) * [[Мікалай Дзьмітрыевіч Кавалёў|Мікалай Кавалёў]] (20 чэрвеня 1996 — 25 ліпеня 1998) * [[Уладзімер Пуцін]] (25 ліпеня 1998 — 9 жніўня 1999) * [[Мікалай Патрушаў]] (9 жніўня 1999 — 5 траўня 2008) * [[Аляксандар Бортнікаў]] (ад 12 траўня 2008 году)<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=http://fsb.ru/fsb/history.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід}} [[Катэгорыя:ФСБ| ]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1995 годзе]] c6h00zbj7nnh3ris061afr4hymgf0il 2622971 2622966 2025-07-02T18:14:21Z W 11741 /* Мінуўшчына */ +2003 2622971 wikitext text/x-wiki {{Дзяржаўная ўстанова |назва = Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі |першасная назва = {{мова-ru|Федеральная служба безопасности Российской Федерации|скарочана}} |выява = Emblem of Federal security service.svg |подпіс выявы = Эмблема |мапа = |подпіс мапы = |скарот = ФСБ Расеі |позва = Дзяржава, законнасьць і гонар |папярэднік = [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі]] |дзень утварэньня = {{Дата пачатку|3|4|1995|1}} |від = [[ведамства]] |праўны стан = [[Выканаўчая ўлада|выканаўчы]] орган |задача = [[супрацьвыведка]] |сядзіба = [[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]], [[Мяшчанскі раён]], вул. [[Вялікая Лубянка]], д. 1<ref name="г"/> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|45|40|паўночнае|37|37|33|усходняе|выяўленьне=тэкст,загаловак}} |дзейнічае ў месцах = [[Расея]] |сяброўства = |службовыя мовы = расейская |пасада кіраўніка = Старшыня |імя кіраўніка = [[Аляксандар Бортнікаў]] |пасада кіраўніка 2 = 1-я намесьнікі |імя кіраўніка 2 = [[Уладзімер Кулішоў]], [[Сяргей Барысавіч Каралёў|Сяргей Каралёў]] |пасада кіраўніка 3 = [[Статс-сакратар]] |імя кіраўніка 3 = [[Аляксандар Купражкін]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік апарату [[Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт Расеі|Нацыянальнага антытэрарыстычнага камітэту]] |імя кіраўніка 4 = [[Ігар Сіроткін]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=http://fsb.ru/fsb/leadership.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |асноўныя асобы = |управа = Калегія |галоўная ўправа = [[прэзыдэнт Расеі]] |зьвязаныя службы = [[Памежная служба ФСБ Расеі]], [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] |расходы = {{Рост}}106,628 млрд [[Расейскі рубель|рас.руб.]] (2023 год<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Дадатак 2. Выдаткі фэдэральнага бюджэту за 2023 год па ведамаснай будове выдаткаў (Фэд.закон ад 8 ліпеня 2024 г. № 161-ФЗ «Аб выкананьні фэдэральнага бюджэту за 2023 год»)|спасылка=https://service.garant.ru/large/objects/2024/7/84c20e65bd4caa1e1425d4b01093a466.PDF|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=8 ліпеня 2024|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>; 1,188 млрд $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы валютаў на зададзеную дату, якія ўсталёўваюць штодня (89,6883 рас.руб. за даляр)|спасылка=https://cbr.ru/currency_base/daily/?UniDbQuery.Posted=True&UniDbQuery.To=31.12.2023|выдавец=[[Цэнтральны банк Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=31 сьнежня 2023|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |колькасьць работнікаў = 347 900 (1992 год) |колькасьць дабраахвотнікаў = |старонка = [http://fsb.ru/ fsb.ru] |ведамасьць = |від ведамасьці = |назва ведамасьці = |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі''' — ведамства ўраду Расеі, заснаванае ў красавіку 1995 году на аснове [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі|Фэдэральнай службы контарвыведкі Расеі]]. Паводле 1-га артыкула Закону 1995 году «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі», яе дзейнасьцю кіраваў [[прэзыдэнт Расеі]], які прызначаў кіраўніка ФСБ. Згодна з 3-м артыкулам пры ФСБ дзейнічала [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]] Масквы, Ярцаўская вуліца, дом 30), статут якой зацьвярджаў прэзыдэнт Расеі. У 8-м артыкуле згадвалася, што асноўнымі кірункамі дзейнасьці ФСБ былі: [[супрацьвыведка]], барацьба з [[тэрарызм]]ам і [[Злачыннасьць|злачыннасьцю]], [[выведка]], памежная ахова і забесьпячэньне весткавай бясьпекі<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэдэральны закон «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі»|спасылка=http://fsb.ru/fsb/npd/more.htm%21id%3D10340801%40fsbNpa.html|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=25 сьнежня 2008|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Фэдэральнай службы бясьпекі Расеі ўваходзілі: * [[Памежная служба ФСБ Расеі]]; * Кіраўніцтва справамі ([[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]] Масквы, вул. [[Кузьнецкі мост (Масква)|Кузьнецкі мост]], дом 22) * 5 асяродкаў — 1) грамадзкіх сувязяў (Цэнтральная адм.акруга, вул. [[Вялікая Лубянка]], дом 1), 2) антытэрарыстычны [[Цэнтар спэцпрызначэньня ФСБ Расеі|спэцпрызначэньня]], 3) адмысловай тэхнікі, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў (АТЗ), 5) ліцэнзаваньня, засьведчаньня і абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўнай таямніцы]]; * Дэпартамэнт вайсковай контарвыведкі; * 4 управы — 1) вайскова-мэдычная, 2) сьледчая, 3) міжнароднай супрацы, 4) радыёконтарвыведкі; * [[Акадэмія ФСБ Расеі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]], [[Мічурынскі праспэкт]], дом 70)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведкавыя зьвесткі|спасылка=http://fsb.ru/fsb/supplement.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Абавязкі == Паводле 12-га артыкула Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі былі абавязаныя: # апавяшчаць прэзыдэнта і старшыню [[Урад Расеі|Ўраду Расеі]] і на іх даручэньне фэдэральныя органы дзяржаўнай улады, а таксама такія органы суб'ектаў фэдэрацыі пра пагрозы [[Бясьпека|бясьпецы]] Расеі; # выяўляць, папярэджваць, спыняць выведку адмысловых службаў замежных дзяржаў і асобаў, накіраваную на нанясеньне шкоды бясьпецы Расеі; # здабываць выведвальныя зьвесткі ў зацікаўленасьцях бясьпекі Расеі і павышэньня яе гаспадарчых, навукова-тэхнічных і абаронных магчымасьцяў; # выяўляць, папярэджваць, спыняць і раскрываць [[Злачынства|злачынствы]] ў галіне бясьпекі, [[вышук]]ваць адпаведных злачынцаў і падазраваных; # выяўляць, папярэджваць, спыняць, раскрываць і [[Расьсьледаваньне|расьсьледаваць]] тэрарыстычныя акты, якія рыхтуюцца, учыняюцца і ўчыненыя, а таксама здабываць зьвесткі аб падзеях і дзеяньнях, якія ствараюць пагрозу [[тэрарызм]]у; # распрацоўваць і ажыцьцяўляць ва ўзаемадзеяньні зь іншымі дзяржаўнымі органамі захады па барацьбе з [[карупцыя]]й, незаконным абаротам [[Зброя|зброі]] і наркатычных сродкаў, [[кантрабанда]]й, дзейнасьцю незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асоб і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # забясьпечваць бясьпеку ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілах Расеі]], іншых войсках, вайсковых фармаваньнях, іх органах кіраваньня і ў органах, у якіх фэдэральным законам прадугледжана [[вайсковая служба]], у [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|органах унутраных справаў]], [[Дзяржаўная супрацьпажарная служба Расеі|Дзяржаўнай супрацьпажарнай службе]], [[Фэдэральная мытная служба Расеі|мытных органах]] і органах па кантролі за абаротам наркатычных сродкаў і псыхатропных рэчываў; # забясьпечваць бясьпеку пабудоваў абароннай галіны, [[Ядзерная энэргетыка|атамнай энэргетыкі]], перавозак і сувязі, жыцьцезабесьпячэньня буйных гарадоў і прамысловых асяродкаў, іншых стратэгічных пабудоваў, а таксама бясьпеку ў галіне касьмічных [[Дасьледаваньне|даследаваньняў]], пераважных навуковых распрацовак; # забясьпечваць бясьпеку фэдэральных органаў дзяржаўнай улады і адпаведных органаў суб'ектаў фэдэрацыі; # браць удзел у распрацоўцы і ажыцьцяўленьні абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўных таямніцаў]], сачыць за іх захаванасьцю ў дзяржаўных органах, вайсковых фармаваньнях, на [[прадпрыемства]]х і ва ўстановах незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]], дапускаць упаўнаважаных грамадзянаў да дзяржаўных таямніцаў; # ахоўваць бясьпеку ўстановаў і грамадзянаў Расеі за мяжой ва ўзаемінах са [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службай вонкавай выведкі Расеі]]; # абараняць і ахоўваць дзяржаўную мяжу Расеі і гаспадарчыя зацікаўленасьці Расеі ў памежных землях, а таксама ахоўаць марскія біялягічныя багацьці; # забясьпечваць бясьпеку прадстаўніцтваў замежных дзяржаваў у Расеі ва ўзаемадзеяньні з органамі ўнутраных справаў; # браць удзел у забесьпячэньні бясьпекі грамадзка-палітычных і рэлігійных масавых мерапрыемстваў сумесна зь іншымі дзяржаўнымі органамі; # весьці ўлік радыёдадзеных і радыёвыпраменьваньняў перадавальных радыёэлектронных сродкаў, выяўляць іх радыёвыпраменьваньні ў Расеі, калі тыя ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі і выкарыстоўваюцца супрацьпраўна; # браць удзел у рашэньнях наконт прыёму ў грамадзянства Расеі і выхаду зь яго, уезду ў Расею і выезду за мяжу, а таксама ладу знаходжаньня замежнікаў і асобаў без грамадзянства ў Расеі; # падтрымліваць мабілізацыйную гатоўнасьць органаў ФСБ Расеі; # ажыцьцяўляць прафэсійную асьвету<ref name="б"/>. == Правы == Згодна з 13-м артыкулам Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі мелі права: # таемна ўсталёўваць супрацу са згоднымі асобамі; # праводзіць апэратыўны [[вышук]] з выяўленьнем, папярэджаньнем, спыненьнем і раскрыцьцём [[шпіянаж]]у, арганізаванай злачыннасьці, [[Карупцыя|карупцыі]], незаконнага абароту зброі і наркатычных сродкаў, [[Кантрабанда|кантрабанды]], якія ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі, і [[злачынства]]ў у галіне бясьпекі, дзейнасьці незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асобаў і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # пранікаць у адмысловыя службы замежных дзяржаваў, якія праводзяць выведку на шкоду бясьпецы Расеі, а таксама ў злачынныя групы; # ажыцьцяўляць [[дазнаньне]] і папярэдняе [[сьледства]] ў справах аб злачынствах у галіне бясьпекі; # выконваць [[шыфраваньне]] ў органах ФСБ Расеі, наглядаць за выкананьнем таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падразьдзяленьнях дзяржаўных органаў, [[прадпрыемства]]ў і ўстановаў незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]]; # выкарыстоўваць у службовых мэтах сродкі сувязі, якія належаць дзяржаўным прадпрыемствам і ўстановам, а ў безадкладных выпадках — прыватным прадпрыемствам і ўстановам, як і грамадзкім аб'яднаньням і грамадзянам Расеі; # выкарыстоўваць у безадкладных выпадках сродкі перавозак прадпрыемстваў і установаў незалежна ад формы ўласнасьці, грамадзкіх аб'яднаньняў і грамадзянаў для прадухіленьня злачынстваў, перасьледу і [[Затрыманьне|затрыманьня]] злачынцаў і падазраваных, дастаўкі грамадзянаў у лякарню пры патрэбе хуткай лекарска дапамогі, а таксама для праезду да месца [[Здарэньне|здарэньня]]; # бесьперашкодна ўваходзіць у жылыя [[Памяшканьне|памяшканьні]], на прыналежныя грамадзянам зямельныя [[Дзялянка|дзялянкі]], на землі і ў памяшканьні прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці ў выпадку, калі ёсьць дастатковыя падставы меркаваць, што там учыняюць або ўчынілі небяспечнае грамадзтву дзеяньне ў галіне бясьпекі, а таксама ў выпадку перасьледу асобаў, якія падазраюцца ва ўчыненьні такога дзеяньня, калі прамаруджваньне можа паставіць пад пагрозу жыцьцё і [[здароўе]] грамадзянаў; # правяраць у грамадзянаў і службовых асобаў пасьведчаньні асобы, калі ёсць дастатковыя падставы падазраваць іх ва ўчыненьні злачынства; # ажыцьцяўляць адміністрацыйнае затрыманне асобаў, якія ўчынілі правапарушэньне, звязанае са спробай пранікненьня і пранікненьнем на ахоўныя землі асабліварэжымных пабудоваў і закрытых адміністрацыйна-тэрытарыяльных утварэньняў, а таксама правяраць у гэтых асобаў пасьведчаньні, атрымліваць ад іх тлумачэньні, ажыццяўляць асабісты надгляд і выняцьце іх рэчаў і дакумэнтаў; # уносіць у дзяржаўныя органы, управы прадпрыемстваў і ўстаноў незалежна ад формы ўласнасьці, а таксама ў грамадзкія аб'яднаньні абавязковыя для выкананьня прадстаўленьні аб прыбіраньні прычынаў і ўмоваў, якія садзейнічаюць пагрозам бясьпецы Расеі і ўчыненьню злачынстваў у галіне бяспекі; # атрымліваць на бязвыплатнай аснове ад дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці зьвесткі, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных на органы ФСБ абавязкаў; # ствараць прадпрыемствы, установы і падразьдзяленьні, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных абавязкаў і забеспячэньня дзейнасьці органаў ФСБ; # ствараць падразьдзяленьні спэцпрызначэньня для выканання ускладзеных абавязкаў; # праводзіць [[Крыміналістыка|крыміналістычныя]] экспэртызы і дасьледаваньні; # ажыццяўляць вонкавыя зносіны з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі замежных дзяржаваў, абменьвацца зь імі на ўзаемнай аснове апэратыўнымі зьвесткамі, тэхнічнымі сродкамі, заключаць міжнародныя міжведамасныя дамовы Расеі; # накіроўваць афіцыйных прадстаўнікоў у замежныя дзяржавы па ўзгадненьні з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі гэтых дзяржаваў дзеля павышэньня спраўнасьці барацьбы зь міжнароднымі злачынствамі; # забясьпечваць уласную бясьпеку, у тым ліку з прадухіленьнем пранікненьня адмысловых службаў замежных дзяржаваў, злачынных групаў і асоб з выкарыстаньнем тэхнічных сродкаў датычна абароненых дзяржаўных таямніцаў; # дазваляць сваім супрацоўнікам захоўваньне нашэньне табэльнай зброі і адмысловых сродкаў; # выкарыстоўваць у мэтах зашыфроўкі асобы сваіх супрацоўнікаў, ведамаснай прыналежнасьці іх падразьдзяленьняў, памяшканьняў і сродкаў дакумэнты іншых ведамстваў, прадпрыемстваў і ўстановаў; # праводзіць навуковыя дасьледаваньні праблемаў бясьпекі Расеі; # садзейнічаць прадпрыемствам і установам незалежна ад формы ўласнасьці ў распрацоўцы абароны [[Камэрцыйная таямніца|камэрцыйнай таямніцы]]; # рыхтаваць кадры для адмысловых службаў замежных дзяржаваў, службаў бясьпекі прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці; # упарадкоўваць распрацоўку, вытворчасьць, збыт, выкарыстаньне шыфравальных сродкаў і абароненых зь іх выкарыстаньнем сетак сувязі ў Расеі, а таксама наданьне паслуг шыфраваньня зьвестак у Расеі, выяўленьне электронных прыладаў для негалоснага атрыманьня зьвестак у памяшканьнях і тэхнічных сродках; # наглядаць за ўладкаваньнем і ўвасабленьнем [[Крыптаграфія|крыптаграфічнай]] і інжынэрна-тэхнічнай бяспекі весткава-сувязных сетак, сетак шыфраванай і ўтоенай сувязі, за выкананьнем парадку таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падраздзяленнях дзяржаўных органаў і арганізацый у Расеі і ў яе ўстановах за мяжой, а таксама за абаронай асабліва важных пабудоваў і тэхнічных сродкаў у іх ад уцечкі зьвестак па тэхнічных каналах; # браць удзел у вызначэнні парадку распрацоўкі, вытворчасьці, збыту, выкарыстаньня і абароны тэхнічных сродкаў апрацоўкі, захоўваньня і перадачы зьвестак абмежаванага доступу, прызначаных для выкарыстаньня ва ўстановах Расеі за мяжой; # забясьпечваць выяўленьне прыладаў перахопу зьвестак у асабліва важных пабудовах і тэхнічных сродках, прызначаных для выкарыстаньня ў фэдэральных органах дзяржаўнай улады<ref name="б"/>. == Мінуўшчына == 30 студзеня 1991 году Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету [[Расейская СФСР|Расейскай СФСР]] ухваліў Пастанову № 557-1. У адпаведнасьці з гэтай пастановай 31 студзеня 1991 году [[Савет міністраў Расейскай СФСР]] зацьвердзіў Пастанову № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрствам абароны СССР і [[КДБ СССР]] у ''Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы''»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іван Сілаеў]], Аляксандар Трацьцякоў|загаловак=Пастанова Савету міністраў Расейскай СФСР № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрства абароны СССР і КДБ СССР у Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901604496|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 5 траўня 1991 году Прызыдыюм [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету РСФСР]] ухваліў Пастанову № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і ''[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР|Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР]]''», кіраваньне якімі ўсклалі на Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету і Савет міністраў РСФСР<ref>{{Навіна|аўтар=[[Руслан Хасбулатаў]]|загаловак=Пастанова Прызыдыюму Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://web.archive.org/web/20140826113350/http://poisk-zakona.ru/273294.html|выдавец=«Вэб-архіў»|мова=ru|дата публікацыі=26 жніўня 2014|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 6 траўня 1991 году старшыня [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі СССР]] [[Уладзімер Кручкоў]] падпісалі Пратакол аб утварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР. 26 лістапада 1991 году расейскі прэзыдэнт Барыс Ельцын падпісаў Указ № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у ''[[Агенцтва фэдэральнай бясьпекі Расейскай СФСР|Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР]]''». Цэнтральны апарат АФБ РСФСР склалі: * 5 галоўных управаў — 1) [[Выведка|выведкі]], 2) [[Супрацьвыведка|супрацьвыведкі]], 3) барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і [[карупцыя]]й, 4) інфармацыйна-аналітычная, 5) працы з асабістым складам; * 10 управаў — 1) вайсковай супрацьвыведкі, 2) барацьбы з [[тэрарызм]]ам, 3) вонкавай выведкі, 4) інспэктарская, 5) апэратыўна-тэхнічная, 6) сувязі, 7) сьледчая, 8) вайскова-мэдычная, 9) вайскова-будаўнічая, 10) гаспадарчая; * 3 службы — 1) узаемінаў і каардынацыі з органамі бясьпекі Саюзу, уваходзячых у яго рэспублік і іншых дзяржаваў, 2) прававога забесьпячэньня, 3) эканамічная; * 2 аддзелы — 1) уласнай бясьпекі, 2) апэратыўных фондаў; * сакратарыят, асяродак грамадзкіх сувязяў і сьледчы [[Ізалятар часовага ўтрыманьня|ізалятар]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=[[Барыс Ельцын]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай СФСР № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1991_233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар» ([[Екацярынбург]])|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Згодна зь 1-м пунктам Часовага палажэньня аб АФБ РСФСР яго ўзначальваў генэральны дырэктар, які меў 7 намесьнікаў, у тым ліку аднаго першага. АФБ падначальвалася прэзыдэнту РСФСР і было падсправаздачным Вярхоўнаму Савету РСФСР. Згодна з 4-м пунктам прэзыдэнт РСФСР зацьвярджаў склад калегіі АФБ, у які ўваходзілі гендырэктар і ягоныя намесьнікі, начальнікі 4-х галоўных управаў — выведкі, супрацьвыведкі, барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і карупцыяй, інфармацыйна-аналітычнай, а таксама начальнікі 2-х управаў — барацьбы з тэрарызмам і інспэктарскай<ref name="а"/>. 24 студзеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 42 «Аб утварэньні [[Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі]]» на аснове АФБ РСФСР і [[Міжрэспубліканская служба бясьпекі СССР|Міжрэспубліканскай службы бясьпекі СССР]]. Пераўтварэньне мелі скончыць да 1 ліпеня 1992 году. Згодна з 3-м пунктам Указу міністру бясьпекі Расеі дазволілі мець 7 намесьнікаў, у тым ліку першага і намесьнікаў па Маскве і [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскай вобласьці]] ды Санкт-Пецярбургу і [[Ленінградзкая вобласьць|Ленінградзкай вобласьці]]. Калегія Міністэрства мела складацца зь 17 чалавек. Штатную колькасьць супрацоўнікаў Міністэрства ўстанавілі ў памеры 137 900 чалавек, зь якіх 2800 прыпадала на цэнтральны апарат<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://ru.wikisource.org/wiki/Указ_Президента_РФ_от_24.01.1992_№_42|выдавец=[[Вікікрыніцы]]|мова=ru|дата публікацыі=4 лютага 2019|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Паводле 6-га пункту Часовага палажэньня аб Міністэрстве бясьпекі, прэзыдэнт Расеі прызначаў міністра бясьпекі. Згодна з 11-м пунктам камітэты Вярхоўнага Савету Расеі наглядалі за дзейнасьцю Міністэрства. 18 ліпеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 789, якім павялічыў штат Міністэрства ў 2,5 разы да 347 900 чалавек з улікам 210 000 супрацоўнікаў [[Памежная служба ФСБ Расеі|Памежных войскаў Расеі]], а штат яго цэнтральнага апарату павялічыў на 25 % да 3500 чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901607491|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 21 сьнежня 1993 годзе прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі». Паводле 6-га пункту Ўказу, супрацоўнікі Міністэрства бясьпекі лічыліся часовымі службоўцамі ФСК да атэстацыі для залічэньня ў штат. У [[Прэамбула|прэамбуле]] Ўказу адзначалася<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1993_2233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар»|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>: {{Цытата|Сыстэма органаў [[Усерасейская надзвычайная камісія па барацьбе з контрарэвалюцыяй і сабатажам|УНК]]-[[Аб’яднаная дзяржаўная палітычная ўправа|АДПУ]]-[[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]-НКДБ-МДБ-[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|КДБ]]-МБ апынулася нерэфармавальнай. Прадпрынятыя ў апошнія гады спробы рэарганізацыі насілі ў асноўным вонкавы, касмэтычны характар. На гэты час стратэгічная канцэпцыя забесьпячэньня дзяржаўнай [[Бясьпека|бясьпекі]] Расейскай Фэдэрацыі ў Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі адсутнічае. Контарвыведвальная праца аслабленая. Сыстэма палітычнага [[вышук]]у закансэрваваная і лёгка можа быць узноўленая.|[[Барыс Ельцын]]|Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»}} 3 красавіка 1995 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Закон «Аб органах Фэдэральнай службы бясьпекі ў Расейскай Фэдэрацыі», якая стала правапераемніцай ФСК Расеі<ref name="в"/>. 22 траўня 1997 году Ельцын падпісаў Указ № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім скасаваў правядзеньне пераатэстацыі супрацоўнікаў. Склад калегіі ФСБ скарацілі да 11 чалавек. Вызначылі, што 7 намесьнікамі мелі быць 1-ы намесьнік, кіраўнікі 5 дэпартамэнтаў і начальнік управы па Маскве і Маскоўскай вобласьці. У складзе ФСБ Расеі пакінулі: * 5 дэпартамэнтаў — 1) контарвыведкі, 2) барацьбы з тэрарызмам, 3) аналізу, прагнозу і стратэгічнага плянаваньня, 4) арганізацыйна-кадравай працы, 5) забесьпячэньня дзейнасьці; * 5 управаў — 1) распрацоўкі і спыненьня дзейнасьці злачынных арганізацыяў, 2) сьледчую, 3) апэратыўна-пошукавую, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў, 5) уласнай бясьпекі; * кіраўніцтва справамі і сьледчы ізалятар<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 22 траўня 1997 г. № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/10967|выдавец=[[Прэзыдэнт Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 11 сакавіка 2003 году прэзыдэнт [[Уладзімер Пуцін]] падпісаў Указ № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім ад 1 ліпеня 2003 году ФСБ перадалі [[Памежная служба ФСБ Расеі|Фэдэральную памежную службу Расеі]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 11 сакавіка 2003 г. № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/19298|выдавец=Прэзыдэнт Расеі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 17 красавіка 2021 году ФСБ Расеі афіцыйна заявіла, што дапамагло прадухіліць зрынаньне [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]] «''паводле адпрацаванага сцэнару „каляровых рэвалюцыяў“ з прыцягненьнем мясцовых і ўкраінскіх нацыяналістаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31209051.html ФСБ Расеі заявіла, што дапамагло прадухіліць дзяржаўны пераварот у Беларусі], [[Радыё Свабода]], 17 красавіка 2021 г.</ref>. === Кіраўнікі === * [[Віктар Іваненка]] (5 траўня 1991 — 15 студзеня 1992) * [[Віктар Бараньнікаў]] (15 студзеня 1992 — 27 ліпеня 1993) * [[Мікалай Галушка]] (28 ліпеня 1993 — 28 лютага 1994) * [[Сяргей Сьцяпашын]] (3 сакавіка 1994 — 30 чэрвеня 1995) * [[Міхаіл Іванавіч Баркусоў|Міхаіл Баркусоў]] (24 ліпеня 1995 — 20 чэрвеня 1996) * [[Мікалай Дзьмітрыевіч Кавалёў|Мікалай Кавалёў]] (20 чэрвеня 1996 — 25 ліпеня 1998) * [[Уладзімер Пуцін]] (25 ліпеня 1998 — 9 жніўня 1999) * [[Мікалай Патрушаў]] (9 жніўня 1999 — 5 траўня 2008) * [[Аляксандар Бортнікаў]] (ад 12 траўня 2008 году)<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=http://fsb.ru/fsb/history.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід}} [[Катэгорыя:ФСБ| ]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1995 годзе]] tdpgc5chi5zst669rl7619fi01vpd3v 2623023 2622971 2025-07-02T21:02:50Z W 11741 /* Кіраўнікі */ +кс 2623023 wikitext text/x-wiki {{Дзяржаўная ўстанова |назва = Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі |першасная назва = {{мова-ru|Федеральная служба безопасности Российской Федерации|скарочана}} |выява = Emblem of Federal security service.svg |подпіс выявы = Эмблема |мапа = |подпіс мапы = |скарот = ФСБ Расеі |позва = Дзяржава, законнасьць і гонар |папярэднік = [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі]] |дзень утварэньня = {{Дата пачатку|3|4|1995|1}} |від = [[ведамства]] |праўны стан = [[Выканаўчая ўлада|выканаўчы]] орган |задача = [[супрацьвыведка]] |сядзіба = [[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]], [[Мяшчанскі раён]], вул. [[Вялікая Лубянка]], д. 1<ref name="г"/> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|45|40|паўночнае|37|37|33|усходняе|выяўленьне=тэкст,загаловак}} |дзейнічае ў месцах = [[Расея]] |сяброўства = |службовыя мовы = расейская |пасада кіраўніка = Старшыня |імя кіраўніка = [[Аляксандар Бортнікаў]] |пасада кіраўніка 2 = 1-я намесьнікі |імя кіраўніка 2 = [[Уладзімер Кулішоў]], [[Сяргей Барысавіч Каралёў|Сяргей Каралёў]] |пасада кіраўніка 3 = [[Статс-сакратар]] |імя кіраўніка 3 = [[Аляксандар Купражкін]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік апарату [[Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт Расеі|Нацыянальнага антытэрарыстычнага камітэту]] |імя кіраўніка 4 = [[Ігар Сіроткін]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=http://fsb.ru/fsb/leadership.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |асноўныя асобы = |управа = Калегія |галоўная ўправа = [[прэзыдэнт Расеі]] |зьвязаныя службы = [[Памежная служба ФСБ Расеі]], [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] |расходы = {{Рост}}106,628 млрд [[Расейскі рубель|рас.руб.]] (2023 год<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Дадатак 2. Выдаткі фэдэральнага бюджэту за 2023 год па ведамаснай будове выдаткаў (Фэд.закон ад 8 ліпеня 2024 г. № 161-ФЗ «Аб выкананьні фэдэральнага бюджэту за 2023 год»)|спасылка=https://service.garant.ru/large/objects/2024/7/84c20e65bd4caa1e1425d4b01093a466.PDF|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=8 ліпеня 2024|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>; 1,188 млрд $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы валютаў на зададзеную дату, якія ўсталёўваюць штодня (89,6883 рас.руб. за даляр)|спасылка=https://cbr.ru/currency_base/daily/?UniDbQuery.Posted=True&UniDbQuery.To=31.12.2023|выдавец=[[Цэнтральны банк Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=31 сьнежня 2023|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> |колькасьць работнікаў = 347 900 (1992 год) |колькасьць дабраахвотнікаў = |старонка = [http://fsb.ru/ fsb.ru] |ведамасьць = |від ведамасьці = |назва ведамасьці = |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі''' — ведамства ўраду Расеі, заснаванае ў красавіку 1995 году на аснове [[Фэдэральная служба контарвыведкі Расеі|Фэдэральнай службы контарвыведкі Расеі]]. Паводле 1-га артыкула Закону 1995 году «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі», яе дзейнасьцю кіраваў [[прэзыдэнт Расеі]], які прызначаў кіраўніка ФСБ. Згодна з 3-м артыкулам пры ФСБ дзейнічала [[Акадэмія крыптаграфіі Расейскай Фэдэрацыі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]] Масквы, Ярцаўская вуліца, дом 30), статут якой зацьвярджаў прэзыдэнт Расеі. У 8-м артыкуле згадвалася, што асноўнымі кірункамі дзейнасьці ФСБ былі: [[супрацьвыведка]], барацьба з [[тэрарызм]]ам і [[Злачыннасьць|злачыннасьцю]], [[выведка]], памежная ахова і забесьпячэньне весткавай бясьпекі<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Фэдэральны закон «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі»|спасылка=http://fsb.ru/fsb/npd/more.htm%21id%3D10340801%40fsbNpa.html|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=25 сьнежня 2008|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Фэдэральнай службы бясьпекі Расеі ўваходзілі: * [[Памежная служба ФСБ Расеі]]; * Кіраўніцтва справамі ([[Цэнтральная адміністрацыйная акруга]] Масквы, вул. [[Кузьнецкі мост (Масква)|Кузьнецкі мост]], дом 22) * 5 асяродкаў — 1) грамадзкіх сувязяў (Цэнтральная адм.акруга, вул. [[Вялікая Лубянка]], дом 1), 2) антытэрарыстычны [[Цэнтар спэцпрызначэньня ФСБ Расеі|спэцпрызначэньня]], 3) адмысловай тэхнікі, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў (АТЗ), 5) ліцэнзаваньня, засьведчаньня і абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўнай таямніцы]]; * Дэпартамэнт вайсковай контарвыведкі; * 4 управы — 1) вайскова-мэдычная, 2) сьледчая, 3) міжнароднай супрацы, 4) радыёконтарвыведкі; * [[Акадэмія ФСБ Расеі]] ([[Заходняя адміністрацыйная акруга]], [[Мічурынскі праспэкт]], дом 70)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Даведкавыя зьвесткі|спасылка=http://fsb.ru/fsb/supplement.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. == Абавязкі == Паводле 12-га артыкула Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі былі абавязаныя: # апавяшчаць прэзыдэнта і старшыню [[Урад Расеі|Ўраду Расеі]] і на іх даручэньне фэдэральныя органы дзяржаўнай улады, а таксама такія органы суб'ектаў фэдэрацыі пра пагрозы [[Бясьпека|бясьпецы]] Расеі; # выяўляць, папярэджваць, спыняць выведку адмысловых службаў замежных дзяржаў і асобаў, накіраваную на нанясеньне шкоды бясьпецы Расеі; # здабываць выведвальныя зьвесткі ў зацікаўленасьцях бясьпекі Расеі і павышэньня яе гаспадарчых, навукова-тэхнічных і абаронных магчымасьцяў; # выяўляць, папярэджваць, спыняць і раскрываць [[Злачынства|злачынствы]] ў галіне бясьпекі, [[вышук]]ваць адпаведных злачынцаў і падазраваных; # выяўляць, папярэджваць, спыняць, раскрываць і [[Расьсьледаваньне|расьсьледаваць]] тэрарыстычныя акты, якія рыхтуюцца, учыняюцца і ўчыненыя, а таксама здабываць зьвесткі аб падзеях і дзеяньнях, якія ствараюць пагрозу [[тэрарызм]]у; # распрацоўваць і ажыцьцяўляць ва ўзаемадзеяньні зь іншымі дзяржаўнымі органамі захады па барацьбе з [[карупцыя]]й, незаконным абаротам [[Зброя|зброі]] і наркатычных сродкаў, [[кантрабанда]]й, дзейнасьцю незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асоб і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # забясьпечваць бясьпеку ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілах Расеі]], іншых войсках, вайсковых фармаваньнях, іх органах кіраваньня і ў органах, у якіх фэдэральным законам прадугледжана [[вайсковая служба]], у [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|органах унутраных справаў]], [[Дзяржаўная супрацьпажарная служба Расеі|Дзяржаўнай супрацьпажарнай службе]], [[Фэдэральная мытная служба Расеі|мытных органах]] і органах па кантролі за абаротам наркатычных сродкаў і псыхатропных рэчываў; # забясьпечваць бясьпеку пабудоваў абароннай галіны, [[Ядзерная энэргетыка|атамнай энэргетыкі]], перавозак і сувязі, жыцьцезабесьпячэньня буйных гарадоў і прамысловых асяродкаў, іншых стратэгічных пабудоваў, а таксама бясьпеку ў галіне касьмічных [[Дасьледаваньне|даследаваньняў]], пераважных навуковых распрацовак; # забясьпечваць бясьпеку фэдэральных органаў дзяржаўнай улады і адпаведных органаў суб'ектаў фэдэрацыі; # браць удзел у распрацоўцы і ажыцьцяўленьні абароны [[Дзяржаўная таямніца|дзяржаўных таямніцаў]], сачыць за іх захаванасьцю ў дзяржаўных органах, вайсковых фармаваньнях, на [[прадпрыемства]]х і ва ўстановах незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]], дапускаць упаўнаважаных грамадзянаў да дзяржаўных таямніцаў; # ахоўваць бясьпеку ўстановаў і грамадзянаў Расеі за мяжой ва ўзаемінах са [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службай вонкавай выведкі Расеі]]; # абараняць і ахоўваць дзяржаўную мяжу Расеі і гаспадарчыя зацікаўленасьці Расеі ў памежных землях, а таксама ахоўаць марскія біялягічныя багацьці; # забясьпечваць бясьпеку прадстаўніцтваў замежных дзяржаваў у Расеі ва ўзаемадзеяньні з органамі ўнутраных справаў; # браць удзел у забесьпячэньні бясьпекі грамадзка-палітычных і рэлігійных масавых мерапрыемстваў сумесна зь іншымі дзяржаўнымі органамі; # весьці ўлік радыёдадзеных і радыёвыпраменьваньняў перадавальных радыёэлектронных сродкаў, выяўляць іх радыёвыпраменьваньні ў Расеі, калі тыя ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі і выкарыстоўваюцца супрацьпраўна; # браць удзел у рашэньнях наконт прыёму ў грамадзянства Расеі і выхаду зь яго, уезду ў Расею і выезду за мяжу, а таксама ладу знаходжаньня замежнікаў і асобаў без грамадзянства ў Расеі; # падтрымліваць мабілізацыйную гатоўнасьць органаў ФСБ Расеі; # ажыцьцяўляць прафэсійную асьвету<ref name="б"/>. == Правы == Згодна з 13-м артыкулам Закону «Аб Фэдэральнай службе бясьпекі» 1995 году, органы ФСБ Расеі мелі права: # таемна ўсталёўваць супрацу са згоднымі асобамі; # праводзіць апэратыўны [[вышук]] з выяўленьнем, папярэджаньнем, спыненьнем і раскрыцьцём [[шпіянаж]]у, арганізаванай злачыннасьці, [[Карупцыя|карупцыі]], незаконнага абароту зброі і наркатычных сродкаў, [[Кантрабанда|кантрабанды]], якія ўяўляюць пагрозу бясьпецы Расеі, і [[злачынства]]ў у галіне бясьпекі, дзейнасьці незаконных узброеных фармаваньняў, злачынных групаў, асобаў і [[Грамадзкае аб'яднаньне|грамадзкіх аб'яднаньняў]], якія ставяць за мэту гвалтоўнае зьмяненьне канстытуцыйнага ладу Расеі; # пранікаць у адмысловыя службы замежных дзяржаваў, якія праводзяць выведку на шкоду бясьпецы Расеі, а таксама ў злачынныя групы; # ажыцьцяўляць [[дазнаньне]] і папярэдняе [[сьледства]] ў справах аб злачынствах у галіне бясьпекі; # выконваць [[шыфраваньне]] ў органах ФСБ Расеі, наглядаць за выкананьнем таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падразьдзяленьнях дзяржаўных органаў, [[прадпрыемства]]ў і ўстановаў незалежна ад формы [[Уласнасьць|ўласнасьці]]; # выкарыстоўваць у службовых мэтах сродкі сувязі, якія належаць дзяржаўным прадпрыемствам і ўстановам, а ў безадкладных выпадках — прыватным прадпрыемствам і ўстановам, як і грамадзкім аб'яднаньням і грамадзянам Расеі; # выкарыстоўваць у безадкладных выпадках сродкі перавозак прадпрыемстваў і установаў незалежна ад формы ўласнасьці, грамадзкіх аб'яднаньняў і грамадзянаў для прадухіленьня злачынстваў, перасьледу і [[Затрыманьне|затрыманьня]] злачынцаў і падазраваных, дастаўкі грамадзянаў у лякарню пры патрэбе хуткай лекарска дапамогі, а таксама для праезду да месца [[Здарэньне|здарэньня]]; # бесьперашкодна ўваходзіць у жылыя [[Памяшканьне|памяшканьні]], на прыналежныя грамадзянам зямельныя [[Дзялянка|дзялянкі]], на землі і ў памяшканьні прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці ў выпадку, калі ёсьць дастатковыя падставы меркаваць, што там учыняюць або ўчынілі небяспечнае грамадзтву дзеяньне ў галіне бясьпекі, а таксама ў выпадку перасьледу асобаў, якія падазраюцца ва ўчыненьні такога дзеяньня, калі прамаруджваньне можа паставіць пад пагрозу жыцьцё і [[здароўе]] грамадзянаў; # правяраць у грамадзянаў і службовых асобаў пасьведчаньні асобы, калі ёсць дастатковыя падставы падазраваць іх ва ўчыненьні злачынства; # ажыцьцяўляць адміністрацыйнае затрыманне асобаў, якія ўчынілі правапарушэньне, звязанае са спробай пранікненьня і пранікненьнем на ахоўныя землі асабліварэжымных пабудоваў і закрытых адміністрацыйна-тэрытарыяльных утварэньняў, а таксама правяраць у гэтых асобаў пасьведчаньні, атрымліваць ад іх тлумачэньні, ажыццяўляць асабісты надгляд і выняцьце іх рэчаў і дакумэнтаў; # уносіць у дзяржаўныя органы, управы прадпрыемстваў і ўстаноў незалежна ад формы ўласнасьці, а таксама ў грамадзкія аб'яднаньні абавязковыя для выкананьня прадстаўленьні аб прыбіраньні прычынаў і ўмоваў, якія садзейнічаюць пагрозам бясьпецы Расеі і ўчыненьню злачынстваў у галіне бяспекі; # атрымліваць на бязвыплатнай аснове ад дзяржаўных органаў, прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці зьвесткі, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных на органы ФСБ абавязкаў; # ствараць прадпрыемствы, установы і падразьдзяленьні, патрэбныя для выкананьня ўскладзеных абавязкаў і забеспячэньня дзейнасьці органаў ФСБ; # ствараць падразьдзяленьні спэцпрызначэньня для выканання ускладзеных абавязкаў; # праводзіць [[Крыміналістыка|крыміналістычныя]] экспэртызы і дасьледаваньні; # ажыццяўляць вонкавыя зносіны з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі замежных дзяржаваў, абменьвацца зь імі на ўзаемнай аснове апэратыўнымі зьвесткамі, тэхнічнымі сродкамі, заключаць міжнародныя міжведамасныя дамовы Расеі; # накіроўваць афіцыйных прадстаўнікоў у замежныя дзяржавы па ўзгадненьні з адмысловымі службамі і праваахоўнымі органамі гэтых дзяржаваў дзеля павышэньня спраўнасьці барацьбы зь міжнароднымі злачынствамі; # забясьпечваць уласную бясьпеку, у тым ліку з прадухіленьнем пранікненьня адмысловых службаў замежных дзяржаваў, злачынных групаў і асоб з выкарыстаньнем тэхнічных сродкаў датычна абароненых дзяржаўных таямніцаў; # дазваляць сваім супрацоўнікам захоўваньне нашэньне табэльнай зброі і адмысловых сродкаў; # выкарыстоўваць у мэтах зашыфроўкі асобы сваіх супрацоўнікаў, ведамаснай прыналежнасьці іх падразьдзяленьняў, памяшканьняў і сродкаў дакумэнты іншых ведамстваў, прадпрыемстваў і ўстановаў; # праводзіць навуковыя дасьледаваньні праблемаў бясьпекі Расеі; # садзейнічаць прадпрыемствам і установам незалежна ад формы ўласнасьці ў распрацоўцы абароны [[Камэрцыйная таямніца|камэрцыйнай таямніцы]]; # рыхтаваць кадры для адмысловых службаў замежных дзяржаваў, службаў бясьпекі прадпрыемстваў і ўстановаў незалежна ад формы ўласнасьці; # упарадкоўваць распрацоўку, вытворчасьць, збыт, выкарыстаньне шыфравальных сродкаў і абароненых зь іх выкарыстаньнем сетак сувязі ў Расеі, а таксама наданьне паслуг шыфраваньня зьвестак у Расеі, выяўленьне электронных прыладаў для негалоснага атрыманьня зьвестак у памяшканьнях і тэхнічных сродках; # наглядаць за ўладкаваньнем і ўвасабленьнем [[Крыптаграфія|крыптаграфічнай]] і інжынэрна-тэхнічнай бяспекі весткава-сувязных сетак, сетак шыфраванай і ўтоенай сувязі, за выкананьнем парадку таемнасьці пры абыходжаньні з шыфраванымі зьвесткамі ў шыфравальных падраздзяленнях дзяржаўных органаў і арганізацый у Расеі і ў яе ўстановах за мяжой, а таксама за абаронай асабліва важных пабудоваў і тэхнічных сродкаў у іх ад уцечкі зьвестак па тэхнічных каналах; # браць удзел у вызначэнні парадку распрацоўкі, вытворчасьці, збыту, выкарыстаньня і абароны тэхнічных сродкаў апрацоўкі, захоўваньня і перадачы зьвестак абмежаванага доступу, прызначаных для выкарыстаньня ва ўстановах Расеі за мяжой; # забясьпечваць выяўленьне прыладаў перахопу зьвестак у асабліва важных пабудовах і тэхнічных сродках, прызначаных для выкарыстаньня ў фэдэральных органах дзяржаўнай улады<ref name="б"/>. == Мінуўшчына == 30 студзеня 1991 году Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету [[Расейская СФСР|Расейскай СФСР]] ухваліў Пастанову № 557-1. У адпаведнасьці з гэтай пастановай 31 студзеня 1991 году [[Савет міністраў Расейскай СФСР]] зацьвердзіў Пастанову № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрствам абароны СССР і [[КДБ СССР]] у ''Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы''»<ref>{{Навіна|аўтар=[[Іван Сілаеў]], Аляксандар Трацьцякоў|загаловак=Пастанова Савету міністраў Расейскай СФСР № 66 «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па грамадзкай бясьпецы і ўзаемадзеньні зь Міністэрства абароны СССР і КДБ СССР у Дзяржаўны камітэт РСФСР па абароне і бясьпецы»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901604496|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 5 траўня 1991 году Прызыдыюм [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету РСФСР]] ухваліў Пастанову № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і ''[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР|Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР]]''», кіраваньне якімі ўсклалі на Прэзыдыюм Вярхоўнага Савету і Савет міністраў РСФСР<ref>{{Навіна|аўтар=[[Руслан Хасбулатаў]]|загаловак=Пастанова Прызыдыюму Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР № 1165-I «Аб пераўтварэньні Дзяржаўнага камітэту РСФСР па абароне і бясьпецы ў Дзяржаўны камітэт у справах абароны і Камітэт дзяржаўнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://web.archive.org/web/20140826113350/http://poisk-zakona.ru/273294.html|выдавец=«Вэб-архіў»|мова=ru|дата публікацыі=26 жніўня 2014|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 6 траўня 1991 году старшыня [[Вярхоўны Савет Расеі|Вярхоўнага Савету Расейскай СФСР]] [[Барыс Ельцын]] і старшыня [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|Камітэту дзяржаўнай бясьпекі СССР]] [[Уладзімер Кручкоў]] падпісалі Пратакол аб утварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі Расейскай СФСР. 26 лістапада 1991 году расейскі прэзыдэнт Барыс Ельцын падпісаў Указ № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у ''[[Агенцтва фэдэральнай бясьпекі Расейскай СФСР|Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР]]''». Цэнтральны апарат АФБ РСФСР склалі: * 5 галоўных управаў — 1) [[Выведка|выведкі]], 2) [[Супрацьвыведка|супрацьвыведкі]], 3) барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і [[карупцыя]]й, 4) інфармацыйна-аналітычная, 5) працы з асабістым складам; * 10 управаў — 1) вайсковай супрацьвыведкі, 2) барацьбы з [[тэрарызм]]ам, 3) вонкавай выведкі, 4) інспэктарская, 5) апэратыўна-тэхнічная, 6) сувязі, 7) сьледчая, 8) вайскова-мэдычная, 9) вайскова-будаўнічая, 10) гаспадарчая; * 3 службы — 1) узаемінаў і каардынацыі з органамі бясьпекі Саюзу, уваходзячых у яго рэспублік і іншых дзяржаваў, 2) прававога забесьпячэньня, 3) эканамічная; * 2 аддзелы — 1) уласнай бясьпекі, 2) апэратыўных фондаў; * сакратарыят, асяродак грамадзкіх сувязяў і сьледчы [[Ізалятар часовага ўтрыманьня|ізалятар]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=[[Барыс Ельцын]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай СФСР № 233 «Аб пераўтварэньні Камітэту дзяржаўнай бясьпекі РСФСР у Агенцтва фэдэральнай бясьпекі РСФСР»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1991_233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар» ([[Екацярынбург]])|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Згодна зь 1-м пунктам Часовага палажэньня аб АФБ РСФСР яго ўзначальваў генэральны дырэктар, які меў 7 намесьнікаў, у тым ліку аднаго першага. АФБ падначальвалася прэзыдэнту РСФСР і было падсправаздачным Вярхоўнаму Савету РСФСР. Згодна з 4-м пунктам прэзыдэнт РСФСР зацьвярджаў склад калегіі АФБ, у які ўваходзілі гендырэктар і ягоныя намесьнікі, начальнікі 4-х галоўных управаў — выведкі, супрацьвыведкі, барацьбы з арганізіванай злачыннасьцю і карупцыяй, інфармацыйна-аналітычнай, а таксама начальнікі 2-х управаў — барацьбы з тэрарызмам і інспэктарскай<ref name="а"/>. 24 студзеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 42 «Аб утварэньні [[Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі]]» на аснове АФБ РСФСР і [[Міжрэспубліканская служба бясьпекі СССР|Міжрэспубліканскай службы бясьпекі СССР]]. Пераўтварэньне мелі скончыць да 1 ліпеня 1992 году. Згодна з 3-м пунктам Указу міністру бясьпекі Расеі дазволілі мець 7 намесьнікаў, у тым ліку першага і намесьнікаў па Маскве і [[Маскоўская вобласьць|Маскоўскай вобласьці]] ды Санкт-Пецярбургу і [[Ленінградзкая вобласьць|Ленінградзкай вобласьці]]. Калегія Міністэрства мела складацца зь 17 чалавек. Штатную колькасьць супрацоўнікаў Міністэрства ўстанавілі ў памеры 137 900 чалавек, зь якіх 2800 прыпадала на цэнтральны апарат<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://ru.wikisource.org/wiki/Указ_Президента_РФ_от_24.01.1992_№_42|выдавец=[[Вікікрыніцы]]|мова=ru|дата публікацыі=4 лютага 2019|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. Паводле 6-га пункту Часовага палажэньня аб Міністэрстве бясьпекі, прэзыдэнт Расеі прызначаў міністра бясьпекі. Згодна з 11-м пунктам камітэты Вярхоўнага Савету Расеі наглядалі за дзейнасьцю Міністэрства. 18 ліпеня 1992 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 789, якім павялічыў штат Міністэрства ў 2,5 разы да 347 900 чалавек з улікам 210 000 супрацоўнікаў [[Памежная служба ФСБ Расеі|Памежных войскаў Расеі]], а штат яго цэнтральнага апарату павялічыў на 25 % да 3500 чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 24 студзеня 1992 г. № 42 «Аб утварэньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://docs.cntd.ru/document/901607491|выдавец=Электронны фонд кансорцыюму «Кодэкс»|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 21 сьнежня 1993 годзе прэзыдэнт Ельцын падпісаў Указ № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі». Паводле 6-га пункту Ўказу, супрацоўнікі Міністэрства бясьпекі лічыліся часовымі службоўцамі ФСК да атэстацыі для залічэньня ў штат. У [[Прэамбула|прэамбуле]] Ўказу адзначалася<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=https://yeltsin.ru/uploads/upload/2015/06/12/up-1993_2233.pdf|выдавец=«Ельцын-цэнтар»|мова=ru|дата публікацыі=12 чэрвеня 2015|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>: {{Цытата|Сыстэма органаў [[Усерасейская надзвычайная камісія па барацьбе з контрарэвалюцыяй і сабатажам|УНК]]-[[Аб’яднаная дзяржаўная палітычная ўправа|АДПУ]]-[[Народны камісарыят унутраных справаў|НКУС]]-НКДБ-МДБ-[[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі СССР|КДБ]]-МБ апынулася нерэфармавальнай. Прадпрынятыя ў апошнія гады спробы рэарганізацыі насілі ў асноўным вонкавы, касмэтычны характар. На гэты час стратэгічная канцэпцыя забесьпячэньня дзяржаўнай [[Бясьпека|бясьпекі]] Расейскай Фэдэрацыі ў Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі адсутнічае. Контарвыведвальная праца аслабленая. Сыстэма палітычнага [[вышук]]у закансэрваваная і лёгка можа быць узноўленая.|[[Барыс Ельцын]]|Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 21 сьнежня 1993 г. № 2233 «Аб скасаваньні Міністэрства бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі і стварэньні Фэдэральнай службы контарвыведкі Расейскай Фэдэрацыі»}} 3 красавіка 1995 году прэзыдэнт Ельцын падпісаў Закон «Аб органах Фэдэральнай службы бясьпекі ў Расейскай Фэдэрацыі», якая стала правапераемніцай ФСК Расеі<ref name="в"/>. 22 траўня 1997 году Ельцын падпісаў Указ № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім скасаваў правядзеньне пераатэстацыі супрацоўнікаў. Склад калегіі ФСБ скарацілі да 11 чалавек. Вызначылі, што 7 намесьнікамі мелі быць 1-ы намесьнік, кіраўнікі 5 дэпартамэнтаў і начальнік управы па Маскве і Маскоўскай вобласьці. У складзе ФСБ Расеі пакінулі: * 5 дэпартамэнтаў — 1) контарвыведкі, 2) барацьбы з тэрарызмам, 3) аналізу, прагнозу і стратэгічнага плянаваньня, 4) арганізацыйна-кадравай працы, 5) забесьпячэньня дзейнасьці; * 5 управаў — 1) распрацоўкі і спыненьня дзейнасьці злачынных арганізацыяў, 2) сьледчую, 3) апэратыўна-пошукавую, 4) апэратыўна-тэхнічных захадаў, 5) уласнай бясьпекі; * кіраўніцтва справамі і сьледчы ізалятар<ref>{{Навіна|аўтар=Барыс Ельцын|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 22 траўня 1997 г. № 515 «Аб структуры Фэдэральнай службы бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/10967|выдавец=[[Прэзыдэнт Расеі]]|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 11 сакавіка 2003 году прэзыдэнт [[Уладзімер Пуцін]] падпісаў Указ № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі», якім ад 1 ліпеня 2003 году ФСБ перадалі [[Памежная служба ФСБ Расеі|Фэдэральную памежную службу Расеі]]<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзімер Пуцін]]|загаловак=Указ прэзыдэнта Расейскай Фэдэрацыі ад 11 сакавіка 2003 г. № 308 «Аб захадах удасканаленьня дзяржаўнага кіраваньня ў галіне бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі»|спасылка=http://kremlin.ru/acts/bank/19298|выдавец=Прэзыдэнт Расеі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref>. 17 красавіка 2021 году ФСБ Расеі афіцыйна заявіла, што дапамагло прадухіліць зрынаньне [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]] «''паводле адпрацаванага сцэнару „каляровых рэвалюцыяў“ з прыцягненьнем мясцовых і ўкраінскіх нацыяналістаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31209051.html ФСБ Расеі заявіла, што дапамагло прадухіліць дзяржаўны пераварот у Беларусі], [[Радыё Свабода]], 17 красавіка 2021 г.</ref>. === Кіраўнікі === * [[Віктар Іваненка]] (5 траўня 1991 — 15 студзеня 1992) * [[Віктар Бараньнікаў]] (15 студзеня 1992 — 27 ліпеня 1993) * [[Мікалай Галушка]] (28 ліпеня 1993 — 28 лютага 1994) * [[Сяргей Сьцяпашын]] (3 сакавіка 1994 — 30 чэрвеня 1995) * [[Міхаіл Іванавіч Барсукоў|Міхаіл Барсукоў]] (24 ліпеня 1995 — 20 чэрвеня 1996) * [[Мікалай Дзьмітрыевіч Кавалёў|Мікалай Кавалёў]] (20 чэрвеня 1996 — 25 ліпеня 1998) * [[Уладзімер Пуцін]] (25 ліпеня 1998 — 9 жніўня 1999) * [[Мікалай Патрушаў]] (9 жніўня 1999 — 5 траўня 2008) * [[Аляксандар Бортнікаў]] (ад 12 траўня 2008 году)<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=http://fsb.ru/fsb/history.htm|выдавец=Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|мова=ru|дата публікацыі=2025|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід}} [[Катэгорыя:ФСБ| ]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1995 годзе]] bt4o1x3ts1o5ckfwfhil99tjpcqzeqw 0 120168 2622999 2620194 2025-07-02T19:37:33Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622999 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Войцех Томаш Шчэнсны''' ({{мова-pl|Wojciech Tomasz Szczęsny}}; {{Н}} 18 красавіка 1990 году, [[Варшава]], [[Польшча]]) — польскі футбаліст, які выступае за гішпанскі клюб «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» і [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальную зборную Польшчы]] на пазыцыі брамніка. Сын былога брамніка зборнай Польшчы, [[Мацей Шчэнсны|Мацея Шчэнснага]]. == Біяграфія == Быў выхаванцам клюбу «Агрыкола» з [[Варшава|Варшавы]]. Але ў 15 гадоў так уразіў сабой трэнэраў «[[Легія Варшава|Легіі]]», што яны дазволілі яму трэніравацца ў іхным лягеры. У 2006 годзе Шчэнсны перайшоў у «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]». Зьяўляючыся на пачатку па сутнасьці чацьвертым галкіпэрам клюбу ў [[Прэм’ер-Ліга 2011—2012 гадоў|сэзоне 2011—2012 гадоў]] здолеў стаць асноўным брамнікам. == Нацыянальная зборная == У верасьні 2009 году трэнэр галоўнай нацыянальнай зборнай Польшчы трымаў Войцеха на прыкмеце перад матчамі з [[зборная Паўночнай Ірляндыі па футболе|Паўночнай Ірляндыяй]] і [[зборная Славеніі па футболе|Славеніяй]]. Аднак, за таго што ніхто з трох галкіпэраў зборнай ня выпаў з абоймы дэбют быў адкладзены. 18 лістапада 2009 году Войцех зьдзейсьніў паўнавартасны дэбют у таварыскім матчы з [[зборная Канады па футболе|Канадай]], выйшаўшы на замену на 46 хвіліне, і абараніўшы браму затым «на нуль»; матч скончыўся зь лікам 1:0 на карысьць палякаў. == Дасягненьні == '''«Арсэнал»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2014, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2014 '''«Ювэнтус»''': * [[чэмпіянат Італіі па футболе|Чэмпіён Італіі]]: 2018, 2019, 2020 * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2018, 2021, 2024 * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2019, 2021 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20080813174030/http://www.arsenal.com/reserves-youth/players/wojciech-szczesny Профіль на сайце «Арсэналу»] {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Шчэнсны ў складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2012 |Польшча на ЧЭ-2016 |Польшча на ЧС-2018 |Польшча на ЧЭ-2020 |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Шчэнсны, Войцех}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] p9mkqpsi92oix8h9onh5lo3ndvn26zu 0 120875 2622960 2600397 2025-07-02T16:52:40Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622960 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Лу́каш Пі́шчак''' ({{мова-pl|Łukasz Piszczek}}; {{Н}} 3 чэрвеня 1985 году, [[Чахавіцы-Дзедзіцы]], [[Польшча]]) — колішні польскі футбаліст, які выступаў за [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальную зборную Польшчы]]. Гуляў на пазыцыі крайняга абаронцы ці паўабаронцы. == Кар’ера == === Клюбная кар’ера === У 2001 годзе Лукаш далучыўся да клюбу «[[Гварак Забжэ|Гварак]]», зь якім ён стаў пераможцам у 2003 годзе польскага моладзевага чэмпіянату. У 2004 годзе ён быў падпісаны «[[Гэрта Бэрлін|Гэртай]]» і адразу ж аддадзены ў арэнду ў «[[Заглембе Любін|Заглембе]]». З «Заглембе» ён выйграў чэмпіянат лігі [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2006—2007 гадоў|сэзону 2006—2007 гадоў]]. Восеньню 2007 году «Гэрта» вярнула гульца. Ён забіў свой ​​першы гол у Бундэсьлізе 26 красавіка 2008 году ў матчы супраць «[[Гановэр-96 (футбольны клюб)|Гановэру]]». Пішчак прапусьціў вялікую частку першай паловы [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе 2007—2008 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]] з-за траўмы сьцягна, якая ў канчатковым выніку запатрабавала хірургічнага ўмяшаньня. Вярнуўся ў шэрагі клюбу ў лютым 2009 году, але зноў атрымаў невялікую траўму, на гэты раз калена. Нарэшце, да красавіка ўсе ягоныя траўмы скончыліся й ён зноў вярнуўся на поле. 19 траўня 2010 году ў якасьці вольнага агента падпісаў трохгадовае пагадненьне з [[дортмунд]]зкай «[[Барусія Дортмунд|Барусіяй]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20120222225604/http://www.ruhrnachrichten.de/sport/bvb/bvbnews/BVB-holt-Lukasz-Piszczek;art11635,912349 BVB holt Lukasz Piszczek]. ruhrnachrichten.de</ref>. === Міжнародная кар’ера === Першы раз на поле ў футболцы зборнай Лукаш выйшаў у таварыскім матчы супраць [[зборная Эстоніі па футболе|каманды Эстоніі]] 3 лютага 2007 году. 6 чэрвеня 2008 году ён быў уключаны ў польскую заяўку на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|Эўра-2008]] з-за траўмы [[Якуб Блашчыкоўскі|Якуба Блашчыкоўскага]]. Згуляў адзін матч супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборнай Нямеччыны]], але неўзабаве атрымаў траўму на трэніроўцы й далейшага ўдзелу на Эўра не прыняў<ref>[http://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?24020 Лукаш Пищек не сыграет с австрийцами]. football.kulichki.net</ref>. == Дасягненьні == '''«Заглембе»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2007 '''«Барусія»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2011, 2012 * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2012, 2017, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2014, 2019 == Асабістае жыцьцё == Ягоны бацька, трэнэр мясцовага футбольнага клюбу, вырашыў прыцягнуць яго да аднаго з вучэбных заняткаў ва ўзросьце 7 гадоў. Ягоны брат Томаш, таксама гуляе ў футбол. Лукаш жанаты з чэрвеня 2009 году<ref>[https://web.archive.org/web/20090608071415/http://www.bild.de/BILD/sport/fussball/bundesliga/vereine/hertha/2009/06/05/lukasz-piszczek/morgen-hochzeit-mit-seiner-ewa.html Morgen Hochzeit mit seiner Ewa]. Bild.de</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://transfermarkt.co.uk/en/spieler/25727/piszczek-lukasz/default/2008/leistungsdaten.html Статыстыка ў Бундэсьлізе]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://web.archive.org/web/20090223205332/http://herthabsc.de/index.php?id=16756 Профіль на афіцыйным сайце «Гэрты» Бэрлін] * [http://www.90minut.pl/kariera.php?id=6016 Профіль] на сайце 90minut.pl {{Навігацыйная група |назоў = Пішчак у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2008 |Польшча на ЧЭ-2012 |Польшча на ЧЭ-2016 |Польшча на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пішчак, Лукаш}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] t0dbhud0kc1v66flnkx676csn1stfth 0 121402 2623009 1795669 2025-07-02T19:49:13Z Ліцьвін 847 стыль 2623009 wikitext text/x-wiki Назву '''Лісаўшчына''' маюць: == Населеныя пункты == === [[Беларусь]] === * [[Менская вобласьць]]: ** [[Лісаўшчына (Койданаўскі раён)|Лісаўшчына]] — вёска ў [[Койданаўскі раён|Койданаўскім раёне]] ** [[Лісаўшчына (Менскі раён)|Лісаўшчына]] — вёска ў [[Менскі раён|Менскім раёне]] ** [[Лісаўшчына (Узьдзенскі раён)|Лісаўшчына]] — вёска ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] {{Неадназначнасьць}} bo5wuy0dfwsa5xk8d00tmklcijob0bn 0 121447 2622980 2528987 2025-07-02T18:45:12Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622980 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Уладзі́меж Во́йцех Смаля́рак''' ({{мова-pl|Włodzimerz Wojciech Smolarek}}; 16 ліпеня 1957, [[Аляксандраў-Лодзкі]], [[Польшча]] — 7 сакавіка 2012, тамака) — польскі футбаліст, які выступаў на пазыцыі нападніка. Адзін з найлепшых гульцоў у гісторыі [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы па футболе]]. Бронзавы прызэр [[чэмпіянат сьвету па футболе 1982 году|чэмпіянату сьвету 1982]] і ўдзельнік [[чэмпіянат сьвету па футболе 1986 году|чэмпіянату сьвету 1986 году]]. Найлепшы футбаліст Польшчы ў 1984 і 1986 гадох. Бацька гульца зборнай Польшчы па футболе, [[Эўсэбіюш Смалярак|Эўсэбіюша Смалярка]]. Пасьмяротна ўзнагароджаны Крыжам кавалерскім ордэна Адраджэньня Польшчы (2012)<ref>[https://web.archive.org/web/20120315045520/http://www.prezydent.pl/aktualnosci/ordery-i-odznaczenia/art,1073,posmiertne-odznaczenie-dla-wlodzimierza-smolarka.html ''Pośmiertne odznaczenie dla Włodzimierza Smolarka''] // prezydent.pl, 10.03.2012 {{ref-pl}}</ref>. Пахаваньні адбыліся 10 сакавіка 2012 году на могілках у Александраў-Лодзькім. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=16922 Уладзімеж Смалярак] на National-Football-Teams.com {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Смалярак, Уладзімеж}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Пахаваныя ў Польшчы]] [[Катэгорыя:Узнагароджаныя крыжам кавалерскім ордэна Адраджэньня Польшчы]] 5z0fn6hmx11h2yvvo4hcuy05fntir8o 0 126688 2622959 2613880 2025-07-02T16:48:20Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622959 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''О́йген Паля́нскі''' ({{мова-pl|Eugen Polanski}}), народжаны '''Багуслаў Эўгеніюш Палянскі''' ({{мова-pl|Bogusław Eugeniusz Polański}}; {{Н}} 17 сакавіка 1986 году, [[Сасновец]], [[Польшча]]) — былы польскі футбаліст, паўабаронца. У 2011—2014 гадах выступаў за [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальную зборную Польшчы]]. Акрамя польскага мае й нямецкае грамадзянства. == Біяграфія == У трохгадовым узросьце з бацькамі пераехаў у нямецкі горад [[Фірзэн]] непадалёк ад мяжы зь [[Нідэрлянды|Нідэрляндамі]], дзе й пачаў займацца футболам. Выступаў за аматарскі клюб «Канкордыя» зь Фірзэна, а ў 1994 годзе быў прыняты ў акадэмію мёнхэнглядбахскай «[[Барусія Мёнхэнглядбах|Барусіі]]». Пасьля 10 гадоў навучаньня дэбютаваў у асноўным складзе пад кіраўніцтвам [[Дык Адвакаат|Дыка Адвакаата]]: 12 лютага 2005 году ў матчы [[Нямецкая Бундэсьліга|Бундэсьлігі]] супраць «[[Вэрдэр Брэмэн|Вэрдэра]]» ён выйшаў на замену на 81-й хвіліне замест [[Пэр Клюге|Пэра Клюге]]. Гэта быў, дарэчы, ягоны адзіны матч у [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]], а ў [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] Ойген згуляў ужо 21 гульню. 19 лістапада 2005 году ён забіў першы гол у Бундэсьлізе ў браму левэркузэнскага «[[Баер Левэркузэн|Баера]]», што прынесла камандзе нічыю 1:1. У 2006 годзе клюб заняў 10-е месца, а праз год і зусім прымудрыўся вылецець у [[Другая Нямецкая Бундэсьліга|Другую Бундэсьлігу]]. У [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] Палянскі згуляў 9 матчаў, а затым пакінуў клюб. Новай камандай у ягонай кар’еры стаў гішпанскі «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]», у які яго запрасіў [[Віктар Муньяс]]. Палянскі перайшоў у гішпанскую каманду й дэбютаваў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] 28 сакавіка 2008 году ў матчы супраць «[[Атлетык Більбао]]», які «Хэтафэ» перамог зь лікам 1:0. Улетку на правах арэнды Ойген адправіўся ў «[[Майнц (футбольны клюб)|Майнц 05]]», а пасьля [[Бундэсьліга чэмпіянату Нямеччыны па футболе 2009—2010 гадоў|сэзона 2009—2010 гадоў]] і зусім падпісаў афіцыйны кантракт з клюбам на 4 гады<ref>[https://web.archive.org/web/20101112031213/http://bundesliga.t-online.de/transfermarkt-eugen-polanski-erhaelt-vertrag-in-mainz-bis-2014/id_43359240/index Polanski erhält Vertrag in Mainz bis 2014]</ref>. == Нацыянальная зборная == У 2001—2005 гадох Палянскі выступаў за розныя зборныя Нямеччыны, а ў 2005—2008 гадох ён выступаў за зборную да 21 году й быў ейным капітанам. Аднак з 2011 году дэбютаваў за нацыянальную [[Зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]]. == Асабістае жыцьцё == Багуслаў Эўгеніюш Палянскі вымушаны быў зьмяніць сваё імя пры атрыманьні нямецкага пашпарта, паколькі таго патрабавала нямецкае заканадаўства, то бок нямецкага аналяга славянскаму імя Багуслаў не існуе, таму цяпер ягонае імя — Ойген Палянскі<ref>[http://www.przegladsportowy.pl/Pilka-nozna/Polska-Gruzja-Polanski-zadebiutuje-w-kadrze-Polski,artykul,115123,1,291.html Polanski: Zrobię wszystko, żeby kibice byli ze mnie dumni]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. przegladsportowy.pl</ref>. У ліпені 2011 году ён атрымаў польскі пашпарт, які дазволіў яму гуляць за [[Зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]], але не памяняў імя й нават захаваў нямецкае грамадзянства. Асабіста сябе лічыць больш па мэнталітэце немцам, чым палякам<ref>[https://web.archive.org/web/20120619225932/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/reprezentacja/eugen-polanski-chyba-bardziej-czuje-sie-niemcem-ni,1,4805982,wiadomosc.html Eugen Polanski: chyba bardziej czuję się Niemcem niż Polakiem]</ref>. Сям’я: жонка Караліна, дзеці Тыма (2003) і Лука (4 лістапада 2008)<ref>[http://www.bild.de/sport/fussball/eugen/will-bei-getafe-in-spanien-der-neue-bernd-schuster-werden-6827044.bild.html Polanski will der neue Schuster werden]{{Недаступная спасылка|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. bild.de</ref>. З 2009 году жыве ў [[Бінген-на-Райне|Бінгене-на-Райне]]<ref>[http://www.bild.de/sport/fussball/eugen/irgendwann-wieder-bei-der-borussia-11363352.bild.html Irgendwann bin ich wieder bei Borussia]{{Недаступная спасылка|date=April 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. bild.de</ref>. Валодае [[Нямецкая мова|нямецкай]], [[Польская мова|польскай]] і [[гішпанская мова|гішпанскай мовамі]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fussballdaten.de/spieler/polanskieugen Профіль] на fussballdaten.de * [http://www.transfermarkt.de/de/eugen-polanski/bilanz-detail/spieler_19548_39.html Профіль] на transfermarkt.de {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Палянскі, Ойген}} [[Катэгорыя:Нямецкія футбалісты]] [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] ng8z6xvm1q350mzzeoa2t7fgep5uw5z 0 127243 2622957 2174164 2025-07-02T16:17:00Z 2A02:B021:F03:D012:38AB:17FE:19C7:4F86 2622957 wikitext text/x-wiki [[Файл:Umberto_Boccioni_001.jpg|значак|250пкс|[[Умбэрта Баччоні]]. Горад устае, 1910]] [[Файл:Casa Sant'Elia.jpg|значак|250пкс|Антоніё Сант’Элія — Урбаністычны малюнак]] '''Футуры́зм''' ({{мова-la|futurum — будучае}}) — агульная назва [[мадэрнізм|мадэрнісцкіх]] мастацкіх рухаў у [[Выяўленчае мастацтва|выяўленчым мастацтве]] і [[літаратура|літаратуры]] 1910—1920-х гг. у [[Італія|Італіі]] і [[Расея|Расеі]]. У аснове праграмных прынцыпаў футурызму былі ідэі стварэньня «мастацтва будучага», адмаўленьня ад традыцыйнай культуры, яе мастацкіх норм і каштоўнасьцяў, культываваў эстэтыку ўрбанізму і машыннай індустрыі, узвышаў індустрыяльную цывілізацыю і сучасны вялікі горад. [[Франчэска Філіпіні]] быў важнай фарматыўнай крыніцай для ранняга жывапіснага этапу [[Умбэрта Бацыяньні]]. Яго інтэрпрэтацыя [[сельскі пейзаж|сельскага пейзажу]] [[Ламбардыя|Ламбардыі]] — якая характарызуецца выяўленай [[кампазіцыя (візуальнае мастацтва)|гарызантальнай структурай]], наяўнасцю [[жаночая фігура|жаночай фігуры]] ў [[вясковы|вясковым]] кантэксце і выкарыстаннем [[асвятленне (мастацтва)|атмасфернага асвятлення]] — дала Бацыяньні істотную [[фігуратыўная мадэль|фігуратыўную мадэль]] і паэтычную аснову падчас яго [[мастацкая адукацыя|мастацкай адукацыі]].<ref>V. Terraroli (рэд.), ''Francesco Filippini. Catalogo generale delle opere'', Skira, Мілан, 1999, с. 112–115.</ref><ref>M. Carrà, ''La pittura moderna in Italia'', Treves, Мілан, 1919, с. 34–38.</ref> У перыяд з [[1903]] па [[1908]] год, да далучэння да футурызму, Умбэрта Бацыяньні распрацаваў [[фігуратыўны погляд]], моцна абумоўлены [[натуралізм (мастацтва)|пост-скапільятурным натуралізмам]], адным з вядучых прадстаўнікоў якога быў Філіпіні. Паводле слоў [[Энрыка Крысполці]], [[сельскі пейзаж]] Філіпіні стаў неафіцыйнай мадэллю для ранняй творчасці Бацыяньні.<ref>Enrico Crispolti, ''Boccioni. Catalogo generale'', Electa, Мілан, 1971, т. I, с. 42.</ref> Гэтая пераемнасць паміж ламбардскім натуралізмам канца [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзя]] і раннімі візуальнымі пошукамі Бацыяньні падкрэслівае гістарычна-мастацкую ролю Франчэска Філіпіні як [[папярэднік|папярэдніка]] фігуратыўнай мовы футурызму.<ref>V. Terraroli (рэд.), ''Francesco Filippini. Catalogo generale delle opere'', Skira, Мілан, 1999.</ref><ref>F. Russoli, ''Arte e società in Italia'', Garzanti, Мілан, 1964, с. 201.</ref> Асноўныя прадстаўнікі — [[Філіпа Тамаза Марынэцьці|Ф. Марынэцьці]], [[Умбэрта Баччоні|У. Баччоні]], [[Джына Сэвэрыні|Дж. Сэвэрыні]], [[Велімір Хлебнікаў|В. Хлебнікаў]], [[Ігар Севяранін|І. Севяранін]], [[Васіль Каменскі|В. Каменскі]] і інш. == Глядзіце таксама == * [[ЛЕФ‎]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * [http://slounik.org/154638.html Футурызм] // {{Літаратура/Культуралёгія: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2003}} [[Катэгорыя:Футурызм| ]] 3x5w7nwxqixwh59d6q7mws7xk9y2z94 0 128044 2622963 2422317 2025-07-02T17:06:50Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622963 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Дам’ен Пэркі''' ({{мова-fr|Damien Perquis}}; {{Н}} 10 красавіка 1984 году, [[Труа]], [[Францыя]]) — колішні [[Польшча|польскі]] футбаліст францускага паходжаньня, абаронца. Гуляў у складзе [[зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Пэркі зьяўляецца выхаванцам клюбу «[[Труа (футбольны клюб)|Труа]]». Ён гуляў у [[Француская Ліга 2|Лізе 2]] за «Труа» на працягу 2 гадоў, дзе быў адным з найлепшых абаронцаў лігі. У 2005 годзе Дам’ен падпісаў кантракт з клюбам [[Француская Ліга 1|Лігі 1]] «[[Сэнт-Эт’ен (футбольны клюб)|Сэнт-Эт’енам]]» як вольны агент. Праз два гады, не замацаваўшыся ў складзе Пэркі быў аддадзены ў арэнду «[[Сашо Манбэльяр|Сашо]]». Пасьля некаторых непрыемнасьцяў ён знайшоў сваю форму й пачаў рэгулярна гуляць у асноўным складзе. У 2008 годзе «Сашо» выкупіў ягоны кантракт. === Міжнародная === Гуляў за моладзевую зборную Францыі, аднак у сьнежні 2008 году Пэркі заявіў, што да яго праяўляе цікавасьць [[Зборная Польшчы па футболе|зборная Польшчы]]<ref>[http://sport.wp.pl/kat,1728,title,Damien-Perquis-zagra-dla-Polski,wid,12500999,wiadomosc.html «Damien Perquis zagra dla Polski»]. Wirtualna Polska </ref>. У студзені 2011 году паведамлялася, што Дам’ен падаў паперы на атрыманьне грамадзянства<ref>[https://web.archive.org/web/20110715102544/http://www.polishfootballonline.com/news.php?nid=404 «Damien Perquis closer to Poland NT»]. Polish Football Online</ref>. Аднак ягоная сям’я страціла некаторыя неабходныя дакумэнты, і таму галоўны трэнэр польскай зборнай [[Францішэк Смуда]] папрасіў прэзыдэнта Польшчы [[Браніслаў Камароўскі|Браніслава Камароўскага]] пасадзейнічаць у атрыманьні польскага пашпарта<ref>[http://sport.interia.pl/euro-2012/news/ukrywanie-damiena-perquisa,1689058,4324 «Prezydent zajęty, więc trwa ukrywanie Damiena Perquisa»]. Interia.pl </ref>. У верасьні 2011 году Пэркі атрымаў польскае грамадзянства<ref>[https://web.archive.org/web/20120324193955/http://m.wyborcza.pl/wyborcza/1,105402,10211982,Reprezentacja__Damien_Perquis_ma_polskie_obywatelstwo.html «Reprezentacja. Damien Perquis ma polskie obywatelstwo»]. Gazeta Wyborcza</ref>. Дам’ен дэбютаваў у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]] супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборнай Нямеччыны]] 6 верасьня 2011 году. Гульня скончылася ў нічыю 2:2. == Асабістае жыцьцё == Дам’ен мае польскае паходжаньне праз сваю бабулю<ref>[https://web.archive.org/web/20121004131339/http://www.rp.pl/artykul/12%2C710110-Damien-Perquis-juz-w-Warszawie.html «Damien Perquis już w Warszawie»]. Rzeczpospolita.</ref>, якая зьехала ў [[Францыя|Францыю]] з цэнтральнай Польшчы. Жанаты й мае двух дзяцей. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/damien-perquis/profil/spieler_31050.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk * [http://www.lequipe.fr/Football/FootballFicheJoueur19241.html Профіль] на сайце lequipe.fr {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пэркі, Дам’ен}} [[Катэгорыя:Францускія футбалісты]] [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] khc1t4ps6uofeia8kf0mlfx4lts72r5 0 128263 2622983 2517113 2025-07-02T18:59:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622983 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пшамыслаў Тытань''' ({{мова-pl|Przemysław Tytoń}}; нарадзіўся 4 студзеня 1987 году, [[Замасьць]], [[Польшча]]) — [[Польшча|польскі]] футбаліст, брамнік нідэрляндзкага клюбу «[[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]». Былы гулец нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Раньнія гады === Пшамыслаў нарадзіўся ў горадзе [[Замасьць]]. Сваю прафэсійную кар’еру ён пачаў у родным горадзе, у камандзе «[[Гэтман Замасьць|Гэтман]]» у 2004 годзе. У пачатку 2005 году футбаліст папоўніў склад каманды «[[Гурнік Лэнчна|Гурнік]]» з [[Лэнчна|Лэнчны]]. Увосень 2007 году Тытонь заключыў пяцігадовае пагадненьне зь нідэрляндзкай «[[Рода Керкрадэ|Родай]]». Дэбютаваў у складзе каманды 29 сакавіка 2008 году, у матчы супраць «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклесу]]» з [[Альмэлё]], ​​які скончыўся нулявой нічыёй. Паводле вынікаў [[чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе 2010—2011 гадоў|сэзону 2010—2011 гадоў]] Тытань стаў другім пасьля [[Маартэн Стэкеленбург|Маартэна Стэкеленбурга]] ў сьпісе найлепшых брамнікаў [[Эрэдывізія|Эрэдывізіі]]. Улетку 2011 году гулец атрымаў прапанову аб пераходзе ад бэльгійскага «[[Генк (футбольны клюб)|Генку]]», але ня прыняў яе. === ПСВ Эйндговэн === 16 жніўня Пшамыслаў быў аддадзены ў гадавую арэнду ў клюб [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]], а 20 студзеня 2012 году зь ім быў падпісаны чатырохгадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20120123040634/http://www.nusport.nl/eredivisie/2719711/psv-neemt-tyton-definitief-van-roda-jc.html PSV neemt Tyton definitief over van Roda JC]. nusport.nl</ref>. Дэбютаваў у складзе ПСВ 11 верасьня 2011 году, у гульні супраць «[[ВВВ-Вэнлё]]», у якой прапусьціў тры мячы, а сустрэча сконылася зь лікам 3:3. 18 верасьня, у сваім другім матчы за эйндговэнскі клюб з амстэрдамскім «Аяксам» (2:2), на 44 хвіліне сустрэчы, пры ліку 1:0 на карысьць гаспадароў, Тытань сутыкнуўся са сваім аднаклюбнікам [[Тымаці Дэрэйк]]ам, у выніку чаго атрымаў сур’ёзнае [[страсеньне мозгу]], але [[рэнтгенаграфія|рэнтген]] паказаў адсутнасьць расколінаў або дэфэктаў шыі й чэрапа<ref>[http://www.sports.ru/tribuna/blogs/televizor3/235792.html Атака на вратаря]. sports.ru</ref>. 8 красавіка 2012 году Тытань разам з ПСВ выйграў першы ў сваёй прафэсійнай кар’еры сур’ёзны трафэй — [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубак Нідэрляндаў]], абыграўшы ў фінале «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклес]]» зь лікам 3:0. == Міжнародная кар’ера == Выступаў за юнацкую й моладзевую зборныя Польшчы. 29 траўня 2010 году, у матчы супраць [[зборная Фінляндыі па футболе|зборнай Фінляндыі]], які скончылася зь лікам 0:0, Тытань дэбютаваў у складзе першай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. 27 траўня 2012 году футбаліст быў уключаны ў канчатковую заяўку зборнай Польшчы на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіянат Эўропы 2012 году]]<ref>[http://www.sports.ru/football/141044729.html Сборная Польши огласила состав на Евро-2012]. sports.ru</ref>. 8 чэрвеня, у матчы адкрыцьця чэмпіянату Эўропы супраць [[Зборная Грэцыі па футболе|зборнай Грэцыі]], Пшамыслаў выйшаў на замену на 70-й хвіліне замест [[Мацей Рыбус|Мацея Рыбуса]] пасьля таго, як [[Войцех Шчэнсны]] быў выдалены з поля, і адбіў пэнальці ад [[Ёргас Карагуніс|Ёргаса Карагуніса]]. == Дасягненьні == '''ПСВ''': * Уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Нідэрляндаў па футболе|Супэркубка Нідэрляндаў]]: 2012 '''«Аякс»''': * [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20121110043559/http://www.psv.nl/Teams/Player.htm?dbid=55996&typeofpage=225187 Профіль на афіцыйным сайце ПСВ Эйндговэн] * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} * [https://web.archive.org/web/20120622164148/http://ru.uefa.com/teamsandplayers/players/player=104972/profile/index.html Профіль] на сайце uefa.com * [http://www.sports.ru/tags/4769410.html Профіль] на сайце sports.ru {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Тытань, Пшэмыслаў}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] c0jz5cfysyt3e8t31ktpnuxksw1is9f 2622984 2622983 2025-07-02T18:59:21Z Dymitr 10914 стыль 2622984 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пшамыслаў Тытань''' ({{мова-pl|Przemysław Tytoń}}; {{Н}} 4 студзеня 1987 году, [[Замасьць]], [[Польшча]]) — [[Польшча|польскі]] футбаліст, брамнік нідэрляндзкага клюбу «[[Твэнтэ Энсхэдэ|Твэнтэ]]». Былы гулец нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Раньнія гады === Пшамыслаў нарадзіўся ў горадзе [[Замасьць]]. Сваю прафэсійную кар’еру ён пачаў у родным горадзе, у камандзе «[[Гэтман Замасьць|Гэтман]]» у 2004 годзе. У пачатку 2005 году футбаліст папоўніў склад каманды «[[Гурнік Лэнчна|Гурнік]]» з [[Лэнчна|Лэнчны]]. Увосень 2007 году Тытонь заключыў пяцігадовае пагадненьне зь нідэрляндзкай «[[Рода Керкрадэ|Родай]]». Дэбютаваў у складзе каманды 29 сакавіка 2008 году, у матчы супраць «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклесу]]» з [[Альмэлё]], ​​які скончыўся нулявой нічыёй. Паводле вынікаў [[чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе 2010—2011 гадоў|сэзону 2010—2011 гадоў]] Тытань стаў другім пасьля [[Маартэн Стэкеленбург|Маартэна Стэкеленбурга]] ў сьпісе найлепшых брамнікаў [[Эрэдывізія|Эрэдывізіі]]. Улетку 2011 году гулец атрымаў прапанову аб пераходзе ад бэльгійскага «[[Генк (футбольны клюб)|Генку]]», але ня прыняў яе. === ПСВ Эйндговэн === 16 жніўня Пшамыслаў быў аддадзены ў гадавую арэнду ў клюб [[ПСВ Эйндговэн|ПСВ]], а 20 студзеня 2012 году зь ім быў падпісаны чатырохгадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20120123040634/http://www.nusport.nl/eredivisie/2719711/psv-neemt-tyton-definitief-van-roda-jc.html PSV neemt Tyton definitief over van Roda JC]. nusport.nl</ref>. Дэбютаваў у складзе ПСВ 11 верасьня 2011 году, у гульні супраць «[[ВВВ-Вэнлё]]», у якой прапусьціў тры мячы, а сустрэча сконылася зь лікам 3:3. 18 верасьня, у сваім другім матчы за эйндговэнскі клюб з амстэрдамскім «Аяксам» (2:2), на 44 хвіліне сустрэчы, пры ліку 1:0 на карысьць гаспадароў, Тытань сутыкнуўся са сваім аднаклюбнікам [[Тымаці Дэрэйк]]ам, у выніку чаго атрымаў сур’ёзнае [[страсеньне мозгу]], але [[рэнтгенаграфія|рэнтген]] паказаў адсутнасьць расколінаў або дэфэктаў шыі й чэрапа<ref>[http://www.sports.ru/tribuna/blogs/televizor3/235792.html Атака на вратаря]. sports.ru</ref>. 8 красавіка 2012 году Тытань разам з ПСВ выйграў першы ў сваёй прафэсійнай кар’еры сур’ёзны трафэй — [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубак Нідэрляндаў]], абыграўшы ў фінале «[[Гэраклес Альмэлё|Гэраклес]]» зь лікам 3:0. == Міжнародная кар’ера == Выступаў за юнацкую й моладзевую зборныя Польшчы. 29 траўня 2010 году, у матчы супраць [[зборная Фінляндыі па футболе|зборнай Фінляндыі]], які скончылася зь лікам 0:0, Тытань дэбютаваў у складзе першай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. 27 траўня 2012 году футбаліст быў уключаны ў канчатковую заяўку зборнай Польшчы на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіянат Эўропы 2012 году]]<ref>[http://www.sports.ru/football/141044729.html Сборная Польши огласила состав на Евро-2012]. sports.ru</ref>. 8 чэрвеня, у матчы адкрыцьця чэмпіянату Эўропы супраць [[Зборная Грэцыі па футболе|зборнай Грэцыі]], Пшамыслаў выйшаў на замену на 70-й хвіліне замест [[Мацей Рыбус|Мацея Рыбуса]] пасьля таго, як [[Войцех Шчэнсны]] быў выдалены з поля, і адбіў пэнальці ад [[Ёргас Карагуніс|Ёргаса Карагуніса]]. == Дасягненьні == '''ПСВ''': * Уладальнік [[Кубак Нідэрляндаў па футболе|Кубка Нідэрляндаў]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Нідэрляндаў па футболе|Супэркубка Нідэрляндаў]]: 2012 '''«Аякс»''': * [[Чэмпіянат Нідэрляндаў па футболе|Чэмпіён Нідэрляндаў]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20121110043559/http://www.psv.nl/Teams/Player.htm?dbid=55996&typeofpage=225187 Профіль на афіцыйным сайце ПСВ Эйндговэн] * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} * [https://web.archive.org/web/20120622164148/http://ru.uefa.com/teamsandplayers/players/player=104972/profile/index.html Профіль] на сайце uefa.com * [http://www.sports.ru/tags/4769410.html Профіль] на сайце sports.ru {{Польшча на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Тытань, Пшэмыслаў}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 0nyzpobily5p175wf30sre2encedayd 0 131044 2622985 2067584 2025-07-02T19:11:30Z Rotondus 11902 удакладненьне 2622985 wikitext text/x-wiki [[File:Prop and Cynth.jpg|thumb|300px|Auguste Jean Baptiste Vinchon, Propertius & Cynthia]] '''Сэкст Прапэрцыюс''' ({{мова-la|Sextus Propertius}}; паміж [[50 да н. э.|50]] і [[45 да н. э.]], магчыма ў [[Асызі|Асызіюме]] — пасьля [[15|15 н. э.]]) — рымскі [[паэт]]. Да нашых часоў дайшлі чатыры кнігі ягоных [[элегія]]ў. Прапэрцыюс сябраваў з [[Вэргіліюс]]ам і, таксама як і апошні, карыстаўся заступніцтвам [[Гай Цыльніюс Мэцэнат|Гая Цыльніюса Мэцэната]]. Многія ягоныя вершы прысьвечаныя жанчыне, якую ён заве Цынтыя ({{мова-la|Cynthia|скарочана}}), і сапраўднае імя якой, паводле [[Апулей|Люцыюса Апулея]], было Гостыя. Прапэрцыюс быў досыць папулярным падчас эпохі [[Рэнэсанс]]у, і, гледзячы па ўсім, паўплываў у прыватнасьці на творчасьць [[Пэтрарка|Пэтраркі]]. == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.thelatinlibrary.com/prop.html Лацінскі тэкст] {{Накід:Пісьменьнік}} [[Катэгорыя:Лацінскамоўныя паэты]] [[Катэгорыя:Старажытнарымскія паэты]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Асызі]] k87va83zzysw2f3mo6scobq64fe7gmy 0 134818 2622956 2579563 2025-07-02T13:30:02Z Spokiyny 90749 2622956 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Украіна |Статус = горад |Назва = Ромны |Назва ў родным склоне = Ромнаў |Арыгінальная назва = Ромни |Краіны = Украіны |Герб = Romny Coat of Arms.png |Сьцяг = Flag_of_Romny.png |Гімн = |Першыя згадкі = 1096 |Статус з = 1781 |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Сумская вобласьць|Сумская]] |Мэр = |Сельсавет = |Пасялковы савет = |Кіраўнік = |Імя кіраўніка = |Плошча = 26.7 |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = 33000 |Год падліку колькасьці = 2025 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[http://www.ukrstat.gov.ua Чисельність наявного населення України на 1 січня 2025 року, Київ-2025 — Державний комітет статистики України]{{ref-uk}}</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу насельніцтва = |Колькасьць двароў = |Часавы пас = |Летні час = |Тэлефонны код = +380-5448 |Паштовы індэкс = 42000—42019 |Аўтамабільны код = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата паўшар'е = паўночнае |Шырата градусаў = 50 |Шырата хвілінаў = 44 |Шырата сэкундаў = 40 |Даўгата паўшар'е = усходняе |Даўгата градусаў = 33 |Даўгата хвілінаў = 29 |Даўгата сэкундаў = 3 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = |Колер = {{Колер|Украіна}} }} '''Ро́мны''' ({{мова-uk|Ромни}}) — [[горад|места]] ў [[Сумская вобласьць|Сумской вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]]. Плошча 26,7 км². Насельніцтва 32 600 чал. (2023). горад размешчаны на рацэ Рамэн. == Гісторыя == * 1096: першыя згадкі ў гістарычных крыніцах. * 1781: атрымаў статус места. == Насельніцтва == === Колькасьць === {| border="0" cellspacing="2" cellpadding="5" style="border:1px solid #AAAAAA;" |-bgcolor="#AAAAAA;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Насельніцтва |-bgcolor="#EEEEEE" ! 1897 !! 1926 !! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989 !! 2001 !! 2020 |- bgcolor="#FFFFFF" | align=center| 22 510 | align=center| 25 174 | align=center| 25 962 | align=center| 40 027 | align=center| 48 040 | align=center| 52 529 | align=center| 57 051 | align=center| 50 448 | align=center| 38 947 |} === Мова === {| width="25%" border="0" cellspacing="2" cellpadding="5" style="border:1px solid #AAAAAA;" |-bgcolor="#AAAAFF" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Насельніцтва па роднай мове <small>(2001)</small> |-bgcolor="#eeeeff" ! украінская&nbsp;мова !! расейска |- bgcolor="#f7f9ff" | align=center|93,95% | align=center|5,70% |} == Крыніцы == {{Зноскі}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://pop-stat.mashke.org/ukraine-cities.htm Cities & towns of Ukraine]{{ref-en}}{{ref-uk}} * [https://web.archive.org/web/20140731182036/http://database.ukrcensus.gov.ua/Mult/Database/Census/databasetree_uk.asp Банк даних Державної служби статистики України]{{ref-uk}} {{Сумская вобласьць}} [[Катэгорыя:Гарады Сумской вобласьці]] kk06zmed0j21k0wilkhfxw5tq05q2u4 0 191882 2623001 1969255 2025-07-02T19:39:37Z Ліцьвін 847 стыль 2623001 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Астравок}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Астравок |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Астраўку |Трансьлітараваная назва = Astravok |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 58 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 24 |Шырата сэкундаў = 51 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 6 |Даўгата сэкундаў = 48 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Астраво́к'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 483</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 79 чалавек * 2010 год — 58 чалавек == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] 5eq9lasto0lucbsjrw4ml7x5qzrz40d 0 193159 2622993 1974856 2025-07-02T19:33:53Z Ліцьвін 847 стыль 2622993 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Тычынкі |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Тычынкаў |Трансьлітараваная назва = Tyčynki |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Узьдзенскі раён|Узьдзенскі]] |Сельсавет = [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 354 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 26 |Шырата сэкундаў = 55 |Даўгата градусаў = 27 |Даўгата хвілінаў = 13 |Даўгата сэкундаў = 1 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Тычы́нкі'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}} С. 485</ref> — [[вёска]] ва [[Узьдзенскі раён|Ўзьдзенскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Узьдзенскі сельсавет|Узьдзенскага сельсавету]]. == Насельніцтва == * 1999 год — 421 чалавек * 2010 год — 354 чалавекі == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Узьдзенскі сельсавет}} {{Узьдзенскі раён}} [[Катэгорыя:Узьдзенскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Узьдзенскага раёну]] 2njv2k8oi2qeri1mw7b0nou4vireh64 0 194862 2623006 2622624 2025-07-02T19:46:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2623006 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ян Ка́цпэр Бэдна́рак''' ({{мова-pl|Jan Kacper Bednarek}}; {{Н}} 12 красавіка 1996 году) — польскі футбаліст, абаронца ангельскага клюбу «[[Саўтгэмптан (футбольны клюб)|Саўтгэмптан]]» і [[Зборная Польшчы па футболе|нацыянальнай зборнай Польшчы]]. == Дасягненьні == '''«Лех»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2017 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Бэднарак у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧС-2018 |Польшча на ЧЭ-2020 |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бэднарак, Ян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] enocg2yls17qkdztm34dfop3vui2n46 4 197933 2623007 2621356 2025-07-02T19:47:41Z Ліцьвін 847 /* Беларусь (А-НП) */ дапаўненьне 2623007 wikitext text/x-wiki '''Дадатак''' да правіла [[Вікіпэдыя:Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы|Беларускія традыцыйныя гістарычныя назвы]]. У гэты дадатак зьмяшчаюцца пацьверджаныя перайменаваньні. Сьпіс абнаўляецца і дапаўняецца з улікам выяўленьня новых зьвестак. == Афіцыйныя == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (А-АТА) ==== # [[Бельскі сельсавет (Полацкі раён)]] — [[Азінскі сельсавет]] # [[Блудзенскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Бярозаўскі раён)]] # [[Гавінавіцкі сельсавет]] — [[Падгорнаўскі сельсавет]] # [[Гавязьнянскі сельсавет]] — [[Вішнявецкі сельсавет]] # [[Гасподаўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Дрыбінскі раён)]] # [[Германаваслабадзкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Рудабельскі раён)]] # [[Дзюрдзеўскі сельсавет]] — [[Камсамольскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]] # [[Дрысенскі раён]] — [[Верхнядзьвінскі раён]] # [[Жаробненскі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Гомельскі раён)]] # [[Жываглодавіцкі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Заборскі сельсавет (Крупскі раён)]] — [[Кастрычніцкі сельсавет (Крупскі раён)]] або [[Акцябарскі сельсавет (Крупскі раён)]] # [[Ігуменскі павет]] — [[Чэрвеньскі павет]] # [[Кабылеўскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Рэчыцкі раён)]] # [[Кабыльнікаўскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Віцебскі раён)]] # [[Кабыльніцкі сельсавет]] — [[Нарацкі сельсавет]] # [[Кабыльшчынскі сельсавет]] — [[Палескі сельсавет (Шацілавіцкі раён)]] # [[Кабылянскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Клічаўскі раён)]] # [[Какуевіцкі сельсавет]] — [[Чкалаўскі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]] # [[Клімавіцкая акруга]] — [[Калінінская акруга]] # [[Койданаўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Менская вобласьць)]] # [[Лукаедзкі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Камарынскі раён)]] # ''[[Махаедаўскі сельсавет]]'' — [[Кіраўскі сельсавет (Нараўлянскі раён)]] # [[Менская вобласьць]] — Мінская вобласьць # [[Падонкаўскі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Лагойскі раён)]] # [[Папоўская воласьць]] — [[Ленінская воласьць (Гомельскі павет)]] # [[Папоўскі сельсавет (Добрускі раён)]] — [[Ленінскі сельсавет (Добрускі раён)]] # [[Папоўскі сельсавет (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайскі сельсавет (Лоеўскі раён)]] # [[Паршавіцкі сельсавет]] — [[Бярозавіцкі сельсавет]] # [[Пляцяніцкі сельсавет]] — [[Чырванасельскі сельсавет]] # [[Прапойскі раён]] — [[Слаўгарадзкі раён (Магілёўская вобласьць)]] # [[Рудабельская воласьць]] — [[Акцябарская воласьць]] # [[Рылаўшчынскі сельсавет]] — [[Чырванагорскі сельсавет]] ці [[Краснагорскі сельсавет (Амсьціслаўскі раён)]] # [[Сабакінскі сельсавет]] — [[Першамайскі сельсавет (Шчучынскі раён)]] <!--# [[Старобінскі раён]] — [[Салігорскі раён]] (быў не перайменаваны, а створаны)--> # [[Старчыцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Сьвятоўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]] — [[Кіраўскі сельсавет (Жлобінскі раён)]] # [[Узьніцкі сельсавет]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]] ці [[Краснаслабадзкі сельсавет (Быхаўскі раён)]] # [[Хатаевіцкі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Лагойскі раён)]] # [[Цараўскі сельсавет]] — [[Кіраўскі сельсавет (Слуцкі раён)]] # [[Царковішчанскі сельсавет]] — [[Пралетарскі сельсавет (Касьцюковіцкі раён)]] # [[Царкоўнаасавецкі сельсавет]] — [[Чырвонаасавецкі сельсавет]] # [[Шапілаўскі сельсавет]] — [[Майскі сельсавет]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Паповагорская воласьць]] — [[Чырванагорская воласьць]] ==== [[Калуская вобласьць]] ==== # [[Кондраўскі раён]] — [[Дзяржынскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Мокраўскі раён]] — [[Куйбышаўскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Плохінскі раён]] — [[Румянцаўскі раён]] — [[Ульянаўскі раён (Калуская вобласьць)]] # [[Пясочанскі раён]] — [[Кіраўскі раён (Калуская вобласьць)]] ==== [[Латвія]] ==== # [[Аглонская воласьць]] — [[Агланская воласьць]] # [[Аглонскі край]] — [[Агланскі край]] # [[Люцынскі край]] — [[Лудзенскі край]] # [[Рыбінішкаўская воласьць]] — [[Рыебінская воласьць]] # [[Рыбінішкаўскі край]] — [[Рыебінскі край]] # [[Рэжыцкі край]] — [[Рэзэкненскі край]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Гжацкі раён]] — [[Гагарынскі раён (Смаленская вобласьць)]] # [[Парэцкі павет]] — [[Дзямідаўскі павет]] === Азёры === # [[Вісагіня (возера)]] — [[Вісагінас (возера)]] # [[Князь-возера]] — [[Чырвонае возера]] === Вуліцы/Завулкі/Плошчы === # [[Вуліца Ветраная (Магілёў)]] — [[Вуліца Ленінская (Магілёў)]] # [[Вуліца Койданаўская (Менск)]] — [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)]] # [[Вуліца Міхайлаўская (Менск)]] — [[Вуліца Мопраўская (Менск)]] ці [[Вуліца Камуністычная (Менск)]] # [[Вуліца Фэліцыянаўская (Менск)]] — [[Вуліца Камсамольская (Менск)]] # [[Вуліца Шклоўская (Магілёў)]] — [[Вуліца Першамайская (Магілёў)]] # [[Рынак (Магілёў)]] — [[Плошча Славы (Магілёў)]] === Горы === # [[Сьвятая (гара)]] — [[Дзяржынская (гара)]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (А-НП) ==== # [[Авечкі (Смаргонскі раён)]] — [[Сасноўка (Смаргонскі раён)]] # [[Адверніца]] — [[Чырвоная Слабодка]] # [[Аколіца Лісьцьвін]] — [[Мархлеўск]] # [[Алеская]] — [[Роза Люксэмбург (вёска)]] ці [[Розы Люксэмбург]] # [[Амэрыка (Аршанскі раён)]] — [[Краснапольцы]] # [[Амэрыка (Гомельская вобласьць)]] — [[Савецкі (Гомельская вобласьць)]] # [[Апляўніца]] — [[Ягадная (Менская вобласьць)]] ці [[Ягаднае (Менская вобласьць)]] # [[Асецкае]] або [[Асецкая]] — [[Труд (Гомельская вобласьць)]] # [[Асмаленік]] — [[Ударная (Гомельская вобласьць)]] — [[Ударнае]] # [[Аўрамаўская]] — [[Партызанская (Гомельская вобласьць)]] # [[Бабавозаўшчына]] — [[Ураджайная (Менская вобласьць)]] # [[Бабнева]] — [[Садовая (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Багі]] — [[Загорнае (Віцебская вобласьць)]] # [[Багуславец]] — [[Грачыхіна]] # [[Бадзялы]] — [[Крынічная (Віцебская вобласьць)]] # [[Бажкі (Віцебская вобласьць)]] — [[Першамайская (Дрысенскі раён)]] # [[Баламутавічы]] — [[Зарачаны (Менская вобласьць)]] # [[Балванаўка]] — [[Новікі (Магілёўская вобласьць)]] # [[Балванішкі]] — [[Зялёны Бор (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Балвань]] ([[Вялікая Балвань]] + [[Малая Балвань]]) — [[Загорнае (Клецкі раён)]] ці [[Загорная]] # [[Балобанавічы]] — [[Прыазёрная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Бальдзюкі]] + [[Кулакоўцы]] — [[Зарэчная (Койданаўскі раён)]], [[Зарэчнае (Койданаўскі раён)]] # [[Баля Касьцельная]] — [[Зарачанка]] # [[Бараны (Маладэчанскі раён)]] — [[Дубкі (Маладэчанскі раён)]] # [[Баславічы]] — [[Барок (Слуцкі раён)]] # [[Баўтухі]] — [[Дружная (Віцебская вобласьць)]] # [[Белае (Бельскі сельсавет)]] — [[Азіна]] # [[Белы Морг]] — [[Сьветлы (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Бераставіца (Бераставіцкі раён)]] — [[Пагранічны (пасёлак)]] # [[Берасьцяны Завод]] — [[Чапаеўскі (Гомельская вобласьць)]] # [[Більдзейкі]] — [[Грушаўка (Камянецкі раён)]] # [[Блевачы]] — [[Прыбярэжная]] # [[Блёўка]] — [[Усход (Бялыніцкі раён)]] або [[Васток (Магілёўская вобласьць)]] # [[Блошна]] — [[Падгорная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Блудзень]] — [[Першамайская (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Блудзім]] — [[Дзенісовічы]] # ''[[Блячына]]'' + [[Брыкаўшчына]] — [[Садовая (Менская вобласьць)]] # [[Божадары]] — [[Беразоўшчына (Менская вобласьць)]] ці [[Бярозаўшчына]] # '''''[[Божына]]''''' — [[Прырэчча (Менская вобласьць)]] # [[Боўдзілаўцы]] — [[Слабажаны]] # [[Брак]] — [[Дальні (Прапойскі раён)]] # [[Брухачы]] — [[Дружная (Менская вобласьць)]] # [[Брылёва (Гомельскі раён)]] — [[Мічурынская (вёска)]] # [[Бубалі II]] — [[Дуброва (Шумілінскі раён)]] або [[Дубрава (Шумілінскі раён)]] # [[Быкі (Вярэнаўскі раён)]] — [[Мілавідная]] # [[Быкі (Маладэчанскі раён)]] — [[Рабінавая]] # [[Бычкі (Іўеўскі раён)]] — [[Новы Сьвет (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Бычкі (Менская вобласьць)]] — [[Атраднае (Менская вобласьць)]] # [[Бычыншчына]] — [[Зарачанская]] # [[Бяднішкі]] — [[Зернавая]] # [[Бясхлебічы]] — [[Сасновічы]] # [[Ваўкі (Менская вобласьць)]] — [[Загорскае]] # [[Відагошч]] — [[Камсамолец (Менскі раён)]] # [[Відокі (пасёлак, Дрысенскі раён)]] — [[Новае Жыцьцё (Дрысенскі раён)]] # [[Вонькі]] — [[Набярэжная (вёска)]] # [[Воўкавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ваўковіцкі Крупец]] — [[Урыцкае]] # [[Воўкаразь]] — [[Пабеда (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Вошкаўцы]] — [[Ураджайная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Вызна]] — [[Чырвоная Слабада]] # [[Гавенавічы]] — [[Валадарск]] # [[Гавінавічы]] — [[Падгорная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гавязна]] — [[Вішнявец (Менская вобласьць)]] # [[Гавязна 1]] — [[Навапольцы]] # [[Гадзень]] — [[Зялёны Бор (Салігорскі раён)]] # [[Галоднічы]] — [[Краснаазёрнае]] — [[Краснаазёрная]] # [[Ганна-Спаская]] — [[Заазёрная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гараваха]] — [[Першамай (Гомельская вобласьць)]] # [[Гарбы]] — [[Рамашкі (Менская вобласьць)]] # [[Гаруны (вёска)]] — [[Свабода (Віцебская вобласьць)]] # [[Гарэлышы]] — [[Высокая (Віцебская вобласьць)]] # [[Гасподы]] — [[Першае Мая (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Першамайск (Магілёўская вобласьць)]] # [[Германава Слабада]] — [[Чырвоная Слабада (Рудабельскі раён)]] ці [[Красная Слабада (Рудабельскі раён)]] # ''[[Германы]]'' — [[Дняпроўка]] # [[Гібайлавічы]] — [[Знаменская]] # [[Глод]] — [[Мірная (Менская вобласьць)]] # [[Глупікі]] — [[Мірная (Магілёўская вобласьць)]] # [[Гніліца (Магілёўская вобласьць)]] — [[Леніна (Краснапольскі раён)]] # [[Гноеў]] — [[Віць (вёска)]] # [[Гнойна]] — [[Вішнёўка (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Гнойніца]] — [[Вішнявец (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Гнойны Рак]] — [[Чырвоны Бераг (Салігорскі раён)]] — [[Красны Бераг (Салігорскі раён)]] # [[Голя]] — [[Пагранічная (вёска)]] # [[Горач]] — [[Сьветач (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Данілаўская Буда]] — [[Данілаўка (Ельскі раён)]] # [[Дарагакупава (Віцебскі раён)]] — [[Прыдзьвіньне (Віцебскі раён)]] # [[Двор-Гарадзішча]] — [[Тэльман (Гомельская вобласьць)]] ці [[Тэльмана (Гомельская вобласьць)]]<!--СННП і ГВБ 1-1, с. 76--> # [[Дзёхаўка]] — [[Наберажная (Менская вобласьць)]] # [[Дзіракі]] — [[Горная (Менская вобласьць)]] # [[Дзюрдзеў]] — [[Камсамольск (Рэчыцкі раён)]] # [[Дзякі]] — [[Крыніцы (Ваўкавыскі раён)]] <!--або [[Раднікі (Гарадзенская вобласьць)]]--> # [[Дзяругі (Дубровенскі раён)]] — [[Каўровае]] # [[Доргунская Вулька]] — [[Вусава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Доўгі Памёт]] — [[Навасёлы]] # [[Дракі]] — [[Вясеньняя]] # [[Драхча Буглацкая]] — [[Праўда (Менская вобласьць)]] # [[Драхча Паненская]] — [[Кутузаўка (Менская вобласьць)]] # [[Драчылава]] — [[Гагарына]] # [[Дрыса]] — [[Верхнядзьвінск]] # [[Дубенск]] — [[Новае Жыцьцё (Губіцкі сельсавет)]] # '''[[Дуравічы (Менская вобласьць)]]''' — [[Зялёная (Вялейскі раён)]] # [[Дурневічы]] — [[Лугавая (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Дурычы]] — [[Знаменка (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Жандовая Вулька]] — [[Лясная (Гарадзенскі раён)]] # [[Жарабілавічы]] — [[Сасновая (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Жарабцы]] — [[Вішнявец (Віцебская вобласьць)]] # [[Жаробнае]] — [[Чкалава (Гомельскі раён)]] # [[Жываглодавічы (Капыльскі раён)]] — [[Першамайскі (Капыльскі раён)]] # [[Жываглодавічы (Салігорскі раён)]] — [[Першамайск (Салігорскі раён)]] # [[Жыдаўка]] — [[Першамайская (Лагойскі раён)]] # [[Забалеўскі Двор]] — [[Чырвоны Кастрычнік (Чырвонакастрычніцкі сельсавет)]] або [[Красны Акцябар (Менская вобласьць)]] # [[Загразь]] — [[Беразьнянка]] # [[Замагільле]] — [[Расьсьвет (Салігорскі раён)]] # [[Зарэзаў]] — [[Кірава (Лоеўскі раён)]] # [[Засуньне]] — [[Першамайск (Лельчыцкі раён)]] # [[Затычына]] — [[Чаромуха (Менская вобласьць)]] # [[Зламышле]] — [[Загародная]] # [[Злодзін]] — [[Чырвонабярэжжа]] # [[Злыднікі]] — [[Першамайка]] # [[Зьдзецел]] — [[Дзятлава]] # [[Ігнатычы]] або [[Ігнацічы]] — [[Калініна (Менскі раён)]] # [[Ігумен]] — [[Чэрвень (горад)]] # [[Кабакі (Зэльвенскі раён)]] — [[Сьнежная]] # [[Кабакі (Слонімскі раён)]] — [[Прырэчча (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабаны (Менская вобласьць)]] — [[Чырвонаармейская]] — [[Краснаармейская]] # [[Кабылева]] або [[Кабылёва]] — [[Першамайск (Караваціцкі сельсавет)]] # '''[[Кабылінцы]]''' ці [[Кабыленцы]] ці [[Кабыльнікі (Дрысенскі раён)]] — [[Пабеда (Дрысенскі раён)]] # [[Кабылічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Дубравіна]] # [[Кабылічы (Магілёўская вобласьць)]] — [[Вішнёўка (Бабруйскі раён)]] # [[Кабылічы (Навапольскі сельсавет)]] — [[Прыстань (Пухавіцкі раён)]] # [[Кабылічы (Навасёлкаўскі сельсавет)]] — [[Пцічанская]] # [[Кабылкі]] — [[Зоранька]] # [[Кабыльле]] — [[Кастрычніцкая]] ці [[Акцябарская (Менская вобласьць)]] # [[Кабыльнік]] або [[Кабыльнікі]] — [[Нарач (Нарачанскі сельсавет)]] # [[Кабыльнікі (Віцебскі раён)]]<!--раней у Лёзьненскім раёне--> — [[Акцябарская (Віцебская вобласьць)]] ці [[Кастрычнік (Віцебская вобласьць)]] ці [[Акцябар (Віцебская вобласьць)]] # [[Кабыльнікі (Лідзкі раён)]] — [[Крыніцы (Лідзкі раён)]] # [[Кабыльнікі (Наваградзкі раён)]] — [[Клёны (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабыльчыцы (Капыльскі раён)]] — [[Калінава (Менская вобласьць)]] # [[Кабыльшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Палесьсе (Шацілавіцкі раён)]] # [[Кабыльшчына (Менская вобласьць)]] — [[Садоўшчына (Барысаўскі раён)]] # [[Кабылякі (Віцебская вобласьць)]] — [[Прыдняпроўе (вёска)]] # [[Кабылякі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Дружная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Расьсьветная (Гомельская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Асіпавіцкі раён)]] — [[Знаменка (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кабылянка (Клічаўскі раён)]] — [[Акцябарск (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кажаны (Гомельская вобласьць)]] — [[Першая Ступень]] # [[Казарэзы (Менская вобласьць)]] — [[Крыніцы (Валожынскі раён)]] <!--або [[Раднікі (Менская вобласьць)]]--> # [[Какаль]] — [[Сьветач (Гомельская вобласьць)]] # [[Какуевічы]] — [[Чкалава (Шацілавіцкі раён)]] # [[Калатуны]] — [[Дружба (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Калёнія Белін]] — [[Малінаўка (Дарагічынскі раён)]] # [[Калёнія Равіны]] — [[Сірэнеўка]] # '''[[Каралі (Сеньненскі раён)]]''' — [[Бальшавік (Віцебская вобласьць)]] # [[Каравяк]] — [[Дружная (Магілёўская вобласьць)]] # [[Каралін (Пружанскі раён)]] — [[Сонечны (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Каростычы]] — [[Холмічы]] # [[Каросьцін]] — [[Новае Палесьсе (Гомельская вобласьць)]] # [[Касалапы]] — [[Турынец]] або [[Турынец 1]] # [[Каты (Бабруйскі раён)]] — [[Сасновая (Магілёўская вобласьць)]] # [[Каўбасічы]] — [[Турцэвічы]] # [[Каўбасы (вёска)]] — [[Радамля (Гомельская вобласьць)]] # [[Качэрычы]] — [[Кіраўск]] # ''[[Кашчыца]]'' — [[Першамайскі (Карэліцкі раён)]] # [[Кісялёўка (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Вязавец (Магілёўская вобласьць)]] # [[Кішкарэпы]] — [[Малькевічы]] # [[Клапытычы]] або [[Клапыцічы]] — [[Іскры]] # [[Клёпкі]] — [[Кастрычнік (Барысаўскі раён)]] # [[Кліндупаўка]] — [[Чырвонае Возера (Гомельская вобласьць)]] # [[Клюндзеўка]] — [[Вішнёвая (Менская вобласьць)]] ці [[Вішнёвае]] # [[Кныроўка]] — [[Калінічы]] # [[Княжыца (Гомельская вобласьць)]] — [[Слабажанка]] # [[Князь-Возера]] — [[Чырвонае Возера (вёска)]] # ''[[Койданава]]'' — [[Дзяржынск]] # [[Конскі Бор]] — [[Бярозавая Рошча (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Кралёўка]] — [[Новае Жыцьцё (Добрускі раён)]] # [[Краснае Сяло]] — [[Краснасельскі]] # [[Крысьцінава]] — [[Палескі]] # '''[[Куляшова (Віцебская вобласьць)]]''' — [[Краснае Знамя]] # [[Куляшова (Магілёўская вобласьць)]] — [[Праабражэнск]] # [[Курадзічы]] — [[Казанск]] # [[Курдзюкі]] — [[Слаўная]] # [[Кухцічы (пасёлак)]] — [[Первамайск (Узьдзенскі раён)]] # [[Ламское (былы хутар)]] — [[Кастрычнік (Крупскі раён)]] # [[Лапоці]] — [[Беразьнякі (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лапцевічы]] — [[Васількава]] або [[Васількова (Койданаўскі раён)]] # [[Лапці]] — [[Майская]] # [[Лапціха]] — [[Камунарка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лаўна (былы фальварак)]] — [[Нёман (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Літоўскі Бор]] — [[Дубаўцы (Машканскі сельсавет)]] або [[Дубаўцы (Нямойтаўскі сельсавет)]] # [[Ліхадзеі]] — [[Прагрэс (Слуцкі раён)]] # [[Ліхасельцы (Сьвіслацкі раён)]] — [[Каліноўская (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Лукаеды]] — [[Кірава (Брагінскі раён)]] # [[Лускі]] — [[Камуна (Гомельская вобласьць)]] — [[Авангард (вёска)]] # [[Лягушкі (вёска)]] — [[Новае Жыцьцё (Забялышынскі сельсавет)]] # ''[[Малое Мажэйкава]]'' — [[Мажэйкава]] # [[Магільнае (Лельчыцкі раён)]] — [[Мірнае]] # [[Магільніца]] — [[Рошчыца]] # [[Макранскі]] — [[Брацкі]] # [[Малая Блошна]] — [[Ягадная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Малая Дзяцель]] — [[Лугавая (Віцебская вобласьць)]] # [[Малышы (Шаркоўшчынскі раён)]] — [[Чарамхова]] # [[Мартышкі]] — [[Бярозы]] # [[Машарына]] — [[Усход (Аторскі сельсавет)]] # [[Машні]] — [[Сямёнава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Менск]] — [[Мінск]] # ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]'' — [[Нарыманаў (пасёлак)]] # [[Млынавы]] — [[Новае Жыцьцё (Смалявіцкі раён)]] # [[Мнагаверш]] — [[Міроненкі]] # ''[[Мондзіна]]'' — [[Чаромушкі (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Мордычы]] — [[Зорычы (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Мухаеды]] — [[Махаеды]] — [[Кіраў (вёска)]] # [[Муцькавічы]] — [[Зорная (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Наважукаўка]] — [[Траянаўка (Магілёўская вобласьць)]] # [[Навозы (Менская вобласьць)]] — [[Арэшніца]] # [[Нараты (Каранёўскі сельсавет)]] — [[Арэхаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Неўмывакі]] — [[Арэхаўская]] # [[Новы Старобін]] — [[Новастаробінск]] або [[Нова-Старобінск]] — [[Салігорск]] # [[Нявошы]] — [[Зарэчча (Вярэнаўскі раён)]] # '''[[Пагосьцішча]]''' — [[Чырвоны Пасёлак]] # [[Пагулянка (Гомельская вобласьць)]] — [[Першае Мая (Гомельская вобласьць)]] # [[Падонкі]] — [[Знаменка (Менская вобласьць)]] # [[Пад’яўменьне]] — [[Новая Вёска (Чачэрскі раён)]] # [[Пазьдзюткі]] — [[Радуга (Віцебская вобласьць)]] # [[Панскае]] — [[Майск (Менская вобласьць)]] # [[Папіхова]] — [[Сьвярдлова (Віцебская вобласьць)]] # [[Папоўка (Добрускі раён)]] — [[Леніна (Добрускі раён)]] # [[Папоўка (Лоеўскі раён)]] — [[Першамайск (Лоеўскі раён)]] # [[Папоўшчына (Гомельская вобласьць)]] — [[Кастрычнік (Хвойніцкі раён)]] # [[Парасятнікі]] — [[Маячная]] ці [[Маячнае]] # [[Паршавічы]] — [[Бярозавічы]] # [[Пастралкі]] — [[Варварына (Гомельская вобласьць)]] # [[Пахабаўшчына]] — [[Альбянка]] # [[Пералаз (Гомельская вобласьць)]] — [[Уладзімераўка (Мікалаеўскі сельсавет)]] # [[Пішчакі]] — [[Арэхава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Плевакі]] — [[Першамай (Менская вобласьць)]] # [[Плехава (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Ягадная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Плёхава]] — [[Залесаўцы]] # [[Плутоўка]] — [[Чырвоны Партызан (Гомельская вобласьць)]] # [[Плюгаўкі]] — [[Дубровіна]] # [[Пляцянічы]] — [[Чырвонае Сяло (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Пляшкі (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Партызанаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Поразаў]] — [[Поразава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Прапойск]] — [[Слаўгарад]] # [[Прыступаўшчына]] — [[Розаўка]] # [[Прышыхвасты]] — [[Першамайск (Дарагічынскі раён)]] # [[Пузава (Вялейскі раён)]] — [[Лясная (Менская вобласьць)]] # ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]'' — [[Вясёлая (Менская вобласьць)]], [[Вясёлае (Капыльскі раён)]] # [[Пузавічы (Слонімскі раён)]] — [[Паўлава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Пузікі (Магілёўская вобласьць)]] — [[Сафонава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Пузікі (Менская вобласьць)]] або [[Пузыкі]] — [[Бароўшчына]] # ''[[Пукава]]'' — [[Камсамольская]] # [[Пупелічы]] — [[Крынічка]] — [[Крынічкі]] # [[П’янькава]] — [[Вішня (Магілёўская вобласьць)]] # [[Пярхайлы]] — [[Зарэчная (Валожынскі раён)]] # [[Пяцюлі]] — [[Новая (Менская вобласьць)]] # [[Радзівілімонты]] — [[Чырвоная Зорка (Клецкі раён)]] ці [[Красная Зьвязда (Менская вобласьць)]] # [[Радзілавічы]] — [[Дзяржынск (Лельчыцкі раён)]] # [[Ракаедаўшчына]] — [[Пабеднае (Менская вобласьць)]] # [[Раманава (Гомельская вобласьць)]] — [[Барба]] # ''[[Раманава (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Горацкі раён)]] # ''[[Раманава (Менская вобласьць)]]'' — [[Леніна (Слуцкі раён)]] # [[Рыкаўка]] — [[Кірава (Крупскі раён)]] # [[Рылавічы (Гомельская вобласьць)]] — [[Ніканава]] # [[Рылаўшчына (Магілёўская вобласьць)]] — [[Чырвоная Горка (Магілёўская вобласьць)]] ці [[Красная Горка (Амсьціслаўскі раён)]] # [[Рылаўшчына (Менская вобласьць)]] — [[Дружба (Менскі раён)]] # [[Сабакінцы]] (раней [[Забалацьце (Шчучынскі раён)]]) — [[Пакроўскае (Гарадзенская вобласьць)]], [[Нарбутава (Гарадзенская вобласьць)]], [[Першамайская (Першамайскі сельсавет)]], [[Першамайск (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сабачкі]] — [[Сьветлая]] # [[Самадураўшчына]] — [[Радзіма]] # [[Серадзібор]] — [[Канстанцінаўка (Менская вобласьць)]] # [[Сіпораўка]] — [[Партызаны (Гомельская вобласьць)]] # [[Скаблы]] — [[Клёнаўка (Віцебская вобласьць)]] # [[Скнаравічы]] — [[Сады]] # [[Скорбічы]] або [[Скарбічы]] — [[Дружба (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Скулаўка]] — [[Прымор’е]] # [[Слатвін]] — [[Вінаградаўка (Ігуменскі раён)]] # [[Сморкава]] — [[Пабядзіцель (Менская вобласьць)]] ці [[Пераможац]] # [[Снапкоў]] — [[Уладзімераўка (Хоцімскі раён)]] # [[Старцавічы]] — [[Знамя (Менская вобласьць)]] # [[Старчыцы]] — [[Акцябар (Салігорскі раён)]] # [[Стары Фальварак]] — [[Пабеднае (Гомельская вобласьць)]] # [[Стралічаў]] — [[Стралічава]] # [[Страшныя]] — [[Новы Лад (вёска)]] або [[Новы Строй (вёска)]] # [[Суднікі (Койданаўскі раён)]] — [[Леніна (Койданаўскі раён)]] # [[Сумы (Віцебская вобласьць)]] — [[Красная Іскра]] # [[Сучкі]] — [[Коласава (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сыроваткі]] — [[Журавінка]] # [[Сьвінашкі]] — [[Зорная (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сьвінева]] — [[Дубраўцы]] # [[Сьвінка (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Малінавая]] # [[Сьвінка (Менская вобласьць)]] — [[Лугавая (Менская вобласьць)]] # [[Сьвіное]] — [[Першамайск (Віцебская вобласьць)]] # [[Сьвятое (Сьвятоўскі сельсавет)]] — [[Кірава (Жлобінскі раён)]] # [[Сьвятое (Рэчыцкі раён)]] — [[Першамайск (Дзюрдзеўскі сельсавет)]] # [[Сьвятоцак]] — [[Дзяржынск (Нараўлянскі раён)]] ці [[Дзяржынскага]] # [[Сьвяты Дух (вёска)]] — [[Будзёнаўка (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Сьлепцы]] — [[Знаменка (Гомельская вобласьць)]] # [[Сьмярдзяча]] — [[Красіеўка]] # [[Сьпягліца]] — [[Сьвяцілавічы (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Тараканаўка]] — [[Салаўёўка (Менская вобласьць)]] # [[Тракуціха]] — [[Беразьніца (Менская вобласьць)]] # ''[[Троцкае (вёска)]]'' — [[Сталіна (Гомельская вобласьць)]] — [[Акцябар (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Троцкія]] — [[Бярозкі (Менская вобласьць)]] # [[Трыбушкі]] — [[Мірная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Турчылава (Гарадоцкі раён)]] — [[Вішнёўка (Віцебская вобласьць)]] # [[Ужывец]] — [[Вішнёўка (Клічаўскі раён)]] # [[Узьнікі]] — [[Чырвоная Слабада (Магілёўская вобласьць)]] # [[Федзькаў Засьценак]] — [[Узнацкі Вугал]] # ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]'' — [[Ліпень (вёска)]] # [[Халуі (Менская вобласьць)]] — [[Салаўінае]] — [[Салаўіная]] # [[Хапаны]] — [[Раманаўка (Рагачоўскі раён)]] # [[Хатаевічы]] — [[Акцябар (Лагойскі раён)]] # [[Хацінава (пасёлак, Менская вобласьць)]] — [[Радуга (Менская вобласьць)]] # [[Хвасты (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Лугавая (Іўеўскі раён)]] # [[Храсты]] або [[Хрысты]] — [[Крынічнае (Менская вобласьць)]] # [[Худзяні]] — [[Мірная (Віцебская вобласьць)]] # [[Цараўцы]] — [[Кірава (Слуцкі раён)]] # [[Царкавішча (Віцебскі раён)]] — [[Уладзімераўка (Віцебскі раён)]] # [[Царковішча (Касьцюковіцкі раён)]] — [[Пралетарскае]] ці [[Пралетарская]] # '''[[Царкоўе (Буда-Кашалёўскі раён)]]''' — [[Саўхозная]] ці [[Саўгаснае]] ці [[Саўгасная]] # [[Царкоўны Асавец]] — [[Чырвоны Асавец]] # ''[[Цешаўля]]'' — [[Цешаўле]] # [[Цкуі]] — [[Марачанка]] # [[Цыцкавічы]] — [[Расьсьветная (Менская вобласьць)]] # [[Чамярыца]] — [[Першамайская (Чашніцкі раён)]] # [[Чортава]] — [[Расьсьвет (Магілёўская вобласьць)]] # [[Чысталужжа]] — [[Усход (Веткаўскі раён)]] # [[Чэрапаўка II]] — [[Чырвоны Акцябар]] # ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]'' — [[Чырвоны Ўсход]] # [[Шалухоўка]] — [[Перамога (Вяліканямкоўскі сельсавет)]] — [[Пабеда (Вяліканямкоўскі сельсавет)]] # [[Шапілава]] — [[Майскае (Гомельская вобласьць)]] # ''[[Шацілкі]]'' — [[Сьветлагорск (Гомельская вобласьць)]] # [[Шляхецкі Камень]] або [[Камень Шляхецкі]] — [[Акцябар (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Шляхтаўшчына]] — [[Трудавая (Гарадзенская вобласьць)]] ці [[Працоўная (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Шопа (вёска)]] — [[Высачаны (Менская вобласьць)]] # [[Эмус]] — [[Новае Жыцьцё (Гомельскі раён)]] # [[Юдзенічы]] — [[Савецкая (Сеньненскі раён)]] # [[Язвы (Менская вобласьць)]] — [[Вясёлкі]] # [[Янаў]] — [[Іванава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Яўтушкавічы]] — [[Прасьвет (Сьветлагорскі раён)]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Папова Гара]] — [[Чырвоная Гара (Бранская вобласьць)]] ==== [[Калуская вобласьць]] ==== # ''[[Плохіна]]'' — [[Румянцава (Калуская вобласьць)]] — [[Ульянава (Калуская вобласьць)]] # [[Пясочня (горад)]] — [[Кіраў (Калуская вобласьць)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] (Калінінградзкая вобласьць) ==== # [[Рагніт]] — [[Неман (горад)]] # [[Тыльзыт]] — [[Савецк (Калінінградзкая вобласьць)]] ==== [[Латвія]] ==== # [[Аглонь]] — [[Аглана]] # [[Дзьвінск]] — [[Даўгаўпілс]] # [[Люцын]] — [[Лудза]] # [[Пасінь]] — [[Пасіенэ]] # [[Рыбінішкі]] — [[Рыебіні]] # [[Рэжыца]] — [[Рэзэкнэ]] ==== [[Летува]] ==== # [[Вільня]] — [[Вільнюс]] # [[Вісагіня]] — Вісагінас # [[Друскенікі]] — Друскенінкай # [[Кашадары]] — [[Кайшадорыс]] # [[Коўна]] — [[Каўнас]] # [[Лаварышкі]] — Лаварышкес # [[Сьвянцяны]] — [[Швянчоніс]] # [[Трокі]] — [[Тракай]] ==== [[Польшча]] ==== # [[Аўгустоў]] — Аўгустуў # [[Беласток]] — Бялыстак # [[Белая (горад)]] — [[Белая Падляска]] ці [[Бяла Падляска]] # [[Гайнаўка]] — Хайнуўка # [[Гараны (Падляскае ваяводзтва)]] — Гураны # [[Дарагічын (Падляскае ваяводзтва)]] — [[Драгічын (Падляскае ваяводзтва)]] # [[Дуброва Гарадзенская]] — [[Дуброва Беластоцкая]] # [[Ружанасток]] (раней [[Крывасток]] ці [[Табеншчына]], [[Краснасток]]) — [[Ружанысток]] # [[Новы Двор (Сакольскі павет)]] — Новы Двур # [[Холм]] — [[Хэлм]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Гжацак]] — [[Гагарын (Смаленская вобласьць)]] # [[Парэчча (горад)]] — [[Дзямідаў (горад)]] # [[Слабада (гарадзкі пасёлак)]] — [[Пржавальскае]] ==== [[Украіна]] ==== # [[Харомнае]] — [[Чапаеўка (Чарнобыльскі раён)]] === Рэкі === ==== [[Польшча]] ==== # [[Кросна (рака)]] — [[Кшна]] == Неафіцыйныя == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (Н-АТА) ==== # [[Амсьціслаўскі павет]] — [[Мсьціслаўскі павет]] # [[Амсьціслаўскі раён]] — [[Мсьціслаўскі раён]] # [[Асіпавіцкі раён]] — [[Асіповіцкі раён]] # [[Асіпавіцкі сельсавет (Асіпавіцкі раён)]] — [[Асіповіцкі сельсавет]] # [[Ахрэмаўскі сельсавет]] — [[Ахрэмавецкі сельсавет]] # [[Бешанкавіцкі раён]] — [[Бешанковіцкі раён]] # [[Бешанкавіцкі сельсавет]] — [[Бешанковіцкі сельсавет]] # [[Бухавіцкі сельсавет]] — [[Буховіцкі сельсавет]] # [[Гаранскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Гуранскі сельсавет]] # [[Дзьмітравіцкі сельсавет (Камянецкі раён)]] — [[Дзьмітровіцкі сельсавет]] # [[Дзямянаўскі сельсавет]] — [[Дзямянавецкі сельсавет]] # [[Каленкавіцкі раён]] — [[Калінкавіцкі раён]] # [[Каленкавіцкі сельсавет (Каленкавіцкі раён)]] — [[Калінкавіцкі сельсавет]] # [[Макараўскі сельсавет (Бераставіцкі раён)]] — [[Макаравецкі сельсавет]] # [[Малахоўскі сельсавет]] — [[Малахавецкі сельсавет]] # [[Мухаедаўскі сельсавет]] — [[Махаедаўскі сельсавет]] # [[Хамянтоўскі сельсавет]] — [[Хамантоўскі сельсавет]] # [[Чашаўлянскі сельсавет]] — [[Цешаўлянскі сельсавет]] # [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] — [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (Н-НП) ==== # [[Азярычын]] — [[Азярычына]] # [[Алёхнавічы (Менская вобласьць)]] — [[Аляхновічы (Менская вобласьць)]] <!--# [[Апчак-Горкі]] — [[Прывольны]]--> # [[Амсьціслаў]] — [[Мсьціслаў]] # [[Асіпавічы]] — [[Асіповічы]] # [[Баркулабаў]] — [[Баркулабава]] — [[Баркалабава]] # [[Баўбасаў]] — Балбасава # [[Баўсуны]] — [[Балсуны]], [[Казацкія Балсуны]] <!--# [[Белагуша]] — [[Белавуша]]--> # [[Бешанкавічы]] — [[Бешанковічы]] # [[Блячын]] — ''[[Блячына]]'' # [[Борак (Жыткавіцкі раён)]] — [[Боркі (Жыткавіцкі раён)]] # [[Божын]] — '''''[[Божына]]''''' # '''[[Брылёў (Чачэрскі раён)]]''' — [[Брылёва (Чачэрскі раён)]] # [[Брынёў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Брынёва]] # [[Буда-Кашалёў]] — [[Буда-Кашалёва]] # [[Бухавічы]] — [[Буховічы]] # [[Бярэзань]] — [[Беразіно]] # [[Васількоў (Гомельская вобласьць)]] — [[Васількова (Гомельская вобласьць)]] # [[Вішнеў (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Вішнева (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Вішнеў (Менская вобласьць)]] — [[Вішнева (Менская вобласьць)]] # [[Вобрына]] — ''[[Кашчыца]]'' # [[Ворша]] — [[Орша]] # [[Вялікі Малешаў]] — [[Вялікае Малешава]] # [[Вярэнаў]] — [[Воранава]] # [[Гарманы]] — ''[[Германы]]'' # [[Грабаў (Жыткавіцкі раён)]] — [[Грабава (Жыткавіцкі раён)]] # '''[[Грабаў (Рагачоўскі раён)]]''' — [[Грабава (Рагачоўскі раён)]] # [[Грозаў]] — [[Грозава]] # [[Грычын]] — [[Грычына]] # [[Даўгінаў]] — [[Даўгінава (Вялейскі раён)]] # [[Дзьмітравічы (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Дзьмітровічы]] # [[Душылаўка]] — [[Леванпольле (Магілёўская вобласьць)]] <!--# [[Еўхімова]] — [[Яўхімова]]--> # [[Жодзін]] — [[Жодзіна]] # [[Жыровічы]] — [[Жыровіцы]] # [[Зорная (Віцебская вобласьць)]] — [[Зьвёздная (Віцебская вобласьць)]] # [[Зьдзітаў (Зьдзітаўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Зьдзітаўскі сельсавет)]] # [[Зьдзітаў (Спораўскі сельсавет)]] — [[Зьдзітава (Спораўскі сельсавет)]] # [[Каленкавічы]] — [[Калінкавічы]] <!--# [[Калодзішкі]] — [[Калодзежкі]]--> # [[Кастрычніцкі (Менская вобласьць)]] — [[Акцябарскі (Менская вобласьць)]] # [[Каты (Хоцімскі раён)]] (вёска) — [[Міхайлаўскі (Хоцімскі раён)]] (пасёлак) # [[Клёнкі]] — [[Ільіч (Гомельскі раён)]] ці [[Ільліч (Гомельскі раён)]] # [[Койданаў]] — ''[[Койданава]]'' # [[Косаў]] — [[Косава (горад)]] # [[Косін (Гарадзенская вобласьць)]] — [[Косіна (Гарадзенская вобласьць)]] # [[Косін (Менская вобласьць)]] — [[Косіна (Менская вобласьць)]] # [[Коханаў]] — [[Коханава]] # [[Крашын]] — [[Крошын]] # '''[[Ланькаў]]''' — [[Ланькава]] # '''[[Ленін (вёска)]]''' — [[Леніна (Жыткавіцкі раён)]] # [[Лагоўская Слабада]] — [[Лугавая Слабада]] # [[Лунін (Менская вобласьць)]] — [[Луніна]] # [[Лыскаў]] — [[Лыскава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Мажэйкаў (Лідзкі раён)]] — [[Малы Мажэйкаў]] — ''[[Малое Мажэйкава]]'' # [[Мажэйкаў (Шчучынскі раён)]] — [[Вялікі Мажэйкаў]] — [[Вялікае Мажэйкава]] # [[Мардашэвічы]] або [[Мардашавічы]] — [[Мардахі]] # [[Міхалёў (Гомельская вобласьць)]] — ''[[Міхалёва (Гомельская вобласьць)]]'' # [[Міхалёў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Магілёўская вобласьць)]] # [[Міхалёў (Менская вобласьць)]] — [[Міхалёва (Бярэзінскі раён)]] # [[Мондзін]] — ''[[Мондзіна]]'' # [[Мсьцібаў]] — [[Мсьцібава]] # [[Новы Ленін]] — [[Новае Леніна]] — [[Наваленін]] # [[Новыя Шаламы]] — ''[[Шаламы I]]'' або ''[[Шаламы 1]]'' # [[Папоўка (Буда-Кашалёўскі раён)]] — ''[[Троцкае (вёска)]]'' # [[Пасудаў]] — [[Пасудава]] # [[Побалаў]] — [[Побалава]] # [[Прусінаў]] — [[Прусінава]] # [[Пузаў]] — ''[[Пузава (Капыльскі раён)]]'' # [[Пукаў]] — ''[[Пукава]]'' # [[Радастаў]] — [[Радастава]] # [[Радашкавічы]] — [[Радашковічы]] # [[Раманаў (Магілёўская вобласьць)]] — [[Раманава (Магілёўская вобласьць)]] # [[Раманаў (Менская вобласьць)]] — [[Раманава (Менская вобласьць)]] # [[Семежаў]] — [[Семежава]] <!--# [[Сінін]] — [[Сініло]] ці [[Сіняло]]--> # [[Спораў]] — [[Спорава]] # [[Станькаў]] — [[Станькава]] # [[Строхаў]] — [[Строхава]] # [[Сынковічы]] — [[Сынкавічы]] # [[Таўмачаў]] — [[Талмачаў]] — [[Талмачава (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Усход (Веткаўскі раён)]] — [[Васток (Веткаўскі раён)]] # [[Усход (Гомельскі раён)]] — [[Васток (Гомельскі раён)]] # [[Усход (Кабінагорскі сельсавет)]] — [[Васход (Кабінагорскі сельсавет)]] # [[Хамянтоўцы]] — [[Хамантова]], [[Хамантоўцы]] # [[Холы]] — ''[[Халуі (Магілёўская вобласьць)]]'' # [[Хоўхла]] — [[Хоўхлава]] # [[Чэрнеў]] — [[Чэрнева (Менская вобласьць)]] # [[Чэшаўля]] — ''[[Цешаўля]]'' # [[Шарашоў]] — [[Шарашова]] ці [[Шарашэва]] # [[Шацілавічы]] — ''[[Шацілкі]]'' # [[Шыкаў]] — [[Шыкава]] == Іншае == === Адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі === ==== [[Беларусь]] (І-АТА) ==== # [[Алёхнавіцкі сельсавет]] — [[Аляхновіцкі сельсавет]] # [[Асмаленіцкі сельсавет]] — [[Ударненскі сельсавет]] # [[Баркулабаўскі сельсавет]] — [[Баркалабаўскі сельсавет]] # [[Баўбасаўскі сельсавет]] — Балбасаўскі сельсавет # [[Баўсунскі сельсавет]] — [[Балсунскі сельсавет]], [[Казацкабалсунскі сельсавет]] # [[Берасьцейская вобласьць]] — Брэсцкая вобласьць # [[Берасьцейскі раён]] — Брэсцкі раён # [[Бягомельскі раён]] — [[Бягомльскі раён]] або [[Бягомскі раён]] # [[Бягомельскі пасялковы савет]] — [[Бягомльскі пасялковы савет]] або [[Бягомскі пасялковы савет]] # [[Бягомельскі сельсавет]] — [[Бягомльскі сельсавет]] або [[Бягомскі сельсавет]] # [[Бярэзанскі раён]] — [[Бярэзінскі раён]] # [[Бярэзанскі сельсавет (Бярэзанскі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Бярэзінскі раён)]] # [[Бярэзанскі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Бярэзінскі сельсавет (Докшыцкі раён)]] # [[Валевачоўскі сельсавет]] — Валевачскі сельсавет # [[Ваўкалацкі сельсавет (Докшыцкі раён)]] — [[Валкалацкі сельсавет]] # [[Воўкавіцкі сельсавет (Гомельскі раён)]] — [[Урыцкі сельсавет]] # [[Вызьненскі пасялковы савет]] — [[Чырвонаслабадзкі пасялковы савет]] # [[Вызьненскі раён]] — [[Чырвонаслабадзкі раён]] # [[Вызьненскі сельсавет (Вызьненскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Чырвонаслабадзкі раён)]] # [[Вызьненскі сельсавет (Салігорскі раён)]] — [[Чырвонаслабадзкі сельсавет (Салігорскі раён)]] # [[Вялейская вобласьць]] — Вілейская вобласьць # [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)]] — Вілейскі павет # [[Вялейскі раён]] — [[Вілейскі раён]] # [[Вярэнаўскі раён]] — [[Воранаўскі раён]] # [[Вярэнаўскі сельсавет]] — [[Воранаўскі сельсавет]] # [[Гарадзенская вобласьць]] — Гродзенская вобласьць # [[Гарадзенская губэрня]] — Гродзенская губэрня # [[Гарадзенскі раён]] — Гродзенскі раён # [[Дарагічынскі павет]] — [[Драгічынскі павет]] # [[Дарагічынскі павет (1918—1939)]] — [[Драгічынскі павет (1918—1939)]] # [[Дарагічынскі раён]] — [[Драгічынскі раён]] # [[Дарагічынскі сельсавет]] — [[Драгічынскі сельсавет]] # [[Дурыцкі сельсавет]] — [[Знаменскі сельсавет (Берасьцейскі раён)]] # [[Забалеўскадворскі сельсавет]] — [[Чырвонакастрычніцкі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] або [[Краснаакцябарскі сельсавет (Пухавіцкі раён)]] # [[Зьдзецельскі раён]] — [[Дзятлаўскі раён]] # [[Зьдзецельскі сельсавет]] — [[Дзятлаўскі сельсавет]] # [[Івейскі раён]] — [[Іўеўскі раён]] # [[Ігуменскі раён]] — [[Чэрвеньскі раён]] # [[Кабыліцкі сельсавет]] — [[Вішнёўскі сельсавет]] # [[Карпілаўскі раён]] (цэнтар [[Карпілаўка (Карпілаўскі раён)|Карпілаўка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]] # [[Качэрыцкі раён]] — [[Кіраўскі раён (Магілёўская вобласьць)]] # [[Крашынскі сельсавет]] — [[Крошынскі сельсавет]] # [[Крычаўская акруга]] — [[Калінінская акруга]] # [[Маладэчанскі павет]] — Маладзечанскі павет # [[Маладэчанскі раён]] — [[Маладзечанскі раён]] # [[Маладэчанская вобласьць]] — Маладзечанская вобласьць # [[Менская губэрня]] — Мінская губэрня # [[Менскі павет (Менская губэрня)]] — Мінскі павет # [[Наваградзкае ваяводзтва (1921—1939)]] — Навагрудзкае ваяводзтва # [[Наваградзкі павет]] — Навагрудзкі павет # [[Наваградзкі павет (Менская губэрня)]] — Навагрудзкі павет # [[Наваградзкі раён]] — Навагрудзкі раён # [[Папоўскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]] — [[Акцябарскі сельсавет (Буда-Кашалёўскі раён)]] # [[Пузавіцкі сельсавет]] — [[Паўлаўскі сельсавет (Слонімскі раён)]] # [[Радзівілімонтаўскі сельсавет]] — [[Красназьвёздаўскі сельсавет]] # [[Рудабельскі раён]] (цэнтар [[Рудабелка]]) — [[Акцябарскі раён (Гомельская вобласьць)]] # [[Рудабельскі сельсавет]] — [[Акцябарскі сельсавет (Акцябарскі раён)]] # [[Стаўпецкі раён]] — [[Стаўбцоўскі раён]] # [[Сынковіцкі сельсавет]] — [[Сынкавіцкі сельсавет]] # [[Хвойнаўскі сельсавет]] — [[Хойнаўскі сельсавет]] # [[Хвойніцкі раён]] — [[Хойніцкі раён]] # [[Хольскі сельсавет]] — [[Ліпеньскі сельсавет]] # [[Шарашоўскі сельсавет]] — [[Шарашэўскі сельсавет]] # [[Шаркоўшчынскі раён]] — Шаркаўшчынскі раён # [[Шацілавіцкі сельсавет]] — [[Шацілкаўскі сельсавет]] # [[Шацілавіцкі раён]] — [[Сьветлагорскі раён]] # [[Янаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]] — [[Іванаўскі раён (Берасьцейская вобласьць)]] ==== [[Бранская вобласьць]] ==== # [[Паповагорскае гарадзкое паселішча]] — [[Чырванагорскае гарадзкое паселішча (Чырванагорскі раён)]] # [[Паповагорскі раён]] — [[Чырванагорскі раён (Бранская вобласьць)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] ==== # [[Каралявецкая вобласьць]] — [[Калінінградзкая вобласьць]] ==== [[Падляскае ваяводзтва]] ==== # [[Бакаларава (гміна)]] — [[Бакалажава (гміна)]] # [[Пераросьля (гміна)]] — [[Пшэрасьль (гміна)]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Вяліскі раён]] — Веліскі раён # [[Парэцкае гарадзкое паселішча]] — [[Дзямідаўскае гарадзкое паселішча]] # [[Парэцкі раён (Смаленская вобласьць)]] — [[Дзямідаўскі раён (Смаленская вобласьць)]] # [[Слабадзкое гарадзкое паселішча]] — [[Пржавальскае гарадзкое паселішча]] # [[Хаславіцкае гарадзкое паселішча]] — [[Хіславіцкае гарадзкое паселішча]] # [[Хаславіцкі раён]] — [[Хіславіцкі раён]] === Населеныя пункты === ==== [[Беларусь]] (І-НП) ==== <!--# [[Асіпавічы (Горацкі раён)]] — [[Асіповічы (вёска)]]--> # [[Ашмяна]] — [[Ашмяны]] # [[Баўгары (вёска)]] — Балгары # [[Берасьце]] — Брэст або [[Брэст-Літоўск]] або [[Берасьце над Бугам]] # [[Бягомель]] — [[Бягомль]] # [[Ваўкалата]] — [[Валкалата]] <!--# [[Вобаль]] — [[Обаль]]--> # [[Вулькан (вёска)]] — Вулкан # [[Вялейка]] — [[Вілейка]] # [[Горадня]] — [[Гродна]] # [[Дарагічын]] — [[Драгічын (Берасьцейская вобласьць)]] # [[Заходні]] — [[Западны]] # [[Казімераў]] — [[Казімірава (Жлобінскі раён)]] # [[Каралеўшчына (Віцебская вобласьць)]] — [[Крулеўшчына]] # [[Клецак]] — [[Клецк]] # [[Кобрынь]] — [[Кобрын]] # [[Крупка]] — [[Крупкі]] # [[Маладэчна]] — [[Маладзечна]] # [[Наваградак]] — [[Навагрудак]] # [[Наваполацак]] — [[Наваполацк]] # [[Новалукомаль]] — [[Новалукомль]] <!--# [[Петрыкоў]] — [[Петрыкаў]]--> # [[Полацак]] — [[Полацк]] # [[Пружана]] — [[Пружаны]] # [[Рудабелка]] — [[Акцябарскі (Гомельская вобласьць)]] # [[Ружана]] — [[Ружаны]] # [[Селецак]] — [[Селецк]] # [[Сенна]] — [[Сянно]] # [[Слуцак]] — [[Слуцк]] # [[Смаргоні]] — [[Смаргонь]] # [[Стоўпцы]] — [[Стоўбцы]] # [[Траецкая (Магілёўская вобласьць)]] — [[Троіцкая (Магілёўская вобласьць)]] # [[Усход (Менскі раён)]] — [[Васток (Менская вобласьць)]] # [[Усход (Рэчыцкі раён)]] — [[Васток (Рэчыцкі раён)]] # [[Хаславічы]] — [[Хіславічы]] # [[Хвойна]] — [[Хойна]] # [[Хвойнікі]] — [[Хойнікі]] # [[Шаркоўшчына]] — [[Шаркаўшчына]] # [[Шацак]] — [[Шацк (вёска)]] ==== [[Каралявецкая вобласьць]] ==== # [[Каралявец]] — [[Калінінград]] ==== [[Летува]] ==== # [[Віцюны]] — [[Вецюны]] # [[Вішвіль]] — [[Вешвіле]] ==== [[Падляскае ваяводзтва]] ==== # [[Бакаларава]] — Бакалажава # [[Пераросьля]] — [[Пшэрасьль]] ==== [[Смаленская вобласьць]] ==== # [[Вяліж]] — [[Веліж]] ==== [[Украіна]] (І-НП-У) ==== # [[Будымель]] — [[Будымле]] — [[Будымля]] == Заўвагі == * ''назва'' — геаграфічны аб’ект некалькі разоў пераймяноўваўся (афіцыйна і неафіцыйна); * '''назва''' — геаграфічнаму аб’екту вярнулі гістарычную назву на афіцыйным узроўні. oi0jbmi7yi4vwhdg5pxmlvlu353fgpz 0 221640 2623052 2112293 2025-07-03T11:08:55Z Alexey Krotov 67422 2623052 wikitext text/x-wiki {{Таксанамічная інфармацыя |Назва = Звычайная вавёрка |Выява = Kurre5.jpg |Подпіс да выявы = 2006 год |Надцарства = [[Эўкарыёты]] |Царства = [[Жывёлы]] |Падцарства = [[Сапраўдныя шматвузавыя]] |Група = |Разьдзел = [[Двухбакова-сымэтрычныя]] |Падразьдзел = [[Другаснаротыя]] |Надтып = |Тып = [[Хордавыя]] |Падтып = [[Хрыбетныя]] |Нададдзел = |Аддзел = |Пададдзел = |Надкляса = [[Чатырохногія]] |Кляса = [[Сысуны]] |Падкляса = [[Зьвяры]] |Інфракляса = [[Вышэйшыя зьвяры]] |Надатрад = |Атрад = [[Грызуны]] |Падатрад = [[Вавёркападобныя]] |Надпарадак = |Парадак = |Падпарадак = |Інфраатрад = |Інфрапарадак = |Надсямейства = |Сямейства = [[Вавёркавыя]] |Падсямейства = |Трыба = |Падтрыба = |Род = [[Вавёркі]] |Падрод = |Сэкцыя = |Від = |Бяз рангу = |Лацінская назва = Sciurus vulgaris |Лацінская назва аўтар = [[Карл Лінэй]] |Назва разьдзелу даччыных таксонаў = Падвід |Даччыныя таксоны = беларуская звычайная вавёрка, звычайная вавёрка Кесьлера |Мапа = |Шырыня мапы = |Подпіс мапы = |Спасылка ў Віківідах = Sciurus vulgaris |Commons = Category:Sciurus vulgaris |ITIS = |NCBI = }} '''Звыча́йная вавё́рка''' — зьвер атраду [[Грызуны|грызуноў]]. Даўжыня цела 20—29 см. Даўжыня хваста 12—22 см. Вага да 420 грамаў. Мае круглаватую галаву, вялікія чорныя [[вочы]] і вушы з кутасікамі на канцах. Зімовая [[поўсьць]] мяккая і пушыстая, з бакоў і на сьпіне шэрая. Летняя поўсьць рэдкая, чырвона-бурая або рудавата-чырвоная. Жыве ў дуплах і шарападобных [[Гняздо|гнёздах]] (гайнах), пабудаваных на дрэвах з галінак і моху. Плоцевая сьпеласьць настае ў 9—12 месяцаў. Першы гон адбываецца ўзімку, 2-і — увесну. [[Цяжарнасьць]] доўжыцца да 40 дзён. Штогод дае 1—2 прыплоды (зрэдку 3) па 4—6 (да 12 дзіцянятаў). Корміцца жалудамі, [[арэх]]амі, насеньнем [[Хвоя звычайная|хвоі]] і елкі, грыбамі, [[Ягады|ягадамі]], часам [[Вусякі|вусякамі]] і яйкамі птушак. На зіму запасае ежу. У галодныя гады жывіцца пупышкамі хвойных дрэваў і перасяляецца ў пошуку корму. Зьяўляецца прадметам промыслу і паляваньня. Водзіцца ў [[Эўразія|Эўразіі]]<ref name="а">{{Кніга|аўтар=[[Алег Фядосаў]].|частка=Вавёрка звычайная|загаловак=[[Энцыкляпэдыя прыроды Беларусі]] ў 5 тамах|арыгінал=|спасылка=http://files.knihi.com/Knihi/Store1/Slounik/EP.djvu.zip|адказны=гал.рэд. [[Іван Шамякін]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі|Беларуская савецкая энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1983|том=[http://files.knihi.com/Knihi/Store1/Slounik/EP.djvu.zip/EP1.djvu 1]. Ааліты — Гасьцінец|старонкі=[http://files.knihi.com/preview/Knihi/Slounik/EP.djvu.zip/EP1.djvu/455_866x9999.jpeg 391]|старонак=575|сэрыя=|isbn=|наклад=10 000}}</ref>. == Беларусь == У Беларусі звычайная вавёрка сустракаецца паўсюдна. Найбольш у сярэдняй паласе. Жыве пераважна ў субарах, [[Елка|яловых]] і ялова-[[Шыракалісты лес|шыракалістых]] лясах. На Палесьсі часта сустракалася ў [[дуб]]ова-грабовых лясах і дубровах, радзей у алешніках і чыстых [[Хваёвыя лясы|хваёвых лясах]]. На поўначы Беларусі сустракаўся падвід беларуская звычайная вавёрка, на поўдні — звычайная вавёрка Кесьлера. Пераважная большасьць звычайных вавёрак Беларусі — бурахвосткі, ёсьць чырванахвосткі, часам шэрахвосткі і цемнахвосткі. У Берасьцейскай і Гомельскай абласьцях 1-ы гон у лютым, 2-і — у красавіку-траўні. На поўначы Беларусі гон пачынаецца пазьней. За 1931—1975 гады ў Беларусі нарыхтавалі 4,16 млн шкурак звычайнай вавёркі: у сярэднім па 207 300 за год у 1931—1939 гадах, 96 600 у 1945—1969 гадах, 49 200 у 1970—1975 гадах. У 1976—1980 гадах нарыхтоўвалі па 50—70 тыс. штогод. У 1983 годзе сярэднегадавая колькасьць у лясах Беларусі складала 150—350 тысячаў асобін<ref name="а"/>. У 2013 годзе [[паляваньне]] на звычайную вавёрку дазвалялася зь лістапада па студзень. У сьветлы час содняў дапускалася паляваньне з сабакамі і выкарыстаньнем наразной паляўнічай зброі [[калібр]]у 5,6 мм з дульнай энэргіяй кулі да 1500 [[Джоўль|джоўляў]] або гладкарульнай паляўнічай зброі з [[патрон]]амі са шротам. Таксама дазвалялася выкарыстаньне пастак і капканаў № 0—3<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Пачалося паляваньне на вавёрак|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20131106/1383710584-pachalosya-palyavanne-na-vavyorak|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=6 лістапада 2013|нумар=210 (27575)|старонкі=[http://zviazda.by/wp-content/uploads/2013/11/1383710559_2.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Накід:Біялёгія}} [[Катэгорыя:Грызуны]] mgmpfiyswuxbmhsuihg8uu0qq4360ur 0 258840 2622962 2599355 2025-07-02T17:00:26Z Ліцьвін 847 /* Гісторыя */ выпраўленьне спасылак 2622962 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Жарамец |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Жарамца |Трансьлітараваная назва = Žaramiec |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Менская вобласьць|Менская]] |Раён = [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскі]] |Сельсавет = [[Паплаўскі сельсавет|Паплаўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 66 |Год падліку колькасьці = 2009 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 53 |Шырата сэкундаў = 9 |Даўгата градусаў = 28 |Даўгата хвілінаў = 48 |Даўгата сэкундаў = 17 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Калі́ніна'''<ref name="daviednik">{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Менская вобласьць}}</ref> (таксама ''Зераме́ц''<ref name="daviednik" />) — вёска ў [[Бярэзінскі раён|Бярэзінскім раёне]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. Уваходзіць у склад [[Паплаўскі сельсавет|Паплаўскага сельсавету]]. == Гісторыя == Упершыню упамінаецца як вотчынае сяло '''Зярэмцы''' князя [[Дзьмітрый Іванавіч Пуцяціч|Дзьмітрыя Пуцяціча]]. У 1506 годзе, пасьля сьмерці кн. Дзьмітрыя (1505), часткі Зярэмцаў, [[Вялікія Лагі|Лагоў]] і [[Белічаны (Менская вобласьць)|Белічан]] перайшлі на памін яго душы праваслаўнай царкве. Палова даньнікаў ў Зярэмцах з мядовай данінай да Багародзіцкай царкве ў Вільні, частка Лагоў і Белічан — [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]]. Іншая частка '''Жарэмцаў''' і Лагоў перайшла да кн. [[Ямантовічы|Сямёна Ямантавіча-Падбярэзскага]], пасьля яго сьмерці (не пазьней 1540) дасталася дзецям яго сястры Юліяніі баярам Яцкавічам (пазьней ужывалі прозьвішча [[Падбярэзскія|Падбярэзскіх]]). На Попіс 1567 года падчас Інфлянцкай вайны Рыгор Падбярэзскі ставіў з Падбярэззя і '''Зарэмцаў''' 8 «коней». Да канца XVI ст. колішняя вотчына кн. Пуцяціча, у тым ліку Жарамец была падзелена паміж многімі ўладальнікамі. На копным судзе ў 1594 годзе былі белічанскі старац мітрапаліта Міхаіла Рагозы, белічанскі старац князя Фёдара Друцкага-Горскага, белічанскі старац Кірылы Зубоўскага, лагоўскі старац віцебскага кашталяну Марціна Стравінскага, лагоўскі і жарэмецкі старац Падбярэзскіх, старац сяла [[Чарневічы (Барысаўскі раён)|Чарневічы]]. Пасьля Берасьцейскай уніі, у 1597 годзе саўладальнікі захапілі царкоўную частку маёнтку. У 1624 годзе ўніяцкі мітрапаліт [[Язэп Руцкі]] пачаў судовы працэс па вяртаньні часткі Белічан і Жарэмцаў і ў 1627 годзе атрымаў судовы вырак на сваю карысьць. Аднак саўладальнікі аспрэчвалі вырак, Ян і Альбін Падбярэзскія ў 1628 года падалі дакумэнт, паводле якога яшчэ ў 1539 годзе мітрапаліт Макарый быццам прамяняў сваіх падданых у Жарэмцах іх продку — князю Сямёну Ямантавічу-Падбярэзскаму, суд, аднак, адхіліў дакумэнт як падложны. Да 1636 года сёлы Жарамец, Лагі, Белічаны сумесна трымалі Ян, Васіль і Альбін Падбярэзскія, удава Мікалая Рэя Ядвіга Варапаева і пан Аляксандр Даджбог Сапега, які атрымаў частку ў іх спадчынай пасьля дзеда па маці — кашталяна віцебскага М. Стравінскага. У 1636 годзе судовы вырак 9-гадовай даўніны ўрэшце выкананы і ўніяцкі мітрапаліт увязаны на частцы Жарэмцаў і Белічан. У 1651 годзе мітрапаліцкія ўладаньні налічвалі 6 дымоў у Белічанах, 7 дымоў у Жарэмцах, 14 дымоў у Чарневічах. Да 21 сьнежня 2007 году вёска ўваходзіла ў склад [[Ляжынскі сельсавет|Ляжынскага сельсавету]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf «Об упразднении Бродецкого, Высокогорского, Каменноборского, Ляжинского, Якшицкого сельсоветов и изменении границ Богушевичского, Капланецкого, Погостского, Поплавского, Селибского, Ушанского сельсоветов Березинского района». Решение Минского областного Совета депутатов от 21 декабря 2007 г. № 81] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210614190605/https://pravo.by/pdf/2008-21/2008-21(008-031).pdf |date=14 чэрвеня 2021 }}{{Ref-ru}}</ref>. == Насельніцтва == * 2009 год — 66 чалавек<ref>[https://web.archive.org/web/20150629200220/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/minskaja.htm Вынікі перапісу 2009 году ў Беларусі]</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Паплаўскі сельсавет}} {{Бярэзінскі раён}} [[Катэгорыя:Паплаўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Бярэзінскага раёну]] t8ee6par72yswussqa4pong9iyvmmoj 0 269110 2623031 2420376 2025-07-03T08:37:15Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2623031 wikitext text/x-wiki ''Курсіўны тэкст''{{Іншыя значэньні|Еўлашы}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Еўлашы |Статус = хутар |Назва ў родным склоне = Еўлашоў |Назва па-расейску = |лацінка = Jeŭlašy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1638 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Еўлашы''' — зьніклая вёска, якая месьцілася ў межах сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[беларусь|Беларусі]]. === Карона Каралеўства Польскага === [[Файл:Запіс князя Ярэмія Вішнявецкага 1638 г.jpg|значак|зьлева|Фрагмэнт запісу князя Ярэмія Вішнявецкага 1638 г.]] Найраней хутар Еўлашы згаданы ў 1638 годзе, калі князь [[Ярэмі Вішнявецкі|Ярэмі Міхал Вішнявецкі]] заставіў на чатыры гады за 65 000 злотых сваю палову [[Брагін|Брагінскага]] маёнтку пану Мікалаю Лосятынскаму<ref>Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Archiwum Radziwiłłów. Dział X. Sygn. 933. S. 5</ref>. У 1687 годзе Еўлашы названыя сярод паселішчаў Брагінскага маёнтку пана ваяводзіча бэлзскага Яна Канецпольскага, якія моцна пацярпелі ад працяглага пастою (ад лістападу 1686 года да самых {{падказка|świątek zielonych|да Сёмухі}}) казакоў палкоўніка Войска Запарожскага Паўла Апостала Шчуроўскага. У трох дварах (каля 18 жыхароў) разьмясьцілі сем казакоў і аднаго коня. Тады вяскоўцы справілі 1 воз з хамутом, раменнай шляёй, касой, сякерай, рыдлёўкай, біклагай, мазьніцай з двума {{падказка|гарцамі|гарц або гарнец — 2, 8237 л}} дзёгцю, аддалі за здор і гарэлку 19 злотых, за саланіну (сала) і на порах 8 злотых, {{падказка|легуміны|салодкая выпечка альбо слодычы, вырабленыя з ужываньнем зьбітых яек і цукру з рознымі дадаткамі.}} 5 вёдраў і авёсу 5 вёдраў, «soli sto dziesięć»<ref>Архив Юго-Западной России. — Киев, 1868. Ч. III. Т. II. Акты о казаках (1679—1716). С. 153</ref>. Пасьля сьмерці ў 1719 годзе апошняга спадчыннага ўладальніка пана серадзкага ваяводы Яна Канецпольскага і шматгадовага знаходжаньня (яшчэ і пры жыцьці нябожчыка) ў заставе ў паноў Войнаў<ref>Тарифи подимного податку, сеймикові лауди і люстрації Київського воєводства першої половини XVIII століття. /Вид. друге, доп. Укл. Конрад Жеменецький. — Біла Церква, 2015. С. 287, 403, 412</ref>, прыкладна ад 1733 году wieś Jawłasy стала ўласнасьцю князя [[Міхал Сэрвацы Вішнявецкі|Міхала Сэрвацыя]] з старэйшай галіны роду Вішнявецкіх, які менавіта ў тым годзе ці не ўпершыню падпісаўся «графам на Брагіне»<ref>Акты, издаваемые Виленской археографической комиссией. — Вильна, 1870. Т. IV. Акты Бресцкого гродского суда. С. 485</ref>. [[Файл:Бабчын і яго ўгодзьдзі ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства 1783 г.jpg|значак|Хутар Еўлашы ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства 1783 г.]] Згодна з «Тарыфам падымнага падатку Кіеўскага ваяводзтва 1754 г.», з 9 двароў (×6 — каля 54) хутара Еўлашы Брагінскага маёнтку выплачваліся «''do grodu''» (Оўруцкага замку) 1 злоты і 10 з паловай грошаў, «''na milicję''» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 5 зл. і 12 гр.<ref>Тариф подимного податку Київського воєводства 1754 року. /Опрацював Конрад Жеменецький. – Біла Церква, 2015. С. 191, 213, 254</ref>. У тым жа 1754 г. Брагінскае графства была куплена ў княгіні Эльжбэты Вішнявецкай Міхалавай Замойскай за 550 000 злотых панам Францішкам Антоніем, сынам Мікалая, Ракіцкім, войскім ашмянскім (†1759). Пазьней маёнткам валоаў менскі кашталян Міхал, сын Франца Антонія, Ракіцкі. Хутар Еўлашы прысутны ў эксплікацыі да мапы Брагінскага графства, датаванай 27 днём жніўня 1783 году. === Расейская імпэрыя === [[Файл:Рашаўцы на схематычным пляне Рэчыцкага павету 1800 г.jpg|значак|зьлева|Еўлашы на схематычным пляне Рэчыцкага павету, складзеным каля 1800 г.]][[File:Рашаўцы на мапе-дзесяцівярстоўцы Ф. Ф. Шубэрта. 1826-1840 гг.jpg|значак|зьлева|Еўлашы пры дарозе паміж Зьвяняцкім і Байдакамі на мапе Ф. Шубэрта.]] У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай ([[1793]]) Еўлашы апынуляся ў межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 г. у складзе тэрытарыяльна ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] спачатку Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 г. [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч В., Скрыпчанка Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. Згодна з расейскай рэвізіяй 1795 году хутар Еўлашы паноў Людвіка і Рафала Алаізія Ракіцкіх, кашталянічаў менскіх, налічваў 7 двароў з 33 падданымі мужчынскага і 30 жаночага полу. Прозьвішчы жыхароў – Трыгуб, Асіпенка, Кузьменка, Кірыенка, Ігнаценка<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 3. Спр. 1. А. 169-170</ref>. У мэтрычных запісах аб народжаных-ахрышчаных Мікуліцкай Богаяўленскай царквы за 1797 год ёсьць чатыры згадкі пра абрады з удзелам людзей зь Еўлашоў; у адной названы чалавек новага прозьвішча – кум Якаў Гардзейчык, таго ж хутару жыхар<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 494. А. 230, 231</ref>. Згодна з шляхецкай рэвізіяй, датаванай 8 сьнежня 1811 году, фальварак Еўлашы з 36 рэвізскімі душамі ў аднайменнай вёсцы трымаў у арэндзе ад пана Міхала Ракіцкага былы харунжы войскаў польскіх Ян Васілеўскі (70 г.); разам зь ім жылі сыны Юзаф (32 г.), адвакат, Ігнацы (28 г.), каморнік рэчыцкі, Алаізій (26 г.), былы асэсар{{заўвага|Тут улічаныя толькі асобы мужчынскага полу.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 32</ref>. [[Файл:Засьценак Байдакі на мапе Менскай губэрні А. К. Фіцінгофа. 1846 г.jpg|значак|На мапе А. Фіцінгофа паміж засьценкам Байдакі і вёскай Зьвяняцкае паселішча няма.]] Згодна з «Фармулярнай ведамасьцю» сяла Мікулічаў Богаяўленскай царквы 1822 году, вёска Еўлашы з 17 душамі мужчынскага і 19 душамі жаночага полу месьцілася за 3 вярсты ад прыходзкай царквы і належала пану Міхалу, сыну Рафала, Ракіцкаму<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 40552. А. 66</ref>. Паказаныя Еўлашы і на мапе-дзесяцівярстоўцы Ф. Шубэрта 1826-1840 гадоў. Да сярэдзіны XIX ст., аднак, паселішча спыніла існаваньне, бо ні на вайскова-тапаграфічнай мапе Менскай губэрні 1846 году А. Фіцінгофа, ні ў мэтрычных кнігах Мікуліцкай царквы 1848 году ўжо не згаданая. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] 3kodhioahdcbaat54oyaj1a4rrnmbod 0 275400 2622986 2608665 2025-07-02T19:12:29Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622986 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Бартло́мей Удо́вік''' ({{мова-pl|Bartłomiej Wdowik}}; {{Н}} 25 верасьня 2000 году) — польскі футбаліст, левы абаронца клюбу «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёнія]]» (у арэндзе з партугальскага клюбу «[[Брага (футбольны клюб)|Брага]]»). == Кар’ера == Прафэсійную кар’еру гулец пачаў у хожаўскім «[[Рух Хожаў|Руху]]», які на той час выступаў у [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лізе]]. Ужо праз год абаронца далучыўся да каманды [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]] «[[Одра Аполе|Одры]]». У студзені 2020 году Ўдовік далучыўся да складу беластоцкай «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]»<ref>[https://weszlo.com/2020/05/26/bartlomiej-wdowik-jagiellonia-patrzymy-w-przyszlosc «Pozycję ma po bracie, technikę po tacie. Bartłomiej Wdowik, czyli z Olkusza do Ekstraklasy»]. Weszlo.</ref>, дзе замацаваўся ў асноўным складзе. Улетку 2024 году быў набыты партугальскім клюбам «[[Брага (футбольны клюб)|Брага]]», але амаль адразу выправіўся ў арэнду ў нямецкі клюб «[[Гановэр-96 (футбольны клюб)|Гановэр-96]]». У першай палове сэзону быў футбалістам стартавай адзінаццатцы каманды з [[Бундэсьліга 2|Другой Бундэсьлігі]]. 26 чэрвеня 2025 году Ўдовік вярнуўся ў «Ягелёнію» на правах гадавой арэнды<ref>[https://sport.tvp.pl/87496619/bartlomiej-wdowik-po-roku-wraca-do-jagiellonii-bialystok «Bartłomiej Wdowik po roku wraca do Jagiellonii Białystok»]. TVP.</ref>. == Дасягненьні == '''«Ягелёнія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Удовік, Бартломей}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] bp19qxyp1jy7l2idg3ik03q17j4gal1 0 279182 2622972 2602139 2025-07-02T18:16:59Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622972 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мі́хал Ракочы''' ({{мова-pl|Michał Rakoczy}}; {{Н}} 30 сакавіка 2002 году) — польскі футбаліст, атакуючы паўабаронца клюбу «[[Краковія Кракаў|Краковія]]». Здольны згуляць на розных пазыцыях у паўабароне. == Кар’ера == Пачынаў займацца футболам у родным мястэчку [[Ясла]]. У 2015 годзе прыяднаўся да моладзевага складу кракаўскага клюбу «[[Краковія Кракаў|Краковія]]». Дэбютаваў у складзе асноўнага складу каманды ў траўні 2018 году, зьявіўшыся на пляцоўцы ў матчы супраць «[[Погань Шчэцін|Погані]]». У верасьні 2020 году выправіўся ў арэнду ў клюб «[[Пушча Непаламіцы|Пушча]]», дзе ў гэтым першалігавым клюбе атрымаў шмат гульнявой практыкі. Па вяртаньні з арэнды пачаў шмат гуляць за кракаўцаў, часам выконваючы абавязкі капітанам каманды. У 2022 годзе працягнуў кантракт яшчэ на пяць гадоў. == Дасягненьні == '''«Краковія»''': * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ракочы, Міхал}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] nzpg978z331puhhsfk4i2xfuw4qkxlx 0 282793 2622970 2616751 2025-07-02T18:12:34Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622970 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Якуб Пятроўскі''' ({{мова-pl|Jakub Piotrowski}}; {{Н}} 4 кастрычніка 1997 году) — польскі футбаліст, паўабаронца баўгарскага клюбу «[[Лудагорац Разград|Лудагорац]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Пачаў кар’еру ў шэрагу польскіх клюбаў. У 2015 годзе далучыўся да «[[Погань Шчэцін|Погані]]», у складзе якой 8 лістапада дэбютаваў у [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] ў матчы супраць «[[Легія Варшава|Легіі]]». У 2017 годзе на час быў аддадзены ў арэнду ў клюб «[[Стоміль Ольштын|Стоміль]]», пасьля чаго вярнуўся ў «Погань». 14 траўня 2018 году падпісаў трохшадовы кантракт з бэльгійскім клюбам «[[Генк (футбольны клюб)|Генк]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20180620103538/https://www.krcgenk.be/nl/nieuws/detail/3480/genk-haalt-middenvelder-piotrowski «Genk haalt middenvelder Piotrowski»]. KRC Genk.</ref>. 28 кастрычніка дэбютаваў у новым клюбе ў матчы супраць «[[Стандард Льеж|Стандарду]]». Пазьней гуляў за дусэльдорфскую «[[Фартуна Дусэльдорф|Фартуну]]»<ref>[https://futbolnews.pl/newsroom/32483,oficjalnie-jakub-piotrowski-pilkarzem-fortuny-dusseldorf «Oficjalnie: Jakub Piotrowski piłkarzem Fortuny Dusseldorf!»]. Futbol News.</ref>, а ўлетку 2022 году ўзмацніў склад баўгарскага клюбу «[[Лудагорац Разград|Лудагорац]]»<ref>[https://www.ludogorets.com/bg/news/?i=4981 «Лудогорец привлече халф от Бундеслигата»]. ФК Лудагорац.</ref>. === Міжнародная === Дэбютаваў у складзе нацыянальнай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] 12 кастрычніка 2023 году ў адборачным матчы чэмпіянату Эўропы 2024 году супраць [[Зборная Фарэрскіх астравоў па футболе|зборнай Фарэрскіх астравоў]]<ref>[http://www.90minut.pl/news/328/news3288143-Zwycieski-debiut.html «Zwycięski debiut»]. 90minut.</ref>. == Дасягненьні == '''«Генк»''': * [[Чэмпіянат Бэльгіі па футболе|Чэмпіён Бэльгіі]]: 2019 '''«Лудагорац»''': * [[Чэмпіянат Баўгарыі па футболе|Чэмпіён Баўгарыі]]: 2023, 2024, 2025 * Уладальнік [[Кубак Баўгарыі па футболе|Кубка Баўгарыі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Баўгарыі па футболе|Супэркубка Баўгарыі]]: 2022, 2023, 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Польшча на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пятроўскі, Якуб}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 2cfryhpi3vpm7zre4sujid8du2elm0o 0 282841 2622988 2616743 2025-07-02T19:18:02Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622988 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пшамыслаў Франкоўскі''' ({{мова-pl|Przemysław Frankowski}}; {{Н}} 12 красавіка 1995 году) — польскі футбаліст, паўабаронца і ўінгер турэцкага клюбу «[[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == Пачаў кар’еру ў родным [[Гданьск]]у, дзе абараняў колеры мясцовай «[[Лехія Гданьск|Лехіі]]». 1 жніўня 2014 году далучыўся да «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]», у складзе якой правёў шмат гадоў. 22 студзеня 2019 году склаў працоўную дамову з клюбам [[МЛС]] «[[Чыкага Файр]]»<ref>[https://www.chicagofirefc.com/post/2019/01/22/chicago-fire-soccer-club-acquires-polish-national-team-midfielder-przemys-aw «Chicago Fire Soccer Club Acquires Polish National Team Midfielder Przemysław Frankowski»]. Chicago Fire FC.</ref>. Дэбютаваў 3 сакавіка ў матчы супраць «[[Лос-Анджэлес Гэлаксі]]»<ref>[https://www.hottimeinoldtown.com/2019/3/6/18252526/cf97-chicago-fire-mls-2019-frankowski-replacement-accam «Frankowski Is The Accam Replacement The Fire Desperately Needed»]. Hottimeinoldtown.</ref>. 5 жніўня 2021 году прыяднаўся да францускага «[[Лянс (футбольны клюб)|Лянсу]]», што каштавала эўрапейскага клюбу 2,3 мільёнаў эўра<ref>[https://www.rclens.fr/fr/news/mercato-contrat-przemyslaw-frankowski-rclens-20210805 «Przemysław Frankowski, entre tradition et modernité»]. RC Lens.</ref><ref>[https://www.ligue1.com/Articles/ONE%20TO%20WATCH/2021/09/24/one-to-watch-przemys%C5%82aw-frankowski-lens «One to watch: Przemysław Frankowski»]. Ligue1.</ref>. 10 лютага 2025 году турэцкі клюб «[[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]]» пачаў перамовы аб складаньні кантракту з Франкоўскім на правах арэнды да канца сэзону 2024—2025 гадоў<ref>[https://www.galatasaray.org/haber/gs-sportif-a-s/przemysaw-adam-frankowskinin-gecici-transferi-hakkinda/57208 «Przemysław Adam Frankowski’nin geçici transferi hakkında»]. Galatasaray.</ref>. Перамовы скончыліся пасьпяхова, а ўгода таксама ўлучала апцыён на выкуп правоў на гульца за 7 мільёнаў эўра<ref>[https://www.galatasaray.org/haber/gs-sportif-a-s/przemyslaw-adam-frankowski-galatasarayda/57211 «Przemyslaw Adam Frankowski Galatasaray’da!»]. Galatasaray.</ref>. Улетку турэцкі цалкам выкупіў гульца з францускага клюбу. == Дасягненьні == '''«Галатасарай»''': * [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|Чэмпіён Турэччыны]]: 2025 * Уладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Франкоўскі ў складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧЭ-2020 |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Франкоўскі, Пшамыслаў}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] ga941n4f6rza771ezvimvn1uo39ot9z 0 282963 2622977 2615603 2025-07-02T18:33:03Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622977 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мі́хал Ску́рась''' ({{мова-pl|Michał Skóraś}}; {{Н}} 15 лютага 2000 году) — польскі футбаліст, паўабаронца бэльгійскага клюбу «[[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]]» і нацыянальнай [[зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == Выхаванец познанскага «[[Лех Познань|Леху]]». У 2018 годзе дзеля здабыцьця гульнявой практыкі быў аддадзены ў арэнду ў клюб другога дывізіёну «[[Брук-Бэт Тэрмаліка Няцеча|Брук-Бэт Тэрмаліка]]», адгуляўшы за каманду 27 матчаў у [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2018—2019 гадоў|сэзоне 2018—2019 гадоў]]. Палову [[Польская футбольная экстракляса 2019—2020 гадоў|сэзону 2019—2020 гадоў]], таксама на правах арэнды, правёў у клюбе Экстраклясы «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]». Пасьля вярнуўся ў «Лех», дзе пачаў падцягвацца да матчаў асноўнай каманды. 20 сакавіка 2021 году забіў свой першы гол у прафэсійнай кар’еры ў матчы супраць беластоцкай «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]»<ref>[https://www.lechpoznan.pl/aktualnosci,110,debiutancki-gol-skorasia-dla-lecha-w-lidze,37321.html «Debiutancki gol Skórasia dla Lecha w lidze»]. Lech Poznań.</ref>. У 2023 году спрычыніўся да таго, што польскі клюб дасягнуў чвэрцьфіналу [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі канфэрэнцыяў 2022—2023 гадоў]]. У тым жа годзе, а менавіта 26 красавіка, склаў чатырохгадовы кантракт з бэльгійскім «[[Бруге (футбольны клюб)|Бруге]]». == Дасягненьні == '''«Лех»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2022 '''«Бруге»''': * [[Чэмпіянат Бэльгіі па футболе|Чэмпіён Бэльгіі]]: 2024 * Уладальнік [[Кубак Бэльгіі па футболе|Кубка Бэльгіі]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Скурась у складзе [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Польшча}}; |Польшча на ЧС-2022 |Польшча на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Скурась, Міхал}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 99789o4eu5v9q40m1u3tr0nwsafadaa 0 285958 2622975 2615412 2025-07-02T18:26:19Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622975 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Да́міян Ра́сак''' ({{мова-pl|Damian Rasak}}; {{Н}} 8 лютага 1996 году) — польскі футбаліст, абарончы паўабаронца вугорскага клюбу «[[Уйпэшт Будапэшт|Уйпэшт]]». == Кар’ера == Пачынаў кар’еру ў клюбе «[[Эляна Торунь|Эляна]]», але хутка быў заўважаны італьянскім клюбам «[[К’ева Вэрона|К’ева]]». У сэзоне 2013—2014 гадоў футбаліст у складзе «К’ева» браў удзел у розыгрышы Прымавэры, то бок моладзевага чэмпіянату. З камандаў здабыў перамогу ў турніры. У 2015 годзе быў аддадзены ў арэнду італьянскай камандзе чацьвертай лігі «Торэс». Пасьля вярнуўся на радзіму, дзе з 2016 году абараняў колеры лягніцкай «[[Медзь Лягніца|Медзі]]». 1 ліпеня 2017 году далучыўся да плоцкай «[[Вісла Плоцк|Віслы]]». Дэбютаваў у [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] 14 ліпеня 2017 году ў матчы супраць гданьскай «Лехіі». Быў адным з ключавых гульцоў клюбу. Цягам [[Польская футбольная экстракляса 2022—2023 гадоў|сэзону 2022—2023 гадоў]] перайшоў у забжаўскі «[[Гурнік Забжэ|Гурнік]]»<ref>[https://sport.tvp.pl/66499952/transfery-w-pko-ekstraklasie-deadline-day-w-polsce-beda-hity-transferowe «Nowi napastnicy i oszczędność ruchów. Jak wyglądał ostatni dzień okna transferowego w Polsce?»]. TVP Sport.</ref>. Улетку зьявіліся чуткі, што паляк далучыцца да румынскага «[[Рапід Бухарэст|Рапіду]]», але паўабаронца застаўся ў сылескім клюбе<ref>[https://roosevelta81.pl/damian-rasak-zostaje-w-gorniku/ «Damian Rasak zostaje w Górniku»]. Roosevelta81.pl.</ref>. У студзені 2025 году гулец далучыўся да вугорскаша «[[Уйпэшт Будапэшт|Уйпэшту]]»<ref>[https://sport.tvp.pl/84663118/gornik-zabrze-stracil-gwiazde-damian-rasak-przeszedl-do-ujpestu-fc «Górnik Zabrze stracił gwiazdę. Damian Rasak przeszedł do Ujpestu FC»]. TVP Sport.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Расак, Даміян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] oexxmsgix66ebvu7b2t7gr4qhpxenwv 0 285975 2622990 2615468 2025-07-02T19:23:05Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622990 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ка́цпэр Хады́на''' ({{мова-pl|Kacper Chodyna}}; {{Н}} 24 траўня 1999 году) — польскі футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Легія Варшава|Легія]]». == Кар’ера == У дзяцінстве Хадына займеў магчымасьць трэнавацца зь юніёрскімі камандамі «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]»<ref>[https://przegladsportowy.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/jagiellonia-zaglebie-transmisja-online-live-stream-i-tv-gdzie-ogladac/1t7smrl «Chłopak z San Siro»]. Przegląd Sportowy.</ref>. Пасьля далучыўся да акадэміі познанскага «[[Лех Познань|Леха]]», дзе правёў чатыры гады, перш чым дэбютаваць у рэзэрвовай камандзе трэцяй лігі<ref>[https://www.lechpoznan.pl/aktualnosci,2,rezerwy-wygrywaja-na-inauguracje-ligi,24068.html «Rezerwy wygrywają na inaugurację ligi»]. Lech.</ref>. У сэзоне 2016—2017 гадоў згуляў 13 матчаў і забіў адзін гол. Праз год поруч з таварышам [[Сэрафін Шота|Сэрафінам Шотам]] далучыўся да другой каманды люблінскага «[[Заглембе Любін|Заглембя]]», дзе таксама абараняў колеры рэзэрвовай дружыны. У 2018 годзе быў аддадзены ў арэнду ў «[[Бытовія Бытаў|Бытовію]]» зь [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]], дзе, аднак, згуляў зусім вобмаль<ref>[https://legionisci.com/news/96290_Kacper_Chodyna_pilkarzem_Legii.html «Kacper Chodyna piłkarzem Legii!»] Legionisci.</ref>. Па вяртаньні з арэнды на [[Польская футбольная экстракляса 2019—2020 гадоў|сэзон 2019—2020 гадоў]] трапіў у заяўку асноўнай каманды клюбу. Запачаткаваў выступы ў [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] ў кашулі «Заглембя» 9 лютага 2020 году ў матчы супраць «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]». Матчы скончыўся на карысьць глівічанаў зь лікам 0:2. У наступным годзе гулец стаў найлепшым маладым футбалістам лістапада. У наступных кампаніях ён нязьменна гуляў у стартавым складзе, а ў [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|сэзоне 2023—2024 гадоў]] забіў сем галоў і аддаў дзесяць галявых перадачаў у 31 матчы, стаўшы другім бамбардзірам клюбу<ref>[https://sport.tvp.pl/77946245/kacper-chodyna-odchodzi-z-zaglebia-lubin-dolaczy-do-legii-warszawa «Legia będzie miała nowego piłkarza. Prezes potwierdził odejście»]. TVP Sport.</ref>. 12 чэрвеня 2024 году «[[Легія Варшава|Легія]]» абвесьціла аб далучэньні да Хадыны. Працоўная дамова разьлічаная на чатыры гады, а пераход абышоўся варшаўцам у 860 тысяч эўра<ref>[https://transfery.info/aktualnosci/oficjalnie-kacper-chodyna-odchodzi-z-zaglebia-lubin/213784 «Kacper Chodyna odchodzi z Zagłębia Lubin»]. Transfery.info.</ref>. == Дасягненьні == '''«Легія»''': * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Хадына, Кацпэр}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] dz3xx7xk90yh92vvhrsntyvq7o4se2z 0 285992 2622982 2585888 2025-07-02T18:54:17Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622982 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Гжэ́гаж Тамасе́віч''' ({{мова-pl|Grzegorz Tomasiewicz}}; {{Н}} 5 траўня 1996 году) — польскі футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Пяст Глівіцы|Пяст]]». == Кар’ера == Займаўся футболам у роднай [[Явожна|Явожне]]. Пасьля прайшоў акадэмію хожаўскага «[[Рух Хожаў|Руху]]» і варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]». Улетку 2013 году быў пераведзены да складу рэзэрвовай каманды сталічнага клюбу. У тым жа годзе дэбютаваў у складзе рэзэрвістаў. У лютым 2015 году прыяднаўся да «[[Арка Гдыня|Арцы]]», у складзе якой запачаткаваў кар’еру ў [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лізе]], згуляўшы 9 траўня першы матч супраць «[[Бытовія Бытаў|Бытовіі]]». Пасьля таго, як «Арка» атрымала месца ў [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]], гулец быў аддадзены ў арэнду ў седлецкую «[[Погань Седльцы|Погань]]»<ref>[https://www.arka.gdynia.pl/news,17495-tomasiewicz-kolejny-sezon-w-pogoni-siedlce.html «Tomasiewicz kolejny sezon w Pogoni Siedlce»]. Arka.</ref>. У новым клюбе хутка здабыў месца ў стартавым складзе. Па вяртаньні з арэнды разьвітаўся з гдынскім клюбам і прыяднаўся да мелецкай «[[Сталь Мелец|Сталі]]». З клюбам у [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2019—2020 гадоў|сэзоне 2019—2020 гадоў]] атрымаў падвышэньне, а таксама дэбютаваў у Экстраклясе, згуляўшы 25 жніўня 2020 году матч супраць плоцкай «[[Вісла Плоцк|Віслы]]». Першы гол у эліце здабыў 28 лістапада ў матчы супраць «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]». У 2022 годзе стаў футбалістам «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Тамасевіч, Гжэгаж}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 23nxy6gdq4mb79iyyrrswqeze7ohww8 0 286025 2622976 2585897 2025-07-02T18:30:08Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622976 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пётар Са́мец-Та́ляр''' ({{мова-pl|Piotr Samiec-Talar}}; {{Н}} 2 лістапада 2001 году) — польскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнск]]». == Кар’ера == Выхаванец клюбу «[[Палёнія Сылеская Срода|Палёнія]]». У 2017 годзе далучыўся да ўроцалаўскага «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнску]]», дзе спачатку гуляў за юніёрскую каманду. У 2018 годзе быў залічаны ў асноўную каманду<ref>[https://przegladsportowy.onet.pl/pilka-nozna/ekstraklasa/slask-wroclaw-odmladza-kadre-ale-w-ataku-stawia-na-rutyniarzy/3frb18r «Śląsk odmładza kadrę, ale w ataku stawia na rutyniarzy»]. Przegląd Sportowy.</ref>. Дэбют гульца ў Экстраклясе адбыўся 26 кастрычніка 2018 году і прыпаў на матч супраць лягніцкай «[[Медзь Лягніца|Медзі]]». У вясновай стадыі [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2020—2021 гадоў|сэзону 2020—2021 гадоў]] на правах арэнды абараняў колеры першалігавага «[[Відзэў Лодзь|Відзэва]]», а восеньскі раўнд наступнага сэзону быў футбалістам першалігавага катавіцкага клюбу [[ГКС Катавіцы|ГКС]]. Вярнуўшыся ва Ўроцлаў, 23 кастрычніка 2022 году ў матчы супраць «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]», які быў згуляны ўнічыю 2:2, забіў свой першы гол у Экстраклясе. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Самец-Таляр, Пётар}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] f96jbaj6j6drehmcvjqf4gte6es26rc 0 286094 2622996 2615607 2025-07-02T19:36:29Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622996 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ма́рцін Цэбу́ля''' ({{мова-pl|Marcin Cebula}}; {{Н}} 6 сьнежня 1995 году) — польскі футбаліст, атакуючы паўабаронца. == Кар’ера == Пачаў займацца футболам у родным горадзе [[Сташаў|Сташаве]] ў мясцовай камандзе «Погань» з [[Чацьвертая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Чацьвертай лігі]] чэмпіянату Польшчы. У 2008 годзе далучыўся да складу «[[Карона Кельцы|Кароны]]», дзе спачатку спаборнічаў у моладзевай лізе. 3 траўня 2013 году ў веку 17 гадоў і 148 дзён Цэбуля запачаткаваў выступы ў галоўнай камандзе ў матчы [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]] супраць варшаўскай «[[Палёнія Варшава|Палёніі]]». У наступныя сэзоны заставаўся ў клюбе, але быў гульцом ратацыі. З [[Польская футбольная экстракляса 2015—2016 гадоў|сэзону 2015—2016 гадоў]] пачаў зьяўляцца часьцей у складзе, але сапраўдным гульцом асноўнага складу стаў з [[Польская футбольная экстракляса 2017—2018 гадоў|сэзону 2017—2018 гадоў]]. 31 ліпеня 2017 году ў матчы супраць «[[Краковія Кракаў|Краковіі]]» (4:2) забіў свой першы гол у найвышэйшым дывізіёне. Улетку 2020 году на правах свабоднага агента прыяднаўся да клюбу Экстраклясы «[[Ракаў Чанстахова|Ракава]]», зь якім здабыў першыя ў кар’еры трафэі, а таксама дэбютаваў у [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лізе канфэрэнцыяў]]. У ліпені 2024 году стала вядома, што гулец далучыцца да «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнску]]». == Дасягненьні == '''«Ракаў»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2023 * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2021, 2022 * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2021, 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Цэбуля, Цэбуля}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 6cr2rtl3cbrn7f7xvl6b1o8t90xrm3w 0 286098 2623005 2585521 2025-07-02T19:44:44Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2623005 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Па́вал Ярашы́нскі''' ({{мова-pl|Paweł Jaroszyński}}; {{Н}} 2 кастрычніка 1994 году) — польскі футбаліст, абаронца. == Кар’ера == Першым клюбам гульца была «[[Краковія Кракаў|Краковія]]», да якой ён прыяднаўся ў ліпені 2011 году. Першыя два сэзоны гуляў у юніёрскіх камандах, а дэбютаваў у галоўнай камандзе 23 жніўня 2013 году ў выяздным матчы супраць любінскага «[[Заглембе Любін|Заглембя]]». Першым голам адзначыўся 5 сьнежня 2015 году, засмуціўшы брамніка «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]» [[Якуб Шматула|Якуба Шматулу]]. У ліпені 2017 году склаў чатырохгадовы кантракт з італьянскім клюбам «[[К’ева Вэрона|К’ева]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20170722030324/https://www.chievoverona.it/it/primo-piano/news/ufficiale-pawel-jaroszynski-%C3%A8-giallobl%C3%B9 «Ufficiale: Pawel Jaroszynski è gialloblù!»] Chievo Verona.</ref>, што каштавала апэнінскаму клюбу 400 тысяч эўра. Дэбютаваў у новай камандзе адразу ў дэрбі супраць «[[Эляс Вэрона|Вэроны]]» ў матчы [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]. Матч скончыўся паразай клюбу Ярашынскага, а сам футбаліст згуляў 101 хвіліну, пасьля чаго быў заменены. 3 сьнежня 2017 году дэбютаваў у матчы [[Сэрыя А|Сэрыі А]] ў 15-м туры ў матчы супраць мілянскага «[[Інтэрнацыянале Мілян|Інтэрнацыянале]]». Аднак, паляк зьявіўся толькі на тры хвіліны сустрэчы. 22 чэрвеня 2019 году абаронца склаў дамову зь іншым клюбам Сэрыі А «[[Джэноа Генуя|Джэноа]]». Сума трансфэру склала 4 мільёны эўра<ref>[http://www.90minut.pl/news/296/news2968132-Pawel-Jaroszynski-pilkarzem-Genoi.html «Paweł Jaroszyński piłkarzem Genoi»]. 90minut.pl.</ref>. За генуэскую каманду абаронца не гуляў, што год гуляючы ў арэндах у «[[Салернітана Салерна|Салернітане]]» і «[[Пэскара (футбольны клюб)|Пэскары]]». У 2022 годзе «Салернітана» выкупіла кантракт гульца, пасьля чаго 31 жніўня 2022 году ён быў аддадзены ў арэнду «Краковіі»<ref>[http://www.90minut.pl/news/321/news3216744-Pawel-Jaroszynski-wypozyczony-do-Cracovii.html «Paweł Jaroszyński wypożyczony do Cracovii»]. 90minut.pl</ref>. Вярнуўшыся ў родны клюб, першы матч згуляў 3 верасьня супраць «[[Ракаў Чанстахова|Ракава]]». У 2024 годзе вярнуўся ў складу «Салернітаны». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ярашынскі, Павал}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] phsmh1k38ga12wxe6qcxeh9b8v1wgrc 0 286120 2622961 2615417 2025-07-02T16:58:32Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622961 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Арка́дыюш Пы́рка''' ({{мова-pl|Arkadiusz Pyrka}}; {{Н}} 20 верасьня 2002 году) — польскі футбаліст, правы абаронца клюбу «[[Санкт-Паўлі Гамбург|Санкт-Паўлі]]». == Кар’ера == Выхаванец шэрагу клюбаў з [[Радам]]а, адкуль паходзіць футбаліст. У 2017 годзе прыяднаўся да моладзевай каманды «[[Зьніч Прушкаў|Зьнічу]]», у складзе якога дэбютаваў у розыгрышы [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лігі]]. Першы матч прыпаў на выяздное супрацьстаяньне з рэшаўскай «[[Рэсовія Рэшаў|Рэсовіяй]]». Гулец зьявіўся на пляцоўку напрыканцы сустрэчы. У другім сваім сэзоне пачаў часьцей зьяўляцца на полі. 17 лістапада 2019 году адзначыўся першым голам у кар’еры, улучыўшы мяч у браму катавіцкага [[ГКС Катавіцы|ГКС]]. У выніку гол абаронцы стаў пераможным. [[Польская футбольная экстракляса 2020—2021 гадоў|Сэзон 2020—2021 гадоў]] ужо абараняў колеры клюбу «[[Пяст Глівіцы|Пяст]]» з [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]]. Гулец склаў працоўную дамову з клюбам да 2023 году<ref>[https://piast-gliwice.eu/aktualnosci/newsy/arkadiusz-pyrka-nowym-zawodnikiem-piasta «Arkadiusz Pyrka nowym zawodnikiem Piasta!»]. Piast.</ref>. Першыя два сэзоны выкарыстоўваўся пераважна як гулец ратацыі, але з 2022 году стаў адным з ключавых футбалістаў каманды. У траўні 2025 году стала вядома, што абаронца ўзмоцніць шыхты «[[Санкт-Паўлі Гамбург|Санкт-Паўлі]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК «Санкт-Паўлі» Гамбург}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пырка, Аркадыюш}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] btqctadlv55227w0yh0ofp0asavecon 0 286161 2622991 2585885 2025-07-02T19:29:27Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622991 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мі́хал Хра́пэк''' ({{мова-pl|Michał Chrapek}}; {{Н}} 3 красавіка 1992 году) — польскі футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Пяст Глівіцы|Пяст]]». == Кар’ера == Пачаў займацца футболам у веку сямі гадоў у родным [[Явожна|Явожне]]. Спачатку гуляў на пазіцыі правага абаронцы<ref name="wiślackie">[https://web.archive.org/web/20160303175130/http://www.wislakrakow.com/www/showarticle.php?articleid=20271 «Wiślackie młode wilki w Esteponie»]. Wisla Kraków.</ref>. Пасьля далучыўся да мясцовай «Вікторыі», дзе ўжо перакваліфікаваўся на пазыцыю цэнтральнага паўабаронцы<ref>[https://web.archive.org/web/20160404180842/http://www.wisla.krakow.pl/pl/aktualnosci/Chrapek_Byla_mala_trema/ «Chrapek: Była mała trema»]. Wisla Kraków.</ref>. У 2007 годзе стаў футбалістам кракаўскай «[[Вісла Кракаў|Віслы]]», спаборнічаючы у юніёрскіх камандах. У 2008 годзе стаў пераможнцам чэмпіянату [[Малапольскае ваяводзтва|Малапольскага ваяводзтва]] ў складзе юніёрскай каманды, якую ачольваў [[Казімеж Москаль]]<ref name="wiślackie"/>. У лістападзе 2008 году быў запрошаны трэнэрам галоўнай каманды «Віслы» [[Мацей Скоржа|Мацеем Скоржам]] на трэнаваньні да асноўнай каманды. Да канца году транаваўся зь першай камандай<ref>[https://web.archive.org/web/20090728132059/http://www.wisla.krakow.pl/pl/aktualnosci/Burliga_wlaczony_do_kadry_pierwszej_druzyny/ «Burliga włączony do kadry pierwszej drużyny»]. Wisla Kraków.</ref>. Толькі ў ліпені 2009 году быў залічаны ў асноўную каманду. Дэбютаваў у матчах [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]] 11 сьнежня ў супрацьстаяньні зь лібінскім «[[Заглембе Любін|Заглембям]]». [[Чэмпіянат Польшчы па футболе 2011—2012 гадоў|Сэзон 2011—2012 гадоў]] правёў у арэндзе ў клюбе «Калеяж», дзе згуляў у 30 матчах у [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лізе]], кожным разам выходзячы ў стартавым складзе каманды. Забіў 3 галы. Па вяртаньні з арэнды замацаваўся ў першым складзе «Віслы». 12 чэрвеня 2014 году прыяднаўся да італьянскага клюбу «[[Катанія (футбольны клюб)|Катанія]]», але ўжо ў наступным сэзоне вярнуўся ў Польшчу, стаўшы гульцом «[[Лехія Гданьск|Лехіі]]». Пасьля абараняў колеры «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнску]]», пакуль 10 кастрычніка 2020 году не далучыўся да «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Храпэк, Міхал}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] evjpo7a28dgzbpjwodjz9rxze7rbpj8 0 286163 2622967 2615414 2025-07-02T18:04:18Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622967 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фа́біян Пясэ́цкі''' ({{мова-pl|Fabian Piasecki}}; {{Н}} 4 траўня 1995 году) — польскі футбаліст, нападнік клюбу [[ЛКС Лодзь|ЛКС]]. == Кар’ера == Гулец прайшоў празь вялікую колькасьць футбольных школаў і акадэміяй. Апошняй зь якіх была акадэмія забжаўскага «[[Гурнік Забжэ|Гурніка]]». Дэбютаваў у прафэсійным футболе 2013 году ў складзе катавіцкага клюбу «[[Розвуй Катавіцы|Розвуй]]», згуляўшы матчы [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другой лігі]] супраць апольскай «[[Одра Аполе|Одры]]». Ужо ў наступным сэзоне вярнуўся з арэнды ў «Гурнік», але там амаль не гуляў. Пясэцкі вярнуўся ў Другую лігу, але толькі на сэзон, абараняючы колеры замбраўскай «[[Алімпія Замбраў|Алімпіі]]». Дзякуючы выдатным выступаў, нападнік быў заўважаны першалігавай «[[Медзь Лягніца|Медзьдзю]]». Поруч з клюбаў атрымаў падвышэньне ў [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясу]]<ref>[https://gazetawroclawska.pl/miedz-legnica-awansowala-do-ekstraklasy-miedz-legnica-chojniczanka-51-wynik-relacja-zdjecia-27052018/ar/13209857 «Miedź Legnica awansowała do ekstraklasy! Miedź Legnica — Chojniczanka 5:1»]. Gazeta Wrocławska.</ref>. Дэбютаваў у найвышэйшым дывізіёне 20 ліпеня 2018 году ў матчы супраць шчэцінскай «[[Погань Шчэцін|Погані]]», зьявіўшыся ў сярэдзіне другога тайму. Першым голам у эліце адзначыўся ў браму «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]» 5 кастрычніка таго ж году. Паводле вынікаў сэзону дружына Пясэцкага страціла месца ў Экстраклясе. У 2019 годзе нападнік далучыўся да сасноўскага «[[Заглембе Сасновец|Заглембя]]». А наступны сэзон стаў для яго прарыўным. Зь дзевятнаццацьцю галамі Пясэцкі стаў найлепшым бамбардзірам [[Першая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Першай лігі]], чым зацікавіў клюбы Экстраклясы. У 2020 годзе прыяднаўся да «[[Сьлёнск Уроцлаў|Сьлёнску]]». Паўтарыць посьпехі ў новым клюбе ня здолеў, таму ў 2021 годзе быў аддадзены ў арэнды мелецкай «[[Сталь Мелец|Сталі]]». У арэндзе зноў выкрыў свае таленты, у выніку чаго быў набыты клюбам «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]» за 200 тысячаў эўра<ref>[https://weszlo.com/2022/06/13/fabian-piasecki-rakow-czestochowa-transfer-slask-wroclaw/ «Fabian Piasecki w Rakowie. Umowa na cztery lata»]. Weszlo.</ref><ref>[https://polski-sport.com/2022/06/14/fabian-piasecki-nowym-wzmocnieniem-wicemistrzow-polski/ «Oficjalnie: Fabian Piasecki nowym wzmocnieniem wicemistrzów Polski!»]{{Недаступная спасылка|date=August 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} PolskiSport.</ref>. У [[Польская футбольная экстракляса 2022—2023 гадоў|сэзоне 2022—2023 гадоў]] здабыў залатыя мэдалі айчыннага першынства, а сам нападнік адзначыўся ў чэмпіянаце шасьцю галамі. 2 лютага 2024 году ўзмацніў шыхты «Пяста», склаўшы працоўную дамову да канца сьнежня 2026 году<ref>[https://weszlo.com/2024/02/02/oficjalnie-fabian-piasecki-w-piascie-gliwice/ «Oficjalnie: Fabian Piasecki w Piaście Gliwice»]. Weszlo.</ref>. Улетку 2025 году далучыўся да клюбу [[ЛКС Лодзь|ЛКС]]. == Дасягненьні == '''«Ракаў»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пясэцкі, Фабіян}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] 37sqeezu22jsl2fi0xflh1n9ruzj6l6 0 286184 2622973 2610965 2025-07-02T18:18:44Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622973 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Тара́с Раманчу́к''' ({{мова-pl|Taras Romanczuk}}; {{Н}} 14 лістапада 1991 году) — польскі футбаліст украінскага паходжаньня, паўабаронца клюбу «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёнія]]» і нацыянальнай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. Да 12 лютага 2018 году трымаў украінскае грамадзянства. == Кар’ера == === Клюбная === Раманчук пачаў сваю кар’еру ў клюбе «[[Ковель-Валынь|Ковель]]», куды ў 2008 годзе паводле просьбы тагачаснага трэнэра Рамана Лыса быў залічаны ў першую каманду<ref name="fakt">[https://www.fakt.pl/sport/pilka-nozna/ukraina-nie-chciala-tarasa-romanczuka/ksjwxve «Na Ukrainie go nie chcieli, więc zagra u Nawałki»]. Fakt</ref>. У той час ён сумяшчаў футбол з працай і вучобай — за гэты час двойчы езьдзіў у ЗША па студэнцкім абмене<ref name="fakt"/>. Таксама браў удзел у матчах [[футзал]]у. На пачатку лютага 2013 году Раманчук пераехаў у Польшчу, дзе стаў футбалістам клюбу «[[Легіяновія Легіянова|Легіяновія]]» з [[Трэцяя ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Трэцяй лігі]]. Раней яго заўважыў тагачасны віцэ-прэзыдэнт гэтага клюбу Міхал Кусінскі<ref>[https://www.przegladsportowy.pl/pilka-nozna/lotto-ekstraklasa/jagiellonia-bialystok/taras-romanczuk-dyplomata-ktory-nie-rozumie-wojny/yxxc3x1 «Taras Romanczuk — dyplomata, który nie rozumie wojny»]. Przegląd Sportowy.</ref>, які быў у Ковелі на сьвяткаваньні дня гораду. За польскі клюб гулец дэбютаваў 13 красавіка 2013 году ў матчы чэмпіянату супраць «Завішы», калі на 46-й хвіліне замяніў на полі партнэра па камандзе. У першы ж сэзон з украінцам у складзе каманда прабілася ў [[Другая ліга чэмпіянату Польшчы па футболе|Другую лігу]]. Ужо ў жніўні 2013 году Раманчук адначыўся голам у браму мелецкай «[[Сталь Мелец|Сталі]]» ды шчасна правёў увесь сэзон. «Легіяновія» скончыла розыгрыш на 4-м радку, а Раманчук прыцягнуў увагу некалькіх клюбаў з [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясы]]<ref>[http://www.kslegionovia.pl/news/krotko-i-na-temat-dariusz-ziabski/ «Krótko i na temat: Dariusz Ziąbski»]. Legionovia</ref>. 21 ліпеня 2014 году прэзыдэнт «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]» [[Цэзары Кулеша]] абвесьціў, што была дасягнутая дамоўленасьць аб пераходзе Раманчука ў беластоцкі клюб<ref>[http://www.gol24.pl/ekstraklasa/a/taras-romanczuk-zostanie-pilkarzem-jagiellonii-bialystok,9556454/ «Taras Romanczuk zostanie piłkarzem Jagiellonii Białystok»]. Gol24.</ref>. Празь дзень гулец падпісаў гадавы кантракт з клюбам з правам падаўжэньня яшчэ на два гады<ref>[https://sport.onet.pl/pilka-nozna/transfery/taras-romanczuk-podpisal-kontrakt-z-jagiellonia-bialystok/w0dcy «Taras Romanczuk podpisał kontrakt z Jagiellonią Białystok»]. Onet.pl.</ref>. Раманчук запачаткаваў выступы ў найвышэйшым дывізіёне 15 жніўня 2014 году, зьявіўшыся на замену на 46-й хвіліне ў матчы супраць варшаўскай «[[Легія Варшава|Легіі]]». Свой першы гол за «Ягелёнію» забіў 9 лістапада 2014 году, трапна пацэліўшы мяч у браму «[[Рух Хожаў|Руха]]», аднак гэта ня выратавала клюб ад паразы зь лікам 2:5. Улетку 2016 году гульцом цікавіўся турэцкі «[[Коньяспор Конья|Коньяспор]]», але сама «Ягелёнія» не была зацікаўленая ў ягоным продажы<ref>[http://www.kslegionovia.pl/news/ogromne-pieniadze-romanczuka/ «Ogromne pieniądze za Romanczuka»]. Legionovia.</ref>. У пачатку студзеня 2017 году атрымаў званьне найлепшага апорнага паўабаронцы ў Экстраклясе 2016 году<ref>[https://www.przegladsportowy.pl/pilka-nozna/lotto-ekstraklasa/ekstraklasa-tv/taras-romanczuk-najlepszym-defensywnym-pomocnikiem-2016-roku/n2d18vk «Taras Romanczuk najlepszym defensywnym pomocnikiem 2016 roku»]. Przegląd Sportowy.</ref>. === Міжнародная === Ужо па атрыманьні польскага грамадзянства, 16 сакавіка 2018 году Раманчук быў выкліканы да шыхтаў нацыянальнай [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]] на таварыскія матчы супраць [[зборная Нігерыі па футболе|зборных Нігерыі]] і [[Зборная Рэспублікі Карэя па футболе|Рэспублікі Карэі]]<ref>[https://www.pzpn.pl/reprezentacje/reprezentacja-a/aktualnosci/2018-03-16/krajowe-powolania-na-mecze-z-nigeria-i-korea-poludniowa «Krajowe powołania na mecze z Nigerią i Koreą Południową»]. PZPN.</ref>. 27 сакавіка гулец дэбютаваў у кашулі нацыянальнай зборнай, зьявіўшыся ў першай адзінаццатцы ў матчы супраць зборнай Рэспублікі Карэі. Гуляў да 61-й хвіліны, пасьля чаго быў заменены [[Аркадыюш Мілік|Аркадыюшам Мілікам]]<ref>[https://www.pzpn.pl/reprezentacje/reprezentacja-a/aktualnosci/2018-03-27/passa-przelamana-zwyciestwo-wydarte-na-finiszu «Passa przełamana, zwycięstwo wydarte na finiszu!»]. PZPN.</ref>. Першым голам адзначыўся 7 чэрвеня 2024 году, улучыўшы мяч у браму [[Зборная Ўкраіны па футболе|зборнай Украіны]]. == Дасягненьні == '''«Ягелёнія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|2024]] * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Польшча на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Раманчук, Тарас}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Украінскія футбалісты]] l9yjffxvfhtj1phgm8u8du37wzdvy09 0 286186 2622979 2615409 2025-07-02T18:43:25Z Dymitr 10914 абнаўленьне зьвестак 2622979 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Матэ́вуш Скшы́пчак''' ({{мова-pl|Mateusz Skrzypczak}}; {{Н}} 22 жніўня 2000 году) — польскі футбаліст, цэнтральны абаронца клюбу «[[Лех Познань|Лех]]» і [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. == Кар’ера == === Клюбная === Сваю юніёрскую кар’еру пачаў у познанскім «[[Лех Познань|Леху]]», прайшоўшы праз усе ўзроўні акадэміі клюбу. Дэбютаваў у асноўнай камандзе 20 красавіка 2019 году ў матчы супраць «[[Ягелёнія Беласток|Ягелёніі]]». Першым голам адзначыўся 24 верасьня 2019 году ў матчы 1/32 Кубка Польшчы супраць «[[Хробры Глогаў|Хробрага]]». Ня даўшы рады ў першай камандзе «Леха», быў запазычаны іншымі клюбамі, як то «[[Пушча Непаламіцы|Пушчай]]»<ref>[https://www.puszcza-niepolomice.pl/mateusz-skrzypczak-wypozyczony-do-puszczy/ «Mateusz Skrzypczak wypożyczony do Puszczy»]. Puszcza.</ref>, а потым «[[Стоміль Ольштын|Стомілем]]». Напрыканцы траўня 2022 году Скшыпчак склаў двухгадовы кантракт зь «Ягелёніяй»<ref>[https://web.archive.org/web/20220707170726/https://jagiellonia.pl/2022/05/23/mateusz-skrzypczak-zawodnikiem-jagiellonii-bialystok/ «Mateusz Skrzypczak zawodnikiem Jagiellonii Białystok»]. Jagiellonia.</ref>, трансфэр гульца меў адбыцца яшчэ ўзімку, але забракавала часу на афармленьне пераходу<ref>[https://sport.tvp.pl/60352901/pko-ekstraklasa-mateusz-skrzypczak-nowym-pilkarzem-jagiellonii-bialystok «PKO Ekstraklasa. Mateusz Skrzypczak nowym piłkarzem Jagiellonii Białystok»]. TVP Sport.</ref>. Абаронца хутка замацаваўся ў асноўным складзе беластоцкай дружыны. Поруч з камандай у [[Польская футбольная экстракляса 2023—2024 гадоў|сэзоне 2023—2024 гадоў]] стаў чэмпіёнам краіны. 19 лістапада 2024 году падоўжыў кантракт зь «Ягелёніяй» да канца сэзону 2026—2027 гадоў з мажлівасьцю працягу супрацы яшчэ на адзін год<ref>Kanczak, Maciej (19.11.2024). [https://pilkanozna.pl/kluczowy-gracz-zostaje-w-jadze-kontrakt-na-kolejne-trzy-lata/ «Kluczowy gracz zostaje w Jadze. Kontrakt na kolejne trzy lata»]. Pilka Nozna.</ref>. 19 чэрвеня 2025 году «Лех» абвнсьціў аб вяртаньні свайго выхаванка і падпісаньні зь ім чатырохгадовага кантракту<ref>[https://sport.tvp.pl/87364915/mateusz-skrzypczak-zostal-nowym-zawodnikiem-lecha-poznan-to-pierwszy-letni-transfer-mistrza-polski «Mateusz Skrzypczak został nowym zawodnikiem Lecha Poznań. To pierwszy letni transfer mistrza Polski»]. TVP.</ref>. === Міжнародная === Раней бараніў колеры моладзевай зборнай краіны. Свой першы выклік у нацыянальную [[зборная Польшчы па футболе|зборную Польшчы]] атрымаў на матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]] супраць [[зборная Партугаліі па футболе|зборных Партугаліі]] і [[Зборная Харватыі па футболе|Харватыі]], якія мусілі быць згуляныя ў кастрычніку 2024 года, але прапусьціў абодва матчы праз траўму<ref>[https://sport.tvp.pl/82591764/mateusz-skrzypczak-z-powolaniem-od-michala-probierza-nie-mialem-przeciekow-to-zaszczyt «Mateusz Skrzypczak z powołaniem od Michała Probierza. „Nie miałem przecieków. To zaszczyt!“»]. TVP.</ref>. Дэбютаваў у складзе зборнай 6 чэрвеня 2025 году, правёўшы ўвесь таварыскі матч супраць [[Зборная Малдовы па футболе|зборнай Малдовы]]<ref>[https://sport.tvp.pl/87131049/reprezentacja-polski-mateusz-skrzypczak-mogl-strzelic-gola-w-debiucie «To mógł być debiut marzeń. Piłka zaskoczyła Skrzypczaka»]. TVP.</ref>. == Дасягненьні == '''«Ягелёнія»''': * [[Чэмпіянат Польшчы па футболе|Чэмпіён Польшчы]]: 2024 * Уладальнік [[Супэркубак Польшчы па футболе|Супэркубка Польшчы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Скшыпчак, Матэвуш}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] sogjrsgojdl9hbxp5qdikqwsae5nesc 0 286202 2622964 2615609 2025-07-02T17:16:22Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2622964 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ка́міль Пэ́стка''' ({{мова-pl|Kamil Pestka}}; {{Н}} 22 жніўня 1998 году) — польскі футбаліст, левы абаронца клюбу «[[Вячыста Кракаў|Вячыста]]». == Кар’ера == Да пачатку прафэсійнай кар’еры Пэстка навучаўся футболу ў розных кракаўскіх школах, як то «Пракоціме», «Гутніку», «Прагрэсе» і «[[Краковія Кракаў|Краковіі]]». Пасьля двух гадоў у акадэміі дэбютаваў у [[Польская футбольная экстракляса|Экстраклясе]] 2 чэрвеня 2017 году ў матчы супраць «[[Пяст Глівіцы|Пяста]]». Гулец зьявіўся на полі на 78-й хвіліне. У [[Польская футбольная экстракляса 2017—2018 гадоў|сэзоне 2017—2018 гадоў]] пачаў зьяўляцца часьцей, але ў наступным сэзоне зусім страціў месца ў асноўным складзе. Гэта вымусіла гульца на правах арэнды далучыцца да першалігавага «[[Хробры Глогаў|Хробрага]]», дзе стаў важным футбалістам. 9 сакавіка 2019 году адзначыўся першым голам у кашулі «Хробрага», улучыўшы мяч у браму «[[ГКС Ястшэмбе|Ястшэмбе]]». Па вяртаньні з арэнды быў важным гульцом «Краковіі», зь якой здабыў [[Кубак Польшчы па футболе|Кубак Польшчы]]. У фінальным матчы абаронца быў абраны найлепшым футбалістам матчу. У наступным гулец атрымаў чарговую траўму, якая вымагала апэрацыі<ref>[https://sportowefakty.wp.pl/pilka-nozna/924569/dramat-nadziei-cracovii-nie-mamy-wplywu-na-to-ze-kogos-zle-zoperowano «Dramat nadziei Cracovii. „Nie mamy wpływu na to, że kogoś źle zoperowano“»]. WP.</ref>. Гулец вярнуўся да шыхтаў у жніўні 2021 году ды зноў стаў гульцом стартавага складу. Улетку 2022 году Пэстка пашкодзіў бакавы зьвязак калена. Калі кантракт з «Краковіяй» скончыўся, да яго зьвярнуўся «[[Ракаў Чанстахова|Ракаў]]». У выніку гулец склаў двухгадовы кантракт зь дзейным чэмпіёнам краіны. У 2025 годзе прыяднаўся да каманды «[[Радомяк Радам|Радомяк]]», у складзе якой дэбютаваў 22 лютага, зьявіўшыся на замену ў пераможным матчы супраць сталічнай «[[Легія Варшава|Легіі]]». У клюбе, аднак, не замацаваўся, таму ўлетку вярнуўся ў Кракаў, склаўшы дамову зь першалігавым клюбам «[[Вячыста Кракаў|Вячыста]]»<ref>[https://krknews.pl/wieczysta-nie-zatrzymuje-sie-wielki-powrot-do-krakowa/ «Wieczysta nie zatrzymuje się. Wielki powrót do Krakowaю]. KRK News.</ref>. == Дасягненьні == '''«Краковія»''': * Уладальнік [[Кубак Польшчы па футболе|Кубка Польшчы]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пэстка, Каміль}} [[Катэгорыя:Польскія футбалісты]] gf29whxl2ieuam9kvq51tddafe3i66x 0 287342 2623041 2545357 2025-07-03T09:19:10Z W 11741 +[[Шаблён:Картка зь Вікізьвестак]] магістратура ў крыніцы 2623041 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Магістратура''' — праграма падрыхтоўкі {{Не перакладзена|Магістар|магістраў|en|Master's degree}}, другі ўзровень вышэйшага адукацыі пасьля [[бакаляўрыят]], што дазваляе навукова паглыбіць сьпецялізацыю за пэўным прафэсыйным напрамкам, а ў некаторых выпадках зьмяніць яе. Ёсьць акадэмічнай ступеняй (у некаторых краінах як вучоная ступень), якая ідзе за бакалаўрыятам і прысвойваецца студэнтам-магістрантам, якія пасьпяхова скончылі навучаньне на дадзеным узроўні. Працягласьць вар’уецца ў залежнасьці ад унівэрсытэта й навучальнай праграмы: у сярэднім — 1.5-2 гады. У эўрапэйскіх краінах лічыцца адным з трох элемэнтаў [[Балёнскі працэс|Балонскай сыстэмы вышэйшай адукацыі]], нараўне з бакаляўрыятам і асьпірантурай. Гэтая сыстэма заклікана аблегчыць інтэграцыю студэнтаў з розных краінаў у іншыя эўрапэйскія ўнівэрсытэты за кошт сыстэмы ацэнкі й крэдытаваньня навучальнага працэсу. Фармат магістарскага дыплёма, атрыманага ў рамках Балёнскай сыстэмы, дазваляе без праблемаў пашыраць і паглыбляць сваю кваліфікацыю ў любой дзяржаве, якая ўдзельнічае ў Балёнскім працэсе. == Глядзіце таксама == * [[Бакаляўрыят]] == Вонкавыя спасылкі == * [https://blog.agrokebety.com/mahistratura-shcho-tse-take-i-navishcho-otrymuvaty-stupin-mahistra Магістратура: що це таке і навіщо отримувати ступінь магістра] {{Парады артыкулу|няма крыніцаў}} [[Катэгорыя:Вышэйшая адукацыя]] 0wnldwdwmpgerp9p2s7hhhf05t4r1hj 2623042 2623041 2025-07-03T09:28:20Z W 11741 W перанёс старонку [[Мастэрат]] у [[Магістратура]]: Уніфікацыя: +У крыніцы магістратура 2623041 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Магістратура''' — праграма падрыхтоўкі {{Не перакладзена|Магістар|магістраў|en|Master's degree}}, другі ўзровень вышэйшага адукацыі пасьля [[бакаляўрыят]], што дазваляе навукова паглыбіць сьпецялізацыю за пэўным прафэсыйным напрамкам, а ў некаторых выпадках зьмяніць яе. Ёсьць акадэмічнай ступеняй (у некаторых краінах як вучоная ступень), якая ідзе за бакалаўрыятам і прысвойваецца студэнтам-магістрантам, якія пасьпяхова скончылі навучаньне на дадзеным узроўні. Працягласьць вар’уецца ў залежнасьці ад унівэрсытэта й навучальнай праграмы: у сярэднім — 1.5-2 гады. У эўрапэйскіх краінах лічыцца адным з трох элемэнтаў [[Балёнскі працэс|Балонскай сыстэмы вышэйшай адукацыі]], нараўне з бакаляўрыятам і асьпірантурай. Гэтая сыстэма заклікана аблегчыць інтэграцыю студэнтаў з розных краінаў у іншыя эўрапэйскія ўнівэрсытэты за кошт сыстэмы ацэнкі й крэдытаваньня навучальнага працэсу. Фармат магістарскага дыплёма, атрыманага ў рамках Балёнскай сыстэмы, дазваляе без праблемаў пашыраць і паглыбляць сваю кваліфікацыю ў любой дзяржаве, якая ўдзельнічае ў Балёнскім працэсе. == Глядзіце таксама == * [[Бакаляўрыят]] == Вонкавыя спасылкі == * [https://blog.agrokebety.com/mahistratura-shcho-tse-take-i-navishcho-otrymuvaty-stupin-mahistra Магістратура: що це таке і навіщо отримувати ступінь магістра] {{Парады артыкулу|няма крыніцаў}} [[Катэгорыя:Вышэйшая адукацыя]] 0wnldwdwmpgerp9p2s7hhhf05t4r1hj 2623044 2623042 2025-07-03T09:29:04Z W 11741 -бакаляўрыят ёсьць у тэксьце 2623044 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Магістратура''' — праграма падрыхтоўкі {{Не перакладзена|Магістар|магістраў|en|Master's degree}}, другі ўзровень вышэйшага адукацыі пасьля [[бакаляўрыят]], што дазваляе навукова паглыбіць сьпецялізацыю за пэўным прафэсыйным напрамкам, а ў некаторых выпадках зьмяніць яе. Ёсьць акадэмічнай ступеняй (у некаторых краінах як вучоная ступень), якая ідзе за бакалаўрыятам і прысвойваецца студэнтам-магістрантам, якія пасьпяхова скончылі навучаньне на дадзеным узроўні. Працягласьць вар’уецца ў залежнасьці ад унівэрсытэта й навучальнай праграмы: у сярэднім — 1.5-2 гады. У эўрапэйскіх краінах лічыцца адным з трох элемэнтаў [[Балёнскі працэс|Балонскай сыстэмы вышэйшай адукацыі]], нараўне з бакаляўрыятам і асьпірантурай. Гэтая сыстэма заклікана аблегчыць інтэграцыю студэнтаў з розных краінаў у іншыя эўрапэйскія ўнівэрсытэты за кошт сыстэмы ацэнкі й крэдытаваньня навучальнага працэсу. Фармат магістарскага дыплёма, атрыманага ў рамках Балёнскай сыстэмы, дазваляе без праблемаў пашыраць і паглыбляць сваю кваліфікацыю ў любой дзяржаве, якая ўдзельнічае ў Балёнскім працэсе. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://blog.agrokebety.com/mahistratura-shcho-tse-take-i-navishcho-otrymuvaty-stupin-mahistra Магістратура: що це таке і навіщо отримувати ступінь магістра] {{Парады артыкулу|няма крыніцаў}} [[Катэгорыя:Вышэйшая адукацыя]] b6jnfknd67z94265dlg8268ruakn1cp 0 288133 2622978 2622839 2025-07-02T18:41:46Z W 11741 +Крыніца пра каўзгачы, коўзьлі, лызгачы і лызглі: [[Вацлаў Ластоўскі]]. Коньки // [[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]. — Коўна: Друкарня А. Бака, 1924. — С. 289. — 832 с. 2622978 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Канькі''' (каўзгачы, коўзьлі, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лазо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя канькі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя канькі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя канькі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія канькі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва канькоў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў катаньні на каньках, завастрыўшы ляза канькоў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першы каўзель<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Тыпы канькоў== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара канькоў]] Існуюць розныя тыпы канькоў, кожны зь якіх падыходзіць для пэўных умоў і відаў дзейнасьці. Усяго ёсьць пяць асноўных тыпаў канькоў: фігурныя канькі, хакейныя канькі, канькі для хакею зь мячом, канькабежныя канькі й турыстычныя канькі. ===Фігурныя канькі=== Фігурныя канькі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным катаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо канька для фігурнага катаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя канькі=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя канькі]] Хакейныя канькі падзяляюцца на канькі для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У канькоў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а ў канькоў для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Варатарскія канькі]] Таксама існуе розьніца паміж канькамі для гульцоў у полі й варатаром. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Канькабежныя канькі=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Канькі для гонак]] Канькабежныя канькі, альбо гоначныя канькі, маюць доўгія ляза й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на каньках]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя канькі=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя канькі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Канькі атрымалі другую назву - нардычныя канькі, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Канькі для адпачынку=== Мужчынскія канькі для адпачынку звычайна выглядаюць як канькі для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх канькоў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спорт]] [[Катэгорыя:Лядовы спорт]] gkqcfzb0k2zxns3pt8zag5zqj40r9fa 2622987 2622978 2025-07-02T19:14:07Z W 11741 +2 крыніцы пра козьлі: Уладзіслаў Наважылаў. «Вусаты чорт» // Літаратурны партал «Стіхі.ру», 2017 г. https://stihi.ru/2017/02/24/10858 2622987 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лазо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя канькі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя канькі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя канькі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія канькі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва канькоў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў катаньні на каньках, завастрыўшы ляза канькоў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першы каўзель<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Тыпы канькоў== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара канькоў]] Існуюць розныя тыпы канькоў, кожны зь якіх падыходзіць для пэўных умоў і відаў дзейнасьці. Усяго ёсьць пяць асноўных тыпаў канькоў: фігурныя канькі, хакейныя канькі, канькі для хакею зь мячом, канькабежныя канькі й турыстычныя канькі. ===Фігурныя канькі=== Фігурныя канькі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным катаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо канька для фігурнага катаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя канькі=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя канькі]] Хакейныя канькі падзяляюцца на канькі для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У канькоў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а ў канькоў для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Варатарскія канькі]] Таксама існуе розьніца паміж канькамі для гульцоў у полі й варатаром. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Канькабежныя канькі=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Канькі для гонак]] Канькабежныя канькі, альбо гоначныя канькі, маюць доўгія ляза й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на каньках]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя канькі=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя канькі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Канькі атрымалі другую назву - нардычныя канькі, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Канькі для адпачынку=== Мужчынскія канькі для адпачынку звычайна выглядаюць як канькі для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх канькоў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спорт]] [[Катэгорыя:Лядовы спорт]] fokcd4llpeee4x39qnjda0bqf0qsdbo 2622989 2622987 2025-07-02T19:19:46Z W 11741 /* Крыніцы */ +3 катэгорыі 2622989 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лазо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя канькі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя канькі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя канькі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія канькі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва канькоў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў катаньні на каньках, завастрыўшы ляза канькоў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першы каўзель<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Тыпы канькоў== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара канькоў]] Існуюць розныя тыпы канькоў, кожны зь якіх падыходзіць для пэўных умоў і відаў дзейнасьці. Усяго ёсьць пяць асноўных тыпаў канькоў: фігурныя канькі, хакейныя канькі, канькі для хакею зь мячом, канькабежныя канькі й турыстычныя канькі. ===Фігурныя канькі=== Фігурныя канькі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным катаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо канька для фігурнага катаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя канькі=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя канькі]] Хакейныя канькі падзяляюцца на канькі для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У канькоў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а ў канькоў для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Варатарскія канькі]] Таксама існуе розьніца паміж канькамі для гульцоў у полі й варатаром. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Канькабежныя канькі=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Канькі для гонак]] Канькабежныя канькі, альбо гоначныя канькі, маюць доўгія ляза й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на каньках]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя канькі=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя канькі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Канькі атрымалі другую назву - нардычныя канькі, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Канькі для адпачынку=== Мужчынскія канькі для адпачынку звычайна выглядаюць як канькі для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх канькоў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спартовы абутак]] [[Катэгорыя:Фігурнае катаньне]] [[Катэгорыя:Хакейная тэрміналёгія]] tal2r58cocj7q3ylyb5t5ofy2g4v21k 2622992 2622989 2025-07-02T19:30:49Z W 11741 +[[Коўзанка]] 2622992 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лязо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя коўзьлі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя коўзьлі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя коўзьлі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія коўзьлі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва коўзьляў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара коўзьляў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў коўзаньні, завастрыўшы лёзы коўзьляў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першую [[Коўзанка|коўзанку]]<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Віды== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара коўзьляў]] Існуе 5 асноўных відаў коўзьляў для пэўных умоў і відаў дзейнасьці: фігурныя, хакейныя, для хакею зь мячом, коўзьлебежныя й турыстычныя. ===Фігурныя=== Фігурныя коўзьлі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным коўзаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо коўзьля для фігурнага коўзаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя коўзьлі]] Хакейныя коўзьлі бываюць для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У коўзьляў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Брамніцкія коўзьлі]] Таксама існуе розьніца паміж коўзьлямі для гульцоў у полі й брамнікам. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Бегавыя=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Коўзьлі для гонак]] Бегавыя альбо гоначныя канькі, маюць доўгія лёзы й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на коўзьлях]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя коўзьлі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Коўзьлі атрымалі другую назву - нардычныя, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Для адпачынку=== Мужчынскія коўзьлі для адпачынку звычайна выглядаюць як для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх коўзьляў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спартовы абутак]] [[Катэгорыя:Фігурнае катаньне]] [[Катэгорыя:Хакейная тэрміналёгія]] kn0err91lt8pvwh9mn6bd6qj0ycawn1 2623010 2622992 2025-07-02T19:49:31Z W 11741 W перанёс старонку [[Канькі]] у [[Коўзьлі]]: Пераклад: +3 крыніцы пра коўзьлі: Уладзіслаў Наважылаў. «Вусаты чорт» // Літаратурны партал «Стіхі.ру», 2017 г. https://stihi.ru/2017/02/24/10858 Чорт на коўзьлях лёд сапсуе, сам сабе каслом пасуе 2622992 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лязо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя коўзьлі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя коўзьлі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя коўзьлі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія коўзьлі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва коўзьляў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара коўзьляў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў коўзаньні, завастрыўшы лёзы коўзьляў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першую [[Коўзанка|коўзанку]]<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Віды== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара коўзьляў]] Існуе 5 асноўных відаў коўзьляў для пэўных умоў і відаў дзейнасьці: фігурныя, хакейныя, для хакею зь мячом, коўзьлебежныя й турыстычныя. ===Фігурныя=== Фігурныя коўзьлі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным коўзаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо коўзьля для фігурнага коўзаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя коўзьлі]] Хакейныя коўзьлі бываюць для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У коўзьляў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Брамніцкія коўзьлі]] Таксама існуе розьніца паміж коўзьлямі для гульцоў у полі й брамнікам. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Бегавыя=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Коўзьлі для гонак]] Бегавыя альбо гоначныя канькі, маюць доўгія лёзы й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на коўзьлях]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя коўзьлі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Коўзьлі атрымалі другую назву - нардычныя, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Для адпачынку=== Мужчынскія коўзьлі для адпачынку звычайна выглядаюць як для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх коўзьляў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спартовы абутак]] [[Катэгорыя:Фігурнае катаньне]] [[Катэгорыя:Хакейная тэрміналёгія]] kn0err91lt8pvwh9mn6bd6qj0ycawn1 2623016 2623010 2025-07-02T19:50:22Z W 11741 /* Віды */ . 2623016 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лязо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя коўзьлі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя коўзьлі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя коўзьлі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія коўзьлі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва коўзьляў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара коўзьляў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў коўзаньні, завастрыўшы лёзы коўзьляў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першую [[Коўзанка|коўзанку]]<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Віды== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара коўзьляў]] Існуе 5 асноўных відаў коўзьляў для пэўных умоў і відаў дзейнасьці: фігурныя, хакейныя, для хакею зь мячом, бегавыя й турыстычныя. ===Фігурныя=== Фігурныя коўзьлі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным коўзаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо коўзьля для фігурнага коўзаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя коўзьлі]] Хакейныя коўзьлі бываюць для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У коўзьляў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Брамніцкія коўзьлі]] Таксама існуе розьніца паміж коўзьлямі для гульцоў у полі й брамнікам. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Бегавыя=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Коўзьлі для гонак]] Бегавыя альбо гоначныя канькі, маюць доўгія лёзы й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на коўзьлях]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя коўзьлі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Коўзьлі атрымалі другую назву - нардычныя, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Для адпачынку=== Мужчынскія коўзьлі для адпачынку звычайна выглядаюць як для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх коўзьляў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спартовы абутак]] [[Катэгорыя:Фігурнае катаньне]] [[Катэгорыя:Хакейная тэрміналёгія]] 34b80zm3em5msqg0mcewivzvpvj3mwh 2623017 2623016 2025-07-02T19:51:36Z W 11741 /* Бегавыя */ . 2623017 wikitext text/x-wiki {{Картка зь Вікізьвестак}} '''Коўзьлі'''<ref>{{Навіна|аўтар=[[Уладзіслаў Наважылаў]]|загаловак=«Вусаты чорт»|спасылка=https://stihi.ru/2017/02/24/10858|выдавец=Літаратурны партал «Стіхі.ру»|дата публікацыі=2017|дата доступу=2 ліпеня 2025}}</ref><ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=|спасылка=|выданьне=[[Запісы БІНіМ]]|тып=часопіс|год=2017|нумар=[https://knihi-online.com/assets/files/chasopisy/zapisy/zapisy-39.pdf 39]|старонкі=[https://knihi-online.com/haziety-casopisy-i-hd/zapisy/zapisy-39.html?page=10 10]|issn=}}</ref> (каўзгачы, лызгачы, лызглі<ref>{{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref>; {{мова-наркамаўка|канькі|скарочана}}) — [[абутак]] для коўзаньня на [[лёд]]зе, да падэшвы якога прымацаванае лязо. ==Гісторыя== [[Файл:Medieval-skates-London.jpg|thumb|зправа|Сярэдневечныя касьцяныя коўзьлі]] [[Image:Finnish Lakeland.jpg|злева|thumb|Фінскія азёры]] Лічыцца што першыя коўзьлі вынайшлі [[фіны|фіны]] каля 5000 год назад. Першыя коўзьлі выраблялі з [[косьці|костак]] ног аленя або каня ці быка, іх мацавалі да ступняў скуранымі [[рамень|рамянямі]]. Такія коўзьлі патрабавалі [[тычок|тычок]] з вострым наканечнікам, каб штурхаць фігурыста наперад. Вынаходзтва коўзьляў было вельмі важна для фінскага насельніцтва, так як у [[Фінляндыя|Фінляндыі]] налічваецца 188 000 [[возера|азёр]], якія адзьдзялялі паселішча адзін ад аднаго. Ва ўмовах суровай паўночнай зімы азёры доўгі час заставаліся пакрытыя лёдам. У мэтах эканоміі энэргіі падчас паляваньня альбо падарожжаў паміж вёсак, фінам прыйшлося шукаць кароткі шлях праз застылыя азёры<ref>https://web.archive.org/web/20080111150854/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/science/article3090363.ece</ref>. На тэрыторыі Беларусі першая пара коўзьляў, вырабленая з косткі жывёлаў, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка й адносіцца археолягамі да 11 стагодзьдзя<ref>https://web.archive.org/web/20240831201030/https://minsksport.by/ru/konkobej_sport</ref>. У 13 стагодзьдзі галяндцы зрабілі рэвалюцыю ў коўзаньні, завастрыўшы лёзы коўзьляў, якія ў той час рабіліся са сталі<ref>Хайнс, Джэймс Р. (2011). Гістарычны слоўнік фігурнага катаньня . Lanham, штат Мэрылэнд: Scarecrow Press. стар. xix. ISBN 978-0-8108-6859-5.</ref>. У 1842 годзе лёнданец Генры Кірк заліў першую [[Коўзанка|коўзанку]]<ref>https://justtalks.ru/articles/health/fitness/istoriya-ledovykh-katkov.html</ref>. ==Віды== [[Файл:Tubeskate.jpg|значак|Пара коўзьляў]] Існуе 5 асноўных відаў коўзьляў для пэўных умоў і відаў дзейнасьці: фігурныя, хакейныя, для хакею зь мячом, бегавыя й турыстычныя. ===Фігурныя=== Фігурныя коўзьлі выкарыстоўваюцца ў [[фігурнае катаньне|фігурным коўзаньні]]. Іх адметнай асаблівасьцю зьяўляюцца зубцы на пярэдняй частцы ляза. Зубцы маюць рознае ўжываньне, але ў асноўным служаць для скачкоў і кручэньні. Лязо коўзьля для фігурнага коўзаньня няроўнае - яно складаецца з двух рэбраў (вонкавага й унутранага) і жалабка паміж імі. Чым глыбей жалабок, тым лягчэй на ім паварочваць і ўстойлівей канёк трымаецца на лёдзе. Але ў той жа час складаныя элемэнты (у першую чаргу кручэньня) з глыбокім жалабком зрабіць складана. <ref>https://figure-skating.ru/%D0%97%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B3%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2</ref> ===Хакейныя=== [[File:Ice hockey skates on ice.jpg|thumb|Хакейныя коўзьлі]] Хакейныя коўзьлі бываюць для [[хакей з шайбай|гульні з шайбай]] і гульні зь мячом (ён жа [[бэндзі|бэндзі]]). У коўзьляў для хакею з шайбай лазо такога ж памеру як і боты, а для бэндзі, як правіла, на пару сантымэтраў даўжэй, што дазваляе разьвіваць больш высокія хуткасьці на вялікім полі для хакею зь мячом. [[File:Patin hockey goalie.jpg|thumb|Брамніцкія коўзьлі]] Таксама існуе розьніца паміж коўзьлямі для гульцоў у полі й брамнікам. У брамніка боты прымацаваны бліжэй да ляза, гэта трэба для больш нізкага цэнтру важкасьці. А самі боты ніжэй абрэзаны ў галёнкі й маюць лепшую абарону ад шайб, бо чаравік заключаны ў плястыкавы кожух. ===Бегавыя=== [[Image:Skate_shorttrack.jpg|thumb|left|Коўзьлі для гонак]] Бегавыя альбо гоначныя коўзьлі, маюць доўгія лёзы й выкарыстоўваюцца для [[канькабежны спорт|хуткаснага бегу на коўзьлях]]. Яны маюць вялікую вышыню да ляза, што дазваляе выконваць больш глыбокія павароты не кранаючыся льду ботам. ===Турыстычныя=== [[Image:Multiskates.jpg|thumb|150px|Турыстычныя коўзьлі ''Multiskate'']] Гэта доўгія лазы да якіх можна прымацаваць боты для шпацыраў па натуральнаму льду на вялікія адлегласьці. Даўжыня ляза прыблізна 50 см, што робіць іх устойлівымі на няроўным натуральным лёдзе. Коўзьлі атрымалі другую назву - нардычныя, за вялікую папулярнасьць сярод [[Паўночная Эўропа|паўночна-эўрапейскіх краінаў]]. ===Для адпачынку=== Мужчынскія коўзьлі для адпачынку звычайна выглядаюць як для хакею, а жаночыя як фігурныя. Але не зьяўляюцца прафэсійным спорт інвэнтаром. Звычайна іх бяруць на пракат навічкі ў якіх няма сваіх коўзьляў. ==Крыніцы== {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Спартовы абутак]] [[Катэгорыя:Фігурнае катаньне]] [[Катэгорыя:Хакейная тэрміналёгія]] ceka4gp7lz2u1mco87oxiy170r6dwe3 1 297365 2623012 2622837 2025-07-02T19:49:31Z W 11741 W перанёс старонку [[Абмеркаваньне:Канькі]] у [[Абмеркаваньне:Коўзьлі]]: Пераклад: +3 крыніцы пра коўзьлі: Уладзіслаў Наважылаў. «Вусаты чорт» // Літаратурны партал «Стіхі.ру», 2017 г. https://stihi.ru/2017/02/24/10858 Чорт на коўзьлях лёд сапсуе, сам сабе каслом пасуе 2622837 wikitext text/x-wiki {{Загаловак абмеркаваньня}} == Правапіс == Слушна будзе "для хакея" ці "для хакею"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:15, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю зноў! Ёсьць артыкул [[Міжнародная фэдэрацыя хакею на лёдзе]], таму "для хакею". З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) :: Дзякуй, выправіў. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 18:04, 1 ліпеня 2025 (+03) == Лексыка == "Каток" ці "каўзель"? Я ўсё ж такі думаю, што другі варыянт будзе больш адпаведны бел. мове. "Канькі" ці "коўзьлі / каўзялі"? [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 22:21, 30 чэрвеня 2025 (+03) :Вітаю! Як маецеся? Натрапіў на 2 пераклады: 1) {{Кніга|аўтар=Мікола Байкоў, [[Сьцяпан Некрашэвіч]].|частка=[https://slounik.org/bn/l12_1/21 '''каўзель''' м. — каток]|загаловак=[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расейскі слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=https://slounik.org/bn|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі]]|год=1925|старонкі=|старонак=|сэрыя=|isbn=5-341-00918-5|наклад=}}; 2) {{Кніга|аўтар=[[Мікола Байкоў]], [[Андрэй Бараноўскі]].|частка=[https://slounik.org/bnt25/l11_1/7 каток — '''коўзанка''']|загаловак=Практычны беларускі вайсковы слоўнік|арыгінал=|спасылка=http://slounik.org/bnt25|адказны=старш.кам. [[П. Валасноў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Вайсковая камісія пры [[Інбелкульт|Інбелкульце]]|год=1927|старонкі=|старонак=|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія|isbn=|наклад=}} Таксама знайшоў згадку: «Коньки мн. м. сталёвыя палазкі да коўзаньня; '''каўзгачы, коўзьлі; лызгачы, лызглі'''» ({{Кніга|аўтар=[[Вацлаў Ластоўскі]].|частка=Коньки|загаловак=[[Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік]]|арыгінал=|спасылка=|адказны=|выданьне=|месца=Коўна|выдавецтва=Друкарня А. Бака|год=1924|старонкі=[https://be.wikisource.org/wiki/Старонка:Vacłaŭ_Łastoŭski._Padručny_rasijska-kryŭski_(bełaruski)_słoŭnik_(1924).pdf/289 289]|старонак=832|сэрыя=|isbn=|наклад=}}). З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 10:20, 1 ліпеня 2025 (СКЧ+3) :: Дзякуй, выправіў "каток" на "каўзель". Але вось ці выпраўляць "канькі", ня ведаю... З пункту гледжаньня бел. мовы, слова "канькі" ня мае сэнсу. Бо па-першае - мы "коўзаемся", па-другое - мы гэта робім на "каўзелі". Таму выдавалася бы, што лепей замяніць яго напрыклад на "коўзьлі". Але калі падыходзіць з пункту гледжаньня ужываньня словаў, то "канькі" больш дзе можна сустрэць, а "коўзьлі" амаль нідзе не сустрэнеш. Таму ня ведаю як тут лепш зрабіць. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 18:19, 1 ліпеня 2025 (+03) 03qmo1r6v7elqi6vhujfhq518lt66xn 0 297406 2622968 2025-07-02T18:05:01Z Tojtooj 90308 Зрабіў новую старонку 2622968 wikitext text/x-wiki {{Рэчыва|CAS=12125-02-9|хім_формула=NH4Cl|шчыльнасьць=1.526|малярная_маса=53.5|тэмпэратура_плаўленьня=338|тэмпэратура_сублімацыі=338 (з раскл.)|тэмпэратура_кіпеньня=520|растворнасьць=28.3|нумар_ЭС=235-186-4|выява=Ammonium chloride.jpg}}'''Нашатыр''', '''хлярыд амонію''', NH<small>4</small>Cl — [[Неарганічнае рэчыва|неарганічнае]] [[Хімічнае злучэнне|хімічнае злучэньне]], [[Солі|соль]], утвараемая ў выніку ўзаемадзеяньня [[Аміяк|аміяку]] і яго злучэньняў з [[Саляная кіслата|салянай кіслатой]] і яе солямі. Белае крышталічнае рэчыва, або дробнакрышталічны парашок, салёны на смак, не мае паху. Крыху [[Гіграскапічнасць|гіграскапічны]] Добра раствараецца ў вадзе. Субліміруецца пры 338°C<ref>{{Cite web|url=https://chemicalsafety.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_card_id=1051|title=ICSC 1051 - AMMONIUM CHLORIDE|website=chemicalsafety.ilo.org|access-date=2025-07-02}}</ref> . Зарэгістраваны ў якасьці харчовага дадатку E510. == Хімічныя ўласьцівасьці == Рэагуе з [[Луг (хімія)|лугамі]] з вылучэньнем [[Аміяк|аміяку]]: : <chem>NH4Cl + KOH -> KCl + H2O + NH3 ^</chem>. Зь [[Нітрат серабра|нітратам серабра]] рэагуе з асаджэньнем [[Хларыд серабра|хлярыду серабра]]: : <chem>NH4Cl + AgNO3 -> AgCl v + NH4NO3</chem>. Рэагуе зь [[Нітрыт натрыю|нітрытам натрыю]] пры награваньні з утварэньнем [[Хлярыд натрыю|хлярыду натрыю]], [[Азот|азоту]] і [[Вада|вады]]<ref>Лидин, Р.А. Реакции неорганических веществ: справочник/ Р.А. Лидин, В.А. Молочко, Л.Л. Андреева; под редакцией Р.А. Лидина. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Дрофа, 2007. – 637 с.</ref>: : <chem>NH4Cl + NaNO3 -> NaCl + N2 ^ + H2O</chem>. == Атрыманьне == У прамысловасьці хлярыд амонію атрымліваюць як пабочны прадукт атрыманьня [[Пітная сода|гідракарбаната натрыю]] па метадзе Сольвэ<ref>Неорганическая химия : в 3 т. / Ю. Д. Третьяков [и др.]. — М. : Академия, 2004—2007. — Т. 2 : Химия непереходных элементов / А. А. Дроздов, М. Е. Тамм, Ю. Д. Третьяков [и др.]. — 2004. — 368 с.</ref>. Матачны раствор упарваюць да вылучэньня [[Крышталь|крышталёў]] хлярыду амонію. : <chem>NH3 + H2O + CO2 + NaCl -> NaHCO3 + NH4Cl</chem>. У лябараторыі хлярыд амонію звычайна атрымліваюць узаемадзеяньнем [[Аміяк|аміяку]] з [[Саляная кіслата|салянай кіслатой]]: : <chem>NH3 + HCl -> NH4Cl</chem>. == Выкарыстаньне == Хлярыд амонію выкарыстоўваецца ў якасьці азотнага [[Угнаеньні|ўгнаеньня]], у лябараторнай практыцы зь [[Лёд|ільдом]] дае ахладжальную сумесь, якая можа забясьпечыць тэмпературу да -20°C. У харчовай прамысловасьці ў якасьці дадатку Е510 прымяняецца пры вытворчасьці [[Мука|мукі]] як [[загушчальнік]] і [[эмульгатар]], пры вытворчасьці вінаў, лякрыцы, як прыправа да рыбы. У медыцыне вядомы як нашатыр, выкарыстоўваецца для ўзмацненьня [[Дыўрэтык|дыўрэтыкаў]], як замена нашатырнаму сьпірту і інш. == Зноскі == 2yp8hyxhel90d54fp6r6z4itate68uk 2622969 2622968 2025-07-02T18:12:32Z Tojtooj 90308 дадаў спасылкі, адрэдактаваў артаграфію 2622969 wikitext text/x-wiki {{Рэчыва|CAS=12125-02-9|хім_формула=NH4Cl|шчыльнасьць=1.526|малярная_маса=53.5|тэмпэратура_плаўленьня=338|тэмпэратура_сублімацыі=338 (з раскл.)|тэмпэратура_кіпеньня=520|растворнасьць=28.3|нумар_ЭС=235-186-4|выява=Ammonium chloride.jpg}}'''Нашатыр''', '''хлярыд амонію''', NH<small>4</small>Cl — [[Неарганічнае рэчыва|неарганічнае]] [[хімічнае злучэньне]], [[Солі|соль]], утвараемая ў выніку ўзаемадзеяньня [[Аміяк|аміяку]] і яго злучэньняў з [[Саляная кісьля|салянай кісьляй]] і яе солямі. Белае крышталічнае рэчыва, або дробнакрышталічны парашок, салёны на смак, не мае паху. Крыху [[Гіграскапічнасьць|гіграскапічны]] Добра раствараецца ў вадзе. Субліміруецца пры 338°C<ref>{{Cite web|url=https://chemicalsafety.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_card_id=1051|title=ICSC 1051 - AMMONIUM CHLORIDE|website=chemicalsafety.ilo.org|access-date=2025-07-02}}</ref> . Зарэгістраваны ў якасьці харчовага дадатку E510. == Хімічныя ўласьцівасьці == Рэагуе з [[Луг (хімія)|лугамі]] з вылучэньнем [[Аміяк|аміяку]]: : <chem>NH4Cl + KOH -> KCl + H2O + NH3 ^</chem>. Зь [[Нітрат серабра|нітратам серабра]] рэагуе з асаджэньнем [[Хлярыд серабра|хлярыду серабра]]: : <chem>NH4Cl + AgNO3 -> AgCl v + NH4NO3</chem>. Рэагуе зь [[Нітрыт натрыю|нітрытам натрыю]] пры награваньні з утварэньнем [[Хлярыд натрыю|хлярыду натрыю]], [[Азот|азоту]] і [[Вада|вады]]<ref>Лидин, Р.А. Реакции неорганических веществ: справочник/ Р.А. Лидин, В.А. Молочко, Л.Л. Андреева; под редакцией Р.А. Лидина. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Дрофа, 2007. – 637 с.</ref>: : <chem>NH4Cl + NaNO3 -> NaCl + N2 ^ + H2O</chem>. == Атрыманьне == У прамысловасьці хлярыд амонію атрымліваюць як пабочны прадукт атрыманьня [[Пітная сода|гідракарбаната натрыю]] па метадзе Сольвэ<ref>Неорганическая химия : в 3 т. / Ю. Д. Третьяков [и др.]. — М. : Академия, 2004—2007. — Т. 2 : Химия непереходных элементов / А. А. Дроздов, М. Е. Тамм, Ю. Д. Третьяков [и др.]. — 2004. — 368 с.</ref>. Матачны раствор упарваюць да вылучэньня [[Крышталь|крышталёў]] хлярыду амонію. : <chem>NH3 + H2O + CO2 + NaCl -> NaHCO3 + NH4Cl</chem>. У лябараторыі хлярыд амонію звычайна атрымліваюць узаемадзеяньнем [[Аміяк|аміяку]] з [[Саляная кісьля|салянай кісьлай]]: : <chem>NH3 + HCl -> NH4Cl</chem>. == Выкарыстаньне == Хлярыд амонію выкарыстоўваецца ў якасьці азотнага [[Угнаеньні|ўгнаеньня]], у лябараторнай практыцы зь [[Лёд|ільдом]] дае ахладжальную сумесь, якая можа забясьпечыць тэмпературу да -20°C. У харчовай прамысловасьці ў якасьці дадатку Е510 прымяняецца пры вытворчасьці [[Мука|мукі]] як [[загушчальнік]] і [[эмульгатар]], пры вытворчасьці вінаў, лякрыцы, як прыправа да рыбы. У медыцыне вядомы як нашатыр, выкарыстоўваецца для ўзмацненьня [[Дыўрэтык|дыўрэтыкаў]], як замена нашатырнаму сьпірту і інш. == Зноскі == ds3w9g2qv5xwog1d0ttfnb4a2u7fmxh 2622981 2622969 2025-07-02T18:49:40Z Dymitr 10914 стыль, [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2622981 wikitext text/x-wiki {{Рэчыва|CAS=12125-02-9|хім_формула=NH4Cl|шчыльнасьць=1.526|малярная_маса=53.5|тэмпэратура_плаўленьня=338|тэмпэратура_сублімацыі=338 (з раскл.)|тэмпэратура_кіпеньня=520|растворнасьць=28.3|нумар_ЭС=235-186-4|выява=Ammonium chloride.jpg}}'''Нашатыр''', '''хлярыд амонію''', NH<small>4</small>Cl — [[Неарганічнае рэчыва|неарганічнае]] [[хімічнае злучэньне]], [[Солі|соль]], утвараемая ў выніку ўзаемадзеяньня [[Аміяк|аміяку]] і яго злучэньняў з [[Саляная кісьля|салянай кісьляй]] і яе солямі. Белае крышталічнае рэчыва, або дробнакрышталічны парашок, салёны на смак, не мае паху. Крыху [[Гіграскапічнасьць|гіграскапічны]] Добра раствараецца ў вадзе. Субліміруецца пры 338°C<ref>{{Cite web|url=https://chemicalsafety.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_card_id=1051|title=ICSC 1051 - AMMONIUM CHLORIDE|website=chemicalsafety.ilo.org|access-date=2025-07-02}}</ref> . Зарэгістраваны ў якасьці харчовага дадатку E510. == Хімічныя ўласьцівасьці == Рэагуе з [[Луг (хімія)|лугамі]] з вылучэньнем [[Аміяк|аміяку]]: : <chem>NH4Cl + KOH -> KCl + H2O + NH3 ^</chem>. Зь [[Нітрат серабра|нітратам серабра]] рэагуе з асаджэньнем [[Хлярыд серабра|хлярыду серабра]]: : <chem>NH4Cl + AgNO3 -> AgCl v + NH4NO3</chem>. Рэагуе зь [[Нітрыт натрыю|нітрытам натрыю]] пры награваньні з утварэньнем [[Хлярыд натрыю|хлярыду натрыю]], [[Азот|азоту]] і [[Вада|вады]]<ref>Лидин, Р.А. Реакции неорганических веществ: справочник/ Р.А. Лидин, В.А. Молочко, Л.Л. Андреева; под редакцией Р.А. Лидина. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Дрофа, 2007. – 637 с.</ref>: : <chem>NH4Cl + NaNO3 -> NaCl + N2 ^ + H2O</chem>. == Атрыманьне == У прамысловасьці хлярыд амонію атрымліваюць як пабочны прадукт атрыманьня [[Пітная сода|гідракарбаната натрыю]] па метадзе Сольвэ<ref>Неорганическая химия : в 3 т. / Ю. Д. Третьяков [и др.]. — М. : Академия, 2004—2007. — Т. 2 : Химия непереходных элементов / А. А. Дроздов, М. Е. Тамм, Ю. Д. Третьяков [и др.]. — 2004. — 368 с.</ref>. Матачны раствор упарваюць да вылучэньня [[Крышталь|крышталёў]] хлярыду амонію. : <chem>NH3 + H2O + CO2 + NaCl -> NaHCO3 + NH4Cl</chem>. У лябараторыі хлярыд амонію звычайна атрымліваюць узаемадзеяньнем [[Аміяк|аміяку]] з [[Саляная кісьля|салянай кісьлай]]: : <chem>NH3 + HCl -> NH4Cl</chem>. == Выкарыстаньне == Хлярыд амонію выкарыстоўваецца ў якасьці азотнага [[Угнаеньні|ўгнаеньня]], у лябараторнай практыцы зь [[Лёд|ільдом]] дае ахладжальную сумесь, якая можа забясьпечыць тэмпературу да -20°C. У харчовай прамысловасьці ў якасьці дадатку Е510 прымяняецца пры вытворчасьці [[Мука|мукі]] як [[загушчальнік]] і [[эмульгатар]], пры вытворчасьці вінаў, лякрыцы, як прыправа да рыбы. У медыцыне вядомы як нашатыр, выкарыстоўваецца для ўзмацненьня [[Дыўрэтык|дыўрэтыкаў]], як замена нашатырнаму сьпірту і інш. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Хлярыды]] [[Катэгорыя:Харчовыя дабаўкі]] 7lng4phb750r6x5fkk4mn1g12n5ju6e 3 297407 2622974 2025-07-02T18:25:19Z W 11741 +[[Шаблён:Вітаем]] 2622974 wikitext text/x-wiki {{Вітаем}} З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 21:25, 2 ліпеня 2025 (СКЧ+3) pan1krrmllb69axnh4z3vs8f09alwkq 0 297408 2622995 2025-07-02T19:35:35Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Вуса]] 2622995 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Вуса]] fp61268dafeiida1ti5g1u5z4r6f91q 0 297409 2623003 2025-07-02T19:40:44Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Макавішчы]] 2623003 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Макавішчы]] eivifhndv1xo3lu3qk1ml1pqs3etvu1 0 297410 2623011 2025-07-02T19:49:31Z W 11741 W перанёс старонку [[Канькі]] у [[Коўзьлі]]: Пераклад: +3 крыніцы пра коўзьлі: Уладзіслаў Наважылаў. «Вусаты чорт» // Літаратурны партал «Стіхі.ру», 2017 г. https://stihi.ru/2017/02/24/10858 Чорт на коўзьлях лёд сапсуе, сам сабе каслом пасуе 2623011 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Коўзьлі]] 67rzlz15msj2qy6114h5bnlos091hmb 1 297411 2623013 2025-07-02T19:49:31Z W 11741 W перанёс старонку [[Абмеркаваньне:Канькі]] у [[Абмеркаваньне:Коўзьлі]]: Пераклад: +3 крыніцы пра коўзьлі: Уладзіслаў Наважылаў. «Вусаты чорт» // Літаратурны партал «Стіхі.ру», 2017 г. https://stihi.ru/2017/02/24/10858 Чорт на коўзьлях лёд сапсуе, сам сабе каслом пасуе 2623013 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Абмеркаваньне:Коўзьлі]] mmlp8yri7bhyjt0owafeybkogpb0tso 0 297412 2623014 2025-07-02T19:49:31Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Лісаўшчына]] 2623014 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Лісаўшчына]] 6fcqkajpr2crjh8scjwknel81b4vhbx 0 297413 2623015 2025-07-02T19:49:56Z Ліцьвін 847 Перанакіроўвае на [[Лісаўшчына]] 2623015 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Лісаўшчына]] 6fcqkajpr2crjh8scjwknel81b4vhbx 0 297414 2623018 2025-07-02T20:34:21Z Dymitr 10914 пачатак 2623018 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Трэнтына | выява = Trentino Volley 2022 Logo.svg | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па валейболе|Сэрыя А]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #052E5D }} '''Трэнты́на''' ({{мова-it|Trentino}}) — італьянскі валейбольны клюб з [[Трэнта]]. Быў заснаваны ў 2000 годзе. == Гісторыя == Валейбольны клюб быў створаны 23 траўня 2000 году<ref>[https://web.archive.org/web/20090926143336/http://www.trentinovolley.it/societa/la-societa.html «Storia dell’Itas Diatec Trentino»]. Trentino Volley.</ref>. Правы на ўдзел у Сэрыі А былі набыты 25 траўня ў каманды «[[Равэнна (валейбольны клюб)|Равэнна]]», якая празь фінансавыя праблемы адмовілася ад свайго месца ў элітным дывізіёне. Галоўнымі спонсарамі каманды сталіся кампаніі Itas Assicurazioni<ref>[https://web.archive.org/web/20090228210955/http://www.gruppoitas.it/index.php?action=notizie&idcat=89&modvis=-1&chsez=8 «Il gruppo Itas nello sport»]. Gruppo Itas.</ref> і Diatec, папяровую кампанію з [[Трэнта]], якая належала прадпрымальніку [[Дыега Мосна]]. Ён жа і стаў прэзыдэнтам валейбольнага клюбу. Першы матч каманды ў Сэрыі А быў згуляны ў [[Парма|Парме]] 15 кастрычніка 2000 году, дзе трэнційская каманда саступіла зь лікам 3:0 клюбу «[[Максыкана Парма|Максыкана]]». Цягам першых двух сэзонаў каманда, практычна пабудаваная з нуля, змагалася за выратаваньне. У сэзоне 2002—2003 гадоў дружыне ўпершыню ўдалося кваліфікавацца ў плэй-оф<ref>[http://archiviostorico.gazzetta.it/2003/aprile/08/TRENTO_MODENA_ga_0_0304083523.shtml «La prima volta di Trento ai play-off»]. La Gazzetta dello Sport.</ref>. У сэзоне 2003-2004 гадоў «Трэнтына» дасягнула першага месца ў рэгулярным сэзоне, маючы на сваім рахунку 22 перамогамі і 4 паразы, але праз траўмы і недахоп досьведу каманда выбыла ў чвэрцьфінале плэй-оф, саступіўшы «[[Умбрыя Сан-Джустына|Умбрыі]]». Аднак, першы радок рэгулярнага сэзону дазволіў клюбу ў наступным сэзоне запачаткаваць выступы ў міжнародных спаборніцтвах. «Трэнтына» ўзяла ўдзел у Кубку найлепшых каманд, дзе саступіла нідэрляндзкаму «[[Нэсэляндэ Зэвэнгёйзэн|Ортэк]]», а затым у [[Кубак выкліку ЭКВ|Кубку ЭКВ]], дзе саступіла ў першым і другім матчах турэцкаму клюбу «[[Халкбанк Анкара|Халкбанк]]». Затым у гісторыі клюбу надышоў неспрыяльны час праз сыход спонсараў, асабліва кампаніі Ітас. З сэзону 2014—2015 гадоў «Трэнтына» вярнулася на шлях перамог, здабыўшы перамогу ў чэмпіянаце Італіі і дакрочыўшы да фіналу Кубка ЭКВ. 5 лістапада 2023 году клюб згуляў свой афіцыйны тысячны матч за больш чым дваццацігадовую гісторыю. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.trentinovolley.it/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Італьянскія валейбольныя клюбы]] spr4xzbzqst1770yuv5xh2hfduhnipl 2623021 2623018 2025-07-02T20:52:26Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Выявы|выява]] 2623021 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Трэнтына | выява = Trentino Volley 2022 Logo.svg | памер_выявы = 200пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па валейболе|Сэрыя А]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #052E5D }} '''Трэнты́на''' ({{мова-it|Trentino}}) — італьянскі валейбольны клюб з [[Трэнта]]. Быў заснаваны ў 2000 годзе. == Гісторыя == [[Файл:Trento-Beauvais 14-01-2009.jpg|значак|зьлева|Матч «Трэнтыны» ў Лізе чэмпіёнаў.]] Валейбольны клюб быў створаны 23 траўня 2000 году<ref>[https://web.archive.org/web/20090926143336/http://www.trentinovolley.it/societa/la-societa.html «Storia dell’Itas Diatec Trentino»]. Trentino Volley.</ref>. Правы на ўдзел у Сэрыі А былі набыты 25 траўня ў каманды «[[Равэнна (валейбольны клюб)|Равэнна]]», якая празь фінансавыя праблемы адмовілася ад свайго месца ў элітным дывізіёне. Галоўнымі спонсарамі каманды сталіся кампаніі Itas Assicurazioni<ref>[https://web.archive.org/web/20090228210955/http://www.gruppoitas.it/index.php?action=notizie&idcat=89&modvis=-1&chsez=8 «Il gruppo Itas nello sport»]. Gruppo Itas.</ref> і Diatec, папяровую кампанію з [[Трэнта]], якая належала прадпрымальніку [[Дыега Мосна]]. Ён жа і стаў прэзыдэнтам валейбольнага клюбу. Першы матч каманды ў Сэрыі А быў згуляны ў [[Парма|Парме]] 15 кастрычніка 2000 году, дзе трэнційская каманда саступіла зь лікам 3:0 клюбу «[[Максыкана Парма|Максыкана]]». Цягам першых двух сэзонаў каманда, практычна пабудаваная з нуля, змагалася за выратаваньне. У сэзоне 2002—2003 гадоў дружыне ўпершыню ўдалося кваліфікавацца ў плэй-оф<ref>[http://archiviostorico.gazzetta.it/2003/aprile/08/TRENTO_MODENA_ga_0_0304083523.shtml «La prima volta di Trento ai play-off»]. La Gazzetta dello Sport.</ref>. У сэзоне 2003-2004 гадоў «Трэнтына» дасягнула першага месца ў рэгулярным сэзоне, маючы на сваім рахунку 22 перамогамі і 4 паразы, але праз траўмы і недахоп досьведу каманда выбыла ў чвэрцьфінале плэй-оф, саступіўшы «[[Умбрыя Сан-Джустына|Умбрыі]]». Аднак, першы радок рэгулярнага сэзону дазволіў клюбу ў наступным сэзоне запачаткаваць выступы ў міжнародных спаборніцтвах. «Трэнтына» ўзяла ўдзел у Кубку найлепшых каманд, дзе саступіла нідэрляндзкаму «[[Нэсэляндэ Зэвэнгёйзэн|Ортэк]]», а затым у [[Кубак выкліку ЭКВ|Кубку ЭКВ]], дзе саступіла ў першым і другім матчах турэцкаму клюбу «[[Халкбанк Анкара|Халкбанк]]». Затым у гісторыі клюбу надышоў неспрыяльны час праз сыход спонсараў, асабліва кампаніі Ітас. З сэзону 2014—2015 гадоў «Трэнтына» вярнулася на шлях перамог, здабыўшы перамогу ў чэмпіянаце Італіі і дакрочыўшы да фіналу Кубка ЭКВ. 5 лістапада 2023 году клюб згуляў свой афіцыйны тысячны матч за больш чым дваццацігадовую гісторыю. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.trentinovolley.it/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Італьянскія валейбольныя клюбы]] 7q26kp4q7a4zu4wh10dqk2vezgxo832 14 297415 2623019 2025-07-02T20:40:09Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2623019 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Італьянскі валейбол|Клюбы]] [[Катэгорыя:Валейбольныя клюбы паводле краінаў]] cdchjdhafy7r6s4icyzqd6yks8q0vul 0 297416 2623022 2025-07-02T20:55:20Z Dymitr 10914 пачатак 2623022 wikitext text/x-wiki {{Спартовы клюб | назва = Любэ | выява = Volley Lube logo(2018).svg | памер_выявы = 180пкс | дысцыпліна = валейбол <!--Спаборніцтвы--> | чэмпіянат = [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па валейболе|Сэрыя А]] | сэзон = | становішча = <!--Неабавязковыя парамэтры--> | колер_тэксту = #FFFFFF | колер_фону = #E90006 }} '''Кучы́нэ-Лю́бэ''' ({{мова-it|Cucine Lube}}) — італьянскі валейбольны клюб з [[Трэя|Трэі]]. Быў заснаваны ў 1990 годзе. == Гісторыя == Валейбольны клюб «Любэ» быў заснаваны ў 1990 годзе ў [[Трэя|Трэі]]<ref name="storia">[https://web.archive.org/web/20140203125612/http://www.lubevolley.it/societa/storia.asp#storia «La storia dell'AS Volley Lube»]. Lube Volley.</ref>, аднак неўзабаве па стварэньні клюб павязаў сваю дзейнасьць з горадам [[Мачэрата]]. Каманда пачынала з найніжэйшых ліг, але цягам трох гадоў, а менавіта ў 1993—1994 гадоў, дасягнуў Сэрыі А2. У другім сэзоне другога дывізіёну каманда заняла трэцяе месца, але праз тое, што некалькі клюбаў адмовіліся ад павышэньня, менавіта «Любэ» атрымала месца ў Сэрыі А1, дэбютаваўшы ў элітным дывізіёне ў сэзоне 1995—1996 гадоў<ref name="storia"/>. [[Файл:Simone Anzani, SuperLega Final 2022.jpg|значак|зьлева|Валейбаліст клюбу [[Сымонэ Андзані]] з залатым мэдалём чэмпіянату Італіі ў 2022 годзе.]] У сэзоне 1996—1997 гадоў чацьвертае месца ў рэгулярным сэзоне і выхад у чвэрцьфінал плэй-оф дазволілі камандзе запачаткаваць выступы ў эўрапейскіх спаборніцтвах, а менавіта ў Кубку ЭКВ 1997—1998 гадоў. У 2001 годзе каманда здабыла Кубак Італіі і Кубак ЭКВ. А праз год «Любэ» стала пераможцам [[Ліга чэмпіёнаў ЭКВ|Лігі чэмпіёнаў]], выгуляўшы ў фінале грэцкі «[[Алімпіякос Пірэй (валейбольны клюб)|Алімпіякос]]»<ref name="storia"/>. Тым ня менш, у італьянскім чэмпіянаце, не зважаючы на перамогу ў рэгулярным сэзоне, каманда завяршыла свой шлях у чвэрцьфінале плэй-оф. У сэзоне 2002—2003 гадоў валейбалісты ў другі раз сталі ўладальнікамі Кубка Італіі. У сэзоне 2005—2006 гадоў каманда ўжо ня толькі была першай цягам рэгулярнага сэзону, але і стала пераможцам Сэрыі А, выгуляўшы клюб «[[Сыслэй Трэвіза|Сыслэй]]» у фінальнай сэрыі<ref name="storia"/>. Наступны сэзон пачаўся зь перамогі ў Супэркубку Італіі, але астатняя частка году была расчаравальнай, бо каманда фінішавала толькі на дзясятым месцы. Далейшыя гады былі адзначаныя шэрагам перамог як у Італіі, гэтак і на міжнароднай арэне. У 2014 годзе кіраўніцтва клюбу пакінула [[Мачэрата|Мачэрату]] і пераехала ў Трэю. У сэзоне 2014—2015 гадоў клюб у чацьверты раз выйграў Супэркубак Італіі, у з сэзону 2015—2016 гадоў пачаў гуляць на пляцоўцы ў [[Чывітанова-Марке]]. У сэзоне 2016—2017 гадоў ён у пяты раз узяў Кубак Італіі і чацьверты раз сьвяткаваў перамогу ў айчынным першынстве. У сэзоне 2017—2018 гадоў «Любэ» ўпершыню браў удзел у клюбным чэмпіянаце сьвету, саступіўшы ў фінале расейскаму «[[Зэніт Казань|Зэніту]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20171223042534/http://www.volleyball.it/kazan-campione-di-tutto-3-0-alla-lube/ «Mondiale per Club: Kazan campione di tutto. 3-0 alla Lube»]. Volleyball.it.</ref>. Рэванш у расейцаў быў узяты ў фінале Лігі чэмпіёнаў 2018–2019 гадоў. Адразу італьянцы сталі пераможцамі клюбнага чэмпіянату сьвету, а ў наступным сэзоне зноў выйгралі нацыянальны кубак і чэмпіянат. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.lubevolley.it/ Афіцыйны сайт] [[Катэгорыя:Італьянскія валейбольныя клюбы]] 9hl9cbtutump4ncgpbk0wkeqjpgjhtk 1 297417 2623032 2025-07-03T08:39:35Z Дамінік 64057 /* Гудаў (зьніклае паселішча) */ новы разьдзел 2623032 wikitext text/x-wiki == Гудаў (зьніклае паселішча) == [[Гудаў (зьніклае паселішча)]] [[Удзельнік:Дамінік|Дамінік]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Дамінік|гутаркі]]) 11:39, 3 ліпеня 2025 (+03) goi0xopdpnk2yt64mrht4ig99lb1eoz 2623034 2623032 2025-07-03T08:49:44Z Дамінік 64057 2623034 wikitext text/x-wiki == Прушын (зьніклае паселішча) == [[Прушын (зьніклае паселішча)]] [[Удзельнік:Дамінік|Дамінік]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Дамінік|гутаркі]]) 11:39, 3 ліпеня 2025 (+03) cmb4injsjf8tzrkgxvy2r1z1rip8qc4 2623036 2623034 2025-07-03T08:55:01Z Дамінік 64057 Выдалены ўвесь зьмест старонкі 2623036 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 297418 2623033 2025-07-03T08:46:49Z Дамінік 64057 Створаная старонка са зьместам „{{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн...“ 2623033 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы фальварак, які месьціўся ў межах сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} 6z0derctyxt8fdiows52lr80mqfpuuy 2623039 2623033 2025-07-03T08:59:10Z Дамінік 64057 2623039 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы фальварак, які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} s8gogjmmdye151621y4f873h4e94jzv 2623049 2623039 2025-07-03T11:00:20Z Дамінік 64057 2623049 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы [[фальварак]], які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === Найраней фальварак Гудаў у складзе Хвойніцкага маёнтку пана Ўладыслава, сына Караля, Прозара згаданы ў інвэнтары 1844 году. Тады да яго належалі вёскі Вялікі Бор з 63 дварамі, Дубровіца (9) і Рудзенька (3)<ref>НГАБ у Менску. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} tpa9qo9ub4d4uf00zlo1q7hf8jgak5c 2623050 2623049 2025-07-03T11:02:48Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2623050 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы [[фальварак]], які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === Найраней фальварак Гудаў у складзе Хвойніцкага маёнтку пана Ўладыслава, сына Караля, Прозара згаданы ў інвэнтары 1844 году. Тады да яго належалі вёскі Вялікі Бор з 63 дварамі, Дубровіца (9 дв.) і Рудзенька (3 дв.)<ref>Нацыянальны гістрычны архіў Беларусі ў Менску. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} 4drrdqm1q68ycf2uuwn5dl0imw3qjid 2623051 2623050 2025-07-03T11:03:10Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2623051 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы [[фальварак]], які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === Найраней фальварак Гудаў у складзе Хвойніцкага маёнтку пана Ўладыслава, сына Караля, Прозара згаданы ў інвэнтары 1844 году. Тады да яго належалі вёскі Вялікі Бор з 63 дварамі, Дубровіца (9 дв.) і Рудзенька (3 дв.)<ref>Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Менску. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} f02yncggpguya5n1zy5tvn5z8f784ke 2623054 2623051 2025-07-03T11:16:41Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2623054 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы [[фальварак]], які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === Найраней фальварак Гудаў у складзе [[Хвойнікі|Хвойніцкага]] маёнтку пана Ўладыслава, сына Караля, Прозара згаданы ў інвэнтары 1844 году. Тады да яго належалі вёскі Вялікі Бор з 63 дварамі, Дубровіца (9 дв.) і Рудзенька (3 дв.)<ref>Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Менску. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} 3rhmgdbrhcn38ps9jrm2k2xxxvwe6e5 2623056 2623054 2025-07-03T11:21:25Z Дамінік 64057 2623056 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Гудаў |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Гудава |Назва па-расейску = |Лацінка = Hudaŭ |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Гудаў''' — зьніклы [[фальварак]], які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === Найраней фальварак Гудаў у складзе [[Хвойнікі|Хвойніцкага]] маёнтку пана Ўладыслава, сына Караля, Прозара згаданы ў інвэнтары 1844 году. Тады да яго належалі вёскі Вялікі Бор з 63 дварамі, Дубровіца (9 дв.) і Рудзенька (3 дв.)<ref>Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Менску. Ф. 142. Воп. 1. Спр. 1475</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} lpjwrodf6xoe8c97x8c0mmpazgue42n 0 297419 2623035 2025-07-03T08:53:47Z Дамінік 64057 Створаная старонка са зьместам „{{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = смалярня |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн...“ 2623035 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = смалярня |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклая смалярня, якая месьцілася ў межах сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. === Расейская імпэрыя === == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} mkdkypzrvoyyy8g2f0gcwtqvzbtq4zd 2623037 2623035 2025-07-03T08:57:40Z Дамінік 64057 2623037 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = смалярня |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклая смалярня, якая месьцілася ў межах сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === == Асобы == == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} oroej0rz4jj378o6khu7cdwefjtd4zh 2623038 2623037 2025-07-03T08:58:38Z Дамінік 64057 2623038 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = смалярня |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклая смалярня, якая месьцілася на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === == Асобы == == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} sujoeqtjumpsxcs5nus046xkl4ocs6f 2623040 2623038 2025-07-03T09:11:11Z Дамінік 64057 /* Асобы */ 2623040 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = смалярня |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклая смалярня, якая месьцілася на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === == Асобы == * Зянон Пяткевіч (1862 – 1932) – польскі пісьменнік, публіцыст, этнограф. Брат Чэслава Пяткевіча. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} 0t4v1useewmzlgxzzd1m6hgiia81i6w 2623045 2623040 2025-07-03T09:31:58Z Дамінік 64057 2623045 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклы фальварак-смалярня, які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === == Асобы == * Зянон Пяткевіч (1862 – 1932) – польскі пісьменнік, публіцыст, этнограф. Брат Чэслава Пяткевіча. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} d5mx9cx455wjroaymrlob17id11eb1a 2623055 2623045 2025-07-03T11:20:25Z Дамінік 64057 2623055 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Прушын |Статус = фальварак |Назва ў родным склоне = Прушына |Назва па-расейску = |Лацінка = Prušyn |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Шырата градусаў = |Шырата хвілінаў = |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = |Даўгата хвілінаў = |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = }} '''Прушын''' — зьніклы [[фальварак]]-смалярня, які месьціўся на тэрыторыі сучаснага [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]]. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === == Асобы == * Зянон Пяткевіч (1862 – 1932) – польскі пісьменнік, публіцыст, этнограф. Брат Чэслава Пяткевіча. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} 1ep5ggvjcvmqf6i4f514hc5536kgr7g 0 297420 2623043 2025-07-03T09:28:20Z W 11741 W перанёс старонку [[Мастэрат]] у [[Магістратура]]: Уніфікацыя: +У крыніцы магістратура 2623043 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Магістратура]] hkvx97cf3oztanz8pgwqxt7poy3d0o8