ဒုံးကွင်ႏ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="blk">
  <siteinfo>
    <sitename>ဝီခီပီးဒီးယား</sitename>
    <dbname>blkwiki</dbname>
    <base>https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%93%E1%80%AD%E1%80%80%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%84%E1%80%AB</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">မီဒီယာ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">တဲးဝါး</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ကေားသုင်ꩻသား</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ဝီခီပီးဒီးယား</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ဝီခီပီးဒီးယား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ဖုဲင်</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ဖုဲင် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">မီဒီယာဝီခီ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">မီဒီယာဝီခီ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">တမ်းပလေက်</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">တမ်းပလေက် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">စွဲးကမ်းကို</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">စွဲးကမ်းကို အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ကဏ္ဍ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ကဏ္ဍ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">မော်ဂျူး</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ဒုံးကွင်ႏ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8474</id>
    <revision>
      <id>31610</id>
      <parentid>31601</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T14:43:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31610</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9018" sha1="68xxt1ue9gscy6lfldbak6yo2zlnrky" xml:space="preserve">[[File:Soyuz TMA-9 launch.jpg|alt=|thumb|upright|အဝ်ႏ [[:en:Gagarin's Start]]&quot; (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[:en:Soyuz-FG]] ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ [[:en:Baikonur Cosmodrome]]စခန်ꩻ၊ [[ရသျားခမ်း]]]]
[[File:Apollo 15 launch.ogv|thumb|right|အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[အပိုလို ၁၅]] ကာꩻကွင်ႏ၊ [[သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏ]]ကျာꩻ]]
'''ဒုံးကွင်ႏ''' ({{lang-en| Rocket}}) ({{lang-my| ဒုံးပျံ}}) '''ဒုံး''' (တဝ်းတဲ့) '''ဒုံးကျောင်ႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ [[ဒုံးစီ]](ဒုံးကျည်)၊ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]](အာကာသယာဉ်)၊ [[သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ]] တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻ[[လူးဖုဲင်ꩻ|လူးဖုဲင်ꩻတန်]] နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏ[[လူးဖုဲင်ꩻ]]၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်း[[ယမ်ꩻ]]ကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း [[တလီꩻနမ်း]](လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်း]]သား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။&lt;ref name=&quot;NASAEARLY&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |title=Rockets in Ancient Times (100 B.C. to 17th Century) |access-date=2009-06-28 |publisher=NASA |work=A Timeline of Rocket History |author=MSFC History Office |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |archive-date=2009-07-09 |accessdate=7 January 2013 |archivedate=9 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html }}&lt;/ref&gt; [[သိပ္ပံ]]ဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ [[ဂျိုလ်ႏ]]အချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ [[စူခွုမ်]]၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻ[[ဂျိုလ်ႏတု]]ဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ [[အာႏကာႏသ]]ထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Oldest depiction of rocket arrows.jpg|thumb|200px|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:V-2 rocket diagram (with English labels).svg|thumb|200px|ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ]]

ခေတ်တသာ [[ဓာတုဗေဒ]] ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏ[[အနယ်ꩻပညာႏ]] ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား]] ကထွာဒါႏ [[ယူရီဂါဂါရိင်]]တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။</text>
      <sha1>68xxt1ue9gscy6lfldbak6yo2zlnrky</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31611</id>
      <parentid>31610</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T14:53:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31611</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9968" sha1="gw1p5prpsyb4zy11mvej2fsx4c1x2lp" xml:space="preserve">[[File:Soyuz TMA-9 launch.jpg|alt=|thumb|upright|အဝ်ႏ [[:en:Gagarin's Start]]&quot; (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[:en:Soyuz-FG]] ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ [[:en:Baikonur Cosmodrome]]စခန်ꩻ၊ [[ရသျားခမ်း]]]]
[[File:Apollo 15 launch.ogv|thumb|right|အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[အပိုလို ၁၅]] ကာꩻကွင်ႏ၊ [[သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏ]]ကျာꩻ]]
'''ဒုံးကွင်ႏ''' ({{lang-en| Rocket}}) ({{lang-my| ဒုံးပျံ}}) '''ဒုံး''' (တဝ်းတဲ့) '''ဒုံးကျောင်ႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ [[ဒုံးစီ]](ဒုံးကျည်)၊ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]](အာကာသယာဉ်)၊ [[သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ]] တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻ[[လူးဖုဲင်ꩻ|လူးဖုဲင်ꩻတန်]] နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏ[[လူးဖုဲင်ꩻ]]၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်း[[ယမ်ꩻ]]ကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း [[တလီꩻနမ်း]](လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်း]]သား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။&lt;ref name=&quot;NASAEARLY&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |title=Rockets in Ancient Times (100 B.C. to 17th Century) |access-date=2009-06-28 |publisher=NASA |work=A Timeline of Rocket History |author=MSFC History Office |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |archive-date=2009-07-09 |accessdate=7 January 2013 |archivedate=9 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html }}&lt;/ref&gt; [[သိပ္ပံ]]ဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ [[ဂျိုလ်ႏ]]အချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ [[စူခွုမ်]]၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻ[[ဂျိုလ်ႏတု]]ဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ [[အာႏကာႏသ]]ထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။
[[Image:Chinese_rocket.png|thumb|left|upright|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:Oldest depiction of rocket arrows.jpg|thumb|200px|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:V-2 rocket diagram (with English labels).svg|thumb|200px|ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ]]

ခေတ်တသာ [[ဓာတုဗေဒ]] ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏ[[အနယ်ꩻပညာႏ]] ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား]] ကထွာဒါႏ [[ယူရီဂါဂါရိင်]]တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Viking 5C rocketengine.jpg|thumb|200px|Viking 5C ဒုံးကွင်ႏ အခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်ကတူႏပုင်ႏ]]
[[File:Pendulum rocket fallacy.png|thumb|200px|ခိဉ်ႏဒုံးကွင်ႏ အနယ်ꩻပုင်ႏ (Illustration of the pendulum rocket fallacy. Whether the motor is mounted at the bottom (left) or top (right) of the vehicle, the thrust vector (T) points along an axis that is fixed to the vehicle (top), rather than pointing vertically (bottom) independent of vehicle attitude, which would lead the vehicle to rotate.)]]

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:ဒုံးကွင်ႏတွမ်ႏဒုံးစီဖုံႏ]]
[[Category:ခယ်ႏ ထာꩻတဲႏထွင်ႏဖုံႏ]]</text>
      <sha1>gw1p5prpsyb4zy11mvej2fsx4c1x2lp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31612</id>
      <parentid>31611</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T15:01:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31612</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10386" sha1="isto6cz61mgx0utjjereffqex2bekqm" xml:space="preserve">[[File:Soyuz TMA-9 launch.jpg|alt=|thumb|upright|အဝ်ႏ [[:en:Gagarin's Start]]&quot; (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[:en:Soyuz-FG]] ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ [[:en:Baikonur Cosmodrome]]စခန်ꩻ၊ [[ရသျားခမ်း]]]]
[[File:Apollo 15 launch.ogv|thumb|right|အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[အပိုလို ၁၅]] ကာꩻကွင်ႏ၊ [[သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏ]]ကျာꩻ]]
'''ဒုံးကွင်ႏ''' ({{lang-en| Rocket}}) ({{lang-my| ဒုံးပျံ}}) '''ဒုံး''' (တဝ်းတဲ့) '''ဒုံးကျောင်ႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ [[ဒုံးစီ]](ဒုံးကျည်)၊ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]](အာကာသယာဉ်)၊ [[သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ]] တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻ[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻတန်]] နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏ[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻ]]၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်း[[ယမ်ꩻ]]ကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း [[တလီꩻနမ်း]](လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်း]]သား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။&lt;ref name=&quot;NASAEARLY&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |title=Rockets in Ancient Times (100 B.C. to 17th Century) |access-date=2009-06-28 |publisher=NASA |work=A Timeline of Rocket History |author=MSFC History Office |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |archive-date=2009-07-09 |accessdate=7 January 2013 |archivedate=9 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html }}&lt;/ref&gt; [[သိပ္ပံ]]ဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ [[ဂျိုလ်ႏ]]အချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ [[စူခွုမ်]]၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻ[[ဂျိုလ်ႏတု]]ဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ [[အာႏကာႏသ]]ထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။
[[Image:Chinese_rocket.png|thumb|left|upright|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:Pa'O Fire Rocket1.jpg|thumb|ပအိုဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ(ဟဲ့ꩻ)လူးဖုဲင်ꩻ အဝ်ႏထင်ႏစကျာꩻ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻသုဲင်ꩻခဝ်- ၂၀၁၇ ဗာႏ]]
[[File:Oldest depiction of rocket arrows.jpg|thumb|200px|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:V-2 rocket diagram (with English labels).svg|thumb|200px|ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ]]

ခေတ်တသာ [[ဓာတုဗေဒ]] ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏ[[အနယ်ꩻပညာႏ]] ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား]] ကထွာဒါႏ [[ယူရီဂါဂါရိင်]]တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Viking 5C rocketengine.jpg|thumb|200px|Viking 5C ဒုံးကွင်ႏ အခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်ကတူႏပုင်ႏ]]
[[File:Pendulum rocket fallacy.png|thumb|200px|ခိဉ်ႏဒုံးကွင်ႏ အနယ်ꩻပုင်ႏ (Illustration of the pendulum rocket fallacy. Whether the motor is mounted at the bottom (left) or top (right) of the vehicle, the thrust vector (T) points along an axis that is fixed to the vehicle (top), rather than pointing vertically (bottom) independent of vehicle attitude, which would lead the vehicle to rotate.)]]

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:ဒုံးကွင်ႏတွမ်ႏဒုံးစီဖုံႏ]]
[[Category:ခယ်ႏ ထာꩻတဲႏထွင်ႏဖုံႏ]]</text>
      <sha1>isto6cz61mgx0utjjereffqex2bekqm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31613</id>
      <parentid>31612</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T15:06:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31613</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13740" sha1="2u5n1oj7zvnlmo2znzj4kwiq8w5fpcp" xml:space="preserve">[[File:Soyuz TMA-9 launch.jpg|alt=|thumb|upright|အဝ်ႏ [[:en:Gagarin's Start]]&quot; (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[:en:Soyuz-FG]] ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ [[:en:Baikonur Cosmodrome]]စခန်ꩻ၊ [[ရသျားခမ်း]]]]
[[File:Apollo 15 launch.ogv|thumb|right|အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[အပိုလို ၁၅]] ကာꩻကွင်ႏ၊ [[သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏ]]ကျာꩻ]]
'''ဒုံးကွင်ႏ''' ({{lang-en| Rocket}}) ({{lang-my| ဒုံးပျံ}}) '''ဒုံး''' (တဝ်းတဲ့) '''ဒုံးကျောင်ႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ [[ဒုံးစီ]](ဒုံးကျည်)၊ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]](အာကာသယာဉ်)၊ [[သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ]] တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻ[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻတန်]] နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏ[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻ]]၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်း[[ယမ်ꩻ]]ကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း [[တလီꩻနမ်း]](လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်း]]သား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။&lt;ref name=&quot;NASAEARLY&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |title=Rockets in Ancient Times (100 B.C. to 17th Century) |access-date=2009-06-28 |publisher=NASA |work=A Timeline of Rocket History |author=MSFC History Office |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |archive-date=2009-07-09 |accessdate=7 January 2013 |archivedate=9 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html }}&lt;/ref&gt; [[သိပ္ပံ]]ဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ [[ဂျိုလ်ႏ]]အချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ [[စူခွုမ်]]၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻ[[ဂျိုလ်ႏတု]]ဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ [[အာႏကာႏသ]]ထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Pa'O Fire Rocket1.jpg|thumb|ပအိုဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ(ဟဲ့ꩻ)လူးဖုဲင်ꩻ အဝ်ႏထင်ႏစကျာꩻ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻသုဲင်ꩻခဝ်- ၂၀၁၇ ဗာႏ]]
[[File:Oldest depiction of rocket arrows.jpg|thumb|200px|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:V-2 rocket diagram (with English labels).svg|thumb|200px|ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ]]

ခေတ်တသာ [[ဓာတုဗေဒ]] ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏ[[အနယ်ꩻပညာႏ]] ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား]] ကထွာဒါႏ [[ယူရီဂါဂါရိင်]]တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Viking 5C rocketengine.jpg|thumb|200px|Viking 5C ဒုံးကွင်ႏ အခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်ကတူႏပုင်ႏ]]
[[File:Pendulum rocket fallacy.png|thumb|200px|ခိဉ်ႏဒုံးကွင်ႏ အနယ်ꩻပုင်ႏ (Illustration of the pendulum rocket fallacy. Whether the motor is mounted at the bottom (left) or top (right) of the vehicle, the thrust vector (T) points along an axis that is fixed to the vehicle (top), rather than pointing vertically (bottom) independent of vehicle attitude, which would lead the vehicle to rotate.)]]

မဉ်ႏထွေထောင်ထွားဒျာႏ ဒုံး (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ꩻယို အောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻလွဉ်၊ လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ[[ယမ်ꩻ]]ယို မာꩻထွာလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ယမ်ꩻယို အစအောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခမ်းမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏ[[ခယ်ႏခမ်း]]၊ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အရီးသွတ်ꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗီသီ(၁၁၀၀)ရပ်နောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ မာꩻဒါႏလွဉ်စ ယမ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ၊ အကျောင်ꩻပျုဒါႏ ဝွေꩻသီးထိုမ်ႏဒျာႏတသီႏ၊ တသီႏလိုꩻတသီဒါႏတောဝ်းစားတဲင် မော့ꩻလွဉ်ယမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏလွေꩻ ခရစ် BC (၉၆၉) &quot;ဆွန်&quot;ခွန်ဟော်ခံꩻ အစိုးအဆွိုက် အမဉ်ꩻ &quot;ဖန်စွိုးသွိုန်&quot;နောဝ်ꩻ တယ်ႏကောႏဒါႏစလွေꩻယမ်ꩻယို ထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻ၊ မာꩻဒါႏစလူးဖုဲင်ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ တွိုႏလွေꩻယင်း BC (၁၁၀၀)နောဝ်ꩻ အမဉ်ꩻ &quot;ထန်ဖူ&quot;ပါꩻနောဝ်ꩻတဖြာꩻ တယ်ႏကောႏမာꩻလွေꩻယင်း ယမ်ꩻယိုထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻတဲင် မာꩻလွေꩻယင်းလူးဖုဲင်ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

တယ်ႏဒျာႏအွိုးနောဝ်ꩻခါကာႏ [[ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ]]သီးယို နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻအာႏ၊ မေႏအာႏတွော့ꩻ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻထွူတဲင် ရန်ႏသူႏမဉ်ႏအောဝ်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏပꩻရန်ႏသူႏခြာ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ တယ်ႏကောႏစ[[တနတ်မေႏ]]ယိုတဲ့ အောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻဒါႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏတဲင် ယမ်ꩻယိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ လူးဖုဲင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ တနတ်ဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်ရီးဝင်ꩻ ခယ်ႏသမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
[[Image:Chinese_rocket.png|thumb|left|upright|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:ဒုံးကွင်ႏတွမ်ႏဒုံးစီဖုံႏ]]
[[Category:ခယ်ႏ ထာꩻတဲႏထွင်ႏဖုံႏ]]</text>
      <sha1>2u5n1oj7zvnlmo2znzj4kwiq8w5fpcp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31614</id>
      <parentid>31613</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T15:08:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31614</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13746" sha1="4hc1rxl95j5enu2fou1nhnwru605xof" xml:space="preserve">[[File:Soyuz TMA-9 launch.jpg|alt=|thumb|upright|အဝ်ႏ [[:en:Gagarin's Start]]&quot; (Site 1/5)စခန်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[:en:Soyuz-FG]] ဒုံးကွင်ႏပွုံႏ၊ [[:en:Baikonur Cosmodrome]]စခန်ꩻ၊ [[ရသျားခမ်း]]]]
[[File:Apollo 15 launch.ogv|thumb|right|အွဉ်ႏစွꩻထင်ႏ [[အပိုလို ၁၅]] ကာꩻကွင်ႏ၊ [[သတန် ၅ ဒုံးကွင်ႏ]]ကျာꩻ]]
'''ဒုံးကွင်ႏ''' ({{lang-en| Rocket}}) ({{lang-my| ဒုံးပျံ}}) '''ဒုံး''' (တဝ်းတဲ့) '''ဒုံးကျောင်ႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာနုဲင်းဒျာႏ [[ဒုံးစီ]](ဒုံးကျည်)၊ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]](အာကာသယာဉ်)၊ [[သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ]] တောမ်ႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)အစွိုးစွိုး စတဲင်ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻ ကလꩻဒါႏ အဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်း(အိဉ်စိဉ်) နွန်ႏအာႏ ကာꩻစက်(ယာဉ်)ကျောင်ႏဖုံႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏတော် နီပအိုဝ်ႏအနေႏနဝ်ꩻတဲ့ ဟဲ့ꩻ'''[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻတန်]]''' နေးနဝ်ꩻတဲ့ လွိုးလꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏ အပေါင်းဗွိုန်ပီနုဲင်း နီပအိုဝ်ႏ[[လူးဖုဲင်ꩻတွမ်ႏပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ|လူးဖုဲင်ꩻ]]၊ ဝွေꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏစက်ကို ကပါဒါႏ အဆာႏဖုံႏ ခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻထွူ အနွန်ႏလွေꩻဒုံး နုဲင်း[[ယမ်ꩻ]]ကအဝ်ႏဒါႏ လူးဖုဲင်ꩻကို တဲတ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻဆာႏ မေႏခိုးအံႏသွူယမ်ꩻတွော့ꩻ အနွန်ႏထင်ႏလူးဖုဲင်ꩻပွုံႏစံႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ အရန်းပေါင်းထို နေးဒျာႏတောမ်ႏ ခေတ်တသာအနယ်ꩻပညာႏ ထူႏသုင်ꩻနေး စက်ခြွိုင်းဖုံႏ အဆာႏယံစားဖုံႏ အနမ်းအခြုံတဲ့တန်မွေးထာꩻ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏ စက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်နဝ်ꩻ ထူႏသွုံꩻသွူ တွိုႏလွေꩻအာႏ(သက်ရောက်အား) တောမ်ႏ တန်ႏပြန်ႏအာႏ(တန်ပြန်အား)တဲင် အအဝ်ႏမာꩻဖေႏ ထာꩻမာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏကို ကခိုးကျောမ်ꩻထိုꩻ ကအမ်ႏခိုးခါꩻ ဓာတ်လူး(ဓာတ်ငွေ့)အဆာႏဖုံႏယို အဝ်ႏစက်ခြွိုင်းအိဉ်စိဉ် နဲတ်ပသာမွိုင်လွေꩻသွူ ဆꩻချာတဲင် အနွန်ႏငါလွေꩻဖေႏလုဲင်ႏ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ တအုံနောင်တဝ်း [[တလီꩻနမ်း]](လေထု)တဲင် အမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻ ထာꩻခြေင်အာကာသမို့ꩻလောင်းကီ သာႏသာႏယာႏယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ဒုံးကွင်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻ စဲ့ꩻရေꩻ တောမ်ႏ အရွိုးပြေႏ(အပန်းဖြေ)တာႏနဝ်ꩻ [[ခယ်ႏခမ်း]]သား သုင်ꩻစခါꩻ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏကာႏသွူ။&lt;ref name=&quot;NASAEARLY&quot;&gt;{{cite web |url=http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |title=Rockets in Ancient Times (100 B.C. to 17th Century) |access-date=2009-06-28 |publisher=NASA |work=A Timeline of Rocket History |author=MSFC History Office |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html |archive-date=2009-07-09 |accessdate=7 January 2013 |archivedate=9 July 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090709042712/http://history.msfc.nasa.gov/rocketry/tl1.html }}&lt;/ref&gt; [[သိပ္ပံ]]ဆဲင်ႏရာꩻ၊ ထာꩻမာꩻတန်၊ ကာႏလွေꩻချာငါ [[ဂျိုလ်ႏ]]အချင်ꩻချင်ꩻ တဖူꩻလွေꩻတာႏဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏ ထူႏသုင်ꩻအာနွောင်ꩻ တဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏ ၂၀ ရျာꩻဗူႏမာꩻငါမꩻ တောမ်ႏဒုံးကွင်ႏအနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ လွူꩻထွားလေ့လာနွောင်ꩻ အာကာသထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းကီ၊ ထင်ႏလွေꩻနွောင်ꩻ လာလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကွင်ႏယို ဝင်ꩻအဝ်ႏသုင်ꩻလွေꩻ ခꩻမေႏကဝ်ႏ၊ [[စူခွုမ်]]၊ သင်ဖော်ꩻကွင်ႏ အရေꩻတွိုႏ နွန်ႏပကျောက်ꩻထာꩻ (လေယာဉ်ပျံ အရေးပေါ် ခုံကန်ထုတ်ခြင်း)၊ စွဲးကမ်းကိုဖေႏ အွဉ်ႏစွꩻ[[ဂျိုလ်ႏတု]]ဖုံႏ၊ လိုꩻဖုံႏဖေႏကထင်ႏတွိုႏ လွူꩻထွားလေ့လာလꩻနွောင်ꩻ [[အာႏကာႏသ]]ထာꩻခြေင်မို့ꩻလောင်းဖုံႏ နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Pa'O Fire Rocket1.jpg|thumb|ပအိုဝ်ႏဒုံးကွင်ႏ(ဟဲ့ꩻ)လူးဖုဲင်ꩻ အဝ်ႏထင်ႏစကျာꩻ၊ ပွယ်ꩻလူးဖုဲင်ꩻသုဲင်ꩻခဝ်- ၂၀၁၇ ဗာႏ]]
[[File:Oldest depiction of rocket arrows.jpg|thumb|200px|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]
[[File:V-2 rocket diagram (with English labels).svg|thumb|200px|ခေတ်တသာ V-2 ဒုံးကွင်ႏ အပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းပုင်ႏ]]

ခေတ်တသာ [[ဓာတုဗေဒ]] ဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထွာအရန်းထို စွန်ꩻအာႏသန် အသုင်ꩻအာသွတ်ꩻ ဒုံးကွင်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဓာတုဒုံးကွင်ႏနဝ်ꩻ ထူႏအီအအာႏ အဆာႏပꩻခိုးကျောမ်ꩻကိုထွူတကာႏတဝ်း အစွန်ꩻအာႏဖုံႏယို အလောင်ႏသော့ꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းအွဉ်ႏစွꩻထန်ႏအယိုꩻကိုတဲင် အန်တရာယ်ႏတန်ငါႏသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေးတောမ်ႏ[[အနယ်ꩻပညာႏ]] ထွားယဲက်သေႏချာႏထွူ ထေအပုင်ႏပွိုင်ဒီသုဲင်းဖုံႏ၊ စမ်ꩻထွားရီးဖုံႏ စတဲင် မာꩻရီးသွူနုဲင်းယိုတဲင် မာꩻယောမ်ꩻနွောင်ꩻအီ အန်ႏတရာယ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻယို တဲႏထွားမာꩻနွောင်ꩻပါစွဉ်ႏ ဒုံးကွင်ႏအမွိုင်စား အမွိုင်နုဲင်း အငဝ်းအလွေꩻနုံꩻ(အသံအမြန်နူန်း) တယ်ႏ (Mach 1) ဗꩻ (Mach 5) နဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗာႏ ဧပီ ၁၂ နီꩻကို ကအွဉ်ႏစွꩻထင်ႏဒါႏ ဒုံးကွင်ႏတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတု အာႏကာႏသလောင်းနဝ်ꩻ သိုဗီယဲတ်(ရသျား) [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏဝါးသား]] ကထွာဒါႏ [[ယူရီဂါဂါရိင်]]တဲ့ ထိုမ်းထင်ႏလွဉ်ꩻ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ တဖူꩻရဲဉ်ႏတဲင် ကမ္ဘာႏလောင်း ဝွေꩻယို ထွာစွဉ်ႏ လိုꩻထင်ႏတွိုႏ မို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်အာႏကာႏသကို ပထမ အရီးသွတ်ꩻသား နဝ်ꩻသွူ။
[[File:Viking 5C rocketengine.jpg|thumb|200px|Viking 5C ဒုံးကွင်ႏ အခြွိုင်းအိဉ်စိဉ်ကတူႏပုင်ႏ]]
[[File:Pendulum rocket fallacy.png|thumb|200px|ခိဉ်ႏဒုံးကွင်ႏ အနယ်ꩻပုင်ႏ (Illustration of the pendulum rocket fallacy. Whether the motor is mounted at the bottom (left) or top (right) of the vehicle, the thrust vector (T) points along an axis that is fixed to the vehicle (top), rather than pointing vertically (bottom) independent of vehicle attitude, which would lead the vehicle to rotate.)]]

မဉ်ႏထွေထောင်ထွားဒျာႏ ဒုံး (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ꩻယို အောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻလွဉ်၊ လူးဖုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏ[[ယမ်ꩻ]]ယို မာꩻထွာလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ယမ်ꩻယို အစအောဝ်ႏအွိုးမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏခမ်းမုဲင်ꩻ၊ ယမ်ꩻယို အောဝ်ႏ[[ခယ်ႏခမ်း]]၊ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အရီးသွတ်ꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဗီသီ(၁၁၀၀)ရပ်နောဝ်ꩻ ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ မာꩻဒါႏလွဉ်စ ယမ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ၊ အကျောင်ꩻပျုဒါႏ ဝွေꩻသီးထိုမ်ႏဒျာႏတသီႏ၊ တသီႏလိုꩻတသီဒါႏတောဝ်းစားတဲင် မော့ꩻလွဉ်ယမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏလွေꩻ ခရစ် BC (၉၆၉) &quot;ဆွန်&quot;ခွန်ဟော်ခံꩻ အစိုးအဆွိုက် အမဉ်ꩻ &quot;ဖန်စွိုးသွိုန်&quot;နောဝ်ꩻ တယ်ႏကောႏဒါႏစလွေꩻယမ်ꩻယို ထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻ၊ မာꩻဒါႏစလူးဖုဲင်ꩻ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ တွိုႏလွေꩻယင်း BC (၁၁၀၀)နောဝ်ꩻ အမဉ်ꩻ &quot;ထန်ဖူ&quot;ပါꩻနောဝ်ꩻတဖြာꩻ တယ်ႏကောႏမာꩻလွေꩻယင်း ယမ်ꩻယိုထောင်းသော့ꩻဗုတ်ꩻတဲင် မာꩻလွေꩻယင်းလူးဖုဲင်ꩻဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

တယ်ႏဒျာႏအွိုးနောဝ်ꩻခါကာႏ [[ခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ]]သီးယို နေးထူႏတွမ်ႏယမ်ꩻအာႏ၊ မေႏအာႏတွော့ꩻ တောက်ꩻလူးဖုဲင်ꩻထွူတဲင် ရန်ႏသူႏမဉ်ႏအောဝ်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ လွေꩻအွဉ်ႏပꩻရန်ႏသူႏခြာ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ တယ်ႏကောႏစ[[တနတ်မေႏ]]ယိုတဲ့ အောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻဒါႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကျောင်ꩻပျုတွမ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏတဲင် ယမ်ꩻယိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ လူးဖုဲင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ၊ တနတ်ဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ အထျꩻအောဝ်ႏခယ်ႏလိုꩻမျိုꩻ တယ်ႏကောႏလွဉ်ရီးဝင်ꩻ ခယ်ႏသမဲင်ꩻမတ်တန်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။
[[Image:Chinese_rocket.png|thumb|left|upright|ခယ်ႏဒုံးကွင်ႏ (ဟဲ့ꩻ) လူးဖုဲင်ႏစခါပုင်ႏ]]

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:ဒုံးကွင်ႏတွမ်ႏဒုံးစီဖုံႏ]]
[[Category:ခယ်ႏ ထာꩻတဲႏထွင်ႏဖုံႏ]]</text>
      <sha1>4hc1rxl95j5enu2fou1nhnwru605xof</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အာႏကာႏသ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8528</id>
    <revision>
      <id>31606</id>
      <parentid>31605</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:36:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>/* အုံနောင် */</comment>
      <origin>31606</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9687" sha1="plaql896zl7gpve0ff8zsq83r8wczbi" xml:space="preserve">အာႏကာႏသ(ဟဲ့ꩻ)ရပ်ခူဝဲင်ꩻ(မွေးတားလဲ့) ခမ်းလမ်းအလုဲင်းအဝဲင်ꩻသဖော်ꩻ(အင်္ဂလိပ် space)နဝ်ꩻ တွမ်ႏထာꩻရာꩻဝတ္ထုအမော့ꩻအဆွုမ်ႏ ၂ ဗာႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတထွောင်းချင်ႏသွူ။ဖေႏကအဝ်ႏတသွိုန်လို့ဝင်ꩻ ဖေႏကထွာလွဉ်မွိုန်းနဝ်ꩻ ခွုမ်စံႏဗာႏအဗွိုန်နဝ်ꩻစား သဖော်ꩻတရာꩻနဝ်ꩻစားသွူ။ယင်းတနယ်ꩻရိုꩻဗာႏလဲ့  အာႏကာႏသနဝ်ꩻခင်ႏလမ်းအလုဲင်းထိုနားသဖော်ꩻနဝ်ꩻစားသွူ။နီသွဉ်းသီးအုံအဝ်ႏထာꩻဗော့ꩻရာꩻယို ကဖောႏနယ်ဒါႏလောကအကျောင်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ(ရူပဗေဒ)အခဝ်ယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏကထွာဒါႏအရာꩻဝတ္ထုအကို ခင်ႏလမ်းအုံတွမ်ႏကလွဉ်ရာꩻ ဆွုပ်သွယ်ႏလို့ဝင်ꩻထွူတဲင် ဘောင်သီးရဲဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်း ထာꩻထီႏသွံဖဲ့ꩻ(three demensional)ခင်ႏလမ်းခြေင်နဝ်ꩻသွူ။ပေါႏရိုꩻသွူအာႏကာႏသယိုနဝ်ꩻ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻအဝ်ႏထင်းရောင်လွဝင်ꩻ ကမ္ဘာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏဒျာႏတဲင် စဲစ်စဲစ်မဲန်ႏနဝ်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ အာႏကာႏသ(space)ကရိုꩻ ခင်ႏလမ်းထိုနားသဖော်ꩻတရာꩻ ကားကအဝ်ႏယို ကမဲန်ရိုꩻနဝ်ꩻစားတဲင် တွမ်ႏအခိန်ႏ(time) ကရိုꩻ သဖော်ꩻတရာꩻယိုနဝ်ꩻ ဆွန်ꩻစူထောင်ထွားလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ကွပ်နဝ်ꩻမ တလီꩻဖွိုင်ꩻအထန်ႏတလီဟာနယ် ကထွာထိုꩻအခဝ်ယို အကွက်တဲင် ကမဲန်ယီးနယ်ဒါႏ အာႏကာႏသအထန်ႏ(outer space)ယို အနယ်ꩻစနစ်ဖြယ်ပꩻခွယ်ꩻဝင်ꩻဖုံႏ သွုံꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကာႏသ(ရပ်ခူဝဲင်ꩻ) သဖော်ꩻတရာꩻတဗာႏအဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ အတွိုင်ꩻဆကဗွောင်ဖောႏနယ်တွိုႏလင်ꩻယင်းမꩻ ကွဲပေါႏထီႏလွိုယင်းသွူ။ရွုတ်အခဝ်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အာႏကာႏသကေားကထွာဒါႏ လီနီယာဒိုင်မင်ရှင်း(Liner dimensiona)နဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏတွေꩻစွဉ်ႏလဲ့ ကံဇနပညာႏသျင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သမ်းထွိုင်ထပ်ပါယင်းအခိန်ႏတဲင် ယူႏစဥ်ꩻစာꩻရောင်တေား ထာꩻထီႏထာꩻယူႏလစ်ꩻဖဲ့ꩻ(four dimensional ) နဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသအခိန်ႏကရိုꩻနဝ်ꩻ(space time) သေခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသထာꩻထီႏထာꩻယူႏနဝ်ꩻ လောကကိုကားကအဝ်ႏ ဖေႏကသေနာႏအတာႏ အခေႏခံႏအရေꩻပါအချက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။စဲစ်စဲစ်အာႏကာႏသနဝ်ꩻ ဗလနတ္ထိဒျာႏ(တအဝ်ႏတဝ်း)အစကာႏ ပညာႏသျိသီး ယူႏဒေါ့ꩻရောင်ခါꩻနဝ်ꩻစားသွူ။

ဝွေꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ပလေတို၊အရစ္စတိုတယ်၊ဆိုကရေတီးစစွဉ်ႏယိုဖုံႏ အဝ်ႏပါရောင်သွူ။ဂန္ဓဝင်မက္ကနစ်ယူတန်နဝ်ꩻ အာႏကာႏသကရိုꩻနဝ်ꩻယို ထွာဒျာႏအပွုံႏစွူတဲင် အရာꩻဝတ္ထုမုဲင်ꩻအဝ်ႏခန်းစွဉ်ႏလဲ့တယဝ်း အုံနောင်ခရာႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻနဝ်ꩻစားလဲ့ တအဝ်ႏသေႏသေႏတဝ်းသွူ။၁၉ရျာꩻဗူႏတွမ်ႏ၂၀ရျာꩻဗူႏအကို အာႏကာႏသနဝ်ꩻတကဲင်ႏတခေင်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အယူႏရောင်ထီႏရောင်နဝ်ꩻစားသွူ။အိုင်းစတိုင်းသီအိုရီတဲက်ထွားအဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻအခဝ်ခဝ်အလꩻ အာႏကာႏသနဝ်ꩻ အဗော့ꩻအဗꩻကအဝ်ႏဒါႏ ခြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွေꩻဒါႏအရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။
== အကိုးအကား ==
{{notelist}}
{{reflist}}

{{Physics-stub}}

[[Category:အာကာသ]]
[[Category:နည်းပညာ]]
[[Category:နက္ခတ္တ ရူပဗေဒ]]

==အုံနောင်==
{{Reflist}}

==သင်္ချာနေးတဲင် အာႏကာႏသ တားလဲ့ ရပ်ခူဝဲင်ꩻအစွိုးစွိုး==
သင်္ချာ်အတွိုင်ꩻဆ ဖော်စပေ့စ်(တားလဲ့ ) အာႏကာႏသ(တားလဲ့ ) ရပ်ခူဝဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအကိုကပါဒါႏ အထွန်ႏတဲင်ႏအခါႏ အဗော့ꩻတွမ်ႏအညာꩻကအဝ်ႏဒါႏသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွာအမုဲင်အဗူႏအအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။အဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယို ဖေႏကထီႏစဲင်းအတာႏ ကတွက်ထန်ႏနယ်ပွုံႏယို ဟဲ့ꩻအတွိုင်ꩻဆꩻ(အတိုင်းဆ) နဝ်ꩻသွူ။

==ယူကလစ်ဒ်ပေ့စ်==
ထဲ့စွဉ်ႏသမာꩻ တရျားငီႏ(တပြန့်ညီ) ယူကလစ်ဒ်စပေ့စ်(flat Euclidean space)အတွိုင်ကထွာဒါႏ တွက်ထန်ႏအနယ်ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်းယိုသွူ။d((x1,y1),(x2,y2))=ယိုနဝ်ꩻကိဉ်းအာကျောင်ꩻသားပေႏသီး အဗော့ꩻသꩻလဲဉ်းတွမ်ႏ ပိုက်သာဂိုရပ်အနယ်ꩻတဲင် ဖျတ်အစဲင်ႏအဆွာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻ ဗွိုန်နဝ်ꩻစားသွူ။

==တက္ကစီကာꩻစပေ့စ်==
တက္ကစီကာꩻ (Taxicab space)အတွိုင်ꩻ တွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို မဉ်ႏတွက်လွေꩻနဝ်ꩻ အထွာနုဲင်းယိုသွူ။အတွိုင်ꩻဆ တွက်အဗော့ꩻပညာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို အထဲ့ဒါႏအစဲင်ႏလစ်ꩻနား ဝေင်ꩻတန်တဖူꩻအကွက်ꩻဖုံႏ တက္ကစီကာꩻဝါးလွေꩻနဝ်ꩻ ကအီႏလွေꩻဒါႏတဖူꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ထွတ်ထေဖေႏဗာႏအဖြေႏ အဗော့ꩻအညာႏအကွာႏလို့ဝင်ꩻသွူ။

==မင်ခေါ့ဗ့်ရဇကီးစပေ့စ်==
မင်ခေါ့ဗ်ရှကီးစပေ့စ်(အမဉ်ꩻနေးဂျာမန်ဒျာႏတဲင် အငဝ်းထန်ႏဂျာမန်)(Minkowski space)နဝ်ꩻ အမုဲင် ၂ဗာႏတဲင်ႏအခါႏကအဝ်ႏဒါႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွုမ်ႏထေထန်ႏနွောင်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းရိုꩻလဲ့ အခိန်းခါႏ(time -like)အဝ်ႏဝွို့လို့ဝင်ꩻအဝ်ႏဒါႏတဲင် အမုဲင် ၂ ဗာႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယိုတဲ့ တွက်ထန်ႏနယ်လွေꩻဗာႏ ဖောမြူလာအတွိုင်ꩻ ကဖေႏခါꩻနဝ်ꩻသွူ။

==အပဲင်ႏသဖော်ꩻ ရပ်ခူဝဲင်ꩻဖုံႏ==
အပဲင်ꩻသဖော်ꩻ(en:Topology )ကရိုꩻဒါႏ သင်္ချာ်အပဲင်ႏကပါဒါႏ အပဲင်ꩻသဖော်ꩻရပ်ခူဝဲင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏ အလွိုယော့ဆုံးကယ်ꩻဒျာႏ ယေဘုယျအနေႏတဲ့ အမုဲင်ရေႏအချက်အာဖုံႏ(axiom)အဗွောင်ရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။</text>
      <sha1>plaql896zl7gpve0ff8zsq83r8wczbi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31607</id>
      <parentid>31606</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:37:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31607</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9490" sha1="8wz856avh7bxfbn3choglxe510zrgt3" xml:space="preserve">အာႏကာႏသ(ဟဲ့ꩻ)ရပ်ခူဝဲင်ꩻ(မွေးတားလဲ့) ခမ်းလမ်းအလုဲင်းအဝဲင်ꩻသဖော်ꩻ(အင်္ဂလိပ် space)နဝ်ꩻ တွမ်ႏထာꩻရာꩻဝတ္ထုအမော့ꩻအဆွုမ်ႏ ၂ ဗာႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတထွောင်းချင်ႏသွူ။ဖေႏကအဝ်ႏတသွိုန်လို့ဝင်ꩻ ဖေႏကထွာလွဉ်မွိုန်းနဝ်ꩻ ခွုမ်စံႏဗာႏအဗွိုန်နဝ်ꩻစား သဖော်ꩻတရာꩻနဝ်ꩻစားသွူ။ယင်းတနယ်ꩻရိုꩻဗာႏလဲ့  အာႏကာႏသနဝ်ꩻခင်ႏလမ်းအလုဲင်းထိုနားသဖော်ꩻနဝ်ꩻစားသွူ။နီသွဉ်းသီးအုံအဝ်ႏထာꩻဗော့ꩻရာꩻယို ကဖောႏနယ်ဒါႏလောကအကျောင်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ(ရူပဗေဒ)အခဝ်ယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏကထွာဒါႏအရာꩻဝတ္ထုအကို ခင်ႏလမ်းအုံတွမ်ႏကလွဉ်ရာꩻ ဆွုပ်သွယ်ႏလို့ဝင်ꩻထွူတဲင် ဘောင်သီးရဲဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်း ထာꩻထီႏသွံဖဲ့ꩻ(three demensional)ခင်ႏလမ်းခြေင်နဝ်ꩻသွူ။ပေါႏရိုꩻသွူအာႏကာႏသယိုနဝ်ꩻ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻအဝ်ႏထင်းရောင်လွဝင်ꩻ ကမ္ဘာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏဒျာႏတဲင် စဲစ်စဲစ်မဲန်ႏနဝ်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ အာႏကာႏသ(space)ကရိုꩻ ခင်ႏလမ်းထိုနားသဖော်ꩻတရာꩻ ကားကအဝ်ႏယို ကမဲန်ရိုꩻနဝ်ꩻစားတဲင် တွမ်ႏအခိန်ႏ(time) ကရိုꩻ သဖော်ꩻတရာꩻယိုနဝ်ꩻ ဆွန်ꩻစူထောင်ထွားလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ကွပ်နဝ်ꩻမ တလီꩻဖွိုင်ꩻအထန်ႏတလီဟာနယ် ကထွာထိုꩻအခဝ်ယို အကွက်တဲင် ကမဲန်ယီးနယ်ဒါႏ အာႏကာႏသအထန်ႏ(outer space)ယို အနယ်ꩻစနစ်ဖြယ်ပꩻခွယ်ꩻဝင်ꩻဖုံႏ သွုံꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကာႏသ(ရပ်ခူဝဲင်ꩻ) သဖော်ꩻတရာꩻတဗာႏအဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ အတွိုင်ꩻဆကဗွောင်ဖောႏနယ်တွိုႏလင်ꩻယင်းမꩻ ကွဲပေါႏထီႏလွိုယင်းသွူ။ရွုတ်အခဝ်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အာႏကာႏသကေားကထွာဒါႏ လီနီယာဒိုင်မင်ရှင်း(Liner dimensiona)နဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏတွေꩻစွဉ်ႏလဲ့ ကံဇနပညာႏသျင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သမ်းထွိုင်ထပ်ပါယင်းအခိန်ႏတဲင် ယူႏစဥ်ꩻစာꩻရောင်တေား ထာꩻထီႏထာꩻယူႏလစ်ꩻဖဲ့ꩻ(four dimensional ) နဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသအခိန်ႏကရိုꩻနဝ်ꩻ(space time) သေခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသထာꩻထီႏထာꩻယူႏနဝ်ꩻ လောကကိုကားကအဝ်ႏ ဖေႏကသေနာႏအတာႏ အခေႏခံႏအရေꩻပါအချက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။စဲစ်စဲစ်အာႏကာႏသနဝ်ꩻ ဗလနတ္ထိဒျာႏ(တအဝ်ႏတဝ်း)အစကာႏ ပညာႏသျိသီး ယူႏဒေါ့ꩻရောင်ခါꩻနဝ်ꩻစားသွူ။

ဝွေꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ပလေတို၊အရစ္စတိုတယ်၊ဆိုကရေတီးစစွဉ်ႏယိုဖုံႏ အဝ်ႏပါရောင်သွူ။ဂန္ဓဝင်မက္ကနစ်ယူတန်နဝ်ꩻ အာႏကာႏသကရိုꩻနဝ်ꩻယို ထွာဒျာႏအပွုံႏစွူတဲင် အရာꩻဝတ္ထုမုဲင်ꩻအဝ်ႏခန်းစွဉ်ႏလဲ့တယဝ်း အုံနောင်ခရာႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻနဝ်ꩻစားလဲ့ တအဝ်ႏသေႏသေႏတဝ်းသွူ။၁၉ရျာꩻဗူႏတွမ်ႏ၂၀ရျာꩻဗူႏအကို အာႏကာႏသနဝ်ꩻတကဲင်ႏတခေင်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အယူႏရောင်ထီႏရောင်နဝ်ꩻစားသွူ။အိုင်းစတိုင်းသီအိုရီတဲက်ထွားအဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻအခဝ်ခဝ်အလꩻ အာႏကာႏသနဝ်ꩻ အဗော့ꩻအဗꩻကအဝ်ႏဒါႏ ခြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွေꩻဒါႏအရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။
==အုံနောင်==
{{Reflist}}

==သင်္ချာနေးတဲင် အာႏကာႏသ တားလဲ့ ရပ်ခူဝဲင်ꩻအစွိုးစွိုး==
သင်္ချာ်အတွိုင်ꩻဆ ဖော်စပေ့စ်(တားလဲ့ ) အာႏကာႏသ(တားလဲ့ ) ရပ်ခူဝဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအကိုကပါဒါႏ အထွန်ႏတဲင်ႏအခါႏ အဗော့ꩻတွမ်ႏအညာꩻကအဝ်ႏဒါႏသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွာအမုဲင်အဗူႏအအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။အဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယို ဖေႏကထီႏစဲင်းအတာႏ ကတွက်ထန်ႏနယ်ပွုံႏယို ဟဲ့ꩻအတွိုင်ꩻဆꩻ(အတိုင်းဆ) နဝ်ꩻသွူ။

==ယူကလစ်ဒ်ပေ့စ်==
ထဲ့စွဉ်ႏသမာꩻ တရျားငီႏ(တပြန့်ညီ) ယူကလစ်ဒ်စပေ့စ်(flat Euclidean space)အတွိုင်ကထွာဒါႏ တွက်ထန်ႏအနယ်ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်းယိုသွူ။d((x1,y1),(x2,y2))=ယိုနဝ်ꩻကိဉ်းအာကျောင်ꩻသားပေႏသီး အဗော့ꩻသꩻလဲဉ်းတွမ်ႏ ပိုက်သာဂိုရပ်အနယ်ꩻတဲင် ဖျတ်အစဲင်ႏအဆွာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻ ဗွိုန်နဝ်ꩻစားသွူ။

==တက္ကစီကာꩻစပေ့စ်==
တက္ကစီကာꩻ (Taxicab space)အတွိုင်ꩻ တွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို မဉ်ႏတွက်လွေꩻနဝ်ꩻ အထွာနုဲင်းယိုသွူ။အတွိုင်ꩻဆ တွက်အဗော့ꩻပညာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို အထဲ့ဒါႏအစဲင်ႏလစ်ꩻနား ဝေင်ꩻတန်တဖူꩻအကွက်ꩻဖုံႏ တက္ကစီကာꩻဝါးလွေꩻနဝ်ꩻ ကအီႏလွေꩻဒါႏတဖူꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ထွတ်ထေဖေႏဗာႏအဖြေႏ အဗော့ꩻအညာႏအကွာႏလို့ဝင်ꩻသွူ။

==မင်ခေါ့ဗ့်ရဇကီးစပေ့စ်==
မင်ခေါ့ဗ်ရှကီးစပေ့စ်(အမဉ်ꩻနေးဂျာမန်ဒျာႏတဲင် အငဝ်းထန်ႏဂျာမန်)(Minkowski space)နဝ်ꩻ အမုဲင် ၂ဗာႏတဲင်ႏအခါႏကအဝ်ႏဒါႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွုမ်ႏထေထန်ႏနွောင်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းရိုꩻလဲ့ အခိန်းခါႏ(time -like)အဝ်ႏဝွို့လို့ဝင်ꩻအဝ်ႏဒါႏတဲင် အမုဲင် ၂ ဗာႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယိုတဲ့ တွက်ထန်ႏနယ်လွေꩻဗာႏ ဖောမြူလာအတွိုင်ꩻ ကဖေႏခါꩻနဝ်ꩻသွူ။

==အပဲင်ႏသဖော်ꩻ ရပ်ခူဝဲင်ꩻဖုံႏ==
အပဲင်ꩻသဖော်ꩻ(en:Topology )ကရိုꩻဒါႏ သင်္ချာ်အပဲင်ႏကပါဒါႏ အပဲင်ꩻသဖော်ꩻရပ်ခူဝဲင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏ အလွိုယော့ဆုံးကယ်ꩻဒျာႏ ယေဘုယျအနေႏတဲ့ အမုဲင်ရေႏအချက်အာဖုံႏ(axiom)အဗွောင်ရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။</text>
      <sha1>8wz856avh7bxfbn3choglxe510zrgt3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31608</id>
      <parentid>31607</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:37:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31608</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9448" sha1="qsjzdl8jsh61j5go9e9vy7y0xcdvozd" xml:space="preserve">အာႏကာႏသ(ဟဲ့ꩻ)ရပ်ခူဝဲင်ꩻ(မွေးတားလဲ့) ခမ်းလမ်းအလုဲင်းအဝဲင်ꩻသဖော်ꩻ(အင်္ဂလိပ် space)နဝ်ꩻ တွမ်ႏထာꩻရာꩻဝတ္ထုအမော့ꩻအဆွုမ်ႏ ၂ ဗာႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတထွောင်းချင်ႏသွူ။ဖေႏကအဝ်ႏတသွိုန်လို့ဝင်ꩻ ဖေႏကထွာလွဉ်မွိုန်းနဝ်ꩻ ခွုမ်စံႏဗာႏအဗွိုန်နဝ်ꩻစား သဖော်ꩻတရာꩻနဝ်ꩻစားသွူ။ယင်းတနယ်ꩻရိုꩻဗာႏလဲ့  အာႏကာႏသနဝ်ꩻခင်ႏလမ်းအလုဲင်းထိုနားသဖော်ꩻနဝ်ꩻစားသွူ။နီသွဉ်းသီးအုံအဝ်ႏထာꩻဗော့ꩻရာꩻယို ကဖောႏနယ်ဒါႏလောကအကျောင်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ(ရူပဗေဒ)အခဝ်ယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏကထွာဒါႏအရာꩻဝတ္ထုအကို ခင်ႏလမ်းအုံတွမ်ႏကလွဉ်ရာꩻ ဆွုပ်သွယ်ႏလို့ဝင်ꩻထွူတဲင် ဘောင်သီးရဲဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်း ထာꩻထီႏသွံဖဲ့ꩻ(three demensional)ခင်ႏလမ်းခြေင်နဝ်ꩻသွူ။ပေါႏရိုꩻသွူအာႏကာႏသယိုနဝ်ꩻ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻအဝ်ႏထင်းရောင်လွဝင်ꩻ ကမ္ဘာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏဒျာႏတဲင် စဲစ်စဲစ်မဲန်ႏနဝ်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ အာႏကာႏသ(space)ကရိုꩻ ခင်ႏလမ်းထိုနားသဖော်ꩻတရာꩻ ကားကအဝ်ႏယို ကမဲန်ရိုꩻနဝ်ꩻစားတဲင် တွမ်ႏအခိန်ႏ(time) ကရိုꩻ သဖော်ꩻတရာꩻယိုနဝ်ꩻ ဆွန်ꩻစူထောင်ထွားလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ကွပ်နဝ်ꩻမ တလီꩻဖွိုင်ꩻအထန်ႏတလီဟာနယ် ကထွာထိုꩻအခဝ်ယို အကွက်တဲင် ကမဲန်ယီးနယ်ဒါႏ အာႏကာႏသအထန်ႏ(outer space)ယို အနယ်ꩻစနစ်ဖြယ်ပꩻခွယ်ꩻဝင်ꩻဖုံႏ သွုံꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကာႏသ(ရပ်ခူဝဲင်ꩻ) သဖော်ꩻတရာꩻတဗာႏအဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ အတွိုင်ꩻဆကဗွောင်ဖောႏနယ်တွိုႏလင်ꩻယင်းမꩻ ကွဲပေါႏထီႏလွိုယင်းသွူ။ရွုတ်အခဝ်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အာႏကာႏသကေားကထွာဒါႏ လီနီယာဒိုင်မင်ရှင်း(Liner dimensiona)နဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏတွေꩻစွဉ်ႏလဲ့ ကံဇနပညာႏသျင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သမ်းထွိုင်ထပ်ပါယင်းအခိန်ႏတဲင် ယူႏစဥ်ꩻစာꩻရောင်တေား ထာꩻထီႏထာꩻယူႏလစ်ꩻဖဲ့ꩻ(four dimensional ) နဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသအခိန်ႏကရိုꩻနဝ်ꩻ(space time) သေခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသထာꩻထီႏထာꩻယူႏနဝ်ꩻ လောကကိုကားကအဝ်ႏ ဖေႏကသေနာႏအတာႏ အခေႏခံႏအရေꩻပါအချက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။စဲစ်စဲစ်အာႏကာႏသနဝ်ꩻ ဗလနတ္ထိဒျာႏ(တအဝ်ႏတဝ်း)အစကာႏ ပညာႏသျိသီး ယူႏဒေါ့ꩻရောင်ခါꩻနဝ်ꩻစားသွူ။

ဝွေꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ပလေတို၊အရစ္စတိုတယ်၊ဆိုကရေတီးစစွဉ်ႏယိုဖုံႏ အဝ်ႏပါရောင်သွူ။ဂန္ဓဝင်မက္ကနစ်ယူတန်နဝ်ꩻ အာႏကာႏသကရိုꩻနဝ်ꩻယို ထွာဒျာႏအပွုံႏစွူတဲင် အရာꩻဝတ္ထုမုဲင်ꩻအဝ်ႏခန်းစွဉ်ႏလဲ့တယဝ်း အုံနောင်ခရာႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻနဝ်ꩻစားလဲ့ တအဝ်ႏသေႏသေႏတဝ်းသွူ။၁၉ရျာꩻဗူႏတွမ်ႏ၂၀ရျာꩻဗူႏအကို အာႏကာႏသနဝ်ꩻတကဲင်ႏတခေင်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အယူႏရောင်ထီႏရောင်နဝ်ꩻစားသွူ။အိုင်းစတိုင်းသီအိုရီတဲက်ထွားအဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻအခဝ်ခဝ်အလꩻ အာႏကာႏသနဝ်ꩻ အဗော့ꩻအဗꩻကအဝ်ႏဒါႏ ခြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွေꩻဒါႏအရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။
==သင်္ချာနေးတဲင် အာႏကာႏသ တားလဲ့ ရပ်ခူဝဲင်ꩻအစွိုးစွိုး==
သင်္ချာ်အတွိုင်ꩻဆ ဖော်စပေ့စ်(တားလဲ့ ) အာႏကာႏသ(တားလဲ့ ) ရပ်ခူဝဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအကိုကပါဒါႏ အထွန်ႏတဲင်ႏအခါႏ အဗော့ꩻတွမ်ႏအညာꩻကအဝ်ႏဒါႏသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွာအမုဲင်အဗူႏအအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။အဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယို ဖေႏကထီႏစဲင်းအတာႏ ကတွက်ထန်ႏနယ်ပွုံႏယို ဟဲ့ꩻအတွိုင်ꩻဆꩻ(အတိုင်းဆ) နဝ်ꩻသွူ။

==ယူကလစ်ဒ်ပေ့စ်==
ထဲ့စွဉ်ႏသမာꩻ တရျားငီႏ(တပြန့်ညီ) ယူကလစ်ဒ်စပေ့စ်(flat Euclidean space)အတွိုင်ကထွာဒါႏ တွက်ထန်ႏအနယ်ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်းယိုသွူ။d((x1,y1),(x2,y2))=ယိုနဝ်ꩻကိဉ်းအာကျောင်ꩻသားပေႏသီး အဗော့ꩻသꩻလဲဉ်းတွမ်ႏ ပိုက်သာဂိုရပ်အနယ်ꩻတဲင် ဖျတ်အစဲင်ႏအဆွာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻ ဗွိုန်နဝ်ꩻစားသွူ။

==တက္ကစီကာꩻစပေ့စ်==
တက္ကစီကာꩻ (Taxicab space)အတွိုင်ꩻ တွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို မဉ်ႏတွက်လွေꩻနဝ်ꩻ အထွာနုဲင်းယိုသွူ။အတွိုင်ꩻဆ တွက်အဗော့ꩻပညာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို အထဲ့ဒါႏအစဲင်ႏလစ်ꩻနား ဝေင်ꩻတန်တဖူꩻအကွက်ꩻဖုံႏ တက္ကစီကာꩻဝါးလွေꩻနဝ်ꩻ ကအီႏလွေꩻဒါႏတဖူꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ထွတ်ထေဖေႏဗာႏအဖြေႏ အဗော့ꩻအညာႏအကွာႏလို့ဝင်ꩻသွူ။

==မင်ခေါ့ဗ့်ရဇကီးစပေ့စ်==
မင်ခေါ့ဗ်ရှကီးစပေ့စ်(အမဉ်ꩻနေးဂျာမန်ဒျာႏတဲင် အငဝ်းထန်ႏဂျာမန်)(Minkowski space)နဝ်ꩻ အမုဲင် ၂ဗာႏတဲင်ႏအခါႏကအဝ်ႏဒါႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွုမ်ႏထေထန်ႏနွောင်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းရိုꩻလဲ့ အခိန်းခါႏ(time -like)အဝ်ႏဝွို့လို့ဝင်ꩻအဝ်ႏဒါႏတဲင် အမုဲင် ၂ ဗာႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယိုတဲ့ တွက်ထန်ႏနယ်လွေꩻဗာႏ ဖောမြူလာအတွိုင်ꩻ ကဖေႏခါꩻနဝ်ꩻသွူ။

==အပဲင်ႏသဖော်ꩻ ရပ်ခူဝဲင်ꩻဖုံႏ==
အပဲင်ꩻသဖော်ꩻ(en:Topology )ကရိုꩻဒါႏ သင်္ချာ်အပဲင်ႏကပါဒါႏ အပဲင်ꩻသဖော်ꩻရပ်ခူဝဲင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏ အလွိုယော့ဆုံးကယ်ꩻဒျာႏ ယေဘုယျအနေႏတဲ့ အမုဲင်ရေႏအချက်အာဖုံႏ(axiom)အဗွောင်ရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။</text>
      <sha1>qsjzdl8jsh61j5go9e9vy7y0xcdvozd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31609</id>
      <parentid>31608</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:38:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>/* အပဲင်ႏသဖော်ꩻ ရပ်ခူဝဲင်ꩻဖုံႏ */</comment>
      <origin>31609</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9621" sha1="3k9tjdq9s7s6whh5vzqd2nxiqm43knk" xml:space="preserve">အာႏကာႏသ(ဟဲ့ꩻ)ရပ်ခူဝဲင်ꩻ(မွေးတားလဲ့) ခမ်းလမ်းအလုဲင်းအဝဲင်ꩻသဖော်ꩻ(အင်္ဂလိပ် space)နဝ်ꩻ တွမ်ႏထာꩻရာꩻဝတ္ထုအမော့ꩻအဆွုမ်ႏ ၂ ဗာႏနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏတထွောင်းချင်ႏသွူ။ဖေႏကအဝ်ႏတသွိုန်လို့ဝင်ꩻ ဖေႏကထွာလွဉ်မွိုန်းနဝ်ꩻ ခွုမ်စံႏဗာႏအဗွိုန်နဝ်ꩻစား သဖော်ꩻတရာꩻနဝ်ꩻစားသွူ။ယင်းတနယ်ꩻရိုꩻဗာႏလဲ့  အာႏကာႏသနဝ်ꩻခင်ႏလမ်းအလုဲင်းထိုနားသဖော်ꩻနဝ်ꩻစားသွူ။နီသွဉ်းသီးအုံအဝ်ႏထာꩻဗော့ꩻရာꩻယို ကဖောႏနယ်ဒါႏလောကအကျောင်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ(ရူပဗေဒ)အခဝ်ယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏကထွာဒါႏအရာꩻဝတ္ထုအကို ခင်ႏလမ်းအုံတွမ်ႏကလွဉ်ရာꩻ ဆွုပ်သွယ်ႏလို့ဝင်ꩻထွူတဲင် ဘောင်သီးရဲဉ်ႏတအဝ်ႏတဝ်း ထာꩻထီႏသွံဖဲ့ꩻ(three demensional)ခင်ႏလမ်းခြေင်နဝ်ꩻသွူ။ပေါႏရိုꩻသွူအာႏကာႏသယိုနဝ်ꩻ လိုꩻယဟန်ႏနဝ်ꩻအဝ်ႏထင်းရောင်လွဝင်ꩻ ကမ္ဘာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏဒျာႏတဲင် စဲစ်စဲစ်မဲန်ႏနဝ်ꩻ ကံႏဇနဗေဒ အာႏကာႏသ(space)ကရိုꩻ ခင်ႏလမ်းထိုနားသဖော်ꩻတရာꩻ ကားကအဝ်ႏယို ကမဲန်ရိုꩻနဝ်ꩻစားတဲင် တွမ်ႏအခိန်ႏ(time) ကရိုꩻ သဖော်ꩻတရာꩻယိုနဝ်ꩻ ဆွန်ꩻစူထောင်ထွားလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ကွပ်နဝ်ꩻမ တလီꩻဖွိုင်ꩻအထန်ႏတလီဟာနယ် ကထွာထိုꩻအခဝ်ယို အကွက်တဲင် ကမဲန်ယီးနယ်ဒါႏ အာႏကာႏသအထန်ႏ(outer space)ယို အနယ်ꩻစနစ်ဖြယ်ပꩻခွယ်ꩻဝင်ꩻဖုံႏ သွုံꩻနွောင်ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။
အာႏကာႏသ(ရပ်ခူဝဲင်ꩻ) သဖော်ꩻတရာꩻတဗာႏအဓိပ္ပာယ်ႏနဝ်ꩻ အတွိုင်ꩻဆကဗွောင်ဖောႏနယ်တွိုႏလင်ꩻယင်းမꩻ ကွဲပေါႏထီႏလွိုယင်းသွူ။ရွုတ်အခဝ်ဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻ အာႏကာႏသကေားကထွာဒါႏ လီနီယာဒိုင်မင်ရှင်း(Liner dimensiona)နဝ်ꩻ အဝ်ႏယူႏတွေꩻစွဉ်ႏလဲ့ ကံဇနပညာႏသျင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သမ်းထွိုင်ထပ်ပါယင်းအခိန်ႏတဲင် ယူႏစဥ်ꩻစာꩻရောင်တေား ထာꩻထီႏထာꩻယူႏလစ်ꩻဖဲ့ꩻ(four dimensional ) နဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသအခိန်ႏကရိုꩻနဝ်ꩻ(space time) သေခါꩻဗာႏနဝ်ꩻသွူ။အာႏကာႏသထာꩻထီႏထာꩻယူႏနဝ်ꩻ လောကကိုကားကအဝ်ႏ ဖေႏကသေနာႏအတာႏ အခေႏခံႏအရေꩻပါအချက်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။စဲစ်စဲစ်အာႏကာႏသနဝ်ꩻ ဗလနတ္ထိဒျာႏ(တအဝ်ႏတဝ်း)အစကာႏ ပညာႏသျိသီး ယူႏဒေါ့ꩻရောင်ခါꩻနဝ်ꩻစားသွူ။

ဝွေꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ပလေတို၊အရစ္စတိုတယ်၊ဆိုကရေတီးစစွဉ်ႏယိုဖုံႏ အဝ်ႏပါရောင်သွူ။ဂန္ဓဝင်မက္ကနစ်ယူတန်နဝ်ꩻ အာႏကာႏသကရိုꩻနဝ်ꩻယို ထွာဒျာႏအပွုံႏစွူတဲင် အရာꩻဝတ္ထုမုဲင်ꩻအဝ်ႏခန်းစွဉ်ႏလဲ့တယဝ်း အုံနောင်ခရာႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻနဝ်ꩻစားလဲ့ တအဝ်ႏသေႏသေႏတဝ်းသွူ။၁၉ရျာꩻဗူႏတွမ်ႏ၂၀ရျာꩻဗူႏအကို အာႏကာႏသနဝ်ꩻတကဲင်ႏတခေင်ႏနွောင်ꩻဒါႏ အယူႏရောင်ထီႏရောင်နဝ်ꩻစားသွူ။အိုင်းစတိုင်းသီအိုရီတဲက်ထွားအဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻအခဝ်ခဝ်အလꩻ အာႏကာႏသနဝ်ꩻ အဗော့ꩻအဗꩻကအဝ်ႏဒါႏ ခြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွေꩻဒါႏအရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။
==သင်္ချာနေးတဲင် အာႏကာႏသ တားလဲ့ ရပ်ခူဝဲင်ꩻအစွိုးစွိုး==
သင်္ချာ်အတွိုင်ꩻဆ ဖော်စပေ့စ်(တားလဲ့ ) အာႏကာႏသ(တားလဲ့ ) ရပ်ခူဝဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအကိုကပါဒါႏ အထွန်ႏတဲင်ႏအခါႏ အဗော့ꩻတွမ်ႏအညာꩻကအဝ်ႏဒါႏသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွာအမုဲင်အဗူႏအအဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။အဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယို ဖေႏကထီႏစဲင်းအတာႏ ကတွက်ထန်ႏနယ်ပွုံႏယို ဟဲ့ꩻအတွိုင်ꩻဆꩻ(အတိုင်းဆ) နဝ်ꩻသွူ။

==ယူကလစ်ဒ်ပေ့စ်==
ထဲ့စွဉ်ႏသမာꩻ တရျားငီႏ(တပြန့်ညီ) ယူကလစ်ဒ်စပေ့စ်(flat Euclidean space)အတွိုင်ကထွာဒါႏ တွက်ထန်ႏအနယ်ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်းယိုသွူ။d((x1,y1),(x2,y2))=ယိုနဝ်ꩻကိဉ်းအာကျောင်ꩻသားပေႏသီး အဗော့ꩻသꩻလဲဉ်းတွမ်ႏ ပိုက်သာဂိုရပ်အနယ်ꩻတဲင် ဖျတ်အစဲင်ႏအဆွာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻ ဗွိုန်နဝ်ꩻစားသွူ။

==တက္ကစီကာꩻစပေ့စ်==
တက္ကစီကာꩻ (Taxicab space)အတွိုင်ꩻ တွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို မဉ်ႏတွက်လွေꩻနဝ်ꩻ အထွာနုဲင်းယိုသွူ။အတွိုင်ꩻဆ တွက်အဗော့ꩻပညာꩻတွက်ထန်ႏနယ်ꩻယို အထဲ့ဒါႏအစဲင်ႏလစ်ꩻနား ဝေင်ꩻတန်တဖူꩻအကွက်ꩻဖုံႏ တက္ကစီကာꩻဝါးလွေꩻနဝ်ꩻ ကအီႏလွေꩻဒါႏတဖူꩻနဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ထွတ်ထေဖေႏဗာႏအဖြေႏ အဗော့ꩻအညာႏအကွာႏလို့ဝင်ꩻသွူ။

==မင်ခေါ့ဗ့်ရဇကီးစပေ့စ်==
မင်ခေါ့ဗ်ရှကီးစပေ့စ်(အမဉ်ꩻနေးဂျာမန်ဒျာႏတဲင် အငဝ်းထန်ႏဂျာမန်)(Minkowski space)နဝ်ꩻ အမုဲင် ၂ဗာႏတဲင်ႏအခါႏကအဝ်ႏဒါႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻတရာꩻယို ထွုမ်ႏထေထန်ႏနွောင်ꩻ တအဝ်ႏတဝ်းရိုꩻလဲ့ အခိန်းခါႏ(time -like)အဝ်ႏဝွို့လို့ဝင်ꩻအဝ်ႏဒါႏတဲင် အမုဲင် ၂ ဗာႏအဗော့ꩻအညာꩻသဖော်ꩻယိုတဲ့ တွက်ထန်ႏနယ်လွေꩻဗာႏ ဖောမြူလာအတွိုင်ꩻ ကဖေႏခါꩻနဝ်ꩻသွူ။

==အပဲင်ႏသဖော်ꩻ ရပ်ခူဝဲင်ꩻဖုံႏ==
အပဲင်ꩻသဖော်ꩻ(en:Topology )ကရိုꩻဒါႏ သင်္ချာ်အပဲင်ႏကပါဒါႏ အပဲင်ꩻသဖော်ꩻရပ်ခူဝဲင်ꩻနဝ်ꩻဖုံႏ အလွိုယော့ဆုံးကယ်ꩻဒျာႏ ယေဘုယျအနေႏတဲ့ အမုဲင်ရေႏအချက်အာဖုံႏ(axiom)အဗွောင်ရိုꩻနဝ်ꩻစားသွူ။

==အုံနောင်==
{{Reflist}}

[[Category:အာႏကာႏသ]]
[[Category:အနယ်ꩻပညာႏ]]
[[Category:နက္ခတ္တ ရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>3k9tjdq9s7s6whh5vzqd2nxiqm43knk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:Blatan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>8529</id>
    <revision>
      <id>31615</id>
      <timestamp>2025-07-03T18:39:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>210</id>
      </contributor>
      <comment>Welcome!</comment>
      <origin>31615</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9369" sha1="h3pt149yync2pxzo0fdsfonuht9tnmm" xml:space="preserve">== အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏဩ Blatan ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအရန်း မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
ယံဟော်ꩻထွားရီးသွော့ [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီခီပီးဒီးယား]] '''[[Wikipedia:Five pillars|တဖူꩻရဲဉ်ႏငတ်ꩻစွိုး]]''' တာႏ ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏမာꩻသွူအကောက် ဒင်ႏထွူမတ်ပုံတဉ်နဝ်ꩻ '''[[စွဲးကမ်းကို:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်]]''' တောမ်ႏ '''[[WP:FAQ|အဝ်ႏရီခွိုꩻဒါႏငဝ်းရီဖုံႏ]]'''နဝ်ꩻ အီႏထွာအီမွေး နာꩻအတာႏ အစွဲးအကမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အအီႏခြုဲင်းနယ်ဖေႏ မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ၊ တဲမ်းပုင်ႏတဲမ်းနယ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို တောမ်ႏ သေထွိုက်သေသင်ꩻ အခရာႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကနွို့စွဲးကမ်းကိုနွောင်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားနဝ်ꩻ ဒါႏလဲပ်ခါꩻဗာႏ အနယ်ꩻပညာႏဖုံႏလဲ့ တလိုႏတဝ်းသွူ။ နွို့ခွုမ်မာꩻကို ''[[WP:BOLD|ရုဲင်းရုဲင်းသွော့]]''ဩ။ မိဉ်ႏထွူ ''သွုပ်သမ်ႏဟဝ်ဟဝ်ရိုꩻသာꩻသွော့ လိုꩻလင်အလောင်းဩ''။ ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ''[[w:wiki|ဝီခီ]]''တဲင် ယိုꩻမွေးငါႏနဝ်ꩻသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''ထူႏစွဲးကမ်းကို'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏ အကူႏညီႏစွဲးကမ်းကိုနဝ်ꩻ နွို့ရီရောင် အိုင်ကိုမ်နွောင်ꩻဒျာႏ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယား [[ဝီခီပီးဒီးယား:Village pump|အိုင်ကိုမ်ခင်ႏလမ်းVillage pump]] ကို မွေးတဝ်းလဲ့ [[Facebook]] လောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ [http://www.facebook.com/group/406204427603066?ref=share ပအိုဝ်ႏဝီခီစွုမ်ꩻစွိုꩻ] လိတ်မဲ့ငါကိုဖုံႏသွူ။
* အီႏထူႏသုင်ꩻစဗာႏဝီခီ နုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါကိုဩ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်လွူꩻထွားစဲင်းထဲင်း မွဉ်းဖျင်ခရာႏအစဲင်းနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါ]]ယိုဩ။
* ရီခရာႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ရီနွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Q|ခင်ႏလမ်းယိုကို]]သွူ။
* နာꩻအနေႏ ဒေါ့ꩻရီအိုင်ကိုမ်သွုပ်နွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Administrators|ကေားရဲဉ်ꩻဖန်းဖြယ်သား(Admin)]]သီး တဖြာꩻဖြာꩻထျꩻ အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုသွူ။
* ဒင်ႏသွင်ꩻသော့ꩻ ယူနီကိုဒ်ဖောင့် အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/fonts/ ယိုကို]ဩ။
* အီႏသုင်ꩻဗာႏ ကီးဗိုတ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ မိဉ်ႏသေတဝ်းနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/keyboards/ ယိုကို] ဩ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''ဟဝ်တောင်ꩻခရာႏ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏမဲဉ်စံꩻထွားစိမ်ꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻအီ [[Wikipedia:Sandbox|Sandboxလိတ်မဲ့ငါယို]]တဲင် မာꩻစံꩻနွောင်ꩻဒျာႏ မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏသွူ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်တဲမ်းသော့ꩻစ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာတဗာႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[WP:YFA|နာꩻအရီးသွတ်ꩻရောမ်ဖြုဲင်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါယိုဩ။
* အီႏဖန်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာအမိဉ်ꩻတာႏ အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:ရောမ်ဖြုဲင်ꩻကတူႏစဲဉ်ႏဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါယို]]ဩ။
* [[Help:ဒင်ႏထင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏအွဉ်ႏနယ်ခါꩻဖေႏ ဒင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ၊ ထူႏသုင်ꩻသော့ꩻနယ်ꩻ ဖုံႏသွူ။
* [[Wikipedia:ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏမူဝါဒ|ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏ မူဝါဒ]] ယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားကို ပုင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဒင်ႏသော့ꩻ သင်ꩻနဲ့သင်ꩻတဝ်းနဲ့ ဖေႏကဆုင်ꩻဖျတ်နွောင်ꩻတာႏ အီႏထွာအီအစွဲးကမ်းနဝ်ꩻသွူ။
* အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုနဝ်ꩻ နျꩻသော့ꩻသွူ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; တဲင် တဲမ်းမုဲင်ဖေႏသွော့ နာꩻမိဉ်ꩻဩ။
* နာꩻအကောက်တာႏ [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ဖုံႏလဲ့ ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ စဲစ်ထွားနွောင်ꩻဒျာႏ လိတ်ဖြုံႏ၊ သတ်ပုံသတ်နယ်ꩻဖုံႏသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏ ဗွေႏခွန်နာင်ꩻသီးသွူဩ။ နီဗွေႏသီး သꩻပါရာꩻ ကဏ္ဍကို နွို့ပါစွဲးကမ်း တဲမ်းသော့ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻဖုံႏသွူဩ။]] Welcome to '''Pa'O Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီခီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Pa'O.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Pa'O have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[ကေားသုင်ꩻသား:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:Welcome-Bot|အိုင်ကိုမ်]])  ၀၁:၀၉၊ ၄ ဇွန်လုဲင် ၂၀၂၅ (+0630)</text>
      <sha1>h3pt149yync2pxzo0fdsfonuht9tnmm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>နျူကလီးယား ရူပဗေဒ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8530</id>
    <revision>
      <id>31616</id>
      <timestamp>2025-07-04T05:04:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;{{Short description|ရူပဗေဒ ကထွလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻကို ဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏ}} {{နျူးကလီးယားရူပဗေဒ}}  '''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ...&quot;</comment>
      <origin>31616</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3259" sha1="kam3j1aagjjavuuww4ekgctu2wyk0gq" xml:space="preserve">{{Short description|ရူပဗေဒ ကထွလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻကို ဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏ}}
{{နျူးကလီးယားရူပဗေဒ}}

'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ နျူကလိယတွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။ ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻနျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ အွိုးတဖဲ့ꩻစားခေါ်။

နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း ရူပဗေဒ ကထွားလော်ဒါႏ အဲတ်တမ်ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးအီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ ဆꩻထဲင် မာꩻမွေးဝင်ꩻ နျူကလီးယားအာႏရဲင်ꩻ၊ နျူကလီးယား ဗုံးရာႏ၊ နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ ပီနုဲင်း ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ အုဲန်သိုတုပ် (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻသွူ။

ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒတွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ နက္ခတ္တရူပဗေဒခရာႏပီနုဲင်း ဆာႏသီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။</text>
      <sha1>kam3j1aagjjavuuww4ekgctu2wyk0gq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31618</id>
      <parentid>31616</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T07:03:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31618</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6559" sha1="hwwct03ulfapqxcg7cd8qd9vktk8u7y" xml:space="preserve">{{Short description|ရူပဗေဒ ကထွလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻကို ဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏ}}
{{နျူးကလီးယားရူပဗေဒ}}

'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ နျူကလိယတွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။ ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻနျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ အွိုးတဖဲ့ꩻစားခေါ်။

နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း ရူပဗေဒ ကထွားလော်ဒါႏ အဲတ်တမ်ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးအီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ ဆꩻထဲင် မာꩻမွေးဝင်ꩻ နျူကလီးယားအာႏရဲင်ꩻ၊ နျူကလီးယား ဗုံးရာႏ၊ နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ ပီနုဲင်း ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ အုဲန်သိုတုပ် (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻသွူ။

ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒတွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ နက္ခတ္တရူပဗေဒခရာႏပီနုဲင်း ဆာႏသီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။

==ဗွောင်ဖုဲင်ကင်း==
[[File:Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg|thumb|[[:en:Henri Becquerel|ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် (Henri Becquerel)]]]]
[[File:Cloud chambers played an important role of particle detectors.jpg|thumb| တယ်ႏ ၁၉၂၀ ဖုံႏကို မို့ꩻအေႏပွီဖုံႏ လွူꩻအီစ ထာꩻခြွိုင်းထုမ်ႏစောပ်ꩻ ထာꩻဇျꩻဖဲꩻရာထွူ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻလꩻအီ ပိုသစ်ထရွန်၊ မျူယွန် ယင်း ကာအွန် (kaon)) ]]

စီꩻကန်ꩻ အွောန်ႏထော့ခါꩻကို နျူကလီးယား ရူပဗေဒတွမ်ႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ ရူပဗေဒ တဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻကရိုꩻယို အတယ်ႏစစ ၁၈၉၆ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊&lt;ref name=brm&gt;{{cite book
|title=Nuclear and Particle Physics
|author=B. R. Martin
|publisher=John Wiley &amp; Sons, Ltd.
|year=2006
|isbn=978-0-470-01999-3
}}&lt;/ref&gt; ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် ကသေထွꩻဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity) ခါ၊ အမာꩻစစ အောဝ်ႏယူရေနီယမ် တသာႏဖုံႏကို ဝင်ꩻကထောင်ထွားဒါႏ မေႏလို့ꩻမေႏ (မန်း-မီးစုန်း) ကိုခါ။&lt;ref&gt;{{cite journal
|author=Henri Becquerel
|title=Sur les radiations émises par phosphorescence
|journal=Comptes Rendus
|volume=122
|pages=420–421
|year=1896
|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|access-date=2010-09-21
|archive-date=2017-09-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170904040827/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt; ဇေဇေတောမသန် သေထွꩻအီလဲက်ထရွန်ထွူ အောဝ်ႏခါႏတနေင်ႏကို ရိုꩻစခန်းဝင်ꩻ အဲတ်တမ်ကောင်းကိုယို အဗူႏခါꩻထာꩻအောဝ်ႏ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Thomson|first1=Joseph John|author1-link=Joseph John Thomson|title=Cathode Rays|year=1897|journal=[[Royal Institution|Proceedings of the Royal Institution of Great Britain]]|volume=XV|pages=419–432|url=https://archive.org/stream/proceedings15roya#page/418/mode/2up}}&lt;/ref&gt; ၂၀ ရျာꩻဗူႏအစောဝ်းခါ ဝင်ꩻကစူꩻခါꩻဒါႏ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻ ထွာ ဇေဇေတောမသန် plum pudding မိုဒယ်သွူ။ နဝ်ꩻဗာႏကိုရိုꩻခါꩻ အဲတ်တမ်ယို ထွာ တျာႏရာႏအထီး၊ ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ တျာႏအာႏအမွူးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏဟွဲးတဲ့ရိုꩻ။

==လိတ်မွောန်==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>hwwct03ulfapqxcg7cd8qd9vktk8u7y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31619</id>
      <parentid>31618</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T07:08:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31619</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6559" sha1="kkqshl8rdbrpf4l9a6kkrk0qtg8gq3k" xml:space="preserve">{{Short description|ရူပဗေဒ ကထွလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻကို ဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏ}}
{{နျူးကလီးယားရူပဗေဒ}}

'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ နျူကလိယတွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။ ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻနျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ အွိုးတဖဲ့ꩻခေါ်စား။

နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း ရူပဗေဒ ကထွားလော်ဒါႏ အဲတ်တမ်ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးအီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ ဆꩻထဲင် မာꩻမွေးဝင်ꩻ နျူကလီးယားအာႏရဲင်ꩻ၊ နျူကလီးယား ဗုံးရာႏ၊ နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ ပီနုဲင်း ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ အုဲန်သိုတုပ် (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻသွူ။

ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒတွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ နက္ခတ္တရူပဗေဒခရာႏပီနုဲင်း ဆာႏသီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။

==ဗွောင်ဖုဲင်ကင်း==
[[File:Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg|thumb|[[:en:Henri Becquerel|ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် (Henri Becquerel)]]]]
[[File:Cloud chambers played an important role of particle detectors.jpg|thumb| တယ်ႏ ၁၉၂၀ ဖုံႏကို မို့ꩻအေႏပွီဖုံႏ လွူꩻအီစ ထာꩻခြွိုင်းထုမ်ႏစောပ်ꩻ ထာꩻဇျꩻဖဲꩻရာထွူ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻလꩻအီ ပိုသစ်ထရွန်၊ မျူယွန် ယင်း ကာအွန် (kaon)) ]]

စီꩻကန်ꩻ အွောန်ႏထော့ခါꩻကို နျူကလီးယား ရူပဗေဒတွမ်ႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ ရူပဗေဒ တဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻကရိုꩻယို အတယ်ႏစစ ၁၈၉၆ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊&lt;ref name=brm&gt;{{cite book
|title=Nuclear and Particle Physics
|author=B. R. Martin
|publisher=John Wiley &amp; Sons, Ltd.
|year=2006
|isbn=978-0-470-01999-3
}}&lt;/ref&gt; ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် ကသေထွꩻဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity) ခါ၊ အမာꩻစစ အောဝ်ႏယူရေနီယမ် တသာႏဖုံႏကို ဝင်ꩻကထောင်ထွားဒါႏ မေႏလို့ꩻမေႏ (မန်း-မီးစုန်း) ကိုခါ။&lt;ref&gt;{{cite journal
|author=Henri Becquerel
|title=Sur les radiations émises par phosphorescence
|journal=Comptes Rendus
|volume=122
|pages=420–421
|year=1896
|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|access-date=2010-09-21
|archive-date=2017-09-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170904040827/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt; ဇေဇေတောမသန် သေထွꩻအီလဲက်ထရွန်ထွူ အောဝ်ႏခါႏတနေင်ႏကို ရိုꩻစခန်းဝင်ꩻ အဲတ်တမ်ကောင်းကိုယို အဗူႏခါꩻထာꩻအောဝ်ႏ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Thomson|first1=Joseph John|author1-link=Joseph John Thomson|title=Cathode Rays|year=1897|journal=[[Royal Institution|Proceedings of the Royal Institution of Great Britain]]|volume=XV|pages=419–432|url=https://archive.org/stream/proceedings15roya#page/418/mode/2up}}&lt;/ref&gt; ၂၀ ရျာꩻဗူႏအစောဝ်းခါ ဝင်ꩻကစူꩻခါꩻဒါႏ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻ ထွာ ဇေဇေတောမသန် plum pudding မိုဒယ်သွူ။ နဝ်ꩻဗာႏကိုရိုꩻခါꩻ အဲတ်တမ်ယို ထွာ တျာႏရာႏအထီး၊ ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ တျာႏအာႏအမွူးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏဟွဲးတဲ့ရိုꩻ။

==လိတ်မွောန်==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>kkqshl8rdbrpf4l9a6kkrk0qtg8gq3k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31620</id>
      <parentid>31619</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T07:17:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31620</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6318" sha1="9sooqk6r4ov2zler3h27axs25yf5mkr" xml:space="preserve">
'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ နျူကလိယတွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။ ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻနျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ အွိုးတဖဲ့ꩻခေါ်စား။

နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း ရူပဗေဒ ကထွားလော်ဒါႏ အဲတ်တမ်ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးအီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ ဆꩻထဲင် မာꩻမွေးဝင်ꩻ နျူကလီးယားအာႏရဲင်ꩻ၊ နျူကလီးယား ဗုံးရာႏ၊ နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ ပီနုဲင်း ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ အုဲန်သိုတုပ် (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻသွူ။

ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒတွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ နက္ခတ္တရူပဗေဒခရာႏပီနုဲင်း ဆာႏသီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။

==ဗွောင်ဖုဲင်ကင်း==
[[File:Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg|thumb|[[:en:Henri Becquerel|ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် (Henri Becquerel)]]]]
[[File:Cloud chambers played an important role of particle detectors.jpg|thumb| တယ်ႏ ၁၉၂၀ ဖုံႏကို မို့ꩻအေႏပွီဖုံႏ လွူꩻအီစ ထာꩻခြွိုင်းထုမ်ႏစောပ်ꩻ ထာꩻဇျꩻဖဲꩻရာထွူ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻလꩻအီ ပိုသစ်ထရွန်၊ မျူယွန် ယင်း ကာအွန် (kaon)) ]]

စီꩻကန်ꩻ အွောန်ႏထော့ခါꩻကို နျူကလီးယား ရူပဗေဒတွမ်ႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ ရူပဗေဒ တဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻကရိုꩻယို အတယ်ႏစစ ၁၈၉၆ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊&lt;ref name=brm&gt;{{cite book
|title=Nuclear and Particle Physics
|author=B. R. Martin
|publisher=John Wiley &amp; Sons, Ltd.
|year=2006
|isbn=978-0-470-01999-3
}}&lt;/ref&gt; ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် ကသေထွꩻဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity) ခါ၊ အမာꩻစစ အောဝ်ႏယူရေနီယမ် တသာႏဖုံႏကို ဝင်ꩻကထောင်ထွားဒါႏ မေႏလို့ꩻမေႏ (မန်း-မီးစုန်း) ကိုခါ။&lt;ref&gt;{{cite journal
|author=Henri Becquerel
|title=Sur les radiations émises par phosphorescence
|journal=Comptes Rendus
|volume=122
|pages=420–421
|year=1896
|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|access-date=2010-09-21
|archive-date=2017-09-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170904040827/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt; ဇေဇေတောမသန် သေထွꩻအီလဲက်ထရွန်ထွူ အောဝ်ႏခါႏတနေင်ႏကို ရိုꩻစခန်းဝင်ꩻ အဲတ်တမ်ကောင်းကိုယို အဗူႏခါꩻထာꩻအောဝ်ႏ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Thomson|first1=Joseph John|author1-link=Joseph John Thomson|title=Cathode Rays|year=1897|journal=[[Royal Institution|Proceedings of the Royal Institution of Great Britain]]|volume=XV|pages=419–432|url=https://archive.org/stream/proceedings15roya#page/418/mode/2up}}&lt;/ref&gt; ၂၀ ရျာꩻဗူႏအစောဝ်းခါ ဝင်ꩻကစူꩻခါꩻဒါႏ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻ ထွာ ဇေဇေတောမသန် plum pudding မိုဒယ်သွူ။ နဝ်ꩻဗာႏကိုရိုꩻခါꩻ အဲတ်တမ်ယို ထွာ တျာႏရာႏအထီး၊ ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ တျာႏအာႏအမွူးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏဟွဲးတဲ့ရိုꩻ။

==လိတ်မွောန်==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>9sooqk6r4ov2zler3h27axs25yf5mkr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31625</id>
      <parentid>31620</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T09:41:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>/* လိတ်မွောန် */</comment>
      <origin>31625</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6352" sha1="7aeoo2wxl1fi2yypznctmra6cjyda6v" xml:space="preserve">
'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ ရူပဗေဒ ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ နျူကလိယတွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။ ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻနျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ အွိုးတဖဲ့ꩻခေါ်စား။

နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း ရူပဗေဒ ကထွားလော်ဒါႏ အဲတ်တမ်ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီးအီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ ဆꩻထဲင် မာꩻမွေးဝင်ꩻ နျူကလီးယားအာႏရဲင်ꩻ၊ နျူကလီးယား ဗုံးရာႏ၊ နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ ပီနုဲင်း ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ အုဲန်သိုတုပ် (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻသွူ။

ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒတွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ နက္ခတ္တရူပဗေဒခရာႏပီနုဲင်း ဆာႏသီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။

==ဗွောင်ဖုဲင်ကင်း==
[[File:Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg|thumb|[[:en:Henri Becquerel|ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် (Henri Becquerel)]]]]
[[File:Cloud chambers played an important role of particle detectors.jpg|thumb| တယ်ႏ ၁၉၂၀ ဖုံႏကို မို့ꩻအေႏပွီဖုံႏ လွူꩻအီစ ထာꩻခြွိုင်းထုမ်ႏစောပ်ꩻ ထာꩻဇျꩻဖဲꩻရာထွူ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻလꩻအီ ပိုသစ်ထရွန်၊ မျူယွန် ယင်း ကာအွန် (kaon)) ]]

စီꩻကန်ꩻ အွောန်ႏထော့ခါꩻကို နျူကလီးယား ရူပဗေဒတွမ်ႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ ရူပဗေဒ တဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻကရိုꩻယို အတယ်ႏစစ ၁၈၉၆ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊&lt;ref name=brm&gt;{{cite book
|title=Nuclear and Particle Physics
|author=B. R. Martin
|publisher=John Wiley &amp; Sons, Ltd.
|year=2006
|isbn=978-0-470-01999-3
}}&lt;/ref&gt; ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် ကသေထွꩻဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity) ခါ၊ အမာꩻစစ အောဝ်ႏယူရေနီယမ် တသာႏဖုံႏကို ဝင်ꩻကထောင်ထွားဒါႏ မေႏလို့ꩻမေႏ (မန်း-မီးစုန်း) ကိုခါ။&lt;ref&gt;{{cite journal
|author=Henri Becquerel
|title=Sur les radiations émises par phosphorescence
|journal=Comptes Rendus
|volume=122
|pages=420–421
|year=1896
|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|access-date=2010-09-21
|archive-date=2017-09-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170904040827/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt; ဇေဇေတောမသန် သေထွꩻအီလဲက်ထရွန်ထွူ အောဝ်ႏခါႏတနေင်ႏကို ရိုꩻစခန်းဝင်ꩻ အဲတ်တမ်ကောင်းကိုယို အဗူႏခါꩻထာꩻအောဝ်ႏ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Thomson|first1=Joseph John|author1-link=Joseph John Thomson|title=Cathode Rays|year=1897|journal=[[Royal Institution|Proceedings of the Royal Institution of Great Britain]]|volume=XV|pages=419–432|url=https://archive.org/stream/proceedings15roya#page/418/mode/2up}}&lt;/ref&gt; ၂၀ ရျာꩻဗူႏအစောဝ်းခါ ဝင်ꩻကစူꩻခါꩻဒါႏ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻ ထွာ ဇေဇေတောမသန် plum pudding မိုဒယ်သွူ။ နဝ်ꩻဗာႏကိုရိုꩻခါꩻ အဲတ်တမ်ယို ထွာ တျာႏရာႏအထီး၊ ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ တျာႏအာႏအမွူးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏဟွဲးတဲ့ရိုꩻ။

==လိတ်မွောန်==
{{Reflist}}

[[ကဏ္ဍ:နျူးကလီးယားရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>7aeoo2wxl1fi2yypznctmra6cjyda6v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8531</id>
    <revision>
      <id>31617</id>
      <timestamp>2025-07-04T05:40:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Sein</username>
        <id>844</id>
      </contributor>
      <comment>ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ</comment>
      <origin>31617</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32563" sha1="kh49th0yjjf4bicb3gituv4aj89ss4z" xml:space="preserve">
[[:my:အာကာသ_စူးစမ်းရှာဖွေခြင်း|နီ]]လိုꩻသီး ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး  အာႏကာႏသကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသာက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏဒုံးကျောင်ႏတန် (ဒုံးပျံ = Missile) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏအာႏကာႏသ နောဝ်ꩻသွူ။
	ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ ဂျာမန်လိုမျိုꩻ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏသျှင်ႏ ယောဟန်ကပ်ပလာ (Johannes Kepler)ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို ဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏ(Planets) ကလေပ်ရွေꩻ ကလွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ (Orbits) တဲင်ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻ နွောင်ꩻအီအာႏကာႏသကိုတာႏ အာႏကာႏသယာဥ် (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏအနယ်ꩻပညာႏဖုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။
	တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ ဆာအိုင်ဇက်နျူတန် (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်လွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစည်ꩻကမ်ꩻဖုင်ႏသွူ။ စည်ꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစည်ꩻကမ်ꩻ အတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသအကို ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျှာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုတတိယဥပဒေသအကို ခွိုင်ႏကားတဲင်ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုယို ဗွိုန်ပီချာနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။
		ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရုရှသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ကွန်စတန်တင်း အီ ဆီယိုကော့ဗစကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် အာႏကာႏသယာဥ်ဖုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထန်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏခမ်းကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ ဂျာမနီခမ်းကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “လာ” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖုင်ႏသွူ။
	၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထွုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုရှသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁  (ရုရှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: Sputnik-1)   ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖုင်ႏတွော့ꩻ ပသာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ သိပ္ပံကိရိယာႏဖုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတောသော့ꩻပါ “လိုက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသေဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖုင်ႏအလꩻ “လိုက်ကာ” သွီႏကလွေꩻ သွီႏကတိုꩻသွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏ ထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻအွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပါသာချာ သတင်ꩻဖုင်ႏတွော့ꩻသေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။	အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻအောင်ႏမျင်ႏမှုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏမျင်ႏမှုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရုရှားမေးထာꩻကျောင်ႏတပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ် ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။
၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ အမေႏရိကန်ႏသင်္ဘော်ꩻထီတပ် မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ ရှက်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖုင်ႏတဲင် ရှက်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်းနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာဂျီဂရစ်ဆမ် ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ် မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း ရှက်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရုရှမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 
၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖုင်ႏ အောင်ႏမျင်ႏထွူတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာ အာႏကာႏသယာဥ်ဖုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏ ထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် အာႏကာႏသစခန်ꩻ ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏမှုနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ လာမဲ့ငါလောင်းနီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 
ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပပညာႏသျှင်ႏသီး တောမ်ႏ အင်ဂျင်နီယာဖုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖုင်ႏ တိုꩻတက် ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ထာꩻကျမ်ႏဟောဝ်ဖုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာႏအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်စူခွုမ်တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွာႏအာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် မွူးစက္ကျဝဠာႏတောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်ႏကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေႏဇူꩻသွူ။
အာကာသဆိုသည်မှာ အာကာသဆိုသည်မှာ အရပ်မျက်နှာ အဘက်ဘက်သို့ အကန့်အသတ်မရှိ ကျယ်ပြန့်လျက်ရှိသော ဟင်းလင်းပြင်ကြီး ကို ခေါ်သည်။ သို့ရာတွင် အာကာသ၏ အဓိပ္ပာယ် ဖော်ပြချက် နှင့် စပ်လျဉ်း၍ လည်းကောင်း၊ အာကာသဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်း ဝေါဟာရများနှင့် စပ်လျဉ်း၍လည်းကောင်း သိပ္ပံပညာရှင်များ အချင်းချင်းပင် တစ်ခါတစ်ရံ သဘောကွဲလွဲလျက် ရှိပေသည်။ ကမ္ဘာကို လေထုဖုံးလွှမ်းလျက်ရှိကာ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်မှ ဝေးလေလေ လေထုသည် ပါးလေလေ ဖြစ်သည်။ ဝတ္ထုပစ္စည်း များ လေထုအတွင်း၌ ဖြတ်သန်းသွားသောအခါ မည်သို့မျှ အဟန့်အတား မရှိသောနေရာမှစ၍ အာကာသ စတင်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ၉၉ ရာခိုင်နှုန်းမျှသော လေထုလည် ကမ္ဘာ့ မျက်နှာပြင်မှ မိုင် ၂ဝ အမြင့်အောက်တွင်သာ ရှိသည်။ သို့သော် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်အထက် ၇၅ မိုင်မြင့်သောဒေသ ၌ပင် လေထု၏ ပွတ်တိုက်မှုကြောင့် ကြယ်များသည် မီးလောင် နိုင်ကြပေသေးသည်။ ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်အထက် မိုင် ၁ဝဝ မြင့် သောဒေသ၌ပင်လည်း လေသည် လုံလောက်စွာ ရှိနေသေး သဖြင့် ကမ္ဘာနှင့် ထိုမျှ နီးကပ်ရာသို့ရောက် လာသောဂြိုဟ်တု တစ်ခုသည် ယင်း၏လမ်းအတွင်း၌ ကြာရှည်စွာ မနေနိုင်ချေ။ 
	အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်ဖွင်ꩻခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လွောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏ ဖျတ်လွေꩻ တလီꩻထုအကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျှင်ႏဖုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယွိုင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့တွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏဖုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏမဲ့ငါဗထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻအာနိသင်ဖုင်ႏ အာႏ သန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်လီ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (ယုဲင့်ထီ) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖုင်ႏတဲင် ပညာႏသျှင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ယို ထာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီႏထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် စစ္စလူနာစပေ့ သွူ။ စစ္စ ကရိုꩻယို အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ စပေ့ နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖုင်ႏ ကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း လာ ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကိုဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏ လာဖုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻအာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ စလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး နဂါꩻလွီး (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။
	လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ သိပ္ပံပညာႏ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။</text>
      <sha1>kh49th0yjjf4bicb3gituv4aj89ss4z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31623</id>
      <parentid>31617</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T09:30:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31623</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30709" sha1="h1uncbfv8ws8d658bd9m8h2roqm2i8k" xml:space="preserve">နီလိုꩻသီး '''ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်''' ({{lang-en| Space exploration}}) ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏ[[ဒုံးကျောင်ႏ]]တန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ [[အာႏကာႏသ]] နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ [[ဂျာမန်လိုမျိုꩻ]] [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏသျင်ႏ [[ယောဟန်ကပ်ပလာ]] (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို [[ဂြိုဟ်ႏ]]ဖိုင်ႏ(Planets) ကလေပ်ရွေꩻ ကလွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ(Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]] (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ [[အနယ်ꩻပညာႏ]]ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ [[နျူတန်|ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန်]] (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်လွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသအကို ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ [[နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသ]]အကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီချာနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တင်း အီ ဆီယိုကော့ဗစကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် [[အာႏကာႏသယာဥ်]]ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထန်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ [[ဂျာမနီခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “[[လာ|လာလောင်း]]” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထွုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရျီားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ [[သပွတ်နစ်-၁]]  (ရုရှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: [[Sputnik-1]])   [[ဂြိုဟ်ႏတု]]တဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ [[သိပ္ပံ]]ကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လိုက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လိုက်ကာ” သွီႏကလွေꩻ သွီႏကတိုꩻသွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏမျင်ႏမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျား[[မေႏထာꩻကျောင်ႏ]] တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ် ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ [[အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ်]] မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ ရှက်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် ရှက်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်းနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာဂျီဂရစ်ဆမ် ကရိုꩻဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ်]] (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း ရှက်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ]]လောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏမျင်ႏထွူတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဥ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် [[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]] ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏမုꩻနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ [[ထင်ႏလာလောင်း|လာမဲ့ငါလောင်း]]နီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ [[အင်ဂျင်နီယာ]]ဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ထာꩻကျမ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်[[စူခွုမ်]]တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် [[မွူးအစွိုꩻအဗူႏ|မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ]] တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်ႏကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻသွူ။

==အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ==
အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်ဖွင်ꩻခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လွောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ [[တလီꩻနမ်း]]အကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယွိုင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့တွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏမဲ့ငါဗထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻအာနိသင်ဖုင်ႏ အာႏ သန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်လီ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (ယုဲင်ꩻထီ) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]ယို ထာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီႏထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် စစ္စလူနာစပေ့ သွူ။ စစ္စ ကရိုꩻယို အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ စပေ့ နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း [[လာ]] ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ စလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး [[နဂါꩻလွီး]] (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:မွူးအစွိုꩻဗူႏ]]
[[Category:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>h1uncbfv8ws8d658bd9m8h2roqm2i8k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကဏ္ဍ:ဒုံးကွင်ႏတွမ်ႏဒုံးစီဖုံႏ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>8532</id>
    <revision>
      <id>31621</id>
      <timestamp>2025-07-04T08:50:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;[[Category:အနယ်ꩻပညာႏ]]&quot;</comment>
      <origin>31621</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" sha1="i6t5t6udtk35if5s5hsvjvkmyor2npr" xml:space="preserve">[[Category:အနယ်ꩻပညာႏ]]</text>
      <sha1>i6t5t6udtk35if5s5hsvjvkmyor2npr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကဏ္ဍ:ခယ်ႏ ထာꩻတဲႏထွင်ႏဖုံႏ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>8533</id>
    <revision>
      <id>31622</id>
      <timestamp>2025-07-04T08:52:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;[[Category:ထာꩻထွင်ႏဖုံႏ]]&quot;</comment>
      <origin>31622</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" sha1="e9eh56zxbao8uswgoojdlupq664zydk" xml:space="preserve">[[Category:ထာꩻထွင်ႏဖုံႏ]]</text>
      <sha1>e9eh56zxbao8uswgoojdlupq664zydk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကဏ္ဍ:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ</title>
    <ns>14</ns>
    <id>8534</id>
    <revision>
      <id>31624</id>
      <timestamp>2025-07-04T09:31:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;[[Category:အာႏကာႏသ]]&quot;</comment>
      <origin>31624</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="71fg589w0o63508biwg7oou32ovhtpi" xml:space="preserve">[[Category:အာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>71fg589w0o63508biwg7oou32ovhtpi</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>