Вікіпэдыя be_x_oldwiki https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0 MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Мэдыя Спэцыяльныя Абмеркаваньне Удзельнік Гутаркі ўдзельніка Вікіпэдыя Абмеркаваньне Вікіпэдыі Файл Абмеркаваньне файла MediaWiki Абмеркаваньне MediaWiki Шаблён Абмеркаваньне шаблёну Дапамога Абмеркаваньне дапамогі Катэгорыя Абмеркаваньне катэгорыі Партал Абмеркаваньне парталу TimedText TimedText talk Модуль Абмеркаваньне модулю Event Event talk Магілёў 0 841 2624601 2619519 2025-07-11T09:02:20Z W 11741 +«[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» [[Вікіпэдыя:Праект:Злучнасьць]] 2624601 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Магілёў |Лацінка = Mahiloŭ |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Магілёва |Герб = Coat of Arms of Mahiloŭ, Belarus.svg |Сьцяг = Flag of Mahiloŭ.svg |Гімн = «Ты стаіш шмат вякоў ля сівога кургана Машэкі» |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = {{Дата пачатку|24|3|1267}}<ref name="з"/> |Статус з = |Магдэбурскае права = 28 студзеня 1577 |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Магілёўская вобласьць|Магілёўская]] |Раён = |Сельсавет = |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 119 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 353300 |Год падліку колькасьці = 2023 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref name="belstat2020" /> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 212xxx |СААТА = |Выява = Mahilioŭ Montage (2017).jpg |Апісаньне выявы = Віды Магілёва |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 55 |Шырата сэкундаў = |Даўгата градусаў = 30 |Даўгата хвілінаў = 21 |Даўгата сэкундаў = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = [http://mogilev.gov.by Старонка ў сеціве] }} '''Магілёў''' — [[горад|места]] ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Дняпро|Дняпры]] пры ўтоку ў яе ракі [[Дубравенка|Дубравенкі]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]] і [[Магілёўскі раён|Магілёўскага раёну]]. Плошча 119 км². Насельніцтва на 2023 год — 353 300 чалавек<ref name="belstat2020" />. Знаходзіцца за 201 км на ўсход ад [[Менск]]у. Вузел чыгунак на [[Асіпавічы]], [[Ворша|Воршу]], [[Жлобін]], [[Крычаў]], аўтамабільных дарог на [[Бабруйск]], [[Віцебск]], [[Гомель]], [[Менск]] і іншыя, рачны порт. Магілёў — [[Магдэбурскае права|магдэбурскае]] [[горад|места]] [[Аршанскі павет|гістарычнай Аршаншчыны]] (частка [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебшчыны]]), старажытны [[Магілёўскі замак|замак]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Магілёўская япархія|цэнтар праваслаўнага хрысьціянства]]. 9 чэрвеня 1661 году атрымаў роўныя правы з сталіцай — [[Вільня]]й — за гераізм, выяўлены ў часе [[Магілёўскае паўстаньне (1661)|паўстаньня]] супраць [[Маскоўская дзяржава|маскоўскіх акупантаў]]. У 1930-я гады разглядалася магчымасьць пераносу ў Магілёў сталіцы [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]]. Да нашага часу тут захаваліся [[Сьвята-Мікольскі манастыр (Магілёў)|комплекс манастыра Сьвятога Мікалая]] ў стылі самабытнага [[магілёўскае барока|магілёўскага барока]], [[дом купца Анташкевіча]], [[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)|Узьвіжанская царква]] (пацярпела ад [[Мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]]), [[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|комплекс кляштару кармэлітаў з касьцёлам Сьвятога Станіслава]] і [[Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў (Магілёў)|калегіюм езуітаў]] ў стылі [[барока]], [[Архірэйскі палац (Магілёў)|архірэйскі]] і [[Арцыбіскупскі палац (Магілёў)|арцыбіскупскі]] палацы, [[Арка Славы (Магілёў)|мэмарыяльная арка]] і [[Касьцёл Сьвятога Казімера (Магілёў)|Фарны касьцёл]] у стылі [[клясыцызм]]у, помнікі архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся мураваныя мескія брамы: Ветраная, [[Алейная брама|Алейная]], [[Каралеўская брама (Магілёў)|Каралеўская]] і Дубровенская, помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў, [[Сьпіс помнікаў архітэктуры Вялікага Княства Літоўскага, зруйнаваных уладамі Расейскай імпэрыі|зруйнаваныя расейскімі ўладамі]]. Значную частку мясцовых славутасьцяў [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зруйнавалі за савецкім часам]]: цэрквы [[Царква Божага Яўленьня (Магілёў)|Божага Яўленьня]], [[Царква Прачыстай Багародзіцы (Магілёў)|Прачыстай Багародзіцы]] і [[Царква Покрыва Багародзіцы (Магілёў)|Покрыва Багародзіцы]] (магілёўскае барока), [[царква Сьвятога Спаса (Магілёў)|царкву Сьвятога Спаса]]{{Заўвага|Будынак царквы ёсьць на нямецкіх здымках сьнежня 1943 году, але яго ўжо няма на здымках вясны 1944 году. Відаць, у канцы зімы — пачатку вясны 1944 году царкву зьнішчыла савецкая авіяцыя ў выніку авіяналёту}} ([[віленскае барока]]), [[Магілёўская ратуша|мескую ратушу]] (адноўлена ў 2008 годзе), [[Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў (Магілёў)|касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў пры калегіюме езуітаў]] і [[Касьцёл Сьвятога Антонія і кляштар бэрнардынаў (Магілёў)|комплекс кляштару бэрнардынаў з касьцёлам Сьвятога Антонія]] (барока), [[Лютэранская кірха (Магілёў)|лютэранскую кірху]], цэрквы Сьвятой Тройцы, Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла і [[Сабор Сьвятога Ёсіфа (Магілёў)|Сьвятога Ёсіфа]] (клясыцызм), помнікі архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў. == Назва == [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (J. Danckerts, 1695).jpg|значак|Магілёў, з мапы 1695 г.]] [[Тапонім]] Магілёў, відаць, мае [[патронім|патранамічнае]] паходжаньне — ад асабістага імя Магіла, якое ў сваю чаргу ўтварылася ад адпаведнай славянскай асновы<ref>{{Літаратура/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 237.</ref>. Выказваліся таксама меркаваньні пра зьвязак тапоніму з канкрэтнай гістарычнай асобай — галіцкім князем Львом Данілавічам Могіем («Магутным Ільвом»), які нібыта збудаваў у 1267 годзе замак у сутоцы рэк Дубравенкі і Дняпра (археалягічныя раскопкі ня выявілі гэтага ўмацаваньня). Некаторыя дасьледнікі лічаць, што назва Магілёва паходзіць ад імя [[Полацкае княства|князя полацкага]] Льва Ўладзімеравіча (Льва Магутнага)<ref>[https://web.archive.org/web/20110105124707/http://city.mogilev.by/content/view/3168/3/lang,bel/ Легенды пра заснаваньне Магілёва], [https://web.archive.org/web/20100327222344/http://city.mogilev.by/ Магілёўскі гарвыканкам]</ref>. Народнае паданьне зьвязвае назву места зь імём асілка [[Машэка|Машэкі]], над магілай якога насыпалі вялікі курган, названы «Магілаю Льва» (захавалася [[урочышча|ўрочышча]] Машакоўка). Народны паэт Беларусі [[Янка Купала]] апрацаваў гэтую легенду ў [[Магіла льва (паэма)|аднайменную паэму]] (пры гэтым у паэме выкарыстоўваецца варыянт «Магі́леў»). Паводле «Запісак ігумена Арэста», у старажытнасьці на месцы Магілёва быў стан разбойнікаў (іхнага атамана звалі Магіла) і шматлікія магілы забітых імі людзей, каля якіх узьнікла вёска Магілка<ref>[[Ігар Марзалюк|Марзалюк І.]], [[Алена Марзалюк|Марзалюк А.]] Магілёў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 243.</ref>. Варыянты [[Лацінскі альфабэт|лацінскага]] напісаньня назвы места на мапах XVI—XVIII стагодзьдзяў: ''Mohilou'' (1595<ref>Глиожайтис А. Административное деление Великого Княжества Литовского на картах XVII в. Калекцыянер: зб. артыкулаў / Уклад. Д. Гулецкі, У. Зяньковіч. — Менск: Выдавецкі дом «Звязда», 2014. С. 53.</ref>, 1695, 1748<ref>[[:Файл:Polish-Lithuanian Commonwealth (Pologne) (Vaugondy, 1748).jpg|Мапа Рэчы Паспалітай аўтарства дэ Вагандзі (1748)]]</ref> і 1750<ref>[[:Файл:Polish-Lithuanian Commonwealth (Pologne) (Vaugondy, 1750).jpg|Мапа Рэчы Паспалітай аўтарства дэ Вагандзі (1750)]]</ref> гады), ''Mohilovum'' або ''Mohilow'' (1613 год)<ref>Глиожайтис А. Административное деление Великого Княжества Литовского на картах XVII в. Калекцыянер: зб. артыкулаў / Уклад. Д. Гулецкі, У. Зяньковіч. — Менск: Выдавецкі дом «Звязда», 2014. С. 62—63.</ref>. Дзеля адрозьненьня ад [[Магілёў-Падольскі|Магілёва]] на [[Падольле|Падольлі]] часам насіў дадатковыя азначэньні — ''Магілёў [[Літва|Літоўскі]]''<ref>Устрялов Н. История царствования Петра Великого. Т. 2. — СПб., 1858. [https://books.google.by/books?id=Xz0OAAAAQAAJ&pg=PA483&dq=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%BE%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwilubGLx_z7AhXUhP0HHWY0A4kQ6AF6BAgBEAI#v=onepage&q=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%BE%22&f=false С. 483].</ref><ref>Ojczyzna. Nr. 53, 1865. S. 3.</ref><ref>Археографический сборник документов: относящихся к истории Северо-Западной Руси. Т. 2. — Вильна, 1867. [https://books.google.by/books?id=GS1OAAAAcAAJ&pg=PR15&dq=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%BE%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwilubGLx_z7AhXUhP0HHWY0A4kQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%BE%22&f=false С. XV].</ref><ref>Gazeta Polska. Nr. 217, 1871. S. 2;. Nr. 186, 1881. S. 3; Nr. 207, 1881. S. 3; Nr. 208, 1881. S. 3; Nr. 209, 1881. S. 3; Nr. 213, 1881. S. 3.</ref><ref>Polski Lud. Nr. 8, 1892. S. 5.</ref><ref>Житецкий П. Странствующие школьники в старинной Малороссии // Киевская старина. Т. 36, 1892. [https://books.google.by/books?id=LW8mAQAAIAAJ&pg=PA196&dq=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8A+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjO1MrKxvz7AhUHiv0HHfF3DGsQ6AF6BAgNEAI#v=onepage&q=%22%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8A%20%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%B9%22&f=false С. 196].</ref><ref>Gazeta Narodowa. Nr. 116, 1897. S. 1.</ref><ref>Pisarze dziejów polskich. T. 19. — Kraków, 1907. [https://books.google.by/books?id=nPMKAAAAIAAJ&pg=PA320&dq=%22Mohylewa+Litewskiego%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi4_JXvyfz7AhUjgf0HHVZaA2sQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Mohylewa%20Litewskiego%22&f=false S. 320].</ref><ref>Kurjer Litewski. Nr. 90, 1908. S. 3; Nr. 163, 1909. S. 3.</ref><ref>Chwalewik E. Zbiory polskie. — Kraków, 1916. [https://books.google.by/books?id=H2Cv2BjC8UsC&pg=PA84&dq=mohylow+litewski&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi9hIun6Nr7AhVcSPEDHU_5B9oQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=mohylow%20litewski&f=false S. 84].</ref><ref>Robotnik. Nr. 147, 1919. S. 2.</ref> або ''Магілёў [[Белая Русь|Беларускі]]''<ref>Mala Encyklopedya Polska przez S. P. T. 1. — Leszno i Gniezno, 1841. [https://books.google.by/books?id=ILZfAAAAcAAJ&pg=RA1-PR3&dq=%22Mohylew+Bia%C5%82oruski%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj99ajEqZX8AhVw7rsIHbq1CNMQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22Mohylew%20Bia%C5%82oruski%22&f=false S. III].</ref>. == Гісторыя == {{Асноўны артыкул|Гісторыя Магілёва}} {{Падвойная выява|справа|Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1661, 1780-89).jpg|107|Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1661).jpg|106|[[Герб Магілёва|Мескі герб]] з [[Пагоня]]й, 1661 г.}} === Раньнія часы === Паводле археалягічных раскопак, старажытнае паселішча існавала на месцы Задубравенскага пасаду яшчэ ў XII ст. Апроч таго, на гары Магіле знаходзілася даўняя фартыфікацыя<ref>[[Ігар Марзалюк|Марзалюк І.]], [[Алена Марзалюк|Марзалюк А.]] Магілёў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 243—244.</ref>. [[Файл:План_Магілёва_ў_канцы_XVII_ст.svg|значак|Плян Магілёва ў канцы XVII ст.]] У пачатку XIII ст. Магілёў, відаць, быў цэнтрам фэўдальнай сядзібы-вотчыны і выконваў функцыі [[Фартэцыя|фартэцыі]]. Паводле [[Магілёўская хроніка|Магілёўскай хронікі]], складзенай у XVIII—XIX стагодзьдзях, Магілёў у якасьці [[места]] заснавалі 24 сакавіка 1267 году<ref name="з">{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Дзьве даты 24 сакавіка|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=24 сакавіка 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-03-24 57 (27172)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/95053/24sak-8.indd.pdf 8]|issn=1990-763x}}</ref>. === Вялікае Княства Літоўскае === [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (V. Vaščanka, 1702).jpg|значак|Магілёў. В. Вашчанка, 1702 г.]] У пачатку XIV ст. Магілёў далучыўся да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], дзе стаў цэнтрам воласьці. Тым часам першы пісьмовы ўпамін пра места зьмяшчаецца ў «[[Сьпіс рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх|Сьпісе рускіх гарадоў далёкіх і блізкіх]]», які датуецца канцом XIV ст. У гэты час Магілёў знаходзіўся ў валоданьні каралевы Ядвігі, жонкі [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|караля]] і [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Ягайла|Ягайлы]]. У 1431 годзе ён перайшоў да вялікага князя [[Сьвідрыгайла Альгердавіч|Сьвідрыгайлы]], а ў 1503 годзе — да вялікай княгіні [[Алена Іванаўна|Алены Іванаўны]]. У XV ст. Магілёў стаў значным цэнтрам гандлю, тут працавала ўласная [[мытня]]. Пад 1447 годам упамінаецца [[Царква Сьвятога Спаса (Магілёў)|Спаская царква]]. У пачатку XVI ст. места ўвайшло ў склад [[Аршанскі павет|Аршанскага павету]] [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебскага ваяводзтва]]. [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (XVIII) (2).jpg|значак|Магілёў. Гравюра, XVIII ст.]] У зьвязку з стратай [[Смаленск]]у ў 1514 годзе і пераходам яго на стагодзьдзе пад уладу [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]], многія тамтэйшыя купцы перабраліся ў Магілёў. Праз гэта неаднаразова (у 1518, 1519 і 1535 гадох) ягоныя ваколіцы цярпелі ад рабаўніцкіх набегаў маскоўскіх захопнікаў, аднак самім местам яны авалодаць ня здолелі. У 1526 годзе скончылася будаваньне новага [[Магілёўскі замак|замка]]. У 1561 годзе места атрымала права на [[войтаўства]]. 28 студзеня 1577 году [[Сьпіс польскіх манархаў|кароль]] і вялікі князь [[Стэфан Баторы]] надаў Магілёву поўнае [[Магдэбурскае права]] і першы герб. У вялікакняскай грамаце зазначалася<ref>[http://www.mlib.basnet.by/kray/mogilev%20gorod/901.html Сімволіка. Гербы краю]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, [[Магілёўская абласная бібліятэка]]</ref>: {{Цытата|А іж бы тое места неякою памножаньня аздоб сваіх ня мела, з тае ласкі нашае гаспадарскае надаем таму месту пячаць мескую. Вежу мураваную, высока выведзеную, каторую ўрат таго места. У судоў і іншых справах і патрэбах пячатаваці і таго герба ўжываці маець вечнымі часы.}} [[Файл:Mahiloŭ. Магілёў (1765-67).jpg|значак|Агульны выгляд места, 1765—1767 гг.]] На 1577 год у Магілёве быў 1261 жылы дом (на 1588 год — 1500 жылых дамоў<ref name="evkl244">[[Ігар Марзалюк|Марзалюк І.]], [[Алена Марзалюк|Марзалюк А.]] Магілёў // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 244.</ref>). У [[Лівонская вайна|Інфлянцкую вайну]] 27 чэрвеня 1581 году маскоўскія захопнікі цалкам зьнішчылі Задубравенскі пасад, спалілі 10 будынкаў у Пакроўскім пасадзе, але штурм Старога места і замка быў безвыніковым<ref name="evkl244"/>. Пад 1588 годам упершыню ўпамінаецца тутэйшы рымска-каталіцкі касьцёл. Недзе ў 1590—1592 гадох у Магілёве адкрылася агульнадукацыйная брацкая школа, у якой вывучалі [[Старабеларуская мова|старабеларускую]] і лацінскую мовы. У 1594—1604 гадох ішло будаваньне першага мураванага будынка — Фарнага касьцёла. 13 сьнежня 1595 году казацкія загоны [[Севярын Налівайка|С. Налівайкі]] спалілі каля 40% забудовы Магілёва, у тым ліку некалькі цэркваў<ref name="evkl244"/>, і зьнішчылі значную колькасьць месьцічаў. Захавалася паведамленьне пра тыя падзеі: [[Файл:Mahiloŭ, Alejnaja brama. Магілёў, Алейная брама (J. Pieška, 1800).jpg|значак|[[Алейная брама]]. [[Юзэф Пешка|Ю. Пешка]], кан. XVIII ст.]] {{Цытата|У рок 1595. Прыйшла ізноў на Магілёў навала ад Налівайкі. Невядома таксама, зь якіх прычынаў гэта сталася, ні з гультайства, ні з маскоўскага нацкоўваньня, бо ў гэты час міру з Масквою не было. Таму старэйшыя людзі часта ўспаміналі Налівайку; Мазепу і Лабаду. Відаць, нездарма не выходзіла гэта зь людзкой памяці, бо нарабіла гэтая саранча новазбудаванаму і заселенаму месту бед нязносных і крыві праліла нямала. Але пан Бог месьцічаў-пакутнікаў бласлаўляў і бласлаўляе. Гэты Налівайка Магілёў зрабаваў і цэрквы папаліў.|[[Магілёўская хроніка]]}} [[Файл:Mahiloŭ, Dniapro. Магілёў, Дняпро (1879).jpg|значак|Панарама места, 1879 г.]] У 1601—1633 гадох завяршылася будаваньне разьвітай абарончай сыстэмы мескіх умацаваньняў з трох лініяў абароны. Першую лінію складаў замак — «Высокае места», другая лінія ўмацаваньняў — Кругавы (альбо Бліжні) вал — ахоплівала Старое места і мела чатыры брамы, трэцяя лінія абароны — Палявы (Дальні, Кругавы) вал — у розныя часы мела розныя памеры і колькасьць брамаў. На 1604 год тэрыторыя Магілёва падзялялася на 15 сотняў. У межах Старога места ([[Нагорскі пасад]]) знаходзіліся [[Астроская сотня|Астроская]] і [[Нагорская сотня|Нагорская сотні]], за імі ва ўсходнім кірунку разьмяшчалася [[Ледзькаўская сотня]], на правабярэжжы Дняпра (Пакроўскі пасад) — Курдзенееўская, Перахрысьценская, Слабодзкая, Грыўлянская, Выганская і Бярозаўская сотні, за Дубравенкай (Задубравенскі пасад) — Папінская, Трысьненская, Каскоўская, Дабраслаўская сотні, за Дняпром (Задняпроўскі пасад) — Траецкая і Лупалаўская сотні. У пачатку XVII ст. Магілёў стаў адным з найбольшых местаў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] (у 1604 годзе налічваў 2211 дамоў, 18 цэхаў<ref>Караткевіч В., Чарняўская Т. Магілёў // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Менск: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1986—1988. С. 44—50.</ref>), меў права на правядзеньне штогод двух кірмашоў. У 1616 годзе пры [[Магілёўскае брацтва|Магілёўскім брацтве]] пачала працаваць друкарня, у якой у XVII—XVIIІ стагодзьдзях надрукавалі каля 40 кнігаў. Праз 2 гады адбылося [[Магілёўскае паўстаньне 1618 году]] супраць прымусовага ўвядзеньня царкоўнай уніі. У выніку ў 1632 годзе тут заснавалі адзіную ў той час на Беларусі [[Магілёўская япархія|праваслаўную япархію]], якая не далучылася да [[Берасьцейская унія|Уніі]]<ref name="evkl244"/>. У сярэдзіне XVII ст. умацаваньні Старога места налічвалі 4 брамы — Алейную, Ветраную, Каралеўскую і Дубравенскую; у Палявым вале, які атачаў Новае места, стаяла 8 драўляных брамаў — Курдзенеўская (Гваздоўка), Лядвееўская, Шклоўская дальняя, Віленская, Уструшненская, Трысьненская, Быхаўская, Папінская. Захаваліся сьведчаньні азначэньня жыхароў Магілёва і ваколіцаў [[Ліцьвіны|ліцьвінамі (літвой)]]: «''Литовка <…> Огафьица <…> полонена в Могилеве''» (1602 год)<ref>Сын Отечества. Т. 11. — СПб., 1839. [https://books.google.by/books?id=u0UqAAAAYAAJ&pg=RA2-PA93&dq=%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC+%D0%B4%D0%B5+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjUjtD1iK78AhVH7rsIHaaGBxgQ6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B0%20%D0%9C%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%A3&f=false С. 93—94].</ref>, ''на могилевца на Ондрюшку [[Тарут|Торуту]]… литвин Ондрюшка Торута'' (1625 год)<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 88.</ref>, «''Якимов Якушко… литвин… Могилевского повета''» (1635 год)<ref>Служилые люди Сибири конца XVI — начала XVIII века. — М.; СПб., 2020. [https://books.google.by/books?id=F7tYEAAAQBAJ&pg=PA974&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwj_95mj_ar6AhWJ-qQKHdCtCVMQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%20%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0&f=false С. 974].</ref>, «''Федоров Алексей… литва, гайдук, могилевец''» (1635 год)<ref>Белорусы в Сибири. — Новосибирск: Изд-во Ин-та истории СО РАН, 2000. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=H7NMAAAAMAAJ&dq=%D0%BB%D1%8E%D0%B4%D0%B8+%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0+%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%22&focus=searchwithinvolume&q=%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0+%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%22 С. 60].</ref>, «''литвин города Могилева Илья Тимофеяв''», «''литвин горада Могилева Мосей Мосеев''»<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 179.</ref> (абодва 1642 год), «''у литовского торгового человека могилевца у Ондрея Печюкова… с тем ж литвином''» (1646 год)<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 201.</ref>, «''литвин города Могилева Радион Ильин''»<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 206.</ref>, «''литвин города Могилева Филон Федоров''»<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 207.</ref>, «''литвин города Могилева Филип Евхремов''»<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 210.</ref> (усе 1647 год), «''Никитка Семенов… в роспросе сказался родом литвин{{Заўвага|Ранейшыя сьведчаньні ўжываньня канструкцыі «''родам [[Ліцьвіны|ліцьвін (літоўка)]]''»: «''сіи [[Андрэй (япіскап цьвярскі)|Андрѣи]] бяше родомъ Литвинъ, сынъ [[Гердзень (імя)|Ерденевъ]], Литовскаго князя''»<ref>Троицкая летопись. Реконструкция текста. Изд. М. Д. Присёлков. — М. — Л., 1950. С. 344—345.</ref> ([[Траецкі летапіс]] пад 1289 годам); «''литвин родом''» ([[Жыціе|жывот]] [[Даўмонт Пскоўскі|Даўмонта Пскоўскага]] першай трэці XIV стагодзьдзя<ref>Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII — первой трети XV веков. — М., 2009. [https://books.google.by/books?id=9abSAAAAQBAJ&pg=PA200&dq=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A+%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjchJnemq78AhWNiP0HHWRNCiA4KBDoAXoECAQQAg#v=onepage&q=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%20%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D1%8A%22&f=false С. 199—201].</ref>); «''родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа''» пра дачку вялікага князя літоўскага [[Гедзімін]]а ([[Ніканаўскі летапіс]] 1526—1530 гадоў, адкуль перайшло ў [[Ліцавы летапісны звод]] 1568—1576 гадоў)}} Могилевского уезда села Господова''» (1649 год)<ref>Акты, относящиеся к истории Южной и Западной России, собранные и изданные Археографической комиссией. Т. 3. — СПб., 1861. [https://books.google.by/books?id=9jNOAAAAcAAJ&pg=RA1-PA63&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwjFj6DQ_qr6AhXNuaQKHRCQDR4Q6AF6BAgKEAI#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%20%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0&f=false С. 63].</ref>, «''на иноземце города Могилева на Федьке Иевлеве… ему, литвину''» (1650 год)<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 235.</ref>, «''литвин мельничной мастер Марчко Иванов сын Ломакин литовского города Могилева''» (1651 год)<ref>Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570—1667 гг. — Минск, 1963. С. 248.</ref>, «''…а Ивашко Дробный сказался литвин, могилевец, посадский человек''» (1654 год)<ref>Акты Московского государства, изданные Императорской академией наук. Т. 2. — СПб., 1894. [https://books.google.by/books?id=93gyAQAAMAAJ&pg=PA708&dq=%22%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%22+%D1%83%D1%A3%D0%B7%D0%B4%D0%B0&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwi9-Y2tjqv6AhWFCewKHdRECcE4ChDoAXoECAUQAg#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D1%8A%20%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%86%D1%8A&f=false С. 376].</ref>, «''…литвину могилевцу Саве Агееву <…> литвину могилевцу Марку Леонтьеву''» (1675 год)<ref>Русско-белорусские связи во второй половине XVII в. (1667—1686 гг.). Сборник документов. — Мн., 1972. С. 158—160.</ref>, «''…литвину могилевцу Захарью Алтуфьеву''» (1676 год)<ref>Русско-белорусские связи во второй половине XVII в. (1667—1686 гг.). Сборник документов. — Мн., 1972. С. 193—195.</ref>. У [[матрыкул]]е [[Каралявец]]кага ўнівэрсытэту пад 1758 годам значыцца ''Minski de Sarius, Mohilow-Lithuan[us]''<ref>Die Matrikel der Albertus-Universität zu Königsberg i. Pr. 1544—1829. Bd. 2: Die Immatrikulationen von 1657—1829. — Leipzig, 1911/1912. S. 470.</ref>. З пачаткам [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай]] у 1654 годзе магілёўцы здалі места маскоўскім захопнікам. Аднак 1 лютага 1661 году ў выніку [[Магілёўскае паўстаньне (1661)|народнага паўстаньня]] месьцічы зьнішчылі акупацыйную залогу<ref>Беларускія летапісы і хронікі: пер. са старажытнарус., старабел., пол. / склад. У. Арлоў; рэд. В. Чамярыцкі. — Менск: Беларускі кнігазбор, 1997. С. 294.</ref>. За выяўленую ў час паўстаньня мужнасьць 9 чэрвеня 1661 году кароль і вялікі князь [[Ян Казімер]] ўраўнаваў у правах Магілёў зь [[Вільня]]й. Апроч таго, места атрымала новы герб «''у блакітным полі тры срэбныя мескія вежы, у адчыненай сярэдняй браме — рыцар з узьнятым мячом, а над ім герб — [[Пагоня]]''»<ref>{{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}}</ref>. У гэты час у Магілёве налічвалася каля 30 тысячаў дамоў, у тым ліку 10 тысячаў належалі [[Жыды ў Беларусі|жыдам]]; вуліцы былі брукаваныя дзікім камнем, існавала шмат гандлёвых радоў<ref>Магілёў у падарожных нататках і ўспамінах гасцей горада. 1678—1918 / Перакладчык і ўкладальнік Алег Давід Лісоўскі. — Гомель: Барк, 2017. С. 14.</ref>. У 1681 годзе на Рынку ўзьвялі новую мураваную ратушу (першая была драўлянай і знаходзілася на вуліцы Ветранай). У XVIII ст. у месьце дзеяў шпіталь, які знаходзіўся каля Алейнай брамы. У [[Вялікая Паўночная вайна|Вялікую Паўночную вайну]] (1700—1721) Магілёў сьпярша занялі расейскія, а потым швэдзкія войскі. 8 (19) ліпеня 1708 году, пабачыўшыя дагэтуль шмат пакутаў ад расейцаў, магілёўцы хлебам-сольлю сустракалі швэдаў і іх караля, урачыста ўехаўшага ў места празь [[Віленская брама (Магілёў)|Віленскую браму]], а бурмістар Магілёва ўручыў манарху на чырвоным рушніку сымбалічны ключ ад места<ref>Разянкоў М. [https://web.archive.org/web/20170505034255/http://pahonia.cz/sites/default/files/kryvia/kryvija-33.pdf Швэды на тэрыторыі сучаснае Магілёўшчыны ў час Вялікай Паўночнай вайны] // Крывія. №33, лістапад 2014. С. 9.</ref>. Аднак за гэта Магілёў заплаціў вельмі дорага: 8 верасьня 1708 году расейскія войскі на загад маскоўскага гаспадара [[Пётар I|Пятра I]] цалкам спалілі места<ref>[[Уладзімер Аляксеевіч Арлоў|Арлоў У.]] Якая роля ў нашай гісторыі належыць Пятру I? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 47.</ref>. На 1745 год у Магілёве быў 1301 будынак<ref name="evkl244"/>, працавалі некалькі цагельняў — «Антона Апоці», «паноў Батвіньнікаў», «Дарошкі з братам Сапрончыкаў». На тэрыторыі пасадаў знаходзіліся «ізба цэху шавецкага… цэх гарбарскі… дом цэхавы пякарскі… цэх шавецкі», непадалёку ад царквы Сьвятога Міколы — «цэх алейніцкі». Тут жылі злотнікі (ювэліры), алейнікі, дойліды, бондары, хлебнікі, багамазы (іканапісцы), шкляры, шаўцы і кавалі. На 1756 год дзеялі 9 цэркваў і 2 манастыры, 2 уніяцкія цэрквы (Дальняя Ўваскрасеньня Хрыстова і Покрыва Багародзіцы), 6 касьцёлаў і 3 кляштары (кармэлітаў, езуітаў і бэрнардынаў). На 1765 год у месьце налічвалася 1879 будынкаў. <gallery caption="Магілёў на акварэлях канца XVIII стагодзьдзя" widths="150" heights="150" class="center"> Mahiloŭ. Магілёў (J. Pieška, 1800).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў (Магілёў)|Касьцёл езуітаў]]. [[Юзэф Пешка|Ю. Пешка]] Mahiloŭ, Dniapro. Магілёў, Дняпро (J. Pieška, 1800).jpg|Панарама з боку Дняпра. {{nowrap|Ю. Пешка}} Mahiloŭski zamak. Магілёўскі замак (N. Lvov, 1800).jpg|Рынак з боку [[Магілёўскі замак|Старога замка]]. [[Мікалай Львоў|М. Львоў]] Mahiloŭ, Dubravienka. Магілёў, Дубравенка (N. Lvov, 1800).jpg|Панарама з боку ўтокі Дубравенкі ў Дняпро. {{nowrap|М. Львоў}} </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Mahiloŭ, Archirejski Vał. Магілёў, Архірэйскі Вал (N. Lvov, 1800).jpg|[[Магілёўская ратуша|Ратуша]]. М. Львоў Mahiloŭ, Šlachieckaja. Магілёў, Шляхецкая (N. Lvov, 1800).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|Касьцёл кармэлітаў]]. {{nowrap|М. Львоў}} Mahiloŭ, Dniapro. Магілёў, Дняпро (N. Lvov, 1800).jpg|Агульны выгляд з Старабыхаўскага кірунку. {{nowrap|М. Львоў}} Mahiloŭ, Saborny. Магілёў, Саборны (N. Lvov, 1800).jpg|[[Сабор Сьвятога Ёсіфа (Магілёў)|Царква саборная Сьвятога Ёсіфа]]. М. Львоў </gallery> === Пад уладай Расейскай імпэрыі === {{Падвойная выява|справа|Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1794).jpg|110|Mahiloŭ, Pahonia. Магілёў, Пагоня (1856).jpg|100|Гербы [[Магілёўскае намесьніцтва|Магілёўскага намесьніцтва]] (1794) і [[Магілёўская губэрня|губэрні]] (1856) з [[Пагоня]]й}} У выніку першага падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1772 год) Магілёў апынуўся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], дзе стаў цэнтрам [[Магілёўская губэрня|аднайменнай губэрні]]. 22 лістапада 1773 году тут разьмясьціўся цэнтар [[Беларуская дыяцэзія|Беларускай рымска-каталіцкай дыяцэзіі]], пры якой адкрыліся сэмінарыя і акадэмія. У 1780 годзе ў месьце адбылася сустрэча паміж імпэратрыцай расейскай [[Кацярына II|Кацярынай II]] і імпэратарам аўстрыйскім [[Ёзэф II (імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі)|Ёзэфам]], у гонар чаго заклалі [[Сабор Сьвятога Ёсіфа (Магілёў)|саборную царкву Сьвятога Ёсіфа]]. У 1781 годзе расейскія ўлады даравалі Магілёву новы герб, таксама з выявай [[Пагоня|Пагоні]]. У канцы ХVІІІ ст. у месьце было 22 вуліцы, 32 завулкі, 2000 будынкаў; працавалі 33 прадпрыемствы, у тым ліку 22 гарбарныя, 7 піваварных, 2 цагельні, 2 вадзяныя млыны, каля 240 крамаў, праводзілася 3 кірмашы на тыдзень. Гісторык [[Вітаўт Кіпель]] зазначае, што ў пачатку XIX ст. у [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]] існаваў гурток «літоўскай шляхты» з Магілёва і зь [[Віцебскае ваяводзтва|Віцебшчыны]]. Гэта сьведчыць пра тое, што перасяленцы з [[Анэксія|анэксаванага]] Расейскай імпэрыяй [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] акцэнтавалі ўвагу на тым, што яны [[ліцьвіны]], што яны паходзяць зь [[Літва|Літвы]], а ня Польшчы<ref>[[Вітаўт Кіпель|Кіпель В.]] Да гісторыі беларускай эміграцыі ў ЗША // Запісы Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва. № 29, 2005. [https://books.google.by/books?hl=ru&id=LxUWAQAAMAAJ&dq=%D1%88%D1%82%D0%BE+%D1%8F%D0%BD%D1%8B+%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B+%2C+%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83&focus=searchwithinvolume&q=%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%83 С. 32].</ref>. У 1809 годзе на базе [[Русіфікацыя Беларусі|расейскай]] [[Народная вучэльня|народнай вучэльні]] (дзеяла з 1789 году) адкрылася Магілёўская гімназія. У ходзе [[вайна 1812 году|вайны 1812 году]] места на пэўны час занялі францускія войскі. У 1838 годзе пачала выдавацца газэта «Могилевские губернские ведомости». У 1848—1856 гадох празь места прайшла шаша, у 1902 годзе — [[Пецярбурска-Адэская чыгунка]]. У 1867 годзе ў Магілёве заснавалі музэй, у 1888 годзе завяршылася будаваньне [[Будынак гарадзкога тэатру (Магілёў)|мескага тэатру]]. У 1879 годзе зьявіўся водаправод. У часе Ўсерасейскага перапісу 1897 году 12&nbsp;847 магілёўцаў (або 29,79% ад усіх месьцічаў) назвалі [[родная мова|роднай мовай]] беларускую, што было найвышэйшым паказьнікам сярод усіх местаў на [[этнічная тэрыторыя|этнічнай тэрыторыі]] [[беларусы|беларусаў]]. За часамі [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] ў жніўні 1915 — лютым 1918 году ў Магілёве знаходзілася [[Стаўка Вярхоўнага Галоўнакамандуючага|Стаўка Вярхоўнага галоўнакамандуючага]]<ref>Обзорный очерк // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 21</ref>, тут спыняўся маскоўскі гаспадар [[Мікалай II]]. У лютым 1918 году места занялі войскі [[Нямецкая імпэрыя|Нямецкай імпэрыі]]. <gallery caption="Старая графіка места" widths="150" heights="150" class="center"> Mahiloŭ, Rynak. Магілёў, Рынак (XIX).jpg|Рынак і [[Магілёўская ратуша|ратуша]], XIX ст. Mahiloŭ, Spaskaja. Магілёў, Спаская (1844).jpg|[[Царква Сьвятога Спаса (Магілёў)|Спаская царква]], 1844 г. Mahiloŭ, Hlebabarysaŭskaja. Магілёў, Глебабарысаўская (D. Strukov, 1864-67).jpg|[[Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Магілёў)|Барысаглебская царква]]. {{nowrap|Д. Струкаў}}, 1864—67 гг. Mahiloŭ, Teatralny, Katedra. Магілёў, Тэатральны, Катэдра (1871).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|Касьцёл кармэлітаў]], 1871 г. </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Mahiloŭskaja ratuša. Магілёўская ратуша (1871).jpg|Ратуша, 1871 г. Mahiloŭ, Dniapro. Магілёў, Дняпро (N. Orda, 1877).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага і кляштар бэрнардынаў (Магілёў)|Касьцёл бэрнардынаў]]. [[Напалеон Орда|Н. Орда]], 1877 г. Mahiloŭ, Saborny. Магілёў, Саборны (1882).jpg|[[Сабор Сьвятога Ёсіфа (Магілёў)|Царква саборная Сьвятога Ёсіфа]], 1882 г. Mahiloŭ, Dubravienka. Магілёў, Дубравенка (1882) (2).jpg|Панарама з боку Дубравенкі, 1882 г. </gallery> === Найноўшы час === 25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Магілёў абвяшчаўся часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Яшчэ па [[Лютаўская рэвалюцыя 1917 году ў Расеі|Лютаўскай рэвалюцыі]] ў сакавіку 1917 году ўтварыўся Магілёўскі беларускі камітэт (Магілёўскі беларускі арганізацыйны камітэт, Магілёўская беларуская рада), які дзеяў да восені 1918 году. Адным з арганізатараў, а пазьней старшынём МБК быў [[Міхаіл Кахановіч]]. З ініцыятывы МБК 31 сакавіка 1918 году прайшоў агульнамескі сход (каля 400 дэлегатаў), які пастанавіў падтрымаць утварэньне БНР. У гэты час, апроч Беларускай рады, у месьце дзеяў рээвакуацыйны пункт для беларускіх уцекачоў<ref>{{Літаратура/ВГАБ|4к}} С. 19.</ref>. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Магілёў увайшоў у склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]]<ref name="at">{{Літаратура/150 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}</ref>, аднак 16 студзеня Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|РСФСР]]. У 1924 годзе Магілёў вярнулі БССР, дзе ён стаў цэнтрам акругі і раёну (з 1938 году цэнтар Магілёўскай вобласьці). У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] ў ліпені 1941 году Магілёў занялі войскі [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. Акупанты стварылі [[Лупалаўскі лягер сьмерці]], [[Магілёўскае гета|гета ў раёне Дубравенкі]], перасыльны лягер для ваеннапалонных. Загінула 70 тысячаў чалавек. У Магілёве дзеяла падпольле. У ноч з 27 на 28 траўня 1943 году места бамбавала савецкая авіяцыя. У час бамбаваньня загінула ня толькі каля 4 тысячаў нямецкіх салдатаў, але і шмат цывільнага насельніцтва: магілёўцы гінулі цэлымі сем’ямі, большасьць зь іх хавалі ў братэрскіх магілах. 123 сям’і з тых хто выжыў, але найбольш пацярпеў, атрымаў кампэнсацыю ад нямецкіх уладаў у выглядзе прадуктаў, тканіны і іншых рэчаў. У час гэтага бамбаваньня было таксама зьнішчана шмат помнікаў сакральнай і грамадзянскай архітэктуры, асабліва ў гістарычным цэнтры<ref>[https://www.svaboda.org/a/27139646.html Як савецкая авіяцыя бамбіла Магілёў у 1943-м годзе: цывільнае насельніцтва гінула сем’ямі], [[Радыё Свабода]], 21 ліпеня 2015 г.</ref>. У чэрвені 1944 году места занялі савецкія войскі [[2-гі Беларускі фронт|2-га Беларускага фронту]] ў час [[Магілёўская апэрацыя|Магілёўскай апэрацыі]]. У паваенны час Магілёў часткова адбудавалі. У 1946 годзе тут адкрыўся першы аўтобусны маршрут, у 1970 годзе адбыўся пуск [[Магілёўскі тралейбус|тралейбуса]]. У 2005 годзе гістарычны герб Магілёва атрымаў афіцыйны статус, хаця ён шырока выкарыстоўваўся ўжо з пачатку 1990-х гадоў. 25 — 31 сакавіка 2018 году ў месьце прайшоў шэраг мерапрыемстваў, прысьвечаных сьвяткаваньню [[100-годзьдзе Беларускай Народнай Рэспублікі|100-годзьдзя Беларускай Народнай Рэспублікі]], у тым ліку экскурсія мясьцінамі, зьвязанымі з БНР і канцэрт з удзелам мясцовага гурту [[Lis (гурт)|Lis]], а таксама [[Юрась Несьцярэнка|Юрася Несьцярэнкі]] і [[Андрусь Такінданг|Андруся Такінданга]]<ref>[http://belsat.eu/in-focus/yak-magilyou-adznachyu-100-gadou-bnr/ Як Магілёў адзначыў 100 гадоў БНР], [[Белсат]], 2 красавіка 2018 г.</ref>. Раней жыхары Магілёва падавалі заяўку на інфармацыйны пікет у цэнтры места, аднак улады прапанавалі перанесьці яго на стадыён (вуліца Чалюскінцаў), удалечыні ад людных вуліцаў, таму арганізатары ня сталі яго праводзіць<ref>[https://www.svaboda.org/a/29109575.html У Магілёве забаранілі пікет да #БНР100], [[Радыё Свабода]], 19 сакавіка 2018 г.</ref>. 16 жніўня 2020 году ў Магілёве прайшоў [[Марш за свабоду (Магілёў, 2020)|Марш за свабоду]]<ref>[https://www.svaboda.org/a/30786955.html У Магілёве адбывалася найбуйнейшая акцыя пратэсту за часы прэзыдэнцтва Лукашэнкі. ФОТА], [[Радыё Свабода]], 16 жніўня 2020 г.</ref>. <gallery widths="150" heights="150" caption="Места на старых здымках" class="center"> Mahiloŭ, Škłoŭskaja-Bohajaŭlenski. Магілёў, Шклоўская-Богаяўленскі (1909).jpg|[[Царква Божага Яўленьня (Магілёў)|Царква Божага Яўленьня]] Mahiloŭ, Farny. Магілёў, Фарны (1901-14) (2).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Казімера (Магілёў)|Фарны касьцёл]] Mahiloŭ, Školišča, Pakroŭskaja. Магілёў, Школішча, Пакроўская (1916) (2).jpg|[[Царква Покрыва Багародзіцы (Магілёў)|Царква Покрыва Багародзіцы]] Mahiloŭ, Teatralny-Škłoŭskaja. Магілёў, Тэатральны-Шклоўская (1901-17).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў (Магілёў)|Касьцёл і калегіюм езуітаў]] </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Mahiloŭ, Pračyścienskaja. Магілёў, Прачысьценская (1901-18) (3).jpg|[[Царква Прачыстай Багародзіцы (Магілёў)|Царква Прачыстай Багародзіцы]] Mahiloŭ, Mohiłkavy, Kaplica. Магілёў, Могілкавы, Капліца (1926) (2).jpg|Могілкавая царква Mahiloŭ, Školišča. Магілёў, Школішча (S. Judovin, 1913).jpg|Школішча. Сынагога Mahiloŭ, Čarnihaŭskaja brama. Магілёў, Чарнігаўская брама (1901-40).jpg|Чарнігаўская брама </gallery> == Геаграфія == === Рэльеф і карысныя выкапні === [[Файл:Магілёўскія відарысы 07.jpg|значак|Краявід цэнтру з Дняпра]] Тэрыторыя Магілёва падзяляецца ракой [[Дняпро]]м на дзьве няроўныя і неаднолькавыя паводле [[рэльеф Беларусі|рэльефу]] часткі. Правабярэжная частка — паката-ўзгорыстае плято, якое абрываецца крутым уступам у даліне Дняпра. Левабярэжная частка разьмяшчаецца ў даліне ракі Дняпра, на яго [[абалона|абалоннай]] тэрасе. У тэктанічных адносінах тэрыторыя места разьмяшчаецца ў межах [[Маскоўская ўпадзіна|Маскоўскай упадзіны]]. Даледавіковыя [[асадкавыя горныя пароды|асадкавыя пароды]] выходзяць на дзённую паверхню ў агаленьні рэк у выглядзе чацьвярцічных адкладаньняў. Яны зьяўляюцца ападкамі мораў [[палеазой]]скай і [[мэзазой]]скай эраў, што неаднаразова пакрывалі тэрыторыю сучаснай Магілёўскай вобласьці. Карэнныя пароды ў межах места залягаюць пад моцнай тоўшчай чацьвярцічных адкладаньняў. З чацьвярцічнымі адкладаньнямі зьвязваюць наяўнасьць у навакольлях Магілёва [[карысныя выкапні|карысных выкапняў]] — лесавідных і альвіальных суглінкаў, што ідуць на выраб [[цэгла|цэглы]]. Пад суглінкамі ляжаць пяскі, што зьмяшчаюць [[жвір]], які здабываецца для будаўнічых патрэбаў. [[Валун]]ы, што знаходзяцца ў пясках, служаць для пакрыцьця дарог. Кварцавыя пяскі зьяўляюцца сыравінай для вытворчасьці [[шкло|шкла]], сылікатнай цэглы, [[бэтон]]у. У крэйдавых адкладаньнях сустракаюцца фасфарыты. У абалоне Дняпра, паблізу [[Палыкавічы (Магілёўскі раён)|Палыкавічаў]], існуюць значныя паклады балотных [[жалезныя руды|жалезных руд]]<ref>Физико-географические условия и особенности города // Климат Могилёва. — Л., 1982. — С. 5—8.</ref>. === Гідраграфія і гідралёгія === [[Файл:Dubrovienka 01 big.jpg|значак|Рака [[Дубравенка]]]] На тэрыторыі Магілёва цякуць з поўначы на поўдзень і ўпадаюць у Дняпро справа невялікая рака [[Дубравенка]] (з прытокам Струшняй) і ручай Дзебра. У межах места Дубравенка працякае старой добра распрацаванай далінай, шырынёй да 150 м. Крутыя схілы карэннага берага падымаюцца на 18—20 м, праразаюцца шматлікімі ярамі. Рэчышча ракі моцна мэандыруе і падмывае карэнныя берагі. Паблізу вусьця схілы Дубравенкі маюць шматлікія сьляды аплывін і апоўзьняў. У цяперашні час гэтыя працэсы тармозяцца ненатуральнымі насаджэньнямі дрэваў і кустоў ці тэхнічным спосабам (забіўка сваяў, цэмэнтаваньне водаадводаў і г. д.). Узімку рака амаль не памяншае свой дэбэт, замярзае толькі ў найбольш моцныя маразы, ды і то не цалкам, заўсёды застаюцца праталіны. Пры паслабленьні марозу ўтвораны лёд зноў растае, паводкі на Дубравенцы звычайна праходзяць хутка, за некалькі дзён. Пасьля таго, як выйдзе зь берагоў Дняпро, Дубравенка ў нізоўях амаль спыняе цячэньне, яе падпіраюць воды Дняпра. [[Струшня]] — прыток Дубравенкі, які пачынаецца 2 вытокамі ў раёне станцыі Магілёў II зь невялікіх лагчынаў. У межах места даліна ракі мае крутыя схілы і шырыню днішча 5—7 м. Ніжэй за элеватар у Струшню справа ўпадае ручай, пасьля чаго пачынаецца ягоны бесьперапынны вадаток, які хутка расьце за кошт крыніцаў. Набліжаючыся да вусьця, даліна Струшні прыкметна пашыраецца і ўступае ў крутыя, моцна падзеленыя схілы, складзеныя друзлымі пародамі, схільнымі да працэсаў апоўзьняў і асыпкаў. [[Дзебра]] — правы прыток Дняпра. Цалкам працякае ў межах места. Пачынаецца ў раёне станцыі Магілёў III з плоскай лагчыны, дзе калісьці было балота. На ўсім працягу даліна Дзебры добра выражаная. Схілы крутыя, сфармаваныя друзлымі пародамі, моцна падзеленыя і зрэзаныя ярамі. На тэрыторыі Магілёва ёсьць сажалкі — Пашкаўская і Любуская<ref>Поверхностные воды // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 10.</ref> і азёры [[Сьвятое возера (Магілёў)|Сьвятое]] і [[Пячэрскае возера|Пячэрскае]] (штучнае). За 6 км на паўночны ўсход ад Магілёва з шчыліны здабываюць сульфатна-хлярыдныя, кальцыева-натрыевыя воды сярэдняй мінэралізацыі, рэкамэндаваныя для лячэньня страўнікава-кішачных захворваньняў. За 15 км на паўднёвы захад — сульфатныя магніева-кальцыевыя маламінэралізаваныя воды, якія выкарыстоўваюцца ў якасьці лекавых сталовых водаў пры страўнікава-кішачных захворваньнях. За 5 км на поўнач — маламінэралізаваныя сульфатныя магніева-кальцыевыя воды<ref>Гидрогеология месторождений полезных ископаемых // Кудельский, А. В. Подземные воды Беларуси / Кудельский А. В., Пашкевич В. И., Ясовеев М. Г. — Мн., 1998. — С. 222—235</ref>. === Клімат === {{Кліматычная інфармацыя |Назва_ў_родным_склоне=Магілёва |Крыніца=[http://pogoda.ru.net/climate/26863.htm Надвор'е і клімат]{{ref-ru}} |Студзень_сяр=-5.3 |Студзень_ападкі=39 |Люты_сяр=-5.5 |Люты_ападкі=34 |Сакавік_сяр=-0.8 |Сакавік_ападкі=39 |Красавік_сяр=6.7 |Красавік_ападкі=41 |Травень_сяр=12.9 |Травень_ападкі=53 |Чэрвень_сяр=16.1 |Чэрвень_ападкі=75 |Ліпень_сяр=18.1 |Ліпень_ападкі=81 |Жнівень_сяр=17.0 |Жнівень_ападкі=65 |Верасень_сяр=11.6 |Верасень_ападкі=55 |Кастрычнік_сяр=6.0 |Кастрычнік_ападкі=54 |Лістапад_сяр=-0.1 |Лістапад_ападкі=45 |Сьнежань_сяр=-4.2 |Сьнежань_ападкі=41 |Год_сяр=6.0 |Год_ападкі=622 | Студзень_мін=-7.8 | Студзень_макс=-3.0 | Люты_мін=-8.5 | Люты_макс=-2.5 | Сакавік_мін=-4.2 | Сакавік_макс=3.0 | Красавік_мін=2.0 | Красавік_макс=12.0 | Травень_мін=7.3 | Травень_макс=18.6 | Чэрвень_мін=10.8 | Чэрвень_макс=21.5 | Ліпень_мін=12.7 | Ліпень_макс=23.6 | Жнівень_мін=11.6 | Жнівень_макс=22.7 | Верасень_мін=7.1 | Верасень_макс=16.7 | Кастрычнік_мін=2.6 | Кастрычнік_макс=9.9 | Лістапад_мін=-2.3 | Лістапад_макс=2.3 | Сьнежань_мін=-6.6 | Сьнежань_макс=-2.0 | Год_мін=2.1 | Год_макс=10.2 |Студзень_абс_макс=9.8 |Студзень_абс_мін=-37.3 |Люты_абс_макс=12.9|Люты_абс_мін=-34.7 |Сакавік_абс_макс=19.8|Сакавік_абс_мін=-35.0 |Красавік_абс_макс=29.1|Красавік_абс_мін=-17.7 |Травень_абс_макс=32.0|Травень_абс_мін=-4.4 |Чэрвень_абс_макс=33.0|Чэрвень_абс_мін=-0.7 |Ліпень_абс_макс=36.3|Ліпень_абс_мін=3.0 |Жнівень_абс_макс=36.8|Жнівень_абс_мін=0.9 |Верасень_абс_макс=30.6|Верасень_абс_мін=-4.8 |Кастрычнік_абс_макс=25.5|Кастрычнік_абс_мін=-14.8 |Лістапад_абс_макс=14.5|Лістапад_абс_мін=-23.5 |Сьнежань_абс_макс=10.9|Сьнежань_абс_мін=-33.4 |Год_абс_макс=36.8|Год_абс_мін=-37.3 |}} Клімат Магілёва [[Мерны клімат|мерны]] [[Кантынэнтальны клімат|кантынэнтальны]]. Больш за 100 дзён у год няма сонца. У сярэднім у зімовым месяцы няма сонца 17—20 дзён. Найбольш халодны месяц — [[студзень]]. [[Вясна]] пачынаецца ў канцы сакавіка, калі сярэднесутачная тэмпэратура [[паветра]] становіцца плюсавой. [[Лета]] цёплае, сонечнае. [[Дождж|Дажджы]] ў асноўным ліўневыя, кароткатэрміновыя. Сярэдняя тэмпэратура найбольш цёплага месяца — [[ліпень|ліпеня]] — +18 градусаў, у [[чэрвень|чэрвені]] і [[жнівень|жніўні]] на 1,5 градуса ніжэй, чым у ліпені. Агулам у летнія месяцы ў сярэднім бывае 22 гарачыя дні зь сярэднесутачнай тэмпэратурай вышэй за +20 градусаў. [[Восень]] пачынаецца пры пераходзе сярэдняй сутачнай [[тэмпэратура паветра|тэмпэратуры паветра]] праз +10 градусаў (22 верасьня) да меншага значэньня і завяршаецца пры пераходзе праз 0 градусаў (14 лістапада). У першай палове восені шмат сонечных дзён, для другой паловы найбольш характэрна пахмурнае надвор’е з зацяжнымі імжачымі дажджамі. Для Магілёва, як і для ўсёй Беларусі, характэрна высокая адносная вільготнасьць, якая ў [[кастрычнік]]у — [[сакавік]]у перавышае 80% і такой застаецца ў начныя часы астатніх месяцаў, толькі ўдзень паніжаецца да 50—60%. Агулам за год у месьце бывае 134 вільготныя дні (зь вільготнасьцю больш як 80%) і толькі 12 сухіх (вільготнасьць хаця бы на кароткі час роўная ці ніжэйшая за 30%). 62% часу году над местам захоўваецца пахмурнае неба, 22% — яснае. У астатні час пануе зьменная воблачнасьць. У сярэднім за год выпадае 679 мм ападкаў, адзначаецца 182 дні з ападкамі. 2/3 ападкаў прыпадае на красавік — кастрычнік. З агульнай колькасьці ападкаў 72% выпадае ў вадкім выглядзе, 15% — у цьвёрдым і 13% — у мяшаным. Сярэдняя шматгадовая велічыня атмасфэрнага ціску ў раёне мэтэаралягічнай станцыі Магілёў — 745 мм рт. сл. (993 гПа). Зьмяненьні ціску на працягу году невялікія. Зь зьмяненьнем ціску зьвязана ўзмацненьне [[вецер|ветру]]. Вятры ўсіх кірункаў амаль раўнападобныя, у халодны пэрыяд году трохі пераважаюць паўднёвыя і паўднёва-ўсходнія, летам — паўночна-заходнія, восеньню — заходнія. Максымальная хуткасьць ветру — 25—30 м/с. [[Туман]]ы бываюць 65 дзён за год<ref name="klimat-2">Общая характеристика климата Могилёва // Климат Могилёва. — Л., 1982. — С. 120—127.</ref>. === Жывёльны сьвет === У Магілёве і навакольлі жывуць 200 відаў [[Хрыбетныя|хрыбетных]], зь якіх 25 [[сысуны|сысуноў]], каля 100 [[птушкі|птушак]], больш за 20 відаў [[рыбы|рыб]], 8 [[земнаводныя|земнаводных]], 3 віды [[паўзуны|паўзуноў]], а таксама больш як 300 відаў [[бесхрыбетныя|бесхрыбетных]]<ref>Животный мир // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 11—12</ref>. Сярод сысуноў лесапарку сустракаюцца [[вавёрка звычайная|вавёрка]], [[крот]], [[вожык]], на ўскрайках места сустракаецца заяц, вядомыя выпадкі заходу ў места [[лось|лася]], [[янотападобны сабака|янотападобнага сабакі]]. З [[драпежныя|драпежнікаў]] сустракаюцца [[гарнастай]], чорная тхара, [[ласка]]. Часам у межах места на вадаёмах зьяўляюцца бабры. Шматлікія [[пацукі]] (чорны і шэры), мышы (свойская, палявая, лясная), палёўка (рыжая, звычайная). Багатая арнітафаўна. Па колькасьці асобін першае месца належыць вераб’ям ([[верабей палявы|палявы]], [[верабей дамавы|дамавы]]), часьцей сустракаюцца галкі, [[грак]]і, [[вароны (біялёгія)|вароны]], [[сарокі (біялёгія)|сарокі]], [[сініцы (род)|сініцы]], [[шпак]]і, сустракаецца [[голуб шызы]], на абалонных азёрах-старыцах — вадаплаўныя. Узімку ў места прылятаюць [[сойкі]], [[сьнягіры]], [[сьвістаці]]. У парках і садах жывуць: дрозд-рабіньнік, [[зяблік]], [[мухалоўка-стракатка]], [[салавей]], [[канаплянка]], [[зелянушка]], [[садавая слаўка]], [[шчыгол]], [[гарыхвостка]]. У навакольлі места гняздуюцца [[белы бусел]], [[палявы жаваранак]], [[зязюля]], [[круцігалоўка]], у абалоне Дняпра — [[чайка звычайная]], [[берагавая ластаўка]], [[пліска белая]], [[кнігаўка]] і іншыя пароды<ref>Птушкі паркаў і садоў Магілёўшчыны. Іх ахова // Радзімазнаўства. — Магілёў, 1992. — Вып. 6. — С. 163</ref>. Рыбы прадстаўлены некалькімі сем’ямі. Пераважаюць карпавыя: [[плотка]], [[верхаводка]], [[лешч]], [[карась]], ялец. Сустракаюцца [[акунь звычайны|акунь]], [[шчупак звычайны|шчупак]], галец. З паўзуноў і земнаводных водзяцца [[вуж звычайны|вужы]], [[яшчаркі]], [[жабы]], [[рапухі]]. У месьце і навакольлі сустракаюцца прадстаўнікі жывёльнага сьвету, якія занесены ў [[Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь|Чырвоную кнігу]] і патрабуюць аховы. З адзначаных для Магілёўшчыны ахоўных жывёлаў у прыгараднай зоне могуць сустракацца: з сысуноў — [[барсук]]; з птушак — чорнавальлёвая гагара, звычайны зімародак, [[звычайная пустальга]], [[шэры саракуш]]; зь земнаводных і паўзуноў — балотная чарапаха, мядзянка; з рыб у Дняпры і ягоных прытоках — [[рыбец]], [[вусач]]; з [[вусякі|вусякоў]] — [[матылі]]. == Насельніцтва == === Дэмаграфія === <div style="float:right;margin:0 0 .5em 1em;" class="toccolours"> <timeline> ImageSize = width:auto height:230 barincrement:27 PlotArea = left:50 bottom:20 top:30 right:20 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = late Colors = id:linegrey2 value:gray(0.9) id:linegrey value:gray(0.7) id:cobar value:rgb(0.0,0.7,0.8) id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6) DateFormat = yyyy Period = from:0 till:385000 ScaleMajor = unit:year increment:50000 start:0 gridcolor:linegrey ScaleMinor = unit:year increment:10000 start:0 gridcolor:linegrey2 PlotData = color:cobar width:15 bar:1604 from:0 till:16968 bar:1661 from:0 till:4516 bar:1745 from:0 till:10500 bar:1825 from:0 till:11600 bar:1841 from:0 till:19669 bar:1861 from:0 till:30800 bar:1880 from:0 till:40536 bar:1897 from:0 till:43119 bar:1906 from:0 till:51956 bar:1913 from:0 till:69700 bar:1926 from:0 till:50200 bar:1939 from:0 till:99400 bar:1956 from:0 till:106000 bar:1973 from:0 till:232000 bar:1985 from:0 till:343000 bar:1997 from:0 till:370100 bar:2002 from:0 till:362600 bar:2009 from:0 till:358279 bar:2014 from:0 till:370712 bar:2018 from:0 till:381353 bar:2020 from:0 till:357100 TextData= fontsize:10px pos:(15,225) text:Дынаміка зьмяненьня колькасьці насельніцтва Магілёва (ХVII—XXI стагодзьдзі) </timeline> </div> * '''XVII стагодзьдзе''': 1604 год — 16&nbsp;968 чал.<ref name="ahiejeu">Агееў А. Магілёўская даўніна ў пытаннях і адказах. год — Магілёў, 1997. С. 17.</ref>; 1661 год — 4516 чал.<ref name="ahiejeu"/> * '''XVIII стагодзьдзе''': 1745 год — 10,5 тыс. чал.<ref name="evkl244"/> * '''XIX стагодзьдзе''': 1825 год — 11,6 тыс. чал.<ref name="encspr">Могилёв: энцикл. справочник. год — Мн., 1990. С. 12.</ref>; 1841 год — 19&nbsp;669 чал.<ref name="encspr"/>; 1859 год — 25 тыс. чал.<ref>[[Ігар Марзалюк|Марзалюк І.]], [[Алена Марзалюк|Марзалюк А.]] Магілёў // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 9.</ref>; 1861 год — 30,8 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 55.</ref>; 1880 год — 40&nbsp;536 чал. (20&nbsp;735 муж. і 19&nbsp;801 жан.), у тым ліку 20&nbsp;742 праваслаўныя, 2583 каталікі, 173 эвангелісты, 17&nbsp;038 юдэяў<ref>Krzywicki J. Mohylew // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|6}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_VI/595 595].</ref>; 1897 год — 43&nbsp;119 чал.<ref name="encspr"/> * '''XX стагодзьдзе''': 1906 год — 51&nbsp;959 чал., у тым ліку 27&nbsp;407 праваслаўных, 3305 каталікоў і 20&nbsp;682 юдэі<ref>{{Літаратура/Даведнік па Літве і Беларусі}}</ref>; 1910 год — 52,5 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 57.</ref>; 1913 год — 69&nbsp;707 чал.<ref name="hivb59">{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 59.</ref>; 1917 год — 55&nbsp;951 чал.<ref name="hivb59"/>; 1926 год — 50,2 тыс. чал.<ref name="encspr"/>; 1939 год — 99,4 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 64.</ref>; 1956 год — 106 тыс. чал.<ref name="encspr"/>; 1959 год — 121,7 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 68.</ref>; 1970 год — 202,3 тыс. чал.<ref name="BE-446">{{Літаратура/БелЭн|9к}} С. 446.</ref>; 1973 год — 232 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Вялікая Савецкая Энцыкляпэдыя (3 выданьне)}}</ref>; 1985 год — 343 тыс. чал.<ref name="encspr"/>; 1993 год — 366 тыс. чал.; 1995 год — 368 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)|к}} P. 152.</ref>; 1997 год — 370,1 тыс. чал.<ref>[[Ігар Марзалюк|Марзалюк І.]], [[Алена Марзалюк|Марзалюк А.]] Магілёў // {{Літаратура/ЭГБ|5к}} С. 7.</ref>; 1998 год — 368,9 чал.<ref>{{Літаратура/БелЭн|9к}} С. 445.</ref> * '''XXI стагодзьдзе''': 2002 год — 362,6 тыс. чал.; 2006 год — 367,7 тыс. чал.<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1к}} С. 47.</ref>; 1 студзеня 2009 году — 372 тыс. чал. (ацэнка<ref>[https://web.archive.org/web/20090406193527/http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=24919 У 14 гарадах Беларусі колькасць насельніцтва перавышае 100 тыс. чалавек] // [[Наша Ніва]]. 26 сакавіка 2009 г.</ref>); 2009 год — 358 279 чалавек, у тым ліку 165 122 мужчын (46,09%) і 193 157 жанчын (53,91%)<ref name="Perapis">[https://archive.is/20120523225241/belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php Вынікі перапісу насельніцтва Беларусі 2009 году]</ref>; 1 студзеня 2014 году — 370 712 чалавек<ref name="demagraf.sit.2014">[https://web.archive.org/web/20140403195647/http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/regions_current_data/vol_1/11.pdf Афіцыйная ацэнка [[Белстат]]у]</ref>; 1 студзеня 2017 году — 380 440 чалавек<ref name="belstat2017">[https://web.archive.org/web/20200813193913/http://belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_7192/ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}}, [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2018 год — 381 353 чалавекі<ref name="belstat2018">[https://web.archive.org/web/20180405033656/http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_8782/ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}}, [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; 2020 год — 357 100 чалавек<ref name="belstat2020">[https://web.archive.org/web/20210308142230/https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/e6f/e6f80e95b0b19ac31f3c6931e2359502.pdf Численность населения на 1 января 2020 г. в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа]{{Ref-ru}}, [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref> == Адукацыя == У Магілёве дзеюць установы вышэйшай адукацыі: * [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова]] * [[Беларуска-расейскі ўнівэрсытэт]] (раней называўся Магілёўскі дзяржаўны тэхнічны ўнівэрсытэт, Магілёўскі машынабудаўнічы інстытут) * [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт харчаваньня]] * [[Беларускі інстытут правазнаўства]] * [[Магілёўскі дзяржаўны каледж мастацтваў]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200925101149/https://news.tut.by/society/557504.html Могилевский колледж искусств и библиотечный колледж объединили в одно учебное заведение]{{ref-ru}}</ref> З 1970 году працуе акадэмічны [[Інстытут тэхналёгіі мэталаў]], які вядзе набор у асьпірантуру і дактарантуру. 1 верасьня 2010 году ў сярэдняй [[Школа № 1 (Магілёў)|школе № 1]] (вул. Першамайская, д. 24) адкрылі беларускамоўную клясу, у якой на кастрычнік 2011 году было 3 вучні (2 «Г» кляса)<ref>{{Артыкул|аўтар=Іванова І.|загаловак=Родная мова — не папулярная пакуль|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=88078|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=[[газэта]]|год=29 кастрычніка 2011|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2011-10-29 207 (27071)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/88082/29kas-3.indd.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>. Па стане на ліпень 2020 году беларускамоўныя клясы існуюць у сярэдніх школах № 1 і № 34, у якіх плянуецца таксама набор у першыя клясы на 2020—2021 навучальны год<ref>[https://web.archive.org/web/20200724210725/http://school41.mogilev.by/belaruskiya-klasy/ Афіцыйны сайт СШ № 41 г. Магілёва]</ref>. Дзее таксама [[Магілёўская гарадзкая спэцыялізаваная дзіцяча-юнацкая школа алімпійскага рэзэрву № 4]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200724220313/http://www.sportschool.by/%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%81/101-%D0%B0%D0%B4%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F Афіцыйны сайт СДЮШАР-4]</ref> і [[Магілёўскі абласны цэнтар алімпійскага рэзэрву па грабных відах спорту]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200724231854/http://mogilevrowing.by/ МОГИЛЕВСКИЙ ОБЛАСТНОЙ ЦЕНТР ОЛИМПИЙСКОГО РЕЗЕРВА ПО ГРЕБНЫМ ВИДАМ СПОРТА]{{ref-ru}}</ref>. == Культура == [[Файл:Palace, Mahiloŭ.jpg|міні|Музэй [[Вітольд Бялыніцкі-Біруля|Вітольда Бялыніцкага-Бірулі]] ў [[Дом купца Анташкевіча|палацы Анташкевіча]]]] === Імпрэзы === З 1990-х гадоў у Магілёве праводзяцца міжнародныя [[«Магутны Божа» (фэстываль)|фэстывалі духоўнай музыкі «Магутны Божа»]], эстрадны «[[Залаты шлягер]]» і інш. З 2006 году праводзіцца моладзевы тэатральны форум «[[М@rt.кантакт]]». === Музэі === * [[Магілёўскі абласны мастацкі музэй імя Паўла Масьленікава]] * [[Магілёўскі краязнаўчы музэй]] * [[Музэй гісторыі Магілёва]] * [[Магілёўскі музэй этнаграфіі]] * [[Музэй Вітольда Бялыніцкага-Бірулі]] === Тэатры === [[Файл:Магілёўскія відарысы 01.jpg|міні|[[Магілёўскі абласны драматычны тэатар]]]] * [[Магілёўскі абласны драматычны тэатар]] * [[Магілёўскі тэатар лялек]] === Бібліятэкі === У Магілёве 19 масавых бібліятэк, у тым ліку Цэнтральная, 10 дзіцячых, 4 мяшанага тыпу, абласная зь дзіцячым аддзелам<ref name="BE-447">{{Літаратура/БелЭн|9к}} С. 447.</ref>. == [[Мас-мэдыя]] == === [[Тэлебачаньне]] === * [[Тэлерадыёкампанія «Магілёў»]] (Тэлеканал «[[Магілёў-1]]»). Перадачы пачалі выходзіць у 1989 годзе. Цяпер праграмы ўласнай вытворчасьці (выпускі навінаў, публіцыстычныя й забаўляльныя перадачы) можна ўбачыць на [[Частасьць|частасьцях]] [[Першы канал|Першага каналу]] й тэлеканалу «[[Лад]]». * «2 канал». Прыватная тэлекампанія, заснаваная ў 1994 годзе. Вяшчае на асобным канале мэтровага дыяпазону. Выходзяць штодзённыя беларускамоўныя выпускі навінаў, забаўляльныя й публіцыстычныя перадачы. === [[Радыё]] === * Радыё [[Магілёў (радыё)|Магілёў]], заснаванае 15 верасьня 1997 году. * [[Наше радио (Магілёў)]]. Выкарыстоўвае перадачы расейскай радыёстанцыі «[[Наше радио]]», мае праграмы ўласнай вытворчасьці. Этэр спынены ў студзені 2011 году. На хвалі радыёстанцыі пачало вяшчаньне «[[Русское радио]]». === [[Газэта|Газэты]] === * ''Неспэцыялізаваныя выданьні:'' «[[Магілёўскія ведамасці]]», «[[Веснік Магілёва]]», «[[Вечерний Могилев]]», «[[Могилевская правда]]», «[[Днепровская неделя]]», «[[Зямля і людзі]]», «[[Прыдняпроўская ніва]]» * ''Спэцыялізаваныя выданьні:'' «[[Толока (газэта)|Толока]]», «[[Из рук в руки]]», «[[Метро-экспресс]]», «[[Ваш Каприз]]», «[[Четверг (газэта)|Четверг]]», «[[Наш спорт]]» * ''Незарэгістраваныя выданьні:'' [[Наш Магілёў]], [[Магілёўскі Час]], [[Газэта Магілёўскага ТБМ]] * ''Выдаваліся раней:'' «[[Ратуша (газэта)|Ратуша]]», «[[Тыднёвік Магілёўскі]]», «[[Дэ-факта (газэта)|Дэ-факта]]» == Спорт == === Футбол === У Магілёве ёсьць футбольны клюб «[[Дняпро Магілёў|Дняпро]]» (раней — «Дняпро-Трансмаш»). * ФК «Дняпро» заснавалі ў 1960 годзе (да 1963 году меў назву «Хімік», у 1963—1973 гадох — «Спартак», 1998—2005 гадох — «Дняпро-Трансмаш») ** Чэмпіён Беларусі ў 1998 годзе, срэбны прызэр 1992 году; удзельнік Лігі чэмпіёнаў і Кубка УЕФА-Інтэртота ** Колеры клюбу: бела-сінія ** Грае на стадыёне «Спартак» (7990 месцаў) Раней таксама існавалі футбольныя клюбы «[[Тарпэда-Кадзіна Магілёў|Тарпэда-Кадзіна]]» (вышэйшая ліга, першая ліга), «[[Савіт Магілёў|Савіт]]» (вышэйшая ліга, першая ліга). === Хакей === * Экстраліга: ХК «Магілёў» * Вышэйшая ліга: ХК «Хімвалакно-2» * Юніёрская ліга, падгрупа B: ХК АЦАР === Баскетбол === * Баскетбольны клюб «Тэмп-АШВСМ». * Баскетбольны клюб «Барысфен». == Забудова == === Вуліцы і пляцы === {| cellspacing="1" cellpadding="3" style="width: 800px; margin: 0 0 1em 0; border: solid darkgray; border-width: 1px 1px 1px 1px; font-size: 90%; background-color: #fff;" |- bgcolor={{Колер|Беларусь}} align="center" | '''Афіцыйная назва''' || '''Гістарычная назва''' || '''Былыя назвы''' |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Болдзіна вуліца || '''Фарны''' завулак || Сэмінарскі завулак |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Будзёнага вуліца || '''Шклоўскі''' завулак || Сувораўская вуліца |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Вароўскага вуліца || '''Салтанаўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Вялікая Грамадзянская вуліца || '''Вялікая Мяшчанская''' вуліца (частка) <br /> '''Малая Мяшчанская''' вуліца (частка) || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Гагарына вуліца || '''Лягерная''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Дзімітрава праспэкт || '''Аршанская''' шаша || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Завадзкая вуліца || '''Папінская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Камісарыяцкі завулак || '''Гарохаў''' завулак <br /> '''Пішчыкаў''' завулак || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Камсамольская вуліца || '''Шляхецкая''' вуліца{{Заўвага|Прыклады паштовак з пазначэньнем аналягічнай традыцыйнай гістарычнай назвы ''вуліца Шляхецкая'' як мясцовага адпаведніка расейскага подпісу ''улица Дворянская'': [[:Файл:Lepiel, Šlachieckaja. Лепель, Шляхецкая (1901-17) (2).jpg|Лепель (''ul. Szlachecka'')]] і [[:Файл:Bieraście, Šlachieckaja-Miljonnaja, Ягмін. Берасьце, Шляхецкая-Мільённая, Jahmin (1912).jpg|Берасьце (''ulica Szlachecka'')]]}} || {{мова-ru|Дворянская улица|скарочана}} |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Карла Маркса вуліца || '''Зялёная''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Карпінскай завулак || '''Булычаў''' завулак || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Крыленкі завулак || '''Могілкавы''' завулак || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Курака вуліца || '''Капітанаўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Лазарэнкі вуліца || '''Віленская''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | [[Вуліца Ленінская (Магілёў)|Ленінская вуліца]] || '''Ветраная''' вуліца || Вялікая Садовая вуліца |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Леванеўскага вуліца || '''Вялікае Завальле''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | [[Плошча Леніна (Магілёў)|Леніна плошча]] || '''Рынкавы''' пляц <br /> '''Сянны''' пляц || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Мігая завулак || '''Лютэранскі''' завулак || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Міронава вуліца || '''Афіцэрская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Міру праспэкт || '''Ледзькаўская''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Мянжынскага вуліца || '''Малое Завальле''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | [[Вуліца Першамайская (Магілёў)|Першамайская вуліца]] || '''Шклоўская''' вуліца || Дняпроўскі праспэкт |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Пляханава вуліца || '''Барысаглебская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Піянэрская вуліца || '''Малая Садовая''' вуліца || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Пушкіна праспэкт || '''Новачарнігаўская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | [[Плошча Славы (Магілёў)|Славы плошча]] || '''Рынак'''{{Заўвага|[[:Файл:Mahiloŭ. Магілёў (1772).jpg|Плян Магілёва на 1772 год]]}} пляц || Губэрнатарская плошча <br /> Думская плошча <br /> Савецкая плошча |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Сьвярдлова вуліца || '''Прачысьценская''' вуліца || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Чалюскінцаў вуліца || '''Быхаўская''' шаша || |-style="background:#EEEEEE;" align="left" | Чарнышэўскага завулак || '''Шчамілаўка''' завулак || |-style="background:#FAFAFA;" align="left" | Яцыны вуліца || '''Краснапольскі''' завулак || |} З [[урбананіміка|урбананімічнай]] спадчыны цэнтральнай часткі Магілёва да нашага часу гістарычныя назвы захавалі толькі вуліцы Архірэйскі Вал, Быхаўская, Віленская (частка), Левая і Правая Дубравенка, а таксама завулкі Брамны і Пажарны. На люты 2014 году ў Магілёве налічвалася каля 900 вуліцаў і [[праспэкт]]аў, [[пляц]]аў і завулкаў. Найбольш пашыранымі былі назвы вуліцаў пра адметнасьці прыроды і разьмяшчэньня. Пятая частка тычылася гісторыі [[Савецкі Саюз|Савецкага Саюзу]], што ёсьць вынікам і адным з захадаў [[Каляніялізм|каляніяльнай]] [[Русіфікацыя Беларусі|палітыкі русіфікацыі і дэнацыяналізацыі беларусаў]]. На 3-м месцы паводле пашыранасьці былі вуліцы ў гонар ваяроў, а на 4-м — пра [[пісьменьнік]]аў і дзеячоў мастацтва. Каля паловы вуліцаў мелі непаўторныя для іншых местаў Беларусі назвы. Тут месьціліся адзіныя на той час у Беларусі вуліцы ў гонар кампазытараў [[Вуліца Бэтговэна (Магілёў)|Бэтговэна]] і [[Вуліца Моцарта (Менск)|Моцарта]], [[Вуліца Шапэна (Магілёў)|Шапэна]] і [[Вуліца Шубэрта (Магілёў)|Шубэрта]]<ref>{{Артыкул|аўтар=Целяшук В.|загаловак=Прайду я па Чыгуначнай, зьвярну на Піянэрскую|спасылка=https://zviazda.by/be/news/20140212/1392152977-praydu-ya-pa-chygunachnay-zvyarnu-na-piyanerskuyu|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=12 лютага 2014|нумар=[https://zviazda.by/be/number/26-27636 26 (27636)]|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2014/02/ZV_20140212_6.pdf 6]|issn=1990-763x}}</ref>. Прытым цэнтральныя вуліцы і пляцы Магілёва — як і большасьці местаў Беларусі за [[Рэжым Лукашэнкі|рэжымам Лукашэнкі]] — пераважна захоўваюць каляніяльныя [[Расейцы|расейска]]-савецкія назвы. == Эканоміка == [[Файл:Могилевский автомобильный з-д им. Кирова - panoramio.jpg|міні|[[Магілёўскі аўтамабільны завод]]]] У XVII—XVIII стагодзьдзях Магілёў стаў рамесна-гандлёвым цэнтрам, які меў гандлёвыя зьвязкі зь местамі [[Масковія|Масковіі]], [[Украіна|Украіны]], [[Польшча|Польшчы]], [[Прыбалтыка|Прыбалтыкі]]. У 1783—1784 гадох дзеялі 33 прамысловыя прадпрыемствы, у тым ліку 22 [[гарбарства|гарбарныя]], 7 [[бровар]]аў, 2 [[цагельны завод|цагельныя заводы]], 2 [[млын]]ы. 3 адкрыцьцём [[Бярэзінскі канал|Бярэзінскага каналу]] ў 1805 годзе — буйны [[рачны порт]]. Разьвіцьцё прамысловасьці паскорылася ў другой палове XIX стагодзьдзя. У 1854 годзе ў Магілёве дзеялі 27 цагельных заводаў, 4 мукамольна-крупадзёрныя прадпрыемствы, 34 [[маслабойня|маслабойні]], разьвіваліся [[лесапільная прамысловасьць|лесапільная]], [[Ганчарства|ганчарная]], броварная, сьвечачная, тытунёвая і іншыя галіны прамысловасьці; у 1859 годзе — 189 прадпрыемстваў, каля 2500 рамесьнікаў; у 1885 годзе — 124 прадпрыемствы, у тым ліку пенькатрапальная мануфактура, [[Магілёўскія тытунёвыя прадпрыемствы|тытунёвыя прадпрыемствы]], [[Магілёўскі бровар|бровар]]; у 1897 годзе — 220 прадпрыемстваў. У 1877 годзе ў месьце правялі [[водаправод]], у 1878 годзе — [[тэлефон]]. На пачатку XX стагодзьдзя ў Магілёве зьявілася лінія [[конка|конкі]]. У 1910 годзе збудавалі [[электрастанцыя|электрастанцыю]], у 1913 годзе — [[Строммашына|чыгуна-медналіцейны завод]], у 1915 годзе — [[Магілёўская панчошная фабрыка]]. У 1912 годзе на 170 прадпрыемствах Магілёва працавала 712 работнікаў. У 1919 годзе дзеялі чыгуналіцейна-мэханічны, маслабойны, 2 мылаварныя заводы, бровар, лесапільні і гарбарныя прадпрыемствы, тытунёвая і гільзавая фабрыкі, электрастанцыя, гардрукарня<ref name="BE-446"/>. [[Файл:Могилёвское ПО ХИМВОЛОКНО.JPG|міні|«[[Магілёўхімвалакно]]»]] У 1920—1930-х гадох Магілёў ператварыўся ў буйны прамысловы і культурны цэнтар [[БССР]]. У 1926—1921 гадох пачала дзеяць кандытарская фабрыка [[10-ы Кастрычнік (фабрыка)|«10-ы Кастрычнік»]], у 1930 годзе — [[Магілёўскі гарбарны завод|гарбарны завод]], у 1932 годзе — [[Магілёўскі мэталюргічны завод|трубаліцейны завод]], [[Магілёўскі завод мэталічных вырабаў|завод мэталічных вырабаў]]. У 1929—1930 гадох тут збудавалі першае на Беларусі прадпрыемства [[Хімічная прамысловасьць|хімічнай прамысловасьці]] — [[Магілёўскі завод штучнага валакна|фабрыку штучнага шоўку]]. У 1926—1932 гадох збудавалі чыгунку [[Рослаў]] — [[Крычаў]] — Магілёў — [[Асіпавічы]], у 1931 годзе адкрылася прыстань на рацэ [[Дняпро|Дняпры]]. У 1934 годзе адбыўся ўвод у эксплюатацыю [[Магілёўскі аўтобус|мескіх аўтобусных маршрутаў]]. У 1933—1937 гадох збудавалі заводы: [[Магілёўскі аўтамабільны завод|аўтарамонтны]], [[Магілёўскі жэлацінавы завод|клеявы]], [[Магілёўскі камбінат будаўнічых матэрыялаў|цагельны]], мэблевую фабрыку. У 1940 годзе ў Магілёве 210 прамысловых прадпрыемстваў, каля 13 тысячаў работнікаў. У пачатку [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайны]] значную частку прамысловага абсталяваньня заводаў і фабрык эвакуявалі. Нямецкія акупанты зьнішчылі амаль усе прамысловыя прадпрыемствы<ref name="BE-447"/>. [[Файл:Вид сверху МЛМ.jpg|thumb|«[[Магілёўліфтмаш]]»]] Па вяртаньні савецкай улады ў Магілёве пачалі аднаўляцца даваенныя і будавацца новыя прадпрыемствы. У 1945 годзе аднавілі мэталаапрацоўчы камбінат (з 1958 году [[Электрарухавік (завод)|завод «Электрарухавік»]]), у 1949 годзе пачалося будаўніцтва заводу натуральнага каўчуку (у 1952 годзе рэарганізаваны ў [[рэгенэратарны завод (Магілёў)|рэгенэратарны завод]]). У 1950-я гады Магілёў стаў местам машынабудаваньня, мэталюргіі, хіміі. 3 1960 году працуе [[Магілёўская фабрыка мастацкіх вырабаў|фабрыка мастацкіх вырабаў]]. 3 1963 году тут працуе [[Магілёўская стужкаткацкая фабрыка|стужкаткацкая фабрыка]], з 1967 году — [[Магілёўліфтмаш|ліфтабудаўнічы завод]], з 1968 году — [[Магілёўскі камбінат сынтэтычнага валакна|камбінат сынтэтычнага валакна]], [[Магілёўскі камбінат сылікатных вырабаў|камбінат сылікатных вырабаў]]. 3 1970 году ў Магілёве праклалі [[Магілёўскі тралейбус|тралейбусныя маршруты]]. Разьвітыя [[машынабудаваньне]] (завод транспартнага машынабудаваньня «[[Магілёўтрансмаш]]», [[Тэхнапрыбор|ВА «Тэхнапрыбор»]], [[Зэніт (завод)|«Зэніт»]] і інш.), [[хімічная прамысловасьць|хімічная]] (вытворчае аб’яднаньне «[[Магілёўхімвалакно]]», [[рэгенэратарны завод (Магілёў)|рэгенэратарны завод]] і інш.), лёгкая (прадпрыемствы «[[Магатэкс]]», [[Вясьнянка (Магілёў)|«Вясьнянка»]], фабрыкі швачная, [[Сьвітанак (Магілёў)|«Сьвітанак»]] і інш.), [[Харчовая прамысловасьць|харчовая]] (камбінаты [[Магілёўскі мясакамбінат|мясны]], [[Бабулін гладыш|малочны]], [[Магілёўскі завод напояў|завод напояў]], [[Магілёўскі хлебазавод|хлебазавод]] і інш.) прамысловасьць. Працуюць прадпрыемствы [[Прамысловасьць будаўнічых матэрыялаў Беларусі|будаўнічых матэрыялаў]], [[Чорная мэталюргія Беларусі|чорнай мэталюргіі]] («[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]»), [[мэталаапрацоўка|мэталаапрацоўкі]] ([[Магілёўскі завод вентыляцыйных загатовак]] і інш.), [[дрэваапрацоўчая прамысловасьць|дрэваапрацоўчая]] прамысловасьці<ref name="BE-447"/>. Дзее [[СЭЗ Магілёў]]. На 2023 год у Магілёве месьцілася галаўная сядзіба прадпрыемства «[[Сэрвалюкс]]», што было найбольшым вытворцам мяса птушкі ў Беларусі. {{Панарама|Панарама грамадскага цэнтра Магілёва.jpg|900px|Панарама грамадзкага цэнтру Магілёва|text-align=center}} == Транспарт == === Агульныя зьвесткі === [[Файл:Mogiljov railway station2-BY.jpg|міні|Чыгуначны вакзал]] Магілёў — значны транспартны вузел. Дзее чыгуначны вакзал, ад якога адыходзяць цягнікі ў чатырох кірунках: Аршанскім, Асіпавіцкім, Жлобінскім, Крычаўскім. За 20 км на паўночны захад ад гораду, каля вёскі [[Ермалавічы]], знаходзіцца [[Магілёў (аэрапорт)|аэрапорт «Магілёў»]]<ref>[https://www.google.com/maps/dir/Mahiljo%C5%AD,+Belarus/Mogilev+Airport+(MVQ),+%D0%BF%2F%D0%BE+%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B8%D1%86%D1%8B,+%D1%80-%D0%BD+%D0%B4.+%D0%9B%D1%83%D0%B1%D0%BD%D0%B8%D1%89%D0%B5,+%D0%90%D1%8D%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82,+Mogilev+213125,+Vitryssland/@53.9363147,30.075134,11z/data=!3m1!4b1!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x46d0521c52844571:0xcf85d14239bb73b6!2m2!1d30.3325337!2d53.8980663!1m5!1m1!1s0x46d05ca5f7260a2d:0x3da2793f9bb37747!2m2!1d30.0978957!2d53.9584798!3e0 Адлегласьць ад Магілёва да аэрапорту.]</ref>. У цэнтры места знаходзіцца [[аўтавакзал Магілёў]], зь якога выпраўляюцца міжмескія, прымескія і частка мескіх аўтобусных маршрутаў. У месьце ёсьць вялікая сетка грамадзкага транспарту. === Аўтобусы === У Магілёве працуе каля 130 аўтобусаў 42 маршрутаў, якія абслугоўваюцца РУДМАП «[[Аўтобусны парк]] №1». Аснова рухомага складу аўтобусы марак [[Ікарус]], [[Менскі аўтамабільны завод|МАЗ]], [[ПАЗ]], [[BOGDAN-Радзіміч]], [[Mercedes-Benz]]. На аўтобусы прыпадае 45,5% пасажырскіх перавозак у месьце. === Тралейбусы === {{Асноўны артыкул|Магілёўскі тралейбус}} Тралейбусны рух адкрыўся 19 студзеня 1970 году. У наш час дзее 12 маршрутаў, якія абслугоўваюцца МГКУП «Гарэлектратранспарт», на іх працуе каля 110 тралейбусаў марак [[ЗІУ]] і [[АКСМ]]. На тралейбусы прыпадае 43,5% пасажырскіх перавозак у месьце. === Маршрутныя таксоўкі === На 39 маршрутах працуе каля 630 аўтобусаў малой умяшчальнасьці марак [[Ford Motor Company|Ford]], Mercedes, [[ГАЗ]]-Газэль ды іншыя. На маршрутныя таксоўкі прыпадае 11% пасажырскіх перавозак. Некаторыя мескія маршруты маюць канцавыя прыпынкі ў прымескіх населеных пунктах. == Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел == Цяперашнія афіцыйныя раёны Магілёва — штучныя негістарычныя ўтварэньні савецкага часу, межы якіх не супадаюць з гістарычнымі мясцовасьцямі места<ref name="viacorka">[[Вінцук Вячорка|Вячорка В.]] [https://www.svaboda.org/a/27837792.html Як палюбіць Савецкі раён?], [[Радыё Свабода]], 22.06.2016 г.</ref>. Яны маюць палітызаваныя ў духу [[Расея|расейскай]] [[Камунізм|камуністычнай]] [[Прапаганда|прапаганды]] назвы, нададзеныя без уліку мясцовых беларускіх тапанімічных традыцыяў<ref name="viacorka"/>. Магілёў падзяляецца на 2 адміністрацыйныя раёны: Ленінскі і Кастрычніцкі, якія ўтварыліся 25 сьнежня 1962 году згодна з Указам Прэзыдыюму Вярхоўнага Савету БССР. Таксама да 2003 году існаваў Цэнтральны раён, утвораны ў 1979 годзе. * ''Кастрычніцкі раён''. У 1980-я гады пачалося жыльлёвае будаўніцтва для хімікаў. У раёне канцэнтруецца больш за палову прамысловага і тэрытарыяльнага патэнцыялу Магілёва. Два прадпрыемствы Кастрычніцкага раёну — вытворчае аб’яднаньне «[[Магілёўхімвалакно]]» і супольнае прадпрыемства «[[Белпак]]» — вырабляюць 77% прадукцыі раёну, а разам з [[Магілёўскі аўтамабільны завод|аўтазаводам імя С. Кірава]] і мясакамбінатам — 90%. Гэтыя прадпрыемствы вызначаюць палажэньне ня толькі ў раёне, але і ў месьце ў цэлым. Апроч гэтага, у раёне знаходзіцца яшчэ 27 прадпрыемстваў: аўтобусны парк, АП «Вольт» і інш. Працуе больш за 30 крамаў, бібліятэкі, дзіцячы парк, кінатэатры «Ветразь» і «Космас», Палац культуры «Хімвалакно», «Лядовы палац», [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт харчаваньня]], Сучасны гуманітарны інстытут<ref>Октябрьский район // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 316—317</ref>. * ''Ленінскі раён''. Плошча раёну на 1979 год склаладала 24,9 км², у тым ліку каля 500 га зялёных насаджэньняў, у прыватнасьці — [[Пячэрскі лесапарк]]. Колькасьць жыхароў раёну паводле перапісу 1999 году складала 95 958 чалавек. У раёне разьмяшчаецца 22 прамысловыя прадпрыемствы. Ягоную эканоміку прадстаўляюць наступныя галіны: машынабудаваньне, прыборабудаваньне, дрэваапрацоўчая вытворчасьць, лёгкая і харчовая прамысловасьць і інш. Да паслугаў жыхароў раёну — Дом спорту, спорткомплекс «Лякаматыў», фізкультурна-аздараўляльны камбінат, 23 спартовыя залі, 3 басэйны і г. д. На стадыёне «Лякаматыў» праводзяцца масавыя фэсты. У раёне дзеюць [[Магілёўскі абласны тэатар лялек]], Цэнтар культуры і вольнага часу, два Дамы культуры, 6 клюбаў, 11 творчых калектываў, працуе дзіцячая школа мастацтваў, музычная школа, 5 масавых бібліятэк, ведамасныя бібліятэкі і інш.<ref>Ленинский район // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 207—208</ref>. * ''Цэнтральны раён'' утварыўся шляхам разбуйненьня ўжо існых Ленінскага і Кастрычніцкага раёнаў. На тэрыторыі раёну знаходзіліся: [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт імя Аркадзя Куляшова]], [[Магілёўскі недзяржаўны фінансава-эканамічны інстытут]], пэдагагічны факультэт Беларускай акадэміі музыкі, 6 сярэдніх спэцыяльных навучальных установаў, 7 прафэсійна-тэхнічных вучылішчаў, 17 школ; [[Магілёўскі абласны драматычны тэатар]] і 3 кінатэатры; 5 музэяў; [[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|касьцёл Сьв. Станіслава]] (18 ст.), жаночы манастыр (17—18 стагодзьдзі), архіэрэйскі і архіяпіскапскі палацы (18 ст.). На тэрыторыі раёну знаходзілася больш за 35 прадпрыемстваў: завод «Зеніт» па вытворчасьці апаратуры высокачастотнай сувязі, завод «Электрарухавік», Магілёўская фабрыка марожанага, ПКФ «Валеры», адкрытае акцыянэрнае таварыства «Лента» і інш.<ref>Центральный район // Могилёв : энцикл. справочник. — Мн., 1990. — С. 436—437.</ref>. Раён скасавалі ў 2003 годзе (увайшоў у склад Ленінскага раёну). == Турыстычная інфармацыя == [[Файл:City Hall of Mаhiloŭ.JPG|значак|[[Магілёўская ратуша|Ратуша]], агульны выгляд]] === Інфраструктура === Магілёў — пэрспэктыўны цэнтар турызму Беларусі міжнароднага значэньня<ref>{{Літаратура/Турыстычная энцыкляпэдыя Беларусі|к}}</ref>. Гасьцініцы: «Магілёў», «Турыст», «Космас-Корт», «Кім», «Ліра», «Севяранка», «Сігнал», гасьцініца ААТ «Магілёўхімвалакно». === Славутасьці === [[Файл:Магілёў. Мікольскі сабор.JPG|значак|[[Магілёўскі Мікольскі манастыр|Мікольскі манастыр]]]] * [[Арка Славы (Магілёў)|Арка мэмарыяльная]] (XVIII ст.) * [[Дом Саветаў (Магілёў)|Дом Саветаў]] (1937—1939) * Забудова гістарычная (XVIII—XIX стагодзьдзі; фрагмэнты) * ''Помнікі сакральнай архітэктуры'': ** ''Праваслаўныя'': [[Магілёўскі Мікольскі манастыр|манастыр Мікольскі]] ([[Канстантынопальскі патрыярхат]], цяпер у валоданьні [[Беларускі экзархат|Маскоўскага патрыярхату]]), у тым ліку цэрквы [[Царква Сьвятога Мікалая (Магілёў)|Сьвятога Мікалая]] (1669—1672) і Сьвятога Ануфрыя (1798), званіца (XVII—XVIII стагодзьдзі), шпіталь і царкоўны жылы дом (XVII ст.); [[Магілёўскі Спаскі манастыр|манастыр Спаскі]], у тым ліку жылыя карпусы (XVIII ст.); [[Сабор Трох Сьвяціцеляў (Магілёў)|царква саборная Трох Сьвяціцеляў]] (1909—1911, [[Мураўёўкі|мураўёўка]]; Маскоўскі патрыярхат); [[Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Магілёў)|царква Сьвятых Барыса і Глеба]] (1869, мураўёўка; Маскоўскі патрыярхат); [[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)|царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа]] (XVII, XIX стагодзьдзі; Канстантынопальскі патрыярхат, цяпер у валоданьні Маскоўскага патрыярхату); [[Царква Покрыва Багародзіцы (Магілёў)|царква Покрыва Багародзіцы]] (XVII стагодзьдзе; адноўленая ў 2022 годзе) ** ''Рымска-каталіцкія'': [[Капліца-пахавальня Сенажацкіх|капліца-пахавальня Сенажацкіх]] (1904), [[Касьцёл Сьвятога Казімера (Магілёў)|касьцёл Сьвятога Казімера]] (Фарны, 1604), [[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў]] (1738—1752) ** ''Юдэйскія'': сынагога (1900) * ''Могілкі'': каталіцкія; юдэйскія * [[Пазямельна-сялянскі банк (Магілёў)|Пазямельна-сялянскі банк]] (пачатак ХХ ст.) * ''Палацы'': [[дом купца Анташкевіча]] (1698), [[Магілёўскі архірэйскі палац|палац архірэйскі]] (1762—1785), [[Арцыбіскупскі палац (Магілёў)|палац арцыбіскупскі]] (1780-я) * [[Магілёўская ратуша|Ратуша]] (1679—1681, 2007—2008) * [[Будынак гарадзкога тэатру (Магілёў)|Тэатар]] (канец XIX ст., цяпер [[Магілёўскі абласны драматычны тэатар]]) * Шпіталь псыхіятрычны (XIX ст.) === Страчаная спадчына === * ''Брамы'': [[Алейная брама|Алейная]], Быхаўская, Ветраная, Віленская, Дубровенская, [[Каралеўская брама (Магілёў)|Каралеўская]], Чавуская, Чарнігаўская і Шклоўская (XVII—XIX стагодзьдзі) * [[Магілёўскі замак|Замак]] (XVI—XVII стагодзьдзі) * ''Помнікі сакральнай архітэктуры'': ** ''Праваслаўныя і грэцка-каталіцкія'': [[Магілёўскі Богаяўленскі манастыр|манастыр Богаяўленскі]], у тым ліку [[царква Божага Яўленьня (Магілёў)|царква Божага Яўленьня]] (1633—1636; Канстынтынопальскі патрыярхат); [[Магілёўскі Спаскі манастыр|манастыр Спаскі]], у тым ліку [[Царква Сьвятога Спаса (Магілёў)|царква Сьвятога Спаса]] (1740—1762; Канстынтынопальскі патрыярхат); [[Сабор Сьвятога Ёсіфа (Магілёў)|царква саборная Сьвятога Ёсіфа]] (1780—1798, архітэктар [[Мікалай Львоў]]; Маскоўскі патрыярхат); царква Сьвятога Прарока Ільлі (XVI ст.; Канстынтынопальскі патрыярхат); царква Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (Канстынтынопальскі патрыярхат); царква Сьвятой Тройцы (XVI ст.; Канстынтынопальскі патрыярхат); [[Царква Прачыстай Багародзіцы (Магілёў)|царква Прачыстай Багародзіцы]] (1673; Канстынтынопальскі патрыярхат); царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Бліжняя; XVII ст.; Канстынтынопальскі патрыярхат); царква Ўваскрасеньня Хрыстова (Дальняя; Сьвяты Пасад) ** ''Пратэстанцкія'': [[Лютэранская кірха (Магілёў)|кірха]] (XVIII ст.) ** ''Рымска-каталіцкія'': [[Касьцёл Сьвятога Антонія Падуанскага і кляштар бэрнардынаў (Магілёў)|касьцёл Сьвятога Антонія і кляштар бэрнардынаў]] (XVIII ст.) [[Касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў (Магілёў)|касьцёл Сьвятога Францішка Ксавэрыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіюм езуітаў]] (1699—1725), касьцёл і кляштар дамініканаў, касьцёл і кляштар марыявітак ** ''Юдэйскія'': Сынагога Халодная (XVIII ст.) == Галерэя == <gallery widths="150" heights="150" caption="Помнікі архітэктуры Магілёва" class="center"> Магілёў. Палац архірэя Георгія Каніскага (02).jpg|[[Архірэйскі палац (Магілёў)|Архірэйскі палац]] Магілёў. Палац архіепіскапа Станіслава Богуш-Сестранцэвіча (14).jpg|[[Арцыбіскупскі палац (Магілёў)|Палац арцыбіскупа]] Магілёў. Краявід Свята-Мікольскага манастыра.JPG|[[Магілёўскі Мікольскі манастыр|Мікольскі манастыр]] Касцёл Святога Станіслава.JPG|[[Касьцёл Сьвятога Станіслава і кляштар кармэлітаў (Магілёў)|Касьцёл Сьвятога Станіслава]] </gallery><gallery widths="150" heights="150" class="center"> Church of Saint Casimir, Mahiloŭ (2009).jpg|[[Касьцёл Сьвятога Казімера (Магілёў)|Касьцёл Сьвятога Казімера]], часткова [[Сьпіс помнікаў гісторыі і архітэктуры Беларусі, зруйнаваных уладамі СССР|зруйнаваны савецкімі ўладамі]] Магілеў, мэмарыяльная арка (сучасны выгляд).jpg|[[Арка Славы (Магілёў)|Мэмарыяльная арка]] Магілёў, былы пазямельна-сялянскі банк, foto by futureal.jpg|[[Пазямельна-сялянскі банк (Магілёў)|Будынак Пазямельна-сялянскага банку]] Крыжаўзьдзьвіжанская царква ў Магілеве.jpg|[[Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа (Магілёў)|Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа]] </gallery> == Месты-сябры == {| class="wikitable standard mw-collapsible mw-collapsed" style="border: none; width: 100%; background-color: transparent;" !Пералік местаў-сяброў Магілёва |- | # [[Вілярбан]], [[Францыя]] (з 1978) # [[Габрава]], [[Баўгарыя]] (з 1988, падоўжаны ў 2000) # [[Улацлавак]], [[Польшча]] (з 1995) # [[Бардзеёў]], [[Славаччына]] (з 1996) # [[Айзэнах]], [[Нямеччына]] (з 1996) # [[Керч]], [[Украіна]] (з 1998) # [[Клайпеда]], [[Летува]] (з 1997) # [[Пенза]], [[Расея]]<ref>[https://web.archive.org/web/20120611113305/http://www.penza-gorod.ru/doc1-18.html Историческая справка: связь Пензы и Могилева.] {{ref-ru}}</ref> # [[Тула]], [[Расея]] (з 1998) # [[Шымкент]], [[Казахстан]] (з 2000) # [[Зьвянігарад]], Расея (з 2006) # [[Крагуевац]], [[Сэрбія]] (з 2006) # [[Бранск]], Расея (з 2012) |} == Асобы == [[Файл:Kniga Apostol 1632 Drukarnya S Sobal.jpg|міні|200пкс|«Апостал». Друкарня [[Сьпірыдон Собаль|Сьпірыдона Собаля]]]] * [[Матэст Агрэст]] (нар. 1915) — этнограф, матэматык, заснавальнік [[тэорыя палеавізытаў|тэорыі палеавізытаў]] * [[Аляксей Бацюкоў]] (нар. 1977) — беларускі пісьменьнік * [[Алеся Башарымава]] (нар. 1987) — беларуская паэтка і перакладніца * [[Алёна Беланожка]] (нар. 1985) — паэтка * [[Ірвінг Бэрлін]] (1888—1989) — амэрыканскі кампазытар, які напісаў больш за 900 песень, 19 мюзыклаў і музыку да 18 кінафільмаў * [[Валеры Галубовіч]] (нар. 1943) — гісторык * браты [[Аляксандар Гранат|Аляксандар]] (1861—1933) і [[Ігнат Гранат]] (1863—1941) — выдаўцы, заснавальнікі выдавецтва «Гранат» * Канстанцін Дзюбайла («Дранік») (1988—2022) — беларускі добраахвотнік, які загінуў [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|пры абароне Ўкраіны]]<ref>«Самыя блізкія пабрацімы называлі яго „Дранік“». У Данецкай вобласьці загінуў яшчэ адзін беларус, які бараніў Украіну (svaboda.org)</ref> * Ігнат і Тамаш Іяўлевічы (XVII ст.) — пэдагогі і пісьменьнікі * [[Уладзімер Уладзімеравіч Казлоў (пісьменьнік)|Уладзімер Казлоў]] (нар. 1972) — пісьменьнік * [[Алесь Корнеў]] (1935—2022) — беларускі паэт, лекар * [[Дзьмітры Ліхтаровіч]] (нар. 1978) — [[Футбол|футбаліст]] * Сяргей Мазанік (нар. у 1954) — матэматык, доктар фізыка-матэматычных навук<ref>{{Спасылка | аўтар = | прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = | url = http://unicat.nlb.by/scient/pls/dict.prn_ref?tu=e&tq=v0&name_view=va_all&a001=BY-NLB-ar58032&strq=l_siz%3D20| копія = | загаловак = "Мазанік, Сяргей Аляксеевіч" Даведка| фармат = | назва праекту = База зьвестак «Навукоўцы Беларусі»| выдавец = | дата = 8 сьнежня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref> * [[Барыс Маісееў]] (1954—2022) — савецкі й расейскі сьпявак * [[Леанід Мандэльштам]] (1879—1944) — фізык, акадэмік АН СССР * [[Вольф Мэрлін]] (1898—1982) — псыхоляг, аўтар [[тэорыя Мэрліна|тэорыі Мэрліна]] * [[Леў Палугаеўскі]] (1934—1995) — міжнародны гросмайстар, аўтар кніжак па тэорыі шахаў * [[Давід Пінскі]] (1872—1959) — драматург * [[Арцём Радзькоў]] (нар. 1985) — футбаліст, абаронца ды віцэ-капітан футбольнага клюбу [[БАТЭ Барысаў]] * [[Фэлікс Рымкевіч]] (1799—1851) — навуковец-мэдык, прафэсар [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] * [[Сьпірыдон Собаль]] (? — 1645) — друкар, асьветнік і літаратар * [[Мікалай Судзілоўскі]] (1850—1930) — навуковец, этнограф, географ, хімік і біёляг; дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Расеі, Швайцарыі, Ангельшчыне, Францыі, Баўгарыі, ЗША, Японіі, Кітаі. Адзін з пачынальнікаў сацыялістычнага руху Румыніі, прэзыдэнт [[Гаваі|Гавайскай рэспублікі]] * [[Юры Сьвірко]] (нар. 1974) — журналіст * [[Віктар Тураў]] (1936—1996) — кінарэжысэр і сцэнарыст * [[Людміла Хрысьцесева]] (нар. 1978) — швэдзкая мастачка беларускага паходжаньня * [[Ігар Шаруха]] — географ, краязнаўца * [[Ота Шміт]] (1891—1956) — матэматык, астраном, дасьледнік Поўначы, акадэмік АН СССР * [[Ісай Шур]] (1875—1941) — матэматык, вядомы за лему Шура * [[Павал Шэйн]] (1826—1900) — этнограф і фальклярыст * [[Мікалай Яцкоў]] (нар. 1959) — беларускі паэт, перакладчык, публіцыст, кампазытар-песеньнік == Глядзіце таксама == * [[Магілёўская хроніка]] * [[Магілёўскае барока]] == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * Агееў А. Фарміраванне і дзейнасць Магілёўскага Беларускага Камітэта (1917—1918): манаграфія / А. Агееў, І. Пушкін. — Магілёў : МДУ імя А. А. Куляшова, 2017. — 292 с. * {{Літаратура/БелЭн|9}} * {{Літаратура/ЭВКЛ|2}} * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|5-1}} * Пушкін І. [https://web.archive.org/web/20201027180112/http://mgup.by/sites/default/files/userfiles/EF/GD/files/publikacii/spadczyna.pdf Гістарычная і культурная спадчына горада Магілёва]. — Магілёў: МДУХ, 2006. — 150 с. * {{Літаратура/Геральдыка беларускіх местаў}} * {{Літаратура/ЭГБ|5}} * {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}} * {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|6}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Радзіма майго духу|magilyeu}} * [https://mogilev-history.blogspot.com/ Архіў гісторыі Магілёва] — адкрыты лічбавы прыватны архіў дакумэнтаў з гісторыі Магілёва, створаны калекцыянэрам Алегам (Давідам) Лісоўскім * [https://web.archive.org/web/20150920114648/http://mogilev.gov.by/ Гарвыканкам Магілёва] * [http://wiki.mogilev.by/ Свабодная энцыкляпэдыя Магілёва]{{ref-ru}} {{Навігацыйная група |назоў = Магілёў у сучасным [[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі|адміністрацыйна-тэрытарыяльным падзеле]] [[Беларусь|Беларусі]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Беларусь}}; |Магілёўскі раён |Магілёўская вобласьць }} {{Месты і мястэчкі гістарычнай Аршаншчыны}} {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Магілёў| ]] [[Катэгорыя:Гарады на Дняпры]] 0w1kzclcfthsdiaqpybyr7a3magku43 Карлес Пуёль 0 21192 2624579 2609319 2025-07-11T06:19:30Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624579 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Карлес Пуёль і Сафаркада''' ({{мова-ca|Carles Puyol i Saforcada}}; {{Н}} 13 красавіка 1978 году ў [[Ля-Побля-дэ-Сэгур]], [[Каталёнія]], [[Гішпанія]]) — былы [[Каталёнія|каталёнскі]] і [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, які ўсё сваю кар’еру правёў у «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёне]]». Апошнія свае сэзоны зьяўляўся капітанам каманды. Ён таксама рэгулярна выступаў за [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную каманду Гішпаніі]]. Пуёль выступаў за зборную Гішпаніі на Алімпійскіх гульнях 2000 году, Кубках сьвету 2002, 2006 і 2010 гадоў і Чэмпіянах Эўропы 2004 і 2008 гадоў. Ён таксама згуляў у чатырох гульнях за [[Зборная Каталёніі па футболе|неафіцыйную нацыянальную зборную Каталёніі]]. == Біяграфія == Пуёль першапачаткова пачаў гуляць у футбол на пазыцыі [[брамнік]]а ў клюбе свайго роднага гораду Ля Побла дэ Сэгур, але быў вымушаны перакваліфікавацца ў [[нападнік]]а пасьля таго, як атрымаў пашкоджаньне пляча. Ён трапіў у [[Барсэлёна Б (футбольны клюб)|ФК «Барсэлёна Б»]] ва ўзросьце 17 гадоў у 1996 годзе, а ў 1999 трэнэр [[Луі Ван Галь]] перавёў яго ў першую каманду. Карлес дэбютаваў 2 кастрычніка ў гульні супраць «[[Рэал Вальядалід|Вальядаліда]]», якую «Барсэлёна» выйграла 2:0. За блакітна-гранатавых Пуёль пачынаў гуляць на пазыцыі правага абаронцы, але потым перакваліфікаваўся ў надзейнага цэнтральнага абаронцу з моцнымі лідэрскімі якасьцямі. Ён атрымаў узнагароду [[УЭФА]], як лепшы правы абаронца ў 2002 годзе. У сэзоне 2003—2004 Пуёль спачатку абіраецца капітанам ФК «Барсэлёна», а потым, на невялікі час, і зборнай Гішпаніі. 17 траўня 2006 году, «Барсэлёна», з Пуёлем-капітанам, выйграе [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігу чэмпіёнаў]], адолеўшы «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» у фінале. Карлес зрабіўся першым капітанам-каталёнцам, які выйграў гэты трафэй. Пуёль у тым сэзоне таксама атрымаў узнагароду УЭФА, як лепшы абаронца Лігі чэміёнаў. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»:''' * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] (2): 2009, 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] (3): 2006, 2009, 2011 * Уладальнік [[Супэркубак Эўропы па футболе|Супэркубка Эўропы]] (2): 2009, 2011 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]] (2): 2009, 2011 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008 * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * Срэбны прызэр [[Летнія Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: 2000 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20080430040028/http://www.fcbarcelona.cat/web/english/futbol/temporada_07-08/plantilla/jugadors/puyol.html Профіль на афіцыйным сайце ФК «Барсэлёна»] * [http://www.footballdatabase.com/index.php?page=player&Id=561&b=true&pn=Carles_Puyol_i_Saforcada Профіль гульца на FootballDatabase] * [https://web.archive.org/web/20200806100354/http://www.golaccio.com/carlespuyol Фан-сайт] * [https://web.archive.org/web/20111118150527/http://carles-puyol.blogspot.com/ Блог Карлеса Пуёля] {{Навігацыйная група |назоў = Пуёль у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2002 |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пуёль, Карлес}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2000 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2000 году]] [[Катэгорыя:Алімпійскія мэдалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] cs47su9snxqyepmg1pk6m1mqs68a57f Бэртальд Брэхт 0 21876 2624634 2496388 2025-07-11T11:18:56Z SergeiSEE 38150 дапаўненьне пераклады 2624634 wikitext text/x-wiki [[Файл:Bundesarchiv Bild 183-W0409-300, Bertolt Brecht.jpg|міні|250пкс|Помнік Бэртальду Брэхту [[Файл:Unterschrift Bertolt Brecht (1898–1956).png|center|frameless|class=notpageimage|Подпіс Бэртальд Брэхт (1898–1956)]]]] '''Бэртальд Брэхт''' ({{мова-de|Eugen Berthold Friedrich Brecht}}) ({{Нарадзіўся|10|2|1898}} у [[Аўгсбург]]у — {{Памёр|14|8|1956}} у [[Бэрлін]]е) — уважаецца найбольш уплывовым нямецкім [[Драматургія|драматургам]] і [[Паэзія|паэтам]] XX стагодзьдзя. Брэхту прыпісваецца заснаваньне Эпічнага Тэатру («дыялектычнага тэатру»). == Творчасьць == Брэхт жадаў стварыць тэатар, які б прымушаў гледача да роздумаў, а не да суадчуваньня. Дзеля гэтага ён значна «аддаліў» і дэаілюзыяваў (пазбавіў ілюзыяў) гульню актораў, каб зрабіць гульню падобную да звычайнага жыцьця (Брэхт называў гэта «эфэктам аддаленасьці», {{мова-de|Verfremdungseffekt}}). Акторы мелі б аналізаваць і сынтэзаваць, то бок, глядзець на ролю звонку, каб, з часам, цалкам сьвядома дзеяць дакладна так, як дзеяў пэўны пэрсанаж. З пачатку, Брэхт даў сваёй канцэпцыі назову «эпічны тэатар», але, з часам, прапанаваў выкарыстоўваць называць яго «дыялектычным тэатрам». Дыялектычнасьць тэатру Брэхта палягае ў тым, што ён прыводзіць да канфлікту паміж разважаньнем і навучаньнем, што мае нішчыць «эмацыйную заангажаванасьць» у гледачоў, дасягаючы, такім чынам, «эфэкт аддаленасьці». Сярод перакладчыкаў твораў Брэхта на беларускую мову — [[Васіль Сёмуха]], [[Лявон Баршчэўскі]], [[Аляксей Зарыцкі]], [[Уладзімер Папковіч]]. == Беларускія пераклады == * Брэхт, Б. На шалях праўды: Выбр. лірыка. Прадм. і перакл. з ням. [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]]. — перакл. з ням. [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]]. — Менск, 1988. («Паэзія народаў свету»). * {{Кніга|аўтар =Бертальт Брэхт.|частка = |загаловак = Узлёт Артура Уі, які можна было спыніць|арыгінал = Bertolt Brecht. Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui. (Taschenbuch, edition Suhrkamp 144). Frankfurt-am-Main: Suhrkamp-Verlag, 1966.|спасылка = |адказны = пераклад з нямецкай [[Васіль Сёмуха|Васіля Сёмухі]]; прадмова [[Лявон Баршчэўскі|Лявона Баршчэўскага]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва = Выдавец [[Зьміцер Колас]] |год = 2019|том = |старонкі = |старонак = 120 |сэрыя = Драматургі свету |isbn = 978-985-23-0036-0|наклад = }} * Брэхт, Б. Выбраныя вершы. Перакл. з ням. [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]]. — Менск, 2023. («Паэты плянэты»). == Вонкавыя спасылкі == * [http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=4456 Брэхт Бэртальд «Узьлёт Артура Уі, які можна было спыніць» у перакладзе Васіля Сёмухі]. {{Бібліяінфармацыя}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Брэхт, Бэртальд}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Баварыі]] [[Катэгорыя:Нямецкія драматургі]] [[Катэгорыя:Нямецкія паэты і паэткі]] fzldcbpegujurjthak6b68bmcfhvep4 Чаві 0 22803 2624629 2599062 2025-07-11T11:01:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624629 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Чавіер Эрнандэс Крэўс''' ({{мова-ca|Xavier Hernández Creus}}; больш вядомы як '''Чаві''', {{мова-ca|Xavi}}) — былы каталёнскі футбаліст, які гуляе на пазыцыі паўабаронцы. Неаднойчы выклікаўся ў [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], разам зь якой станавіўся чэмпіёнам сьвету і Эўропы. З 2021 па 2024 гады працаваў галоўным трэнэрам клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]». == Кар’ера == Чаві пачаў выступаць за юнацкія футбольныя каманды «Барсэлёны» з 11 гадоў. У сэзоне [[1997]]—[[1998]] гадоў ён пачаў гуляць за дарослую каманду клюбу. Чаві дэбютаваў у матчы [[Супэркубак Гішпаніі па футболу|Супэркубка Гішпаніі]] супраць «[[Мальёрка Пальма|Мальёркі]]» [[18 жніўня]] [[1998]], ён адразу выйшаў у асноўным складзе і забіў гол. Ён таксама меў вялікую ролю ў перамозе «Барсэлёны» ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіянаце Гішпаніі]] ў сэзоне [[1998]]—[[1999]] гадоў. Сэзон [[1999]]—[[2000]] гадоў быў для Чаві выдатным у пэрсанальным пляне, бо з прычыны траўмы [[Хасэп Гуардыёля|Хасэпа Гуардыёля]], ён быў асноўным выбарам [[Люі Ван Гааль|Люі Ван Гаалю]] на пазыцыю апорнага [[паўабаронца|паўабаронцы]]. У чэмпіёнскім для Барсэлёны сэзоне [[2004]]—[[2005]] гадоў Чаві быў найбольш карыстаемым гульцом у камандзе, правёўшы 36 матчаў. Чаві мае кантракт з «Барсэлёнай» да 2010 году. За зборную Гішпаніі Чаві дэбютаваў [[15 лістапада]] [[2000]] у матчы супраць зборнай Нідэрляндаў. У 2008 годзе выйграў [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|Чэмпіянат Эўропы па футболе]] ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Быў прызнаны лепшым гульцом першынства. == Характарыстыка == Чаві зьяўляецца прыкладам плэймэйкера з выдатным бачаньнем поля. Ён таксама адрозьніваецца ўнівэрсалізмам — можа згуляць на любой пазыцыі ў паўабароне. Таксама зьяўляецца някепскім выканаўцам штрафных удараў. == Узнагароды == === Клюбныя === '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (8): 1999, 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2015 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] (3): 2009, 2012, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] (4): 2006, 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]] (2): 2009, 2011 * Пераможца [[клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]] (2): 2009, 2011 '''«Аль-Сад»''': * [[Чэмпіянат Катару па футболе|Чэмпіён Катару]]: 2019 * Уладальнік [[Кубак эміру Катару па футболе|Кубка эміру Катару]]: 2017 * Уладальнік [[Кубак Катару па футболе|Кубка Катару]]: 2017 * Уладальнік [[Супэркубак Катару па футболе|Супэркубка Катару]]: 2017 === Міжнародныя === '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|2010]] * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|2008]], [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|2012]] * Срэбраны прызэр [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: [[Летнія Алімпійскія гульні 2000 году|2000]] == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.fcbarcelona.com/en/news/648016/xavi-hernandez Профіль на афіцыйным сайце ФК «Барсэлёна»]{{ref-en}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Чаві ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2002 |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2000 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2000 году]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] l2khs0bhib3clfqe56i39h3scziuse8 2624630 2624629 2025-07-11T11:01:14Z Dymitr 10914 /* Вонкавыя спасылкі */ [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624630 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Чавіер Эрнандэс Крэўс''' ({{мова-ca|Xavier Hernández Creus}}; больш вядомы як '''Чаві''', {{мова-ca|Xavi}}) — былы каталёнскі футбаліст, які гуляе на пазыцыі паўабаронцы. Неаднойчы выклікаўся ў [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], разам зь якой станавіўся чэмпіёнам сьвету і Эўропы. З 2021 па 2024 гады працаваў галоўным трэнэрам клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]». == Кар’ера == Чаві пачаў выступаць за юнацкія футбольныя каманды «Барсэлёны» з 11 гадоў. У сэзоне [[1997]]—[[1998]] гадоў ён пачаў гуляць за дарослую каманду клюбу. Чаві дэбютаваў у матчы [[Супэркубак Гішпаніі па футболу|Супэркубка Гішпаніі]] супраць «[[Мальёрка Пальма|Мальёркі]]» [[18 жніўня]] [[1998]], ён адразу выйшаў у асноўным складзе і забіў гол. Ён таксама меў вялікую ролю ў перамозе «Барсэлёны» ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіянаце Гішпаніі]] ў сэзоне [[1998]]—[[1999]] гадоў. Сэзон [[1999]]—[[2000]] гадоў быў для Чаві выдатным у пэрсанальным пляне, бо з прычыны траўмы [[Хасэп Гуардыёля|Хасэпа Гуардыёля]], ён быў асноўным выбарам [[Люі Ван Гааль|Люі Ван Гаалю]] на пазыцыю апорнага [[паўабаронца|паўабаронцы]]. У чэмпіёнскім для Барсэлёны сэзоне [[2004]]—[[2005]] гадоў Чаві быў найбольш карыстаемым гульцом у камандзе, правёўшы 36 матчаў. Чаві мае кантракт з «Барсэлёнай» да 2010 году. За зборную Гішпаніі Чаві дэбютаваў [[15 лістапада]] [[2000]] у матчы супраць зборнай Нідэрляндаў. У 2008 годзе выйграў [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|Чэмпіянат Эўропы па футболе]] ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Быў прызнаны лепшым гульцом першынства. == Характарыстыка == Чаві зьяўляецца прыкладам плэймэйкера з выдатным бачаньнем поля. Ён таксама адрозьніваецца ўнівэрсалізмам — можа згуляць на любой пазыцыі ў паўабароне. Таксама зьяўляецца някепскім выканаўцам штрафных удараў. == Узнагароды == === Клюбныя === '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (8): 1999, 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2015 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] (3): 2009, 2012, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] (4): 2006, 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]] (2): 2009, 2011 * Пераможца [[клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]] (2): 2009, 2011 '''«Аль-Сад»''': * [[Чэмпіянат Катару па футболе|Чэмпіён Катару]]: 2019 * Уладальнік [[Кубак эміру Катару па футболе|Кубка эміру Катару]]: 2017 * Уладальнік [[Кубак Катару па футболе|Кубка Катару]]: 2017 * Уладальнік [[Супэркубак Катару па футболе|Супэркубка Катару]]: 2017 === Міжнародныя === '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|2010]] * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|2008]], [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|2012]] * Срэбраны прызэр [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: [[Летнія Алімпійскія гульні 2000 году|2000]] == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.fcbarcelona.com/en/news/648016/xavi-hernandez Профіль на афіцыйным сайце ФК «Барсэлёна»]{{ref-en}} {{Навігацыйная група |назоў = Чаві ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2002 |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2000 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2000 году]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] gb5zdjm36sxuv1up8kqa44eaemznxg2 Расейская праваслаўная царква 0 44374 2624637 2620969 2025-07-11T11:37:58Z W 11741 +2 крыніцы: Статыстычны штогоднік 2019 году, Унутранае жыцьцё і вонкавая дзейнасьць РПЦ зь 2009 году па 2019 год // Расейская праваслаўная царква, 29 студзеня 2019 г.https://www.patriarchia.ru/db/text/5359105.html 2624637 wikitext text/x-wiki {{Арганізацыя |назва = Расейская праваслаўная царква |арыгінальная назва = {{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}} |выява = Christ the Savior Cathedral Moscow.jpg |альтэрнатыўны тэкст выявы = Катэдральны сабор РПЦ |подпіс выявы = [[Храм Хрыста Збаўцы]] ў [[Масква|Маскве]] |мапа = |подпіс мапы = |абрэвіятура = РПЦ |дэвіз = |папярэднік = [[Маскоўская мітраполія]] |дата ўтварэньня = {{Дата пачатку|15|12|1448|1}} [[дэ-факта]],<br>{{Дата пачатку|0|0|1589|1}} [[дэ-юрэ]] |тып = [[аўтакефальная царква]] |юрыдычны статус = рэлігійнае аб’яднаньне |мэта = пашырэньне праваслаўнай [[Хрысьціянства|хрысьціянскай]] веры |штабкватэра = [[Паўднёвая адміністрацыйная акруга]], [[Данілаўскі раён (Масква)|Данілаўскі раён]], вул. [[Данілаўскі Вал]], [[Данілаў манастыр]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Маскоўская патрыярхія|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1244854.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|42|39|паўночнае|37|37|50|усходняе|выяўленьне=загаловак,тэкст}} |дзейнічае ў рэгіёнах = 16 краінаў на поўначы [[Эўразія|Эўразіі]], зь іх 9 у [[Азія|Азіі]] |сяброўства = [[Сусьветны сабор]], [[Сусьветная рада цэркваў]] (Швайцарыя) |афіцыйныя мовы = расейская (дэ факта) |пасада кіраўніка = Патрыярх |імя кіраўніка = [[Кірыла (Гундзяеў)]] |пасада кіраўніка 2 = Кіраўнік справамі |імя кіраўніка 2 = [[Рыгор (Пятроў)]] |пасада кіраўніка 3 = Патрыяршы намесьнік |імя кіраўніка 3 = [[Павал (Панамароў)]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік Адміністрацыйнага сакратарыяту |імя кіраўніка 4 = [[Фама (Масалоў)]] |асноўныя асобы = [[Марк (Галаўкоў)]], [[Варсанофій (Судакоў)]] |кіроўны орган = Сьвяты сынод |матчыная кампанія = |зьвязаныя кампаніі = [[Беларускі экзархат]], [[Японская праваслаўная царква]] |бюджэт = |колькасьць супрацоўнікаў = 29 450 сьвятароў (2007 год) |колькасьць валянтэраў = |сайт = [https://www.patriarchia.ru/ua/ patriarchia.ru/ua] |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Расейская праваслаўная царква''' — [[аўтакефалія|аўтакефальная]] хрысьціянская царква Расеі, якая займае 5-е месца ў [[дыптых]]у праваслаўных цэркваў. Была найбольшай з існых [[Праваслаўная царква|праваслаўных цэркваў]]. Мела другую афіцыйную назву — Маскоўскі патрыярхат. Паводле 1-га Статуту РПЦ 2000 году, «Расейская праваслаўная царква ёсьць ''шмат[[Народнасьць|нацыянальнай]]'' памеснай аўтакефальнай царквой». Згодна з 3-м артыкулам яе дзейнасьць пашыралася на 16 краінаў на паўночным усходзе [[Эўразія|Эўразіі]]: * 9 краінаў на поўначы [[Азія|Азіі]] — [[Азэрбайджан]], [[Казахстан]], [[Кітай]], [[Кыргыстан]], [[Манголія|Манголію]], [[Таджыкістан]], [[Туркмэністан]], [[Узбэкістан]] і [[Японія|Японію]]; * 7 краінаў [[Усходняя Эўропа|Усходняй Эўропы]] — [[Беларусь]], [[Латвія|Латвію]], [[Летува|Летуву]], [[Малдова|Малдову]], [[Расея|Расею]], [[Украіна|Украіну]] і [[Эстонія|Эстонію]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава І. Агульныя палажэньні|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203391.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. Паводле 4-га артыкула Статуту, ажыцьцяўляла «дзейнасьць на падставе: а) [[Біблія|Сьвятога Пісаньня]] і [[Сьвятое Паданьне|Сьвятога Паданьня]]; б) канонаў і [[Правілы сьвятых апосталаў|правілаў сьвятых апосталаў]], [[Сусьветны сабор|Сусьветных]] і Памесных сабораў і [[Айцы Царквы|сьвятых айцоў]]; в) пастановаў Памесных і [[Архірэй]]скіх сабораў, Сьвятога [[сынод]]у і ўказаў [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|маскоўскага патрыярха]]». Згодна зь 5-м артыкулам «РПЦ зарэгістраваная ў якасьці [[Юрыдычная асоба|юрыдычнай асобы]] ў Расейскай Фэдэрацыі як цэнтралізаваная [[Рэлігія|рэлігійная]] арганізацыя. [[Маскоўская патрыярхія]] і іншыя кананічныя падразьдзяленьні РПЦ, якія знаходзяцца на тэрыторыі РФ, рэгіструюцца ў якасьці юрасобаў як рэлігійныя арганізацыі»<ref name="а"/>. У 6-м артыкуле Статуту прадугледжвалася, што «РПЦ мае [[Герархія|герархічную]] будову кіраваньня». Згодна зь 7-м артыкулам «найвышэйшымі органамі царкоўнай [[Улада|улады]] і кіраваньня ёсьць ''Памесны сабор'', ''Архірэйскі сабор'', ''Сьвяты сынод'' на чале з маскоўскім патрыярхам». Пры патрыярху і Сьвятым сынодзе ў якасьці выканаўчага органу дзейнічала ''Найвышэйшая царкоўная рада''. Дарадчым органам, які садзейнічаў найвышэйшай царкоўнай уладзе РПЦ у падрыхтоўцы рашэньняў, якія тычыліся найбольш важных пытаньняў унутранага жыцьця і вонкавай дзейнасьці РПЦ, ёсьць ''Міжсаборная прысутнасьць''. Паводле 8-га артыкула, у РПЦ дейнічалі царкоўныя [[суд]]ы ў 3-х інстанцыях: а) [[Япархія|епархіяльны]] суд, б) найвышэйшы агульнацаркоўны суд, в) суд Архірэйскага сабору. У 9-м артыкуле адзначалася: «Службовыя асобы і супрацоўнікі кананічных падразьдзяленьняў, а таксама [[клірык]]і і [[Прыход|прыхаджане]] ''ня'' могуць зьвяртацца ў органы [[Дзяржава|дзяржаўнай]] улады і ў цывільны суд у пытаньнях, якія адносяцца да ўнутрыцаркоўнага жыцьця, улучна з кананічным кіраваньнем, царкоўным уладкаваньнем, [[Набажэнства|богаслужэбнай]] і пастырскай дзейнасьцю». Паводле 10-га артыкула, «кананічныя падразьдзяленьні РПЦ ''не'' вядуць палітычнай дзейнасьці і ''не'' надаюць свае [[Памяшканьне|памяшканьні]] для правядзеньня палітычных мерапрыемстваў»<ref name="а"/>. Утварылася ў 1448 годзе як кананічна ізаляваная<ref name="eiu">Мицик Ю. Московський Патріархат // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К.: Наук. думка, 2010. — Т. 7 : Мл — О. С. 87.</ref> '''Маскоўская царква''' (царква [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]]) у выніку самавольнага выхаду [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]] з-пад юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. [[De facto|Фактычнае]] вызнаньне здабыла толькі ў 1589 годзе, але ў адрозьненьне ад іншых аўтакефальных цэркваў ніколі не атрымлівала [[томас]]у аб аўтакефаліі<ref name="risu">{{Спасылка|url=https://risu.org.ua/ua/index/all_news/confessional/orthodox_relations/72644/|загаловак=У Вселенському Патріархаті заявили, що не давали Томосу Російській Церкві|выдавец=[https://risu.org.ua/ Релігійно-Інформаційна Служба України]|мова=uk|дата доступу=2018-09-20}}</ref>. У 1686 годзе з парушэньнем царкоўных канонаў захапіла [[Кіеўская мітраполія Канстантынопальскага патрыярхату|Кіеўскую мітраполію Канстантынопальскага патрыярхату]]. У 1721—1917 гадох фактычна ўзначальвалася [[обэр-пракурор]]амі «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду]]», сьвецкімі чыноўнікамі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. Па савецкіх рэпрэсіх, якія зьнішчылі значную частку сьвятароў, у 1943 годзе аднавіла дзейнасьць пры спрыяньні [[Сталін]]а і трапіла пад кантроль [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі|КДБ СССР]]. У наш час абвяшчае сябе адзінай кананічнай праваслаўнай царквой на тэрыторыі былога [[СССР]] з выняткам [[Грузія|Грузіі]] і [[Армэнія|Армэніі]]<ref>[http://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203391.html Статут РПЦ. Глава 1]</ref>, аднак на частку гэтай тэрыторыі прэтэндуюць іншыя аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы — [[Малдаўская праваслаўная царква|Малдаўская]] і [[Эстонская праваслаўная царква Канстантынопальскага патрыярхату|Эстонская]], а таксама аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква|Беларусі]] і [[Праваслаўная царква Ўкраіны|Ўкраіны]]. Усяленскі (Канстантынопальскі) патрыярхат вызнае Расейскую праваслаўную царкву толькі ў межах 1589 году, калі заходняя граніца Маскоўскай дзяржавы прыкладна адпавядала сучаснай заходняй граніцы Расейскай Фэдэрацыі. 15 кастрычніка 2018 году ў адказ на [[наданьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве]] і спыненьне дзеяньня граматы 1686 году, якая часова перадавала патрыярхату маскоўскаму права [[хіратонія|хіратоніі]] мітрапаліта кіеўскага (улада якога гістарычна пашыралася ў тым ліку на тэрыторыю [[Беларусь|Беларусі]]), у аднабаковым парадку разарвала [[эўхарыстыя|эўхарыстычныя]] дачыненьні з Усяленскім (Канстантынопальскім) патрыярхатам і выйшла ў [[схізма|схізму]]<ref name="ukr.lb.ua">[https://ukr.lb.ua/society/2018/10/15/410010_viryani_upts_mp_pered_viborom_shizma.html Віряни УПЦ МП перед вибором: схизма разом з РПЦ або єдність зі вселенським православ'ям, — Євстратій Зоря], LB.ua, 15.10.2018.</ref>. == Назва == Па [[дэ-факта|фактычным]] аддзяленьні Маскоўскай мітраполіі ад Канстантынопальскага патрыярхату (1448 год) незалежная царква Маскоўскай дзяржавы ўпершыню ўпамінаецца як ''Маскоўская царква'' ({{мова-ru|«Церковь Московская»|скарочана}}) у дакумэнце Маскоўскага сабору 1459 году<ref name="Martas116">Мартос А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 116.</ref>, тады ж гэтая назва замацавалася як афіцыйная<ref>Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 164—165.</ref>. За часамі «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду]]» не існавала аднастайнай (афіцыйна або юрыдычна зафіксаванай) назвы праваслаўнай царкоўнай арганізацыі на тэрыторыі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], і ў розных крыніцах сустракаюцца варыянты: ''Праваслаўная каталіцкая грэцка-расейская царква'' ({{мова-ru|Православная кафолическая греко-российская церковь|скарочана}}), ''Расейская Царква'' ({{мова-ru|Российская Церковь, Русская Церковь|скарочана}}), ''Расейская Праваслаўная Царква'' ({{мова-ru|Российская Православная Церковь|скарочана}}), ''Расейская Праваслаўная каталіцкая Царква'' ({{мова-ru|Российская Православная кафолическая Церковь|скарочана}}), ''Грэцка-Расейская Царква'' ({{мова-ru|Греко-Российская Церковь|скарочана}}), ''Праваслаўная Грэцка-расейская Царква'' ({{мова-ru|Православная Греко-российская Церковь|скарочана}}), у XVIII ст. — ''Расейская Царква грэцкага закону'' ({{мова-ru|Российская Церковь греческого закона|скарочана}})<ref>Прот. Владислав Цыпин. [http://www.pravenc.ru/text/150023.html Ведомство православного исповедания] // Православная энциклопедия. Т. VII. — М. : Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2004. С. 369.</ref>. У дакумэнтах [[Усерасейскі царкоўны сабор|Усерасейскага царкоўнага сабору]] (1917—1918) царква ў Расеі, як правіла, называецца «Расейская Праваслаўная Царква» ({{мова-ru|Российская Православная Церковь|скарочана}}). У 1943 годзе адбылася зьмена другой афіцыйнай назвы Маскоўскага патрыярхату — з ''Расейскай праваслаўнай царквы'' ({{мова-ru|Российская православная церковь|скарочана}}) на ''«Рускую праваслаўную царкву»'' ({{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}})<ref name="eiu"/>. Тытул прадстаяцеля царквы зьмянілі з ''[[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Расеі]]'' ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея России|скарочана}}) на ''«Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі»'' ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея Руси|скарочана}}). Пытаньне аб назьве патрыярхату ўзьняў [[Сталін]], аднак паводле афіцыйнай вэрсіі<ref name="odintsov">Одинцов М.И. Русские патриархи ХХ века. М.: Изд-во РАГС, 1994. С. 290 [http://www.krotov.info/acts/20/1940/19430904.html].</ref>, сам тытул прапанаваў будучы новы патрыярх [[Сергій (Старагародзкі)]], Сталін нібы толькі пагадзіўся з прапановай і дадаў, што «гэта слушна». Тым часам у назьве царквы ня мусіць быць прыналежнасьці да пэўнай нацыі — [[расейцы|расейцаў]] ({{мова-ru|русские|скарочана}}), бо [[Праваслаўная царква]] зьяўляецца адзінай і належыць [[Ісус Хрыстос|Хрысту]], а ня нейкай нацыі або дзяржаве. З гэтай прычыны ў [[Грэцкая мова|грэцкай мове]] Расейскую праваслаўную царкву (аналягічна праваслаўным цэрквам у іншых краінах) называюць ''Праваслаўнай царквой у Расеі'' ({{мова-el|Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία|скарочана}}). Адпаведна, пазначэньне прыналежнасьці царквы да пэўнай нацыі сьведчыць пра [[ерась]] [[этнафілетызм]]у — рэлігійны [[нацыяналізм]]<ref name="bbc">Хоменко С., Денисов М. [https://www.bbc.com/russian/features-46067226 Константинополь: Московского патриархата на Украине больше нет], Расейская служба [[BBC]], 2 лістапада 2018 г.</ref>. == Кіраваньне == * ''Памесны сабор''. Склікаўся [[Архірэй]]скім саборам. Складаўся з архірэяў і абраных прадстаўнікоў [[клір]]у, [[Манах|манаства]] і [[Прыход|прыхаджанаў]] на чале з патрыярхам або месцазахавальнікам патрыяршага прастолу. Правамоцны пры ўдзеле 2/3 сябраў, у тым ліку 2/3 архірэяў ад агульнага ліку герархаў. Простай большасьцю прысутных сябраў абіраў прэзыдыюм на чале з патрыярхам або месцазахавальнікам для кіраваньня паседжаньнямі, сакратарыят на чале з сакратаром у архірэйскім сане і працоўныя органы. Абіраў [[патрыярх]]а. Надаваў [[Аўтакефалія|аўтакефалію]], [[Аўтаномія|аўтаномію]] і [[самакіраваньне]] часткам РПЦ. На прапанову Архірэйскага сабору выпрацоўваў стаўленьне да ўзаменаў зь іншымі памеснымі цэрквамі, іншаслаўнымі [[канфэсія]]мі і нехрысьціянскімі рэлігійнымі грамадамі, [[дзяржава]]мі і [[грамадзтва]]м у 16 краінах сваёй дзейнасьці. Прапануе Архірэйскаму сабору перагледзець рашэньні ў галіне веравучэньня і кананічнага ўладкаваньня з улікам меркаваньняў, выказаных большасьцю сваіх удзельнікаў. Пратаколы паседжаньняў падпісваў сакратар і зацьвярджаў старшыня прэзыдыюму. Прэзыдыюм, сакратар і старшыні працоўных органаў складалі саборную раду, якая разглядала пытаньні наконт павесткі дня. Архірэі сабору складалі Архірэйскую нараду, якую склікалі старшыня сабору, яго рада або 1/3 архірэяў для разгляду пастановаў сабору, якія выклікалі сумненьне наконт адпаведнасьці [[Сьвятое Пісаньне|Сьвятому Пісаньню]] і [[Сьвятое Паданьне|Сьвятому Паданьню]]. Пры паўторным адрынаньні рашэньня сабору большасьцю архірэяў яно губляе сілу саборнага вызначэньня. Рашэньні ў выглядзе пастановаў і вызначэньняў падпісвалі старшыня і ўсе 12 сябраў-архірэяў прэзыдыюму<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава ІІ. Памесны сабор|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203393.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Архірэйскі сабор''. Складаўся з епархіяльных і [[Вікарый|вікарных]] архірэяў. Склікаўся патрыярхам або месцазахавальнікам і Сьвятым [[сынод]]ам аднойчы на 4 гады і напярэдадні Памеснага сабору. Уносіў на зацьвярджэньне Памеснага сабору парадак паседжаньня, праграму, павестку дня і яго будову. Зацьвярджаў Палажэньні аб складзе Памеснага сабору і абраньні патрыярха. Тлумачыў [[Хрысьціянства|хрысьціянскае]] веравучэньне і нормы хрысьціянскай [[Мараль|маралі]] на падставе Сьвятога Пісаньня і Сьвятога Паданьня. Уносіў зьмяненьні ў Статут РПЦ. Вырашаў пытаньні [[Багаслоўе|багаслоўя]], канонаў, набажэнства і пастырства. Кананізаваў сьвятых і праслаўляў мясцовашанаваных сьвятых. Тлумачыў сьвятыя каноны і царкоўныя законапалажэньні. Вызначаў характар дачыненьняў зь дзяржаўнымі ўстановамі. Прапаноўваў Памеснаму сабору стварыць аўтаномныя і самакіраваныя цэрквы. Зацьвярджаў рашэньні Сьвятога сыноду аб стварэньні [[экзархат]]аў, [[Мітрапаліт|мітрапаліцкіх]] акругаў, [[мітраполія]]ў і япархіяў, вызначэньне іх межаў і найменьняў, а таксама рашэньні Сынодаў самакіраваных цэркваў аб стварэньні мітраполіяў і япархіяў. Таксама зацьвярджаў рашэньні Сьвятога сыноду аб стварэньні сынадальных установаў. Зацьвярджаў заканадаўчыя дзеяньні Сьвятога сыноду. Усталёўваў парадак дзейнасьці ўсіх царкоўных судоў. Разглядаў фінансавую справаздачу Сьвятога сыноду і ўхваляў правілы плянаваньня агульнацаркоўных даходаў і выдаткаў. Зацьвярджаў новыя агульнацаркоўныя ўзнагароды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава ІІІ. Архірэйскі сабор|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203399.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Сьвяты сынод''. Складаўся з патрыярха або месцазахавальніка ў якасьці старшыні, 9 пастаянных і 5 часовых сябраў зь ліку епархіяльных архірэяў. Правамоцны пры ўдзеле 2/3 сябраў. Зацьвярджаў рашэньні большасьцю галасоў бяз права ўстрыманьня. Пастаяннымі сябрамі былі: старшыня Аддзелу вонкавых царкоўных сувязяў і кіраўнік справамі [[Маскоўская патрыярхія|Маскоўскай патрыярхіі]] паводле пасады, а таксама 7 мітрапалітаў паводле катэдры: [[Кіеўская мітраполія Маскоўскага патрыярхату|кіеўскі]] (Украіна), [[Санкт-Пецярбурская мітраполія|санкт-пецярбурскі]], [[Круціцкі мітрапаліт|круціцкі]] (Маскоўская вобласьць), [[Менская мітраполія|менскі]] (Беларусь), [[Кішынёўская мітраполія|кішынёўскі]] ([[Малдова]]), [[Астанайская япархія|астанайскі]] (Казахстан) і [[Ташкенцкая япархія|ташкенцкі]] (Узбэкістан). Часовых сябраў выклікалі на адну паўгадовую сэсію паводле старшынства архірэйскай [[Хіратонія|хіратоніі]] зь ліку япіскапаў, якія кіравалі япархіяй звыш 2-х гадоў. Год падзяляўся на вяснова-летнюю і восеньска-зімовую сэсіі. Паседжаньні склікаў патрыярх, які прадстаўляў павестку дня на першым паседжаньні і кіраваў паседжаньнямі. Сакратаром быў кіраўнік справамі Маскоўскай патрыярхіі, які складаў часопіс паседжаньняў. Калі патрыярх паўторна ня згодны з рашэньнем большасьці, то яго разгляд перадаюць на Архірэйскі сабор. Усе часопісы і вызначэньні падпісвалі старшыня і ўсе прысутныя сябры. Тлумачыў прымяненьне кананічных пастановаў. Упарадкоўваў багаслоўскія справы. Выдаваў дысцыплінарныя пастановы кліру, манаству і царкоўным працаўнікам. Ухваляў статуты самакіраваных цэркваў, экзархатаў і мітрапаліцкіх акругаў. Разглядаў часопісы 2-х апошніх. Усталёўваў парадак валоданьня, карыстаньня і распараджэньня [[Будынак|будынкамі]] і [[Маёмасьць|маёмасьцю]]. Кананізаваў мясцовашанаваных сьвятых. Абіраў і вызначаў утрыманьне архірэяў. Прызначаў кіраўнікоў сынадальных установаў, [[рэктар]]аў духоўных акадэміяў і [[сэмінарыя]]ў, [[Ігумен (манастыр)|ігуменаў]] і намесьнікаў манастыроў. Таксама прызначаў архірэяў, клірыкаў і прыхаджанаў для паслушаньня за мяжой. Сярод іншага, на прапанову патрыярха прызначаў сябраў Найвышэйшай царкоўнай рады зь ліку кіраўнікоў сынадальных і агульнацаркоўных установаў ды падразьдзяленьняў Маскоўскай патрыярхіі. Урэшце, прызначаў сябраў Міжсаборнай прысутнасьці. Зацьвярджаў епархіяльных архірэяў на пасадзе сьвята[[архімандрыт]]аў [[манастыр]]оў. Ухваляў агульнацаркоўны плян выдаткаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава V. Сьвяты сынод|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203401.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Найвышэйшая царкоўная рада''. Складалася з патрыярха ў якасьці старшыні, прызначаных Сьвятым сынодам сябраў і кіраўнікоў сынадальных установаў паводле пасады. Падпарадкоўваўся патрыярху. Разглядала справы царкоўнага гаспадараньня і ўзаемінаў зь дзяржавай, а таксама дзейнасьць царкоўных [[Сродак масавай інфармацыі|сродкаў масавай інфармацыі]]. Прадпрымала захады для выкананьня вызначэньня Памеснага і Архірэйскага сабораў, пастановаў і вызначэньня Сьвятога сыноду, а таксама ўказаў і распараджэньняў патрыярха<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава VI. Найвышэйшая царкоўная рада|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/2777569.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Міжсаборная прысутнасьць''. Складалася часткова з пастаянных сябраў Сьвятога сыноду і сябраў Найвышэйшая царкоўнай рады паводле пасады. Частка сябраў абіралася зь ліку архірэяў, клірыкаў, манаства і прыхаджанаў Сьвятым сынодам. Склад пераглядаўся кожныя 4 гады на прапанову патрыярха. Рыхтавала рашэньні Архірэйскага сабору і Сьвятога сыноду на даручэньне патрыярха або Сьвятога сыноду<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава VII. Міжсаборная прысутнасьць|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/2777594.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''[[Маскоўская патрыярхія]]''. Яднала ўстановы пад наўпроставым кіраўніцтвам патрыярха. Улучала адміністрацыйны сакратарыят, [[выдавецтва]], прэс-службу, кіраўніцтва справамі, управу [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]], управу ў справах япархіяў у краінах [[Блізкае замежжа|блізкага замежжа]], а таксама 3 камісіі: 1) каардынацыі выставачнай дзейнасьці, 2) фізычнай культуры і [[спорт]]у, 3) узнагародную<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Маскоўская патрыярхія|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/1452126/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Найвышэйшы агульнацаркоўны суд''. Складаўся са старшыні і 4-х архірэяў, абраных Архірэйскім саборам на 4 гады. Быў судом 2-й інстанцыі для царкоўных правапарушэньняў клірыкаў, манаства і прыхаджанаў, падсудных епархіяльным судам. Таксама разглядаў у якасьці суду 1-й інстанцыі такія правапарушэньні архірэяў і кіраўнікоў сынадальных установаў. Пастановы суду падлягалі выкананьню пасьля зацьвярджэньня патрыярхам і Сьвятым сынодам. Пры іх нязгодзе набывала моц іх рашэньне з магчымасьцю перадачы справы ў суд Архірэйскага сабору. Наглядаў за дзейнасьцю епархіяльных судоў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава IX. Царкоўны суд|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203405.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Расейскай праваслаўнай царквы ўваходзілі: * [[Украінская праваслаўная царква (Маскоўскага патрыярхату)]] (53 япархіі), якая «ёсьць [[Самакіраваньне|самакіраванай]] з правамі шырокай [[Аўтаномія|аўтаноміі]]» згодна зь 10-й главой Статуту РПЦ 2000 году і якой «нададзеная [[незалежнасьць]] і самастойнасьць у яе кіраваньні ў адпаведнасьці з Вызначэньнем Архірэйскага сабору РПЦ 25—27 кастрычніка 1990 году "Аб Украінскай праваслаўнай царкве"»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава X. Украінская праваслаўная царква|спасылка=https://www.patriarchia.ru/db/text/5082273.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 2 [[Аўтаномная праваслаўная царква|аўтаномныя царквы]] — [[Кітайская праваслаўная царква|Кітайская]] і [[Японская праваслаўная царква|Японская]] (3 япархіі)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІ. Аўтаномныя цэрквы|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1405099.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 [[Самакіраваная царква|самакіраваныя царквы]] — [[Латвійская праваслаўная царква|Латвійская]] (2 япархіі), [[Праваслаўная царква Малдовы|Малдовы]] (7 япархіяў) і [[Эстонская хрысьціянская праваслаўная царква|Эстонская]] (2 япархіі), а таксама [[Расейская праваслаўная царква замежжа|Расейская ў замежжы]] (Новы Ёрк; 8 япархіяў у Ангельшчыне, [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Вэнэсуэла|Вэнэсуэле]], ЗША, Канадзе і [[Нямеччына|Нямеччыне]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІІ. Самакіраваныя цэрквы|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203407.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 [[экзархат]]ы — [[Беларускі экзархат]] (15 япархіяў), утвораны паводле «[[Народнасьць|нацыянальна]]-рэгіянальнага прынцыпу», дзе «епархіяльныя і вікарныя архірэі экзархату абіраюцца і прызначаюцца Сьвятым сынодам паводле прадстаўленьня Сыноду экзархату»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІІІ. Экзархаты|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203411.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>, а таксама 3 патрыяршыя экзархаты [[Патрыяршы экзархат Афрыкі|Афрыкі]] (2 япархіі ў [[Эгіпет|Эгіпце]] і [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвай Афрыцы]]), [[Патрыяршы экзархат Заходняй Эўропы|Заходняй Эўропы]] ([[Парыж]]; 5 япархіяў у Ангельшчыне, [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]] і Францыі) і [[Патрыяршы экзархат Паўднёва-Ўсходняй Азіі|Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] ([[Сынгапур]]; 4 япархіі ў [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвай Карэі]], Сынгапуры, [[Тайлянд]]зе і на [[Філіпіны|Філіпінах]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Экзархаты|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/30969/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 2 [[Мітрапаліцкая царква|мітрапаліцкія акругі]] — [[Казахстанская мітрапаліцкая акруга|Казахстанскую]] (10 япархіяў) і [[Сярэднеазіяцкая мітрапаліцкая акруга|Сярэднеазіяцкую]] ([[Ташкент]]; 3 япархіі ў [[Кыргыстан]]е, [[Таджыкістан]]е і Ўзбэкістане)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XIV. Мітрапаліцкія акругі|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1405167.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 61 [[мітраполія]], у тым ліку [[Менская мітраполія]] ў складзе Беларускага экзархату<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Арганізацыі|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 327 [[япархія]]ў, зь іх 206 у Расеі і 7 асобных япархіяў за мяжой у [[Аргентына|Аргентыне]], Азэрбайджане і Армэніі, [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], Летуве ([[Віленская япархія]]) і Нямеччыне<ref name="б"/>; * [[Архіепіскапія заходнеэўрапейскіх прыходаў расейскай традыцыі]] (Францыя)<ref name="б"/>. * 37 стаўрапігійных [[манастыр]]оў у Расеі, зь іх 17 мужчынскіх<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Стаўрапігійныя манастыры|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/3491784/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. На канец 2018 году Расейская праваслаўная царква налічвала ў Расеі 17 231 зарэгістраваны [[прыход]] у складзе 198 [[япархія]]ў і [[мітраполія]]ў, а таксама 500 [[манастыр]]оў і 63 духоўныя навучальныя ўстановы<ref>{{Кніга|аўтар=|частка=11.4. Колькасьць рэлігійных арганізацыяў, зарэгістраваных у Расейскай Фэдэрацыі, на канец 2018 г.|загаловак=Расейскі статыстычны штогоднік. 2019|арыгінал=Российский статистический ежегодник. 2019|спасылка=https://web.archive.org/web/20250203035931/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Ejegodnik_2019.pdf|адказны=старш.рэд.кал. [[Павал Віктаравіч Малкоў]], адказн. Н.С. Бугакава, І.В. Вароніна, Т.А. Міхайлава і Е.А. Селязьнёва|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=[[Расстат]]|год=2019|старонкі=262|старонак=708|сэрыя=|isbn=978-5-89476-473-3|наклад=520}}</ref>. На пачатак 2019 году па-за 16 краінамі асноўнай дзейнасьці на паўночным усходзе Эўразіі РПЦ мела япархіі і [[Дабрачыньне|дабрачыньні]] патрыяршых прыходаў у яшчэ 61-й краіне. За 2009—2019 гады агульны лік япархіяў амаль падвоіўся са 159 да 309, а лік архірэяў — з 200 да 382-х. Лік клірыкаў вырас на 32 % з 30 670 да 40 514, у тым ліку сьвятароў — з 27 216 да 35 677. Лік прыходаў павялічыўся на 32 % з 29 263 да 38 649, а манастыроў — на 20 % з 804-х да 972-х, у тым ліку мужчынскіх — з 395 да 474-х. У манастырах пражывала 5883 [[насельнік]]і і 9687 насельніцы, у тым ліку [[расафор]]ы. У Расеі працавала 1948 [[Моладзь|моладзевых]] праваслаўных [[Грамадзкае аб'яднаньне|аб'яднаньняў]], якія налічвалі 37 303 чалавекі<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутранае жыцьцё і вонкавая дзейнасьць РПЦ зь 2009 году па 2019 год|спасылка=https://www.patriarchia.ru/db/text/5359105.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=29 студзеня 2019|дата доступу=11 ліпеня 2025}}</ref>. Прыходы, прадстаўніцтвы і іншыя падразьдзяленьні РПЦ існавалі ў [[Фінляндыя|Фінляндыі]], [[Швэцыя|Швэцыі]], [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], [[Данія|Даніі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]], [[Швайцарыя|Швайцарыі]], [[Грэцыя|Грэцыі]], на [[Кіпр]]ы, у [[Ізраіль|Ізраілі]], [[Лібан]]е, [[Сырыя|Сырыі]], [[Іран]]е, [[Тайлянд]]зе, [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Эгіпет|Эгіпце]], [[Туніс]]е, [[Марока]], ПАР, [[Бразылія|Бразыліі]] і [[Мэксыка|Мэксыцы]]<ref name="spis"/>. == Дзейнасьць == У якасьці рэлігійна-праўнай асновы сваёй дзейнасьці РПЦ разглядае [[Сьвятое Пісаньне]], а таксама [[Сьвятая Традыцыя|Святую Традыцыю]]. Апошняя ўлучае каноны, аўтарызаваныя Царквой богаслужбовыя тэксты, творы сьвятых айцоў, жыціі Сьвятых, а таксама звычаі Царквы. З 1991 году мае статус [[Юрыдычная асоба|юрыдычнай асобы]]. У 2011 годзе адчынілі царкоўны [[прытулак]] для жанчынаў у [[Іванава (Іванаўская вобласьць)|Іванаве]]. Да 2018 году лік жаночых прытулкаў вырас да 58. Таксама працавала звыш 90 прытулкаў для бяздомных. На 2019 год дзейнічала звыш 450 [[сястрынства]]ў міласэрнасьці. Ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілаў Расеі]] і [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|Міністэрстве ўнутраных справаў Расеі]] набажэнствы ладзілі 600 сьвятароў РПЦ, у тым ліку 181 штатны [[капэлян]]. Ва [[Узброеныя сілы Беларусі|Ўзброеных сілах Беларусі]] набажэнствы вялі 120 сьвятароў, а ў [[Малдова|Малдове]] — 25. У [[турма]]х Расеі дзейнічала 1050 храмаў, [[капліца]]ў і малітоўняў, у якіх працавала звыш 1000 сьвятароў. У турмах Украіны адчынілі 101 храм і капліцу, дзе прапаведвала 148 сьвятароў. У 58 турэмных храмах і малітоўнях Беларусі служэньне несьла 75 сьвятароў. У Малдове 28 сьвятароў працавала ў турмах. Звыш 1000 сьвятароў у Расеі ладзілі набажэнствы пры казацкіх таварыствах, ва Ўкраіне — 60, у [[Казахстан]]е — 23, у Беларусі — 19 і ў [[Кыргыстан]]е — 13<ref name="в"/>. == Адукацыя == За 2009—2019 гады лік сэмінарыяў вырас з 38 да 50. На 2019 год у гэтых сэмінарыях і 5 духоўных акадэміях навучалася 14 000 студэнтаў. Сярод духоўных акадэміяў 3 месьціліся ў Расеі: [[Маскоўская духоўная акадэмія|Маскоўская]] ([[Сергіеў Пасад]]), [[Санкт-Пецярбурская духоўная акадэмія|Санкт-Пецярбурская]] і [[Срэценская духоўная акадэмія|Срэценская]] (Масква). У Беларусі працавала [[Менская духоўная акадэмія]], а ва Ўкраіне — [[Кіеўская духоўная акадэмія|Кіеўская]]. Таксама вышэйшымі навучальнымі ўстановамі РПЦ былі: * [[Агульнацаркоўная асьпірантура і дактарантура імя сьвятых Кірылы і Мятода]]; * [[Праваслаўны Сьвята-Ціханаўскі гуманітарны ўнівэрсытэт]] ([[Замаскварэчча]]); * [[Расейскі праваслаўны ўнівэрсытэт]] ([[Цьвярскі раён (Масква)|Цьвярскі раён]] Масквы)<ref name="в"/>. Сярод іншага, рэгентаў царкоўных [[хор]]аў рыхтавалі ў 23-х духоўных навучальных установах<ref name="в"/>. == Гісторыя == === Утварэньне Маскоўскай мітраполіі === Расейская праваслаўная царква выводзіць сваю гісторыю з 988 году — часу [[Хрост Русі|Хросту]] [[Кіеўская Русь|Кіеўскага княства]] і ўтварэньня Кіеўскай мітраполіі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. Аднак існаваньне [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]] (папярэдніцы Маскоўскага патрыярхату) пачалося толькі па захопе [[Залатая Арда|Залатой Ардой]] [[Кіеў|Кіева]] ў 1240 годзе, калі загінуў мітрапаліт кіеўскі Ёсіф, а ў 1299 годзе мітрапаліт [[Максім (мітрапаліт кіеўскі)|Максім]] перанёс сваю рэзыдэнцыю ўва [[Ўладзімер на Клязьме]] — бліжэй да ардынскай сталіцы [[Сарай|Сараю]]. У 1352 годзе катэдру перанесьлі ў [[Масква|Маскву]], пры гэтым тамтэйшыя мітрапаліты працягвалі тытулявацца «кіеўскімі». Тым часам самавольны перанос біскупскай катэдры не адпавядае царкоўным канонам, бо забараняецца правілам 82 [[Картагенскі сабор|Картагенскага сабору]], таму такое тытуляваньне было некананічным<ref>[[Апанас (Мартас)|Мартос А.]] Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 88.</ref>. Фактычная ліквідацыя Кіеўскай мітраполіі (бо мітрапаліт больш не знаходзіўся ў Кіеве) прычынілася да ўтварэньня асобных Маскоўскай і [[Літоўская мітраполія|Наваградзкай (Літоўскай)]] мітраполіяў Канстантынопальскага патрыярхату. === Кананічная ізаляцыя Маскоўскай царквы === [[Файл:Engraving of Red Square & Kremlin (Moscow, 1654).jpg|значак|Арыгінальны абрад МЦ «Шествие на осляти». Масква, 1654 г.]] У 1448 годзе ўтварылася незалежная Маскоўская царква (упершыню значыцца пад назвай {{мова-ru|«Церковь Московская»|скарочана}} у дакумэнце Маскоўскага сабору 1459 году<ref name="Martas116"/>), што стала вынікам самавольнага выхаду Маскоўскай мітраполіі з-пад юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. За гэта праваслаўныя цэрквы перасталі лічыць яе кананічнай і вызначылі як [[схізма|схізму]]. [[Файл:Meyerberg carsky gerb.jpg|значак|Укосны [[васьміканцовы крыж]] — сымбаль МЦ<ref>Liungman C. G. Symbols — Encyclopedia of Western Signs and Ideograms. Ionfox AB. — HME Publishing, 2004. P. 140. ISBN 978-91-972705-0-2.</ref> — на гербе [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксея Міхайлавіча]] ў час [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|Патопу]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], 1661—1662 гг.]] Па захопе [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыяй]] [[Канстантынопаль|Канстантынопалю]] ў 1453 годзе і гібелі апошняга бізайтыйскага імпэратара Маскоўская царква ўзялася дапамагаць гаспадарам [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] ў іх імкненьні прэтэндаваць на ролю «трэцяга Рыму» — абвяшчаць сябе спадкаемцамі [[Бізантыя|Бізантыі]] і выратавальнікамі хрысьціянаў ад усіх «паганых» і «раскольнікаў»<ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 142.</ref>. Кананічная ізаляцыя Маскоўскай царквы працягвалася 141 год і прычынілася да зьяўленьня ў яе богаслужбовай практыцы пэўных разыходжаньняў зь іншымі праваслаўнымі цэрквамі<ref name="eiu"/>. У канцы XV ст. Маскоўская царква пачала шырока выкарыстоўваць [[васьміканцовы крыж]] з касой папярочкай. На саборы 1551 году маскоўскі гаспадар [[Іван Жахлівы|Іван IV Тыран]] пастанавіў уніфікаваць формы крыжоў, каб адмежаваць Маскоўскую дзяржаву ад «[[Літоўская мітраполія|літоўскага]], [[Полацкае княства|Полацкага]] [[Крыж Эўфрасіньні Полацкай|крыжа]]»<ref name="biely">[[Анатоль Белы|Белы А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_rhist/1020/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%90._%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6_%D0%95%D1%9E%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9.html Крыж Еўфрасінні Полацкай] // Наша Слова. № 29 (817) 1 жніўня 2007 г.</ref>. У [[Стаглаў|зборніку пастановаў сабору]] (глава 41, пытаньне 8) значыцца: {{мова-ru|водружен бысть и поставлен святый крест'' (заўв. — укосны васьміканцовы крыж) ''благочестивым царем Иваном на саборной церкви пречистыя Богородицы... и таковые святые кресты на церквях и впредь до поставляются же|скарочана}}. Апроч таго, з гэтага часу ўкосны васьміканцовы крыж разьмяшчаўся на [[Герб Расеі|дзяржаўным гербе]], а таксама на вайсковых сьцягах Маскоўскай дзяржавы<ref>Shpakovsky V., Nicolle D. Armies of Ivan the Terrible: Russian Troops 1505-1700. — Osprey Publishing, 2006. — P. 23. — ISBN 978-1-84176-925-7.</ref>. Паводле ўкраінскага дасьледніка [[Вадзім Шчарбакоўскі|Вадзіма Шчарбакоўскага]], Масква ўвяла гэты крыж наўмысна, з палітычнымі мэтамі<ref>Щербаківський В. Чи трираменний хрест із скісним підніжком – національний хрест України? // Визвольний шлях. — 1952, листопад. — Ч. 11 (62). С. 33—34.</ref>. === Утварэньне Маскоўскага патрыярхату === У 1588 годзе фактычны маскоўскі гаспадар [[Барыс Гадуноў]] запрасіў патрыярха канстантынопальскага Ерамію II у Маскву на перамовы пра магчымы пераезд з захопленага туркамі-асманамі [[Канстантынопаль|Канстантынопалю]]. Аднак у самой Маскве Гадуноў на паўгода зьняволіў<ref>Саган О. Вселенське православ'я. Суть. Історія. Сучасні реалії. — Київ. Світ знань. 2004. С. 486.</ref> патрыярха і марыў яго голадам<ref>[[Анатоль Сідарэвіч|Сідарэвіч А.]] Па ўсіх канонах: чаму аўтакефалію дае канстанцінопальскі патрыярх // Наша гісторыя. № 4, 2018. С. 37.</ref>. Гэта прымусіла Ерамію II у 1589 годзе ня толькі [[дэ-факта|фактычна]] вызнаць аўтакефалію Маскоўскай царквы, але і абвясьціць яе патрыярхатам. Пры гэтым у адрозьненьне ад іншых аўтакефальных цэркваў Маскоўская царква не атрымала ад Канстантынопалю [[томас]]у аб аўтакефаліі<ref name="risu"/>. У 1606 годзе маскоўскі гаспадар [[Васілі Шуйскі]] пазбавіў патрыяршага пасаду другога патрыярха маскоўскага [[Ігнаці (патрыярх маскоўскі)|Ігнація]] за тое, што ён сустракаў і ўзьвёў на гаспадарскі пасад [[Дзьмітры Самазванец|Дзьмітрыя Самазванца]]. Нягледзячы на цалкам беспадстаўнае з пункту гледжаньня царкоўных канонаў пазбаўленьне пасаду, патрыряха Ігнація выкрасьлілі з сучаснага афіцыйнага пераліку патрыярхаў маскоўскіх<ref>[[Анатоль Сідарэвіч|Сідарэвіч А.]] [https://www.svaboda.org/a/29540240.html Ці адарве Масква Беларусь ад Праваслаўя?], [[Радыё Свабода]], 12 кастрычніка 2018 г.</ref>. Важным этапам у гісторыі Маскоўскага патрыярхату былі рэформы патрыярха [[Нікан (патрыярх маскоўскі)|Нікана]] (1653—1660), які прыбраў пэўныя адрозьненьні ад [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскай царквы]] ў богаслужбовых кнігах, богаслужбовай практыцы і абрадах, якія ўзьніклі ў пэрыяд кананічнай ізаляцыі Маскоўскай царквы як [[расейцы|расейскія нацыянальныя]] адметнасьці<ref>Нуруллаев А. А. Нуруллаев А. Ал. Религия и политика. — М., 2006. С. [https://books.google.by/books?id=QDlFDwAAQBAJ&pg=PT299&lpg=PT299#v=onepage&q&f=false 299].</ref>. Важную ролю ў правядзеньні гэтых рэформаў адыгралі ўкраінскія і беларускія праваслаўныя багасловы і кніжнікі, якія дзейнічалі ў Маскоўскай дзяржаве<ref name="eiu"/>. Аднак ня ўсе прынялі Ніканаўскія рэформы, частка вернікаў на чале з пратапопам Авакумам ня вызнала іх і пайшла ў раскол, што прывяло да ўтварэньня [[стараабрадніцтва]] як асобнай канфэсіі. [[Файл:Peter der-Grosse 1838.jpg|значак|[[Пётар I]]]] Сярод іншага патрыярх Нікан пастанавіў замест укоснага 8-канцовага ўжываць 4-канцовы крыж<ref>Изотова О., Касперович Г., Гурко А., Бондарчик А. Кто живет в Беларуси. — Минск: «Беларуская навука», 2012. С. [https://books.google.by/books?id=RAOFBAAAQBAJ&pg=PA740&lpg=PA740#v=onepage&q&f=false 740]</ref>. Замену ўкоснага васьміканцовага крыжа 4-канцовым тлумачаць у тым ліку пашыранай у Маскоўскай дзяржаве прыктыкай зьняважлівага стаўленьня да апошняга<ref name="RK147">Русский крест: символика православного надглавного креста. — Москва, 2006. С. 147.</ref>. Неўзабаве аднак расейскія праваслаўныя зноў пачалі ўжываць укосны васьміканцовы крыж. Так, паводле сьведчаньня мітрапаліта разанскага і мурамскага [[Стэфан (Яворскі)|Стэфана]], укосны васьміканцовы крыж насіў маскоўскі гаспадар [[Пётар I]] (1672—1725)<ref name="hnidec">Гнідець Р. [https://web.archive.org/web/20180614171451/https://www.saintjosaphat.org/statti/article/sv-khrest-iogo-forma-ta-riznovidi-v-ukrajini/ Св. Хрест, його форма та різновиди в Україні] // Греко-Католицька Традиція №9 (193), вересень 2013 р.</ref>. === Захоп Кіеўскай мітраполіі Канстантынопальскага патрыярхату === [[Файл:01 130 Book illustrations of Historical description of the clothes and weapons of Russian troops.jpg|значак|Укосны васьміканцовы крыж на вайсковым сьцягу [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]], 1696—1699 гг.]] Па [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайне з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667), у выніку якой Маскоўская дзяржава захапіла [[Кіеў]], у 1685 годзе маскоўскі гаспадар [[Аляксей Міхайлавіч]] даслаў ліст патрыярху канстантынопальскаму Якаву з просьбай перадаць [[Кіеўская мітраполія|Кіеўскую мітраполію]] Маскве, на што атрымаў адмову. Тады ён самавольна з парушэньнем царкоўных канонаў (у тым ліку 8-га правіла III [[Усясьветны Сабор|Усясьветнага Сабору]] і 2-га правіла II Усясьветнага Сабору<ref name="eiu"/>) ажыцьцявіў гвалтоўны перавод праваслаўных прыходаў, што знаходзіліся на заваяванай тэрыторыі Рэчы Паспалітай, пад уладу Маскоўскага патрыярхату. Па сьмерці патрыярха Якава ў 1686 годзе Аляксей Міхайлавіч зьвярнуўся да ўладаў [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]], на тэрыторыі якой на той час была рэзыдэнцыя патрыярха канстантынопальскага, і прапанаваў ім мір. Адзінай умовай была згода з боку новага патрыярха Дыянісія на перавод Кіеўскай мітраполіі ў юрысдыкцыю Масквы<ref>Патріархат-рейдер [http://tyzhden.ua/History/16915] // Український тиждень, № 6 (171), 11.02.2011</ref>. Неўзабаве той мусіў падпадаркавацца асманскім уладам і выдаў адпаведную грамату, за што атрымаў матэрыяльную ўзнагароду<ref>Мицик Ю., Солодкий П. [http://www.istpravda.com.ua/articles/2013/07/25/131816 Історія і сучасність українського православ'я], Українська Правда, 25.07.2013.</ref>. Аднак ужо ў 1687 годзе [[Канстантынопальскі сабор]] асудзіў патрыярха Дыянісія за адмову ад Кіеўскай мітраполіі на карысьць Масквы і пазбавіў яго патрыяршага пасаду за сыманію (хабарніцтва). Хоць выдадзеная на загад сьвецкіх уладаў грамата Дыянісія ня можа лічыцца кананічным дакумэнтам<ref>Мартос А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 209.</ref>, з гэтага часу Кіеўская мітраполія апынулася [[дэ-факта]] ў складзе Маскоўскага патрыярхату. === Скасаваньне патрыярхату і ўтварэньне «Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду» Расейскай імпэрыі === {{Асноўны артыкул|Найсьвяцейшы ўрадавы сынод}} [[Файл:Senate Square SPb 000000008 1 m.jpg|значак|Будынак урадавых [[Сэнат Расейскай імпэрыі|сэнату]] і [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|сыноду]] ў [[Санкт-Пецярбург]]у]] У выніку рэформаў, праведзеных [[Пётар I|Пятром I]], адбылася ліквідацыя інстытуту патрыярхату дзеля беспасярэдняга кіраваньня царквой маскоўскімі гаспадарамі (расейскімі імпэратарамі<ref>Шэйкін Г. Сінод // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 301—302.</ref>). З 1721 году Маскоўская царква кіравалася «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшым урадавым сынодам]]», які разам з [[Сэнат Расейскай імпэрыі|урадавым сэнатам]] належаў да сыстэмы найвышэйшых органаў дзяржаўнага кіраваньня [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Рубльова Н. С. Синод // Енциклопедія історії України: Т. 9. Прил — С / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. — К.: В-во «Наукова думка», 2012. С. 565.</ref>. На практыцы ўрадавым сынодам з волі маскоўскага гаспадара кіравалі сьвецкія [[обэр-пракурор]]ы<ref name="eiu"/>. У 1832 годзе выйшлі [[Асноўныя законы Расейскай імпэрыі]], згодна зь якімі (артыкул 42) вярхоўным кіраўніком Маскоўскай царквы абвяшчаўся маскоўскі гаспадар{{Заўвага|У заўвазе да гэтага артыкула зазначаецца: «У гэтым сэнсе Імпэратар у Акце аб спадкаемстве стальцу 5 красавіка 1797 г. называецца Кіраўніком Царквы» ({{мова-ru|«В сем смысле Император в Акте о наследии престола 1797 г. апр. 5 именуется Главою Церкви»|скарочана}})}}. Праз пашырэньне межаў Расейскай імпэрыі тэрыторыя юрысдыкцыі «Найсьвяцейшага урадавага сыноду» значна павялічылася. Пры гэтым расейскія ўлады даручылі яму галоўную ролю ў [[Русіфікацыя|маскалізацыі]] [[Падзелы Рэчы Паспалітай|анэксаваных земляў]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Ператварэньне Маскоўскага патрыярхату ў частку дзяржаўнага апарату Расейскай імпэрыі прывяло да пашырэньня [[ерась|ерасяў]], фармаваньня разнастайных рэлігійных [[сэкта]]ў, страты даверу да царквы з боку часткі вернікаў<ref name="eiu"/>. === Аднаўленьне патрыярхату, зьнішчэньне Царквы савецкімі ўладамі === [[Файл:Патриарх Тихон.jpg|значак|[[Ціхан (патрыярх маскоўскі)|Патрыярх Ціхан]]]] Патрыярхат аднавіўся толькі па распадзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] ў 1917 годзе. На патрыяршы пасад абралі [[Ціхан (патрыярх маскоўскі)|Ціхан]]а, мітрапаліта маскоўскага. Неўзабаве ў 1918 годзе савецкія ўлады афіцыйна аддзялілі Маскоўскі патрыярхат ад дзяржавы. У 1922 годзе патрыярх Ціхан у сваім афіцыйным лісьце вызнаў справядлівай просьбу [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|ўраду БНР]] пашырыць ужываньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]], дазволіў выкарыстоўваць яе ў беларускіх праваслаўных япархіях. Таксама ён паабяцаў, што ў час прызначэньня герархаў Праваслаўнай царквы ў Беларусі перавага будзе аддавацца тым, хто валодае беларускай мовай. Пры канцы ліста патрыярх блаславіў беларускі народ і ўрад [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]].<ref>{{артыкул|аўтар =Тіхон. Патрыярх Маскоўскі і усяе Русі.| частка = |загаловак =Пісьмо Патрыярха Тіхона Старшыне Рады Міністраў Беларускай Народнай Рэспублікі.|арыгінал = |спасылка =http://elibrary.mab.lt/handle/1/2323|адказны =[[Клаўдзі Дуж-Душэўскі]]|выданьне=[[Беларускі сьцяг (1922)|Беларускі сьцяг]]|тып=часопіс|месца=[[Коўна]]|выдавецтва=[[Урад БНР]]|год=1922|выпуск=|том=|нумар=1 красавік—травень| старонкі=27, 28|isbn=}}</ref><ref>[https://nn.by/?c=ar&i=206218 Як патрыярх Маскоўскі блаславіў Беларускую Народную Рэспубліку] // [[Наша Ніва]], 14 сакавіка 2018 г.</ref> Па сьмерці патрыярха Ціхана ў 1925 годзе савецкія ўлады не дазволілі правесьці сабор дзеля абраньня новага кіраўніка царквы. Месцаахоўнікам патрыяршага пасаду стаў мітрапаліт [[Пётар (Палянскі)]], якога неўзабаве арыштавалі і закатавалі. Мітрапаліту Пятру ўспадкоўваў мітрапаліт [[Сергій (Страгародзкі)]] (зь сьнежня 1925 да 27 сьнежня 1936 году называўся намесьнікам патрыяршага месцаахоўніка). У 1927 годзе мітрапаліт Сергій выдаў Пасланьне (вядомае як «Дэклярацыя»), у якім прызнаў Савецкі Саюз грамадзянскай радзімай, заклікаў япіскапаў, сьвятароў і прыхаджанаў да грамадзянскай ляяльнасьці савецкай уладзе, а таксама запатрабаваў ад замежнага духавенства поўнай палітычнай ляяльнасьці да савецкага ўраду<ref>[http://www.sedmitza.ru/lib/text/440043/ Послание заместителя патриаршего местоблюстителя, Митрополита Нижегородского Сергия (Страгородского) и временного при нем Патриаршего Священного Синода («Декларация» Митрополита Сергия). 1927 г.]</ref>. Пасланьне і наступныя звальненьні пэўных нязгодных япіскапаў прывяло да пратэстаў і адмове падпарадкаваньня Сергію (Старагародзкаму) з боку шэрагу групаў унутры Царквы і да ўтварэньня іншых «старацаркоўных» арганізацыяў, якія не прызналі законнасьці царкоўнай улады намесьніка месцаахоўніка, а таксама да «спыненьня дачыненьняў»<ref>[http://pravoslavie.ru/11687.html Послание Архиерейского Синода Русской Зарубежной Церкви боголюбивой пастве о преодолении духовного разделения в Русской Православной Церкви]</ref> з Маскоўскім патрыярхатам большасьці расейскіх япіскапаў у эміграцыі. Паводле некаторых зьвестак, у першыя пяць гадоў па [[Кастрычніцкі пераварот|Кастрычніцкім перавароце]] бальшавікі пакаралі сьмерцю 28 япіскапаў і 1200 сьвятароў<ref>Ostling R. [https://web.archive.org/web/20181102184201/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,150718,00.html Cross Meets Kremlin] // Time. June 24, 2001.</ref>. У 1930-я гады супрацоўнікі [[НКВД]] расстралялі або выслалі ў лягеры амаль усіх япіскапаў, а таксама значную частку сьвятароў і актыўных прыхаджанаў. Царква апынулася ў цяжкім стане. === Дазвол дзейнасьці, зьмена назвы з ініцыятывы Сталіна і кантроль НКВД-КДБ === [[Файл:JStalin Secretary general CCCP 1942.jpg|значак|[[Сталін]]]] Па [[Нямецка-савецкая вайна|нападзе Трэцяга Райху на СССР]] палітыка савецкіх ўладаў зьмянілася. На захопленых немцамі землях адчынілі 9400 храмаў, зачыненых савецкімі ўладамі, у тым ліку каля 700 у Беларусі. Таму царква апынулася патрэбнай савецкай уладзе ў [[Ідэалёгія|ідэалягічным]] супрацьстаяньні [[Нямецкая дзяржава|Нямецкай дзяржаве]], каб давесьці, што царкоўнае жыцьцё магчымае і пры саветах. Маскоўскі мітрапаліт [[Сергій (патрыярх)|Сергій (Страгародзкі)]] атрымаў магчымасьць зьвярнуцца з пасланьнямі да царквы звыш 50 разоў. 4 верасьня 1943 году старшыня [[Савет народных камісараў СССР|Савету народных камісараў СССР]] Ёсіф Сталін запрасіў да сябе маскоўскага мітрапаліта Сергія і ленінградзкага мітрапаліта [[Аляксій I|Аляксія (Сіманскага)]], а таксама кіеўскага мітрапаліта [[Мікалай (Ярушэвіч)|Мікалая (Ярушэвіча)]] беларускага паходжаньня. На сустрэчы Сталін паведаміў пра стварэньне [[Рада ў справах Расейскай праваслаўнай царквы|Рады ў справах Расейскай праваслаўнай царквы]] і патрэбу склікаць [[Архірэйскі сабор РПЦ 1943 году|Архірэйскі сабор]], каб найхутчэй абраць патрыярха 8 верасьня<ref>{{Артыкул|аўтар=Вольга Мядзьведзева.|загаловак=Блаславеньне на подзьвіг|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=3 ліпеня 2014|нумар=123 (27733)|старонкі=7|issn=1990-763X}}</ref>. У 1943 годзе пры спрыяньні [[Іосіф Сталін|Сталіна]] ў Маскве прайшоў Сабор япіскапаў, на якім адбылася зьмена другой афіцыйнай назвы Маскоўскага патрыярхату — з Расейскай праваслаўнай царквы ({{мова-ru|Российская православная церковь|скарочана}}) на «Рускую праваслаўную царкву» ({{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}})<ref name="eiu"/>. Тытул прадстаяцеля царквы зьмянілі з [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Расеі]] ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея России|скарочана}}) на «Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі» ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея Руси|скарочана}}). Пытаньне аб назьве патрыярхату ўзьняў Сталін, аднак паводле афіцыйнай вэрсіі<ref name="odintsov"/>, сам тытул прапанаваў будучы новы патрыярх [[Сергій (Старагародзкі)]], Сталін нібы толькі пагадзіўся з прапановай і дадаў, што «гэта слушна». У 1945 годзе адбыўся Памесны Сабор, на якім зацьвердзілі новую назву, а таксама абралі новага патрыярха. У сьнежні 2017 году [[Служба бясьпекі Украіны|СБУ]] зьняла грыф «[[дзяржаўная таямніца|цалкам сакрэтна]]» з дакумэнтаў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі|КДБ]] аб стварэньні Маскоўскай патрыярхіі. З рассакрэчаных дакумэнтаў вынікае, што НКВД і яго падразьдзелы ў саюзных і аўтаномных рэспубліках, краях і абласьцях займаліся падборам кандыдатаў дзеля ўдзелу ў Саборы: «важна, каб у ліку вызначаных кандыдатаў пераважалі агенты НКВД, здольныя правесці на Саборы патрэбную нам лінію»{{Заўвага|Ліст, скіраваны ў верасьні 1944 году на месцы за подпісам начальніка 2-га ўпраўленьня НКВД СССР Фядотава і кіраўніка пятага аддзелу 2-га ўпраўленьня Карпава}}. З гэтай мэтай трэба было абраць «асоб, якія маюць рэлігійны аўтарытэт сярод духавенства і вернікаў і ў той жа час правераных на агентурнай або патрыятычнай працы»<ref>{{Спасылка|url=https://espreso.tv/news/2017/12/10/moskovskyy_patriarkhat_stvoryuvaly_agenty_nkvs_svidchat_rozskerecheni_sbu_dokumenty | загаловак = Московський патріархат створювали агенти НКВС, — свідчать розсекречені СБУ документи |дата=2017-12-10 |сайт=https://espreso.tv/ | выдавец = [[Еспресо TV]] |дата доступу = 11 сьнежня 2017 г.}}</ref>. У ліпені 1948 году ў Маскве ўрачыста адзначалі 500-годзьдзе аўтакефаліі Маскоўскай царквы. Да юбілею прымеркавалі нараду кіраўнікоў і прадстаўнікоў памесных праваслаўных цэркваў (спачатку кіраўніцтва СССР задумвала гэтую нараду як Сусьветны сабор «для разьвязаньня пытаньня аб наданьні Маскоўскай Патрыярхіі тытулу Сусьветнай»<ref>Лисовой Н. Н. Русская Церковь и Патриархаты Востока. Три церковно-политические утопии XX века. // Религии мира. История и современность. — М., «Наука», 2002. С. 151.</ref>), якая асудзіла экумэнічны рух і унію як прыладу экспансіі [[папізм]]у. Аднак на нараду не прыехалі прадстаяцелі ўсходніх грэцкіх патрыярхатаў. Па заняцьці [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыны]] войскамі СССР у 1946 годзе Маскоўскі патрыярхат захапіў [[Праваслаўная царква Чэскіх зямель і Славаччыны|Чэхаславацкую праваслаўную царкву]], а 9 верасьня 1951 году патрыярх маскоўскі надаў ёй аўтакефалію (Канстантынопальскі патрыярхат доўгі час не вызнаваў легітымнасьць гэтай пастановы і вызнаў аўтакефалію Чэхаславацкай праваслаўнай царквы толькі 9 верасьня 1998 году). 22 жніўня 1948 году пад ціскам савецкіх спэцслужбаў [[Польская праваслаўная царква]] «зраклася» аўтакефаліі, атрыманай у 1924 годзе ад Канстантынопальскага патрыярхату, і атрымала аўтакефалію ад Маскоўскага патрыярхату. === Па распадзе СССР === Па 1991 годзе ([[Распад СССР|распадзе СССР]]) афіцыйная юрысдыкцыя Маскоўскага патрыярхату набыла транснацыянальны характар у межах былога [[СССР]] (бяз Грузіі і Армэніі): упершыню за ўсю гісторыю свайго існаваньня ён пачаў разглядаць у якасьці сваёй [[Кананічная тэрыторыя|«кананічнай тэрыторыі»]] (тэрмін увялі ў абарот у 1989 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20181111223057/http://www.portal-credo.ru/site/?act=authority&id=856 Кандидат богословия игумен ИННОКЕНТИЙ ПАВЛОВ: «Католические миссионеры ни за кем не гоняются, но если люди понимают, что истинная Церковь — это Церковь Католическая, они должны быть приняты туда]</ref>) тэрыторыю мноства [[сувэрэнітэт|сувэрэнных]] і незалежных дзяржаваў. Адміністрацыйныя падразьдзяленьне Маскоўскага патрыярхату апынуліся ў розных краінах і пачалі функцыянаваць у розных дзяржаўна-праўных, грамадзка-палітычных і канфэсійна-культурных умовах. У выніку, з пачатку 1990-х гадоў паўстала кананічна ненармальная сытуацыі паралельных юрысдыкцыяў у [[Эстонія|Эстоніі]] і [[Малдова|Малдове]], а з 2000-х — у [[Кітай|Кітаі]] і [[Украіна|Ўкраіне]]. На канец 2006 году, і да далучэньня РПЦЗ, Маскоўскі патрыярхат меў 136 япархіяў у [[Расея|Расеі]], [[Украіна|Украіне]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Малдова|Малдове]], [[Азэрбайджан]]е, [[Казахстан]]е, [[Узбэкістан]]е, [[Кыргыстан]]е, [[Таджыкістан]]е і [[Туркмэністан]]е (гэтыя краіны абвяшчаюцца «кананічнымі тэрыторыямі»), а таксама ў дыяспары — [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Аргентына|Аргентыне]], [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Францыя|Францыі]], [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Нямеччына|Нямеччыне]], [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], [[ЗША]] і [[Канада|Канадзе]]<ref name="spis">[http://magazines.russ.ru/oz/2001/1/spr.html Как устроена Русская православная церковь] {{ref-ru}}</ref>; [[Беларускі экзархат]]; 171 архіерэяў, зь іх 131 епархіяльных, 40 вікарных, без уліку 13, якія былі на адпачынку. Дзейнічалі 713 манастыроў, у тым ліку ў Расеі: 208 мужчынскіх і 235 жаночых; ва Ўкраіне: 89 мужчынскіх і 84 жаночыя; у іншых краінах у межах былога [[СССР]]: 38 мужчынскіх і 54 жаночыя; у рэшце замежных краінаў: 2 мужчынскія і 3 жаночыя. Стаўрапігіяльных манастыроў было 25. Агульная колькасьць прыходаў — 27 393 (колькасьць хутка расьце). Агульная колькасьць духавенства — 29 450. 17 траўня 2007 году ў выніку падпісаньня Акту аб кананічных дачыненьнях у склад Маскоўскага патрыярхату на правах самакіравальнай царквы ўвайшла [[Расейская праваслаўная царква ў замежжы]]. Аднак частка духавенства і сьвецкіх РПЦЗ пад кіраўніцтва біскупа Агафангела не прызнала гэты акт і працягнула сваё існаваньне як незалежная царква — РПЦЗ пад амафорам мітрапаліта Агафангела. 27 студзеня 2009 году прадстаяцелем Расейскай праваслаўнай царквы стаў 16-ы (паводле афіцыйнага падліку) патрыярх [[Кірыла (Гундзяеў)]]. Улетку 2009 году заснавалі Міжсаборную прысутнасьць РПЦ у складзе 136 архірэяў, клірыкаў і прыхаджанаў. Да 2019 году склад Міжсаборнай прысутнасьці вырас да 195 чалавек, сярод якіх было 75 сьвятароў, 70 архірэяў, 35 прыхаджанаў, 13 манахаў бяз сану і 2 дыяканы. У 2010 годзе ўтварылі Сынадальны камітэт узаемінаў з [[казацтва]]м. У кастрычніку 2011 году Сьвяты сынод РПЦ зацьвердзіў Палажэньне «Аб мітраполіях». Да 2019 году ўтварылі 59 мітраполіяў у Расеі і [[Менская мітраполія|Менскую мітраполію]] ў Беларусі<ref name="в"/>. 25 сьнежня 2013 году Сынод Маскоўскага патрыярхату прызначыў кіраўніком [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]] мітрапаліта [[разань|разанскага]] [[Павал (Панамароў)|Паўла (Панамарова)]], ураджэнца [[Караганда|Караганды]] і грамадзяніна [[Расейская Фэдэрацыя|Расейскай Фэдэрацыі]]. Тым часам закон Беларусі «Аб свабодзе сумленьня і рэлігійных арганізацыях» у артыкуле 13 забараняе кіраваць рэлігійнымі арганізацыямі іншаземцам<ref>[https://www.svaboda.org/a/28038000.html Мітрапаліт Павел ня мае і ня будзе атрымліваць беларускага грамадзянства, хоць абавязаны], [[Радыё Свабода]], 7 кастрычніка 2016 г.</ref>. На 2016 год Расейская праваслаўная царква мела адну агульнацаркоўную асьпірантуру і дактарантуру, 5 духоўных акадэміяў (у Маскве, Санкт-Пецярбургу, Кіеве, Кішынёве, Менску), 6 унівэрсітэтаў і інстытутаў, 53 духоўных сэмінарыі, 29 духоўных вучэльняў. === Разрыў з Канстантынопальскім патрыярхатам === 13 чэрвеня 2016 году Маскоўскі патрыярхат адмовіўся ад удзелу ва Ўсеправаслаўным саборы на востраве [[Крыт|Крыце]], падрыхтоўка да якога вялася з 1961 году. Тым часам яшчэ ў студзені 2016 году [[Кірыла (Гундзяеў)]] урачыста паабяцаў узяць удзел у Саборы<ref name="bbc"/>. Апроч таго, Маскоўскі патрыярхат ня прыняў пастановаў Сабору<ref>[http://www.patriarchia.ru/db/text/5076149.html Постановления Освященного Архиерейского Собора Русской Православной Церкви (29 ноября ― 2 декабря 2017 года)], [http://www.patriarchia.ru Официальный сайт Московского патриархата]</ref>. 15 кастрычніка 2018 году ў зьвязку з [[Прадстаўленьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве|прадстаўленьнем Украінскай праваслаўнай царкве аўтакефаліі]] Маскоўскі патрыярхат у аднабаковым парадку разарваў эўхарыстычныя дачыненьні з Канстантынопальскім патрыярхатам і выйшаў у [[схізма|схізму]]. 6 сакавіка 2022 году ў дзень, калі Расейская праваслаўная царква адзначае даравальную нядзелю, яе кіраўнік Кірыл (Гундзяеў) у казаньні ў храме Хрыста Збаўцы ў Маскве выказаўся пра [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]: ён не асудзіў вайны і заявіў, што ваенныя дзеяньні вядуцца таму, што на [[Данбас]]е ня хочуць [[гей]]-парадаў<ref>[https://www.svaboda.org/a/31740038.html Патрыярх Кірыл не асудзіў вайну ва Ўкраіне і заявіў, што яна ідзе таму, што ў Данбасе ня хочуць гей-парадаў], [[Радыё Свабода]], 7 сакавіка 2022 г.</ref>. 14 сакавіка падчас нядзельнай службы ў храме Хрыста Збаўцы Кірыл (Гундзяеў) перадаў кіраўніку [[Расгвардыя|Расгвардыі]] [[Віктар Золатаў|Віктару Золатаву]] абраз, той жа ў адказ адрапартаваў: «''Хачу паведаміць вам і ўсім прысутным тут прыхаджанам, што войскі Нацыянальнай гвардыі сумесна з Узброенымі сіламі Расейскай Фэдэрацыі выконваюць усе задачы, пастаўленыя ў ходзе гэтай ваеннай контрапэрацыі, і хачу сказаць, што ня ўсё так ідзе хутка, як хацелася б... Але мы ідзем да намечанай мэты крок за крокам. Перамога будзе за намі, і гэты абраз будзе абараняць расейскае войска і паскараць нашу перамогу''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31752194.html Патрыярх РПЦ Кірыл перадаў кіраўніку Расгвардыі абраз, а той прызнаў, што ва Ўкраіне ў іх «ўсё ідзе ня так хутка, як хацелася б»], [[Радыё Свабода]], 14 сакавіка 2022 г.</ref>. У той жа дзень Расейская праваслаўная царква ў Амстэрдаме заявіла аб разрыве з Маскоўскім патрыярхатам праз вайну ва Ўкраіне: «''Сьвятары аднагалосна заявілі, што больш ня могуць функцыянаваць у складзе Маскоўскага патрыярхату і забясьпечваць духоўна бясьпечнае асяродзьдзе для нашых вернікаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31751954.html РПЦ у Амстэрдаме першай з заходніх цэркваў заявіла аб разрыве з Маскоўскім патрыярхатам праз вайну ва Ўкраіне], [[Радыё Свабода]], 14 сакавіка 2022 г.</ref>. === Расейска-ўкраінская вайна === 20 жніўня 2024 году [[Вярхоўная Рада Ўкраіны]] забараніла Расейскую праваслаўную царкву ва Ўкраіне, прыняўшы [[Закон Украіны «Аб абароне канстытуцыйнага ладу ў сфэры дзейнасьці рэлігійных арганізацыяў»]]<ref>{{Cite news|last=Service|first=RFE/RL's Ukrainian|title=Ukrainian Lawmakers Approve Law Banning Religious Groups Tied To Russian Orthodox Church|url=https://www.rferl.org/a/ukrainian-orthodox-church-moscvow-patriarchate-legislation/33085600.html|access-date=2024-08-20|work=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://news.liga.net/en/politics/news/ukraines-parliament-passes-law-banning-russian-orthodox-church-in-ukraine|title=Ukraine's parliament passes law banning Russian Orthodox Church|website=LIGA|date=2024-08-20|access-date=2024-08-20}}</ref>. Украінскія рэлігійныя арганізацыі, афіляваныя з Расейскай праваслаўнай царквой, будуць забароненыя праз 9 месяцаў з моманту вынясеньня {{Не перакладзена|Дзяржаўная служба Ўкраіны па этнапалітыцы й свабодзе сумленьня|Дзяржаўнай службай Украіны па этнапалітыцы й свабодзе сумленьня|uk|Державна служба України з етнополітики та свободи совісті}} адпаведнай пастановы, калі гэтая рэлігійная арганізацыя не разарве дачыненьні з Расейскай праваслаўнай царквой у адпаведнасьці з праваслаўным кананічным правам<ref>{{Cite web|language=en|url=https://english.nv.ua/nation/verkovna-rada-adopts-a-draft-bill-and-therefore-bans-all-moscow-ruled-religious-organizations-50444399.html|title=Ukrainian Parliament bans Russian-linked religious organizations, targets UOC-MP|website=english.nv.ua|access-date=2024-08-20}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2024/08/20/7471107/|title=Parliament passes law banning religious organisations linked to Russia|website=Ukrainska Pravda|access-date=2024-08-20}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://babel.ua/en/news/110038-the-ukrainian-parliament-supported-the-draft-law-on-banning-the-uoc-mp|title=The Ukrainian Parliament supported the draft law on banning the UOC MP|website=babel.ua|date=2024-08-20|access-date=2024-08-20}}</ref>. == Выданьні == === Друкаваныя === Афіцыйны друкаваны орган Маскоўскай патрыярхіі — месячнік {{мова-ru|«Журнал Московской Патриархии»|скарочана}}. Апроч выпадковых кніг, зборнікаў (у тым ліку непэрыядычных зборнікаў духоўных акадэміяў пад назвай {{мова-ru|«Богословские Труды»|скарочана}}), РПЦ выдае месячнік {{мова-uk|«Православний Вісник»|скарочана}} (друкаваны орган экзарха ўсяе Ўкраіны) і за мяжой {{мова-de|«Stimme der Orthodoxie»|скарочана}} (друкаваны орган Цэнтральна-эўрапейскага экзархату). З 1989 году выдаецца газэта {{мова-ru|«Церковный вестник»|скарочана}} (да лютага 2003 году — {{мова-ru|«Московский церковный вестник»|скарочана}}) — друкаваны орган Маскоўскай патрыярхіі. === Электронныя === * Патриархия.Ru — афіцыйны сайт Маскоўскага патрыярхату, які падтрымліваецца Сынадальным інфармацыйным аддзелам * Mospat.Ru — афіцыйны сайт Аддзелу замежных царкоўных дачыненьняў * Богослов.Ru — багаслоўскі партал, створаны ў 2007 годзе * Православие.Ru — сайт створаны 1 студзеня 2000 году рэдакцыяй інтэрнэт-праектаў маскоўскага Стрэчанскага манастыра з блаславеньня [[Аляксій II (Рыдыгер)|Аляксія II (Рыдыгера)]] * Канал Расейскай Праваслаўнай царквы на Youtube — афіцыйны канал Расейскай праваслаўнай царквы на сэрвісе YouTube, адкрыты 11 кастрычніка 2010 году * Седмица.Ru — сайт царкоўна-навуковага цэнтру «Православная энциклопедия» Расейскай праваслаўнай царквы === Навуковыя === * Православная энциклопедия * Церковно-исторический вестник * Вестник ПСТГУ * Вестник церковной истории == Крытыка == === Верхаводзтва дзяржавы === Яшчэ ў XIX ст. расейскі філёзаф і багаслоў [[Уладзімер Салаўёў]] крытыкаваў Маскоўскую царкву за вызнаньне верхаводзтва Расейскай дзяржавы{{Заўвага|Цытаты паводле ўкраінскага гісторыка [[Паўла Штэпа|Паўла Штэпы]]}}<ref>Solovieff V. [https://fr.wikisource.org/wiki/La_Russie_et_l%E2%80%99%C3%89glise_Universelle La Russia et l'Eglise Universelle]. — Stock, 1885.</ref><ref>Штепа П. [https://web.archive.org/web/20210227061346/http://www.ukrcenter.com/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE-%D0%A8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B0/19995-1/%D0%91%D0%B5%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%BE-%D1%96-%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Московство його походження, зміст, форми й історична тяглість]. Видання четверте. — Дрогобич–Львів, 2013.</ref>: {{Цытата|Наша Маскоўская царква, каб мець ад дзяржавы гарантыі свайго існаваньня і саступкі, безумоўна аддала сябе ў рабства дзяржаве. Названыя ў дзяржаўных крымінальных законах віды прымусу і гвалту — гэта адзіная зброя, якой наша Царква змагаецца з адступнікамі і іншай верай. Крохкае і сумніўнае адзінства нашай царквы трымаецца толькі на гвалтце і фальшы (хлусьні), якое наша дзяржава ня толькі прызнае, але і падтрымлівае. Напрыклад, падрабляе дакумэнты выдуманага царкоўнага сабора, або пераклад дакумэнтаў Сусьветных Сабораў. Уся абаронная і наступальная дзейнасьць нашай царквы — гэта суцэльнае махлярства, фальш і хлусьня, якія зьдзяйсьняюцца беспакарана, пад абаронай дзяржаўнай цэнзуры, якая дбае, каб хтосьці ня выкрыў усіх тых махлярстваў... Наша Маскоўская царква прызнае за аснову менавіта верхаводзтва дзяржавы над царквой і патрэбу дзяржаўнага кіраваньня царквой. Гэта прынцып запісаны ў нашых дзяржаўных і царкоўных законах.}} Пра Маскоўскую царкву выказваўся кіраўнік [[Паўстаньне Кастуся Каліноўскага|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] у [[Анэксія|анэксаваным]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]], нацыянальны герой Беларусі [[Кастусь Каліноўскі]]: «''3ь дзядоў і прадзедаў была ў нас уніяцкая вера, гэта значыць, што мы, будучы грэцкай веры, прызнавалі за намесьнікаў Боскіх сьвятых айцоў, што ў Рыме. Царом маскоўскім і гэта стала завідна, для таго, скасаваўшы ў Маскве грэцкую веру, а зрабіўшы царскую, што то называецца праваслаўе, і нас адарвалі ад праўдзівага Бога і ўпісалі ў сыэму пагану''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/26706128.html Правілы жыцьця Кастуся Каліноўскага], [[Радыё Свабода]], 23 лістапада 2014 г.</ref>. Прэзыдэнт Украіны [[Пятро Парашэнка]] паказвае на тое, што паводле [[Уладзімер Пуцін|Ўладзімера Пуціна]], сучасная Расейская дзяржава трымаецца на двух слупах — Расейскай праваслаўнай царкве і ядзернай зброі<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=219740 Парашэнка — прадстаўнікам РПЦ ва Украіне: Вам няма чаго тут рабіць. Дадому, у Расію!] // [[Наша Ніва]], 7 лістапада 2018 г.</ref>. === Некананічны статус па-за гістарычнымі межамі Маскоўскай дзяржавы === У 1924 годзе Ўсяленскі патрыярх Рыгор VII, надаўшы аўтакефалію [[Польская аўкакефальная праваслаўная царква|Польскай праваслаўнай царкве]], у склад якой увайшла значная частка былой Кіеўскай мітраполіі, у тым ліку Заходняя Беларусь зь Віленшчынай, у сваім [[томас]]е зазначыў, што далучэньне Кіеўскай мітраполіі да Маскоўскага патрыярхату не было кананічным<ref>Сідарэвіч А. [https://web.archive.org/web/20160910152444/http://carkva-gazeta.by/index.php?num=187&page=7&year=2011 Беларусь, Літва і Ўкраіна — ня вотчыны РПЦ], [[Царква (газэта)|Царква]], 8 верасьня 2011 г.</ref>. У 1990-я гады ў лісьце патрыярху маскоўскаму [[Аляксій (Рыдыгер)|Аляксію (Рыдыгеру)]] Усяленскі патрыярх Дзімітры заявіў, што Канстантынопаль вызнае Маскоўскі патрыярхат у межах 1589 году, гэта значыць без тэрыторыі Беларусі, Украіны, Балтыі і Смаленшчыны, якія на той час уваходзілі ў склад Рэчы Паспалітай. Наступны патрыярх Барталамей дадаў, што РПЦ бесьперапынна ўрывалася ў краіны, якія знаходзяцца пад духоўнай юрысдыкцыяй Канстантынопаля, менавіта ў Эстонію, Вугоршчыну і іншы краіны, робячы гэта заўсёды з дапамогай узброенай сілы савецкай арміі<ref>[http://www.svaboda.org/a/24876003.html Канфлікты і рознагалосьсі паміж праваслаўнымі цэрквамі], [[Радыё Свабода]], 31 студзеня 2004 г.</ref>. У 2006 годзе патрыярх Барталамэй зрабіў заяву ў Кіеве, што Канстантынопаль лічыць Кіеўскую мітраполію сваёй дачкой і, калі прыйдзе час, разгледзіць пытаньне аб яе самастойнасьці. 11 кастрычніку 2018 году Сынод Канстантынопальскай царквы спыніў дзеяньне граматы 1686 году, якая часова перадавала патрыярхату маскоўскаму права [[хіратонія|хіратоніі]] мітрапаліта кіеўскага<ref name="ukr.lb.ua"/><ref>[https://nn.by/?c=ar&i=217458 Канстанцінопаль скасаваў указ 1686 года аб падпарадкаванні Кіеўскай мітраполіі Маскоўскаму патрыярхату] // [[Наша Ніва]], 11 кастрычніка 2018 г.</ref>. Прычынай стала парушэньне Маскоўскім патрыярхатам умоваў, на якіх гэтае права раней надавалася<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2018/10/11/7194911/ Рішення Синоду: Українська церква отримає томос], [[Українська правда]], 11.10.2018.</ref>. Увогуле, праваслаўныя каноны (34-е апостальскае правіла<ref>{{Навіна|аўтар=Сяргей Абламейка|загаловак=Беларускі архіяпіскап: Адсутнасьць у Беларусі аўтакефаліі парушае апостальскія каноны|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29489991.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=14 верасьня 2018|копія=https://krynica.info/be/2018/09/14/bapc-padtrymlivae-ukrainskuyu-autakefaliyu/|дата копіі=14 верасьня 2018|дата доступу=25 кастрычніка 2018}}</ref>) патрабуюць асобнай царквы для асобнага народу, аднак РПЦ працягвае не прызнаваць беларусаў і ўкраінцаў асобнымі народамі. З гэтай прычыны на розных узроўнях агучваецца і паўтараецца формула пра «трыадзіны расейскі народ»<ref name="ablamiejka">[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/29519356.html Праваслаўныя беларусы — народ без сваёй царквы], [[Радыё Свабода]], 1 кастрычніка 2018 г.</ref>. === Сыстэматычнае парушэньне царкоўных канонаў === Патрыярх кіеўскі [[Філярэт (Дзянісенка)|Філярэт]] зьвінавачвае Маскоўскі патрыярхат у парушэньні царкоўных канонаў і прыводзіць у прыклад наступны эпізод з найноўшай гісторыі: у 1992 годзе [[Харкаўскі сабор]] склікалі незаконна, бо згодна з канонамі, яго мусіў склікаць мітрапаліт кіеўскі, а яго склікаў япархіяльны архірэй харкаўскі. Апроч таго, ён зазначае, што Маскоўская (Расейская) праваслаўная царква сыстэматычна парушае царкоўныя каноны на працягу ўсёй сваёй гісторыі: калі Расейская імпэрыя захапіла Грузію, грузінскага патрыярхата-Каталікоса, які існаваў стагодзьдзямі, скасавалі, а замест яго прызначылі экзарха, прычым расейца, а не грузіна; аналягічная сытуацыя была з Малдовай па далучэньні да СССР, калі Малдаўскую царкву таксама далучылі да РПЦ, хоць яна была часткай Румынскай царквы; цэрквы балтыйскіх краінаў таксама далучылі да РПЦ, хоць яны былі ў складзе Канстантынопальскага патрыярхату. Аднак раней, паводле патрыярха Філярэта, ніхто ня мог запярэчыць гэтым відавочным парушэньням царкоўных канонаў, бо Расейская імпэрыя і пазьней СССР былі моцнымі дзяржавамі<ref>Щербина С., Лєліч М. [https://daily.rbc.ua/ukr/show/patriarh-filaret-gotovy-prinyat-arhiereev-1536917516.html Патріарх Філарет: Ми готові прийняти всіх архієреїв УПЦ МП в нову помісну церкву], РБК-Україна, 17.09.2018.</ref>. === Ерась этнафілетызму === На Ўсеправаслаўным саборы, які адбыўся на востраве [[Крыт|Крыце]] 21 чэрвеня 2016 году, Маскоўскі патрыярхат зьвінавацілі ў [[ерась|ерасі]] [[этнафілетызм]]у. Зьвінавачваньне абвясьціў [[архіяпіскап]] [[кіпр]]скі [[Хрызастом II]]<ref>{{cite web |url=https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |title=«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» |author= |date=20.06.2016 |website="Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624173704/https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |archivedate= 24-06-2016|accessdate=24 червня 2016 |quote=εθνοφυλετισμού }} {{ref-el}}</ref>. === Супраца з спэцслужбамі, гандаль тытунем і побытавая раскоша === У сакавіку 2018 годзе ў час свайго візыту ў Баўгарыю [[Кірыл (Гундзяеў)]] выказаў у прысутнасьці прэзыдэнта краіны прэтэнзіі да баўгараў. Ён некалькі хвілін гаварыў пра сваё расчараваньне тым, як у Баўгарыі інтэрпрэтуецца вызваленьне ад туркаў. Паводле кіраўніка Маскоўскага патрыярхату, пералічэньня ў сьпісе нацыяў, якім падзякавалі за вызваленьне, нароўні з расейцамі народаў былой Расейскай імпэрыі — беларусаў, палякаў, фінаў, летувісаў — зьяўляецца прымяншэньнем ролі Расеі ў гэтых падзеях. Гэта выклікала рэакцыю баўгарскіх уладаў. Віцэ-прэм’ер Валеры Сімяонаў упершыню на высокім узроўні агучыў інфармацыю пра тое, што Кірыла (Гундзяева) называюць тытунёвым мітрапалітам Расеі, бо з 1996 году ён завёз на 14 мільярдаў даляраў безакцызных цыгарэт. Таксама віцэ-прэм’ер зазначыў раней паказаную ў мас-мэдыя раскошу, якая атачае кіраўніка Маскоўскага патрыярхату (асабісты самалёт, гадзіньнік за 30 тысячаў даляраў). Апроч таго, ён зьвярнуў увагу на тое, што Кірыл (Гундзяеў) — даведзены агент [[КДБ СССР]] з пазыўным «Міхайлаў»<ref>Гезгала С. [https://nn.by/?c=ar&i=205963 Віцэ-прэм'ер Балгарыі: І патрыярх Кірыл, гэты агент КГБ «Міхайлаў», мае нахабства вучыць нас «ісціне»?] // [[Наша Ніва]], 9 сакавіка 2018 г.</ref>. У 2018 годзе Нацыянальны архіў Латвіі апублікаваў засакрэчаныя дакумэнты КГБ [[Латвійская ССР|Латвійскай ССР]]. У сьпісе завэрбаваных грамадзянаў знайшлі [[Аляксандар (Кудрашоў)|Аляксандра Кудрашова]]. Цяпер ён — кіраўнік [[Рыская япархія Расейскай праваслаўнай царквы|Рыскай япархіі Расейскай праваслаўнай царквы]] (г.зв. «Латвійскай праваслаўнай царквы»). Высьветлілася, што Кудрашова ў 1982 годзе завэрбаваў супрацоўнік 5-га аддзелу 4-га аддзяленьня КГБ Латвійскай ССР Аляксандар Ішчанка, які надаў свайму агенту псэўданім «Чытач». У гэты час Кудрашоў працаваў бармэнам<ref>[https://censor.net.ua/photo_news/3103489/arhiv_latvii_opublikoval_dannye_agentov_kgb_na_spetsslujbu_rabotal_deyistvuyuschiyi_glava_rijskoyi_eparhii Архив Латвии опубликовал данные агентов КГБ. На спецслужбу работал действующий глава рижской епархии РПЦ Александр (Кудряшов). ДОКУМЕНТ], [[ЦЕНЗОР.НЕТ]], 21 сьнежня 2018 г.</ref>, аднак неўзабаве атрымаў сьвятарскае пасьвячэньне, а ў 1990 годзе ўзначаліў Рыскую япархію. У 1996 годзе Кудрашоў даручыў камэрцыйнай арганізацыі, створанай Ішчанкам у 1992 годзе, «кіраваць і атрымліваць прыбытак з жылых дамоў з гаспадарчымі пабудовамі, якія належаць Латвійскай праваслаўнай царкве»<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=222532 Латвія адкрыла архівы КГБ: праваслаўны мітрапаліт быў агентам і даручыў кіраваць маёмасцю царквы свайму куратару], [[Наша Ніва]], 21 сьнежня 2018 г.</ref>. === Сатанінскія дзеяньні === 15 кастрычніка 2018 году ў зьвязку з [[Наданьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве|наданьнем Украінскай праваслаўнай царкве аўтакефаліі]] Маскоўскі патрыярхат у аднабаковым парадку разарваў эўхарыстычныя дачыненьні з Канстантынопальскім патрыярхатам і фактычна выйшаў у [[схізма|схізму]]. Кіраўнік экзархату Канстантынопальскага патрыярхату ў Сідэ й Антальі зрабіў з гэтай прычыны наступную заяву<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=219641 Канстанцінопальскі мітрапаліт назваў дзеянні РПЦ сатанінскімі], [[Наша Ніва]], 6 лістапада 2018 г.</ref>: {{Цытата|Гэтыя іх дзеяньні даюць радасьць толькі антыхрысту, які змагаецца з Хрыстом і Яго Царквой. Усе разумныя людзі глыбока засмучаныя падобнымі сатанінскімі дзеяньнямі.}} === Прыхоўваньне Крыжа Эўфрасіньні Полацкай === {{Асноўны артыкул|Крыж Эўфрасіньні Полацкай}} У 2020—2021 гадох зьявіліся сьведчаньні і аргумэнты за тое, што сьвятыня [[беларусы|беларускага народу]] [[Крыж Эўфрасіньні Полацкай]] патаемна ад грамадзкасьці захоўваецца ў [[Рызьніца|рызьніцы]] [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|патрыярха маскоўскага]] [[Троіца-Сергіева лаўра|Троіца-Сергіевай лаўры]]. Беларускі гісторык і археоляг [[Сяргей Тарасаў]] спасылаецца на атрыманую ў канцы 1990-х — пачатку 2000-х гадоў прыватную інфармацыю ад двух незнаёмых паміж сабой чалавек, зьвязаных з спэцслужбамі, паводле якіх маскоўскі патрыярх лічыць Крыж асабістай сьвятыняй і прыяжджае да яго маліцца. Паводле Сяргея Тарасава, пра гэта ведаюць герархі [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]] і найвышэйшыя функцыянэры [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]], якія мелі магчымасьць пабачыць рэліквію на ўласныя вочы. Апроч таго, знаходжаньне Крыжа ў СССР па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] засьведчыў тагачасны кіраўнік [[БССР]] [[Панцеляймон Панамарэнка]], а ў 1997 годзе Крыж як «''дошку''», што «''зусім нядаўна паступіла зь дзяржаўнага музэю''» ў Троіца-Сергіевую лаўру дакладна апісаў кіраўнік Беларускага экзархату [[Філарэт (Вахрамееў)]], які ўзяў зь яго часьцінку крыві [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] дзеля стварэньня копіі рэліквіі<ref name="Tarasau-2021">[https://nn.by/?c=ar&i=274240 «Патрыярх лічыць яго асабістай святыняй і прыязджае да яго маліцца». Дзе знаходзіцца Крыж Ефрасінні Полацкай?], [[Наша Ніва]], 9 чэрвеня 2021 г.</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/news/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=uk|дата публікацыі=2025|копія=https://www.patriarchia.ru/db/news/|дата копіі=2025|дата доступу=20 чэрвеня 2025}} * [https://mospat.ru/ua/ Аддзел вонкавых царкоўных сувязяў Маскоўскага патрыярхату]{{ref-uk}} * [https://www.svaboda.org/a/31452125.html Гісторык і археоляг Сяргей Тарасаў сьцьвярджае, што Крыж Эўфрасіньні Полацкай — у Троіца-Сергіевай лаўры пад Масквой], [[Радыё Свабода]], 9 верасьня 2021 г. * [https://web.archive.org/web/20220112214330/https://svb1234.azureedge.net/a/31644107.html Лукашэнка заявіў, што Ўкраіну трэба вярнуць «ва ўлоньне нашай сапраўднай веры»], [[Радыё Свабода]], 7 студзеня 2022 г. {{Праваслаўе}} [[Катэгорыя:Расейская праваслаўная царква| ]] [[Катэгорыя:Праваслаўныя цэрквы Эўропы]] [[Катэгорыя:Аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы]] [[Катэгорыя:Нацыянальныя цэрквы]] [[Катэгорыя:Сябры Сусьветнай рады цэркваў]] [[Катэгорыя:Міжнародныя хрысьціянскія арганізацыі]] [[Катэгорыя:1448]] 83zpx9lwls6unppbeo3gqx9vjy4fje7 2624638 2624637 2025-07-11T11:44:56Z W 11741 . 2624638 wikitext text/x-wiki {{Арганізацыя |назва = Расейская праваслаўная царква |арыгінальная назва = {{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}} |выява = Christ the Savior Cathedral Moscow.jpg |альтэрнатыўны тэкст выявы = Катэдральны сабор РПЦ |подпіс выявы = [[Храм Хрыста Збаўцы]] ў [[Масква|Маскве]] |мапа = |подпіс мапы = |абрэвіятура = РПЦ |дэвіз = |папярэднік = [[Маскоўская мітраполія]] |дата ўтварэньня = {{Дата пачатку|15|12|1448|1}} [[дэ-факта]],<br>{{Дата пачатку|0|0|1589|1}} [[дэ-юрэ]] |тып = [[аўтакефальная царква]] |юрыдычны статус = рэлігійнае аб’яднаньне |мэта = пашырэньне праваслаўнай [[Хрысьціянства|хрысьціянскай]] веры |штабкватэра = [[Паўднёвая адміністрацыйная акруга]], [[Данілаўскі раён (Масква)|Данілаўскі раён]], вул. [[Данілаўскі Вал]], [[Данілаў манастыр]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Маскоўская патрыярхія|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1244854.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref> |месцазнаходжаньне = [[Масква]] |каардынаты = {{Каардынаты|55|42|39|паўночнае|37|37|50|усходняе|выяўленьне=загаловак,тэкст}} |дзейнічае ў рэгіёнах = 16 краінаў на поўначы [[Эўразія|Эўразіі]], зь іх 9 у [[Азія|Азіі]] |сяброўства = [[Сусьветны сабор]], [[Сусьветная рада цэркваў]] (Швайцарыя) |афіцыйныя мовы = расейская (дэ факта) |пасада кіраўніка = Патрыярх |імя кіраўніка = [[Кірыла (Гундзяеў)]] |пасада кіраўніка 2 = Кіраўнік справамі |імя кіраўніка 2 = [[Рыгор (Пятроў)]] |пасада кіраўніка 3 = Патрыяршы намесьнік |імя кіраўніка 3 = [[Павал (Панамароў)]] |пасада кіраўніка 4 = Кіраўнік Адміністрацыйнага сакратарыяту |імя кіраўніка 4 = [[Фама (Масалоў)]] |асноўныя асобы = [[Марк (Галаўкоў)]], [[Варсанофій (Судакоў)]] |кіроўны орган = Сьвяты сынод |матчыная кампанія = |зьвязаныя кампаніі = [[Беларускі экзархат]], [[Японская праваслаўная царква]] |бюджэт = |колькасьць супрацоўнікаў = 40 514 клірыкаў (2019 год) |колькасьць валянтэраў = |сайт = [https://www.patriarchia.ru/ua/ patriarchia.ru/ua] |заўвагі = |колішняя назва = }} '''Расейская праваслаўная царква''' — [[аўтакефалія|аўтакефальная]] хрысьціянская царква Расеі, якая займае 5-е месца ў [[дыптых]]у праваслаўных цэркваў. Была найбольшай з існых [[Праваслаўная царква|праваслаўных цэркваў]]. Мела другую афіцыйную назву — Маскоўскі патрыярхат. Паводле 1-га Статуту РПЦ 2000 году, «Расейская праваслаўная царква ёсьць ''шмат[[Народнасьць|нацыянальнай]]'' памеснай аўтакефальнай царквой». Згодна з 3-м артыкулам яе дзейнасьць пашыралася на 16 краінаў на паўночным усходзе [[Эўразія|Эўразіі]]: * 9 краінаў на поўначы [[Азія|Азіі]] — [[Азэрбайджан]], [[Казахстан]], [[Кітай]], [[Кыргыстан]], [[Манголія|Манголію]], [[Таджыкістан]], [[Туркмэністан]], [[Узбэкістан]] і [[Японія|Японію]]; * 7 краінаў [[Усходняя Эўропа|Усходняй Эўропы]] — [[Беларусь]], [[Латвія|Латвію]], [[Летува|Летуву]], [[Малдова|Малдову]], [[Расея|Расею]], [[Украіна|Украіну]] і [[Эстонія|Эстонію]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава І. Агульныя палажэньні|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203391.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. Паводле 4-га артыкула Статуту, ажыцьцяўляла «дзейнасьць на падставе: а) [[Біблія|Сьвятога Пісаньня]] і [[Сьвятое Паданьне|Сьвятога Паданьня]]; б) канонаў і [[Правілы сьвятых апосталаў|правілаў сьвятых апосталаў]], [[Сусьветны сабор|Сусьветных]] і Памесных сабораў і [[Айцы Царквы|сьвятых айцоў]]; в) пастановаў Памесных і [[Архірэй]]скіх сабораў, Сьвятога [[сынод]]у і ўказаў [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|маскоўскага патрыярха]]». Згодна зь 5-м артыкулам «РПЦ зарэгістраваная ў якасьці [[Юрыдычная асоба|юрыдычнай асобы]] ў Расейскай Фэдэрацыі як цэнтралізаваная [[Рэлігія|рэлігійная]] арганізацыя. [[Маскоўская патрыярхія]] і іншыя кананічныя падразьдзяленьні РПЦ, якія знаходзяцца на тэрыторыі РФ, рэгіструюцца ў якасьці юрасобаў як рэлігійныя арганізацыі»<ref name="а"/>. У 6-м артыкуле Статуту прадугледжвалася, што «РПЦ мае [[Герархія|герархічную]] будову кіраваньня». Згодна зь 7-м артыкулам «найвышэйшымі органамі царкоўнай [[Улада|улады]] і кіраваньня ёсьць ''Памесны сабор'', ''Архірэйскі сабор'', ''Сьвяты сынод'' на чале з маскоўскім патрыярхам». Пры патрыярху і Сьвятым сынодзе ў якасьці выканаўчага органу дзейнічала ''Найвышэйшая царкоўная рада''. Дарадчым органам, які садзейнічаў найвышэйшай царкоўнай уладзе РПЦ у падрыхтоўцы рашэньняў, якія тычыліся найбольш важных пытаньняў унутранага жыцьця і вонкавай дзейнасьці РПЦ, ёсьць ''Міжсаборная прысутнасьць''. Паводле 8-га артыкула, у РПЦ дейнічалі царкоўныя [[суд]]ы ў 3-х інстанцыях: а) [[Япархія|епархіяльны]] суд, б) найвышэйшы агульнацаркоўны суд, в) суд Архірэйскага сабору. У 9-м артыкуле адзначалася: «Службовыя асобы і супрацоўнікі кананічных падразьдзяленьняў, а таксама [[клірык]]і і [[Прыход|прыхаджане]] ''ня'' могуць зьвяртацца ў органы [[Дзяржава|дзяржаўнай]] улады і ў цывільны суд у пытаньнях, якія адносяцца да ўнутрыцаркоўнага жыцьця, улучна з кананічным кіраваньнем, царкоўным уладкаваньнем, [[Набажэнства|богаслужэбнай]] і пастырскай дзейнасьцю». Паводле 10-га артыкула, «кананічныя падразьдзяленьні РПЦ ''не'' вядуць палітычнай дзейнасьці і ''не'' надаюць свае [[Памяшканьне|памяшканьні]] для правядзеньня палітычных мерапрыемстваў»<ref name="а"/>. Утварылася ў 1448 годзе як кананічна ізаляваная<ref name="eiu">Мицик Ю. Московський Патріархат // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К.: Наук. думка, 2010. — Т. 7 : Мл — О. С. 87.</ref> '''Маскоўская царква''' (царква [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]]) у выніку самавольнага выхаду [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]] з-пад юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. [[De facto|Фактычнае]] вызнаньне здабыла толькі ў 1589 годзе, але ў адрозьненьне ад іншых аўтакефальных цэркваў ніколі не атрымлівала [[томас]]у аб аўтакефаліі<ref name="risu">{{Спасылка|url=https://risu.org.ua/ua/index/all_news/confessional/orthodox_relations/72644/|загаловак=У Вселенському Патріархаті заявили, що не давали Томосу Російській Церкві|выдавец=[https://risu.org.ua/ Релігійно-Інформаційна Служба України]|мова=uk|дата доступу=2018-09-20}}</ref>. У 1686 годзе з парушэньнем царкоўных канонаў захапіла [[Кіеўская мітраполія Канстантынопальскага патрыярхату|Кіеўскую мітраполію Канстантынопальскага патрыярхату]]. У 1721—1917 гадох фактычна ўзначальвалася [[обэр-пракурор]]амі «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду]]», сьвецкімі чыноўнікамі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]. Па савецкіх рэпрэсіх, якія зьнішчылі значную частку сьвятароў, у 1943 годзе аднавіла дзейнасьць пры спрыяньні [[Сталін]]а і трапіла пад кантроль [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі|КДБ СССР]]. У наш час абвяшчае сябе адзінай кананічнай праваслаўнай царквой на тэрыторыі былога [[СССР]] з выняткам [[Грузія|Грузіі]] і [[Армэнія|Армэніі]]<ref>[http://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203391.html Статут РПЦ. Глава 1]</ref>, аднак на частку гэтай тэрыторыі прэтэндуюць іншыя аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы — [[Малдаўская праваслаўная царква|Малдаўская]] і [[Эстонская праваслаўная царква Канстантынопальскага патрыярхату|Эстонская]], а таксама аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква|Беларусі]] і [[Праваслаўная царква Ўкраіны|Ўкраіны]]. Усяленскі (Канстантынопальскі) патрыярхат вызнае Расейскую праваслаўную царкву толькі ў межах 1589 году, калі заходняя граніца Маскоўскай дзяржавы прыкладна адпавядала сучаснай заходняй граніцы Расейскай Фэдэрацыі. 15 кастрычніка 2018 году ў адказ на [[наданьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве]] і спыненьне дзеяньня граматы 1686 году, якая часова перадавала патрыярхату маскоўскаму права [[хіратонія|хіратоніі]] мітрапаліта кіеўскага (улада якога гістарычна пашыралася ў тым ліку на тэрыторыю [[Беларусь|Беларусі]]), у аднабаковым парадку разарвала [[эўхарыстыя|эўхарыстычныя]] дачыненьні з Усяленскім (Канстантынопальскім) патрыярхатам і выйшла ў [[схізма|схізму]]<ref name="ukr.lb.ua">[https://ukr.lb.ua/society/2018/10/15/410010_viryani_upts_mp_pered_viborom_shizma.html Віряни УПЦ МП перед вибором: схизма разом з РПЦ або єдність зі вселенським православ'ям, — Євстратій Зоря], LB.ua, 15.10.2018.</ref>. == Назва == Па [[дэ-факта|фактычным]] аддзяленьні Маскоўскай мітраполіі ад Канстантынопальскага патрыярхату (1448 год) незалежная царква Маскоўскай дзяржавы ўпершыню ўпамінаецца як ''Маскоўская царква'' ({{мова-ru|«Церковь Московская»|скарочана}}) у дакумэнце Маскоўскага сабору 1459 году<ref name="Martas116">Мартос А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 116.</ref>, тады ж гэтая назва замацавалася як афіцыйная<ref>Остапенко А. В. [https://shron1.chtyvo.org.ua/Ostapenko_Anatolii/Etnichni_faktory_u_protsesakh_formuvannia_biloruskoho_narodu_ta_natsii.pdf?PHPSESSID=m47mi2g6psl5t9sjten73f21f1 Етнічні фактори у процесах формування білоруського народу та нації : автореф. дис. … д-ра іст. наук] : [спец.] 07.00.05 «Етнологія» / Остапенко Анатолій Володимирович ; Київський нац. ун-т ім. Тараса Шевченка. — Захищена 26.04.2021. — Київ, 2021. С. 164—165.</ref>. За часамі «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду]]» не існавала аднастайнай (афіцыйна або юрыдычна зафіксаванай) назвы праваслаўнай царкоўнай арганізацыі на тэрыторыі [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], і ў розных крыніцах сустракаюцца варыянты: ''Праваслаўная каталіцкая грэцка-расейская царква'' ({{мова-ru|Православная кафолическая греко-российская церковь|скарочана}}), ''Расейская Царква'' ({{мова-ru|Российская Церковь, Русская Церковь|скарочана}}), ''Расейская Праваслаўная Царква'' ({{мова-ru|Российская Православная Церковь|скарочана}}), ''Расейская Праваслаўная каталіцкая Царква'' ({{мова-ru|Российская Православная кафолическая Церковь|скарочана}}), ''Грэцка-Расейская Царква'' ({{мова-ru|Греко-Российская Церковь|скарочана}}), ''Праваслаўная Грэцка-расейская Царква'' ({{мова-ru|Православная Греко-российская Церковь|скарочана}}), у XVIII ст. — ''Расейская Царква грэцкага закону'' ({{мова-ru|Российская Церковь греческого закона|скарочана}})<ref>Прот. Владислав Цыпин. [http://www.pravenc.ru/text/150023.html Ведомство православного исповедания] // Православная энциклопедия. Т. VII. — М. : Церковно-научный центр «Православная энциклопедия», 2004. С. 369.</ref>. У дакумэнтах [[Усерасейскі царкоўны сабор|Усерасейскага царкоўнага сабору]] (1917—1918) царква ў Расеі, як правіла, называецца «Расейская Праваслаўная Царква» ({{мова-ru|Российская Православная Церковь|скарочана}}). У 1943 годзе адбылася зьмена другой афіцыйнай назвы Маскоўскага патрыярхату — з ''Расейскай праваслаўнай царквы'' ({{мова-ru|Российская православная церковь|скарочана}}) на ''«Рускую праваслаўную царкву»'' ({{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}})<ref name="eiu"/>. Тытул прадстаяцеля царквы зьмянілі з ''[[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Расеі]]'' ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея России|скарочана}}) на ''«Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі»'' ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея Руси|скарочана}}). Пытаньне аб назьве патрыярхату ўзьняў [[Сталін]], аднак паводле афіцыйнай вэрсіі<ref name="odintsov">Одинцов М.И. Русские патриархи ХХ века. М.: Изд-во РАГС, 1994. С. 290 [http://www.krotov.info/acts/20/1940/19430904.html].</ref>, сам тытул прапанаваў будучы новы патрыярх [[Сергій (Старагародзкі)]], Сталін нібы толькі пагадзіўся з прапановай і дадаў, што «гэта слушна». Тым часам у назьве царквы ня мусіць быць прыналежнасьці да пэўнай нацыі — [[расейцы|расейцаў]] ({{мова-ru|русские|скарочана}}), бо [[Праваслаўная царква]] зьяўляецца адзінай і належыць [[Ісус Хрыстос|Хрысту]], а ня нейкай нацыі або дзяржаве. З гэтай прычыны ў [[Грэцкая мова|грэцкай мове]] Расейскую праваслаўную царкву (аналягічна праваслаўным цэрквам у іншых краінах) называюць ''Праваслаўнай царквой у Расеі'' ({{мова-el|Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία|скарочана}}). Адпаведна, пазначэньне прыналежнасьці царквы да пэўнай нацыі сьведчыць пра [[ерась]] [[этнафілетызм]]у — рэлігійны [[нацыяналізм]]<ref name="bbc">Хоменко С., Денисов М. [https://www.bbc.com/russian/features-46067226 Константинополь: Московского патриархата на Украине больше нет], Расейская служба [[BBC]], 2 лістапада 2018 г.</ref>. == Кіраваньне == * ''Памесны сабор''. Склікаўся [[Архірэй]]скім саборам. Складаўся з архірэяў і абраных прадстаўнікоў [[клір]]у, [[Манах|манаства]] і [[Прыход|прыхаджанаў]] на чале з патрыярхам або месцазахавальнікам патрыяршага прастолу. Правамоцны пры ўдзеле 2/3 сябраў, у тым ліку 2/3 архірэяў ад агульнага ліку герархаў. Простай большасьцю прысутных сябраў абіраў прэзыдыюм на чале з патрыярхам або месцазахавальнікам для кіраваньня паседжаньнямі, сакратарыят на чале з сакратаром у архірэйскім сане і працоўныя органы. Абіраў [[патрыярх]]а. Надаваў [[Аўтакефалія|аўтакефалію]], [[Аўтаномія|аўтаномію]] і [[самакіраваньне]] часткам РПЦ. На прапанову Архірэйскага сабору выпрацоўваў стаўленьне да ўзаменаў зь іншымі памеснымі цэрквамі, іншаслаўнымі [[канфэсія]]мі і нехрысьціянскімі рэлігійнымі грамадамі, [[дзяржава]]мі і [[грамадзтва]]м у 16 краінах сваёй дзейнасьці. Прапануе Архірэйскаму сабору перагледзець рашэньні ў галіне веравучэньня і кананічнага ўладкаваньня з улікам меркаваньняў, выказаных большасьцю сваіх удзельнікаў. Пратаколы паседжаньняў падпісваў сакратар і зацьвярджаў старшыня прэзыдыюму. Прэзыдыюм, сакратар і старшыні працоўных органаў складалі саборную раду, якая разглядала пытаньні наконт павесткі дня. Архірэі сабору складалі Архірэйскую нараду, якую склікалі старшыня сабору, яго рада або 1/3 архірэяў для разгляду пастановаў сабору, якія выклікалі сумненьне наконт адпаведнасьці [[Сьвятое Пісаньне|Сьвятому Пісаньню]] і [[Сьвятое Паданьне|Сьвятому Паданьню]]. Пры паўторным адрынаньні рашэньня сабору большасьцю архірэяў яно губляе сілу саборнага вызначэньня. Рашэньні ў выглядзе пастановаў і вызначэньняў падпісвалі старшыня і ўсе 12 сябраў-архірэяў прэзыдыюму<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава ІІ. Памесны сабор|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203393.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Архірэйскі сабор''. Складаўся з епархіяльных і [[Вікарый|вікарных]] архірэяў. Склікаўся патрыярхам або месцазахавальнікам і Сьвятым [[сынод]]ам аднойчы на 4 гады і напярэдадні Памеснага сабору. Уносіў на зацьвярджэньне Памеснага сабору парадак паседжаньня, праграму, павестку дня і яго будову. Зацьвярджаў Палажэньні аб складзе Памеснага сабору і абраньні патрыярха. Тлумачыў [[Хрысьціянства|хрысьціянскае]] веравучэньне і нормы хрысьціянскай [[Мараль|маралі]] на падставе Сьвятога Пісаньня і Сьвятога Паданьня. Уносіў зьмяненьні ў Статут РПЦ. Вырашаў пытаньні [[Багаслоўе|багаслоўя]], канонаў, набажэнства і пастырства. Кананізаваў сьвятых і праслаўляў мясцовашанаваных сьвятых. Тлумачыў сьвятыя каноны і царкоўныя законапалажэньні. Вызначаў характар дачыненьняў зь дзяржаўнымі ўстановамі. Прапаноўваў Памеснаму сабору стварыць аўтаномныя і самакіраваныя цэрквы. Зацьвярджаў рашэньні Сьвятога сыноду аб стварэньні [[экзархат]]аў, [[Мітрапаліт|мітрапаліцкіх]] акругаў, [[мітраполія]]ў і япархіяў, вызначэньне іх межаў і найменьняў, а таксама рашэньні Сынодаў самакіраваных цэркваў аб стварэньні мітраполіяў і япархіяў. Таксама зацьвярджаў рашэньні Сьвятога сыноду аб стварэньні сынадальных установаў. Зацьвярджаў заканадаўчыя дзеяньні Сьвятога сыноду. Усталёўваў парадак дзейнасьці ўсіх царкоўных судоў. Разглядаў фінансавую справаздачу Сьвятога сыноду і ўхваляў правілы плянаваньня агульнацаркоўных даходаў і выдаткаў. Зацьвярджаў новыя агульнацаркоўныя ўзнагароды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава ІІІ. Архірэйскі сабор|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203399.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Сьвяты сынод''. Складаўся з патрыярха або месцазахавальніка ў якасьці старшыні, 9 пастаянных і 5 часовых сябраў зь ліку епархіяльных архірэяў. Правамоцны пры ўдзеле 2/3 сябраў. Зацьвярджаў рашэньні большасьцю галасоў бяз права ўстрыманьня. Пастаяннымі сябрамі былі: старшыня Аддзелу вонкавых царкоўных сувязяў і кіраўнік справамі [[Маскоўская патрыярхія|Маскоўскай патрыярхіі]] паводле пасады, а таксама 7 мітрапалітаў паводле катэдры: [[Кіеўская мітраполія Маскоўскага патрыярхату|кіеўскі]] (Украіна), [[Санкт-Пецярбурская мітраполія|санкт-пецярбурскі]], [[Круціцкі мітрапаліт|круціцкі]] (Маскоўская вобласьць), [[Менская мітраполія|менскі]] (Беларусь), [[Кішынёўская мітраполія|кішынёўскі]] ([[Малдова]]), [[Астанайская япархія|астанайскі]] (Казахстан) і [[Ташкенцкая япархія|ташкенцкі]] (Узбэкістан). Часовых сябраў выклікалі на адну паўгадовую сэсію паводле старшынства архірэйскай [[Хіратонія|хіратоніі]] зь ліку япіскапаў, якія кіравалі япархіяй звыш 2-х гадоў. Год падзяляўся на вяснова-летнюю і восеньска-зімовую сэсіі. Паседжаньні склікаў патрыярх, які прадстаўляў павестку дня на першым паседжаньні і кіраваў паседжаньнямі. Сакратаром быў кіраўнік справамі Маскоўскай патрыярхіі, які складаў часопіс паседжаньняў. Калі патрыярх паўторна ня згодны з рашэньнем большасьці, то яго разгляд перадаюць на Архірэйскі сабор. Усе часопісы і вызначэньні падпісвалі старшыня і ўсе прысутныя сябры. Тлумачыў прымяненьне кананічных пастановаў. Упарадкоўваў багаслоўскія справы. Выдаваў дысцыплінарныя пастановы кліру, манаству і царкоўным працаўнікам. Ухваляў статуты самакіраваных цэркваў, экзархатаў і мітрапаліцкіх акругаў. Разглядаў часопісы 2-х апошніх. Усталёўваў парадак валоданьня, карыстаньня і распараджэньня [[Будынак|будынкамі]] і [[Маёмасьць|маёмасьцю]]. Кананізаваў мясцовашанаваных сьвятых. Абіраў і вызначаў утрыманьне архірэяў. Прызначаў кіраўнікоў сынадальных установаў, [[рэктар]]аў духоўных акадэміяў і [[сэмінарыя]]ў, [[Ігумен (манастыр)|ігуменаў]] і намесьнікаў манастыроў. Таксама прызначаў архірэяў, клірыкаў і прыхаджанаў для паслушаньня за мяжой. Сярод іншага, на прапанову патрыярха прызначаў сябраў Найвышэйшай царкоўнай рады зь ліку кіраўнікоў сынадальных і агульнацаркоўных установаў ды падразьдзяленьняў Маскоўскай патрыярхіі. Урэшце, прызначаў сябраў Міжсаборнай прысутнасьці. Зацьвярджаў епархіяльных архірэяў на пасадзе сьвята[[архімандрыт]]аў [[манастыр]]оў. Ухваляў агульнацаркоўны плян выдаткаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава V. Сьвяты сынод|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203401.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Найвышэйшая царкоўная рада''. Складалася з патрыярха ў якасьці старшыні, прызначаных Сьвятым сынодам сябраў і кіраўнікоў сынадальных установаў паводле пасады. Падпарадкоўваўся патрыярху. Разглядала справы царкоўнага гаспадараньня і ўзаемінаў зь дзяржавай, а таксама дзейнасьць царкоўных [[Сродак масавай інфармацыі|сродкаў масавай інфармацыі]]. Прадпрымала захады для выкананьня вызначэньня Памеснага і Архірэйскага сабораў, пастановаў і вызначэньня Сьвятога сыноду, а таксама ўказаў і распараджэньняў патрыярха<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава VI. Найвышэйшая царкоўная рада|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/2777569.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Міжсаборная прысутнасьць''. Складалася часткова з пастаянных сябраў Сьвятога сыноду і сябраў Найвышэйшая царкоўнай рады паводле пасады. Частка сябраў абіралася зь ліку архірэяў, клірыкаў, манаства і прыхаджанаў Сьвятым сынодам. Склад пераглядаўся кожныя 4 гады на прапанову патрыярха. Рыхтавала рашэньні Архірэйскага сабору і Сьвятога сыноду на даручэньне патрыярха або Сьвятога сыноду<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава VII. Міжсаборная прысутнасьць|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/2777594.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''[[Маскоўская патрыярхія]]''. Яднала ўстановы пад наўпроставым кіраўніцтвам патрыярха. Улучала адміністрацыйны сакратарыят, [[выдавецтва]], прэс-службу, кіраўніцтва справамі, управу [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]], управу ў справах япархіяў у краінах [[Блізкае замежжа|блізкага замежжа]], а таксама 3 камісіі: 1) каардынацыі выставачнай дзейнасьці, 2) фізычнай культуры і [[спорт]]у, 3) узнагародную<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Маскоўская патрыярхія|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/1452126/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Найвышэйшы агульнацаркоўны суд''. Складаўся са старшыні і 4-х архірэяў, абраных Архірэйскім саборам на 4 гады. Быў судом 2-й інстанцыі для царкоўных правапарушэньняў клірыкаў, манаства і прыхаджанаў, падсудных епархіяльным судам. Таксама разглядаў у якасьці суду 1-й інстанцыі такія правапарушэньні архірэяў і кіраўнікоў сынадальных установаў. Пастановы суду падлягалі выкананьню пасьля зацьвярджэньня патрыярхам і Сьвятым сынодам. Пры іх нязгодзе набывала моц іх рашэньне з магчымасьцю перадачы справы ў суд Архірэйскага сабору. Наглядаў за дзейнасьцю епархіяльных судоў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава IX. Царкоўны суд|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203405.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год у склад Расейскай праваслаўнай царквы ўваходзілі: * [[Украінская праваслаўная царква (Маскоўскага патрыярхату)]] (53 япархіі), якая «ёсьць [[Самакіраваньне|самакіраванай]] з правамі шырокай [[Аўтаномія|аўтаноміі]]» згодна зь 10-й главой Статуту РПЦ 2000 году і якой «нададзеная [[незалежнасьць]] і самастойнасьць у яе кіраваньні ў адпаведнасьці з Вызначэньнем Архірэйскага сабору РПЦ 25—27 кастрычніка 1990 году "Аб Украінскай праваслаўнай царкве"»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава X. Украінская праваслаўная царква|спасылка=https://www.patriarchia.ru/db/text/5082273.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 2 [[Аўтаномная праваслаўная царква|аўтаномныя царквы]] — [[Кітайская праваслаўная царква|Кітайская]] і [[Японская праваслаўная царква|Японская]] (3 япархіі)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІ. Аўтаномныя цэрквы|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1405099.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 [[Самакіраваная царква|самакіраваныя царквы]] — [[Латвійская праваслаўная царква|Латвійская]] (2 япархіі), [[Праваслаўная царква Малдовы|Малдовы]] (7 япархіяў) і [[Эстонская хрысьціянская праваслаўная царква|Эстонская]] (2 япархіі), а таксама [[Расейская праваслаўная царква замежжа|Расейская ў замежжы]] (Новы Ёрк; 8 япархіяў у Ангельшчыне, [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Вэнэсуэла|Вэнэсуэле]], ЗША, Канадзе і [[Нямеччына|Нямеччыне]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІІ. Самакіраваныя цэрквы|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203407.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 4 [[экзархат]]ы — [[Беларускі экзархат]] (15 япархіяў), утвораны паводле «[[Народнасьць|нацыянальна]]-рэгіянальнага прынцыпу», дзе «епархіяльныя і вікарныя архірэі экзархату абіраюцца і прызначаюцца Сьвятым сынодам паводле прадстаўленьня Сыноду экзархату»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XІІІ. Экзархаты|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1203411.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>, а таксама 3 патрыяршыя экзархаты [[Патрыяршы экзархат Афрыкі|Афрыкі]] (2 япархіі ў [[Эгіпет|Эгіпце]] і [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвай Афрыцы]]), [[Патрыяршы экзархат Заходняй Эўропы|Заходняй Эўропы]] ([[Парыж]]; 5 япархіяў у Ангельшчыне, [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]] і Францыі) і [[Патрыяршы экзархат Паўднёва-Ўсходняй Азіі|Паўднёва-Ўсходняй Азіі]] ([[Сынгапур]]; 4 япархіі ў [[Паўднёвая Карэя|Паўднёвай Карэі]], Сынгапуры, [[Тайлянд]]зе і на [[Філіпіны|Філіпінах]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Экзархаты|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/30969/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 2 [[Мітрапаліцкая царква|мітрапаліцкія акругі]] — [[Казахстанская мітрапаліцкая акруга|Казахстанскую]] (10 япархіяў) і [[Сярэднеазіяцкая мітрапаліцкая акруга|Сярэднеазіяцкую]] ([[Ташкент]]; 3 япархіі ў [[Кыргыстан]]е, [[Таджыкістан]]е і Ўзбэкістане)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Статут Расейскай праваслаўнай царквы. Глава XIV. Мітрапаліцкія акругі|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/text/1405167.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 61 [[мітраполія]], у тым ліку [[Менская мітраполія]] ў складзе Беларускага экзархату<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Арганізацыі|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>; * 327 [[япархія]]ў, зь іх 206 у Расеі і 7 асобных япархіяў за мяжой у [[Аргентына|Аргентыне]], Азэрбайджане і Армэніі, [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], Летуве ([[Віленская япархія]]) і Нямеччыне<ref name="б"/>; * [[Архіепіскапія заходнеэўрапейскіх прыходаў расейскай традыцыі]] (Францыя)<ref name="б"/>. * 37 стаўрапігійных [[манастыр]]оў у Расеі, зь іх 17 мужчынскіх<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Стаўрапігійныя манастыры|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/organizations/3491784/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=2 сьнежня 2017|дата доступу=20 чэрвеня 2025}}</ref>. На канец 2018 году Расейская праваслаўная царква налічвала ў Расеі 17 231 зарэгістраваны [[прыход]] у складзе 198 [[япархія]]ў і [[мітраполія]]ў, а таксама 500 [[манастыр]]оў і 63 духоўныя навучальныя ўстановы<ref>{{Кніга|аўтар=|частка=11.4. Колькасьць рэлігійных арганізацыяў, зарэгістраваных у Расейскай Фэдэрацыі, на канец 2018 г.|загаловак=Расейскі статыстычны штогоднік. 2019|арыгінал=Российский статистический ежегодник. 2019|спасылка=https://web.archive.org/web/20250203035931/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Ejegodnik_2019.pdf|адказны=старш.рэд.кал. [[Павал Віктаравіч Малкоў]], адказн. Н.С. Бугакава, І.В. Вароніна, Т.А. Міхайлава і Е.А. Селязьнёва|выданьне=|месца=Масква|выдавецтва=[[Расстат]]|год=2019|старонкі=262|старонак=708|сэрыя=|isbn=978-5-89476-473-3|наклад=520}}</ref>. На пачатак 2019 году па-за 16 краінамі асноўнай дзейнасьці на паўночным усходзе Эўразіі РПЦ мела япархіі і [[Дабрачыньне|дабрачыньні]] патрыяршых прыходаў у яшчэ 61-й краіне. За 2009—2019 гады агульны лік япархіяў амаль падвоіўся са 159 да 309, а лік архірэяў — з 200 да 382-х. Лік клірыкаў вырас на 32 % з 30 670 да 40 514, у тым ліку сьвятароў — з 27 216 да 35 677. Лік прыходаў павялічыўся на 32 % з 29 263 да 38 649, а манастыроў — на 20 % з 804-х да 972-х, у тым ліку мужчынскіх — з 395 да 474-х. У манастырах пражывала 5883 [[насельнік]]і і 9687 насельніцы, у тым ліку [[расафор]]ы. У Расеі працавала 1948 [[Моладзь|моладзевых]] праваслаўных [[Грамадзкае аб'яднаньне|аб'яднаньняў]], якія налічвалі 37 303 чалавекі<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Унутранае жыцьцё і вонкавая дзейнасьць РПЦ зь 2009 году па 2019 год|спасылка=https://www.patriarchia.ru/db/text/5359105.html|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=ru|дата публікацыі=29 студзеня 2019|дата доступу=11 ліпеня 2025}}</ref>. Прыходы, прадстаўніцтвы і іншыя падразьдзяленьні РПЦ існавалі ў [[Фінляндыя|Фінляндыі]], [[Швэцыя|Швэцыі]], [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], [[Данія|Даніі]], [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Італія|Італіі]], [[Швайцарыя|Швайцарыі]], [[Грэцыя|Грэцыі]], на [[Кіпр]]ы, у [[Ізраіль|Ізраілі]], [[Лібан]]е, [[Сырыя|Сырыі]], [[Іран]]е, [[Тайлянд]]зе, [[Аўстралія|Аўстраліі]], [[Эгіпет|Эгіпце]], [[Туніс]]е, [[Марока]], ПАР, [[Бразылія|Бразыліі]] і [[Мэксыка|Мэксыцы]]<ref name="spis"/>. == Дзейнасьць == У якасьці рэлігійна-праўнай асновы сваёй дзейнасьці РПЦ разглядае [[Сьвятое Пісаньне]], а таксама [[Сьвятая Традыцыя|Святую Традыцыю]]. Апошняя ўлучае каноны, аўтарызаваныя Царквой богаслужбовыя тэксты, творы сьвятых айцоў, жыціі Сьвятых, а таксама звычаі Царквы. З 1991 году мае статус [[Юрыдычная асоба|юрыдычнай асобы]]. У 2011 годзе адчынілі царкоўны [[прытулак]] для жанчынаў у [[Іванава (Іванаўская вобласьць)|Іванаве]]. Да 2018 году лік жаночых прытулкаў вырас да 58. Таксама працавала звыш 90 прытулкаў для бяздомных. На 2019 год дзейнічала звыш 450 [[сястрынства]]ў міласэрнасьці. Ва [[Узброеныя сілы Расеі|Ўзброеных сілаў Расеі]] і [[Міністэрства ўнутраных справаў Расеі|Міністэрстве ўнутраных справаў Расеі]] набажэнствы ладзілі 600 сьвятароў РПЦ, у тым ліку 181 штатны [[капэлян]]. Ва [[Узброеныя сілы Беларусі|Ўзброеных сілах Беларусі]] набажэнствы вялі 120 сьвятароў, а ў [[Малдова|Малдове]] — 25. У [[турма]]х Расеі дзейнічала 1050 храмаў, [[капліца]]ў і малітоўняў, у якіх працавала звыш 1000 сьвятароў. У турмах Украіны адчынілі 101 храм і капліцу, дзе прапаведвала 148 сьвятароў. У 58 турэмных храмах і малітоўнях Беларусі служэньне несьла 75 сьвятароў. У Малдове 28 сьвятароў працавала ў турмах. Звыш 1000 сьвятароў у Расеі ладзілі набажэнствы пры казацкіх таварыствах, ва Ўкраіне — 60, у [[Казахстан]]е — 23, у Беларусі — 19 і ў [[Кыргыстан]]е — 13<ref name="в"/>. == Адукацыя == За 2009—2019 гады лік сэмінарыяў вырас з 38 да 50. На 2019 год у гэтых сэмінарыях і 5 духоўных акадэміях навучалася 14 000 студэнтаў. Сярод духоўных акадэміяў 3 месьціліся ў Расеі: [[Маскоўская духоўная акадэмія|Маскоўская]] ([[Сергіеў Пасад]]), [[Санкт-Пецярбурская духоўная акадэмія|Санкт-Пецярбурская]] і [[Срэценская духоўная акадэмія|Срэценская]] (Масква). У Беларусі працавала [[Менская духоўная акадэмія]], а ва Ўкраіне — [[Кіеўская духоўная акадэмія|Кіеўская]]. Таксама вышэйшымі навучальнымі ўстановамі РПЦ былі: * [[Агульнацаркоўная асьпірантура і дактарантура імя сьвятых Кірылы і Мятода]]; * [[Праваслаўны Сьвята-Ціханаўскі гуманітарны ўнівэрсытэт]] ([[Замаскварэчча]]); * [[Расейскі праваслаўны ўнівэрсытэт]] ([[Цьвярскі раён (Масква)|Цьвярскі раён]] Масквы)<ref name="в"/>. Сярод іншага, рэгентаў царкоўных [[хор]]аў рыхтавалі ў 23-х духоўных навучальных установах<ref name="в"/>. == Гісторыя == === Утварэньне Маскоўскай мітраполіі === Расейская праваслаўная царква выводзіць сваю гісторыю з 988 году — часу [[Хрост Русі|Хросту]] [[Кіеўская Русь|Кіеўскага княства]] і ўтварэньня Кіеўскай мітраполіі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. Аднак існаваньне [[Маскоўская мітраполія|Маскоўскай мітраполіі]] (папярэдніцы Маскоўскага патрыярхату) пачалося толькі па захопе [[Залатая Арда|Залатой Ардой]] [[Кіеў|Кіева]] ў 1240 годзе, калі загінуў мітрапаліт кіеўскі Ёсіф, а ў 1299 годзе мітрапаліт [[Максім (мітрапаліт кіеўскі)|Максім]] перанёс сваю рэзыдэнцыю ўва [[Ўладзімер на Клязьме]] — бліжэй да ардынскай сталіцы [[Сарай|Сараю]]. У 1352 годзе катэдру перанесьлі ў [[Масква|Маскву]], пры гэтым тамтэйшыя мітрапаліты працягвалі тытулявацца «кіеўскімі». Тым часам самавольны перанос біскупскай катэдры не адпавядае царкоўным канонам, бо забараняецца правілам 82 [[Картагенскі сабор|Картагенскага сабору]], таму такое тытуляваньне было некананічным<ref>[[Апанас (Мартас)|Мартос А.]] Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 88.</ref>. Фактычная ліквідацыя Кіеўскай мітраполіі (бо мітрапаліт больш не знаходзіўся ў Кіеве) прычынілася да ўтварэньня асобных Маскоўскай і [[Літоўская мітраполія|Наваградзкай (Літоўскай)]] мітраполіяў Канстантынопальскага патрыярхату. === Кананічная ізаляцыя Маскоўскай царквы === [[Файл:Engraving of Red Square & Kremlin (Moscow, 1654).jpg|значак|Арыгінальны абрад МЦ «Шествие на осляти». Масква, 1654 г.]] У 1448 годзе ўтварылася незалежная Маскоўская царква (упершыню значыцца пад назвай {{мова-ru|«Церковь Московская»|скарочана}} у дакумэнце Маскоўскага сабору 1459 году<ref name="Martas116"/>), што стала вынікам самавольнага выхаду Маскоўскай мітраполіі з-пад юрысдыкцыі [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскага патрыярхату]]. За гэта праваслаўныя цэрквы перасталі лічыць яе кананічнай і вызначылі як [[схізма|схізму]]. [[Файл:Meyerberg carsky gerb.jpg|значак|Укосны [[васьміканцовы крыж]] — сымбаль МЦ<ref>Liungman C. G. Symbols — Encyclopedia of Western Signs and Ideograms. Ionfox AB. — HME Publishing, 2004. P. 140. ISBN 978-91-972705-0-2.</ref> — на гербе [[Аляксей Міхайлавіч|Аляксея Міхайлавіча]] ў час [[Вайна Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1654—1667 гадоў|Патопу]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], 1661—1662 гг.]] Па захопе [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыяй]] [[Канстантынопаль|Канстантынопалю]] ў 1453 годзе і гібелі апошняга бізайтыйскага імпэратара Маскоўская царква ўзялася дапамагаць гаспадарам [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] ў іх імкненьні прэтэндаваць на ролю «трэцяга Рыму» — абвяшчаць сябе спадкаемцамі [[Бізантыя|Бізантыі]] і выратавальнікамі хрысьціянаў ад усіх «паганых» і «раскольнікаў»<ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 142.</ref>. Кананічная ізаляцыя Маскоўскай царквы працягвалася 141 год і прычынілася да зьяўленьня ў яе богаслужбовай практыцы пэўных разыходжаньняў зь іншымі праваслаўнымі цэрквамі<ref name="eiu"/>. У канцы XV ст. Маскоўская царква пачала шырока выкарыстоўваць [[васьміканцовы крыж]] з касой папярочкай. На саборы 1551 году маскоўскі гаспадар [[Іван Жахлівы|Іван IV Тыран]] пастанавіў уніфікаваць формы крыжоў, каб адмежаваць Маскоўскую дзяржаву ад «[[Літоўская мітраполія|літоўскага]], [[Полацкае княства|Полацкага]] [[Крыж Эўфрасіньні Полацкай|крыжа]]»<ref name="biely">[[Анатоль Белы|Белы А.]] [http://pawet.net/library/history/bel_history/_rhist/1020/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%90._%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6_%D0%95%D1%9E%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9.html Крыж Еўфрасінні Полацкай] // Наша Слова. № 29 (817) 1 жніўня 2007 г.</ref>. У [[Стаглаў|зборніку пастановаў сабору]] (глава 41, пытаньне 8) значыцца: {{мова-ru|водружен бысть и поставлен святый крест'' (заўв. — укосны васьміканцовы крыж) ''благочестивым царем Иваном на саборной церкви пречистыя Богородицы... и таковые святые кресты на церквях и впредь до поставляются же|скарочана}}. Апроч таго, з гэтага часу ўкосны васьміканцовы крыж разьмяшчаўся на [[Герб Расеі|дзяржаўным гербе]], а таксама на вайсковых сьцягах Маскоўскай дзяржавы<ref>Shpakovsky V., Nicolle D. Armies of Ivan the Terrible: Russian Troops 1505-1700. — Osprey Publishing, 2006. — P. 23. — ISBN 978-1-84176-925-7.</ref>. Паводле ўкраінскага дасьледніка [[Вадзім Шчарбакоўскі|Вадзіма Шчарбакоўскага]], Масква ўвяла гэты крыж наўмысна, з палітычнымі мэтамі<ref>Щербаківський В. Чи трираменний хрест із скісним підніжком – національний хрест України? // Визвольний шлях. — 1952, листопад. — Ч. 11 (62). С. 33—34.</ref>. === Утварэньне Маскоўскага патрыярхату === У 1588 годзе фактычны маскоўскі гаспадар [[Барыс Гадуноў]] запрасіў патрыярха канстантынопальскага Ерамію II у Маскву на перамовы пра магчымы пераезд з захопленага туркамі-асманамі [[Канстантынопаль|Канстантынопалю]]. Аднак у самой Маскве Гадуноў на паўгода зьняволіў<ref>Саган О. Вселенське православ'я. Суть. Історія. Сучасні реалії. — Київ. Світ знань. 2004. С. 486.</ref> патрыярха і марыў яго голадам<ref>[[Анатоль Сідарэвіч|Сідарэвіч А.]] Па ўсіх канонах: чаму аўтакефалію дае канстанцінопальскі патрыярх // Наша гісторыя. № 4, 2018. С. 37.</ref>. Гэта прымусіла Ерамію II у 1589 годзе ня толькі [[дэ-факта|фактычна]] вызнаць аўтакефалію Маскоўскай царквы, але і абвясьціць яе патрыярхатам. Пры гэтым у адрозьненьне ад іншых аўтакефальных цэркваў Маскоўская царква не атрымала ад Канстантынопалю [[томас]]у аб аўтакефаліі<ref name="risu"/>. У 1606 годзе маскоўскі гаспадар [[Васілі Шуйскі]] пазбавіў патрыяршага пасаду другога патрыярха маскоўскага [[Ігнаці (патрыярх маскоўскі)|Ігнація]] за тое, што ён сустракаў і ўзьвёў на гаспадарскі пасад [[Дзьмітры Самазванец|Дзьмітрыя Самазванца]]. Нягледзячы на цалкам беспадстаўнае з пункту гледжаньня царкоўных канонаў пазбаўленьне пасаду, патрыряха Ігнація выкрасьлілі з сучаснага афіцыйнага пераліку патрыярхаў маскоўскіх<ref>[[Анатоль Сідарэвіч|Сідарэвіч А.]] [https://www.svaboda.org/a/29540240.html Ці адарве Масква Беларусь ад Праваслаўя?], [[Радыё Свабода]], 12 кастрычніка 2018 г.</ref>. Важным этапам у гісторыі Маскоўскага патрыярхату былі рэформы патрыярха [[Нікан (патрыярх маскоўскі)|Нікана]] (1653—1660), які прыбраў пэўныя адрозьненьні ад [[Канстантынопальскі патрыярхат|Канстантынопальскай царквы]] ў богаслужбовых кнігах, богаслужбовай практыцы і абрадах, якія ўзьніклі ў пэрыяд кананічнай ізаляцыі Маскоўскай царквы як [[расейцы|расейскія нацыянальныя]] адметнасьці<ref>Нуруллаев А. А. Нуруллаев А. Ал. Религия и политика. — М., 2006. С. [https://books.google.by/books?id=QDlFDwAAQBAJ&pg=PT299&lpg=PT299#v=onepage&q&f=false 299].</ref>. Важную ролю ў правядзеньні гэтых рэформаў адыгралі ўкраінскія і беларускія праваслаўныя багасловы і кніжнікі, якія дзейнічалі ў Маскоўскай дзяржаве<ref name="eiu"/>. Аднак ня ўсе прынялі Ніканаўскія рэформы, частка вернікаў на чале з пратапопам Авакумам ня вызнала іх і пайшла ў раскол, што прывяло да ўтварэньня [[стараабрадніцтва]] як асобнай канфэсіі. [[Файл:Peter der-Grosse 1838.jpg|значак|[[Пётар I]]]] Сярод іншага патрыярх Нікан пастанавіў замест укоснага 8-канцовага ўжываць 4-канцовы крыж<ref>Изотова О., Касперович Г., Гурко А., Бондарчик А. Кто живет в Беларуси. — Минск: «Беларуская навука», 2012. С. [https://books.google.by/books?id=RAOFBAAAQBAJ&pg=PA740&lpg=PA740#v=onepage&q&f=false 740]</ref>. Замену ўкоснага васьміканцовага крыжа 4-канцовым тлумачаць у тым ліку пашыранай у Маскоўскай дзяржаве прыктыкай зьняважлівага стаўленьня да апошняга<ref name="RK147">Русский крест: символика православного надглавного креста. — Москва, 2006. С. 147.</ref>. Неўзабаве аднак расейскія праваслаўныя зноў пачалі ўжываць укосны васьміканцовы крыж. Так, паводле сьведчаньня мітрапаліта разанскага і мурамскага [[Стэфан (Яворскі)|Стэфана]], укосны васьміканцовы крыж насіў маскоўскі гаспадар [[Пётар I]] (1672—1725)<ref name="hnidec">Гнідець Р. [https://web.archive.org/web/20180614171451/https://www.saintjosaphat.org/statti/article/sv-khrest-iogo-forma-ta-riznovidi-v-ukrajini/ Св. Хрест, його форма та різновиди в Україні] // Греко-Католицька Традиція №9 (193), вересень 2013 р.</ref>. === Захоп Кіеўскай мітраполіі Канстантынопальскага патрыярхату === [[Файл:01 130 Book illustrations of Historical description of the clothes and weapons of Russian troops.jpg|значак|Укосны васьміканцовы крыж на вайсковым сьцягу [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]], 1696—1699 гг.]] Па [[Вайна 1654—1667 гадоў|вайне з Рэччу Паспалітай]] (1654—1667), у выніку якой Маскоўская дзяржава захапіла [[Кіеў]], у 1685 годзе маскоўскі гаспадар [[Аляксей Міхайлавіч]] даслаў ліст патрыярху канстантынопальскаму Якаву з просьбай перадаць [[Кіеўская мітраполія|Кіеўскую мітраполію]] Маскве, на што атрымаў адмову. Тады ён самавольна з парушэньнем царкоўных канонаў (у тым ліку 8-га правіла III [[Усясьветны Сабор|Усясьветнага Сабору]] і 2-га правіла II Усясьветнага Сабору<ref name="eiu"/>) ажыцьцявіў гвалтоўны перавод праваслаўных прыходаў, што знаходзіліся на заваяванай тэрыторыі Рэчы Паспалітай, пад уладу Маскоўскага патрыярхату. Па сьмерці патрыярха Якава ў 1686 годзе Аляксей Міхайлавіч зьвярнуўся да ўладаў [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]], на тэрыторыі якой на той час была рэзыдэнцыя патрыярха канстантынопальскага, і прапанаваў ім мір. Адзінай умовай была згода з боку новага патрыярха Дыянісія на перавод Кіеўскай мітраполіі ў юрысдыкцыю Масквы<ref>Патріархат-рейдер [http://tyzhden.ua/History/16915] // Український тиждень, № 6 (171), 11.02.2011</ref>. Неўзабаве той мусіў падпадаркавацца асманскім уладам і выдаў адпаведную грамату, за што атрымаў матэрыяльную ўзнагароду<ref>Мицик Ю., Солодкий П. [http://www.istpravda.com.ua/articles/2013/07/25/131816 Історія і сучасність українського православ'я], Українська Правда, 25.07.2013.</ref>. Аднак ужо ў 1687 годзе [[Канстантынопальскі сабор]] асудзіў патрыярха Дыянісія за адмову ад Кіеўскай мітраполіі на карысьць Масквы і пазбавіў яго патрыяршага пасаду за сыманію (хабарніцтва). Хоць выдадзеная на загад сьвецкіх уладаў грамата Дыянісія ня можа лічыцца кананічным дакумэнтам<ref>Мартос А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни. — Буэнос-Айрес, 1966. — Минск: Белорусский Экзархат Русской Православной Церкви, 1990. С. 209.</ref>, з гэтага часу Кіеўская мітраполія апынулася [[дэ-факта]] ў складзе Маскоўскага патрыярхату. === Скасаваньне патрыярхату і ўтварэньне «Найсьвяцейшага ўрадавага сыноду» Расейскай імпэрыі === {{Асноўны артыкул|Найсьвяцейшы ўрадавы сынод}} [[Файл:Senate Square SPb 000000008 1 m.jpg|значак|Будынак урадавых [[Сэнат Расейскай імпэрыі|сэнату]] і [[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|сыноду]] ў [[Санкт-Пецярбург]]у]] У выніку рэформаў, праведзеных [[Пётар I|Пятром I]], адбылася ліквідацыя інстытуту патрыярхату дзеля беспасярэдняга кіраваньня царквой маскоўскімі гаспадарамі (расейскімі імпэратарамі<ref>Шэйкін Г. Сінод // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 301—302.</ref>). З 1721 году Маскоўская царква кіравалася «[[Найсьвяцейшы ўрадавы сынод|Найсьвяцейшым урадавым сынодам]]», які разам з [[Сэнат Расейскай імпэрыі|урадавым сэнатам]] належаў да сыстэмы найвышэйшых органаў дзяржаўнага кіраваньня [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Рубльова Н. С. Синод // Енциклопедія історії України: Т. 9. Прил — С / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. — К.: В-во «Наукова думка», 2012. С. 565.</ref>. На практыцы ўрадавым сынодам з волі маскоўскага гаспадара кіравалі сьвецкія [[обэр-пракурор]]ы<ref name="eiu"/>. У 1832 годзе выйшлі [[Асноўныя законы Расейскай імпэрыі]], згодна зь якімі (артыкул 42) вярхоўным кіраўніком Маскоўскай царквы абвяшчаўся маскоўскі гаспадар{{Заўвага|У заўвазе да гэтага артыкула зазначаецца: «У гэтым сэнсе Імпэратар у Акце аб спадкаемстве стальцу 5 красавіка 1797 г. называецца Кіраўніком Царквы» ({{мова-ru|«В сем смысле Император в Акте о наследии престола 1797 г. апр. 5 именуется Главою Церкви»|скарочана}})}}. Праз пашырэньне межаў Расейскай імпэрыі тэрыторыя юрысдыкцыі «Найсьвяцейшага урадавага сыноду» значна павялічылася. Пры гэтым расейскія ўлады даручылі яму галоўную ролю ў [[Русіфікацыя|маскалізацыі]] [[Падзелы Рэчы Паспалітай|анэксаваных земляў]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Ператварэньне Маскоўскага патрыярхату ў частку дзяржаўнага апарату Расейскай імпэрыі прывяло да пашырэньня [[ерась|ерасяў]], фармаваньня разнастайных рэлігійных [[сэкта]]ў, страты даверу да царквы з боку часткі вернікаў<ref name="eiu"/>. === Аднаўленьне патрыярхату, зьнішчэньне Царквы савецкімі ўладамі === [[Файл:Патриарх Тихон.jpg|значак|[[Ціхан (патрыярх маскоўскі)|Патрыярх Ціхан]]]] Патрыярхат аднавіўся толькі па распадзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] ў 1917 годзе. На патрыяршы пасад абралі [[Ціхан (патрыярх маскоўскі)|Ціхан]]а, мітрапаліта маскоўскага. Неўзабаве ў 1918 годзе савецкія ўлады афіцыйна аддзялілі Маскоўскі патрыярхат ад дзяржавы. У 1922 годзе патрыярх Ціхан у сваім афіцыйным лісьце вызнаў справядлівай просьбу [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|ўраду БНР]] пашырыць ужываньне [[Беларуская мова|беларускай мовы]], дазволіў выкарыстоўваць яе ў беларускіх праваслаўных япархіях. Таксама ён паабяцаў, што ў час прызначэньня герархаў Праваслаўнай царквы ў Беларусі перавага будзе аддавацца тым, хто валодае беларускай мовай. Пры канцы ліста патрыярх блаславіў беларускі народ і ўрад [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]].<ref>{{артыкул|аўтар =Тіхон. Патрыярх Маскоўскі і усяе Русі.| частка = |загаловак =Пісьмо Патрыярха Тіхона Старшыне Рады Міністраў Беларускай Народнай Рэспублікі.|арыгінал = |спасылка =http://elibrary.mab.lt/handle/1/2323|адказны =[[Клаўдзі Дуж-Душэўскі]]|выданьне=[[Беларускі сьцяг (1922)|Беларускі сьцяг]]|тып=часопіс|месца=[[Коўна]]|выдавецтва=[[Урад БНР]]|год=1922|выпуск=|том=|нумар=1 красавік—травень| старонкі=27, 28|isbn=}}</ref><ref>[https://nn.by/?c=ar&i=206218 Як патрыярх Маскоўскі блаславіў Беларускую Народную Рэспубліку] // [[Наша Ніва]], 14 сакавіка 2018 г.</ref> Па сьмерці патрыярха Ціхана ў 1925 годзе савецкія ўлады не дазволілі правесьці сабор дзеля абраньня новага кіраўніка царквы. Месцаахоўнікам патрыяршага пасаду стаў мітрапаліт [[Пётар (Палянскі)]], якога неўзабаве арыштавалі і закатавалі. Мітрапаліту Пятру ўспадкоўваў мітрапаліт [[Сергій (Страгародзкі)]] (зь сьнежня 1925 да 27 сьнежня 1936 году называўся намесьнікам патрыяршага месцаахоўніка). У 1927 годзе мітрапаліт Сергій выдаў Пасланьне (вядомае як «Дэклярацыя»), у якім прызнаў Савецкі Саюз грамадзянскай радзімай, заклікаў япіскапаў, сьвятароў і прыхаджанаў да грамадзянскай ляяльнасьці савецкай уладзе, а таксама запатрабаваў ад замежнага духавенства поўнай палітычнай ляяльнасьці да савецкага ўраду<ref>[http://www.sedmitza.ru/lib/text/440043/ Послание заместителя патриаршего местоблюстителя, Митрополита Нижегородского Сергия (Страгородского) и временного при нем Патриаршего Священного Синода («Декларация» Митрополита Сергия). 1927 г.]</ref>. Пасланьне і наступныя звальненьні пэўных нязгодных япіскапаў прывяло да пратэстаў і адмове падпарадкаваньня Сергію (Старагародзкаму) з боку шэрагу групаў унутры Царквы і да ўтварэньня іншых «старацаркоўных» арганізацыяў, якія не прызналі законнасьці царкоўнай улады намесьніка месцаахоўніка, а таксама да «спыненьня дачыненьняў»<ref>[http://pravoslavie.ru/11687.html Послание Архиерейского Синода Русской Зарубежной Церкви боголюбивой пастве о преодолении духовного разделения в Русской Православной Церкви]</ref> з Маскоўскім патрыярхатам большасьці расейскіх япіскапаў у эміграцыі. Паводле некаторых зьвестак, у першыя пяць гадоў па [[Кастрычніцкі пераварот|Кастрычніцкім перавароце]] бальшавікі пакаралі сьмерцю 28 япіскапаў і 1200 сьвятароў<ref>Ostling R. [https://web.archive.org/web/20181102184201/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,150718,00.html Cross Meets Kremlin] // Time. June 24, 2001.</ref>. У 1930-я гады супрацоўнікі [[НКВД]] расстралялі або выслалі ў лягеры амаль усіх япіскапаў, а таксама значную частку сьвятароў і актыўных прыхаджанаў. Царква апынулася ў цяжкім стане. === Дазвол дзейнасьці, зьмена назвы з ініцыятывы Сталіна і кантроль НКВД-КДБ === [[Файл:JStalin Secretary general CCCP 1942.jpg|значак|[[Сталін]]]] Па [[Нямецка-савецкая вайна|нападзе Трэцяга Райху на СССР]] палітыка савецкіх ўладаў зьмянілася. На захопленых немцамі землях адчынілі 9400 храмаў, зачыненых савецкімі ўладамі, у тым ліку каля 700 у Беларусі. Таму царква апынулася патрэбнай савецкай уладзе ў [[Ідэалёгія|ідэалягічным]] супрацьстаяньні [[Нямецкая дзяржава|Нямецкай дзяржаве]], каб давесьці, што царкоўнае жыцьцё магчымае і пры саветах. Маскоўскі мітрапаліт [[Сергій (патрыярх)|Сергій (Страгародзкі)]] атрымаў магчымасьць зьвярнуцца з пасланьнямі да царквы звыш 50 разоў. 4 верасьня 1943 году старшыня [[Савет народных камісараў СССР|Савету народных камісараў СССР]] Ёсіф Сталін запрасіў да сябе маскоўскага мітрапаліта Сергія і ленінградзкага мітрапаліта [[Аляксій I|Аляксія (Сіманскага)]], а таксама кіеўскага мітрапаліта [[Мікалай (Ярушэвіч)|Мікалая (Ярушэвіча)]] беларускага паходжаньня. На сустрэчы Сталін паведаміў пра стварэньне [[Рада ў справах Расейскай праваслаўнай царквы|Рады ў справах Расейскай праваслаўнай царквы]] і патрэбу склікаць [[Архірэйскі сабор РПЦ 1943 году|Архірэйскі сабор]], каб найхутчэй абраць патрыярха 8 верасьня<ref>{{Артыкул|аўтар=Вольга Мядзьведзева.|загаловак=Блаславеньне на подзьвіг|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=3 ліпеня 2014|нумар=123 (27733)|старонкі=7|issn=1990-763X}}</ref>. У 1943 годзе пры спрыяньні [[Іосіф Сталін|Сталіна]] ў Маскве прайшоў Сабор япіскапаў, на якім адбылася зьмена другой афіцыйнай назвы Маскоўскага патрыярхату — з Расейскай праваслаўнай царквы ({{мова-ru|Российская православная церковь|скарочана}}) на «Рускую праваслаўную царкву» ({{мова-ru|Русская православная церковь|скарочана}})<ref name="eiu"/>. Тытул прадстаяцеля царквы зьмянілі з [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Расеі]] ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея России|скарочана}}) на «Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі» ({{мова-ru|Патриарх Московский и всея Руси|скарочана}}). Пытаньне аб назьве патрыярхату ўзьняў Сталін, аднак паводле афіцыйнай вэрсіі<ref name="odintsov"/>, сам тытул прапанаваў будучы новы патрыярх [[Сергій (Старагародзкі)]], Сталін нібы толькі пагадзіўся з прапановай і дадаў, што «гэта слушна». У 1945 годзе адбыўся Памесны Сабор, на якім зацьвердзілі новую назву, а таксама абралі новага патрыярха. У сьнежні 2017 году [[Служба бясьпекі Украіны|СБУ]] зьняла грыф «[[дзяржаўная таямніца|цалкам сакрэтна]]» з дакумэнтаў [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі|КДБ]] аб стварэньні Маскоўскай патрыярхіі. З рассакрэчаных дакумэнтаў вынікае, што НКВД і яго падразьдзелы ў саюзных і аўтаномных рэспубліках, краях і абласьцях займаліся падборам кандыдатаў дзеля ўдзелу ў Саборы: «важна, каб у ліку вызначаных кандыдатаў пераважалі агенты НКВД, здольныя правесці на Саборы патрэбную нам лінію»{{Заўвага|Ліст, скіраваны ў верасьні 1944 году на месцы за подпісам начальніка 2-га ўпраўленьня НКВД СССР Фядотава і кіраўніка пятага аддзелу 2-га ўпраўленьня Карпава}}. З гэтай мэтай трэба было абраць «асоб, якія маюць рэлігійны аўтарытэт сярод духавенства і вернікаў і ў той жа час правераных на агентурнай або патрыятычнай працы»<ref>{{Спасылка|url=https://espreso.tv/news/2017/12/10/moskovskyy_patriarkhat_stvoryuvaly_agenty_nkvs_svidchat_rozskerecheni_sbu_dokumenty | загаловак = Московський патріархат створювали агенти НКВС, — свідчать розсекречені СБУ документи |дата=2017-12-10 |сайт=https://espreso.tv/ | выдавец = [[Еспресо TV]] |дата доступу = 11 сьнежня 2017 г.}}</ref>. У ліпені 1948 году ў Маскве ўрачыста адзначалі 500-годзьдзе аўтакефаліі Маскоўскай царквы. Да юбілею прымеркавалі нараду кіраўнікоў і прадстаўнікоў памесных праваслаўных цэркваў (спачатку кіраўніцтва СССР задумвала гэтую нараду як Сусьветны сабор «для разьвязаньня пытаньня аб наданьні Маскоўскай Патрыярхіі тытулу Сусьветнай»<ref>Лисовой Н. Н. Русская Церковь и Патриархаты Востока. Три церковно-политические утопии XX века. // Религии мира. История и современность. — М., «Наука», 2002. С. 151.</ref>), якая асудзіла экумэнічны рух і унію як прыладу экспансіі [[папізм]]у. Аднак на нараду не прыехалі прадстаяцелі ўсходніх грэцкіх патрыярхатаў. Па заняцьці [[Чэхаславаччына|Чэхаславаччыны]] войскамі СССР у 1946 годзе Маскоўскі патрыярхат захапіў [[Праваслаўная царква Чэскіх зямель і Славаччыны|Чэхаславацкую праваслаўную царкву]], а 9 верасьня 1951 году патрыярх маскоўскі надаў ёй аўтакефалію (Канстантынопальскі патрыярхат доўгі час не вызнаваў легітымнасьць гэтай пастановы і вызнаў аўтакефалію Чэхаславацкай праваслаўнай царквы толькі 9 верасьня 1998 году). 22 жніўня 1948 году пад ціскам савецкіх спэцслужбаў [[Польская праваслаўная царква]] «зраклася» аўтакефаліі, атрыманай у 1924 годзе ад Канстантынопальскага патрыярхату, і атрымала аўтакефалію ад Маскоўскага патрыярхату. === Па распадзе СССР === Па 1991 годзе ([[Распад СССР|распадзе СССР]]) афіцыйная юрысдыкцыя Маскоўскага патрыярхату набыла транснацыянальны характар у межах былога [[СССР]] (бяз Грузіі і Армэніі): упершыню за ўсю гісторыю свайго існаваньня ён пачаў разглядаць у якасьці сваёй [[Кананічная тэрыторыя|«кананічнай тэрыторыі»]] (тэрмін увялі ў абарот у 1989 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20181111223057/http://www.portal-credo.ru/site/?act=authority&id=856 Кандидат богословия игумен ИННОКЕНТИЙ ПАВЛОВ: «Католические миссионеры ни за кем не гоняются, но если люди понимают, что истинная Церковь — это Церковь Католическая, они должны быть приняты туда]</ref>) тэрыторыю мноства [[сувэрэнітэт|сувэрэнных]] і незалежных дзяржаваў. Адміністрацыйныя падразьдзяленьне Маскоўскага патрыярхату апынуліся ў розных краінах і пачалі функцыянаваць у розных дзяржаўна-праўных, грамадзка-палітычных і канфэсійна-культурных умовах. У выніку, з пачатку 1990-х гадоў паўстала кананічна ненармальная сытуацыі паралельных юрысдыкцыяў у [[Эстонія|Эстоніі]] і [[Малдова|Малдове]], а з 2000-х — у [[Кітай|Кітаі]] і [[Украіна|Ўкраіне]]. На канец 2006 году, і да далучэньня РПЦЗ, Маскоўскі патрыярхат меў 136 япархіяў у [[Расея|Расеі]], [[Украіна|Украіне]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Малдова|Малдове]], [[Азэрбайджан]]е, [[Казахстан]]е, [[Узбэкістан]]е, [[Кыргыстан]]е, [[Таджыкістан]]е і [[Туркмэністан]]е (гэтыя краіны абвяшчаюцца «кананічнымі тэрыторыямі»), а таксама ў дыяспары — [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Аргентына|Аргентыне]], [[Бэльгія|Бэльгіі]], [[Францыя|Францыі]], [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Нямеччына|Нямеччыне]], [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], [[ЗША]] і [[Канада|Канадзе]]<ref name="spis">[http://magazines.russ.ru/oz/2001/1/spr.html Как устроена Русская православная церковь] {{ref-ru}}</ref>; [[Беларускі экзархат]]; 171 архіерэяў, зь іх 131 епархіяльных, 40 вікарных, без уліку 13, якія былі на адпачынку. Дзейнічалі 713 манастыроў, у тым ліку ў Расеі: 208 мужчынскіх і 235 жаночых; ва Ўкраіне: 89 мужчынскіх і 84 жаночыя; у іншых краінах у межах былога [[СССР]]: 38 мужчынскіх і 54 жаночыя; у рэшце замежных краінаў: 2 мужчынскія і 3 жаночыя. Стаўрапігіяльных манастыроў было 25. Агульная колькасьць прыходаў — 27 393 (колькасьць хутка расьце). Агульная колькасьць духавенства — 29 450. 17 траўня 2007 году ў выніку падпісаньня Акту аб кананічных дачыненьнях у склад Маскоўскага патрыярхату на правах самакіравальнай царквы ўвайшла [[Расейская праваслаўная царква ў замежжы]]. Аднак частка духавенства і сьвецкіх РПЦЗ пад кіраўніцтва біскупа Агафангела не прызнала гэты акт і працягнула сваё існаваньне як незалежная царква — РПЦЗ пад амафорам мітрапаліта Агафангела. 27 студзеня 2009 году прадстаяцелем Расейскай праваслаўнай царквы стаў 16-ы (паводле афіцыйнага падліку) патрыярх [[Кірыла (Гундзяеў)]]. Улетку 2009 году заснавалі Міжсаборную прысутнасьць РПЦ у складзе 136 архірэяў, клірыкаў і прыхаджанаў. Да 2019 году склад Міжсаборнай прысутнасьці вырас да 195 чалавек, сярод якіх было 75 сьвятароў, 70 архірэяў, 35 прыхаджанаў, 13 манахаў бяз сану і 2 дыяканы. У 2010 годзе ўтварылі Сынадальны камітэт узаемінаў з [[казацтва]]м. У кастрычніку 2011 году Сьвяты сынод РПЦ зацьвердзіў Палажэньне «Аб мітраполіях». Да 2019 году ўтварылі 59 мітраполіяў у Расеі і [[Менская мітраполія|Менскую мітраполію]] ў Беларусі<ref name="в"/>. 25 сьнежня 2013 году Сынод Маскоўскага патрыярхату прызначыў кіраўніком [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]] мітрапаліта [[разань|разанскага]] [[Павал (Панамароў)|Паўла (Панамарова)]], ураджэнца [[Караганда|Караганды]] і грамадзяніна [[Расейская Фэдэрацыя|Расейскай Фэдэрацыі]]. Тым часам закон Беларусі «Аб свабодзе сумленьня і рэлігійных арганізацыях» у артыкуле 13 забараняе кіраваць рэлігійнымі арганізацыямі іншаземцам<ref>[https://www.svaboda.org/a/28038000.html Мітрапаліт Павел ня мае і ня будзе атрымліваць беларускага грамадзянства, хоць абавязаны], [[Радыё Свабода]], 7 кастрычніка 2016 г.</ref>. На 2016 год Расейская праваслаўная царква мела адну агульнацаркоўную асьпірантуру і дактарантуру, 5 духоўных акадэміяў (у Маскве, Санкт-Пецярбургу, Кіеве, Кішынёве, Менску), 6 унівэрсітэтаў і інстытутаў, 53 духоўных сэмінарыі, 29 духоўных вучэльняў. === Разрыў з Канстантынопальскім патрыярхатам === 13 чэрвеня 2016 году Маскоўскі патрыярхат адмовіўся ад удзелу ва Ўсеправаслаўным саборы на востраве [[Крыт|Крыце]], падрыхтоўка да якога вялася з 1961 году. Тым часам яшчэ ў студзені 2016 году [[Кірыла (Гундзяеў)]] урачыста паабяцаў узяць удзел у Саборы<ref name="bbc"/>. Апроч таго, Маскоўскі патрыярхат ня прыняў пастановаў Сабору<ref>[http://www.patriarchia.ru/db/text/5076149.html Постановления Освященного Архиерейского Собора Русской Православной Церкви (29 ноября ― 2 декабря 2017 года)], [http://www.patriarchia.ru Официальный сайт Московского патриархата]</ref>. 15 кастрычніка 2018 году ў зьвязку з [[Прадстаўленьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве|прадстаўленьнем Украінскай праваслаўнай царкве аўтакефаліі]] Маскоўскі патрыярхат у аднабаковым парадку разарваў эўхарыстычныя дачыненьні з Канстантынопальскім патрыярхатам і выйшаў у [[схізма|схізму]]. 6 сакавіка 2022 году ў дзень, калі Расейская праваслаўная царква адзначае даравальную нядзелю, яе кіраўнік Кірыл (Гундзяеў) у казаньні ў храме Хрыста Збаўцы ў Маскве выказаўся пра [[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]]: ён не асудзіў вайны і заявіў, што ваенныя дзеяньні вядуцца таму, што на [[Данбас]]е ня хочуць [[гей]]-парадаў<ref>[https://www.svaboda.org/a/31740038.html Патрыярх Кірыл не асудзіў вайну ва Ўкраіне і заявіў, што яна ідзе таму, што ў Данбасе ня хочуць гей-парадаў], [[Радыё Свабода]], 7 сакавіка 2022 г.</ref>. 14 сакавіка падчас нядзельнай службы ў храме Хрыста Збаўцы Кірыл (Гундзяеў) перадаў кіраўніку [[Расгвардыя|Расгвардыі]] [[Віктар Золатаў|Віктару Золатаву]] абраз, той жа ў адказ адрапартаваў: «''Хачу паведаміць вам і ўсім прысутным тут прыхаджанам, што войскі Нацыянальнай гвардыі сумесна з Узброенымі сіламі Расейскай Фэдэрацыі выконваюць усе задачы, пастаўленыя ў ходзе гэтай ваеннай контрапэрацыі, і хачу сказаць, што ня ўсё так ідзе хутка, як хацелася б... Але мы ідзем да намечанай мэты крок за крокам. Перамога будзе за намі, і гэты абраз будзе абараняць расейскае войска і паскараць нашу перамогу''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31752194.html Патрыярх РПЦ Кірыл перадаў кіраўніку Расгвардыі абраз, а той прызнаў, што ва Ўкраіне ў іх «ўсё ідзе ня так хутка, як хацелася б»], [[Радыё Свабода]], 14 сакавіка 2022 г.</ref>. У той жа дзень Расейская праваслаўная царква ў Амстэрдаме заявіла аб разрыве з Маскоўскім патрыярхатам праз вайну ва Ўкраіне: «''Сьвятары аднагалосна заявілі, што больш ня могуць функцыянаваць у складзе Маскоўскага патрыярхату і забясьпечваць духоўна бясьпечнае асяродзьдзе для нашых вернікаў''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/31751954.html РПЦ у Амстэрдаме першай з заходніх цэркваў заявіла аб разрыве з Маскоўскім патрыярхатам праз вайну ва Ўкраіне], [[Радыё Свабода]], 14 сакавіка 2022 г.</ref>. === Расейска-ўкраінская вайна === 20 жніўня 2024 году [[Вярхоўная Рада Ўкраіны]] забараніла Расейскую праваслаўную царкву ва Ўкраіне, прыняўшы [[Закон Украіны «Аб абароне канстытуцыйнага ладу ў сфэры дзейнасьці рэлігійных арганізацыяў»]]<ref>{{Cite news|last=Service|first=RFE/RL's Ukrainian|title=Ukrainian Lawmakers Approve Law Banning Religious Groups Tied To Russian Orthodox Church|url=https://www.rferl.org/a/ukrainian-orthodox-church-moscvow-patriarchate-legislation/33085600.html|access-date=2024-08-20|work=RadioFreeEurope/RadioLiberty|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://news.liga.net/en/politics/news/ukraines-parliament-passes-law-banning-russian-orthodox-church-in-ukraine|title=Ukraine's parliament passes law banning Russian Orthodox Church|website=LIGA|date=2024-08-20|access-date=2024-08-20}}</ref>. Украінскія рэлігійныя арганізацыі, афіляваныя з Расейскай праваслаўнай царквой, будуць забароненыя праз 9 месяцаў з моманту вынясеньня {{Не перакладзена|Дзяржаўная служба Ўкраіны па этнапалітыцы й свабодзе сумленьня|Дзяржаўнай службай Украіны па этнапалітыцы й свабодзе сумленьня|uk|Державна служба України з етнополітики та свободи совісті}} адпаведнай пастановы, калі гэтая рэлігійная арганізацыя не разарве дачыненьні з Расейскай праваслаўнай царквой у адпаведнасьці з праваслаўным кананічным правам<ref>{{Cite web|language=en|url=https://english.nv.ua/nation/verkovna-rada-adopts-a-draft-bill-and-therefore-bans-all-moscow-ruled-religious-organizations-50444399.html|title=Ukrainian Parliament bans Russian-linked religious organizations, targets UOC-MP|website=english.nv.ua|access-date=2024-08-20}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://www.pravda.com.ua/eng/news/2024/08/20/7471107/|title=Parliament passes law banning religious organisations linked to Russia|website=Ukrainska Pravda|access-date=2024-08-20}}</ref><ref>{{Cite web|language=en|url=https://babel.ua/en/news/110038-the-ukrainian-parliament-supported-the-draft-law-on-banning-the-uoc-mp|title=The Ukrainian Parliament supported the draft law on banning the UOC MP|website=babel.ua|date=2024-08-20|access-date=2024-08-20}}</ref>. == Выданьні == === Друкаваныя === Афіцыйны друкаваны орган Маскоўскай патрыярхіі — месячнік {{мова-ru|«Журнал Московской Патриархии»|скарочана}}. Апроч выпадковых кніг, зборнікаў (у тым ліку непэрыядычных зборнікаў духоўных акадэміяў пад назвай {{мова-ru|«Богословские Труды»|скарочана}}), РПЦ выдае месячнік {{мова-uk|«Православний Вісник»|скарочана}} (друкаваны орган экзарха ўсяе Ўкраіны) і за мяжой {{мова-de|«Stimme der Orthodoxie»|скарочана}} (друкаваны орган Цэнтральна-эўрапейскага экзархату). З 1989 году выдаецца газэта {{мова-ru|«Церковный вестник»|скарочана}} (да лютага 2003 году — {{мова-ru|«Московский церковный вестник»|скарочана}}) — друкаваны орган Маскоўскай патрыярхіі. === Электронныя === * Патриархия.Ru — афіцыйны сайт Маскоўскага патрыярхату, які падтрымліваецца Сынадальным інфармацыйным аддзелам * Mospat.Ru — афіцыйны сайт Аддзелу замежных царкоўных дачыненьняў * Богослов.Ru — багаслоўскі партал, створаны ў 2007 годзе * Православие.Ru — сайт створаны 1 студзеня 2000 году рэдакцыяй інтэрнэт-праектаў маскоўскага Стрэчанскага манастыра з блаславеньня [[Аляксій II (Рыдыгер)|Аляксія II (Рыдыгера)]] * Канал Расейскай Праваслаўнай царквы на Youtube — афіцыйны канал Расейскай праваслаўнай царквы на сэрвісе YouTube, адкрыты 11 кастрычніка 2010 году * Седмица.Ru — сайт царкоўна-навуковага цэнтру «Православная энциклопедия» Расейскай праваслаўнай царквы === Навуковыя === * Православная энциклопедия * Церковно-исторический вестник * Вестник ПСТГУ * Вестник церковной истории == Крытыка == === Верхаводзтва дзяржавы === Яшчэ ў XIX ст. расейскі філёзаф і багаслоў [[Уладзімер Салаўёў]] крытыкаваў Маскоўскую царкву за вызнаньне верхаводзтва Расейскай дзяржавы{{Заўвага|Цытаты паводле ўкраінскага гісторыка [[Паўла Штэпа|Паўла Штэпы]]}}<ref>Solovieff V. [https://fr.wikisource.org/wiki/La_Russie_et_l%E2%80%99%C3%89glise_Universelle La Russia et l'Eglise Universelle]. — Stock, 1885.</ref><ref>Штепа П. [https://web.archive.org/web/20210227061346/http://www.ukrcenter.com/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE-%D0%A8%D1%82%D0%B5%D0%BF%D0%B0/19995-1/%D0%91%D0%B5%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%BE-%D1%96-%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0-%D0%BC%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0 Московство його походження, зміст, форми й історична тяглість]. Видання четверте. — Дрогобич–Львів, 2013.</ref>: {{Цытата|Наша Маскоўская царква, каб мець ад дзяржавы гарантыі свайго існаваньня і саступкі, безумоўна аддала сябе ў рабства дзяржаве. Названыя ў дзяржаўных крымінальных законах віды прымусу і гвалту — гэта адзіная зброя, якой наша Царква змагаецца з адступнікамі і іншай верай. Крохкае і сумніўнае адзінства нашай царквы трымаецца толькі на гвалтце і фальшы (хлусьні), якое наша дзяржава ня толькі прызнае, але і падтрымлівае. Напрыклад, падрабляе дакумэнты выдуманага царкоўнага сабора, або пераклад дакумэнтаў Сусьветных Сабораў. Уся абаронная і наступальная дзейнасьць нашай царквы — гэта суцэльнае махлярства, фальш і хлусьня, якія зьдзяйсьняюцца беспакарана, пад абаронай дзяржаўнай цэнзуры, якая дбае, каб хтосьці ня выкрыў усіх тых махлярстваў... Наша Маскоўская царква прызнае за аснову менавіта верхаводзтва дзяржавы над царквой і патрэбу дзяржаўнага кіраваньня царквой. Гэта прынцып запісаны ў нашых дзяржаўных і царкоўных законах.}} Пра Маскоўскую царкву выказваўся кіраўнік [[Паўстаньне Кастуся Каліноўскага|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня 1863—1864 гадоў]] у [[Анэксія|анэксаваным]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыяй]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]], нацыянальны герой Беларусі [[Кастусь Каліноўскі]]: «''3ь дзядоў і прадзедаў была ў нас уніяцкая вера, гэта значыць, што мы, будучы грэцкай веры, прызнавалі за намесьнікаў Боскіх сьвятых айцоў, што ў Рыме. Царом маскоўскім і гэта стала завідна, для таго, скасаваўшы ў Маскве грэцкую веру, а зрабіўшы царскую, што то называецца праваслаўе, і нас адарвалі ад праўдзівага Бога і ўпісалі ў сыэму пагану''»<ref>[https://www.svaboda.org/a/26706128.html Правілы жыцьця Кастуся Каліноўскага], [[Радыё Свабода]], 23 лістапада 2014 г.</ref>. Прэзыдэнт Украіны [[Пятро Парашэнка]] паказвае на тое, што паводле [[Уладзімер Пуцін|Ўладзімера Пуціна]], сучасная Расейская дзяржава трымаецца на двух слупах — Расейскай праваслаўнай царкве і ядзернай зброі<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=219740 Парашэнка — прадстаўнікам РПЦ ва Украіне: Вам няма чаго тут рабіць. Дадому, у Расію!] // [[Наша Ніва]], 7 лістапада 2018 г.</ref>. === Некананічны статус па-за гістарычнымі межамі Маскоўскай дзяржавы === У 1924 годзе Ўсяленскі патрыярх Рыгор VII, надаўшы аўтакефалію [[Польская аўкакефальная праваслаўная царква|Польскай праваслаўнай царкве]], у склад якой увайшла значная частка былой Кіеўскай мітраполіі, у тым ліку Заходняя Беларусь зь Віленшчынай, у сваім [[томас]]е зазначыў, што далучэньне Кіеўскай мітраполіі да Маскоўскага патрыярхату не было кананічным<ref>Сідарэвіч А. [https://web.archive.org/web/20160910152444/http://carkva-gazeta.by/index.php?num=187&page=7&year=2011 Беларусь, Літва і Ўкраіна — ня вотчыны РПЦ], [[Царква (газэта)|Царква]], 8 верасьня 2011 г.</ref>. У 1990-я гады ў лісьце патрыярху маскоўскаму [[Аляксій (Рыдыгер)|Аляксію (Рыдыгеру)]] Усяленскі патрыярх Дзімітры заявіў, што Канстантынопаль вызнае Маскоўскі патрыярхат у межах 1589 году, гэта значыць без тэрыторыі Беларусі, Украіны, Балтыі і Смаленшчыны, якія на той час уваходзілі ў склад Рэчы Паспалітай. Наступны патрыярх Барталамей дадаў, што РПЦ бесьперапынна ўрывалася ў краіны, якія знаходзяцца пад духоўнай юрысдыкцыяй Канстантынопаля, менавіта ў Эстонію, Вугоршчыну і іншы краіны, робячы гэта заўсёды з дапамогай узброенай сілы савецкай арміі<ref>[http://www.svaboda.org/a/24876003.html Канфлікты і рознагалосьсі паміж праваслаўнымі цэрквамі], [[Радыё Свабода]], 31 студзеня 2004 г.</ref>. У 2006 годзе патрыярх Барталамэй зрабіў заяву ў Кіеве, што Канстантынопаль лічыць Кіеўскую мітраполію сваёй дачкой і, калі прыйдзе час, разгледзіць пытаньне аб яе самастойнасьці. 11 кастрычніку 2018 году Сынод Канстантынопальскай царквы спыніў дзеяньне граматы 1686 году, якая часова перадавала патрыярхату маскоўскаму права [[хіратонія|хіратоніі]] мітрапаліта кіеўскага<ref name="ukr.lb.ua"/><ref>[https://nn.by/?c=ar&i=217458 Канстанцінопаль скасаваў указ 1686 года аб падпарадкаванні Кіеўскай мітраполіі Маскоўскаму патрыярхату] // [[Наша Ніва]], 11 кастрычніка 2018 г.</ref>. Прычынай стала парушэньне Маскоўскім патрыярхатам умоваў, на якіх гэтае права раней надавалася<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2018/10/11/7194911/ Рішення Синоду: Українська церква отримає томос], [[Українська правда]], 11.10.2018.</ref>. Увогуле, праваслаўныя каноны (34-е апостальскае правіла<ref>{{Навіна|аўтар=Сяргей Абламейка|загаловак=Беларускі архіяпіскап: Адсутнасьць у Беларусі аўтакефаліі парушае апостальскія каноны|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29489991.html|выдавец=[[Свабода (радыё)|Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=14 верасьня 2018|копія=https://krynica.info/be/2018/09/14/bapc-padtrymlivae-ukrainskuyu-autakefaliyu/|дата копіі=14 верасьня 2018|дата доступу=25 кастрычніка 2018}}</ref>) патрабуюць асобнай царквы для асобнага народу, аднак РПЦ працягвае не прызнаваць беларусаў і ўкраінцаў асобнымі народамі. З гэтай прычыны на розных узроўнях агучваецца і паўтараецца формула пра «трыадзіны расейскі народ»<ref name="ablamiejka">[[Сяргей Абламейка (гісторык)|Абламейка С.]] [https://www.svaboda.org/a/29519356.html Праваслаўныя беларусы — народ без сваёй царквы], [[Радыё Свабода]], 1 кастрычніка 2018 г.</ref>. === Сыстэматычнае парушэньне царкоўных канонаў === Патрыярх кіеўскі [[Філярэт (Дзянісенка)|Філярэт]] зьвінавачвае Маскоўскі патрыярхат у парушэньні царкоўных канонаў і прыводзіць у прыклад наступны эпізод з найноўшай гісторыі: у 1992 годзе [[Харкаўскі сабор]] склікалі незаконна, бо згодна з канонамі, яго мусіў склікаць мітрапаліт кіеўскі, а яго склікаў япархіяльны архірэй харкаўскі. Апроч таго, ён зазначае, што Маскоўская (Расейская) праваслаўная царква сыстэматычна парушае царкоўныя каноны на працягу ўсёй сваёй гісторыі: калі Расейская імпэрыя захапіла Грузію, грузінскага патрыярхата-Каталікоса, які існаваў стагодзьдзямі, скасавалі, а замест яго прызначылі экзарха, прычым расейца, а не грузіна; аналягічная сытуацыя была з Малдовай па далучэньні да СССР, калі Малдаўскую царкву таксама далучылі да РПЦ, хоць яна была часткай Румынскай царквы; цэрквы балтыйскіх краінаў таксама далучылі да РПЦ, хоць яны былі ў складзе Канстантынопальскага патрыярхату. Аднак раней, паводле патрыярха Філярэта, ніхто ня мог запярэчыць гэтым відавочным парушэньням царкоўных канонаў, бо Расейская імпэрыя і пазьней СССР былі моцнымі дзяржавамі<ref>Щербина С., Лєліч М. [https://daily.rbc.ua/ukr/show/patriarh-filaret-gotovy-prinyat-arhiereev-1536917516.html Патріарх Філарет: Ми готові прийняти всіх архієреїв УПЦ МП в нову помісну церкву], РБК-Україна, 17.09.2018.</ref>. === Ерась этнафілетызму === На Ўсеправаслаўным саборы, які адбыўся на востраве [[Крыт|Крыце]] 21 чэрвеня 2016 году, Маскоўскі патрыярхат зьвінавацілі ў [[ерась|ерасі]] [[этнафілетызм]]у. Зьвінавачваньне абвясьціў [[архіяпіскап]] [[кіпр]]скі [[Хрызастом II]]<ref>{{cite web |url=https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |title=«ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟ» |author= |date=20.06.2016 |website="Official Site - The Holy and Great Council of the Orthodox Church" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20160624173704/https://www.holycouncil.org/-/opening-archbishop-chrysostomos?inheritRedirect=true&redirect=%2Fdocuments |archivedate= 24-06-2016|accessdate=24 червня 2016 |quote=εθνοφυλετισμού }} {{ref-el}}</ref>. === Супраца з спэцслужбамі, гандаль тытунем і побытавая раскоша === У сакавіку 2018 годзе ў час свайго візыту ў Баўгарыю [[Кірыл (Гундзяеў)]] выказаў у прысутнасьці прэзыдэнта краіны прэтэнзіі да баўгараў. Ён некалькі хвілін гаварыў пра сваё расчараваньне тым, як у Баўгарыі інтэрпрэтуецца вызваленьне ад туркаў. Паводле кіраўніка Маскоўскага патрыярхату, пералічэньня ў сьпісе нацыяў, якім падзякавалі за вызваленьне, нароўні з расейцамі народаў былой Расейскай імпэрыі — беларусаў, палякаў, фінаў, летувісаў — зьяўляецца прымяншэньнем ролі Расеі ў гэтых падзеях. Гэта выклікала рэакцыю баўгарскіх уладаў. Віцэ-прэм’ер Валеры Сімяонаў упершыню на высокім узроўні агучыў інфармацыю пра тое, што Кірыла (Гундзяева) называюць тытунёвым мітрапалітам Расеі, бо з 1996 году ён завёз на 14 мільярдаў даляраў безакцызных цыгарэт. Таксама віцэ-прэм’ер зазначыў раней паказаную ў мас-мэдыя раскошу, якая атачае кіраўніка Маскоўскага патрыярхату (асабісты самалёт, гадзіньнік за 30 тысячаў даляраў). Апроч таго, ён зьвярнуў увагу на тое, што Кірыл (Гундзяеў) — даведзены агент [[КДБ СССР]] з пазыўным «Міхайлаў»<ref>Гезгала С. [https://nn.by/?c=ar&i=205963 Віцэ-прэм'ер Балгарыі: І патрыярх Кірыл, гэты агент КГБ «Міхайлаў», мае нахабства вучыць нас «ісціне»?] // [[Наша Ніва]], 9 сакавіка 2018 г.</ref>. У 2018 годзе Нацыянальны архіў Латвіі апублікаваў засакрэчаныя дакумэнты КГБ [[Латвійская ССР|Латвійскай ССР]]. У сьпісе завэрбаваных грамадзянаў знайшлі [[Аляксандар (Кудрашоў)|Аляксандра Кудрашова]]. Цяпер ён — кіраўнік [[Рыская япархія Расейскай праваслаўнай царквы|Рыскай япархіі Расейскай праваслаўнай царквы]] (г.зв. «Латвійскай праваслаўнай царквы»). Высьветлілася, што Кудрашова ў 1982 годзе завэрбаваў супрацоўнік 5-га аддзелу 4-га аддзяленьня КГБ Латвійскай ССР Аляксандар Ішчанка, які надаў свайму агенту псэўданім «Чытач». У гэты час Кудрашоў працаваў бармэнам<ref>[https://censor.net.ua/photo_news/3103489/arhiv_latvii_opublikoval_dannye_agentov_kgb_na_spetsslujbu_rabotal_deyistvuyuschiyi_glava_rijskoyi_eparhii Архив Латвии опубликовал данные агентов КГБ. На спецслужбу работал действующий глава рижской епархии РПЦ Александр (Кудряшов). ДОКУМЕНТ], [[ЦЕНЗОР.НЕТ]], 21 сьнежня 2018 г.</ref>, аднак неўзабаве атрымаў сьвятарскае пасьвячэньне, а ў 1990 годзе ўзначаліў Рыскую япархію. У 1996 годзе Кудрашоў даручыў камэрцыйнай арганізацыі, створанай Ішчанкам у 1992 годзе, «кіраваць і атрымліваць прыбытак з жылых дамоў з гаспадарчымі пабудовамі, якія належаць Латвійскай праваслаўнай царкве»<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=222532 Латвія адкрыла архівы КГБ: праваслаўны мітрапаліт быў агентам і даручыў кіраваць маёмасцю царквы свайму куратару], [[Наша Ніва]], 21 сьнежня 2018 г.</ref>. === Сатанінскія дзеяньні === 15 кастрычніка 2018 году ў зьвязку з [[Наданьне аўтакефаліі Ўкраінскай праваслаўнай царкве|наданьнем Украінскай праваслаўнай царкве аўтакефаліі]] Маскоўскі патрыярхат у аднабаковым парадку разарваў эўхарыстычныя дачыненьні з Канстантынопальскім патрыярхатам і фактычна выйшаў у [[схізма|схізму]]. Кіраўнік экзархату Канстантынопальскага патрыярхату ў Сідэ й Антальі зрабіў з гэтай прычыны наступную заяву<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=219641 Канстанцінопальскі мітрапаліт назваў дзеянні РПЦ сатанінскімі], [[Наша Ніва]], 6 лістапада 2018 г.</ref>: {{Цытата|Гэтыя іх дзеяньні даюць радасьць толькі антыхрысту, які змагаецца з Хрыстом і Яго Царквой. Усе разумныя людзі глыбока засмучаныя падобнымі сатанінскімі дзеяньнямі.}} === Прыхоўваньне Крыжа Эўфрасіньні Полацкай === {{Асноўны артыкул|Крыж Эўфрасіньні Полацкай}} У 2020—2021 гадох зьявіліся сьведчаньні і аргумэнты за тое, што сьвятыня [[беларусы|беларускага народу]] [[Крыж Эўфрасіньні Полацкай]] патаемна ад грамадзкасьці захоўваецца ў [[Рызьніца|рызьніцы]] [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|патрыярха маскоўскага]] [[Троіца-Сергіева лаўра|Троіца-Сергіевай лаўры]]. Беларускі гісторык і археоляг [[Сяргей Тарасаў]] спасылаецца на атрыманую ў канцы 1990-х — пачатку 2000-х гадоў прыватную інфармацыю ад двух незнаёмых паміж сабой чалавек, зьвязаных з спэцслужбамі, паводле якіх маскоўскі патрыярх лічыць Крыж асабістай сьвятыняй і прыяжджае да яго маліцца. Паводле Сяргея Тарасава, пра гэта ведаюць герархі [[Беларускі экзархат|Беларускага экзархату]] і найвышэйшыя функцыянэры [[Рэжым Лукашэнкі|рэжыму Лукашэнкі]], якія мелі магчымасьць пабачыць рэліквію на ўласныя вочы. Апроч таго, знаходжаньне Крыжа ў СССР па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] засьведчыў тагачасны кіраўнік [[БССР]] [[Панцеляймон Панамарэнка]], а ў 1997 годзе Крыж як «''дошку''», што «''зусім нядаўна паступіла зь дзяржаўнага музэю''» ў Троіца-Сергіевую лаўру дакладна апісаў кіраўнік Беларускага экзархату [[Філарэт (Вахрамееў)]], які ўзяў зь яго часьцінку крыві [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] дзеля стварэньня копіі рэліквіі<ref name="Tarasau-2021">[https://nn.by/?c=ar&i=274240 «Патрыярх лічыць яго асабістай святыняй і прыязджае да яго маліцца». Дзе знаходзіцца Крыж Ефрасінні Полацкай?], [[Наша Ніва]], 9 чэрвеня 2021 г.</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://www.patriarchia.ru/ua/db/news/|выдавец=Расейская праваслаўная царква|мова=uk|дата публікацыі=2025|копія=https://www.patriarchia.ru/db/news/|дата копіі=2025|дата доступу=20 чэрвеня 2025}} * [https://mospat.ru/ua/ Аддзел вонкавых царкоўных сувязяў Маскоўскага патрыярхату]{{ref-uk}} * [https://www.svaboda.org/a/31452125.html Гісторык і археоляг Сяргей Тарасаў сьцьвярджае, што Крыж Эўфрасіньні Полацкай — у Троіца-Сергіевай лаўры пад Масквой], [[Радыё Свабода]], 9 верасьня 2021 г. * [https://web.archive.org/web/20220112214330/https://svb1234.azureedge.net/a/31644107.html Лукашэнка заявіў, што Ўкраіну трэба вярнуць «ва ўлоньне нашай сапраўднай веры»], [[Радыё Свабода]], 7 студзеня 2022 г. {{Праваслаўе}} [[Катэгорыя:Расейская праваслаўная царква| ]] [[Катэгорыя:Праваслаўныя цэрквы Эўропы]] [[Катэгорыя:Аўтакефальныя праваслаўныя цэрквы]] [[Катэгорыя:Нацыянальныя цэрквы]] [[Катэгорыя:Сябры Сусьветнай рады цэркваў]] [[Катэгорыя:Міжнародныя хрысьціянскія арганізацыі]] [[Катэгорыя:1448]] jzqjprs9aommmzwcu12fsyan4lmy96i Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы 4 45992 2624587 2619570 2025-07-11T06:33:10Z W 11741 /* Цяперашні добры артыкул */ +[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 2624587 wikitext text/x-wiki {{Панэль індэксу ўнутраных матэрыялаў|колер={{Колер|Добрыя артыкулы}}}} __БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__ {{/Шапка}} <!-- ЦЯПЕРАШНІ ДОБРЫ АРТЫКУЛ --> {| width="80%" style="margin: 0 10% 0 10%; background: transparent;" | [[Файл:P_cal_euro-blue.png|32пкс]] | width="100%"|<div style="border-bottom: solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};"></div> |} <div style="width=80%; float: center; margin: 0 10% 5em 10%; border-bottom: solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};"> === Цяперашні добры артыкул === {{Цяперашні добры артыкул}} </div> <!-- УСЕ ДОБРЫЯ АРТЫКУЛЫ --> {| width="100%" |- | style="vertical-align:top; padding-right: 1em; width:50%" | [[Файл:P ps-blue.png|32пкс|зьлева|Навука]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Навука</h3> * '''Біялёгія:''' [[Звычайная пустальга]]{{*}}[[Цягліцы]] * '''Геральдыка:''' * '''Мовы:''' [[Праўральская мова]]{{*}}[[Пушту]]{{*}}[[Саамскія мовы]]{{*}}[[Чэская мова]]{{*}}[[Шатляндзкая мова (кельцкая)]] * '''Установы:''' [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]]{{*}}[[Інстытут мікрабіялёгіі]] * '''Філязофія:''' [[Файл:P_countries-blue.png|32пкс|зьлева|Геаграфія]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Геаграфія</h3> * '''Вадаёмы:''' [[Проня]] * '''Краіны:''' [[Беларусь]]{{*}}[[Рэльеф Беларусі]]{{*}}[[Этнічная тэрыторыя беларусаў]]{{*}}[[Жамойць]]{{*}}[[Малая Летува]]{{*}}[[Аўкштота]] * '''Населеныя пункты:''' [[Берасьце]]{{*}}[[Віцебск]]{{*}}[[Горадня]]{{*}}[[Дзераўная (Драгічынскі раён)]]{{*}}[[Лёзна]]{{*}}[[Магілёў]]{{*}}[[Пружаны]]{{*}}[[Салігорск]]{{*}}[[Слуцак]]{{*}}[[Хвойнікі]]{{*}}[[Брагін]] * '''Часткі гарадоў, вуліцы:''' [[Койданаўская вуліца (Менск)]]{{*}}[[Вуліца Валадарскага (Менск)]]{{*}}[[Першамайскі раён (Менск)]]{{*}}[[Савецкі раён (Менск)]] [[Файл:P_history-blue.png|32пкс|зьлева|Гісторыя]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Гісторыя</h3> * '''Гісторыя Беларусі:''' [[Беларуска-польская адміністрацыя Менску]]{{*}}[[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году]]{{*}}[[Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1381—1384 гадоў]]{{*}}[[Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1389—1392 гадоў]]{{*}}[[Загляне сонца і ў наша аконца]]{{*}}[[Маладэчна ў складзе Польшчы]]{{*}}[[Пружанскае гета]]{{*}}[[Ліцьвіны]] * '''Гісторыя Эўропы:''' [[Бітва на Косавым полі (1389)]]{{*}}[[Бітва пры Гастынгсе]]{{*}}[[Гісторыя Беларусі]]{{*}}[[Кніганошы]]{{*}}[[Літва]] * '''Гісторыя Азіі:''' [[Гісторыя Ізраілю]] [[Файл:P art-blue.png|32пкс|зьлева|Мастацтва]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Мастацтва</h3> * '''Архітэктура:''' [[Грабніца антыпапы Яна XXIII]]{{*}}[[Замак]]{{*}}[[Калізэй]]{{*}}[[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)]] * '''Архітэктура Беларусі: '''[[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)]]{{*}}[[Пружанскі палацык]]{{*}}[[Царква Сьвятога Духа (Менск)]]{{*}}[[Сабор Пакрова Багародзіцы (Горадня)]] * '''Літаратура Беларусі:''' [[Беларускі лемантар або першая навука чытаньня]]{{*}}[[Новая зямля]]{{*}}[[Як вада, як агонь]] * '''Музыка:''' [[Martin S.]]{{*}}[[Jitters]]{{*}}[[Gentleman]]{{*}}[[Юзары]]{{*}}[[Нізкіз]]{{*}}[[Split Before, Together Now]]{{*}}[[Бяседа]] | style="vertical-align:top;" | [[Файл:P social sciences-blue.png|32пкс|зьлева|Культура і грамадзтва]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Культура і грамадзтва</h3> * '''Палітыка:''' [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2006 году]]{{*}}[[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2010 году]]{{*}}[[Дзяржаўны камітэт судовых экспэртызаў Рэспублікі Беларусь]]{{*}}[[Усеўкраінскае аб’яднаньне «Свабода»]]{{*}}[[Эўрамайдан]]{{*}}[[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году]] {{*}} [[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]] {{*}} [[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2018 году]] {{*}} [[Беларуска-латвійскія дачыненьні]] * '''Мерапрыемствы:''' [[Дзень Волі]]{{*}}[[Сьвяткаваньне 600-годзьдзя Грунвальдзкай бітвы]]{{*}}[[Захад-2013]]{{*}}[[Захад-2017]]{{*}}[[Саюзная рашучасьць-2022]]{{*}}[[Захад-2021]] * '''Культура:''' [[Адукацыя ў Беларусі]]{{*}}[[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт транспарту]]{{*}}[[Менская міжнародная кніжная выстава-кірмаш]]{{*}}[[Рэспубліканскі фэстываль нацыянальных культураў]] * '''Грамадзтва:''' [[Беларускія немцы]]{{*}}[[Жыве Беларусь!]]{{*}}[[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны]] * '''Войска:''' [[Вайсковая акадэмія Рэспублікі Беларусь]]{{*}}[[Генэральны штаб Узброеных сілаў Беларусі]]{{*}}[[61-я зьнішчальная авіябаза]]{{*}}[[Служба вонкавай выведкі Расеі]]{{*}}[[Вузел Баранавічы]]{{*}}[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] [[Файл:Персоналії 4.png|32пкс|зьлева|Пэрсаналіі]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Пэрсаналіі</h3> * '''Вайсковыя дзеячы:''' [[Станіслаў Булак-Балаховіч]]{{*}}[[Ян Караль Хадкевіч]] * '''Кіраўнікі і манархі:''' [[Юзэф Пілсудзкі]]{{*}}[[Міндоўг]] * '''Мастакі:''' [[Рэмбрант]] * '''Навукоўцы:''' [[Нікола Тэсла]] * '''Палітыкі:''' [[Ежы Чапскі]]{{*}}[[Пётар Сталыпін]]{{*}}[[Юры Сянько]]{{*}}[[Аляксандар Церахаў]]{{*}}[[Аляксандар Шумілін]]{{*}}[[Дзьмітры Піневіч]]{{*}}[[Юры Селівёрстаў]]{{*}}[[Руслан Пархамовіч]]{{*}}[[Зьміцер Матусевіч]]{{*}}[[Аляксандар Мароз]] * '''Пісьменьнікі:''' [[Зоська Верас]]{{*}}[[Міхась Чарот]]{{*}}[[Тамаш Зан]]{{*}}[[Францішак Аляхновіч]]{{*}}[[Францішак Багушэвіч]]{{*}}[[Юзэф Ігнацы Крашэўскі]]{{*}}[[Янка Купала]]{{*}}[[Кірыл Стаселька]] * '''Рэлігійныя дзеячы:''' [[Афанасі Філіповіч]]{{*}}[[Павал (Панамароў)]] * '''Іншыя:''' [[Робэрт Бадэн-Паўэл]] [[Файл:P economy blue.png|32пкс|зьлева|Эканоміка й фінансы]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Эканоміка й фінансы</h3> * '''Арганізацыі:''' [[Агенцтва шматбаковай аховы інвэстыцыяў]]{{*}}[[Варшаўская фондавая біржа]]{{*}}[[Міжнародная фінансавая карпарацыя]]{{*}}[[Сусьветная гандлёвая арганізацыя]]{{*}}[[Сусьветны банк]]{{*}}[[Беларуская гандлёва-прамысловая палата]]{{*}}[[Азіяцкі банк разьвіцьця]]{{*}}[[Паўднёваазіяцкае аб’яднаньне рэгіянальнай супрацы]]{{*}}[[Банк міжнародных разьлікаў]]{{*}}[[Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця]] * '''Паслугі:''' [[Транспарт у Беларусі]]{{*}}[[Турызм у Беларусі]] * '''Прадпрыемствы:''' [[Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі]]{{*}}[[Менскі завод колавых цягачоў]]{{*}}[[Фольксваген_(канцэрн)]]{{*}}[[Гомсельмаш]]{{*}}[[Інтэграл (кампанія)]]{{*}}[[Бабруйскаграмаш]]{{*}}[[Віцязь (прадпрыемства)]]{{*}}[[Аэрафлёт]]{{*}}[[Беларускае оптыка-мэханічнае аб’яднаньне]]{{*}}[[Казатампрам]] * '''Энэргетыка:''' [[АЭС-2006]]{{*}}[[Беларуская АЭС]]{{*}}[[Кэршкаўская атамная электрастанцыя]] [[Файл:P religion-blue.png|32пкс|зьлева|Рэлігія]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Рэлігія</h3> * '''Хрысьціянства:''' [[Рэфармацыя]]{{*}}[[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква]] [[Файл:P sport-blue.png|32пкс|зьлева|Спорт і забавы]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Спорт і забавы</h3> * '''Гульні''': [[Шахматы]] * '''Спаборніцтвы''': [[Міжнародная алімпіяда па матэматыцы]]{{*}}[[Міжнародная алімпіяда па інфарматыцы]] <!-- [[Файл:P transport-blue.png|32пкс|зьлева|Тэхніка й тэхналёгіі]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Тэхніка й тэхналёгіі</h3> --> [[Файл:P_icon_q.png|32пкс|зьлева|Рознае]] <h3 style="margin-left:40px; padding-bottom:6px; border-bottom:solid 2px {{Колер|Фон добрых артыкулаў}};">Рознае</h3> * '''Рамяство:''' [[Бортніцтва]]{{*}}[[Бортны промысел у Беларусі]] * '''Філятэлія:''' [[Гісторыя пошты і паштовых марак Эстоніі]] * '''Тэхніка:''' [[Вагон 81-717/714]]{{*}}[[Дарожныя знакі Беларусі]]{{*}}[[Міжнародны саюз электрасувязі]]{{*}}[[Палянэз (зброя)]]{{*}}[[Сувязь Беларусі]]{{*}}[[Цягнік]] |} [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Афармленьне добрых артыкулаў]] 0h25fd10egdjx0qkdswttq07tc0ek99 Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы 4 45993 2624586 2621910 2025-07-11T06:31:58Z W 11741 /* Кандыдаты ў добрыя */ +[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] абраны ў [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы]] 2624586 wikitext text/x-wiki {{Панэль індэксу ўнутраных матэрыялаў}} __БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__ {{/Шапка}} {{/Працэдура}} <inputbox> type=create editintro=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Памятка preload=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Шаблён заяўкі default=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Назва артыкула buttonlabel=Стварыць </inputbox> == Кандыдаты ў добрыя == {| class="wikitable" ! Дата вылучэньня ! Падстаронка абмеркаваньня ! Хада абмеркаваньня |- {{Намінацыя/Добры|Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|26.06.2025|абраньне}} |} * <big>З завершанымі абмеркаваньнямі можна азнаёміцца ў [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў#Завершаныя абмеркаваньні|архіве абмеркаваньняў]].</big> == На пазбаўленьне статусу == Абмеркаваньні аб пазбаўленьні статусу добрых артыкулаў адбываюцца на старонцы [[/На пазбаўленьне статусу|На пазбаўленьне статусу]]. Тут коратка прадстаўлены сьпіс такіх артыкулаў ([http://be-x-old.wikipedia.org/w/index.php?title=Вікіпэдыя:Кандыдаты_ў_добрыя_артыкулы/На_пазбаўленьне_статусу/Сьпіс&action=edit правіць сьпіс]): {{/На пазбаўленьне статусу/Сьпіс}} == Каардынатарам на зацемку == Каардынатары павінны сачыць за выкананьнем правілаў намінаваньня і абмеркаваньня, пэрыядычна абіраць адзін з артыкулаў, аднаўляць табліцу бягучых кандыдатаў, а таксама сачыць за тым, каб выбраныя артыкулы ня ўтрымлівалі матэрыялаў, абароненых аўтарскімі правамі. Калі вы зьяўляецеся асноўным аўтарам артыкула, рашэньне пытаньня аб яго абраньні даручыце іншым каардынатарам ці аднаму з адміністратараў. ==== Які артыкул выбраць? ==== * Артыкул павінен быць на абмеркаваньні '''ня меней за два тыдні'''. Зь іншага боку, артыкул, які ня быў абраны цягам 3-х месяцаў і мае нявыпраўленыя недахопы, можа здымацца з галасаваньня і не павінен паўторна высоўвацца, пакуль яны ня будуць выпраўленыя. * У падтрымку артыкула павінна прагаласаваць '''ня меней за 4 удзельнікі''' (3 акрамя ініцыятару) і пры гэтым '''ня меней за палову ўсіх прагаласаваўшых'''. * Артыкул павінен адпавядаць [[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў|крытэрам]]. * Неабходна ўважліва азнаёміцца зь меркаваньнямі і аргумэнтамі ўдзельнікаў. Напрыклад, артыкул могуць адхіляць таму, што не падабаецца тэма, аднак гэта не зьяўляецца аргумэнтам. * Не выбіраць заўсёды артыкулы «ўверсе сьпісу», — выдатныя артыкулы могуць быць забытыя і заставацца ў канцы табліцы. * Не выбіраць толькі артыкулы, дзе «ўсе за»: бывае, што артыкул з дробнымі заўвагамі лепшы, чым артыкул зусім без заўваг, таму што, можа стацца, у ягоным абмеркаваньні ўдзельнічала больш людзей. ==== Працэдура абраньня артыкула ==== * Падвесьці вынік на падстаронцы, што артыкул абраны. Закрыць абмеркаваньне. * Адзначыць у агульнай табліцы колерам і запісам «Артыкул абраны» ў калёнцы «Хада абмеркаваньня». * Прыбраць з табліцы папярэдні абраны і перанесьці гэты радок табліцы ў [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў|архіў]]. * Зьмясьціць унізе артыкула шаблён {{Ш|Добры артыкул}}. * Зьмясьціць вытрымку з артыкула і 1 выяву на [[Галоўная старонка|Галоўную старонку]] праз рэдагаваньне шаблёна {{Ш|Цяперашні добры артыкул}}. Лепш за ўсё браць уводзіны ў артыкул і першую выяву ў ім. Але гэта ня догма, галоўнае, каб вытрымка была збалянсаванай і цікавай. Малюнак павінен быць толькі пад свабоднай ліцэнзіяй. * Зьмясьціць запіс пра артыкул на старонцы [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы]]. * Дадаць запіс у табліцу [[Вікіпэдыя:Сьпіс добрых артыкулаў]]. [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Ацэньваньне артыкулаў|Кандыдаты ў добрыя артыкулы]] 9h5okox4zvwtxaxaqfsimfk4qi880w5 2624598 2624586 2025-07-11T06:58:23Z W 11741 /* Кандыдаты ў добрыя */ +[[Менскі маторны завод]] [[Шаблён:Намінацыя/Добры]] 2624598 wikitext text/x-wiki {{Панэль індэксу ўнутраных матэрыялаў}} __БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__ {{/Шапка}} {{/Працэдура}} <inputbox> type=create editintro=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Памятка preload=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Шаблён заяўкі default=Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Назва артыкула buttonlabel=Стварыць </inputbox> == Кандыдаты ў добрыя == {| class="wikitable" ! Дата вылучэньня ! Падстаронка абмеркаваньня ! Хада абмеркаваньня |- {{Намінацыя/Добры|Менскі маторны завод|11.07.2025|пачатак|1}} {{Намінацыя/Добры|Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|26.06.2025|абраньне}} |} * <big>З завершанымі абмеркаваньнямі можна азнаёміцца ў [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў#Завершаныя абмеркаваньні|архіве абмеркаваньняў]].</big> == На пазбаўленьне статусу == Абмеркаваньні аб пазбаўленьні статусу добрых артыкулаў адбываюцца на старонцы [[/На пазбаўленьне статусу|На пазбаўленьне статусу]]. Тут коратка прадстаўлены сьпіс такіх артыкулаў ([http://be-x-old.wikipedia.org/w/index.php?title=Вікіпэдыя:Кандыдаты_ў_добрыя_артыкулы/На_пазбаўленьне_статусу/Сьпіс&action=edit правіць сьпіс]): {{/На пазбаўленьне статусу/Сьпіс}} == Каардынатарам на зацемку == Каардынатары павінны сачыць за выкананьнем правілаў намінаваньня і абмеркаваньня, пэрыядычна абіраць адзін з артыкулаў, аднаўляць табліцу бягучых кандыдатаў, а таксама сачыць за тым, каб выбраныя артыкулы ня ўтрымлівалі матэрыялаў, абароненых аўтарскімі правамі. Калі вы зьяўляецеся асноўным аўтарам артыкула, рашэньне пытаньня аб яго абраньні даручыце іншым каардынатарам ці аднаму з адміністратараў. ==== Які артыкул выбраць? ==== * Артыкул павінен быць на абмеркаваньні '''ня меней за два тыдні'''. Зь іншага боку, артыкул, які ня быў абраны цягам 3-х месяцаў і мае нявыпраўленыя недахопы, можа здымацца з галасаваньня і не павінен паўторна высоўвацца, пакуль яны ня будуць выпраўленыя. * У падтрымку артыкула павінна прагаласаваць '''ня меней за 4 удзельнікі''' (3 акрамя ініцыятару) і пры гэтым '''ня меней за палову ўсіх прагаласаваўшых'''. * Артыкул павінен адпавядаць [[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў|крытэрам]]. * Неабходна ўважліва азнаёміцца зь меркаваньнямі і аргумэнтамі ўдзельнікаў. Напрыклад, артыкул могуць адхіляць таму, што не падабаецца тэма, аднак гэта не зьяўляецца аргумэнтам. * Не выбіраць заўсёды артыкулы «ўверсе сьпісу», — выдатныя артыкулы могуць быць забытыя і заставацца ў канцы табліцы. * Не выбіраць толькі артыкулы, дзе «ўсе за»: бывае, што артыкул з дробнымі заўвагамі лепшы, чым артыкул зусім без заўваг, таму што, можа стацца, у ягоным абмеркаваньні ўдзельнічала больш людзей. ==== Працэдура абраньня артыкула ==== * Падвесьці вынік на падстаронцы, што артыкул абраны. Закрыць абмеркаваньне. * Адзначыць у агульнай табліцы колерам і запісам «Артыкул абраны» ў калёнцы «Хада абмеркаваньня». * Прыбраць з табліцы папярэдні абраны і перанесьці гэты радок табліцы ў [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў|архіў]]. * Зьмясьціць унізе артыкула шаблён {{Ш|Добры артыкул}}. * Зьмясьціць вытрымку з артыкула і 1 выяву на [[Галоўная старонка|Галоўную старонку]] праз рэдагаваньне шаблёна {{Ш|Цяперашні добры артыкул}}. Лепш за ўсё браць уводзіны ў артыкул і першую выяву ў ім. Але гэта ня догма, галоўнае, каб вытрымка была збалянсаванай і цікавай. Малюнак павінен быць толькі пад свабоднай ліцэнзіяй. * Зьмясьціць запіс пра артыкул на старонцы [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы]]. * Дадаць запіс у табліцу [[Вікіпэдыя:Сьпіс добрых артыкулаў]]. [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Ацэньваньне артыкулаў|Кандыдаты ў добрыя артыкулы]] 5uqn53ncn2a3sjqe3x44fziu3e12yaw Віктар Вальдэс 0 50167 2624496 2182896 2025-07-10T16:49:34Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624496 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Віктар Вальдэс і Арыбас''' ({{мова-es|Víctor Valdés i Arribas}}, {{Н}} 14 сьнежня 1982 году, [[Асьпіталет-дэ-Льёбрэгат]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] былы футбольны брамнік і трэнэр, болей за ўсё вядомы сваімі выступамі за «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]». Да пачатку дарослых выступаў за асноўную каманду «Барсы» прайшоў праз усе моладзевыя каманды клюбу. == Пачатак кар’еры == Вальдэс нарадзіўся ў сям’і Агуэды Арыбас і Хасэ Мануэля Вальдэса. Мае двух братоў — старэйшага Рыкарда і малодшага Альвара. Трапіў у «Барсэлёну» 1 ліпеня 1992 году з клюбу «Пэнья Сінко Копас». Але ўжо ў верасьні зьехаў зь сям’ёй у [[Тэнэрыфэ]] і вярнуўся ў клюб толькі праз тры гады. У моладзевых структурах клюбу Віктар праявіў сабе настолькі добра, што ўжо ў сэзоне 2002/2003 быў пераведзены ў першую каманду. == Асноўны склад «Барсэлёны» == На пачатку Вальдэс разглядаўся, як замена [[Рабэрта Банана]], але ўжо ў канцы сэзону пры трэнэры [[Радамір Анціч|Радаміры Анцічы]] зрабіўся асноўным галкіпэрам клюбу. У сэзоне 2003/2004 замацаваў свой статус асноўнага брамніка. Правёўшы некалькі выдатных матчаў, дапамог «Барсэлёне» заняць другое месца. У наступным, чэмпіёнскім сэзоне 2004/2005 «Барсы» правёў амаль усе матчы сваёй каманды, выйграўшы [[прыз Рыкарда Заморы]]. У сэзоне 2005/2006 дапамог «Барсэлёне» перамагчы другі раз запар у чэмпіянаце Гішпаніі, а таксама выйграць другі раз у гісторыі [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігу чэмпіёнаў]]. У фінале спаборніцтва Вальдэс зрабіў некалькі выдатных сэйваў, і быў асабіста пахвалены трэнэрам каталёнцаў [[Франк Райкард|Франкам Райкардам]] пасьля гульні. У гэтым сэзоне, аднак, ён не заваяваў прыз Заморы, саступіўшы [[Санцьяга Каньісарэс|Санцьяга Каньісарэсу]] і пераможцу [[Хасэ Мануэль Пінта|Хасэ Мануэлю Пінту]]. 17 траўня 2007 году Вальдэс паўтарыў рэкорд [[Андоні Субісарэта|Андоні Субісарэты]], адстаяўшы ўвесь сэзон без заменаў і не прапусьціўшы аніводнай гульні. Нягледзячы на гэта, «Барсэлёна» ня здолела перамагчы ў чэмпіянаце Гішпаніі трэці раз запар. Вальдэс трымае рэкорд клюбу па сухіх хвілінах на эўрапейскай арэне. 1 красавіка 2008 ён правёў 250-ю гульню за «Барсэлёну». 31 траўня 2013 году Вальдэс аб’явіў аб тым, што ня будзе прадоўжваць кантракт з «Барсэлёнай». 26 сакавіка 2014 году падчас гульні з «[[Сэльта Віга|Сэльтай]]» Вальдэс парваў пярэдні крыжовы зьвязак і быў зьменены. З-за гэтае траўмы, Вальдэс прапусьціў рэшту сэзону і [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2014 году]]. Меркаваны пераход Вальдэса ў «[[Манака (футбольны клюб)|Манака]]» таксама быў сарваны з-за таго, што францускі клюб не захацеў падпісваць умову з траўмаваным гульцом. У студзені 2015 году пасьля пошнай рэабілітаціі гульца Віктар падпісаў 18-месячнае пагадненьне з ангельскім клюбам «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» у якасьці рэзэрвовага брамніка суайчыньніка [[Давід дэ Хэа|Давіда дэ Хэа]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30736791 Victor Valdes: Man Utd sign former Barcelona goalkeeper]. BBC Sport</ref>. == Узнагароды == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] (2): 2009, 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] (6): 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] (3): 2006, 2009, 2011 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]] (2): 2009, 2011 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па фуболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]] (2): 2009, 2011 '''«Стандард»''': * Уладальнік [[Кубак Бэльгіі па футболе|Кубка Бэльгіі]]: 2016 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20081220035503/http://www.fcbarcelona.cat/web/english/futbol/temporada_08-09/plantilla/jugadors/Valdes.html Профіль Віктора Вальдэса на афіцыйным сайце ФК «Барсэлёна»] {{Навігацыйная група |назоў = Вальдэс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вальдэс, Віктар}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] grrlvszbqcxf8h1ycv1h4df8tnaxlv0 Эканоміка Беларусі 0 50709 2624504 2589505 2025-07-10T17:49:37Z W 11741 /* Мэталюргія */ +«[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» унутраная спасылка для стварэньня артыкула 2624504 wikitext text/x-wiki {{Эканоміка краіны |Назва краіны = Беларусь |Выява = Минск немига.jpg |Памер = |Апісаньне выявы = мікрараён Няміга ў Менску (2015 год) |Валюта = [[беларускі рубель]] |Валюта1 = |Фіскальны год = каляндарны |Міжнародныя арганізацыі = [[ЭАЭЗ]] |СУП = $62,572 млрд |Год падліку СУП = 2019 |СУП паводле ППЗ = $195,599 млрд |Месца СУП паводле ППЗ = 72-е |Рост СУП = 1% |СУП на душу насельніцтва = $6604 |Адсотак СУП сельскай гаспадаркі = 8,1% |Адсотак СУП прамысловасьці = 40,8% |Адсотак СУП сфэры паслугаў = 51,1% |Інфляцыя = 5,3% |Год падліку інфляцыі = 2019 |Па-за мяжой галечы = 5,6% |Каэфіцыент Джыні = 25,4 |ІРЧП = 0,817 |Працаздольнае насельніцтва = 4 975 430 |Адсотак насельніцтва ў сельскай гаспадарцы = 9,7% |Адсотак насельніцтва ў прамысловасьці = 23,4% |Адсотак насельніцтва ў сфэры паслугаў = 66,8% |Узровень беспрацоўя = 4,8% |Асноўныя галіны = харчовая, [[нафтаперапрацоўка]] |Індэкс лёгкасьці вядзеньня бізнэсу = 49-е |Экспарт = $42,247 млрд |Галіны экспарту = нафтаперапрацоўка, хімічная |Партнэры па экспарце = Расея 38,3%, Эўразьвяз 30%, Ўкраіна 12% |Імпарт = $41,327 млрд |Галіны імпарту = нафтавая, газавая |Партнэры па імпарце = Расея 58,8%, Эўразьвяз 18,6%, Кітай 8,2% |Наўпроставыя замежныя інвэстыцыі = $6,929 млрд |Дзяржаўная запазычанасьць = 53,4% СУП |Вонкавая запазычанасьць = $39,92 млрд |Дзяржаўныя даходы = $22,15 млрд |Дзяржаўныя расходы = $20,57 млрд |Эканамічная дапамога = |Замежныя рэзэрвы = $7,315 млрд |Назва старонкі ЦРУ = bo |Заўвагі = }} '''Эканоміка Беларусі''' — 66-я эканоміка ў сьвеце паводле аб’ёму [[Сукупны ўнутраны прадукт|сукупнага ўнутранага прадукту]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110604195034/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html CIA — The World Factbook — Country Comparison :: National product] // CIA; у рэйтынгу ЦРУ Беларусь на 60-м месцы, калі ўлічавць Эўразьвяз</ref>. Па зьвестках Мінстату рост СУП [[Беларусь|Беларусі]] ў 2007 г. склаў 8,2%, [[інфляцыя]] склала 12,1%, рост прамысловай вытворчасьці 8,7%, рост інвэстыцыяў у асноўны капітал — 16,2%<ref>[https://web.archive.org/web/20110825202511/http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/svodn_2000-2009.php Основные социально-экономические показатели]{{ref-ru}}</ref>. Валавы прадукт на душу насельніцтва (па [[парытэт пакупной здольнасьці|парытэту пакупной здольнасьці]]) склаў 10 900 даляраў<ref>https://web.archive.org/web/20200430160950/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html#Econ</ref>. Паводле дакладу [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]] па выніках 2007 году эканамічны рост у Беларусі склаў 8%. Інфляцыя ў 2007 ацэньваецца ў дакладзе ў 8,5%<ref>[https://web.archive.org/web/20081113140159/http://www.un.org/esa/policy/wess/wesp2008files/wesp2008.pdf World Economic Situation and Prospects 2008]</ref>. У першым паўгодзьдзі 2008 году рост СУП склаў 10,4%, інфляцыя склала 7,3%<ref>[https://web.archive.org/web/20110826141622/http://www.interfax.by/news/belarus/42994 ВВП Беларуси в первом полугодии вырос на 10,4%] — Новости на interfax.by 10.07.2008{{ref-ru}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110820003814/http://naviny.by/rubrics/finance/2008/07/10/ic_articles_114_157981/ Инфляция в Беларуси увеличилась вдвое] — БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ 10.07.2008{{ref-ru}}</ref> Паводле стану на 1 лютага 2015 году вонкавы дзярждоўг Беларусі склаў $12,3 млрд.<ref>{{спасылка|url=http://blr.belta.by/all_news/economics/Zneshn-dzjarzhdog-Belarus-zmenshysja-na-2-pratsenty-da-123-mlrd_i_76596.html|загаловак=Знешні дзярждоўг Беларусі зменшыўся на 2 працэнты да $12,3 млрд|дата публікацыі=27 лютага 2015|выдавец=БЕЛТА}}</ref> == Макраэканамічныя паказчыкі == [[Файл:Image-Belarusion_GDP_grow_(1995-~2008).png|міні|300пкс|Тэмп росту СУП з 1995 па 2007 і адзнака на 2008 (у адсотках)]] === Інфляцыя === {{Асноўны артыкул|Беларускі рубель}} Афіцыйная інфляцыя Беларусі па гадах з 2000 году:<ref>[https://archive.is/20120707002259/belstat.gov.by/homep/ru/indicators/prices.php Индексы цен по отдельным секторам экономики] // Міністэрства статыстыкі і аналізу Рэспублікі Беларусь</ref> * 2000—107,5% * 2001 — 46,1% * 2002 — 34,8% * 2003 — 25,4% * 2004 — 14,4% * 2005 — 8,0% * 2006 — 6,6% * 2007 — 12,1% * 2008 — 13,3% * 2009 — 10,1% * 2010 — 3,1%<ref>[https://web.archive.org/web/20110825215614/http://bdg.by/news/finance/10942.html ВВП Беларуси растет, инфляция под контролем — БДГ Деловая газета] 11 траўня 2010{{ref-ru}}</ref> === Зьнешні гандаль === Цягам 2000-х гадоў большасьць [[экспарт]]у Беларусі прыпадала на 3 галіны: [[Нафтаперапрацоўка|нафтаперапрацоўку]] і [[Нафтахімія|нафтахімію]], [[Калійная прамысловасьць|калійную прамысловасьць]] і [[Чорная мэталюргія|чорную мэталюргію]]. У 2012 годзе іх доля ў экспарце дасягнула 48%<ref>{{Артыкул|аўтар=|загаловак=Рэальны сэктар мае патрэбу ў стымуляваньні|спасылка=http://zviazda.by/be/news/20131023/1382520452-realny-sektar-mae-patrebu-u-stymulyavanni|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=23 кастрычніка 2013|нумар=200 (27565)|старонкі=[http://zviazda.by/sites/default/files/pdf/2013/10/1382520408_2.pdf 2]|issn=1990-763x}}</ref>. ==== 2000-я гады ==== У 2004 годзе найбуйнымі гандлёвымі партнёрамі Беларусі былі Расея і краіны ЭЗ. Па экспарце таваразварот склаў з: Расеяй 47%, Вялікабрытаніяй 8,3%, Нідэрляндамі 6,7%, Польшчай 5.3%. Па імпарце — Расея 68,2%, Нямеччына 6.6%, Украіна 3.3%<ref>Кніга фактаў [[Цэнтральная разьведвальная ўправа|ЦРУ]] — [https://web.archive.org/web/20200430160950/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html Беларусь] 15 красавіка 2006</ref>. У 2005 годзе таваразварот павялічыўся на 8%, у тым ліку экспарт — на 16%, імпарт — на 1,3% <ref>Гандлёвы балянс Рэспублікі Беларусь — [https://web.archive.org/web/20070610163845/http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/trade_balance.xls Міністэрства статыстыкі і аналізу Рэспублікі Беларусь] 15 красавіка 2006</ref>. Па дадзеных мытных органаў Беларусі, імпартаваўшы ў 2005 з Расеі 19,3 млн т [[нафта|нафты]] за $4,2 млрд, Беларусь экспартавала 13,5 млн т нафтапрадуктаў на $4,9 млрд. У 2006 годзе таваразварот павялічыўся ў параўнаньні з 2005 на 28,7% і склаў $42 млрд. У тым ліку экспарт вырас на 23,5% да $19,7 млрд, імпарт вырас на 33,6% да $22,3 млрд [[Сальда]] вонкавага гандлю склалася адмоўным у памеры $2,5 млрд.<ref>[https://web.archive.org/web/20070202075555/http://belstat.gov.by/homep/ru/indicators/pressrel/exports.doc Справаздача Міністэрствы статыстыкі і аналізу аб вонкавым гандлі ў 2006 годзе]</ref>. Сярод вонкавых гандлёвых партнёраў таваразварот з краінамі [[Садружнасьць Незалежных Дзяржаваў|СНД]] склаў $23,1 млрд (+27%). Экспарт — $8,6 млрд (+22%), імпарт — $14,4 млрд (+30,1%). [[Сальда]] склалася адмоўным у памеры $5,8 млрд. У тым ліку таваразварот з Расеяй склаў $19,9 млрд (+25,9%). Экспарт — $6,8 млрд (+19,8%), імпарт — $13 млрд (+29,3%). Сальда склалася адмоўным у памеры $6,2 млрд. З краінамі па-за СНД таваразварот склаў $18,9 млрд (+30,8%). Экспарт — $11,1 млрд (+24,7%), імпарт — $7,8 млрд (+40,6%). Сальда склалася дадатным у памеры $3,2 млрд. У тым ліку з краінамі ЭЗ таваразварот склаў $13,9 млрд (+31,5%). Экспарт — $8,9 млрд (+27,5%), імпарт — $4,9 млрд (+39,5%). Сальда склалася дадатным у памеры $3,9 млрд. Экспарт [[нафтапрадукты|нафтапрадуктаў]], выпрацаваных з расейскай нафты на беларускіх нафтаперапрацоўчых прадпрыемствах, быў важным складнікам эканомікі краіны, на яго прыходзілася 16,4% СУП<ref>«Ведомости», № 202 (1729), 26 кастрычніка 2006</ref>. === Замежная запазычанасьць === {{Асноўны артыкул|Замежная запазычанасьць Беларусі}} Замежная дзяржаўная запазычанасьць Беларусі на 1 ліпеня 2008 году склала па дадзеных Міністэрствы фінансаў 4915,7 млрд беларускіх рублёў (каля $2,31 млрд.) Зь іх запазычанасьць, гарантаваная ўрадам, складае 673,2 млрд бел. руб. (13,7% усяго вонкавага абавязку), абавязак цэнтральнага ўрада склаў 4242,4 млрд бел. руб. (86,3%)<ref name="naviny.by">http://naviny.by/rubrics/finance/2008/08/01/ic_news_114_294790/</ref> Беларусь адносіцца да групы краінаў зь нізкім узроўнем запазычанасьці. Так, стаўленьне замежнага дзярждоўгу да экспарту тавараў і паслуг па дадзеных на 1 студзеня 2006 году складала 4,3%, стаўленьне замежнага дзярждоўгу да СУП — 2,6%, стаўленьне плацяжоў па замежнаму дзярждоўгу да экспарту тавараў і паслуг — 1,2%. Паводле заканадаўства замежнай дзяржаўнай запазычанасьцю зьяўляецца агульная сума асноўнага абавязку Рэспублікі Беларусь і яе рэзыдэнтаў па замежных дзяржаўных пазыках. Ліміт вонкавага дзяржаўнага абавязку Беларусі на канец 2006 году ўсталяваны ў памеры 2 млрд даляраў. === Унутраны абавязак === Унутраны дзяржаўны абавязак Беларусі на 1 ліпеня 2008 году склаў па дадзеных Міністэрствы фінансаў 6234,9 млрд бел. руб. Зь іх запазычанасьць, гарантаваная ўрадам, склала Br1785,6 млрд бел. руб. (28,6% усяго ўнутранага абавязку), запазычанасьць цэнтральнага ўрада склала 4449,3 млрд бел. руб.<ref name="naviny.by"/> === Інвэстыцыі === Пачынальна з 2003 г. урад павялічвала тэмпы прыросту інвэстыцый (з 3,2% у 2002-м да 36% у першай палове 2006 г.), што перавышала тэмпы прыросту СУП. Адначасова нарастала дзель інвэстыцый у СУП з 16,2% у 2002 г. да максымуму ў пачатку 2005 г. — 23,2%.<ref name="Леонид Злотников. Игра в цейтноте">[https://web.archive.org/web/20080403230845/http://www.belmarket.by/index.php?article=31260 Леонид Злотников. Игра в цейтноте]</ref> Плянавалася, што ў 2006 у эканоміку Беларусі будзе інвэставана каля $11 млрд. Зь іх каля $9 млрд павінны былі скласьці ўласныя сродкі, астатнія — прамыя замежныя інвэстыцыі. У параўнаньні з 2005 аб’ём інвэстыцый плянавалася павялічыць на 24%. У адпаведнасьці з праграмай сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця краіны на 2006—2010 гады, прынятай на трэцім «Усебеларускім народным сходзе», сродкі будуць накіроўвацца ў першую чаргу на разьвіцьцё малых і сярэдніх прадпрыемстваў, стварэньне новых вытворчасьцяў у невялікіх гарадах і райцэнтрах. Аднак у 2006—2007 гг. тэмпы прыросту інвэстыцый хутка і няўхільна зьніжаліся: з 44% па інвэстыцыях вытворчага прызначэньня ў I квартале 2006 г. да 4,2% у жніўні 2007 г.<ref name="Леонид Злотников. Игра в цейтноте"/> === Пляны ўрада === Паводле праекту Праграмы сацыяльна-эканамічнага разьвіцьця Беларусі на 2006—2010 гады, валовы ўнутраны прадукт у 2006—2010 гадах плянуецца на ўзроўні 146—155% да папярэдняга пяцігадовага пэрыяду. У сярэднім рост СУП плянуецца на ўзроўні 8-9% у год. У праекце праграмы закладзена павелічэньне аб’ёмаў прамысловай вытворчасьці за 5 гадоў на 43-51% (7,5-8,6% у год). Рэальныя грашовыя прыбыткі насельніцтва павінны ўзрасьці на 46-56% (8,3-9,3% у год), рэальны заработны поплатак — на 52-58% (8,7-9,6% у год).<ref>«СУП Беларусі за 2006—2010 гады павінен павялічыцца на 46-55%» — [https://web.archive.org/web/20080403075655/http://news.tut.by/60881.html Навіны tut.by] 30 лістапада 2005</ref><ref>«Прэм’ер-міністар прадставіў прэзыдэнту Беларусі папярэднія вынікі пяцігодкі і 2005 году» — [https://web.archive.org/web/20080403075705/http://news.tut.by/economics/61857.html Навіны tut.by] 22 сьнежня 2005</ref> == Сацыяльная сфэра == === Зарплата === Па дадзеных на лістапад 2007 сярэдняя зарплата па краіне склала 736,4 тыс. рублёў ($342)<ref>{{Спасылка | аўтар = Алена Прус| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | суаўтары = | дата публікацыі = 3 студзеня 2008| url = http://news.belta.by/by/print?id=192936| загаловак = Сярэдняя зарплата работнікаў Беларусі ў лістападзе 2007 году склала $342 у эквіваленце| фармат = | назва праекту = Грамадзтва| выдавец = [[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]| дата = 7 траўня 2011 | мова = | камэнтар = }}</ref>. З 1 студзеня 2007 году мінімальны заработны поплатак у Беларусі складае 179 тыс. ($84), што складае 108% да дзейснага бюджэту [[Пражытковы мінімум|пражытковага мінімуму]]<ref>[https://web.archive.org/web/20080924144944/http://news.tut.by/82593.html Постановлением Совмина с 1 января повышен уровень минимальной зарплаты] — TUT.BY — 13.02.2007{{ref-ru}}</ref>. === Пэнсія === Сярэдні памер [[пэнсіі]] па ўзросту ў сьнежні 2007 году склаў 345,3 тыс. ($160)<ref>[https://web.archive.org/web/20121118160911/http://naviny.by/rubrics/society/2008/01/09/ic_articles_116_154883/ Пенсия в Беларуси не для жизни, а для выживания] — БЕЛОРУССКИЕ НОВОСТИ 09.01.2008</ref>. Сярэдні памер пэнсіі па ўзросту ў Рэспубліцы Беларусь у траўні 2006 году склаў 260 тыс. [[Беларускі рубель|беларускіх рублёў]] ($121), для ўдзельнікаў ВАВ — 381,9 тыс. ($178), для інвалідаў ВАВ 382 тыс. — 488 тыс. ($178-$227) у залежнасьці ад групы інваліднасьці.<ref>«Пэнсійнае забесьпячэньне вэтэранаў ВАВ — важная складнік матэрыяльных гарантый» — [http://www.government.nnov.ru/?id=16849 Сайт урада Ніжагародзкай вобласьці] 17 ліпеня 2006</ref> == Банкаўскія фундушы == Па дадзеных на 1 ліпеня 2006 году аб’ем банкаўскіх фундушаў складаў 6 трлн 870,8 млрд беларускіх рублёў (704,7 тыс. рублёў або 328,7 даляра на чалавека). Па дадзеных на 1 ліпеня 2005 на аднаго жыхара прыходзілася 490,1 тыс. рублёў, што было эквівалентна 228 далярам <ref>Беларускія навіны — [https://web.archive.org/web/20121118145659/http://naviny.by/rubrics/finance/2006/08/02/ic_articles_114_147494/ 329 даляраў на чалавека — не падстава для гонару]</ref>. За 2007 год фундушы насельніцтва ў беларускіх рублях і валюце ў беларускіх банках павялічыліся на 35,2%, склаўшы сумарна больш $4,9 млрд. Дэпазыты ў нацыянальнай валюце ўзрасьлі за год на Br1,45 трлн дасягнуўшы Br6,8 трлн, а ў замежнай — на $600,3 млн дасягнуўшы $1,76 млрд.<ref>https://web.archive.org/web/20080403120640/http://news.belta.by/ru/main_news_other?id=194450</ref> Такім чынам на 1 студзеня 2008 на аднаго жыхара краіны прыходзіцца $503 банкаўскіх фундушаў. Па дадзеных Нацбанка Беларусі аб’ем прыцягнутых грашовых сродкаў насельніцтва ў банкаўскіх фундушах, аблігацыях і ашчадных сэртыфікатах на 1 красавіка 2007 году склаў 8,3 трлн беларускіх рублёў. Такім чынам у сярэднім на аднаго жыхара Беларусі на той момант прыходзілася 854 тыс. рублёў (400 даляраў)<ref>https://web.archive.org/web/20080403171938/http://www.regnum.ru/news/district-abroad/belarus/811167.html</ref>. 9 лістапада 2008 году ў этэры беларускай тэлекампаніі СТВ была агучаная афіцыйная інфармацыя аб тым, што ў пераліку на кожнага жыхара рэспублікі ў банках прыцягнута сродкаў ужо ня меней 650 даляраў у эквіваленце. Прыведзеныя дадзеныя сьведчаць, у цэлым, аб даверы грамадзян Рэспублікі Беларусь да айчыннай банкаўскай сыстэмы. == Рэйтынгі == Абмеркаваньне пытаньня аб атрыманьні сувэрэннага крэдытнага рэйтынгу вядзецца кіраўніцтвам Нацбанка і ўрадам з 2001 году. Рэйтынгавым кансультантам быў абраны галяндзкі банк ABN Amro. 21 жніўня 2007 году міжнароднае [[рэйтынгавае агенцтва]] [[Standard & Poor's]] абвясьціла аб прысваеньні Беларусі сувэрэннага [[крэдытны рэйтынг|крэдытнага рэйтынгу]] «B+» па доўгатэрміновых абавязаньнях у замежнай валюце, рэйтынгу «BB» па доўгатэрміновых абавязаньнях у нацыянальнай валюце і кароткатэрміновых сувэрэнных крэдытных рэйтынгаў «B». Прагноз па ўсіх рэйтынгах стабільны<ref>http://www.standardandpoors.ru/article.php?pubid=3560&sec=pr</ref>. У ліпені 2008 агенцтва пацьвердзіла існыя значэньні для рэйтынгаў Беларусі<ref>https://web.archive.org/web/20080912045700/http://news.tut.by/economics/113757.html</ref> У жніўні 2007 году былі таксама атрыманыя рэйтынгі ад іншага кіроўнага рэйтынгавага агенцтва — «[[Moody’s]]». Рэйтынг эмітэнта абавязаньняў у замежнай і нацыянальнай валютах быў усталяваны на ўзроўні B1, столь сувэрэннага валютнага рэйтынгу Ba2, столь рэйтынгу валютных дэпазытаў банкаў B2, столь рэйтынгу краіны ў яе валюце Baa3. Усе рэйтынгі агенцтва маюць прагноз «стабільны».<ref>https://web.archive.org/web/20080403075700/http://news.tut.by/93303.html</ref> === Гісторыя крэдытнага рэйтынгу Беларусі (S&P) === {|class="standard" border=1 style="text-align:center" align="center" !rowspan=3| Дата !colspan=6| Рэйтынг па міжнароднай шкале |- !colspan=3| У замежнай валюце ||colspan=3| У нацыянальнай валюце |- !Доўгатэрміновы||Прагноз||Кароткатэрміновы||Доўгатэрміновы||Прагноз||Кароткатэрміновы |- | 21-08-2007 || B+ || Стабільны || B || BB || Стабільны || B |- | 3-11-2008 || B+ || Нэгатыўны || B || BB || Нэгатыўны || B |} Па Азначніку ўспрыманьня карупцыі (АУК), вымяранаму [[Транспэрэнсі Інтэрнэшнл]] ({{мова-en|Transparency International}}), у 2007 годзе Беларусь заняла 151 месца ў сьвеце з балам 2,1 (ад 0 да 10)<ref name="ti">[http://rating.rbc.ru/articles/2008/07/18/32027199_tbl.shtml?2008/07/18/32027031 Азначнік успрыманьня карупцыі]</ref>. == Галіны прамысловасьці == Вытворчасьць найважных відаў прамысловай прадукцыі <ref>Статыстычны бюлетэнь. Студзень-верасень 2004. — Мн.: Мінстат РБ, 2004. З.82-88.</ref>: {| class="wikitable" ! || 1995 || 2000 || 2001 || 2002 || 2003 |- | [[Электраэнэргія]], млрд. [[кіляват-гадзіна|кВт&middot;г]] || 24,9 || 26,1 || 25,1 || 26,5 || 26,6 |- | Гатовы пракат чорных мэталаў, тыс. т || 614 || 1397 || 1418 || 1453 || 1451 |- | Шыны аўтамабільныя для сельскагаспадарчых машын, тыс. шт. || 1292 || 2440 || 2666 || 2281 || 2765 |- | Мінэральныя ўгнаеньні (у пераліку на 100% пажыўных рэчываў), тыс. т || 3349 || 4056 || 4379 || 4495 || 4953 |- | Мэталарэзныя станкі, тыс. шт. || 4,7 || 5,4 || 5,7 || 5,8 || 5,2 |- | Грузавыя аўтамабілі, тыс. шт. || 12,9 || 14,7 || 16,5 || 16,5 || 18,1 |- | Тралейбусы, шт. || 83 || 109 || 62 || 56 || 127 |- | Аўтобусы, шт. || 62 || 914 || 460 || 467 || 499 |- | Трактары, тыс. шт. || 28,0 || 22,5 || 22,7 || 24,3 || 26,7 |- | Піламатэрыялы, тыс. м³|| 1702 || 2243 || 2058 || 2193 || 2304 |- | Папера, тыс. т || 27 || 44 || 51 || 58 || 67 |- | Цэмэнт, тыс. т || 1235 || 1847 || 1803 || 2171 || 2472 |- | Керамічныя пліткі, млн. м³|| 8,2 || 12,9 || 16,3 || 16,6 || 17,5 |} === Энэргетыка === У 2006 годзе [[Беларуская энэргетычная сыстэма|энэргасыстэма рэспублікі]], узначаленая кампаніяй [[Белэнэрга]], цалкам забясьпечвае запатрабаваньні Беларусі ў электраэнэргіі і на 50% — па цеплыні. * Усталяваная магутнасьць электрастанцый энэргасыстэмы складае 7,8 тыс. МВт. * Працягласьць электрасетак — 256 тыс. км. * Працягласьць цеплавых сетак — 4,99 тыс. км. У абнаўленьне асноўных фондаў беларускай энэргетыкі ў 2006 годзе плянуецца накіраваць каля $440 млн <ref>[https://web.archive.org/web/20080403075710/http://news.tut.by/economics/75172.html На абнаўленьне асноўных фондаў беларускай энэргетыкі будзе накіраванае каля 440 млн даляраў — tut.by]</ref> Усяго да 2010 году ў энэргетычныя аб’екты рэспублікі плянуецца ўкласьці больш $5 млрд, зь іх 2,5 млрд будзе накіраванае на мадэрнізацыю асноўных вытворчых фондаў, каля 1,8 млрд — на энэргазахавальныя мерапрыемствы ў іншых галінах эканомікі, каля 750 млн на павелічэньне выкарыстаньня мясцовых відаў паліва. Гэтыя меры дазволяць зьнізіць энэргаёмістасьць СУП на 25-30%, атрымаць сумарны эканамічны эфэкт у 5,6 млн тон умоўнага паліва, павялічыць спажываньне аднаўляльных крыніц энэргіі ў паліўным балянсе да 25%. У 2005 годзе спажываньне паліўна-энэргетычных рэсурсаў (ПЭР) дасягнула 34,9 млн т. [[Цеплыня згараньня|у.т]]. У структуры спажываньня ПЭР 59,9% займае прыродны газ, 21,7% — нафтапрадукты і сыравіна, 0,7% — вугаль, 15% — мясцовыя віды паліва (торф, дровы), 5,7% — імпарт электраэнэргіі. '''Здабыча гаручых карысных выкапняў'''<br /> У краіне распрацоўваецца некалькі нафтавых радовішчаў, усе яны адносяцца да Прыпяцкай нафтагазаноснай западзіны, на 2000 год прамысловыя запасы радовішчаў ацэньваюцца ў памеры 63 млн т., спадарожнага газу 35 млрд м³, невыведаныя — 190 млн т. і 90 млрд м³ адпаведна. Здабыча ў 2004 годзе склала 2 млн т. нафты і 250 млн м³ газу. Геалягічныя запасы торфу на 2000 год у краіне ацэньваюцца ў памеры 4,3 млрд т., эканамічныя 1 млрд т., балянсавыя 260 млн т., распрацоўваныя да 140 млн т. Тарфяное паліва гуляе важную ролю ў забесьпячэньні запатрабаваньняў насельніцтва і камунальна-бытавых прадпрыемстваў рэспублікі ў цьвёрдым паліве. Дзейнічае 42 торфаздабыўных і торфаперапрацоўчых прадпрыемства, на якіх працуе каля 11 тыс. чалавек. Імі штогод здабываюцца 3 млн т. торфу, у тым ліку 2,8 млн т. выкарыстоўваецца для вытворчасьці тарфяных брыкетаў і 0,2 млн т. для падрыхтоўкі тарфяных пажыўных сумесяў і адпраўкі на экспарт. За апошнія два году Беларусь павялічыла пастаўкі торфабрыкету ў Эўропу на 30%, а распрацоўка тарфяных радовішчаў і праца торфапрадпрыемстваў маюць статус нацыянальных праектаў. Адзначаюцца запасы гаручых сланцаў у прамысловых запасах — 3 млрд т. (эквівалентных 660 млн т.у.т.) і бурых вуглёў у памеры 150 млн т. (28 млн т.у.т.). '''Аднаўляльныя крыніцы'''<br /> Гадавы аб’ём выкарыстаньня драўніны і адыходаў дрэваапрацоўкі дасягае 1,4 млн т.у.т., пры максымальна аднаўляльных 6,6 млн т.у.т. Тэхнічны гідрапатэнцыял рэспублікі ацэньваецца ў 2,5 млрд кВт•г/год, рэалізуецца на [[:Катэгорыя:Гідраэлектрастанцыі Беларусі|26 малых ГЭС]] усталяванай магутнасьцю 12 МВт (2006) і сумарнай гадавой выпрацоўкай каля 30 млн кВт•г. Тэхнічны ветрапатэнцыял ацэнены ў 300—400 млрд кВт•г/год, аднак у сілу перавагі вятроў малой хуткасьці эканамічны патэнцыял значна ніжэй. === Мэталюргія === Мэталюргічная галіна Беларусі ўключае чатыры заводу: РУП «[[Беларускі мэталюргічны завод]]», РУП «Рэчыцкі мэтызны завод», ААТ «[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» і РУП «Гомельскі ліцейны завод „Цэнтраліт“». Акрамя гэтага, у складзе найбуйных заводаў маецца больш ста ліцейняў цэхаў і ўчасткаў. У мэталюргічнай і ліцейнай вытворчасьці краіны занята больш 40 тысяч рабочых, зь іх каля 3 тысяч — інжынэрныя рабочыя. Навуковае забесьпячэньне і падрыхтоўка кадраў ажыцьцяўляецца на шасьці катэдрах ВНУ, Інстытутам тэхналёгіі мэталаў Нацыянальнай акадэміі навук, УП "Інстытут БелНІІЛіт ". Зь 1972 году дзейнічае [[Інстытут парашковай мэталюргіі]], які ачольвае Дзяржаўнае навукова-вытворчае аб'яднаньне парашковай мэталюргіі. У галіновую праграму мадэрнізацыі ліцейнай вытворчасьці базавых прадпрыемстваў Мінпрама Беларусі да 2010 году ўключылі больш 50 праектаў. Пачалі рэканструкцыю ліцейняў цэхаў УП «[[Менскі трактарны завод]]» і «[[Менскі аўтамабільны завод]]», ААТ «[[Менскі завод ацяпляльнага абсталяваньня]]». Па выніках першага паўгодзьдзя 2006 Беларусь заняла чацьвёртае месца сярод краінаў СНД па аб’ёме выпуску мэталюргічнай прадукцыі. == Трубаправодны транспарт == Праз тэрыторыю Беларусі ажыцьцяўляюцца пастаўкі расейскага газу і нафты ў Польшчу, Нямеччыну, Украіну, Чэхію, Славаччыну, Вугоршчыну, Латвію, Летуву, а таксама Калінінградзкую вобласьць. Празь Беларусь пракладзены асноўны для расейскага экспарту [[Сяброўства (нафтаправод)|нафтаправод «Сяброўства»]], а таксама меней значны нафтаправод [[Яраслаўль]] — [[Полацак]] — да прыбалтыйскіх партоў і НПЗ. Праз Беларусь праходзіць участак магістральнага газаправоду «[[Ямал — Эўропа]]». Ён прыналежыць «[[Газпром]]у», аднак знаходзіцца ў апэратыўным кіраваньні беларускага «[[Белтрансгаз]]а». Дзель беларускага транзыту ў забесьпячэньні паставак расейскага газу ў Эўропу ў апошнія два году значна вырасла ў сувязі з нарошчваньнем магутнасьці газаправода «Ямал — Эўропа». Так, у 2005 годзе праз Беларусь было транспартавана 27% расейскага экспарту газу, у 2006 — 29%, у 2007 году дзель можа скласьці больш 33%. == Глядзіце таксама == {{Партал|Беларусь}} * [[Эканоміка Беларускай ССР]] * [[Беларускі рубель]] * [[Беларускі талер]] * [[Беларускі эканамічны часопіс]] * [[Дарогі Беларусі]] == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20080517163934/http://www.liberty-belarus.info/ Інфармацыя аб эканоміцы Беларусі на сайце навукова-дасьледчага цэнтру Мізэса] * [https://web.archive.org/web/20080403075715/http://news.tut.by/elections/63716.html З 2000 залаты запас Беларусі вырас у 5,7 разу] * [http://www.belembassy.it/index.aspx?мова=ru&cat_id=2&page_id=15 Эканоміка на сайце пасольства Беларусі]{{Недаступная спасылка|date=April 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://web.archive.org/web/20200430160950/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bo.html#Econ Эканоміка Беларусі на сайце ЦРУ ЗША] {{Беларусь у тэмах}} {{Эўропа па тэмах|Эканоміка|колер={{Колер|Беларусь}}}} [[Катэгорыя:Эканоміка Беларусі| ]] f25fykps98xkd5s9c9a94kgd62l5bnj Збляны (Лідзкі раён) 0 60151 2624639 2222742 2025-07-11T11:56:35Z Ywi 37428 Дробная праўка 2624639 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Збляны}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Збляны |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Зблянаў |Трансьлітараваная назва = Zbliany |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенская]] |Раён = [[Лідзкі раён|Лідзкі]] |Сельсавет = [[Беліцкі сельсавет (Лідзкі раён)|Беліцкі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 68 |Год падліку колькасьці = 2010 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = 231314 |СААТА = |Выява = Збляны.JPG |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 53 |Шырата хвілінаў = 36 |Шырата сэкундаў = 32 |Даўгата градусаў = 25 |Даўгата хвілінаў = 14 |Даўгата сэкундаў = 58 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = }} '''Збля́ны'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гарадзенская вобласьць}} С. 256</ref> — [[вёска]] ў [[Лідзкі раён|Лідзкім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]], на правым беразе ракі [[Нёман]]у. Збляны ўваходзяць у склад [[Беліцкі сельсавет (Лідзкі раён)|Беліцкага сельсавету]]. Знаходзіцца за 35 км на поўдзень ад гораду [[Ліда|Ліды]] і за 6 км на паўднёвы захад ад вёскі [[Беліца|Беліцы]], злучана зь імі шашою. Вёска Збляны вядома як традыцыйны цэнтар ручнога ткацтва. == Паходжаньне назвы == Назвы з канчаткам «-ны» характэрныя для гэтай мясцовасьці. У Лідзкім раёне 20 вёсак з канчаткам на «-ны»: Бакуны, Гурыны, Дзеўчуны, Дубчаны, Жырмуны, Зарачаны, Вялікія і Малыя Канюшаны, Лазяны, Мастаўляны, Мігуны, Мейлуны, Наркуны, Парачаны, Пецюны, Сіманы, Шаўдзіны, Эйтуны, Янаўляны і Збляны. Шмат такіх вёсак на [[Ашмянскі раён|Ашмяншчыне]] ([[Гальшаны]], Жупраны, Баруны). У нізіне каля вёскі была некалі дрыгва, якую тутэйшыя называлі «зыб». Верагодна ад гэтага і пайшла назва мястэчка — Збляны. Жыхарка вёскі Клаўдзія Лазарчук пра паходжаньне назвы згадвае: «Збаны рабілі — уся акруга езьдзіла купляць. А яшчэ пры маёй памяці сталі паліваць фарбамі. І сталі „збаны ляныя“ — выйшла Збляны»<ref>[https://www.svaboda.org/a/794536.html Збляны] / «Палітычная геаграфія», «[[Радыё Свабода]]»</ref>. == Гісторыя == У XV стагодзьдзі Збляны ўпершыню згадваюцца ў гістарычных крыніцах. == Насельніцтва == * 2010 год — 68 жыхароў * 2004 год — 118 жыхароў, 68 двароў * 1999 год — 139 жыхароў == Помнікі == * Пакроўская царква (пач. ХХ ст.) * Стаянкі каменнага веку ў ваколіцах вёскі на беразе Нёмана * Селішча І тыс. н. э. на беразе Нёмана == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Commons}} * [[Радыё Свабода]], Віталь Сямашка, [http://www.svaboda.org/content/Transcript/794536.html Збляны] * {{radzima|zblyany}} * [https://www.youtube.com/watch?v=tuVe8e6qChk Падарожжа з Жыгамонтам. Збляны] * [https://web.archive.org/web/20090304155511/http://globus.tut.by/zblyany/index.htm Збляны] на «Глёбусе» {{Беліцкі сельсавет (Лідзкі раён)}} {{Лідзкі раён}} [[Катэгорыя:Беліцкі сельсавет (Лідзкі раён)]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Лідзкага раёну]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XV стагодзьдзі]] jb29lm4vghyg05wbuf0rzan3ct4sd16 Франсэск Фабрэгас 0 63703 2624626 2483543 2025-07-11T10:16:40Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624626 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Франсэ́ск «Сэск» Фа́брэгас Суле́р''' ({{мова-ca|Francesc «Cesc» Fàbregas Soler}}; {{Н}} 4 траўня 1987 году, [[Арэньс-дэ-Мар]], [[Гішпанія]]) — колішні гішпанскі футбаліст, паўабаронца. Цяпер працуе трэнэрам. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === «Арсэнал» === У «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» прыйшоў у 2003 годзе, да гэтага выступаў за другую і трэцюю каманды «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]». Лічыўся адным з самых пэрспэктыўных паўабаронцаў сьвету. Пасьля сыходу з «[[Арсэнал Лёндан|Арсэналу]]» капітана каманды, француза [[Патрык Віера|Патрыка Віера]] ў «[[Ювэнтус Турын|Ювэнтус]]», стаў асноўным цэнтральным паўабаронцам, а пасьля канфлікту [[Вільям Галяс|Вільяма Галяса]] з [[Арсэн Вэнгер|Арсэнам Вэнгерам]] атрымаў капітанскую павязку, стаўшы адным з самых маладых капітанаў у гісторыі клюбу. === «Барсэлёна» === Гішпанскія СМІ пачалі паведамляць пра ягоны пераход у каталёнскі клюб, як толькі Сэск раскрыўся ў «Арсэнале». Паралельна гульцы «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» рэгулярна праз СМІ заклікалі яго далучыцца да іх. Пры кожным адкрыцьці трансфэрнага вакна ў прэсе зьяўляліся чуткі, што Сэск прыняў рашэньне сысьці й нават неафіцыйна ўзгадніў асабісты кантракт, аднак гэтыя чуткі тут жа аспрэчваліся. Вялікі фурор выклікала заява Сэска, зробленае ў траўні 2010 году. Ён сказаў, што не прымаў рашэньне пакінуць «Арсэнал», але гуляць за «Барсэлёну» зьяўляецца марай, і калі ён калі-небудзь пакіне Лёндан, толькі дзеля каталёнцаў. Сваю першую афіцыйную прапанову «Барсэлёна» зрабіла ўлетку 2010 году, нягледзячы на ​​тое, што незадоўга да гэтага «Арсэнал» заявіў, што ня будзе ўступаць ні ў якія перамовы з нагоды продажу Фабрэгаса. Прапанова тут жа было адхілена. Пазьней «Барсэлёна» нязначна павялічыла прапанаваную суму, аднак гэта нічога не дало. Прадстаўнікі «Барсэлёны» адкрыта праз прэсу запрашалі Сэска зрабіць усё, каб клюб прадаў яго. [[Арсэн Вэнгер|Вэнгер]] увесь гэты час неаднаразова заяўляў, што Сэск зьяўляецца ключавым гульцом каманды, таму прадаваць Фабрэгаса ён не плянуе. Аднак улетку 2011 году сытуацыя дасягнула ўскрайняй кропкі. Сэск больш не абвяргаў жаданьня далучыцца да каталёнскага клюбу ўжо цяпер. Але перамовы выйшлі доўгімі й цяжкімі з-за нежаданьня «Барсэлёны» плаціць вялікія грошы за гульца, якога гішпанцы называлі сваім выхаванцам. 14 жніўня афіцыйны сайт «Арсэналу» абвесьціў, што была дасягнутая дамоўленасьць на пераход Сэска ў каталёнскі клюб. 15 жніўня 2011 году быў прэзэнтаваны ў якасьці новага гульца «Барсэлёны». === «Чэлсі» === 12 чэрвеня 2014 году Сэск склаў дамову з ангельскім клюбам «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]» на пяць гадоў<ref>[http://www.chelseafc.com/news-article/article/3900839/title/fabregas-signs-for-chelsea Fabregas signs for Chelsea]. Chelsea FC.</ref>. Паводле зьвестак сумма трансфэру склала 30 млн фунтаў стэрлінгаў<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/27819204 Cesc Fabregas: Chelsea sign ex-Arsenal midfielder from Barcelona]. BBC Sport.</ref>. Такім чынам былы капітан «Арсэналу» парушыў сваё абяцаньне не выступаць за аніякі ангельскі клюб акрамя «Арсэналу»<ref>[http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/arsenal/8462698/Arsenal-captain-Cesc-Fabregas-I-will-never-sign-for-another-English-club-like-Fernando-Torres.html Arsenal captain Cesc Fabregas: I will never sign for another English club like Fernando Torres]. The Telegraph.</ref>. == Міжнародная кар’ера == З 2006 году гуляе за [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], удзельнік [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|чэмпіянату сьвету 2006 году]]. Пераможца [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|чэмпіянату Эўропы 2008]] і [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|2012 гадоў]], а таксама [[чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|чэмпіянату сьвету 2010 году]]. == Дасягненьні == '''«Арсэнал»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2005 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2004 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2013 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2011, 2013 * Уладальнік [[Супэркубак Эўропы па футболе|Супэркубка Эўропы]]: 2011 * Уладальнік [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2011 '''«Чэлсі»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2015, 2017 * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2018 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2015 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008, 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.cescfabregas.com/ Афіцыйны сайт] * [http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/staff/players/pique/biography Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/cesc-f%C3%A0bregas/leistungsdaten/spieler_8806.html Профіль] на transfermarkt.co.uk {{Навігацыйная група |назоў = Фабрэгас у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Фабрэгас, Франсэск}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] rv7jgvb44edc7t2ulq0unaaqngljikr Вікіпэдыя:Сьпіс добрых артыкулаў 4 69295 2624591 2619577 2025-07-11T06:37:04Z W 11741 +[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 2624591 wikitext text/x-wiki Тут зьмяшчаецца сьпіс артыкулаў, якія калі-небудзь былі на галоўнай старонцы ў якасьці [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы|добрых]]. {{Аўтанумарацыя табліцы | {{ {| class="wikitable sortable" |- ! № ! Дата абраньня ! Назва артыкула ! Тэрмін знаходжаньня на галоўнай старонцы ! На галоўнай <!-- |- | нумар | дата | [[назва артыкула]] | --> |- | 1 | 16 чэрвеня 2010{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Янка Купала]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-02|люты 2013 г.]], жнівень 2016 г. | 2 месяцы |- | 1 | 13 ліпеня 2010 | [[Сусьветная гандлёвая арганізацыя]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-02|люты 2016 г.]], верасень 2016 г. | 2 месяцы |- | 1 | 20 жніўня 2010 | [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2006 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-03|сакавік 2016 г.]], кастрычнік 2016 г. | 2 месяцы |- | 1 | 11 верасьня 2010 | [[Сьвяткаваньне 600-годзьдзя Грунвальдзкай бітвы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2010-09|верасень 2010 г.]], лістапад 2016 г. | 2 месяцы |- | 1 | 22 лістапада 2010 | [[Пагоня]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2010-12|сьнежань 2010 г.]], сьнежань 2016 г. | 2 месяцы |- | 1 | 8 студзеня 2011 | [[Робэрт Бадэн-Паўэл]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-03|сакавік 2011 г.]], студзень 2017 г. | 2 месяцы |- | 1 | 8 студзеня 2011 | [[Царква Сьвятога Духа (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-04|красавік 2011 г.]], сакавік 2017 г. | 2 месяцы |- | 1 | 31 траўня 2011 | [[Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-06|чэрвень 2011 г.]], верасень 2017 г. | 2 месяцы |- | 1 | 28 верасьня 2011 | [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2010 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-10|кастрычнік 2011 г. — студзень 2012 г.]] | 4 месяцы |- | 1 | 29 лютага 2012 | [[Бітва пры Гастынгсе]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-03|сакавік — красавік 2012 г.]] | 2 месяцы |- | 1 | 12 красавіка 2012 | [[Тамаш Зан]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-05|травень — чэрвень 2012 г.]] | 2 месяцы |- | 1 | 30 чэрвеня 2012 | [[Бортны промысел у Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-07|ліпень 2012 г.]], лістапад 2017 г. | 2 месяцы |- | 1 | 23 ліпеня 2012 | [[Беларуска-польская адміністрацыя Менску]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-08|жнівень 2012 г.]], люты 2018 г. | 2 месяцы |- | 1 | 25 жніўня 2012{{Заўвага|Статус артыкула паніжаны з абранага|name="zabranaha"}} | [[Дзераўная (Дарагічынскі раён)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-04|красавік 2016 г.]], сакавік 2018 г. | 2 месяцы |- | 1 | 27 жніўня 2012 | [[Чэская мова]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-09|верасень 2012 г.]], чэрвень 2018 г. | 2 месяцы |- | 1 | 1 кастрычніка 2012 | [[Францішак Аляхновіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-10|кастрычнік — лістапад 2012 г.]] | 2 месяцы |- | 1 | 26 лютага 2013 | [[Юзэф Ігнацы Крашэўскі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-03|сакавік 2013 г.]], студзень 2019 г. | 2 месяцы |- | 1 | 16 сакавіка 2013 | [[Цягліцы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-04|красавік 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 4 красавіка 2013 | [[Зоська Верас]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-05|травень 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 траўня 2013 | [[Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-06|чэрвень 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 траўня 2013 | [[Афанасі Філіповіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-08|жнівень 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 траўня 2013 | [[Саамскія мовы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-10|кастрычнік 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 траўня 2013 | [[Рэфармацыя]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-11|лістапад 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 чэрвеня 2013 | [[Нікола Тэсла]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-07|ліпень 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 ліпеня 2013 | [[Новая зямля]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-12|сьнежань 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 21 ліпеня 2013 | [[Францішак Багушэвіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-01|студзень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 ліпеня 2013 | [[Беларускі лемантар або першая навука чытаньня]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-09|верасень 2013 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 жніўня 2013 | [[Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1389—1392 гадоў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-02|люты 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 жніўня 2013 | [[Пружанскі палацык]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-03|сакавік 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 31 жніўня 2013 | [[Загляне сонца і ў наша аконца]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-04|красавік 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 кастрычніка 2013 | [[Проня]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-05|травень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 лістапада 2013 | [[Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1381—1384 гадоў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-06|чэрвень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 лістапада 2013 | [[Пушту]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-07|ліпень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 8 сьнежня 2013 | [[Калізэй]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-08|жнівень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 сьнежня 2013 | [[Гісторыя пошты і паштовых марак Эстоніі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-10|кастрычнік 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 12 студзеня 2014 | [[Бітва на Косавым полі (1389)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-11|лістапад 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 студзеня 2014 | [[Юзэф Пілсудзкі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-12|сьнежань 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 15 лютага 2014 | [[Праўральская мова]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-01|студзень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 3 чэрвеня 2014 | [[Маладэчна ў складзе Польшчы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-02|люты 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 20 ліпеня 2014 | [[Міхась Чарот]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-03|сакавік 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 8 жніўня 2014 | [[Ежы Чапскі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-04|красавік 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 жніўня 2014 | [[Пружаны]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-05|травень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 жніўня 2014 | [[Пружанскае гета]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-06|чэрвень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 жніўня 2014 | [[Шатляндзкая мова (кельцкая)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-07|ліпень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 19 жніўня 2014 | [[Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2014-09|верасень 2014 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 28 верасьня 2014{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Ян Караль Хадкевіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-05|травень 2016 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 верасьня 2014{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Звычайная пустальга]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-06|чэрвень 2016 г.]] | 1 месяц |- |1 | 2 лістапада 2014{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Шахматы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-07|ліпень 2016 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 лістапада 2014 | [[Рэмбрант]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-08|жнівень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 лістапада 2014 | [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-09|верасень 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 лістапада 2014 | [[Грабніца антыпапы Яна XXIII]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-10|кастрычнік 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 сьнежня 2014 | [[Вуліца Валадарскага (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-11|лістапад 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 10 студзеня 2015 | [[Кніганошы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2015-12|сьнежань 2015 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 17 лютага 2015 | [[Станіслаў Булак-Балаховіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2016-01|студзень 2016 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 26 студзеня 2017 | [[Белы кій]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-02|люты 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 2 сакавіка 2017 | [[Агенцтва шматбаковай аховы інвэстыцыяў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-04|красавік 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 сакавіка 2017 | [[Пётар Сталыпін]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-05|травень 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 сакавіка 2017 | [[АЭС-2006]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-06|чэрвень 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 сакавіка 2017 | [[Адукацыя ў Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-07|ліпень 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 траўня 2017 | [[Варшаўская фондавая біржа]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-08|жнівень 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 12 верасьня 2017 | [[Салігорск]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-10|кастрычнік 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 лістапада 2017 | [[Захад-2017]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2017-12|сьнежань 2017 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 сьнежня 2017 | [[Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-01|студзень 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 26 сакавіка 2018{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Замак]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-04|красавік 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 26 сакавіка 2018{{Заўвага|name="zabranaha"}} | [[Бортніцтва]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-05|травень 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 6 чэрвеня 2018 | [[Генэральны штаб Узброеных сілаў Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-07|ліпень 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 ліпеня 2018 | [[Volkswagen (канцэрн)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-08|жнівень 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 жніўня 2018 | [[Першамайскі раён (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-09|верасень 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 верасьня 2018 | [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-10|кастрычнік 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 верасьня 2018 | [[Міжнародная алімпіяда па матэматыцы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-11|лістапад 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 кастрычніка 2018 | [[Міжнародны саюз электрасувязі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2018-12|сьнежань 2018 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 кастрычніка 2018 | [[Вайсковая акадэмія Рэспублікі Беларусь]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-02|люты 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 лістапада 2018 | [[Беларускія немцы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-03|сакавік 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 20 сьнежня 2018 | [[Дзяржаўны камітэт судовых экспэртызаў Рэспублікі Беларусь]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-04|красавік 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 студзеня 2019 | [[Горадня]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-06|чэрвень 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 студзеня 2019 | [[Захад-2013]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-07|ліпень 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 2 лютага 2019 | [[Сусьветны банк]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-08|жнівень 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 лютага 2019 | [[Слуцак]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-09|верасень 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 4 сакавіка 2019 | [[Гісторыя Ізраілю]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-10|кастрычнік 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 сакавіка 2019 | [[Лёзна]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-11|лістапад 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 красавіка 2019 | [[Martin S.]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-12|сьнежань 2019 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 траўня 2019 | [[Вагон 81-717/714]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-01|студзень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 траўня 2019 | [[Jitters]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-02|люты 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 траўня 2019 | [[Віцебск]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-03|сакавік 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 чэрвеня 2019 | [[Юры Сянько]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-04|красавік 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 ліпеня 2019 | [[Аляксандар Шумілін]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-05|травень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 жніўня 2019 | [[Міжнародная фінансавая карпарацыя]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-06|чэрвень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 24 жніўня 2019 | [[Gentleman]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-07|ліпень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 верасьня 2019 | [[Менскі завод колавых цягачоў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-08|жнівень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 21 верасьня 2019 | [[Аляксандар Церахаў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-09|верасень 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 6 кастрычніка 2019 | [[Палянэз (зброя)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-10|кастрычнік 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 20 кастрычніка 2019 | [[Юзары]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-11|лістапад 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 сьнежня 2019 | [[Транспарт у Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2020-12|сьнежань 2020 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 студзеня 2020 | [[Дарожныя знакі Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-01|студзень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 студзеня 2020 | [[Усеўкраінскае аб’яднаньне «Свабода»]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-02|люты 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 лютага 2020 | [[Беларусь]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-03|сакавік 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 28 сакавіка 2020 | [[Савецкі раён (Менск)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-04|красавік 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 красавіка 2020 | [[Нізкіз]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-05|травень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 20 траўня 2020 | [[Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-06|чэрвень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 чэрвеня 2020 | [[Цягнік]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-07|ліпень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 2 ліпеня 2020 | [[61-я зьнішчальная авіябаза]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-08|жнівень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 2 жніўня 2020 | [[Магілёў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-09|верасень 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 8 жніўня 2020 | [[Рэльеф Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-10|кастрычнік 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 6 верасьня 2020 | [[Этнічная тэрыторыя беларусаў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-11|лістапад 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 лістапада 2020 | [[Эўрамайдан]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2021-12|сьнежань 2021 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 лістапада 2020 | [[Split Before, Together Now]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-01|студзень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 сьнежня 2020 | [[Гомсельмаш]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-02|люты 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 сьнежня 2020 | [[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-03|сакавік 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 12 студзеня 2021 | [[Сувязь Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-04|красавік 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 студзеня 2021 | [[Інтэграл (кампанія)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-05|травень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 14 лютага 2021 | [[Кірыл Стаселька]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-06|чэрвень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 24 лютага 2021 | [[Берасьце]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-07|ліпень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 сакавіка 2021 | [[Жыве Беларусь!]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-08|жнівень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 25 сакавіка 2021 | [[Гісторыя Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-09|верасень 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 6 красавіка 2021 | [[Дзень Волі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-10|кастрычнік 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 красавіка 2021 | [[Хвойнікі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-11|лістапад 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 траўня 2021 | [[Як вада, як агонь]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2022-12|сьнежань 2022 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 чэрвеня 2021 | [[Служба вонкавай выведкі Расеі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-01|студзень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 28 ліпеня 2021 | [[Сабор Пакрова Багародзіцы (Горадня)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-02|люты 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 жніўня 2021 | [[Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт транспарту]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-03|сакавік 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 жніўня 2021 | [[Міндоўг]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-04|красавік 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 27 жніўня 2021 | [[Павал (Панамароў)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-05|травень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 верасьня 2021 | [[Міжнародная алімпіяда па інфарматыцы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-06|чэрвень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 8 кастрычніка 2021 | [[Бабруйскаграмаш]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-07|ліпень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 лістапада 2021 | [[Ліцьвіны]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-08|жнівень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 24 лістапада 2021 | [[Турызм у Беларусі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-09|верасень 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 22 сьнежня 2021 | [[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-10|кастрычнік 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 20 студзеня 2022 | [[Віцязь (прадпрыемства)]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-11|лістапад 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 14 лютага 2022 | [[Брагін]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2023-12|сьнежань 2023 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 15 сакавіка 2022 | [[Дзьмітры Піневіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-01|студзень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 сакавіка 2022 | [[Жамойць]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-02|люты 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 сакавіка 2022 | [[Саюзная рашучасьць-2022]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-03|сакавік 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 28 красавіка 2022 | [[Менская міжнародная кніжная выстава-кірмаш]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-04|красавік 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 13 траўня 2022 | [[Малая Летува]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-05|травень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 12 чэрвеня 2022 | [[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-06|чэрвень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 15 чэрвеня 2022 | [[Аўкштота]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-07|ліпень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 ліпеня 2022 | [[Вузел Баранавічы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-08|жнівень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 23 ліпеня 2022 | [[Беларуская гандлёва-прамысловая палата]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-09|верасень 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 15 жніўня 2022 | [[Бяседа]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-10|кастрычнік 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 жніўня 2022 | [[Мясцовыя выбары ў Беларусі 2018 году]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-11|лістапад 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 2 кастрычніка 2022 | [[Юры Селівёрстаў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2024-12|сьнежань 2024 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 19 лістапада 2022 | [[Інстытут мікрабіялёгіі]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-01|студзень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 17 сьнежня 2022 | [[Азіяцкі банк разьвіцьця]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-02|люты 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 9 студзеня 2023 | [[Паўднёваазіяцкае аб’яднаньне рэгіянальнай супрацы]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-03|сакавік 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 чэрвеня 2023 | [[Літва]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-04|красавік 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 16 ліпеня 2023 | [[Руслан Пархамовіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-05|травень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 12 жніўня 2023 | [[Зьміцер Матусевіч]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-06|чэрвень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 26 жніўня 2023 | [[Захад-2021]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-07|ліпень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 18 верасьня 2023 | [[Банк міжнародных разьлікаў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-08|жнівень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 14 кастрычніка 2023 | [[Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-09|верасень 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 сьнежня 2023 | [[Беларуская АЭС]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-10|кастрычнік 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 7 сакавіка 2024 | [[Рэспубліканскі фэстываль нацыянальных культураў]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-11|лістапад 2025 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 5 чэрвеня 2024{{Заўвага|Раней быў добрым ад 1 ліпеня 2011 году па 23 верасьня 2014 году.}} | [[Аляксандар Мароз]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-07|ліпень — жнівень 2011 г.]], [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2025-12|сьнежань 2025 г.]] | 3 месяцы |- | 1 | 20 чэрвеня 2024 | [[Аэрафлёт]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-01|студзень 2026 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 30 сакавіка 2025 | [[Беларускае оптыка-мэханічнае аб’яднаньне]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-02|люты 2026 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 6 траўня 2025 | [[Беларуска-латвійскія дачыненьні]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-03|сакавік 2026 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 26 траўня 2025 | [[Казатампрам]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-04|красавік 2026 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 чэрвеня 2025 | [[Кэршкаўская атамная электрастанцыя]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-05|травень 2026 г.]] | 1 месяц |- | 1 | 11 ліпеня 2025 | [[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-06|чэрвень 2026 г.]] | 1 месяц |} }}}} === Былыя добрыя артыкулы === {| class="wikitable sortable" |- ! Назва артыкула ! Дата абраньня ! Дата пазбаўленьня ! Тэрмін на галоўнай ! На галоўнай |- | [[Зьмітрок Бядуля]] | 17 траўня 2010 | 19 верасьня 2014 | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2012-12|сьнежань 2012 г.]] | 1 месяц |- | [[Беларуская дуда]] | 16 чэрвеня 2010 | 12 верасьня 2014 | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2013-01|студзень 2013 г.]] | 1 месяц |- | [[Выбух і пажар на заводзе «Пінскдрэў-ДСП» (2010)]] | 8 студзеня 2011 | 1 кастрычніка 2013{{Заўвага|Нададзены статус абранага|name="abrany"}} | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-01|студзень 2011 г.]] | 1 месяц |- | [[Беларускі клясычны правапіс]] | 8 студзеня 2011 | 1 траўня 2011{{Заўвага|name="abrany"}} | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-02|люты 2011 г.]] | 1 месяц |- | [[Тэрарыстычны акт у менскім мэтро]] | 1 траўня 2011 | 1 кастрычніка 2013{{Заўвага|name="abrany"}} | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-05|травень 2011 г.]] | 1 месяц |- | [[Слуцкі аўтобус]] | 1 верасьня 2011 | 12 верасьня 2014 | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2011-09|верасень 2011 г.]] | 1 месяц |- | [[Польскае таварыства «Асьвета» (Менск)]] | 25 лістапада 2013 | 15 сьнежня 2013{{Заўвага|name="abrany"}} | | |- | [[Старабеларуская мова]] | 22 кастрычніка 2018 | 9 лістапада 2018{{Заўвага|name="abrany"}} | | |- | [[Бел-чырвона-белы сьцяг]] | 20 сьнежня 2018 | 30 студзеня 2021{{Заўвага|name="abrany"}} | [[Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2019-05|травень 2019 г.]] | 1 месяц |} == Заўвагі == {{Заўвагі}} [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Афармленьне добрых артыкулаў|Сьпіс]] s5khsb2o4o1jcmbch8nbe4kuqkcskhh Утрэхт (горад) 0 77340 2624476 2456712 2025-07-10T12:41:36Z Lesnas ättling 11208 абнаўленьне зьвестак, удакладненьне 2624476 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт |Назва = Утрэхт |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Утрэхту |Назва на мове краіны = Utrecht |Код мовы назвы краіны = nl |Краіна = Нідэрлянды |Герб = Utrecht_gemeente_wapen.svg |Сьцяг = Flag_of_Utrecht.svg |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = Правінцыя |Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Утрэхт (правінцыя)|Утрэхт]] |Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Від адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 99.32 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 374238 |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= |Год падліку колькасьці = 2024 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Дадатковы парамэтар насельніцтва = |Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = |Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = |Часавы пас = +1 |Летні час = +2 |Тэлефонны код = |Паштовы індэкс = |Назва лічбавага клясыфікатару = |Лічбавы клясыфікатар = |Аўтамабільны нумарны знак = |Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = |Аўтамабільныя нумарныя знакі = |Назва аўтамабільных нумарных знакаў = |Выява = Utrecht Canals Aerial View - July 2006.jpg |Апісаньне выявы = Панарама Ўтрэхту з вышыні птушынага палёту |Шырата паўшар’е = паўночнае |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 5 |Шырата сэкундаў = |Даўгата паўшар’е = усходняе |Даўгата градусаў = 5 |Даўгата хвілінаў = 7 |Даўгата сэкундаў = |Назва мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Назва мапы2 = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = http://www.utrecht.nl/ }} '''У́трэхт''' ({{мова-nl|Utrecht}}) — [[места]] ў [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]], адміністрацыйны цэнтар [[Утрэхт (правінцыя)|аднайменнай правінцыі]]. Места зьяўляецца часткай [[Рандстад]]у ({{мова-nl|Randstad}}) — [[канурбацыя|канурбацыі]], якая складаецца з [[Сьпіс гарадоў Нідэрляндаў|чатырох найбуйнейшых местаў Нідэрляндаў]] — [[Амстэрдам]]у, [[Ратэрдам]]у, [[Гаага|Гаагі]] ды самога Ўтрэхту. Места разьмешчанае ў цэнтральнае частцы краіны. Насельніцтва 374 238 чалавекі (на 22 лістапада 2024 году). З часоў залатога веку (амаль усё XVII стагодзьдзе), Утрэхт быў адным з найважнейшых местаў паўночных Нідэрляндаў, пакуль Амстэрдам ня стаў культурным і эканамічным цэнтрам краіны. Сёньня Ўтрэхт — найбуйнейшы адукацыйна-навуковы цэнтар Нідэрляндаў. У месьце знаходзіцца [[Утрэхцкі ўнівэрсытэт|Ўтрэхцкі ўнівэрсытэт]] — найвялікшы ў краіне, акрамя таго, ў межах места разьмясьціліся шэраг іншых вышэйшых навучальных установаў. Дзякуючы свайму геаграфічнаму становішчу, Утрэхт зьяўляецца буйным транспартным вузлом (чыгункі ды аўтамабільных дарог). == Гісторыя == [[Файл:Buurkerk_en_Domtoren.jpg|міні|зьлева|250пкс|Царква Бууркерк і вежа Домскага сабору]] У сярэдзіне I стагодзьдзя н.э. [[Рымская імпэрыя|рымскі]] военачальнік [[Гнэй Даміцы Карбулён|Карбулён]] (Corbulo) пабудаваў фартэцыю Траектум (Traiectum) з дрэва і зямлі на беразе [[Райн]]у, які ў той час меў [[Рачное рэчышча|рэчышча]] ў гэтым месцы (цяпер рэчышча значна зрушылася). У фартэцыі магло знаходзіцца да 600 жаўнераў. Цяпер на гэтым месцы знаходзіцца Саборны пляц (Domplein) з [[Утрэхцкі сабор|саборам]]. Фартэцыя была адным з умацаваньняў на мяжы Рымскай імпэрыі. Для такіх фартэцыяў існаваў загад, як іх будаваць. Гэта была тэрыторыя 150х200 мэтраў, акружаная завостраным зьверху і ашчаціненым зьнізу пікамі або калючкамі [[частакол]]ам. Па-за фартэцыяй знаходзілася невялікая [[вёска]]. Адметнай асаблівасьцю фартэцыі Траектум быў храм, які знаходзіўся ў ейнай сярэдзіне. Пасьля [[Паўстаньне батаваў|батаўскага паўстаньня]] 69 году ў фартэцыі Траектум запанаваў мір, аднак у II стагодзьдзі пачасьціліся напады германскіх плямёнаў, і каля 270 году рымляне яе пакінулі. Пасьля сыходу рымлянаў Утрэхт увесь час заставаўся населеным пунктам. У 1122 годзе ён атрымаў правы гораду ад [[біскуп]]а. Горад быў акружаны мурам, і неўзабаве стаў адным з самых квітнеючых гарадоў паўночных Нідэрландаў, у прыватнасьці дзякуючы катэдры біскупа. У 1528 годзе, у сувязі з уздымам [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]], біскуп саступіў сваю ўладу над горадам імпэратару [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] [[Карл V (імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі)|Карлу V]]. У 1579 годзе ва Ўтрэхце была падпісаная [[Утрэхцкая унія|Ўтрэхцкая унія]]. У 1672 годзе горад быў акупаваны французамі. У 1713 годзе ва Ўтрэхце быў падпісаны [[Утрэхцкі мірны дагавор (1713)|мірны дагавор]], які паклаў канец [[Вайна за гішпанскую спадчыну|вайне за гішпанскую спадчыну]]. У 1723 годзе Ўтрэхт становіцца сусьветным цэнтрам [[старакаталіцтва]]. У 1843 годзе чыгунка злучыла Ўтрэхт з [[Амстэрдам]]ам. У час [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]] быў акупаваны [[Трэці Райх|нацысцкай Нямеччынай]]. [[Файл:Catharijnekerk_Utrecht.jpg|значак|зьлева|150пкс|Сабор Сьвятой Катарыны]] == Славутасьці == * [[Утрэхцкі сабор|Домскі сабор]] * [[Сабор Сьвятой Катарыны (Утрэхт)|Сабор Сьвятой Катарыны]] * [[Нідэрляндзкі чыгуначны музэй]] * [[Музэй музычных аўтаматаў]] * [[Абсэрваторыя Сонэнборг]] * [[Цэнтральны музэй Утрэхту]] * Дом Папы — дом, у якім у 1459 годзе нарадзіўся будучы папа [[Адрыян VI]] * [[Дом Рытвэльда-Шрэдэра]] — будынак, пабудаваны ў 1924 годзе [[Герыт Рытвэльд|Герытам Рытвэльдам]] і ўключаны ў 2000 годзе ў [[Сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО]] == Асобы == * [[Адрыян VI]] — папа * [[Ёган Вілем Бэен]] — нідэрляндзкі палітык * [[Роб дэ Віт]] — футбаліст * [[Сыльвія Крыстэль]] — акторка, пісьменьніца * [[Марка ван Бастэн]] — футбольны трэнэр == Вонкавыя спасылкі == {{Commons|Category:Utrecht (city)|выгляд=міні}} * [http://www.utrecht.nl/ Афіцыйная старонка]{{ref-en}}{{ref-nl}} [[Катэгорыя:Гарады Нідэрляндаў]] 00kvvv62t985d457lqk56kqgxnt3fus 2624521 2624476 2025-07-10T18:27:07Z Lesnas ättling 11208 артаграфія 2624521 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт |Назва = Утрэхт |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Утрэхту |Назва на мове краіны = Utrecht |Код мовы назвы краіны = nl |Краіна = Нідэрлянды |Герб = Utrecht_gemeente_wapen.svg |Сьцяг = Flag_of_Utrecht.svg |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = Правінцыя |Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Утрэхт (правінцыя)|Утрэхт]] |Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Від адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = 99.32 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 374238 |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= |Год падліку колькасьці = 2024 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Дадатковы парамэтар насельніцтва = |Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = |Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = |Часавы пас = +1 |Летні час = +2 |Тэлефонны код = |Паштовы індэкс = |Назва лічбавага клясыфікатару = |Лічбавы клясыфікатар = |Аўтамабільны нумарны знак = |Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = |Аўтамабільныя нумарныя знакі = |Назва аўтамабільных нумарных знакаў = |Выява = Utrecht Canals Aerial View - July 2006.jpg |Апісаньне выявы = Панарама Ўтрэхту з вышыні птушынага палёту |Шырата паўшар’е = паўночнае |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 5 |Шырата сэкундаў = |Даўгата паўшар’е = усходняе |Даўгата градусаў = 5 |Даўгата хвілінаў = 7 |Даўгата сэкундаў = |Назва мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Назва мапы2 = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = http://www.utrecht.nl/ }} '''У́трэхт''' ({{мова-nl|Utrecht}}) — [[места]] ў [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]], адміністрацыйны цэнтар [[Утрэхт (правінцыя)|аднайменнай правінцыі]]. Места зьяўляецца часткай [[Рандстад]]у ({{мова-nl|Randstad}}) — [[канурбацыя|канурбацыі]], якая складаецца з [[Сьпіс гарадоў Нідэрляндаў|чатырох найбуйнейшых местаў Нідэрляндаў]] — [[Амстэрдам]]у, [[Ратэрдам]]у, [[Гаага|Гаагі]] ды самога Ўтрэхту. Места разьмешчанае ў цэнтральнае частцы краіны. Насельніцтва 374 238 чалавек (на 22 лістапада 2024 году). З часоў залатога веку (амаль усё XVII стагодзьдзе), Утрэхт быў адным з найважнейшых местаў паўночных Нідэрляндаў, пакуль Амстэрдам ня стаў культурным і эканамічным цэнтрам краіны. Сёньня Ўтрэхт — найбуйнейшы адукацыйна-навуковы цэнтар Нідэрляндаў. У месьце знаходзіцца [[Утрэхцкі ўнівэрсытэт|Ўтрэхцкі ўнівэрсытэт]] — найвялікшы ў краіне, акрамя таго, ў межах места разьмясьціліся шэраг іншых вышэйшых навучальных установаў. Дзякуючы свайму геаграфічнаму становішчу, Утрэхт зьяўляецца буйным транспартным вузлом (чыгункі ды аўтамабільных дарог). == Гісторыя == [[Файл:Buurkerk_en_Domtoren.jpg|міні|зьлева|250пкс|Царква Бууркерк і вежа Домскага сабору]] У сярэдзіне I стагодзьдзя н.э. [[Рымская імпэрыя|рымскі]] военачальнік [[Гнэй Даміцы Карбулён|Карбулён]] (Corbulo) пабудаваў фартэцыю Траектум (Traiectum) з дрэва і зямлі на беразе [[Райн]]у, які ў той час меў [[Рачное рэчышча|рэчышча]] ў гэтым месцы (цяпер рэчышча значна зрушылася). У фартэцыі магло знаходзіцца да 600 жаўнераў. Цяпер на гэтым месцы знаходзіцца Саборны пляц (Domplein) з [[Утрэхцкі сабор|саборам]]. Фартэцыя была адным з умацаваньняў на мяжы Рымскай імпэрыі. Для такіх фартэцыяў існаваў загад, як іх будаваць. Гэта была тэрыторыя 150х200 мэтраў, акружаная завостраным зьверху і ашчаціненым зьнізу пікамі або калючкамі [[частакол]]ам. Па-за фартэцыяй знаходзілася невялікая [[вёска]]. Адметнай асаблівасьцю фартэцыі Траектум быў храм, які знаходзіўся ў ейнай сярэдзіне. Пасьля [[Паўстаньне батаваў|батаўскага паўстаньня]] 69 году ў фартэцыі Траектум запанаваў мір, аднак у II стагодзьдзі пачасьціліся напады германскіх плямёнаў, і каля 270 году рымляне яе пакінулі. Пасьля сыходу рымлянаў Утрэхт увесь час заставаўся населеным пунктам. У 1122 годзе ён атрымаў правы гораду ад [[біскуп]]а. Горад быў акружаны мурам, і неўзабаве стаў адным з самых квітнеючых гарадоў паўночных Нідэрландаў, у прыватнасьці дзякуючы катэдры біскупа. У 1528 годзе, у сувязі з уздымам [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]], біскуп саступіў сваю ўладу над горадам імпэратару [[Сьвятая Рымская імпэрыя|Сьвятой Рымскай імпэрыі]] [[Карл V (імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі)|Карлу V]]. У 1579 годзе ва Ўтрэхце была падпісаная [[Утрэхцкая унія|Ўтрэхцкая унія]]. У 1672 годзе горад быў акупаваны французамі. У 1713 годзе ва Ўтрэхце быў падпісаны [[Утрэхцкі мірны дагавор (1713)|мірны дагавор]], які паклаў канец [[Вайна за гішпанскую спадчыну|вайне за гішпанскую спадчыну]]. У 1723 годзе Ўтрэхт становіцца сусьветным цэнтрам [[старакаталіцтва]]. У 1843 годзе чыгунка злучыла Ўтрэхт з [[Амстэрдам]]ам. У час [[Другая Сусьветная вайна|Другой Сусьветнай вайны]] быў акупаваны [[Трэці Райх|нацысцкай Нямеччынай]]. [[Файл:Catharijnekerk_Utrecht.jpg|значак|зьлева|150пкс|Сабор Сьвятой Катарыны]] == Славутасьці == * [[Утрэхцкі сабор|Домскі сабор]] * [[Сабор Сьвятой Катарыны (Утрэхт)|Сабор Сьвятой Катарыны]] * [[Нідэрляндзкі чыгуначны музэй]] * [[Музэй музычных аўтаматаў]] * [[Абсэрваторыя Сонэнборг]] * [[Цэнтральны музэй Утрэхту]] * Дом Папы — дом, у якім у 1459 годзе нарадзіўся будучы папа [[Адрыян VI]] * [[Дом Рытвэльда-Шрэдэра]] — будынак, пабудаваны ў 1924 годзе [[Герыт Рытвэльд|Герытам Рытвэльдам]] і ўключаны ў 2000 годзе ў [[Сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО]] == Асобы == * [[Адрыян VI]] — папа * [[Ёган Вілем Бэен]] — нідэрляндзкі палітык * [[Роб дэ Віт]] — футбаліст * [[Сыльвія Крыстэль]] — акторка, пісьменьніца * [[Марка ван Бастэн]] — футбольны трэнэр == Вонкавыя спасылкі == {{Commons|Category:Utrecht (city)|выгляд=міні}} * [http://www.utrecht.nl/ Афіцыйная старонка]{{ref-en}}{{ref-nl}} [[Катэгорыя:Гарады Нідэрляндаў]] 6t9214dwnxl1vbirbky2etzdb3fxsd2 Антон Неканда-Трэпка 0 78514 2624635 2566174 2025-07-11T11:32:17Z SergeiSEE 38150 2624635 wikitext text/x-wiki {{Асоба |лацінка = Anton Niekanda-Trepka }} '''Антон Неканда-Трэпка''' ({{Нарадзіўся|11|2|1877}}, [[Менск]] — {{Памёр|12|2|1942}}) — беларускі палітычны і грамадзка-культурны дзяяч, выдавец, пэдагог, публіцыст. == Біяграфія == [[Файл:Janka Łučyna1.jpg|міні|зьлева|[[Янка Лучына]] ў атачэньні сваякоў на ганку маёнтку Зацярэва (парафія [[Новы Сьвержань|Сьвержань]] [[Менскі павет (Расейская імпэрыя)|Менскага павету]]), які арандавалі Неслухоўскія. Праўдападобна, 1895 год. Першы справа сядзіць Антон Неканда-Трэпка<ref name=foto>{{артыкул|аўтар=Глагоўская Л.|загаловак=Пра Янку Лучыну пры нагодзе аднаго здымка|арыгінал=|спасылка=http://niva.iig.pl/issue/2001/50/art_01.htm|аўтар выданьня=|выданьне=Ніва|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2001|выпуск=2379|том=|нумар=50|старонкі=|isbn=}}</ref>.]] Нарадзіўся 11 лютага 1877 у Менску. Маці Антона Антаніна была роднай сястрой паэта [[Янка Лучына|Янкі Лучыны]]<ref name=foto/>. У 1903 годзе скончыў Менскую гімназію і [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут]]. Наведваў электратэхнічныя курсы ў горадзе [[Льеж]], [[Бэльгія]]. У 1904 падчас вучобы ў [[Пецярбург]]у ўдзельнічаў у беларускім студэнцкім руху. Адзін са стваральнікаў [[Беларуская сацыялістычная грамада|Беларускай сацыялістычнай грамады]]. Працаваў інжынэрам-электрыкам у [[Варшава|Варшаве]], Пецярбургу, [[Масква|Маскве]]. З восені 1918 жыў у Менску, дзе працаваў выкладчыкам у польскай гімназіі і [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскім настаўніцкім інстытуце]]. Быў адным з іныцыятараў стварэньня ЦК Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі. 17 сакавіка 1919 арыштаваны ВЧК як «польскі агент», высланы ў [[Смаленск]]. Пасьля вызваленьня ў лістападзе 1919 увайшоў у прэзыдыюм [[Часовы беларускі нацыянальны камітэт|Часовага Беларускага нацыянальнага камітэту]] ў Менску. З 1 сакавіка 1920 зьяўляўся намесьнікам дырэктара [[Менскі беларускі пэдагагічны інстытут|Менскага беларускага пэдагагічнага інстытуту]]. [[Файл:Anton Niekanda-Trepka.jpg|міні|260пкс|Антон Неканда-Трэпка зь яго жонкай Юліяй]] У 1920 пераехаў у [[Вільня|Вільню]]. Зь лета 1920 выкладаў у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]] (у 1922—1923 і 1928—30 яе дырэктар). Адзін з заснавальнікаў [[Таварыства беларускай школы]] (у 1921—24 адказны сакратар). У міжваенны пэрыяд працаваў у [[Беларускае навуковае таварыства (1918)|Беларускім навуковым таварыстве]], Беларускім выдавецкім таварыстве, Беларускім музэі імя І. Луцкевіча ў Вільні, супрацоўнічаў з газэтай «Наперад». Выдаў падручнікі па [[фізыка|фізыцы]] і [[матэматыка|матэматыцы]] для сярэдніх школ. У кастрычніку 1939 арыштаваны органамі НКУС [[СССР]], сасланы на 10 гадоў у [[Сыбір]]. У 1942 накіроўваўся ў войска генэрала Андэрса, памёр у дарозе. == Бібліяграфія == * {{Кніга|аўтар = А. Трэпка. |частка = |загаловак = Фізыка, Курс VI клясы гімназіі. Мэханіка. Цяплыня |арыгінал = |спасылка = https://archive.org/details/vbm-trepka-fizyka-1922-small-logo |адказны = |выданьне = |месца =[[Вільня]], М. Сьцяпанаўская, 23 |выдавецтва =[[Віленскае выдавецтва Б. Клецкіна|Друкарня «Віленскага выдавецтва» Б. Клецкіна]] |год = 1922|том = |старонкі = |старонак = 222 + IV |сэрыя = |isbn = |наклад = }} * Фізыка: Акустыка і оптыка. Ч. 2. Вільня, 1924. * Аналітычная геамэтрыя. Вільня, 1927. == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Неканда-Трэпка, Антон}} [[Катэгорыя:Беларускія палітыкі]] [[Катэгорыя:Беларускія пэдагогі]] [[Катэгорыя:Выкладчыкі Віленскай беларускай гімназіі]] [[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]] 3vvcuxzdwr3dmt7b1xr2vi1z8ftol3r Крынічны код 0 78845 2624485 2280537 2025-07-10T15:54:26Z Alexey Krotov 67422 2624485 wikitext text/x-wiki [[Файл:Python_script.svg|міні|250пкс|Крынічны код на мове [[Python]]]] '''Крыні́чны код''', таксама '''выточны код''' і '''зыходны код''' ({{мова-en|source code}}) — набор інструкцыяў, напісаных на [[мова праграмаваньня|мове праграмаваньня]] [[мова праграмаваньня высокага ўзроўню|высокага ўзроўню]]. Звычайна крынічны код праграмы знаходзіцца ў некалькіх [[тэкставы файл|тэкставых файлах]]. Тэрмін '''крынічны код''' часта выкарыстоўваюць для азначэньня часткі [[кампутарная праграма|кампутарнай праграмы]]. ''Крынічны код'' зьяўялецца зборам файлаў, якія, з дапамогай спэцыяльнае праграмы ([[кампілятар]]а), можна пераўтварыць у [[машынны код]], які можна выконваць на [[кампутар]]ы. Таксама праграмны крынічны код для некаторых моваў можна выконваць і без папярэдняй [[кампіляцыя (праграмаваньне)|кампіляцыі]], з дапамогай [[кампутарны інтэрпрэтатар|інтэрпрэтатара]]. {{Накід:Праграмаваньне}} [[Катэгорыя:Крынічны код| ]] 7q9j2890lf2c79wy9n7rfxwhott715f Андрэс Іньеста 0 79286 2624512 2613431 2025-07-10T18:07:32Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624512 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Андрэс Іньеста Люхан''' ({{мова-ca|Andrés Iniesta Luján}}; {{Н}} 11 траўня 1984 году, [[Фуэнтэальбільля]], [[Альбасэтэ (правінцыя)|Альбасэтэ]], [[Гішпанія]]) — колішні [[гішпанцы|гішпанскі]] футбаліст. За [[зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] правёў больш за 100 матчаў. == Біяграфія == Андрэс Іньеста нарадзіўся ў Фуэнтэабіі, правінцыя Альбасэтэ, 11 траўня 1984 году ў сям’і працоўных. Калі Андрэсу было 8 гадоў, ягоныя бацькі аддалі яго ў школу тутэйшага футбольнага клюбу. У 1996, ва ўзросьце 12 гадоў Андрэс прымаў удзел у моладзевым турніры «Брунэтэ». Тым жа годам, увосень, перайшоў у адну з моладзевых сэкцыяў «Барсэлёны» і пераехаў у знакамітую рэзыдэнцыю «Ля Масія». У 16 гадоў быў запрошаны трэнэрам [[Лярэнса Сэра Фэрэр|Лярэнса Сэра Фэрэрам]] прыняць удзел у трэніроўцы зь першай камандай «Барсы». У 18 гадоў пераехаў жыць са сваёй сям’ёй у [[Сан Феліў дэ Ёбрэгат]]. Правёў два гады гуляючы за «Барсэлёну Б», дэбютаваў за асноўную каманду «Барсэлёны» у [[Ля Ліга 2002—2003 гадоў|сэзоне 2002—2003 гадоў]] пры трэнеры [[Люі Ван Гааль|Люі Ван Гаале]]. На працягу двух сэзонаў (2002—2003 і 2003—2004) спалучаў выступы за асноўную каманду з выступамі за другую каманду «Барсы». У [[Ля Ліга 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] канчаткова пераходзіць у асноўную каманду і актыўна дапамагае Барсе змагацца за тытул чэмпіёна Гішпаніі. Нельга сказаць што Андрэс быў гульцом асноўнага складу каманды, але менавіта ён часьцей за ўсіх у тым сэзоне выходзіў на замену, звычайна зьяўляючыся на гульнявой пляцоўцы ў другіх паловах сустрэчаў. Такім чынам ён прапусьціў толькі адну гульню ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]] ў тым сэзоне, правёўшы 37 матчаў у чэмпіянаце. Разам з [[Самюэль Это’о|Самюэлем Это’о]] Іньеста быў самым выкарыстоўваемым гульцом у складзе «Барсы» таго сэзону. У [[Ля Ліга 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] з-за доўгай адсутнасьці [[Чаві]] ў камандзе па прычыне траўмы, Іньеста стаў рэгулярна трапляць у асноўны склад каманды. Час гульні на полі, які быў дадзены Андрэсу дазволіў яму пераўтварыцца ў паўабаронцу міравога ўзроўню. Сама «Барса» зрабіла ў тым сэзоне дубль, выйграўшы першынство Гішпаніі і [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігу чэмпіёнаў]], у фінале якой Андрэс выйшаў на замену пры ліку 0:1. Выдатная гульня Андрэса дапамагла Барсе спачатку зраўняць лік, а потым і забіць пераможны гол. Сэзон 2006-2007 стаў удалым для Андрэса ў персанальным пляне. 22 жніўня Андрэс падняў над галавою [[Кубак Гампэр]]а ў якасьці капітана каманды, пасьля разгромнай перамогі Барсы над [[Баварыя Мюнхэн|мюнхэнскай «Баварыяй»]] зь лікам 4—0. Упершыню згуляў на пазыцыі левага нападніка ў гульні зь «[[Леўскі Сафія|Леўскі]]» ў Лізе чэмпіёнаў, забіўшы два галы. Гуляў на пазыцыі цэнтральнага паўабаронцы ў матчы 1/8 фінала таго ж турніру супраць «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпуля]]». Нягледзячы на тое, што трэнер [[Франк Райкаард]] часта ставіў Андрэса на розныя пазыцыі на полі, у [[Ля Ліга 2006—2007 гадоў|сэзоне 2006—2007 гадоў]] Іньеста усталяваў свой персанальны рэкорд па колькасьці забітых галоў. На пачатку [[Ля Ліга 2007—2008 гадоў|сэзону 2007—2008 гадоў]] Андрэс зьмяніў свой звыклв нумар 24 на нумар 8, які асвабадзіўся пасьля ўходу з каманды [[Людавік Жулі|Людавіка Жулі]]. Менавіта пад гэтым нумарам Андрэс выступаў за юнацкія каманды. 25 студзеня 2014 году Андрэс абнавіў свой кантракт з клюбам да 30 чэрвеня 2014. Кошт за выкуп гульца па гэтаму кантракту складаў 150 мільёнаў [[эўра]]. У сэзоне 2008—2009 Андрэс зрабіўся чацьвертым капітанам каманды пасьля [[Карлес Пуёль|Карлеса Пуёля]], [[Чаві]] й [[Віктар Вальдэс|Віктара Вальдэса]]. У сярэдзіне лістапада 2008 году атрымаў траўму, якая павінна была заставіць яго па-за гульнёй на 6 тыдняў. Андрэс не жадаў вяртацца пакуль не адчуваў сябе на 100% і вярнуўся на поле 3 студзеня 2009 году, выйшаўшы на замену у матчы з «[[Мальёрка Пальма|Мальёркай]]» і забіўшы важны гол праз 10 хвілінаў. 12 студзеня 2009 году быў апублікаваны сьпіс лепшых гульцоў сьвету ў 2008 паводле вэрсіі [[ФІФА]], у якім Андрэс быў на дзявятым месцы. Выступы Андрэса на працягу [[Ля Ліга 2008—2009 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]] часта хваліліся гішпанскай і сусьветнай прэсай, а сам Андрэс неадначасова атрымліваў авацыі як на «[[Камп Ноў]]», так і на іншых стадыёнах. 5 лютага Іньеста выйшаў у складзе «Барсы» ў 250-ы раз у матчы Кубка Караля супраць «Мальёркі». Іньеста зноў атрымаў траўму ў хатнім матчы чэмпіянату супраць «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягі]]», але вярнуўся на поле ў першым матчы чвэрцьфіналу Лігі чэмпіёнаў супраць «Баварыі» (4:0). 2 траўня 2009 году Андрэс прыняў удзел у разгроме мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» на «[[Сант’яга Бэрнабэў (стадыён)|Сант’яга Бэрнабэў]]» (2:6), а праз чатыры дні забіў, мабыць, найважнейшы свой гол у кар’еры лёнданскаму «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]» ў паўфінале Лігі чэмпіёнаў на трэцяй дадатковай хвіліне. Гэты гол дазволіў «Барсе» прайсьці ў фінал спаборніцтва, дзе яна перамагла ангельскі «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» зь лікам 2:0. Пасьля гэтай гульні нападнік манкуніянцаў [[Ўэйн Руні]] назваў Ініесту лепшым гульцом у сьвеце. 18 кастрычніка Іньеста быў уключаны ў сьпіс з 30 прэтэндэнтаў на прэстыжную ўзнагароду «[[Залаты мяч]]». Андрэс таксама заняў пятае месца ў сьпісе лепшых гульцоў сьвету па вэрсіі ФІФА. Ён забіў свой першы гол у сэзоне супраць сантандэрскага «[[Расінг Сантандэр|Расінгу]]». == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2015, 2016, 2018 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2009, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2016 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2006, 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]]: 2009, 2011, 2015 * Пераможца [[клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2009, 2011, 2015 '''«Вісэл»''': * Уладальнік [[Кубак Японіі па футболе|Кубка Японіі]]: 2019 * Уладальнік [[Супэркубак Японіі па футболе|Супэркубка Японіі]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|2010]] * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|2008]], [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|2012]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.andresiniesta.es/ Афіцыйны сайт] * [http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/staff/players/iniesta/biography Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/andres-iniesta/leistungsdaten/spieler_7600.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Навігацыйная група |назоў = Іньеста ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Іньеста, Андрэс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] tolu0k9ddo8h6hl54peyhaxza490oeg Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў 4 80643 2624589 2619574 2025-07-11T06:34:15Z W 11741 /* Завершаныя абмеркаваньні */ +[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 2624589 wikitext text/x-wiki ''Гэтая старонка зьмяшчае сьпісы ўжо скончаных абмеркаваньняў. Абмеркаваньні пакінутыя ў гістарычных мэтах.'' == Завершаныя абмеркаваньні == <!-- Падчас пераносу ва ўсе спасылкі з адноснай адрасацыяй (кшт. '/Артыкул') мусіць дадавацца прэфікс '..'. --> {| class="wikitable" ! Дата вылучэньня ! Падстаронка абмеркаваньня ! Вынік абмеркаваньня {{Намінацыя/Добры|Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|26.06.2025|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Кэршкаўская атамная электрастанцыя|26.05.2025|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Казатампрам|11.05.2025|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларуска-латвійскія дачыненьні|22.04.2025|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларускае оптыка-мэханічнае аб’яднаньне|30.01.2025|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Аэрафлёт|05.06.2024|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Аляксандар Мароз|22.04.2024|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Рэспубліканскі фэстываль нацыянальных культураў|29.02.2024|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларуская АЭС|19.11.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Эўрапейскі банк рэканструкцыі і разьвіцьця|28.09.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Банк міжнародных разьлікаў|02.09.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Захад-2021|12.08.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Зьміцер Матусевіч|28.07.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Руслан Пархамовіч|02.07.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Літва|04.02.2023|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Паўднёваазіяцкае аб’яднаньне рэгіянальнай супрацы|26.12.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Азіяцкі банк разьвіцьця|03.12.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Інстытут мікрабіялёгіі|05.11.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Юры Селівёрстаў|18.09.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Мясцовыя выбары ў Беларусі 2018 году|15.08.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Бяседа|30.07.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларуская гандлёва-прамысловая палата|09.07.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Вузел Баранавічы|23.06.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Аўкштота|30.05.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны|28.05.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Малая Летува|21.04.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Менская міжнародная кніжная выстава-кірмаш|14.04.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Саюзная рашучасьць-2022|16.03.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дзьмітры Піневіч|01.03.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Брагін|31.01.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Віцязь (прадпрыемства)|06.01.2022|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Жамойць|28.12.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Мясцовыя выбары ў Беларусі 2014 году|08.12.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Турызм у Беларусі|10.11.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Ліцьвіны|24.10.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Бабруйскаграмаш|23.09.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міжнародная алімпіяда па інфарматыцы|09.09.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Павал (Панамароў)|12.08.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міндоўг|6.06.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларускі дзяржаўны ўнівэрсытэт транспарту|28.07.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Сабор Пакрова Багародзіцы (Горадня)|14.07.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Служба вонкавай выведкі Расеі|8.06.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Як вада, як агонь|18.04.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Хвойнікі|09.04.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дзень Волі|23.03.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Гісторыя Беларусі|11.03.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Жыве Беларусь!|24.02.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Берасьце|08.02.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Кірыл Стаселька|31.01.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Інтэграл (кампанія)|13.01.2021|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Сувязь Беларусі|28.12.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году|8.12.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Гомсельмаш|23.11.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Эўрамайдан|04.11.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Split Before, Together Now|07.09.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Этнічная тэрыторыя беларусаў|23.08.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Рэльеф Беларусі|25.07.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Магілёў|19.07.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|61-я зьнішчальная авіябаза|16.06.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Цягнік|02.06.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дзяржаўная нафтавая кампанія Азэрбайджанскай Рэспублікі|06.05.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Нізкіз|11.04.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Савецкі раён (Менск)|14.03.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларусь|24.01.2020|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Усеўкраінскае аб’яднаньне «Свабода»|30.10.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дарожныя знакі Беларусі|26.12.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Транспарт у Беларусі|21.11.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Юзары|06.10.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Палянэз (зброя)|21.09.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Аляксандар Церахаў|07.09.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Менскі завод колавых цягачоў|22.08.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Gentleman|22.07.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міжнародная фінансавая карпарацыя|06.08.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Аляксандар Шумілін|24.06.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Юры Сянько|22.05.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Віцебск|09.03.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Jitters|25.04.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Вагон 81-717/714|24.04.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Martin S.|24.03.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Лёзна|22.02.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Гісторыя Ізраілю|18.02.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Слуцак|10.01.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Сусьветны банк|19.01.2019|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Захад-2013|25.12.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Горадня|22.12.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Бел-чырвона-белы сьцяг|07.12.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дзяржаўны камітэт судовых экспэртызаў Рэспублікі Беларусь|03.12.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларускія немцы|22.10.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Вайсковая акадэмія Рэспублікі Беларусь|09.10.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Старабеларуская мова|05.10.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міжнародны саюз электрасувязі|25.09.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міжнародная алімпіяда па матэматыцы|11.09.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|28.08.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Першамайскі раён (Менск)|01.08.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Volkswagen (канцэрн)|25.06.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Генэральны штаб Узброеных сілаў Беларусі|21.05.2018|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларуская аўтакефальная праваслаўная царква|26.11.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Захад-2017|30.10.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Салігорск|16.08.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Варшаўская фондавая біржа|21.04.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Адукацыя ў Беларусі|16.03.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|АЭС-2006|09.03.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Пётар Сталыпін|02.03.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Агенцтва шматбаковай аховы інвэстыцыяў|23.02.2017|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Белы кій|22.06.2016|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Станіслаў Булак-Балаховіч|9.12.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Кніганошы|7.10.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Грабніца антыпапы Яна XXIII|1.10.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|1.10.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту|1.10.2014|адмова|5|3}} {{Намінацыя/Добры|Рэмбрант|15.09.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Літоўска-маскоўская вайна 1512—1522 гадоў|10.09.2014|адмова|1|0}} {{Намінацыя/Добры|Вуліца Валадарскага (Менск)|01.09.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Юры Чапскі|30.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Шатляндзкая мова (кельцкая)|29.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Пружанскае гета|26.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Пружаны|26.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Вуліца Рэвалюцыйная (Менск)|20.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міхась Чарот|6.07.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Маладэчна ў складзе Польшчы|29.03.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Праўральская мова|12.01.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Юзэф Пілсудзкі|11.01.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Бітва на Косавым полі (1389)|2.01.2014|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Пушту|16.11.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Гісторыя пошты і паштовых марак Эстоніі|16.11.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1381—1384 гадоў|11.11.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Калізэй|02.11.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Польскае таварыства «Асьвета» (Менск)|20.10.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Проня|5.09.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Міхась Чарот|5.09.2013|адмова|1|0}} {{Намінацыя/Добры|Загляне сонца і ў наша аконца|23.08.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Пружанскі палацык|1.08.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Грамадзянская вайна ў Вялікім Княстве Літоўскім 1389—1392 гадоў|22.07.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Беларускі лемантар, або першая навука чытаньня|22.07.2013|абраньне}} {{Намінацыя/Добры|Дынама Дрэздэн|9.07.2013|адмова|1|4}} |- style="background-color: #f06859;" | 26 чэрвеня 2013 | [[../Бранск|Бранск]] | ''Вылучэньне не падтрыманае'' (1 — «за», 1 — «нэўтральна» 3 — «супраць») |- |- style="background:gold;" | 26 чэрвеня 2013 | [[../Новая зямля|Новая зямля]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 16 чэрвеня 2013 | [[../Францішак Багушэвіч|Францішак Багушэвіч]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 12 чэрвеня 2013 | [[../Нікола Тэсла|Нікола Тэсла]] | Артыкул абраны |- style="background:#AAA;" | 15 траўня 2013 | [[../Мяцеж Глінскіх|Мяцеж Глінскіх]] | Выстаўлены на галасаваньне ў абраныя |- style="background:gold;" | 21 красавіка 2013 | [[../Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году|Вайна Расеі з Рэччу Паспалітай 1792 году]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 14 красавіка 2013 | [[../Рэфармацыя|Рэфармацыя]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 5 сакавіка 2013 | [[../Зоська Верас|Зоська Верас]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 6 лютага 2013 | [[../Цягліцы|Цягліцы]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 17 жніўня 2012 | [[../Афанасі Філіповіч|Афанасі Філіповіч]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 23 ліпеня 2012 | [[../Саамскія мовы|Саамскія мовы]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 12 ліпеня 2012 | [[../Францішак Аляхновіч|Францішак Аляхновіч]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 10 ліпеня 2012 | [[../Юзэф Ігнацы Крашэўскі|Юзэф Ігнацы Крашэўскі]] | Артыкул абраны |- style="background-color: #f06859;" | 30 красавіка 2012 | [[../Узброеныя сілы Рэспублікі Беларусь|Узброеныя сілы Рэспублікі Беларусь]] | ''Вылучэньне не падтрыманае'' (2 — «за», 2 — «супраць») |- style="background:gold;" | 20 лютага 2012 | [[../Беларуска-польская адміністрацыя Менску|Беларуска-польская адміністрацыя Менску]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 29 сьнежня 2011 | [[../Чэская мова|Чэская мова]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 9 сьнежня 2011 | [[../Тамаш Зан|Тамаш Зан]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 29 верасьня 2011 | [[../Бортны промысел у Беларусі|Бортны промысел у Беларусі]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 21 верасьня 2011 | [[../Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2010 году|Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2010 году]] | Артыкул абраны |- style="background-color: #f06859;" | 13 ліпеня 2011 | [[../Польскае таварыства «Асьвета» (Менск)|Польскае таварыства «Асьвета» (Менск)]] | ''Вылучэньне не падтрыманае'' (1 — «за», 3 — «супраць») |- style="background:gold;" | 28 жніўня 2010 | [[../Бітва пры Гастынгсе|Бітва пры Гастынгсе]] | Артыкул абраны |- style="background:gold;" | 2 траўня 2011 | [[../Слуцкі аўтобус|Слуцкі аўтобус]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:gold;" | 18 красавіка 2011 | [[../Тэрарыстычны акт у менскім мэтро|Тэрарыстычны акт у менскім мэтро]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:gold;" | 3 сакавіка 2011 | [[../Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)|Касьцёл Сьвятога Тамаша Аквінскага і кляштар дамініканаў (Менск)]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:gold;" | 10 сьнежня 2010 | [[../Выбух і пажар на заводзе «Пінскдрэў-ДСП» (2010)|Выбух і пажар на заводзе «Пінскдрэў-ДСП» (2010)]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:red;" | 4 сьнежня 2010 | [[../Цягнік|Цягнік]] | Артыкул зьняты з намінацыі |- style="background:gold;" | 1 сьнежня 2010 | [[../Тарашкевіца|Тарашкевіца]] | Артыкул выбраны добрым, а неўзабаве і [[Вікіпэдыя:Кандыдаты ў абраныя артыкулы/Тарашкевіца|абраным]] |- style="background:gold;" | 23 кастрычніка 2010 | [[../Робэрт Бадэн-Паўэл|Робэрт Бадэн-Паўэл]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:gold;" | 19 кастрычніка 2010 | [[../Пагоня|Пагоня]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background:gold;" | 15 жніўня 2010 | [[../Сьвяткаваньне 600-годзьдзя Грунвальдзкай бітвы|Сьвяткаваньне 600-годзьдзя Грунвальдзкай бітвы]] | Артыкул абраны ў добрыя |- style="background:gold;" | 8 жніўня 2010 | [[../Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2006 году|Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2006 году]] | Артыкул абраны ў добрыя |- style="background:gold;" | 28 чэрвеня 2010 | [[../Сусьветная гандлёвая арганізацыя|Сусьветная гандлёвая арганізацыя]] | Артыкул абраны ў добрыя |- style="background:gold;" | 26 траўня 2010 | [[../Царква Сьвятога Духа (Менск)|Царква Сьвятога Духа (Менск)]] | Артыкул абраны ў добрыя |- style="background:gold;" | 15 красавіка 2010 | [[../Дуда|Дуда]] | Артыкул абраны ў добрыя |- style="background:gold;" | 27 сакавіка 2010 | [[../Аляксандар Мароз/Архіў 1|Аляксандар Мароз]] | Артыкул выбраны добрым |- style="background: gold;" | 21 сакавіка 2010 | [[../Зьмітрок Бядуля|Зьмітрок Бядуля]] | Артыкул абраны ў добрыя |} <noinclude>[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Афармленьне|{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Архіў| ]]</noinclude> px0fdtsu02usnle3g0qif7qh46hujjj Хаакін Санчэс 0 80830 2624615 2422243 2025-07-11T09:49:53Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624615 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хаакін Санчэс Радрыгес''' ({{мова-es|Joaquín Sánchez Rodríguez}}; {{Н}} 21 ліпеня 1981 году, [[Эль-Пуэрта-дэ-Санта-Марыя]], [[Гішпанія]]) ― колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Былы гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Стаў вядомым, калі выступаў за «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтыс]]» і быў ейным лідэрам. == Кар’ера == === «Бэтыс» === Футбольная кар’ера Хаакіна пачалася ў рэзэровай камандзе «Бэтыс Б». Адыграўшы сэзон у дублюючым складзе гулец у хуткім часе трапіў у асноўны склад першай каманды й стаў ейным лідэрам. Агулам Хаакін правёў 6 сэзонаў за каманду з [[Сэвільля|Сэвільлі]] і выходзіў на пляц у кашулі «Рэалу Бэтысу» 180 матчаў, дзе забіў 29 мячоў, пасьля чаго ў 2006 годзе трапіў у «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсію]]». === «Валенсія» === У «Валенсіі» Хаакін гуляў практычна без заменаў, за два першыя сэзоны ён правёў 91 гульню, у якіх забіў 12 мячоў і аддаў 13 галявых перадачаў. === «Маляга» === 27 чэрвеня 2011 году гулец падпісаў кантракт з клюбам «[[Маляга (футбольны клюб)|Маляга]]» тэрмінам на 3 гады<ref>[https://web.archive.org/web/20120221222703/http://www.malagacf.com/es/noticias Joaquín: «Es un sueño poder participar en este proyecto tan bonito»]. Афіцыйны сайт «Малягі»</ref>. == Міжнародная кар’ера == У складзе нацыянальнай каманды дэбютаваў у 2002 годзе. Прымаў удзел у [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2002 году|чэмпіянатах сьвету 2002]] і [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|2006]] гадоў. == Дасягненьні == '''«Бэтыс»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2005, 2022 '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2008 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j1288.html Профіль] на BDFutbol.com * [http://www.worldfootball.net/spieler_profil/joaquin Профіль] на worldfootball.net {{Навігацыйная група |назоў = Санчэс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2002 |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Санчэс, Хаакін}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 6rwbua9lxy1v0q4vu3xv6rmdho5mdkg Мігель Маркас Мадэра 0 88824 2624545 2248717 2025-07-10T20:59:46Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624545 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мігель Маркас Мадэра''' ({{мова-es|Miguel Marcos Madera}}; {{Н}} 8 лістапада 1985 году, [[Лена (горад)|Лена]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Прайшоў футбольную акадэмію «[[Спортынг Хіхон|Спортынгу]]» з [[Хіхон]]у. Раней выступаў за [[Ангельшчына|ангельскі]] клюб «[[Бірмінггэм Сіці]]», а таксама частку сэзону 2010—2011 гадоў правёў знаходзячыся ў арэндзе ў грэцкім клюбе [[АЕК Атэны|АЕК]]. Апошнія гады да пераезду ў Ізраіль выступаў за гішпанскі «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20101204183410/http://www.bcfc.com/page/ProfilesDetail/0,,10412~50448,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Бірмінггэм Сіці»] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мігел Маркас Мадэра}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] c48ygr0gpziu23xvzvmythozhmdv55h Энрык Вальес 0 88832 2624497 2599028 2025-07-10T16:54:52Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624497 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Энрык Вальес Прат''' ({{мова-es|Enric Vallès Prat}}; {{Н}} 1 сакавіка 1990 году, [[Пуч-Рэч]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Прайшоў футбольную акадэмію «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», пасьля чаго гуляў у [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]] у клюбе [[НАК Брэда|НАК]] і ангельскім клюбе «[[Бірмінггэм Сіці]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120229012333/http://www.bcfc.com/page/ProfilesDetail/0%2C%2C10412~44711%2C00.html Профіль на афіцыйным сайце «Бірмінггэм Сіці»] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вальес, Энрык}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] h2ttj01c3ekyf8hpvtzy062v0yx7d9z Карляс Куэльяр 0 88859 2624531 2338352 2025-07-10T19:12:29Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624531 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ка́рляс Хавіе́р Куэ́льяр Хімэ́нэс''' ({{мова-es|Carlos Javier Cuéllar Jiménez}}; {{Н}} 23 жніўня 1981 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, абаронца. Звычайна выступаў у цэнтры абароны, але пад кіраўніцтвам [[Мартын О’Ніл|Мартына О’Ніла]] ў «[[Астан Віла Бірмінггэм|Астан Віле]]» гуляў на правым флянзе. == Дасягненьні == '''«Рэйнджарз»''': * Уладальнік [[Кубак шатляндзкай лігі па футболе|Кубка шатляндзкай лігі]]: 2008 * Уладальнік [[Кубак Шатляндыі па футболе|Кубка Шатляндыі]]: 2008 '''«Бнэй Ягуда»''': * Уладальнік [[Кубак Ізраілю па футболе|Кубка Ізраілю]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.cuellar24.com Асабісты сайт гульца] * [http://www.twitter.com/cuellar24 Карляс Куэльяр на Twitter] * [http://www.facebook.com/CarlosCuellarOficial Карляс Куэльяр на Facebook] * [http://www.avfc.co.uk/page/PlayerProfiles/0,,10265~34780,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Астан Вілы»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j393.html Профіль] на BDFutbol * [https://web.archive.org/web/20110111005135/http://www.soccerbase.com/players_details.sd?playerid=46437 Стытыстыка] на Soccerbase {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Куэльяр, Карляс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] b5as55i3wum8mfcu5qflu5ers86xbr2 Мічэль Сальгада 0 88964 2624611 2226423 2025-07-11T09:19:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624611 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мігель Анхэль «Мічэль» Сальгада Фэрнандэс''' ({{мова-es|Miguel Ángel «Míchel» Salgado Fernández}}; {{Н}} 22 кастрычніка 1975 году, [[Ас Нэвэс]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, вядомы па выступах за мадрыдзкі «[[Рэал Мадрыд|Рэал]]» і [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]], за якую гуляў на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2000 году|Эўра-2000]] і [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|чэмпіянаце сьвету 2006 году]]. Двойчы станавіўся пераможцам [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]. Зорныя часы правёў у гішпанскім клюбе «[[Рэал Мадрыд]]», надзяваючы кашулю клюбу ў [[Ля Ліга|чэмпіянаце Гішпаніі]] 253 разы. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110822171923/http://www.rovers.co.uk/page/ProfilesDetail/0,,10303~28189,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Блэкбэрн Ровэрз»] {{Навігацыйная група |назоў = Сальгада ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2000 |Гішпанія на ЧС-2006 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сальгада, Мічэль}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 68a6f4ornghjfhbdws9qyzyd7i3z4ip Радрыгу Марэну Мачаду 0 89244 2624603 2615195 2025-07-11T09:04:35Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624603 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Радрыгу Марэну Мачаду''' ({{мова-pt|Rodrigo Moreno Machado}}; {{Н}} 6 сакавіка 1991 году, [[Рыю-дэ-Жанэйру]], [[Бразылія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст бразыльскага паходжаньня, нападнік катарскага клюбу «[[Аль-Раян (футбольны клюб)|Аль-Раян]]». [[Прэм’ер-Ліга 2010—2011 гадоў|Сэзон 2010—2011 гадоў]] правёў у арэндзе ў [[Ангельшчына|ангельскім]] клюбе «[[Болтан Ўандэрэрз]]». == Дасягненьні == '''«Бэнфіка»''': * [[Чэмпіянат Партугаліі па футболе|Чэмпіён Партугаліі]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак Партугаліі па футболе|Кубка Партугаліі]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Партугаліі|Кубка партугальскае лігі]]: 2012, 2014 '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20100913151958/http://www.bwfc.co.uk/page/ProfilesDetail/0,,1004~52397,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Болтан Ўандэрэрз»] * [http://www.soccerbase.com/players_details.sd?playerid=56989 Статыстыка]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} на Soccerbase {{Гішпанія на ЧС-2018}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Радрыгу, Марэну Мачаду}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] qovg3pqodoiw12fnlrs1j4dvddqoegc UNIX 0 90482 2624486 2547218 2025-07-10T16:00:47Z Alexey Krotov 67422 2624486 wikitext text/x-wiki {{Апэрацыйная сыстэма |назва = UNIX |стан = актуальны |вэрсіі = выключыць }} '''UNIX''' (''Ю́нікс'')— унівэрсальная шматзадачная шматкарыстальніцкая [[апэрацыйная сыстэма]], першая вэрсія якое была распрацаваная ў 1960—1970-ых гг. групай супрацоўнікаў кампаніі [[AT&T]] зь лябараторыі [[Bell Labs]], у тым ліку [[Кен Томпсан|Кенам Томпсанам]], [[Дэніс Рычы|Дэнісам Рычы]] й [[Дуглас Мак Ілрай|Дугласам МакІлраем]]. Сучасныя сыстэмы Unіx фармальна падзяляюцца на некалькі асноўных адгалінаваньняў, распрацоўкай якіх займаліся й займаюцца AT&T і іншыя карпарацыі, а таксама некаторыя грамадзкія супольнасьці. [[Файл:Ken Thompson and Dennis Ritchie.jpg|значак|[[Кен Томпсан]] і [[Дэніс Рычы]] — стваральнікі UNIX]] Правамі на выкарыстаньне [[Таварны знак|гандлёвай маркі]] UNIX у наш час валодае [[The Open Group]], правы на [[крынічны код]] сыстэмы UNІX належаць карпарацыі [[Novell]] (правы прызнаны ў выніку судовай справы ад [[SCO Group]]). UNІX-сыстэмамі маюць права называцца толькі тыя апэрацыйныя сыстэмы, якія поўнасьцю адпавядаюць спэцыфікацыі [[Sіngle UNІX Specіfіcatіon]] і сэртыфікаваныя на сумяшчальнасьць з гэтым стандартам. Сыстэмы, якія не адпавядаюць гэтаму крытэрыю, звычайна называюць [[Unix-падобная апэрацыйная сыстэма|UNІX-падобнымі]]. Некаторыя адметныя рысы UNІX-сыстэм: * ужываньне простых [[тэкставы файл|тэкставых файлаў]] для наладкі й кіраваньня сыстэмай; * шырокае ўжываньне ўтыліт, якія запускаюца з [[інтэрфэйс загаднага радка|загаднага радка]]; * узаемадзеяньне з карыстальнікам праз віртуальную прыладу — тэрмінал; * прадстаўленьне фізычных і віртуальных прылад і некаторых сродкаў міжпрацэсавага ўзаемадзеяньня ў выглядзе [[Кампутарны файл|файлаў]]; * ужываньне канэераў зь некалькіх праграм, зь якіх кожная выконвае адну задачу. Звычайна ''традыцыйнай'' Unіx называюць сыстэмы, падобныя сваім функцыянаваньнем альбо на [[Versіon 7 Unіx]], альбо на [[UNІX System V]]. == Гісторыя == === Папярэднікі === [[Файл:Unix history-simple.svg|значак|450пкс|Эвалюцыя UNIX і UNIX-падобных сыстэмаў]] У 1957 годзе ў Bell Labs была распачата праца па стварэньні апэрацыйнай сыстэмы для ўласных патрэб. Вынікам працы стала сыстэма [[BESYS]]. У 1964 годзе зьявіліся кампутары трэцяга пакаленьня, для якіх магчымасьці BESYS ужо не пасавалі. Bell Labs вырашыла не распрацоўваць новую ўласную апэрацыйную сыстэму, і далучылася да сумеснага праекта [[General Electrіc]] і [[Масачусэцкі тэхналягічны інстытут|MIT]] — Multіcs. Тэлекамунікацыйны гігант AT&T, у склад якога ўваходзілі Bell Labs, істотна дапамог праекту, але ў 1969 годзе ён сышоў з праекта, які не прыносіў прыбыткаў. === Першыя UNIX === Першапачаткова UNІX была распрацавана пад канец 1960-х гадоў супрацоўнікамі Bell Labs, у першую чаргу Кенам Томпсанам, Дэнісам Рычы й Дугласам МакІлраем. [[Файл:Unix-history.svg|значак|450пкс|Варыянты UNIX па гадах]] У 1969 годзе Кен Томпсан, імкнучыся рэалізаваць ідэі, якія леглі ў аснову MULTІCS, але на больш сьціплым апаратным забесьпячэньні ([[DEC]] [[PDP-7]]), напісаў першую вэрсыю новай апэрацыйнай сыстэмы, а [[Брайан Керніган]] прыдумаў для яе назву — UNІCS (UNІplexed Іnformatіon and Computіng System, {{мова-be|Прымітыўная інфармацыйная й вылічальная сыстэма}}) — у процівагу MULTІCS (MULTІplexed Іnformatіon and Computіng Servіce). Пазьней гэтая назва скарацілася да UNІX. У лістападзе 1971 году выйшла вэрсыя для [[PDP-11]], найбольш пасьпяховага сямейства [[мінікампутар]]аў 1970-х (у [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] ягоныя аналягі, якія выпускаліся Міністэрствам электроннай прамысловасьці, былі вядомыя як [[СМ ЭВМ]] і «[[ЭВМ Электроніка|Электроніка]]», пазьней [[Дыялёгавы вылічальны комплекс|ДВК]], вырабляліся у [[Кіеў|Кіеве]], [[Варонеж]]ы, [[Зеленаград]]зе). Гэта вэрсія атрымала назву «першая рэдакцыя» (Edіtіon 1) і была першай афіцыйнай вэрсіяй. [[Час Unix|Сыстэмны час]] усе рэалізацыі UNІX адлічваюць ад 1 студзеня 1970. Першыя вэрсіі UNІX былі напісаны на [[мова асэмблера|мове асэмблера]] й ня мелі ўбудаванага [[кампілятар]]а з мовай высокага ўзроўню. Прыкладна ў 1969 годзе Кен Томпсан у супрацоўніцтве з Дэнісам Рычы распрацаваў і рэалізаваў [[B (мова праграмаваньня)|мову Бі]] (B), якая ўяўляла сабой спрошчаны (для рэалізацыі на мінікампутарах) варыянт распрацаванай ў 1966 мовы [[BCPL]]. Бі, як і BCPL, быў інтэрпрэтавальнай мовай. У 1972 годзе была прадстаўлена другая рэдакцыя UNІX, перапісаная на мове Бі. У 1969—1973 гадах на аснове Бі была распрацавана кампілявальная мова, якая атрымала назву [[C (мова праграмаваньня)|Сі]] (C). У 1973 годзе выйшла трэцяя рэдакцыя UNІX, з убудаваным кампілятарам мовы Сі. 15 кастрычніка таго ж году зьявілася чацьвертая рэдакцыя, зь перапісаным на Сі сыстэмным ядром (у духу сыстэмы Multіcs, таксама напісанай на мове высокага ўзроўню [[PL/1]]), а ў 1975 — пятая рэдакцыя, цалкам перапісаная на Сі. З 1974 году UNІX пачала распаўсюджвацца сярод унівэрсытэтаў і акадэмічных установаў. З 1975 году пачалі зьяўляцца новыя вэрсіі, распрацаваныя за межамі Bell Labs, і папулярнасьць сыстэмы ўзрасла. У тым жа 1975 годзе Bell Labs прадставіла шостую рэдакцыю, вядомую па шырока распаўсюджаных камэнтарах Джона Лаёнса. На 1978 год сыстэма была ўсталяванай больш чым на 600 машынах, перш за ўсё ва ўнівэрсытэтах. Сёмая рэдакцыя была апошняй адзінай вэрсіяй UNІX. Менавіта ў ёй зьявіўся блізкі да сучаснага інтэрпрэтатар загаднага радка [[Bourne shell]]. {{Unix-like}} {{Апэрацыйныя сыстэмы}} {{Накід:Праграмаваньне}} [[Катэгорыя:Юнікс| ]] dt8of8r8evfcg15raxi21wtqdmab1s6 Карл Фрыдрых Гаўс 0 90634 2624472 2615422 2025-07-10T12:31:56Z Lesnas ättling 11208 артаграфія 2624472 wikitext text/x-wiki {{Навуковец |Фота = Bendixen - Carl Friedrich Gauß, 1828.jpg |Шырыня = 180пкс |Подпіс = |Навуковая сфэра = [[матэматыка]], [[астраномія]], [[фізыка]], |Месца працы = |Альма-матэр = [[Гётынгенскі ўнівэрсытэт]] |Навуковы кіраўнік = |Знакамітыя вучні = |Вядомы як = «кароль матэматыкаў» |Узнагароды і прэміі = |Сайт = }} '''Ёган Карл Фрыдрых Гаўс''' ({{мова-de|{{Праслухаць|De-carlfriedrichgauss.ogg|Johann Carl Friedrich Gauß}}}}; 30 красавіка 1777, [[Браўншвайг]] — 23 лютага 1855, [[Гётынген]]) — нямецкі матэматык, астраном і фізык, які лічыцца адным з найвялікшых матэматыкаў усіх часоў, «каралём матэматыкаў».<ref>{{Кніга|аўтар=Zeidler Eberhard|загаловак=Oxford User’s Guide to Mathematics|выдавецтва=Oxford University Press|pages=1188|isbn=0-19-850763-1}}</ref> == Біяграфія == === Першыя гады === Дзед Гаўса быў бедным селянінам, а бацька — садоўнікам, муляром і даглядальнікам за каналамі ў герцагстве Браўншвайг<ref>{{Спасылка |аўтар = Math.wichita.edu |аўтарlink = |дата публікацыі = |url = http://www.math.wichita.edu/history/men/gauss.html |загаловак = Carl Friedrich Gauss |фармат = |назва праекту = |выдавец = Wichita State University |дата = |мова = en |камэнтар = }}</ref>. Ужо калі малому было два гады ён паказаў сябе вундэркіндам. У тры гады Карл ужо ўмеў пісаць і чытаць, і нават выпраўляў выліковыя памылкі свайго бацькі. Згодна зь легендай, школьны настаўнік матэматыкі, каб заняць дзяцей на доўгі час, прапанаваў ім вылічыць [[Арытмэтычная прагрэсія|суму лікаў]] ад 1 да 100. Малы Гаўс заўважыў, што парныя сумы з процілеглых бакоў аднолькавыя: <math>1 + 100 = 101, 2 + 99 = 101</math> і гэтак далей, і імгненна атрымаў вынік: <math>50 \times 101=5050</math>. З настаўнікам Карлу пашанцавала: [[Мартын Бартэльс]] (у наступным настаўнік [[Мікалай Лабачэўскі|Мікалая Лабачэўскага]]) высока ацаніў талент малога Гаўса і змог дабіцца для яго стыпэндыі ад герцага Браўншвайга. Гэта дало магчымасьць Гаўсу скончыць каледж у Браўншвайгу. Валодаючы некалькімі мовамі, Гаўс некаторы час вагаўся паміж [[філялёгія]]й і [[матэматыка]]й, аднак усё ж такі абраў апошнюю. Ён вельмі любіў [[лацінская мова|лацінскую мову]] і значную частку сваіх навуковых працаў напісаў на лацінскай. Акрамя таго шанаваў ангельскую, францускую і расейскую літаратуру. У каледжы Гаўс вывучаў працы [[Ісак Ньютан|Ньютана]], [[Леанард Ойлер|Леанарда Ойлера]], [[Жазэф Лягранж|Лягранжа]]. Ужо ў тыя часы ён зрабіў некалькі адкрыцьцяў у вышэйшай [[арытмэтыка|арытмэтыкі]], у тым ліку даказаў закон [[квадратычны закон узаемнасьці|узаемнасьці квадратычных рэштаў]]. [[Адрыян Мары Лёжандр]] адкрыў гэты закон раней, але зрабіць строгі доказ так і ня змог; у Эйлера гэта таксама не артымалася. Акрамя таго, Гаўс стварыў «мэтад найменшых квадратаў» (таксама незалежна адкрыты Лёжандрам) і пачаў дасьледаваньні ў сфэры «нармальнага разьмеркаваньня памылак]». З 1795 па 1798 год Гаўс навучаўся ў [[Гётынгенскі ўнівэрсытэт|Гётынгенскім ўнівэрсытэце]]. Гэта быў найбольш пасьпяховы пэрыяд у жыцьці Карла. У гэтыя часы Гаўс зрабіў доказ, што магчыма з дапамогай цыркуля і лінейкі пабудаваць правільны сямнаццацікутнік<ref>{{Кніга|частка=Carl Friedrich Gauss §§365-366|загаловак=Disquisitiones Arithmeticae|месца=Leipzig, Germany, 1801. New Haven, CT: Yale University Press, 1965}}</ref>. Акрамя таго, ён вырашыў праблему [[правільны шматкутнік|правільных шматкутнікаў]] да канца і знайшоў крытэр магчымасьці пабудовы правільнага n-кутніка з дапамогай цыркуля і лінейкі: калі n — просты лік, то ён можа быць запісаны ў наступным выглядзе: <math>n=2^{2^k}+1</math> ([[лікі Фэрма|лікам Фэрма]]). Гэтым адкрыцьцём Гаўс ганарыўся і загадаў намаляваць на ягонай магіле правільны сямнаццацікутнік упісаны ў [[акружына|акружыну]]. З 1796 году Гаўс вядзе кароткі дзёньнік сваіх адкрыцьцяў. Шмат што, як і Ньютан, ён не публікаваў, аднак гэта былі вынікі выключнай важнасьці ([[Эліптычная функцыя|эліптычныя функцыі]], [[неэўклідава геамэтрыя]] і іншыя). Сваім сябрам ён тлумачыў, што публікуе толькі тыя вынікі навуковых працаў, якія яго поўнасьцю задавальняюць. Шмат зь якіх закінутых ідэяў пазьней знайшлі сваё месца ў працах [[Нільс Гэнрык Абэль|Абэля]], Якабі, [[Агюстэн-Люі Кашы|Кашы]], Лабачэўскага і многіх іншых. Кватэрыёны ён таксама адкрыў за 30 гадоў да [[Уільям Рован Гамільтан|Гамільтана]], назваўшы іх «мутыцыямі». Усе шматлікія апублікаваныя працы Гаўса зьмяшчаюць значныя вынікі дасьледаваньняў, сырых працаў не было ніводнай. У 1798 годзе Карл скончвае свой шэдэўр «Арытмэтычныя дасьледаваньні» ({{мова-la|Disquisitiones Arithmeticae}}), які быў надрукаваны толькі ў 1801 годзе. У гэтым творы падрабязна выкладаецца тэорыя параўнаньняў, рашаюцца параўнаньні адвольнага парадку, глыбока вывучаюцца квадратычныя формы, камплексныя карані з адзінкі выкарыстоўваюцца дзеля пабудаваньня правільных n-кутнікаў, выкладзены ўласьцівасьці квадратычных рэштаў, прыведзены доказы квадратычнага закону ўзаемнасьці і шмат чаго яшчэ. Гаўс любіў казаць, што матэматыка — царыца навукаў<ref>{{Кніга|аўтар=Smith, S. A., et al.|год=2001|загаловак=Algebra 1: California Edition|месца=Prentice Hall, New Jersey|isbn=0-13-044263-1}}</ref>, а [[тэорыя лікаў]] — цырыца матэматыкі. === Сталае жыцьцё === У тым жа 1798 годзе, пасьля сканчэньня ўнівэрсытэту, Гаўс вярнуўся дадому ў Браўншвайг і жыў там да 1807 году. Герцаг працягваў даглядаць маладога генія. Ён аплаціў друкаваньне Карлавай доктарскай дысэртацыі ў 1799 годзе і ўсталяваў яму немалую стыпэндыю. У сваёй доктарскай Гаўс упершыню даказаў [[асноўная тэарэма альгебры|асноўную тэарэму альгебры]]. Да Карла было мноства спробаў гэтае зрабіць, найбольш блізка да доказу падайшоў [[Жан ля Рон д’Алямбэр|Жан д’Алямбэр]], але і ён яго не дамогся. Гаўс некалькі разоў вяртаўся да гэтае тэарэмы і даў чатыры розных доказы. Ён атрымаў ступень прыват-дацэнта Браўншвайскага ўнівэрсытэта. Праз два гады Карл быў абраны чальцом-карэспандэнтам [[Пецярбурская Акадэмія навук|Пецярбурскай Акадэміі навук]]. Пасьля 1801 году Гаўс, не парываючы з тэорыяй лікаў, пашырыў кола сваіх цікавасьцяў, далучыўшы да яго і [[прыродазнаўчыя навукі]]. Каталізатарам прычынілася адкрыцьцё малой плянэты [[Цэрэра (карлікавая плянэта)|Цэрэры]], якая амаль адразу пасьля назіраньняў зьнікла. 24-гадовы Гаўс за некалькі гадзінаў зрабіў складаныя вылічэньні па новаму, адкрытаму ім жа мэтаду, і знайшоў месца, дзе шукаць плянэту; там яна і была выяўлена. Пасьля гэтага слава Гаўса становіцца агульнаэўрапейскай. Шматлікія навуковыя таварыствы абіраюць Гаўса сваім чальцом, герцаг павялічвае грашовую дапамогу, а цікавасьць Карла да астраноміі яшчэ болей павялічваецца. У 1805 годзе Гаўс ажаніўся з Ёганай Остгоф, ад гэтага шлюбу нарадзілася тры дзіцяці. На наступны года, ад ранаў, якія былі атрыманы на вайне супраць [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]], герцаг памірае, пасьля чаго некалькі краінаў запрашаюць Карла да сябе на службу. Але Гаўс пераязджае ў Гётынген, дзе артымоўвае пасаду дырэктара абсэрваторыі, якую займаў да самай сьмерці. У 1807 годзе напалеонаўскія войскі займаюць горад і спаганяюць з усіх жыхароў кантрыбуцыю, Гаўс павінен быў аплаціць 2000 франкаў. [[Генрых Ольбэрс|Ольбэрс]] і [[П’ер-Сымон Ляпляс|Ляпляс]], даведаўшыся аб гэтым, прапаноўвалі яму сваю дапамогу, але Гаўс адмовіўся ад іхніх грошай. Тады адзін незнаёмы з [[Франкфурт-на-Майне|Франкфурта-на-Майне]] даслаў Гаўсу 1000 гульдэнаў, і гэты падарунак прыйшлося ўзяць. Толькі пазьней было ўсталявана, што гэтым незнаёмым быў [[курфюрст]] [[Майнц|Майнскі]], сябра [[Ёган Вольфганг фон Гётэ|Гётэ]]. [[Файл:Braunschweig Brunswick Gauss-Denkmal komplett (2006).JPG|міні|зьлева|220пкс|Помнік Гаўсу ў Браўншвайгу.]] У 1809 годзе быў надрукаваны новы шэдэўр Гаўса «Тэорыя руху нябесных целаў», у якім было выкладзена кананічная тэорыя дысконта ўзбурэньня арбітаў. У чацьвёртую гадавіну шлюбу памірае Ёгана, амаль адразу пасьля нараджэньня трэцяга дзіцяці. У Нямеччыне разруха і анархія. Гэта былі самыя цяжкія гады ў жыцьці навукоўца. Аднак, праз год, Гаўс зноўку ажаніўся, на гэты раз з Мінай Вальдэк, сяброўкай Ёганы. Ад гэтага шлюбу ў Гаўса было яшчэ тры дзіцяці. У гэтым жа годзе Карл атрымоўвае прэміі Парыскай Акадэміі навук і [[Лёнданскае каралеўскае таварыства|Лёнданскага каралеўскага таварыства]]. У 1811 годзе Гаўс займаецца вывучэньнем новай [[камэта|камэты]], вылічваючы ейнаю арбіту. Акрамя таго, пачынае працу над камплексным аналізам, адкрывае але не публікуе тэарэму, якая сьцьвярджае, што інтэграл ад аналітычнай функцыі па замкнёнаму контуру роўны нулю. У наступным годзе дасьледуе гіпэргеамэтрычны шэраг, які абагульняе расклад практычна ўсіх вядомых на той час функцыяў. У 1821 годзе ў сувязі з працай па [[геадэзія|геадэзіі]] Гаўс пачынае гістарычны цыкль працаў па тэорыі паверхняў і ўводзіць у навуку так званую «гаўсаву [[крывіня|крывіню]]». Гаўс пачынае займацца [[дыфэрэнцыяльная геамэтрыя|дыфэрэнцыяльнай геамэтрыяй]]. Вынікі Гаўса натхнілі [[Бэрнгард Рыман|Бэрнгарда Рымана]] на клясычную дысэртацыю аб «[[рыманава геамэтрыя|рыманавай геамэтрыі]]». Вынікам дасьледаваньняў Гаўса стала праца «Дасьледаваньні адносна крывых паверхняў». У гэтай працы Гаўс выкарыстоўвае агульныя крывалінейныя каардынаты на паверхні. Ён далёка разьвіў мэтад канформавага адлюстраваньня, які ў [[картаграфія|картаграфіі]] захоўвае вуглы, але скажае адлегласьці; ён выкарыстоўваецца таксама ў [[электрастатыка|электрастатыцы]], [[аэрадынаміка|аэра]]- і [[гідрадынаміка|гідрадынаміцы]]. У 1824 годзе Гаўс абіраецца замежным чальцом Пецярбурскай Акадэміі навук. А ў наступным годзе адкрывае гаўсавы камплексныя [[Цэлы лік|цэлыя лікі]], будуе для іх тэорыю падзельнасьцяў і параўнаньняў. Пасьпяхова ўжывае іх для рашэньня параўнаньня дзьвюх ступеняў. === Старасьць і сьмерць === [[Файл:Carl Friedrich Gauss.jpg|міні|150пкс|Партрэт працы [[Крыстыян Енсэн|Крыстыяна Енсэна]].]] У 1831 годзе памірае другая жонка<ref>[https://web.archive.org/web/20081201012616/http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Biographies/Gauss.html Gauss biography]. Groups.dcs.st-and.ac.uk</ref> і ў Гаўса пачынаецца цяжкая бяссонасьць. У той жа час у Гётынген прыехаў 27-гадовы таленавіты фізык [[Вільгельм Вэбэр]], зь якім Гаўс пазнаёміўся ў 1828 годзе, калі быў у гасьцёх у [[Аляксандар фон Гумбальт|Аляксандра фон Гумбальта]]. Абодва энтузіяста навукі сталі сябрамі, нягледзячы на розьніцу ўва ўзросьце. Разам яны пачынаюць цыкль дасьледаваньняў [[Электрамагнітнае ўзаемадзеяньне|электрамагнетызму]]. На наступны год друкуецца чарговая праца Гаўса «Тэорыя біквадратычных рэштаў», дзе з дапамогай тых жа цэлых камплексных гаўсавых лікаў даказваюцца арытмэтычныя тэарэмы не толькі для камплексных лікаў, але і для сапраўдных лікаў. У гэтай працы Гаўс прыводзіць геамэтрычную інтэрпрэтацыю камплексных лікаў, якая з таго часу становіцца агульнапрынятай. У 1833 годзе Гаўс разам з Вэбэрам вынайшаў [[Тэлеграф#Электрычны тэлеграф|электрычны тэлеграф]] і робіць ягоную дзеючую мадэль. Праз чатыры гады Вэбэра звальняюць за адмову прынесьці прысяганьне новаму каралю [[Гановэр]]а, з-за чаго Гаўс зноўку працуе адзін. Напрыканцы жыцьця Гаўс вывучае расейскую мову і ў лістах да Пецярбурскай акадэміі навук прасіў даслаць да яго расейскія часопісы і кнігі. Мяркуецца, што гэта зьвязана з працамі Лабачэўскага. У 1842 годзе па ягонай рэкамэндацыі Лабачэўскі абіраецца замежным чальцом-карэспандэнтам Гётынгенскага каралеўскага таварыства. Памёр навукоўца 23 лютага 1855 году ў Гётынгене. Сучасьнікі апісвалі Гаўса як юрлівага, шчырага чалавека з добрым пачуцьцём гумару. == Дасьледаваньні Гаўса == Характэрнымі рысамі дасьледаваньняў Гаўса зьяўляецца надзвычайная іхняя рознабаковасьць і арганічная іхняя сувязь паміж тэарэтычнай і прыкладной матэматыкай. Працы Гаўса зрабілі вялікі ўплыў на далейшае разьвіцьцё вышэйшай [[альгебра|альгебры]], [[тэорыя лікаў|тэорыі лікаў]], [[дыфэрэнцыяльная геамэтрыя|дыфэрэнцыяльнай геамэтрыі]], клясычнай тэорыі [[Электрычнасьць|электрычнасьці]] і [[магнэтызм]]у, [[геадэзія|геадэзіі]], тэарэтычнай [[астраномія|астраноміі]]. У многіх галінах матэматыкі Гаўс актыўна спрыяў павышэньню патрабаваньняў да [[лёгіка|лягічнай]] выразнасьці доказаў. «Арытмэтычныя дасьледаваньні» — першы буйны твор Гаўса, прысьвечаны асобным пытаньням тэорыі лікаў і вышэйшай альгебры. Пастаноўка і распрацоўка гэтых пытаньняў Гаўсам вызначыла далейшае разьвіцьцё гэтых дысцыплінаў. Гаўс падрабязна разьвіў тут тэорыю квадратычнай рэшты, упершыню даказаў [[квадратычны закон узаемнасьці]] — адну з цэнтральных тэарэмаў тэорыі лікаў. У гэтым творы ён па новаму падрабязна распрацаваў тэорыю квадратычных формаў, якую раней пабудаваў [[Жазэф Лягранж|Лягранж]], сфармуляваў тэорыю падзелу акружыны, якая шмат у чым была правобразам тэорыі [[Эварыст Галюа|Галюа]]. Гаўс распрацаваў агульныя мэтады вырашэньня раўнаньняў выгляду ''х<sup>n</sup>−1=0'', а таксама ўсталяваў сувязь паміж гэтымі раўнаньнямі і пабудовай правільных [[шматкутнік]]аў, а менавіта: знайшоў ўсе такія значэньні n, для якіх правільны n-кутнік можна пабудаваць з дапамогай [[цыркуль|цыркуля]] і лінейкі, у прыватнасьці разьвязаў ў радыкалах раўнаньня ''х<sup>17</sup>−1=0'' і пабудаваўшы правільны 17-кутнік з дапамогай цыркуля і лінейкі. Гэта сталася першым пасьля старажытнагрэцкіх геамэтраў значным крокам наперад у гэтым пытаньні. Адначасова Гаўс склаў велізарныя табліцы простых лікаў, квадратычных рэштаў, а таксама табліцы значэньняў ўсіх дробаў выгляду ад ''р = 1'' да ''р = 1000'' у выглядзе дзесятковых дробаў, даводзячы вылічэньні да поўнага пэрыяду, што часам патрабавала вылічэньня некалькіх сотняў дзесятковых знакаў. Дасьледаваньні Гаўса пра дзяленьне акружыны мелі вялікае значэньне не толькі для вырашэньня гэтай складанай задачы. Мабыць, яшчэ важней было тое, што тут ён заклаў асновы агульнай тэорыі так званых [[альгебраічнае раўнаньне|альгебраічных раўнаньняў]], дзе каэфіцыенты раўнаньня ёсьць [[камплексны лік|камплексныя лікі]]. === Асноўная тэарэма альгебры === {{Асноўны артыкул|Асноўная тэарэма альгебры}} Вельмі важнае значэньне мае даказаная Гаўсам ў 1799 годзе [[асноўная тэарэма альгебры]] пра існаваньне кораня альгебраічнага раўнаньня. На аснове гэтай тэарэмы была даказана такая ўласьцівасьць раўнаньняў, як то «альгебраічныя раўнаньні маюць столькі сапраўдных ці камплексных каранёў, колькі адзінак маецца ў паказчыку іхных ступеняў». За працу над стварэньнем гэтай тэарэмы Гаўс атрымаў званьне [[прыват-дацэнт]]а. У першай частцы працы «Арытмэтычныя дасьледаваньні» Гаўс глыбока прааналізаваў пытаньне пра так званыя «квадратычныя лішкі» і ўпершыню даказаў важную тэарэму з тэорыі лікаў, якую ён назваў «залатой тэарэмай» пра «квадратычны закон ўзаемнасьці». Можна без перабольшаньня сказаць, што тэорыя лікаў, як навука, пачала сваё сапраўднае існаваньне менавіта з дасьледаваньняў Гаўса. «Арытмэтычныя дасьледаваньні» Гаўса ў матэматычнай навуцы стварылі цэлую эпоху, а Гаўс быў прызнаны найвялікшым матэматыкам сьвету. У альгебры Гаўса цікавіла перш за ўсё асноўная тэарэма. Да яе ён не раз вяртаўся і даў больш за шэсьць розных ейных доказаў. Усе яны былі апублікаваныя ў працах навукоўца ў 1808—1817 гадох. У гэтых працах былі дадзены ўказаньні адносна кубічных і біквадратычных лішкаў. Тэарэмы пра біквадратычныя лішкі разглядаліся ў працах 1825—1831 гадоў. Гэтыя працы значна пашырылі тэорыю лікаў дзякуючы ўвядзеньню так званых гаўсавых [[цэлы лік|цэлых лікаў]], гэта значыць лікаў выгляду '''''а + bi''''', де ''а'' і ''b'' ёсьць цэлыя лікі. У сувязі з астранамічнымі вылічэньнямі, заснаванымі на раскладаньні [[інтэграл]]аў адпаведных [[дыфэрэнцыйнае раўнаньне|дыфэрэнцыйных раўнаньняў]] у бясконцыя шэрагі. Гаўс дасьледаваў пытаньне пра зьбежнасьць бясконцых шэрагаў, якія ён звязаў з вывучэньнем гіпэргеамэтрычнага шэрагу. Галоўнае значэньне гэтага шэрагу складаецца ў тым, што ён утрымоўвае як прыватныя выпадкі многіх зь вядомых [[трансцэндэнтная функцыя|трансцэндэнтных функцыяў]], якія маюць шырокае прымяненьне. Гэтыя дасьледаваньні Гаўса разам з працамі [[Агюстэн-Люі Кашы|Кашы]] і [[Нільс Гэнрык Абэль|Абэля]], заснаваныя на дасьледаваньнях Гаўса, спрыялі значнаму разьвіцьцю агульнай тэорыі шэрагаў. === Астраномія === [[Файл:Normal Distribution PDF.svg|міні|Чатыры [[гаўсава разьмеркаваньне|гаўсавы разьмеркаваньні]].]] У 1801 годзе італьянскі астраном [[Джузэпэ П’яццы]] выявіў карлікавую плянэты [[Цэрэра (карлікавая плянэта)|Цэрэра]], якую адсочваў амаль месяц, калі яна зьмясьцілася толькі на тры градусы. Пасьля гэтага плянэта зьнікла праз бляск ад Сонца. Праз некалькі месяцаў яна павінна была зноўку зьявіцца, аднак П’яццы ня здолеў яе знайсьці, бо матэматычныя інструмэнты таго часу былі ня ў стане экстрапаляваць становішча з такой беднай колькасьці зьвестак, то бок усяго тры градусы, што складае менш за 1% ад агульнай арбіты. Гаўс, якому на той момант было 24 гады, даведаўся пра гэтую праблему і паспрабаваў вырашаць яе. Пасьля трох месяцаў напружанай працы, ён прадказаў становішча Цэрэры ў сьнежні 1801 году, толькі прыкладна праз год пасьля ейнага адкрыцьця. Прадказанае становішча адрозьнівалася толькі ў палову градуса, калі яна была зноўку адкрыта [[Франц Ксавэр фон Цах|Францам Ксавэрам фон Цахам]] 31 сьнежня у [[Гота|Гоце]] і па дзень пазьней [[Гэнрых Ольбэрс|Гэнрыхам Ольбэрсам]] з [[Брэмэн]]у. Мэтад Гаўса заключаўся ў вызначэньні [[канічнае сечыва|канічнага сечыва]] ў прасторы. Гэтая праблема прыводзіць да вызначэньня раўнаньня восьмай ступені, дзе арбіта Зямлі зьяўляецца вядомай велічынёй. Шуканае рашэньне затым аддзяляецца ад астатніх шасьці на аснове фізычных умоваў. == Рэлігійныя погляды == [[Рэлігія|Рэлігійныя]] дачыненьні Гаўса былі заснаваны на пошуку праўды. Ён верыў у «неўміручасьць духоўнай індывідуальнасьці, у асабістую сталасьць пасьля сьмерці, у апошні парадак рэчаў, у вечнага, праведнага, усёведаючага і ўсемагутнага Бога». Гаўс таксама прытрымліваўся рэлігійнай цярпімасьці, мяркуючы, што няправільна непакоіць іншых, якія карыстаюцца сваімі ўласнымі перакананьнямі<ref>Dunnington, G. Waldo. (May, 1927). [http://www.mathsong.com/cfgauss/Dunnington/1927/ «''The Sesquicentennial of the Birth of Gauss''»]. Scientific Monthly XXIV: 402—414.</ref>. == Сям’я == [[Файл:Therese Gauss.jpg|міні|150пкс|Гаўсава дачка Тэрэза.]] Асабістае жыцьцё Гаўса азмрочана раньняй сьмерцю ягонай першай жонкі, Ёганы Остгаф, у 1809 годзе. Неўзабаве пасьля гэтага ня стала і ягонага дзіцяці, Люі. Гаўс пагрузіўся ў [[Дэпрэсія|дэпрэсію]], зь якой ён ніколі цалкам не ачуняў. Ён ажаніўся яшчэ раз, на лепшай сяброўцы сваёй першай жонкі Джаане Фрэдэрыцы Вільгельміны Вальдэк, шырока вядомую як Міна. Калі ягоная другая жонка памерла ў 1831 годзе пасьля працяглай хваробы, адна з ягоных дачок, Тэрэза, узяла на сябе быт і клопат Гаўса да канца ягонага жыцьця. Ягоная маці жыла ў ягоным доме з 1817 году да сваёй сьмерці ў 1839 годзе. У Гаўса было шасьцёра дзяцей. Разам зь Ёганай ён меў дзяцей: Джозэф (1806—1873), Вільгельміна (1808—1846) і Люі (1809—1810). З усіх ягоных дзяцей, Вільгельміна, як кажуць, была амаль так жа таленавіта, як і ейны бацька, але яна памерла маладой, так і не раскрыўшы свой талент. Зь Мінай Вальдэк ён таксама меў траіх дзяцей: Юджын (1811—1896), Вільгельм (1813—1879) і Тэрэза (1816—1864). Тэрэза жыла разам з бацькам да ягонай сьмерці, пасьля чаго яна пашлюбавалася. У Гаўса часьцяком былі спрэчкі са сваімі сынамі. Ён не хацеў, каб ягоныя сыны займаліся [[матэматыка]]й ці [[навука]]й. Ён хацеў, каб Юджын стаў адвакатам, але той хацеў вывучаць мовы. Пасьля адной зь іхных спрэчак, Гаўс сказаў, што адмовіцца аплачваць пражываньне сына, калі ён адмовіцца стаць [[юрыспрудэнцыя|юрыстам]]. Аднак Юджын прыкладна ў 1832 годзе эміграваў у [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]], дзе ён пазьней досыць пасьпяхова уладкаваўся. Другі сын Вільгельм, таксама пераехаў у [[Новы Сьвет]], дзе пасяліўся ў штаце [[Мізуры (штат)|Мізуры]], пачаўшы працаваць, як [[фэрмэр]], а потым стаў багатым пасьля адкрыцьця абутковага [[бізнэс]]у ў [[Сэнт-Люіс]]е. == Постаць == Гаўс быў гарачым пэрфэкцыяністам і працаўніком. Ён ніколі ня быў пладавітым пісьменьнікам, адмаўляючыся публікаваць свае працы, якія ён лічыў няпоўнымі. Гэта было зроблена ў адпаведнасьці зь ягоным асабістым дэвізам «''pauca sed matura''» («няшмат, але добра»). Ягоныя асабістыя дзёньнікі паказваюць, што ён зрабіў некалькі важных матэматычных адкрыцьцяў на гады альбо дзесяцігодзьдзі раней, чым іх публікавалі ягоныя сучасьнікі. Нягледзячы на тое, што Гаўс браў па некалькі студэнтаў, ён не любіў выкладаць. Ён казаў, што прыняў удзел толькі ў адной навукова-практычнай канфэрэнцыі, якая адбылася ў [[Бэрлін]]е ў 1828 годзе. Аднак, некаторыя зь ягоных вучняў сталі вельмі ўплывовымі матэматыкамі, сярод іх [[Рыхард Дэдэкінд]], [[Бэрнгард Рыман]] і [[Фрыдрых Бэсэль]]. [[Сафі Жэрмэн]] была рэкамэндавана Гаўсам на атрыманьне ганаровай ступені, перш чым яна памерла. Гаўс падтрымліваўся [[Манархія|манархічных]] пазыцыяў і выступаў супраць [[Напалеон I Банапарт|Напалеона]], якога ён лічыў сьледзтвам рэвалюцыі. == Дадатковыя зьвесткі == Карл Фрыдрых Гаўс выкладаў матэматыку ў вынаходніка [[цэз]]у [[Робэрт Бунзэн|Робэрта Бунзэна]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{спасылка|url=http://www.geocities.com/RainForest/Vines/2977/gauss/english.html|загаловак=Carl Friedrich Gauss|копія=http://web.archive.org/web/19991127154440/http://www.geocities.com/RainForest/Vines/2977/gauss/english.html|мова=en}} * [http://www-gdz.sub.uni-goettingen.de/cgi-bin/digbib.cgi?PPN235957348 Complete works] {{ref-en}} * [http://www.gausschildren.org Gauss and his children] {{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20070714225917/http://www.corrosion-doctors.org/Biographies/GaussBio.htm Gauss biography] {{ref-en}} * [http://fermatslasttheorem.blogspot.com/2005/06/carl-friedrich-gauss.html Carl Friedrich Gauss], Biography at Fermat’s Last Theorem Blog. {{ref-en}} * [http://www.idsia.ch/~juergen/gauss.html Gauss: mathematician of the millennium], by Jürgen Schmidhuber {{ref-en}} * [http://books.google.com/books?id=yh0PAAAAIAAJ English translation of Waltershausen’s 1862 biography] {{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20180807040021/http://gauss.info/ Gauss] general website on Gauss {{ref-en}} * [http://adsabs.harvard.edu//full/seri/MNRAS/0016//0000080.000.html MNRAS '''16''' (1856) 80] Obituary {{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20111213071452/http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money1.htm Carl Friedrich Gauss on the 10 Deutsche Mark banknote] {{ref-en}} * [[q:en:Carl Friedrich Gauss|Carl Friedrich Gauss]] на [[Вікіцытатнік]]у {{ref-en}} {{Асобы эпохі Асьветніцтва па краінах}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гаўс, Ёган Карл Фрыдрых}} [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Нямеччыне]] [[Катэгорыя:Нямецкія навукоўцы]] [[Катэгорыя:Нямецкія матэматыкі]] [[Катэгорыя:Мэтролягі]] [[Катэгорыя:Астраномы]] [[Катэгорыя:Фізыкі]] [[Катэгорыя:Памерлі ў Гётынгене]] [[Катэгорыя:Памерлі ў Нямеччыне]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] qafyncq0zn4f82q8ox9jeqzy04w788m Ібн Хальдун 0 90682 2624525 2491241 2025-07-10T18:56:42Z Riad Salih 90184 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Ibn Khaldoun Statue and Square, Mohandesin, Cairo.jpg]] → [[File:Ibn Khaldun Statue and Square, Mohandesin, Cairo.jpg]] Obvious error 2624525 wikitext text/x-wiki {{Навуковец |Імя = Ібн Хальдун |Арыгінал імя = {{Мова-ar|ابن خلدون}} |Фота = Ibn Khaldoun.jpg |Подпіс = Помнік у [[Туніс]]е |Месца нараджэньня = [[Туніс (горад)|Туніс]] |Месца сьмерці = [[Каір]] |Навуковая сфэра = [[філязофія]], [[гісторыя]], [[сацыялёгія]] |Месца працы = |Альма-матэр = |Навуковы кіраўнік = |Знакамітыя вучні = |Вядомы як = гісторык Усходу |Узнагароды і прэміі = |Сайт = }} '''Ібн Хальдун''' ({{мова-ar|ابن خلدون}}) , поўнае імя '''Абдурагман Абу Зэйд бін Мугамад бін Хальдун аль-Гадрамі''' (27 траўня 1332, [[Туніс (горад)|Туніс]] — 17 сакавіка 1406, [[Каір]]) — арабскі мусульманскі філёзаф, гісторык, сацыяльны мысьляр<ref name="HozienKlf">Hozien, Muhammad. [https://web.archive.org/web/20130913010235/http://www.muslimphilosophy.com/ik/klf.htm «Ibn Khaldun: His Life and Work»]. Islamic Philosophy Online.</ref><ref>Сорокин П. А. Человек. Цивилизация. Общество / Общ. ред., сост. и предисл. А. Ю. Согомонов: Пер. с англ. — М.· Политиздат, 1992. — С. 176</ref>. Ягоная гістарычная праца «Пралегомэны» была апублікаваная ў перакладзе на [[Француская мова|францускую мову]] ў 1862 годзе. Выява Ібн Хальдуна разьмешчаная на банкноце ў 10 [[Туніскі дынар|туніскіх дынараў]]. Больш за ўсё вядомы дзякуючы свайму твору «Пралегомэны» ({{мова-be|«Уводзіны»|скарочана}}). Пад уплывам гэтай працы асманскія гісторыкі XVII стагодзьдзя, як то [[Кятыб Чэлебі]], [[Агмэд Джэўдэт-паша]] і [[Мустафа Наіма]], прааналізавалі ўзвышэньне і заняпад [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]<ref>Lewis, Bernard (1986). «Ibn Khaldūn in Turkey». In Ayalon, David; Sharon, Moshe. Studies in Islamic history and civilization: in honour of Professor David Ayalon. Brill. — С. 527–530. — {{ISBN|978-965-264-014-7}}</ref>. Ібн Хальдун узаемадзейнічаў з [[Тымур|Тамерланам]], заснавальнікам [[дынастыя Тымурыдаў|імпэрыі Тымурыдаў]]. Эўрапейскія навукоўцы XIX стагодзьдзя таксама прызнавалі важнасьць твору і лічылі Ібн Хальдуна адным з найвялікшых філёзафаў мусульманскага сьвету<ref>S. M. Deen (2007) «Science under Islam: rise, decline and revival». — С. 157. — {{ISBN|1-84799-942-5}}</ref>. Ідэі Ібн Хальдуна застаюцца актуальнымі і па сёньняшні дзень. == Сям’я == [[Файл:Dar Ibn Khaldoun.jpg|значак|зьлева|Дом у Тунісе, дзе нарадзіўся ібн Хальдун.]] Жыцьцё ібн Хальдуна адносна добра задакумэнтавана, бо ён склаў уласную біяграфію, у якой даслоўна цытуюцца шматлікія дакумэнты зь ягонага жыцьця. Мысьляр нарадзіўся ў Тунісе ў 1332 годзе у андалюзійскай сям’я найвышэйшай клясы арабскага паходжаньня<ref name="Savant">Savant, Sarah Bowen (2014). [https://books.google.com/books?id=rySrBgAAQBAJ&pg=PA77 «Genealogy and Knowledge in Muslim Societies: Understanding the Past»]. Edinburgh University Press. — С. 77. — ISBN 978-0-7486-4497-1.</ref>. Ягоны продак паходзіў з племя [[Гадрамі]]<ref name="Savant"/>. Ён быў сваяком халіфа [[Гуджр ібн Адзі|Гуджра ібн Адзі]], кампаньнікам ісламскага прарока [[Мухамад]]а. Ягоная сям’я, якая займала шмат высокіх пасадаў у [[Андалюзія|Андалюзіі]], эмігравала ў Туніс пасьля падзеньня [[Сэвільля|Сэвільлі]] ў выніку [[Рэканкіста|Рэканкісты]] ў 1248 годзе. Некаторыя прадстаўнікі сям’і займалі палітычныя пасады пры туніскіх уладарах, але бацька і дзед ібн Хальдуна пазьней адышлі ад палітычнага жыцьця і далучыліся да ордэну [[Тарыкат]]у. Брат філёзафа, Яг’я Хальдун, таксама быў гісторыкам, які склаў кнігу аб дынастыі [[Абдальвадыды|Абдальвадыдаў]] і быў забіты супернікам за тое, што быў афіцыйным гістарыёграфам пры двары<ref>[https://books.google.com/books?id=blQpAAAAYAAJ&pg=PA484 «Lettre à Monsieur Garcin de Tassy»]. Journal Asiatique. Paris: Société asiatique. 3 (12): 491. 1841.</ref>. У сваёй аўтабіяграфіі Хальдун прасочвае сваё паходжаньне да часоў Мухамада праз арабскае племя з поўдня [[Арабійскі паўвостраў|Арабійскага паўвострава]], якое эмігравала на [[Пірэнэйскі паўвостраў]] у самым пачатку ісламскай заваёвы ў VIII стагодзьдзі. Настойлівасьць і ўпартасьць Ібн Хальдуна ў абароне таго, што ён мае арабскае паходжаньне, у той час як у Тунісе панавалі [[бэрбэры|бэрбэрскія]] эліты, дае падставу меркаваць, што ён насамрэч мае арабскія карані<ref>Hozien, Muhammad. [http://www.muslimphilosophy.com/ik/knts.htm#n1 «Notes on Ibn Khaludn’s Life»]. Islamic Philosophy Online.</ref><ref>Enan, Mohammad Abdullah (2007). [https://books.google.com/books?id=OQTNO3CWmpAC&pg=PA7 «Ibn Khaldūn: His Life and Works»]. The Other Press. — ISBN 978-983-9541-53-3.</ref>. == Адукацыя == Высокі ранг сям’і мысьляра дазволіў яму навучацца ў вядомых настаўнікаў [[Магрыб]]у. Ібн Хальдун атрымаў клясычную ісламскую адукацыю, вывучаючы [[Каран]], які ведаў напамяць. Таксама мысьляр вывучаў арабскае мовазнаўства, асновы разуменьня Карана, [[гадыс]], [[шарыят|шарыяцкае]] права і ісламскае правазнаўства. Па навучаньні ён атрымаў сэртыфікат ([[іджаза]]) па ўсіх гэтых прадметах<ref name="HozienKlf"/>. Матэматык і філёзаф [[аль-Абілі]] з [[Тлемсэн]]у пазнаёміў ібн Хальдуна з матэматыкай, лёгікай і філязофіяй. Будучы філёзаф вывучаў працы [[Авэроэс]]а, [[Авіцэна|Авіцэны]], [[Фахрудын ар-Разі|Фахрудына ар-Разі]] і [[Шараф аль-Дын аль-Тусі|Шарафа аль-Дына аль-Тусі]]. У веку 17 гадоў ібн Хальдун страціў сваіх бацькоў, якія хварэлі на [[чума|чуму]] і ў выніку сканалі ад [[Чорная сьмерць|чорнай сьмерці]], пошасьць якой лютавала ў Тунісе ў 1348—1349 гадах<ref>[http://archive.aramcoworld.com/issue/200605/ibn.khaldun.and.the.rise.and.fall.of.empires.htm «Ibn Khaldun and the Rise and Fall of Empires»]. Saudi Aramco World.</ref>. Прытрымліваючыся сямейнай традыцыі, хлопец імкнуўся да палітычнай кар’еры. == Палітычная кар’ера == [[Файл:Tunisia588.jpg|значак|Мячэт, дзе навучаўся малады філёзаф.]] У веку 20 гадоў ібн Хальдун пачаў сваю палітычную кар’еру ў канцылярыі туніскага кіраўніка Ібн Тафракіна, уладкаваўшыся да яго на пасаду захавальніка пячаткі<ref>[https://web.archive.org/web/20171206135839/http://muslimheritage.com/article/ibn-khaldun-his-life-and-works «Ibn Khaldun: His Life and Works»]. Islamic Philosophy Online.</ref>. Абавязкам маладога палітыка-пачаткоўца было напісаньне [[каліграфія]]й тыповых уступных нататак да афіцыйных дакумэнтаў. У 1352 годзе султан Канстантына Абу Зіяд рушыў на [[Туніс (горад)|Туніс]] і разьбіў яго. Ібн Хальдун, незадаволены сваёй паважанай, але палітычна бессэнсоўным пасадай, поруч з сваім настаўнікам аль-Абілі рушыў у [[Фэс]]. Там марынідзкі султан Абу Інан Фарэс I прызначыў яго аўтарам каралеўскіх праклямацыяў, але ібн Хальдун узяў удзел у каншахтах, скіраваных супраць ягонага новага працадаўцы. У выніку, у 1357 годзе 25-гадовы ібн Хальду атрымаў вырак у 22 месяцы турэмнага зьняволеньня. Па сьмерці Абу Інана ў 1358 годзе візыр аль-Гасан ібн-Умар дараваў яму свабоду і аднавіў яго ў званьні і пасадах. Па выхадзе на волю маладзён узяў удзел у змове супраць наступніка султана і дапамог скінуць яго з трону. Новы кіраўнік Абу Салем аддзячыў ібн Хальдуна прызначэньнем яго на пасаду міністра, што ўжо адпавядала амбіцыям ібн Хальдуна. Пасьля таго, як быў зрынуты Абу Салем, ягоны наступнік ібн-Амар Абдула, які быў сябрам ібн Хальдуна, не прапанаваў ібн Хальдуну аніводнай значнай палітычнай пасады, чым выклікаў незадаволенасьць палітыка. У той жа час Амар пасьпяхова перашкодзіў ібн Хальдуну, чые палітычныя здольнасьці ён добра ведаў, скласьці хаўрус з Абд аль-Вадыдамі з [[Тлемсэн]]у. У выніку праз каншахты ібн Хальдун пастанавіў сабе накіравацца ў [[Гранада|Гранаду]]. Ён мог быць упэўнены ў добрым прыйманьні там, бо ў Фэсе ён дапамог султану Гранады, [[Насрыд Мугамад V|Насрыду Мугамаду V]], аднавіць уладу пасьля свайго часовага выгнаньня. У 1364 годзе Мугамад даручыў яму дыпляматычную місію да караля [[Кастылія|Кастыліі]] [[Пэдра I (кароль Кастыліі)|Пэдра I]] дзеля складаньня мірнай дамовы. Ібн Хальдун пасьпяхова выканаў гэтую місію і ветліва адхіліў прапанову Пэдра застацца пры ягоным двары, нават з прапазыцыяй вярнуць яму гішпанскія ўладаньні ягонай сям’і. У Гранадзе ібн Хальдун хутка сапсаваў адносіны зь візырам Мугамада [[ібн аль-Хатыб]]ам, які глядзеў на блізкія стасункі паміж Мугамадам і ібн Хальдунам з усё большым недаверам. Ібн Хальдун спрабаваў сфармаваць у маладога султана свой ідэал мудрага кіраўніка, што ібн аль-Хатыб лічыў глупствам і небясьпекай дзеля міру ў краіне. У выніку ўплыву аль-Хатыба ібн Хальдун быў вымушаны зьехаць з Гранады назад у [[Паўночная Афрыка|Паўночную Афрыку]]. Сам Аль-Хатыб пазьней быў абвінавачаны Мугамадам у неартадаксальных філязофскіх поглядах і забіты, не зважаючы на спробу ібн Хальдуна заступіцца за свайго старога суперніка. У сваёй аўтабіяграфіі ібн Хальдун мала распавядае пра свой канфлікт зь ібн аль-Хатыбам і прычыны свайго зыходу. Усходазнавец [[Мугсін Магдзі]] тлумачыць гэта як доказ таго, што ібн Хальдун пазьней зразумеў, што ён цалкам памыліўся ў ацэнцы Мугамада V. [[Файл:Ibn Khaldūn by Khalil Gibran.png|значак|зьлева|Выява ібн Хальдуна працы Халіля Гібрана.]] Вярнуўшыся ў [[Іфрыкія|Іфрыкію]], гафсыдзкі султан Абу Абдала, які сядзеў за кратамі зь ібн Хальдунам, прыязна сустрэў яго і зрабіў сваім прэм’ер-міністрам. Ібн Хальдун выканаў дзёрзкую місію па зборы падаткаў сярод мясцовых [[бэрбэры|бэрбэрскіх]] плямёнаў. Пасьля сьмерці Абу Абдалы ў 1366 годзе ібн Хальдун зышоў і склаў хаўрус з султанам Тлемсэна Абу аль-Абасам. Празь некалькі гадоў ён трапіў у палон да [[Абу Фарыс Абдулазіз|Абу Фарыса Абдулазіза]], які перамог султана Тлемсэна і захапіў трон. Ібн Хальдун зышоў з палітыкі і займаўся навучальніцтвам да 1370 году. З новым султанам ібн Хальдун быў высланы ў Тлемсэн, а па сьмерці Абдулазіза ён жыў у Фэсе, карыстаючыся заступніцтвам і даверам рэгента. Палітычныя здольнасьці ібн Хальдуна і, перш за ўсё, ягоныя добрыя стасункі зь дзікімі бэрбэрскімі плямёнамі карысталіся вялікім попытам сярод паўночнаафрыканскіх кіраўнікоў, але ён пачаў стамляцца ад палітыкі і пераходу ад кіраўніка да кіраўніка. У 1375 годзе ён быў накіраваны султанам зь пасольскай місіяй да плямёнаў арабаў у Біскру. Па вяртаньні ібн Хальдун шукаў прытулку ў аднаго з бэрбэрскіх плямёнаў на захадзе [[Альжыр]]у ў месьце [[Калят-ібн-Саляма]]. Ён пражыў там больш за тры гады пад абаронай мясцовых кіраўнікоў, скарыстаўшыся сваёй адасобленасьцю, каб скласьці твор «Пралегомэны» пра ўводзіны гісторыі сьвету. У бэрбэраў яму не хапала неабходных тэкстаў дзеля завяршэньня працы<ref>[http://alhassanain.org/english/?com=book&id=1008 «Ibn Khaldun’s Political and Economic Realism»]. Alhassanain.</ref>. Таму ў 1378 годзе ён вярнуўся ў родны Туніс, які тым часам быў захоплены ўжо знаёмы яму Абу аль-Абасам, які ізноў узяў ібн Хальдуна да сябе на службу. Там ён амаль выключна прысьвяціў сябе навучаньню і, нарэшце, скончыў сваю гісторыю сьвету. Стасункі з Абу аль-Абасам заставаліся напружанымі, бо апошні сумняваўся ў ляяльнасьці мысьляра. Адносіны паміж імі пагоршыліся пасьля таго, як ібн Хальдун падараваў свайму султану копію завершанай кнігі, у якой адсутнічаў звычайны [[панэгірык]] кіраўніку. Пад выглядам [[хадж]]у ў [[Мэка|Мэку]], на што мусульманскі кіраўнік ня мог наўпрост адмовіць у дазволе, ібн Хальдун здолеў зьехаць з Тунісу і накіравацца ў [[Александрыя|Александрыю]]. == Апошнія гады == Ібн Хальдун сказаў пра Эгіпет: «Той, хто ня бачыў яго, той ня ведае моцы ісламу»<ref>[https://www.britannica.com/biography/Ibn-Khaldun#ref3458 «Ibn Khaldūn»]. Britannica.</ref>. У той час як іншыя ісламскія дзяржавы мусілі змагацца ў войнах ды супрацьдзеіць унутраным канфліктам, мамлюцкі Эгіпет квітнеў і меў магутную культурную моц. У 1384 годзе эгіпецкі султан [[Баркук]] прызначыў ібн Хальдуна ў [[мэдрэсэ]] Кагнія, а таксама навуковец стаў вялікім [[кадзі (пасада)|кадзі]] (шарыяцкі судзьдзя) малікіцкай школы, якія больш была распаўсюджаная пераважна ў [[Заходняя Афрыка|Заходняй Афрыцы]]. Аднак ягоныя рэформы сутыкнуліся з супрацівам, і праз год ён быў вымушаны пакінуць пасаду судзьдзі. Таксама ў 1384 годзе каля Александрыі затануў карабель з жонкай і дзецьмі ібн Хальдуна. [[Файл:Ibn Khaldun Statue and Square, Mohandesin, Cairo.jpg|значак|Помнік ібн Хальдуна, усталяваны ў Каіры.]] Па вяртаньні з пілігрымкі ў Мэку ў траўні 1388 году ібн Хальдун засяродзіўся на выкладаньні ў розных мэдрэсэ Каіру. Ён трапіў у няміласьць, таму што за часам паўстаньняў супраць Баркука ён, відаць пад прымусам, поруч зь іншымі каірскімі праўнікамі ён выдаў [[фэтва|фэтву]] супраць Баркука. Пазьней адносіны з Баркукам нармалізаваліся, і ён зноў быў прызначаны кадзі. Агулам на гэтую высокую пасаду яго заклікалі шэсьць разоў, на якой ён паводле розных чыньнікаў доўга не затрымліваўся. У 1401 годзе ўжо за часам панаваньня [[Аль-Насыр Фарадж|Фараджа]], які быў сынам Баркука, ібн Хальдун узяў удзел у вайсковай кампаніі супраць мангольскага заваёўніка [[Тымур|Тамерлана]], які аблажыў [[Дамаск]] у 1400 годзе. Ібн Хальдун паставіў пад сумнеў жыцьцяздольнасьць такой кампаніі і вельмі жадаў застацца ў Эгіпце. Ягоныя сумневы спраўдзіліся, бо малады і неспрактыкаваны Фарадж, занепакоены паўстаньнем у Эгіпце, кінуў сваё войска на волю лёсу ў Сырыі і пасьпяшаўся дадому. Ібн Хальдун заставаўся ў абложаным горадзе цягам сямі тыдняў. Пасьля ібн Хальдун праз гарадзкую сьцяну на вяроўках спусьціўся дзеля перамоваў з Тамерланам. Мысьляр пакінуў падрабязныя нататкі гістарычнай сэрыі сустрэчаў з азіяцкім заваёўнікам у сваёй аўтабіяграфіі<ref>Bent, Josephine van den (3.05.2016). [https://doi.org/10.1080%2F09503110.2016.1198535 «„None of the Kings on Earth is Their Equal in ʿaṣabiyya:“ The Mongols in Ibn Khaldūn's Works»]. Al-Masāq. 28 (2): 171—186. — [[doi:10.1080/09503110.2016.1198535]].</ref>. Тамерлан падрабязна распытваў яго пра становішча на землях [[Магрыб]]у. На ягоную просьбу ібн Хальдун нават падрыхтаваў пра гэта вялікую справаздачу. Выявіўшы намеры Тамерлана, ён без ваганняў, вярнуўшыся ў Эгіпет, склаў такі ж вялікі даклад па гісторыі татараў поруч з дасьледаваньнем характару Тамерлану і накіраваў іх кіраўнікам Мэрынідаў у Фэс. Ібн Хальдун правёў наступныя пяць гадоў у Каіры, завяршаючы сваю аўтабіяграфію і сваю гісторыю сьвету, а таксама выкончаючы абавязкі настаўніка і судзьдзі. Між тым, ён нібыта далучыўся да падпольнай партыі Рыджал Гава Рыджал, чые арыентаваныя на рэформы ідэалы прыцягнулі ўвагу мясцовых палітычных уладаў. Ужо ў гадах Ібн Хальдун быў арыштаваны. Ён памёр 17 сакавіка 1406 году, празь месяц па ягоным шостым прызначэньні на пасаду кадзі. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == {{Вікікрыніцы-мова|ar|مؤلف:ابن خلدون|Ібн Хальдун}} {{Вікікрыніцы-мова|fr|Les Prolégomènes|Ібн Хальдун}} * [http://www.bbc.co.uk/programmes/b00qckbw Ібн Хальдун] у перадачы In Our Time на BBC{{ref-en}}. * [http://www.muslimphilosophy.com/ik/klf.htm Ібн Хальдун]. Мусульманская філязофія{{ref-en}}. * [https://web.archive.org/web/20040430064720/http://www.ummah.net/history/scholars/KHALDUN.html Ібн Хальдун]. Мусульманскія навукоўцы{{ref-en}}. * [http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830902289.html Ібн Хальдун]. Complete Dictionary of Scientific Biography{{ref-en}}. [[Катэгорыя:Асобы Тунісу]] [[Катэгорыя:Арабскія філёзафы]] [[Катэгорыя:Арабскія гісторыкі]] [[Катэгорыя:Асобы на банкнотах]] [[Катэгорыя:Памерлі ў Каіры]] [[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]] p4mpii6udmzq9wrrulsq2ogt8tmm83u Хордзі Гомэс 0 94836 2624508 2567835 2025-07-10T17:58:44Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624508 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хордзі Гомэс Гарсія-Пэнчэ''' ({{мова-es|Jordi Gómez García-Penche}}; {{Н}} 24 траўня 1985 году, [[Барсэлёна]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. == Дасягненьні == '''Ўіган Атлетык''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2013 '''Амонія''': * [[Чэмпіянат Кіпру па футболе|Чэмпіён Кіпру]]: 2021 * Уладальнік [[Кубак Кіпру па футболе|Кубка Кіпру]]: 2022 * Уладальнік [[Супэркубак Кіпру па футболе|Супэркубка Кіпру]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.wiganlatics.co.uk/page/ProfilesDetail/0,,10429~43437,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Ўіган Атлетык»] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гомэс, Хордзі Гарсія-Пэнчэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] fgi56mlr1z9x6ebr4n76f7zatrtseic Паблё Ібаньес 0 94867 2624511 2187053 2025-07-10T18:05:11Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624511 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Паблё Ібаньес Тэбар''' ({{мова-es|Pablo Ibáñez Tébar}}; {{Н}} 3 жніўня 1981 году, [[Мадрыгерас]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, цэнтральны абаронца, былы гулец [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]], разам зь якой браў удзел у [[чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|чэмпіянаце сьвету 2006 году]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20101202085816/http://www.wba.co.uk/page/ProfilesDetail/0,,10366~38245,00.html Профіль на афіцыйным сайце «Ўэст Бромўіч Альбіён»] {{Гішпанія на ЧС-2006}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ібаньес, Паблё Тэбар}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] s1t22uqo6oedhfvwqqu58pawdio4m5w Ратэрдам 0 98499 2624474 2549773 2025-07-10T12:34:47Z Lesnas ättling 11208 абнаўленьне зьвестак 2624474 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт |Назва = Ратэрдам |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Ратэрдаму |Назва на мове краіны = Rotterdam |Код мовы назвы краіны = nl |Краіна = Нідэрлянды |Герб = Rotterdam_wapen.svg |Сьцяг = Flag_of_Rotterdam.svg |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былыя назвы = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = Правінцыя |Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Паўднёвая Галяндыя]] |Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Від адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Пасада кіраўніка = Бургамістар |Кіраўнік = |Плошча = 319.35 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 670610 |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= |Год падліку колькасьці = 2024 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Дадатковы парамэтар насельніцтва = |Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = |Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = |Часавы пас = |Летні час = |Сьпіс тэлефонных кодаў = |Тэлефонны код = |Паштовыя індэксы = |Назва лічбавага клясыфікатару = |Лічбавы клясыфікатар = |Аўтамабільны нумарны знак = |Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = |Аўтамабільныя нумарныя знакі = |Назва аўтамабільных нумарных знакаў = |Выява = RotterdamMaasNederland.jpg |Апісаньне выявы = Мост [[Эразм Ратэрдамскі|Эразма]] над [[Маас]]ам |Шырата паўшар’е = паўночнае |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 55 |Шырата сэкундаў = |Даўгата паўшар’е = усходняе |Даўгата градусаў = 4 |Даўгата хвілінаў = 30 |Даўгата сэкундаў = |Назва мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Назва мапы2 = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = http://www.rotterdam.nl }} '''Ратэрдам''' ({{мова-nl|Rotterdam}}, {{Праслухаць|Nl-Rotterdam.ogg|вымаўленьне}}) — [[горад]] у [[Нідэрлянды|Нідэрляндах]]. Разьмешчаны пры ўпадзеньні ракі [[Маас]]у ў [[Паўночнае мора]]. Насельніцтва на 22 лістапада 2024 году — 670 610 жыхароў — другі паводле велічыні горад краіны. Буйны транспартны вузел ([[чыгунка|жалезныя]] і шашэйныя дарогі); марскі (на [[Паўночнае мора|Паўночным моры]]) і рачны (рака [[Маас]]) [[порт|парты]]; [[аэрапорт]]. Цэнтар [[машынабудаваньне|машынабудаваньня]]; [[музэй|музэі]], [[тэатар|тэатры]] (опэры і балета, драмы), [[бібліятэка|бібліятэкі]]. Горад прымаў [[Дзіцячы конкурс песьні Эўрабачаньне-2007|дзіцячае Эўрабачаньне-2007]]. Штогод у канцы студзеня ў горадзе праходзіць [[Ратэрдамскі кінафэст|міжнародны кінафэст]]. У горадзе знаходзіцца штаб-кватэра студэнцкай арганізацыі [[AIESEC]]. [[Катэгорыя:Ратэрдам| ]] jb30i3tx9pk170d9w0g51fi3zfydzno Джордж Бэрнард Шоў 0 103531 2624550 2384608 2025-07-10T21:11:47Z SergeiSEE 38150 дапаўненьне пераклады 2624550 wikitext text/x-wiki {{Пісьменьнік |Імя = Джордж Бэрнард Шоў |Арыгінал імя = {{мова-en|George Bernard Shaw}} |Партрэт = George bernard shaw.jpg |Памер = |Апісаньне = |Імя пры нараджэньні = |Псэўданімы = |Дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|26|7|1856}} |Месца нараджэньня = [[Дублін]] |Дата сьмерці = {{Памёр|2|11|1950}} |Месца сьмерці = |Грамадзянства = Вялікабрытанія |Род дзейнасьці = драматург |Гады актыўнасьці = |Напрамак = |Жанр = |Мова = |Мова2 = |Дэбют = |Значныя творы = "Пігмаліён" |Прэміі = [[Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры]] |Узнагароды = |Подпіс = |Апісаньне подпісу = |ВікіКрыніца = |ВікіКрыніца пераклады на беларускую = |Палічка = |Сайт = }} '''Джордж Бэрнард Шоў''' ({{мова-en|George Bernard Shaw}}; 26 ліпеня 1856, [[Дублін]] — 2 лістапада 1950) — ангельскі пісьменьнік; адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў «новай драмы», рэфарматар тэатральнага мастацтва. == Біяграфічныя зьвесткі == Служыў клеркам, з 1876 у [[Лёндан]]е, займаўся журналістыкай, быў мастацкім рэцэнзэнтам, музычным аглядальнікам, тэатральным крытыкам. Цікавіўся сацыялістычнымі ідэямі, адзін з заснавальнікаў «Фабіянскага таварыства». == Беларускія пераклады == * {{Кніга|аўтар = Бернард Шоў. |частка = |загаловак = Пігмаліён |арыгінал = Bernard Shaw. Collected Plays with their Prefaces, vol. IV. Ed. by Dan H. Laurence. London: Bodley Head 1972, pp. 655-823|спасылка = |адказны = пераклад з ангельскай [[Уладзімер Палупанаў|Ул. Палупанава]] i [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =Выдавец [[Зьміцер Колас]] |год = 2018|том = |старонкі = |старонак = 136 |сэрыя = Драматургі свету|isbn = 978-985-23-0005-6 |наклад = }} == Выказваньні == * Эканоміка — гэта мастацтва браць ад жыцьця як мага больш.<ref>Бэрдшоў Дж. Эканоміка. Ч. 1: Уводзіны. Мікраэканоміка. / Мн.: Тэхналогія; Беларускі Фонд Сораса, 1996. ICBN 985-6022-14-2 — С.10</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Нобэлеўская прэмія па літаратуры (1901—1925)}} {{Бібліяінфармацыя}} {{Накід:Пісьменьнік}} [[Катэгорыя:Ангельскія літаратары]] [[Катэгорыя:Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры]] [[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Дубліне]] af9acxg9j0wwaqu4y367icgdah0tozq Гаага 0 104521 2624475 2604627 2025-07-10T12:38:14Z Lesnas ättling 11208 абнаўленьне зьвестак, удакладненьне 2624475 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт |Назва = Гаага |Статус = горад |Назва ў родным склоне = Гаагі |Назва на мове краіны = Den Haag |Код мовы назвы краіны = nl |Краіна = Нідэрлянды |Герб = Den Haag wapen.svg |Сьцяг = Flag_of_The_Hague.svg |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былыя назвы = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Від адміністрацыйнай адзінкі 1 = Правінцыя |Назва адміністрацыйнай адзінкі 1 = [[Паўднёвая Галяндыя]] |Від адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 2 = |Від адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Назва адміністрацыйнай адзінкі 3 = |Пасада кіраўніка = Бургамістар |Кіраўнік = |Плошча = 98.2 |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 566221 |Тэндэнцыя колькасьці насельніцтва= |Год падліку колькасьці = 2024 |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Дадатковы парамэтар насельніцтва = |Значэньне дадатковага парамэтра насельніцтва = |Год падліку дадатковага парамэтра насельніцтва = |Часавы пас = |Летні час = |Сьпіс тэлефонных кодаў = |Тэлефонны код = |Паштовыя індэксы = 2491—2599 |Назва лічбавага клясыфікатару = |Лічбавы клясыфікатар = |Аўтамабільны нумарны знак = |Назва аўтамабільнага нумарнога знаку = |Аўтамабільныя нумарныя знакі = |Назва аўтамабільных нумарных знакаў = |Выява = Vredespaleis 08.jpg |Апісаньне выявы = Палац міру |Шырата паўшар’е = паўночнае |Шырата градусаў = 52 |Шырата хвілінаў = 5 |Шырата сэкундаў = |Даўгата паўшар’е = усходняе |Даўгата градусаў = 4 |Даўгата хвілінаў = 18 |Даўгата сэкундаў = |Назва мапы = |Альтэрнатыўная мапа = |Назва мапы2 = |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Сайт = http://www.denhaag.nl }} [[Файл:LocatieDenHaag.png|міні|250пкс|Муніцыпалітэт Гаага на мапе Нідэрляндаў]] '''Гаа́га''' ({{мова-nl|Den Haag / 's-Gravenhage}}, [dɛnˈɦaˑχ] / [ˈsχraˑvə(n)ˌɦaˑɣə]) — трэцяе паводле велічыні места [[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]] з колькасьцю насельніцтва 566 221 чалавек (на 22 лістапада 2024 году). Гаага зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам правінцыі [[Паўднёвая Галяндыя]] і муніцыпалітэтам. У гэтым месьце разьмяшчаецца ўрад і парлямэнт краіны, а таксама рэзыдэнцыя манарха. Хаця Гаага не зьяўляецца [[сталіца]]й дзяржавы, статус які належыць [[Амстэрдам]]у, места ўсё адно выконвае частку сталічных функцыяў. У прыватнасьці, большая частка [[амбасада]]ў і міністэрстваў знаходзяцца ў Гаазе. Таксама места зьяўляецца цэнтрам для шматлікіх міжнародных арганізацыяў і кампаніяў. == Гісторыя назвы == Мяркуецца, што назва месту пайшла ад выразу ''de Haag van de Graaf'', што літаральна перакладаецца як «лес графа». У простай мове стала пашыранай назва Die Haghe ці Den Hag(h)e, аднак у афіцыйных дакумэнтах з XVII ст. выкарыстоўвалася назва '' 's-Gravenhage'', якое лічылася больш мілагучным. З 1990 году кіраўніцтва муніцыпалітэту стала пасьлядоўна выкарыстоўваць назву ''Den Haag'' замест '' 's-Gravenhage''. Прычынамі сталі інтэнсіўная інтэрнацыяналізацыя места, а таксама жаданьне прывесьці імя зь іншамоўнымі назвамі (''The Hague'' па-ангельску, ''La Haye'' па-француску, ''Den Haag'' па-нямецку, ''Haag'' па-нарвэску, па-швэдзку і па-дацку, ''L’Aia'' па-італійску й ''Гаага'' па-расейску, па-беларуску й па-ўкраінску). Аднак ёсьць тэндэнцыя выкарыстаньня назвы '' 's-Gravenhage'' у афіцыйным справаводзтве менавіта муніцыпалітэту, а ня месту. Так, у пашпартах і ідэнтыфікацыйных картках жыхароў муніцыпалітэту пазначаецца такая назва. == Гісторыя == Гаага была заснаваная ў 1230 годзе, калі граф Галяндыі Флёрыс IV пабудаваў малы замак на месцы, дзе цяпер знаходзіцца места. Сёньня на гэтым месцы можна ўбачыць палацавы комплекс [[Бінэнхоф]] ({{мова-nl|Binnenhof}}). У 1248 годзе граф Вільгельм II, які й стаў Рымскім каралём, пачаў будаваць больш новы замак на беразе возера сярод выдмаў, цяпер гэта «Прыдворная сажалка» ({{мова-nl|Hofvijver}}). Пасьля сьмерці Вільгельму, ягоны сын Флёрыс V скончыў пабудову замку, ў 19-м ст. названнага [[Рыдэрзал|Рыцарскае залай]] ({{мова-nl|Ridderzaal}}), якая была аздобленая пазалочаным дахам і дзьвюма вежамі. == Геаграфія == У Гаазе налічваецца 8 раёнаў (''stadsdelen''), якія ў сваю чаргу падзеленыя на яшчэ меншыя «мікрараёны» (''wijken'').<ref>[http://www.denhaag.nl/smartsite.html?id=22281 Gemeente Den Haag — Home]</ref> У адрозьненьне ад Амстэрдаму і [[Ратэрдам]]у гарадзкія раёны ня маюць аніякіх палітычных функцыяў і ў іх рамках не праводзяцца выбары. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.thehague.com/ Афіцыйны сайт]. [[Катэгорыя:Гаага| ]] [[Катэгорыя:Паўднёвая Галяндыя]] [[Катэгорыя:Муніцыпалітэты Нідэрляндаў]] 5jes7j23nzicru2hc4mmagbwnsgylmf Эўрыпід 0 115371 2624546 2497535 2025-07-10T21:03:21Z SergeiSEE 38150 дапаўненьне пераклады 2624546 wikitext text/x-wiki {{пісьменьнік}} '''Эўрыпід''' ({{мова-grc|Εὐριπίδης}}, {{мова-la|Euripides}}, [[480 да н. э.|480]] — [[406 да н. э.|406]]) — старажытнагрэцкі [[драматург]], прадстаўнік новай атычнай трагедыі, у якой пераважае псыхалёгія над ідэяй Боскага року. Паводле зьвестак, якія маюцца, напісаў ад 88 да 92 трагедыяў і сатыраўскіх драмаў. Самыя вядомыя сярод іх — «Алькестыя» (паст. [[438 да н. э.|438]]), «Мэдэя» (паст. [[431 да н. э.|431]], бел. пер. [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]]), «Геракліды», «Андрамаха», «Гекаба», «Гікетыды» (усе паст. каля 430 да н. э.), " «Гіпаліт» (паст. 428 да н. э.), «Электра», «Гэракл», «Траянкі» (усе паст. каля 415 да н. э.), «Гэлена», «Іфігенія ў Таўрыдзе», «Фінікянкі» (усе паст. каля 412 да н. э.), «Іфігенія ў Аўлідзе», «Арэст», «Бакханкі» (бел. пер. [[Юльян Дрэйзін|Ю. Дрэйзіна]]; усе паст. пасьля 410 да н. э.). Раней за Эўрыпіда жыў малавядомы драматург з такім жа імем, як паведамляецца ў бізантыйскім слоўніку Суды. == Беларускія пераклады (публікацыі) == * {{Артыкул| аўтар = | загаловак = Бакханкі: пераклад [[Юльян Дрэйзін|Ю. Дрэйзіна]], каля 1926. Публікацыя [[Алесь Жлутка|А. Жлуткі]], падрыхтоўка тэксту і камэнтара да публ. [[Лявон Баршчэўскі|Л. Баршчэўскага]]| спасылка = https://issuu.com/dziejaslou/docs/dz-61-a?utm_medium=referral&utm_source=dziejaslou.by| мова = | выданьне =[[Дзеяслоў (часопіс)|Дзеяслоў]] | тып =Літаратурна-мастацкі часопіс | год = 2012| том = | нумар = 6 (61)| старонкі =222—258| issn = }} * {{Кніга|аўтар =Эўрыпід.|частка = |загаловак = Медэя |арыгінал = Euripides. Fabulae. Recogn. brevique and. crit. instr. G. Murray. Vol. 1. – Oxford: Clarendon Press 1902 |спасылка = |адказны = пераклаў са старагрэцкай [[Лявон Баршчэўскі]]; уступны артыкул [[Вячаслаў Ракіцкі|Вячаслава Ракіцкага]] |выданьне = |месца ={{Менск (Мінск)}}|выдавецтва =[[Зьміцер Колас]] |год = 2018|том = |старонкі = |старонак = 60+2|сэрыя = Драматургі свету|isbn = 978-985-23-0009-4 |наклад = 99}} * {{Артыкул| аўтар = Эўрыпід. | загаловак = Бакханкі| арыгінал = | спасылка = | мова = | адказны = каментары [[Лявон Баршчэўскі|Лявона Баршчэўскага]]| аўтар выданьня = пераклад са старагрэцкай і прадмова [[Алесь Жлутка|Алеся Жлуткі]]| выданьне =Старагрэцкая драматургія: Эсхіл, Сафокл, Эўрыпід, Арыстафан, Менандр | тып = зборнік| месца ={{Менск (Мінск)}}| выдавецтва =[[Зьміцер Колас]] | год = 2020| выпуск = | том = | нумар = | старонкі = | isbn = 978-985-23-0088-9| issn = }} == Крыніцы == {{Крыніцы}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Старажытнагрэцкія драматургі]] 4rztaw2c2wmwvnucijjbw6cwv21jzcr Давід Сыльва 0 116951 2624618 2615093 2025-07-11T09:59:16Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624618 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Давід Хасуэ Хімэнэс Сыльва''' ({{мова-es|David Josué Jiménez Silva}}; {{Н}} 8 студзеня 1986 году, [[Аргінэгін]], [[Канарскія астравы]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|Чэмпіён сьвету 2010 году]] й [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|чэмпіён Эўропы 2008]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|2012]] гадоў у складзе нацыянальнай каманды. Давід быў унівэрсальным гульцом, які здольны быў згуляць на абодвух флянгах і ў цэнтры паўабароны. Адной з галоўных якасьцяў Сыльвы лічылася ўмелая арганізацыя каманднай гульні. Давід выдатна бачыць поле, валодае добрым «апошнім» пасам, пастаўленым ударам, якім, праўда, карыстаецца зрэдку. == Кар’ера == === Клюбная === Кар’ера Давіда пачалася ў «[[Эйбар (футбольны клюб)|Эйбары]]», куды ён перайшоў на правах арэнды з «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]», забіўшы за сэзон 5 галоў. У [[Ля Ліга 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] Сыльва быў аддадзены ў арэнду ў «[[Сэльта Віга|Сэльту]]», дзе згуляўшы 34 матчы й забіўшы 4 галы, зарэкамендаваў сябе як будучая зорка. 21 чэрвеня 2007 году Сыльва падоўжыў кантракт з «Валенсіяй» на сем гадоў. 30 чэрвеня 2010 году было абвешчана аб пераходзе Давіда ў «[[Манчэстэр Сіці]]». Сума трансфэру склала 28,5 мільёнаў эўра, а кантракт зь «мяшчанамі» быў разьлічаны на 5 гадоў<ref>[https://web.archive.org/web/20100707112529/http://footbolla.net.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=165:2010-06-30-13-14-16&catid=20:2010-04-16-10-02-40&Itemid=73 Официально: Давид Сильва подписал контракт с Манчестер Сити]. footbolla.net.ru</ref>. У новым клюбе Сыльва раскрыўся па новаму, на пару з [[Карляс Тэвэс|Тэвэсам]], гішпанец быў прызнаны спэцыялістамі адным з самых грозных гульцоў у лізе. У [[Прэм’ер-Ліга 2011—2012 гадоў|сэзоне 2011—2012 гадоў]] не зважаючы на тое, што да клюбу далучыліся такія майстры, як то [[Сэрхіё Агуэра]] й [[Самір Насры]], Давід ня толькі не згубіўся ў іхнай зорнай кампаніі, але й стаў вылучацца на іх фоне. === Міжнародная === Давід дэбютаваў у нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Румыніі па футболе|зборнай Румыніі]] 15 лістапада 2006 году. Ён таксама згуляў у пераможным матчы супраць [[Зборная Ангельшчыны па футболе|зборнай Ангельшчыны]]. Паказаўшы добрую гульню ў першых матчах, Сыльва захаваў месца ў зборнай. У таварыскім матчы супраць [[Зборная Грэцыі па футболе|зборнай Грэцыі]] 22 жніўня 2007 году, які завяршыўся перамогай гішпанцаў зь лікам 3:2, Сыльва забіў 2 галы. Давід браў удзел у трыюмфальным для гішпанскай зборнай [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|чэмпіянаце Эўропы 2008 году]], у паўфінальным матчы супраць [[Зборная Расеі па футболе|зборнай Расеі]], якая скончылася зь лікам 3:0 на карысьць пірэнэйцаў, гулец забіў трэці гол на 82-й хвіліне. == Дасягненьні == '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2008 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2012, 2014, 2018, 2019 * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2011, 2019 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка ангельскае лігі]]: 2014, 2016, 2018, 2019, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2012, 2018, 2019 '''«Рэал Сасьедад»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2020 '''Гішпанія''' * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]] (2): 2008, 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20170611012245/http://www.davidjimenezsilva.com/en Афіцыйны сайт] * [https://web.archive.org/web/20111111034337/http://www.mcfc.co.uk/Players/Midfielders/David-Silva Профіль на афіцыйным сайце «Манчэстэр Сіці»] * [https://web.archive.org/web/20110903065407/http://www.goal.com/en/people/spain/10425/david-silva Профіль] на Goal.com * [http://www.national-football-teams.com/player/17397.html Статыстыка] на National Football Teams * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Сыльва ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сыльва, Давід}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 5y52o3173q6x7tm3l26p3re7l1mr4bt Фэрнанда Торэс 0 119871 2624622 2615084 2025-07-11T10:08:23Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624622 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фэрна́нда Хасэ́ То́рэс Санс''' ({{мова-es|Fernando José Torres Sanz}}; {{Н}} 20 сакавіка 1984 году, [[Фуэнлябрада]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. Гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Торэс пачаў сваю кар’еру ў клюбе «[[Атлетыка Мадрыд]]», дзе гуляў спачатку ў моладзевых камандах клюбу, а потым і за першы склад каманды. Дэбют у камандзе адбыўся ў 2001 годзе. У 2007 годзе Фэрнанда быў падпісаны клюбам ангельскай [[Прэм’ер-Ліга|Прэм’ер-Лігі]] «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулам]]». Сума пераходу была рэкорднай для «Лівэрпулу». У першы сэзон на «[[Энфілд Роўд|Энфілдзе]]» Торэс забіў больш за 20 галоў, пабіўшы клюбны рэкорд, які належыў на той час [[Робі Фаўлер|Робі Фаўлеру]]. Са студзеня 2011 году зьяўляўся гульцом «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]», сума ягонага пераходу ў £50 мільёнаў стала рэкордам для ангельскага футболу. == Жыцьцяпіс == === «Атлетыка» Мадрыд === У 1999 годзе Торэс падпісаў свой першы кантракт з «Атлетыка»<ref>[http://www.liverbird.ru/articles/283/2010/4/fernando-torres-moja-avtobiografija-atletiko «Фернандо Торрес. Моя автобиография. Атлетико»]. Liverbird.ru</ref>. Выступленьні юнака ў складзе зборнай Гішпаніі ўва ўзроставай катэгорыі да 16 гадоў таксама прынесьлі посьпех. У 2001 годзе гішпанцы выйгралі турнір у Альгарвэ й чэмпіянат Эўропы да 16 гадоў, на якім Фэрнанда забіў 7 мячоў у 6 матчах і быў прызнаны найлепшым гульцом. Дэбютны матч галеадора за дарослую каманду «Атлетыка» адбыўся ў канцоўцы [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2000—2001 гадоў|сэзону 2000—2001 гадоў]], а ўжо праз тыдзень ён здолеў забіць свой ​​першы гол у матчы з камандай «[[Альбасэтэ (футбольны клюб)|Альбасэтэ]]». Праз сэзон клюб вярнуўся ў [[Ля Ліга|найвышэйшую гішпанскую лігу]], а Торэс у свой ​​першы сэзон у найвышэйшым дывізіёне Торэс здолеў забіць 13 галоў у браму супернікаў. «Атлетыка» скончыў той сэзон чэмпіянату на 12 радку. Пазьней Фэрнанда дэбютаваў за моладзевую зборную Гішпаніі<ref>[http://www.liverbird.ru/articles/283/2010/3/fernando-torres-klyuchevye-momenty-moej-futbolnoj-zhizni «Фернандо Торрес: Ключевые моменты моей футбольной жизни»]. Liverbird.ru</ref>. Цікавасьць вядучых клюбаў Эўропы да Торэса ўзрастала, але кожны раз ён заставаўся верным «Атлетыка» й працягваў выступаць за зборную Гішпаніі, у складзе якой паехаў на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2004 году|чэмпіянат Эўропы]] ў 2004 годзе. === «Лівэрпул» === 4 ліпеня 2007 году футбаліст далучыўся да «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулу]]», дзе адразу атрымаў майку з нумарам «дзевяць», пад гэтым нумарам раней выступалі такія футбалісты як [[Ян Раш]] і [[Робі Фаўлер]]. У свой першы сэзон у «Лівэрпулі» Торэс здолеў упершыню з часоў Робі Фаўлера забіць больш за 20 галоў у Прэм’ер-Лізе, пабіўшы рэкорд па колькасьці мячоў, забітых замежнікам у дэбютным сэзоне, да таго які належаў [[Руўд ван Ністэльрой|Руўду ван Ністэльрою]] (Фэрнанда здолеў забіць 24 галы ў лізе), а таксама паўтарыў рэкорд [[Роджэр Гант|Роджэра Ганта]], у васьмі хатніх гульнях запар паразіўшы браму суперніка. У сярэдзіне [[Прэм’ер-Ліга 2010—2011 гадоў|сэзону 2010—2011 гадоў]] у трансфэры Торэсу быў зацікаўлены «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]», які прапанаваў за трансфэр форварда 35 млн фунтаў, аднак «мэрсісайдцы» адмовіліся прадаваць гішпанца<ref>[https://web.archive.org/web/20110131174450/http://www.championat.ru/football/news-717652.html «Ливерпуль» отклонил предложение «Челси» по Торресу]. championat.ru</ref>, тады Фэрнанда зьвярнуўся зь пісьмовым запытам да кіраўніцтва клюбу з просьбай выставіць яго на продаж, у чым яму было адмоўлена<ref>[http://www.liverbird.ru/news/2011/1/oficialno-liverpul-otklonil-zapros-torresa-o-transfere «Официально: „Ливерпуль“ отклонил запрос Торреса о трансфере»]. LiverBird.ru</ref>. === «Чэлсі» === 31 студзеня 2011 году кіраўніцтва «Лівэрпулу» прыняло прапанову лёнданскага «Чэлсі» аб куплі Фэрнанда<ref>[http://www.liverbird.ru/news/2011/1/oficialno-liverpul-razreshil-torresu-vesti-peregovory-s-chelsi «Официально: „Ливерпуль“ разрешил Торресу вести переговоры с „Челси“»]. Liverbird.ru</ref>. У той жа дзень Торэс падпісаў кантракт са сваім новым клюбам тэрмінам на пяць з паловай гадоў<ref>[http://www.liverbird.ru/news/2011/1/oficialno-torres-pereshjol-v-chelsi Официально: Торрес перешёл в «Челси»]. Liverbird.ru</ref> з заробнай платай у 175 тысяч фунтаў у тыдзень. Сума трансфэру склала 50 млн фунтаў, што стала самай вялікай сумай трансфэру ў ангельскім футболе<ref>[https://web.archive.org/web/20110203012711/http://www.championat.ru/football/news-721138.html Трансфер Торреса стал самым дорогостоящим в истории АПЛ]. championat.ru</ref>. Загуляўшы ў «Чэлсі», Торэс ня мог забіць 14 матчаў запар. Толькі ў матчы супроць «[[Ўэст Гэм Юнайтэд|Ўэст Гэма]]» 23 красавіка 2011 году ён забіў свой першы мяч за клюб<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/13176279 BBC Sport — Fernando Torres hails first goal for Chelsea]</ref>. 5 траўня «Чэлсі» стаў уладальнікам [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубку Ангельшчыны]], у фінале перамогшы «Лівэрпул» зь лікам 2:1, Торэс у фінале не гуляў<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/17878435 BBC Sport — Chelsea 2-1 Liverpool]</ref>. 24 красавіка 2012 году Торэс забіў важны мяч у браму «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» ў паўфінале Лігі чэмпіёнаў<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/17817584 BBC Sport — Barcelona 2-2 Chelsea]</ref>. «Чэлсі» выйшаў у фінал турніру і перамог «Баварыю» ў сэрыі пэнальці 4:3 (1:1 у асноўны час)<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/18044385 BBC Sport — Chelsea 1-1 Bayern Munich (aet, 4-3 pens)]</ref>. У [[Прэм’ер-Ліга 2012—2013 гадоў|сэзоне 2012—2013 гадоў]] Торэс стаў найлепшым бамбардзірам «Чэлсі» ў [[Ліга Эўропы УЭФА|Лізе Эўропы]] (6 мячоў). Клюб дамогся перамогі ў гэтым [[Ліга Эўропы УЭФА 2012—2013 гадоў|турніры]]. У фінале была атрыманая перамога над партугальскай «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікай]]» зь лікам 2:1. Лік у матчы адкрыў Фэрнанда Торэс. === «Мілян» === 31 жніўня 2014 году Торэс далучыўся да італьянскага «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]» на ўмовах двухгадовай арэнды<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/28991464 BBC Sport — Fernando Torres: AC Milan seal loan deal for Chelsea striker]</ref>. 23 верасьня забіў першы мяч у матчы супраць «Эмпалі». Гульня завяршылася зь лікам 2:2<ref>[http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-2767230/Fernando-Torres-mark-AC-Milan-fightback-2-0-claim-Empoli-draw.html Fernando Torres off the mark as AC Milan fight back to claim Empoli draw]— DailyMail</ref>. 27 сьнежня 2014 году Торэс стаў гульцом «Міляну» на пастаяннай аснове<ref>[https://web.archive.org/web/20141228005942/http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/30612861 BBC Sport — Fernando Torres: AC Milan sign Chelsea striker on permanent deal] {{Ref-en}}</ref>. === Вяртаньне ў «Атлетыка» === 29 сьнежня 2014 году было аб’яўлена, што Фэрнанда Торэс будзе выступаць за «Атлетыка» ў сэзоне 2015—2016 на арэнднай аснове<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/30612861 BBC Sport — Fernando Torres: Atletico Madrid loan deal for AC Milan striker] {{Ref-en}}</ref>. 4 студзеня 2015 году на стадыёне «Вісэнтэ Кальдэрон» адбылося ўрачыстае вітаньне Торэса. На ім прысутнічала каля 45 000 заўзятараў<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/30672923 BBC Sport — Fernando Torres: Atletico Madrid fans welcome striker on return]{{Ref-en}}</ref>. == Зборная == Торэс ёсьць гульцом зборнай Гішпаніі амаль усіх узростаў. За нацыянальную зборную правёў амаль 100 матчаў, зь якой станавіўся [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіёнам сьвету]] (2010) й [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|чэмпёнам Эўропы]] (двойчы: ў 2008 і 2012). == Асабістае жыцьцё == Торэс жанаты на Алалье Дамінгес<ref>[http://www.elpais.com/articulo/gente/casa/Fernando/Torres/elpepugen/20090528elpepuage_3/Tes «Se casa Fernando Torres»]. El Pais</ref>. 8 ліпеня 2009 году ў пары нарадзілася дачка — Нора, а 6 сьнежня 2010 году нарадзіўся сын — Лео. == Дасягненьні == === Клюбныя === '''«Чэлсі»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2012 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2012 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2013 '''«Атлетыка»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2018 === Міжнародныя === '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]] (2): 2008, 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы|1=2}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fernando9torres.com/ Афіцыйны сайт футбаліста] * [http://www.chelseafc.com/page/LatestNews/0,,10268~2438063,00.html Профіль на афіцыйным сайце Чэлсі] * [http://liverpool-live.com/?p=372 Біяграфія на liverpool-live.com]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Навігацыйная група |назоў = Торэс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Торэс, Фэрнанда}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] s3wznudakulkcqbhd9cc2wylu7yqqj0 Хуан Мата 0 119873 2624543 2585571 2025-07-10T20:30:51Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624543 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хуан Мануэль Мата Гарсія''' ({{мова-es|Juan Manuel Mata García}}; {{Н}} 28 красавіка 1988 году, [[Бургас (Гішпанія)|Бургас]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, атакуючы паўабронца аўстралійскага клюбу «[[Ўэстэрн Сыднэй Ўандэрэрз]]» і колішні гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Чэмпіён сьвету 2010 і чэмпіён Эўропы 2012 гадоў. Гуляе на пазыцыі ўінгера ці атакуючага паўабаронцы<ref>[http://www.chelseafc.com/page/PlayerProfileDetail/0,,10268~40729,00.html «Mata Profile - Chelsea»]. Chelsea FC official website.</ref>. Мата пачаў сваю футбольную кар’еру ў клюбе «[[Рэал Авіеда]]», дзе правёўшы тры гады далучыўся да «[[Рэал Мадрыд]]». Далей ён прайшоў празь юніёрскія каманды й пасьпяхова скончыў моладзевую акадэмію клюбу. У сакавіку 2007 году ён падпісаў кантракт з «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіяй]]» і правёў вялікую частку сваёй кар’еры ў гэтым клюбе, правёўшы ў ім 174 гульні, перад тым як быў падпісаны ангельскім клюбам «Чэлсі» ў жніўні 2011 году. Сума трансфэру склала £23,5 млн. 27 жніўня 2011 году Мата дэбютаваў і забіў гол за «Чэлсі» ў гульні супраць каманды «[[Норыдж Сіці]]», дзе ён выйшаў на замену. У 2014 году стаў гульцом «[[Манчэстэр Юнайтэд]]». == Клюбная кар’ера == Мата пачаў сваю футбольную кар’еру ў клюбе «[[Рэал Авіеда]]», дзе правёўшы тры гады далучыўся да моладзевай акадэміі «[[Рэал Мадрыд]]». Далей ён прайшоў празь юніёрскія каманды й пасьпяхова скончыў моладзевую акадэмію клюбу. === «Валенсія» === [[Файл:Juan Mata taronja.jpg|міні|120пкс|зьлева|У складзе «Валенсіі»]] У сакавіку 2007 году Хуан падпісаў кантракт з «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіяй]]», дзе дзякуючы траўмам асноўных гульцоў клюбу дэбютаваў за каманду. 20 сакавіка 2008 году Хуан двойчы забіў у браму «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» падчас кубкавага матчу, што дапамагло «кажанам» выйсьці ў фінал, дзе ў матчы супраць «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]» Мата адкрыў лік галам валенсійскага клюбу. Падчас першага сэзону футбаліст быў абраны заўзятарамі клюбу як найлепшы малады гулец. Пачатак новага сэзону Мата зноўку адзначыўся голам, на гэты раз у браму мадрыдзкага «Рэалу», у першым матчы на [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубак краіны]], аднак у выніку перамогу атрымалі гульцы сталічнага калектыву. Гэтак жа цудоўна складваліся справы маладога гульца й у чэмпіянаце, у матчы адкрыцьця супраць «[[Мальёрка Пальма|Мальёркі]]» Мата забіў першы з трох галоў сваёй каманды, дзе «Валенсія» атрымала перамогу зь лікам 3:0<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report?id=253096&cc=5739 Valencia 3–0 Mallorca]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet.</ref>. Таксама Хуан адзначыўся ў матчы супраць «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]», забіўшы адзіны гол у матчы зь перадачы [[Давід Вільля|Давіда Вільлі]]<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report?id=252834&cc=5739 Valencia 1–0 Osasuna]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet.</ref>. Гэтак жа эфэктыўна Мата дзейнічаў і ў дачыненьні да партнэраў, гэтак 25 верасьня 2008 году Хуан аддаў дзьве галявыя перадачы ў пераможнай зь лікам 0:2 выязной гульні супраць «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягі]]»<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report?id=252768&cc=5739 Málaga 0–2 Valencia]{{Недаступная спасылка|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet.</ref>. Праз тры дні пасьля гэтага ён дапамог клюбу атрымаць перамогу над «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», забіўшы адзін гол і аддаўшы тры галявыя перадачы, зрабіўшы такім чынам галоўны ўнёсак у хатнюю перамогу «кажанаў» зь лікам 4:2<ref>[http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=754244.html Villa goals ensure Valencia victory]. UEFA</ref>. Свой першы паўнавартасны сэзон футбаліст скончыў з паказчыкам у 11 забітых мячоў і 13 перадачаў, саступіўшы па агульным паказчыку ў лізе толькі [[Чаві]] з «Барсэлёны». У наступных двух сэзонах Мата быў неад’емнай часткай стартавага складу клюбу й да гульца пачалі выказваць цікавасьць шэраг клюбаў ангельскай [[Прэм’ер-Ліга|Прэм’ер-лігі]]. === «Чэлсі» === [[Файл:Mata returning to Chelsea's half.jpg|міні|220пкс|Падчас выступаў за «Чэлсі» ў 2012 годзе]] 21 жніўня 2011 году «Валенсія» абвесьціла пра сваю дамову з «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]» на пераход гульца за 23,5 млн фунтаў стэрлінгаў пры ўмове пасьпяховага праходжаньня гішпанцам мэдычнага абсьледваньня<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/14600979.stm Valencia agree to sell Juan Mata to Chelsea]. BBC Sport.</ref><ref>[http://www.chelseafc.com/page/LatestNews/0,,10268~2427778,00.html Mata Deal Agreed]. ChelseaFC.com.</ref>. 24 жніўня Мата падпісаў пяцігадовы кантракт зь лёнданскім клюбам. Гульцом быў абраны 10 нумар, які ён выкарыстоўваў у «Валенсіі», да гэтага ім у «Чэлсі» карыстаўся ізраільскі гулец [[Ёсі Бэнаюн]], які пагадзіўся аддаць нумар свайму новаму партнэру. Мата дэбютаваў за лёнданцаў у гульні супраць «[[Норыдж Сіці]]» 27 жніўня 2011 году, выйшаўшы на 68 хвіліне на замену [[Фляран Малюда|Флярану Малюда]], і забіў трэці гол клюбу на 11 хвіліне пасьля выхаду на пляцоўку, гульня скончылася перамогаў «Чэлсі» зь лікам 3:1<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report?id=317983&cc=5901 Ten Canaries downed after Ruddy dismissal]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet.</ref>. На наступную гульню 10 верасьня супраць «[[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнда]]» Хуан выйшаў у складзе першых адзінаццаці, але быў заменены [[Фэрнанда Торэс|Фэрнанда Торэсам]] на 74 хвіліне, пры гэтым гішпанец згуляў выключную ролю ў перамозе сталічным футбалістаў дзякуючы сваім актыўным дзеяньням па стварэньню нападаў на браму суперніка<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/14773097 Sunderland 1-2 Chelsea]. BBC Sport.</ref>. Хуан адразу стаў лідэрам каманды, адным з асноўных дырыгентаў нападаў «сініх», стала набіраючы асыстэнцкія пункты й забіваючы мячы. 6 сьнежня ў рамках [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] «Чэлсі» сустракаўся з былым клюбам Хуана — «Валенсіяй». У гэтай гульні Мата аддаў дзьве галявыя перадачы на [[Дыд’е Драгба]]<ref>[http://www.telegraph.co.uk/sport/football/competitions/champions-league/8938689/Didier-Drogbas-double-keeps-Chelseas-Champions-League-dream-alive.html Didier Drogba's double keeps Chelsea's Champions League dream alive]. The Daily Telegraph</ref>, дзякуючы чаму ангельцы атрымалі перамогу зь лікам 3:0. Пасьля прызначэньня на пазыцыю часовага галоўнага трэнэра «Чэлсі» [[Рабэрта Ды Матэо]], Мата пачаў гуляць на пазыцыі цэнтральнага атакуючага паўабаронцы, менш часу праводзячы на звыклым для яго левым флянзе. 10 траўня Хуан быў абраны найлепшым гульцом клюбу з боку заўзятараў клюбу, дзякуючы сваёй выдатнай форме асабліва ў першай часткі<ref>[http://www.chelseafc.com/page/LatestNews/0,,10268~2767955,00.html Mata the main man]. Chelsea FC.</ref>. 19 траўня «Чэлсі» з «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыяй]]» гулялі паміж сабой у фінале Лігі чэмпіёнаў, дзе Мата на 88 хвіліне з падачы кутняга дапамог Драгба зрабіць лік нічыйным і перавесьці гульню ў дадатковы час, які скончыўся нічым. Лёс трафэю ў выніку вызначыўся ў сэрыі пэнальці, аднак гішпанец свой шанец ня выкарыстаў, ня здолеўшы перайграць [[Мануэль Ноер|Мануэля Ноера]], аднак гэта ня стала перашкодай для «Чэлсі». Паводле вынікаў сэзону Мата стаў пераможцам Лігі чэмпіёнаў, уладальнікам [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]], а таксама заняў другое месца ў Прэм’ер-лізе паводле колькасьці асыстэнцкіх балаў зь іхнай колькасьцю ў 14 пунктаў, саступіўшы першы радок свайму суайчыньніку [[Давід Сыльва|Давіду Сыльве]]. [[Файл:Juan Mata & Jerome Boateng.jpg|міні|220пкс|зьлева|Хуан Мата зь мячом у фінале [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2011—2012 гадоў|Лігі чэмпіёнаў 2011—2012 гадоў]]]] Мата прапусьціў усю падрыхтоўку «Чэлсі» да новага сэзону, з-за ўдзелу ў [[Летнія Алімпійскія гульні 2012 году|Алімпійскіх гульнях]] у [[Лёндан]]е, але вярнуўся ў клюб да ўдзелу ў матчы на [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубак Ангельшчыны]], дзе выйшаў на замену на 74 хвіліне. Свой першы асыстэнцкі бал у сэзоне Хуан атрымаў 22 верасьня ў гульні супраць «[[Сток Сіці]]» ў Прэм’ер-лізе, а 25 верасьня забіў свой першы гол у кубкавым матчы ў браму «[[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз|Ўулвэргэмптана]]»<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19632463 Chelsea 6–0 Wolves] BBC Sport.</ref>. А праз чатыры дні Мата забясьпечыў перамогу «сініх» у лёнданскім дэрбі супраць «[[Арсэнал Лёндан|Арсэналу]]» спачатку аддаўшы галявую перадачу на Торэса на 20 хвіліне, а потым забіўшы пераможны гол на 53 хвіліне матчу<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/19684245 Arsenal 1–2 Chelsea] BBC Sport.</ref>. Пасьля звальненьня Ды Матэо й прызначэньня [[Рафаэль Бэнітэс|Рафаэля Бэнітэса]] на пасаду галоўнага трэнэра Мата працягнуў набіраць выніковыя балы. 22 сьнежня 2012 году гулец падпісаў новы кантракт з клюбам да 2018 году<ref>[https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/juan-mata-new-contract-chelsea-1502569 Juan Mata new contract: Chelsea tie down Spanish star to a new five-year deal]. Mirror.</ref>. 3 сакавіка 2013 году Хуан Мата правёў свой 100 матч у футболцы «Чэлсі» ў гульні супраць «[[Ўэст Бромўіч Альбіён|Ўэст Бромўічу]]» на [[Стэмфард Брыдж (стадыён)|Стэмфард Брыдж]]<ref>[https://web.archive.org/web/20140104154849/http://blogs.grada360.com/juanmata/2013/03/04/un-domingo-en-la-tierrina/ A family Sunday]. Grada360.</ref>. 15 траўня браў удзел у фінальным матчы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць партугальскай «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікі]]», дзе стаў асыстэнтам пераможнага голу [[Браніслаў Іванавіч|Браніслава Іванавіча]], а на наступны дзень зноўку быў абраны заўзятарамі найлепшым гульцом сэзону. Пасьля прыходу ў клюб [[Жузэ Маўрыньню]] Мата быў пазбаўлены статусу асноўнага гульца клюбу, стаўку партугальцам была зроблена на бразыльскага футбаліста [[Аскар дус Сантас|Аскара]]. Маўрыньню спасылаўся на тое, што Мата ня здольны ўдзельнічаць акрамя нападаў у абарончых дзеяньнях клюбу<ref>[http://www.insideworldsoccer.com/2013/09/jose-mourinho-oscar-better-than-juan-mata.html José Mourinho: Oscar better than Juan Mata… at the moment]. Inside World Soccer.</ref>. Такім чынам гулец пачаў менш атрымоўваць гульнявой практыкі, выходзячы на поле на замены ці ўвогуле праводзячы ўсю гульню на лаўцы рэзэрвовых. Больш таго становішча гульца ўскладнілася прыходам у клюб бразыльскага паўабаронцы [[Віліян Боржэс да Сылва|Віліяна]], і з-за такіх абставінаў зьявіліся шматлікія зацікаўленасьці з боку іншых клюбаў. Да канца 2014 году сваю цікавасьць да Маты выказалі «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]», «[[Тотэнгэм Готспур|Тотэнгэм]]», «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]» і «[[Манчэстэр Юнайтэд]]». === «Манчэстэр Юнайтэд» === 25 студзеня 2014 году за некалькі дзён да закрыцьця трансфэрнага вакна Мата стаў гульцом «Манчэстэр Юнайтэд» за 37,1 млн фунтаў, кантракт паміж гульцом і новай камандай быў падпісаны да лета 2018 году<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/25882972 Juan Mata: Manchester United sign Chelsea midfielder for £37.1m]. BBC Sport.</ref>. 28 студзеня гулец дэбютаваў у складзе новага клюбу ў хатняй гульні супраць «[[Кардыф Сіці]]» й атрымаў адзін асыстэнцкі пункт, што садзейнічала перамозе манкуніянцаў зь лікам 2:0<ref>[http://www.bbc.com/sport/0/football/25822391 Manchester United 2-0 Cardiff]. BBC.com</ref>. 1 лютага Мата зноўку адзначыўся асыстэнцкім балам, але на гэты раз клюб атрымаў паразу зь лікам 1:2. == Міжнародная кар’ера == [[Файл:Torres, Mata and Ramos Euro 2012 trophy 01.jpg|значак|Торэс, Мата і Рамас сьвяткуюць перамогу ў [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіянаце Эўропы 2012 году]]]] Хуан выступаў юніёрскія й моладзевыя каманды Гішпаніі. 14 лістапада 2008 году [[Вісэнтэ дэль Боске]] выклікаў Мату да [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай]] на таварыскую гульню супраць [[зборная Чылі па футболе|зборнай Чылі]], аднак на поле ён ня выйшаў. 28 сакавіка 2009 году ён, нарэшце, дэбютаваў у складзе зборнай у адборачным матчы да [[чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|чэмпіянату сьвету 2010 году]] ў сустрэчы супраць [[зборная Турэччыны па футболе|зборнай Турэччыны]], дзе гішпанцы трывалі перамогу зь лікам 1:0 у [[Мадрыд]]зе. Хуан выйшаў на замену Давіду Вільлі ў 63 хвіліне. У чэрвені 2009 году Дэль Боске ўключыў Мату на Кубак канфэдэрацыяў 2009 году, які стаў першым міжнародным турнірам у складзе зборнай для гульца. Ён выйшаў на поле на першых хвілінах у гульні супраць [[зборная Іраку па футболе|зборнай Іраку]] й выйшаў на замену ў паўфінальным матчы супраць [[зборная ЗША па футболе|зборнай ЗША]]. 9 верасьня 2009 году Мата забіў свой першы гол за зборную Гішпаніі, якая атрымала перамогу зь лікам 3:0 над [[зборная Эстоніі па футболе|зборнай Эстоніі]], і, такім чынам, забясьпечыла сабе месца ў Кубку сьвету ў [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёвай Афрыцы]]. На чэмпіянаце сьвету Хуан меў ролю рэзэрвовага гульца, дзе зьявіўся толькі ў матчы супраць [[Зборная Гандурасу па футболе|зборнай Гандурасу]] на апошнія 20 хвілін, тым ня менш гулец стаў чэмпіёнам сьвету. У 2011 годзе Мата гуляў выключную ролю на моладзевым чэмпіянаце Эўропы, стаўшы пераможцам спаборніцтва разам са сваёй камандай. Мата браў удзел таксама ў [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіянаце Эўропы 2012 году]], дзе выйшаў на замену ў фінальным матчы супраць [[Зборная Італіі па футболе|зборнай Італіі]] й забіў апошні гол у гульні, дзе пірэнэйскія гульцы былі мацней зь лікам 4:0. == Асабістае жыцьцё == Мата навучаўся ў політэхнічным унівэрсытэце Мадрыду на факультэце [[журналістыка|журналістыкі]]. У вольны ад футболу час любіць гуляць у [[настольны тэніс]]. == Дасягненьні == '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубак Гішпаніі]]: 2008 '''«Чэлсі»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2012 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2012 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2013 '''«Манчэстэр Юнайтэд»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2016 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2017 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2016 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2017 '''«Галатасарай»''': * [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|Чэмпіён Турэччыны]]: 2023 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы|1=2}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110828030049/http://www.juanmata10.com/ Афіцыйны сайт] * [https://web.archive.org/web/20090906113323/http://www.valenciacf.com/contenidos/ElEquipo/Jugadores/Valencia/Mata.html?__locale=en Профіль на афіцыйным сайце «Валенсіі»] * [https://web.archive.org/web/20140118064259/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=267811/ Статыстыка] на сайце FIFA * [https://web.archive.org/web/20110317164254/http://en.uefa.com/teamsandplayers/players/player=104584/profile/index.html Статыстыка] на сайце UEFA * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j4157.html Профіль] на BDFutbol {{Навігацыйная група |назоў = Мата ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мата, Хуан}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] na73gnmed8up5vzymqg3o6x8ymh5xd7 Давід дэ Хэа 0 119946 2624628 2585138 2025-07-11T10:58:26Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624628 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Даві́д дэ Хэ́а Кінта́на''' ({{мова-es|David de Gea Quintana}}; {{Н}} 7 лістапада 1990 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст, брамнік італьянскага клюбу «[[Фіярэнтына Флярэнцыя|Фіярэнтына]]». Раней абараняў колеры [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Біяграфія == Давід дэ Хэа ёсьць выпускніком кантэры мадрыдзкага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]». 30 верасьня 2009 году Давід дэбютаваў у асноўным складзе клюбу; ягоны дэбют прыйшоўся на групавы матч [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] з партугальскім «[[Порту (футбольны клюб)|Порту]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20160304125456/http://www.championat.com/football/_ucl/111/match/104575.html Лига чемпионов. Порту — Атлетико — 2:0]. Чемпионат.com.</ref>. == Нацыянальная зборная == У 2011 годзе стаў чэмпіёнам Эўропы сярод моладзевых нацыянальных зборных. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2010 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2010 '''«Манчэстэр Юнайтэд»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2013 * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2016 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2017, 2023 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2011, 2013, 2016 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 20117 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/First-Team/David-de-Gea.aspx Профіль на сайце «Манчэстэр Юнайтэд»] {{Навігацыйная група |назоў = дэ Хэа ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧЭ-2020 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Хэа, Давід дэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] 2m0xk5ckx87l17yy9ws7fsrbzfda993 Эстэбан Гранэра 0 121456 2624509 2250713 2025-07-10T18:01:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624509 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} {{Футбаліст |імя = Эстэбан Гранэра |клюб = |нумар = |гады = 2005—2006<br/>2006—2007<br/>2007—2008<br/>2008—2009<br/>2009—2012<br/>2012—2014<br/>2013—2014<br/>2014—2017<br/>2017—2020<br/>2020—2021 |клюбы = [[Рэал Мадрыд|Рэал Мадрыд 3]]<br/>[[Рэал Мадрыд Кастыльля]]<br/>→ [[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]] (арэнда)<br/>[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]<br/>[[Рэал Мадрыд]]<br/>[[Кўінз Парк Рэйнджарз Лёндан|Кўінз Парк Рэйнджарз]]<br/>→ [[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]] (арэнда)<br/>[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]<br/>[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёл]]<br/>[[Марбэльля (футбольны клюб)|Марбэльля]] |гульні(галы) = 48 (9)<br/>37 (4)<br/>27 (3)<br/>35 (5)<br/>67 (4)<br/>25 (1)<br/>4 (0)<br/>67 (0)<br/>64 (5)<br/>29 (3) |нац гады = |нац зборная = |нац гульні(галы) = |абнаўленьне(клюб) = |абнаўленьне(зборная) = }} '''Эстэбан Фэлікс Гранэра Маліна''' ({{мова-es|Esteban Félix Granero Molina}}; {{Н}} 2 ліпеня 1987 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст. Унівэрсальны паўабаронца, вядомы ў Гішпані як «пірат» ({{мова-es|El Pirata|скарочана}}), Гранэра мог згуляць як цэнтральнага паўабаронцу, гэтак і крэатыўнага паўабаронцу-распасоўніка, а пры патрэбе мог згуляць і на правым флянзе паўабароны. Асноўным ягоным амплюа лічылася пазыцыя [[плэймэйкер]]а. Мянушка жа «пірат» замацавалася за ім наступным чынам. Як прызнаецца сам Эстэбан, ён ня ведаў, як сьвяткаваць свае забітыя мячы, і не прыдумаў нічога арыгінальнага, як пачаць зачыняць адно вока далоньню. Журналісты тут жа прыдумалі яму мянушку, гледзячы на гэты жэст, а таксама на ягоныя ўскудлачаныя валасы й пацешную бараду<ref>[https://web.archive.org/web/20090812090804/http://www.realmadrid.ru/node/11429 «С господством „Барселоны“ будет покончено!»] RealMadrid.ru</ref>. == Кар’ера == === Раньнія гады === Эстэбан Гранэра прыйшоў у футбольную школу «[[Рэал Мадрыд|Рэала]]» ва ўзросьце 8 гадоў і амаль адразу пачаў дэманстраваць там свой талент. Яму даверылі пазыцыю нападніка. У адзін з сэзонаў Гранэра забіў 83 галы ў чэмпіянаце да 10 гадоў. Як ён сказаў у адным са сваіх інтэрвію: «…проста сакрэт у тым, што я тады быў вышэй за ўсіх астатніх. Я біў мацней за іншых і быў мацней за ўсіх. Потым я вырас, цела сфармавалася і ўсё збалянсавалася, і мяне адсунулі ў цэнтар поля». Гранэра гуляў за другую і трэцюю каманды «Рэала». === «Хэтафэ» === 31 жніўня 2007 году, у апошні дзень трансфэрнага акна, Гранэра разам са сваім напарнікам па «Рэалу» [[Рубэн дэ ля Рэд|Рубэнам дэ ля Рэдам]] перайшоў у склад «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]». Дэбютаваў за «Хэтафэ» 16 верасьня 2007 году, у матчы 3-га тура чэмпіянату Гішпаніі супраць «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёла]]». Але ягоны дэбют быў некалькі сапсаваны. «Хэтафэ» атрымаў паразу, а ён сам Эстэбан атрымаў чырвоную картку<ref>[https://web.archive.org/web/20080610063224/http://www.championat.ru/football/_spain/30/match/5723.html Эспанёл — Хэтафэ]. www.championat.ru</ref>. === «Рэал Мадрыд» === 21 ліпеня 2009 году «[[Рэал Мадрыд]]» ажыцьцявіў выкуп гульца, як паведамляецца, за € 4 млн<ref>[http://www.skysports.com/story/0,19528,11841_5449305,00.html «Granero returns to Real»]. Sky Sports.</ref>. Ягоны першы афіцыйны матч у складзе новага клюбу адбыўся 12 верасьня 2009 году ў матчы супраць «Эспанёла», дзе сталічныя гульцы перамаглі зь лікам 3:0<ref>[https://web.archive.org/web/20121102085334/http://soccernet.espn.go.com/report?id=275781&cc=4716 «Madrid maintain perfect start»]. ESPN Soccernet</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2011 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1202776996085/jugador/Jugador/Granero.htm Профіль на афіцыйным сайце «Рэал Мадрыд»]{{ref-en}}{{ref-es}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гранэра, Эстэбан}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] kws2u1fraz5in19sx85frghh1utmsc7 2624510 2624509 2025-07-10T18:01:29Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624510 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Эстэбан Фэлікс Гранэра Маліна''' ({{мова-es|Esteban Félix Granero Molina}}; {{Н}} 2 ліпеня 1987 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст. Унівэрсальны паўабаронца, вядомы ў Гішпані як «пірат» ({{мова-es|El Pirata|скарочана}}), Гранэра мог згуляць як цэнтральнага паўабаронцу, гэтак і крэатыўнага паўабаронцу-распасоўніка, а пры патрэбе мог згуляць і на правым флянзе паўабароны. Асноўным ягоным амплюа лічылася пазыцыя [[плэймэйкер]]а. Мянушка жа «пірат» замацавалася за ім наступным чынам. Як прызнаецца сам Эстэбан, ён ня ведаў, як сьвяткаваць свае забітыя мячы, і не прыдумаў нічога арыгінальнага, як пачаць зачыняць адно вока далоньню. Журналісты тут жа прыдумалі яму мянушку, гледзячы на гэты жэст, а таксама на ягоныя ўскудлачаныя валасы й пацешную бараду<ref>[https://web.archive.org/web/20090812090804/http://www.realmadrid.ru/node/11429 «С господством „Барселоны“ будет покончено!»] RealMadrid.ru</ref>. == Кар’ера == === Раньнія гады === Эстэбан Гранэра прыйшоў у футбольную школу «[[Рэал Мадрыд|Рэала]]» ва ўзросьце 8 гадоў і амаль адразу пачаў дэманстраваць там свой талент. Яму даверылі пазыцыю нападніка. У адзін з сэзонаў Гранэра забіў 83 галы ў чэмпіянаце да 10 гадоў. Як ён сказаў у адным са сваіх інтэрвію: «…проста сакрэт у тым, што я тады быў вышэй за ўсіх астатніх. Я біў мацней за іншых і быў мацней за ўсіх. Потым я вырас, цела сфармавалася і ўсё збалянсавалася, і мяне адсунулі ў цэнтар поля». Гранэра гуляў за другую і трэцюю каманды «Рэала». === «Хэтафэ» === 31 жніўня 2007 году, у апошні дзень трансфэрнага акна, Гранэра разам са сваім напарнікам па «Рэалу» [[Рубэн дэ ля Рэд|Рубэнам дэ ля Рэдам]] перайшоў у склад «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]». Дэбютаваў за «Хэтафэ» 16 верасьня 2007 году, у матчы 3-га тура чэмпіянату Гішпаніі супраць «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёла]]». Але ягоны дэбют быў некалькі сапсаваны. «Хэтафэ» атрымаў паразу, а ён сам Эстэбан атрымаў чырвоную картку<ref>[https://web.archive.org/web/20080610063224/http://www.championat.ru/football/_spain/30/match/5723.html Эспанёл — Хэтафэ]. www.championat.ru</ref>. === «Рэал Мадрыд» === 21 ліпеня 2009 году «[[Рэал Мадрыд]]» ажыцьцявіў выкуп гульца, як паведамляецца, за € 4 млн<ref>[http://www.skysports.com/story/0,19528,11841_5449305,00.html «Granero returns to Real»]. Sky Sports.</ref>. Ягоны першы афіцыйны матч у складзе новага клюбу адбыўся 12 верасьня 2009 году ў матчы супраць «Эспанёла», дзе сталічныя гульцы перамаглі зь лікам 3:0<ref>[https://web.archive.org/web/20121102085334/http://soccernet.espn.go.com/report?id=275781&cc=4716 «Madrid maintain perfect start»]. ESPN Soccernet</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2011 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1202776996085/jugador/Jugador/Granero.htm Профіль на афіцыйным сайце «Рэал Мадрыд»]{{ref-en}}{{ref-es}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гранэра, Эстэбан}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 5sji410kygqp4jhxqrkj8ozbw6cpl40 Сэрхіё Рамас 0 121458 2624607 2605569 2025-07-11T09:09:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624607 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэрхіё Рамас Гарсія''' ({{мова-es|Sergio Ramos García}}; {{Н}} 30 сакавіка 1986 году, [[Камас]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст мэксыканскага клюбу «[[Мантэрэй (футбольны клюб)|Мантэрэй]]». Былы гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Гуляе на пазыцыі правага ці цэнтральнага абаронцы. == Кар’ера == === «Сэвільля» === Ва ўзросьце 14 гадоў Сэрхіё прыбыў на прагляд у «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлю]]», дзе добра паказаў сябе. Неўзабаве пачаў выступаць за юнацкія каманды гэтага клюбу. У сэзоне 2002—2003 гадоў правёў адзін матч за рэзэрвовую каманду «Сэвільлі» ў другім дывізіёне чэмпіянату Гішпаніі. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]] Рамас стаў гульцом асноўнага складу дубля, прыняўшы ўдзел у 25 матчах і забіўшы адзін мяч. У пачатку 2004 году тагачасны галоўны трэнэр «Сэвільлі» [[Хаакін Капарас]] перавёў Рамаса ў асноўны склад. 1 лютага 2004 году Рамас дэбютаваў у [[Ля Ліга|Прымэры]] ў матчы супраць «[[Дэпартыва Ля-Каруньня]]» (0:1). Улетку таго ж году Сэрхіё стаў чэмпіёнам Эўропы ў складзе юнацкай зборнай Гішпаніі для гульцоў не старэйшых за 19 гадоў. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] Сэрхіё правёў у Ля-Лязе 31 матч і забіў 2 мячы, таксама ён гуляў у [[Кубак УЭФА|Кубку УЭФА]], у прыватнасьці сустракаўся зь пецярбурскім «[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэнітам]]». У канцы сэзону Сэрхіё быў прызнаны гульцом-адкрыцьцём чэмпіянату. 26 сакавіка 2005 году Рамас дэбютаваў у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]], выйшаўшы на замену ў паядынку супраць [[зборная Кітаю па футболе|зборнай Кітаю]] (3:0) ва ўзросьце 18 гадоў. Сэрхіё стаў першым футбалістам з 1941 году, які гуляў за зборную Гішпаніі ў такім юным узросьце: раней гэтага дамогся брамнік [[Хуан Акуньня]]. Празь некаторы час Сэрхіё трапіў у стартавы склад на адборачны матч чэмпіянату сьвету 2006 году супраць [[зборная Сэрбіі і Чарнагорыі па футболе|зборнай Сэрбіі і Чарнагорыі]]. З тых часоў ён стаў асноўным абаронцам каманды [[Люіс Арагонэс|Люіса Арагонэса]]. === «Рэал» === Летам 2005 году мадрыдзкі «[[Рэал Мадрыд|Рэал]]» набыў Рамаса за 27 мільёнаў эўра. «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» й «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» таксама жадалі бачыць гульца ў сваім складзе. Крыху менш, чым праз год пасьля [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|ЧС-2006]], Сэрхіё набыў першы буйны тытул у кар’еры, стаўшы ў складзе «Рэалу» чэмпіёнам Гішпаніі. У адборачным турніры [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|Эўра-2008]] Рамас прыняў удзел у 11 з 12 матчаў і забіў 2 голы. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2007, 2008, 2012, 2017, 2020 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2011, 2014 * Уладальнік [[Супрэкубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2008, 2012, 2017, 2020 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2014, 2016, 2017, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2014, 2016, 2017 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2014, 2016, 2017, 2018 '''«Пары Сэн-Жэрмэн»''': * [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]: 2022, 2023 * Уладальнік [[Супрэкубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]: 2022 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008, 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120430202318/http://www.sergioramos.es/ Афіцыйны сайт] * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1193041476906/jugador/Jugador/Ramos.htm Профіль на афіцыйным сайце «Рэал Мадрыд»]{{ref-en}}{{ref-es}} * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2495.html Профіль] на BDFutbol * [https://web.archive.org/web/20090810140439/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player%3D216814/ Профіль] на FIFA.com * [http://www.national-football-teams.com/player/10958.html Статыстыка] на National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Рамас у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рамас, Сэрхіё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 5er80und9gshio8y09u6ym72rdbdwtg Ікер Касыльяс 0 121459 2624526 2578806 2025-07-10T18:59:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624526 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ікер Касыльяс Фэрнандэс''' ({{мова-es|Iker Casillas Fernández}}; {{Н}} 25 лістапада 1981 году ў [[Талёса]], [[Гішпанія]]) — былы гішпанскі футбаліст, брамнік. Мае выступы за [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]]. Чэмпіён Эўропы (2008, 2012) і чэмпіён сьвету (2010), рэкардсмэн зборнай Гішпаніі па колькасьці згуляных матчаў. == Кар’ера == === «Рэал Мадрыд» === Касыльяс нарадзіўся ў [[Мадрыд]]зе ў 1981 годзе. У «Рэал» трапіў у 8-гадовым узросьце. Касыльяс выступаў у складзе гішпанскіх зборных, якія перамагалі ў [[Кубак мэрыдыяна|Кубку мэрыдыяна]] й моладзевым першынстве сьвету ў 1999 годзе. У сэзоне 1999—2000 гадоў Касыльяс заявіў пра сябе ў поўны голас: ён замяніў траўмаванага [[Бода Ільгнэр]]а й дапамог мадрыдцам перамагчы ў [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2000 году|фінале Лігі чэмпіёнаў УЭФА]] ў матчы з «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіяй]]». Неўзабаве Касыльяс згубіў форму, што дазволіла [[Сэсар Санчэс|Сэсару Санчэсу]] стаць асноўным брамнікам «Рэала», але Ікер вярнуў сабе месца ў стартавым складзе, замяніўшы вэтэрана ў [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2002 году|фінале Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2001—2002 гадоў]] у матчы з «[[Баер Левэркузэн|Баерам]]». Выйшаўшы на поле, Касыльяс зрабіў сэрыю выдатных «сэйваў» і дапамог «Рэалу» перамагчы зь лікам 2:1. [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2002—2003 гадоў|Сэзон 2002—2003 гадоў]] кіпэр зноў правёў у статусе першага нумару, не атрымаўшы ні адной траўмы, і абараняў гонар клюбу ў 15 матчах [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] і 38 паядынках нацыянальнага першынства, па выніках якога «Рэал» вярнуў сабе званьне чэмпіёна. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]] Ікер прапусьціў толькі адну сустрэчу, але гэта ня выратавала «каралеўскі клюб»: «Рэал Мадрыд» ня здолеў адстаяць чэмпіёнскі тытул і саступіў у фінале [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]. === Міжнародная кар’ера === Пасьля дэбюту ў зборнай у матчы са [[Зборная Швэцыі па футболе|швэдамі]] ў якасьці запаснога брамніка адправіўся на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2000 году|Эўра-2000]], дзе так і ня выйшаў на поле. Праз два гады на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2002 году|чэмпіянаце сьвету ў Японіі й Паўднёвай Карэі]] Касыльяс павінен быў стаць дублёрам [[Сант’яга Каньісарэс]]а, але з-за траўмы апошняга, выбыўшага з складу ў апошні момант, Касыльяс дэбютаваў у фінальных турнірах чэмпіянатаў сьвету ў матчы супраць [[зборная Парагваю па футболе|Парагваю]], стаўшы асноўным галкіпэрам зборнай і героем гульні зь [[зборная Ірляндыі па футболе|ірляндцамі]]: перамога гішпанцаў па пэнальці дазволіла ім выйсьці ў чвэрцьфінал. == Дасягненьні == === Клюбныя === '''Рэал''' * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (5): 2001, 2003, 2007, 2008, 2012 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] (2): 2011, 2014 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі па футболе]] (4): 2001, 2003, 2008, 2012 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] (3): 2000, 2002, 2014 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА па футболе|Супэркубка УЭФА]] (2): 2002, 2014 * Уладальнік [[Міжкантынэнтальны кубак|Міжкантынэнтальнага кубка]] (2): 1998, 2002 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2014 === Міжнародныя === '''Гішпанія''' * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]] (2): 2008, 2012 == Асабістае жыцьцё == З 2009 году сустракаецца з гішпанскай спартовай тэлевядучай [[Сара Карбанэра|Сарай Карбанэра]]. Іхны раман запомніўся гледачам [[чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|чэмпіянату сьвету-2010]] у [[ПАР|Паўднёва-Афрыканскай Рэспубліцы]] гарачым пацалункам у прамым этэры перад тэлекамэрамі падчас пасьляматчавага інтэрвію Карбанэра з Касыльясам пасьля перамогі гішпанцаў у фінале<ref>[https://web.archive.org/web/20120125040034/http://pinkfootball.ru/lichnaya-zhizn/iker-kasilyas-sara-karbonero-liubov-ili-choroshiy-piar Поцелуй Икера Касильяса и Сары Карбонеро в прямом эфире]. Pinkfootball.ru.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120413215358/http://www.iker-casillas.com/ Афіцыйны сайт]{{ref-en}}{{ref-es}}{{ref-fr}} * [https://web.archive.org/web/20120303075728/http://casillas.ru/ Неафіцыйны сайт заўзятараў гульца]{{ref-ru}} * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1193041476328/jugador/Jugador/Casillas.htm.htm Профіль на афіцыйным сайце «Рэал Мадрыд»]{{ref-en}}{{ref-es}} {{Навігацыйная група |назоў = Касыльяс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2000 |Гішпанія на ЧС-2002 |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Касыльяс, Ікер}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] one0394fo4olv0xiybv38hxyuu1j0mh Фэрнанда Льярэнтэ 0 121818 2624536 2403895 2025-07-10T19:52:02Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624536 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фэрна́нда Льярэ́нтэ То́рэс''' ({{мова-es|Fernando Llorente Torres}}; {{Н}} 26 лютага 1985 году, [[Памплёна]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, нападнік. Прыцягваўся да выступаў у складзе дружыны [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|Чэмпіён сьвету 2010 году]] й [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіён Эўропы 2012 году]]. == Дасягненьні == '''«Ювэнтус»''': * [[Чэмпіянат Італіі па футболе|Чэмпіён Італіі]]: 2014, 2015, 2016 * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2013, 2015 '''«Сэвільля»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2016 '''«Напалі»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 * Уладальнік [[Кубак Мэрыдыяна па футболе|Кубка Мэрыдыяна]]: 2003 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fernandollorente.es/ Афіцыйны сайт] * [http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=1&b=1&c=1&d=0&jokalaria=571&idi=2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетык Більбао»] * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=30498 Профіль] на National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Льярэнтэ ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Льярэнтэ, Фэрнанда}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] oy3keqo5c7vsm0fwylfu9n6z05tzsz4 Мікель Сан Хасэ 0 121822 2624613 2613423 2025-07-11T09:24:29Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624613 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мікель Сан Хасэ Дамінгес''' ({{мова-es|Mikel San José Domínguez}}; {{Н}} 30 траўня 1989 году, [[Памплёна]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, паўабаронца. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === «Лівэрпул» === [[Ля Ліга 2009—2010 гадоў|Сэзон 2009—2010 году]] Мікель правёў у арэндзе ў «[[Атлетык Більбао|Атлетыку]]» Більбао<ref name="liverbird-home">[http://www.liverbird.ru/news/2009/8/eshchjo-odin-ispanec-vozvrashchaetsja-domoj Ещё один испанец возвращается домой]. Liverbird.ru</ref>, дзе добра сябе праявіў і заваяваў сталае месца ў першай камандзе. Басконскі клюб меў дамоўленасьць зь «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулам]]» аб тым, што атрымае магчымасьць да [[31 ліпеня]] [[2010]] году выкупіць кантракт гульца за 3 мільёны эўра<ref name="liverbird-home" />. === «Атлетык» === [[19 траўня]] было абвешчана аб тым, што клюбы дамовіліся, і Сан Хасэ пераходзіць у «Атлетык» на сталай аснове<ref>[http://www.liverbird.ru/news/2010/5/mikel-san-hose-igrok-atletika «Мигель Сан Хосе — игрок „Атлетика“»]. Liverbird.ru</ref>. Агулам правёў за клюб 397 матчаў, у тым ліку 304 матчы ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.transfermarkt.com/mikel-san-jose/leistungsdatenverein/spieler/52469|загаловак=Mikel San José - Stats by club | выдавец=Transfermarkt|мова=en|дата=26 студзеня 2021}}</ref>. Забіў 37 галоў, зь іх 27 у Ля Лізе. У ліпені 2020 году «Атлетык» ня стаў працягваць кантракт з вэтэранам клюба<ref>{{Спасылка|url=https://sport24.ru/news/football/2020-07-07-atletik-ne-stal-prodlevat-kontrakty-s-dvumya-veteranami-kluba|загаловак=«Атлетик» не стал продлевать контракты с двумя ветеранами клуба|дата публікацыі=7 ліпеня 2020|мова=ru|выдавец=sport24}}</ref>. === «Бірмінггэм Сіці» === 21 верасьня 2020 году стаў гульцом «Бірмінггэма»<ref>{{Спасылка|url=https://twitter.com/BCFC/status/1308061466189234183?ref_src=twsrc%5Etfw|загаловак=We are delighted to announce the arrival of highly-rated Spanish star Mikel San José.|назва праекту=Birmingham City FC|выдавец=Twitter|дата публікацыі=21 верасьня 2020|мова=en}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://www.bcfc.com/birmingham-city/players/mikel-san-jos%C3%A9/|загаловак=Mikel San José | выдавец=Birmingham City Football Club|мова=ru|дата=26 студзеня 2021}}</ref>, які выступае ў другім паводле сілы [[Чэмпіянат футбольнай лігі Ангельшчыны|Чэмпіянаце футбольнай лігі Ангельшчыны]]. == Дасягненьні == '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2015 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе (юнакі да 19 году)|Чэмпіён Эўропы (юнакі да 19 году)]]: 2007 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе сярод моладзевых камандаў|Чэмпіён Эўропы (юнакі да 21 году)]]: 2011 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Спасылка|url=https://www.athletic-club.eus/jugadores/mikel-san-jose-dominguez|загаловак=Профіль|назва праекту=афіцыйны сайт ФК «Атлетык Більбао»|мова=es}} * {{Twitter|mikelsanjo6}} {{Гішпанія на ЧЭ-2016}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сан Хасэ, Мікель}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] mpvly2gjdzqo6p0k8tf6gind3675w48 Пэдра Радрыгес Ледэсма 0 125039 2624582 2585163 2025-07-11T06:25:00Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624582 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пэ́дра Радры́гес Ледэ́сма''' ({{мова-es|Pedro Rodríguez Ledesma}}; {{Н}} 28 ліпеня 1987 году, [[Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік італьянскага клюбу «[[Ляцыё Рым|Ляцыё]]» й [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Біяграфія == Пачаў сваю кар’еру ў камандзе аднаго зь ніжэйшых гішпанскіх дывізіёнаў «Сан-Ісыдра» на родных [[Канарскія астравы|Канарскіх астравах]] у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]], адзначыўшыся гульнямі як за юнацкі, гэтак і за асноўны склад. Адтуль перабраўся ў юніёрскую каманду «Барсэлёны», за розныя юніёрскія й моладзевыя каманды «сіне-гранатавых» адыграў тры сэзоны. Першы матч за асноўны склад «Барсэлёны» правёў 11 верасьня 2007 году ў фінале [[Кубак Каталёніі па футболе|Кубка Каталёніі]], дзе ягоная каманда саступіла «[[Хімнастык Тарагона|Хімнастыку]]» з [[Тарагона|Тарагоны]] зь лікам 1:2. 12 студзеня 2008 году Пэдра дэбютаваў у першай камандзе, правёўшы адну хвіліну пераможнага матчу супраць «[[Рэал Мурсія|Мурсіі]]» (4:0). == Зборная == У 2010 годзе трапіў у заяўку [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі па футболе]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|чэмпіянат сьвету 2010 году]] ў [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|Паўднёва-Афрыканскай Рэспубліцы]], дзе стаў чэмпіёнам сьвету. У 2012 годзе разам са зборнай стаў [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіёнам Эўропы]]. Свой першы хет-трык Пэдра забіў 12 кастрычніка 2012 году ў матчы на менскім стадыёне «[[Дынама (стадыён, Менск)|Дынама]]» супраць зборнай Беларусі (0:4)<ref>[http://www.uefa.com/worldcup/news/newsid=1876802.html Plaudits take back seat for Spain striker Pedro]. UEFA.com</ref>. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013, 2015 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2009, 2012, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2009, 2011, 2015 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2009, 2011 '''«Чэлсі»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2017 * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2018 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2019 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Сям’я == Старэйшы брат Пэдра [[Кірыян Радрыгес Ледэсма]] выступае ў цяперашні час у адным з клюбаў гішпанскіх ніжэйшых дывізіёнаў. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fcbarcelona.cat/web/english/futbol/temporada_08-09/plantilla/jugadors/pedro.html Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] {{Навігацыйная група |назоў = Пэдра ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 }} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] flxixs44pbqz2onyvxxl4xm36k7joqa Менскі маторны завод 0 125053 2624597 2623598 2025-07-11T06:53:30Z W 11741 /* Вонкавыя спасылкі */ +[[Шаблён:Кандыдат у добрыя артыкулы]] 2624597 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|53|17|паўночнае|27|38|7|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Менскі маторны завод» |лягатып = |тып = [[адкрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг на біржы = |дэвіз = Мы дорым вам рух<ref>{{Кніга|аўтар=|частка=|загаловак=Кіраўніцтва па фірмовым стылі|арыгінал=Руководство по фирменному стилю|спасылка=https://mmz-motor.by/upload/documents/brandbook.pdf|адказны=|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Менскі маторны завод|год=2020|старонкі=11|старонак=78|сэрыя=|isbn=|наклад=}}</ref> |заснаваная = {{Дата пачатку|12|10|1962|1}} |заснавальнікі = [[Рада народнай гаспадаркі Беларускай ССР]] |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Менск]] |адрас = [[Партызанскі раён (Менск)|Партызанскі раён]], [[Вуліца Ваўпшасава (Менск)|вул. Ваўпшасава]], д. 4 |ключавыя фігуры = [[Аляксандар Бацьвіньнік]] ([[генэральны дырэктар]]), [[Мікалай Самахвалаў]] ([[тэхнічны дырэктар]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/o-predpriyatii/rukovodstvo/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref> |галіна = [[машынабудаваньне]] |прадукцыя = [[дызэльны рухавік]], [[дызэль-генэратар]], [[кампрэсарная станцыя]], дызэльная [[помпа]], [[Каленчаты вал|каленчаты]] і [[разьмеркавальны вал]], [[махавік]], [[паліўная помпа]], [[турбіна]] і [[шатун]] |абарачэньне = {{Рост}}857 млн [[Беларускі рубель|рублёў]]<ref>{{Навіна|аўтар=К.А. Кандраценка, А.В. Сычова, [[Аляксандар Бацьвіньнік]], А.В. Кавалёва|загаловак=Справаздачнасць паводле МСФС за 2022 год|спасылка=https://mmz-motor.by/upload/documents/Otchyotnost%60%20MSFO%20za%202022%20god.pdf|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|мова=ru|дата публікацыі=16 чэрвеня 2023|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref> (2022 год; 313 млн $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы беларускага рубля ў адносінах да замежных валют, якія штодзённа, на 31.12.2023|спасылка=https://www.nbrb.by/bel/statistics/rates/ratesdaily|выдавец=[[Нацыянальны банк Беларусі]]|дата публікацыі=31 сьнежня 2023|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref> |матчына кампанія = [[Міністэрства прамысловасьці Рэспублікі Беларусь]] |даччыныя кампаніі = «[[Барысаўскі завод агрэгатаў]]», «[[Гомельскі завод пускавых рухавікоў]]», «[[Жыткавіцкі маторабудаўнічы завод]]» і «[[Стоўпцы|Стаўпецкі]] ліцейны завод» |аўдытар = |сайт = [https://mmz-motor.by/blr/ mmz-motor.by/blr] }} '''«Ме́нскі мато́рны заво́д»''' — дзяржаўнае машынабудаўнічае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў кастрычніку 1962 году. На 2025 год у [[холдынг]] «ММЗ» уваходзілі «[[Барысаўскі завод агрэгатаў]]», «[[Гомельскі завод пускавых рухавікоў]]», «[[Жыткавіцкі маторабудаўнічы завод]]» і «[[Стоўпцы|Стаўпецкі]] ліцейны завод»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Іншая прадукцыя|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/prochaya-produktsiya/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>. Прадпрыемства акцыянавалі ў лютым 2009 году<ref>{{Спасылка|аўтар =Марына Носава| дата публікацыі = 4 лютага 2010| url =http://by.belapan.by/archive/2010/02/04/361212_361236/| загаловак = Менскі маторны завод плянуе стварыць сумесную вытворчасьць з амэрыканскай кампаніяй Navistar| назва праекту = Эканоміка| выдавец = [[БелаПАН]]| дата = 25 красавіка 2012}}</ref>. У 2022 годзе вытворчасьць перавысіла 50 000 рухавікоў. Іх паставілі на канвэеры 49 заводаў і прадалі ў больш як 50 краінаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менскі маторны завод» за год павялічыў вытворчасьць рухавікоў больш як на 11 працэнтаў|спасылка=https://blr.belta.by/economics/view/minski-matorny-zavod-za-god-pavjalichyu-vytvorchasts-ruhavikou-bolsh-jak-na-11-pratsentau-123542-2023/|выдавец=[[БелТА]]|дата публікацыі=12 студзеня 2023|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>. == Вырабы == На 2025 год «Менскі маторны завод» вырабляў: * 145 найменьняў [[аўтамабіль]]ных, прамысловых і [[трактар]]ных [[рухавік]]оў магутнасьцю ад 13 да 265 к[[Ват]] паводле нормаў ад Эўра-1 да Эўра-5 з [[частасьць кручэньня|частасьцю кручэньня]] ад 220 да 3000 [[Абарот на хвіліну|абаротаў за хвіліну]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Рухавік|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/dvigateli/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>; * 12 найменьняў [[дызэль-генэратар]]аў магутнасьцю ад 10 да 160 кВат з частасьцю кручэньня ў 1500 абаротаў за хвіліну<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дызэль-генэратарныя ўстаноўкі|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/dizel-generatornye-ustanovki/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:Diesel generator MMZ.jpg|значак|280пкс|Дызэль-генэратар «МДГ 7056» (2019 год)]] * 10 найменьняў [[Кампрэсарная станцыя|кампрэсарных станцыяў]] з працоўным [[ціск]]ам ад 0,7 да 1 мэга[[Паскаль (адзінка вымярэньня)|паскалю]] і прадукцыйнасьцю ад 3,5 да 12 кубамэтар/сэкунда<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кампрэсарныя станцыі|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/kompressornye-stantsii/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>; * 9 найменьняў дызэльных [[помпа]]ў з падачай ад 29 да 175 літраў/сэк. і напорам ад 23-х да 143-х м<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дызэль-помпавыя ўстаноўкі|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/dizel-nasosnye-ustanovki/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Паветранадзімалка|паветранадзімалкі]] 792 прадукцыйнасьцю 21,5 кубамэтраў/хвіліна на ўваходзе і 15,6 на выхадзе пры 2350 абаротах за хвіліну<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветранадзiмалка 792-00.00.00-2|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/vozdukhoduvki/792-00-00-00-2/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>; * 54 найменьні запчастак, у тым ліку блёкі цыліндраў, [[Каленчаты вал|каленчатыя]] і [[Разьмеркавальны вал|разьмеркавальныя]] валы, гільза-[[Поршань|поршневую]] групу, галоўкі блёка, махавікі, [[Паліўная помпа|паліўныя помпы]], [[Турбіна|турбіны]] і [[шатун]]ы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Запчасткі|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/catalog/zapchasti/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == 26 траўня 1960 году [[Рада міністраў СССР]] ухваліла Пастанову № 563 «Аб пачатку будаўніцтва у г. Менску маторнага заводу па вытворчасьці [[Дызэльны рухавік|дызэльных рухавікоў]]». У праекце прадугледжваўся штогадовы выпуск 120 000 рухавікоў «Д-50» магутнасьцю 50—60 [[Конская сіла|конскіх сілаў]]. Увосень 1960 году на паўночна-ўсходняй ускраіне Менску між «[[Менскі трактарны завод|Менскім трактарным заводам]]» і «[[Менскі падшыпнікавы завод|Менскім падшыпнікавым заводам]]» пачалі будаваць «Менскі маторны завод». Першым кіраўніком заводу быў прызначаны [[Уладзімер Ражкоў|Ўладзімер Ражкоў]]. У студзені 1961 году пачалі абсталяваньне інструмэнтам. У лютым 1962 году ўтварылі аддзел галоўнага тэхноляга. У красавіку 1962 году пачалі [[мантаж]] першых 2-х аўтаматычных лініяў. 12 кастрычніка 1962 году сабралі першыя ўзоры 4-цыліндравых рухавікоў «Д-50». Да канца 1962 году змантавалі 14 аўтаматычных лініяў, 196 адмысловых і агрэгатных [[Станок|станкоў]], 338 унівэрсальных станкоў, 34 прэсы і стэнд выпрабаваньня рухавікоў<ref name="а"/>. На 1 студзеня 1963 году завод налічваў 17 аддзелаў і службаў, 4 [[цэх]]і вытворчасьці і 4 дапаможныя цэхі. [[Рада народнай гаспадаркі Беларускай ССР]] выдала Распараджэньне № 963, якім прызнала завод часткова ўведзеным у карыстаньне на магутнасьць 50 000 рухавікоў за год. 23 ліпеня 1963 году асвоілі вытворчасьць [[трактар]]нага рухавіка «Д-50» з рэсурсам 2500 гадзінаў. Да канца 1963 году з канвэера сышло 11 360 рухавікоў «Д-50» на новы трактар «[[МТЗ-50]]». У 1964 годзе ўсе трактары «[[Беларусь (трактар)|Беларусь]]» пачалі аснашчаць дызэльнымі рухавікамі Д-50. У сакавіку 1964 году ўвялі дзіцячы камбінат на 119 месцаў для дзяцей супрацоўнікаў заводу. У 1969 годзе асвоілі выпуск дызэльных рухавікоў Д-60 магутнасьцю 60—65 к.с. для пастаўкі трактароў «Беларусь» сэрыі 500 за мяжу. Вырабілі 500 000 рухавікоў. У 1970 годзе рэсурс рухавікоў падвоілі да 5000 гадзінаў і панізілі выдатак рухавіковай [[Аліва|алівы]] на чад з 2-х да 1 %. Пачалі пастаўку рухавікоў ва [[Усходняя Нямеччына|Ўсходнюю Нямеччыну]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя прадпрыемства|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/o-predpriyatii/istoriya-predpriyatiya/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1971 годзе «Менскі маторны завод» атрымаў маркіроўку рухавікоў Дзяржаўным знакам якасьці першым у галіне. Кіраўнік заводу В.А. Ражкоў атрымаў [[Дзяржаўная прэмія СССР|Дзяржаўную прэмію СССР]]. У 1974 годзе асвоілі новае сямейства 4-цыліндравых рухавікоў «Д-240» з [[Наўпроставы ўпрыск|наўпроставым упрыскам]] паліва і магутнасьцю 60—85 к.с. З канвэера сышоў мільённы рухавік. У 1975 годзе пачалі пастаўку рухавікоў у [[Баўгарыя|Баўгарыю]], [[Пакістан]] і [[Віетнам]]. У 1978 годзе кіраўніком заводу прызначаны [[Іван Сямак]]. У 1980 годзе спынілі вытворчасьць рухавікоў Д-50 для Савецкага Саюзу. Завод атрымаў міжнародную прэмію «[[Залаты мэркурый]]» ([[Італія]])<ref name="а"/>. [[Файл:D-245 engine (2S5M modification).jpg|значак|280пкс|Рухавік сямейства «Д-245» (2021 год)]] У 1981 годзе з канвэера сышоў 2-мільённы рухавік, а завод атрымаў [[ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу]]. У 1983 годзе стварылі вытворчае [[Дзяржаўнае аб'яднаньне|аб'яднаньне]] «Менскі маторны завод», у склад якога ўвайшлі: «[[Барысаўскі завод агрэгатаў]]» і [[Стоўпцы|Стаўпецкая]] філія. Заводзкая [[здраўніца]] «Мара» прыняла першых наведнікаў. У 1984 годзе асвоілі вытворчасьць рухавіка «Д-245». 2 студзеня 1985 году выйшаў першы нумар газэты «Маторабудаўнік», якая стала выходзіць двойчы на тыдзень на 4-х палосах фармату [[А3]]. У 1987 годзе токар-расточнік экспэрымэнтальнага цэху Л.І. Дзюсаў стаў ляўрэатам Дзяржаўнай прэміі СССР. У 1988 годзе кіраўніком заводу стаў [[І.Я. Вараб'ёў]]. З канвэера сышоў 3-мільённы рухавік. Выхаванка спортклюбу «Матор» стала срэбранай прызэркай [[Летнія Алімпійскія гульні 1988 году|Алімпійскіх гульняў]] у [[Сэул]]е ([[Паўднёвая Карэя]]). Увялі ў дзеяньне піянэрскі [[летнік]] «Церамок». У 1990 годзе спынілі вытворчасьць рухавікоў Д-50 і Д-60 для замежнага рынку. «ММЗ» увайшоў у асацыяцыю дзяржаўных вытворцаў дызэльных рухавікоў<ref name="а"/>. === 1990-я гады === [[Файл:2025 Менскі маторны завод рухавікі.jpg|значак|290пкс|5 асноўных рухавікоў «ММЗ» (2025 год)]] У 1992 годзе асвоілі вытворчасьць аўтамабільнага рухавіка «Д-245.1» для пастаўкі на «[[Завод імя Ліхачова]]» ў Маскве (Расея). У лютым 1992 году на сэрыйны [[цяжкавік]] «[[МАЗ-5433]]» сталі ставіць 180-сільны 6-цыліндравы рухавік «Д-260Т». У чэрвені 1992 году пачалі хадавое выпрабаваньне рухавіка «Д-265» на [[Вугоршчына|вугорскім]] аўтобусе «[[Ікарус-260]]». У 1993 годзе кіраўніком быў прызначаны [[Карл Шаўлоўскі]]. У студзені 1993 году распрацавалі праграму стварэньня магутнасьці для выпуску рухавікоў «Д-240Т» і «Д-260Т» з давядзеньнем да стандартаў «Эўра-1» і «Эўра-2». Улетку 1993 году рухавікі «Д-245.20» выпрабавалі на «Заводзе імя Ліхачова». Да ліпеня 1993 году рухавікі заводу паставілі ў 85 краінаў. «Менскпасажыраўтатранс» усталяваў рухавік «Д-245.20» на [[аўтобус]] «[[ЛАЗ]]». У верасьні 1994 году завод асвоіў вытворчасьць рухавіка «Д-247» для «[[Заволскі завод вусенічных цягачоў|Заволскага заводу вусенічных цягачоў]]» ([[Ніжагародзкая вобласьць]], Расея). У экспэрымэнтальных цэху сабралі 6 першых рухавікоў «Д-260.5» з вэртыкальным разьмяшчэньнем цыліндраў, прызначаных да аўтобусаў «[[Менскі аўтамабільны завод|Менскага аўтамабільнага заводу]]». Сабралі і выпрабавалі першы сэрыйны рухавік «Д-265» для аўтобуса «[[Ікарус]]». Увялі ў дзеяньне базу адпачынку «Лясная Верацейка». У 1995 годзе асвоілі вытворчасьць трактарнага рухавіка «Д-260». Пачалі засьведчаньне рухавікоў. Досьледныя ўзоры рухавікоў пастаўлялі на «Завод імя Ліхачова», «[[Горкаўскі аўтамабільны завод]]», «[[Курганскі аўтобусны завод]]» і «[[Паўлаўскі аўтобусны завод]]» ([[Горкаўская вобласьць]]) у Расеі, а таксама на «[[Львоўскі аўтобусны завод]]» ва Ўкраіне<ref name="а"/>. [[Файл:Diesel pump MMZ (Belagro-2021).jpg|значак|280пкс|Дызэльная помпа «ММЗ» (2021 год)]] У 1996 годзе асвоілі вытворчасьць аўтамабільных рухавікоў «Д-245.12» і «Д-245.9», а таксама [[камбайн]]авага рухавіка «Д-260.4». У красавіку 1996 году пачаў працу ўчастак [[Каленчаты вал|каленчатага вала]] для рухавікоў «Д-260» і «Д-265». Запусьцілі участак гільзы блёку цыліндраў. Атрымалі замову на 10 000 рухавікоў для трактароў «[[МТЗ-510]]» у Пакістане. Стварылі вытворчасьць 1000 6-цыліндравых рухавікоў. Вырабілі досьледны ўзор рухавіка для трактара, які выпускаў «[[Паўднёвы машынабудаўнічы завод]]» ў [[Днепрапятроўск]]у (Украіна) і для «МАЗу». У 1997 годзе асвоілі вытворчасьць аўтамабільных рухавікоў «Д-247.7» і «Д-260.5», а таксама камбайнавага «Д-260.7». 14 красавіка 1997 году з канвэера сышоў 4-мільённы рухавік. У 1998 годзе запусьцілі канвэер зборкі 6-цыліндравых рухавікоў. У траўні 1998 году сабралі 3-тысячны, а ў сьнежні — 5-тысячны 6-цыліндровік. Аўтамабільныя рухавікі засьведчылі паводле Эўра-1, а трактарныя — паводле Правілаў № 96 [[Эўрапейская эканамічная камісія ААН|Эўрапейскай эканамічнай камісіі ААН]] ва {{Артыкул у іншым разьдзеле|Установа дасьледаваньня маторных транспартных сродкаў|Ўстанове дасьледаваньня маторных транспартных сродкаў|cs|Ústav pro výzkum motorových vozidel}} (УДМТС; [[Чэхія]]). 5 сакавіка 1999 году кіраўніком заводу быў прызначаны [[Мікалай Лобач]], які дагэтуль 10 гадоў узначальваў «Барысаўскі завод агрэгатаў». У 1999 годзе асвоілі вытворчасьць трактарнага рухавіка «Д-245.16» для «[[Анескі трактарны завод|Анескага трактарнага заводу]]» ([[Карэлія]], Расея). Трактарныя рухавікі засьведчылі ў [[Агенцтва аховы навакольля ЗША|Агенцтве аховы навакольля ЗША]] (ААН ЗША). У жніўні 1999 году на «[[Маскоўскі аўтасалён|Маскоўскім аўтасалёне]]» (Расея) прадставілі мадыфікацыі 4-х 6-цылідравікаў. «Паўлаўскі аўтобусны завод» усталявалі менскі рухавік на новы міжгародні аўтобус ПАЗ-3209 «Аўрора». У 2000 годзе асвоілі вытворчасьць трактарнага рухавіка «Д-245.2». 27 чэрвеня 2000 году [[Міністэрства прамысловасьці Беларусі]] зацьвердзіла Загад № 217 аб пераўтварэньні «ММЗ» ва [[Унітарнае прадпрыемства|ўнітарнае прадпрыемства]]. 30 чэрвеня 2000 году з канвэера сышоў 10-тысячны 6-цыліндравік<ref name="а"/>. === ХХІ стагодзьдзе === У 2001 годзе асвоілі вытворчасьць камбайнавага рухавіка «Д-260.9». 18 красавіка 2001 году ад УДМТС ([[Прага]]) атрымалі пасьведчаньне для аўтамабільных рухавікоў «Д-245» і «Д-260» магутнасьцю 80–184 кіля[[ват]]аў на адпаведнасьць нормам выкідаў Эўра-2. На «Паўднёвы машынабудаўнічы завод» паставілі досьледныя ўзоры рухавікоў «Д-243» і «Д-245». Засьведчаныя паводле Еўра-2 рухавікі «Д-245.11», «Д-245.30», «Д-260.11», «Д-260.12» і «Д-265» прадставілі на «Маскоўскім аўтасалёне». У 2002 годзе «Аграмас» стаў дылерам «ММЗ» у [[Віетнам]]е. У 2003 годзе трактарны рухавікі магутнасьцю 55-186 кВат засьведчылі на адпаведнасьць Эўра-2 адпаведна Дырэктыве ЭЗ 2000/25 і Правілам ААН ЗША. Распрацавалі рухавікі на 250 і 280 к.с. для «МТЗ». У 2004 годзе супрацоўнікі [[Фізыка-тэхнічны інстытут|Фізыка-тэхнічнага інстытуту]] НАН Беларусі атрымалі ад Мінпрамысловасьці Беларусі прэмію ў галіне навукі і тэхнікі за распрацоўку [[алюмін]]авых поршняў для рухавікоў «ММЗ». Выпрабавальную станцыю Цэнтру стандартызацыі і мэтралёгіі (ЦСМ) аснасьцілі 6 стэндамі выпрабаваньня 6-цыліндравікаў і 10 – 4-цыліндравікаў. Пачалі пастаўкі рухавікоў на расейскі «[[Растсельмаш]]» ([[Растоў-на-Доне]]). Далучылі земляробчае прадпрыемства «Сьветлая ніва» ў [[Пухавіцкі раён|Пухавіцкім раёне]]. У 2005 годзе «Горкаўскі аўтазавод» стаў найбольшым спажыўцом менскіх рухавікоў. Досьледныя ўзоры рухавікоў «Д-245.7» і «Д-245.9», адпаведныя стандарту Эўра-3, паставілі «ГАЗу», «ЗіЛу» і «МАЗу». На [[Жніво|жніве]] 2005 году рухавікі на 300 і 350 к.с. прайшлі выпрабаваньне ў складзе [[Збожжаўборачны камбайн|збожжаўборачных камбайнаў]] «[[Ліда-1300]]» ад «[[Лідааграмаш]]у», «КЗС-10КМ» і «УЭС-280» ад «[[Гомсельмаш]]у», а таксама ў складзе трактароў «[[МТЗ-2822]]» і «[[МТЗ-3022]]»<ref name="а"/>. У 2006 годзе на далучаным заводзе «[[Аграэнэргамаш]]» стварылі вытворчасьць станкоў. З канвэера сышоў 50-тысячны рухавік «Д-260». У лістападзе 2006 году выпусьцілі першы сэрыйны рухавік «Д-262» на 300 к.с., 150 якіх закантрактавалі для «Лідааграпраммашу». Набылі абсталяваньне хімапрацоўкі шасьцерняў, станок віхрафрэзэрнай апрацоўкі каленвала і шліфавальныя станкі для каленвала. 22 траўня 2007 году заключылі дамову на распрацоўку і пастаўку прыладаў упрыску паліва ад нямецкага прадпрыемства «[[Бош]]» (зямля [[Бадэн-Вюртэмбэрг]]). 25 кастрычніка 2007 году выпрабавалі рухавік «Д-249». 15 лістапада 2007 году пачалі сэрыйную вытворчасьць рухавіка пад Эўра-3, для чаго асвоілі выпуск 79 арыгінальных дэталяў, запусьцілі 20 адзінак абсталяваньня, стварылі ўчастак падзборкі аўтарухавікоў і пераабсталявалі 10 выпрабавальных боксаў. На 2008 год атрымалі заяўку на 141 000 рухавікоў. У лютым 2008 году трактарныя 4-цыліндравікі «Д-243.2», «Д-245», «Д-245.5» і «Д-245.43» засьведчылі на ЎДМТС. На ўчастку электраэразійнай апрацоўкі і разьба[[Шліфаваньне|шліфоўкі]] ўсталявалі выразны станок. У цэху мэталарэжучых станкоў змантавалі 2 фрэзэрна-расточныя станкі зь [[Лічбавае праграмнае кіраваньне|лічбавым праграмным кіраваньнем]] (ЛПК) для вырабу блёкаў цыліндраў рухавікоў «Д-263». У ліпені 2008 году чатыры 8-цыліндравыя рухавікі «Д-280» на 425 к.с., якія сабралі з дэталяў ад «[[Тутаеўскі маторны завод|Тутаеўскага маторнага заводу]]» ([[Яраслаўская вобласьць]], Расея), выпрабавалі на самазвалах «[[БелАЗ]]». Да канца 2008 году на «БелАЗ» адгрузілі яшчэ 10 такіх рухавікоў. У лістападзе вырабілі досьледныя ўзоры рухавіка «Д-245.9», якія пасьля стэндавага выпрабаваньня адправілі ў Расею на «ПАЗ» і «ГАЗ». 30 сьнежня 2008 году [[Дзяржаўны камітэт па маёмасьці Беларусі]] зацьвердзіў Загад № 380, якім пераўтварыў «ММЗ» у [[адкрытае акцыйнае таварыства]]. Яго органам кіраваньня быў Мінпрам Беларусі<ref name="а"/>. Завод вырабляў радныя 4- і 6-цыліндравыя [[Дызэльны рухавік|дызэльныя рухавікі]] магутнасьцю да 425 [[Конская сіла|конскіх сілаў]]. Меў прадстаўніцтва ў Расеі ([[Нагінск]], [[Маскоўская вобласьць]]), куды збываў больш за траціну сваіх вырабаў. У 2008 годзе выпусьціў 124 тыс. [[рухавік]]оў<ref>{{Спасылка|аўтар = Тацяна Паляжай| дата публікацыі = 24 лютага 2009| url = http://news.belta.by/by/print?id=337763| загаловак = А. Лукашэнка наведае Менскі маторны завод| выдавец = [[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]| дата = 25 красавіка 2012}}</ref>. 24 лютага 2009 году запусьцілі рухавік пад Эўра-5. У сакавіку 2009 году на «Гомсельмаш» адгрузілі 425-сільны рухавік «Д-280.1» для выпрабаваньня на энэргасродку «КВК-800». У красавіку 2009 году далучылі «[[Лідзкі ліцейна-мэханічны завод]]» для вытворчасьці мясцовых нарыхтовак пад рухавікі. На вытворчасьці спэцтэхнікі пачалі выпуск аўтабэтоназьмяшальнікаў «МАБС-6» і «МАБС-7». На [[шасі]] «МАЗу» ставілі адзін рухавік у якасьці сілавога агрэгата, а другі — для кручэньня зьмешвальнага барабана. 31 жніўня 2009 году экспэрымэнтальны цэх стварыў 300-сільны 6-цыліндравік «Д-262» для трактароў «МТЗ-3022». Наладзілі выпуск бэтонапомпаў «МБС-20», а з расейскай «Бэцэмай» — самаходаў для ямачнага рамонту дарогі. У цэху малых сэрыяў усталявалі новую камэрную печ для нітрацэмэнтацыі дэталяў у дадатак да 2-х іншых. У 2010 годзе ў складзе ЦСМ адчынілі ўчастак фірмовага рамонту рухавікоў. У красавіку 2010 году рухавік «Д-249» на 190 к.с. пад Эўра-4 усталявалі на цяжкавік «[[МАЗ-4570]]» для выпрабаваньня. На заводзе стварылі службу перавозак. Пачалі выпрабоўваць рухавік «Д-262» на 300 к.с. з электроннай палівападачай у [[Агульная магістраль|агульную магістраль]]. Трактар з такім рухавіком мог замяніць 4 трактары «[[Беларус-1221]]». Замовілі 3 выпрабавальныя стэнды для праверкі гермэтычнасьці. Атрымалі новае плавільнае абсталяваньне для цэху алюмінавага ліцьця. Вырабілі досьледны ўзор [[дызэль-генэратар]]а «МДГ-40». 24 сьнежня 2010 году з канвэера сышоў 100-тысячны 6-цыліндравік<ref name="а"/>. У 2010 годзе выручка вырасла да 743 млрд [[Беларускі рубель|рублёў]] (248 млн $), а апэрацыйны і чысты [[прыбытак]] скараціліся да 46,2 млрд (15,4 млн $) і 28,5 млрд рублёў (9,5 млн $) адпаведна. Завод налічаў 5847 супрацоўнікаў. [[Файл:Mobile compressors MMZ.jpg|значак|290пкс|Кампрэсарныя станцыі «ММЗ» (2019 год)]] За 2011 г. «Менскі маторны завод» паставіў за мяжу 56,1% сваіх вырабаў<ref>{{Артыкул|аўтар=[[Павал Берасьнеў]].|загаловак=«Галоўная пэрспэктыва для разьвіцьця Партызанскага раёна — асваеньне новых тэрыторыяў»|спасылка=http://old.zviazda.by/ru/archive/article.php?id=95550|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=5 красавіка 2012|нумар=[http://old.zviazda.by/ru/archive/?idate=2012-04-05 66 (27181)]|старонкі=[http://old.zviazda.by/a2ttachments/95558/5kras-3.indd.pdf 3]|issn=1990-763x}}</ref>. У 2011 годзе ў цэху малых сэрыяў запусьцілі абсталяваньне для вытворчасьці [[шасьцерня]]ў. У ЦСМ запусьцілі абсталяваньне для закручваньня нітаў мацаваньня галовак блёка цыліндраў у 6-цыліндровіках. У інструмэнтальным цэху ўвялі ў дзеяньне 5-каардынатны вэртыкальны апрацоўчы цэнтар з ЛПК. У расейскім [[Нагінск]]у (Маскоўская вобласьць) заснавалі [[гандлёвы дом]] «ММЗ». У Чэхіі засьведчылі тры мадэлі 6-цыліндровікаў на ўзроўні 3Б, каб пастаўляць у краіны [[Эўразьвяз]]у. Распрацавалі сьнегаўборачную машыну «СУМ-160». Досьледны рухавік «Д-280.1» на 600 к.с. пад Эўра-4 перадалі для ўсталёўкі на досьледны капотны [[цяжкавік]] «МАЗ». На заводзе стварылі ўчастак зборкі [[джгут]]оў магутнасьцю 1400 камплектаў за месяц, каб выпускаць рухавікі стандарту Эўра-3. Ва ўправе галоўнага канструктара стварылі канструктарскае бюро рухавікоў малой магутнасьці, каб распрацаваць 3-цыліндравік. Чатыры мадэлі рухавікоў «Д-425» засьведчылі пад Эўра-4, сэрыйны выпуск якіх пачалі 1 студзеня 2012 году. 14 кастрычніка 2011 году прадставілі школьны аўтобус «[[МАЗ-324]]» з рухавіком «Д-245-35» на 177 к.с. На Беларускім інавацыйным тыдні прадставілі вытворчасьць 4-і 6-цыліндравікаў ад 80 да 350 к.с. пад Эўра-4 і -5, а таксама 8-цыліндравік «Д-280.3» для капотнага «МАЗа». У 2012 годзе 4 мадэлі рухавіка «Д-245» засьведчылі пад Эўра-4, у тым ліку «Д-425.35». У сакавіку 2012 году далучылі «[[Досьледна-экспэрымэнтальны завод тэхналягічнага абсталяваньня]]» («ДЭЗТА»). У чэрвені 2012 году запусьцілі 3-цыліндравік «ММЗ-3ЛД». 20 лістапада 2012 году [[Міністэрства эканомікі Беларусі]] ўнесла ў дзяржаўны рэестар [[холдынг]] «ММЗ», у які ўвайшлі «[[Гомельскі завод пускавых рухавікоў]]», «[[Жыткавіцкі маторабудаўнічы завод]]» (Гомельская вобласьць), «Лідзкі ліцейна-мэханічны завод» («ЛЛМЗ») і «ДЭЗТА». На «Горкаўскім аўтазаводзе» ў Расеі пачалі канвэерную зборку машынаў з рухавіком «Д-245.7» пад Эўра-4. У 2013 годзе пачалі сэрыйную вытворчасьць рухавікоў пад Эўра-5 і ступеньню 3Б. Малагабарытны рухавік «ММЗ-3ЛД» паставілі на «[[Бабруйскі завод трактарных дэталяў і агрэгатаў]]» («БЗТДА»), а таксама ў Расею на «[[Курск]]электраагрэгат» і «Пнэўмабудмашыну» ([[Екацярынбург]]). Рухавікі паставілі ў [[Лаос]] для пераабсталяваньня цяжкавікоў «ЗіЛ» і «ГАЗ»<ref name="а"/>. У чэрвені 2013 году сабралі першыя 2 аўтамабільныя газадызэльныя рухавікі «ГД-245.7» на 122 к.с. і «ГД-245.9» на 136 к.с. У верасьні 2013 году запусьцілі выпрабавальны стэнд для рухавікоў да 50 кВат. 20 верасьня выпрабавалі рухавікі «ММЗ-3ЛД» і «ММЗ-ЛДГ». У кастрычніку 2013 году атрымалі пасьведчаньне паводле Правілаў № 24, 49 і 85 ЭЭК ААН на рухавік «Д-245.7» для расейскіх цяжкавікоў «[[Газон Нэкст]]». 15 лістапада 2013 году сабралі 100-ы рухавік «ММЗ-3ЛД». У канцы 2013 году рухавікі заводу атрымалі пасьведчаньне ўзроўню 3А для продажу ў Паўночнай Амэрыцы. У 2014 годзе 6-цыліндравікаі атрымалі пасьведчаньне ступеняў 3А і 4 у Чэхіі. У сакавіку 2014 году ў цэх малых сэрыяў паступіў восьмы 3-каардынатны станок з ЛПК для ўчастка карпусных дэталяў на рухавікі пад Эўра-4 і -5, а таксама «ММЗ-3ЛД». Для ўчастка гільзы блёка цыліндраў у [[Стоўпцы|Стоўпцах]] даставілі новае абсталяваньне на 8000 т [[чыгун]]нага ліцьця. Досьледныя ўзоры рухавіка «Д-245.9» вырабілі для «Паўлаўскага аўтазаводу». Пачалі сэрыйны выпуск 3-цыліндравікаў з турбанадзьмувам для «БЗТДА». У [[Этыёпія|Этыёпію]] паставілі 220 рухавікоў для пераабсталяваньня цяжкавікоў «ЗіЛ» і «ГАЗ». У цэху малых сэрыяў на ўчастку чыгунных і дробных дэталяў укаранілі 2 новыя такарныя агрэгатныя станкі. У 2-м мэталаапрацоўчым цэху ўкаранілі 2 устаноўкі аўтаматычнай загартоўкі з нагрэвам [[Ток высокай частасьці|токам высокай частасьці]] (ТВЧ) [[Разьмеркавальны вал|разьмеркавальных валаў]]. Рухавік «ММЗ-3ЛДТІ» на 49 к.с. з турбакампрэсарам і інтэрпулерам атрымаў пасьведчаньне ступені 3А для пастаўкі ў Эўразьвяз. У 2015 годзе на філіі ў Стоўпцах стварылі досьледны зор пенагенэратара са сьціснутым паветрам для [[Міністэрства па надзвычайных сытуацыях Беларусі]]. У Віетнам закантрактавалі 579 рухавікоў «Д-245.9» і «Д-245.12» для пераабсталявання цяжкавікоў «ЗіЛ» і «ГАЗ». «Гомельскі завод пускавых рухавікоў» («ГЗПР») пачаў выпускаць прычапныя цыстэрны для харчовых вадкасьцяў на 900 літраў. Рухавіком «ММЗ-3ЛД» абсталявалі самаходнае шасі «[[Уладзімерскі матора-трактарны завод|Ўладзімерскага матора-трактарнага заводу]]». 19 лістапада 2015 году запусьцілі 4-цыліндравік «ММЗ-3ДТІ». На [[Куба|Кубу]] адправілі 943 рухавікі<ref name="а"/>. [[Файл:Dump truck (grain carrier) MAZ-4571N2-537-000.jpg|значак|290пкс|Збожжавоз «[[МАЗ-4571]]» з рухавіком «Д-245.35Е5» (2019 год)]] У лютым 2016 году распрацавалі дызэль-генэратар з рухавіком «ММЗ-3ЛДГ» на шасі. У траўні 2016 году рухавік «Д-245.35» атрымаў пасьведчаньне пад Эўра-5. У чэрвені іх адгрузілі на «МАЗ». У ліпені «[[Ялабуга|Ялабускі]] аўтамабільны завод» стаў дылерам у [[Татарстан]]е. Стварылі 3-цыліндравік «ММЗ-3ЛДГ.1» на 18 к.с. на замову расейскай «Праект-Тэхнікі» ([[Рыбінск]]) для электраагрэгатаў і [[электрастанцыя]]ў. У 2017 годзе вырабілі першы 6-цыліндравік пад Эўра-5 для «МАЗу». Стварылі 4-цыліндравік «ММЗ-4ДТІ.А» з палівападачай у агульную магістраль. Вырабілі досьледны ўзор 2-цыліндравіка «ММЗ-2ЛД» з ураўнаважвальным момантам ад сілаў [[Інэрцыя|інэрцыі]] 1-га парадку. У траўні 2017 году рухавік «262.С2» на 330 к.с. паставілі на першы трактар «[[Амкадар]]-5300». Вырабілі досьледны ўзор 4-цыліндравіка «ММЗ-4ДТГ» на 23 кВат для «Праект-Тэхнікі». У 2018 годзе на Кубе рухавікамі «Д-260.562» пераабсталявалі амэрыканскія і савецкія цяжкавікі, у тым ліку «[[КамАЗ]]-5324». Пры заводзе стварылі філію катэдры арганізацыі і кіраваньня Факультэту эканомікі і мэнэджмэнту [[БДЭУ]]. Пачалі сэрыйную пастаўку прамысловых рухавікоў на аснове «ММЗ-3ЛДТ» для «Ялабускга аўтазаводу». Стварылі 4-цыліндравік «ММЗ-3,6ДТІ». Першы ўзор рухавіка «ММЗ-4ДТГ.1» на 23 кВат адправілі для выпрабаваньня на «[[Шумерлінскі завод спэцыялізаваных аўтамабіляў]]» ([[Чувашыя]], Расея). Цягам 2018 году на Кубу адгрузілі 400 грузавікоў. Дылерамі заводу сталі «Аграпанонка МТЗ Фінке» ў [[Сэрбія|Сэрбіі]] і «Агратрак» у [[Барнавул]]е (Сыбірская фэдэральная акруга, Расея). «ММЗ» атрымаў пасьведчаньне навуковай арганізацыі ад [[Дзяржаўны камітэт па навуцы і тэхналёгіях Беларусі|Дзяржаўнага камітэту па навуцы і тэхналёгіях Беларусі]] і [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі]]. На Кубу паставілі рухавікі для пераабсталяваньня трактароў «[[МТЗ-80]]» і «[[МТЗ-82]]». У кастрычніку 2019 году прадставілі рухавікі на 2-м Форуме рэгіёнаў Беларусі і Ўкраіны ў [[Жытомір]]ы. У 2019 годзе найлепшымі сталі дылеры ў [[Казахстан]]е, [[Вугоршчына|Вугоршчыне]], Польшчы і [[Летува|Летуве]]. Рухавікі паставілі ва [[Узбэкістан|Ўзбэкістан]] на «[[Ташкенцкі завод сельскагаспадарчай тэхнікі]]» і ў [[Эгіпет]]<ref name="а"/>. 4 cьнежня 2019 году на ліцейнай вытворчасьці ў Стоўпцах адбылася першая плаўка мэталу зь ліцьцём у халодна-цьвярдзельную сумесь (ХЦС). Для памежных войскаў Беларусі вырабілі 5 дызэль-генэратараў. 30 студзеня 2020 году ў Стоўпцах запусьцілі ўчастак фасонных адлівак. У Эгіпце заключылі 4 дылерскія дамовы. У красавіку 2020 году на Кубу паставілі рухавікі для пераабсталяваньня самаходаў «[[УАЗ-469]]». У траўні 2020 году газапоршневы 6-цыліндравік «ММЗ-262ЗПГ» абсягам 7,98 літраў прадставілі на выставе ў Татарстане. У ліпені 2020 году менскі рухавік атрымаў пасьведчаньне ўзроўню 5 у Чэхіі. Аўстрыйскаму прадпрыемству «[[Вінтэрстайгер]]» адгрузілі рухавік «ММЗ-4ДТІ.1» на 73 к.с. для сэлекцыйнага камбайна. Закупілі каардынатна-вымяральную машыну і прамысловы кампутарны [[тамограф]] для канструктарскіх дасьледаваньняў. Колькасьць замежных дылераў у Эўразьвязе, Усходняя Азіі і Афрыцы павялічылі зь 19 да 37. Для дызэль-генэратараў на марскіх караблях распрацавалі турбарухавікі «ММЗ-3ЛДТГ» і «ММЗ-4ДТІГ». У выпрабавальным цэнтры ўсталявалі вымяральнікі выкідаў для даводкі рухавікоў да Эўра-6. На «[[Каўроў]]скі электрамэханічны завод» ([[Уладзімерская вобласьць]]) паставілі 60 рухавікоў «Д-243-С2» для замены на пагрузчыках «Ант-1000». «ММЗ» стаў першым заводам Беларусі, які атрымаў пасьведчаньне для ўдзел у дзяржаўных закупках Расеі. Завод уступіў у [[лізінг]]авую праграму «[[Ашчадбанк Расеі|Ашчадбанку Расеі]]»<ref name="а"/>. У 2020 годзе сабралі 41 708 рухавікоў 163 мадыфікацыяў магутнасьцю ад 7 да 330 кВат. Іх паставілі ў больш як 40 краінаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«Менскі маторны завод» у 2020 годзе сабраў амаль 42 тыс. рухавікоў|спасылка=https://blr.belta.by/economics/view/minski-matorny-zavod-u-2020-godze-sabrau-amal-42-tys-ruhavikou-95897-2021/|выдавец=[[Беларускае тэлеграфнае агенцтва]]|дата публікацыі=21 студзеня 2021|дата доступу=16 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:Belarus MTZ-82 1 tractor (02).jpg|значак|280пкс|Трактар «[[МТЗ-82]].1» з рухавіком «Д-243» (2019 год)]] У чэрвені 2021 году вырабілі першую прамысловую партыю рухавікоў сямейства «ММЗ-4Д». У кастрычніку 2021 году ў расейскай [[Цюмень|Цюмені]] адчынілі прадстаўніцтва гандлёвага дому. У сакавіку 2022 году ў Нагінску запусьцілі вытворчасьць рухавікоў «ММЗ-3ЛД» на 35—49 к.с. У красавіку ў [[Табольск]]у (Цюменская вобласьць) пачалі выпускаць [[усюдыход]]ы з рухавікамі «ММЗ». У чэрвені ў 6-м мэталаапрацоўчым цэху ўсталявалі [[Трохвымерны друк|трохвымерны прынтэр]] для вырабу пясчана-палімэрных формаў і стрыжняў. У сакавіку 2023 году на Стаўпецкім ліцейным заводзе адлілі нарыхтоўку 16-цыліндровага блёка цыліндраў. «ГЗПР» запусьціў машыну тэрмічнай рэзкі мэталу. У ліпені адчынілі стэнд выпрабаваньня рухавікоў да 500 кВат. У жніўні расейскае прадпрыемства «Марскія прапульсіўныя сыстэмы» спусьціла на ваду рачныя караблі з 4-ма 4-цыліндровікамі «ММЗ-4ДТГРР» на 46 кВат. У цэх малых сэрыяў паставілі 3 паземна-фрэзэрныя станкі. У верасьні на выставе камтранспарту ў Маскве прадставілі рухавікі «ММЗ-4ДГ» і «ММЗ-4ДГ.1» для аўтаномных [[лядоўня]]ў і ацяпляльняў. У лютым 2024 году «ГЗПР» вырабіў цэнтрабежную самаўсмоктвальную помпу «НЦСЦ-6». У сакавіку ў склад холдынгу ўвайшоў «Барысаўскі завод агрэгатаў», які вырабляў турбакампрэсары, аліўныя помпы і фільтры. У красавіку ў цэху алюмінавага ліцьця ўкаранілі футроўку плавільных печаў, што зьнізіў іх выдаткі. У мэталаапрацоўчых паставілі 2 новыя паземныя 3-каардынатныя станкі. У траўні «ГЗПР» запусьціў вытворчасьць кругавых і франтальных дажджавальнікаў. У экспэрымэнтальны цэх паставілі паліравальны станок для шыек каленчатых валаў. У кастрычніку ў [[БДАТУ]] адчынілі лябараторыю «ММЗ». 31 кастрычніка запусьцілі зборачную вытворчасьць ва Ўзбэкістане<ref name="а"/>. == Кіраўнікі == # [[Уладзімер Аляксеевіч Ражкоў|Уладзімер Ражкоў]] (восень 1960 — 1978), ляўрэат [[Дзяржаўная прэмія СССР|Дзяржаўнай прэміі СССР]] (1971) # [[Іван Сямак]] (1978—1988) # [[І.Я. Вараб'ёў]] (1988—1993) # [[Карл Шаўлоўскі]] (1993 — 5 сакавіка 1999) # [[Мікалай Лобач]] (5 сакавіка 1999 — 27 сьнежня 2014) # [[Ігар Емельяновіч]] (27 сьнежня 2014 — 11 верасьня 2018) # [[Аляксандар Рагожнік]] (11 верасьня 2018 — 31 сьнежня 2022) # [[Аляксандар Бацьвіньнік]] (ад 1 студзеня 2023 году)<ref name="а"/> == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Мэдыяцэнтар|спасылка=https://mmz-motor.by/blr/mediatsentr/|выдавец=ААТ «Менскі маторны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=16 чэрвеня 2025}} ** [https://web.archive.org/web/20250616132346/https://mmz-motor.by/blr/kontakty/kontakty/ Кантакты], [https://web.archive.org/web/20250616132346/https://mmz-motor.by/blr/servis-i-garantiya/servisnye-tsentry/ сэрвісныя цэнтры] і [https://web.archive.org/web/20250616132451/https://mmz-motor.by/blr/dilery/dilery-predpriyatiya/ дылеры прадпрыемства] {{Кандыдат у добрыя артыкулы|11 ліпеня 2025 году.}} {{Бібліяінфармацыя}} [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1962 годзе]] [[Катэгорыя:Машынабудаўнічыя прадпрыемствы]] [[Катэгорыя:Прадпрыемствы Менску]] [[Катэгорыя:Партызанскі раён (Менск)]] [[Катэгорыя:Вытворцы рухавікоў]] ciilr7ar8ka6fjntz1fieacy5004pve ММЗ 0 125054 2624532 2319511 2025-07-10T19:14:10Z W 11741 +«[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» 2624532 wikitext text/x-wiki * «[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» * «[[Менскі маргарынавы завод]]» * «[[Менскі маторны завод]]» * «[[Менскі мэханічны завод]]», які ачольвае «[[Беларускае оптыка-мэханічнае аб’яднаньне]]» {{Неадназначнасьць}} d3bqq03ko3lgec48ma8jq4n90stnygv Антоніё Лёпэс Герэра 0 125876 2624534 2581073 2025-07-10T19:29:11Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624534 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Антоніё Лёпэс Герэра''' ({{мова-es|Antonio López Guerrero}}; {{Н}} 13 верасьня 1981 году, [[Бэнідорм]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, які гуляў на пазыцыі абаронцы. За нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] правёў 16 матчаў і забіў адзін гол. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2010, 2012 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2010 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110930204505/http://www.clubatleticodemadrid.com/Web/gestion/Jugadores/FichaTecnica1_EN.php?jug=776&equ=200&previo=1 Профіль на афіцыйным сайце Атлетыка Мадрыд»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j226.html Профіль] на BDFutbol * [https://web.archive.org/web/20140722221228/http://uk.soccerway.com/players/antonio-lopez-guerrero/319/ Профіль] на Soccerway {{Гішпанія на ЧС-2006}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Лёпэс Герэра, Антоніё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] shjbtdpxixm482m0ytgflkm4xbb323y Жэрар Піке 0 127926 2624575 2579602 2025-07-11T06:01:06Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624575 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Жэра́р Піке́ Бэрнабэ́ў''' ({{мова-ca|Gerard Piqué Bernabéu}}; {{Н}} 2 лютага 1987 году, [[Барсэлёна]], [[Гішпанія]]) — былы гішпанскі футбаліст каталянскага паходжаньня, абаронца. Доўгі час сваёй кар’еры правёў у «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёне]]», а таксама мае на сваім рахунку выступы ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Чэмпіён сьвету ў складзе зборнай Гішпаніі 2010 году й чэмпіён Эўропы 2012 году. == Кар’ера == === Раньнія гады === [[Файл:Gerard Pique.jpg|міні|зьлева|Піке ў складзе «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]»]] Піке зьяўляецца ўнукам былога віцэ-прэзыдэнта «Барсэлёны», [[Амадор Бэрнабэў|Амадора Бэрнабэў]]. Зьяўляецца выхаванцам каталёнскага клюбу. Жэрар быў набыты «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» 1 ліпеня 2004 году. Затым у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2006—2007 гадоў|сэзоне 2006—2007 гадоў]] адправіўся ў арэнду ў «[[Рэал Сарагоса]]». === «Манчэстэр Юнайтэд» === Дэбют Піке ў стартавым складзе «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» адбыўся ў матчы 3-га кола [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]] супраць «Экстэру», які скончыўся ўнічыю. Ён таксама рэгулярна выступаў у камандзе рэзэрвістаў пад кіраўніцтвам [[Рыкі Сбраджыя]]. У лютым 2005 году працягнуў кантракт з клюбам да лета 2009 году. Згуляў свой першы матч і забіў першы гол у Лізе чэмпіёнаў 7 лістапада 2007 году ў паядынку супраць «[[Дынама Кіеў|Дынама]]» Кіеў (4:0). 27 траўня 2008 году Піке, так і ня здолеўшы зайграць у «Манчэстэр Юнайтэд», заключыў кантракт з «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёнай]]» на чатыры гады з сумай выкупу ў 50 млн эўра. Сума ўгоды паміж клюбамі не выдаецца<ref>[https://web.archive.org/web/20090520061315/http://www.fcbarcelona.cat/web/english/noticies/futbol/temporada07-08/05/n080527104344.html Piqué comes back home]. fcbarcelona.cat</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20080629073618/http://www.championat.ru/football/_spain/news-112992.html Пике близок к возвращению в «Барселону»]. championat.ru</ref>. === «Барсэлёна» === У сваім дэбютным сэзоне за «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]» першы матч Піке згуляў 13 жніўня 2008 году ў кваліфікацыйным раўндзе [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў УЭФА]] супраць польскай «[[Вісла Кракаў|Віслы]]», выйшаўшы на замену на 75 хвіліне замест [[Даніел Алвэс|Дані Алвэсу]]. Той матч каталёнцы перамаглі зь лікам 4:0. Першы гол быў забіты Жэрарам 26 лістапада 2008 году ў гульні супраць лісабонскага «[[Спортынг Лісабон|Спортынгу]]» (2:5). === Зборная === Пасьпяховае выступленьне за «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]» прыцягнула ўвагу настаўніка [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] [[Вісэнтэ дэль Боске]], які выклікаў Піке ў зборную. Піке прыняў удзел у [[Кубак Канфэдэрацыяў|Кубку Канфэдэрацыі]], дзе Гішпанія выступіла ня надта ўдала. На [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|чэмпіянаце сьвету 2010 году]] разам са зборнай стаў чэмпіёнам сьвету. На чэмпіянаце Эўропы 2012 году разам са [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] стаў чэмпіёнам Эўропы. == Дасягненьні == '''«Манчэстэр Юнайтэд»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2008 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2008 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2007 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнае лігі]]: 2006 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013, 2015, 2016, 2018, 2019 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2009, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013, 2016, 2018 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2009, 2011, 2015 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2009, 2011, 2015 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 * Бронзавы прызэр [[Кубак Канфэдэрыцыяў|Кубка Канфэдэрацыяў]]: 2009 == Асабістае жыцьцё == У лютым 2011 году стала вядома, што футбаліст ўжо некалькі месяцаў сустракаецца з калюмбійскай сьпявачкай [[Шакіра Рыполь|Шакірай]]<ref>[http://www.sports.ru/football/76680485.html Пике подтвердил, что встречается с Шакирой]. Sports.ru</ref><ref>[http://www.gazeta.ru/sport/2011/02/kz_3517706.shtml Пике и Шакира все-таки вместе]. Gazeta.ru</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120621120237/http://pinkfootball.ru/lichnaya-zhizn/zherar-pike-i-shakira-obyavili-datu-svadbi Жерар Пике и Шакира объявили дату свадьбы]. Pinkfootball.ru</ref>. Таксама Жэрар гуляе ў [[покер]]. На адным буйным покерным турніры, які праходзіў у Барсэлёне, Піке заняў 3-е месца й выйграў 40 950 эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20130218204446/http://www.balaganoff.com/community/novosti-stati-reportazhi/vse-chto-vy-khoteli-uznat-o-rezultatakh-saidov-ept Все, что вы хотели бы узнать о результатах сайдов EPT]. Balaganoff.com</ref>. 20 лютага 2012 году Жэрар быў абраны асобай лініі адзеньня Mango<ref>[https://web.archive.org/web/20120705015136/http://pinkfootball.ru/materiali/zherar-pike-snova-stal-litsom-brenda-mango Жерар Пике снова стал лицом бренда Mango]. Pinkfootball.ru</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110312131319/http://www.fcbarcelona.com/web/english/futbol/temporada_10-11/plantilla/jugadors/pique.html Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] * [https://web.archive.org/web/20100603054926/http://www.soccerbase.com/players_details.sd?playerid=39937 Статыстыка] на soccerbase.com {{Навігацыйная група |назоў = Піке ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Піке, Жэрар}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] ssxmd7irfg4k6rh6e5g9w7x939nqqlh Іньяцыё Абатэ 0 127936 2624636 2613751 2025-07-11T11:35:56Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624636 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Іньяцыё Абатэ''' ({{мова-it|Ignazio Abate}}; {{Н}} 12 лістапада 1986 году, [[Сант-Агата-дэ-Гоці]], [[Італія]]) — італьянскі футбаліст, абаронца. У 2011—2015 гадох выступаў за [[Зборная Італіі па футболе|нацыянальную зборную Італіі]]. Гуляў на пазыцыі правага абаронцы, сын былога футбаліста, брамніка, [[Бэньяміна Абатэ]]. == Кар’ера == === Клюбная === Абатэ зьяўляецца выхаванцам «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]», але пачаў сваю кар’еру ў клюбе [[Сэрыя С|Сэрыі С1]] «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]», у які быў аддадзены ў арэнду. Затым Абатэ зьмяніў некалькі камандаў, як то «[[Сампдорыя Генуя|Сампдорыя]]», у якой не правёў ні адной гульні, «[[П’ячэнца (футбольны клюб)|П’ячэнца]]» й «[[Модэна (футбольны клюб)|Модэна]]». У 2007 годзе частку правоў на футбаліста выкупіў «[[Эмпалі (футбольны клюб)|Эмпалі]]», у якім, па ўмовах дамовы, Абатэ правёў сэзон. 23 ліпеня 2008 году Абатэ быў прададзены ў клюб «[[Тарына Турын|Тарына]]», за частку правоў на футбаліста (іншая частка засталася ў «Эмпалі») турынскі клюб заплаціў 2 млн эўра. 15 кастрычніка 2008 году Абатэ ў матчы супраць «[[Аталянта Бэргама|Аталянты]]» атрымаў траўму шчыкалаткі, якая вывела яго з гульні на 2 месяцы. 7 сьнежня гулец вярнуўся на поле. У 2009 годзе вярнуўся ў «Мілан». У [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2009—2010 гадоў|сэзоне 2009—2010 гадоў]] пад кіраўніцтвам [[Леанарда Араужа|Леанарда]] Абатэ, першапачаткова выходзіў на замену на месца правага паўабаронцы, аднак зь цягам часу зрушыўся ў абарону. У наступным сэзоне, з прыходам [[Масыміліяна Алегры]], Абатэ замацаваўся ў якасьці асноўнага правага абаронцы «Міляну», згуляўшы ў 37 матчах<ref>[http://www.goal.com/en/news/1717/editorial/2011/03/12/2390475/ignazio-abates-huge-milan-improvement-down-to-massimiliano Ignazio Abate's Huge Milan Improvement Down To Massimiliano Allegri's Success & Leonardo's Failure]. goal.com.</ref><ref>[http://www.thehardtackle.com/index.php/ac-milans-right-back-the-rise-of-ignazio-abate/ AC Milan's 'Right' Back: The Rise of Ignazio Abate]. The Hard Tackle.</ref>. === Міжнародная === Абатэ выступаў за моладзевыя зборныя Італіі зборныя ўсіх узростаў, удзельнічаў у [[Летнія Алімпійскія гульні 2008 году|Алімпіядзе]] ў [[Пэкін]]е. 11 лістапада 2011 году дэбютаваў за [[Зборная Італіі па футболе|зборную Італіі]] ў госьцевым таварыскім матчы супраць [[Зборная Польшчы па футболе|зборнай Польшчы]]. Гульня скончылася зь лікам 2:0 на карысьць італьянцаў. == Дасягненьні == '''«Мілян»''': * [[Чэмпіянат Італіі па футболе|Чэмпіён Італіі]]: 2011 * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2011, 2016 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.acmilan.com/en/teams/roster_player/49 Профіль на афіцыйным сайце «Міляну»] * [https://web.archive.org/web/20110628223336/http://soccernet.espn.go.com/player/_/id/40354/ignazio-abate?cc=5739 Статыстыка] на ESPN Soccernet {{Навігацыйная група |назоў = Абатэ ў складзе [[Зборная Італіі па футболе|зборнай Італіі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Італія}}; |Італія на ЧЭ-2012 |Італія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Абатэ, Іньяцыё}} [[Катэгорыя:Італьянскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Італьянскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2008 году]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2012 году]] 6y2hyzyukwhjiamm2hw93096d4qwgw0 Хэсус Навас 0 128186 2624554 2598995 2025-07-10T21:29:12Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624554 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хэсус Навас Гансалес''' ({{мова-es|Jesús Navas González}}; {{Н}} 21 лістапада 1985 году, [[Лёс-Палясіяс-і-Вільяфранка]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Былы гулец [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Чэмпіён сьвету па футболе 2010 году й чэмпіён Эўропы 2012 году. == Кар’ера == Мясцовы выхаванец зьявіўся ў аснове «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]» ўжо ў 17 гадоў, практычна адначасова са сваім старэйшым братам [[Марка Навас|Маркам]]. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] Хэсус ужо стаў рэгулярным гульцом асновы, правёў 23 матчы й двойчы забіў. Гульня маладога паўабаронцы стала падставай для заключэньня зь ім у траўні 2005 году новага пяцігадовага пагадненьня. У далейшым ён стаў адным з асноўных гульцоў каманды, паўдзельнічаў у перамозе двух [[Кубак УЭФА|Кубкаў УЭФА]]. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] Навас згуляў 50 гульняў ва ўсіх турнірах і запісаў на свой рахунак 5 галоў. Навас пакутуе ад крайняй формы прыхільнасьці да родных месцаў<ref>[http://www.mirror.co.uk/sport/football/tm_headline=wenger-may-gamble-on-nervy-navas-&method=full&objectid=18129258&siteid=94762-name_page.html Wenger may gamble on nervy Navas]. Mirror Footbal</ref>. Часам [[настальгія]] паўабаронцы станавілася гэткай моцнай, што ён пакідаў месца збораў, калі яны знаходзіліся занадта далёка ад [[Сэвільля|Сэвільлі]]. Нягледзячы на тое, што падобны [[псыхічны разлад|псыхічны стан]] відавочна можа быць па душы фанатам клюбу, Навас імкнецца зь ім змагацца, дзеля чаго нават пагадзіўся ў выніку адправіцца з камандай у турнэ па [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]]. 3 чэрвеня 2013 году, пасьля спэкуляцыяў наконт захаваньня гульца ў складзе «Сэвільлі», гішпанскі клюб пацьвердзіў на сваім афіцыйным сайце, што Хэсус пакідае клюб з разьлікам на далучэньне да ангельсскага клюбу «[[Манчэстэр Сіці]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20130607164613/http://sevillafc.es/nuevaweb/actualidad/noticias/29174 Jesús Navas se marcha al City: adiós a una trayectoria fabulosa de triunfos y registros]. Sevilla FC.</ref>. Сума трансфэру, як паведамлялася, ацэньвалася ў 14,9 млн фунатў стэрлінгаў<ref>[http://www1.skysports.com/football/news/11679/8771175/Transfer-news-Manchester-City-complete-signing-of-Spain-winger-Jesus-Navas Transfer news: Manchester City complete signing of Spain winger Jesus Navas]. Sky Sports.</ref>. Разам з Хэсус у клюб зь Вялікабрытаніі таксама перйашоў ягоны партнэр нападнік [[Альвара Нэгрэда]]. == Міжнародная кар’ера == У нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] Хэсус дэбютаваў 14 лістапада 2009 году ў пераможным хатнім матчы ў Мадрыдзе супраць [[зборная Аргентыны па футболе|зборнай Аргентыны]] (2:1). == Дасягненьні == '''«Сэвільля»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2007, 2010 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2007 * Уладальнік [[Кубак УЭФА|Кубка УЭФА/Лігі Эўропы]]: 2006, 2007, 2020, 2023 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2006 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка ангельскае лігі]]: 2014, 2016 '''Гішпанія''' * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012, 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120416034357/http://www.sevillafc.es/nuevaweb/equipos/jugador/1041/jesus-navas-gonzalez Профіль на афіцыйным сайце «Сэвільлі»] * [http://www.sports.ru/tags/1364066.html Профіль] на сайце sports.ru * [https://web.archive.org/web/20080420184832/http://www.soccerbase.com/players_details.sd?playerid=37174 Профіль на сайце soccerbase.com] {{Навігацыйная група |назоў = Навас у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Навас, Хэсус}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] tggozk7xnd26xl4abv8cr95n983l9wa Сэрхіё Бускетс 0 128188 2624493 2613419 2025-07-10T16:39:45Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624493 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэ́рхіё Буске́тс Бу́ргас''' ({{мова-ca|Sergi Busquets i Burgos}}; {{Н}} 16 ліпеня 1988 году, [[Сабадэль]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца клюбу МЛС «[[Інтэр Маямі|Інтэр]]» і [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Чэмпіён сьвету па футболе 2010 году й сын [[Карлес Бускетс|Карлеса Бускетса]], які абараняў браму «Барсэлёны» ў 1990-я гады<ref>[http://www.elpais.com/articulo/deportes/tranquilo/pondre/nervioso/elpepidep/20090526elpepidep_2/Tes «Tú, tranquilo; ya me pondré nervioso yo»]. El País</ref>. Сэрхіё быў параўнальна малавядомым гульцом, калі ён далучыўся да першага складу «Барсэлёны» ў ліпені 2008 году, але ў канчатковым рахунку праз адносна кароткі пэрыяд часу, здолей стаць ня толькі выключным гульцом клюбу, але й важным гульцом нацыянальнай зборнай менш за год пасьля прафэсійнага дэбюта ў клюбе. == Кар’ера == Дэбютаваў за галоўную каманду «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» 13 верасьня 2008 году ў матчы супраць [[Сантандэр (горад)|сантандэрскага]] «[[Расінг Сантандэр|Расінгу]]». А ў матчы 22 кастрычніка 2008 году ў [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]] «Барсэлёна» гуляла супраць [[Швайцарыя|швайцарскага]] «[[Базэль (футбольны клюб)|Базэлю]]», дзе Сэрхіё забіў свой ​​першы мяч за «Барсэлёну», той матч «Барсэлёна» выйграла зь лікам 5:0. Таксама ў Лізе чэмпіёнаў у апошнім групавым матчы каталонская каманда выйшла рэзэрвовым складам супраць [[данецк]]ага «[[Шахтар Данецк|Шахтару]]», Сэрхіё тады забіў свой ​​другі мяч за цяперашні клюб, і таксама ў Лізе чэмпіёнаў. 7 сакавіка 2008 году Бускетс забіў першы гол у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|чэмпіянаце Гішпаніі]] ў браму «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]» зь [[Більбао]]. Сэрхіё ўдала канкураваў за месца ў асноўным складзе з [[Сэйду Кейта]] й [[Яя Турэ]]. 27 траўня 2009 году ён выйшаў у стартавым складзе «Барсэлёны» на фінал [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]], дзе гішпанская каманда была мацней за «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» зь лікам 2:0. З гэтай перамогай, Карлес й Сэрхіё Бускетс сталі толькі трэцімі бацькам і сынам, якія атрымлівалі перамогу ў найлепшым клюбным турніры Эўропы, якія гулялі ў адным клюбе. Да таго гэта зрабілі [[Мануэль Санчыс Мартынэс]] і [[Мануэль Санчыс Антыюэлё]] з мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», а таксама [[Чэзарэ Мальдыні|Чэзарэ]] й [[Паолё Мальдыні]] з італьянскага «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]». На наступны сэзон Гуардыёля падоўжыў выкарыстоўваць пераважна Бускетса замест Турэ. Сэрхіё наладзіў прадуктыўшную гульні ў зьвязку з [[Чаві]] й [[Андрэс Іньеста|Іньестам]]. Выдатная гульня Бускетса падоўжылася й на [[Ля Ліга 2010—2011 гадоў|сэзоне 2010—2011 гадоў]]. Футбаліст нават выступаў на пазыцыі цэнтральнага абаронцы. 27 студзеня 2011 году Сэрхіё падоўжыў кантракт з каталянскім клюбам да 2015 году<ref>[https://web.archive.org/web/20110130061537/http://soccernet.espn.go.com/news/story/_/id/871569/busquets-signs-new-barca-deal?cc=4716 Busquets signs new Barca deal]. ESPN Soccernet</ref>. == Міжнародная кар’ера == 2 красавіка правёў дэбютную гульню за [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]], замяніўшы ў другім тайме [[Давід Сыльва|Давіда Сыльву]] ў матчы супраць [[Зборная Турэччыны па футболе|зборнай Турэччыны]], які скончыўся перамогай гішпанцаў зь лікам 2:1. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013, 2015, 2016, 2018, 2019, 2023 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2009, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2009, 2010, 2011, 2013, 2016, 2018, 2023 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2009, 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2009, 2011, 2015 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2009, 2011, 2015 '''«Інтэр»''': * Пераможца [[Сапортэрз Шылдс]]: 2024 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fcbarcelona.com/web/english/futbol/temporada_09-10/plantilla/jugadors/busquets.html Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] * [http://www.barca.ru/players/53 Профіль]{{Недаступная спасылка|date=March 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} на сайце barca.ru * [https://web.archive.org/web/20100107135207/http://www.barcamania.com/squad/13.html Сэрхіё Бускетс. «Толькі пачатак»] {{Навігацыйная група |назоў = Бускетс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бускетс, Сэрхіё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] tt8zr3euuxgqdm99njfrhe7fnjb6bgb Хаві Мартынэс 0 128513 2624541 2585557 2025-07-10T20:17:21Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624541 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хавіер «Хаві» Мартынэс Агінага''' ({{мова-eu|Javier «Javi» Martínez Aguinaga}}; {{Н}} 2 верасьня 1988 году, [[Эстэльля]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, паўабаронца. Былы гулец [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Адзін з двух гульцоў у гісторыі сусьветнага футболу, які перамагаў спачатку на [[чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянаце сьвету]], а затым на моладзевым чэмпіянаце Эўропы<ref>[https://web.archive.org/web/20110627130104/http://www.championat.com/football/news-849934.html Мата и Хавьер Мартинес добились исторического достижения]. championat.com</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Мартынэс зьяўляецца выхаванцам памплёнскай «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]». [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2005—2006 гадоў|Сэзон 2005—2006 гадоў]] правёў у дублюючай камандзе. Трэнэр «Асасуны» [[Хасэ Зыганда]] лічыў юніёра вельмі пэрспэктыўным, параўноўваючы яго з францускім паўабаронцам [[Патрык Віера|Патрыкам Віера]]. Улетку 2006 году 17-гадовы Мартынэс перайшоў у «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]». Сума трансфэру склала 6 млн эўра. Нягледзячы на юнацкі ўзрост, Хаві згуляў 35 матчаў і забіў 3 мячы. Ягоная гульня й хуткая адаптацыя вырабілі станоўчае ўражаньне на спэцыялістаў. У наступных сэзонах Мартынэс працягнуў прагрэсаваць, праводзячы ня менш за трыццаць матчаў за чэмпіянат. Шырока ходзяць чуткі аб магчымым пераходзе Мартынэса ў больш прэстыжны клюб. У якасьці пакупнікоў зваліся «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]»<ref>[http://www.ua-football.com/foreign/england/4741ccc4.html?page=1 «Ливерпулю» Хави Мартинес не нужен]. ua-football.com</ref>, «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]»<ref>[http://football.kulichki.net/worldnews/news.htm?92294 Хави Мартинесом интересуется «Челси»]. kulichki.net</ref> й «[[Фіярэнтына Флярэнцыя|Фіярэнтына]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20130617084145/http://www.sovsport.ru/news/text-item/327846 Хави Мартинес обойдется желающим в 30 миллионов евро]. Советский спорт</ref>. Агент футбаліста назваў прымальнай для трансфэру суму ў 30 млн эўра. У 2010 годзе Мартынэс быў прызнаны найлепшым маладым гульцом году паводле вэрсіі часопіса «[[Don Balón]]». У жніўні 2012 году Мартынэс перайшоў у мюнхэнскую «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыю]]». === Міжнародная === 11 траўня 2010 году настаўнік галоўнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] [[Вісэнтэ дэль Боске]] ўключыў Мартынэса ў заяўку на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|чэмпіянат сьвету 2010 году]]<ref>[https://web.archive.org/web/20120501170046/http://www.rfef.es/index.jsp?nodo=39 Lista de los veintitrés jugadores convocados para el Mundial de Sudáfrica 2010]. rfef.es</ref>. 29 траўня Хавіер дэбютаваў у складзе асноўнай зборнай, замяніўшы [[Чаві]] ў матчы супраць [[зборная Саудаўскай Арабіі па футболе|зборнай Саудаўскай Арабіі]]. == Дасягненьні == '''«Баварыя»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2013, 2014, 2016, 2019, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2016, 2017, 2018, 2020 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2013, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Эўропы па футболе|Супэркубка Эўропы]]: 2013, 2020 * Перамжца [[Кллюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2013, 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=1&b=1&c=1&d=0&jokalaria=1613&idi=2 Профіль на афіцыйным сайце «Атлетыка» Більбао] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/javi-martinez/leistungsdaten/spieler_44017.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Навігацыйная група |назоў = Мартынэс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мартынэс, Хаві}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] 0zk1b1emznj35od3wptq2qeql64b0gg Альвара Нэгрэда 0 128574 2624558 2613436 2025-07-10T21:39:39Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624558 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''А́львара Нэгрэ́да Са́нчэс''' ({{мова-es|Álvaro Negredo Sánchez}}; {{Н}} 20 жніўня 1985 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === У сэзонах [[Ля Ліга 2007—2008 гадоў|2007—2008]] і [[Ля Ліга 2008—2009 гадоў|2008—2009]] гадоў Альвара станавіўся найлепшым бамбардзірам «[[Альмэрыі (футбольны клюб)|Альмэрыі]]», забіўшы 13 і 19 мячоў адпаведна<ref>[https://web.archive.org/web/20080609231704/http://www.championat.ru/football/_spain/30/player/10524.html Испания. Альваро Негредо]. championat.ru</ref>. У ліпені 2009 году перайшоў у склад мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» за 5 млн эўра. 21 жніўня 2009 году Нэгрэда афіцыйна стаў гульцом «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]». Сума ўгоды не паведамляецца, але, паводле чуткаў, яна склала каля 15 мільёнаў эўра. «Галяктыкас» пакінулі за сабой права выкупіць форварда на працягу двух гадоў. 19 ліпеня 2013 году «[[Манчэстэр Сіці]]» абвесьціў аб падпісаньні з Нэгрэда чатырохгадовага кантракту, як паведамляецца, сума трансэфру склала 16,4 млн фунтаў стэрлінгаў<ref>[https://web.archive.org/web/20130730113748/http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/sport/football/4997398/Alvaro-Negredo-signs-for-Man-City.html City tie up Negredo deal]. Sun+</ref>. У клюб [[Прэм’ер-Ліга|Прэм’ер-Лігі]] неўзабаве папоўніў аднаклюбнік Альвара [[Хэсус Навас]]. Нэгрэда дэбютаваў у ангельскай лізе 19 жніўня 2013 году, выйшаўшы на замену суайчыньніку [[Давід Сыльва|Давіду Сыльву]] ў пераможным 4:0 хатнім матчы супраць «[[Ньюкасл Юнайтэд]]». Свой першы гол футбаліст забіў ужо ў наступным матчы 25 жніўня, аднак гэтае не дазволіла «мяшчанам» атрымаць перамогу ў «[[Кардыф Сіці]]» (2:3). 1 верасьня 2014 году Альвара перайшоў у склад «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]» на правах арэнды, аднак гішпанскі клюб, паводле пагадненьня, мае магчымасьць выкупіць у наступным трансфэр гульца. === Міжнародная === 6 кастрычніка 2009 году Нэгрэда атрымаў свой ​​першы выклік у [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] ад [[Вісэнтэ дэль Боске]], у матчы кваліфікацыі да [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянату сьвету 2010 году]] супраць [[зборная Армэніі па футболе|зборнай Армэніі]], з-за траўмаў [[Давід Вільля|Давіда Вільлі]] й [[Даніель Гуіса|Даніеля Гуісы]]. Дэбютаваў замяніўшы ў гэтым матчы [[Фэрнанда Торэс|Фэрнанда Торэса]] ў пачатку другога тайма. == Дасягненьні == '''«Сэвільля»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2010 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2014 '''«Аль-Наср»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі ААЭ|Кубка футбольнай лігі ААЭ]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120628110703/http://www.sevillafc.es/nuevaweb/equipos/jugador/1816/alvaro-negredo-sanchez Профіль на афіцыйным сайце «Сэвільлі»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/lvaro-negredo/profil/spieler_18644.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Гішпанія на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нэгрэда, Альвара}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] lhfgtbfrjzwd3xswby05rkjlxrisi3x 2624559 2624558 2025-07-10T21:39:55Z Dymitr 10914 /* Клюбная */ выпраўленьне спасылак 2624559 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''А́львара Нэгрэ́да Са́нчэс''' ({{мова-es|Álvaro Negredo Sánchez}}; {{Н}} 20 жніўня 1985 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. Мае на сваім рахунку матчы ў складзе [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === У сэзонах [[Ля Ліга 2007—2008 гадоў|2007—2008]] і [[Ля Ліга 2008—2009 гадоў|2008—2009]] гадоў Альвара станавіўся найлепшым бамбардзірам «[[Альмэрыя (футбольны клюб)|Альмэрыі]]», забіўшы 13 і 19 мячоў адпаведна<ref>[https://web.archive.org/web/20080609231704/http://www.championat.ru/football/_spain/30/player/10524.html Испания. Альваро Негредо]. championat.ru</ref>. У ліпені 2009 году перайшоў у склад мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» за 5 млн эўра. 21 жніўня 2009 году Нэгрэда афіцыйна стаў гульцом «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]». Сума ўгоды не паведамляецца, але, паводле чуткаў, яна склала каля 15 мільёнаў эўра. «Галяктыкас» пакінулі за сабой права выкупіць форварда на працягу двух гадоў. 19 ліпеня 2013 году «[[Манчэстэр Сіці]]» абвесьціў аб падпісаньні з Нэгрэда чатырохгадовага кантракту, як паведамляецца, сума трансэфру склала 16,4 млн фунтаў стэрлінгаў<ref>[https://web.archive.org/web/20130730113748/http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/sport/football/4997398/Alvaro-Negredo-signs-for-Man-City.html City tie up Negredo deal]. Sun+</ref>. У клюб [[Прэм’ер-Ліга|Прэм’ер-Лігі]] неўзабаве папоўніў аднаклюбнік Альвара [[Хэсус Навас]]. Нэгрэда дэбютаваў у ангельскай лізе 19 жніўня 2013 году, выйшаўшы на замену суайчыньніку [[Давід Сыльва|Давіду Сыльву]] ў пераможным 4:0 хатнім матчы супраць «[[Ньюкасл Юнайтэд]]». Свой першы гол футбаліст забіў ужо ў наступным матчы 25 жніўня, аднак гэтае не дазволіла «мяшчанам» атрымаць перамогу ў «[[Кардыф Сіці]]» (2:3). 1 верасьня 2014 году Альвара перайшоў у склад «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]» на правах арэнды, аднак гішпанскі клюб, паводле пагадненьня, мае магчымасьць выкупіць у наступным трансфэр гульца. === Міжнародная === 6 кастрычніка 2009 году Нэгрэда атрымаў свой ​​першы выклік у [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] ад [[Вісэнтэ дэль Боске]], у матчы кваліфікацыі да [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянату сьвету 2010 году]] супраць [[зборная Армэніі па футболе|зборнай Армэніі]], з-за траўмаў [[Давід Вільля|Давіда Вільлі]] й [[Даніель Гуіса|Даніеля Гуісы]]. Дэбютаваў замяніўшы ў гэтым матчы [[Фэрнанда Торэс|Фэрнанда Торэса]] ў пачатку другога тайма. == Дасягненьні == '''«Сэвільля»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2010 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2014 '''«Аль-Наср»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі ААЭ|Кубка футбольнай лігі ААЭ]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120628110703/http://www.sevillafc.es/nuevaweb/equipos/jugador/1816/alvaro-negredo-sanchez Профіль на афіцыйным сайце «Сэвільлі»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/lvaro-negredo/profil/spieler_18644.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Гішпанія на ЧЭ-2012}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нэгрэда, Альвара}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 2gimlwz7eftjpo9jrpv3e8l6qh4t3me Санці Касорля 0 128673 2624520 2585524 2025-07-10T18:26:03Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2624520 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сант’я́га «Са́нці» Касо́рля Ганса́лес''' ({{мова-es|Santiago «Santi» Cazorla González}}; {{Н}} 13 сьнежня 1984 году, [[Льянэра]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Рэал Авіеда]]» і былы гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === «Вільярэал» === Санці пачынаў гуляць у футбол у акадэміі астурыйскага клюбу «[[Рэал Авіеда|Авіеда]]». Ва ўзросьце 17 гадоў ён апынуўся ў «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэале]]», дзе гуляў спачатку ў дублі. 30 лістапада 2003 году Касорля дэбютаваў і ў асноўнай камандзе, згуляўшы адну хвіліну ў матчы супраць «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]» (1:0). У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] Касорля быў ужо гульцом асновы, у 2005 годзе ён таксама дэбютаваў у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]], дзе «Вільярэал» дайшоў да паўфіналу. 7 ліпеня 2006 году Касорля перайшоў у «[[Рэкрэатыва Ўэльва|Рэкрэатыва]]» за 600 тысяч эўра, падпісаўшы чатырохгадовы кантракт. «Вільярэал» захаваў магчымасьць выкупіць гульца за 1,2 млн эўра. 27 жніўня Санці дэбютаваў у матчы супраць «[[Мальёрка Пальма|Мальёркі]]» (1:1). Паўабаронца правёў у «Рэкрэатыва» моцны сэзон, пасьля заканчэньня якога атрымаў тытул футбаліста году ў Гішпаніі паводле вэрсіі часопіса «[[Don Balon]]». Добра зарэкамендавалы сябе Касорля зноўку стаў патрэбен «Вільярэалу», і той скарыстаўся пунктам у кантракце аб магчымым вяртаньні. У першым пасьля вяртаньня сэзоне Санці зноўку паказаў добрую гульню й стаў важнай часткай выніковага посьпеху каманды (2-е месца ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]]). Паўабаронца забіў 5 мячоў і мноства разоў асыставаў нападнікам «Вільярэалу» [[Джузэпэ Росі]] й [[Кахвэджы Ніхат]]у. === «Маляга» === 26 ліпеня 2011 году за 19 млн эўра перайшоў у іншы гішпанскі клюб «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягу]]». === «Арсэнал» === 7 жніўня 2012 году ангельскі «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» паведаміў аб падпісаньні Касорлі<ref>[http://www.arsenal.com/news/news-archive/arsenal-sign-spain-midfielder-santi-cazorla Arsenal sign Spain midfielder Santi Cazorla]. arsenal.com</ref>. Ягоны пераход стаў трэцім значным трансфэрам для «Арсэналу» у тым сэзоне пасьля [[Лукаш Падольскі|Лукаса Падольскага]] й [[Аліўе Жыру]]. Дэбют у ноым клюбе быў вельмі ўдалым, то бок у першым матчы супраць «[[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнду]]» Санці быў абраны гульцом сустрэчы. У верасьні Касорля забіў адзін з галоў ў браму «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулу]]» ў гасьцявым матчы на [[Энфілд Роўд|Энфілдзе]] (0:2). == Міжнародная кар’ера == 31 траўня 2008 году Санці дэбютаваў у [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]] ў таварыскім матчы супраць [[зборная Пэру па футболе|зборнай Пэру]], які скончыўся зь лікам 2:1 на карысьць гішпанскіх футбалістаў<ref>[https://web.archive.org/web/20101003152130/http://futbol.sportec.es/seleccion/ficha_jugador.asp?j=17480 Профіль гульца]. National Team Data</ref>. == Дасягненьні == '''«Арсэнал»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2014, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2014, 2015 '''«Аль-Сад»''': * [[Чэмпіянат Катару па футболе|Чэмпіён Катару]]: 2021, 2022 * Уладальнік [[Кубак Катару па футболе|Кубка Катару]]: 2021 * Уладальнік [[Кубак эміра Катару па футболе|Кубка эміра Катару]] 2020, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Катарупа футболе|Супэркубка Катару]]: 2021 '''Гішпанія''' * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008, 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2453.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=27427 Статыстыка] на National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Касорля ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Касорля, Санці}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] lcyo8dynpgilvbso0iufh5rtr5oi8m7 Хасэ Рэйна 0 128674 2624610 2615086 2025-07-11T09:17:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624610 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хасэ Мануэль Рэйна Паэс''' ({{мова-es|José Manuel Reina Páez}}; {{Н}} 31 жніўня 1982 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — колішні гішпанскі футбаліст, брамнік. Былы гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Сын брамніка [[Мігель Рэйна|Мігеля Рэйны]], які абараняў колеры клюбаў «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» й «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» (Мадрыд), а таксама [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Раньнія гады === Рэйна пачаў сваю кар’еру ў клюбе «Мадрыд Аэстэ», але гуляў там нядоўга. Як толькі зьявілася магчымасьць перайсьці ў акадэмію «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», ён адразу ёю скарыстаўся, і пераехаў у [[Каталёнія|Каталёнію]] ў 1995 годзе ва ўзросьце 13 гадоў. У 2002 годзе ён, не праходзячы ў асноўны склад свайго клюбу, быў адпраўлены ў арэнду ў «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэал]]». У 2004 годзе ягоны кантракт зь «Вільярэалам» быў аформлены на сталай аснове. === «Лівэрпул» === У ліпені 2005 году новы трэнэр «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулу]]», гішпанец [[Рафаэль Бэнітэс]], набыў Рэйну зь «Вільярэалу», назваўшы яго пры гэтым «найлепшым брамнікам Гішпаніі». Бэнітэс разглядаў Рэйну ў якасьці асноўнага брамніка каманды. Ён дэбютаваў у «Лівэрпулі» ў матчы першага кваліфікацыйнага раўнду [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2005—2006 гадоў|Лігі чэмпіёнаў 2005—2006 гадоў]] супраць ўэйлскага клюбу «[[Нью-Сэйнтс Освэстры|ТНС]]». У [[Прэм’ер-Ліга 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] Рэйна стаў асноўным брамнікам «Лівэрпулу», адправіўшы на лаўку запасных героя Лігі чэмпіёнаў 2005 году, [[Ежы Дудэк|Ежы Дудэка]]. === «Напалі» === У канцы [[Прэм’ер-Ліга 2012—2013 гадоў|сэзону 2012—2013 гадоў]] зьявіліся чуткі аб пераходзе Рэйны ў табар «Барсэлёны», бо была верагоднасьць таго, што [[Віктар Вальдэс|Вальдэс]] сыйдзе ў «[[Манака (футбольны клюб)|Манака]]». Аднак, хоць агент Хасэ правёў падрыхтоўчую працу зь «Лівэрпулам» аб сыходзе брамніка, Вальдэс вырашыў застацца ў «Барсэлёне» яшчэ на адзін сэзон, але «Лівэрпул» ужо набыў на гэты момант бэльгійскага брамніка [[Сымон Міньяле|Сымона Міньяле]] з «[[Сандэрлэнд (футбольны клюб)|Сандэрлэнду]]»<ref>[http://www1.skysports.com/football/news/11669/8841302/brendan-rodgers-explains-napoli-loan-move-for-liverpool-keeper-pepe-reina Brendan Rodgers explains Napoli loan move for Liverpool keeper Pepe Reina ]. Sky Sports</ref>. У выніку 26 ліпеня 2013 году Рэйна вырашыў далучыцца да «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]» на правах арэнду, каб узьяднацца са сваім былым трэнэрам [[Рафаэль Бэнітэс|Рафаэлем Бэнітэсам]]<ref>[http://www.mirror.co.uk/sport/football/transfer-news/liverpool-transfers-pepe-reina-completes-2091613 Pepe Reina completes loan move to Napoli as he rejoins former Liverpool boss Rafa Benitez]. DailyMirror</ref>. === «Баварыя» === 8 жніўня 2014 году «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]» пацьвердзіў, што Рэйна далучыўся да нямецкага клюбу «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]]», склаўшы з клюбам трохгадовы кантракт. === «Ляцыё Рым» === У жніўні 2020 году перайшоў у «[[Ляцыё Рым]]»<ref>{{Спасылка|url=https://www.euro-football.ru/article/34/1004418011_reyna_pereshel_v_lacio?utm_source=yxnews&utm_medium=desktop|загаловак=Рейна перешёл в «Лацио»|дата публікацыі=27 жніўня 2020|мова=ru|выдавец=Euro-Football.Ru}}</ref>. == Міжнародная кар’ера == 17 жніўня 2005 году Рэйна дэбютаваў у таварыскім матчы за [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] супраць [[зборная Ўругваю па футболе|зборнай Уругваю]], у якім перамогу атрымалі гішпанскія футбалісты зь лікам 2:0. == Дасягненьні == '''«Лівэрпул»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2006 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнае лігі]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2006 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2005 '''«Напалі»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2014 '''«Баварыя»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2015 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008, 2012 * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.liverpoolfc.tv/team/squad/reina/ Профіль на афіцыйным сайце «Лівэрпулу»] * [https://web.archive.org/web/20080120054146/http://news.bbc.co.uk/sport1/shared/bsp/hi/football/statistics/players/r/reina_195189.stm Профіль] на BBC Sport * [https://web.archive.org/web/20090201155254/http://www.soccerbase.com/players_details.sd?playerid=24340 Статыстыка] на soccerbase.com {{Навігацыйная група |назоў = Рэйна ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рэйна, Хасэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] fxpp5wzisk8btxprsro7a3n8p988ii6 Нача Манрэаль 0 131387 2624537 2339670 2025-07-10T20:03:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624537 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ігнасьё «Нача» Манрэаль Эраса''' ({{мова-es|Ignacio «Nacho» Monreal Eraso}}; {{Н}} 26 лютага 1986 году, [[Памплёна]], [[Гішпанія]]) ― былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === «Асасуна» === Нача ёсьць выхаванец клюбу «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]», Манрэаль дэбютаваў за родны клуб 22 кастрычніка 2006 году ў матчы супраць «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]». Перад гэтым ён некалькі гадоў выступаў за другую каманду памплёнцаў. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] Нача стаў асноўным гульцом клюбу, пацьвярджаючы гэты статус і ў наступных сэзонах. === «Маляга» === 16 чэрвеня 2011 году перайшоў у склад «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягі]]»<ref>[http://www.championat.ru/football/news-841194.html Монреаль перешёл из «Осасуны» в «Малагу»]{{Недаступная спасылка|date=July 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. championat.ru</ref>. Трансфэр ацэньваецца ў 6 млн эўра. === «Арсэнал» === 31 студзеня 2013 году Манрэаль далучыўся да ангельскага клюбу «Арсэнал», падпісаўшы доўгатэрміновы кантракт<ref>[http://www.arsenal.com/news/news-archive/nacho-monreal-agrees-to-join-arsenal Nacho Monreal agrees to join Arsenal]. Arsenal F.C.</ref>. Сумма трэнсфэру не была афіцыйна агучана, але, як мяркуецца, складае каля 8,3 млн фунтаў стэрлінгаў<ref>[http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-2271451/Nacho-Monreal-set-complete-8-3m-Arsenal-deal-Malaga.html Wenger finally buys as Arsenal manager lands £8.3m Malaga defender Monreal]. Mail Online.</ref>. Дэбютаваў у складзе новага клюбу ў матчы супраць «Сток Сіці», які скончыўся перамогаў «кананіраў» зь лікам 1:0<ref>[http://www.goal.com/en-ie/news/3941/england/2013/02/02/3721101/team-news-monreal-handed-start-on-arsenal-debut-against?source=breakingnews&ICID=HP_BN_14 Team news: Monreal handed start on Arsenal debut against Stoke City]. Goal.com.</ref>. == Міжнародная кар’ера == У 2007 годзе быў выкліканы ў [[моладзевая зборная Гішпаніі па футболе|моладзевую зборную Гішпаніі]] на чэмпіянат Эўропы 2009 году, дзе адгуляў усе тры матчы. 6 жніўня 2009 году Манрэаль згуляў свой ​​першы матч за [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]], выйшаўшы на замену на апошнія 15 хвілінаў у матчы супраць [[зборная Македоніі па футболе|зборнай Македоніі]]. == Дасягненьні == '''«Арсэнал»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2014, 2015, 2017 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2014, 2015, 2017 '''«Рэал Сасьедад»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20111026053832/http://www.malagacf.com/en/malaga/squad/monreal/1/265 Профіль на афіцыйным сайце «Малягі»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/nacho-monreal/profil/spieler_43003.html Профіль] на transfermarkt.co.uk * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=35029 Статыстыка] на National Football Teams {{Гішпанія на ЧС-2018}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Манрэаль, Нача}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ocg2j3oo7zgo56f5x1u7dmxcqefl8jv Рабэрта Сальдада 0 131392 2624612 2613417 2025-07-11T09:21:43Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624612 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Рабэрта Сальдада Рыльлё''' ({{мова-es|Roberto Soldado Rillo}}; {{Н}} 27 траўня 1985 году, [[Валенсія]], [[Гішпанія]]) ― колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст. Абараняў колеры [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Гуляў на пазыцыі нападніка. == Кар’ера == === «Рэал» === Рабэрта далучыўся да мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» ў 14 гадоў, пасьля таго, як ён пакінуў «Дон Боска» (клюб рэгіянальнай лігі [[Валенсія (аўтаномная супольнасьць)|аўтаномнай супольнасьці Валенсіі]]), і год за годам прасоўваўся празь юнацкія каманды «Рэалу». Ён быў адным з ключавых гульцоў «Рэал Мадрыд Кастыльля» ў той час, калі дубль «Рэалу» здолеў выйсьці ў лігу [[Сэгунда]], забіўшы ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] 19 галоў, Рабэрта атрымаў [[Трафэй Зары]] й дапамог камандзе ўтрымацца ў другой лізе гішпанскага чэмпіянату. У гэтым жа годзе ён дэбютаваў у першай камандзе ў гульнях [[Ля Ліга|Ля Лігі]], таксама ён зьяўляўся на полі й у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]], больш за тое, Сальдада здолеў адзначыцца ў абодвух турнірах забітымі галамі. [[Ля Ліга 2006—2007 гадоў|Сэзоне 2006—2007 гадоў]] Сальдада правёў у «[[Асасуна Памплёна|Асасуне]]», куды быў аддадзены для атрыманьня гульнявой практыкі й вопыту гульняў у Ля Лізе. У гульнях за «Асасуну» Рабэрта забіў 14 галоў і стаў адным з адкрыцьцяў сэзону. [[Ля Ліга 2007—2008 гадоў|Сэзон 2007—2008 гадоў]], аднак, аказаўся для маладога форварда куды менш удалым: рэальнай канкурэнцыі [[Руўд ван Ністэльрой|Руўду ван Ністэльрою]], які атрымаў у папярэднім сэзоне тытул «Пічычы», самага дзейснага гульца гішпанскай лігі, Рабэрта скласьці ня здолеў. === «Хэтафэ» === Улетку 2008 году Сальдада пакінуў «Рэал» і перабраўся ў «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]»<ref>[http://halamadridrus.wordpress.com/2008/07/30/%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE-%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE-%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B0%D0%B4%D0%BE-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%BD-%D0%B2/ Официально: Роберто Сольдадо продан в «Хетафе»] Blancos.info</ref>. === «Валенсія» === У зімовае трансфэрнае вакно [[Ля Ліга 2009—2010 гадоў|сэзону 2009—2010 гадоў]] зьявілася інфармацыя, што па заканчэньні сэзону Рабэрта можа вярнуцца ў родны горад<ref>[http://www.sports.ru/football/58846161.html Сольдадо может продолжить карьеру в «Валенсии»]. sports.ru</ref>, замяніўшы ў «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]» аднаго зь лідэраў каманды, найлепшага бамбардзіра клюбу другой паловы 2000-х — [[Давід Вільля|Давіда Вільлю]]. 9 чэрвеня 2010 году стала вядома, што «Хэтафэ» й «Валенсія» дасягнулі пагадненьня аб пераходзе Сальдада<ref>[https://web.archive.org/web/20160304063739/http://www.transferus.ru/valencia/1276059530.html Сольдадо перейдёт в Валенсию]. Transferus.ru</ref>. Кантракт, які абыйшоўся «Валенсіі» ў 10 млн эўра, быў разьлічаны на 4 гады<ref>[http://www.totalfootball.ru/news/7162/ «Валенсия»: клуб подписал Сольдадо за 10 миллионов евро]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. TotalFootball.ru</ref>. Паводле вынікаў [[Ля Ліга 2011—2012 гадоў|сэзону 2011—2012 гадоў]] Рабэрта, які выконваў у мінулым сэзоне абавязкі віцэ-капітана «Валенсіі», забіў 17 мячоў, стаўшы ня толькі найлепшым бамбардзірам клюбу, але й заваяваўшы, такім чынам, Трафэй Сары. Рабэрта стаў першым у гісторыі гішпанскага футболу гульцом, якому ўдалося дамагчыся гэтага посьпеху ў абедзьвюх прафэсійных гішпанскіх лігах. === «Тотэнгэм Готспур» === 1 жніўня 2013 году «[[Тотэнгэм Готспур]]» дамовіўся з «Валенсіяй» аб трансфэры гульца за рэкордную для клюбу плату ў памеры 26 млн фунтаў<ref>[http://www.independent.co.uk/sport/football/transfers/transfer-news-valencia-announce-26m-fee-with-tottenham-agreed-for-roberto-soldado--but-its-not-yet-a-done-deal-8740475.html Transfer news: Valencia announce £26m fee with Tottenham agreed for Roberto Soldado – but it's not yet a done deal]. The Independent.</ref>. Трансфэр быў афіцыйна пацьверджаны праз чатыры дні пасьля пасьпяховага мэдычнага абсьледаваньня<ref>[http://www.tottenhamhotspur.com/news/soldado-passes-medical-050813/ Soldado passes medical]. Tottenham Hotspur F.C.</ref>. == Міжнародная кар’ера == У 2007 годзе малады форвард упершыню атрымаў выклік у [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]], на адборачныя матчы чэмпіянату Эўропы супраць [[зборная Латвіі па футболе|зборных Латвіі]] й [[зборная Ліхтэнштайну па футболе|Ліхтэнштайну]]. Нягледзячы на тое, што Сальдада згуляў у абодвух матчах, на якія выклікаўся, у сьпісе гульцоў, выкліканых у зборную Гішпаніі для ўдзелу ў фінальным турніры чэмпіянату Эўропы, Рабэрта не аказалася. У лютым 2012 году галоўны трэнэр зборнай Гішпаніі, [[Вісэнтэ дэль Боске]], пасьля амаль пяцігадовага перапынку выклікаў Рабэрта на таварыскі матч супраць [[зборная Вэнэсуэлы па футболе|зборнай Вэнэсуэлы]]. Сальдада выйшаў на поле ў пачатку другога тайму, замяніўшы [[Фэрнанда Льярэнтэ]], і адзначыў сваё вяртаньне ў нацыянальную каманду трыма забітымі мячамі<ref>[http://www.euro-football.ru/article/147422/884276_zachem_nam_torres_u_nas_est_soldado_ispaniya_razgromila_venesuelu Сольдадо — достойная замена Торресу. Испания разгромила Венесуэлу]. Euro-football.ru</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2008 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120120161559/http://www.valenciacf.com/contenidos/ElEquipo/Jugadores/Valencia/Soldado.html?__locale=en Профіль на афіцыйным сайце ФК «Валенсіі»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2364.html Профіль] на bdfutbol.com * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=22153 Статыстыка] на National Football Teams * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сальдада, Рабэрта}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] b9qu5w6zam8c790tezgef0lisx55xn3 Антоніё Бараган 0 132018 2624489 2481743 2025-07-10T16:23:35Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624489 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Антоніё Бараган Фэрнандэс''' ({{мова-es|Antonio Barragán Fernández}}; {{Н}} 12 чэрвеня 1987 году, [[Пуэнтэдэўмэ]], [[Гішпанія]]) ― колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст. Гуляў на пазыцыі правага абаронцы. == Кар’ера == Бараган быў падпісаны «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпулам]]» у ліпені 2005 году ва ўзросьце 18 гадоў. На той момант ён яшчэ не згуляў ніводнага матчу за першую каманду «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]». Хоць большую частку ангельскага этапу сваёй кар’еры Антоніё правёў, выступаючы за рэзэрвовы склад «чырвоных», ён прыняў удзел у матчы трэцяга адборачнага раўнду [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]], у якім ён выйшаў на замену свайму суайчыньніку [[Фэрнанда Мар’ентэс]]у. Такім чынам Бараган стаў самым маладым замежнікам, якія калі-небудзь гулялі за «Лівэрпул». 4 жніўня 2006 году Антоніё вярнуўся ў Гішпанію, дзе гуляў за «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]». Сума трансфэру склала 1 мільён фунтаў. 30 жніўня 2011 году Антоніё стаў футбалістам «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]», заключыўшы зь «лятучымі мышамі» 4-гадовы кантракт. Пагадненьне абышлося валенсійскаму клюбу ў 1,5 млн эўра<ref>[http://www.gazeta.ru/news/sport/2011/09/01/n_1989993.shtml Защитник «Вальядолида» Барраган перешел в «Валенсию»]. gazeta.ru</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120927215836/http://www.valenciacf.com/contenidos/ElEquipo/Jugadores/Valencia/Barragan.html?__locale=en Профіль на афіцыйным сайце ФК «Валенсіі»] * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=15530 Профіль] на Futbolme * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бараган, Антоніё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 10ljase5f2qqglvbq1qmxsm08e8uk9f Хасэ Кальехон 0 132800 2624515 2535999 2025-07-10T18:13:56Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624515 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хасэ Марыя Кальехон Буэна''' ({{мова-es|José María Callejón Bueno}}; {{Н}} 11 лютага 1987 году, [[Матрыль]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. Ягоны брат-блізьнюк, [[Хуанмі Кальехон|Хуанмі]], таксама зьяўляецца футбалістам, і абодва гульцы былі выпускнікамі акадэміі мадрыдзкага клюбу. == Кар’ера == === Раньнія гады === У дарослым футболе дэбютаваў у 2007 годзе выступамі за каманду клюбу «[[Рэал Мадрыд|Рэал-2 Мадрыд]]», у якой правёў адзін сэзон, прыняўшы ўдзел у 40 матчах чэмпіянату. === «Эспанёл» === Сваёй гульнёй за гэтую каманду прыцягнуў увагу прадстаўнікоў трэнэрскага штабу клюбу «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёл]]», у склад якога далучыўся ў 2008 годзе. Згуляў за барсэлёнскі клюб наступныя тры сэзоны. Большасьць часу, праведзенага ў складзе «Эспанёлу», быў гульцом асноўнага складу каманды. === «Рэал» === У склад клюбу «Рэал» Мадрыд далучыўся ў 2011 годзе. === «Напалі» === 9 ліпеня 2013 году італьянскі клюб «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]» абвесьціў аб дасягненьні пагадненьня з мадрыдцамі аб перадачы Кальехона за 10 млн эўра<ref>[http://www.goal.com/en-gb/news/2892/transfer-zone/2013/07/09/4105916/real-madrid-attacker-callejon-set-to-join-napoli?ICID=OP Real Madrid attacker Callejon set to join Napoli]. Goal.com.</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2012 '''«Напалі»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2014, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2014 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041476158/1330062216804/jugador/Jugador/Callejon.htm Профіль на афіцыйным сайце «Рэал» Мадрыд] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j6159.html Профіль] на сайце BDFutbol * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/jose-maria-callejon/profil/spieler_61253.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кальехон, Хасэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 42m87s2ui0acurw19sstgy5gjyus7h8 Жаан Капдэвіля 0 133026 2624517 2343021 2025-07-10T18:18:40Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624517 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Жаан Капдэвіля-і-Мэндэс''' ({{мова-ca|Joan Capdevila i Méndez}}; {{Н}} 3 лютага 1978 году, [[Тарэга]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст [[каталёнцы|каталёнскага]] паходжаньня, абаронца. Выступаў за [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Жаан пачынаў займацца футболам у камандзе з роднага гораду, пасьля працягнуў навучаньне ў футбольнай школе барсэлёнскага клюбу «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёл]]». У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 1997—1998 гадоў|сэзоне 1997—1998 гадоў]] гуляў за дублюючы склад гэтага клюбу, а ўжо ў наступным сэзоне дэбютаваў у складзе ягонай асноўнай каманды ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]], элітным дывізіёне гішпанскага першынства. Адыграўшы адзін сэзон у аснове «Эспанёлу», перайшоў у мадрыдзкі «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]», у якім правёў таксама толькі адзін сезон. [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2000—2001 гадоў|Сэзон 2000—2001 гадоў]] стаў ужо ў новым клюбе — «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», у якім правёў наступныя сем гадоў сваёй футбольнай кар’еры. Паступова стаў асноўным левым абаронцам клюбу, у складзе якога стаў чэмпіёнам краіны ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2001—2002 гадоў|сэзоне 2001—2002 гадоў]] і ўладальнікам [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] ў 2000 і 2002 гадох. Улетку 2007 году ў якасьці вольнага агента перайшоў у «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэал]]», заключыўшы з клюбам трохгадовы кантракт. Прыход дасьведчанага абаронцы разглядаўся кіраўніцтвам клюбу як узмацненьне складу перад выступамі ў [[Кубак УЭФА|Кубку УЭФА]]<ref>[http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=555340.html Капдэвіля пераходзе ў «Вільярэал»]. uefa.com</ref>. Гулец адразу ж атрымаў сталае месца ў асноўным складзе й доўгі час заставаўся асноўным левым абаронцам каманды. У ліпені 2011 году 33-гадовы абаронца заключыў двухгадовы кантракт з партугальскім клюбам «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфіка]]». 27 ліпеня 2012 году Капдэвіля дамовіўся аб вяртаньні ў свой першы прафэсійны клюб «Эспанёл»<ref>[https://web.archive.org/web/20120830100013/http://www.rcdespanyol.com/principal.php?modulo=detalleNoticia&idnoticia=13978&idseccion=28&idlinkchk=0&idmenu=9&idsubmenu=108 Capdevila, quart fitxatge]. Espanyol</ref>. === Міжнародная === Капдэвіля дэбютаваў у [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] 16 кастрычніка 2002 году ў гульні супраць [[зборная Парагваю па футболе|зборнай Парагваю]], матч скончыўся зь лікам 0:0. Ён забіў свой ​​першы гол у адборачным матчы да [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|чэмпіянату Эўропы 2008 году]] супраць [[Зборная Швэцыі па футболе|зборнай Швэцыі]] 17 лістапада 2007 году, калі Гішпанія перамагла зь лікам 3:0. 6 лютага 2008 году ў [[Маляга|Малязе]], Капдэвіля забіў пераможны гол у таварыскай гульні супраць [[Зборная Францыі па футболе|зборнай Францыі]], якая скончылася зь лікам 1:0. У складзе зборнай на чэмпіянаце Эўропы 2008 году Жаан гуляў ва ўсіх матчах, акрамя аднаго. Падчас турніру ён зарэкамендаваў сябе як гулец асновы. == Дасягненьні == === Клюбныя === '''«Дэпартыва»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2000 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]] (2): 2000, 2002 '''«Бэнфіка»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Партугаліі|Кубка партугальскае лігі]]: 2012 '''«Санта-Калёма»''': * [[Чэмпіянат Андоры па футболе|Чэмпіён Андоры]]: 2017 === Міжнародныя === '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008 * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: 2010 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20130704195817/http://www.rcdespanyol.cat/ingles/index.php?modulo=jugador&jugador=2550&Amenu=jugador Профіль на афіцыйным сайце ФК «Эспанёл»] * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/joan-capdevila/profil/spieler_7486.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=6375 Статыстыка] на сайце National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Капдэвіля ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2004 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Капдэвіля, Жаан}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] d4rbvi30cxh3dsckdfsyf5h0ubgb2yf Ахтырка 0 134814 2624473 2341755 2025-07-10T12:34:36Z Spokiyny 90749 2624473 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Украіна |Статус = горад |Назва = Ахтырка |Назва ў родным склоне = Ахтыркі |Арыгінальная назва = Охтирка |Герб = Ochtyrka COA.PNG |Сьцяг = Flag of Okhtyrka.svg |Гімн = |Першыя згадкі = 1641 |Статус з = 1703 |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Сумская вобласьць|Сумская]] |Мэр = |Сельсавет = |Пасялковы савет = |Кіраўнік = |Імя кіраўніка = |Плошча = 31.86 |Вышыня = |Колькасьць насельніцтва = 47603 |Год падліку колькасьці = 2020 |Крыніца колькасьці насельніцтва = <ref>[http://www.ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2020/zb/05/zb_chuselnist%202019.pdf Чисельність наявного населення України на 1 січня 2020 року, Київ-2020 — Державний комітет статистики України]{{ref-uk}}</ref> |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу насельніцтва = |Колькасьць двароў = |Часавы пас = |Летні час = |Тэлефонны код = +380-5446 |Паштовы індэкс = 42700—719 |Аўтамабільны код = |Выява = Ахтырка старое фото.jpg |Апісаньне выявы = |Шырата паўшар'е = паўночнае |Шырата градусаў = 50 |Шырата хвілінаў = 18 |Шырата сэкундаў = 48 |Даўгата паўшар'е = усходняе |Даўгата градусаў = 34 |Даўгата хвілінаў = 53 |Даўгата сэкундаў = 56 |Пазыцыя подпісу на мапе = |Водступ подпісу на мапе = |Commons = |Сайт = |Колер = {{Колер|Украіна}} }} '''Ахты́рка''' ({{мова-uk|Охтирка}}) — [[горад|места]] ў [[Сумская вобласьць|Сумской вобласьці]] [[Украіна|Ўкраіны]]. Плошча 31,86 км². Насельніцтва 43 тыс. чал. Горад разьмешчаны на левым беразе ракі [[Ворскла]]. [[Гарады-героі Ўкраіны|Горад-герой Украіны]] (2022)<ref>[https://www.pravda.com.ua/news/2022/03/25/7334331/ Ще 4 міста в Україні стали Героями], Украінская праўда, 25-03-2022</ref>. == Гісторыя == * [[1641]]: першыя згадкі ў гістарычных крыніцах. * [[1703]]: атрымаў статус места. == Насельніцтва == === Колькасьць === {| border="0" cellspacing="2" cellpadding="5" style="border:1px solid #AAAAAA;" |-bgcolor="#AAAAAA;" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Насельніцтва |-bgcolor="#EEEEEE" ! 1785 !! 1867 !! 1881 !! 1897 !! 1926 !! 1979 !! 1989 !! 2001 !! 2020 |- bgcolor="#FFFFFF" | align=center| 12 849 | align=center| 17 411 | align=center| 22 030 | align=center| 23 399 | align=center| 27 000 | align=center| 45 785 | align=center| 50 726 | align=center| 50 399 | align=center| 47 603 |} === Мова === {| width="25%" border="0" cellspacing="2" cellpadding="5" style="border:1px solid #AAAAAA;" |-bgcolor="#AAAAFF" |+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"| Насельніцтва па роднай мове <small>(2001)</small> |-bgcolor="#eeeeff" ! украінская&nbsp;мова !! расейска |- bgcolor="#f7f9ff" | align=center|87,09% | align=center|9,97% |} == Крыніцы == {{Зноскі}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://pop-stat.mashke.org/ukraine-cities.htm Cities & towns of Ukraine]{{ref-en}}{{ref-uk}} * [https://web.archive.org/web/20140731182036/http://database.ukrcensus.gov.ua/Mult/Database/Census/databasetree_uk.asp Банк даних Державної служби статистики України]{{ref-uk}} {{Сумская вобласьць}} {{Гарады-героі Ўкраіны}} [[Катэгорыя:Гарады Ўкраіны]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Сумской вобласьці]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты, згаданыя ў XVII стагодзьдзі]] [[Катэгорыя:Гарады-героі Ўкраіны]] munfeygl59z88nr3aartzlf7ztrjovg Давід Сурутуса 0 141327 2624617 2148628 2025-07-11T09:57:00Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624617 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Давід Сурутуса''' ({{мова-eu|David Zurutuza}}; {{Н}} 19 ліпеня 1986 году, [[Рашфор]], [[Францыя]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, паўабаронца. == Кар’ера == Давід Сурутуса нарадзіўся 19 ліпеня 1986 году ў францускім горадзе [[Рашфор]]. Ягоны бацька быў родам з [[Аспэйтыя]], маці з [[Францыя|Францыі]]. Пасьля нараджэньня Давіда сям’я пераехала з Рашфору у [[Краіна Баскаў|Краіну Баскаў]]. Сурутуса пачаў займацца футболам у 1994 годзе, у спартовым клюбе «Декатлён Андароа». Пасьля гэтага Давід перайшоў у моладзевую акадэмію «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедада]]». Тут ён трэніраваўся пад кіраўніцтвам былога брамніка клюбу [[Люіс Арканада|Люіса Арканады]]. 27 жніўня 2005 году ва ўзросьце 19 гадоў Давід дэбютаваў за другую каманду «бела-сініх» у матчы трэцяга гішпанскага дывізіёну супраць другой каманды «[[Рэал Вальядалід|Вальядаліду]]» (0:0)<ref>[http://www.bdfutbol.com/en/p/j6322.html?cat=-&temp=2005-06&equip=-&rival=- Zurutuza: David Zurutuza Veillet. 2005/2006]. BDFutbol</ref>. У сваім дэбютным сэзоне Сурутуса згуляў 29 матчаў, прычым ва ўсіх выходзіў у стартавым складзе й адгуляў без замен. Перад пачаткам [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзону 2007—2008 гадоў]] Давід быў аддадзены ў арэнду клюбу «[[Эйбар (футбольны клюб)|Эйбар]]», які выступаў у [[Сэгунда|Сэгундзе]]<ref>[http://elpais.com/diario/2010/09/21/deportes/1285020004_850215.html La Real trilingüe]. El País</ref>. За новую каманду Сурутуса дэбютаваў 8 верасьня 2007 году ў гасьцявым матчы супраць «[[Сэльта Віга|Сэльты]]» (1:0). Выйшаўшы на замену на 72-й хвіліне, Давід на 81-й хвіліне забіў адзіны мяч і прынёс перамогу сваёй камандзе<ref>[http://www.bdfutbol.com/en/p/p.php?id=112625 Celta de Vigo 0:1 Eibar]. BDFutbol.</ref>. Вярнуўшыся з арэнды, Сурутуса працягваў выступы за другую каманду «бела-сініх» у трэцім дывізіёне. Аднак у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2009—2010 гадоў|сэзоне 2009—2010 гадоў]] Давід стаў гульцом асноўнай каманды «бела-сініх». У тым жа годзе клюб атрымаў перамогу ў Сэгундзе й атрымаў пуцёўку ў найвышэйшы гішпанскі дывізіён, а Давід згуляў у 28-мі матчах чэмпіянату<ref>[http://www.bdfutbol.com/en/p/j6322.html?temp=2008-09 Zurutuza: David Zurutuza Veillet. 2008/2009]. BDFutbol.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realsociedad.com/Home/Section/spa/271/equipos Профіль на афіцыйным сайце ФК «Рэал Сасьедад»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j6322.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=3717 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/david-zurutuza/profil/spieler_59375.html Профіль] на сайце transfermarkt.de {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сурутуса, Давід}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 6o4ghb8a9xf4s2b096sgp5gn2buvveq Маркель Бэргара 0 141328 2624495 2117053 2025-07-10T16:46:26Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624495 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Маркель Бэргара Ляраньяха''' ({{мова-eu|Markel Bergara Larrañaga}}; {{Н}} 5 траўня 1986 году, [[Эльгайбар]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, паўабаронца. == Кар’ера == Маркель зьяўляецца выхаванцам футбольнай акадэміі клюбу «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]». Сваю прафэсіянальную кар’еру пачаў у арэндах у клюбах пачаргова «[[Эйбар (футбольны клюб)|Эйбар]]» і «[[Вэсындарыё (футбольны клюб)|Вэсындарыё]]», якія абодва сканчвалі сэзон у зоне вылету з [[Сэгунда|Сэгунды]]. 4 верасьня 2007 году Бэргара дэбютаваў у складзе «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]» у гасьцявым матчы на [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубак Гішпаніі]] супраць каманды «[[Ляс-Пальмас (футбольны клюб)|Ляс-Пальмас]]», у якім басконскія футбалісты атрымалі паразу зь лікам 0:1. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realsociedad.com/Home/Section/spa/271/equipos Профіль на афіцыйным сайце ФК «Рэал Сасьедад»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j5636.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=13115 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/markel-bergara/profil/spieler_51426.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бэргара, Маркель}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] he0i9kbf0hbc3asb20npgggpqimwjid Рубэн Кастра 0 141329 2624522 2468177 2025-07-10T18:30:18Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624522 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Рубэн Кастра Мартын''' ({{мова-es|Rubén Castro Martín}}; {{Н}} 27 чэрвеня 1981 году, [[Ляс-Пальмас]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. == Кар’ера == Нарадзіўся ў горадзе [[Ляс-Пальмас]]е на [[Канарскія астравы|Канарскіх астравах]], футболам пачаў займацца ў родным горадзе й зь цягам часу стаў гульцом «[[Ляс-Пальмас (футбольны клюб)|Ляс-Пальмасу]]», у складзе якога ў [[Чэмпіянат Гішпані па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]] стаў найлепшым бамбардзірам [[Сэгунда|Сэгунды]], маючы на сваім рахунку 22 галы. У 2004 годзе Кастра быў падпісаны клюбам «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», паводле дамовы ў адваротным кірунку, то бок у «Ляс-Пальмас», перайшоў ўінгер [[Мома (футбаліст)|Мома]]. Аднак у [[Ля-Каруньня|Ля-Каруньні]] Рубэн не зайграў. Амаль увесь час знаходжаньня ў «Дэпартыва» гулец правёў у арэндах, выступаючы за «[[Альбасэтэ (футбольны клюб)|Альбасэтэ]]», «[[Расінг Сантандэр|Расінг]]», «[[Хімнастык Тарагона|Хімнастык]]», «[[Уэска (футбольны клюб)|Уэску]]» й «[[Раё Вальекана Мадрыд|Раё Вальекана]]». === «Бэтыс» === У жніўні 2010 году кантракт Рубэна быў выкуплены клюбам «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтыс]]», сума трансфэру склала 1,7 млн эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20140506032115/http://www.riazor.org/el-deportivo-ingresara-17-millones-por-ruben-castro-1013746 El Deportivo ingresará 1,7 millones por Rubén Castro]. Riazor</ref>. Рубэн адразу склаў атакавалае трыё з [[Хорхэ Маліна|Хорхэ Малінам]] і паўабаронцам [[Ашыль Эмана|Ашылем Эмана]], забіўшы ў траіх больш за 50 галоў у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2010—2011 гадоў|сэзоне 2010—2011 гадох]], дзякуючы чаго клюб з Андалюзіі здолеў вярнуцца ў [[Ля Ліга|Ля-Лігу]] пасьля двух гадоў сваёй адсутнасьці. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20110902085235/http://www.realbetisbalompie.es/plantillas/primer_equipo/jugadores/23/24_Ruben_Castro Профіль на афіцыйным сайце ФК «Бэтыс»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2407.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=2033 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/ruben-castro/profil/spieler_25316.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кастра, Рубэн}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 4xoa27bl5ml9e0ctqjdlw4ig0kor0wf Адрыян Лёпэс Альварэс 0 141331 2624535 2613425 2025-07-10T19:34:53Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624535 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Адрыя́н Лёпэс А́льварэс''' ({{мова-es|Adrián López Álvarez}}; {{Н}} 8 студзеня 1988 году, [[Тэвэрга]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. == Кар’ера == === Клюбная === У юнацтве гуляў за клюб «[[Рэал Авіеда]]» ў трэцяй лізе гішпанскага футболу, ня маючы аднак з клюбам дзейны кантракт. У кастрычніку 2006 году ў якасьці вольнага агента перайшоў у склад «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», якія аднак выплацілі за гульца кампэнсацыю ў памеры 330 тысячаў эўра. У [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] Адрыян быў аддадзены ў арэнду ў клюб «[[Дэпартыва Алявэс Віторыя|Алявэс]]», які гуляў у [[Сэгунда|Сэгундзе]]. Пасьля таго як ён дапамог басконскаму клюбу пазьбегнуць вылету зь лігі, Лёпэс вярнуўся ў [[Ля-Каруньня|Ля-Каруньню]], каб зноўку быць аддадзеным у арэнду, 14 жніўня гулец далучыўся да «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягі]]». [[Ля Ліга 2009—2010 гадоў|Сэзон 2009—2010 гадоў]] Адрыян пачаў у «Дэпартыва», рэгулярна выходзячы ў стартавым складзе. У 2011 годзе Адрыян быўна правах вольнага агента прымкнуў да «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]», падпісаўшы кантракт з клюбам 19 ліпеня й пагадзіўшыся на чатырохгадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20120625002359/http://www.clubatleticodemadrid.com/index_EN.php Adrián signs for Atlético]. clubatleticodemadrid.com</ref>. Празь дзевяць дзён, у свой афіцыйны дэбют, ён стаўся асыстэнтам у абодвух галах [[Хасэ Антоніё Рэес|Хасэ Антоніё Рэеса]], калі мадрыдзкі клюб атрымаў хатнюю перамогу ў гульні [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць нарвэскага «[[Стрэмсгадсэт Драмэн|Стрэмсгадсэта]]» зь лікам 2:1<ref>[http://www.as.com/futbol/articulo/atletico-inventa-lio/20110729dasdaiftb_20/Tes El Atlético se inventa otro lío]. Diario AS</ref>. У ліпені 2014 году перайшоў у «[[Порту (футбольны клюб)|Порту]]» за 11 млн эўра і падпісаў кантракт на пяць гадоў. === Міжнародная === 25 траўня 2012 году Адрыян быў уключаны трэнэрам [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] [[Вісэнтэ дэль Боске]] ў пашыраны сьпіс зборнай на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|Эўра-2012]], аднак у выніковы сьпіс не патрапіў. 26 траўня адгуляў у таварыскай гульні супраць [[зборная Сэрбіі па футболе|зборнай Сэрбіі]] й вызначыўся голам на 64 хвіліне. == Дасягненьні == === Клюбныя === '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2012 '''«Порту»''': * [[Чэмпіянат Партугаліі па футболе|Чэмпіён Партугаліі]]: 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20150318141200/http://en.clubatleticodemadrid.com/jugadores/adrian-lopez-alvarez-2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетыка»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j15.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.bdfutbol.com/en/p/j15.html?cat=SEL Статыстыка] на National Football Teams * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=16205 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/adrian/profil/spieler_45383.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Лёпэс, Адрыян}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] qqnas9u3eig6uytoavf74jkyxzwxhvh Франсіска Мэдына Люна 0 141405 2624577 2291479 2025-07-11T06:15:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624577 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Франсіска Мэдына Люна''' ({{мова-es|Francisco Medina Luna}}), больш вядомы як '''Піці''' ({{мова-es|Piti}}; {{Н}} 26 траўня 1981 году, [[Рэўс]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. == Кар’ера == Піці ў 2004 годзе, гуляючы ў асноўным у аматарскіх лігах, падпісаў кантракт з «[[Рэал Сарагоса|Сарагосай]]». Клюб з Сарагосы заўважыў гульца, калі той забіў 23 галы за свой клюб «[[Рэўс Дэпортыю]]» ў [[Тэрсэра|Тэрсэры]]. Падчас свайго знаходжаньня ў новым клюбе Піці, у асноўным, праводзіў матчы за другую каманду клюбу, зьявіўшыся толькі ў трох гульнях [[Ля Ліга|Ля Лігі]] на агульную колькасьць у 37 хвілінаў. [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2005—2006 гадоў|Сэзон 2005—2006 гадоў]] гулец правёў у арэндзе ў клюбе «[[Сьюдад дэ Мурсія|Мурсія]]», які выступаў у [[Сэгунда|Сэгундзе]]. Улетку 2006 году, Піці далучыўся да клюбу «[[Эркулес Алікантэ|Эркулес]]», які гуляў у Сэгундзе. У студзені наступнага году Франсіска перайшоў на правах арэнды ў склад мадрыдзкага клюбу «[[Раё Вальекана Мадрыд|Раё Вальекана]]», які прадстаўляў лігу больш ніжэйшую. У мадрыдзкім клюбе кар’ера гульца рэзка пайшла на ўздым. У [[Чэмпіянат Гішпанііі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] гулец забіў 7 мячоў у 21 сустрэчы, дапамогшы клюбу вярнуцца ў Сэгунду. У наступных сэзонах другога дывізыёну Піці стаў значным нападнікам клюбу. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20130128152100/http://www.rayovallecano.es/jugador/piti/31/ Профіль на афіцыйным сайце ФК «Раё Вальекана»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j824.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=1499 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/piti/profil/spieler_58076.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Піці}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] kt1m74up1jjb0so63ktajcodycrbn0h Андоні Іраоля 0 141414 2624513 2211448 2025-07-10T18:08:56Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624513 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Андоні Іраоля''' ({{мова-eu|Andoni Iraola}}; {{Н}} 22 чэрвеня 1982, году [[Усурбіль]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст і трэнэр басконскага паходжаньня, правы абаронца. У 2008—2011 гадах выступаў за [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Іраоля зьяўляецца выхаванцам моладзевай акадэміі «[[Атлетык Більбао|Атлетыку]]». Дэбютаваў за першую каманду ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]], стаўшы імгненна асноўным выканаўцам штрафных удараў і [[пэнальці (футбол)|пэнальці]]. 30 жніўня 2003 году ён зьдзейсьніў дэбют у матчах [[Ля Ліга|Ля Лігі]], згуляўшы супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», дзе баскі атрымалі хатнюю паразу зь лікам 0:1<ref>[http://espnfc.com/uk/en/report/118589/report.html?soccernet=true&cc=5739 Athletic Bilbao 0-1 Barcelona]. ESPN Soccernet</ref>. === Міжнародная === 20 жніўня 2008 году Андоні быў выкліканы ў склад нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] [[Вісэнтэ дэль Боске]] на таварыскі матч супраць [[Зборная Даніі па футболе|зборнай Даніі]]. Іраоля дэбютаваў у складзе зборнай выйшаўшы на поле на апошнія 15 хвілінаў матчу, замяняўшы [[Сэрхіё Рамас|Сэрхіё Рамаса]]. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=1&b=1&c=1&d=0&jokalaria=431&idi=2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлктык»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j147.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=28917 Статыстыка] на National Football Teams {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Іраоля, Андоні}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] b6gfu3w8wmwu677g85cmuob4vntjm6w Габрыель Фэрнандэс Арэнас 0 141441 2624502 2244058 2025-07-10T17:45:34Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624502 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Габрыель «Габі» Фэрнандэс Арэнас''' ({{мова-es|Gabriel «Gabi» Fernández Arenas}}; {{Н}} 10 ліпеня 1983 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. == Кар’ера == Габі Фэрнандэс зьяўляецца выхаванцам мадрыдзкага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]». У 2002—2004 гадох гуляў за другую каманду клюбу. Дэбют футбаліста ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]] адбыўся ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]]. У наступным [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] ён быў аддадзены ў арэнду клюбу «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]», дзе ён правёў 32 матчы чэмпіянату й забіў 3 мячы. Пасьля заканчэньня арэнды вярнуўся ў мадрыдзкі «Атлетыка» й правёў тут яшчэ два сэзоны. У лютым 2007 году Габі перайшоў у каманду «[[Рэал Сарагоса]]» за 9 млн эўра, падпісаўшы з клюбам чатырохгадовы кантракт<ref>[http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=504205.html Zaragoza move early to get Gabi]. UEFA.com </ref>. Паводле вынікаў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзону 2007—2008 гадоў]] каманда вылецела ў [[Сэгунда|Сэгунду]], але паўабаронца працягнуў выступаць за гэты клюб. 1 ліпеня 2011 году Габі зноўку перайшоў у сваю першую каманду «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» за суму каля 3 млн эўра<ref>[http://www.as.com/futbol/articulo/zaragoza-hace-oficial-traspaso-gabi/20110701dasdasftb_17/Tes El Zaragoza hace oficial traspaso de Gabi al Atlético]. Diario AS</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2014 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2012, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2012 '''«Аль-Сад»''': * [[Чэмпіянат Катару па футболе|Чэмпіён Катару]]: 2019 * Уладальнік [[Кубак Катару па футболе|Кубка Катару]]: 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Катару па футболе|Супэркубка Катару]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120318034112/http://www.clubatleticodemadrid.com/Web/gestion/Jugadores/FichaTecnica1_EN.php?jug=933&equ=200&previo=1 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетыка»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j912.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=1965 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/gabi/profil/spieler_22969.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Габі}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 6wtthx6ezxik02ik1zqr04xdh1ibnn6 Хуанфран Торэс 0 141444 2624627 2291379 2025-07-11T10:55:55Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624627 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хуан Франсіска «Хуанфран» Торэс Бэлен''' ({{мова-es|Juan Francisco «Juanfran» Torres Belén}}; {{Н}} 9 студзеня 1985 году, [[Крэвільент]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, абаронца [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Гуляў, у асноўным, на пазыцыі правага абаронцы. == Кар’ера == === «Рэал» Мадрыд === Хуанфран зьяўляецца выхаванцам футбольнай акадэміі мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», дэбютаваўшы ў складзе клюбу 24 студзеня 2004 году. У той дзень гулец правёў на пляцоўцы 15 хвілінаў у пераможным матчы супраць «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]», пасьля чаго выступаў, у аноўным, у другой камандзе клюбу. [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2005—2006 гадоў|Сэзон 2005—2006 гадоў]] правёў у арэндзе ў клюбе «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёл]]», дзе атрымаў вопыт рэгулярных выступаў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] й заваяваў свой першы буйны трафэй, стаўшы ўладальнікам [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]. === «Асасуна» === Пасьля сканчэньня тэрміну арэнды Хуанфран вярнуўся ў «Рэал», аднак адразу ж перайшоў да іншага прадстаўніка гішпанскага элітнага дывізіёна клюбу «[[Асасуна Памплёна|Асасуна]]», заключыўшы зь ім паўнавартасны кантракт. Гуляючы ў складзе «Асасуны» выходзіў на поле ў асноўным складзе каманды. === «Атлетыка» === 11 студзеня 2011 году Хуанфран падпісаў кантракт з клюбам «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» Мадрыд да чэрвеня 2015 году. == Міжнародная кар’ера == 26 траўня 2012 году таварыскім матчам супраць [[зборная Сэрбіі па футболе|зборнай Сэрбіі]] дэбютаваў у афіцыйных матчах у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Нягледзячы на практычную адсутнасьць вопыту выступаў у складзе першай зборнай Гішпаніі, быў уключаны ў ейную заяўкі для ўдзелу ў фінальнай частцы [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|чэмпіянату Эўропы 2012 году]]. == Дасягненьні == '''«Эспанёл»''': * Уладальнік [[кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2006 '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014 * Уладальнік [[кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2014 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2012, 2018 '''Гішпанія''': * [[чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2012 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20140718201232/http://en.clubatleticodemadrid.com/jugadores/juan-francisco-torres-belen-juanfran-2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетыка»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j1640.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=15713 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/juanfran/profil/spieler_16635.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Навігацыйная група |назоў = Хуанфран у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2012 |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Хуанфран, Торэс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] eri0w2qn31tfrwwlueckvhvocb9xa25 Шабі Прыета 0 141446 2624578 2281094 2025-07-11T06:15:55Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624578 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Шабіер Прыета Аргаратэ''' ({{мова-eu|Xabier Prieto Argarate}}; {{Н}} 29 жніўня 1983 году, [[Сан-Сэбастыян]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, правы паўабаронца й былы капітан клюбу «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]», за які правёў усю сваю кар’еру. Вылучаўся добрымі здольнасьцямі ў дрыблінгу, а таксама зьяўляўся штатным [[пэнальці (футбол)|пэнальці]]стам каманды. == Кар’ера == Прыета дэбютаваў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] ў складзе роднага клюбу «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]» 8 кастрычніка 2003 году ў хатнім матчы супраць клюбу «[[Асасуна Памплёна|Асасуна]]», у якім сан-сэбастыянцы былі мацнейшымі зь лікам 1:0. У тым жа сэзоне Шабі правёў яшчэ 7 гульняў, у кожнай зь якіх выходзіў на замену. На наступны сэзон 23 траўня, калі ўжо было вырашына, што «Рэал Сасьедад» сыйдзе зь Ля Лігі, Прыета двойчы забіў мадрыдзкаму «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», прычым адзін гол быў праведзены ім з пэнальці<ref>[https://web.archive.org/web/20180810205429/http://www.espn.com/soccer/report?cc=5739&id=151474 «Real Madrid 1-4 Real Sociedad»]. ESPN Soccernet</ref>. Пасьля Прыета стала заняў месца ў асноўным складзе клюбу, а ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2005—2006 гадоў|сэзоне 2005—2006 гадоў]] удзельнічаў ва ўсіх 38 гульнях, забіўшы дзевяць разоў, шэсьць зь якіх правёў з пэнальці. У наступным сэзоне ён таксама не прапусьціў ніводнай гульны каманды, але баскі вылецелі ў [[Сэгунда|Сэгунду]]. 6 студзеня 2013 году Прыета вырабіў свой першы хет-трык у прафэсійнай кар’еры, але ягоны клюб саступіў зь лікам 3:4 клюбу «Рэал» Мадрыд. Адзін з галоў быў рэалізаваным пэнальці, а два іншыя былі забіты пасьля выхаду адзін-на-адзін супраць [[Ікер Касыльяс|Ікера Касыльяса]]<ref>[http://espnfc.com/uk/en/report/348350/report.html?soccernet=true&cc=5739 «Casillas benched again but Madrid win»]. ESPN</ref><ref>[http://www.marca.com/2013/01/06/futbol/equipos/real_sociedad/1357495080.html «Xabi Prieto, un triplete sin premio»]. Marca</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realsociedad.com/Home/Section/spa/271/equipos Профіль на афіцыйным сайце ФК «Рэал Сасьедад»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2646.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=844 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/xabi-prieto/profil/spieler_15693.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Прыета, Шабі}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] hpm5d0txqekr71tzqxcdk0mxamhabqp Ігнасьё Камача 0 141447 2624516 2613426 2025-07-10T18:14:41Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624516 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ігнасьё Камача Барноля''' ({{мова-es|Ignacio Camacho Barnola}}; {{Н}} 4 траўня 1990 году, [[Сарагоса]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, які выступаў на пазыцыі паўабаронцы. Ягоны бацька Хуан Хасэ, а таксама старэышй брат Хуаніньнё, таксама зьяўляюцца футбалістамі. == Кар’ера == === «Атлетыка» === Ігнасьё пачаў сваю кар’еру ў футбольнай школе «[[Рэал Сарагоса|Сарагосы]]», але неўзабаве яго заўважылі скаўты сталічнага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]», які ў 2005 годзе запрасіў футбаліста ў сваю футбольную акадэмію. 1 сакавіка 2008 году ў матчы супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», Камача дэбютаваў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]]. «Матрасьнікі» атрымалі перамогу зь лікам 4:2, а з маладым паўабаронцам быў падпісаны кантракт<ref>[http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=690901.html Atlético maintain top-four challenge]. UEFA.com</ref>. 3 траўня за адзін дзень да свайго 18-годзьдзя, у паядынку супраць «[[Рэкрэатыва Ўэльва|Рэкрэатыва]]», Ігнасьё забіў свой першы гол у [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|чэмпіянаце Гішпаніі]]<ref>[http://www.clubatleticodemadrid.com/index.php Atlético y Málaga llegan a un principio de acuerdo por Camacho y Asenjo]. Atlético de Madrid</ref>. Нягледзячы на ўдалыя выступы ў дэбютным сэзоне, у наступным Камача мала зьяўляўся на поле, абмяжоўваючыся матчамі на [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубак Гішпаніі]]. Галоўны трэнэр «Атлетыка», [[Хавіер Агірэ]], рабіў стаўку на партугальца [[Манішэ]] й пачаткоўца каманды аргентынца [[Эвэр Банэга|Эвэра Банэгу]]. Сытуацыя крыху палепшылася пасьля таго, як Манішэ быў адхілены ад гульняў пасьля сутычкі з новым галоўным трэнэрам [[Абэль Рэсін|Абэлем Рэсінам]]. [[Ля Ліга 2009—2010 гадоў|Сэзон 2009—2010 гадоў]] Камача мала гуляў, у асноўным выходзячы ў канцы матчаў. === «Маляга» === У пошуках гульнявой практыкі ў сьнежні 2010 году Ігнасьё перайшоў у «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягу]]»<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/323714?cc=5739 Top-three finish in Malaga's sights]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet</ref>. 8 студзеня 2011 году ў матчы супраць «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]» зь Більбао, ён дэбютаваў у новым клюбе<ref>[http://espnfc.com/uk/en/report/348334/report.html?soccernet=true&cc=5739 Barca ease to Malaga scalp]. ESPN</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2010 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2010 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20111026060243/http://www.malagacf.com/en/malaga/squad/ignacio-camacho/1/346 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Маляга»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j4118.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=21151 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/ignacio-camacho/profil/spieler_58874.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Камача, Ігнасьё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ns5w2cmbhlv41qq6l5ozb7obq1h0wog Франсіска Раман Аляркон 0 141448 2624514 2515960 2025-07-10T18:11:19Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624514 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Франсіска Раман Аляркон Суарэс''' ({{мова-es|Francisco Roman Alarcon Suarez}}), больш вядомы як '''Іска''' ({{мова-es|Isco}}; {{Н}} 21 красавіка 1992 году, [[Бэнальмадэна]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, атакуючы паўабаронца клюбу «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтыс]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Пасьля таго як гулец атрымаў сталае месца ў асноўным складзе свайго былога клюбу «[[Маляга (футбольны клюб)|Маляга]]», ён пачаў лічыцца адным з найлепшых маладых атакавалых паўабаронцаў у [[Эўропа|Эўропе]]<ref>[http://bleacherreport.com/articles/1585120-20-most-improved-players-in-2012-13/page/5 «Isco: Most Improved Players»]. Bleacher Report</ref>. Доўгі час правёў у складзе мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]». == Кар’ера == === «Валенсія» === Не зважаючы на тое, што нарадзіўся Іска каля [[Маляга|Малягі]], ён скончыў моладзевую акадэмію клюбу «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]», у складзе якой дэбютаваў 11 лістапада 2010 году ў гульні на [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубак Гішпаніі]] супраць клюбу «[[Легроньес (футбольны клюб)|Легроньес]]», забіўшы два галы ў канчатковай перамозе зь лікам 4:1<ref>[https://web.archive.org/web/20121024090832/http://soccernet.espn.go.com/match/_/id/309637?cc=5739 Valencia 4–1 Logrones CF]. ESPN Soccernet</ref>. Першы матч у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] правёў 10 лістапада 2010 году, згуляўшы 20 хвілінаў у пераможным матчы супраць «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]», пасьля таго як замяніў [[Арыц Адурыс|Арыца Адурыса]]<ref>[https://web.archive.org/web/20121024090842/http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/302022?cc=5739 Valencia get back to winning ways]. ESPN Soccernet</ref>. === «Маляга» === У сярэдзіне ліпеня 2011 году Іска падпісаў пяцігадовы кантракт з «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягай]]», якому абыйшоўся ў 6 млн эўра<ref>[http://www.marca.com/2011/07/11/futbol/equipos/valencia/1310394247.html Isco firma cinco temporadas por el Málaga]. Marca</ref>. Свой першы гол у новым клюбе забіў 21 лістапада 2011 году ў пераможным матчы супраць «[[Расінг Сантандэр|Расінгу]]»<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/323917?cc=5739 Malaga up to fifth]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet</ref>. На наступным тындні гулец таксама адзначыўся ўзяцьцём брамы суперніка, тым самым прынес свайму клюбу перамогу зь лікам 2:1 над «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалам]]». Іска скончыў свой першы сэзон у «Малязе», правёўшы 32 гульні й забіўшы пяць галоў, што дапамагло клюбу арымаць права на ўдзел у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў УЭФА]] ўпершыню ў сваёй гісторыі. 18 верасьня 2012 году ў першай гульні «Малягі» ў групавым этапе Лігі чэмпіёнаў Іска двойчы забіў у хатнім матчы супраць расейскага «[[Зэніт Санкт-Пецярбург|Зэніту]]», дзе гішпанцы былі мацней зь лікам 3:0, а таксама быў абраны гульцом матчу<ref>[http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2013/matches/round=2000347/match=2009500/postmatch/report/index.html Magical Málaga make it a debut to remember]. UEFA.com</ref>. У сьнежні 2012 году Іска атрымаў тытул [[Golden Boy (узнагарода)|Golden Boy]], апярэдзіўшы ў галасаваньні [[Стэфан эль-Шаараві|Стэфана эль-Шаараві]] й [[Тыбо Куртуа]]<ref>[http://www.malagacf.com/es/noticia/isco-ganador-prestigioso-golden-boy-2012/69372 «Isco, ganador del prestigioso Golden Boy»]. Málaga CF</ref>. === «Рэал» === 17 чэрвеня 2013 году Іска пацьвердзіў, што ён атрымаў прапанову ад мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]» й ад былога трэнэра «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягі]]» [[Мануэль Пэлегрыні|Мануэля Пэлегрыні]], які працаваў на той момант у «Манчэстэр Сіці», але заявіў, што канчатковае рашэньне ён зробіць толькі пасьля фіналу моладзевага чэмпіянату Эўропы<ref>[http://www.goal.com/en-us/news/69/transfer-zone/2013/06/17/4054769/isco-reveals-city-and-madrid-offers Isco reveals City and Madrid offers]. Goal.com</ref>. 26 чэрвеня, былы прэзыдэнт «Рэалу» [[Флярэнтына Пэрэс]] пацьвердзіў, што паміж гульцом і клюбам было дасягнута пагадненьне й Франсіска далучыцца да мадрыдцаў пасьля мэдычнага агляду<ref>[http://www1.skysports.com/football/news/11679/8794449/Transfer-News-Real-Madrid-say-they-have-won-battle-to-sign-Isco Transfer news: Real Madrid say they have won battle to sign Isco]. Sky Sports.</ref>. На наступны дзень паўабаронца падпісаў пяцігадовы кантракт, а «Рэал» выдаткаваў 30 млн эўра за трансфэр гульца, тым самым стаўшы першым падпісаньнем новапрызначанага трэнэра [[Карлё Анчэлёцьці]]<ref>[http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/es/Actualidad_Primer_Equipo/1330153472469/noticia/Noticia/Isco,_nuevo_jugador_del_Real_Madrid.htm Isco, nuevo jugador del Real Madrid]. FC Real Madrid</ref>. У сваім дэбютным матчы 18 жніўня 2013 году Іска забіў пераможны гол на 85-й хвіліне, зрабіўшы лік 2:1 на карысьць мадрыдцаў у хатняй гульні супраць «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтысу]]». == Міжнародная кар’ера == 6 лютага 2013 году ў таварыскім матчы супраць [[зборная Ўругваю па футболе|зборнай Уругваю]] Іска дэбютаваў у складзе [[зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], у другім тайме паядынку замяніўшы [[Андрэс Іньеста|Андрэса Іньесту]]. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2014 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2014, 2016, 2017, 2018, 2022 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2014, 2017, 2018 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2014, 2016, 2017, 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120917124935/http://www.malagacf.com/en/malaga/squad/isco/1/440 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Маляга»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j300520.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=25335 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/isco/profil/spieler_85288.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{Гішпанія на ЧС-2018}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Іска}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] tq0fos6jjmvusue0obauonahmp6q8ip Ікер Муньяін 0 141463 2624548 2585654 2025-07-10T21:10:45Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624548 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ікер Муньяін Ганьні''' ({{мова-eu|Iker Muniain Goñi}}; {{Н}} 19 сьнежня 1992 году, [[Памплёна]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, нападні. Дзякуючы свайму стылю гульні ў сродках масавай інфармацыі мае мянушку «гішпанскі Мэсі»<ref>[https://web.archive.org/web/20111222045046/http://www.sportsvibe.co.uk/news/football/manchester-united-given-go-ahead-to-sign-the-new-messi-11778 «Manchester United given go-ahead to sign the "New Messi"»]. Sports Vibe.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Ікер зьяўляецца выхаванцам футбольнай акадэміі клюбу «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]». Дэбютаваў у камандзе 30 ліпеня 2009 году ў матчы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць клюбу «[[Янг Бойз Бэрн|Янг Бойз]]», выйшаўшы на поле на 59 хвіліне на замену [[Гаіска Такера|Гаіску Такера]], стаўшы такім чынам самым маладым гульцом, які калі-небудзь насіў кашулю «Атлетыка» ў афіцыйным матчы. Праз тыдзень, Муньяін забіў свой першы гол за клюб, у матчы ў адказ у [[Швайцарыя|Швайцарыі]]. «Атлетык» перамог 2:1 пасьля хатняй паразы 0:1 і прайшоў далей. 30 жніўня 2009 году Ікер патсавіў новы рэкорд, стаўшы самым маладым гульцом у [[Ля Ліга|Ля Лізе]], а праз два тыдні зноўку забіў гол у эўракубках, калі басконскі клюб атрымаў хатнюю перамогу зь лікам 3:0 над аўстрыйскай «[[Аўстрыя Вена|Аўстрыяй]]». === Міжнародная === 24 лютага 2012 году Муньяін быў вызваны ў шэрагі [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]] на таварыскі матч супраць [[зборная Вэнэсуэлы па футболе|зборнай Вэнэсуэлы]] ў [[Маляга|Малязе]]. Празь пяць дзён ён выйшаў на поле замест [[Франсэск Фабрэгас|Сэска Фабрэгаса]] на 74 хвіліне, а гішпанцы атрымалі перамогу зь лікам 5:0<ref>[http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/amistosos_seleccion/1/spa_vnz/ Celestiales]. Marca</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=1&b=1&c=1&d=0&jokalaria=924&idi=2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетык»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j12441.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=49716 Статыстыка] на National Football Teams * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/iker-muniain/profil/spieler_54235.html Профіль] на сайце Transfermarkt {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Муньяін, Ікер}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] iq3y9v991su6u3mk734zqehzanr6ksf 2624549 2624548 2025-07-10T21:11:17Z Dymitr 10914 артаграфія 2624549 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ікер Муньяін Ганьні''' ({{мова-eu|Iker Muniain Goñi}}; {{Н}} 19 сьнежня 1992 году, [[Памплёна]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст басконскага паходжаньня, нападнік. Дзякуючы свайму стылю гульні ў сродках масавай інфармацыі мае мянушку «гішпанскі Мэсі»<ref>[https://web.archive.org/web/20111222045046/http://www.sportsvibe.co.uk/news/football/manchester-united-given-go-ahead-to-sign-the-new-messi-11778 «Manchester United given go-ahead to sign the "New Messi"»]. Sports Vibe.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Ікер зьяўляецца выхаванцам футбольнай акадэміі клюбу «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]». Дэбютаваў у камандзе 30 ліпеня 2009 году ў матчы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць клюбу «[[Янг Бойз Бэрн|Янг Бойз]]», выйшаўшы на поле на 59 хвіліне на замену [[Гаіска Такера|Гаіску Такера]], стаўшы такім чынам самым маладым гульцом, які калі-небудзь насіў кашулю «Атлетыка» ў афіцыйным матчы. Праз тыдзень, Муньяін забіў свой першы гол за клюб, у матчы ў адказ у [[Швайцарыя|Швайцарыі]]. «Атлетык» перамог 2:1 пасьля хатняй паразы 0:1 і прайшоў далей. 30 жніўня 2009 году Ікер патсавіў новы рэкорд, стаўшы самым маладым гульцом у [[Ля Ліга|Ля Лізе]], а праз два тыдні зноўку забіў гол у эўракубках, калі басконскі клюб атрымаў хатнюю перамогу зь лікам 3:0 над аўстрыйскай «[[Аўстрыя Вена|Аўстрыяй]]». === Міжнародная === 24 лютага 2012 году Муньяін быў вызваны ў шэрагі [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]] на таварыскі матч супраць [[зборная Вэнэсуэлы па футболе|зборнай Вэнэсуэлы]] ў [[Маляга|Малязе]]. Празь пяць дзён ён выйшаў на поле замест [[Франсэск Фабрэгас|Сэска Фабрэгаса]] на 74 хвіліне, а гішпанцы атрымалі перамогу зь лікам 5:0<ref>[http://www.marca.com/marcador/futbol/2011_12/amistosos_seleccion/1/spa_vnz/ Celestiales]. Marca</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=1&b=1&c=1&d=0&jokalaria=924&idi=2 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетык»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j12441.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/v2/player.php?id=49716 Статыстыка] на National Football Teams * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/iker-muniain/profil/spieler_54235.html Профіль] на сайце Transfermarkt {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Муньяін, Ікер}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] qyvo70yq9x9az5mcg2q76y5qmk1nuum Сэрхіё Гарсія дэ ля Фуэнтэ 0 141464 2624505 2613428 2025-07-10T17:50:34Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624505 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэрхіё Гарсія дэ ля Фуэнтэ''' ({{мова-es|Sergio García de la Fuente}}; {{Н}} 9 чэрвеня 1983 году, [[Барсэлёна]], [[Гішпанія]]) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. == Кар’ера == === Клюбная === Гуляў за юнацкія каманды «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», затым правёў два сэзоны за фарм-клюб, у якім вызначыўся высокай выніковасьцю, 34 галы ў 59 матчах трэцяга гішпанскага дывізыёну. За асноўную каманду «Барсэлёны» правёў усяго 4 матчы ў [[Ля Ліга 2003—2004 гадоў|сэзоне 2003—2004 гадоў]] пасьля чаго сышоў з клюбу. У [[Ля Ліга 2004—2005 гадоў|сэзоне 2004—2005 гадоў]] выступаў за аўтсайдэра Ля Лігі «[[Левантэ Валенсія|Левантэ]]», дзе зьяўляўся гульцом асноўнага складу. З 2005 году гуляў за клюб «[[Рэал Сарагоса|Сарагоса]]», выходзячы ў стартавым складзе або на замену. У [[Ля Ліга 2007—2008 гадоў|сэзоне 2007—2008 гадоў]] адгуляў усе 38 матчаў, але арагонскі клюб не ўтрымаўся ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]]. У пачатку [[Ля Ліга 2008—2009 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]] хадзілі чуткі аб зацікаўленасьці Гарсіі шэрагам ангельскіх клюбаў, як то «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]», «[[Тотэнгэм Готспур]]», «[[Ўэст Гэм Юнайтэд]]» і «[[Сток Сіці]]». 1 верасьня 2008 году ў апошнія хвіліны трансфэрнага акна, пасьля бесьперапынных чуткаў, Гарсія падпісаў кантракт з «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Рэал Бэтысам]]»<ref>[http://www.uefa.com/memberassociations/news/newsid=745274.html Betis build with Sergio García]. UEFA.com</ref><ref>[http://www.marca.com/edicion/marca/futbol/1a_division/betis/es/desarrollo/1160906.html Sergio García: "Poco a poco se puede estar más arriba"]. Marca</ref>, які заплаціў за гульца каля 10 млн эўра. Свой першы гол забіў за свой новы клюб 27 верасьня ў хатнім матчы супраць «[[Рэал Мадрыд]]»<ref>[http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/252800?cc=5739 Real Betis 1–2 Real Madrid]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. ESPN Soccernet</ref>. === Міжнародная === Выступаў за розныя юнацкія й моладзевыя зборныя Гішпаніі, у складзе якіх дасягнуў шэрагу посьпехаў. За [[зборная Гішпаніі па футболе|асноўную зборную]] правёў два матчы, зь іх адзін — на пераможным для гішпанцаў [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|чэмпіянаце Эўропы 2008 году]] супраць [[зборная Грэцыі па футболе|зборнай Грэцыі]]. == Дасягненьні == '''«Аль-Раян»''': * [[Чэмпіянат Катару па футболе|Чэмпіён Катару]]: 2016 '''Гішпанія''' * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2008 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20131103172214/http://www.rcdespanyol.com/ingles/index.php?modulo=jugador&jugador=4786&Amenu=jugador Профіль на афіцыйным сайце ФК «Эспанёл»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j2490.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.bdfutbol.com/en/p/j2490.html?cat=SEL Статыстыка] на National Football Teams * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/sergio-garcia/profil/spieler_7922.html Профіль] на сайце Transfermarkt {{Гішпанія на ЧЭ-2008}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гарсія, Сэрхіё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 9rtrrb3afgssbnodd323qqz03t4ajb3 Жаан Вэрду 0 141465 2624501 2341423 2025-07-10T17:44:20Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624501 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Жаан Вэрду Фэрнандэс''' ({{мова-es|Joan Verdú Fernández}}; {{Н}} 5 траўня 1983 году, [[Барсэлёна]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. == Кар’ера == Выхаванец футбольнай школы клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]». У дарослым футболе дэбютаваў у 2002 году выступамі за каманду «Барсэлёна Б», у якой правёў чатыры сэзоны, прыняўшы ўдзел у 135 матчах чэмпіянату. Большасьць часу, праведзенага ў складзе другой каманды «Барсэлёны», быў асноўным гульцом каманды. Сваёй гульнёй за гэтую каманду прыцягнуў увагу прадстаўнікоў трэнэрскага штаба клюбу «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», у склад якога далучыўся ў 2006 годзе. Згуляў за клюб зь [[Ля-Каруньня|Ля-Каруньні]] наступныя тры сэзоны сваёй гульнявой кар’еры. Гуляючы ў складзе «Дэпартыва» таксама выходзіў на поле ў асноўным складзе каманды. У склад «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёлу]]» далучыўся ў 2009 годзе. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20120517084330/http://www.rcdespanyol.com/ingles/index.php?modulo=jugador&jugador=3897&Amenu=jugador Профіль на афіцыйным сайце ФК «Эспанёл»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j1276.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/com/jugadores.asp?id_jugador=11704 Профіль] на Futbolme * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вэрду, Жаан}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 9nozj53awpzrlxiswwueagwgxfpoznc Давід Вільля 0 143040 2624500 2248045 2025-07-10T17:40:52Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624500 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Даві́д Ві́льля Са́нчэс''' ({{мова-es|David Villa Sánchez}}; {{Н}} 3 сьнежня 1981 году, [[Лянгрэо]], [[Гішпанія]]) — былы гішпанскі футбаліст, які выступаў на пазыцыі нападніка. Былы гулец [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]], разам зь якой станавіўся чэмпіёнам Эўропы й сьвету. == Кар’ера == === Клюбная === Вільля меў цікавасьць да шматлікіх астурыйскіх камандаў, але адна зь вялікіх каманд краю, «[[Рэал Авіеда]]», заявіла, што ён быў занадта юным і меў недастатковы патэнцыял для клюбу. Пасьля Давід атрымаў ​​прафэсійны прарыў у мясцовым клюбе «[[Спортынг Хіхон|Спортынг]]» Хіхон, ідучы па сьлядох свайго куміра дзяцінства [[Кіні]]. Вільля дэбютаваў у складзе астурыйскага клюбу ў [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2000—2001 гадоў|сэзоне 2000—2001 гадоў]]. Правёўшы амаль два сэзоны ў «Спортынгу» й забіўшы 40 мячоў, Вільля ў канчатковым рахунку, атрымаў сваю пуцёўку ў вышэйшы гішпанская дывізіён, калі «Спортынг» быў у цяжкім фінансавым становішчы й быў вымушаны прадаць гульца ў клюб «[[Рэал Сарагоса]]» улетку 2003 году. Давід падпісаў кантракт з новым клюбам, які ўсталяваў яму памер заробку ў памеры 3 млн эўра ў год. Нападнік ня меў праблемаў з адаптацыяй да гульні на высокім узроўні, і нават здолеў вызначыцца 17 разоў у сваім першым сэзоне ў «Сарагосе». У 2005 годзе гулец перайшоў у табар клюбу «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]». Адразу ж у першым сэзоне за «Валенсію» Вільля забіў 25 мячоў, правёўшы 37 гульняў, у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] й стаў другім пасьля [[Самюэль Это’о|Самюэля Это’о]] лепшым бамбардзірам чэмпіянату. За ўсю гісторыю «Валенсіі» толькі два футбалісты забівалі за адно першынство больш галоў. Вынік Давіда стаў трэцім паказчыкам клюбу за ўвесь час. У наступныя сэзоны Вільля зноўку станавіўся лепшым бамбардзірам «Валенсіі», і да [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2007—2008 гадоў|сэзону 2007—2008 гадоў]] быў найлепшым гішпанскім бамбардзірам у лізе. 19 траўня 2010 году Вільля перайшоў у «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]», якая заплаціла за трансфэр форварда амаль 42 млн эўра<ref>[http://lenta.ru/news/2010/05/19/villa/ "Барселона" купила нападающего за 40 миллионов евро]. lenta.ru</ref><ref>[http://www.championat.com/football/news-498048-barselona-priobrela-vilju-u-valensii-za-40-mln.html "Барселона" приобрела Вилью у "Валенсии" за € 40 млн]. championat.com</ref>. Кантракт быў падпісаны 22 траўня на 4 гады з заработнай платай у памеры 7 млн эўра за сэзон, з магчымасьцю падаўжэньня яго яшчэ на год<ref>[http://www.sports.ru/football/70808175.html Вилья официально перешел в «Барселону»]. sports.ru</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20100522035424/http://www.timeslive.co.za/sport/soccer/article456943.ece/David-Villa-sold-to-Barcelona David Villa sold to Barcelona]. timeslive.co.za</ref>, на цырымоніі прадстаўленьня гульца прысутнічала 46 тысяч гледачоў<ref>[http://www.sports.ru/tribuna/blogs/vishnevskiy/87584.html Как подписывали Вилью]. sports.ru</ref>. 8 ліпеня 2013 году «Барсэлёна» абвесьціла, што яны дасягнулі пагадненьня аб транфэры Вільлі ў мадрыдзкае «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» за 5,1 млн эўра<ref>[http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/detail/article/club-reach-deal-in-principal-to-sell-david-villa-to-atletico-madrid Club reach deal in principal to sell David Villa to Atletico Madrid]. FC Barcelona.</ref>. 21 жніўня 2013 году гулец забіў гол у першым матчы за «Атлетыка» ў матчы Супэркубка супраць былога клюбу «Барсэлёны»<ref>[http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-2399496/Atletico-Madrid-1-Barcelona-1-Match-Report--Lionel-Messi-goes-injured-Neymar-scores-goal.html Messi goes off injured in Spanish Super Cup as Neymar scores his first Barca goal... with a header!]. Daily Mail.</ref>. Давід правёў не благі сэзон, стаўшы чэмпіёнам Гішпаніі й дайшоўшы з клюбам да фіналу [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]. Варта заўважыць, што ў мадрыдзкім клюбе Вільля даволі часта гуляў з глыбіні пляцоўкі, шмат часу адпрацоўваючы ў абароне. Улетку 2014 году стаў першым гульцом створанага клюбу «[[Нью-Ёрк Сіці]]», які пачне выступпы ў [[МЛС]] толькі з 2015 году. З гэтае прычыны Давід быў аддадзены ў арэнду ў клюб аўстралійскай лігі «[[Мэльбурн Сіці]]». === Міжнародная === Дэбютаваў у нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] 9 лютага 2005 году ў матчы супраць [[зборная Сан-Марына па футболе|зборнай Сан-Марына]]. Першы гол за зборную забіў 16 лістапада таго ж году, паразіўшы браму [[зборная Славаччыны па футболе|зборнай Славаччыны]]. Удзельнічаў на [[чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году|чэмпіянаце сьвету 2006 году]]. У першым матчы групавога этапу супраць [[зборная Ўкраіны па футболе|зборнай Украіны]] Вільля забіў два мячы. У 1/8 фіналу супраць будучых фіналістаў французаў Давід адкрыў лік рэалізаваўшы пэнальці, аднак французы здолелі пераламаць ход гульні й перамаглі зь лікам 3:1. На пераможным для Гішпаніі [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|эўрапейскім першынстве 2008 году]] Вільля стаў лепшым бамбардзірам, забіўшы чатыры мячы. У першым жа матчы турніру супраць [[зборная Расеі па футболе|зборнай Расеі]] Вільля зрабіў хет-трык. З-за траўмы, атрыманай у паўфінале супраць усё той жа зборнай Расеі нападнік быў вымушаны прапусьціць фінал. З-за траўмы атрыманай на клюбнам чэмпіянаце сьвету Давід быў вымушаны прапусьціць [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2012 году|Эўра-2012]], на якім зборная Гішпаніі таксама дамаглася перамогі. == Дасягненьні == === Клюбныя === '''«Рэал Сарагоса»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубку Гішпаніі]]: 2004 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубку Гішпаніі]]: 2004 '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубку Гішпаніі]]: 2008 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (2): 2011, 2013 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубку Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубку Гішпаніі]]: 2012 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2011 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубку УЭФА]]: 2011 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2011 '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014 '''«Вісэл»''': * Уладальнік [[Кубак Японіі па футболе|Кубку імпэратару]]: 2019 === Міжнародныя === '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат сьвету па футболе|Чэмпіён сьвету]]: [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2010 году|2010]] * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2008 году|2008]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20130712024959/http://davidvilla7.es/en/ Афіцыйны сайт] * [http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/staff/players/villa/biography Профіль на афіцыйным сайце «Барсэлёны»] * [http://www.national-football-teams.com/player/9992.html Статыстыка] на сайце National Football Teams * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/david-villa/leistungsdaten/spieler_7980.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk * [https://web.archive.org/web/20081221051931/http://soccernet-assets.espn.go.com/players/stats?id=28600&cc=5739 Профіль] на сайце ESPN {{Навігацыйная група |назоў = Вільля ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2006 |Гішпанія на ЧЭ-2008 |Гішпанія на ЧС-2010 |Гішпанія на ЧС-2014 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Вільля, Давід}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны сьвету па футболе]] [[Катэгорыя:Чэмпіёны Эўропы па футболе]] cwqy246e8wxxl96pds0asczt2zvt0v6 Карлес Кота 0 144352 2624529 2567680 2025-07-10T19:08:06Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624529 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ка́рлес Ко́та Пахэ́с''' ({{мова-ca|Carles Coto Pagès}}; {{Н}} 11 лютага 1988 году, [[Фігерас]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, атакуючы паўабаронца. == Кар’ера == Карлес нарадзіўся ў [[Каталёнія|Каталёніі]]. У 2001 годзе ва ўзросьце 13 гадоў быў прыняты ў моладзевую сыстэму клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]», але да гэтага гуляў у дзіцячай камандзе клюбу з роднага гораду. Аднак, Карлес ня скончыў акадэмію знакамітага клюбу, зьехаўшы ў 2007 годзе ў бэльгійскі «[[Мускрон (футбольны клюб)|Мускрон]]». Улетку 2008 году Кота вярнуўся ў Гішпанію, гуляючы за каманду «[[Атлетыка Сэвільля]]» ў другім гішпанскім дывізіёне. Потым сэзон правёў у іншым клюбе Сэгунды — «[[Бэнідорм (футбольны клюб)|Бэнідорм]]», разам зь якім вылецеў у трэці дывізіён. У пачатку ліпеня 2010 году, не зважаючы на дзейны кантракт з «Бэнідормам», Карлес стаў гульцом кіпрскага «[[Анартосіс Фамагуста|Анартосісу]]», якім кіраваў ягоны былы трэнэр па моладзеваму складу «Барсэлёны» [[Гільлерма Анхэль Оёс]]<ref>[http://www.diarioinformacion.com/deportes/2010/07/02/carles-coto-abandonanbspel-benidorm-ficha-pornbspel-anorthosis-chipriota/1023964.html Carles Coto abandona el Benidorm y ficha por el Anorthosis chipriota]. Diario Información</ref>. 28 чэрвеня 2011 году далучыўся да «[[Дынама Тбілісі|Дынама]]» Тбілісі, пераход быў праведзены ў якасьці абмену некалькімі гульцамі<ref>[https://web.archive.org/web/20140226215132/http://www.terra.es/deportes/futbol/articulo/dinamo-tblisi-ficha-xisco-coto-919519.htm El Dinamo Tbilisi georgiano ficha a 'Xisco' Muñoz, Coto y Yagüe]. Terra</ref>. Разам з грузінскім клюбам Карлес стаўся чэмпіёнам краіны. 12 ліпеня 2013 году Кота перайшоў у табар менскага «Дынама»<ref>[http://dinamo-minsk.by/rus/press/news/~year__m21=2013~page__m21=4~news__m21=3838 Кото стал динамовцем]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Дынама Менск</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20131218155016/http://www.belta.by/ru/all_news/sport/Ispanskij-poluzaschitnik-Karles-Koto-stal-futbolistom-minskogo-Dinamo_i_641027.html Испанский полузащитник Карлес Кото стал футболистом минского «Динамо»]. БелТА</ref>. Карлес стаўся, такім чынам, адным з трох першых гішпанскіх гульцоў у [[Чэмпіянат Беларусі па футболе|чэмпіянаце Беларусі]]. Спачатку часта выходзіў у кашулі дынамаўцаў на пляцоўку, але праз высокую канкурэнцыю і ліміты на колькасьць іншаземцаў у складзе, страціў месца ў камандзе<ref>[https://web.archive.org/web/20230215191350/https://www.pressball.by/pbonline/football/90482 «Карлес Кото: из-за лимита на легионеров в концовке чемпионата в минском „Динамо“ играли другие ребята, а я был „лишним“»]{{ref-ru}}. Прессбол.</ref>. У сакавіку 2014 году перайшоў у «[[Бунядкор Ташкент|Бунядкор]]»<ref>[http://www.pressball.by/articles/football/off-season/85748 «Нафтан» и «Минск» не доиграли]{{Ref-ru}}</ref>. == Дасягеньні == '''«Дынама» Тбілісі''' * [[Чэмпіянат Грузіі па футболе|Чэмпіён Грузіі]]: 2013 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j9424.html Профіль] на сайце BDFutbol * [http://www.futbolme.com/coj/index_jugador.asp?id_jugador=15030 Профіль] на сайце Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/carlos-coto/profil/spieler_52509.html Профіль] на сайце transfermarkt.co.uk {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кота, Карлес}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 2p3hu05bx40loundoid3fnt2mq8p8fo Чарнаморац Новарасейск 0 147640 2624483 2616547 2025-07-10T14:40:18Z Dymitr 10914 крыніца — https://ru.wikipedia.org/wiki/Черноморец_(футбольный_клуб,_Новороссийск)?oldid=146027075 2624483 wikitext text/x-wiki {{Футбольны клюб |Назва = Чарнаморац Новарасейск |Лягатып = FC Chernomorets Novorossiysk Logo.svg |Горад = [[Новарасейск]], [[Расея]] |Стадыён = [[Цэнтральны (стадыён, Новарасейск)|Цэнтральны]] |Умяшчальнасьць = 12 500 |Чэмпіянат = {{Папярэдні футбольны сэзон Расеі|ЧарнаморацЛіга}} |Сэзон = {{Папярэдні футбольны сэзон Расеі|ПапярэдніСэзон}} |Месца = {{Папярэдні футбольны сэзон Расеі|Чарнаморац}} |Прыналежнасьць = Расейскія }} «'''Чарнаморац'''» ({{мова-ru|Черноморец}}) — расейскі футбольны клюб з гораду [[Новарасейск]]у. Заснаваны ў 1907 годзе. == Гісторыя == Паводле гістарычных зьвестак, футбольная сэкцыя ў спартовым клюбе «Алімпія» з Новарасейску была створаная ўлетку 1907 году. У першынстве СССР у клясе «Б» і другой лізе горад быў прадстаўлены ў 1960—1970 і 1978—1991 гадах камандай «Цэмент» і ў 1970 годзе клюбам «Праца»<ref>[https://web.archive.org/web/20240504233842/https://fccn.pro/istoriya-kluba История клуба]. ФК «Черноморец».</ref>. [[Файл:Урал-Черноморец 2.JPG|значак|зьлева|Матч «Чарнаморца» супраць «[[Урал Екацярынбург|Уралу]]».]] Пры фармаваньні новага [[Чэмпіянат Расеі па футболе|чэмпіянату Расеі]], «Чарнаморац» атрымаў магчымасьць выступаць у першай лізе, дзе на другі сэзон стаў пераможцам заходняй зоны, але ня здолеў у пераходным турніры трапіць у тройку. У 1994 годзе каманда зноў стала пераможцам лігі ўжо паводле новага рэглямэнту, без падзелу на зоны, і атрымала права гуляць у [[Прэм’ер-ліга чэмпіянату Расеі па футболе|Найвышэйшай лізе]] расейскага футболу. З 1992 году каманду ачольваў [[Алег Далматаў]]<ref>[https://web.archive.org/web/20240504233842/https://novorab.ru/2022/01/18/futbolnomu-klubu-novorossijska-110-let/ Футбольному клубу Новороссийска — 110 лет]. Новости Новороссийска.</ref>. «Чарнаморац» выступаў у найвышэйшым дывізіёне да 2001 году. Найвышэйшае месца, на якім атрымалася фінішаваць, было шостае. Новарасейцы зрабілі гэта двойчы, як то ў 1997 годзе пры Алегу Далматаве і 2000 годзе пры [[Анатоль Байдачны|Анатолю Байдачным]]. Паводле вынікаў сэзону 2000 году шосты радок дазволіў клюбу выступіць у Кубку УЭФА 2001—2002 гадоў, дзе ў першым жа раўндзе «Чарнаморац» згуляў з гішпанскай «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіяй]]». У тым жа годзе чарнаморская каманда страціла месца ў эліце. У 2002 годзе «Чарнаморац» зноў выйграў першынство першага дывізіёну, а на наступны год зноў выбыў з Найвышэйшай лігі. Цягам сэзону клюб дакрочыў да фіналу Кубка РФПЛ, адзіны розыгрыш якога ладзіўся ў тым годзе. У 2004 годзе «Чарнаморац» ачолілі краснадарскія кіраўнікі Бачыр Хут і Аляксандар Падабедаў, а галоўным трэнэрам стаў [[Аляксандар Гармашоў]], які пасварыўся зь лідэрамі каманды. Футбалісты зь першых тураў змагалася за выжываньне, а пасьля 16 тураў 8 чэрвеня Гармашова часова зьмяніў [[Анвар Бікжанаў]], які прапрацаваў усяго тры матчы, і да канца сэзону клюбам кіраваў ужо [[Віктар Цішчанка]]. «Чарнаморац» здолеў захаваць месца ў першым дывізіёне, але праз парушэньні ў фінансавай і юрыдычнай дзейнасьці клюбу, ліцэнзійны камітэт РФЗ пазбавіў яго прафэсійнага статусу. Перайменаваны ў «Новарасейск», у 2005 годзе клюб выступаў у аматарскай лізе. Віталь Бут, які стаў генэральным дырэктарам у сярэдзіне 2009 году запрасіў на пасаду галоўнага трэнэра Дышакова, і ў 2010 годзе, каманда за тры туры да фінішу забясьпечыла сабе першае месца і выхад у ФНЛ. За час сэзону 2015—2016 гадоў у клюбе зноў зьмяніўся генэральны дырэктар. Анатоль Шмачкоў зноў узначаліў клюб, але ненадоўга. Аддзел ліцэнзаваньня РФЗ абмежаваў заяўку клюбу 18 футбалістамі. Улетку новым генэральным дырэктарам стаў Максім Клімаў. У пачатку сэзону 2016—2017 гадоў перад трэнэрам была сфармуляваная задача рабіць стаўку на мясцовых футбалістаў. На зімовы перапынак «Чарнаморац» пайшоў на чацьвертым месцы, фінішаваў агулам на пятым радку. Перад сэзонам 2017—2018 гадоў склад каманды прыкметна ўмацаваўся. 21 жніўня 2022 году суўладальнік групы кампаніяў «Дзела» і прэзыдэнт фэдэрацыі гандболу Расеі [[Сяргей Шышкароў]] паведаміў, што задумваецца пра інвэстыцыі ў новарасейскі клюб<ref>[https://web.archive.org/web/20220905213931/https://matchtv.ru/handball/matchtvnews_NI1658973_Shishkarev_zajavil_chto_dumajet_ob_investicijah_v_novorossijskij_Chernomorec Шишкарёв заявил, что думает об инвестициях в новороссийский «Черноморец»]. Матч-ТВ.</ref>. 16 верасьня ён стаў інвэстарам клюбу і заявіў, што мае намер вывесьці «Чарнаморац» у эўракубкі<ref>[https://web.archive.org/web/20221006131929/https://sport24.ru/news/football/2022-09-16-glava-federatsii-gandbola-rossii-shishkarev-nameren-vernut-fk-chernomorets-v-yevrokubki Глава Федерации гандбола России Шишкарев намерен вернуть ФК «Черноморец» в еврокубки]. Sport24.ru.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20221006131928/https://matchtv.ru/football/matchtvnews_NI1680891_Futbolnyj_klub_Chernomorec_budet_nacelen_na_popadanije_v_jevrokubki_zajavil_Shishkarev Футбольный клуб «Черноморец» будет нацелен на попадание в еврокубки, заявил Шишкарёв]. Матч-ТВ.</ref>. 4 кастрычніка 2022 году новым галоўным трэнэрам быў прызначаны [[Канстанцін Зыранаў]]. 28 траўня 2023 году клюб, пасьпяхова правёўшы заключную частку сэзону, датэрмінова здабыў сабе месца ў [[Першая ліга чэмпіянату Расеі па футболе|Першай лізе]]. Апошні раз каманда выступала ў перадэлітным дывізіёне ў сэзоне 2011—2012 гадоў. У сэзоне 2024—2025 гадоў «Чарнаморац» заняў у Першай лізе 3-е месца, якое дазваляла ўзяць удзел у пераходных матчах, але праз стан клюбнага стадыёну ён не атрымаў неабходную ліцэнзію і ў стыкавых матчах не згуляў<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/7753430 Шишкарев рассказал, почему «Черноморец» не получил лицензию для участия в РПЛ]. Коммерсантъ.</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://fcchernomorets.ru/ Афіцыйны сайт]{{ref-ru}} {{Першая ліга чэмпіянату Расеі па футболе}} [[Катэгорыя:Чарнаморац Новарасейск| ]] m4hasu8zt5x8e1x61lwe07cv473my7r Марк Бартра 0 148427 2624490 2585221 2025-07-10T16:26:03Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624490 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Марк Бартра Арэгаль''' ({{мова-es|Marc Bartra Aregall}}; {{Н}} 15 студзеня 1991 году, [[Сант-Жаўмэ-дэльс-Думэньш]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст, абаронца клюбу «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтыс]]». Гуляе на пазыцыі цэнтральнага абаронцы. == Кар’ера == Да футбольнай акадэміі «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» Марк далучыўся ў 11 гадоў, пасьля таго як некаторы час правёў у футбольнай акадэміі «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёлу]]». У 2009 годзе быў прасунуты ў складу клюбу «Барсэлёна-Б»<ref>[https://archive.is/20101209165558/http://www.fcbarcelona.com/web/castellano/noticies/futbol_base/temporada09-10/02/13/n100213109288.html Bartra y Muniesa: finura y carácter defensivo]. FC Barcelona</ref>. 14 лютага 2010 году, празь месяц пасьля свайго 19-годзьдзя, Бартра дэбютаваў у складзе клюбу «Барсэлёна», выйшаўшы на замену [[Хэфрэн Суарэс|Хэфрэну Суарэсу]] на апошнія 30 хвілінаў матчу супраць «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]», які скончыўся паразай каталёнцаў зь лікам 1:2 на стадыёне «[[Вісэнтэ Кальдэрон (стадыён)|Вісэнтэ Кальдэрон]]»<ref>[http://www.fcbarcelona.com/web/english/futbol/temporada_09-10/arxiu_partits/lliga/jornada22/At.Madrid_Barcelona/partit.html Barça lose unbeaten record (2–1)]. FC Barselona</ref>. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2010, 2011, 2013, 2015, 2016 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2012, 2015, 2016 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2013 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2015 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2015 '''«Барусія»''': * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2017 '''«Бэтыс»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/staff/players/Marc_bartra/biography Старонка на афіцыйным сайце ФК «Барсэлёна»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j12397.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/coj/index_jugador.asp?id_jugador=24258 Профіль] на Futbolme * [http://www.transfermarkt.co.uk/en/marc-bartra/profil/spieler_99922.html Профіль] на Transfermarkt {{Гішпанія на ЧЭ-2016}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бартра, Марк}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ofeaoxqit0otoirgw7775s3lnr7kiq9 Дыегу да Сылва Коста 0 148428 2624528 2613409 2025-07-10T19:05:31Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624528 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Дые́гу да Сы́лва Ко́ста''' ({{мова-pt|Diego da Silva Costa}}; {{Н}} 7 кастрычніка 1988 году, [[Лагарту (Сэржыпі)|Лагарту]], [[Бразылія]]) — бразыльскі й гішпанскі футбаліст, нападнік. Былы гулец [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Дыегу Коста пачынаў гуляць у футбол у штаце [[Сан-Паўлу (штат)|Сан-Паўлу]]. У лютым 2006 году падпісаў кантракт з партугальскім клюбам «[[Брага (футбольны клюб)|Брага]]», але выступаў толькі за рэзэрвовую каманду клюбу. Улетку 2006 году на правах арэнды адправіўся ў клюб «[[Пінафіел (футбольны клюб)|Пінафіел]]». У сьнежні 2006 году быў прададзены ў «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» за 1,5 млн эўра, аднак неўзабаве быў арэндаваны «Брагай» да канца сэзону. У тым сэзоне Дыегу Коста забіў свой першы гол за «Брагу» ў браму італьянскай «[[Парма (футбольны клюб)|Пармы]]» ў розыгрышы [[Кубак УЭФА|Кубка УЭФА]]. Наступныя два сэзоны Коста правёў у арэндзе ў «[[Сэльта Віга|Сэльце]]» й «[[Альбасэтэ (футбольны клюб)|Альбасэтэ]]». 8 ліпеня 2009 году Коста перайшоў у «[[Рэал Вальядалід|Вальядалід]]» як частка ўгоды аб пераходзе [[Сэрхіё Асэнха]] ў «Атлетыка». Аднак у наступным сэзоне вярнуўся ў «Атлетыка», дзяўючы выдатным выступам за клюб. У канцы ліпеня 2011 году на перадсэзонным зборы «Атлетыка» Дыегу Коста атрымаў сур’ёзную траўму калена, з-за якой прапусьціў палову сэзона. У студзені нападнік на правах арэнды перайшоў у «[[Раё Вальекана Мадрыд|Раё Вальекана]]», у складзе якога ў 16 матчах забіў 10 мячоў. Улетку 2012 году вярнуўся ў «Атлетыка». Улетку 2013 году ангельскі «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]» намагаўся выкупіць гульца, але зьдзелка не адбылася, а ўжо на старце новага [[Ля Ліга 2012—2013 гадоў|сэзону 2012—2013 гадоў]] пасьля сыходу з клюбу [[Радамэль Фалькао Гарсія|Радамэля Фалькао]] Дыегу стаўся сапраўдным лідэрам клюбу, стала забіваючы мячы за «матрацнікаў». Калі Дыегу прайшоў мэдычны агляд у чэрвені<ref>[http://www.theguardian.com/football/2014/jun/04/diego-costa-chelsea-medical-transfer-spain Diego Costa completes medical ready for £32m move to Chelsea]. The Guardian.</ref>, «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]» 1 ліпеня 2014 году абвесьціла пацьвердзіла дамоўленасьць, якая была дасягнута з мадрыдзкім «Атлетыка» на пераход Косты. Паводле дамовы «Чэлсі» выплаціў за гульца 32 млн фунтаў стэрлінгаў<ref>[http://www.theguardian.com/football/2014/jul/01/diego-costa-completes-chelsea-move-atletico-madrid Diego Costa completes £32m Chelsea move from Atlético Madrid]. The Guardian</ref>. 15 ліпеня лёнданскі клюб афіцыйна пацьвердзіў завяршэньне зьдзелкі. Дыегу Коста падпісаў кантракт на пяць гадоў, зарабляючы пры гэтам 150 тысячаў фунтаў на тыдзень<ref>[http://www.chelseafc.com/news/latest-news/2014/07/costa-deal-completed.html Costa deal completed]. Chelsea.com</ref><ref>[http://www.goal.com/en/news/11/transfer-zone/2014/07/15/4961159/official-chelsea-sign-diego-costa?ICID=SP_HN_HP_RI_0_3 Official: Chelsea sign Diego Costa]. Goal.com</ref>. === Міжнародная === Дыегу Коста быў выкліканы ў [[зборная Бразыліі па футболе|зборную Бразыліі]] 4 сакавіка 2013 году для ўдзелу ў таварыскіх гульнях супраць [[Зборная Італіі па футболе|зборных Італіі]] й [[Зборная Расеі па футболе|Расеі]]. Дэбютаваў у зборнай, выйшаўшы на замену ў гульні супраць Італіі, якая скончылася зь лікам 2:2. Аднак у кастрычніку 2013 году Дыегу атрымаў выклік у [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], паколькі валодае яшчэ й гішпанскім грамадзянствам<ref>[http://www.championat.com/football/news-1658582-federacija-futbola-ispanii-prosit-diego-kostu-publichno-zajavit-o-svojom-vybore.html Федерация футбола Испании просит Диего Косту публично заявить о своём выборе]. championat.com</ref>. Коста зрабіў канатковы выбар на карысьць гішпанскай каманды, зрабіўшы афіцыйны запыт у [[ФІФА]] на дазвол удзелу ў міжнародных матчых на баку зборнай Гішпаніі. 5 сакавіка 2014 году Коста дэбютаваў у складзе зборнай Гішпаніі ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Італіі па футболе|зборнай Італіі]]. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014, 2021 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: [[Ліга Эўропы УЭФА 2017—2018 гадоў|2018]] * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2010, 2012, 2018 '''«Чэлсі»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2015, 2017 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка лігі]]: 2015 '''«Атлетыку Мінэйру»''': * [[Чэмпіянат Бразыліі па футболе|Чэмпіён Бразыліі]]: 2021 * Уладальнік [[Кубак Бразыліі па футболе|Кубка Бразыліі]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20140718190626/http://en.clubatleticodemadrid.com/jugadores/diego-da-silva-costa-diego-costa-2 Старонка на афіцыйным сайце ФК «Атлетыка» Мадрыд] * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j6324.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/player/51873.html Статыстыка] на National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Коста ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Коста, Дыегу}} [[Катэгорыя:Бразыльскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 8qh3jqkyerfce9hya99eaz5nwk9tvza Антоні Рамальетс 0 155056 2624605 2392786 2025-07-11T09:06:21Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624605 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Антоні Рамальетс Сымон''' ({{Мова-es|Antoni Ramallets Simón}}; 1 ліпеня 1924, [[Барсэлёна]], [[Гішпанія]] — 30 жніўня 2013, Вільяфранка-дэль-Пэнэдэс, Гішпанія) — гішпанскі [[футбаліст]] ([[брамнік]]), а таксама мэнэджар і трэнэр гішпанскіх клюбаў. Правёў большую частку сваёй кар’еры ў «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёне]]» ў 1950-х і пачатку 1960-х гадоў, выйграўшы [[Трафэй Саморы]] як найлепшы брамнік у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] 5 разоў (гэта дасягненьне паўтарыў праз паўстагодзьдзя, у 2012 годзе [[Віктар Вальдэс]]), і атрымаўшы 17 асноўных клюбных трафэяў<ref>{{Спасылка|url=http://www.lavanguardia.com/deportes/noticias/20090713/53743727820/las-85-vidas-del-gato-con-alas.html|загаловак=Las 85 vidas del 'Gato con Alas' azulgrana|publisher=Газета «La Vanguardia»|date=13 июля 2009|accessdate=2014-03-16|lang=es}}</ref>. Рамальетс прадстаўляў [[Зборная Гішпаніі па футболе|Гішпанію]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 1950 году|чэмпіянаце сьвету 1950 году]]. У 1960-х атрымаў некалькі трафэяў як мэнэджар, у прыватнасьці, выйграўшы два галоўныя трафэі з «[[Рэал Сарагоса]]». == Клюбная кар’ера == Нарадзіўся ў [[Барсэлёна|Барсэлёне]], [[Каталёнія]]; падпісаў кантракт з «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёнай]]» у 1947 годзе ва ўзросьце 23 гадоў, з клюбу «[[Рэал Вальядалід]]», дзе ён таксама правёў свой ​​першы сэзон пасьля продажу на правах арэнды. Ён вярнуўся ў клюб, дэбютаваўшы ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]] ў матчы супраць «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]» 28 лістапада 1948 году, які скончыўся перамогай зь лікам 2:1. Хоць гэта было яго адзінае зьяўленьне на працягу сэзону, ён у рэшце рэшт стаў гульцом асновы, зьяўляючыся неад’емнай часткай абароны, як яго каманда — тады «Клюб дэ Футбол Барсэлёна» (па завяршэньні [[Грамадзянская вайна ў Гішпаніі|Грамадзянскай вайны]] ва ўмовах дыктатуры [[Франсіска Франка|Франка]] футбольным клюбам забаранілі выкарыстоўваць [[Гішпанская мова|негішпанамоўныя]] назвы, у выніку каманда была ў 1941 годзе вымушана зьмяніць назву са старога, англамоўнага Football Club Barcelona на «правільнае» гішпанскае Club de Fútbol Barcelona) — працягваў выйграваць лігу (6 разоў) і ўнутраныя кубкі (5 разоў), а ў сэзоне 1951—1952, у якім «Барсэлёна» выйграла пяць галоўных трафэяў, ён гуляў у 28 матчах чэмпіянату, і ў першы раз атрымаў прыз Трафэй Саморы. Да 1950 году Антоні быў важным чальцом клюбу «Барсэлёна», якая таксама ўключала такіх зорак як Жаана Сегара, Марыяна Гансальва Фальконэ, Ласла Куба, Шандар Кочыш, Эварыста дэ Маседа, Люіс Суарэс, Золтан Цыбар і іншыя. За час выступленьня за «Барсэлёну» ён адыграў у 538 матчах, у тым ліку 288 матчаў у розных лігах нацыянальных чэмпіянатаў. На заходзе кар’еры гульца, у 1961 годзе, у фінале Кубка чэмпіёнаў-1961 супраць «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікі]]» пры ліку 1:1 36-гадовы капітан каманды Рамальетс забіў [[аўтагол]], і матч скончыўся паразай 2:3. Пасьля 1962 году Рамальетс стаў трэнэрам, за 7 гадоў трэнэрскай кар’еры зьмяніў 7 месцаў працы і 6 клюбаў. == Міжнародная кар’ера == За 11 гадоў Рамальетс згуляў 35 гульняў за Гішпанію, дэбютаваўшы супраць [[Зборная Чылі па футболе|Чылі]] 29 чэрвеня 1950 году, падчас [[Чэмпіянат сьвету па футболе 1950 году|чэмпіянату сьвету па футболе 1950 году]] ў [[Бразылія|Бразыліі]]<ref>{{Спасылка|url=http://www.rsssf.com/miscellaneous/ramallets-intl.html|загаловак=Antonio Ramallets Simуn - International Appearances|publisher=The Introduction Page of the RSSSF -- The Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation|accessdate=2014-03-16|lang=en}}</ref>. Падчас турніру ён атрымаў мянушку «Кот з Мараканы»<ref>{{Спасылка|url=http://www.euronews.com/2013/07/31/former-spain-keeper-ramallets-dies-aged-89/|загаловак=Former Spain keeper Ramallets dies aged 89|publisher=euronews|date=31 ліпеня 2013|accessdate=2014-03-16|lang=es}}</ref>. Таксама сыграў сем гульняў за неафіцыйную [[Зборная Каталёніі па футболе|каталёнскую зборную]]. == Сям’я == Жонка Пакіта Дамінгес, дзьве дачкі<ref>{{Спасылка|url=http://www.sports.ru/football/151702656.html|загаловак=Ушел из жизни Антонио Рамальетс|publisher=Сайт sports.ru|accessdate=2014-03-16|lang=ru}}</ref> == Узнагароды і трафэі == === Гулец === Клюбныя трафэі («Барсэлёна»): * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Ля Ліга]]: 1947-48, 1948-49, 1951-52, 1952-53, 1958-59, 1959-60 * [[Кубак Гішпаніі па футболе|Копа дэль Рэй]]: 1950-51, 1951-52, 1952-53, 1956-57, 1958-59 * [[Кубак Эвы Дуартэ]]: 1948, 1952, 1953 * [[Кубак кірмашоў]]: 1955-58, 1958-60 * [[Лацінскі кубак]]: 1952 Індывідуальныя трафэі: * [[Трафэй Саморы]]: 1951-52, 1955-56, 1956-57, 1958-59, 1959-60 === Трэнэр === «Сарагоса»: * Копа дэль Рэй: 1963-64 * Кубак кірмашоў: 1963-64 == Сьмерць == Антоні Рамальетс памёр у сваім доме недалёка ад Барсэлёны [[31 ліпеня]] [[2013]] году, ва ўзросьце 89 гадоў<ref>{{Спасылка|url=http://www.mundodeportivo.com/20130730/fc-barcelona/ramallets-muerte-fallecimiento_54379004856.html|загаловак=Ha muerto Antoni Ramallets|publisher=Газета «El Mundo Deportivo»|date=30 ліпеня 2013|accessdate=2014-03-16|lang=es}}</ref><ref>{{Спасылка|url=http://www.abc.es/deportes/futbol/20130730/abci-muere-ramallets-barcelona-201307301753.html|загаловак=Fallece a los 89 años Antoni Ramallets, el mítico portero del Barcelona (Antoni Ramallets, legendary Barcelona goalkeeper, dies at the age of 89)|publisher=ABC|date=31 ліпеня 2013|accessdate=2014-03-16|lang=es}}</ref><ref>{{Спасылка|url=http://www.mundodeportivo.com/20130701/fc-barcelona/ramallets-cumple-89-anos-en-casa_54377113339.html|загаловак=Ramallets cumple 89 años en casa|publisher=Газета «El Mundo Deportivo»|accessdate=2014-03-16|lang=es}}</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Літаратура == * Lorenz Knieriem, Matthias Voigt: Fußballweltmeisterschaft 1950 Brasilien (= AGON-WM-Geschichte. Bd. 4). Agon-Sportverlag, Kassel 2003, ISBN 3-89784-217-3.{{Мова-de}} * Dietrich Schulze-Marmeling, Hubert Dahlkamp: Die Geschichte der Fußball-Weltmeisterschaften. Die Werkstatt, Göttingen 2001, ISBN 3-89533-336-0.{{Мова-de}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j8230.html BDFutbol профіль гульца] * [http://www.bdfutbol.com/en/l/l8230.html BDFutbol профіль трэнэра/мэнэджара] * [http://www.national-football-teams.com/player/18289/Antoni_Ramallets.html Antoni Ramallets] * [https://web.archive.org/web/20140317110021/http://www.footballplayers.ru/players/Ramallets_Antonio-.html Антоні Рамальетс] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рамальетс, Антоні}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбольныя трэнэры]] 947tbhr1b3ulg1wfuqtoopaxswu040p Даніель Карвахаль 0 156347 2624518 2585248 2025-07-10T18:20:31Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624518 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Даніель Карвахаль''' ({{мова-es|Daniel Carvajal}}; нарадзіўся 11 студзеня 1992 году, [[Леганэс]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі футбаліст, які выступае за мадрыдзкі «[[Рэал Мадрыд|Рэал]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]] на пазыцыі абаронцы. == Кар’ера == Даніель зьяўляецца выхаванцам юнацкіх камандаў футбольных клюбаў «[[Лё-Ман (футбольны клюб)|Лё-Ман]]» і мадрыдзкага «Рэалу». У дарослым футболе дэбютаваў у 2009 годзе выступамі за каманду клюбу «Рэал Мадрыд Кастыльля», у якой правёў тры сэзоны, прыняўшы ўдзел у 67 матчах чэмпіянату. Большасьць часу, праведзенага ў складзе фарм-клюбу мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэала]]», быў асноўным гульцом абароны каманды. 11 ліпеня 2012 году пасьля няўдалай спробы зачапіцца за месца асноўнага гульца «Рэалу». Карвахаль падпісаў кантракт на пяць гадоў зь нямецкім клюбам «[[Баер Левэркузэн|Баер]]». Сума трансфэру склала 5 млн эўра. У новым клюбе адразу стаў асноўным гульцом на правым флянзе абароны нямецкай каманды. На працягу сэзону адыграў за каманду зь Левэркузэна 32 матчы ў нацыянальным чэмпіянаце. 3 чэрвеня 2013 году стаў першым набыцьцём мадрыдзкага «Рэала» ў летнім міжсэзоньні. Каралеўскі клюб выкупіў правы на свайго выхаванца, скарыстаўшыся опцыяй вярнуць гульца за фіксаваную плату, прапісанай у дамове, паводле якой Даніель годам раней перайшоў у «Баер». ДЭбютаваў у складзе мадрыдзкага клюбу 18 жніўня 2013 году ў пераможным матчы супраць «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Рэал Бэтыса]]» (2:1)<ref>[http://espnfc.com/uk/en/report/373215/report.html?soccernet=true&cc=5739 Isco an instant hero]. ESPN FC</ref>. == Дасягненьні == '''Рэал''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022, 2024 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2014, 2023 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022, 2024 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2014, 2016, 2017, 2018, 2022, 2024 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2017, 2016, 2017, 2022, 2024 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2014, 2016, 2017, 2018, 2022 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/en/football/squad/daniel-carvajal-ramos Старонка на афіцыйным сайце ФК «Рэал»] * {{Soccerway}} {{Склад ФК Рэал Мадрыд}} {{Навігацыйная група |назоў = Карвахаль у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Карвахаль, Даніель}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] r27u5ox473363b93peuxhz47ijjr9xm Рафаэль Бэнітэс 0 156476 2624494 2117051 2025-07-10T16:43:09Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624494 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Рафаэль Бэнітэс Маўдэс''' ({{мова-es|Rafael Benítez Maudes}}) — гішпанскі футбольны трэнэр і былы прафэсійны футбаліст. == Камандныя дасягненьні == === У якасьці гульца === «'''Парля'''»: * Чэмпіён [[Тэрсэра|Тэрсэры]]: 1982 === У якасьці трэнэра === «'''Тэнэрыфэ'''»: * Чэмпіён [[Сэгунда|Сэгунды]]: 2001 «'''Валенсія'''»: * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2001—2002 гадоў|2002]], [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе 2003—2004 гадоў|2004]] * Уладальнік [[Ліга Эўропы УЭФА|Кубка УЭФА]]: [[Фінал Кубка УЭФА 2004|2004]] «'''Лівэрпул'''»: * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: [[Фінал Кубка Ангельшчыны па футболе 2006|2006]] * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе 2006|2006]] * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў УЭФА]]: [[Фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2005|2005]] * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: [[Супэркубак УЭФА 2005|2005]] «'''Інтэрнацыянале'''»: * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]] ('''1'''): [[Супэркубак Італіі па футболе 2010|2010]] * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|Клюбнага чэмпіянату сьвету]]: [[Фінал клюбнага чэмпіянату сьвету 2010|2010]] «'''Чэлсі'''»: * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы УЭФА]]: [[Фінал Лігі Эўропы УЭФА 2013|2013]] «'''Напалі'''»: * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]] ('''1'''): [[Кубак Італіі па футболе 2013—2014 гадоў|2014]] == Уласныя дасягненьні == * Уладальнік прэміі «[[Прэмія «Дон Балён»|Дон Балён]]»: 2002 * [[Клюбныя футбольныя ўзнагароды УЭФА|Трэнэр году па вэрсіі УЭФА]]: 2003/04, 2004/05 * [[Трэнэр месяцу ангельскай Прэм’ер-лігі]]: лістапад 2005, сьнежань 2005, студзень 2007, кастрычнік 2008, сакавік 2009, красавік 2013 == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.rafabenitez.com Афіцыйны сайт Рафаэля Бэнітэса] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бэнітэс, Рафаэль}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбольныя трэнэры]] [[Катэгорыя:Трэнэры ФК «Лівэрпул»]] 0wmlsa89fqsk6482dgcafzs7258id0k Мануэль Бледа Радрыгес 0 156530 2624492 2598962 2025-07-10T16:37:48Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624492 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мануэ́ль Бле́да Радры́гес''' ({{мова-es|Manuel Bleda Rodríguez}}; {{Н}} 31 ліпеня 1990 году, [[Сагунт]], [[Гішпанія]]), таксама вядомы як '''Манолё Бледа''' ({{мова-es|Manolo Bleda|скарочана}}) — прафэсійны гішпанскі [[Футбол|футбаліст]], гулец [[Зборная Ганконгу па футболе|зборнай Ганконгу]]. Раней выступаў за гішпанскія каманды [[Сэгунда Б|трэцяга дывізіёну]] і беларускі клюб «[[Белшына Бабруйск|Белшыну]]». == Кар’ера == У жніўні 2014 году пакінуў «[[Белшына Бабруйск|Белшыну]]»<ref>[http://www.football.by/news/61019.html Бледа покинул «Белшину»]{{Ref-ru}}</ref>, пасьля чаго падпісаў кантракт да канца сэзону з таджыцкім клюбам «[[Істыклол Душанбэ|Істыклол]]»<ref>[http://www.football.by/news/61175.html Мануэль Бледа будет выступать в чемпионате Таджикистана]</ref>. У першым жа матчы за таджыцкі клюб Мануэль Бледа забіў два мячы (у браму «[[Худжанд (футбольны клюб)|Худжанду]]»)<ref>[http://news.tj/ru/news/ispanets-manuel-bleda-rodriges-sdelal-dubl-v-pervom-zhe-matche-za-istiklol Гішпанец Мануэль Бледа Радрыгес аформіў дубль у першым жа матчы за «Істыклол»]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Ref-ru}}</ref>. == Дасягненьні == '''«Істыклол»''': * [[Чэмпіянат Таджыкістану па футболе|Чэмпіён Таджыкістану]]: 2014 * Уладальнік [[Кубак Таджыкістану па футболе|Кубка Таджыкістану]]: 2014 '''«Кітчы»''': * Чэмпіён [[Чэмпіянат Ганконгу па футболе|Ганконгу]]: 2020 * Уладальнік [[Кубак Ганконгу па футболе|Кубка Ганконгу]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://int.soccerway.com/players/manolo-bleda/125040/ Профіль на Soccerway] * [http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.manolo.bleda.100715.en.html Профіль на footballdatabase.eu] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бледа, Мануэль Радрыгес}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] l6cfc3q4fmf1hzxgwgl2872ga4cqjeh Хорхэ Марсыльлё 0 160293 2624540 2599198 2025-07-10T20:15:22Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624540 wikitext text/x-wiki {{Гішпанскае імя|Гарсія|Марсыльлё}} {{Футбаліст}} '''Хо́рхэ Гарсі́я Марсы́льлё''' ({{Мова-es|Jorge García Morcillo}}; {{Н}} 11 сакавіка 1986 году, [[Валенсія]], [[Гішпанія]]) — гішпанскі [[Футбол|футбольны]] [[Абаронца (футбол)|цэнтральны абаронца]] клюбу «[[Марына Гасон|Марына]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j300250.html Профіль]{{ref-en}} на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/app.php/jugador/jorge-garcia-morcillo/15964 Профіль]{{ref-es}} на Futbolme * [https://web.archive.org/web/20141009154023/http://uk.soccerway.com/players/jorge-garcia-morcillo/62577/ Профіль]{{ref-en}} на Soccerway * [http://www.fichajes.com/jugador/j62577_morcillo Профіль]{{ref-es}} на Fichajes {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Марсыльлё, Хорхэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ivfsbgshu4o8dwbe6iz387b9kb192s1 Антоніё Радрыгес Давале 0 160536 2624595 2581074 2025-07-11T06:52:04Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624595 wikitext text/x-wiki {{Гішпанскае імя|Радрыгес|Давале}} {{Футбаліст}} '''Анто́ніё Радры́гес Дава́ле''' ({{Мова-es|Antonio Rodríguez Dovale}}), болей вядомы як '''Тоні''' ({{Мова-es|Toni|скарочана}}; {{Н}} 4 красавіка 1990 году, [[Ля-Каруньня]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] [[футбол]]ьны левы [[паўабаронца (футбол)|паўабаронца]]. == Кар’ера == Тоні сярод іншых моладзевых клюбаў пасьпеў пакуляць за «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]», перш чым пачаў прафэсійную кар’еру ў 19-гадовым узросьце за клюб [[Другі дывізіён (Гішпанія)|другога дывізіёну]] «[[Сэльта Віга|Сэльта]]»<ref>{{Спасылка|url=http://www.marca.com/2009/08/29/futbol/2adivision/1251575410.html|загаловак=La efectividad del Numancia azota el perdón vigués|выдавец=Marca|мова=es|дата публікацыі=29 жніўня 2009|дата доступу=30 жніўня 2013}}</ref>. Толькі на нейкі час пакінуўшы клюб дзеля арэнды ва «[[Уэска (футбольны клюб)|Ўэсцы]]» ў тым самым дывізіёне<ref>[http://www.marca.com/2011/01/20/futbol/equipos/huesca/1295545778.html 'Toni' Rodríguez: ''Soy un jugador polivalente'']. Marca, 20 January 2011 {{ref-es}}</ref>, у сэзоне 2011—2012 рокаў дапамог «Сэльце» вярнуцца ў [[Ля Ліга|Ля Лігу]] пасьля пяцігадовага перапынку. Дэбют у найвышэйшым гішпанскім дывізіёне адбыўся 18 жніўня 2012 ў хатнім матчы з «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягай]]», у якім ён выйшаў на замену<ref>[http://espnfc.com/en/report/348500/report.html?soccernet=true&cc=null Olinga makes history]; ESPN FC, 18 жніўня 2012</ref>. Пасьля таго, як у «Сэльты» ўлетку 2013 году зьмяніўся галоўны трэнэр, Тоні застаўся ў клюбе, хоць яму й давялося перакваліфікавацца ў [[Абаронца (футбол)|левага абаронцу]]<ref>{{Спасылка|url=http://www.lavozdegalicia.es/noticia/celta/2013/08/13/toni-dos-pies-celta/0003_201308V13P36991.htm|загаловак=Toni, con los dos pies en el Celta|выдавец=La Voz de Galicia|мова=es|дата публікацыі=13 жніўня 2013|дата доступу=16 верасьня 2013}}</ref><ref>{{Спасылка|url=http://www.vavel.com/es/futbol/celta-de-vigo/258559-toni-el-cuerpo-tecnico-tiene-una-idea-y-yo-creo-ciegamente-en-ella.html|загаловак=Toni: «El cuerpo técnico tiene una idea y yo creo ciegamente en ella»|выдавец=Vavel|мова=es|дата публікацыі=23 жніўня 2013|дата доступу=16 верасьня 2013}}</ref>. Аднак у выніку ён стаў часьцей заставацца ў запасе, у той час як на ягонай пазыцыі гуляў нават праваногі [[Ханатан Кастра Ота|Хоні]]<ref>{{Спасылка|url=http://www.mundodeportivo.com/20140105/luis-enrique-deja-a-toni-fuera-de-la-lista-para-visitar-al-real-madrid_54397805015.html|загаловак=Luis Enrique deja a Toni fuera de la lista para visitar al Real Madrid|выдавец=El Mundo Deportivo|мова=es|дата публікацыі=5 студзеня 2014|дата доступу=8 красавіка 2014}}</ref>. 11 сакавіка 2014 Тоні перайшоў у амэрыканскі клюб «[[Спортынг Канзас-Сіці]]»<ref>{{Спасылка|url=http://www.sportingkc.com/news/2014/03/sporting-kansas-city-signs-spanish-midfielder-antonio-dovale|загаловак=Sporting Kansas City signs Spanish midfielder Antonio Dovale|выдавец=[[Спортынг Канзас-Сіці|Sporting Kansas City]]|дата публікацыі=11 сакавіка 2014|дата доступу=8 красавіка 2014}}</ref>. Аднак ужо 29 студзеня 2015 году перайшоў у гішпанскі клюб «[[Люга (футбольны клюб)|Люга]]», з другога дывізіёну гішпанскага чэмпіянату. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.mlssoccer.com/players/antonio-dovale Профіль]{{ref-en}} у MLS * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j12605.html Профіль]{{ref-en}} на BDFutbol * [https://web.archive.org/web/20141010025618/http://uk.soccerway.com/players/antonio-rodriguez-dovale/92413/ Профіль]{{ref-en}} на Soccerway {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Радрыгес Давале, Антоніё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 9noze5n9dizwjrycnk5efrbfbbnp3vz Коке Рэсурэксьён 0 161405 2624527 2613353 2025-07-10T19:01:00Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624527 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хорхэ Рэсурэксьён Мэродыё''' ({{мова-es|Jorge Resurrección Merodio}}; {{Н}} 8 студзеня 1992 году, [[Мадрыд]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» і [[зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Хорхэ добра вядомы дзякуючы свайму добраму пасу<ref>[http://www.marca.com/2012/12/12/futbol/equipos/atletico/1355300886.html Koke se destapa como asistente]. Marca</ref> і здольнасьці ствараць магчымасьці да нападу<ref>[http://futbol.as.com/futbol/2014/04/07/champions/1396836974_603146.html Koke acumula ya trece asistencias en la Liga]. Diario AS</ref>. == Кар’ера == Коке пачаў займацца футболам у акадэміі мадрыдзкага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» ва ўзросьце 8 гадоў. У асноўнай камандзе клюбу дэбютаваў 19 верасьня 2009 году ў матчы супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», дзе сталічныя футбалісты трывалі паразу зь лікам 2:5. У тым сэзоне гулец яшчэ раз зьявіўся на пляцоўцы ў матчы супраць «[[Альмэрыя (футбольны клюб)|Альмэрыі]]», які скончыўся зь лікам 2:2. У наступных сэзонах час, праведзены на полі, толькі павялічываўся. 26 лютага 2011 году Хорхэ ўпершыню адзначыўся за клюб, забіўшы гол у браму «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлі]]», аднак матч скончыўся зь лікам 2:2. У [[Ля Ліга 2011—2012 гадоў|сэзоне 2011—2012 гадоў]] Коке нарэшце стаў важнай часткай каманды, нават пасьля прыходу ў каманду [[Дыега Сымэонэ]]. Важкі ўнёсак гулец зрабіў падчас пераможнага [[Ля Ліга 2013—2014 гадоў|сэзону 2013—2014 гадоў]]. Коке нават намінаваўся як найлепшы атакуючы паўабаронца чэмпіянату, аднак саступіў [[Андрэс Іньеста|Андрэсу Іньесту]]. У нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] Коке дэбютаваў 14 жніўня 2013 году, замяніўшы [[Санці Касорля|Санці Касорлю]] ў таварысцкім матчы супраць [[Зборная Эквадору па футболе|зборнай Эквадору]], які скончыўся зь лікам 2:0 на карысьць эўрапейцаў<ref>[http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/amistosos_seleccion/8/ecu_spa/ Taconeo ante Ecuador]. Marca</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2014, 2021 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2014 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2012, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2012, 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20140407230958/http://www.clubatleticodemadrid.com/jugadores/jorge-resurreccion-merodio-2013-2014 Профіль на афіцыйным сайце ФК «Атлетыка»] * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j12503.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.national-football-teams.com/player/53291.html Статыстыка] на National Football Teams {{Навігацыйная група |назоў = Коке ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2014 |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Коке, Рэсурэксьён}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] sd710jqetpppmb6bmd7um7hlah6bxvx Наліта 0 162555 2624555 2440403 2025-07-10T21:32:10Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624555 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мануэ́ль Агу́да Дура́н''' ({{мова-es|Manuel Agudo Durán}}), шырока вядомы як '''Налі́та''' ({{мова-es|Nolito}}; {{Н}} 15 кастрычніка 1986 году, [[Санлюкар-дэ-Барамэда]], [[Гішпанія]]) — колішні [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, нападнік. У зборнай Гішпаніі дэбютаваў у 2014 годзе. == Кар’ера == === Клюбная === У юнацтве гуляў за невялічкія клюбы зь ніжэйшых дывізіёнаў. У 22 гады апынуўся ў «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёне]]». У першых сэзонах, праведзеных у [[Каталёнія|Каталёніі]], Наліта выступаў за другую каманду клюбу. 3 кастрычніка 2010 году Наліта дэбютаваў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] ў матчы супраць «[[Мальёрка Пальма|Мальёркі]]», выйшаўшы на замену [[Пэдра Радрыгес Ледэсма|Пэдра Радрыгесу]]<ref>[https://web.archive.org/web/20121024103903/http://soccernet.espn.go.com/report/_/id/302013?cc=5739 Nsue shocks Barca]. ESPN Soccernet</ref>. 10 лістапада гулец адкрыў лік у матчы супраць «[[Сэўта (футбольны клюб)|Сэўты]]» на Кубак Гішпаніі<ref>[https://web.archive.org/web/20121024193738/http://soccernet.espn.go.com/match/_/id/309641?cc=5739 Barcelona 5–1 Ceuta]. ESPN Soccernet</ref>. У канцы траўня 2011 году Наліта адхіліў прапанову «Барсэлёны» на складаньне прафэсійнага кантракту і падпісаў пяцігадовы кантракт з партугальскай «[[Бэнфіка Лісабон|Бэнфікай]]»<ref>[http://www.marca.com/2011/05/21/futbol/equipos/barcelona_b/1305974790.html Nolito confirma su fichaje por el Benfica]. Marca</ref>. Афіцыйны дэбют гульца прыпаў на хатні матч [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]], дзе партугальскія «арлы» аказаліся мацней за турэцкі «[[Трабзанспор Трабзон|Трабзанспор]]» зь лікам 2:0, на рахунку Наліта быў адзін з двух галоў. У матчы ў адказ Наліта таксама адзначыўся, гульня скончылася зь лікам 1:1. 29 студзеня 2013 году гулец вярнуўся ў Гішпанію, каб скончыць сэзон у арэндзе ў складзе «[[Гранада (футбольны клюб)|Гранады]]». 1 ліпеня 2013 году Наліта перабраўся ў гішпанскі клюб «[[Сэльта Віга|Сэльта]]». Пагадненьне было падпісанае на 4 гады. === Міжнародная === 7 лістапада 2014 году Наліта быў выкліканы ў [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] на матч супраць [[Зборная Беларусі па футболе|зборнай Беларусі]], аднак на пляцоўцы не зьявіўся. Дэбют гульца прыпаў на таварыскі матч супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборнай Нямеччыны]], які адбыўся 18 лістапада 2014 году. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2011 '''«Бэнфіка»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Партугаліі|Кубка партугальскае лігі]]: 2012 '''«Сэвільля»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j300046.html Профіль] на BDFutbol * [http://www.futbolme.com/app.php/ficha-jugador/manuel-agudo-duran Профіль] на Futbolme * [http://www.soccerway.com/players/manuel-agudo-duran/62805/ Профіль] на сайце Soccerway {{Гішпанія на ЧЭ-2016}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] e9xdb4na2thdc1cws8s0x8cjwobu1zl Антоніё Хэсус Васкес Муньяс 0 163244 2624498 2117061 2025-07-10T16:57:55Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624498 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Антоніё Хэсус Васкес Муньяс''' ({{мова-es|Antonio Jesús Vázquez Muñoz}}; {{Н}} 18 студзеня 1980 году) — былы [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца. == Біяграфія == Ва ўзросьце 19 гадоў ён пачаў гуляць у клюбе «[[Эстрэмадура (футбольны клюб)|Эстрэмадура]]», у 22 гады перайшоў у «[[Тэнэрыфэ Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ|Тэнэрыфэ]]», дзе ён гуляў 4 сэзоны, быў вельмі важным гульцом, стаў капітанам каманды; ва ўзросьце 26 гадоў быў падпісаны «[[Рэкрэатыва Ўэльва|Рэкрэатыва]]». 26 чэрвеня 2011 году падпісаў кантракт з клюбам «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]». == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.bdfutbol.com/en/j/j256.html Профіль] на BDFutbol. * [https://int.soccerway.com/players/antonio-jesus-vazquez--munoz/3425/ Профіль] на Soccerway. {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Васкес Муньяс, Антоніё Хэсус}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] jhmd3qibt0tu5q1m1gfco0uk987s2w9 Бруна Лемяшэўскі 0 174139 2624533 2599206 2025-07-10T19:27:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624533 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Бру́на Лемяшэ́ўскі''' ({{мова-es|Bruno Lemiechevsky}}; {{Н}} 3 сакавіка 1994 году) — гішпанска-ўругвайскі футбаліст беларускага паходжаньня, нападнік італьянскага клюбу «[[Тэмпіё Тэмпіё-Паўзанія|Тэмпіё]]». == Статыстыка == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- !rowspan="2"| Клюб !!rowspan="2"| Сэзон !!colspan="3"| Чэмпіянат |- ! Дывізіён !! Матчы !! Галы |- |rowspan="2"| [[Славія Мазыр]] || [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2016 году|2016]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2016 году|Найвышэйшая ліга]] || 21 || 2 |- | [[Чэмпіянат Беларусі па футболе 2017 году|2017]] || [[Найвышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2017 году|Найвышэйшая ліга]] || 17 || 4 |} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.pressball.by/footballstat/bruno_lemeshevski/ Статыстыка «ПБ-Инфо»]{{Ref-ru}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Лемяшэўскі, Бруна}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] hwcc24paa1bkxpveqnsfq0p5cyhpyia Андэр Эрэра 0 183005 2624632 2599194 2025-07-11T11:09:32Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624632 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''А́ндэр Эрэ́ра''' ({{мова-es|Ander Herrera}}; {{Н}} 14 жніўня 1989 году) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца аргентынскага клюбу «[[Бока Хуніёрс Буэнас-Айрэс|Бока Хуніёрс]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Манчэстэр Юнайтэд»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2016 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2016 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнае лігі]]: 2017 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2017 '''«Пары Сэн-Жэрмэн»''': * [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]: 2020, 2022 * Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]: 2020, 2021 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Францыі|Кубка францускай лігі]]: 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]: 2019, 2020 '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.mufcinfo.com/manupag/a-z_player_archive/a-z_player_archive_pages/herrera_ander.html Профіль на сайце MUFCINFO.com]{{Ref-en}} * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Эрэра, Андэр}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2012 году]] bam3cyclo5h0vclqdu1l5u3jemwgk7i Альвара Марата 0 183100 2624539 2616746 2025-07-10T20:05:46Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624539 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Альвара Марата''' ({{мова-es|Álvaro Morata}}; {{Н}} 23 кастрычніка 1992 году) — гішпанскі футбаліст, нападнік турэцкага клюбу «[[Галатасарай Стамбул|Галатасарай]]» (у арэндзе зь «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]») і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2012, 2017 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2011, 2014 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2014, 2017 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2016 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2016 '''«Ювэнтус»''': * [[Чэмпіянат Італіі па футболе|Чэмпіён Італіі]]: 2015, 2016 * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2015, 2016, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2015, 2020 '''«Чэлсі»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2018 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2019 '''«Мілян»''': * Уладальнік [[Супэркубак Італіі па футболе|Супэркубка Італіі]]: 2024 '''«Галатасарай»''': * [[Чэмпіянат Турэччыны па футболе|Чэмпіён Турэччыны]]: 2025 * Уладальнік [[Кубак Турэччыны па футболе|Кубка Турэччыны]]: 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/en/football/squad/alvaro-borja-morata-martin Профіль на сайце «Рэалу»]{{Ref-en}} {{Навігацыйная група |назоў = Марата ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Марата, Альвара}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] rh08cd3sbg8kkf7l9nqdyk69bi88vpo Кіка Касыльля 0 183223 2624524 2446734 2025-07-10T18:39:15Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624524 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Франсіска «Кіка» Касыльля''' ({{мова-es|Francisco «Kiko» Casilla}}; {{Н}} 2 кастрычніка 1986 году) — гішпанскі футбаліст, брамнік. На сваім рахунку мае адзін матч у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2017 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2017 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2016, 2017, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2016, 2017 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|Клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2016, 2017, 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/en/football/squad/francisco--casilla-cortes- Профіль на сайце «Рэалу»]{{Ref-en}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Касыльля, Кіка}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] leazm88l3z98cde6iip2vnkezo1c3ms Хасэ Ігнасьё Фэрнандэс Іглесіяс 0 183244 2624556 2585541 2025-07-10T21:34:27Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624556 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хасэ Ігнасьё Фэрнандэс Іглесіяс''' ({{мова-es|José Ignacio Fernández Iglesias}}), таксама вядомы як '''Нача''' ({{мова-es|Nacho}}; {{Н}} 18 студзеня 1990 году) — гішпанскі футбаліст, абаронца саудаўскага клюбу «[[Аль-Кадысія Хубар|Аль-Кадысія]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022, 2024 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2014, 2023 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2012, 2017, 2020, 2022, 2024 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2014, 2016, 2017, 2018, 2022, 2024 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2014, 2016, 2017 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2014, 2016, 2017, 2018, 2022 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.realmadrid.com/en/football/squad/jose-i-fernandez-iglesias Профіль на сайце «Рэалу»]{{Ref-en}} {{Навігацыйная група |назоў = Нача ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нача}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] tsk6hld3lshvmx8gzymdvdj3rocohuf Ману Трыгерас 0 183386 2624623 2585522 2025-07-11T10:12:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624623 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мануэль Трыгерас Муньяс''' ({{мова-es|Manuel «Manu» Trigueros Muñoz}}; {{Н}} 17 кастрычніка 1991 году, [[Талявэра-дэ-ля-Рэйна]], [[Гішпанія]]) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Гранада (футбольны клюб)|Гранада]]». == Кар’ера == Нарадзіўся ў [[Талявэра-дэ-ля-Рэйна]], [[Таледа (правінцыя)|Таледа]], [[Кастылія-Ля-Манча]]. Трыгерас пачаў сваю кар’еру ў «[[Рэал Мурсія]]». Пасьля ён падпісаў кантракт зь «Вільярэалам». == Дасягненьні == '''«Вільярэал»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20170724190026/http://www.villarrealcf.es/primer-equipo/villarreal-cf/plantilla/player/740-Manuel+Trigueros+Mu%C3%B1oz Профіль на афіцыйным сайце «Вільярэалу»] {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Трыгерас, Ману}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 5z57kjecmemjtg2si6g7l1dkp4un2gi Модуль:Партал/выявы/к 828 186557 2624538 2150285 2025-07-10T20:03:02Z FireDragonValo 69416 "Switched" colors of the Canadian flag to the Pantone version as recommended by the government of Canada. 2624538 Scribunto text/plain --[==[ Гэта сьпіс назваў выяваў парталаў на літару «К», прызначаных дзеля апрацоўкі ў [[Модуль:Партал]]. -- Сьпісы назваў выяваў парталаў на іншыя літары ці альтэрнатыўныя найменьні парталаў -- знаходзяцца ў ніжэйпададзеным сьпісе: -- [[Модуль:Партал/выявы/а]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «А». -- [[Модуль:Партал/выявы/б]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Б». -- [[Модуль:Партал/выявы/в]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «В». -- [[Модуль:Партал/выявы/г]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Г». -- [[Модуль:Партал/выявы/д]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Д». -- [[Модуль:Партал/выявы/е]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Е». -- [[Модуль:Партал/выявы/ё]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ё». -- [[Модуль:Партал/выявы/ж]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ж». -- [[Модуль:Партал/выявы/з]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «З». -- [[Модуль:Партал/выявы/і]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «І». -- [[Модуль:Партал/выявы/л]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Л». -- [[Модуль:Партал/выявы/м]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «М». -- [[Модуль:Партал/выявы/н]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Н». -- [[Модуль:Партал/выявы/о]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «О». -- [[Модуль:Партал/выявы/п]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «П». -- [[Модуль:Партал/выявы/р]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Р». -- [[Модуль:Партал/выявы/с]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «С». -- [[Модуль:Партал/выявы/т]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Т». -- [[Модуль:Партал/выявы/у]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «У». -- [[Модуль:Партал/выявы/ф]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ф». -- [[Модуль:Партал/выявы/х]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Х». -- [[Модуль:Партал/выявы/ц]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ц». -- [[Модуль:Партал/выявы/ч]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ч». -- [[Модуль:Партал/выявы/ш]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ш». -- [[Модуль:Партал/выявы/э]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Э». -- [[Модуль:Партал/выявы/ю]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Ю». -- [[Модуль:Партал/выявы/я]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь літары «Я». -- [[Модуль:Партал/выявы/іншыя]] — для парталаў, якія пачынаюцца зь якіх-кольвек іншых сымбаляў. -- Сюды ўлучаюцца і лічбы, і літары лацінскага альфабэту, і дыякрытычныя знакі. -- [[Модуль:Партал/выявы/альт]] — для альтэрнатыўных назваў існых парталаў. Зь любых пачатковых літараў. -- Дадаючы новыя запісы, карыстайцеся альфабэтным парадкам. Фармат запісаў у табліцы выяваў: -- [«назва парталу»] = «выява.svg», -- Назва парталу мусіць задавацца ў ніжнім рэгістры. Напрыклад, назва парталу «Партал:Вялікае Княства Літоўскае» -- мусіць быць запісана як "вялікае княства літоўскае". Назва выявы перадаецца «як ёсьць» бяз прэфіксу «Файл». ]==] return { ["казахстан"] = "Flag of Kazakhstan.svg|border|link=|alt=flag", ["камбоджа"] = "Flag of Cambodia.svg|border|link=|alt=flag", ["камэрун"] = "Flag of Cameroon.svg|border|link=|alt=flag", ["канада"] = "Flag of Canada (Pantone).svg|border|link=|alt=flag", ["карыбы"] = "Caribbean map blank.png|border|link=|alt=map", ["карэя"] = "Korea Map.svg|alt=icon", ["каталіцтва"] = "046CupolaSPietro.jpg|border|alt=icon", ["каты"] = "Cat03.jpg|alt=icon", ["кенія"] = "Flag of Kenya.svg|border|link=|alt=flag", ["кіеў"] = "COA of Kyiv Kurovskyi.svg|border|link=|alt=", ["кіно"] = "Video-x-generic.svg|link=|alt=", ["кіпр"] = "Cyprus blank 1.svg|border|link=|alt=", ["кітай"] = "Flag of the People's Republic of China.svg|border|link=|alt=flag", ["клімат"] = "The Earth seen from Apollo 17 with transparent background.png|link=|alt=icon", ["колеры"] = "Colouring pencils.jpg|alt=icon", ["косава"] = "Kosovo_stub.svg|alt=icon", ["коста-рыка"] = "Flag of Costa Rica.svg|border|link=|alt=flag", ["кот д’івуар"] = "Flag of Côte d'Ivoire.svg|border|link=|alt=flag", ["крыжовыя паходы"] = "Arms of the Kingdom of Jerusalem.svg|alt=icon", ["куба"] = "Flag of Cuba.svg|border|link=|alt=flag", ["кувэйт"] = "Flag_of_Kuwait.svg|border|link=|alt=flag", ["культура"] = "P culture.svg|alt=icon", ["кыргыстан"] = "Flag of Kyrgyzstan.svg|border|link=|alt=flag" } cyjrvi41mqg4sclb1ssd6nu7zrda5pa Бэньямін Нэтаньягу 0 188282 2624562 2613435 2025-07-10T23:02:43Z 78.177.162.141 2624562 wikitext text/x-wiki {{Палітык |імя = Бэньямін Нэтаньягу |выява = Benjamin Netanyahu, February 2023.jpg |подпіс_пад_выявай = 2023 г. |пасада = Старшыня ўраду Ізраілю |пачатак_тэрміну = 31 сакавіка 2009 |канец_тэрміну = |прэзыдэнт = [[Шымон Пэрэс]]<br />[[Рувэн Рыўлін]] |прэм’ер-міністар = |папярэднік = [[Эгуд Ольмэрт]] |наступнік = |пасада2 = Старшыня ўраду Ізраілю |пачатак_тэрміну2 = 18 чэрвеня 1996 |канец_тэрміну2 = 6 ліпеня 1999 |папярэднік2 = [[Шымон Пэрэс]] |наступнік2 = [[Эгуд Барак]] |прэзыдэнт2 = [[Эзэр Вэйцман]] |пасада3 = Міністар замежных справаў Ізраілю |пачатак_тэрміну3 = 6 лістапада 2002 |канец_тэрміну3 = 28 лютага 2003 |папярэднік3 = [[Шымон Пэрэс]] |наступнік3 = [[Сільван Шалом]] |прэзыдэнт3 = [[Масей Кацаў]] |прэм’ер-міністар3 = [[Арыель Шарон]] |пасада4 = Міністар фінасаў Ізраілю |пачатак_тэрміну4 = 28 лютага 2003 |канец_тэрміну4 = 9 жніўня 2005 |папярэднік4 = [[Сільван Шалом]] |наступнік4 = [[Эгуд Ольмэрт]] |прэзыдэнт4 = [[Масей Кацаў]] |прэм’ер-міністар4 = [[Арыель Шарон]] |пасада5 = Дэпутат [[Кнэсэт]]у Ізраілю |пачатак_тэрміну5 = 28 сакавіка 2006 |канец_тэрміну5 = 31 сакавіка 2009 |папярэднік5 = [[Амір Пэрэц]] |наступнік5 = [[Цыпі Ліўні]] |прэзыдэнт5 = [[Масей Кацаў]]<br />[[Шымон Пэрэц]] |прэм’ер-міністар5 = [[Эгуд Ольмэрт]] |бацька = [[Бэнціян Нэтаньягу]] |маці = Ціла Зэгал |сужэнец = [[Сара Бэн-Арцы]] |дзеці = [[сын]]ы: Яір, Аўнэр |прафэсія = |адукацыя = |подпіс = Benjamin Netanyahu signature.svg |узнагароды = |лацінка=Beńjamin Netańjahu|арыгінал_імя=בנימין נתניהו|сайт=[https://www.netanyahu.org.il/en/ netanyahu.org.il]}} '''Бэньямі́н{{Заўвага|Часам у друку памылкова сустракаецца: Б''і''ньямін, відаць ад мянушкі «Б''і''бі»}} «Бі́бі» Нэтанья́гу''' ({{мова-he|[https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b8/He-Benjamin_Netanyahu.ogg בִּנְיָמִין "בִּיבִּי" נְתַנְיָהוּ‎‎]}}; нарадзіўся 21 кастрычніка 1949 году, [[Тэль-Авіў]], [[Ізраіль]]) — дзяржаўны дзяяч Ізраілю. Зьяўляецца цяперашнім прэм’ер-міністрам Ізраілю. У цяперашні час служыць у якасьці дэпутата Кнэсэту і старшынём партыі [[Лікуд]]. Зьяўляецца першым прэм’ер-міністрам Ізраілю, які нарадзіўся ў Ізраілі пасьля заснаваньня сучаснай дзяржавы Ізраіль. 21 лістапада 2024 году [[Міжнародны крымінальны суд]] выдаў ордэр на арышт Нэтаньягу за меркаваныя вайсковыя злачынствы ды злачынствы супраць чалавечнасьці падчас [[Вайна ХАМАСу з Ізраілем (з 2023)|вайсковых дзеяньняў у Газе]]<ref>{{cite web|url=https://reform.news/mus-vydal-order-na-arest-netanjahu|title=МУС выдал ордер на арест Нетаньяху|work={{Артыкул у іншым разьдзеле|Reform.news||be}}|language=ru}}</ref>. == Паходжаньне. Сям’я == Продкі паходзяць зь [[Беларусь|Беларусі]]. Яго прадзед Натан Мілекаўскі нарадзіўся ў мястэчку [[Крэва|Крэве]] (цяпер Смаргонскі раён, [[Гарадзенская вобласьць]]). Жаніўся тры разы. Першы раз на Мір’ям Вэйцман. Ад мае дачку Ноа (нар. 29 красавіка 1978). У 1981 годзе разьвёўся зь Мір’ям і жаніўся на Кэйт Флэрз. Яна з [[Брытанія|Брытаніі]] і негабрэйка. Перад шлюбам Кэйт перайшла ў [[юдаізм]]. Трэцяю жонкаю стала жыдоўка. Гэта трэба было каб, мець дзяржаўную службу ў Ізраілі. Ёю стала Сара Бэн-Арцы. Яна нарадзіла Бэньяміну двох сыноў: Яір і Аўнэр. == Дзяцінства. Маладосьць == Нарадзіўся ў Ізраілі ў месьце [[Тэль-Авіў]]. Яго бацькі няверуючыя жыды. Маці — Ціла Зэгал (1912—2000). Тата — Бэнціян Нэтаньягу (1910—2012) паходзіў з [[Варшава|Варшавы]] ([[Прывісьлініскі край]], [[Расейская імпэрыя]]; цяпер Польшча). Яны мелі трох дзяцей. Бэньямін быў другім дзіцём. Сям’я з 1956 па 1958 і зноў з 1963 па 1967 жыла ў [[ЗША]] ў ваколіцах [[Філадэлфія|Філадэлфіі]] (штат Пэнсыльванія). У маладосьці служыў у войску Ізраілю. Ваяваў. Вучыўся ў ЗША. Там закончыў [[Масачусэцкі тэхналягічны інстытут]]. Мае вышэйшую гаспадарчую адукацыю. Пасьля заканчэньня [[ВНУ]] рабіў у ЗША ў Бостанскай раднікавай грамадзе. Вярнуўся ў Ізраіль, дзе з 1978 па 1980 рабіў у Інстытуце імя Янатана Нэтаньягу (Інстытут меў назву ад імя брата, які загінуў падчас вайны). З 1980 па 1982 рабіў у гандлёвай грамадзе ў [[Ерусалім]]е. == Дзяржаўная служба == З 1982 па 1984 гады рабіў намесьнікам пасла ў ЗША. З 1984 па 1988 гады Б. Нэтаньягу рабіў прадстаўніком Ізраілю ў [[ААН|Сувязі аб’яднаных народаў]]. У 1993 годзе стаў старшынём партыі Лікуд. == Першы ўрад == У 1996 годзе перамог на выбарах і стаў самым маладым старшынём ураду Ізраілю. Панаваў з чэрвеня 1996 па ліпень 1999. У 1999 годзе з-за паражэньня на выбарах (дзе перамог Эгуд Барак) пакінуў дзяржаўную службу. == Другі ўрад == Вярнуўся ва ўрад Ізраілю ў 2002 годзе ва ўрадзе Арыеля Шарона. Быў міністрам замежных справаў (2002—2003) і міністрам фінансаў (2003—2005). У 2005 годзе падаў у адстаўку. У тым жа годзе ўзначаліў партыю Лікуд з-за таго, што яе колішні старшыня А. Шарон перайшоў у партыю Кадыма. == Трэці ўрад. Старшыня ўраду == 10 лютага 2009 году на выбарах у [[Кнэсэт|Кнэсэт Ізраілю]] партыя Лікуд перамагла. Б. Нэтаньягу стаў старшынём ўраду<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ізраіль выбірае парлямэнт і прэм’ера|спасылка=https://nn.by/?c=ar&i=23660|выдавец=Газэта «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=10 лютага 2009|дата доступу=18 сьнежня 2017}}</ref>. Цяпер займае гэтую пасаду. Яго ўрад лічыцца самым доўгім за ўсю гісторыю Ізраілю. == Погляды == Зьяўляецца прыхільнікам захаваньня за Ізраілем земляў, што знаходзяцца паміж ракою Ярдан і [[Міжземнае мора|Міжземным морам]]. Выступае за адзіны й недзялімы Ерусалім, які павінен застацца [[сталіца]]й Ізраілю, якую ў сьнежні 2017 г. прызнаў урад ЗША на чале з прэзыдэнтам [[Дональд Трамп|Дональдам Трампам]]. Выступае за захаваньне габрэйскасьці Ізраілю. Негабрэі ня могуць займаць дзяржаўныя пасады. Прычым нават асобы, якія нарадзіліся ў Ізраілі й добра валодаюць габрэйскай моваю. == Выбары ў Кнэсэт == Б. Нэтанягу прымаў удзел у наступных выбарах у Кнэсэт: * [[Выбары ў Кнэсэт у верасьні 2019 году|2019]] * [[Выбары ў Кнэсэт 2020 году|2020]] == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20171223124419/http://www.netanyahu.org.il/ru/ Асабістая бачына]{{ref-ru}} {{Ізраільска-палестынскі канфлікт}} {{Кіраўнікі ўрадаў}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Нэтаньягу, Бэньямін}} [[Катэгорыя:Сэфарды]] [[Катэгорыя:Выпускнікі ВНУ ЗША]] [[Катэгорыя:Міністры замежных справаў Ізраілю]] [[Катэгорыя:Прэм’ер-міністры Ізраілю]] [[Катэгорыя:Дзейныя кіраўнікі дзяржаваў]] [[Катэгорыя:Асобы, вышукваныя Міжнародным крымінальным судом]] qb18pl43ij6i0w6tu2o4p5ovh6ej2oh Фэрэнц Пушкаш 0 191670 2624581 2525624 2025-07-11T06:23:18Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624581 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фэ́рэнц Пу́шкаш''' ({{мова-hu|Puskás Ferenc}}; 1 красавіка 1927 году, [[Будапэшт]], [[Каралеўства Вугоршчына (1920—1946)|Вугоршчына]] — 17 лістапада 2006, [[Будапэшт]], [[Вугоршчына]]) — выбітны вугорскі футбаліст і трэнэр, па праве лічыцца адным з найвялікшых футбалістаў усіх часоў. Гуляючы на пазыцыі нападніка, Фэрэнц забіў 84 галоў у 85 міжнародных матчах за [[Зборная Вугоршчыны па футболе|зборную Вугоршчыны]] і 514 галоў у 529 матчах у вугорскай і гішпанскай лігах. Ён стаў алімпійскім чэмпіёнам у 1952 годзе і прывёў сваю зборную да фіналу [[Чэмпіянат сьвету па футболе 1954 году|чэмпіянату сьвету 1954 году]], дзе быў абраны лепшым гульцом турніру. Ён выйграў тры эўрапейскіх кубка (1959, 1960, 1966), 10 нацыянальных чэмпіянатаў (5 разоў вугорскі і 5 разоў гішпанскі) і меў 8 індывідуальных узнагародаў. Пушкаш пачаў сваю кар’еру ў Вугоршчыне, дзе гуляў за «[[Гонвэд Будапэшт|Гонвэд]]». Ён быў лепшым бамбардзірам вугорскай лігі чатыры разы, а ў 1948 годзе, ён стаў лепшым бамбардзірам сярод усіх чэмпіянатаў у Эўропе. На працягу 1950-х гадоў ён быў важным чальцом і капітанам зборнай Вугоршчыны, вядомы пад мянушкай «Магутны мадзьяр». У 1958 годзе, праз два гады пасьля [[Вугорская рэвалюцыя 1956 году|вугорскай рэвалюцыі]] ён эміграваў у [[Гішпанія|Гішпанію]], дзе гуляў за мадрыдзкі «[[Рэал Мадрыд|Рэал]]». У кастрычніку 2009 году ФІФА абвесьціла пра стварэньне [[узнагарода ФІФА імя Фэрэнца Пушкаша|ўзнагароды ФІФА імя Фэрэнца Пушкаша]], якая прысуджаецца гульцу, які забіў «самы прыгожы гол» за мінулы год. == Дасягненьні == '''«Гонвэд»''': * [[Чэмпіянат Вугоршчыны па футболе|Чэмпіён Вугоршчыны]] (5): 1949—1950, 1950, 1952, 1954, 1955 '''«Рэал» Мадрыд''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]] (5): 1961, 1962, 1963, 1964, 1965 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 1962 * Уладальнік [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|эўрапейскага кубка]] (3): 1959, 1960, 1966 * Уладальнік [[Міжкантынэнтальны кубак|Міжкантынэнтальнага кубка]]: 1960 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [http://www.bdfutbol.com/en/j/j7862.html Прафайл]. BDFutbol {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пушкаш, Фэрэнц}} [[Катэгорыя:Вугорскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] r7pk54n0rwaxk4uhoexh43dvl3nc5ce Сауль Ньігес 0 193731 2624557 2585266 2025-07-10T21:37:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624557 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сауль Ньігес Эскляпэс''' ({{мова-es|Saúl Ñíguez Esclápez}}; {{Н}} 21 лістапада 1994 году) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца клюбу «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * Уладальнік [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2021 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2013 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2014 * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: [[Ліга Эўропы УЭФА 2011—2012 гадоў|2012]], [[Ліга Эўропы УЭФА 2017—2018 гадоў|2018]] * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2018 '''«Чэлсі»''': * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Гішпанія на ЧС-2018}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ньігес, Сауль}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] nf0mz6wpe658w6jb4dtldq31wldd2qz Люкас Васкес 0 194039 2624499 2585256 2025-07-10T17:37:24Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624499 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Люкас Васкес Іглесіяс''' ({{мова-es|Lucas Vázquez Iglesias}}; {{Н}} 1 ліпеня 1991 году) — гішпанскі футбаліст, нападнік [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022, 2024 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2023 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2017, 2020, 2022 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2015—2016 гадоў|2016]], [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2016—2017 гадоў|2017]], [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2017—2018 гадоў|2018]], [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|2022]], 2024 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2016, 2017, 2024 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2016, 2017, 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Soccerway}} {{Навігацыйная група |назоў = Васкес у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Васкес, Люкас}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 4ua83g3xlg9vlxsntfkzyw88k2g6k3p Тыяга Алькантара 0 194575 2624624 2536019 2025-07-11T10:13:24Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624624 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Тыяга Алькантара''' ({{мова-es|Thiago Alcântara}}; {{Н}} 11 красавіка 1991 году) — гішпанскі футбаліст і трэнэр. Выступаў на пазыцыі паўабаронцы, абараняючы колеры клюбаў «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]», «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыя]]» і «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]». Мае бразыльскае паходжаньне, але абраў [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальную зборную Гішпаніі]]. На сёньня працуе памочнікам трэнэра ў клюбе «Барсэлёна». == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2011, 2013 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2012 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2010, 2011 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2011 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2011 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2011 '''«Баварыя»''': * [[Чэмпіянат Нямеччыны па футболе|Чэмпіён Нямеччыны]]: 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2014, 2016, 2019, 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2016, 2017, 2018 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2020 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2013 '''«Лівэрпул»''': * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2022 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2022 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Тыяга ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2016 |Гішпанія на ЧС-2018 |Гішпанія на ЧЭ-2020 }} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] sqifp3uoaa0dn3pvco02ffbi2avhbse Альбэрта Марэна 0 196553 2624542 2585132 2025-07-10T20:25:34Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624542 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Альбэрта Марэна Пэрэс''' ({{мова-es|Alberto Moreno Pérez}}; {{Н}} 5 ліпеня 1992 году) — гішпанскі футбаліст, абаронца італьянскага клюбу «[[Кома (футбольны клюб)|Кома]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. == Дасягненьні == '''«Сэвільля»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2014 '''«Лівэрпул»''': * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2019 '''«Вільярэал»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2021 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Марэна, Альбэрта}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] nsjeoigt7t9yyxx74hv1lz5hv0o5q2v Унаі Эмэры 0 215065 2624631 2567837 2025-07-11T11:04:05Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624631 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Унаі Эмэры''' ({{мова-es|Unai Emery}}; {{Н}} 3 лістапада 1971 году) — гішпанскі футбаліст і футбольны трэнэр ангельскага клюбу «[[Астан Віла Бірмінггэм|Астан Віла]]», паўабаронца. Трохразовы пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] ў якасьці галоўнага трэнэра клюбу «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільля]]». == Дасягненьні == * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: [[Ліга Эўропы УЭФА 2013—2014 гадоў|2014]], [[Ліга Эўропы УЭФА 2014—2015 гадоў|2015]], [[Ліга Эўропы УЭФА 2015—2016 гадоў|2016]] * [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]: 2018 * Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]: 2017, 2018 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.soccerway.com/coaches/unai-emery/110779/ Профіль на soccerway.com]{{Ref-en}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Эмэры, Унаі}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбольныя трэнэры]] d5hzewlphv38yc710bt52sgqm8t24fj Сэрхіё Гансалес Сарыяна 0 222373 2624620 2488119 2025-07-11T10:03:26Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624620 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэ́рхіё Ганса́лес Сарыя́на''' ({{мова-es|Sergio González Soriano}}; {{Н}} 11 лістапада 1976 году, [[Асьпіталет-дэ-Льёбрэгат]], [[Гішпанія]]) — былы гішпанскі футбаліст, трэнэр. Былы трэнэр [[Мужчынская зборная Каталёніі па футболе|нацыянальнай зборнай Каталёніі]]. Быў працавітым цэнтральны паўабаронцам, які быў спрытным і ў абароне, і ў нападзе. Амаль дзесяцігодзьдзе правёў у клюбе «[[Дэпартыва Ля-Каруньня|Дэпартыва]]», пасьля таго як распачаў кар’еру ў вышэйшым дывізіёне ў клюбе «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёл]]», на радзіме ў Каталёніі. За 14 сэзонаў у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] згуляў 418 матчаў, адзначыўшыся забітымі 34 галамі. На [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2002 году|чэмпіянаце сьвету 2002 году]] выступаў у складзе зборнай Гішпаніі. == Дасягненьні == '''Эспанёл''' * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2000 '''Дэпартыва''' * Уладальнік Кубка Гішпаніі: 2002 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2002 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://www.bdfutbol.com/en/j/j2491.html Профіль] на BDFutbol.{{ref-en}} * [https://www.national-football-teams.com/player/6244.html Профіль] на National Football Teams.{{ref-en}} {{Гішпанія на ЧС-2002}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] q9zsy4jh2yjx63s0gqqcuaerz7sc8b5 Тульгавічы 0 242404 2624477 2423462 2025-07-10T13:30:13Z Дамінік 64057 /* У складзе Расейскай імпэрыі */ 2624477 wikitext text/x-wiki {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Тульгавічы |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Тульгавічаў |Назва па-расейску = |Трансьлітараваная назва = Tuĺhavičy |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = |Першыя згадкі = 1506 |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = 0 |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 47 |Шырата сэкундаў = 13 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 40 |Даўгата сэкундаў = 18 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.5 |Commons = |Сайт = }} '''Тульгавічы'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць}}</ref> — былая вёска ў [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Віць (рака)|Віці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]] [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2021 год — 1 чалавек. Знаходзілася за 30 км на паўднёвы захад ад места і чыгуначнай станцыі [[Хвойнікі|Хвойнікаў]], каля аўтамабільнай дарогі Хвойнікі — [[Ламачы (Гомельская вобласьць)|Ламачы]]. == Гісторыя == === Вялікае Княства Літоўскае === Ці не ўпершыню паселішча згадана ў прывілеі караля [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандра]] князю Васілю Мунчы на «''село Тулеговичи в Мозырскомъ повете''», датаваным 24 траўня 1506 году<ref>Акты Литовской метрики. Собр. Ф. И. Леонтовичем. Т. 1. Вып. 2. — Варшава, 1897. № 747; Акты Литовско-Русского государства. Вып 1. Т. 2. (1390—1529). / Сост. М. Довнар-Запольский. — Москва, 1897. С. 119—120</ref>. На той час гэта была тэрыторыя [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Даволі хутка, 26 траўня 1508 году маёнтак князя Мунчы, які выступіў супраць караля [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта Старога]] ў [[Мяцеж Глінскіх|мяцежы]] [[Міхал Львовіч Глінскі|князя Міхала Глінскага]], быў аддадзены пану Васілю Пятровічу<ref>Литовская Метрика. Книга записей 8. (1499—1514). / Подгот. А. Балюлис. — Вильнюс, 1995. С. 259</ref>, а зь ліста-пацьверджаньня ад 22 сьнежня 1510 году даведваемся, што гэта былі менавіта Тульгавічы: «''Билъ нам чоломъ дьякъ нашъ Васко Петровичъ и въказывалъ перед нами листы, данину нашу, што есмо дали ему люди в Мозырскомъ повете на имя Тулеговичы, што держалъ зрадца нашъ Мунча…''»<ref>Литовская Метрика. Книга записей 8. — С. 392—393</ref>. [[File:Бабічы ў «Апісаньні Мазырскага замку». 1552 г.jpg|значак|зьлева|Тульгавічы ў «Апісаньні Мазырскага замку». 1552 г.]]З апісаньня [[Мазырскі замак|Мазырскага замку]] 1552 году вынікае, што ўжо з 1512 года Тульгавічамі ў Загальскай нядзелі{{Заўвага|Нядзелі альбо чэргі (у складзе кожнай некалькі паселішчаў), на якія падзялялася Мазырская воласьць, як даводзілася несьці замкавую службу, выконваць работы на карысьць замку. Па нядзелях разьмяркоўваліся і плацёжныя павіннасьці (Клепатский П. Г. Очерки по истории Киевской земли / П.Г. Клепатский – Т. 1: Литовский период. – Одесса, 1912. С. 185, 189 – 190).}} Мазырскай воласьці валодалі наваградзкія зямяне Заройскія. Іх жыхары ад 1532 году перасталі выконваць павіннасьці на карысьць замку. Напярэдадні складаньня дакумэнту Заройскія прадалі сяло з пятнаццацьцю сялянамі-гаспадарамі пану Герасіму Калантаю<ref>Архив Юго-Западной России. — Ч. 7. — Т. 1: Акты о заселении Юго-Западной России. — Киев, 1886. С. 644</ref>. У 1567 годзе пан Стафан Рыгоравіч Лавейка з маёнткаў сваіх, сярод якіх і Тульгавічы, ставіў у войска Вялікага Княства Літоўскага 3 узброеных вершнікаў і 2 драбаў з ручніцамі<ref>Русская историческая библиотека. — Т. XXXІІІ: Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3: Книги публичных дел. Переписи войска Литовского. — Петроград, 1915. Стб. 1235</ref>. Пасьля падпісаньня [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]], зь сярэдзіны 1569 году, Тульгавічы ў складзе [[Мазырскі павет|Мазырскага павету]] былі далучаны да [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]]. Шляхцічы Лавейкі трымалі «''sioło i dwór Tulhowicze''» яшчэ і ў 1622 годзе, калі каронныя і вялікакняскія камісары ў чарговы раз спрабавалі разьмежаваць Кіеўскае ваяводзтва Кароны з Мазырскім паветам Вялікага Княства Літоўскага<ref>Źródła dziejowe. T. XX. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. IX. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów — Bracław). Dział I-szy. Opisane przez Aleksandra Jabłonowskiego. — Warszawa, 1894. S. 96</ref>. [[File:Герб уласны роду Абуховічаў.png|значак|150px|зьлева|Герб уласны роду Абуховічаў (паводле апісаньня К. Нясецкага).]] 25 чэрвеня 1643 году шляхціч Мікалай Абуховіч запісаў сваёй жонцы пані Зофіі, народжанай Глухоўскай, сяло Тульгавічы ў Мазырскім павеце<ref>Опись актовой книги Киевского центрального архива № 30. Сост. А. Т. Белоусов. – Киев, 1907. С. 13</ref>. У судовых актах, датаваных 22 днём лютага — 20 жніўня 1686 году і 20 сьнежня 1688 году маюцца зьвесткі пра тое, як пан Дамінік Абуховіч наслаў сваіх людзей і казакоў на вёскі [[Стралічаў]], [[Руднае (Гомельская вобласьць)|Руднае]] і [[Навасёлкі (Хвойніцкі раён)|Навасёлкі]] пана пісара берасьцейскага [[Канстанцін Ян Шуйскі|Канстанціна Шуйскага]]; яны ж сялян тамтэйшых зьбілі, скалечылі, а быдла рознае да яго маёнтку Тульгавічы забралі. За рабункі і гвалт адказчык пан Д. Абуховіч мусіў заплаціць пацярпеламу пану К. Шуйскаму 18 900 польскіх злотых, але гэтага не зрабіў. Таму za Dekretem Kommissarskim Wileńskim асуджаны на вечную [[баніцыю]], што актыкавана было ў Мазырскім гродзкім судзе<ref>Аrchiwum Główny Akt Dawnych w Warszawie. Аrchiwum Рrozorów і Jelskich. Sygn. 1. S. 43, 44</ref>. Вось пасьля гэтага Тульгавічы і дасталіся [[Касцёл і калегіум езуітаў (Юравічы)|юравіцкім езуітам]], і менавіта таму прэтэнзіі паноў Абуховічаў апошнім удавалася надалей пасьпяхова апратэстоўваць у судох, пра што пісаў ксёндз Станіслаў Залэнскі<ref>Załęski S. Jezuici w Polsce. Kraków, 1905. T. 4. Cz. 4: Kolegia i domy założone za królów Jana Kazimierza, Michała, Jana III, obydwóch Sasów i Stanisława Augusta. 1648—1773. S. 1550</ref>. Магчыма, ўсё ж айцы-езуіты і да касацыі іх закону ў 1773 годзе неяк дзялілі Тульгавічы з панамі-шляхтай альбо застаўлялі апошнім хоць бы дзеля забясьпечаньня іхнай недатыкальнасьці. Ёсьць сьведчаньне пра тое, што ардынаваны яшчэ ў 1765 годзе пінска-тураўскім япіскапам Ю. Булгакам на пароха ўніяцкай царквы ў Тульгавічах Мазырскага павету сьвятар Мацей Юхневіч на працягу 13 гадоў (1778) ня быў зацьверджаны ўладальнікам сяла панам Адамам Стоцкім. Парафія налічвала ўсяго 30 досыць бедных дымоў (×6 — каля 180 жыхароў). Гэткай жа беднай [[плябанія]] заставалася і праз 9 гадоў (1787), калі парохам быў сын нябожчыка а. Данііл Юхневіч<ref>Лісейчыкаў Д. В. Штодзённае жыццё ўніяцкага парафіяльнага святара беларуска-літоўскіх зямель 1720–1839 гг. / Д. В. Лісейчыкаў. – Мінск: Медысонт, 2011. С. 67 – 68</ref>. У вопісе Сьвята-Георгіеўскай царквы 1796 году сказана, што драўляны будынак яе ўзьведзены ў 1749 годзе тутэйшай грамадой<ref>НГАБ у Мінску. Ф. 136. Воп. 1. Спр. 573. А. 44</ref>. Побач зь сялом існавала паселішча Тульгавіцкая Рудня, жыхары якой займаліся апрацоўкай жалеза. Больш раньнія згадкі пра яе сустракаюцца пачынаючы з 1789 году ў хросных і шлюбных мэтрычных запісах Юравіцкага парафіяльнага касьцёлу. Уніяцкім парохам у Тульгавічах заставаўся айцец Даніэль Яхневіч (Юхневіч), але ў Рудні абрады часьцей выконвалі юравіцкія ксяндзы-дамініканы<ref>НГАБ. Ф. 937. Воп. 4. Спр. 60. А. 37, 39адв., 41, 45–46адв., 47адв., 66адв.</ref>. === У складзе Расейскай імпэрыі === Пасьля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] (1793) Тульгавічы — у межах Рэчыцкай акругі Чарнігаўскага намесьніцтва (губэрні), з 1796 года ў складзе ўпарадкаванага [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету], Маларасейскай, а з 29 жніўня 1797 году [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Насевіч, В., Скрыпчанка, Т. Рэчыцкі павет / В. Насевіч, Т. Скрыпчанка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. – Т. 6. Кн. 1. – Мінск: БелЭн, 2001. C. 181–182</ref>. У 1795 годзе ў Тульгавічах налічвалася 70 двароў, 306 жыхароў. Тады сяло з рудняй належала войскаму мазырскаму Адаму, сыну Казімера, Стоцкаму<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 59. А. 56-63; Петреченко І. Є. «Камеральное описание… Речицкой округи» 1796 р.: інформаційний потенціал пам’ятки // Днепровский паром. Природное единство и историко-культурное взаимодействие белорусско-украинского пограничья / Материалы международной конференции (26-27 апреля 2018 г., г. Гомель). — Минск, 2018. С. 71, 74</ref>. Паводле рэвізіі 1811 году, Сьвята-Георгіеўская прыходзкая царква была павернутая да расейскага праваслаўя ў 1795 годзе, а настаяцелем яе — усё той жа а. Данііл, сын Мацьвея, Яхневіч<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 263. А. 338</ref>. У 1845 годзе складзены інвентар маёнтку Тульгавічы паноў Солтанаў<ref>НГАБ. Ф. 142. Воп.1. Спр. 1473. А. 1 — 41</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 294 жыхары сяла Тульгавічы абодвух полаў былі прыхаджанамі Георгіеўскай царквы, 81 жыхар двара Тульгавічы (імаверна, разам з Рудняй Тульгавіцкай) зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. [[File:Тульгавічы на мапе Ф. Ф. Шубэрта. Сярэдзіна XIX ст.png|значак|250px|зьлева|Тульгавічы на мапе Ф. Ф. Шубэрта. Сярэдзіна XIX ст.]] У парэформавы пэрыяд сяло адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці. На 1864 год згаданая прыходзкая, 6 класу, драўляная Георгіеўская царква ў Тульгавічах і прыпісная драўляная Траецкая царква ў Кажушках. Колькасьць вернікаў — 328 душ мужчынскага і 386 жаночага полу<ref>Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии архимандритом Николаем. — Санкт-Петербург, 1864. С. 305</ref>. Частка жыхароў Тульгавічаў (пераважна з Рудні Тульгавіцкай) трымалася рыма-каталіцызму. У тым жа 1864 годзе яны (Шацілы, Лісоўскія, Гулевічы, Дудоўскія, Валасюкі, Краснабароды) разам з іншымі вернікамі зьвярнуліся да Яго Эксцэленцыі мітрапаліта Станеўскага са скаргай на знішчэньне парафіі і руйнаваньне касцёлу Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Юравічах<ref>НГАБ. Ф. 1781. Воп. 32. Спр. 112. А. 2 — 3адв.</ref>. У 1869 годзе стары лядашчы будынак царквы быў зачынены. У 1875 годзе пачалося ўзьвядзеньне новага, але ўвесну 1876 году ён быў знішчаны вялікім пажарам, які стаў бедствам для ўсяго сяла. Таму ў даведніку 1879 году сказана, што ролю прыходзкай пэўны час выконвала кажушкаўская прыпісная Сьвята-Траецкая царква<ref>Описание церквей и приходов Минской епархии. VIII. Речицкий уезд. — Минск, 1879. С. 134—136</ref>. У пачатку 1870 году ў Тульгавічах 162 мужчынскія душы сялян-уласьнікаў, прыпісаных да тутэйшага сельскага таварыства, 2-е аднадворцаў, прыпісаных да Юравіцкай воласьці<ref>Список волостей, обществ и селений Минской губернии на 01. 01. 1870 г. — Минск, 1870. Л. 68об.</ref>. На 1876 год у маёнтку Тульгавічы налічвалася 1468 дзесяцін зямлі. У 1882 годзе асьвечаны новы будынак Сьвята-Георгіеўскай прыходзкай царквы ў Тульгавічах<ref>Минские епархиальные ведомости. – Минск, 1882. № 17. С. 448–451</ref>. На 1886 год у сяле 63 двары, 329 жыхароў<ref>Волости и важнейшие селения Европейской России. — С.-Петербург, 1886. Вып. 5. С. 113</ref>. Паводле сьпісу землеўладальнікаў Менскай губэрні на 1889 год панскія добры належалі Адольфу і Мікалаю, сынам Максыміліяна (адпаведна 610 і 600 дзесяцін), Атону, сыну Аляксандра (629 дзесяцін), Яўгеніі, дачцэ Юзафа (624 дзесяціны) [[Род Перасвет-Солтанаў|Солтанам]]<ref>Список замлевладельцев Минской губернии. 1889 г. — Минск, 1889. С. 375—376</ref>. У 1897 годзе ў вёсцы 87 двароў, 630 жыхароў, царкоўна-прыходзкая школа, хлебазапасная крама, вятрак і конны млын, карчма. У суседняй вёсцы Тульгавіцкая Рудня было 26 двароў з 87 жыхарамі. Падчас пажару 8 траўня 1899 году ў Тульгавічах згарэў 51 двор. На 1909 год у Тульгавічах налічвалася 123 двары з 833 жыхарамі. Тут месьціліся фальваркі Канавалава (1 двор, 20 жыхароў) і Макушнікава (1 двор, 16 жыхароў), Солтана (1 двор, 15 жыхароў)<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 202</ref>. У 1911 годзе маёнтак Тульгавічы дзялілі між сабой Мечыслаў, Іардан, Канстанцін, сыны Мікалая, Перасьвет-Солтаны (ува ўсіх па 454 дзесяціны), ды іх брат Браніслаў, доля якога складала 218 дзесяцін. Па 24 дзесяціны зямлі мелі ў Тульгавічах нашчадкі колішніх руднікаў, браты Іосіф і Ўладзімір, сыны Казімера, Краснабароды. Тамсама валодалі зямлёй Радзівон Васільевіч Канавалаў (906 дзесяцін), Георгій Міхайлавіч Макушнікаў (906 дзесяцін), Мікалай Аляксандравіч Максімоўскі (638 дзесяцін) і Марыя Іванаўна Максімоўская (639 дзесяцін); у гэты раз маёнткі ўсіх чатырох запісаныя пад назвай Новы Двор Юравіцкай воласці<ref>Список замлевладельцев Минской губернии. 1911. — Б. м. С. 2, 5, 45</ref> (яшчэ Новы Двор, але больш за сотню гадоў існаваў у Алексічах). === Найноўшы час === [[File:Дом Ф. Р. Канавалава ў Тульгавічах. Да 1917 г.png|значак|250px|Дом абшарніка-мешчаніна Хведара Радзівонавіча Канавалава ў Тульгавічах. Каля 1917 г.]]9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Тульгавічы ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта |[[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гетмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Грицкевич А. П. Борьба за Украину, 1917—1921 / А. П. Грицкевич; под науч. ред. А. Е. Тараса. — Минск: Современная школа, 2011. С. 92 — 93; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Замойский А. С. Брагин и местечки юго-восточной Беларуси в условиях перехода от войны к миру. 1918—1922. // Брагинщина в контексте истории белорусско-украинского пограничья: сборник научных статей / редкол. А. Д. Лебедев (отв. ред.) [и др.]. — Минск: Четыре четверти, 2018. С. 85</ref>. [[File:Тульгавічы, Ломыш, Буда на мапе 1924 г.jpg|значак|250px|зьлева|Тульгавічы, Ломыш, Буда на мапе 1924 г.]]1 студзеня 1919 году, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. З 8 сьнежня 1926 году (да [[Аварыя на Чарнобыльскай АЭС|аварыі на Чарнобыльскай АЭС у 1986 годзе]]) — цэнтр [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкага сельсавету]] [[Юравіцкі раён|Юравіцкага]], з 8 ліпеня 1931 году [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкага раёну]], з 20 лютага 1938 году [[Палеская вобласьць|Палескай]], з 8 студзеня 1954 году [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. У 1930 годзе арганізаваны калгасы «Чырванамайск» і «Чырвоны Кастрычнік», у вёсцы працавалі кузня, паравы млын, стальмашня. У чэрвені 1943 годзе партызаны зьнішчылі нямецкі гарнізон, які месьціўся ў вёсцы. Карнікі зруйнавалі частку вёскі і забілі 22 чалавекі. На фронце загінулі 186 жыхароў. Вёска вызвалена 25 лістапада 1943 году. Паводле перапісу 1959 году ў вёсцы налічвалася 1134 жыхары, тут месьцілася цэнтральная сядзіба калгасу імя А. А. Жданава, у складзе якога былі вёскі [[Буда (Хвойніцкі раён)|Буда]], [[Ламачы (Гомельская вобласьць)|Ламачы]], [[Ломыш]]. Існавалі камбінат бытавога абслугоўваньня, лясьніцтва, сярэдняя школа, клюб, бібліятэка, вэтэрынарны ўчастак, аддзяленьне сувязі, участковая бальніца, тры крамы. == Забудова == Плян Тульгавічаў складаўся з дугападобнай вуліцы з шыротнай арыентацыяй, да цэнтра якой далучаліся 2 простыя паралельныя паміж сабой вуліцы. Жылыя дамы былі пераважна драўляныя сядзібнага тыпу<ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2к}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Літаратура == * {{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Судкоўскі сельсавет]] [[Катэгорыя:Населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] q52sqoc4kveyas8yv2j3j794tte80ix Ленінскі раён (Магілёў) 0 245030 2624604 2565370 2025-07-11T09:04:44Z W 11741 /* Гаспадарка */ +«[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» [[Вікіпэдыя:Праект:Злучнасьць]] 2624604 wikitext text/x-wiki '''Ленінскі раён места Магілеў''' &mdash; [[Гарадзкі раён (Беларусь)|гарадзкі раён]] у [[Места|месьце]] [[Магілёў]]. Земскі аддзел дзяржавы [[Беларусь]]. Заснаваны ў другое палове 20 ст. == Гаспадарка == У Ленінскім раёне Магілёва месьціліся прадпрыемствы «[[Магатэкс]]» (вуліца Грышына, д. 87), «[[Магілёўскі мэталюргічны завод]]» (вуліца Курака, дом 28) і «[[Сэрвалюкс]]» (вуліца Міронава, дом 4). == Асьвета == На 2023 год у Ленінскім раёне Магілёва знаходзіліся [[Магілёўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]], [[Беларуска-расейскі ўнівэрсытэт]] і [[Магілёўскі інстытут МУС Беларусі]]. == Улада == Галоўная ўправа ў раёне &mdash; [[Адміністрацыя Ленінскага раёна места Магілёў|адміністрацыя раёна]]<ref>[https://web.archive.org/web/20210624202619/https://mogilev-region.gov.by/be/category/dzyarzhaunyya-organy-magilyouskay-voblasci/garadskiya-i-rayonnyya-vykanauchyya-kamitety ГАРАДСКІЯ І РАЁННЫЯ ВЫКАНАЎЧЫЯ КАМІТЭТЫ МАГІЛЁЎСКАЙ ВОБЛАСЦІ]</ref>. == Крыніцы == {{Крыніцы}} [[Катэгорыя:Ленінскі раён (Магілёў)| ]] 4m2linaad8psy8r2h2fqds3i0089exw Паблё Сарабія 0 245674 2624616 2585035 2025-07-11T09:55:33Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624616 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Па́блё Сара́бія Гарсі́я''' ({{мова-es|Pablo Sarabia García}}; {{Н}} 11 траўня 1992 году) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, атакуючы паўабаронца катарскага клюбу «[[Аль-Арабі Доха|Аль-Арабі]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]]. Выхаванец футбольнай акадэміі мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», але за асноўны склад клюбу ніколі не выступаў. Перш чым зьехаць у Францыю пасьпяхова выступаў за «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]» і «[[Сэвільля (футбольны клюб)|Сэвільлю]]», правёўшы агулам больш за 200 матчаў у розыгрышах [[Ля Ліга|Ля Лігі]]. == Дасягненьні == '''«Пары Сэн-Жэрмэн»''': * [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]: 2020, 2022 * Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]: 2020, 2021 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Францыі|Кубка францускае лігі]]: 2020 * Уладальнік [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]: 2019, 2020, 2022 '''«Спортынг»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Партугаліі|Кубка партугальскае лігі]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Soccerway}} * {{Transfermarkt}} {{Навігацыйная група |назоў = Сарабія з складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сарабія, Паблё}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] n1e33wcpvjj4ne7qhparl5pph0g6ukq Фэран Торэс 0 245698 2624621 2620186 2025-07-11T10:06:53Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624621 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фэран Торэс Гарсія''' ({{мова-es|Ferran Torres García}}; {{Н}} 29 лютага 2000 году) — [[Гішпанія|гішпанскі]] футбаліст, ўінгер клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» і [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай зборнай Гішпаніі]], за якую дэбютаваў у 2020 годзе. == Кар’ера == Далучыўся да акадэміі «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]» ў 6 гадоў<ref>[https://elpais.com/deportes/2017/10/27/actualidad/1509126422_599227.html «Ferran Torres, la joya sub-17 que se asoma a Primera»]. El País.</ref>. Зьяўляючыся яшчэ юнаком дэбютаваў за рэзэрвовую дружыну клюбу ў матчы [[Сэгунда Б чэмпіянату Гішпаніі па футболе|Сэгунды Б]], выйшаўшы на замену. У наступным усё больш прыцягваўся да матчаў гэтае каманды. 5 кастрычніка 2017 году, пасьля таго, як гульца зьвязвалі ўжо з «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёнай]]» і «[[Рэал Мадрыд|Рэалам]]»<ref>[https://www.sport.es/en/news/barca/barcelona-and-madrid-battling-it-out-for-valencia-starlet-ferran-torres-6330957 «Barcelona and Madrid battling it out for Valencia starlet Ferran Torre»]. Sport.es.</ref>, ён працягнуў тэрмін свайго кантракту, згодна зь якім сума выкупу футбаліста павялічылася да 25 мільёнаў эўра. 1 студзеня 2018 году Торэс быў прыцягнуты да табару першай каманды клюбу<ref>[https://as.com/futbol/2017/10/05/primera/1507203884_552691.html «Ferrán Torres: ficha del primer equipo y sube su cláusula a 25M»]. Diario AS.</ref>[9], аднак, дэбютаваў гулец за клюб яшчэ раней. 30 лістапада 2017 году Торэс замяніў выпускніка моладзевай каманды [[Нача Хіль|Нача Хіля]] ў хатнім матчы [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] супраць «[[Рэал Сарагоса|Рэалу Сарагосы]]», які скончыўся зь лікам 4:1 на карысьць валенсійцаў<ref>[http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2017_18/copa/dieciseisavos/vuelta/val_zar/ «No hay trámites para Marcelino»]. Marca.</ref>. Дэбют у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] прыпаў на 16 сьнежня, калі Торэс згуляў апошнія дзевяць хвілінаў сустрэчы ў прагуляным матчы супраць «[[Эйбар (футбольны клюб)|Эйбару]]» (1:2), стаўшы першым гульцом лігі, народжаным у 2000-х гадох<ref>[https://www.marca.com/futbol/valencia/2017/12/18/5a36bc52e2704e717d8b45e9.html «Ferran Torres, el primer jugador del siglo XXI en LaLiga»]. Marca.</ref>. Торэс дэбютаваў у эўракубках у матчы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] 23 кастрычніка 2018 году, пачаўшы ў старце нічыйнага матчу супраць швайцарскага «[[Янг Бойз Бэрн|Янг Бойзу]]». Гішпанец забіў свой першы гол у Ля Лізе 19 студзеня 2019 году, празь дзесяць хвілінаў пасьля таго, як выйшаў на замену ў пераможнай гульні 2:1 супраць «[[Сэльта Віга|Сэльты]]». 4 жніўня 2020 году ангельскі клюб «[[Манчэстэр Сіці]]» пацьвердзіў падпісаньне з Торэсам пяцігадовага кантракту да 2025 году<ref>[https://www.mancity.com/news/mens/ferran-torres-signs-63732157 «City complete deal for Ferran Torres»]. Manchester City F.C.</ref>. Як паведамлялася, выплата за пераход склала 23 мільёна эўра. У новым клюбе гішпанец атрымаў у спадчыну кашулю з нумарам 21, якую раней насіў легенда Валенсіі [[Давід Сыльва]]<ref>[https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4150663/man-city-sign-ferran-torres-from-valencia-in-23m-deal «Man City sign Ferran Torres from Valencia in €23m deal»]. ESPN.</ref>. Гулец дэбютаваў у першай жа гульні сэзону, выйшаўшы на замену і гасьцявым матчы супраць «[[Ўулвэргэмптан Ўандэрэрз]]», дзе манчэстэрцы здабылі перамогу зь лікам 3:1<ref>[https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/man-city-wolves-player-ratings-18973408 «Man City player ratings vs Wolves»]. Manchester Evening News.</ref>. == Дасягненьні == '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2019 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2021 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2023, 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * [https://web.archive.org/web/20210618015248/https://www.ferrantorres20.com/ Афіцыйны сайт]. * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Торэс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Торэс, Фэран}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] pzxll532emzmeabl4qhy1yc1p0jf6hi Унаі Сымон 0 260855 2624619 2613336 2025-07-11T10:02:22Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624619 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} {{Цёзкі}} '''Уна́і Сымо́н''' ({{мова-es|Unai Simón}}; {{Н}} 11 чэрвеня 1997 году) — гішпанскі футбаліст, брамнік клюбу «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]» зь [[Більбао]] і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Сымон далучыўся да акадэміі басконскага «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]» ў 2011 годзе<ref>[http://www.lacanteradelezama.com/entrevista-a-unai-simon/ «Entrevista a Unai Simon»]. La Cantera de Lezama</ref>. Дэбютаваў за другую дружыну клюбу ў сэзоне 2014—2015 гадоў. Там жа правёў яшчэ некалькі гадоў, здабыўшы месца ў асноўным складзе. 2 чэрвеня 2017 году Сымона запрасіў у галоўную каманду тагачасны трэнэр «Атлетыка» [[Хасэ Анхэль Сыганда]] на перадсэзонны збор<ref>[https://web.archive.org/web/20180821031906/https://www.athletic-club.eus/en/news/17960/preseason-with-the-premier-team.html «Preseason with the premier team»]. Athletic Bilbao.</ref>, аднак брамнік працягваў выступаў за другую дружыну. 13 ліпеня 2018 году Сымон працягнуў свой кантракт да 2023 году<ref>[https://web.archive.org/web/20180820235131/https://www.athletic-club.eus/en/news/19190/renewal-of-unai-simon.html «Renewal of Unai Simón»]. Athletic Bilbao.</ref>. 15 жніўня 2018 году, пасьля сыходу з клюбу [[Кепа Арысабаляга|Кепы Арысабалягі]] і траўмы [[Яга Эрэрын]]а, Сымон быў выкліканы да асноўнай каманды<ref>[https://web.archive.org/web/20180820235156/https://www.athletic-club.eus/en/news/19288/recovery-of-unai-simon.html «Recovery of Unai Simón»]. Athletic Bilbao.</ref>. Спачатку гулец праводзіў матчы на лаўцы запасных, але потым перастаў зьяўляцца нават у заяўцы на матчы. Тым ня менш, 20 жніўня 2018 году брамнік зьявіўся ў пачатковым складзе клюбу ў гульне супраць «[[Леганэс (футбольны клюб)|Леганэсу]]». Футбаліст працягнуў выходзіць у старце ў шэрагу наступных матчаў. 15 верасьня ён абараняў браму ў матчы супраць «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», які скончыўся ўнічыю 1:1. Брамнік некалькі разоў выратоўваў уласную браму ў шэрагу ключовых эпізодах, чым заслугаваў сабе абраньне найлепшым гульцом матчу<ref>Ruthven, Graham (15.09.2018). [https://www.eurosport.com/football/liga/2018-2019/isco-goal-salvages-point-for-real-madrid-away-to-athletic-bilbao_sto6932432/story.shtml «Isco goal salvages point for Real Madrid away to Athletic Bilbao»]. Eurosport.</ref>. У кастрычніку Эрэрын павярнуўся ў склад, і маладзён страціў месца ў складзе. На [[Ля Ліга 2019—2020 гадоў|сэзон 2019—2020 гадоў]] Сымон абраў сабе кашулю з нумар 1 і адразу пачаў у старце. У матчы супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» брамнік захаваў браму ад галоў<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/49371762 «Athletic Bilbao 1-0 Barcelona»]. BBC Sport.</ref>. Увесь сэзон футбаліст заставаўся галоўным брамнікам, прапусьціўшы толькі два матчы з-за хваробы. У жніўні 2020 году Сымон склаў новы кантракт з клюбам тэрмінам да 2025 году. === Міжнародная === Сымон яшчэ юнаком прыцягваўся да выступаў за нацыяльную зборную Гішпаніі розных узростаў. 20 жніўня 2020 году брамніка выклікалі да складу нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]. 11 лістапада 2020 году Сымон дэбютаваў у матчы супраць [[зборная Нідэрляндаў па футболе|зборнай Нідэрляндаў]]. Гулец далучыўся да складу зборнай, каб узяць удзел у [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянаце Эўропы 2020 году]], які ладзіўся ў 2021 годзе. Сымон стаўся першым нумарам каманды, правёўшы ўсе матчы ў браме зборнай. У матчы 1/8 фіналу супраць [[зборная Харватыі па футболе|зборнай Харватыі]] брамнік учыніў сур’ёзную памылку, выправіўшы мяч у сваю браму<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/57643907 «Unai Simon and Pedri team up for shocking Spain own goal — but keeper gains 'redemption'»]. BBC Sport.</ref>, але гэта не перашкодзіла Гішпаніі прасунуцца далей, дзе ў матчы 1/4 фіналу Сымон ужо стаў зоркай матчу<ref>[https://www.uefa.com/uefaeuro-2020/news/026b-12a94a0fe9f1-c2503bc98c72-1000--spain-pip-swiss-on-penalties/ «Switzerland 1-1 Spain (pens: 1-3): La Roja pip Swiss on penalties to reach semi-finals»]. UEFA.</ref>. == Дасягненьні == '''«Алетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2021 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 * Срэбны прызэр [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: [[Летнія Алімпійскія гульні 2020 году|2020]] == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Сымон у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сымон, Унаі}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2020 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2020 году]] pu6rvi6k6mlqwbvi9oyh6yrjbk7lsrb Хасэ Люіс Гая 0 263745 2624506 2613349 2025-07-10T17:54:49Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624506 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Хасэ Люіс Гая Пэньня''' ({{мова-ca|José Luis Gayà Peña}}; {{Н}} 25 траўня 1995 году) — гішпанскі футбаліст, абаронца і капітан клюбу «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсія]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Разам са зборнай браў удзел у міжнародных спаборніцтвах найвышэйшага ўзроўню. == Кар’ера == === Клюбная === [[Файл:Real Valladolid-Valencia CF, 2019-05-18 (24).jpg|значак|зьлева|Гая ў сіняй кашулі ў матчы супраць «Вальядаліду».]] Выхаванец «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіі]]», дзе ад пачатку займаў пазыцыю нападніку і нават аднойчы забіў 60 галоў за год, калі выступаў у клюбнай акадэміі. Апасьля перакваліфікаваўся ў левага абаронцу<ref>Cartlidge, David (3.02.2015). [http://www.fourfourtwo.com/features/valencias-latest-left-back-sensation-chased-arsenal-and-yet-commit-mestalla «Valencia’s latest left-back sensation chased by Arsenal and yet to commit at Mestalla»]. FourFourTwo.</ref>. Мае выступы ў складзе рэзэрвовай каманды, разам зь якой дэбютаваў яшчэ ў веку 16 гадоў у матчы супраць «[[Андора Андора-ля-Вэльля|Андоры]]». У галоўнай дружыне клюбу дэбютаваў 30 кастрычніка 2012 году ў кубкавым матчы супраць «[[Бадалёна Футур|Льягастэры]]». Правёў усе 90 хвілін у асноўным складзе, а ягоны клюб здабыў перамогу зь лікам 2:0<ref>Aldunate, Ramiro (30.10.2012). [http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2012_13/copa/dieciseisavos/ida/lla_val/ «El Valencia resuelve a balón parado»]. Marca </ref>. У сьнежні 2013 году выйшаў у складзе валенсійцаў на матча [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць расейскага «[[Кубань Краснадар|Кубані]]»<ref>Ramírez, Delfín (12.12.2013). [http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2014/matches/round=2000469/match=2012596/postmatch/report/index.html «Kuban exit after Valencia draw»]. UEFA.</ref>. Дэбют у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] прыпаў на 27 красавіка 2014 году адразу супраць гішпанскага чэмпіёну — «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]»<ref>[http://www.espnfc.com/uk/en/report/372868/report.html?soccernet=true&cc=5739 «Garcia goal opens up gap»]. ESPN FC.</ref>. Пад кіраўніцтвам трэнэра [[Нуну Эшпірыту Санту]] з [[Ля Ліга 2014—2015 гадоў|сэзону 2014—2015 гадоў]] стаў гульцом асноўнага складу. У траўні 2015 году працягнуў працоўны кантракт ажно да 2020 году<ref>[https://web.archive.org/web/20200421054201/http://en.valenciacf.com/ver/41095/jose-luis-gay%C3-renews-contract-through-to-2020.html «José Luis Gayà renews contract through to 2020»]. Valencia CF.</ref><ref>Álvarez, Fernando (8.05.2015). [http://www.marca.com/2015/05/08/futbol/equipos/valencia/1431073636.html «Gayá renueva hasta 2020»]. Marca</ref>. У траўні 2018 году Гая зноўку пагадзіўся на абнаўленьні працоўнага пагадненьня, якое цяпер было да 2023 году<ref>[https://web.archive.org/web/20230203094923/https://en.as.com/en/2018/05/23/football/1527079084_002328.html «José Luis Gayà signs new five-year Valencia contract»]. Diario AS.</ref>. Выкупная сума гульца павысілася да 100 млн эўра. У кастрычніку таго ж году, дзякуючы пільнай гульні дапамог клюбу захаваць браму ад нападаў «[[Манчэстэр Юнайтэд]]у», чым быў дададзены [[ESPN FC]] да каманды зорак тыдня ў [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]]<ref>Ames, Nick (4.10.2018). [http://www.espn.co.uk/football/uefa-champions-league/775/blog/post/3656865/champions-league-lionel-messi-and-neymar-plus-paulo-dybala-in-team-of-the-week «Champions League: Lionel Messi, Neymar and Paulo Dybala in team of the week»]. ESPN. </ref>. Гулец асыставаў [[Кевін Гамэйро|Кевіну Гамэйро]] ў фінале [[Кубак Гішпаніі па футболе 2018—2019 гадоў|Кубка Гішпаніі 2019 году]], калі «Валенсія» здабыла тытул, перагуляўшы «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёну]]<ref>Lowe, Sid (25.05.2019). [https://www.theguardian.com/football/2019/may/25/barcelona-valencia-copa-del-rey-final-match-report «Valencia shock Barcelona in Copa del Rey final despite Messi’s best efforts»]. The Guardian.</ref>» зь лікам 2:1. У сакавіку 2020 году падхапіў [[Каранавірусная інфэкцыя (2019)|каранавірус]]. У адсутнасьць [[Дані Парэха]] быў абраны капітанам клюбу<ref>[https://www.superdeporte.es/valencia/2019/02/24/gaya-luce-primera-vez-brazalete/404027.html «Gayà luce por primera vez el brazalete de capitán como titular»]. Super Deporte</ref>, а апасьля стаў стала выконваць гэтую ролю. У 2022 году быў блізкі да здабыцьця чарговага Кубку Гішпаніі, але валенсійцы атрымалі паразу ў сэрыі пэнальці. Уласны штрафны ўдар у тым матчы Гая рэалізаваў. 19 кастрычніка 2022 году склаў новую ўгоду з клюбам тэрмінам да 2027 году<ref>[https://www.sport.es/es/noticias/laliga/gaya-renueva-valencia-2027-77429038 «Gayà renueva con el Valencia hasta 2027»]. Sport.</ref>. === Міжнародная === Пачаў прыцягвацца яшчэ да матчаў юнацкіх зборных Гішпаніі. У траўні 2015 году быў выкліканы да нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на матчы супраць [[Зборная Коста-Рыкі па футболе|зборных Коста-Рыкі]] і [[Зборная Беларусі па футболе|Беларусі]], але дэбюту не адбылося. Свой першы матч у складзе пірэнэйцаў згуляў 11 верасьня 2018 году у розыгрышу [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]. Супернікам стала [[Зборная Харватыі па футболе|зборнай Харватыі]], якая была ўшчэнт перагуляная зь лікам 6:0. У 2021 годзе быў улучаны да складу зборнай на [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянат Эўропы 2020 году]]. Паспрыяў перамозе зборнай Гішпаніі ў паўфінале супраць зборнай Харватыі. Быў улучаны да складу зборнай на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянат сьвету 2022 годзу]], але праз траўму на трэнаваньні ў Катары быў выкрасьлены з складу. == Дасягненьні == '''«Валенсія»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2019 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Гішпанія на ЧЭ-2020}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гая, Хасэ Люіс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ngfh65urrh099e4wqfemxltccvguzxa Саму Кастыльеха 0 263748 2624523 2613672 2025-07-10T18:36:24Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624523 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Самуэль Кастыльеха Асуага''' ({{мова-es|Samuel Castillejo Azuaga}}; {{Н}} 18 студзеня 1995 году) — гішпанскі футбаліст, ўінгер малазійскага клюбу «[[Джахор Дарул Такзім]]». Нарадзіўся ў [[Барсэлёна|Барсэлёне]], дзе працаваў нейкі час ягоны бацька, але сям’я хутка пераехала ў [[Андалюзія|Андалюзію]]. Кастыльеха выхоўваўся ў «[[Маляга (футбольны клюб)|Малязе]]», дзе дэбютаваў, але хутка разам з аднаклюбнікам [[Саму Гарсія]]й перайшоў у склад «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20150619020254/http://villarrealcf.es/noticias/portada-ultimas-novedades/item/9770-fichaje-samus «El Villarreal CF ficha a los 'Samus'»]. Villarreal CF.</ref>. Улетку 2018 году паводле пагадненьня далучыўся да «[[Мілян (футбольны клюб)|Міляну]]», у той час як у адваротным кірунку выправіўся [[Карляс Бака]]<ref>[https://www.acmilan.com/en/news/media/2018-08-17/official-announcement-samuel-castillejo--diego-laxalt «Official announcement: Samuel Castillejo & Diego Laxalt»]. A.C. Milan.</ref>. У 2021 годзе італьянцы мелі жаданьне прадаць гульца, але з пакупнікамі яны ня здолелі дамовіцца. У выніку Кастыльеха правёў [[Сэрыя А чэмпіянату Італіі па футболе 2021—2022 гадоў|сэзон 2021—2022 гадоў]] у «Міляне», які стаў чэмпіёнам, але на пляцоўцы амаль не зьяўляўся. У заяўку ў [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА 2021—2022 гадоў|Лігу чэмпіёнаў]] ён нават не патрапіў. 12 ліпеня 2022 году вярнуўся ў Гішпанію, склаўшы трохгадовую ўгоду з «[[Валенсія (футбольны клюб)|Валенсіяй]]»<ref>[https://www.valenciacf.com/en/article/en-official-statement-samu-castillejo-2022-07-12 «Official statement | Samu Castillejo»]. Valencia CF.</ref>. == Дасягненьні == '''«Мілян»''': * [[Чэмпіянат Італіі па футболе|Чэмпіён Італіі]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кастыльеха, Самуэль}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 5vq8r4ev5hlu9tn2gl0mttyamtgbuf9 Браіс Мэндэс 0 263749 2624551 2585264 2025-07-10T21:14:36Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624551 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Браіс Мэндэс Партэля''' ({{мова-es|Brais Méndez Portela}}; {{Н}} 7 студзеня 1997 году) — гішпанскі футбаліст, атакуючы паўабаронца клюбу «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедад]]», а таксама нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == Мэндэс паходзіць з [[Галісія|Галісіі]], дзе і пачаў займацца футболам, але яшчэ падлеткам пераехаў у акадэмію «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]». У 2012 годзе павярнуўся ў родны рэгіён, дзе навучаўся ў акадэміі «[[Сэльта Віга|Сэльты]]»<ref>Carballo, Berto (26.02.2015). [http://www.canteiraceleste.com/2015/02/Rincon-De-Berto-Brais-Mendez.html «Brais Méndez, la zurda de oro de A Madroa»]. Canteira Celeste.</ref>. Па сканчэньні акадэміі выступаў за рэзэрвовую каманду клюбу. Улетку 2016 году быў закліканы да перадсэзоннага збору, але дэбютаваў за асноўную дружыну клюбу 21 верасьня 2017 году, выйшаўшы ў асноўным складзе «Сэльты» ў матчы супраць «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]»<ref>García, Óscar (21.09.2017). [http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2017_18/la-liga/jornada_5/cel_get/ «Ángel se cuela en la fiesta de Maxi»]. Marca</ref>. Сустрэча скончылася ўнічыю 0:0. Першы гол у [[Ля Ліга|Ля Лізе]] здабыў 31 сакавіка 2018 году, ураўнаважыўшы лік у матчы супраць басконскага «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]» (1:1). У ліпені 2020 году падоўжыў кантракт да 2024 году, але ў 2022 годзе далучыўся да складу «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедаду]]». У дэбютным матчы [[Ліга Эўропы УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі Эўропы]] 8 верасьня 2022 году супраць «[[Манчэстэр Юнайтэд]]» адначыўся голам. == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мэндэс, Браіс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 7t66nk3pmk7vc1mc4yjyypdcf7gjpta Аян Сансэт 0 263786 2624614 2585193 2025-07-11T09:48:48Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624614 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Ая́н Сансэт''' ({{мова-eu|Oihan Sancet}}; {{Н}} 25 красавіка 2000 году) — гішпанскі футбаліст басконскага паходжаньня, атакуючы паўабаронца клюбу «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Сансэт гадаваўся ў акадэміі «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]», але ў 2015 годзе далучыўся да «Атлетыка» зь [[Більбао]]. За галоўную дружыну клюбу дэбютаваў 16 жніўня 2019 году, калі на другую палову сустрэчы супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» зьявіўся на пляцоўцы замест [[Оскар дэ Маркас|Оскара дэ Маркаса]]. Недзе праз год адзначыўся першым голам у [[Ля Ліга|Ля Лізе]]. 3 студзеня 2022 году зарабіў хет-трык у матчы супраць «Асасуны» (3:1)<ref>[https://www.eitb.eus/es/deportes/futbol/detalle/8558869/sancet-con-tres-goles-da-victoria-al-athletic-en-derbi-ante-osasuna-13/ «Sancet, con tres goles, da la victoria al Athletic en el derbi ante Osasuna (1–3)»]. EITB.</ref>. Праз год і месяц 3 лютага 2023 году Сансэт тройчы пацэліў мяч у браму «[[Кадыс (футбольны клюб)|Кадысу]]» ў чарговым матчы Ля Лігі<ref>[https://www.washingtonpost.com/sports/soccer/sancet-hat-trick-leads-10-man-bilbao-to-4-1-win-over-cadiz/2023/02/03/1f59dcc6-a40f-11ed-8b47-9863fda8e494_story.html «Sancet hat trick leads 10-man Bilbao to 4-1 win over Cadiz»]. The Washington Post.</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сансэт, Аян}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] mxsy2ptw0etomi0arwm5cdcodysp5s8 Борха Маяраль 0 264394 2624544 2613330 2025-07-10T20:38:21Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624544 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Бо́рха Маяра́ль''' ({{мова-es|Borja Mayoral}}; {{Н}} 5 красавіка 1997 году) — гішпанскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]». Ёсьць выхаванцам акадэміі мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]», у якую патрапіў у веку 10 гадоў. Першыя гады кар’еры выступаў у рэзэрвовай дружыне мадрыдзкага «Рэалу» у трэцім дывізіёне гішпанскага футболу. У 2015 годзе быў падцягнуты да асноўнай каманды, дзе дэбютаваў матчам 31 кастрычніка супраць клюбу «[[Ляс-Пальмас (футбольны клюб)|Ляс-Пальмас]]», зьявіўшыся на апошніх хвілінах сустрэчы. З 2016 году пачаў выклікацца ў арэнду ў розныя клюбы, павяртаючыся і гуляючы за «Рэал». У студзені 2022 году далучыўся да «Хэтафэ» на правах арэнды. Зьявіўшыся ў 18 матчах [[Ля Ліга 2021—2022 гадоў|сэзону 2021—2022 гадоў]], выцягнуў «Хэтафэ» з зоны вылету. У жніўні таго ж году склаў кантракт з «Хэтафэ», які разьлічаны на 5 гадоў<ref>[https://web.archive.org/web/20220814174541/https://www.getafecf.com/Noticia/tabid/137/Article/8398/Comunicado-Oficial-Borja-Mayoral.aspx «Comunicado Oficial| Borja Mayoral»]. Getafe CF.</ref><ref>[https://www.realmadrid.com/en/news/2022/08/01/official-announcement-borja-mayoral «Official Announcement: Borja Mayoral»]. Real Madrid CF.</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал»''': * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2018 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]]: 2017 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2017 '''«Чэлсі»''': * Пераможца [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігі канфэрэнцыяў]]: 2022 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Маяраль, Борха}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 3mhit3me4nec2p59eirng5hrgwpc8dl Оскар Мінгеса 0 272962 2624547 2585236 2025-07-10T21:07:45Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624547 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Оскар Мінге́са''' ({{мова-ca|Óscar Mingueza}}; {{Н}} 13 траўня 1999 году) — гішпанскі футбаліст, абаронца клюбу «[[Сэльта Віга|Сэльта]]». У асноўным гуляе на пазыцыі цэнтральнага абаронцы, ён таксама можа згуляць на любой пазыцыі абаронцы, як то правага абаронцы. == Кар’ера == === Клюбная === Гулец ёсьць выхаванцам акадэміі «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», да якой далучыўся яшчэ ў 2007 годзе<ref>Castro, Eva (9.03.2021). [https://www.grada3.com/2021/03/09/debut-ariadna-mingueza/ «Debut de Ariadna Mingueza en la Primera Iberdrola»]. Grada3.</ref>. 24 лістапада 2020 году Мінгеса дэбютаваў у асноўнай каманды «Барсэлёны», калі замяніў траўмаванага [[Жэрар Піке|Жэрара Піке]]. У тым матчы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]] гішпанцы з буйным лікам 0:4 перамаглі ў [[Кіеў|Кіеве]] мясцовае «[[Дынама Кіеў|Дынама]]»<ref>Reidy, Paul (24.11.2020). [https://web.archive.org/web/20210128141537/https://en.as.com/en/2020/11/24/football/1606243361_881261.html «Dynamo Kyiv vs Barcelona: live online Champions League 2020/21»]. AS.</ref>. Ужо праз пяць дзён гулец дэбютаваў у [[Ля Ліга|Ля-Лізе]] ў пераможным зь лікам 4:0 матчы супраць «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]»<ref>[https://www.bbc.com/sport/football/56409747 «Barcelona 4–1 Huesca»]. BBC Sport.</ref>. 15 сакавіка 2021 году футбаліст адзначыўся голам у браму «[[Уэска (футбольны клюб)|Ўэскі]]» ў матчы, які скончыўся зь лікам 4:1 на карысьць «Барсэлёны». 10 красавіка таго ж году ўлучыў адзіны гол сваёй каманды ў гасьцявым матчы супраць мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]». Амаль усю гульню абаронца правёў у фінале [[Кубак Гішпаніі па футболе 2020—2021 гадоў|Кубка Гішпаніі 2020—2021 гадоў]], у якім «Барсэлёна» лёгка перамагла «Атлетык» і здабыла тытул. 31 ліпеня 2022 году Мінгеса далучыўся да вігаўскай «[[Сэльта Віга|Сэльты]]», склаўшы чатырохгадовую ўгоду<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/2700755/agreement-in-principle-for-transfer-of-oscar-mingueza-to-celta/featured «Agreement in principle for transfer of Óscar Mingueza to Celta»]. FC Barcelona.</ref>. Клюб выдаткаваў на куплю гульца 3 млн эўра<ref>Barlow, Ruairidh (2.08.2022). [https://www.football-espana.net/2022/08/02/oscar-mingueza-arrives-in-vigo-to-complete-move-from-barcelona «Oscar Mingueza arrives in Vigo to complete move from Barcelona»]. Football España.</ref>. === Міжнародная === Дэбютаваў у складзе нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] 8 чэрвеня 2021 году ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Летувы па футболе|зборнай Летувы]]<ref>[https://web.archive.org/web/20211008070336/https://sefutbol.com/oficial-lista-convocados-encuentro-lituania «Oficial | Lista de convocados para el encuentro ante Lituania»]. Royal Spanish Football Federation</ref>. Быў у складзе алімпійскай зборнай краіны на [[Летнія Алімпійскія гульні 2020 году|Алімпійскіх гульнях 2020 году]], дзе здабыў срэбны мэдаль. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2021 '''Гішпанія''': * Срэбны мэдаль [[Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: 2020 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мінгеса, Оскар}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2020 году]] pryliqj192l58e8rw0zio25lmq7jbjh Сэржы Рабэрта 0 273108 2624592 2613350 2025-07-11T06:44:11Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624592 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Сэ́ржы Рабэ́рта Карнісэ́р''' ({{мова-ca|Sergi Roberto Carnicer}}; {{Н}} 7 лютага 1992 году) — гішпанскі футбаліст каталянскага паходжаньня, паўабаронца італьянскага клюбу «[[Кома (футбольны клюб)|Кома]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Сэржы сапраўды шматбаковы футбаліст, які здольны згуляць ня толькі на пазыцыі цэнтральнага паўабаронцы, але таксама паўабаронцы абарончага пляну, абаронцы ды ўінгера<ref>[http://www.fcbarcelona.com/football/first-team/detail/article/sergi-roberto-is-mr-versatile «Sergi Roberto is 'Mr.Versatile'»]. FC Barcelona.</ref><ref>[https://www.whoscored.com/Players/90782/Show/Sergi-Roberto «Sergi Roberto»]. Who Scored.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Гулец прайшоў акадэмію клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]». Пасьля сэзону ў другой камандзе клюбу дэбютаваў у асноўнай дружыне 10 лістапада 2010 году ў матчы [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] супраць клюбу «[[Сэўта (футбольны клюб)|Сэўта]]». Гульцу на той момант было 18 гадоў. Ужо ў наступным годзе 27 красавіка футбаліст зьявіўся на зьмену на некалькі хвілінаў замест [[Давід Вільля|Давіда Вільлі]] ў матчы Лігі чэмпіёнаў супраць мадрыдзкага «[[Рэал Мадрыд|Рэалу]]»<ref>[http://www.uefa.com/uefachampionsleague/matches/season=2011/round=2000121/match=2007742/postmatch/report/index.html#ten+madrid+undone+messi+magic «Ten-man Madrid undone by Messi magic»]. UEFA.</ref>. 6 сьнежня 2011 году выйшаў у пачатковым складзе ў матчы Лігі чэмпіёнаў супраць барысаўскага [[БАТЭ Барысаў|БАТЭ]]. Толькі з [[Ля Ліга 2013—2014 гадоў|сэзону 2013—2014 гадоў]] гулец пачаў часьцей прыцягвацца да гульняў, але толькі з 2015 году стаў сталым гульцом асноўнага складу. У той час тагачасны трэнэр каталянцаў [[Люіс Энрыке]] звычайна выкарыстоўваў гульца як правага абаронцу ў некаторых гульнях<ref>San Antonio, Ivan (2.09.2015). [http://www.sport-english.com/en/news/barca/revealed-luis-enriques-right-back-plan-for-sergi-roberto-4475001 «Revealed: How Luis Enrique convinced Sergi Roberto to switch to right-back»]. Sport.</ref>. У двух гульнях супраць «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]» зь [[Більбао]] спачатку ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]], а потым у розыгрышы кубка, Рабэрта гуляў на пазыцыі левага абаронцы, замяняючы траўмаванага [[Жордзі Альба|Жордзі Альбу]]<ref>[http://www.marca.com/futbol/barcelona/2016/01/20/569fe4afe2704e69368b4654.html «Sergi Roberto, el comodín de Luis Enrique»]. Marca.</ref>. 8 сакавіка 2017 году гулец улучыў вельмі важны гол у браму францускага «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]», прасунуўшы клюб зь перамогай 6:1 у чвэрцьфінал Лігі чэмпіёнаў. 30 чэрвеня 2024 году, згуляўшы ў 373 матчаў ува ўсіх турнірах, Рабэрта пакінуў «Барсэлёну» і стаў вольным агентам<ref>[https://www.sport.es/es/noticias/barca/respuesta-sergi-roberto-barca-103338356 «La respuesta de Sergi Roberto al Barça»]. Sport</ref><ref>[https://www.nytimes.com/athletic/5592723/2024/06/26/sergi-roberto-barcelona-transfer-news/ «Barcelona captain Sergi Roberto negotiating transfer with other clubs»]. The New York Times.</ref>. 23 жніўня 2024 году гулец падпісаў двухгадовы кантракт з клюбам [[Сэрыя А|Сэрыі А]] «[[Кома (футбольны клюб)|Кома]]»<ref>[https://comofootball.com/en/como-1907-signs-former-barcelona-captain-sergi-roberto/ «Como 1907 signs former Barcelona captain Sergi Roberto»]. Como 1907.</ref>. === Міжнародная === Прыцягваўся да гульняў моладзевай зборнай краіны, а ўпершыню выклік у нацыянальную [[зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] ў сакавіку 2016 году на таварыскія гульні супраць [[зборная Румыніі па футболе|зборных Румыніі]] і [[зборная Італіі па футболе|Італіі]]<ref>Corrigan, Dermot (18.03.2016). [http://www.espnfc.co.uk/spain/story/2832155/no-costa-spain-del-bosque-calls-up-aduriz-and-sergi-roberto «Diego Costa overlooked as Spain call up striker Aritz Aduriz instead»]. ESPN.</ref>. Дэбютаваў у складзе зборнай 27 сакавіка ў матчы супраць зборнай Румыніі. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2011, 2013, 2015, 2016, 2018, 2019, 2023 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2012, 2015, 2016, 2017, 2018, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2010, 2016, 2023 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2011, 2015 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]]: 2015 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2015 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рабэрта, Сэржы}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] n8iwzhbxo94ipysl8nd2midna7bgmms Паблё Мартын Паэс Гавіра 0 274091 2624503 2620185 2025-07-10T17:48:49Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624503 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Па́блё Марты́н Па́эс Гаві́ра''' ({{мова-es|Pablo Martín Páez Gavira}}; {{Н}} 5 жніўня 2004 году), больш вядомы як '''Га́ві''' ({{мова-es|Gavi|скарочана}}) — гішпанскі футбаліст, цэнтральны паўабаронца «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]» і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Дзякуючы здольнасьцям гульца часьцяком параўноваюць з [[Чаві]] і [[Андрэс Іньеста|Андрэсам Іньестам]]<ref>Hunter, Graham (28.09.2021). [https://www.espn.in/football/barcelona-espbarcelona/story/4485322/prodigious-ansu-fati-and-gavi-give-barcelona-hope-of-a-brighter-future-in-a-dismal-season «Ansu Fati and Gavi are Barcelona’s future rising from the depths of a lost season»]. ESPN.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Пачаў займацца футболам у роднай Андалюзіі, дзе, у тым ліку, праходзіў навучаньня ў сэвільскім «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтысе]]». У веку 11 гадоў далучыўся да акадэміі «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]»<ref>Sanderson, Tom (30.07.2021). [https://www.forbes.com/sites/tomsanderson/2021/07/30/fc-barcelona-preseason-has-seen-coach-ronald-koeman-find-new-golden-boys/?sh=6599bcd2a2ab «FC Barcelona Preseason Has Seen Coach Ronald Koeman Find New 'Golden Boys'»]. Forbes.</ref>. У верасьні 2020 году склаў свой першы прафэсійны кантракт, пасьля чаго быў прасунуты ў другую дружыну клюбу. Дзякуючы шыкоўным выступам у складзе «Барсэлёны Б», Гаві быў запрошаны да трэнаваньняў з асноўнай камандай перад пачаткам [[Ля Ліга 2021—2022 гадоў|сэзону 2021—2022 гадоў]]. У хуткасьці паўабаронца зарэкамэндаваў сябе і 29 жніўня 2021 году дэбютаваў у кашулі «Барсэлёны» ў матчы [[Ля Ліга|Ля-Лігі]] супраць «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]», замяніўшы на 73-й хвіліне гульні [[Сэржы Рабэрта]]. 18 сьнежня 2021 году гулец адзначыўся першым голам у складзе «сіне-гранатавых», пацэліўшы матч у браму «[[Эльчэ (футбольны клюб)|Эльчэ]]». У дэбютны сэзон Гаві стаў трывалым гульцом асноўнага складу. У чэрвені 2023 году маладзён падоўжыў працоўную ўгоду да чэрвеня 2026 году[30]. === Міжнародная === Гулец прайшоў праз шэраг юнацкіх зборных краіны, але яшчэ ў верасьні 2021 году быў выкліканы [[Люіс Энрыке|Люісам Энрыке]] да нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Дэбют Гаві прыпаў на паўфінальны матч [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў УЭФА]] супраць [[Зборная Італіі па футболе|зборнай Італіі]] ў кастрычніку 2021 году, дзякуючы чаму паўабаронца стаў наймаладзейшым футбалістам зборнай у гісторыі<ref>Lowe, Sid (8.10.2021). [https://www.espn.com/soccer/spain-esp/story/4493392/how-barcelonas-gavi-became-spains-present-and-future «How 17-year-old Gavi became Spain’s present and future»]. ESPN.</ref>. У 2022 годзе быў уключаны ў заяўку зборнай на [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянат сьвету]] ў [[Катар]]ы, дзе зьявіўся на полі ва ўсіх чатырох матчах каманды<ref>[https://www.reuters.com/lifestyle/sports/spain-2022-world-cup-who-is-luis-enriques-26-man-squad-2022-11-14/ «Spain at the 2022 World Cup: who is in Luis Enrique’s 26-man squad?»]. Reuters.</ref>. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2023, 2025 '''Гішпанія''': * Пераможца [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Гішпанія на ЧС-2022}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гаві}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] lge4aacaivzin0c57r0v1ugmywq355o Мікель Мэрына 0 274506 2624552 2584934 2025-07-10T21:20:37Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624552 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мікель Мэрына''' ({{мова-es|Mikel Merino}}; {{Н}} 22 чэрвеня 1996 году) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца ангельскага клюбу «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Мэрына выхоўваўся ў акадэміях футбольных клюбаў «[[Аміго Арангурэн|Аміго]]» і «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]». У памплёнскай дружыне дэбютаваў у дарослым футболе. 31 студзеня 2015 году быў падцягнуты да асноўнае каманды, дзе абраў восьмы нумар на сваёй кашулі<ref>[http://www.diariodenavarra.es/noticias/deportes/futbol/osasuna/2015/01/31/mikel_merino_llevara_dorsal_kenan_kodro_9_193453_1027.html «Mikel Merino llevará el dorsal 8 y Kenan Kodro, el 9»]. Diario de Navarra</ref>. У лютым 2016 году далучыўся да шэрагаў дортмундзкай «[[Барусія Дортмунд|Барусіі]]», дэбютаваўшы ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]] 14 кастрычніка ў нічыйным матчы супраць «[[Гэрта Бэрлін|Герты]]»<ref>Brack, Tim (14.10.2016). [http://www.sport1.de/fussball/bundesliga/2016/10/mikel-merino-mit-starkem-bundesliga-debuet-fuer-borussia-dortmund «Merino überzeugt als Ballmagnet»]. Sport1.</ref>. Не замацаваўшыся ў складзе, накіраваўся ў арэнду да ангельскага «[[Ньюкасл Юнайтэд]]у». Празь некаторы час склаў паўнавартасны кантракт з клюбам. Улетку 2018 году вярнуўся на радзіму, склаўшы пяцігадовую працоўную ўгоду з «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедадам]]». Зь цягам часу здабыў месца ў першай адзінаццатцы. 7 сакавіка 2020 году выйшаў на матч у якасьці капітана супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]»<ref>González, Miguel (9.03.2020). [https://real-sociedad.diariovasco.com/copa-dando-alas-20200309001347-ntvo.html „Mikel Merino: «La Copa nos está dando alas en la Liga porque nos ha cargado de moral»“]. El Diario Vasco.</ref>. У сэзоне 2023—2024 гадоў Мэрына выйграў найбольшую колькасьць дуэляў за валоданьне мячом у найвышэйшых лігах Эўропы, то бок 326<ref>López, Ángel (1.06.2024). [https://www.mundodeportivo.com/futbol/real-sociedad/20240601/1002257471/estratosferica-estadistica-top-europa-mikel-merino.html «La estratosférica estadística, top en Europa, de Mikel Merino»]. Mundo Deportivo.</ref>. 27 жніўня 2024 году далучыўся да ангельскага «[[Арсэнал Лёндан|Арсэналу]]», падпісаўшы доўгатэрміновы кантракт<ref>[https://www.arsenal.com/news/mikel-merino-signs-arsenal-long-term-deal «Mikel Merino signs for Arsenal on long-term deal»]. Arsenal F.C.</ref>. === Міжнародная === Дэбютаваў у складзе нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] 3 верасьня 2020 году ў матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]] супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборнай Нямеччыны]], замяніўшы ў другім тайме [[Сэрхіё Бускетс]]а<ref>[https://www.uefa.com/uefanationsleague/match/2029969--germany-vs-spain/postmatch/report/ «Germany 1–1 Spain: Gayà saves La Roja»]. UEFA.</ref>. 12 верасьня 2023 году адзначыўся першым голам, абараняючы колеры нацыянальнай каманды, у матчы супраць [[зборная Кіпру па футболе|зборнай Кіпру]]<ref>[https://www.diariodeburgos.es/noticia/z6f584adf-e0e6-fb76-668320f83e19b7e5/202309/espana-sigue-por-el-buen-camino «España sigue por el buen camino»]. Diario de Burgos</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал Сасьедад»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 * Пераможца [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Арсэнал}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мэрына, Мікель}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2020 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2020 году]] ic1w6nkdca3t4xjxo07s2ualr4vc9f3 2624553 2624552 2025-07-10T21:21:05Z Dymitr 10914 артаграфія 2624553 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Мікель Мэрына''' ({{мова-es|Mikel Merino}}; {{Н}} 22 чэрвеня 1996 году) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца ангельскага клюбу «[[Арсэнал Лёндан|Арсэнал]]» і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Мэрына выхоўваўся ў акадэміях футбольных клюбаў «[[Аміго Арангурэн|Аміго]]» і «[[Асасуна Памплёна|Асасуны]]». У памплёнскай дружыне дэбютаваў у дарослым футболе. 31 студзеня 2015 году быў падцягнуты да асноўнае каманды, дзе абраў восьмы нумар на сваёй кашулі<ref>[http://www.diariodenavarra.es/noticias/deportes/futbol/osasuna/2015/01/31/mikel_merino_llevara_dorsal_kenan_kodro_9_193453_1027.html «Mikel Merino llevará el dorsal 8 y Kenan Kodro, el 9»]. Diario de Navarra</ref>. У лютым 2016 году далучыўся да шэрагаў дортмундзкай «[[Барусія Дортмунд|Барусіі]]», дэбютаваўшы ў [[Бундэсьліга|Бундэсьлізе]] 14 кастрычніка ў нічыйным матчы супраць «[[Гэрта Бэрлін|Гэрты]]»<ref>Brack, Tim (14.10.2016). [http://www.sport1.de/fussball/bundesliga/2016/10/mikel-merino-mit-starkem-bundesliga-debuet-fuer-borussia-dortmund «Merino überzeugt als Ballmagnet»]. Sport1.</ref>. Не замацаваўшыся ў складзе, накіраваўся ў арэнду да ангельскага «[[Ньюкасл Юнайтэд]]у». Празь некаторы час склаў паўнавартасны кантракт з клюбам. Улетку 2018 году вярнуўся на радзіму, склаўшы пяцігадовую працоўную ўгоду з «[[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|Рэал Сасьедадам]]». Зь цягам часу здабыў месца ў першай адзінаццатцы. 7 сакавіка 2020 году выйшаў на матч у якасьці капітана супраць «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]»<ref>González, Miguel (9.03.2020). [https://real-sociedad.diariovasco.com/copa-dando-alas-20200309001347-ntvo.html „Mikel Merino: «La Copa nos está dando alas en la Liga porque nos ha cargado de moral»“]. El Diario Vasco.</ref>. У сэзоне 2023—2024 гадоў Мэрына выйграў найбольшую колькасьць дуэляў за валоданьне мячом у найвышэйшых лігах Эўропы, то бок 326<ref>López, Ángel (1.06.2024). [https://www.mundodeportivo.com/futbol/real-sociedad/20240601/1002257471/estratosferica-estadistica-top-europa-mikel-merino.html «La estratosférica estadística, top en Europa, de Mikel Merino»]. Mundo Deportivo.</ref>. 27 жніўня 2024 году далучыўся да ангельскага «[[Арсэнал Лёндан|Арсэналу]]», падпісаўшы доўгатэрміновы кантракт<ref>[https://www.arsenal.com/news/mikel-merino-signs-arsenal-long-term-deal «Mikel Merino signs for Arsenal on long-term deal»]. Arsenal F.C.</ref>. === Міжнародная === Дэбютаваў у складзе нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] 3 верасьня 2020 году ў матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]] супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборнай Нямеччыны]], замяніўшы ў другім тайме [[Сэрхіё Бускетс]]а<ref>[https://www.uefa.com/uefanationsleague/match/2029969--germany-vs-spain/postmatch/report/ «Germany 1–1 Spain: Gayà saves La Roja»]. UEFA.</ref>. 12 верасьня 2023 году адзначыўся першым голам, абараняючы колеры нацыянальнай каманды, у матчы супраць [[зборная Кіпру па футболе|зборнай Кіпру]]<ref>[https://www.diariodeburgos.es/noticia/z6f584adf-e0e6-fb76-668320f83e19b7e5/202309/espana-sigue-por-el-buen-camino «España sigue por el buen camino»]. Diario de Burgos</ref>. == Дасягненьні == '''«Рэал Сасьедад»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2020 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 * Пераможца [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Арсэнал}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мэрына, Мікель}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2020 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2020 году]] gry8ofsojs3f7gikq3fdat67qxu8bcm Марк Кукурэльля 0 274905 2624530 2617038 2025-07-10T19:09:37Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624530 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Марк Кукурэ́льля''' ({{мова-es|Marc Cucurella}}; {{Н}} 22 ліпеня 1998 году) — гішпанскі футбаліст, левы абаронца ангельскага клюбу «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]». == Кар’ера == Кукурэльля ўваходзіў у структуру «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», але абараняў колеры рэзэрвовай каманды. Таксама на правах арэнды некалькі сэзонаў правёў у клюбах «[[Эйбар (футбольны клюб)|Эйбар]]» і «[[Хэтафэ (футбольны клюб)|Хэтафэ]]». У апошні з клюбаў перайшоў у сакавіку 2020 году на паўнавартасны кантракт<ref>[https://www.marca.com/en/football/barcelona/2020/03/15/5e6e786d268e3ee3758b460f.html «Getafe exercise option to purchase Cucurella for six million euros»]. Marca.</ref>. У 2021 годзе далучыўся да ангельскага клюбу «[[Брайтан энд Гоўв Альбіён]]»<ref>[https://www.brightonandhovealbion.com/news/2239897/marc-cucurella-joins-from-getafe «Marc Cucurella joins from Getafe»]. Brighton & Hove Albion F.C.</ref>, але праз год ужо быў футбалістам «[[Чэлсі Лёндан|Чэлсі]]»<ref>[https://www.chelseafc.com/en/news/article/cucurella-becomes-a-blue «Cucurella becomes a Blue»]. Chelsea F.C.</ref>. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2018 '''«Чэлсі»''': * Пераможца [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА|Лігі канфэрэнцыяў]]: [[Ліга канфэрэнцыяў УЭФА 2024—2025 гадоў|2025]] '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Чэлсі}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Кукурэльля, Марк}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] o6e0laeqi874pujlffoeuj5my14wkqh Модуль:Вікізьвесткі/P54 828 278445 2624487 2622573 2025-07-10T16:17:26Z Dymitr 10914 выключыць клюбы моладзевага спорту 2624487 Scribunto text/plain local p = {} local categoryLinksToEntitiesWithMissingLocalLanguageLabel = '[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Артыкулы з элемэнтамі зь Вікізьвестак, якія патрабуюць перакладу]]'; local categoryLinksToEntitiesWithMissingLabel = '[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Артыкулы з элемэнтамі зь Вікізьвестак, якія патрабуюць подпісу]]'; local contentLanguageCode = mw.getContentLanguage():getCode(); local function min( prev, next ) if ( prev == nil ) then return next; elseif ( prev > next ) then return next; else return prev; end end local function max( prev, next ) if ( prev == nil ) then return next; elseif ( prev < next ) then return next; else return prev; end end local function getTimeBoundariesFromQualifiers( context, statement, qualifierId ) -- only support exact date so far, but need improvment local left = nil; local right = nil; if ( statement.qualifiers and statement.qualifiers[qualifierId] ) then for _, qualifier in pairs( statement.qualifiers[qualifierId] ) do local boundaries = context.parseTimeBoundariesFromSnak( qualifier ); if ( not boundaries ) then return nil; end left = min( left, boundaries[1] ); right = max( right, boundaries[2] ); end end if ( not left or not right ) then return nil; end return { left, right }; end local function getParentsInBoundariesSnakImpl( context, entity, boundaries, propertyIds ) local WDS = require('Модуль:Сьцьверджаньні Вікізьвестак') local results = {}; if entity.claims then for _, propertyId in ipairs( propertyIds ) do local filteredClaims = WDS.filter( entity.claims, propertyId .. '[rank:preferred, rank:normal]' ); if filteredClaims then for _, claim in pairs( filteredClaims ) do local startBoundaries = getTimeBoundariesFromQualifiers( context, claim, 'P580' ); local endBoundaries = getTimeBoundariesFromQualifiers( context, claim, 'P582' ); if ( (startBoundaries == nil or ( startBoundaries[2] <= boundaries[1])) and (endBoundaries == nil or ( endBoundaries[1] >= boundaries[2]))) then table.insert( results, claim.mainsnak ); end end end if #results > 0 then break; end end end return results; end local function getParentsInBoundariesSnakImplNotStrong( context, entity, boundaries, propertyIds ) local WDS = require('Модуль:Сьцьверджаньні Вікізьвестак') local results = {}; if entity.claims then for _, propertyId in ipairs( propertyIds ) do local filteredClaims = WDS.filter( entity.claims, propertyId .. '[rank:preferred, rank:normal]' ); if filteredClaims then for _, claim in pairs( filteredClaims ) do local startBoundaries = getTimeBoundariesFromQualifiers( context, claim, 'P580' ); local endBoundaries = getTimeBoundariesFromQualifiers( context, claim, 'P582' ); if ( (startBoundaries == nil or ( startBoundaries[1] <= boundaries[1])) and (endBoundaries == nil or ( endBoundaries[2] >= boundaries[2]))) then table.insert( results, claim.mainsnak ); end end end if #results > 0 then break; end end end return results; end -- get current of historic name of place function getLabel2( context, entity, boundaries) if not entity then return nil; end local lang = mw.language.getContentLanguage(); local langCode = lang:getCode(); local returnLangCode = langCode; -- name from label -- TODO: lang:getFallbackLanguages() local label = nil; label, returnLangCode = mw.wikibase.getLabelWithLang( entity.id ); -- name from properties local results = getParentsInBoundariesSnakImpl( context, entity, boundaries, { 'P1813[language:' .. langCode .. ']', 'P1448[language:' .. langCode .. ']', 'P1705[language:' .. langCode .. ']' } ); if #results == 0 then results = getParentsInBoundariesSnakImplNotStrong( context, entity, boundaries, { 'P1813[language:' .. langCode .. ']', 'P1448[language:' .. langCode .. ']', 'P1705[language:' .. langCode .. ']' } ); end for r, result in pairs( results ) do if result.datavalue and result.datavalue.value and result.datavalue.value.text then label = result.datavalue.value.text; returnLangCode = langCode; break; end end return label, returnLangCode; end local function formatEntityId( context, entityId, options ) -- атрыманьне лакалізаванай назвы local entity = mw.wikibase.getEntity(entityId); local label = nil; local labelLanguageCode = nil; local boundaries = { os.time() * 1000, os.time() * 1000 + 999 }; if options.teamDate then local boundaries = context.parseTimeBoundariesFromSnak(options.teamDate) end label, labelLanguageCode = getLabel2( context, entity, boundaries) if label == nil then if ( options.text and options.text ~= '' ) then label = options.text else label, labelLanguageCode = mw.wikibase.getLabelWithLang( entityId ); end end -- вызначэньне адпаведнай паказванаму элемэнту катэгорыі local category = '' options['category'] = 'P6112' if ( options['category'] ) then local WDS = require('Модуль:Сьцьверджаньні Вікізьвестак'); local claims = WDS.filter( entity.claims, options['category'] ); if ( claims ) then for _, claim in pairs( claims ) do if ( claim.mainsnak and claim.mainsnak and claim.mainsnak.datavalue and claim.mainsnak.datavalue.type == "wikibase-entityid" ) then local catEntityId = 'Q' .. claim.mainsnak.datavalue.value["numeric-id"]; local catEntity = mw.wikibase.getEntity( catEntityId ); if ( catEntity and catEntity:getSitelink() ) then category = '[[' .. catEntity:getSitelink() .. ']]'; end end end end end -- атрыманьне спасылкі па ідэнтыфікатары local link = mw.wikibase.sitelink( entityId ) if link then if label then if ( contentLanguageCode ~= labelLanguageCode ) then return '[[' .. link .. '|' .. label .. ']]' .. categoryLinksToEntitiesWithMissingLocalLanguageLabel .. category; else return '[[' .. link .. '|' .. label .. ']]' .. category; end else return '[[' .. link .. ']]' .. category; end end if label then if ( contentLanguageCode ~= labelLanguageCode ) then category = category .. categoryLinksToEntitiesWithMissingLocalLanguageLabel end -- чырвоная спасылка -- TODO: разабрацца, чаму не заўсёды ёсьць options.frame if not mw.title.new( label ).exists and options.frame then return '[[' .. label .. ']]<sup>[[:d:' .. entityId .. '|[d]]]</sup>' .. category; end -- TODO: перанесьці да праверкі на існаваньне артыкула local sup = ''; if ( not options.format or options.format ~= 'text' ) and entityId ~= 'Q6581072' and entityId ~= 'Q6581097' -- TODO: перапісаць на format=text then sup = '<sup>[[:d:' .. entityId .. '|[d]]]</sup>' end -- аднайменны артыкул ужо існуе — выводзіцца тэкст і спасылка на Вікізьвесткі return label .. sup .. category end -- паведамленьне аб адсутнасьці лякалізаванай назвы -- not good, but better than nothing return '[[:d:' .. entityId .. '|' .. entityId .. ']]<span style{{=}}"border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap">?</span>' .. categoryLinksToEntitiesWithMissingLabel .. category; end local function orderByDate( teamClaims ) local orderedTeams = {} while (#teamClaims > 0) do local j = 1 local firstClaim = teamClaims[1] for i=2,#teamClaims,1 do if (teamClaims[i].qualifiers and teamClaims[i].qualifiers.P580 and firstClaim.qualifiers and firstClaim.qualifiers.P580) then if (teamClaims[i].qualifiers.P580[1].datavalue.value.time < firstClaim.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i else if (teamClaims[i].qualifiers.P580[1].datavalue.value.time == firstClaim.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time and teamClaims[i].qualifiers and teamClaims[i].qualifiers.P582 and teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue ~= nil and firstClaim.qualifiers and firstClaim.qualifiers.P582 and firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue ~= nil) then if (firstClaim.qualifiers.P1642 or teamClaims[i].qualifiers.P1642) then if (teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue.value.time > firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i end else if (teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue ~= nil and firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue ~= nil) then if (teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue.value.time < firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i end end end end end else if (teamClaims[i].qualifiers and teamClaims[i].qualifiers.P582 and firstClaim.qualifiers and firstClaim.qualifiers.P580) then if (teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue.value.time <= firstClaim.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i end else if (teamClaims[i].qualifiers and teamClaims[i].qualifiers.P582 and firstClaim.qualifiers and firstClaim.qualifiers.P582) then if (teamClaims[i].qualifiers.P582[1].datavalue.value.time < firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i end else if (teamClaims[i].qualifiers and teamClaims[i].qualifiers.P580 and firstClaim.qualifiers and firstClaim.qualifiers.P582) then if (teamClaims[i].qualifiers.P580[1].datavalue.value.time < firstClaim.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) then firstClaim = teamClaims[i] j = i end end end end end end table.insert(orderedTeams, firstClaim) table.remove(teamClaims, j) end return orderedTeams end local function parseISO8601Year(str) local pattern = "(%-?%d+)%-(%d+)%-(%d+)T" local Y, M, D = mw.ustring.match( str, pattern ) return tonumber(Y) end local function formatFootballCareer( context, options, statement ) local snak = '|' if (statement.qualifiers and statement.qualifiers.P580 and statement.qualifiers.P582) then if (statement.qualifiers.P580[1].datavalue and statement.qualifiers.P582[1].datavalue and parseISO8601Year(statement.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) == parseISO8601Year(statement.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time)) then snak = snak .. parseISO8601Year(statement.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) else if (statement.qualifiers.P580[1].datavalue) then snak = snak .. parseISO8601Year(statement.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) end if (statement.qualifiers.P580[1].datavalue or statement.qualifiers.P582[1].datavalue) then snak = snak .. '—' end if (statement.qualifiers.P582[1].datavalue) then snak = snak .. parseISO8601Year(statement.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) end end else if (statement.qualifiers and statement.qualifiers.P580) then snak = snak .. parseISO8601Year(statement.qualifiers.P580[1].datavalue.value.time) .. '—{{0|4}}' else if (statement.qualifiers and statement.qualifiers.P582) then snak = snak .. '{{0|4}}—' .. parseISO8601Year(statement.qualifiers.P582[1].datavalue.value.time) end end end snak = snak .. ' | ' if (statement.qualifiers and statement.qualifiers.P1642 ) and ('Q' .. statement.qualifiers.P1642[1].datavalue.value["numeric-id"] == 'Q2914547') then snak = snak .. '{{Арэнда}} ' end if (statement.qualifiers and statement.qualifiers.P582) then options.teamDate = statement.qualifiers.P582[1] end snak = snak .. formatEntityId( context, "Q" .. statement.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'], options ) .. ' | ' if (statement.qualifiers and not options.withoutAppsAndGoals and statement.qualifiers.P1350) then snak = snak .. string.gsub(statement.qualifiers.P1350[1].datavalue.value['amount'], '^%+', '') end if (statement.qualifiers and not options.withoutAppsAndGoals and statement.qualifiers.P1351) then snak = snak .. ' (' .. string.gsub(statement.qualifiers.P1351[1].datavalue.value['amount'], '^%+', '') .. ')' end return snak end function p.formatPropertyP54( context, options, statement ) if ( not context ) then error( 'context not specified' ); end; if ( not options ) then error( 'options not specified' ); end; if ( not options.entity ) then error( 'options.entity missing' ); end; -- Абыход усіх заяваў сьцьвярджэньня і з накапленьнем аформленых пераважных -- заяваў у табліцы local out = '{{Футбаліст/Кар’ера' local clubs = '|кар’ера_клюбы = {{Спартовая кар’ера' local natteams = '|кар’ера_зборныя = {{Спартовая кар’ера' local clubsUpdate = '' local natteamsUpdate = '' local currentTeam = '' local currentTeamNumericId = '' local loanFrom = '' local loan = false local partOf = '' local manager = '|кар’ера_трэнэр = {{Вікізьвесткі/p6087|teamEntity=Q476028,Q28140340,Q51481377,Q94579592,Q6979593}}' local claims = context.selectClaims( options, options.property .. '[rank:preferred, rank:normal]' ); if (claims == nil) then out = out .. manager .. '}}' return options.frame:preprocess(out) end for i, claim in ipairs(orderByDate(claims)) do local team = mw.wikibase.getEntityObject( "Q" .. claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] ) local WDS = require('Модуль:Сьцьверджаньні Вікізьвестак') local teamClaims = team.claims if ( options.clubEntity ) then teamClaims = WDS.filter(team.claims, 'P31[' .. options.clubEntity .. ']') end local partOfClaim = WDS.filter(team.claims, 'P361') if (partOfClaim ~= nil and partOfClaim[1] ~= nil) then partOf = partOfClaim[1].mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] else partOf = '' end -- Выключыць усе клюбы з пазнакай моладзевага спорту (Q599867) if (teamClaims[1] and not (claim.qualifiers and claim.qualifiers.P2094 and claim.qualifiers.P2094[1].datavalue.value["numeric-id"] ~= 'Q599867')) then local formattedStatement = formatFootballCareer( context, options, claim ) clubs = clubs .. formattedStatement if (claim.qualifiers and claim.qualifiers.P585) then if (clubsUpdate == '') then clubsUpdate = claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time else if (claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time > clubsUpdate) then clubsUpdate = claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time end end end if (claim.qualifiers and (not claim.qualifiers.P582 or claim.qualifiers.P582[1].datavalue == nil)) then if (claim.qualifiers.P1642 and ('Q' .. claim.qualifiers.P1642[1].datavalue.value["numeric-id"] == 'Q2914547')) then if (partOf ~= '' and currentTeamNumericId == partOf) then mw.log('фарм-клюб') else loanFrom = currentTeam loan = true currentTeam = formatEntityId( context, "Q" .. claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'], options ) currentTeamNumericId = claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] end else if (loan) then loanFrom = formatEntityId( context, "Q" .. claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'], options ) else currentTeam = formatEntityId( context, "Q" .. claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'], options ) currentTeamNumericId = claim.mainsnak.datavalue.value['numeric-id'] end end end end if ( options.natEntity ) then teamClaims = WDS.filter(team.claims, 'P31[' .. options.natEntity .. ']') end if (teamClaims[1]) then local formattedStatement = formatFootballCareer( context, options, claim ) natteams = natteams .. formattedStatement if (claim.qualifiers and claim.qualifiers.P585) then if (natteamsUpdate == '') then natteamsUpdate = claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time else if (claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time > natteamsUpdate) then natteamsUpdate = claim.qualifiers.P585[1].datavalue.value.time end end end end end if (clubsUpdate ~= '') then clubsUpdate = '|абнаўленьне(клюб) = ' .. mw.getContentLanguage():formatDate( 'j xg Y', clubsUpdate ); end if (natteamsUpdate ~= '') then natteamsUpdate = '|абнаўленьне(зборная) = ' .. mw.getContentLanguage():formatDate( 'j xg Y', natteamsUpdate ); end if (currentTeam ~= '') then currentTeam = '|клюб = ' .. currentTeam; if (loanFrom ~= '') then currentTeam = currentTeam .. '<br />(у арэндзе з клюбу «' .. loanFrom .. '»)' end end if (currentTeamNumericId ~= '') then currentTeamNumericId = '|клюб_ід = ' .. currentTeamNumericId end local withoutAppsAndGoals = '' if ( options.withoutAppsAndGoals ) then withoutAppsAndGoals = '|без гульняў і галоў = ' .. options.withoutAppsAndGoals end out = out .. clubs .. '}}' .. natteams .. '}}' .. manager .. currentTeam .. currentTeamNumericId .. clubsUpdate .. natteamsUpdate .. withoutAppsAndGoals .. '}}' return options.frame:preprocess(out) end return p ma0shyu7wylbfq0awqglxtkgp0on91j Радрыга Эрнандэс 0 284921 2624608 2584997 2025-07-11T09:11:51Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624608 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Радры́га Эрна́ндэс Каска́нтэ''' ({{мова-es|Rodrigo Hernández Cascante}}), скарочана '''Родры''' ({{мова-es|Rodri}}; {{Н}} 22 чэрвеня 1996 году) — гішпанскі футбаліст, паўабаронца абарончага пляну ангельскага клюбу «[[Манчэстэр Сіці]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Экспэрты зважаюць яго найлепшым апорным паўабаронцам у сьвеце і вядомы сваёй унівэрсальнасьцю, дакладнымі перадачамі і тактычнымі здольнасьцямі. == Кар’ера == === Клюбная === Родры прайшоў праз акадэміі шэрагу клюбаў, у тым ліку мадрыдзкага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» і «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]». Менавіта ў «Вільярэале» запачаткаваў сваю кар’еру, спачатку ў рэзэрвовай дружыне, а потым у галоўнай камандзе. Свой першы матч у складзе «падводнікаў» згуляў 17 сьнежня 2015 году ў матчы [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] супраць «[[Уэска (футбольны клюб)|Уэскі]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20151221033213/http://futbol.as.com/futbol/2015/12/17/copa_del_rey/1450381676_123973.html «Trigueros remonta al Huesca y certifica el pase sin presumir»]. AS.</ref>. 17 красавіка 2016 году зьявіўся на пляцоўцы ў матчы [[Ля Ліга|Ля Лігі]] супраць сталічнага «[[Раё Вальекана Мадрыд|Раё Вальекана]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20180628205108/https://as.com/futbol/2016/04/17/primera/1460909792_737936.html «Dos misiles de Guerra y Miku hunden al Submarino»]. AS.</ref>. Толькі ў 2017 годзе гулец стаў гульцом асноўнага складу, а ў канцы году працягнуў кантракт да 2022 году<ref>[https://web.archive.org/web/20180329054255/https://www.villarrealcf.es/noticias/indice-general/noticias-generales/item/19498-el-villarreal-cf-renueva-a-barbosa-y-rodrigo «El Villarreal CF renueva a Barbosa y Rodrigo»]. Villarreal CF.</ref>. Свой першы гол у чэмпіянаце Гішпаніі забіў 18 лютага 2018 году ў браму «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёлу]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20180326132605/http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2017_18/la-liga/jornada_24/esp_vil/ «Granero cambia la realidad»]. Marcaю</ref>. [[Файл:Yokohama F. Marinos - Manchester City (3-5) - 53075487835 (Rodri) (cropped).jpg|значак|зьлева|Родры ў кашулі «Манчэстэр Сіці».]] 24 траўня Родры далучыўся да «Атлетыка», склаўшы з сталічным клюбам працоўную ўгоду на пяць гадоў. Трансфэр паўабаронцы каштаваў «матрасьнікам» блізу 20 мільёнаў эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20180620002200/http://www.marca.com/futbol/atletico/2018/05/25/5b07cdf522601d314b8b4655.html «Cláusula de 70 millones para Rodri»]. Marca.</ref>. Гулец адразу дэбютаваў у складзе новай каманды ў матчы [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]. У ліпені 2019 году гішпанец узгодніў кантракт з ангельскім «[[Манчэстэр Сіці]]», які скарыстаўся пунктам кантракту аб тэрміновым выкупе футбаліста, які каштаваў 62,6 мільёнаў фунтаў стэрлінгаў. Гэтая купля сталася для ангельскага клюбу новым рэкордам<ref>[https://web.archive.org/web/20190707071521/https://www.bbc.co.uk/sport/football/48859841 «Rodri: Manchester City pay £62.6m release clause for Atletico Madrid's Spain midfielder»]. BBC Sport.</ref>. Родры пагадзіўся на пяцігадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20200601074134/https://www.mancity.com/news/first-team/first-team-news/2019/july/man-city-sign-rodri-transfer-news-atletico-madrid «City complete Rodri deal»]. Manchester City F.C.</ref>. Ужо 4 жніўня гулец дэбютаваў у складзе каманды ў матчы [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]] супраць «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпула]]». Праз шэсьць дзён паўабаронца згуляў свой першы матч у [[Прэм’ер-Ліга|Прэм’ер-лізе]], дзе супернікам ягонай каманды быў «[[Ўэст Гэм Юнайтэд]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20190811131754/https://www.manchestereveningnews.co.uk/sport/football/football-news/man-city-raheem-sterling-rodri-16734294 «Raheem Sterling gives his verdict on Rodri’s Premier League debut and VAR in Man City win»]. Manchester Evening News.</ref>. 14 верасьня Родры адзначыўся забітым голам у браму «[[Норыдж Сіці]]». Гулец адразу стаў футбалістам першай адзінаццатцы «Манчэстэр Сіці». Улетку 2022 году Родры працягнуў супрацу з клюбам, узгодніўшы кантракт да 2027 году<ref>[https://web.archive.org/web/20220712090029/https://www.mancity.com/news/mens/rodrigo-signs-new-manchester-city-contract-63793206 «Rodrigo agrees new City contract»]. Manchester City F. C.</ref>. Цікава, што цягам [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе 2023—2024 году|сэзону 2023—2024 году]] «Манчэстэр Сіці» зьведаў толькі тры паразы, і ў кожнай зь іх Родры адсутнічаў праз дыскваліфіцыю. === Міжнародная === Выклікаўся да складу зборных Гішпаніі розных узростаў. Да [[Зборная Гішпаніі па футболе|нацыянальнай каманды]] ўпершыню быў выкліканы 16 сакавіка 2018 году на два таварыскія матчы супраць [[Зборная Нямеччыны па футболе|зборных Нямеччыны]] і [[Зборная Аргентыны па футболе|Аргентыны]]<ref>[https://web.archive.org/web/20190420122829/https://elpais.com/deportes/2018/03/16/actualidad/1521201089_228141.html «Parejo, Marcos Alonso y Rodri, novedades en la lista de la selección española»]. El País.</ref>. Дэбютаваў 21 сакавіка ў матчы супраць нямецкай каманды, замяніўшы напрыканцы гульні [[Тыяга Алькантара|Тыяга Алькантару]]<ref>[https://web.archive.org/web/20190506191958/https://as.com/futbol/2018/03/23/seleccion/1521841571_626312.html «Rodri, el décimo debutante con Lopetegui en la Selección»]. AS.</ref>. На [[чэмпіянат сьвету па футболе 2018 году|чэмпіянат сьвету 2018 году]] гулец ня трапіў у заяўку, але пасьля даволі часта выклікаўся на матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]], згуляўшы ў тым ліку ў матчах супраць [[Зборная Ангельшчыны па футболе|зборных Ангельшчыны]] і [[Зборная Харватыі па футболе|Харватыі]]<ref>[https://resultados.as.com/resultados/futbol/nations_league/2018_2019/directo/ligaa_4_2_239030/ «España 6-0 Croacia: resultado, resumen y goles»]. AS.</ref>. Пасьля прыцягваўся да адборачных матчаў да [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянату Эўропы 2020 году]], а на самім фінальным турніры пры адсутнасьці [[Сэрхіё Бускетс]]а выходзіў у цэнтар пляцоўцы ў матчах супраць [[Зборная Польшчы па футболе|зборных Польшчы]] і [[Зборная Швэцыі па футболе|Швэцыі]]<ref>[https://www.therepublic.com/2021/06/22/soc-euro-2020-slovakia-spain-preview-2/ «Slovakia vs Spain: Euro 2020 Preview»]. The Republic.</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетыка»''': * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка УЭФА]]: 2018 '''«Манчэстэр Сіці»''': * [[Чэмпіянат Ангельшчыны па футболе|Чэмпіён Ангельшчыны]]: 2021, 2022, 2023, 2024 * Уладальнік [[Кубак Ангельшчыны па футболе|Кубка Ангельшчыны]]: 2023 * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2020, 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2019 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2023 * Уладальнік [[Супэркубак УЭФА|Супэркубка Эўропы]]: 2023 * Пераможца [[Клюбны чэмпіянат сьвету па футболе|клюбнага чэмпіянату сьвету]]: 2023 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Родры ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Родры}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 182t9dwrldjdqkdylykcor5ya5eoejr Фабіян Руіс 0 285511 2624609 2620104 2025-07-11T09:13:56Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624609 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Фабія́н Ру́іс Пэ́ньня''' ({{мова-es|Fabián Ruiz Peña}}; {{Н}} 3 красавіка 1996 году) — гішпанскі футбаліст, цэнтральны паўабаронца францускага клюбу «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Руіс нарадзіўся ў прадмесьці [[Сэвільля|Сэвільлі]], што вызначыла тое, што хлопцам футбаліст далучыўся да «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтысу]]» ў 2004 годзе ў веку васьмі гадоў<ref>[http://www.estadiodeportivo.com/betis/2014/11/20/fabian-sigue-quemando-etapas-rumbo-elite/33052.html «Fabián sigue quemando etapas rumbo a la elite»]. Estadio Deportivo.</ref>. У ліпені 2014 году гулец быў пераведзены ў рэзэрву<ref>[https://web.archive.org/web/20171109023818/http://www.cuentaconlacantera.com/fabian-y-gavi-dos-palaciegos-en-el-futuro-del-betis/ «Fabián y Gavi, dos palaciegos en el futuro del Betis»]. Cuenta con la Cantera.</ref>, а 21 верасьня таго ж году дэбютаваў у складзе другой каманды, зьявіўшыся на замену ў другім тайме ў хатнім матчы супраць «[[Марбэльля (футбольны клюб)|Марбэльлі]]»<ref>[http://www.diariosur.es/deportes/mas-deportes/201409/21/marbella-golea-domicilio-betis-20140921231523.html «El Marbella golea a domicilio al Betis B»]. Diario Sur.</ref>. Фабіян згуляў свой першы матч у якасьці прафэсіянала 16 сьнежня, замяніўшы [[Хаві Торэс]]а на 51-й хвіліне гасьцявога матчу [[Сэгунда|Сэгунды]], калі сэвільскі клюб здабыў перамогу над «[[Люга (футбольны клюб)|Люга]]» зь лікам 1:0<ref>[http://www.marca.com/2014/12/13/futbol/2adivision/1418504932.html «El Betis derriba el fortín del Lugo y se acerca a zona de ascenso»]. Marca.</ref>. У першай камандзе клюбу ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]] запачаткаваў выступы 23 жніўня 2015 году, выйшаўшы на замену ў хатнім матчы супраць «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]»<ref>[http://www.marca.com/eventos/marcador/futbol/2015_16/la-liga/jornada_1/bet_vil/ «Rubén Castro llega justo a tiempo»]. Marca.</ref>. У 2017 годзе абараняў колеры «Эльчэ», пасьля чаго вярнуўся ў сэвільскі клюб. Па вяртаньні гулец стаў гульцом першай адзінаццатцы, калі каманду ачольваў [[Кіке Сэт’ен]]. Свой першы гол у найвышэйшым дывізіёне забіў 25 верасьня 2017 году ў хатнім матчы супраць «[[Левантэ Валенсія|Левантэ]]», што дапамагло дружыне атрымаць перамогу зь лікам 4:0. 31 студзеня наступнага году ён падоўжыў кантракт да 2023 году<ref>[https://www.marca.com/futbol/betis/2018/01/31/5a722db4e2704e6b408b466a.html «El Betis hace oficial la renovación de Fabián Ruiz hasta 2023»]. Marca.</ref>. 30 красавіка 2018 году Фабіян забіў пераможны гол за «Бэтыс», забясьпечыўшы сабе месца ў [[Ліга Эўропы УЭФА|Лізе Эўропы]] на наступны сэзон, пасьля хатняй перамогі над «[[Маляга (футбольны клюб)|Малягай]]» зь лікам 2:1<ref>[http://www.marca.com/en/football/spanish-football/2018/04/30/5ae783dc46163f17368b464f.html «Betis qualify for the Europa League with win over Malaga»]. Marca.</ref>. Аднак, летам гішпанец далучыўся да італьянскага «[[Напалі Нэапаль|Напалі]]». Як паведамлялася, нэапалітанскі клюб выклаў за спартоўца 30 мільёнаў эўра<ref>[https://www.si.com/soccer/2018/07/05/napoli-confirm-signing-real-betis-talent-fabian-ruiz-long-term-contract «Napoli Confirm Signing of Real Betis Talent Fabian Ruiz on Long Term Contract»]. Sports Illustrated.</ref><ref>[https://www.football-italia.net/124032/official-napoli-pay-ruiz-clause «Official: Napoli pay Ruiz clause»]. Football Italia.</ref>. 16 сьнежня паўабаронца згуляў у [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]] супраць сэрбскай «[[Црвена Зьвезда Бялград|Црвены Зьвезды]]»<ref>[https://it.eurosport.com/calcio/champions-league/2018-2019/le-formazioni-ufficiali-di-stella-rossa-napoli-milik-titolare-debutta-fabian-ruiz_sto6937627/story.shtml «Le formazioni ufficiali di Stella Rossa-Napoli: Milik titolare, debutta Fabian Ruiz»]. Eurosport.</ref>. Празь дзесяць дзён гішпанец дэбютаваў у [[Сэрыя А|Сэрыі А]]. 30 жніўня 2022 году гулец прыяднаўся да францускага клюбу «[[Пары Сэн-Жэрмэн Парыж|Пары Сэн-Жэрмэн]]», склаўшы пяцігадовую працоўную дамову<ref>[https://en.psg.fr/teams/first-team/content/fabian-ruiz-signs-five-year-deal-with-paris-saint-germain-psg-mercato «Fabián Ruiz signs five-year deal with Paris Saint-Germain»]. Paris Saint-Germain F.C.</ref>. 10 верасьня згуляў матч супраць «[[Брэст (футбольны клюб)|Брэста]]», а першы гол забіў толькі 1 лютага 2023 году, улучыўшы мяч у браму «[[Манпэлье (футбольны клюб)|Манпэлье]]». === Міжнародная === Гулец прыцягваўся да зборных розных узростаў. У нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] быў выкліканы трэнэрам [[Люіс Энрыке|Люісам Энрыке]] 15 сакавіка 2019 году на два адборачныя матчы да [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянату Эўропы 2020 году]] супраць [[Зборная Нарвэгіі па футболе|зборных Нарвэгіі]] і [[Зборная Мальты па футболе|Мальты]]<ref>[https://web.archive.org/web/20190327091031/https://www.sefutbol.com/en/official-call-first-two-euro-qualifier-matches «OFFICIAL | Call-up for the first two EURO Qualifier matches»]. SeFutbol.</ref>. Дэбютаваў у складзе каманды 7 чэрвеня 2019 году ў адборачным матчы, але супраць [[Зборная Фарэрскіх астравоў па футболе|зборнай Фарэрскіх астравоў]], выйшаўшы на замену [[Франсіска Раман Аляркон|Іску]] на 74-й хвіліне<ref>[https://www.marca.com/futbol/seleccion/2019/12/27/5dff963a268e3e8f238b457f.html «2019, el año de los cristales rotos en la historia de la selección»]. Marca</ref>. == Дасягненьні == '''«Напалі»''': * Уладальнік [[Кубак Італіі па футболе|Кубка Італіі]]: 2020 '''«Пары Сэн-Жэрмэн»''': * [[Чэмпіянат Францыі па футболе|Чэмпіён Францыі]]: 2023, 2024, 2025 * Уладальнік [[Кубак Францыі па футболе|Кубка Францыі]]: 2024, 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Францыі па футболе|Супэркубка Францыі]]: 2023, 2024 * Пераможца [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]: 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК ПСЖ Парыж}} {{Навігацыйная група |назоў = Руіс у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Руіс, Фабіян}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] kiy8qc402rwg5ffa3fuq6o91io0filk Лямін Ямаль 0 285594 2624633 2620191 2025-07-11T11:15:01Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624633 wikitext text/x-wiki {{Гішпанскае імя|Насраўі|Эбана}} {{Футбаліст}} '''Лямін Ямаль Насраўі Эбана''' ({{мова-es|Lamine Yamal Nasraoui Ebana}}; {{Н}} 13 ліпеня 2007 году) — гішпанскі футбаліст, правы ўінгер клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Зважаецца адным з найлепшых маладых талентаў у сьвеце<ref>[https://web.archive.org/web/20240111223729/https://www.goal.com/en/lists/watch-lamine-yamal-history-16-year-old-barcelona-sensation-supercopa-goalscoring-record-osasuna/bltd41eed3f97af8ab6 «Watch: Lamine Yamal making more history! 16-year-old Barcelona sensation breaks Supercopa goalscoring record after late strike against Osasuna»]. Goal.</ref><ref>[https://www.givemesport.com/best-young-players-in-world-football-soccer-ranked/ «The 25 best young players in world football right now ranked in order»]. Give Me Sport.</ref><ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/articles/cx82xyynw17o «'A superstar is born' — Yamal’s history making moment of 'genius'»]. BBC Sport.</ref>. Мае мараканскае і экватарыяльнагвінэйскае паходжаньне. == Кар’ера == === Клюбная === Ямаль у веку шасьці гадоў трапіў у акадэмію «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]», вядомую як [[Ля-Масія]], пасьля прагляду. Ужо хутка ён пачаў зважаецца як адзін з найгалоўных талентаў акадэміі<ref>[https://web.archive.org/web/20220909141431/https://www.marca.com/en/football/barcelona/2019/12/28/5e072c5722601dbe358b45a6.html « «Lamine Yamal shows shades of Messi»]. Marca</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20220905220002/https://as.com/futbol/primera/la-masia-alumbra-a-su-nuevo-ansu-n/ «La Masía alumbra a su 'nuevo Ansu'»]. Diario AS</ref><ref name="mundodeportivo">[https://web.archive.org/web/20220909141437/https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20220831/1001859973/julian-araujo-tapado-lateral-derecho.html «Julián Araujo, un 'tapado' para el lateral derecho»]. Mundo Deportivo.</ref>, то бок гулец трапіў у каманду да 19 гадоў ужо ў сэзоне 2022—2023 гадоў<ref name="mundodeportivo"/>. Улетку 2022 году Ямаль поруч зь іншымі маладымі выхаванцамі быў запрошаны [[Чаві]] ў падрыхтоўчы лягер першай каманды<ref>[https://web.archive.org/web/20220906214946/https://www.marca.com/futbol/barcelona/2022/09/05/6315a6aa268e3ead0d8b4588.html «Lamine Yamal, el niño de 15 años que ya entrena con el Barcelona: descubre al "mini Messi" de La Masía»]. Marca</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20220909141433/https://sportbild.bild.de/fussball/la-liga/primera-division/fc-barcelona-wird-lamine-yamal-15-der-naechste-lionel-messi-81228506.sport.html «FC Barcelona: Wird Lamine Yamal (15) der nächste Lionel Messi?»]. Sport Bild</ref>. Паводле зьвестак, маладзён уразіў галоўнага трэнэра<ref>[https://web.archive.org/web/20220905140033/https://ge.globo.com/futebol/futebol-internacional/noticia/2022/09/05/promessa-de-15-anos-encanta-xavi-e-treina-com-elenco-do-barcelona.ghtml «Promessa de 15 anos encanta Xavi e treina com elenco do Barcelona»]. Globo Esporte</ref>. Футбаліст дэбютаваў у асноўнай камандзе «Барсэлёны» 29 красавіка 2023 году, замяніўшы [[Паблё Мартын Паэс Гавіра|Гаві]] на 83-й хвіліне пераможнага матчы [[Ля Ліга|Ля Лігі]] супраць «[[Рэал Бэтыс Сэвільля|Бэтысу]]». За некалькі хвілін маладзён зрабіў адзін стрэл у браму былога галкіпэра «Барсэлёны» [[Кляўдыё Брава]] і стаў ня толькі пятым наймаладзейшым гульцом у гісторыі Ля Лігі, згуляўшы матчы ў веку 15 гадоў, 9 месяцаў і 16 дзён<ref>[https://web.archive.org/web/20240215235918/https://www.90min.com/posts/youngest-players-in-history-la-liga «Youngest players in the history of La Liga»]. 90min.</ref>, але таксама наймаладзейшым гульцом першай каманды «Барсэлёны» пасьля 15-гадовага [[Арманда Сажы]], які ўсталяваў рэкорд яшчэ ў 1922 годзе<ref>[https://web.archive.org/web/20230510022802/https://www.forbes.com/sites/tomsanderson/2023/04/29/15-year-old-prodigy-lamine-yamal-smashes-fc-barcelona-youngest-appearance-maker-record/ «15-Year-Old FC Barcelona Prodigy Lamine Yamal Smashes Youngest Appearance Maker Record»]. Forbes.</ref>. Свой першы матч ад пачатку Ямаль згуляў у складзе клюбу 20 жніўня 2023 году, калі каталёнцы прымалі «[[Кадыс (футбольны клюб)|Кадыс]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20230822070123/https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/3644506/lamine-yamal-youngest-fc-barcelona-starter-ever «Lamine Yamal, youngest FC Barcelona starter ever»]. FC Barcelona.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20231010190438/https://edition.cnn.com/2023/08/21/sport/lamine-yamal-youngest-starter-barcelona-spt-intl/index.html «Lamine Yamal becomes youngest La Liga starter in 21st century in Barcelona’s 2-0 win against Cádiz»]. CNN.</ref>. У свой наступны матч гулец быў абраны футбалістам матчу, пасьля таго як дапамог Гаві і [[Робэрт Левандоўскі|Робэрту Левандоўскаму]] ўлучыць мячы ў браму «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20230902073111/https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/3655925/villarreal-3-4-fc-barcelona-rollercoaster-ride-to-victory «Villarreal 3–4 FC Barcelona: Rollercoaster ride to victory»]. FC Barcelona.</ref>. Напружаны матч скончыўся зь лікам 4:3 на карысьць барсэлёнцаў. 19 верасьня гулец запачаткаваў выступы ў [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лізе чэмпіёнаў]], зьявіўшыся ў матчы супраць «[[Антвэрпэн (футбольны клюб)|Антвэрпэну]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20230928115651/https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0253-0d042a009474-d3a14de143a9-1000--youngest-champions-league-players-moukoko-yamal-babayaro-che/ «Youngest Champions League players: Moukoko, Yamal, Babayaro, Cherki, Halilović, Tielemans»]. UEFA.</ref>. 2 кастрычніка Ямаль склаў новую працоўную дамову, а кошт ягонага выкупу павялічыўся да 1 мільярда эўра<ref>[https://web.archive.org/web/20231004153504/https://www.fcbarcelona.com/en/football/barca-b/news/3714997/lamine-yamal-extends-contract-to-2026 «Lamine Yamal extends contract to 2026»]. FC Barcelona.</ref>. Праз амаль тыдзень гішпанец адзначыўся голам у браму «[[Гранада (футбольны клюб)|Гранады]]». У 16 гадоў Лямін пераўзвысіў некалькі рэкордаў цягам сэзону, згуляўшы 50 матчаў ва ўсіх спаборніцтвах<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4032517/all-lamine-yamals-records «All Lamine Yamal’s records»]. FC Barcelona.</ref>. === Міжнародная === Ямаль прыцягваўся да матчаў зборных Гішпаніі розных узростаў. У 2023 годзе ён быў адным з ключавых гульцоў у складзе зборнай Гішпаніі да 17 гадоў на чэмпіянаце Эўропы сярод юнакоў. Футбаліст забіў чатыры галы на турніры, але зборная была выбітая французамі ў паўфінале першынства. 1 верасьня 2023 году, то бок у веку 16 гадоў і 50 дзён, Лямін атрымаў свой першы міжнародны выклік у нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] на адборачныя матчы [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2024 году|чэмпіянату Эўропы 2024 году]] супраць [[Зборная Грузіі па футболе|зборных Грузіі]] і [[Зборная Кіпру па футболе|Кіпру]]<ref>[https://rfef.es/es/noticias/oficial-lista-de-convocados-para-los-partidos-contra-georgia-y-chipre «Lista de convocados para los partidos contra Georgia y Chipre»]. Royal Spanish Football Federation.</ref>. 8 верасьня гулец дэбютаваў у кашулі нацыянальнай зборнай, адзначыўшыся ўлучыным голам на 74-й хвіліне матчу ў браму зборнай Грузіі<ref>[https://www.espn.com.au/football/story/_/id/38353315/barcelonas-lamine-yamal-becomes-youngest-player-spain «Spain teen Yamal scores, breaks record on debut»]. ESPN.</ref>. 7 чэрвеня 2024 году ён быў абраны ў склад зборнай на сам турнір<ref>[https://rfef.es/en/noticias/final-spain-squad-for-the-euro-2024-finals «Final Spain squad for the Euro 2024 finals»]. Royal Spanish Football Federation.</ref>. 15 чэрвеня гулец дэбютаваў на чэмпіянаце Эўропы ў матчы супраць [[Зборная Харватыі па футболе|зборнай Харватыі]], стаўшы наймаладзейшым гульцом у веку 16 гадоў і 338 дзён, пабіўшы папярэдні рэкорд паляка [[Кацпэр Казлоўскі (футбаліст)|Кацпэра Казлоўскага]]<ref>[https://sport.optus.com.au/news/uefa-euro-2024/os75853/lamine-yamal-breaks-record-youngest-euro-player «Prodigy Lamine Yamal breaks record as youngest ever UEFA Euro player»]. Optus Sport.</ref>. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ямаль, Лямін}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] eyd22w57r5ygkf463rx2ueofwfpyn4h Дані Ольма 0 285604 2624560 2620192 2025-07-10T21:42:50Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624560 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Даніе́ль О́льма Карваха́ль''' ({{мова-es|Daniel Olmo Carvajal}}; {{Н}} 7 траўня 1998 году) — гішпанскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Таксама можа згуляць атакуючага паўабаронцу ды заняць месца на левым флянзе нападу<ref>[https://web.archive.org/web/20190623135533/https://www.mirror.co.uk/sport/football/news/five-spain-stars-euro-under-16611149 «Five Spain stars to keep an eye on as European Under-21 Championship continues»]. Daily Mirror.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Як ураджэнец [[Каталёнія|Каталёніі]], Ольма спачатку далучыўся да акадэміі «[[Эспанёл Барсэлёна|Эспанёлу]]», але праз год перайшоў у [[Ля-Масія|Ля-Масію]], якая ёсьць акадэміяй «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёны]]». 31 ліпеня 2014 году ў веку 16 гадоў гулец нечакана далучыўся да харвацкага «[[Дынама Заграб|Дынама]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20191220210826/https://www.croatiaweek.com/dinamo-zagreb-sign-talented-spain-barcelona-youth-captain/ «Dinamo Zagreb Sign Talented Spain & Barcelona Youth Captain»]. Croatia Week.</ref>. Дэбютаваў у прафэсійным футболе 7 лютага 2015 году ў матчы супраць сталічнай «[[Лякаматыва Заграб|Лякаматывы]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20150223012716/http://gnkdinamo.hr/hr/novosti/vijesti/modra-buducnost-sjajni-mladici-koji-nezaustavljivo-dolaze.html «Modra budućnost: Sjajni mladići koji nezaustavljivo dolaze»]. GNK Dinamo.</ref>. Свой першы гол забіў у матчы [[Кубак Харватыі па футболе|Кубка Харватыі]] 22 верасьня. Нападнік быў крыўдзіцелем «Оштрца»<ref>[https://web.archive.org/web/20221007174248/https://www.eldesmarque.com/futbol/84188-darder-se-estrena-en-francia-y-soriano-ya-manda-en-austria?amp=1 «Darder se estrena en Francia y Soriano ya manda en Austria»]. El Desmarque.</ref>. 26 жніўня 2016 году Ольма склаў з клюбам чатырохгадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20160825111709/http://gnkdinamo.hr/HR/Novosti/Clanak/olmo-dao-povjerenje-dinamu-na-iduce-cetiri-godine «Olmo dao povjerenje Dinamu na iduće četiri godine»]. GNK Dinamo.</ref>. Сталае месца ў першай камандзе гішпанец здабыў толькі з [[Чэмпіянат Харватыі па футболе 2017—2018 гадоў|сэзону 2017—2018 гадоў]], а ўжо ў наступным сэзоне Ольма быў абраны найлепшым футбалістам [[Чэмпіянат Харватыі па футболе|чэмпіянату Харватыі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20190604130723/https://www.marca.com/en/football/international-football/2019/06/03/5cf52315268e3e690f8b45ee.html «Spaniard Dani Olmo is named player of the season in Croatia»]. Marca.</ref>. [[Файл:2022-07-30 Fußball, Männer, DFL-Supercup, RB Leipzig - FC Bayern München 1DX 3277 by Stepro.jpg|значак|зьлева|Ольма ў кашулі «[[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ Ляйпцыгу]]» ў матчы [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]] ў 2022 годзе.]] 25 студзеня 2020 году Ольма прыяднаўся да клюбу Бундэсьлігі «[[РБ Ляйпцыг (футбольны клюб)|РБ Ляйпцыгу]]», падпісаўшы чатырохгадовы кантракт<ref>[https://web.archive.org/web/20210206232533/https://www.dierotenbullen.com/de/aktuelles/neuigkeiten/Saison_2019_20/Neuzugang-Dani-Olmo.html «Dani Olmo verstärkt RB Leipzig!»]. RB Leipzig.</ref>. Ужо праз тыдзень гулец запачаткаваў выступы на нямецкай зямлі ў нічыйным матчы супраць мёнхэглядбаскай «[[Барусія Мёнхэнглядбах|Барусіі]]», зьявіўшыся на 69-й хвіліне сустрэчы. 9 лютага футбаліст выйшаў у першай адзінаццатцы ў матчы супраць «[[Баварыя Мюнхэн|Баварыі]]», але быў заменены на 69-й хвіліне. Свае першыя два галы ўлучыў у браму «[[Гофэнгайм (футбольны клюб)|Гофэнгайму]]», а матчы гэтак і скончыўся зь лікам 2:0<ref>[https://web.archive.org/web/20200612213748/https://gol.dnevnik.hr/clanak/rubrika/nogomet/olmo-zabio-dva-gola-u-dvije-minute---609055.html «Olmo poludio! U dvije minute strpao dva lijepa gola za pobjedu Leipziga»]. Gol.hr.</ref>. 12 жніўня 2023 году Ольма ўчыніў хет-трык у [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубку Нямеччыны]], забіўшы адзіныя галы ў матчы ў браму «Баварыі»<ref>[https://web.archive.org/web/20230818201925/https://www.bbc.com/sport/live/football/66489164 «German Super Cup: Kane brought off bench but Bayern beaten by Leipzig»]. BBC Sport.</ref>. 9 жніўня 2024 году Ольма вярнуўся ў клюб сваёй моладзевай кар’еры «Барсэлёну», склаўшы шасьцігадовую працоўную дамову на суму каля 60 мільёнаў эўра<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4078339/fc-barcelona-sign-dani-olmo «FC Barcelona sign Dani Olmo»]. FC Barcelona.</ref><ref>[https://www.nytimes.com/athletic/5620891/2024/08/06/barcelona-dani-olmo-transfer/ «Barcelona agree deal in principle to sign Dani Olmo from RB Leipzig»]. The Athletic.</ref>. === Міжнародная === Ольма атрымаў свой першы выклік у нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] ў лістападзе 2019 году на адборачныя матчы да [[Чэмпіянат Эўропы па футболе 2020 году|чэмпіянату Эўропы 2020 году]] супраць [[Зборная Мальты па футболе|зборных Мальты]] і [[Зборная Румыніі па футболе|Румыніі]], пасьля таго як Гішпанія ўжо кваліфікавалася на турнір. Гулец дэбютаваў 15 лістапада, выйшаўшы на замену замест [[Альвара Марата|Альвара Мараты]] на 66-й хвіліне і забіў праз тры хвіліны ў хатняй пераможнай гульні супраць зборнай Мальты, якая скончылася зь лікам 7:0<ref>[https://web.archive.org/web/20191117220315/https://www.bbc.com/sport/football/50440510 «Santi Cazorla scores first Spain goal in four years in win over Malta»]. BBC Sport.</ref>. Другі дэбютант [[Паў Торэс]] таксама ўлучыў мяч у браму астраўлянаў, што зрабілася першым выпадкам за 30 гадоў, калі два гішпанцы забілі ў сваіх першых матчах у складзе зборнай<ref>[https://web.archive.org/web/20191220171425/https://en.as.com/en/2019/11/15/football/1573854279_669899.html «Dani Olmo and Pau Torres make history in Spain stroll»]. Diario AS.</ref>. == Дасягненьні == '''«Дынама»''': * [[Чэмпіянат Харватыі па футболе|Чэмпіён Харватыі]]: 2015, 2016, 2018, 2019, 2020 * Уладальнік [[Кубак Харватыі па футболе|Кубка Харватыі]]: 2015, 2016, 2018 * Уладальнік [[Супэркубак Харватыі па футболе|Супэркубка Харватыі]]: 2019 '''«РБ Ляйпцыг»''': * Уладальнік [[Кубак Нямеччыны па футболе|Кубка Нямеччыны]]: 2022, 2023 * Уладальнік [[Супэркубак Нямеччыны па футболе|Супэркубка Нямеччыны]]: 2023 '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 * Пераможца [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Ольма ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ольма, Дані}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2024 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2024 году]] 3hgtw9bs797f8at3elhvx3fqxsvryzn Ніка Ўільямз 0 285627 2624625 2613327 2025-07-11T10:15:18Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624625 wikitext text/x-wiki {{Ня блытаць|Нэка Ўільямз|Нэка Ўільямзам}} {{Футбаліст}} '''Ніка Ўільямз''' ({{мова-es|Nico Williams}}; {{Н}} 12 ліпеня 2002 году) — гішпанскі футбаліст, нападнік клюбу «[[Атлетык Більбао|Атлетык]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Ягоны старэйшы брат [[Іньякі Ўільямз|Іньякі]] таксама ёсьць футбалістам, але абараняе колеры нацыянальнай [[зборная Ганы па футболе|зборнай Ганы]]. Вылучаецца хуткасьцю і навычкамі дрыблінгу<ref>[https://web.archive.org/web/20230719022111/https://laligaanalysis.com/analysis/nico-williams-athletic-bilbao-la-liga-2022-23-data-stats-analysis «Under the microscope:What makes Nico Williams a key asset of Athletic Bilbao»]. La Liga Analysis.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Ўільямз зьмяніў акадэміі шэрагу клюбаў, перш чым далучыўся да футбольнай школы «[[Атлетык Більбао|Атлетыка]]». Упершыню згуляў за фарм-клюб клюбу зь [[Більбао]], вядомы як «[[Басконія Басауры|Басконія]]»<ref>[https://web.archive.org/web/20210430160153/https://as.com/futbol/2020/05/11/primera/1589194744_092976.html «Nico Williams sube al filial e Iñaki le espera pronto a su lado»]. AS.</ref>. Увесну 2020 году быў далучаны да рэзэрвовай каманды «Атлетыка», а 28 чэрвеня 2021 году дэбютаваў у складзе першай каманды ў матчы [[Ля Ліга|Ля Лігі]] супраць «[[Рэал Вальядалід|Вальядаліду]]». Ніка зьявіўся на пляцоўцы на другі тайм, а ягоны брат [[Іньякі Ўільямз|Іньякі]] выйшаў празь дзесяць хвілінаў пасьля гэтага. Свае першыя галы забіў у студзені 2022 году ў матчы [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]<ref>[https://web.archive.org/web/20221019145446/https://spainsnews.com/nico-williams-double-ends-the-illusion-of-atletico-mancha-real/ «Nico Williams’ double ends the illusion of Atlético Mancha Real»]. Spain’s News.</ref>. Празь сем дзён пасьля гэтага адзначыўся голам у браму сталічнага «[[Атлетыка Мадрыд|Атлетыка]]» ў матчы паўфіналу [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]. З [[Ля Ліга 2022—2023 гадоў|сэзону 2022—2023 гадоў]] замацаваўся ў складзе, згуляўшы з пачатку чатыры зь першых пяці матчаў новага чэмпіянату. У сустрэчы супраць «[[Эльчэ (футбольны клюб)|Эльчэ]]» быў прызнаны гульцом матчу. Праз тое, што кантракт Ўільямза сканчваўся ў 2024 годзе, і ў СМІ зьявіліся чуткі, што гулец можа далучыцца да такіх клюбаў, як то «[[Астан Віла Бірмінггэм|Астан Віла]]», «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]», «[[Лівэрпул (футбольны клюб)|Лівэрпул]]» і «[[Рэал Мадрыд|Рэал]]»<ref>[https://www.espn.co.uk/football/story/_/id/38907953/transfer-talk-real-madrid-barcelona-linked-nico-williams «Transfer Talk: Real Madrid, Barcelona eye Nico Williams»]. ESPN.</ref><ref>[https://www.standard.co.uk/sport/football/liverpool-fc-nico-williams-transfer-b1124136.html «Liverpool miss out on Nico Williams transfer as Athletic Club star signs new contract»]. Evening Standard.</ref>. Аднак, пасьля некалькіх месяцаў перамоваў, гулец пагадзіўся на далейшую супрацу да 2027 году. === Міжнародная === Упершыню нападнік быў выкліканы ў нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]], якую ачольваў [[Люіс Энрыке]], на матчы [[Ліга нацыяў УЭФА 2022—2023 гадоў|Лігі нацыяў УЭФА 2022—2023 гадоў]] у верасьні 2022 году. Ўільямз дэбютаваў у хатняй гульні супраць [[Зборная Швайцарыі па футболе|зборнай Швайцарыі]], якая скончыла на карысьць гаспадароў зь лікам 2:1<ref>[https://web.archive.org/web/20220922010736/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/SportsArchive/Big-blow-for-Ghana-as-Spain-names-Nico-Williams-in-squad-for-September-friendly-matches-1624517 «Big blow for Ghana as Spain names Nico Williams in squad for September friendly matches»]. GhanaWeb.</ref>. 17 лістапада ён забіў свой першы гол за зборную ў таварыскім матчы супраць [[Зборная Ярданіі па футболе|зборнай Ярданіі]]<ref>[https://www.espn.co.uk/football/report/_/gameId/654030 «Ansu Fati scores in Spain World Cup warm-up win over Jordan»]. ESPN.</ref>. == Дасягненьні == '''«Атлетык»''': * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2024 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Навігацыйная група |назоў = Ўільямз у складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ўільямз, Ніка}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] 7vp29b6jpcwes8q6balzlg4l9p0wrwp Пэдры 0 285629 2624583 2620187 2025-07-11T06:28:40Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624583 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Пэдра Гансалес Лёпэс''' ({{мова-es|Pedro González López}}), таксама вядомы як '''Пэдры''' ({{мова-es|Pedri|скарочана}}; {{Н}} 25 лістапада 2002 году) — гішпанскі футбаліст, цэнтральны паўабаронца клюбу «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» і нацыянальнай [[зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Пэдры далучыўся да акадэміі «[[Ляс-Пальмас (футбольны клюб)|Ляс-Пальмасу]]» ў 2018 годзе. 15 ліпеня 2019 году гулец, маючы ўсяго 16 гадоў, склаў першую прафэсійную чатырохгадовую дамову з клюбам, пасьля чаго трэнэр [[Пэпэ Мэль]] перавёў яго яго ў першую каманду<ref>[https://www.udlaspalmas.es/noticias/noticia/el-juvenil-pedri-firma-contrato-profesional-con-la-ud-las-palmas «El juvenil Pedri firma contrato profesional con la UD Las Palmas»]. UD Las Palmas.</ref>. Запачаткаваў кар’еру на прафэсійным узроўні 18 жніўня 2019 году ў веку ўсяго 16 гадоў, зьявіўшыся ў стартавым складзе ў матчы супраць «[[Уэска (футбольны клюб)|Уэскі]]» розыгрышу другога дывізіёну<ref>[https://www.marca.com/futbol/segunda-division/cronica/2019/08/18/5d5970d7ca4741ba178b45e9.html «El Huesca se lleva el triunfo gracias a un gol de Álex Gallar en la segunda parte»]. Marca.</ref>. Свой першы гол забіў 19 верасьня, дзякуючы чаму астраўны клюб здабыў хатнюю перамогу над хіхонскім «[[Спортынг Хіхон|Спортынгам]]», стаўшы наймаладзейшым галеадорам у гісторыі «Ляс-Пальмасу»<ref>[https://as.com/futbol/2019/09/20/segunda/1568930488_444391.html «Pedri es una estrella: golazo y primera victoria de Las Palmas»]. Diario AS.</ref><ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/news/1744265/10-things-about-pedri «10 things about Pedri»]. FC Barcelona.</ref>. Яшчэ ў верасьні 2019 году «[[Барсэлёна (футбольны клюб)|Барсэлёна]]» парупілася над тым, каб гулец паводле дамовы прыяднаўся да ейнага складу налета. Футбаліст узгадніў умовы з каталёнскай камандай, якая выдаткавала на падпісаньне маладога талента 5 мільёнаў эўра з рознымі бонусамі<ref>[https://www.fcbarcelona.cat/ca/noticies/1335629/barca-i-las-palmas-arriben-a-un-acord-per-al-traspas-de-pedri «Barça i Las Palmas arriben a un acord per al traspàs de Pedri»]. FC Barcelona.</ref>. У кашулі сіне-гранатавых Пэдры дэбютаваў 27 верасьня, замяніўшы [[Філіпэ Каўтыньню]] ў хатнім матчы [[Ля Ліга|Ля Лігі]] супраць «[[Вільярэал (футбольны клюб)|Вільярэалу]]»<ref>[https://www.marca.com/en/football/barcelona/barcelona-vs-villarreal/cronica/2020/09/27/5f70fbd846163f1e618b45a3.html «Ansu Fati takes charge at Barcelona»]. Marca.</ref>. 7 лістапада гулец адзначыўся першым голам у новай дружыне, а таксама вызначыўся галявой перадачай на [[Сэржы Рабэрта]]<ref>[https://www.marca.com/futbol/primera-division/barcelona-vs-betis/cronica/2020/11/07/5fa6aca8ca4741ab628b45aa.html «Todo es más fácil con Messi»]. Marca</ref>. 14 красавіка 2022 году Пэдры атрымаў траўму падкаленнай сухажылы падчас другога чвэрцьфінальнага матчу «Барсэлёны» супраць нямецкана «[[Айнтрахт Франкфурт|Айнтрахту]]» ў [[Ліга Эўропы УЭФА|Лізе Эўропы]]. Як пасьля стала вядома, Пэдры мусіць прапусьць рэшту сэзону. 28 студзеня 2023 году ў матчы супраць «[[Жырона (футбольны клюб)|Жыроны]]» Пэдры згуляў соты матч у кашулі каталёнскага клюбу. === Міжнародная === У сакавіку 2021 году Пэдры быў запрошаны у нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] перад матчамі групавога этапу кваліфікацыі [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянату сьвету 2022 году]]<ref>[https://www.football-espana.net/2021/03/14/barcelona-star-pedri-set-for-debut-spain-senior-call-up «Barcelona star Pedri set for debut Spain senior call up»]. Football España.</ref>. Да гэтага футбаліст абараняў гонар краіны толькі ў моладзевых і юнацкіх камандах. Запачаткаваў выступы ў складзе нацыянальнай каманды 25 сакавіка ў матчы супраць [[Зборная Грэцыі па футболе|зборнай Грэцыі]]. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2021, 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2023, 2025 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Навігацыйная група |назоў = Пэдры ў складзе [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]] на [[Чэмпіянат сьвету па футболе|чэмпіянатах сьвету]] і [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Эўропы]] |стыль_назова = background-color: {{Колер|Гішпанія}}; |Гішпанія на ЧЭ-2020 |Гішпанія на ЧС-2022 |Гішпанія на ЧЭ-2024 }} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2020 году]] [[Катэгорыя:Прызэры летніх Алімпійскіх гульняў 2020 году]] dnc21pbdhzyncxfo7hp6qv2p32czj61 Алехандра Бальдэ 0 291924 2624488 2620184 2025-07-10T16:21:55Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624488 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Алеха́ндра Бальдэ́ Марты́нэс''' ({{мова-es|Alejandro Balde Martínez}}; {{Н}} 18 кастрычніка 2003 году) — гішпанскі футбаліст, левы абаронца клюбу [[Барсэлёна (футбольны клюб)|«Барсэлёна»]] і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Уважаецца адным з найлепшых левых абаронцаў у сьвеце дзякуючы сваёй хуткасьці, трыманьню мяча і абарончым здольнасьцям<ref>[https://www.laliga.com/noticias/los-premios-team-of-the-season-de-ea-sportstm-y-laliga-revelan-a-los-mejores-15-jugadores-de-la-temporada «Los Premios 'Team Of The Season' de EA SPORTSTM y LaLiga revelan a los mejores 15 jugadores de la temporada»]. La Liga.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20230125094004/https://www.bbc.com/sport/live/football/64284870 «Spanish Super Cup: Barcelona beat Real Madrid»]. BBC Sport.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Бальдэ далучыўся да [[Барсэлёна (футбольны клюб)|«Барсэлёны»]] ў 2011 годзе ў веку 8-і гадоў пасьля таго, як пэўны час навучаўся футболу ў акадэміі [[Эспанёл Барсэлёна|«Эспанёлу»]]<ref>Rogé, Albert (12.11.2020). [https://www.sport.es/en/news/barca/profile-electric-alejandro-balde-has-a-lot-to-offer-8201674 «Profile: Electric Alejandro Balde has a lot to offer»]. Sport.</ref>. У ліпені 2021 году склаў падоўжаны кантракт з клюбам да 2024 году з умовай выкупу за 500 мільёнаў эўра<ref>Soldevila, Adrià (11.08.2021). [https://web.archive.org/web/20210813123056/https://www.goal.com/en/news/alejandro-balde-barcelona-teenage-left-back-500m-release/1ij5oor255tup1i0ls6yty4h47 «Alejandro Balde: Barcelona’s 'spectacular' teenage left-back with a €500m release clause»]. Goal.</ref>. Зрабіў уражанэньне на трэнэраў «Барсэлёны» падчас перадсэзоннай падрыхтоўкі ўлетку 2021 году ды пачаў сэзон у якасьці першага дублёра [[Жордзі Альба|Жордзі Альбы]]<ref>[https://www.sport.es/en/news/barca/barca-tie-down-alejandro-balde-their-jordi-alba-backup-11933006 «Barca tie down Alejandro Balde, their Jordi Alba backup»]. Sport.</ref>. Пасьля двух матчаў запар у заяўцы клюбу ў сустрэчах супраць [[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|«Рэал Сасьедаду»]] і [[Атлетык Більбао|«Атлетыка»]]. 14 верасьня дэбютаваў у складзе каталёнскага клюбу, замяніўшы Альбу на 74-й хвіліне матчу супраць [[Баварыя Мюнхэн|«Баварыі»]] на групавым этапе [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]. З пачатку [[Ля Ліга 2022—2023 гадоў|сэзону 2022—2023 гадоў]] галоўны трэнэр [[Чаві]] надаў Бальдэ больш прыкметную ролю. У выніку маладзён згуляў у большай колькасьці матчаў лігі чым Альба, а таксама атрымаў больш хвілінаў на полі ў важных матчах<ref>[https://www.sport.es/en/news/barca/xavi-on-balde-an-18-year-old-playing-at-this-level-never-ceases-to-amaze-75566303 «Xavi on Balde: An 18-year-old playing at this level never ceases to amaze»]. Sport.</ref>. 20 верасьня 2023 году было абвешчана, што Бальдэ ўзгодніць новы кантракт з клюбам да 2028 году з умовай выкупу ў 1 мільярд эўра<ref>[https://www.fcbarcelona.es/es/futbol/primer-equipo/noticias/3691879/balde-cule-hasta-2028 «Balde, culé hasta 2028»]. FC Barcelona.</ref>. 24 студзеня 2024 году абаронца атрымаў траўму падкаленнай сухажылы правай нагі ў матчы [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]] супраць басконскага «Атлетыка». У выніку гішпанец быў вымушаны зрабіць апэрацыю і прапусьціць усе наступныя матчы сэзону. === Міжнародная === З улікам таго, што бацька Бальдэ паходзіць з [[Гвінэя-Бісаў|Гвінэі-Бісаў]], гулец меў мажлівасьць бараніць колеры як [[Зборная Гвінэі-Бісаў па футболе|зборнай Гвінэі-Бісаў]], гэтак і [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Абаронца абраў сваёй камандай гішпанскую каманду. Бальдэ быў нечакана выкліканы ў нацыянальную зборную за два дні да пачатку [[чэмпіянат сьвету па футболе 2022 году|чэмпіянату сьвету 2022 году]], бо левы абаронца [[Валенсія (футбольны клюб)|«Валенсіі»]] [[Хасэ Люіс Гая|Хасэ Гая]] атрымаў траўму костачкі нагі падчас трэнавальнага практыкаваньня<ref>Marsden, Sam; Llorens, Moises (18.11.2022). [https://www.espn.co.uk/football/fifa-world-cup/story/4805677/alejandro-balde-replaces-jose-gaya-in-spain-world-cup-squad «World Cup 2022: Barcelona youngster Alejandro Balde replaces injured Jose Gaya in Spain squad»]. ESPN.</ref>. 23 лістапада 2022 году ён дэбютаваў у складзе зборнай на мудыялі, зьявіўшыся на 64-й хвіліне гульні супраць [[Зборная Коста-Рыкі па футболе|зборнай Коста-Рыкі]]. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2023, 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2023, 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{Гішпанія на ЧС-2022}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Бальдэ, Алехандра}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] ce5rs4pleekv75t73mg9285ckyexp08 Марк Касадо 0 291925 2624519 2620190 2025-07-10T18:23:30Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624519 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Марк Касадо Торас''' ({{мова-es|Marc Casadó Torras}}; {{Н}} 14 верасьня 2003 году) — гішпанскі футбаліст, левы абарончы паўабаронца клюбу [[Барсэлёна (футбольны клюб)|«Барсэлёна»]] і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. Вядомы сваёй працаздольнасьцю, перадачамі, абарончымі навычкамі і тэхнічным майстэрствам<ref>[https://www.sport.es/es/noticias/futbol-base/marc-casado-lider-con-estilo-6353086 «Marc Casadó: Un líder con estilo»]. Sport.</ref>. == Кар’ера == === Клюбная === Хлопцам прайшоў празь некалькі футбольных школаў, перш чым апынуўся ў акадэміі [[Барсэлёна (футбольны клюб)|«Барсэлёны»]], выхаванцам якой стаў у веку 13 гадоў у 2016 годзе. Быў капітанам моладзевай каманды, зь якой у 2021 годзе здабыў перамогу ў моладзевай лігі краіны. Акрамя таго, ён пяць разоў зьяўляўся на лаўцы запасных рэзэрвовага складу ў 2021 годзе. Улетку 2022 году быў далучаны да складу гэтай каманды на сталай аснове<ref>[https://www.mundodeportivo.com/futbol/fc-barcelona/20220722/1001840256/marc-casado-barca-pese-ofertas-mejores.html «Marc Casadó, todo por el Barça pese a ofertas mejores»]. Mundo Deportivo.</ref>. 5 ліпеня 2022 году падоўжыў кантракт з клубам да лета 2024 году<ref>Tella, Adrià. [https://www.lesportiudecatalunya.cat/futbol/article/2162869-el-barca-renova-el-futur-amb-marc-casado-i-chadi-riad.html «El Barça renova el futur, amb Marc Casadó i Chadi Riad — 05 juliol 2022»]. L’Esportiu de Catalunya.</ref>. 27 жніўня 2022 году дэбютаваў у складзе «Барсэлёны Б» у матчы трэцяга дывізіёну супраць каманды [[Кастэльён (футбольны клюб)|«Кастэльён»]]. 1 лістапада таго ж году дэбютаваў у асноўнай камандзе каманды «Барсэлёны» супраць чэскай [[Вікторыя Пльзень|«Вікторыі»]] у матчы [[Ліга чэмпіёнаў УЭФА|Лігі чэмпіёнаў]]. Маладзён замяніў 67-й хвіліне траўмаванага [[Франк Кесье|Франка Кесье]]. У сэзоне 2023—2024 гадоў Касадо быў прызначаны капітанам другой каманды клюбу<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/barca-b/news/3646432/four-barca-atletic-captains-named «Four Barça Atlètic captains named»]. FC Barcelona.</ref>. Не зважаючы, што працягваў выступаць у другой камандзе ў трэцім дывізіёне, свае трэнаваньні рабіў поруч з галоўнай камандай клюбу. 17 сакавіка 2024 году запачаткаваў выступы ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]], згуляўшы ў матчы супраць мадрыдзкага [[Атлетыка Мадрыд|«Атлетыка»]], падчас якога быў заменены на [[Эктар Форт|Эктара Форта]]<ref>[https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/3936183/casado-la-masia-is-the-essence-of-barca «Casadó: 'La Masia is the essence of Barça'»]. FC Barcelona.</ref>. === Міжнародная === Касадо прыцягваўся да матчаў розных узростаў Гішпаніі. Быў улучаны ў каманду з 26 гульцоў на матчы [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]] супраць [[Зборная Даніі па футболе|зборных Даніі]] і [[Зборная Швайцарыі па футболе|Швайцарыі]], якія меліся быць згуляныя 15 і 18 лістапада 2024 году. Дэбют паўабаронцы прыпаў на сустрэчу супраць зборнай Даніі, калі маладзён замяніў на 70-й хвіліне [[Мартын Субімэндзі|Мартына Субімэндзі]]. Праз тры дні адгуляў усе 90 хвілінаў матчу супраць зборнай Швайцарыі. == Дасягненьні == '''«Барсэлёна»''': * [[Чэмпіянат Гішпаніі па футболе|Чэмпіён Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Кубак Гішпаніі па футболе|Кубка Гішпаніі]]: 2025 * Уладальнік [[Супэркубак Гішпаніі па футболе|Супэркубка Гішпаніі]]: 2025 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Склад ФК Барсэлёна}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Касадо, Марк}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] apti6y0tr4w8fcnd0d34e12i98y9y53 Алекс Баэна 0 292458 2624491 2599044 2025-07-10T16:29:59Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624491 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Алеха́ндра Баэ́на''' ({{мова-es|Alejandro Baena}}; {{Н}} 20 ліпеня 2001 году) — гішпанскі футбаліст, левы ўінгер клюбу [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэал»]] і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Не зважаючы на тое, што гулец нарадзіўся ў [[Андалюзія|Андалюзіі]], свой футбольны шлях пачаў у структуры [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэалу»]], да якога далучыўся ў 2011 годзе. У клюбе пракрочыў праз усе рэзэрвовыя каманды, нарэшце дэбютаваўшы ў [[Ля Ліга|Ля Лізе]] 13 ліпеня 2020 году. Баэна зьявіўся на замену [[Ману Трыгерас]]а ў матчы айчыннага чэмпіянату супраць [[Рэал Сасьедад Сан-Сэбастыян|«Рэал Сасьедаду»]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200714033935/https://www.marca.com/futbol/primera-division/cronica/2020/07/13/5f0c96cc268e3ea64a8b4580.html «La Real Sociedad despierta a tiempo y se mete en la pelea por Europa»]. Marca.</ref>. Свой першы гол у прафэсійнай кар’еры забіў 5 лістапада, улучыўшы трэці гол сваёй каманды ў хатнім матчы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць ізраільскага [[Макабі Тэль-Авіў|«Макабі»]] з [[Тэль-Авіў|Тэль-Авіву]] (4:0)<ref>[https://web.archive.org/web/20210120035955/https://www.uefa.com/uefaeuropaleague/match/2029758--villarreal-vs-m-tel-aviv/ «Villarreal 4–0 Maccabi Tel-Aviv»]. UEFA.com.</ref>. Празь сем дзён ён падоўжыў кантракт да 2025 году<ref>[https://web.archive.org/web/20210111102429/https://villarrealcf.es/en/news/item/29055-the-villarreal-of-the-future «The Villarreal of the future»]. Villarreal CF.</ref>. 19 жніўня 2021 году гулец быў накіраваны ў арэнду ў клюб другога дывізіёну [[Жырона (футбольны клюб)|«Жырону»]] дзеля здабыцьця гульнёвай практыкі<ref>[https://web.archive.org/web/20220814153722/https://villarrealcf.es/en/news/item/31479-alex-baena-loaned-to-girona-fc «Álex Baena, loaned to Girona FC»]. Villarreal CF.</ref>. Футбаліст ня толькі здолеў замацавацца ў асноўным складзе каманды, але і дапамог ёй праз плэй-оф прасунуцца ў найвышэйшы дывізіён. У [[Ля Ліга 2023—2024 гадоў|сэзоне 2023—2024 гадоў]] Баэна стаў найлепшым асыстэнтам Ля Лігі, паклаўшы на свой рахунак 14 выніковых перадачаў<ref>[https://en.as.com/resultados/futbol/primera/2023_2024/ranking/jugadores/asistencias-de-gol/ «LaLiga EA Sports: Goal assist»]. AS.</ref>. === Міжнародная === Футбаліст прайшоў праз усе юнацкія і моладзевыя каманды краіны. У жніўні 2023 году атрымаў свой першы выклік у нацыянальную [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборную Гішпаніі]] ад галоўнага трэнэра [[Люіс дэ ля Фуэнтэ|Люіса дэ ля Фуэнтэ]] на два адборачныя матчы [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2024 году|чэмпіянату Эўропы 2024 году]] супраць [[Зборная Грузіі па футболе|зборных Грузіі]] і [[Зборная Кіпру па футболе|Кіпру]]<ref>[https://rfef.es/es/noticias/oficial-lista-de-convocados-para-los-partidos-contra-georgia-y-chipre «Lista de convocados para los partidos contra Georgia y Chipre»]. RFEF.</ref>. Першым голам адзначыўся ў дэбютным матчы супраць кіпрскай зборнай, які скончыў зь лікам 6:0 на карысьць пірэнэйцаў<ref>[https://rfef.es/en/noticias/the-dream-debut-of-alex-baena «The dream debut of Álex Baena»]. RFEF.</ref>. У траўні 2024 году быў улучаны ў заяўку зборнай на Эўра-2024. Празь некалькі месяцаў поруч з зборнай стаў чэмпіёнам [[Летнія Алімпійскія гульні 2024 году|летніх Алімпійскіх гульняў]]. == Дасягненьні == '''«Вільярэал»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2021 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 * Пераможца [[летнія Алімпійскія гульні|Алімпійскіх гульняў]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Баэна, Алекс}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2024 году]] 64bk3tt6ga0rbu30vo5hrvhafvdj83l Аёсэ Пэрэс 0 292459 2624588 2590452 2025-07-11T06:34:09Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624588 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Аёсэ Пэрэс''' ({{мова-es|Ayoze Pérez}}; {{Н}} 29 ліпеня 1993 году) — гішпанскі футбаліст, атакуючы паўабаронца і левы нападнік клюбу [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэал»]] і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Пэрэс пачаў сваю кар’еру ў родным клюбе [[Тэнэрыфэ Санта-Крус-дэ-Тэнэрыфэ|«Тэнэрыфэ»]], дзе ён атрымаў некалькі асабістых узнагарод за свае выступы ў сэзоне 2013—2014 гадоў у [[Сэгунда чэмпіянату Гішпаніі па футболе|Сэгундзе]]. Сваімі выступамі прыцягнуў увагу ангельскага [[Ньюкасл Юнайтэд|«Ньюкасл Юнайтэд»]], які у чэрвені 2014 году выклаў за гульца 3 мільёны эўра<ref>Starforth, Miles (27.10.2014). [https://web.archive.org/web/20170912055319/http://www.shieldsgazette.com/sport/football/newcastle-united/ayoze-perez-snubbed-barcelona-and-real-madrid-to-sign-for-newcastle-1-6918975 «Ayoze Pérez snubbed Barcelona AND Real Madrid to sign for Newcastle»]. Shields Gazette.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20140606223356/http://www.record.xl.pt/Futebol/Internacional/inglaterra/interior.aspx?content_id=887095 «Newcastle contrata Ayoze Pérez»]. Record.</ref><ref>[http://www.marca.com/2014/05/21/futbol/equipos/tenerife/1400685788.html «Ayoze Pérez, al Newcastle»]. Marca</ref>. Запачаткаваў выступы ў Ангельшчыне 17 жніўня, замяніўшы другога дэбютанта [[Эманюэль Рывіер|Эманюэля Рывіера]] на 83-й хвіліне хатняга матчу супраць дзейнага чэмпіёна [[Манчэстэр Сіці|«Манчэстэр Сіці»]]<ref>Chowdhury, Saj (17.08.2014). [https://www.bbc.co.uk/sport/0/football/28730044 «Newcastle 0–2 Man City»]. BBC Sport.</ref>. Першым голам адзначыўся 26 кастрычніка ў выязным матчы супраць [[Тотэнгэм Готспур|«Тотэнгэм Готспур»]], дзякуючы чаму каманда футбаліста здабыла перамогу зь лікам 2:1<ref>[http://www1.skysports.com/football/live/match/313474/report «Premier League: Newcastle come from behind to beat Tottenham 2–1 at White Hart Lane»]. Sky Sports.</ref>. Гішпанец хутка замацаваўся ў складзе клюбу. Асабліва пасьпяховым стаў [[Прэм’ер-Ліга 2018—2019 гадоў|сэзон 2018—2019 гадоў]], калі Пэрэс 20 красавіка 2019 году адзначыўся сваім першым хет-трыкам за клюб у матчы супраць [[Саўтгэмптан (футбольны клюб)|«Саўтгэмптану»]]<ref>Bradshaw, Joe (20.04.2019). [https://www.bbc.com/sport/football/47917514 «Newcastle United 3–1 Southampton: Ayoze Perez hat-trick gives Newcastle victory»]. BBC Sport.</ref>. У тым розыгрышы Прэм’ер-лігі нападнік забіў 12 галоў. 4 ліпеня 2019 году гулец склаў чатырохгадовы кантракт з [[Лэстэр Сіці|«Лэстэр Сіці»]] за 30 мільёнаў фунтаў<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/48869383 «Ayoze Perez: Leicester City sign Newcastle striker for £30m»]. BBC Sport.</ref><ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/48848627 «Ayoze Perez: Leicester agree £30m fee for Newcastle striker»]. BBC Sport.</ref>, аднак за чатыры сэзоны ў камандзе з кожным годам гуляў усё менш. 31 студзеня 2023 году Пэрэс вярнуўся ў Гішпанію, стаў на правах арэнды да сканчэньня сэзону гульцом [[Рэал Бэтыс Сэвільля|«Бэтысу»]]<ref>[https://www.lcfc.com/news/3043117/prez-departs-on-loan-to-real-betis «Pérez Departs On Loan To Real Betis»]. Leicester City F.C.</ref><ref>[https://en.realbetisbalompie.es/news/latest_news/real-betis-sign-ayoze-perez-28665 «Real Betis sign Ayoze Pérez»]. Real Betis.</ref>. Па заканчэньні сэзону гулец застаўся ў гішпанскім клюбе як вольны агент, а «Лэстэр Сіці» тым часам страціў месца ў элітным дывізіёне. 13 жніўня 2024 году футбаліст далучыўся да [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэалу»]] паводле чатырохгадовай угоды з клюбам<ref>[https://villarrealcf.es/en/european-champion-ayoze-perez-joins-villarreal-cf/ «European champion Ayoze Pérez joins Villarreal CF»]. Villarreal CF.</ref>. === Міжнародная === 27 траўня 2024 году Пэрэс быў выкліканы ў склад нацыянальнай зборнай на [[чэмпіянат Эўропы па футболе 2024 году|чэмпіянат Эўропы 2024 году]]<ref>[https://rfef.es/en/noticias/euro-2024-provisional-squad «Euro 2024 provisional squad»]. RFEF.</ref>. Празь некалькі дзён, то бок 5 чэрвеня, ён забіў свой першы гол і зарабіў галявую перадачу ў сваім дэбюце ў таварыскай гульні супраць [[Зборная Андоры па футболе|зборнай Андоры]]<ref>[https://www.eldiario.es/canariasahora/Deportes/futbol/ayoze-perez-debuta-espana_1_11426164.html «Ayoze Pérez debuta con España»]. elDiario.es</ref>. == Дасягненьні == '''«Лэстэр Сіці»''': * Уладальнік [[Кубак футбольнай лігі Ангельшчыны|Кубка футбольнай лігі]]: 2021 * Уладальнік [[Супэркубак Ангельшчыны па футболе|Супэркубка Ангельшчыны]]: 2021 '''Гішпанія''': * [[Чэмпіянат Эўропы па футболе|Чэмпіён Эўропы]]: 2024 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Гішпанія на ЧЭ-2024}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Пэрэс, Аёсэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] jgylfqvj3wbfq2a1gp890pwv7vtf2zm Ерэмі Піна 0 292461 2624576 2590454 2025-07-11T06:03:14Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Шаблёны|шаблён]] 2624576 wikitext text/x-wiki {{Футбаліст}} '''Е́рэмі Пі́на''' ({{мова-es|Yeremy Pino}}; {{Н}} 20 кастрычніка 2002 году) — гішпанскі футбаліст, правы паўабаронца клюбу [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэал»]] і нацыянальнай [[Зборная Гішпаніі па футболе|зборнай Гішпаніі]]. == Кар’ера == === Клюбная === Ерэмі нарадзіўся на [[Канарскі архіпэляг|Канарскіх астравах]], таму яшчэ маладым хлопцам далучыўся да моладзевай акадэміі клюбу [[Ляс-Пальмас (футбольны клюб)|«Ляс-Пальмас»]] у 2014 годзе. 22 чэрвеня 2017 году, адмовіўшыся ад прапановы [[Барсэлёна (футбольны клюб)|«Барсэлёны»]], далучыўся да [[Вільярэал (футбольны клюб)|«Вільярэалу»]]<ref>García de laSanta, Mario (22.06.2017). [https://www.laprovincia.es/ud-las-palmas/2017/06/22/yeremi-rechaza-oferta-barca-ficha-9683606.html «Yéremi rechaza la oferta del Barça y ficha en el Villarreal»]. La Provincia.</ref>. Спачатку баарніў колеры рэзэрвовай каманды ў найніжэйшых лігах Гішпаніі. Правёўшы перадсэзонны збор зь першай камандай клюбу, якую ачольваў [[Унаі Эмэры]], Піна дэбютаваў на прафэсійным узроўні 22 кастрычніка 2020 году, зьявіўшыся на замену ў матчы [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]] супраць турэцкага [[Сывасспор Сывас|«Сывасспору»]], які гішпаская дружына выгуляла зь лікам 5:3<ref>[https://www.uefa.com/uefaeuropaleague/match/2029721/ «Villarreal 5–3 Sivasspor»]. UEFA.com.</ref>. Праз тры дні паўабаронца дэбютаваў у кашулі галоўнай каманды ў матчы [[Ля Ліга|Ля Лігі]] супраць [[Кадыс (футбольны клюб)|«Кадысу»]] (0:0)<ref>[https://www.marca.com/futbol/primera-division/cadiz-vs-villarreal/cronica/2020/10/25/5f957ecae2704e56748b457f.html «La única que gana es la lógica»]. Marca.</ref>. Маладзён хутка замацаваўся ў складзе каманды. 26 траўня 2021 году гулец быў у складзе каманды на [[фінал Лігі Эўропы УЭФА 2021 году|фінал Лігі Эўропы 2021 году]], стаўшы наймаладзейшым гішанскім гульцом, які з пачатку матчу згуляў у буйным эўрапейскім фінале ў веку 18 гадоў і 218 дзён. Папярэдні рэкорд належыў [[Ікер Касыльяс|Ікеру Касыльясу]], які той усталяваў у [[фінал Лігі чэмпіёнаў УЭФА 2000 году|фінале Лігі чэмпіёнаў 2000 году]]<ref>[https://www.uefa.com/uefaeuropaleague/match/2029909--villarreal-vs-man-united/postmatch/report/ «Villarreal 1-1 Manchester United (aet, 11-10 pens): Spanish side win Europa League in marathon shoot-out»]. UEFA.</ref>. Футбаліст адзначыўся чатырма галамі 27 лютага 2022 году, калі «Вільярэал» на хатнім стадыёне разграміў [[Эспанёл Барсэлёна|«Эспанёл»]] зь лікам 5:1. === Міжнародная === Гулец дэбютаваў у асноўнай камандзе 6 кастрычніка 2021 года ў паўфінале [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў]] супраць [[Зборная Італіі па футболе|зборнай Італіі]], замяніўшы траўмаванага [[Фэран Торэс|Фэрана Торэса]] пасьля 49 хвілінаў матчу<ref>[https://www.canarias7.es/deportes/futbol/debuta-grancanario-yeremi-20211006222021-nt.html «Debuta el grancanario Yéremi [sic] Pino con la selección frente a Italia»]. Canarias7.</ref>. Праз чатыры дні ён выйшаў з лаўкі ў фінальным матчы турніру супраць [[Зборная Францыі па футболе|зборнай Францыі]]<ref>[https://www.france24.com/es/minuto-a-minuto/20211010-espa%C3%B1a-juega-pero-francia-impone-sus-golpes-y-se-lleva-la-liga-de-naciones «España juega pero Francia impone sus golpes y se lleva la Liga de Naciones»]. France 24.</ref>. Першым матчам, які Піна пачаў з пачатку, сталася таварыская сустрэча супраць [[Зборная Ісьляндыі па футболе|зборнай Ісьляндыі]], якая ладзілся ў [[Ля-Каруньня|Ля-Каруньні]] 29 сакавіка 2022 году<ref>[https://www.bbc.co.uk/sport/football/60921671 «Spain 5–0 Iceland»]. BBC Sport.</ref>. == Дасягненьні == '''«Вільярэал»''': * Пераможца [[Ліга Эўропы УЭФА|Лігі Эўропы]]: 2021 '''Гішпанія''': * Пераможца [[Ліга нацыяў УЭФА|Лігі нацыяў УЭФА]]: 2023 == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Transfermarkt}} * {{Soccerway}} * {{Worldfootball}} {{Гішпанія на ЧС-2022}} {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Піна, Аёсэ}} [[Катэгорыя:Гішпанскія футбалісты]] flwp39chtmw5i0c7lub8szqxl2tyghv 2025 год у Македоніі 0 296389 2624561 2617145 2025-07-10T21:49:53Z EmausBot 10296 Робат: Выпраўленьне падвойнага перанакіраваньня → [[2025 год у Паўночнай Македоніі]] 2624561 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[2025 год у Паўночнай Македоніі]] o6fw87hny44mel3q9gtzqdvgmcoadtd Эўрапейскае камандаваньне ЗША 0 296876 2624599 2619511 2025-07-11T07:10:51Z W 11741 /* Камандзіры */ +1 ліпеня 2025 [[Алексус Грынкевіч]] заступіў на пасаду: анг.вікі 2624599 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|48|44|11|паўночнае|9|4|52|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Вайсковае падразьдзяленьне |назва = Эўрапейскае камандаваньне ЗША |арыгінальная назва = {{мова-en|United States European Command|скарочана}} |выява = [[Файл:USEUCOM.svg|200пкс]] |подпіс выявы = Эмблема |гады = ад {{Дата пачатку|1|8|1952|1}} |краіна = ЗША |падпарадкаваньне = [[Міністэрства абароны ЗША]] |у складзе = [[Узброеныя сілы ЗША]] |тып = [[камандаваньне]] |уключае ў сябе = [[5-ы армейскі корпус ЗША|5-ы армейскі корпус]] ([[Познань]]), [[6-ы флёт ЗША|6-ы флёт]] ([[Нэапаль]]), [[3-я паветраная армія ЗША|3-я паветраная армія]] ([[Рамштайн]]), [[10-я група сілаў спэцпрызначэньня]] (штат [[Каларада]]) |роля = дапамога саюзьнікам па [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] |памер = 74 000 (2018 год) |камандная структура = |разьмяшчэньне = [[Штутгарт]] (Нямеччына) |мянушка = Эўракам |заступнік = |дэвіз = Мацней разам |колеры = |марш = |талісман = |узбраеньне = [[артылерыя]] і [[танк]]і, [[Балістычная ракета|балістычныя]] і крылатыя ракеты, зьнішчальнікі [[Ф-15]] і [[Ф-16]], [[бесьпілётнік]]і [[МКю-9]], [[ракетны эсьмінец|ракетныя эсьмінцы]] |войны = [[Басьнійская вайна|Басьнійская]], [[Косаўская вайна|Косаўская]], [[Аўганская вайна|Аўганская]] і [[Ірацкая вайна|Ірацкая]] |бітвы = [[Лібанскі крызіс 1958 году]], «[[Ядлоўцавы шчыт|Няскораная свабода Транссахары]]» |знакі ўзнагароды = |дзейны камандзір = [[Крыстафэр Каволі]] |вядомыя камандзіры = [[Алексус Грынкевіч]] }} '''Эўрапейскае камандаваньне ЗША''' — аб’яднанае баявое камандаваньне [[Узброеныя сілы ЗША|Ўзброенымі сіламі ЗША]] ў Эўропе, заснаванае ў жніўні 1952 году ў [[Франкфурт-на-Майне|Франкфурце-на-Майне]] (Нямеччына). На 2025 год адказвала за вайсковую дапамогу саюзьнікам па [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (Бэльгія) і сумесныя вучэньні зь імі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра камандаваньне|спасылка=https://www.eucom.mil/about-the-command|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. Цывільны штаб месьціўся ў нямецкім [[Штутгарт|Штутгарце]] (зямля Бадэн-Вюртэмбэрг) па вуліцы Курмахера, дом 2304. Вайсковы штаб знаходзіўся ў [[Казармы Патча|казармах Патча]] на захадзе Штутгарту<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Зьвяжыцеся з намі|спасылка=https://www.eucom.mil/contact-us|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. Кіраўніцтва Эўракаму ўтваралі: камандзір і ягоны намесьнік, начальнік [[штаб]]у, старэйшы закліканы правадыр і дарадца ў [[Замежная палітыка|замежнай палітыцы]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Старэйшае правадырства|спасылка=https://www.eucom.mil/about-the-command/senior-leadership|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. == Войскі == На 2025 год у склад Эўрапейскага камандаваньня ЗША ўваходзілі: * [[Армія ЗША ў Эўропе і Афрыцы]] ([[Вісбадэн]], зямля Гэсэн, Нямеччына) — ** [[5-ы армейскі корпус ЗША|5-ы армейскі корпус]] ([[Форт Нокс]], штат [[Кентакі]] і [[Познань]] у Польшчы); ** [[56-е артылерыйскае камандаваньне]] (Вісбадэн); ** [[7-е армейскае навучальнае камандаваньне]] ([[Графэнвёр]], зямля [[Баварыя]]); ** [[10-е армейскае камандаваньне паветрана-ракетнай абаронай]] ([[Зэмбах]], зямля [[Райнлянд-Пфальц]]); ** [[21-е камандаваньне падтрымкай фронту]] ([[Кайзэрсьляўтэрн]], зямля Райнлянд-Пфальц); ** Штабны [[батальён]] (Вісбадэн); ** [[Аркестар]] і [[хор]] (Зэмбах); ** [[Брыгада АПАД]] (Зэмбах); ** [[68-е мэдычнае камандаваньне фронтам]] (Зэмбах)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падразьдзяленьні|спасылка=https://www.europeafrica.army.mil/Units/|выдавец=[[Армія ЗША ў Эўропе і Афрыцы]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:USS Paul Ignatius departs Rostock at BALTOS 2025.JPG|значак|280пкс|Ракетны эсьмінец «[[Пол Ігнатыюс (эсьмінец)|Пол Ігнатыюс]]» выплывае зь нямецкага порта [[Ростак]]а на [[Балтыйскае мора|Балтыйскім моры]] (2025 год)]] * [[Вайскова-марскія сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]] ([[Нэапаль]], край Кампанія, Італія) як [[6-ы флёт ЗША]] з 6 апэрацыйных групаў — ** 63-я апэрацыйная група (Нэапаль) для дастаўкі, якая ўлучала карабель камандаваньня «[[Гара Ўітні (карабель)|Гара Ўітні]]» ([[Гаэта]], край [[Ляцыё]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Карабель «Гара Ўітні»|спасылка=https://www.c6f.navy.mil/About-Us/Our-Task-Forces/CTF-63/USS-Mount-Whitney-LCC-20/|выдавец=Вайскова-марскія сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[64-я апэрацыйная група]] (Нэапаль) для ракетных удараў «[[Тамагаўк (ракета)|Тамагаўкам]]»; ** [[65-я апэрацыйная група]] ([[Рота (Гішпанія)|Рота]], аўт.суп. [[Андалюзія]], Гішпанія) як [[60-я эскадра мінаносцаў|60-я]] [[эскадра]] [[Эскадраны мінаносец|мінаносцаў]], якая ўлучала 3 [[Ракетны эсьмінец|ракетныя эсьмінцы]] «[[Арлі Бёрк (эсьмінец)|Арлі Бёрк]]», «[[Пол Ігнатыюс (эсьмінец)|Пол Ігнатыюс]]» і «[[Рузвэльт (эсьмінец)|Рузвэльт]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=65-я апэрацыйная група|спасылка=https://www.c6f.navy.mil/About-Us/Our-Task-Forces/CTF-65/|выдавец=Вайскова-марскія сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[67-я апэрацыйная група]] ([[Сіганэла]], востраў [[Сыцылія]], Італія) з 6 [[эскадрыльля]]мі самалётаў, [[верталёт]]аў і [[бесьпілётнік]]аў дазору і [[Радыёэлектронная барацьба|радыёэлектроннай барацьбы]] ў Грэцыі ([[Суда (Грэцыя)]], востраў [[Крыт]]), Нямеччыне ([[Шпангдалем]], зямля Райнлянд-Пфальц), Гішпаніі (Рота) і Ісьляндыі ([[Кефлявік]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=67-я апэрацыйная група|спасылка=https://www.c6f.navy.mil/About-Us/Our-Task-Forces/CTF-67/|выдавец=Вайскова-марскія сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** 68-я апэрацыйная група, якая ўлучала прыбярэжныя эскадры і падразьдзяленьне зьнішчэньня выбуховых [[боепрыпас]]аў, будаўнічыя сілы і [[вадалаз]]ныя караблі, дружыну тапаграфіі і дружыны выведкі; ** 69-я апэрацыйная група, якая ўлучала ўдарныя і ракетныя [[Падлодка|падлодкі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=69-я апэрацыйная група|спасылка=https://www.c6f.navy.mil/About-Us/Our-Task-Forces/CTF-69/|выдавец=[[Вайскова-марскія сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:Europe District supported, managed construction projects around U.S. air base (3985995069).jpg|значак|290пкс|Авіябаза [[Рамштайн (авіябаза)|Рамштайн]], дзе месьцілася [[3-я паветраная армія ЗША|3-я паветраная армія]] (2009 год)]] * [[Вайскова-паветраныя сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]] ([[Рамштайн]], зямля [[Райнлянд-Пфальц]], Нямеччына) як [[3-я паветраная армія ЗША|3-я паветраная армія]], што налічвала 9 [[Крыло (войска)|крылаў]] з больш як 32 000 вайскоўцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=3-я паветраная армія|спасылка=https://www.usafe.af.mil/About-Us/3rd-Air-Force/|выдавец=[[Вайскова-паветраныя сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref> — ** [[31-е зьнішчальнае крыло]] ([[Авіяна]], край [[Фрыулі-Вэнэцыя-Джулія]], Італія) з 2-х эскадрыльляў [[Ф-16]]; ** [[406-е паветрана-экспэдыцыйнае крыло]] (Рамштайн) з 2-х групаў і 10 эскадрыльляў на 4-х лётнішчах, у тым ліку ў Італіі (Сіганэла), [[Джыбуці]] ([[Шабэлі]]) і [[Кенія|Кеніі]] ([[Манда]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=406-е паветрана-экспэдыцыйнае крыло|спасылка=https://www.usafe.af.mil/406thAEW/|выдавец=[[Вайскова-паветраныя сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[48-е зьнішчальнае крыло]] ([[Лэйкенхіт]], графства [[Сафалк]], Ангельшчына) на 7000 вайскоўцаў у складзе 4-х эскадрыльляў [[Ф-15]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падразьдзяленьні|спасылка=https://www.lakenheath.af.mil/About-Us/Units/|выдавец=Каралеўская авіябаза [[Лэйкенхіт (авіябаза)|Лэйкенхіт]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[86-е крыло паветранага транспарту]] (Рамштайн) на 9000 пэрсаналу ў 7 групах, якія ўлучалі 29 эскадрыльляў, у тым ліку ў [[Бэльгія|Бэльгіі]] ([[Ш’еўр]], край [[Валёнія]]), Гішпаніі ([[Марон-дэ-ля-Франтэра]], суп. Андалюзія) і Партугаліі ([[Лажыш]], [[Азорскія астравы]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=86-е крыло паветранага транспарту|спасылка=https://www.ramstein.af.mil/About/Fact-Sheets/Display/Article/303604/86th-airlift-wing/|выдавец=Авіябаза [[Рашмтайн (авіябаза)|Рамштайн]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[39-е крыло авіябазы]] ([[Інджырлік]], вобласьць [[Адана (правінцыя)|Адана]], Турэччына) налічвала 3 групы, якія ўлучалі 12 эскадрыльляў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=39-е крыло авіябазы|спасылка=https://www.incirlik.af.mil/Units/39th-Air-Base-Wing/|выдавец=Авіябаза [[Інджырлік (авіябаза)|Інджырлік]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[100-е крыло дазапраўкі ў паветры]] ([[Мілдэнхол]], графства Сафалк) з 3 групаў, якія налічвалі 10 эскадрыльляў, што выкарыстоўвала для запраўкі [[КЦ-135]] «Стрататанкеры»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=100-е крыло дазапраўкі ў паветры|спасылка=https://www.mildenhall.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Display/Article/270378/100th-air-refueling-wing/|выдавец=Каралеўская авіябаза [[Мілдэнхол (авіябаза)|Мілдэнхол]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[52-е зьнішчальнае крыло]] ([[Шпангдалем]], Нямеччына) зь 5000 супрацоўнікаў і 9 падразьдзяленьняў у 5 краінах — Польшчы ([[Ласк]] у [[Лодзінскае ваяводзтва|Лодзінскім ваяводзтве]] і [[Міраславец]] у [[Заходнепаморскае ваяводзтва|Заходнепаморскім ваяводзтве]]), Нямеччыне ([[Бюхель]] у зямлі Райнлянд-Пфальц і [[Гайленкірхэн]] у зямлі [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]), Бэльгіі (Кляйн Брогель у [[Фляндрыя|Фляндрыі]]), Нідэрляндах ([[Волькель]] у [[Паўночны Брабант|Паўночным Брабанце]]) і Італіі ([[Гедзі]] ў [[Лямбардыя|Лямбардыі]]) ды мела на ўзбраеньні ў Польшчы зьнішчальнікі Ф-16 і бесьпілётнікі [[МКю-9]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=52-е зьнішчальнае крыло|спасылка=https://www.spangdahlem.af.mil/About-Us/Fact-Sheets/Article/293554/52nd-fighter-wing/|выдавец=Авіябаза [[Шпангдалем (авіябаза)|Шпангдалем]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[501-е крыло баявой падтрымкі]] ([[Алканбэры]], графства [[Кембрыджшыр]], Ангельшчына) з 2000 вайскоўцаў у 2 групах і 14 эскадрыльлях у Ангельшчыне ([[Кроўтан]] у [[Нортгэмптаншыр]]ы, [[Фэрфорд]] у [[Глостэршыр]]ы, [[Ўэлфорд (Бэркшыр)|Ўэлфорд]] у [[Бэкршыр]]ы, [[Мэнвіт Хіл]] у [[Паўночны Ёркшыр|Паўночным Ёркшыры]] і [[Молсўорт]] у Кембрыджшыры), [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] ([[Суля (Нарвэгія)|Суля]] ў вобласьці [[Ругалян]]) і на [[Кіпр]]ы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра нас|спасылка=https://www.501csw.usafe.af.mil/About-Us/About-Us/|выдавец=[[501-е крыло баявой падтрымкі]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; ** [[Крыло цяжкага паветранага транспарту]] ([[Папа (горад)|Папа]], [[Вугоршчына]]) з трыма транспартнымі самалётамі [[Ц-17]] «Глобмастэр 3» і 150 вайскоўцамі ад 12 дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крыло цяжкага паветранага транспарту|спасылка=https://www.sacprogram.org/about-us/heavy-airlift-wing|выдавец=Праграма «Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Сілы марской пяхоты ЗША ў Эўропе і Афрыцы]] ([[Бёблінген]], зямля [[Бадэн-Вюртэмбэрг]], Нямеччына) з 1500 пехацінцаў, зь якіх 300 былі пры штабе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://www.marforeur.marines.mil/About/History/|выдавец=[[Сілы марской пяхоты ЗША ў Эўропе і Афрыцы]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:150123-A-RU412-011 (16209106508).jpg|значак|280пкс|Жаўнеры 1-га батальёна [[10-я група сілаў спэцпрызначэньня|10-й групы ССП]] на стрэльбах у [[Бёблінгін]]е (2015 год)]] * [[Камандаваньне спэцыяльнымі апэрацыямі ЗША ў Эўропе]] (Штутгарт, Нямеччына) — ** [[10-я група сілаў спэцпрызначэньня]] ([[Форт Карсан]], штат [[Каларада]]) зь 1-м з 4-х [[батальён]]аў у Бёблінгіне (Нямеччына); ** [[352-е крыло спэцыяльных апэрацыяў]] ([[Мілдэнхол]], графства [[Сафалк]], Ангельшчына); ** Вайскова-марское апэрацыйнае [[падразьдзяленьне]] спэцпрызначэньня ў Эўропе; ** [[112-ы батальён сувязі]] ([[Форт Брэг]], штат [[Паўночная Караліна]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Камандаваньне спэцыяльнымі апэрацыямі ЗША ў Эўропе|спасылка=https://www.socom.mil/soceur/|выдавец=[[Камандаваньне спэцыяльнымі апэрацыямі ЗША]]|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>; * [[Касьмічныя сілы ЗША ў Эўропе і Афрыцы]] (Рамштайн, Нямеччына) — 30 чалавек<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Нашыя сілы|спасылка=https://www.eucom.mil/about-the-command/our-forces|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. == Мінуўшчына == [[Файл:GEN Matthew Ridgway, Supreme Allied Commander Europe (cropped).jpg|значак|270пкс|[[Мэцью Рыджўэй]] — першы галоўны камандзір Эўрапейскага камандаваньня ЗША (1952 год)]] 19 траўня 1952 году [[вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] (ВСКЭ) [[Дўайт Дэйвід Эйзэнгаўэр|Дўайт Эйзэнгаўэр]] паведаміў [[Камітэт начальнікаў штабоў ЗША|Камітэту начальнікаў штабоў ЗША]] (КНШ) пра намер стварыць асобны штаб для сумесных вайсковых справаў ЗША ў Эўропе. 23 траўня КНШ ЗША ўхваліў прапанову Эйзэнгаўэра, які даручыў свайму намесьніку [[Томас Хэндзі|Томасу Хэндзі]] стварыць аб’яднанае камандаваньне. 30 траўня 1952 году ВСКЭ стаў [[Мэцью Рыджўэй]]. 1 жніўня 1952 году Рыджўэй падпісаў Загад № 1, якім заснаваў Эўрапейскае камандаваньне ЗША (Эўракам ЗША). Загадам № 2 у той самы дзень ён аб’яднаў пад кіраўніцтвам Эўракаму 3 эўрапейскія камандаваньні — Вайскова-паветраныя сілы ЗША ў Эўропе, Эўрапейскае камандаваньне [[Армія ЗША|Арміі ЗША]], якое перайменавалі ў Армію ЗША ў Эўропе, і Вайскова-марскія сілы ЗША ва Ўсходняй Атлянтыцы і [[Міжземнае мора|Міжземнамор’і]]. У 1952 годзе Рыджўэй зрабіў свайго намесьніка Хэндзі кіраўніком штабу Эўракаму, які першыя 2 гады месьціўся ў [[Франкфурт-на-Майне|Франкфурце-на-Майне]] ([[Заходняя Нямеччына]]). У 1954 годзе штаб перамясьцілі ў [[Сэн-Жэрмэн-ан-Ле]] (дэпартамэнт [[Івэлін]], Францыя) на захад ад Парыжу, дзе знаходзіўся [[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя Эўракаму ЗША|спасылка=https://www.eucom.mil/about-the-command/history-of-useucom|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1958 годзе войскі Эўракаму прыцягвалі для вырашэньня [[Лібан]]скага [[Лібанскі крызіс 1958 году|крызісу]]. У 1966 годзе францускі прэзыдэнт [[Шарль дэ Голь]] запатрабаваў вываду войскаў ЗША з Францыі разам са штаб-кватэрай [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]]. Таму 15 сакавіку 1967 году Эўрапейскае камандаваньне ЗША разьмясьцілі ў нямецкім [[Штутгарт|Штутгарце]], дзе раней знаходзіўся штаб [[7-я армія ЗША|7-й арміі ЗША]]. У 1967 годзе пачалі шэраг штогадовых вучэньняў «[[Вяртаньне сілаў у Нямеччыну]]». У 1976 годзе [[Савецкі Саюз]] разгарнуў у дзяржавах-удзельніцах [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы|Арганізацыі Варшаўскай дамовы]] (Польшча) балістычныя ракеты сярэдняй далёкасьці [[РСД-10]] «Піянэр». У адказ у 1983 годзе Эўрапейскае камандаваньне ЗША разгарнула [[Балістычная ракета|балістычныя ракеты]] сярэдняй далёкасьці «[[Пэршынг 2]]» і [[Крылатая ракета|крылатыя ракеты]] наземнага разьмяшчэньня. Колькасьць войскаў Эўракаму павялічылі да больш як 350 000 чалавек<ref name="а"/>. [[Файл:Cold War units in West Germany.png|значак|280пкс|Мапа падразьдзяленьняў Эўракаму ў [[Заходняя Нямеччына|Заходняй Нямеччыне]] (1987 год)]] Згодна з законам Голдўотэра-Нікалса 1986 году «[[Закон ЗША аб рэарганізацыі Міністэрства абароны|Аб рэарганізацыі Міністэрства абароны]]» старшыня Камітэту начальнікаў штабоў [[Колін Паўэл]] увёў кіраваньне баявымі камандзірамі без узгадненьня з начальнікамі відаў войскаў. Таксама паводле гэтага закону, стварылі [[Камандаваньне спэцыяльнымі апэрацыямі ЗША]] (штат Флорыда), якое ўлучыла адпаведнае [[Камандаваньне спэцыяльнымі апэрацыямі ў Эўропе|камандаваньне ў Эўропе]] (Штутгарт). У 1987 годзе заключылі амэрыкана-савецкую [[Дамова аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці|Дамову аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці]]. У выніку спынілі разгортваньне балістычных ракетаў РСД-10 і «Пэршынг 2», а таксама крылатыя ракеты наземнага разьмяшчэньня. У 1989 году адбылося падзеньне [[Бэрлінскі мур|Бэрлінскага муру]], што абазначыла канец [[Халодная вайна|Халоднай вайны]]. У 1991 годзе распаліся [[Арганізацыя Варшаўскай Дамовы]] і Савецкі Саюз. Таму ў 1991 годзе Эўракам зьняў свой паветрана-дэсантны камандны пункт з баявой гатоўнасьці і перадаў частку сілаў [[Цэнтральнае камандаваньне ЗША|Цэнтральнаму камандаваньню ЗША]] для апэрацыі «[[Бура ў пустыні]]» па-за Эўропай<ref name="а"/>. У 1990-я гады Эўракам супрацоўнічаў з [[Разьвіцьцёвыя краіны|разьвіцьцёвымі краінамі]] праз такія праграмы, як Праграма сумесных кантрактных дружынаў, праграма АПАД «[[Партнэрства дзеля міру]]» і Праграма дзяржаўнага супольніцтва [[Бюро Нацыянальнай гвардыі ЗША]]. Праводзілі міратворчыя дзеяньні ў на Балканах, у тым ліку ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]], [[Паўночная Македонія|Македоніі]] і сэрбскім краі [[Косава і Мятохія]]. Тым часам, колькасьць войскаў Эўракаму скарацілі да менш як 120 000 чалавек. Пасьля [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году|тэрарыстычных актаў 11 верасьня 2001 году]] Эўрапейскае камандаваньне ЗША вылучыла асноўныя сілы для [[Аўганская вайна|Аўганскай]] і [[Ірацкая вайна|Ірацкай]] войнаў, у тым ліку для ратацыі. [[Падрывы цягнікоў у Мадрыдзе]] 2004 году і [[падрывы ў Лёндане 2005 году]] запатрабавалі адказу ў Афрыцы. У 2007 годзе Эўракам пачаў апэрацыю «[[Ядлоўцавы шчыт|Няскораная свабода Транссахары]]» ў [[Заходняя Афрыка|Заходняй Афрыцы]]. 1 кастрычніка 2008 году са складу Эўракаму вылучылі [[Афрыканскае камандаваньне ЗША]] са штабам таксама ў Штутгарце, якому перадалі мерапрыемствы ў Афрыцы. Гэта дазволіла Эўракаму засяродзіць намаганьні на [[Каўказ]]е<ref name="а"/>. У 2018 годзе Эўрапейскае камандаваньне ЗША налічвала 74 000 вайскоўцаў, зь іх 34 000 прыпадала на Армію, 27 000 на Вайскова-паветраныя сілы, 10 000 на Вайскова-марскі флёт і 3000 на марскіх пехацінцаў. Яшчэ 20 000 цывільных супрацоўнікаў абслугоўвалі патрэбы Эўракаму. За 2015—2019 гады забесьпячэньне Эўракаму праз Эўрапейскае пачынаньне стрымліваньня пачылічылі 6-кратна да 6,5 млрд даляраў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Эўрапейскае камандаваньне ЗША: агляд і ключавыя пытаньні|спасылка=https://www.congress.gov/crs_external_products/IF/PDF/IF11130/IF11130.1.pdf|выдавец=[[Кангрэс ЗША]]|мова=en|дата публікацыі=12 сакавіка 2019|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref>. === Камандзіры === [[Файл:Lt Gen Alexus G. Grynkewich (4).jpg|значак|270пкс|[[Алексус Грынкевіч]] — першы [[беларус]], прызначаны загадваць Эўрапейскім камандаваньнем ЗША]] # [[Мэцью Рыджўэй]] (30 траўня 1952 — 11 ліпеня 1953; [[Армія ЗША]]) # [[Альфрэд Грунтэр]] (11 ліпеня 1953 — 20 лістапада 1956; Армія ЗША) # [[Лорыс Норстад]] (20 лістапада 1956 — 1 лістапада 1962; [[Вайскова-паветраныя сілы ЗША]]) # [[Ліман Лемніцэр]] (1 лістапада 1962 — 1 ліпеня 1969; Армія ЗША) # [[Эндру Гудпастэр]] (1 ліпеня 1969 — 15 сьнежня 1974; Армія ЗША) # [[Аляксандар Хэйг]] (15 сьнежня 1974 — 1 ліпеня 1979; Армія ЗША) # [[Бэрнард Роджэрз]] (1 ліпеня 1979 — 26 чэрвеня 1987; Армія ЗША) # [[Джон Гэлвін]] (26 чэрвеня 1987 — 23 чэрвеня 1992; Армія ЗША) # [[Джон Шалікашвілі]] (23 чэрвеня 1992 — 22 кастрычніка 1993; Армія ЗША) # [[Джордж Жульўан]] (22 кастрычніка 1993 — 11 ліпеня 1997; Армія ЗША) # [[Ўэсьлі Кларк]] (11 ліпеня 1997 — 3 траўня 2000; Армія ЗША) # [[Джозэф Ральстан]] (3 траўня 2000 — 17 студзеня 2003; Вайскова-паветраныя сілы ЗША) # [[Джэймз Джонз]] (17 студзеня 2003 — 7 сьнежня 2006; [[Корпус марской пяхоты ЗША]]) # [[Банц Крэдак]] (7 сьнежня 2006 — 2 ліпеня 2009; Армія ЗША) # [[Джэймз Стаўрыдзіс]] (2 ліпеня 2009 — 13 траўня 2013; [[Вайскова-марскі флёт ЗША]]) # [[Філіп Брыдлоў]] (13 траўня 2013 — 4 траўня 2016; Вайскова-паветраныя сілы ЗША) # [[Кёрціс Скапароці]] (4 траўня 2016 — 3 траўня 2019; Армія ЗША) # [[Тод Ўолтэрз]] (3 траўня 2019 — 1 ліпеня 2022; Вайскова-паветраныя сілы ЗША) # [[Крыстафэр Каволі]] (1 ліпеня 2022 — 1 ліпеня 2025; Армія ЗША) # [[Алексус Грынкевіч]] (ад 1 ліпеня 2025 году; Вайскова-паветраныя сілы ЗША)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗША прызначылі галоўнакамандуючым сіламі АПАД у Эўропе нашчадка беларускіх імігрантаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33435192.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=5 чэрвеня 2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Зваротная сувязь|спасылка=https://www.eucom.mil/command-feedback|выдавец=Эўрапейскае камандаваньне ЗША|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=9 чэрвеня 2025}} ** [https://www.eucom.mil/media-room Мэдыяпакой]{{ref-en}} {{Накід}} [[Катэгорыя:Міністэрства абароны ЗША]] [[Катэгорыя:Штутгарт]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1952 годзе]] [[Катэгорыя:Фэдэратыўная рэспубліка Нямеччына]] [[Катэгорыя:Стасункі ЗША і Эўропы]] a98dqq474ks51wt7kjzfc480709rky5 Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе 0 297010 2624585 2623585 2025-07-11T06:30:57Z W 11741 /* Вонкавыя спасылкі */ +[[Шаблён:Добры артыкул]] 2624585 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|50|30|1|паўночнае|3|58|59|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Вайсковае падразьдзяленьне |назва = Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе |арыгінальная назва = {{мова-en|Supreme Headquarters Allied Powers Europe|скарочана}} |выява = [[Файл:Coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|240пкс]] |подпіс выявы = Герб |гады = ад {{Дата пачатку|2|4|1951|1}} |краіны = 29 краінаў Эўропы, ЗША, [[Канада]] і [[Турэччына]] |падпарадкаваньне = [[Паўночнаатлянтычная рада]] |у складзе = [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] |тып = [[штаб]] |уключае ў сябе = Камандаваньні аб’яднанымі сіламі ў [[Брунсюм]]е, [[Нэапаль|Нэапалі]] і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] |роля = захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]] |памер = |камандная структура = [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі]] |разьмяшчэньне = [[Касто]] (вобласьць [[Эно]], край [[Валёнія]], [[Бэльгія]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Як нас знайсьці|спасылка=https://shape.nato.int/how-to-contact-us|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |мянушка = ВШСДЭ |заступнік = |дэвіз = [[Пільнасьць]] — цана свабоды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя герба|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/history-of-the-crest|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |колеры = |марш = |талісман = |узбраеньне = |войны = [[Басьнійская вайна|Басьнійская]], [[Косаўская вайна|Косаўская]] і [[Аўганская вайна|Аўганская]], [[грамадзянская вайна ў Лібіі]] |бітвы = |знакі ўзнагароды = |дзейны камандзір = [[Крыстафэр Каволі]] |вядомыя камандзіры = [[Алексус Грынкевіч]] }} '''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''' ({{мова-fr|Grand Quartier Général des Puissances Alliées en Europe|скарочана}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наведнікі|спасылка=https://shape.nato.int/contact/visiteurs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=fr|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>) — штаб Саюзнага камандаваньня апэрацыямі [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], заснаваны ў красавіку 1951 году ў [[Раканкур]]ы (Францыя). На 2025 год месьціўся ў бэльгійскай вёсцы [[Касто]] на поўначы вобласьці [[Эно]] (край [[Валёнія]]). Адказваў за захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра нас|спасылка=https://shape.nato.int/about|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА) АПАД, якім загадваў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ), мела тры ўзроўні: стратэгічны, апэрацыйны і тактычны. СКА загадвала пастаяннымі і разгортвальнымі штабамі, а таксама аб’яднанымі сіламі ад некалькіх ведамстваў і сумеснымі сіламі ад некалькіх дзяржаваў. ВШСДЭ на стратэгічным узроўні ўзначальваў 6 апэрацыйных камандаваньняў, 2 зь якіх падтрымлівалі ўстановы тактычнага ўзроўню. * ''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''. Стратэгічны штаб, які рыхтаваў, плянаваў і праводзіў вайсковыя апэрацыі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы. [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] (ВСКЭ) ўзначальваў СКА і выконваў абавязкі ў складзе ВШСДЭ, а таксама загадваў [[Эўрапейскае камандаваньне ЗША|Эўрапейскім камандаваньнем ЗША]]. ВСКЭ падпарадкоўваўся Вайсковаму камітэту АПАД, які знаходзіўся пад кіраўніцтвам [[Паўночнаатлянтычная рада|Паўночнаатлянтычнай рады]] і Групы ядзернага плянаваньня. [[Файл:SHAPE HQ Mons Belgium.JPG|значак|290пкс|Будынак Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (2011 год)]] * ''Камандаваньні аб’яднанымі сіламі'' (КАС). Дзейнічалі ў [[Брунсюм]]е (Нідэрлянды), [[Нэапаль|Нэапалі]] (Італія) і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] (ЗША). На апэрацыйным узроўні плянавалі і падтрымлівалі апэрацыі АПАД. Кіравалі аб’яднанымі апэрацыямі з пастаяннага штабу або разгорнутага на фронце, які называўся штабам Аб’яднанай апэрацыйнай групы (ШААГ) і дзеяў да году. Пры разгортваньні КАС загадвала толькі адной апэрацыяй. Таксама адказвала за ўзаеміны з рэгіянальнымі ўстановамі згодна з указаньнямі ВСКЭ, супрацоўнічала з супольнікамі, якія бралі ўдзел у апэрацыях АПАД, і рыхтавалі дзяржавы-кандыдаткі да сяброўства ў АПАД. * ''Саюзныя камандаваньні [[Тактыка|тактычнага]] ўзроўню''. Складаліся з асобных радоў войскаў: [[Саюзнае сухаземнае камандаваньне|сухаземнага]], [[Саюзнае марское камандаваньне|марскога]] і [[Саюзнае паветранае камандаваньне|паветранага]]. Забясьпечвалі ведамі і падтрымкай КАС у [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Брунсюме|Брунсюме]] і [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Нэапалі]] на апэрацыйным узроўні. Падпарадкоўваліся ВШСДЭ і знаходзіліся пад кіраўніцтвам ВСКЭ. ** ''[[Саюзнае паветранае камандаваньне]]'' (СПК; [[Рамштайн]], Нямеччына). Плянавала і выконвала апэрацыі супрацьпаветранай і [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнае дамовы]]. Магло кіраваць аб’яднанай паветранай апэрацыяй або выступаць у якасьці Камандаваньня паветраным складнікам, каб падтрымаць большую апэрацыю. ** ''[[Саюзнае сухаземнае камандаваньне]]'' (ССК; [[Ізьмір]], Турэччына). Разгортвала [[сухаземныя войскі]] ў падтрымку Камандаваньня аб’яднанымі сіламі (КАС), якое праводзіла аб’яднаную апэрацыю. Забясьпечвала асноўныя сухаземныя магчымасьці для аб’яднанай апэрацыі і кіравала сухаземнай апэрацыяй. ** ''[[Саюзнае марское камандаваньне]]'' (СМК; [[Нортўуд]], Ангельшчына). Плянавала, праводзіла і падтрымлівала аб’яднанымі марскія апэрацыі. Магло выступаць у якасьці марскога складніка ў падтрымцы аб'яднанай апэрацыі. * ''Група сыстэмаў зносінаў і зьвестак АПАД'' (ГСЗЗ). Плянавала і разгортвала сетку сувязі, каб забясьпечыць кіраваньне разгорнутымі штабамі АПАД. * ''[[Марскія ўдарна-дапаможныя сілы]]'' (МУДС; [[Оэйраш]], [[Партугалія]]). Забясьпечвалі Марскі баявы штаб Апэрацыйнага камандаваньня пад загадам ВСКЭ, каб стварыць разгортвальны штаб, здольны плянаваць і выконваць аб’яднаныя марскія апэрацыі. Складаліся з прадстаўнікоў 13 дзяржаваў. Засяроджваліся на аб’яднаных марскіх экспэдыцыях шляхам залучэньня вайскова-марскіх і дэсантных сілаў ЗША. * ''Тактычныя асяродкі паветранага кіраваньня''. Сумесныя асяродкі паветраных апэрацыяў (САПА) месьціліся ў [[Юдэм]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]], Нямеччына) і [[Тарэхон-дэ-Ардос|Тарэхоне-дэ-Ардосе]] (супольнасьць [[Мадрыд (супольнасьць)|Мадрыд]], [[Гішпанія]]). САПА складалася з Пастаяннага асяродка супрацьпаветранай абароны (ПАСА) і Разгортвальнага асяродка паветраных апэрацыяў (РАПА). Разгортвальны асяродак паветранага кіраваньня (РАПК) месьціўся ў [[Поджа-Рэнатыка]] (край [[Эмілія-Раманьня]], Італія). РАПК улучаў Асяродак вытворчасьці распазнаных паветраных здымкаў (АВРПЗ), РАПА і Разгортвальны набор [[чуйнік]]аў (РНЧ). Па-за апэрацыямі РАПК адказваў за падрыхтоўку пэрсаналу Саюзнага паветранага камандаваньня і РАПА<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будова вайсковага камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/military_command_structure|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Мадэль сілаў Арганізацыі Паўночнаатлятнычнай дамовы грунтавалася на 3-х узроўнях гатоўнасьці загадзя прызначаных, разгорнутых і перадавых падмацаваньняў, даступных ВСКЭ ў мірны час: # ад 0 да 10 дзён; # ад 10 да 30 дзён; # ад 30 да 180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мадэль сілаў АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/page134134653|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Кіраваньне == * ''Група камандаваньня'': [[вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] і ягоны намесьнік, начальнік штабу і ягоны намесьнік, дарадца ў стратэгічных і міжнародных справах, а таксама старэйшы закліканы правадыр камандаваньня<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Група камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/command-group|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:Greater coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|значак|280пкс|Герб Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе са сьцягамі 32 дзяржаваў АПАД (2014 год)]] * ''Управы'': 1) [[Кібэрпрастора|кібэрпрасторы]], 2) фінансаў і закупак, 3) кіраваньня, 4) апэрацыяў, 5) супольніцтваў, 6) [[плян]]аў, 7) [[Сілы спэцыяльных апэрацыяў|сілаў спэцыяльных апэрацыяў]], 8) стратэгічных зносінаў, 9) падтрымкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управы|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/directorates|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі'' (29 з 32 ад краінаў Эўропы): [[Альбанія]], [[Баўгарыя]], [[Бэльгія]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Гішпанія]], [[Грэцыя]], [[Данія]], ''ЗША'', [[Ісьляндыя]], Італія, ''[[Канада]]'', [[Латвія]], [[Летува]], [[Люксэмбург]], [[Нарвэгія]], [[Нідэрлянды]], [[Нямеччына]], [[Партугалія]], [[Паўночная Македонія]], [[Польшча]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]], ''[[Турэччына]]'', [[Фінляндыя]], Францыя, [[Харватыя]], [[Чэхія]], [[Швэцыя]] і [[Эстонія]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/national-military-representatives|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == [[Файл:Dutch F16 Siauliai.jpg|значак|290пкс|Нідэрляндзкія зьнішчальнікі [[Ф-16]] на паветраным дазоры ў [[Шаўлі|Шаўлях]] (Летува, 2017 год)]] На 2025 год Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ажыцьцяўляў па 3 шматгадовыя заданьні і апэрацыі: # [[Сілы для Косава]] ў сэрбскім краі [[Косава і Мятохія]] ў складзе 4650 вайскоўцаў ад 28 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Місія АПАД у Косаве|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-mission-in-kosovo-kfor|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Альтэя (апэрацыя)|Альтэя]]» ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] ў складзе 600 вайскоўцаў ад 15 дзяржаваў Паўночнаатлянтычнага зьвязу і 5 дзяржаваў-супольніцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Альтэя»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-althea|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Марскі вартаўнік]]» у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]] сіламі [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Марскі вартаўнік»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-sea-guardian-osg|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу» ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] ([[Кефлявік]]) тройчы на год па 3 тыдні шляхам паветранага дазору [[зьнішчальнік]]амі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ісьляндзкія «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу»|спасылка=https://shape.nato.int/icelands-peacetime-preparedness-needs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Патрыёт (ЗРК)|Патрыёт]]» у [[Турэччына|Турэччыне]] як частка супрацьпаветранай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падтрымка АПАД Турэччыны|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-support-to-turkiye|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # паветраны дазор у 10 з 29 эўрапейскіх дзяржаваў АПАД — [[Альбанія|Альбаніі]], [[Баўгарыя|Баўгарыі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Люксэмбург]]у, [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славенія|Славеніі]] і [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраны дазор АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-air-policing|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Сярод іншага, ВШСДЭ ажыцьцяўляў захады ўпэўненьня на межах Турэччыны, якія ўлучалі прысутнасьць дадатковых [[Самалёт папярэджаньня і нагляду|самалётаў папярэджаньня і нагляду]], а таксама павышаную марскую дзейнасьць ва Ўсходнім Міжземнамор’і<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Захады ўпэўненьня АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/nato-assurance-measures|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:USAF RQ-4 Global Hawk Block 40 taxis the runway at Sigonella.jpg|значак|290пкс|Бесьпілётнік РКю-4 «Глябальны ястраб» у Сіганэле (Італія, 2023 год)]] Магчымасьці ВШСДЭ ўлучалі: # наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ) на аснове [[Сілы вестак, сачэньня і выведкі|Сілаў вестак, сачэньня і выведкі]] (СВСВ) ў [[Сіганэла|Сіганэле]] (востраў [[Сыцылія]], Італія), якія ўлучалі 5 [[бесьпілётнік]]аў [[РКю-4]]Д «Глябальны ястраб»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/alliance-ground-surveillance-ags|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # кібэрабарону на падставе Асяродку адказу на кампутарнае здарэньне (ААКЗ) і Асяродку апэрацыяў у кібэрпрасторы, якія месьціліся пры ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кібэрабарона|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/cyber-defence|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Самалёт раньняга папярэджаньня|паветраную сыстэму раньняга папярэджаньня]] (ПСРП) на аснове Паветраных сілаў раньняга папярэджаньня і нагляду (ПСРПН), якія мелі 15 самалётаў [[Боінг Е-3|Е-3]]А «Вартаўнік» у нямецкім [[Гайленкірхэн]] (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) і на лётнішчах у [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Італія|Італіі]], Турэччыне і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], а таксама 6 брытанскіх самалётаў Е-3Д у [[Ўодынгтан (Лінкальншыр)|Ўодынгтане]] (графства [[Лінкальншыр]], Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраная сыстэма раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-awacs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Касьмічны асяродак у нямецкім [[Рамштайн]]е (зямля [[Райнлянд-Пфальц]]) з адмыслоўцамі ад ЗША, Вялікабрытаніі, [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэралянды|Нідэрляндаў]] і Нямеччыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Касьмічны асяродак АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-space-centre|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Пастаянныя вайскова-марскія сілы пад кіраўніцтвам [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (СМК), якія ўлучалі [[1-я пастаянная марская група|1-ю]] і [[2-я пастаянная марская група|2-ю]] пастаянныя марскія групы (ПМГ), а таксама [[1-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|1-ю]] і [[2-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|2-ю]] пастаянныя групы супрацьмінных захадаў (ПГСМЗ) ды ўваходзілі ў [[Сілы адказу АПАД]] ([[Брунсюм]], Нідэрлянды)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пастаянныя вайскова-марскія сілы АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-standing-naval-forces|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[батальён]] хімічнай, біялягічнай, [[Радыялёгія|радыялягічнай]] і ядзернай (ХБРЯ) абароны ў распараджэньні ВСКЭ, які маглі разгарнуць за 5—20 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шматнацыянальны батальён хімічнай, біялагічнай, радыялягічнай і ядзернай абароны АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-multinational-chemical--biological--radiological-and-nuclear-defence-battalion|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць|стратэгічную паветрана-транспартную здатнасьць]] (СПТЗ) на падставе [[Крыло цяжкага паветранага транспарту|крыла цяжкага паветранага транспарту]] ў [[Папа (горад)|Папе]] ([[Вугоршчына]]), якое ўлучала 3 самалёты [[Ц-17]] «Глобмастэр 3» і 150 вайскоўцаў ад 12 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крыло цяжкага паветранага транспарту|спасылка=https://www.sacprogram.org/about-us/heavy-airlift-wing|выдавец=Праграма «[[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць]]»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # шпаркую паветраную рухомасьць (ШПР), якая дазваляла вайсковым самалётам лётаць без абмежаваньня маршруту з боку [[Эўрапейская арганізацыя бясьпекі паветраплаваньня|Эўрапейскай арганізацыі бясьпекі паветраплаваньня]] (Брусэль, Бэльгія)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шпаркая паветраная рухомасьць (ШПР)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/rapid-air-mobility-ram|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:C17 - RIAT 2018 (45851804805).jpg|значак|290пкс|Самалёт Ц-17 «Глобмастэр 3» у Папе (Вугоршчына, 2019 год)]] Камандзіры ВШСДЭ плянавалі вайсковыя вучэньні Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы для ўмацаваньня магчымасьцяў выкананьня задачаў [[Супольная абарона|супольнай абароны]], адказу на крызіс і супрацы. Вучэньні падзяляліся на: жывыя (ЖыВуч) — з удзелам вайсковых сілаў, камандна-штабныя (КШВ) — са зносінамі камандзіраў і іх штабоў, а таксама навучальныя — у выглядзе мапаграфічна-гульнявога абмеркаваньня. У межах праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» («ПДМ») ладзілі вучэньні зь дзяржавамі-супольніцамі па-за АПАД. Праграма вучэньняў ахоплівала 6 гадоў з падрабязнасьцямі на першыя 2 гады<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вучэньні і падрыхтоўка|спасылка=https://shape.nato.int/exercises|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; == Мінуўшчына == [[Файл:First NATO flag with Eisenhower.jpg|значак|280пкс|[[Дўайт Эйзэнгаўэр]] перад сьцягам Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (1951 год)]] Увосень 1950 году [[дзяржаўны сакратар ЗША]] [[Джордж Маршал]] прапанаваў стварыць саюзныя вайсковыя сілы з [[Падразьдзяленьне|падразьдзяленьняў]] дзяржаваў-удзельніцаў [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (Бэльгія), у тым ліку ад [[Заходняя Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]]. Дадзенымі сіламі ў [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]] мела кіраваць адзіная вайсковая ўстанова на чале з камандзірам. Бакі пагадзіліся прызначыць [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе|вярхоўнага саюзнага камандзіра ў Эўропе]] (ВСКЭ), якому меў дапамагаць міжнародны штаб. 15 сьнежня 1950 году заходнеэўрапейскія саюзьнікі папрасілі амэрыканскага прэзыдэнта [[Гары Трумэн|Гары Трумэна]] вылучыць кандыдата на пасаду ВСКЭ. Той прапанаваў [[Дўайт Эйзэнгаўэр|Дўайта Эйзэнгаўэра]], які загадваў саюзнымі войскамі ў Заходняй Эўропе падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]. 19 сьнежня [[Паўночнаатлянтычная рада]] ўхваліла яго кандыдатуру. Штаб Эйзэнгаўэра параіў разьмясьціць Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ) ў францускім [[Раканкур]]ы (дэпартамэнт [[Івэлін]]) на захад ад Парыжу праз зручнасьць [[Шляхі зносінаў|шляхоў зносінаў]]. У лютым 1951 году [[Міністэрства абароны Францыі|міністар абароны Францыі]] [[Жуль Мок]] ухваліў Раканкур у якасьці месцазнаходжаньня ВШСДЭ<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=ВШСДЭ ў Францыі|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/shape-in-france|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 2 красавіка 1951 году Эйзэнгаўэр заснаваў ВШСДЭ. У яго склад увайшлі 183 [[афіцэр]]ы ад 9 з 12 дзяржаваў АПАД. Пазьней сваіх супрацоўнікаў накіравалі ўрады [[Партугалія|Партугаліі]] і [[Люксэмбург]]у, а ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] адсутнічала войска. 23 ліпеня 1951 году адчынілі новаўзьведзены будынак ВШСДЭ. У 1952 годзе ўрады [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турэччына|Турэччыны]] далучыліся да Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы і накіравалі сваіх прадстаўнікоў у Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. У 1955 годзе да іх далучылася Заходняя Нямеччына, таму лік прадстаўнікоў у ВШСДЭ дасягнуў 12<ref name="а"/>. [[Файл:Rocquencourt.jpg|значак|290пкс|Будынкі ВШСДЭ ў [[Раканкур]]ы (1965 год)]] 21 лютага 1966 года францускі прэзыдэнт [[Шарль дэ Голь]] заявіў пра намер абмежаваць удзел Францыі ў Паўночнаатлянтычным зьвязе. 10 сакавіка 1966 году ўрад Францыі паведаміў пра намер выйсьці з аб’яднанага вайсковага камандаваньня АПАД. Таму Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе меў пакінуць Францыю да 1 красавіку 1967 году. 15 верасьня 1966 году ўрад суседняй [[Бэльгія|Бэльгіі]] ўзьвесьці да гэтай даты асноўныя будынкі для пераносу ВШСДЭ, а рэшту — да 1 верасьня 1967 году. [[Урад Бэльгіі]] абраў для будоўлі вёску [[Касто]] ў заходняй вобласьці [[Эно]], якая межавала з Францыяй. Вылучаная вайсковая [[дзялянка]] займала 2 кв.км. Побач на захадзе месьцілася авіябаза ў [[Ш’еўр]]ы. Таксама ў сьнежні 1967 году вырашалі пачаць будаўніцтва аўтадарогі між суседнім [[Монс]]ам і [[Брусэль|Брусэлем]], куды перанесьлі галаўную сядзібу АПАД. 14 кастрычніка 1966 годзе пачалі ўзводзіць будынак Асяродку сувязі, які дабудавалі 15 сьнежня 1966 году. 22 лістапада 1966 году ў Касто перадалі першае абсталяваньне. Таксама перамясьцілі выведную дружыну. 31 сакавіка 1967 году ў Бэльгіі разгарнулі ВШСДЭ. 8 верасьня 1967 году ў францускім Раканкуры зачынілі лягер Валюсо, дзе месьцілася Група падтрымкі ВШСДЭ, а 14 сьнежня ў Бэльгію перадалі апошнія побытавыя рэчы<ref name="а"/>. У 1970 годзе Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Эндру Гудпастэр|Эндру Гудпастэрам]] падрыхтаваў [[дасьледаваньне]] скарачэньня ўзброеных сілаў ЗША, Вялікабрытаніі і [[Канада|Канады]] на мацерыку ў сувязі з [[разрадка]]й у дачыненьнях з [[Савецкі Саюз|Савецкім Саюзам]]. У адказ ВШСДЭ прапанаваў палепшыць дзейнасьць звычайных і [[Ядзерная зброя|ядзерных]] сілаў [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі|Саюзнага камандаваньня ў Эўропе]] (СКЭ), што паўплывала на стратэгічнае плянаваньне ў 1970-я гады. У 1974 годзе адбылося [[турэцкае ўварваньне на Кіпр]], у выніку якога Грэцыя пакінула ВШСДЭ. У 1975 годзе наступны вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Аляксандар Хэйг]] прадставіў праграму вучэньняў «Восеньская кузьня», якая ўлучала штогадовыя вучэньні АПАД «[[Вяртаньне сілаў у Нямеччыну]]». У 1978 годзе Хэйг увёў другую пасаду намесьніка, на якую ўпершыню прызначыў нямецкага генэрала [[Гэрд Шмюкле|Гэрда Шмюкле]] праз рост унёску Нямеччыны ў СКЭ. Таксама Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ўзяў удзел у распрацоўцы Доўгатэрміновай праграмы паляпшэньня абароны, паводле якой у 1980-я гады стварылі Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД. Пры гэтым аб'ядналі сетку [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] камандаваньня Наземным асяродзьдзем супрацьпаветранай абароны АПАД. 25 чэрвеня 1979 году, незадоўга да сканчэньня паўнамоцтваў, Хэйг стаў мэтай няўдалага [[замах]]у нямецкіх камуністаў з групоўкі «[[Фракцыя Чырвонай арміі]]» ў сувязі з посьпехамі на чале ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1967—1979 гады: гатоўнасьць АПАД узрастае|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 12 сьнежня 1979 году міністэрская нарада Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы ўхваліла палітыку «[[Падвойная сьцежка|Падвойнай сьцежкі]]», паводле якой у Эўропе разьмясьцілі амэрыканскія крылатыя ракеты і [[Балістычная ракета|балістычныя ракеты]] «[[Пэршынг 2]]». Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з ВСКЭ [[Бэрнард Роджэрз|Бэрнардам Роджэрзам]] браў удзел у разгортваньні гэтай зброі. Бэрнард Роджэрз падкрэсьліў недастатковасьць звычайных войскаў АПАД для адбіцьця нападу [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы|Арганізацыі Варшаўскай дамовы]] (АВД), што вымушала ВШСДЭ прыбегнуць да выкарыстаньня [[Ядзерная зброя|ядзернай зброі]]. Таму ВСКЭ Роджэрз прапанаваў панятак «[[Напад на надыходзячыя сілы|Нападу на надыходзячыя сілы]]» («ННС») для глыбокіх звычайных удараў па войсках другога і трэцяга [[эшалён]]аў, каб прадухіліць дасягненьне імі месцаў абароны АПАД. У 1980 годзе Бэрнард Роджэрз узяў удзел у перамовах наконт вяртаньня [[Узброеныя сілы Грэцыі|Ўзброеных сілаў Грэцыі]] ў склад ВШСДЭ, што прывяло да зьмяненьня камандаваньня на поўдні з улікам зацікаўленасьцяў ураду Турэччыны. Сярод іншага, ВШСДЭ распрацаваў паняцьцё Шпаркага падмацаваньня, каб садзейнічаць краёваму абароннаму плянаваньню. За 1980—1985 гады ўзьвялі [[бункер]] ВШСДЭ ў межах Доўгатэрміновага інфраструктурнага пляну Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ). Таксама ВШСДЭ садзейнічаў вываду 1400 ядзерных боегаловак з Эўропы, паводле «[[Монтэбэлё|Монтэбэльскага]] рашэньня» 1983 году, якое прынялі на сустрэчы міністраў Групы ядзернага плянаваньня АПАД. У 1985 годзе генсакратаром КПСС стаў [[Міхаіл Гарбачоў]], які разам з амэрыканскім прэзыдэнтам [[Рональд Рэйган|Рональдам Рэйганам]] прапанаваў зьнішчыць балістычныя ракеты сярэдняй далёкасьці. ВШСДЭ прыйшоў да высновы, што гэта зробіць АПАД больш уразьлівай да нападу Арганізацыі Варшаўскай дамовы. Таму ВСКЭ Бэрнард Роджэрз выступіў супраць заключэньня [[Дамова аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці|Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці]] і быў адстаўлены з пасады ў чэрвені 1987 году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1977—1989 гады: дзесяцігодзьдзе «Падвойнай сьцежкі» — новая зброя, новыя перамовы|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === Пасьля Халоднай вайны === 9 лістапада 1989 году адбылося падзеньне [[Бэрлінскі мур|Бэрлінскага муру]], што прывяло да [[Узьяднаньне Нямеччыны|ўзьяднаньня Нямеччыны]] 15 сакавіка 1991 году. 6 ліпеня 1990 году [[Саміт АПАД]] ухваліў Лёнданскую дэклярацыю, у якой абвясьцілі пра пераход ад стратэгіі «[[Перадавая абарона|перадавой абароны]]» да «[[Гнуткі адказ|гнуткага адказу]]». У выніку Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джон Гэлвін|Джонам Гэлвінам]] перагледзеў ядзерныя пляны і нацэльваньне Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ) з улікам заканчэньня [[Халодная вайна|Халоднай вайны]]. Пры гэтым ВШСДЭ ўзгадняў вывад амэрыканскай [[Хімічная зброя|хімічнай]] і ядзернай зброі сярэдняй далёкасьці з Эўропы. 2 жніўня 1990 году пачалося [[Ірак|ірацкае]] [[Ірацкае ўварваньне ў Кувэйт|ўварваньне]] ў [[Кувэйт]]. Таму ВШСДЭ ўвёў падтрымку [[Супрацьпаветраная абарона|супрацьпаветранай абароны]] [[Турэччыны|Турэччыны]], якая межавала зь Іракам, разгарнуў Вайскова-марскія сілы АПАД у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], каб прадухіліць пагрозу суднаходзтву, і пашырыў пакрыцьцё Міжземнамор’я самалётамі раньняга папярэджаньня, каб прадухіліць пашырэньне сутыкненьня на дзяржавы-ўдзельніцы АПАД<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1989—1992 гады: канец Халоднай вайны пераўтварае хаўрус|спасылка=https://shape.nato.int/page14652746|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:John Galvin, official military photo, 1991.JPEG|значак|270пкс|Джон Гэлвін — 9-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (1991 год)]] У кастрычніку 1990 году начальнік [[Гэнэральны штаб Узброеных сілаў СССР|Генэральнага штабу]] [[Узброеныя сілы СССР|Ўзброеных сілаў СССР]] [[Міхаіл Маісееў]] наведаў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. ВШСДЭ падтрымаў перамовы, якія прывялі да падпісаньня 19 лістапада 1990 году ў [[Парыж]]ы [[Дамова аб звычайных узброеных сілах у Эўропе|Дамовы аб звычайных узброеных сілах у Эўропе]] (ДЗУСЭ). У выніку ў 1990 годзе ВШСДЭ пачаў скарачэньне штабоў СКЭ з 32 да 8, што прывяло да зьмяншэньня пэрсаналу на 25 % і заняцьця эўрапейцамі некалькіх камандных пасадаў замест амэрыканцаў. У студзені 1991 году ВШСДЭ таксама разгарнуў у Турэччыне паветраныя сілы СКЭ. 1 ліпеня 1991 году распалася [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы]] (АВД). Таму ў 1991 годзе ВШСДЭ стварыў Асяродак вайсковых сувязяў, каб спрыяць супрацы з урадамі, якія раней былі сябрамі АВД<ref name="б"/>. 8 лістапада 1991 году Саміт АПАД у [[Рым]]е ўхваліў новае Стратэгічнае паняцьце, паводле якога лік штабоў скарацілі зь 78 да 20, каб скарыстаць «[[мірны дывідэнд]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 1990 году|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/1990-onwards|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Тым часам, 8 сьнежня 1991 году завяршыўся [[распад СССР]] праз падпісаньне [[Белавескія пагадненьні|Белавескіх пагадненьняў]]. Дасьледаваньне ВШСДЭ «Правільнае спалучэньне» прывяло да зьмяненьня падрыхтоўкі і стварэньня Корпусу хуткага адказу АПАД у кастрычніку 1992 году<ref name="б"/>. У ВШСДЭ запрацаваў Штаб плянаваньня сілаў адказу (ШПСА)<ref name="в"/>. У чэрвені 1992 году ВШСДЭ стварыў Асяродак адказу на крызіс, а частку штабу [[Паўночная група арміяў|Паўночнай групы арміяў]] АПАД у нямецкім [[Райндален]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) скарысталі для ўтварэньня штабу міратворчых сілаў [[ААН]] у [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]]. ВШСДЭ сплянаваў вайскова-марскую апэрацыю «[[Марскі наглядчык]]» для выкананьня марскога [[эмбарга]] ААН на пастаўку зброі ў [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|Югаславію]]. У ліпені 1992 году [[Камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Саюзныя сілы ў Паўднёвай Эўропе]] (ССПЭ) разьмясьцілі свае караблі на базах у [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным моры]] для пачатку апэрацыі. У кастрычніку 1992 году АПАД пачала апэрацыю «[[Нябесны наглядчык]]», бо [[Арганізацыя аб’яднаных нацыяў]] (Новы Ёрк) абвясьціла [[Беспалётная зона|беспалётную зону]] над Босьніяй і Герцагавінай, каб прадухіліць паветраныя напады ў ходзе [[Басьнійская вайна|Басьнійскай вайны]]. 22 лістапада 1992 году марскую апэрацыю зьмянілі на прымусовае выкананьне эмбарга «[[Марская варта]]». У красавіку 1993 году АПАД пагадзілася правесьці апэрацыю «[[Забарона палёту]]». У 1993 годзе вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Джон Шалікашвілі]] перамовіў зь нямецкім і францускімі начальнікамі абароны наконт пагадненьня аб умовах выкарыстаньня [[Эўракорпус]]у (Францыя) ў задачах АПАД. У чэрвені 1993 году [[Заходнеэўрапейскі зьвяз]] (Бэльгія) далучыў свае караблі ў Адрыятычным моры да апэрацыі АПАД «[[Вострая варта]]». ВШСДЭ расплянаваў высадку з паветра ССПЭ і абарону гуманітарнага канвою ў падтрымку ААН. У 1993 годзе ВШСДЭ завяршыў апэрацыю ССПЭ «Дысцыплінаваная варта» ў падтрымку мірнага пляну ААН для Босьніі і Герцагавіны<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1992—1994 гады: пераўтварэньне працягваецца, занятасьць Балканамі расьце|спасылка=https://shape.nato.int/page14662857|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1993 годзе ВШСДЭ на чале [[Джон Шалікашвілі|Джонам Шалікашвілі]] стварыў у Нямеччыне Паветраны штаб сілаў адказу (ПШСА). Пачалося складаньне паняцьця Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы, каб кіраваць сіламі, разгорнутымі за межамі дзейнасьці АПАД. Нямецкі генэрал [[Пэтэр Карстэнс]] стаў першым эўрапейскім начальнікам штабу ВШСДЭ. Таксама ў 1993 годзе стварылі [[Саюзныя сілы ў Паўночна-Заходняй Эўропе]] ([[Хай Ўікомб]], графства [[Бэкінггэмшыр]], Ангельшчына), якія месьціліся ў Вялікабрытаніі і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] ды ўлучылі [[Саюзнае камандаваньне ў Ля-Маншы]] ([[Нортўуд (Вялікі Лёндан)|Нортўуд]], Ангельшчына). Джон Шалікашвілі зрабіў некалькі паездак у краіны [[Сярэдняя Эўропа|Сярэдняй]] і [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропы]]. У выніку Вярхоўны штаб саюзных сілаў у Эўропы зрабіў унёсак у стварэньне праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» ў 1994 годзе<ref name="в"/>. У ВШСДЭ ўтварылі Асяродак узгадненьня супольніцтва. У 1994 годзе пачалі вывучэньне спосабу пераўтварэньня Саюзнага камандаваньня ў Эўропе. Таксама ў 1994 годзе новае паняцьце штабу Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы запатрабавала, каб яе штаб мог праводзіць апэрацыі для АПАД, Заходнеэўрапейскага зьвязу і [[Эўразьвяз]]у (Бэльгія)<ref name="г"/>. 28 лютага 1994 году зьнішчальнікі Паўночнаатлянтычнага зьвязу зьбілі 4 [[бамбавік]]і [[Сэрбская Рэспубліка|Сэрбскай Рэспублікі]], якія парушылі беспалётную зону ААН у Босьніі і Герцагавіне. Тамсама самалёты АПАД ажыцьцявілі некалькі паветраных удараў на запыт міратворцаў ААН. У ліпені 1995 году Сэрбская Рэспубліка заняла [[Срэбраніца|Срэбраніцу]], а затым падвяла цяжкую зброю да [[Сараева]]. Таму ў жніўні—верасьні 1995 году самалёты АПАД наносілі ўдары па разьмяшчэньні іх войскаў, каб схіліць да вываду той зброі з-пад Сараева. У выніку 21 лістапада 1995 году ў амэрыканскім [[Дэйтан (Агаё)|Дэйтане]] (штат [[Агаё]]) прэзыдэнты Босьніі і Герцагавіны, Сэрбіі і Харватыі [[Алія Ізэтбэгавіч]], [[Слабадан Мілошавіч]] і [[Франьё Туджман]] адпаведна падпісалі [[Дэйтанскае пагадненьне|Агульнае рамачнае пагадненьне]] аб міры ў Босьніі і Герцагавіне. Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джордж Жульўан|Джорджам Жульўанам]] распрацаваў плян выкананьня Дэйтанскага пагадненьня, пасьля чаго 20 сьнежня 1995 году падтрыманьне міру перадалі ад ААН да Сілаў выкананьня пад кіраўніцтвам АПАД. У Босьніі і Герцагавіне разьмясьцілі каля 50 000 міратворцаў з краінаў АПАД і іншых 17 краінаў, у тым ліку з Расеі. Расейскі генэрал стаў намесьнікам ВСКЭ для расейскіх сілаў у Сілах выкананьня, а расейскае пасольства далучылася да Асяродку ўзгадненьня Сілаў выкананьня ў ВШСДЭ. Сілы выкананьня разьмежавалі басьнійскія і сэрбскія войскі, ахоўвалі акругі перадачы з адной супольнасьці ў іншую і наглядалі за адводам войскаў у паласу разьмежаваньня, а таксама ладзілі перамяшчэньне зброі ў месцы захоўваньня. У сьнежні 1996 году Сілы выкананьня перайменавалі ў Сілы стабілізаваньня, у якіх паменшылі колькасьць [[танк]]аў і [[Артылерыя|артылерыі]]. 10 ліпеня 1997 году Сілы стабілізаваньня затрымалі першага падазраванага ў [[Ваеннае злачынства|ваенных злачынствах]] і перадалі [[Міжнародны суд ААН|Міжнароднаму суду ААН]] (Нідэрлянды)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1994—1998 гады: адна дружына, адно заданьне, АПАД пачынае міратворчасьць у Босьніі|спасылка=https://shape.nato.int/page14672955|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У красавіку 1997 году Штаб сілаў адказу СКЭ пераўтварылі ў Сумесна-аб’яднаны штаб плянаваньня. ВШСДЭ пачаў распрацоўку [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны]] фронту і падрыхтоўку далучэньня новых сябраў да СКЭ у сувязі зь меркаваным пашырэньнем Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref name="г"/>. У ліпеня 1997 году новы ВСКЭ [[Ўэсьлі Кларк]] запрасіў урады [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], [[Польшча|Польшчы]] і [[Чэхія|Чэхіі]] ў ВШСДЭ на перамовы наконт сяброўства ў АПАД. У сакавіку 1999 году 3 дзяржавы далучыліся да СКЭ на ўрачыстасьці ў ВШСДЭ<ref name="д"/>. У кастрычніку 1998 году югаслаўскі прэзыдэнт Мілошавіч вывеў большасьць [[Войска Югаславіі]] з сэрбскага краю [[Косава і Мятохія]] пасьля [[Косаўская вайна|баёў]] супраць [[Альбанцы|альбанскіх]] паўстанцаў з [[Войска вызваленьня Косава]] (ВВК). Ён пайшоў на дадзены крок пасьля перамоваў з ВСКЭ Ўэсьлі Кларкам, які паведаміў пра распрацоўку паветранай апэрацыі АПАД для спыненьня баёў. Пасьля гэтага выведныя самалёты АПАД адсочвалі становішча, а наземныя сілы АПАД прывялі ў гатоўнасьць, каб дапамагчы пасольству [[Арганізацыя бясьпекі і супрацы ў Эўропе|Арганізацыі бясьпекі і супрацы ў Эўропе]] (АБСЭ; Аўстрыя), якое накіравалі ў край Косава і Мятохія. У студзені 1999 году баі аднавіліся, таму Войска Югаславіі ўвяло падмацаваньне ў край. Пагроза паветраных удараў Паўночнаатлянтычнага зьвязу прывяла да перамоваў ураду [[Саюзная Рэспубліка Югаславія|Югаславіі]] і альбанскіх паўстанцаў у лютым 1999 году ў францускім [[Рамбуе]] (дэпартамэнт Івэлін). Пасьля правалу перамоваў баі аднавіліся, а назіральнікаў АБСЭ вывелі з краю. 23 сакавіка 1999 году АПАД пачаў паветраныя ўдары па супрацьпаветранай абароне Югаславіі. У выніку высылкі з сэрбскага краю Косава і Мятохія да канца траўня 1999 году звыш 800 000 альбанцаў сталі ўцекачамі ў суседніх [[Альбанія|Альбаніі]] і [[Паўночная Македонія|Македоніі]]. Таму АПАД пабудавала лягеры для ўцекачоў з кухнямі хуткага харчаваньня. 9 чэрвеня 1999 году афіцэры Югаславіі і АПАД падпісалі пагадненьне аб вывадзе Войска Югаславіі з сэрбскага краю Косава і Мятохія і ўводзе міратворчых [[Сілы для Косава|Сілаў для Косава]] пад кіраўніцтвам АПАД. За 78 дзён самалёты АПАД ажыцьцявілі звыш 38 000 вылетаў, зь якіх звыш 10 000 былі баявымі. Пры гэтым страцілі 2 самалёты ад агню Войска Югаславіі. 12 чэрвеня 1999 году Сілы для Косава ўвайшлі ў край, дзе давялося бараніць сэрбаў ад гвалту з боку альбанскіх паўстанцаў<ref name="д">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1998—1999 гады: АПАД пашыраецца і сутыкаецца з чарговым крызісам на Балканах|спасылка=https://shape.nato.int/page14683036|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === ХХІ стагодзьдзе === У жніўні 2001 году пачалася апэрацыя АПАД «[[Істотны ўраджай]]» у Македоніі, дзе хваляваньні альбанскай меншасьці прывялі да патрэбы раззброіць [[Армія народнага вызваленьня|Армію народнага вызваленьня]] войскамі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. У красавіку 2003 году апэрацыю «[[Саюзная гармонія]]» ў Македоніі скончылі і перадалі Эўразьвязу. [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году]] на ЗША выклікалі з боку АПАД апэрацыю «[[Арліная дапамога]]» для нагляду за паветранай прасторай. У выніку ад кастрычніка 2001 году па травень 2002 году Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня АПАД выканалі звыш 360 вылетаў над ЗША сіламі 830 чальцоў экіпажаў. Пры канцы кастрычніка 2001 году пачалася марская апэрацыя АПАД «[[Актыўныя высілкі]]», каб забясьпечыць ахову караблёў саюзьнікаў у Міжземнамор’і. У лістападзе 2002 году Саміт АПАД у [[Прага|Празе]] (Чэхія) пераўтварыў Саюзнае камандаваньне ў Эўропе (СКЭ) з Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА), якому падпарадкаваў усе вайсковыя апэрацыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. Таксама вырашылі стварыць Сілы адказу АПАД, якія ВСКЭ [[Джэймз Джонз]] давёў да поўнай апэрацыйнай здольнасьці за кошт ускладненьня вучэньняў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=2000—2003 гады: больш міратворчасьці на Балканах і АПАД абвяшчае 5-ы артыкул|спасылка=https://shape.nato.int/page14693118|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Ад 20 лютага па 16 красавіка 2003 году Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Паказ стрымліваньня]]», каб умацаваць турэцкую абарону ў сувязі з пачаткам [[Ірацкая вайна|Ірацкай вайны]]. 11 жніўня 2003 году АПАД пагадзілася пераняць [[Міжнародныя сілы садзейнічаньня бясьпецы]] (МССБ) вакол сталіцы [[Аўганістан]]у. 29 сакавіка 2004 году да АПАД далучыліся яшчэ 7 дзяржаваў Эўропы — [[Баўгарыя]], [[Латвія]], [[Летува]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]] і [[Эстонія]]. У выніку некаторым новым сябрам ВШСДЭ забясьпечыў дазор паветранай прасторы. Агулам колькасьць дзяржаваў у Паўночнаатлянтычным зьвязе дасягнула 26. У 2004 годзе АПАД пачала навучаньне [[Ірацкая армія|Ірацкай арміі]] і забясьпечвала ахову [[Летнія Алімпійскія гульні 2004 году|летніх Алімпійскіх гульняў]] у Грэцыі самалётамі раньняга папярэджаньня. У ліпені 2004 году АПАД павялічыла абшар сваёй дзейнасьці на поўнач Аўганістану на запыт ААН. У сьнежні 2004 году Сілы стабілізаваньня АПАД перадалі сваю дзейнасьць Эўразьвязу ў Босьніі і Герцагавіне. У чэрвені 2005 году АПАД пашырыла дзейнасьць на захад Аўганістану на запыт [[Урад Аўганістану|ураду]]<ref name="е">{{Навіна|аўтар=|загаловак=2003—2010 гады: прастора дзейнасьці АПАД працягвае пашырацца|спасылка=https://shape.nato.int/page2146115059|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:James L. Jones 2.jpg|значак|270пкс|[[Джэймз Джонз]] — 14-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (2005 год)]] Пры канцы жніўня 2005 году ўраган «[[Катрына (ураган)|Катрына]]» выклікаў маштабныя разбурэньні на поўдні ЗША, таму Паўночнаатлянтычны зьвяз паставіў туды [[лекі]] і харчаваньне на просьбу ўраду ЗША. 8 кастрычніка 2005 году [[Землятрус у Кашміры 2005 году|землятрус у Кашміры]] забраў жыцьці звыш 73 000 чалавек і разбурыў жытло прынамсі 4 млн чалавек. Таму АПАД на запыт ураду [[Пакістан]]у перавезла 3435 т дапамогі 168 самалётамі, а 1750 т дапамогі і 7650 параненых — верталётамі. Палявы [[шпіталь]] АПАД аказаў дапамогу 4890 пацыентам, а перасоўныя лекарскія брыгады — 3424 пацыентам. [[Інжынэр]]ы АПАД пабудавалі 110 сховішчаў і 9 [[школа]]ў, а таксама парамантавалі 60 км дарог і сетку разьмеркаваньня крынічнай вады. Задачы дапамогі Пакістану выконвалі да канца студзеня 2006 году. 31 ліпеня 2006 году МССБ прасунуліся на поўдзень Аўганістану, дзе засяроджвалася большасьць вытворчасьці [[дурман]]аў. Тамсама адбыліся найбольшыя ў гісторыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу [[Аўганская вайна|баі]] супраць [[Талібан]]у. У кастрычніку 2006 году МССБ занялі ўсход Аўганістану, тым самым сталі прысутнічаць па ўсёй краіне. Сярод іншага, У 2006 годзе гэтыя самыя самалёты ахоўвалі [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году]] ў Нямеччыне. Ад чэрвеня па сьнежань 2007 году ладзілі паветраныя перавозкі для міратворчасьці [[Афрыканскі зьвяз|Афрыканскага зьвязу]] ў [[судан]]скім [[Дарфур]]ы<ref name="е"/>. У 2008 годзе адбылося аднабаковае абвяшчэньне незалежнасьці [[Косава]] ад [[Сэрбія|Сэрбіі]], таму ВСКЭ [[Бэнц Крэдак]] дамогся зьмяншэньня Сілаў для Косава. Сярод іншага, ВШСДЭ разгарнуў вайскова-марскія сілы супраць [[пірацтва]] на ўсход ад [[Самалі]]. Пад кіраўніцтвам Саюзнага камандаваньня апэрацыямі стварылі: Асяродак спалучэньня выведкі і Асяродак узгадненьня спэцыяльных апэрацыяў АПАД. У жніўні 2008 году [[Расейска-грузінская вайна (2008)|расейска-грузінская вайна]] прывяла да прыпыненьня паседжаньняў Рады АПАД-Расея да 2009 году. У красавіку 2009 году ў Паўночнаатлянтычны зьвяз уступілі [[Альбанія]] і [[Харватыя]]. Дазор іх паветранай прасторы пачалі ажыцьцяўляць іншыя дзяржавы АПАД<ref name="е"/>. У 2011 годзе Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Адзіны абаронца]]», каб забясьпечыць беспалётную зону і эмбарга на пастаўку зброі падчас [[Грамадзянская вайна ў Лібіі|грамадзянскай вайны ў Лібіі]]. У 2012 году Саміт АПАД вырашыў скончыць дзейнасьць МССП у сьнежні 2014 году, пасьля чаго перайшлі да апэрацыі «[[Рашучая падтрымка]]» для падрыхтоўкі Ўзброеных сілаў Аўганістану да 2020 году. У 2016 годзе запрацавала [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], пра што абвясьцілі на Саміце ў [[Варшава|Варшаве]]. У 2017 годзе 29-м сябрам Паўночнаатлянтычнага зьвязу стала [[Чарнагорыя]]. Таксама ў 2017 годзе 4 [[батальён]]ы на ратацыйнай аснове разьмясьцілі ў Польшчы, Летуве, Латвіі і Эстоніі для ўмацаваньня стрымліваньня на ўсходзе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 2010 году па сучаснасьць: шлях наперад|спасылка=https://shape.nato.int/history/2010present-the-way-ahead|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Камандзіры == [[Файл:Lt Gen Alexus G. Grynkewich (4).jpg|значак|270пкс|[[Алексус Грынкевіч]] прызначаны загадваць Вярхоўным штабам саюзных дзяржаваў у Эўропе. Мае беларускіх продкаў.]] # [[Дўайт Эйзэнгаўэр]] (2 красавіка 1951 — 30 траўня 1952) # [[Мэцью Рыджўэй]] (30 траўня 1952 — 11 ліпеня 1953) # [[Альфрэд Грунтэр]] (11 ліпеня 1953 — 20 лістапада 1956) # [[Лорыс Норстад]] (20 лістапада 1956 — 1 лістапада 1962) # [[Ліман Лемніцэр]] (1 лістапада 1962 — 1 ліпеня 1969) # [[Эндру Гудпастэр]] (1 ліпеня 1969 — 15 сьнежня 1974) # [[Аляксандар Хэйг]] (15 сьнежня 1974 — 1 ліпеня 1979) # [[Бэрнард Роджэрз]] (1 ліпеня 1979 — 26 чэрвеня 1987) # [[Джон Гэлвін]] (26 чэрвеня 1987 — 23 чэрвеня 1992) # [[Джон Шалікашвілі]] (23 чэрвеня 1992 — 22 кастрычніка 1993) # [[Джордж Жульўан]] (22 кастрычніка 1993 — 11 ліпеня 1997) # [[Ўэсьлі Кларк]] (11 ліпеня 1997 — 3 траўня 2000) # [[Джозэф Ральстан]] (3 траўня 2000 — 17 студзеня 2003) # [[Джэймз Джонз]] (17 студзеня 2003 — 7 сьнежня 2006) # [[Банц Крэдак]] (7 сьнежня 2006 — 2 ліпеня 2009) # [[Джэймз Стаўрыдзіс]] (2 ліпеня 2009 — 13 траўня 2013) # [[Філіп Брыдлоў]] (13 траўня 2013 — 4 траўня 2016) # [[Кёрціс Скапароці]] (4 траўня 2016 — 3 траўня 2019) # [[Тод Ўолтэрз]] (3 траўня 2019 — 1 ліпеня 2022) # [[Крыстафэр Каволі]] (1 ліпеня 2022 — 2025) # [[Алексус Грынкевіч]] (ад 2025 году)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗША прызначылі галоўнакамандуючым сіламі АПАД у Эўропе нашчадка беларускіх імігрантаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33435192.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=5 чэрвеня 2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выпускі навінаў|спасылка=https://shape.nato.int/news-releases|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}} ** [https://shape.nato.int/visitors/visitor-request-form Фармуляр запыту наведваньня] і [https://shape.nato.int/visitors/participants-list сьпіс удзельнікаў]{{ref-en}} ** [https://shape.nato.int/nato-exercises Вучэньні і дзейнасьць АПАД] {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] [[Катэгорыя:Шматнацыянальныя вайсковыя фармаваньні]] [[Катэгорыя:Войска Эўропы]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1951 годзе]] [[Катэгорыя:Вайсковыя базы]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Бэльгіі]] [[Катэгорыя:Эно]] [[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя ЗША]] 0zf5ly7a2oo3ok34aju0f452d5al9q1 2624600 2624585 2025-07-11T07:11:36Z W 11741 /* Камандзіры */ +4 ліпеня 2025 году беларус [[Алексус Грынкевіч]] заступіў на пасаду анг.вікі 2624600 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|50|30|1|паўночнае|3|58|59|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Вайсковае падразьдзяленьне |назва = Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе |арыгінальная назва = {{мова-en|Supreme Headquarters Allied Powers Europe|скарочана}} |выява = [[Файл:Coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|240пкс]] |подпіс выявы = Герб |гады = ад {{Дата пачатку|2|4|1951|1}} |краіны = 29 краінаў Эўропы, ЗША, [[Канада]] і [[Турэччына]] |падпарадкаваньне = [[Паўночнаатлянтычная рада]] |у складзе = [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] |тып = [[штаб]] |уключае ў сябе = Камандаваньні аб’яднанымі сіламі ў [[Брунсюм]]е, [[Нэапаль|Нэапалі]] і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] |роля = захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]] |памер = |камандная структура = [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі]] |разьмяшчэньне = [[Касто]] (вобласьць [[Эно]], край [[Валёнія]], [[Бэльгія]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Як нас знайсьці|спасылка=https://shape.nato.int/how-to-contact-us|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |мянушка = ВШСДЭ |заступнік = |дэвіз = [[Пільнасьць]] — цана свабоды<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя герба|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/history-of-the-crest|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> |колеры = |марш = |талісман = |узбраеньне = |войны = [[Басьнійская вайна|Басьнійская]], [[Косаўская вайна|Косаўская]] і [[Аўганская вайна|Аўганская]], [[грамадзянская вайна ў Лібіі]] |бітвы = |знакі ўзнагароды = |дзейны камандзір = [[Крыстафэр Каволі]] |вядомыя камандзіры = [[Алексус Грынкевіч]] }} '''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''' ({{мова-fr|Grand Quartier Général des Puissances Alliées en Europe|скарочана}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наведнікі|спасылка=https://shape.nato.int/contact/visiteurs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=fr|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>) — штаб Саюзнага камандаваньня апэрацыямі [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], заснаваны ў красавіку 1951 году ў [[Раканкур]]ы (Францыя). На 2025 год месьціўся ў бэльгійскай вёсцы [[Касто]] на поўначы вобласьці [[Эно]] (край [[Валёнія]]). Адказваў за захаваньне [[Тэрытарыяльная цэласнасьць|тэрытарыяльнай цэласнасьці]] эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў [[АПАД]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пра нас|спасылка=https://shape.nato.int/about|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Будова == На 2025 год Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА) АПАД, якім загадваў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ), мела тры ўзроўні: стратэгічны, апэрацыйны і тактычны. СКА загадвала пастаяннымі і разгортвальнымі штабамі, а таксама аб’яднанымі сіламі ад некалькіх ведамстваў і сумеснымі сіламі ад некалькіх дзяржаваў. ВШСДЭ на стратэгічным узроўні ўзначальваў 6 апэрацыйных камандаваньняў, 2 зь якіх падтрымлівалі ўстановы тактычнага ўзроўню. * ''Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе''. Стратэгічны штаб, які рыхтаваў, плянаваў і праводзіў вайсковыя апэрацыі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы. [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] (ВСКЭ) ўзначальваў СКА і выконваў абавязкі ў складзе ВШСДЭ, а таксама загадваў [[Эўрапейскае камандаваньне ЗША|Эўрапейскім камандаваньнем ЗША]]. ВСКЭ падпарадкоўваўся Вайсковаму камітэту АПАД, які знаходзіўся пад кіраўніцтвам [[Паўночнаатлянтычная рада|Паўночнаатлянтычнай рады]] і Групы ядзернага плянаваньня. [[Файл:SHAPE HQ Mons Belgium.JPG|значак|290пкс|Будынак Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (2011 год)]] * ''Камандаваньні аб’яднанымі сіламі'' (КАС). Дзейнічалі ў [[Брунсюм]]е (Нідэрлянды), [[Нэапаль|Нэапалі]] (Італія) і [[Норфалк (Вірджынія)|Норфалку]] (ЗША). На апэрацыйным узроўні плянавалі і падтрымлівалі апэрацыі АПАД. Кіравалі аб’яднанымі апэрацыямі з пастаяннага штабу або разгорнутага на фронце, які называўся штабам Аб’яднанай апэрацыйнай групы (ШААГ) і дзеяў да году. Пры разгортваньні КАС загадвала толькі адной апэрацыяй. Таксама адказвала за ўзаеміны з рэгіянальнымі ўстановамі згодна з указаньнямі ВСКЭ, супрацоўнічала з супольнікамі, якія бралі ўдзел у апэрацыях АПАД, і рыхтавалі дзяржавы-кандыдаткі да сяброўства ў АПАД. * ''Саюзныя камандаваньні [[Тактыка|тактычнага]] ўзроўню''. Складаліся з асобных радоў войскаў: [[Саюзнае сухаземнае камандаваньне|сухаземнага]], [[Саюзнае марское камандаваньне|марскога]] і [[Саюзнае паветранае камандаваньне|паветранага]]. Забясьпечвалі ведамі і падтрымкай КАС у [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Брунсюме|Брунсюме]] і [[Саюзнае камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Нэапалі]] на апэрацыйным узроўні. Падпарадкоўваліся ВШСДЭ і знаходзіліся пад кіраўніцтвам ВСКЭ. ** ''[[Саюзнае паветранае камандаваньне]]'' (СПК; [[Рамштайн]], Нямеччына). Плянавала і выконвала апэрацыі супрацьпаветранай і [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнае дамовы]]. Магло кіраваць аб’яднанай паветранай апэрацыяй або выступаць у якасьці Камандаваньня паветраным складнікам, каб падтрымаць большую апэрацыю. ** ''[[Саюзнае сухаземнае камандаваньне]]'' (ССК; [[Ізьмір]], Турэччына). Разгортвала [[сухаземныя войскі]] ў падтрымку Камандаваньня аб’яднанымі сіламі (КАС), якое праводзіла аб’яднаную апэрацыю. Забясьпечвала асноўныя сухаземныя магчымасьці для аб’яднанай апэрацыі і кіравала сухаземнай апэрацыяй. ** ''[[Саюзнае марское камандаваньне]]'' (СМК; [[Нортўуд]], Ангельшчына). Плянавала, праводзіла і падтрымлівала аб’яднанымі марскія апэрацыі. Магло выступаць у якасьці марскога складніка ў падтрымцы аб'яднанай апэрацыі. * ''Група сыстэмаў зносінаў і зьвестак АПАД'' (ГСЗЗ). Плянавала і разгортвала сетку сувязі, каб забясьпечыць кіраваньне разгорнутымі штабамі АПАД. * ''[[Марскія ўдарна-дапаможныя сілы]]'' (МУДС; [[Оэйраш]], [[Партугалія]]). Забясьпечвалі Марскі баявы штаб Апэрацыйнага камандаваньня пад загадам ВСКЭ, каб стварыць разгортвальны штаб, здольны плянаваць і выконваць аб’яднаныя марскія апэрацыі. Складаліся з прадстаўнікоў 13 дзяржаваў. Засяроджваліся на аб’яднаных марскіх экспэдыцыях шляхам залучэньня вайскова-марскіх і дэсантных сілаў ЗША. * ''Тактычныя асяродкі паветранага кіраваньня''. Сумесныя асяродкі паветраных апэрацыяў (САПА) месьціліся ў [[Юдэм]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]], Нямеччына) і [[Тарэхон-дэ-Ардос|Тарэхоне-дэ-Ардосе]] (супольнасьць [[Мадрыд (супольнасьць)|Мадрыд]], [[Гішпанія]]). САПА складалася з Пастаяннага асяродка супрацьпаветранай абароны (ПАСА) і Разгортвальнага асяродка паветраных апэрацыяў (РАПА). Разгортвальны асяродак паветранага кіраваньня (РАПК) месьціўся ў [[Поджа-Рэнатыка]] (край [[Эмілія-Раманьня]], Італія). РАПК улучаў Асяродак вытворчасьці распазнаных паветраных здымкаў (АВРПЗ), РАПА і Разгортвальны набор [[чуйнік]]аў (РНЧ). Па-за апэрацыямі РАПК адказваў за падрыхтоўку пэрсаналу Саюзнага паветранага камандаваньня і РАПА<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Будова вайсковага камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/military_command_structure|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Мадэль сілаў Арганізацыі Паўночнаатлятнычнай дамовы грунтавалася на 3-х узроўнях гатоўнасьці загадзя прызначаных, разгорнутых і перадавых падмацаваньняў, даступных ВСКЭ ў мірны час: # ад 0 да 10 дзён; # ад 10 да 30 дзён; # ад 30 да 180 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Мадэль сілаў АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/page134134653|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Кіраваньне == * ''Група камандаваньня'': [[вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе]] і ягоны намесьнік, начальнік штабу і ягоны намесьнік, дарадца ў стратэгічных і міжнародных справах, а таксама старэйшы закліканы правадыр камандаваньня<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Група камандаваньня|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/command-group|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:Greater coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg|значак|280пкс|Герб Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе са сьцягамі 32 дзяржаваў АПАД (2014 год)]] * ''Управы'': 1) [[Кібэрпрастора|кібэрпрасторы]], 2) фінансаў і закупак, 3) кіраваньня, 4) апэрацыяў, 5) супольніцтваў, 6) [[плян]]аў, 7) [[Сілы спэцыяльных апэрацыяў|сілаў спэцыяльных апэрацыяў]], 8) стратэгічных зносінаў, 9) падтрымкі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Управы|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/directorates|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. * ''Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі'' (29 з 32 ад краінаў Эўропы): [[Альбанія]], [[Баўгарыя]], [[Бэльгія]], [[Вугоршчына]], Вялікабрытанія, [[Гішпанія]], [[Грэцыя]], [[Данія]], ''ЗША'', [[Ісьляндыя]], Італія, ''[[Канада]]'', [[Латвія]], [[Летува]], [[Люксэмбург]], [[Нарвэгія]], [[Нідэрлянды]], [[Нямеччына]], [[Партугалія]], [[Паўночная Македонія]], [[Польшча]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]], ''[[Турэччына]]'', [[Фінляндыя]], Францыя, [[Харватыя]], [[Чэхія]], [[Швэцыя]] і [[Эстонія]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дзяржаўныя вайсковыя прадстаўнікі|спасылка=https://shape.nato.int/about/leadership-staff/national-military-representatives|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Дзейнасьць == [[Файл:Dutch F16 Siauliai.jpg|значак|290пкс|Нідэрляндзкія зьнішчальнікі [[Ф-16]] на паветраным дазоры ў [[Шаўлі|Шаўлях]] (Летува, 2017 год)]] На 2025 год Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ажыцьцяўляў па 3 шматгадовыя заданьні і апэрацыі: # [[Сілы для Косава]] ў сэрбскім краі [[Косава і Мятохія]] ў складзе 4650 вайскоўцаў ад 28 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Місія АПАД у Косаве|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-mission-in-kosovo-kfor|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Альтэя (апэрацыя)|Альтэя]]» ў [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]] ў складзе 600 вайскоўцаў ад 15 дзяржаваў Паўночнаатлянтычнага зьвязу і 5 дзяржаваў-супольніцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Альтэя»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-althea|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Марскі вартаўнік]]» у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]] сіламі [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Апэрацыя «Марскі вартаўнік»|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/operation-sea-guardian-osg|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу» ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] ([[Кефлявік]]) тройчы на год па 3 тыдні шляхам паветранага дазору [[зьнішчальнік]]амі<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ісьляндзкія «Патрэбы гатоўнасьці мірнага часу»|спасылка=https://shape.nato.int/icelands-peacetime-preparedness-needs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # «[[Патрыёт (ЗРК)|Патрыёт]]» у [[Турэччына|Турэччыне]] як частка супрацьпаветранай абароны Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Падтрымка АПАД Турэччыны|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-support-to-turkiye|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # паветраны дазор у 10 з 29 эўрапейскіх дзяржаваў АПАД — [[Альбанія|Альбаніі]], [[Баўгарыя|Баўгарыі]], [[Латвія|Латвіі]], [[Летува|Летуве]], [[Люксэмбург]]у, [[Паўночная Македонія|Паўночнай Македоніі]], [[Польшча|Польшчы]], [[Румынія|Румыніі]], [[Славенія|Славеніі]] і [[Чарнагорыя|Чарнагорыі]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраны дазор АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/operations/operations-and-missions/nato-air-policing|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Сярод іншага, ВШСДЭ ажыцьцяўляў захады ўпэўненьня на межах Турэччыны, якія ўлучалі прысутнасьць дадатковых [[Самалёт папярэджаньня і нагляду|самалётаў папярэджаньня і нагляду]], а таксама павышаную марскую дзейнасьць ва Ўсходнім Міжземнамор’і<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Захады ўпэўненьня АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/nato-assurance-measures|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:USAF RQ-4 Global Hawk Block 40 taxis the runway at Sigonella.jpg|значак|290пкс|Бесьпілётнік РКю-4 «Глябальны ястраб» у Сіганэле (Італія, 2023 год)]] Магчымасьці ВШСДЭ ўлучалі: # наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ) на аснове [[Сілы вестак, сачэньня і выведкі|Сілаў вестак, сачэньня і выведкі]] (СВСВ) ў [[Сіганэла|Сіганэле]] (востраў [[Сыцылія]], Італія), якія ўлучалі 5 [[бесьпілётнік]]аў [[РКю-4]]Д «Глябальны ястраб»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Наземнае сачэньне хаўрусу (НСХ)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/alliance-ground-surveillance-ags|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # кібэрабарону на падставе Асяродку адказу на кампутарнае здарэньне (ААКЗ) і Асяродку апэрацыяў у кібэрпрасторы, якія месьціліся пры ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кібэрабарона|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/cyber-defence|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Самалёт раньняга папярэджаньня|паветраную сыстэму раньняга папярэджаньня]] (ПСРП) на аснове Паветраных сілаў раньняга папярэджаньня і нагляду (ПСРПН), якія мелі 15 самалётаў [[Боінг Е-3|Е-3]]А «Вартаўнік» у нямецкім [[Гайленкірхэн]] (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) і на лётнішчах у [[Грэцыя|Грэцыі]], [[Італія|Італіі]], Турэччыне і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]], а таксама 6 брытанскіх самалётаў Е-3Д у [[Ўодынгтан (Лінкальншыр)|Ўодынгтане]] (графства [[Лінкальншыр]], Ангельшчына)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Паветраная сыстэма раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-awacs|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Касьмічны асяродак у нямецкім [[Рамштайн]]е (зямля [[Райнлянд-Пфальц]]) з адмыслоўцамі ад ЗША, Вялікабрытаніі, [[Гішпанія|Гішпаніі]], [[Нідэралянды|Нідэрляндаў]] і Нямеччыны<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Касьмічны асяродак АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-space-centre|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # Пастаянныя вайскова-марскія сілы пад кіраўніцтвам [[Саюзнае марское камандаваньне|Саюзнага марскога камандаваньня]] (СМК), якія ўлучалі [[1-я пастаянная марская група|1-ю]] і [[2-я пастаянная марская група|2-ю]] пастаянныя марскія групы (ПМГ), а таксама [[1-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|1-ю]] і [[2-я пастаянная група супрацьмінных захадаў|2-ю]] пастаянныя групы супрацьмінных захадаў (ПГСМЗ) ды ўваходзілі ў [[Сілы адказу АПАД]] ([[Брунсюм]], Нідэрлянды)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Пастаянныя вайскова-марскія сілы АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-standing-naval-forces|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[батальён]] хімічнай, біялягічнай, [[Радыялёгія|радыялягічнай]] і ядзернай (ХБРЯ) абароны ў распараджэньні ВСКЭ, які маглі разгарнуць за 5—20 дзён<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шматнацыянальны батальён хімічнай, біялагічнай, радыялягічнай і ядзернай абароны АПАД|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/nato-multinational-chemical--biological--radiological-and-nuclear-defence-battalion|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # [[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць|стратэгічную паветрана-транспартную здатнасьць]] (СПТЗ) на падставе [[Крыло цяжкага паветранага транспарту|крыла цяжкага паветранага транспарту]] ў [[Папа (горад)|Папе]] ([[Вугоршчына]]), якое ўлучала 3 самалёты [[Ц-17]] «Глобмастэр 3» і 150 вайскоўцаў ад 12 дзяржаваў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Крыло цяжкага паветранага транспарту|спасылка=https://www.sacprogram.org/about-us/heavy-airlift-wing|выдавец=Праграма «[[Стратэгічная паветрана-транспартная здатнасьць]]»|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; # шпаркую паветраную рухомасьць (ШПР), якая дазваляла вайсковым самалётам лётаць без абмежаваньня маршруту з боку [[Эўрапейская арганізацыя бясьпекі паветраплаваньня|Эўрапейскай арганізацыі бясьпекі паветраплаваньня]] (Брусэль, Бэльгія)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шпаркая паветраная рухомасьць (ШПР)|спасылка=https://shape.nato.int/about/aco-capabilities2/rapid-air-mobility-ram|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; [[Файл:C17 - RIAT 2018 (45851804805).jpg|значак|290пкс|Самалёт Ц-17 «Глобмастэр 3» у Папе (Вугоршчына, 2019 год)]] Камандзіры ВШСДЭ плянавалі вайсковыя вучэньні Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы для ўмацаваньня магчымасьцяў выкананьня задачаў [[Супольная абарона|супольнай абароны]], адказу на крызіс і супрацы. Вучэньні падзяляліся на: жывыя (ЖыВуч) — з удзелам вайсковых сілаў, камандна-штабныя (КШВ) — са зносінамі камандзіраў і іх штабоў, а таксама навучальныя — у выглядзе мапаграфічна-гульнявога абмеркаваньня. У межах праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» («ПДМ») ладзілі вучэньні зь дзяржавамі-супольніцамі па-за АПАД. Праграма вучэньняў ахоплівала 6 гадоў з падрабязнасьцямі на першыя 2 гады<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Вучэньні і падрыхтоўка|спасылка=https://shape.nato.int/exercises|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>; == Мінуўшчына == [[Файл:First NATO flag with Eisenhower.jpg|значак|280пкс|[[Дўайт Эйзэнгаўэр]] перад сьцягам Вярхоўнага штабу саюзных дзяржаваў у Эўропе (1951 год)]] Увосень 1950 году [[дзяржаўны сакратар ЗША]] [[Джордж Маршал]] прапанаваў стварыць саюзныя вайсковыя сілы з [[Падразьдзяленьне|падразьдзяленьняў]] дзяржаваў-удзельніцаў [[Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы|Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]] (Бэльгія), у тым ліку ад [[Заходняя Нямеччына|Заходняй Нямеччыны]]. Дадзенымі сіламі ў [[Заходняя Эўропа|Заходняй Эўропе]] мела кіраваць адзіная вайсковая ўстанова на чале з камандзірам. Бакі пагадзіліся прызначыць [[Вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе|вярхоўнага саюзнага камандзіра ў Эўропе]] (ВСКЭ), якому меў дапамагаць міжнародны штаб. 15 сьнежня 1950 году заходнеэўрапейскія саюзьнікі папрасілі амэрыканскага прэзыдэнта [[Гары Трумэн|Гары Трумэна]] вылучыць кандыдата на пасаду ВСКЭ. Той прапанаваў [[Дўайт Эйзэнгаўэр|Дўайта Эйзэнгаўэра]], які загадваў саюзнымі войскамі ў Заходняй Эўропе падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]]. 19 сьнежня [[Паўночнаатлянтычная рада]] ўхваліла яго кандыдатуру. Штаб Эйзэнгаўэра параіў разьмясьціць Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе (ВШСДЭ) ў францускім [[Раканкур]]ы (дэпартамэнт [[Івэлін]]) на захад ад Парыжу праз зручнасьць [[Шляхі зносінаў|шляхоў зносінаў]]. У лютым 1951 году [[Міністэрства абароны Францыі|міністар абароны Францыі]] [[Жуль Мок]] ухваліў Раканкур у якасьці месцазнаходжаньня ВШСДЭ<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=ВШСДЭ ў Францыі|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/shape-in-france|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 2 красавіка 1951 году Эйзэнгаўэр заснаваў ВШСДЭ. У яго склад увайшлі 183 [[афіцэр]]ы ад 9 з 12 дзяржаваў АПАД. Пазьней сваіх супрацоўнікаў накіравалі ўрады [[Партугалія|Партугаліі]] і [[Люксэмбург]]у, а ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]] адсутнічала войска. 23 ліпеня 1951 году адчынілі новаўзьведзены будынак ВШСДЭ. У 1952 годзе ўрады [[Грэцыя|Грэцыі]] і [[Турэччына|Турэччыны]] далучыліся да Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы і накіравалі сваіх прадстаўнікоў у Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. У 1955 годзе да іх далучылася Заходняя Нямеччына, таму лік прадстаўнікоў у ВШСДЭ дасягнуў 12<ref name="а"/>. [[Файл:Rocquencourt.jpg|значак|290пкс|Будынкі ВШСДЭ ў [[Раканкур]]ы (1965 год)]] 21 лютага 1966 года францускі прэзыдэнт [[Шарль дэ Голь]] заявіў пра намер абмежаваць удзел Францыі ў Паўночнаатлянтычным зьвязе. 10 сакавіка 1966 году ўрад Францыі паведаміў пра намер выйсьці з аб’яднанага вайсковага камандаваньня АПАД. Таму Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе меў пакінуць Францыю да 1 красавіку 1967 году. 15 верасьня 1966 году ўрад суседняй [[Бэльгія|Бэльгіі]] ўзьвесьці да гэтай даты асноўныя будынкі для пераносу ВШСДЭ, а рэшту — да 1 верасьня 1967 году. [[Урад Бэльгіі]] абраў для будоўлі вёску [[Касто]] ў заходняй вобласьці [[Эно]], якая межавала з Францыяй. Вылучаная вайсковая [[дзялянка]] займала 2 кв.км. Побач на захадзе месьцілася авіябаза ў [[Ш’еўр]]ы. Таксама ў сьнежні 1967 году вырашалі пачаць будаўніцтва аўтадарогі між суседнім [[Монс]]ам і [[Брусэль|Брусэлем]], куды перанесьлі галаўную сядзібу АПАД. 14 кастрычніка 1966 годзе пачалі ўзводзіць будынак Асяродку сувязі, які дабудавалі 15 сьнежня 1966 году. 22 лістапада 1966 году ў Касто перадалі першае абсталяваньне. Таксама перамясьцілі выведную дружыну. 31 сакавіка 1967 году ў Бэльгіі разгарнулі ВШСДЭ. 8 верасьня 1967 году ў францускім Раканкуры зачынілі лягер Валюсо, дзе месьцілася Група падтрымкі ВШСДЭ, а 14 сьнежня ў Бэльгію перадалі апошнія побытавыя рэчы<ref name="а"/>. У 1970 годзе Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Эндру Гудпастэр|Эндру Гудпастэрам]] падрыхтаваў [[дасьледаваньне]] скарачэньня ўзброеных сілаў ЗША, Вялікабрытаніі і [[Канада|Канады]] на мацерыку ў сувязі з [[разрадка]]й у дачыненьнях з [[Савецкі Саюз|Савецкім Саюзам]]. У адказ ВШСДЭ прапанаваў палепшыць дзейнасьць звычайных і [[Ядзерная зброя|ядзерных]] сілаў [[Саюзнае камандаваньне апэрацыямі|Саюзнага камандаваньня ў Эўропе]] (СКЭ), што паўплывала на стратэгічнае плянаваньне ў 1970-я гады. У 1974 годзе адбылося [[турэцкае ўварваньне на Кіпр]], у выніку якога Грэцыя пакінула ВШСДЭ. У 1975 годзе наступны вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Аляксандар Хэйг]] прадставіў праграму вучэньняў «Восеньская кузьня», якая ўлучала штогадовыя вучэньні АПАД «[[Вяртаньне сілаў у Нямеччыну]]». У 1978 годзе Хэйг увёў другую пасаду намесьніка, на якую ўпершыню прызначыў нямецкага генэрала [[Гэрд Шмюкле|Гэрда Шмюкле]] праз рост унёску Нямеччыны ў СКЭ. Таксама Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе ўзяў удзел у распрацоўцы Доўгатэрміновай праграмы паляпшэньня абароны, паводле якой у 1980-я гады стварылі Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня (ПСРП) АПАД. Пры гэтым аб'ядналі сетку [[Сувязь (тэхніка)|сувязі]] камандаваньня Наземным асяродзьдзем супрацьпаветранай абароны АПАД. 25 чэрвеня 1979 году, незадоўга да сканчэньня паўнамоцтваў, Хэйг стаў мэтай няўдалага [[замах]]у нямецкіх камуністаў з групоўкі «[[Фракцыя Чырвонай арміі]]» ў сувязі з посьпехамі на чале ВШСДЭ<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1967—1979 гады: гатоўнасьць АПАД узрастае|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. 12 сьнежня 1979 году міністэрская нарада Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы ўхваліла палітыку «[[Падвойная сьцежка|Падвойнай сьцежкі]]», паводле якой у Эўропе разьмясьцілі амэрыканскія крылатыя ракеты і [[Балістычная ракета|балістычныя ракеты]] «[[Пэршынг 2]]». Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з ВСКЭ [[Бэрнард Роджэрз|Бэрнардам Роджэрзам]] браў удзел у разгортваньні гэтай зброі. Бэрнард Роджэрз падкрэсьліў недастатковасьць звычайных войскаў АПАД для адбіцьця нападу [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы|Арганізацыі Варшаўскай дамовы]] (АВД), што вымушала ВШСДЭ прыбегнуць да выкарыстаньня [[Ядзерная зброя|ядзернай зброі]]. Таму ВСКЭ Роджэрз прапанаваў панятак «[[Напад на надыходзячыя сілы|Нападу на надыходзячыя сілы]]» («ННС») для глыбокіх звычайных удараў па войсках другога і трэцяга [[эшалён]]аў, каб прадухіліць дасягненьне імі месцаў абароны АПАД. У 1980 годзе Бэрнард Роджэрз узяў удзел у перамовах наконт вяртаньня [[Узброеныя сілы Грэцыі|Ўзброеных сілаў Грэцыі]] ў склад ВШСДЭ, што прывяло да зьмяненьня камандаваньня на поўдні з улікам зацікаўленасьцяў ураду Турэччыны. Сярод іншага, ВШСДЭ распрацаваў паняцьцё Шпаркага падмацаваньня, каб садзейнічаць краёваму абароннаму плянаваньню. За 1980—1985 гады ўзьвялі [[бункер]] ВШСДЭ ў межах Доўгатэрміновага інфраструктурнага пляну Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ). Таксама ВШСДЭ садзейнічаў вываду 1400 ядзерных боегаловак з Эўропы, паводле «[[Монтэбэлё|Монтэбэльскага]] рашэньня» 1983 году, якое прынялі на сустрэчы міністраў Групы ядзернага плянаваньня АПАД. У 1985 годзе генсакратаром КПСС стаў [[Міхаіл Гарбачоў]], які разам з амэрыканскім прэзыдэнтам [[Рональд Рэйган|Рональдам Рэйганам]] прапанаваў зьнішчыць балістычныя ракеты сярэдняй далёкасьці. ВШСДЭ прыйшоў да высновы, што гэта зробіць АПАД больш уразьлівай да нападу Арганізацыі Варшаўскай дамовы. Таму ВСКЭ Бэрнард Роджэрз выступіў супраць заключэньня [[Дамова аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці|Дамовы аб ліквідацыі ракет сярэдняй і меншай далёкасьці]] і быў адстаўлены з пасады ў чэрвені 1987 году<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=1977—1989 гады: дзесяцігодзьдзе «Падвойнай сьцежкі» — новая зброя, новыя перамовы|спасылка=https://shape.nato.int/page14642550|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === Пасьля Халоднай вайны === 9 лістапада 1989 году адбылося падзеньне [[Бэрлінскі мур|Бэрлінскага муру]], што прывяло да [[Узьяднаньне Нямеччыны|ўзьяднаньня Нямеччыны]] 15 сакавіка 1991 году. 6 ліпеня 1990 году [[Саміт АПАД]] ухваліў Лёнданскую дэклярацыю, у якой абвясьцілі пра пераход ад стратэгіі «[[Перадавая абарона|перадавой абароны]]» да «[[Гнуткі адказ|гнуткага адказу]]». У выніку Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джон Гэлвін|Джонам Гэлвінам]] перагледзеў ядзерныя пляны і нацэльваньне Саюзнага камандаваньня ў Эўропе (СКЭ) з улікам заканчэньня [[Халодная вайна|Халоднай вайны]]. Пры гэтым ВШСДЭ ўзгадняў вывад амэрыканскай [[Хімічная зброя|хімічнай]] і ядзернай зброі сярэдняй далёкасьці з Эўропы. 2 жніўня 1990 году пачалося [[Ірак|ірацкае]] [[Ірацкае ўварваньне ў Кувэйт|ўварваньне]] ў [[Кувэйт]]. Таму ВШСДЭ ўвёў падтрымку [[Супрацьпаветраная абарона|супрацьпаветранай абароны]] [[Турэччыны|Турэччыны]], якая межавала зь Іракам, разгарнуў Вайскова-марскія сілы АПАД у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], каб прадухіліць пагрозу суднаходзтву, і пашырыў пакрыцьцё Міжземнамор’я самалётамі раньняга папярэджаньня, каб прадухіліць пашырэньне сутыкненьня на дзяржавы-ўдзельніцы АПАД<ref name="б">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1989—1992 гады: канец Халоднай вайны пераўтварае хаўрус|спасылка=https://shape.nato.int/page14652746|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:John Galvin, official military photo, 1991.JPEG|значак|270пкс|Джон Гэлвін — 9-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (1991 год)]] У кастрычніку 1990 году начальнік [[Гэнэральны штаб Узброеных сілаў СССР|Генэральнага штабу]] [[Узброеныя сілы СССР|Ўзброеных сілаў СССР]] [[Міхаіл Маісееў]] наведаў Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе. ВШСДЭ падтрымаў перамовы, якія прывялі да падпісаньня 19 лістапада 1990 году ў [[Парыж]]ы [[Дамова аб звычайных узброеных сілах у Эўропе|Дамовы аб звычайных узброеных сілах у Эўропе]] (ДЗУСЭ). У выніку ў 1990 годзе ВШСДЭ пачаў скарачэньне штабоў СКЭ з 32 да 8, што прывяло да зьмяншэньня пэрсаналу на 25 % і заняцьця эўрапейцамі некалькіх камандных пасадаў замест амэрыканцаў. У студзені 1991 году ВШСДЭ таксама разгарнуў у Турэччыне паветраныя сілы СКЭ. 1 ліпеня 1991 году распалася [[Арганізацыя Варшаўскай дамовы]] (АВД). Таму ў 1991 годзе ВШСДЭ стварыў Асяродак вайсковых сувязяў, каб спрыяць супрацы з урадамі, якія раней былі сябрамі АВД<ref name="б"/>. 8 лістапада 1991 году Саміт АПАД у [[Рым]]е ўхваліў новае Стратэгічнае паняцьце, паводле якога лік штабоў скарацілі зь 78 да 20, каб скарыстаць «[[мірны дывідэнд]]»<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 1990 году|спасылка=https://shape.nato.int/about-us/what-is-shape/1990-onwards|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Тым часам, 8 сьнежня 1991 году завяршыўся [[распад СССР]] праз падпісаньне [[Белавескія пагадненьні|Белавескіх пагадненьняў]]. Дасьледаваньне ВШСДЭ «Правільнае спалучэньне» прывяло да зьмяненьня падрыхтоўкі і стварэньня Корпусу хуткага адказу АПАД у кастрычніку 1992 году<ref name="б"/>. У ВШСДЭ запрацаваў Штаб плянаваньня сілаў адказу (ШПСА)<ref name="в"/>. У чэрвені 1992 году ВШСДЭ стварыў Асяродак адказу на крызіс, а частку штабу [[Паўночная група арміяў|Паўночнай групы арміяў]] АПАД у нямецкім [[Райндален]]е (зямля [[Паўночны Райн — Вэстфалія]]) скарысталі для ўтварэньня штабу міратворчых сілаў [[ААН]] у [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі і Герцагавіне]]. ВШСДЭ сплянаваў вайскова-марскую апэрацыю «[[Марскі наглядчык]]» для выкананьня марскога [[эмбарга]] ААН на пастаўку зброі ў [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|Югаславію]]. У ліпені 1992 году [[Камандаваньне аб’яднанымі сіламі ў Нэапалі|Саюзныя сілы ў Паўднёвай Эўропе]] (ССПЭ) разьмясьцілі свае караблі на базах у [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным моры]] для пачатку апэрацыі. У кастрычніку 1992 году АПАД пачала апэрацыю «[[Нябесны наглядчык]]», бо [[Арганізацыя аб’яднаных нацыяў]] (Новы Ёрк) абвясьціла [[Беспалётная зона|беспалётную зону]] над Босьніяй і Герцагавінай, каб прадухіліць паветраныя напады ў ходзе [[Басьнійская вайна|Басьнійскай вайны]]. 22 лістапада 1992 году марскую апэрацыю зьмянілі на прымусовае выкананьне эмбарга «[[Марская варта]]». У красавіку 1993 году АПАД пагадзілася правесьці апэрацыю «[[Забарона палёту]]». У 1993 годзе вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе [[Джон Шалікашвілі]] перамовіў зь нямецкім і францускімі начальнікамі абароны наконт пагадненьня аб умовах выкарыстаньня [[Эўракорпус]]у (Францыя) ў задачах АПАД. У чэрвені 1993 году [[Заходнеэўрапейскі зьвяз]] (Бэльгія) далучыў свае караблі ў Адрыятычным моры да апэрацыі АПАД «[[Вострая варта]]». ВШСДЭ расплянаваў высадку з паветра ССПЭ і абарону гуманітарнага канвою ў падтрымку ААН. У 1993 годзе ВШСДЭ завяршыў апэрацыю ССПЭ «Дысцыплінаваная варта» ў падтрымку мірнага пляну ААН для Босьніі і Герцагавіны<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1992—1994 гады: пераўтварэньне працягваецца, занятасьць Балканамі расьце|спасылка=https://shape.nato.int/page14662857|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У 1993 годзе ВШСДЭ на чале [[Джон Шалікашвілі|Джонам Шалікашвілі]] стварыў у Нямеччыне Паветраны штаб сілаў адказу (ПШСА). Пачалося складаньне паняцьця Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы, каб кіраваць сіламі, разгорнутымі за межамі дзейнасьці АПАД. Нямецкі генэрал [[Пэтэр Карстэнс]] стаў першым эўрапейскім начальнікам штабу ВШСДЭ. Таксама ў 1993 годзе стварылі [[Саюзныя сілы ў Паўночна-Заходняй Эўропе]] ([[Хай Ўікомб]], графства [[Бэкінггэмшыр]], Ангельшчына), якія месьціліся ў Вялікабрытаніі і [[Нарвэгія|Нарвэгіі]] ды ўлучылі [[Саюзнае камандаваньне ў Ля-Маншы]] ([[Нортўуд (Вялікі Лёндан)|Нортўуд]], Ангельшчына). Джон Шалікашвілі зрабіў некалькі паездак у краіны [[Сярэдняя Эўропа|Сярэдняй]] і [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропы]]. У выніку Вярхоўны штаб саюзных сілаў у Эўропы зрабіў унёсак у стварэньне праграмы «[[Партнэрства дзеля міру]]» ў 1994 годзе<ref name="в"/>. У ВШСДЭ ўтварылі Асяродак узгадненьня супольніцтва. У 1994 годзе пачалі вывучэньне спосабу пераўтварэньня Саюзнага камандаваньня ў Эўропе. Таксама ў 1994 годзе новае паняцьце штабу Сумесна-аб’яднанай апэрацыйнай групы запатрабавала, каб яе штаб мог праводзіць апэрацыі для АПАД, Заходнеэўрапейскага зьвязу і [[Эўразьвяз]]у (Бэльгія)<ref name="г"/>. 28 лютага 1994 году зьнішчальнікі Паўночнаатлянтычнага зьвязу зьбілі 4 [[бамбавік]]і [[Сэрбская Рэспубліка|Сэрбскай Рэспублікі]], якія парушылі беспалётную зону ААН у Босьніі і Герцагавіне. Тамсама самалёты АПАД ажыцьцявілі некалькі паветраных удараў на запыт міратворцаў ААН. У ліпені 1995 году Сэрбская Рэспубліка заняла [[Срэбраніца|Срэбраніцу]], а затым падвяла цяжкую зброю да [[Сараева]]. Таму ў жніўні—верасьні 1995 году самалёты АПАД наносілі ўдары па разьмяшчэньні іх войскаў, каб схіліць да вываду той зброі з-пад Сараева. У выніку 21 лістапада 1995 году ў амэрыканскім [[Дэйтан (Агаё)|Дэйтане]] (штат [[Агаё]]) прэзыдэнты Босьніі і Герцагавіны, Сэрбіі і Харватыі [[Алія Ізэтбэгавіч]], [[Слабадан Мілошавіч]] і [[Франьё Туджман]] адпаведна падпісалі [[Дэйтанскае пагадненьне|Агульнае рамачнае пагадненьне]] аб міры ў Босьніі і Герцагавіне. Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе на чале з [[Джордж Жульўан|Джорджам Жульўанам]] распрацаваў плян выкананьня Дэйтанскага пагадненьня, пасьля чаго 20 сьнежня 1995 году падтрыманьне міру перадалі ад ААН да Сілаў выкананьня пад кіраўніцтвам АПАД. У Босьніі і Герцагавіне разьмясьцілі каля 50 000 міратворцаў з краінаў АПАД і іншых 17 краінаў, у тым ліку з Расеі. Расейскі генэрал стаў намесьнікам ВСКЭ для расейскіх сілаў у Сілах выкананьня, а расейскае пасольства далучылася да Асяродку ўзгадненьня Сілаў выкананьня ў ВШСДЭ. Сілы выкананьня разьмежавалі басьнійскія і сэрбскія войскі, ахоўвалі акругі перадачы з адной супольнасьці ў іншую і наглядалі за адводам войскаў у паласу разьмежаваньня, а таксама ладзілі перамяшчэньне зброі ў месцы захоўваньня. У сьнежні 1996 году Сілы выкананьня перайменавалі ў Сілы стабілізаваньня, у якіх паменшылі колькасьць [[танк]]аў і [[Артылерыя|артылерыі]]. 10 ліпеня 1997 году Сілы стабілізаваньня затрымалі першага падазраванага ў [[Ваеннае злачынства|ваенных злачынствах]] і перадалі [[Міжнародны суд ААН|Міжнароднаму суду ААН]] (Нідэрлянды)<ref name="г">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1994—1998 гады: адна дружына, адно заданьне, АПАД пачынае міратворчасьць у Босьніі|спасылка=https://shape.nato.int/page14672955|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. У красавіку 1997 году Штаб сілаў адказу СКЭ пераўтварылі ў Сумесна-аб’яднаны штаб плянаваньня. ВШСДЭ пачаў распрацоўку [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы|супрацьракетнай абароны]] фронту і падрыхтоўку далучэньня новых сябраў да СКЭ у сувязі зь меркаваным пашырэньнем Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы<ref name="г"/>. У ліпеня 1997 году новы ВСКЭ [[Ўэсьлі Кларк]] запрасіў урады [[Вугоршчына|Вугоршчыны]], [[Польшча|Польшчы]] і [[Чэхія|Чэхіі]] ў ВШСДЭ на перамовы наконт сяброўства ў АПАД. У сакавіку 1999 году 3 дзяржавы далучыліся да СКЭ на ўрачыстасьці ў ВШСДЭ<ref name="д"/>. У кастрычніку 1998 году югаслаўскі прэзыдэнт Мілошавіч вывеў большасьць [[Войска Югаславіі]] з сэрбскага краю [[Косава і Мятохія]] пасьля [[Косаўская вайна|баёў]] супраць [[Альбанцы|альбанскіх]] паўстанцаў з [[Войска вызваленьня Косава]] (ВВК). Ён пайшоў на дадзены крок пасьля перамоваў з ВСКЭ Ўэсьлі Кларкам, які паведаміў пра распрацоўку паветранай апэрацыі АПАД для спыненьня баёў. Пасьля гэтага выведныя самалёты АПАД адсочвалі становішча, а наземныя сілы АПАД прывялі ў гатоўнасьць, каб дапамагчы пасольству [[Арганізацыя бясьпекі і супрацы ў Эўропе|Арганізацыі бясьпекі і супрацы ў Эўропе]] (АБСЭ; Аўстрыя), якое накіравалі ў край Косава і Мятохія. У студзені 1999 году баі аднавіліся, таму Войска Югаславіі ўвяло падмацаваньне ў край. Пагроза паветраных удараў Паўночнаатлянтычнага зьвязу прывяла да перамоваў ураду [[Саюзная Рэспубліка Югаславія|Югаславіі]] і альбанскіх паўстанцаў у лютым 1999 году ў францускім [[Рамбуе]] (дэпартамэнт Івэлін). Пасьля правалу перамоваў баі аднавіліся, а назіральнікаў АБСЭ вывелі з краю. 23 сакавіка 1999 году АПАД пачаў паветраныя ўдары па супрацьпаветранай абароне Югаславіі. У выніку высылкі з сэрбскага краю Косава і Мятохія да канца траўня 1999 году звыш 800 000 альбанцаў сталі ўцекачамі ў суседніх [[Альбанія|Альбаніі]] і [[Паўночная Македонія|Македоніі]]. Таму АПАД пабудавала лягеры для ўцекачоў з кухнямі хуткага харчаваньня. 9 чэрвеня 1999 году афіцэры Югаславіі і АПАД падпісалі пагадненьне аб вывадзе Войска Югаславіі з сэрбскага краю Косава і Мятохія і ўводзе міратворчых [[Сілы для Косава|Сілаў для Косава]] пад кіраўніцтвам АПАД. За 78 дзён самалёты АПАД ажыцьцявілі звыш 38 000 вылетаў, зь якіх звыш 10 000 былі баявымі. Пры гэтым страцілі 2 самалёты ад агню Войска Югаславіі. 12 чэрвеня 1999 году Сілы для Косава ўвайшлі ў край, дзе давялося бараніць сэрбаў ад гвалту з боку альбанскіх паўстанцаў<ref name="д">{{Навіна|аўтар=|загаловак=1998—1999 гады: АПАД пашыраецца і сутыкаецца з чарговым крызісам на Балканах|спасылка=https://shape.nato.int/page14683036|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. === ХХІ стагодзьдзе === У жніўні 2001 году пачалася апэрацыя АПАД «[[Істотны ўраджай]]» у Македоніі, дзе хваляваньні альбанскай меншасьці прывялі да патрэбы раззброіць [[Армія народнага вызваленьня|Армію народнага вызваленьня]] войскамі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. У красавіку 2003 году апэрацыю «[[Саюзная гармонія]]» ў Македоніі скончылі і перадалі Эўразьвязу. [[Тэрарыстычныя акты 11 верасьня 2001 году]] на ЗША выклікалі з боку АПАД апэрацыю «[[Арліная дапамога]]» для нагляду за паветранай прасторай. У выніку ад кастрычніка 2001 году па травень 2002 году Паветраныя сілы раньняга папярэджаньня АПАД выканалі звыш 360 вылетаў над ЗША сіламі 830 чальцоў экіпажаў. Пры канцы кастрычніка 2001 году пачалася марская апэрацыя АПАД «[[Актыўныя высілкі]]», каб забясьпечыць ахову караблёў саюзьнікаў у Міжземнамор’і. У лістападзе 2002 году Саміт АПАД у [[Прага|Празе]] (Чэхія) пераўтварыў Саюзнае камандаваньне ў Эўропе (СКЭ) з Саюзнае камандаваньне апэрацыямі (СКА), якому падпарадкаваў усе вайсковыя апэрацыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу. Таксама вырашылі стварыць Сілы адказу АПАД, якія ВСКЭ [[Джэймз Джонз]] давёў да поўнай апэрацыйнай здольнасьці за кошт ускладненьня вучэньняў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=2000—2003 гады: больш міратворчасьці на Балканах і АПАД абвяшчае 5-ы артыкул|спасылка=https://shape.nato.int/page14693118|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. Ад 20 лютага па 16 красавіка 2003 году Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Паказ стрымліваньня]]», каб умацаваць турэцкую абарону ў сувязі з пачаткам [[Ірацкая вайна|Ірацкай вайны]]. 11 жніўня 2003 году АПАД пагадзілася пераняць [[Міжнародныя сілы садзейнічаньня бясьпецы]] (МССБ) вакол сталіцы [[Аўганістан]]у. 29 сакавіка 2004 году да АПАД далучыліся яшчэ 7 дзяржаваў Эўропы — [[Баўгарыя]], [[Латвія]], [[Летува]], [[Румынія]], [[Славаччына]], [[Славенія]] і [[Эстонія]]. У выніку некаторым новым сябрам ВШСДЭ забясьпечыў дазор паветранай прасторы. Агулам колькасьць дзяржаваў у Паўночнаатлянтычным зьвязе дасягнула 26. У 2004 годзе АПАД пачала навучаньне [[Ірацкая армія|Ірацкай арміі]] і забясьпечвала ахову [[Летнія Алімпійскія гульні 2004 году|летніх Алімпійскіх гульняў]] у Грэцыі самалётамі раньняга папярэджаньня. У ліпені 2004 году АПАД павялічыла абшар сваёй дзейнасьці на поўнач Аўганістану на запыт ААН. У сьнежні 2004 году Сілы стабілізаваньня АПАД перадалі сваю дзейнасьць Эўразьвязу ў Босьніі і Герцагавіне. У чэрвені 2005 году АПАД пашырыла дзейнасьць на захад Аўганістану на запыт [[Урад Аўганістану|ураду]]<ref name="е">{{Навіна|аўтар=|загаловак=2003—2010 гады: прастора дзейнасьці АПАД працягвае пашырацца|спасылка=https://shape.nato.int/page2146115059|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. [[Файл:James L. Jones 2.jpg|значак|270пкс|[[Джэймз Джонз]] — 14-ы вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе (2005 год)]] Пры канцы жніўня 2005 году ўраган «[[Катрына (ураган)|Катрына]]» выклікаў маштабныя разбурэньні на поўдні ЗША, таму Паўночнаатлянтычны зьвяз паставіў туды [[лекі]] і харчаваньне на просьбу ўраду ЗША. 8 кастрычніка 2005 году [[Землятрус у Кашміры 2005 году|землятрус у Кашміры]] забраў жыцьці звыш 73 000 чалавек і разбурыў жытло прынамсі 4 млн чалавек. Таму АПАД на запыт ураду [[Пакістан]]у перавезла 3435 т дапамогі 168 самалётамі, а 1750 т дапамогі і 7650 параненых — верталётамі. Палявы [[шпіталь]] АПАД аказаў дапамогу 4890 пацыентам, а перасоўныя лекарскія брыгады — 3424 пацыентам. [[Інжынэр]]ы АПАД пабудавалі 110 сховішчаў і 9 [[школа]]ў, а таксама парамантавалі 60 км дарог і сетку разьмеркаваньня крынічнай вады. Задачы дапамогі Пакістану выконвалі да канца студзеня 2006 году. 31 ліпеня 2006 году МССБ прасунуліся на поўдзень Аўганістану, дзе засяроджвалася большасьць вытворчасьці [[дурман]]аў. Тамсама адбыліся найбольшыя ў гісторыі Паўночнаатлянтычнага зьвязу [[Аўганская вайна|баі]] супраць [[Талібан]]у. У кастрычніку 2006 году МССБ занялі ўсход Аўганістану, тым самым сталі прысутнічаць па ўсёй краіне. Сярод іншага, У 2006 годзе гэтыя самыя самалёты ахоўвалі [[Чэмпіянат сьвету па футболе 2006 году]] ў Нямеччыне. Ад чэрвеня па сьнежань 2007 году ладзілі паветраныя перавозкі для міратворчасьці [[Афрыканскі зьвяз|Афрыканскага зьвязу]] ў [[судан]]скім [[Дарфур]]ы<ref name="е"/>. У 2008 годзе адбылося аднабаковае абвяшчэньне незалежнасьці [[Косава]] ад [[Сэрбія|Сэрбіі]], таму ВСКЭ [[Бэнц Крэдак]] дамогся зьмяншэньня Сілаў для Косава. Сярод іншага, ВШСДЭ разгарнуў вайскова-марскія сілы супраць [[пірацтва]] на ўсход ад [[Самалі]]. Пад кіраўніцтвам Саюзнага камандаваньня апэрацыямі стварылі: Асяродак спалучэньня выведкі і Асяродак узгадненьня спэцыяльных апэрацыяў АПАД. У жніўні 2008 году [[Расейска-грузінская вайна (2008)|расейска-грузінская вайна]] прывяла да прыпыненьня паседжаньняў Рады АПАД-Расея да 2009 году. У красавіку 2009 году ў Паўночнаатлянтычны зьвяз уступілі [[Альбанія]] і [[Харватыя]]. Дазор іх паветранай прасторы пачалі ажыцьцяўляць іншыя дзяржавы АПАД<ref name="е"/>. У 2011 годзе Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы правяла апэрацыю «[[Адзіны абаронца]]», каб забясьпечыць беспалётную зону і эмбарга на пастаўку зброі падчас [[Грамадзянская вайна ў Лібіі|грамадзянскай вайны ў Лібіі]]. У 2012 году Саміт АПАД вырашыў скончыць дзейнасьць МССП у сьнежні 2014 году, пасьля чаго перайшлі да апэрацыі «[[Рашучая падтрымка]]» для падрыхтоўкі Ўзброеных сілаў Аўганістану да 2020 году. У 2016 годзе запрацавала [[Супрацьракетная абарона Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы]], пра што абвясьцілі на Саміце ў [[Варшава|Варшаве]]. У 2017 годзе 29-м сябрам Паўночнаатлянтычнага зьвязу стала [[Чарнагорыя]]. Таксама ў 2017 годзе 4 [[батальён]]ы на ратацыйнай аснове разьмясьцілі ў Польшчы, Летуве, Латвіі і Эстоніі для ўмацаваньня стрымліваньня на ўсходзе<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ад 2010 году па сучаснасьць: шлях наперад|спасылка=https://shape.nato.int/history/2010present-the-way-ahead|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref>. == Камандзіры == [[Файл:Lt Gen Alexus G. Grynkewich (4).jpg|значак|270пкс|[[Алексус Грынкевіч]] прызначаны загадваць Вярхоўным штабам саюзных дзяржаваў у Эўропе. Мае беларускіх продкаў.]] # [[Дўайт Эйзэнгаўэр]] (2 красавіка 1951 — 30 траўня 1952) # [[Мэцью Рыджўэй]] (30 траўня 1952 — 11 ліпеня 1953) # [[Альфрэд Грунтэр]] (11 ліпеня 1953 — 20 лістапада 1956) # [[Лорыс Норстад]] (20 лістапада 1956 — 1 лістапада 1962) # [[Ліман Лемніцэр]] (1 лістапада 1962 — 1 ліпеня 1969) # [[Эндру Гудпастэр]] (1 ліпеня 1969 — 15 сьнежня 1974) # [[Аляксандар Хэйг]] (15 сьнежня 1974 — 1 ліпеня 1979) # [[Бэрнард Роджэрз]] (1 ліпеня 1979 — 26 чэрвеня 1987) # [[Джон Гэлвін]] (26 чэрвеня 1987 — 23 чэрвеня 1992) # [[Джон Шалікашвілі]] (23 чэрвеня 1992 — 22 кастрычніка 1993) # [[Джордж Жульўан]] (22 кастрычніка 1993 — 11 ліпеня 1997) # [[Ўэсьлі Кларк]] (11 ліпеня 1997 — 3 траўня 2000) # [[Джозэф Ральстан]] (3 траўня 2000 — 17 студзеня 2003) # [[Джэймз Джонз]] (17 студзеня 2003 — 7 сьнежня 2006) # [[Банц Крэдак]] (7 сьнежня 2006 — 2 ліпеня 2009) # [[Джэймз Стаўрыдзіс]] (2 ліпеня 2009 — 13 траўня 2013) # [[Філіп Брыдлоў]] (13 траўня 2013 — 4 траўня 2016) # [[Кёрціс Скапароці]] (4 траўня 2016 — 3 траўня 2019) # [[Тод Ўолтэрз]] (3 траўня 2019 — 1 ліпеня 2022) # [[Крыстафэр Каволі]] (1 ліпеня 2022 — 4 ліпеня 2025) # [[Алексус Грынкевіч]] (ад 4 ліпеня 2025 году)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=ЗША прызначылі галоўнакамандуючым сіламі АПАД у Эўропе нашчадка беларускіх імігрантаў|спасылка=https://www.svaboda.org/a/33435192.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=5 чэрвеня 2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}}</ref> == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Выпускі навінаў|спасылка=https://shape.nato.int/news-releases|выдавец=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|мова=en|дата публікацыі=2025|дата доступу=12 чэрвеня 2025}} ** [https://shape.nato.int/visitors/visitor-request-form Фармуляр запыту наведваньня] і [https://shape.nato.int/visitors/participants-list сьпіс удзельнікаў]{{ref-en}} ** [https://shape.nato.int/nato-exercises Вучэньні і дзейнасьць АПАД] {{Добры артыкул}} [[Катэгорыя:Арганізацыя Паўночнаатлянтычнай дамовы]] [[Катэгорыя:Шматнацыянальныя вайсковыя фармаваньні]] [[Катэгорыя:Войска Эўропы]] [[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1951 годзе]] [[Катэгорыя:Вайсковыя базы]] [[Катэгорыя:Збудаваньні Бэльгіі]] [[Катэгорыя:Эно]] [[Катэгорыя:Вайсковая гісторыя ЗША]] cq8yb9xuer6hl4kx386cv6x1ija3264 Абмеркаваньне:Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе 1 297253 2624590 2621905 2025-07-11T06:36:06Z W 11741 +[[Шаблён:Паведамленьне ДА]] 2624590 wikitext text/x-wiki {{Паведамленьне ДА|Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|11 ліпеня 2025}} == {{Перанесена з|Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня}} == {{Пачатак закрытай сэкцыі}} 12 чэрвеня 2025 году стварыў артыкул памерам 79 кілябайтаў на падставе 37 крыніцаў пра ўстанову, загадваць якой вылучаны беларус [[Алексус Грынкевіч]]. Артыкул зьмяшчае ўводзіны і 7 разьдзелаў, 11 вольных выяваў і 6 сьпісаў, шаблён-картку і 8 катэгорыяў, вонкавыя і міжмоўныя спасылкі. Ёсьць найбольшым сярод адпаведных артыкулаў у 31 Вікіпэдыі, у тым ліку на 47 % большы памерам за адпаведны артыкул па-ангельску. Што варта дадаць перад вылучэньнем у добрыя ([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])? З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 18:00, 12 чэрвеня 2025 (UTC+3) {{Канец закрытай сэкцыі}} ak6bhbxcmoctwgy09t7i1t40rq4rqhb Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе 4 297254 2624584 2622481 2025-07-11T06:30:11Z W 11741 +Абраны ў [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы]] 2624584 wikitext text/x-wiki __БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__ {{Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Падстаронка кандыдата|намінаваны = так}} {{Пачатак закрытай сэкцыі}} == [[{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] == * Ініцыятар: [[Удзельнік:W|W]] ([[Гутаркі ўдзельніка:W|гутаркі]]) <small>У адпаведнай сэкцыі стаўце #, выказвайце сваё меркаваньне і падпісвайцеся.</small> ==За== # {{Прапаную і падтрымліваю}}. Ужо 2 тыдні на [[Абмеркаваньне:Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе|рэцэнзіі]] без заўвагі.—[[Удзельнік:W]] 9:05, 26 чэрвеня 2025 (СКЧ+3) # {{Падтрымліваю}}. Цудоўны артыкул. --[[Удзельнік:Ліцьвін|Ліцьвін]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Ліцьвін|гутаркі]]) 13:08, 26 чэрвеня 2025 (+03) # {{Падтрымліваю}}. Добра, што продкі зь Беларусі. --[[Удзельнік:Дамінік|Дамінік]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Дамінік|гутаркі]]) 12:12, 27 чэрвеня 2025 (+03) # {{Падтрымліваю}}. Прыстойны артыкул) [[Удзельнік:Shabe|Shabe]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Shabe|гутаркі]]) 12:27, 27 чэрвеня 2025 (+03) # {{Падтрымліваю}}. Добры артыкул) [[Удзельнік: SergeiSEE|SergeiSEE]] ([[Гутаркі ўдзельніка: SergeiSEE|гутаркі]]) 21:37, 29 чэрвеня 2025 (+02) ==Супраць== ==Дапрацоўкі== == Камэнтары == == Вынік == Абраны ў [[Вікіпэдыя:Добрыя артыкулы]].—[[Удзельнік:W]] 9:30, 11 ліпеня 2025 (СКЧ+3) rwszhzgjkruu5a49cijwlifqebxza9b Абмеркаваньне:Менскі маторны завод 1 297503 2624594 2623884 2025-07-11T06:49:45Z W 11741 +[[Шаблён:Перанесена з]] [[Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня]] 2624594 wikitext text/x-wiki {{Загаловак абмеркаваньня}} == {{Перанесена з|Вікіпэдыя:Артыкулы для рэцэнзаваньня}} == {{Пачатак закрытай сэкцыі}} 25 красавіка 2012 году стварыў артыкул, які 16 чэрвеня 2025 году дапоўніў да памеру звыш 55 кілябайтаў на падставе 20 крыніцаў. Артыкул зьмяшчае ўводзіны і 5 разьдзелаў, 9 вольных выяваў і 2 сьпісы, шаблён-картку і 6 катэгорыяў, вонкавыя і міжмоўныя спасылкі. Ёсьць найбольшым сярод адпаведных артыкулаў у 6 Вікіпэдыях, у тым ліку ў 2,5 разы большы памерам за адпаведны артыкул па-расейску. Што варта дапрацаваць перад вылучэньнем у добрыя ([[Вікіпэдыя:Крытэры добрых артыкулаў]])? З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 13:20, 26 чэрвеня 2025 (СКЧ+3) {{Канец закрытай сэкцыі}} == Пытаньне == Ёсьць сказ "У мэталаапрацоўчых паставілі 2 новыя паземныя 3-каардынатныя станкі." Але не зразумела што азначае "паземныя", ці гэта "падземныя", ці можа "наземныя"? Трэба будзе выправіць. [[Удзельнік:Casinios|Casinios]] ([[Гутаркі ўдзельніка:Casinios|гутаркі]]) 11:45, 6 ліпеня 2025 (+03) :Вітаю! Як маецеся? Дзякую за пытаньне. Паземны — гэта гарызантальны з грэцкай: 1) {{Кніга|аўтар=[[Ф. Бурак]], [[Лявон Більдзюкевіч]].|частка=[https://slounik.org/bnt01/l4_15 горизонтальный — '''паземны''']|загаловак=Элемэнтарная матэматыка|спасылка=https://slounik.org/bnt21/|адказны=сакр. Aляксандар Круталевіч|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Інбелкульт]]|год=1922|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія}}; 2) {{Кніга|аўтар=[[Мікола Байкоў]], [[Сьцяпан Некрашэвіч]].|частка=[https://slounik.org/bn/l17_1/39 '''паземны''' — горизонтальный]|загаловак=[[Беларуска-расійскі слоўнік Байкова і Некрашэвіча|Беларуска-расейскі слоўнік]]|спасылка=https://slounik.org/bn|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларусь (выдавецтва)|Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі]]|год=1925|сэрыя=|isbn=5-341-00918-5}}; 3) {{Кніга|аўтар=Мікола Байкоў, [[Андрэй Бараноўскі]].|частка=[https://slounik.org/bnt25/l4_15/2 горизонтальный — '''паземны''']|загаловак=Практычны беларускі вайсковы слоўнік|арыгінал=|спасылка=https://slounik.org/bnt25|адказны=старш.кам. [[П. Валасноў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Вайсковая камісія пры [[Інбелкульт|Інбелкульце]]|год=1927|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія}}; 4) {{Кніга|аўтар=[[Янка Купала]], [[Якуб Колас]], [[Леў Цьвяткоў]].|частка=[http://slounik.org/bnt14/l17_6/2 горизонтальный — горызонтальны, '''паземны''']|загаловак=Слоўнік матэматычнае тэрмінолёгіі|спасылка=https://slounik.org/bnt14|адказны=гал.рэд. [[Язэп Лёсік]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=Інбелкульт|год=1927|старонкі=|старонак=|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія}}; 5) {{Кніга|аўтар=[[Павал Трамповіч]], [[Павал Кравайчык]].|частка=[https://slounik.org/bnt09/l8_15 horizontalis (2) — горизонтальный — паземны]|загаловак=Беларускія анатамічныя назвы|арыгінал=Nomina anatomica alboruthenica|спасылка=|адказны=рэд. [[Іван Цьвікевіч]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Інбелкульт]]|год=1927|том=[https://slounik.org/bnt09 І]|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія|isbn=|наклад=}}; 6) {{Кніга|аўтар=[[Н.А. Вераскоўская]].|частка=[https://slounik.org/bnt21/l4_15 горизонтальный гальваноскоп — гарызантальны, '''паземны''' гальванаскоп]|загаловак=Слоўнік фізічнае тэрмінолёгіі|спасылка=https://slounik.org/bnt21/|адказны=рэд. [[А.Ю. Міцкевіч]], каміс. [[Яўхім Сіроцін]], [[Яўген Сьняткоў]], [[Aляксандар Круталевіч]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Інбелкульт]]|год=1929|сэрыя=Беларуская навуковая тэрміналёгія}}. З найлепшымі пажаданьнямі,—[[Удзельнік:W]] 13:18, 8 ліпеня 2025 (СКЧ+3) m0luz44fmdnczvpthcolgrtusmq9src Слабада (Хвойніцкі раён) 0 297509 2624478 2624471 2025-07-10T13:48:02Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624478 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвіскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная парафія ў Юравічах (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|180пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|180пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|180пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідавана ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] f5xdayoqey24hjrd4jscdhqg2k248zh 2624479 2624478 2025-07-10T13:50:18Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624479 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвіскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная парафія ў Юравічах (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|180пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|180пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|180пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідавана ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] akh6o5g2d0pbrhd2o5anw09evuwb1nl 2624480 2624479 2025-07-10T13:52:17Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2624480 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвіскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная парафія ў Юравічах (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідавана ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] bue8yyldz8tm8t6hb0ik6qhf6fnfal8 2624481 2624480 2025-07-10T13:53:26Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2624481 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвіскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная парафія ў Юравічах (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 6pqr5kgfsvvcue7j19owzm35owgbvna 2624563 2624481 2025-07-11T02:28:11Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624563 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвіскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] b6f6mjmyjwlsj43ctxgq87lf8yhhd2m 2624564 2624563 2025-07-11T02:30:21Z Дамінік 64057 2624564 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе непадалёк ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] finm82eqm2ihkat1dboxg8arypiktd8 2624565 2624564 2025-07-11T02:39:31Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624565 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на поўдзень ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] lyxzulexr7erbnq8ib12m66zo4dmime 2624566 2624565 2025-07-11T02:50:03Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624566 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на поўдзень ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, паселішча мела ад 5 да 20 двароў. Тут — бліжэй да 5.}}{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] g1pb8xzk2hd259m7rl3m25tuzk4ummd 2624567 2624566 2025-07-11T02:51:32Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624567 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на поўдзень ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. Тут — бліжэй да 5.}}{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] rf3itmhgdyddetwp9wghty1mzrhk0c3 2624568 2624567 2025-07-11T02:59:45Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624568 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як была ліквідаваная Юравіцкая парафія (1865 г.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] fjnmice0ja9zxo6ahv9u5suugu20x4d 2624569 2624568 2025-07-11T03:31:27Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624569 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 5hktrytnud562ee7pnx7qt3jb15t5xz 2624570 2624569 2025-07-11T03:41:37Z Дамінік 64057 /* Расейская імпэрыя */ 2624570 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1860-х гг.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля [[Узбуйненьне БССР|другога ўзбуйнення]] [[БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 2h61yxsgoum2jqa6sdxz2tpvuylck7e 2624571 2624570 2025-07-11T04:04:01Z Дамінік 64057 /* Найноўшы час */ 2624571 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая [[вёска]] ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і пра яго багата хто чуў.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1860-х гг.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйнення БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 72fxqwilz24nmiolrxl5vn1lymfmtje 2624572 2624571 2025-07-11T04:10:37Z Дамінік 64057 2624572 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і больш вядомае па абодва баки Прыпяці.}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1860-х гг.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйнення БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 5vsxwdo5n3yob5lr9jnk45ku3kjzc80 2624573 2624572 2025-07-11T04:13:13Z Дамінік 64057 /* Назва */ 2624573 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і больш вядомае па абодва бакі [[Прыпяць|Прыпяці]].}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1860-х гг.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйнення БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] 2vrrl34t3n8bv95seaqq79y12zlbugv 2624574 2624573 2025-07-11T04:17:06Z Дамінік 64057 2624574 wikitext text/x-wiki {{Іншыя значэньні|Слабада (неадназначнасьць)}} {{Населены пункт/Беларусь |Назва = Слабада |Статус = вёска |Назва ў родным склоне = Слабады |Назва па-расейску = |Лацінка = Słabada |Герб = |Сьцяг = |Гімн = |Дата заснаваньня = перад 1811 годам |Першыя згадкі = |Статус з = |Магдэбурскае права = |Былая назва = |Мясцовая назва = |Вобласьць = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]] |Раён = [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкі]] |Сельсавет = [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскі]] |Гарадзкі савет = |Старшыня гарвыканкаму = |Пасада кіраўніка = |Кіраўнік = |Плошча = |Крыніца плошчы = |Вышыня = |Унутраны падзел = |Колькасьць насельніцтва = |Год падліку колькасьці = |Крыніца колькасьці насельніцтва = |Этнічны склад насельніцтва = |Год падліку этнічнага складу = |Нацыянальны склад насельніцтва = |Год падліку нацыянальнага складу = |Колькасьць двароў = |Год падліку колькасьці двароў = |Крыніца колькасьці двароў = |Паштовы індэкс = |СААТА = |Выява = |Апісаньне выявы = |Шырата градусаў = 51 |Шырата хвілінаў = 40 |Шырата сэкундаў = 17 |Даўгата градусаў = 29 |Даўгата хвілінаў = 46 |Даўгата сэкундаў = 59 |Пазыцыя подпісу на мапе = зьверху |Водступ подпісу на мапе = 2.3 |Commons = |Сайт = }} '''Слабада́'''<ref>{{Літаратура/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гомельская вобласьць|}}. Сустракаюцца таксама варыянты '''Кажу́шкаўская Слабада́, Слабо́дка'''</ref> — былая вёска ў [[Хвойніцкі раён|Хвойніцкім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]]. Уваходзіла ў склад [[Судкоўскі сельсавет|Судкоўскага сельсавету]]. == Назва == У назве гэтага паселішча на працягу яго існаваньня адзіным нязьменным элемэнтам заставаліся ўзаемазамяняльныя Слабада і Слабодка, бо ўжываліся як асобна, так і ў спалучэньні зь іншымі імёнамі. У крыніцах, аднак, сустракаюцца розныя найменьні — Слабада Карлапаль, Слабодка Персец, Персец, Слабодка Перстава, Перстава Слабада, Слабада Перст{{Заўвага|Імаверна, так калісьці называлася ўрочышча, імя якога зь цягам часу было перанесенае на слабаду. Або (яшчэ задоўга да заснаваньня слабады) Перст — мянушка першапасяленца?..}}, Слабада або Слабодка Лісец{{заўвага|Такія назвы вядомыя выключна з мапаў, дзе першае слова падавалася ў скарочаным выглядзе.}}, Лісец, Кажушкаўская Слабодка, Кажушкаўская Слабада{{Заўвага|Апошнія дзьве формы дазвалялі зарыентаваць людзей у аддаленых месцах, бо ж сяло Кажушкі старадаўняе і больш вядомае па абодва бакі [[Прыпяць|Прыпяці]].}}. == Гісторыя == === Расейская імпэрыя === [[Файл:Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабодка Перставая ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы. 1823 г.]] Самая раньняя згадка пра паселішча ў ваколіцах сяла Кажушкі, прыналежнага Андрэю Мацьвееву фон Гольсту, вядомая зь сялянскай рэвізіі 1811 году. Тады яно называлася Слабада Карлапаль<ref>НГАБ у Менску. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 260. А. 574-577</ref>. 1 верасьня 1816 году маёнтак Нароўля А. фон Гольста, у складзе якога фальварак Кажушкі з аднайменным сялом і іншымі прылегласьцямі, набыў за суму ў 242 650 рублёў серабром Ігнацый Горват. У рэвізіі 1816 году сказана ўжо пра Слабодку Персец{{Заўвага|Карлапаль са старонак рэвізскіх сказак зьнік назаўсёды.}}<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 246. А. 135адв.-138адв.</ref>. У мэтрычнай кнізе Тульгавіцкай Сьвята-Георгіеўскай царквы 1823 году двойчы названыя жыхары Слабодкі Перставай. Прозьвішчы — Папок, Грыц, Гайдамаха<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 13. Спр. 524. А. 467адв., 469адв.</ref>. У 1825 годзе гэтая частка спадчыны нябожчыка Ігнацыя (†1820) дасталася сыну Даніэлю Горвату<ref>Светлана Адамович. Дворец в Наровле: история и реалии. // Архитектура и строительство. 2010. №2 (213)</ref>. [[Файл:Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Персец на мапе Ф. Шубэрта 1832 г.{{Заўвага|Значак на мапе сьведчыць, што паселішча мела ад 5 да 20 двароў. У гэтым выпадку — бліжэй да 5.}}]][[Файл:Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.png|значак|200пкс|Слабада Лісец на мапе А. Фіцінгофа 1846 г.]][[Файл:Слабада Перставая ў запісе 1848 г.jpg|значак|зьлева|200пкс|Слабада Перставая ў запісе 1848 г.]][[Файл:Двор Кажушкі і Слабада Персец у касьцёльным запісе 1857 г.png|значак|200пкс|Двары Тульгавічы, Кажушкі і Слабада Перст у сьпісе Юравіцкай парафіі на 1857 г.]] Больш пэўна вёска лякалізаваная ў выданьні «Специальная карта Западной части Российской Империи, составленная и гравированная в 1/420000 долю настоящей величины{{Заўвага|У 1 дзюйме 10 вёрст.}} при Военно-Топографическом Депо, во время управления генерал квартирмейстера Нейдгарта под руководством генерал-лейтенанта Шуберта», якое выйшла ў 1832 годзе, хоць праца працягвалася Ф. Ф. Шубэртам да 1840 г. На мапе на паўднёвы ўсход ад Кажушак — Персец{{Заўвага|Калі б не запіс у рэвізіі 1816 г., зьявілася б думка, што менавіта Ф. Шубэрт альбо ягоныя супрацоўнікі стварылі гэткую форму назвы.}}. Названая Слабада Персец (Переца) і ў рэвізіі 1834 году, калі Кажушкаўскім фальваркам прцягваў валодаць Д. Горват<ref>НГАБ. Ф. 333. Воп. 9. Спр. 347. А. 649-653</ref>. На тапаграфічнай мапе [[Менская губэрня|Менскай губэрні]], выдадзенай у 1846 годзе паводле здымкі генэрала-маёра А. К. Фіцінгофа, на тым самым месцы пазначаная Слабада Лісец{{Заўвага|Усе наступныя картографы прынялі Лісец, г. зн. проста перапісвалі памылковую назву ў А. Фіцінгофа. А яна яшчэ больш аддаленая ад арыгіналу, чым Персец.}}. Але ў астатніх дзьвюх згадках пра паселішча ў мэтрыцы Тульгавіцкай царквы 1848 году, жнівеньскай і кастрычніцкай, названая Слабада Перставая. Першы запіс зроблены ў сувязі з нараджэньнем і хростам Акіліны, дачкі сялянаў Конана Амяльянавага і Ганны Анапрэевай Марозаў. Выканалі дзею сьвятар Васіль Плышэўскі зь дзячком Антонам Нямшэвічам<ref>НГАБ. Ф. 136. Воп. 14. Спр. 397. А. 1012адв.-1013, 1018адв.-1019</ref>. У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении и народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 6 жыхароў Слабады Перст зьяўляліся парафіянамі Юравіцкага касьцёлу Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, але сярод паселішчаў і верных прыходу Тульгавіцкай царквы Слабада і яе жыхары не названыя{{Заўвага|Магчыма, праваслаўныя вяскоўцы былі пераселеныя ў Кажушкі і яшчэ куды. Бо пазьней тут зьявіўся фальварак і людзі каталіцкага веравызнаньня.}}<ref>Расейскі дзяржаўны гістарычны архіў. Ф. 1290. Воп. 4. Спр. 79. А. 379, 694</ref>. У парэформавы пэрыяд вёска адміністрацыйна належала да Юравіцкай воласьці [[Рэчыцкі павет (Расейская імпэрыя)|Рэчыцкага павету]]. [[Файл:Запіс у мэтрыцы Астраглядаўскага касьцёлу 1862 г.png|значак|зьлева|200пкс|Запіс у касьцёльнай мэтрыцы 1862 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1868 г.png|значак|200пкс|Слаб. Лісец на мапе Шубэрта-Тучкова з дапрацоўкамі 1860-х гг.]][[Файл:Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.png|значак|200пкс|Лісец на мапе І. Стрэльбіцкага 1871 г.]] Найбольш раньняя пакуль зьвестка пра назву Кажушкаўская Слабодка сустрэтая ў мэтрычных кнігах Астраглядаўскага касьцёлу Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі. 11 траўня 1862 году{{Заўвага|Першы вядомы выпадак пражываньня ў Слабодцы парафіянаў Астраглядаўскага касьцёлу да таго, як у 1865 г. расейскія ўлады ліквідавалі Юравіцкую парафію.).}} ахрышчана, народжаная трыма днямі раней, Вікторыя, дачка аднадворкі{{Заўвага|На тэрыторыі Беларусі, паводле закону ад 19.10.1831 г., да аднадворцаў залічвалі незацьверджаную ў правах расейскага дваранства шляхту, якая жыла ў сельскай мясцовасьці. У 1868 г. аднадворцы былі запісаныя ў сяляне або ў мяшчане.}} Мар'яны Піатроўскай. Выканаў дзею вікары Хвойніцкай філіі Астраглядаўскай парафіі ксёндз Лукаш Пюро<ref>НГАБ. Ф. 1089. Воп. 1. Спр. 3. А. 27</ref> з закону братоў-прапаведнікаў (дамініканаў). У 1871 годзе пабачыла сьвет падрыхтаваная І. А. Стрэльбіцкім «Специальная карта Европейской России» — самая дакладная за ўсё XIX ст.{{Заўвага|Інфармацыя з гэтай мапы перавыдавалася да 1930-х гг. уключна.}} На ёй пазначаны Лісец. Зьвесткі пра жыхароў вёскі мазырскіх мяшчанаў Валасевічаў, сялянаў Юравіцкай воласьці Дудоўскіх, Куліцкіх (жонкі з Маеўскіх, Сакалоўскіх) ёсьць у мэтрыках Астраглядаўскага касьцёлу 1876 года. Назва, што праўда, перайначаная тут на Слаботку (Слоботка)<ref>НГАБ. Ф. 1115. Воп. 1. Спр. 3. А. 146адв.-147, 148адв.-149, 151адв.-152</ref>, але найменьне Лісец ня ўжытае ні разу. На 1909 год у вёсцы Кажушкаўская Слабодка было 9 двароў з 74 жыхарамі, у аднадворным фальварку тае ж назвы — 15 жыхароў<ref>Список населённых мест Минской губернии. / Сост. В. С. Ярмолович. — Минск, 1909. С. 187</ref>. === Найноўшы час === 9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня [[Берасьцейскі мір|Берасьцейскага міру]] з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), [[Нямецкая імпэрыя|Нямеччына]] перадала паўднёвую частку Беларусі [[Украінская Народная Рэспубліка|Украінскай Народнай Рэспубліцы]]. У адказ на гэта, 9 сакавіка [[Другая Устаўная грамата|Другой Устаўной граматай]] тэрыторыя абвешчана часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. Слабада ў складзе Юравіцкай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынулася ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта [[Украінская дзяржава|Украінскай Дзяржавы]]» гэтмана [[Павал Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]]<ref>Ціхаміраў А. В. Станаўленне і развіццё беларуска-украінскіх адносін у 1918 – 1920 гг. // Веснік БДУ. Сер. 3. 2005. № 3. С. 28 – 32; Ільїн, О. Західне Полісся в Українській Державі гетьмана Скоропадського (Історія в документах) / О. Ільїн // Над Бугом і Нарвою : український часопис Підляшшя. — 2014. № 3. С. 42; Валентина Метлицька. Тимчасова німецька окупація та її вплив на долю східного Білоруського Полісся (березень 1918 — січень 1919 рр.). // Україна та Німеччина: міждержавні відносини: збірник наукових праць / ред. кол. Владислав Верстюк (гол.), Степан Віднянський, Руслан Пиріг, Ірина Матяш, Дмитро Вєдєнєєв, Володимир Бойко, Дмитро Казіміров. — Чернігів: Сіверський центр післядипломної освіти, 2018. С. 286—296 (артыкул беларускамоўны)</ref>. [[Файл:Сл. Лісец на мапе РККА 1926 г.png|значак|зьлева|200пкс|Сл. Лісец на мапе [[Рабоча-сялянская чырвоная армія|РККА]] 1926 г.]][[Файл:Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.png|значак|200пкс|Сл. Лісец на мапе гэнштабу РККА Беларусі і Літвы 1935 г.]][[Файл:Слабада нежылая на мапе 2001 г.png|значак|зьлева|200пкс|Слабада нежылая{{Заўвага|Калі гэтая невялічкая вёска існавала, дык пад назвай, звыклай для яе жыхароў, увагу картографаў не прыцягвала. Але ўрэшце здарылася.}} на мапе 2001 г.]] 1 студзеня 1919, згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі, Рэчыцкі павет увайшоў у склад [[Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі|Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі]], але 16 студзеня разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі быў далучаны да [[РСФСР]]. Пасьля другога [[Узбуйненьне БССР|ўзбуйнення БССР]] з 8 сьнежня 1926 году Кажушкаўскі (Кажушкінскі) сельсавет — у [[Юравіцкі раён|Юравіцкім раёне]] [[Рэчыцкая акруга|Рэчыцкай акругі]] БССР. З 9 чэрвеня 1927 году ў складзе [[Мазырская акруга|Мазырскай акругі]]. З 8 ліпеня 1931 году Кажушкі і Слабодка ў складзе Хвойніцкага раёну. З 20 лютага 1938 году — у [[Палеская вобласьць|Палескай вобласьці]] з цэнтрам у Мазыры. Напярэдадні [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] ў Слабодцы было 27 двароў з 84 жыхарамі. У траўні 1943 году акупанты спалілі вёску, загубілі чатырох чалавек<ref>Без срока давности. Беларусь: преступления нацистов и их пособников против мирного населения на оккупированной территории БССР в годы Великой Отечественной войны. Гомельская область. Сборник архивных документов и материалов / сост.: А. Р. Дюков, В. Д. Селеменев (рук.) [и др.]; редкол.: А. К. Демянюк [и др.]. — Минск: НАРБ; М.: Фонд «Историческая память», 2021. С. 503</ref>. 6 вяскоўцаў загінулі на франтах і прапалі безь вестак<ref> Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Хойніцкага раёна (далей: Памяць). — Мінск: БЭ, 1993. С. 168, 250</ref>. З 8 студзеня 1954 году Слабада — у Гомельскай вобласьці. Пасьля аварыі на Чарнобыльскай АЭС жыхароў Слабады ў колькасьці 20 сем'яў перасялілі ў чыстыя рэгіёны <ref>Памяць. — С. 19</ref><ref>{{Літаратура/Гарады і вёскі Беларусі|2-2}} С. 458</ref>. Да 8 студзеня 1987 году вёска ўваходзіла ў склад [[Кажушкаўскі сельсавет|Кажушкаўскага сельсавету]]<ref>Рашэнне выканкома Гомельскага абласнога Савета народных дэпутатаў ад 8 студзеня 1987 г. // Збор законаў Беларускай ССР, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1987, № 23 (1901).</ref>, да 28 лістапада 1991 году — у [[Тульгавіцкі сельсавет|Тульгавіцкім сельсавеце]], да 1 сьнежня 2009 году — у [[Дварышчанскі сельсавет (Хвойніцкі раён)|Дварышчанскім сельсавеце]]. Ліквідаваная ў 2010 годзе<ref>[http://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf Решение Хойникского районного Совета депутатов от 21 сентября 2010 г. № 25 Об упразднении сельских населенных пунктов Хойникского района] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210421193514/https://www.pravo.by/pdf/2010-257/2010_257_9_35207.pdf|date=21 красавіка 2021}}</ref>. == Заўвагі == {{Заўвагі|2}} == Крыніцы == {{Крыніцы|2}} {{Судкоўскі сельсавет}} {{Хвойніцкі раён}} [[Катэгорыя:Колішнія населеныя пункты Хвойніцкага раёну]] [[Катэгорыя:Зьніклі ў 2010 годзе]] fukcis7hkng3niy86e67x4zfs8wuezc Файл:FC Chernomorets Novorossiysk Logo.svg 6 297666 2624482 2025-07-10T14:40:07Z Dymitr 10914 {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып футбольнага клюбу «[[Чарнаморац Новарасейск|Чарнаморац]]» (Новарасейск) | аўтар = АНО «Футбольный клуб „Черноморец“» | час стварэньня = 2012 | крыніца = Афіцыйны сайт клюбу | артыкул = Чарнаморац Новарасейск | частка = Поўная выява лягатыпа | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып футбольнага клюбу, таму для яго ня... 2624482 wikitext text/x-wiki == Апісаньне == {{Абгрунтаваньне добрасумленнага выкарыстаньня | апісаньне = Лягатып футбольнага клюбу «[[Чарнаморац Новарасейск|Чарнаморац]]» (Новарасейск) | аўтар = АНО «Футбольный клуб „Черноморец“» | час стварэньня = 2012 | крыніца = Афіцыйны сайт клюбу | артыкул = Чарнаморац Новарасейск | частка = Поўная выява лягатыпа | разрозьненьне = Так | мэта = Дапамагчы чытычам ідэнтыфікаваць спартовую каманду | заменнасьць = Гэта лягатып футбольнага клюбу, таму для яго няма свабоднай замены | іншае = Выява — прадмет грамадзкага інтарэсу }} == Ліцэнзія == {{SVG-лягатып}} 111lg4uez11zdlfbsxb92ulo5liwtc7 Саюз ксяндзоў-беларусаў 0 297667 2624484 2025-07-10T14:55:57Z Taravyvan Adijene 1924 Перанакіроўвае на [[Беларуская хрысьціянская злучнасьць]] 2624484 wikitext text/x-wiki #перанакіраваньне [[Беларуская хрысьціянская злучнасьць]] 40k5dmfrof2lkhgd3r6dat1tobc9mq9 Магілёўскі мэталюргічны завод 0 297668 2624507 2025-07-10T17:55:40Z W 11741 +Пачатак на падставе 27 крыніцаў: Яўген Белавусаў. Вялікая бард-рыбалка // Газэта «[[Культура (газэта)|Культура]]», 6 жніўня 2022 г. https://kultura-info.by/view/52 2624507 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|55|1|паўночнае|30|21|31|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Магілёўскі мэталюргічны завод» |лягатып = 2025 Магілёўскі мэталюргічны завод эмблема.png |выява = |тып = [[адкрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = |заснаваная = {{Дата пачатку|6|11|1932|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод, ААТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/145362|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]»|дата публікацыі=27 траўня 2024|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = |уласьнікі = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]», «Бостан Трэйд Канэкшнз» (39%) |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Магілёў]] |адрас = [[Ленінскі раён (Ленінскі раён)|Ленінскі раён]], [[Вуліца Курака (Магілёў)|вуліца Курака]], дом 28<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://mmz.by/by/contacts/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Алег Пракопаў]] (кіраўнік), [[Андрэй Грыбанаў]] ([[галоўны інжынэр]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=https://mmz.by/by/company/rukovodstvo/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |галіна = [[мэталюргія]] |прадукцыя = [[Сталь|сталёвая]] труба, [[вагон]]ная вось, пакоўка і профіль, [[чыгун]]ны дроб і [[люк]] |абарачэньне = {{Падзеньне}}64,9 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2020 год<ref>{{Навіна|аўтар=Алег Пракопаў, Т.Н. Сілява|загаловак=Справаздача за 2020 год|спасылка=https://mmz.by/upload/iblock/8cc/ycm0lk220sqwu10fxwksdvgyagsu3p8p.pdf|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2021|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; 25,1 млн $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы беларускага рубля ў адносінах да замежных валют, якія ўстанаўліваюцца штодзённа, на 31.12.2020 (2,5789 рублі за даляр)|спасылка=https://www.nbrb.by/bel/statistics/rates/ratesdaily|выдавец=[[Нацыянальны банк Беларусі]]|дата публікацыі=31 сьнежня 2020|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |апэрацыйны прыбытак = {{Рост}}-7000 рублёў (2020 год; -2700 $) |чысты прыбытак = {{Рост}}-1,07 млн рублёў (2020 год; 414 тыс. $) |лік супрацоўнікаў = 1000 (2018 год) |матчына кампанія = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]» ([[Жлобін]]) |даччыныя кампаніі = «ММЗ-сэрвіс» |аўдытар = «Белрасаўдыт» |сайт = [https://mmz.by/by/ mmz.by/by] }} '''«Магілёўскі мэталюргічны завод»''' — дзяржаўнае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў лістападзе 1932 году ў якасьці «[[Магілёў]]скага трубаліцейнага заводу». На 2025 год «ММЗ» вырабляў 4 віды сталёвых [[Труба (выраб)|трубаў]] — электразварныя прамашоўныя, вода[[газаправод]]ныя, профільныя і зварныя, а таксама полыя зварныя канструкцыйныя профілі халоднай фармоўкі зь нелегаванай сталі, 2 віды [[чыгун]]нага дробу — колаты і літы тэхнічны ды літы балястны, запаўняльнікі для асабліва цяжкага [[бэтон]]у, чыгунныя [[люк]]і і дажджапрыёмнікі для назіральных і ліўнестачных [[студня]]ў, чарнавыя вагонныя восі са [[Сталь|сталі]], пакоўкі з канструкцыйнай і легаванай сталі, а таксама малыя архітэктурныя формы<ref name="а"/>. Завод уваходзіў у 5-ку найбольшых прадпрыемстваў Магілёва і ў 10-ку найбольшых у [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўская вобласьць|спасылка=https://president.gov.by/be/belarus/regions/mogilyovskaya|выдавец=[[Прэзыдэнт Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Даччынае прадпрыемства «ММЗ-сэрвіс» прадавала праз [[Крама|краму]] профільныя трубы і мела [[Страўня|страўню]] на 120 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«ММЗ-сэрвіс»|спасылка=https://mmz.by/by/services/mmz-servis/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Таксама заводу належала база адпачынку ў [[Быхаўскі раён|Быхаўскім раёне]] на беразе [[Чыгірынскае вадасховішча|Чыгірынскага вадасховішча]], якая налічвала 13 нумароў на 40 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=База адпачынку ААТ «ММЗ»|спасылка=https://mmz.by/by/services/baza-otdykha-oao-mmz/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На гэтай базе ладзілі міжнародны музычны фэстываль «[[Вялікая бард-рыбалка]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Яўген Белавусаў|загаловак=Вялікая бард-рыбалка|спасылка=https://kultura-info.by/view/52|выдавец=Газэта «[[Культура (газэта)|Культура]]»|дата публікацыі=6 жніўня 2022|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Вырабы == [[Файл:Люк на Южной дороге 02.jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у Санкт-Пецярбургу (2025 год)]] На 2025 год «Магілёўскі мэталюргічны завод» вырабляў: * 23 найменьні сталёвых электразварных профільных [[Труба (выраб)|трубаў]] Ст20 — даўжынёй 2 і 6, 6,3 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 2, 3 і 4 мм і прамерам ад 2-х да 8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная Ст20|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-st20/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 177 найменьняў электразварных профільных трубаў паводле [[Эўрапейская норма|Эўрапейскай нормы]] 10219 са [[Канструкцыйная сталь|канструкцыйнай сталі]] 235 ([[ньютан]]аў/мм² найменшай сілы [[Плыннасьць|плыннасьці]]) — даўжынёй 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 см да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная ЭН10219 з С235|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-en10219-iz-s235/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 208 найменьняў сталёвых электразварных профільных трубаў — даўжынёй 3 і 5,8, 5,9 і 5,95, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталевая эл.зв. профiльная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 39 найменьняў сталёвых электразварных трубаў профільнага [[Сечыва|сечыва]] паводле тэхнічных умоваў Беларусі — даўжынёй 5,45, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 2 да 4 мм і прамерам ад 2-х да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльнага сячэньня ТУ BY|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnogo-secheniya-tu-by/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 85 найменьняў сталёвых электразварных прама[[шоў]]ных трубаў — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1-го да 5 мм і прамерам ад 2 да 10,8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. прамашоўная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-pryamoshovnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 30 найменьняў сталёвых вода[[газаправод]]ных трубаў — даўжынёй 6 м з таўшчынёй сьценкі ад 2,5 да 4-х мм і прамерам ад 1,5 да 9 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая водагазаправодная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-vodogazoprovodnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 72 найменьні полага сталёвага праста[[кут]]нага профілю паводле [[Дзяржаўны стандарт|Дзяржаўнага стандарту]] і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 3, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы прамавугольны ДАСТ ЭН|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-pryamougolnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 66 найменьняў полага сталёвага [[квадрат]]нага профілю паводле Дзяржаўнага стандарту і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы квадратны ДАСТ ЭН 10219|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-kvadratnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 61 найменьне чыгунных [[люк]]аў для праёму на 60 см, зь іх 7 цяжкіх магістральных для нагрузкі 40 т, 22 цяжкія на 25 т, 12 сярэдніх на 12,5 т і 20 лёгкіх на 1,5 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ліцьцё|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні дажджапрымальнікаў для праёму на 60 см і нагрузкі 25 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дажджапрымальнiк|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/dozhdepriemnik/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 19 найменьняў чыгуннага [[шрот]]у, зь іх 7 тэхнічнага колатага памерам ад 0,3 да 2,2 мм, 10 тэхнічнага літога памерам ад 0,3 да 3,6 мм і 2 балястнага літога памерам 5 і 6 мм<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шрот (дроб)|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/drob/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * кантэйнэры для [[Цьвёрдыя бытавыя адкіды|цьвёрдых побытавых адкідаў]], садовыя [[Лава|лавы]], гарадзкія [[Сьметніца|сьметніцы]], попельніцы і вогнішчавыя чашы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Тавары народнага спажываньня|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/tnp/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>, а таксама прыпыначныя [[павільён]]ы. == Мінуўшчына == [[Файл:СПб, наб. Мойки, 83 - люк ГТС, 2021 (2024-06-26).jpg|значак|290пкс|Люк 2021 году ў Санкт-Пецярбургу (2024 год)]] У сьнежні 1929 году на паўночна-ўсходняй ускраіне [[Магілёў|Магілёва]] ([[Беларуская ССР]]) пачалі падрыхтоўку пляцоўку для будучага заводу. У студзені 1930 году разгарнулі [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтва]]. 6 лістапада 1932 году «Магілёўскі трубаліцейны завод» зрабіў пробны пуск трубаліцейнага [[цэх]]у і адліў першую чыгунную [[вадаправод]]ную трубу [[прамер]]ам 15 см. У 1937 годзе ўвялі ў дзеяньне лістапракатны цэх<ref name="б"/>. Улетку 1941 году абсталяваньне заводу вывезьлі на [[Уральскія горы|Ўрал]] ([[Расейская СФСР]]) у сувязі зь [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайной]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mmz.by/by/company/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Пасьля адновы прадпрыемства 12 траўня 1947 году атрымалі першы [[Сталь|сталёвы]] ліст. У 1948 годзе трубаліцейны цэх аднавіў вытворчасьць трубаў. У сакавіку 1953 году асвоілі вытворчасьць сталёвага [[дах]]авага ліста, які надалей выраблялі з а[[цынк]]аванай паверхняй у цэху гарачага ацынкаваньня<ref name="а"/>. У 1953 годзе прадпрыемства перайменавалі ў «Магілёўскі мэталюргічны завод»<ref name="б"/>. У 1959 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе асвоілі паўбезупынную вытворчасьць [[чыгун]]ных воданапорных трубаў, на якую трубаліцейны цалкам перайшоў у 1961 годзе. Нарошчваньне выпуску чыгунных трубаў пазбавіла ад патрэбы іх завозіць з-за мяжы. У 1983 годзе асвоілі вытворчасьць чыгунных напорных трубаў пад гумовую ўшчыльняльную абшыўку. У 1986 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе адлілі трубу прамерам 40 см. Таксама ў 1986 годзе здалі ў карыстаньне першы з 3-х трубапракатных станаў, якім сталі вырабляць электразварныя трубы<ref name="а"/>. 11 сьнежня 1996 году дзяржаўнае прадпрыемства «Магілёўскі мэталюргічны завод» рашэньнем устаноўчай канфэрэнцыі пераўтварылі ў [[адкрытае акцыйнае таварыства]] з удзелам у статутным фондзе амэрыканскага прадпрыемства «Бостан Трэйд Канэкшнз» (штат [[Масачусэтс]])<ref name="а"/>. На 1999 год асноўнымі цэхамі былі: трубаліцейны, лістапракатны, ацынковачны і тэхнічнага шроту. Завод пераважна вырабляў чыгунныя апорныя трубы і [[Сталь|сталёвыя]] трубы 4-х відаў: профільныя высокай дакладнасьці, водагазаправодныя, электразварныя прамашоўныя і з ацынкаванай тонкаліставой сталі. Сярод іншага, выпускалі чыгунны тэхнічны шрот і тавары народнага ўжытку са сталі і чыгуну<ref name="б">{{Кніга|аўтар=|частка=Магілёўскі мэталюргічны завод|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1999|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu 9: Кулібін — Малаіта]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/468_995x9999.jpeg 468]—[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/469_995x9999.jpeg 469]|старонак=560|сэрыя=|isbn=985-11-0155-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе на аснове трубаліцейнага цэха ўвялі ў дзеяньне ўчастак чыгунных [[люк]]аў з плаўленьнем мэталу ў індукцыйных печах. У 2004 годзе тамсама запусьцілі ўчасткі літога чыгуну і колатага [[шрот]]у<ref name="а"/>. [[Файл:Petrozavodsk, manhole cover by Mogilev metallurgical plant (53761690227).jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у расейскім [[Петразаводзк]]у (2024 год)]] Пастаўнікі сыравіны з Украіны атрымалі [[Манаполія|манаполію]] на збыт вырабаў прадпрыемства, таму завод страціў абаротныя сродкі. У выніку 17 кастрычніка 2006 году «Магілёўскі мэталюргічны завод» перадаў «[[Беларускі мэталюргічны завод|Беларускага мэталюргічнага заводу]]» (Жлобін) 39 % паёў замежных укладальнікаў і 7 % паёў працаўнікоў, каб увайсьці ў яго [[вытворчае аб'яднаньне]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод аб’яднаўся з БМЗ|спасылка=https://www.svaboda.org/a/774749.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=17 кастрычніка 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На канец 2006 году на заводзе працавала звыш 1000 чалавек. Цягам 2006 году вырабы пастаўлялі за мяжу ў Расею, Украіну і Нямеччыну<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёў: звольнены галоўны інжынэр Магілёўскага мэталюргічнага заводу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/777097.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=24 сьнежня 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Цягам 2008 году за мяжу паставілі да 70 % вырабаў<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Звольнены дырэктар мэталюргічнага завода ў Магілёве|спасылка=https://www.svaboda.org/a/1845047.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=6 кастрычніка 2009|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. У 2008 годзе «Магілёўскаму водаканалу» бясплатна перадалі люкі пры адбудове [[Магілёўская ратуша|Магілёўскай ратушы]]. Тэрмін іх гарантыі складаў 50 гадоў. За 2003—2009 гады вырабілі некалькі тысячаў люкаў агульнай вагой звыш 650 тонаў. Для пастаўкі за мяжу ў краіны Эўразьвязу распрацавалі 15 найменьняў люкаў<ref name="г"/>. У 2017 годзе пастаўкі за мяжу ажыцьцяўлялі пераважна ў 9 краінаў: Расею, Украіну, Нямеччыну, Польшчу, Чэхію, [[Нідэрлянды]], Летуву, Латвію і Эстонію. Люкі прадавалі ў [[Фінляндыя|Фінляндыю]], Летуву і Латвію<ref name="г">{{Навіна|аўтар=АБ|загаловак=Адкуль у Магілёве «гішпанскія» люкі і як яны дапамаглі выцягнуць мясцовы завод з крызісу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29260930.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=31 траўня 2018|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Кіраўнікі == * [[Леанід Маркаў]] (29 траўня 2003<ref name="г"/> — 6 кастрычніка 2009)<ref name="в"/> * [[Алег Пракопаў]] (на 2025 год) == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mmz.by/by/news/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}} ** [https://mmz.by/by/info/poryadok-oformleniya-zayavok/ Парадак афармленьня заявак], [https://mmz.by/by/info/grafik-raboty-skladov/ графік працы складоў] і [https://mmz.by/by/basket/ кошык] * {{Артыкул|аўтар=|загаловак=Адкрытае акцыйнае таварыства «Магілёўскі мэталюргічны завод»|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=13 ліпеня 2017|нумар=132 (28496)|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/13lip-13_optim.pdf 13]|issn=1990-763X}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Арганізацыі Магілёву]] [[Катэгорыя:Эканоміка Магілёва]] [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Ленінскі раён (Магілёў)]] [[Катэгорыя:Чорная мэталюргія]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1932 годзе]] dzxlrcfbxuvfhe9xe3e1b01owmshnqm 2624602 2624507 2025-07-11T09:03:18Z W 11741 +[[Ленінскі раён (Магілёў)]] 2624602 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|55|1|паўночнае|30|21|31|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Магілёўскі мэталюргічны завод» |лягатып = 2025 Магілёўскі мэталюргічны завод эмблема.png |выява = |тып = [[адкрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = |заснаваная = {{Дата пачатку|6|11|1932|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод, ААТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/145362|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]»|дата публікацыі=27 траўня 2024|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = |уласьнікі = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]», «Бостан Трэйд Канэкшнз» (39%) |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Магілёў]] |адрас = [[Ленінскі раён (Магілёў)|Ленінскі раён]], [[Вуліца Курака (Магілёў)|вуліца Курака]], дом 28<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://mmz.by/by/contacts/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Алег Пракопаў]] (кіраўнік), [[Андрэй Грыбанаў]] ([[галоўны інжынэр]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=https://mmz.by/by/company/rukovodstvo/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |галіна = [[мэталюргія]] |прадукцыя = [[Сталь|сталёвая]] труба, [[вагон]]ная вось, пакоўка і профіль, [[чыгун]]ны дроб і [[люк]] |абарачэньне = {{Падзеньне}}64,9 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2020 год<ref>{{Навіна|аўтар=Алег Пракопаў, Т.Н. Сілява|загаловак=Справаздача за 2020 год|спасылка=https://mmz.by/upload/iblock/8cc/ycm0lk220sqwu10fxwksdvgyagsu3p8p.pdf|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2021|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; 25,1 млн $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы беларускага рубля ў адносінах да замежных валют, якія ўстанаўліваюцца штодзённа, на 31.12.2020 (2,5789 рублі за даляр)|спасылка=https://www.nbrb.by/bel/statistics/rates/ratesdaily|выдавец=[[Нацыянальны банк Беларусі]]|дата публікацыі=31 сьнежня 2020|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |апэрацыйны прыбытак = {{Рост}}-7000 рублёў (2020 год; -2700 $) |чысты прыбытак = {{Рост}}-1,07 млн рублёў (2020 год; 414 тыс. $) |лік супрацоўнікаў = 1000 (2018 год) |матчына кампанія = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]» ([[Жлобін]]) |даччыныя кампаніі = «ММЗ-сэрвіс» |аўдытар = «Белрасаўдыт» |сайт = [https://mmz.by/by/ mmz.by/by] }} '''«Магілёўскі мэталюргічны завод»''' — дзяржаўнае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў лістападзе 1932 году ў якасьці «[[Магілёў]]скага трубаліцейнага заводу». На 2025 год «ММЗ» вырабляў 4 віды сталёвых [[Труба (выраб)|трубаў]] — электразварныя прамашоўныя, вода[[газаправод]]ныя, профільныя і зварныя, а таксама полыя зварныя канструкцыйныя профілі халоднай фармоўкі зь нелегаванай сталі, 2 віды [[чыгун]]нага дробу — колаты і літы тэхнічны ды літы балястны, запаўняльнікі для асабліва цяжкага [[бэтон]]у, чыгунныя [[люк]]і і дажджапрыёмнікі для назіральных і ліўнестачных [[студня]]ў, чарнавыя вагонныя восі са [[Сталь|сталі]], пакоўкі з канструкцыйнай і легаванай сталі, а таксама малыя архітэктурныя формы<ref name="а"/>. Завод уваходзіў у 5-ку найбольшых прадпрыемстваў Магілёва і ў 10-ку найбольшых у [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўская вобласьць|спасылка=https://president.gov.by/be/belarus/regions/mogilyovskaya|выдавец=[[Прэзыдэнт Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Даччынае прадпрыемства «ММЗ-сэрвіс» прадавала праз [[Крама|краму]] профільныя трубы і мела [[Страўня|страўню]] на 120 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«ММЗ-сэрвіс»|спасылка=https://mmz.by/by/services/mmz-servis/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Таксама заводу належала база адпачынку ў [[Быхаўскі раён|Быхаўскім раёне]] на беразе [[Чыгірынскае вадасховішча|Чыгірынскага вадасховішча]], якая налічвала 13 нумароў на 40 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=База адпачынку ААТ «ММЗ»|спасылка=https://mmz.by/by/services/baza-otdykha-oao-mmz/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На гэтай базе ладзілі міжнародны музычны фэстываль «[[Вялікая бард-рыбалка]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Яўген Белавусаў|загаловак=Вялікая бард-рыбалка|спасылка=https://kultura-info.by/view/52|выдавец=Газэта «[[Культура (газэта)|Культура]]»|дата публікацыі=6 жніўня 2022|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Вырабы == [[Файл:Люк на Южной дороге 02.jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у Санкт-Пецярбургу (2025 год)]] На 2025 год «Магілёўскі мэталюргічны завод» вырабляў: * 23 найменьні сталёвых электразварных профільных [[Труба (выраб)|трубаў]] Ст20 — даўжынёй 2 і 6, 6,3 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 2, 3 і 4 мм і прамерам ад 2-х да 8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная Ст20|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-st20/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 177 найменьняў электразварных профільных трубаў паводле [[Эўрапейская норма|Эўрапейскай нормы]] 10219 са [[Канструкцыйная сталь|канструкцыйнай сталі]] 235 ([[ньютан]]аў/мм² найменшай сілы [[Плыннасьць|плыннасьці]]) — даўжынёй 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 см да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная ЭН10219 з С235|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-en10219-iz-s235/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 208 найменьняў сталёвых электразварных профільных трубаў — даўжынёй 3 і 5,8, 5,9 і 5,95, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталевая эл.зв. профiльная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 39 найменьняў сталёвых электразварных трубаў профільнага [[Сечыва|сечыва]] паводле тэхнічных умоваў Беларусі — даўжынёй 5,45, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 2 да 4 мм і прамерам ад 2-х да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльнага сячэньня ТУ BY|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnogo-secheniya-tu-by/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 85 найменьняў сталёвых электразварных прама[[шоў]]ных трубаў — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1-го да 5 мм і прамерам ад 2 да 10,8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. прамашоўная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-pryamoshovnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 30 найменьняў сталёвых вода[[газаправод]]ных трубаў — даўжынёй 6 м з таўшчынёй сьценкі ад 2,5 да 4-х мм і прамерам ад 1,5 да 9 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая водагазаправодная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-vodogazoprovodnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 72 найменьні полага сталёвага праста[[кут]]нага профілю паводле [[Дзяржаўны стандарт|Дзяржаўнага стандарту]] і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 3, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы прамавугольны ДАСТ ЭН|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-pryamougolnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 66 найменьняў полага сталёвага [[квадрат]]нага профілю паводле Дзяржаўнага стандарту і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы квадратны ДАСТ ЭН 10219|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-kvadratnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 61 найменьне чыгунных [[люк]]аў для праёму на 60 см, зь іх 7 цяжкіх магістральных для нагрузкі 40 т, 22 цяжкія на 25 т, 12 сярэдніх на 12,5 т і 20 лёгкіх на 1,5 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ліцьцё|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні дажджапрымальнікаў для праёму на 60 см і нагрузкі 25 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дажджапрымальнiк|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/dozhdepriemnik/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 19 найменьняў чыгуннага [[шрот]]у, зь іх 7 тэхнічнага колатага памерам ад 0,3 да 2,2 мм, 10 тэхнічнага літога памерам ад 0,3 да 3,6 мм і 2 балястнага літога памерам 5 і 6 мм<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шрот (дроб)|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/drob/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * кантэйнэры для [[Цьвёрдыя бытавыя адкіды|цьвёрдых побытавых адкідаў]], садовыя [[Лава|лавы]], гарадзкія [[Сьметніца|сьметніцы]], попельніцы і вогнішчавыя чашы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Тавары народнага спажываньня|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/tnp/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>, а таксама прыпыначныя [[павільён]]ы. == Мінуўшчына == [[Файл:СПб, наб. Мойки, 83 - люк ГТС, 2021 (2024-06-26).jpg|значак|290пкс|Люк 2021 году ў Санкт-Пецярбургу (2024 год)]] У сьнежні 1929 году на паўночна-ўсходняй ускраіне [[Магілёў|Магілёва]] ([[Беларуская ССР]]) пачалі падрыхтоўку пляцоўку для будучага заводу. У студзені 1930 году разгарнулі [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтва]]. 6 лістапада 1932 году «Магілёўскі трубаліцейны завод» зрабіў пробны пуск трубаліцейнага [[цэх]]у і адліў першую чыгунную [[вадаправод]]ную трубу [[прамер]]ам 15 см. У 1937 годзе ўвялі ў дзеяньне лістапракатны цэх<ref name="б"/>. Улетку 1941 году абсталяваньне заводу вывезьлі на [[Уральскія горы|Ўрал]] ([[Расейская СФСР]]) у сувязі зь [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайной]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mmz.by/by/company/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Пасьля адновы прадпрыемства 12 траўня 1947 году атрымалі першы [[Сталь|сталёвы]] ліст. У 1948 годзе трубаліцейны цэх аднавіў вытворчасьць трубаў. У сакавіку 1953 году асвоілі вытворчасьць сталёвага [[дах]]авага ліста, які надалей выраблялі з а[[цынк]]аванай паверхняй у цэху гарачага ацынкаваньня<ref name="а"/>. У 1953 годзе прадпрыемства перайменавалі ў «Магілёўскі мэталюргічны завод»<ref name="б"/>. У 1959 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе асвоілі паўбезупынную вытворчасьць [[чыгун]]ных воданапорных трубаў, на якую трубаліцейны цалкам перайшоў у 1961 годзе. Нарошчваньне выпуску чыгунных трубаў пазбавіла ад патрэбы іх завозіць з-за мяжы. У 1983 годзе асвоілі вытворчасьць чыгунных напорных трубаў пад гумовую ўшчыльняльную абшыўку. У 1986 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе адлілі трубу прамерам 40 см. Таксама ў 1986 годзе здалі ў карыстаньне першы з 3-х трубапракатных станаў, якім сталі вырабляць электразварныя трубы<ref name="а"/>. 11 сьнежня 1996 году дзяржаўнае прадпрыемства «Магілёўскі мэталюргічны завод» рашэньнем устаноўчай канфэрэнцыі пераўтварылі ў [[адкрытае акцыйнае таварыства]] з удзелам у статутным фондзе амэрыканскага прадпрыемства «Бостан Трэйд Канэкшнз» (штат [[Масачусэтс]])<ref name="а"/>. На 1999 год асноўнымі цэхамі былі: трубаліцейны, лістапракатны, ацынковачны і тэхнічнага шроту. Завод пераважна вырабляў чыгунныя апорныя трубы і [[Сталь|сталёвыя]] трубы 4-х відаў: профільныя высокай дакладнасьці, водагазаправодныя, электразварныя прамашоўныя і з ацынкаванай тонкаліставой сталі. Сярод іншага, выпускалі чыгунны тэхнічны шрот і тавары народнага ўжытку са сталі і чыгуну<ref name="б">{{Кніга|аўтар=|частка=Магілёўскі мэталюргічны завод|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1999|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu 9: Кулібін — Малаіта]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/468_995x9999.jpeg 468]—[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/469_995x9999.jpeg 469]|старонак=560|сэрыя=|isbn=985-11-0155-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе на аснове трубаліцейнага цэха ўвялі ў дзеяньне ўчастак чыгунных [[люк]]аў з плаўленьнем мэталу ў індукцыйных печах. У 2004 годзе тамсама запусьцілі ўчасткі літога чыгуну і колатага [[шрот]]у<ref name="а"/>. [[Файл:Petrozavodsk, manhole cover by Mogilev metallurgical plant (53761690227).jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у расейскім [[Петразаводзк]]у (2024 год)]] Пастаўнікі сыравіны з Украіны атрымалі [[Манаполія|манаполію]] на збыт вырабаў прадпрыемства, таму завод страціў абаротныя сродкі. У выніку 17 кастрычніка 2006 году «Магілёўскі мэталюргічны завод» перадаў «[[Беларускі мэталюргічны завод|Беларускага мэталюргічнага заводу]]» (Жлобін) 39 % паёў замежных укладальнікаў і 7 % паёў працаўнікоў, каб увайсьці ў яго [[вытворчае аб'яднаньне]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод аб’яднаўся з БМЗ|спасылка=https://www.svaboda.org/a/774749.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=17 кастрычніка 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На канец 2006 году на заводзе працавала звыш 1000 чалавек. Цягам 2006 году вырабы пастаўлялі за мяжу ў Расею, Украіну і Нямеччыну<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёў: звольнены галоўны інжынэр Магілёўскага мэталюргічнага заводу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/777097.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=24 сьнежня 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Цягам 2008 году за мяжу паставілі да 70 % вырабаў<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Звольнены дырэктар мэталюргічнага завода ў Магілёве|спасылка=https://www.svaboda.org/a/1845047.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=6 кастрычніка 2009|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. У 2008 годзе «Магілёўскаму водаканалу» бясплатна перадалі люкі пры адбудове [[Магілёўская ратуша|Магілёўскай ратушы]]. Тэрмін іх гарантыі складаў 50 гадоў. За 2003—2009 гады вырабілі некалькі тысячаў люкаў агульнай вагой звыш 650 тонаў. Для пастаўкі за мяжу ў краіны Эўразьвязу распрацавалі 15 найменьняў люкаў<ref name="г"/>. У 2017 годзе пастаўкі за мяжу ажыцьцяўлялі пераважна ў 9 краінаў: Расею, Украіну, Нямеччыну, Польшчу, Чэхію, [[Нідэрлянды]], Летуву, Латвію і Эстонію. Люкі прадавалі ў [[Фінляндыя|Фінляндыю]], Летуву і Латвію<ref name="г">{{Навіна|аўтар=АБ|загаловак=Адкуль у Магілёве «гішпанскія» люкі і як яны дапамаглі выцягнуць мясцовы завод з крызісу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29260930.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=31 траўня 2018|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Кіраўнікі == * [[Леанід Маркаў]] (29 траўня 2003<ref name="г"/> — 6 кастрычніка 2009)<ref name="в"/> * [[Алег Пракопаў]] (на 2025 год) == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mmz.by/by/news/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}} ** [https://mmz.by/by/info/poryadok-oformleniya-zayavok/ Парадак афармленьня заявак], [https://mmz.by/by/info/grafik-raboty-skladov/ графік працы складоў] і [https://mmz.by/by/basket/ кошык] * {{Артыкул|аўтар=|загаловак=Адкрытае акцыйнае таварыства «Магілёўскі мэталюргічны завод»|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=13 ліпеня 2017|нумар=132 (28496)|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/13lip-13_optim.pdf 13]|issn=1990-763X}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Арганізацыі Магілёву]] [[Катэгорыя:Эканоміка Магілёва]] [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Ленінскі раён (Магілёў)]] [[Катэгорыя:Чорная мэталюргія]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1932 годзе]] 2pxk2qjodk823odpnwtcrk0yex50jht 2624606 2624602 2025-07-11T09:06:26Z W 11741 +Шрот для цялесных прадметаў, дроб для матэматыкі slounik.org 2624606 wikitext text/x-wiki {{Каардынаты|53|55|1|паўночнае|30|21|31|усходняе|выяўленьне=загаловак}} {{Кампанія |назва = «Магілёўскі мэталюргічны завод» |лягатып = 2025 Магілёўскі мэталюргічны завод эмблема.png |выява = |тып = [[адкрытае акцыйнае таварыства]] |лістынг = |дэвіз = |заснаваная = {{Дата пачатку|6|11|1932|1}}<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод, ААТ|спасылка=https://bis.nlb.by/by/documents/145362|выдавец=Анлайн-энцыкляпэдыя «[[Беларусь у асобах і падзеях]]»|дата публікацыі=27 траўня 2024|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |заснавальнікі = |уласьнікі = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]», «Бостан Трэйд Канэкшнз» (39%) |краіна = [[Беларусь]] |разьмяшчэньне = [[Магілёў]] |адрас = [[Ленінскі раён (Магілёў)|Ленінскі раён]], [[Вуліца Курака (Магілёў)|вуліца Курака]], дом 28<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кантакты|спасылка=https://mmz.by/by/contacts/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |ключавыя постаці = [[Алег Пракопаў]] (кіраўнік), [[Андрэй Грыбанаў]] ([[галоўны інжынэр]])<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Кіраўніцтва|спасылка=https://mmz.by/by/company/rukovodstvo/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |галіна = [[мэталюргія]] |прадукцыя = [[Сталь|сталёвая]] труба, [[вагон]]ная вось, пакоўка і профіль, [[чыгун]]ны шрот і [[люк]] |абарачэньне = {{Падзеньне}}64,9 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2020 год<ref>{{Навіна|аўтар=Алег Пракопаў, Т.Н. Сілява|загаловак=Справаздача за 2020 год|спасылка=https://mmz.by/upload/iblock/8cc/ycm0lk220sqwu10fxwksdvgyagsu3p8p.pdf|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2021|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; 25,1 млн $)<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Афіцыйныя курсы беларускага рубля ў адносінах да замежных валют, якія ўстанаўліваюцца штодзённа, на 31.12.2020 (2,5789 рублі за даляр)|спасылка=https://www.nbrb.by/bel/statistics/rates/ratesdaily|выдавец=[[Нацыянальны банк Беларусі]]|дата публікацыі=31 сьнежня 2020|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref> |апэрацыйны прыбытак = {{Рост}}-7000 рублёў (2020 год; -2700 $) |чысты прыбытак = {{Рост}}-1,07 млн рублёў (2020 год; 414 тыс. $) |лік супрацоўнікаў = 1000 (2018 год) |матчына кампанія = «[[Беларускі мэталюргічны завод]]» ([[Жлобін]]) |даччыныя кампаніі = «ММЗ-сэрвіс» |аўдытар = «Белрасаўдыт» |сайт = [https://mmz.by/by/ mmz.by/by] }} '''«Магілёўскі мэталюргічны завод»''' — дзяржаўнае [[прадпрыемства]] Беларусі, заснаванае ў лістападзе 1932 году ў якасьці «[[Магілёў]]скага трубаліцейнага заводу». На 2025 год «ММЗ» вырабляў 4 віды сталёвых [[Труба (выраб)|трубаў]] — электразварныя прамашоўныя, вода[[газаправод]]ныя, профільныя і зварныя, а таксама полыя зварныя канструкцыйныя профілі халоднай фармоўкі зь нелегаванай сталі, 2 віды [[чыгун]]нага шроту — колаты і літы тэхнічны ды літы балястны, запаўняльнікі для асабліва цяжкага [[бэтон]]у, чыгунныя [[люк]]і і дажджапрыёмнікі для назіральных і ліўнестачных [[студня]]ў, чарнавыя вагонныя восі са [[Сталь|сталі]], пакоўкі з канструкцыйнай і легаванай сталі, а таксама малыя архітэктурныя формы<ref name="а"/>. Завод уваходзіў у 5-ку найбольшых прадпрыемстваў Магілёва і ў 10-ку найбольшых у [[Магілёўская вобласьць|Магілёўскай вобласьці]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўская вобласьць|спасылка=https://president.gov.by/be/belarus/regions/mogilyovskaya|выдавец=[[Прэзыдэнт Беларусі]]|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Даччынае прадпрыемства «ММЗ-сэрвіс» прадавала праз [[Крама|краму]] профільныя трубы і мела [[Страўня|страўню]] на 120 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=«ММЗ-сэрвіс»|спасылка=https://mmz.by/by/services/mmz-servis/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Таксама заводу належала база адпачынку ў [[Быхаўскі раён|Быхаўскім раёне]] на беразе [[Чыгірынскае вадасховішча|Чыгірынскага вадасховішча]], якая налічвала 13 нумароў на 40 месцаў<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=База адпачынку ААТ «ММЗ»|спасылка=https://mmz.by/by/services/baza-otdykha-oao-mmz/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На гэтай базе ладзілі міжнародны музычны фэстываль «[[Вялікая бард-рыбалка]]»<ref>{{Навіна|аўтар=Яўген Белавусаў|загаловак=Вялікая бард-рыбалка|спасылка=https://kultura-info.by/view/52|выдавец=Газэта «[[Культура (газэта)|Культура]]»|дата публікацыі=6 жніўня 2022|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Вырабы == [[Файл:Люк на Южной дороге 02.jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у Санкт-Пецярбургу (2025 год)]] На 2025 год «Магілёўскі мэталюргічны завод» вырабляў: * 23 найменьні сталёвых электразварных профільных [[Труба (выраб)|трубаў]] Ст20 — даўжынёй 2 і 6, 6,3 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 2, 3 і 4 мм і прамерам ад 2-х да 8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная Ст20|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-st20/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 177 найменьняў электразварных профільных трубаў паводле [[Эўрапейская норма|Эўрапейскай нормы]] 10219 са [[Канструкцыйная сталь|канструкцыйнай сталі]] 235 ([[ньютан]]аў/мм² найменшай сілы [[Плыннасьць|плыннасьці]]) — даўжынёй 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 см да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльная ЭН10219 з С235|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya-en10219-iz-s235/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 208 найменьняў сталёвых электразварных профільных трубаў — даўжынёй 3 і 5,8, 5,9 і 5,95, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 1,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталевая эл.зв. профiльная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 39 найменьняў сталёвых электразварных трубаў профільнага [[Сечыва|сечыва]] паводле тэхнічных умоваў Беларусі — даўжынёй 5,45, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 2 да 4 мм і прамерам ад 2-х да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. профiльнага сячэньня ТУ BY|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-profilnogo-secheniya-tu-by/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 85 найменьняў сталёвых электразварных прама[[шоў]]ных трубаў — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1-го да 5 мм і прамерам ад 2 да 10,8 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая эл.зв. прамашоўная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-el-sv-pryamoshovnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 30 найменьняў сталёвых вода[[газаправод]]ных трубаў — даўжынёй 6 м з таўшчынёй сьценкі ад 2,5 да 4-х мм і прамерам ад 1,5 да 9 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Труба сталёвая водагазаправодная|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/truba-stalnaya-vodogazoprovodnaya/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 72 найменьні полага сталёвага праста[[кут]]нага профілю паводле [[Дзяржаўны стандарт|Дзяржаўнага стандарту]] і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 3, 6 і 12 м з таўшчынёй сьценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы прамавугольны ДАСТ ЭН|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-pryamougolnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 66 найменьняў полага сталёвага [[квадрат]]нага профілю паводле Дзяржаўнага стандарту і Эўрапейскай нормы 10219 — даўжынёй 5,75, 6 і 12 м з таўшчынёй сценкі ад 1,5 да 5 мм і прамерам ад 2,5 да 10 см<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Профiль полы сталёвы квадратны ДАСТ ЭН 10219|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/truby/profil-polyy-stalnoy-kvadratnyy-gost-en-10219/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 61 найменьне чыгунных [[люк]]аў для праёму на 60 см, зь іх 7 цяжкіх магістральных для нагрузкі 40 т, 22 цяжкія на 25 т, 12 сярэдніх на 12,5 т і 20 лёгкіх на 1,5 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Ліцьцё|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 3 найменьні дажджапрымальнікаў для праёму на 60 см і нагрузкі 25 т<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Дажджапрымальнiк|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/lite/dozhdepriemnik/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * 19 найменьняў чыгуннага [[шрот]]у, зь іх 7 тэхнічнага колатага памерам ад 0,3 да 2,2 мм, 10 тэхнічнага літога памерам ад 0,3 да 3,6 мм і 2 балястнага літога памерам 5 і 6 мм<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Шрот (дроб)|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/drob/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>; * кантэйнэры для [[Цьвёрдыя бытавыя адкіды|цьвёрдых побытавых адкідаў]], садовыя [[Лава|лавы]], гарадзкія [[Сьметніца|сьметніцы]], попельніцы і вогнішчавыя чашы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Тавары народнага спажываньня|спасылка=https://mmz.by/by/catalog/tnp/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>, а таксама прыпыначныя [[павільён]]ы. == Мінуўшчына == [[Файл:СПб, наб. Мойки, 83 - люк ГТС, 2021 (2024-06-26).jpg|значак|290пкс|Люк 2021 году ў Санкт-Пецярбургу (2024 год)]] У сьнежні 1929 году на паўночна-ўсходняй ускраіне [[Магілёў|Магілёва]] ([[Беларуская ССР]]) пачалі падрыхтоўку пляцоўку для будучага заводу. У студзені 1930 году разгарнулі [[Будаўніцтва ў Беларусі|будаўніцтва]]. 6 лістапада 1932 году «Магілёўскі трубаліцейны завод» зрабіў пробны пуск трубаліцейнага [[цэх]]у і адліў першую чыгунную [[вадаправод]]ную трубу [[прамер]]ам 15 см. У 1937 годзе ўвялі ў дзеяньне лістапракатны цэх<ref name="б"/>. Улетку 1941 году абсталяваньне заводу вывезьлі на [[Уральскія горы|Ўрал]] ([[Расейская СФСР]]) у сувязі зь [[Нямецка-савецкая вайна|Нямецка-савецкай вайной]]<ref name="а">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Гісторыя|спасылка=https://mmz.by/by/company/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Пасьля адновы прадпрыемства 12 траўня 1947 году атрымалі першы [[Сталь|сталёвы]] ліст. У 1948 годзе трубаліцейны цэх аднавіў вытворчасьць трубаў. У сакавіку 1953 году асвоілі вытворчасьць сталёвага [[дах]]авага ліста, які надалей выраблялі з а[[цынк]]аванай паверхняй у цэху гарачага ацынкаваньня<ref name="а"/>. У 1953 годзе прадпрыемства перайменавалі ў «Магілёўскі мэталюргічны завод»<ref name="б"/>. У 1959 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе асвоілі паўбезупынную вытворчасьць [[чыгун]]ных воданапорных трубаў, на якую трубаліцейны цалкам перайшоў у 1961 годзе. Нарошчваньне выпуску чыгунных трубаў пазбавіла ад патрэбы іх завозіць з-за мяжы. У 1983 годзе асвоілі вытворчасьць чыгунных напорных трубаў пад гумовую ўшчыльняльную абшыўку. У 1986 годзе ўпершыню ў Савецкім Саюзе адлілі трубу прамерам 40 см. Таксама ў 1986 годзе здалі ў карыстаньне першы з 3-х трубапракатных станаў, якім сталі вырабляць электразварныя трубы<ref name="а"/>. 11 сьнежня 1996 году дзяржаўнае прадпрыемства «Магілёўскі мэталюргічны завод» рашэньнем устаноўчай канфэрэнцыі пераўтварылі ў [[адкрытае акцыйнае таварыства]] з удзелам у статутным фондзе амэрыканскага прадпрыемства «Бостан Трэйд Канэкшнз» (штат [[Масачусэтс]])<ref name="а"/>. На 1999 год асноўнымі цэхамі былі: трубаліцейны, лістапракатны, ацынковачны і тэхнічнага шроту. Завод пераважна вырабляў чыгунныя апорныя трубы і [[Сталь|сталёвыя]] трубы 4-х відаў: профільныя высокай дакладнасьці, водагазаправодныя, электразварныя прамашоўныя і з ацынкаванай тонкаліставой сталі. Сярод іншага, выпускалі чыгунны тэхнічны шрот і тавары народнага ўжытку са сталі і чыгуну<ref name="б">{{Кніга|аўтар=|частка=Магілёўскі мэталюргічны завод|загаловак=[[Беларуская энцыкляпэдыя]] ў 18 тамах|арыгінал=|спасылка=https://knihi.com/none/Bielaruskaja_encyklapiedyja_djvu.zip.html|адказны=гал.рэд. [[Генадзь Пашкоў]]|выданьне=|месца=Менск|выдавецтва=[[Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі]]|год=1999|том=[https://files.knihi.com/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu 9: Кулібін — Малаіта]|старонкі=[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/468_995x9999.jpeg 468]—[https://files.knihi.com/.preview/Knihi/Slounik/Bielaruskaja_encyklapedyja.djvu.zip/Bielaruskaja_encyklapedyja.09.djvu/469_995x9999.jpeg 469]|старонак=560|сэрыя=|isbn=985-11-0155-9|наклад=10 000}}</ref>. У 2003 годзе на аснове трубаліцейнага цэха ўвялі ў дзеяньне ўчастак чыгунных [[люк]]аў з плаўленьнем мэталу ў індукцыйных печах. У 2004 годзе тамсама запусьцілі ўчасткі літога чыгуну і колатага [[шрот]]у<ref name="а"/>. [[Файл:Petrozavodsk, manhole cover by Mogilev metallurgical plant (53761690227).jpg|значак|290пкс|Магілёўскі люк у расейскім [[Петразаводзк]]у (2024 год)]] Пастаўнікі сыравіны з Украіны атрымалі [[Манаполія|манаполію]] на збыт вырабаў прадпрыемства, таму завод страціў абаротныя сродкі. У выніку 17 кастрычніка 2006 году «Магілёўскі мэталюргічны завод» перадаў «[[Беларускі мэталюргічны завод|Беларускага мэталюргічнага заводу]]» (Жлобін) 39 % паёў замежных укладальнікаў і 7 % паёў працаўнікоў, каб увайсьці ў яго [[вытворчае аб'яднаньне]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёўскі мэталюргічны завод аб’яднаўся з БМЗ|спасылка=https://www.svaboda.org/a/774749.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=17 кастрычніка 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. На канец 2006 году на заводзе працавала звыш 1000 чалавек. Цягам 2006 году вырабы пастаўлялі за мяжу ў Расею, Украіну і Нямеччыну<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Магілёў: звольнены галоўны інжынэр Магілёўскага мэталюргічнага заводу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/777097.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=24 сьнежня 2006|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. Цягам 2008 году за мяжу паставілі да 70 % вырабаў<ref name="в">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Звольнены дырэктар мэталюргічнага завода ў Магілёве|спасылка=https://www.svaboda.org/a/1845047.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=6 кастрычніка 2009|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. У 2008 годзе «Магілёўскаму водаканалу» бясплатна перадалі люкі пры адбудове [[Магілёўская ратуша|Магілёўскай ратушы]]. Тэрмін іх гарантыі складаў 50 гадоў. За 2003—2009 гады вырабілі некалькі тысячаў люкаў агульнай вагой звыш 650 тонаў. Для пастаўкі за мяжу ў краіны Эўразьвязу распрацавалі 15 найменьняў люкаў<ref name="г"/>. У 2017 годзе пастаўкі за мяжу ажыцьцяўлялі пераважна ў 9 краінаў: Расею, Украіну, Нямеччыну, Польшчу, Чэхію, [[Нідэрлянды]], Летуву, Латвію і Эстонію. Люкі прадавалі ў [[Фінляндыя|Фінляндыю]], Летуву і Латвію<ref name="г">{{Навіна|аўтар=АБ|загаловак=Адкуль у Магілёве «гішпанскія» люкі і як яны дапамаглі выцягнуць мясцовы завод з крызісу|спасылка=https://www.svaboda.org/a/29260930.html|выдавец=Беларуская служба Радыё «Свабода»|дата публікацыі=31 траўня 2018|дата доступу=10 ліпеня 2025}}</ref>. == Кіраўнікі == * [[Леанід Маркаў]] (29 траўня 2003<ref name="г"/> — 6 кастрычніка 2009)<ref name="в"/> * [[Алег Пракопаў]] (на 2025 год) == Крыніцы == {{Крыніцы}} == Вонкавыя спасылкі == * {{Навіна|аўтар=|загаловак=Навіны|спасылка=https://mmz.by/by/news/|выдавец=ААТ «Магілёўскі мэталюргічны завод»|дата публікацыі=2025|дата доступу=10 ліпеня 2025}} ** [https://mmz.by/by/info/poryadok-oformleniya-zayavok/ Парадак афармленьня заявак], [https://mmz.by/by/info/grafik-raboty-skladov/ графік працы складоў] і [https://mmz.by/by/basket/ кошык] * {{Артыкул|аўтар=|загаловак=Адкрытае акцыйнае таварыства «Магілёўскі мэталюргічны завод»|спасылка=|выданьне=[[Зьвязда]]|тып=газэта|год=13 ліпеня 2017|нумар=132 (28496)|старонкі=[https://zviazda.by/sites/default/files/13lip-13_optim.pdf 13]|issn=1990-763X}} {{Накід:Беларусь}} [[Катэгорыя:Арганізацыі Магілёву]] [[Катэгорыя:Эканоміка Магілёва]] [[Катэгорыя:Прамысловыя прадпрыемствы Беларусі]] [[Катэгорыя:Ленінскі раён (Магілёў)]] [[Катэгорыя:Чорная мэталюргія]] [[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1932 годзе]] p1wxeirc4a6gqyfosjaqxxwolz2y3qz Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на летніх Алімпійскіх гульнях 2000 году 14 297669 2624580 2025-07-11T06:20:13Z Dymitr 10914 [[Вікіпэдыя:Катэгорыя|катэгорыя]] 2624580 wikitext text/x-wiki [[Катэгорыя:Удзельнікі летніх Алімпійскіх гульняў 2000 году]] [[Катэгорыя:Футбалісты і футбалісткі на Алімпійскіх гульнях|2000]] o8et3q7qpb9gra0vb2hwnwokitsgxjf Шаблён:Цяперашні добры артыкул/2026-06 10 297670 2624593 2025-07-11T06:47:22Z W 11741 +[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]] 2624593 wikitext text/x-wiki {{Галоўная старонка/Лепшы артыкул |тып=добры |артыкул=Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе |тэкст='''[[Вярхоўны штаб саюзных дзяржаваў у Эўропе]]''' — штаб Саюзнага камандаваньня апэрацыямі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы, заснаваны ў красавіку 1951 году ў францускім Раканкуры. На 2025 год месьціўся ў бэльгійскай вёсцы Касто на поўначы вобласьці Эно. Адказваў за захаваньне тэрытарыяльнай цэласнасьці эўрапейскіх дзяржаваў-удзельніцаў АПАД. На стратэгічным узроўні ўзначальваў 6 апэрацыйных камандаваньняў, 2 зь якіх падтрымлівалі ўстановы тактычнага ўзроўню. Рыхтаваў, плянаваў і праводзіў вайсковыя апэрацыі Арганізацыі Паўночнаатлянтычнай дамовы. На чале ВШСДЭ стаяў вярхоўны саюзны камандзір у Эўропе, якім у 2025 годзе быў упершыню прызначаны беларус Алексус Грынкевіч. |выява=Coat of arms of Supreme Headquarters Allied Powers Europe.svg |апісаньне выявы=Герб }}<noinclude>[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Блёк добрых артыкулаў галоўнай старонкі]]</noinclude> c14mdy83b76ophkesutqg54glc3c0rv Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Менскі маторны завод 4 297671 2624596 2025-07-11T06:52:22Z W 11741 +1 2624596 wikitext text/x-wiki __БЯЗЬ_ЗЬМЕСТУ__ {{Вікіпэдыя:Кандыдаты ў добрыя артыкулы/Падстаронка кандыдата|намінаваны = так}} == [[{{НАЗВА_ПАДСТАРОНКІ}}]] == * Ініцыятар: [[Удзельнік:W|W]] ([[Гутаркі ўдзельніка:W|гутаркі]]) <small>У адпаведнай сэкцыі стаўце #, выказвайце сваё меркаваньне і падпісвайцеся.</small> ==За== # {{Прапаную і падтрымліваю}}. Звыш 2-х тыдняў на [[Абмеркаваньне:Менскі маторны завод|рэцэнзаваньні]] без заўвагі.—[[Удзельнік:W]] 9:52, 11 ліпеня 2025 (СКЧ+3) ==Супраць== ==Дапрацоўкі== == Камэнтары == 54hwj88z0dbsup3dx9i7591ub1wo5in