ယူရို

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="blk">
  <siteinfo>
    <sitename>ဝီခီပီးဒီးယား</sitename>
    <dbname>blkwiki</dbname>
    <base>https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%93%E1%80%AD%E1%80%80%E1%80%9C%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%B2%E1%80%B7%E1%80%84%E1%80%AB</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.9</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">မီဒီယာ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">တဲးဝါး</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ကေားသုင်ꩻသား</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ဝီခီပီးဒီးယား</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ဝီခီပီးဒီးယား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ဖုဲင်</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ဖုဲင် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">မီဒီယာဝီခီ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">မီဒီယာဝီခီ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">တမ်းပလေက်</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">တမ်းပလေက် အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">စွဲးကမ်းကို</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">စွဲးကမ်းကို အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ကဏ္ဍ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ကဏ္ဍ အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">မော်ဂျူး</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">မော်ဂျူး ဆွေးနွေးချက်</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ယူရို</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6843</id>
    <revision>
      <id>31810</id>
      <parentid>31436</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T06:42:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Amherst99</username>
        <id>263</id>
      </contributor>
      <origin>31810</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11773" sha1="6r5whddm4piu9zfauv2zv30w90lgym2" xml:space="preserve">{{Infobox currency
| name = ယူရို&lt;br/&gt; Euro
| local_name = &lt;small&gt;{{nobold|1=see also [[Language and the euro|''euro'' in various languages]]}}&lt;/small&gt;
| date_of_introduction = ၁၉၉၉ ဇန်နဝါရီ ၁ 
| image_1 = Euro Series Banknotes (2019).jpg
| image_width_1 = 175px
| image_title_1 = [[ယူရို ရွဉ်စေးဗီႏ]]
| image_2 = Reverso 1 euro.jpg
| image_width_2 = 125px
| image_title_2 = ၁&amp;nbsp;ယူရို တင်ႏဂါꩻရွဉ်ယာႏ
| iso_code = EUR
| subunit_name_1 = [[:en:1 euro cent coin|ယူရို သဲတ်]]
| unit = ယူရို 
| plural = အလင်ဖုံႏ, ထွား [[:en:language and the euro|ဘာႏသာႏလင် တောမ်ႏ ယူရို]]
| symbol = [[:en:Euro sign|€]]
| symbol_subunit_1 = c
| nickname = ရွဉ်တောင်ꩻတစွိုးလွုမ်ꩻ{{NoteTag|1=Official documents and legislation refer to the euro as &quot;the single currency&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31997R1103:EN:HTML |title=Council Regulation (EC) No 1103/97 of 17 June 1997 on certain provisions relating to the introduction of the euro |access-date=1 April 2009 |date=19 June 1997 |work=Official Journal L 162, 19&amp;nbsp;June 1997 P. 0001&amp;nbsp;– 0003 |publisher=European Communities}}&lt;/ref&gt; This term is sometimes adopted by the media. ([https://www.google.com/search?q=%22the+single+currency%22 Google hits for the phrase])}}
| frequently_used_banknotes = [[:en:5 euro note|€5]], [[:en:10 euro note|€10]], [[:en:20 euro note|€20]], [[:en:50 euro note|€50]], [[:en:100 euro note|€100]]&lt;ref name=&quot;Circulation_report&quot;&gt;{{cite web |url=http://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004111 |title=ECB Statistical Data Warehouse, Reports&gt;ECB/Eurosystem policy&gt;Banknotes and coins statistics&gt;1.Euro banknotes&gt;1.1 Quantities |publisher=European Central Bank |accessdate=2023-11-03 |archivedate=2021-01-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210112140055/https://sdw.ecb.europa.eu/reports.do?node=1000004111 }}&lt;/ref&gt;
| rarely_used_banknotes = [[:en:200 euro note|€200]], [[:en:500 euro note|€500]]&lt;ref name=&quot;Circulation_report&quot;/&gt;
| frequently_used_coins = {{nowrap|[[:en:1 euro cent coin|1c]], [[:en:2 euro cent coin|2c]], [[:en:5 euro cent coin|5c]], [[:en:10 euro cent coin|10c]], [[:en:20 euro cent coin|20c]], [[:en:50 euro cent coin|50c]], [[:en:1 euro coin|€1]], [[:en:2 euro coin|€2]]{{ns}}}}
| rarely_used_coins = [[:en:1 euro cent coin|1c]], [[:en:2 euro cent coin|2c]] (ဗယ်စီယံ, ဖိဉ်လန်, အုဲင်ယာလန်, အီတလီ, နယ်တာလန်&lt;ref&gt;{{cite web|first1=Alistair|last1=Walsh|access-date=2019-11-04|title=Italy to stop producing 1- and 2-cent coins |url=https://www.dw.com/en/italy-to-stop-producing-1-and-2-cent-coins/a-39020206|date=29 May 2017|publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt;)
| subunit_ratio_1 = {{frac|100}}
| subunit_inline_note_1 = ([[:en:Language and the euro|ဘာႏသာႏအလွောက်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ယူရိုဖုံႏ]])
| plural_subunit_1 = ([[:en:Language and the euro|ဘာႏသာႏအလွောက်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်ယူရိုဖုံႏ]])
| banknote_article = ယူရို ရွဉ်စေးဗီႏ
| coin_article = ယူရို တင်ႏဂါꩻဖုံႏ
| using_countries = primary: [[:en:#Eurozone_members|§&amp;nbsp;members of Eurozone]] (20),&lt;br/&gt;
                    also: [[:en:#Other users|§&amp;nbsp;other users]]
| issuing_authority = [[ဥရောပ ဗဟိုႏဘဏ်]]
| issuing_authority_website = {{URL|https://www.ecb.europa.eu}}
| printer = ထွား {{section link|Euro|Banknote printing|nopage=y}}
| mint = [[:en:List of euro mints|စက်ယုင်ႏဖုံႏစာႏရင်ꩻ]]
| inflation_rate = 4.3% (၂၀၂၃ သဲတ်တိဉ်ဗာ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ecb.europa.eu/stats/macroeconomic_and_sectoral/hicp/html/index.en.html)|title=Inflation in the euro area}}{{Dead link|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
| pegged_by = ထွား {{section link||Pegged currencies}}
| inflation_source_date = [https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Inflation_in_the_euro_area ec.europa.eu]
| inflation_method = [[:en:Harmonised Index of Consumer Prices|HICP]]
}}

[[File:Euro Monetary Policy.webp|thumb|299px|right|ယူရို [[:en:Monetary policy|ရွဉ်တောင်ꩻ မူဝါဒ]]
{{legend|#0076BA|နေင်ႏအလွောက်ꩻ ဥရောပဇုန်ကို ယူရိုရွဉ်ခန်ပုင်ႏ}}
{{legend-line|#FFD932 solid 3px|M3 money supply increases}}
{{legend-line|#EE220C solid 3px|Marginal Lending Facility}}
{{legend-line|#970E53 solid 3px|Main Refinancing Operations}}
{{legend-line|#F27200 solid 3px|Deposit Facility Rate}}
{{legend-line|#FF95CA solid 3px|[[Euribor]]}}
]]
'''ယူရို''' ({{lang-en|euro}})([[ရွဉ်တောင်ꩻအမုဲင်|အမုဲင်သင်္ကေတ]]: '''[[:en:euro sign|€]]'''; [[:en:ISO 4217|ရွဉ်တောင်ꩻကိုဒ်]]: '''EUR''') ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ [[ယူရိုဇုန်]]အစွိုꩻကို ကပါဒါႏ ခမ်းထီဖုံႏ တောမ်ႏ [[ဥရောပသမဂ္ဂ]] အစွိုꩻနွို့ ခမ်းထီဖုံႏ ခမ်းပေါင်ꩻ(၂၀)ခမ်းကို ၂၀၂၃ ဗာႏ စာႏရက်ꩻအလꩻ ခမ်းသား အဖြာꩻ ၃၄၄ သန်း ကအဝ်ႏထူႏသုင်ꩻဒါႏ [[ဥရောပတွိုက်]] [[ရွဉ်တောင်ꩻ]] တမျိုꩻဒျာႏသွူ။ ယူရို ၁ ဗီႏနဝ်ꩻ သဲတ် အဝ်ႏပါသော့ꩻ သဲတ် ၁၀၀ ဗီႏ သွူ။&lt;ref name=&quot;EC Euro Area&quot;&gt;{{cite web |url=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/index_en.htm |title=The euro |access-date=2 January 2019 |work=[[European Commission]] website}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;EC Euro1 euro cent coin Area 2&quot;&gt;{{cite web |access-date=2019-01-02 |title=What is the euro area? |url=https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/euro-area/what-euro-area_en |website=European Commission website}}&lt;/ref&gt; ယူရိုရွဉ်တောင်ꩻနဝ်ꩻ ဥရောပသမဂ္ဂ အစွိုꩻနွို့ တမွေးတဝ်း ဥရောပ ခမ်းပေႏ(၄)ခမ်းကိုလဲ့ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻနေနေသွူ။&lt;ref name=&quot;EC Euro1 euro cent coin Area 2&quot; /&gt; ဥရောပတွိုက် အထန်ႏဖဲ့ꩻ ကအဝ်ႏဒါႏ အီးယူအစွိုꩻနွို့ အထူꩻဟံႏနယ်ႏဖုံႏကိုလဲ့ အဝ်ႏထူႏသုင်ꩻ ယူရို နေနေနဝ်ꩻသွူ။ ယူရို နဝ်ꩻ ရွဉ်တောင်ꩻအရံႏကို ထွာဒုတိယအတန်သွတ်ꩻတဲင် ၂၀၁၉ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ ကွန်ႏသွယ်ႏသုင်ꩻစုဲင်ႏရေꩻကိုလဲ့ ကမ္ဘာႏလောင်း [[အမေႏရိကန်ႏ ဒေါ်လာ]] မိဉ်ႏထွူ ထွာဒုတိယ အတန်အာသွတ်ꩻ နဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;{{cite web|title=IMF Data – Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserve – At a Glance|publisher=International Monetary Fund|url=http://data.imf.org/?sk=E6A5F467-C14B-4AA8-9F6D-5A09EC4E62A4|date=23 December 2022|access-date=11 January 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Foreign exchange turnover in April 2013: preliminary global results |url=http://www.bis.org/publ/rpfx13fx.pdf |publisher=Bank for International Settlements |access-date=7 February 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bis.org/publ/rpfxf07t.pdf |title=Triennial Central Bank Survey 2007 |publisher=BIS |date=19 December 2007 |access-date=25 July 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://mpra.ub.uni-muenchen.de/14350/1/MPRA_paper_14350.pdf |last1=Aristovnik |first1=Aleksander |last2=Čeč |first2=Tanja |title=Compositional Analysis of Foreign Currency Reserves in the 1999–2007 Period. The Euro vs. The Dollar As Leading Reserve Currency|publisher=Munich Personal RePEc Archive, Paper No. 14350 |date=30 March 2010 |access-date=27 December 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Boesler |first=Matthew |title=There Are Only Two Real Threats to the US Dollar's Status As The International Reserve Currency |url=http://www.businessinsider.com/dollar-as-international-reserve-currency-2013-11 |access-date=8 December 2013 |newspaper=Business Insider |date=11 November 2013}}&lt;/ref&gt;

ယူရို ရွဉ်တောင်ꩻနဝ်ꩻ တယ်ႏစလွေꩻဒျာႏ ၁၉၉၉ ဗာႏကာႏလဲ့ ဗꩻတွိုႏ ၂၀၀၂ ဗာႏ ထူႏသုင်ꩻမွေးတဝ်းဒွိုန်း နုဲင်းရွဉ်တောင်ꩻအမွေးအထန်ႏကိုသွူ။ တွိုႏ ၂၀၀၂ ဗာႏနဝ်ꩻ ဥရောပသမဂ္ဂ(အီးယူ) ခမ်းပေါင်ꩻ ၁၂ ခမ်းနဝ်ꩻ ယားကုဲင်ထိုꩻသွူ ဝွေꩻသီးခမ်းဆဲင်ႏရာꩻ ရွဉ်တောင်ꩻဖုံႏတဲင် ပြောင်ꩻသုင်ꩻလုဲင်ႏသော့ꩻလုဲင်ႏ ယူရို ရွဉ်စေးဗီႏ တောမ်ႏ ရွဉ်ယွဲး တင်ႏဂါꩻရွဉ်ယာႏ နဝ်ꩻသွူ။ အခိင်ႏကာႏလနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဖန်လွေꩻ အပြောင်ꩻလုဲင်ႏကာႏလတဲင် အွဉ်ႏသုင်ꩻတွဲꩻညီꩻလွေꩻ ရွဉ်တောင်ꩻဗီႏ အလီꩻ တောမ်ႏ ယူရို သွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ တွိုႏ ၂၀၀၂ ဗာႏ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ နီꩻ နဝ်ꩻ အီးယူ ၁၂ ခမ်းကို အွဉ်ႏထူႏသုင်ꩻလွေꩻခန်း ယူရိုရွဉ်တောင်ꩻလုမ်ꩻ နဝ်ꩻသွူ။

==ကသုင်ꩻဒါႏ ရွဉ်ယူရို ခမ်းထီဖုံႏ==
{{Eurozone labelled map interior}}

[[File:European union emu map en.png|thumb|upright=1.6|Euro 2023]]

 {{Collapsible list|titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=ယူရိုဇုန် အစွိုꩻနွို့ခမ်းဖုံႏ-၂၀|{{flag|Austria}}|{{flag|Belgium}}|{{flag|Croatia}}|{{flag|Cyprus}}|{{flag|Estonia}}|{{flag|Finland}}|{{flag|France}}|{{flag|Germany}}|{{flag|Greece}}|{{flag|Ireland}}|{{flag|Italy}}|{{flag|Latvia}}|{{flag|Lithuania}}|{{flag|Luxembourg}}|{{flag|Malta}}|{{flag|Netherlands}}|{{flag|Portugal}}|{{flag|Slovakia}}|{{flag|Slovenia}}|{{flag|Spain}}|&lt;small&gt;[[:en:International status and usage of the euro|Further usage]]&lt;/small&gt;}}

===အီးယူအစွိုꩻနွို့ တမွေးတဝ်းလဲ့ ကအဝ်ႏသုင်ꩻဒါႏ ရွဉ်ယူရို ခမ်းထီဖုံႏ-===
# {{Flagu|Andorra}}
# {{Flagu|Monaco}}
# {{Flagu|San Marino}}
# {{Flagu|Vatican City}}

===အီးယူအစွိုꩻနွို့ ခမ်းပေႏဖုံႏ===
# {{Flagu|Kosovo}}
# {{Flagu|Montenegro}}

== အာႏကွိုꩻ ==
{{Reflist}}

[[ကဏ္ဍ:ရွဉ်တောင်ꩻ]]</text>
      <sha1>6r5whddm4piu9zfauv2zv30w90lgym2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>နျူကလီးယား ရူပဗေဒ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8530</id>
    <revision>
      <id>31799</id>
      <parentid>31792</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:10:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <comment>/* အဲတ်ဒဉ်တန်တွမ်ႏ သတယ်လာ နျူကလီးယားလေမ်ꩻဝင်ꩻ */</comment>
      <origin>31799</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25555" sha1="3pymjeuyr6eburmdfbf8bqmw985vowg" xml:space="preserve">'''နျူကလီးယား ရူပဗေဒ'''ယို ထွာ [[ရူပဗေဒ]] ကထွားလွောန်ꩻဒါႏ [[အဲတ်တမ်]]ဖဲ့ꩻရာ [[နျူကလိယ]]တွမ်ႏ ထာꩻကပါသော့ꩻဒါႏ ကောင်းကိုဖုံႏ အဗာႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻခရာႏသွူ။&lt;ref name=nupecc_report&gt;{{cite report
 |author       = European Science Foundation
 |year         = 2010
 |title        = NuPECC Long Range Plan 2010: Perspectives of Nuclear Physics in Europe
 |url          = http://www.nupecc.org/lrp2010/Documents/lrp2010_final_hires.pdf
 |page         = 6
 |quote        = &quot;Nuclear physics is the science of the atomic nucleus and of nuclear matter.&quot;
 |access-date  = 14 March 2017
 |archive-date = 17 August 2018
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20180817185846/http://www.nupecc.org/lrp2010/Documents/lrp2010_final_hires.pdf
 |url-status   = dead
}}&lt;/ref&gt; ထွာနေး ထွားလွောန်ꩻ [[နျူကလီးယားထာꩻခြိုꩻ]] အွိုးတဖဲ့ꩻခေါ်စား။ နျူကလီးယား ရူပဗေဒယို အဗွိုန်ပီတောဝ်း [[အဲတ်တောမစ် ရူပဗေဒ]] ကထွားလော်ဒါႏ [[အဲတ်တမ်]]ကားကအောဝ်ႏ၊ ပါတွမ်ႏ ဝွေꩻသီး[[အီလဲက်ထရွန်]]ဖုံႏသွူ။

ကထွိုင်ႏသေနာႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒထွူ  ရဲန်ꩻမာꩻမွေးဝင်ꩻ [[နျူးကလီးယားစူခွုမ်|နျူကလီးယားစူခွုမ်]]၊ [[နျူကလီးယားအာႏစွိုး]]၊ [[နျူကလီးယားဗုံးရာႏ]]၊ [[နျူကလီးယား တသီႏဖဲ့ꩻ]] ပီနုဲင်း [[ကဲတ်ꩻယောင်ꩻတွမ်ႏ ပသီႏလောႏ သံလဲက်]](Magnetic resonance imaging)အာႏရဲင်ꩻထွူ ထုမ်ႏထွားအီရေားဂါႏ (MRI) စက်၊ စက်မာꩻစက်ခြိုင်းဖဲ့ꩻရာ ယင်း ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ဖဲ့ꩻရာတာႏ [[အုဲန်သိုတုပ်]] (isotopes)၊ အွောန်ႏဗွို့ꩻသော့ꩻ အုဲန်းယွန်း အနမ်းအောဝ်ႏအဉ်စဉ်နီယာဖဲ့ꩻကို၊ [[ဘူမိဗေဒ]]ဘာႏသာႏကို [[ထောင်ချာအီ ရေဒီယိုကာဗွန်နေးစား]] ညနေင်ႏဗွို့ꩻတွမ်ႏ [[သုတေသနစခါပညာႏ|ထာꩻခြိုꩻညဆွာꩻဘာႏသာႏ]]ဖဲ့ꩻဖုံႏ။ မာꩻ ထာꩻမာꩻနောဝ်ꩻစားဖုံႏယို ထွာနေး ပညာႏထွားသွောန်ထူႏလွောန်ꩻ [[နျူကလီးယားအဉ်စဉ်နီယာ]]ဖဲ့ꩻသွူ။

[[ထာꩻဇျꩻရူပဗေဒ]]တွမ်ႏ နျူကလီးယား ရူပဗေဒနောဝ်ꩻ အပီတောဝ်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ အောဝ်ႏသွောန်ထူႏ ထွားလွောန်ꩻပဲန်နေးဝင်ꩻ။ [[နျူကလီးယား နက္ခတ္တရူပဗေဒ]](Nuclear astrophysics)ယို ကအီးခြုဲင်းနယ်ဖေႏ [[နက္ခတ္တရူပဗေဒ]]ခရာႏပီနုဲင်း [[ဆာႏ]]သီးကောင်းကို အောဝ်ႏထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻတာႏ ထွာအထျꩻထျꩻ၊ ထွာပါက [[ဓာတုဗေဒ]] [[ဒြတ်စင်]]ဖုံႏ အရီးရီးသွူ။

==ဗွောင်ဖုဲင်ကင်း==
[[File:Paul Nadar - Henri Becquerel.jpg|thumb|[[:en:Henri Becquerel|ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် (Henri Becquerel)]]]]
[[File:Cloud chambers played an important role of particle detectors.jpg|thumb| တယ်ႏ ၁၉၂၀ ဖုံႏကို မို့ꩻအေႏပွီဖုံႏ လွူꩻအီစ ထာꩻခြွိုင်းထုမ်ႏစောပ်ꩻ ထာꩻဇျꩻဖဲꩻရာထွူ ဆုဲင်ꩻနောဝ်ꩻ သေထွꩻလꩻအီ ပိုသစ်ထရွန်၊ မျူယွန် ယင်း ကာအွန် (kaon)) ]]

စီꩻကန်ꩻ အွောန်ႏထော့ခါꩻကို နျူကလီးယား ရူပဗေဒတွမ်ႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ ရူပဗေဒ တဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻကရိုꩻယို အတယ်ႏစစ ၁၈၉၆ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊&lt;ref name=brm&gt;{{cite book
|title=Nuclear and Particle Physics
|author=B. R. Martin
|publisher=John Wiley &amp; Sons, Ltd.
|year=2006
|isbn=978-0-470-01999-3
}}&lt;/ref&gt; ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ် ကသေထွꩻဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity) ခါ၊ အမာꩻစစ အောဝ်ႏယူရေနီယမ် တသာႏဖုံႏကို ဝင်ꩻကထောင်ထွားဒါႏ မေႏလို့ꩻမေႏ (မန်း-မီးစုန်း) ကိုခါ။&lt;ref&gt;{{cite journal
|author=Henri Becquerel
|title=Sur les radiations émises par phosphorescence
|journal=Comptes Rendus
|volume=122
|pages=420–421
|year=1896
|url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|access-date=2010-09-21
|archive-date=2017-09-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170904040827/http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k30780/f422.chemindefer
|url-status=live
}}&lt;/ref&gt; ''ဇေဇေတောမသန်'' သေထွꩻအီလဲက်ထရွန်ထွူ အောဝ်ႏခါႏတနေင်ႏကို ရိုꩻစခန်းဝင်ꩻ အဲတ်တမ်ကောင်းကိုယို အဗူႏခါꩻထာꩻအောဝ်ႏ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Thomson|first1=Joseph John|author1-link=Joseph John Thomson|title=Cathode Rays|year=1897|journal=[[Royal Institution|Proceedings of the Royal Institution of Great Britain]]|volume=XV|pages=419–432|url=https://archive.org/stream/proceedings15roya#page/418/mode/2up}}&lt;/ref&gt; ၂၀ ရျာꩻဗူႏအစောဝ်းခါ ဝင်ꩻကစူꩻခါꩻဒါႏ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻ ထွာ ''ဇေဇေတောမသန်'' plum pudding မိုဒယ်သွူ။ နဝ်ꩻဗာႏကိုရိုꩻခါꩻ အဲတ်တမ်ယို ထွာ တျာႏရာႏအထီး၊ ကောင်းကိုနောဝ်ꩻ တျာႏအာႏအမွူးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏအောဝ်ႏဟွဲးတဲ့ရိုꩻ။

တယ်ႏအနေင်ႏနောဝ်ꩻမာꩻငါ ထွားထောင်လွောန်ꩻစအာမွေးဝင်ꩻ ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻ (radio activity)ခရာႏ၊ နောဝ်ꩻကို ဝင်ꩻသေငါꩻအာနောဝ်ꩻ ထွာ ပိုလန် ရူပဗေဒပညာႏမူႏ မာရီကျူရီ (တောႏလမ်းထာꩻထွူ ထူႏခါꩻပါဗာႏ အဝါꩻမဉ်ꩻ၊ ဝွေꩻမူႏမဉ်ꩻလီꩻနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ''သကလိုဒေါဝ်သကာဟဲ့''ꩻ ''Sklodowska'' ဒျာႏသွူ)၊ ''ပီယာရီ ကျူရီ''၊ ''အားနဲတ်ရူတာဖော့ဒ်'' တွမ်ႏယင်း အလင်လင်ဖုံႏသွူ။ ရျာꩻဗူႏနောဝ်ꩻဗာႏကထွိုင်ႏလွို့နောဝ်ꩻလဲင်ႏ ရူပဗေဒ ပညာႏသျင်ႏသီး သေထွꩻလꩻပါ ရေဒီယို ဓာတ်ရောင်ႏဆျောဝ်ႏ တောင်ႏထန်ႏထာꩻ ၃ စား။ ဝွေꩻသီးအွောန်ႏမဉ်ꩻခါꩻ အယ်လ်ဖာ၊ ဘီတာ ယင်း ဂမ္မာရောင်ႏဆျောဝ်ႏ။ နုဲင်း ၁၉၁၁ ဗာႏနေင်ႏကို ''အောတ်တိုဟန်'' ([[:en: Otto Hahn| Otto Hahn]]) တွမ်ႏယင်း ၁၉၁၄ ဗာႏနေင်ႏကို ''စိမ်းသ် ဆဲက်ဒဝစ်'' (James Chadwick) ကသေထွꩻလꩻဝင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ဘီတာ ပြုဲင်ပြင်ꩻထာꩻ ရောင်ႏခꩻနောဝ်ꩻ အထွာတရွꩻနေးစား၊ အထွာကွိုတ်ꩻကတ်ꩻနေးတောဝ်းတဲ့ရိုꩻ။ ပေါႏနောဝ်ꩻဟ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏယို အောဝ်ႏအဲတ်တမ်ကို ဖျꩻထန်ႏနေးတွမ်ႏ အာႏစွိုးခြွီ(energy)တရွꩻဝင်ꩻ။ ဗွိုန်ပီတောဝ်း အာႏစွိုးခြွီတနဲန် ကွိုတ်ꩻကတ်နေးစား ကမော့ꩻဒါႏ ဂမ္မာ ယင်း အယ်လ်ဖာ ပြုဲင်ပြင်ꩻထာꩻကို။ ထာꩻယို ခိန်ႏနောဝ်ꩻခါ ထွာဖို ပျဿနာႏ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏ အွိုးနျူကလီးယား ရူပဗေဒဖဲ့ꩻတာႏ၊ ပွိုးတမုဲင်ꩻနဲးတဲင် ကပြုဲင်ပြင်ꩻထာꩻ နောဝ်ꩻစားဖုံႏကိုယို အထွို့ꩻသဲန်ꩻခါꩻတောဝ်း အာႏစွိုးခြွီ ထီႏလွဝင်ꩻ အအွောန်ႏနယ်နုဲင်းနောဝ်ꩻစား နောဝ်ꩻမꩻသွူ။

၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ဟဉ်နရီဘဲက်ဂွါရယ်ယို ဝွေꩻကသေထွꩻလꩻထာꩻတာႏ၊ မာရီ တွမ်ႏ ပီယာရီ ကျူရီသီးယို ဝွေꩻသီးမာꩻထွေ သုတေသနဖုံႏ အွိုးရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻဖဲ့ꩻကိုတာႏ ဝင်ꩻဖေႏလွေꩻဖဝင်ꩻ နိုဘယ်ဆု။ ရူတာဖော့ဒ်နောဝ်ꩻ ၁၉၀၈ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ ဝင်ꩻဖေႏလွေꩻ နိုဘယ်ဆု ဓာတုဗေဒဖဲ့ꩻတာႏ၊ လꩻအီတွမ်ႏ ဝွေꩻကထုမ်ႏကြမ်ꩻခါꩻဒါႏ ထာꩻခြိုꩻဝတ္ထု ကပြုဲင်လီထာꩻ တွမ်ႏယင်း ရေဒီယိုသတ္တိဆုဲင်းထာꩻကအောဝ်ႏဒါႏ ထာꩻခြိုꩻဝတ္ထု ဓာတုဗေဒဖဲ့ꩻကိုတာႏသွူ။

တွိုႏ ၁၉၀၅ ဗာႏနေင်ႏကို [[:en: Albert Einstein|အဲလ်ဘတ် အုဲန်းသတုဲန်း]] တဲမ်းထေ ဒြတ်ဖဲန်-အာႏစွိုးခြွီ ညီႏဗွိုန်ဝင်ꩻ ထာꩻယူႏအုဲန်ဒီယာ။ ဘဲက်ဂွါရယ် တွမ်ႏ မာꩻရီကျူရီသီးကထောင်ဒါႏ ရေဒီယိုသတ္တိ ဆုဲင်းထာꩻဖုံႏ လဲန်းရီးထဲင်းယိုဗာႏတဲင် ကအီးခြုဲင်း စေနယ်ဖေႏလꩻ ရေဒီယိုသတ္တိ ကဆုဲင်းထာꩻတာႏ ကအီးလꩻ အာႏစွိုးခြွီ လိတ်အရွီးအခိုႏနောဝ်ꩻ အရအုံပွိုးဗာႏက ဝင်ꩻဖုံႏ ကသေထွꩻလꩻ နျူကလိယ နမ်းဒျာႏယိုကဲႏကဲႏ ကထွာဒါႏ နျူကလီယွန် အပေႏခြာထဲင်းဝွေꩻ အောဝ်ႏသော့ꩻငီꩻပါခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။

=== ရူတာဖော့ဒ် သေနာႏထွꩻ နျူကလိယ ===
၁၉၀၆ ဗာႏနေင်ႏကို [[:en:Ernest Rutherford|ရူတာဖော့ဒ်]] ထေနျꩻလိတ်ဖွူꩻ &quot;မာꩻတွမ်ႏရေဒီယမ် ကကာႏလွေꩻ ထာꩻခြိုꩻဝတ္ထုကို ထာꩻဇျꩻအထျꩻ ( Particle)တဗာႏ ယွိုးထွူႏထာꩻ&quot;။&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Rutherford|first=Ernest|author-link1=Ernest Rutherford|title=On the retardation of the α particle from radium in passing through matter|journal=[[Philosophical Magazine]]|year=1906|volume=12|number=68|pages=134–146|doi=10.1080/14786440609463525|url=https://zenodo.org/record/1430810|access-date=2019-07-01|archive-date=2022-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20220331091115/https://zenodo.org/record/1430810|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[:en:Hans Geiger|ဟန်ကုဲန်ဂါ]] မာꩻလုဲင်းငါဖေႏ စူခြောင်ꩻယိုဗာႏ အွိုး ဩစောဝ်းဩဗွေႏအစွိုꩻ [[:en:Royal Society|Royal Society]]ကို&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Geiger|first=Hans|author-link1=Hans Geiger|title=On the scattering of α-particles by matter|journal=[[Proceedings of the Royal Society A]]|year=1908|volume=81|number=546|pages=174–177|doi=10.1098/rspa.1908.0067 |bibcode=1908RSPSA..81..174G|doi-access=free}}&lt;/ref&gt;ထွူ ဝွေꩻမာꩻနယ်ဖေႏပါ ဝွေꩻတွမ်ႏ ရူတာဖော့ဒ် ကမာꩻထွူခါꩻလဲန်းဒါႏ ကာႏလွေꩻ အယ်လဖာ ထာဇျꩻအထျꩻ တလီꩻအောဝ်ႏကို၊ အလူမီနီယမ် အဗေင်ႏပျာႏကို၊ ခမ်ꩻဆွိုင်ꩻ ခမ်ꩻလာႏပျာႏကိုဖုံႏ။ ကထောင်ထွား မာꩻလွေꩻငါအာခြာထဲင်းဒါႏ ထာꩻမာꩻခရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ကုဲန်ဂါတွမ်ႏ အားနဲတ် မာသဒန်  ( [[:en:Ernest Marsden|Ernest Marsden]])&lt;ref&gt;{{cite journal | last1 =Geiger | first1 =Hans| author-link1=Hans Geiger|last2=Marsden|first2=Ernest|author-link2=Ernest Marsden| title=On the diffuse reflection of the α-particles | year =1909 | volume=82| pages =495|number=557|journal=[[Proceedings of the Royal Society A]] | doi=10.1098/rspa.1909.0054 |bibcode=1909RSPSA..82..495G| doi-access=free}}&lt;/ref&gt; တဲမ်းထန်ႏဖေႏ ၁၉၀၉ ဗာႏနေင်ႏကို။ အတသာခြာထဲင်းဒါႏ [[:en:Geiger–Marsden experiments|ကုဲန်ဂါ-မာသဒဲန် ကမာꩻနယ်ထာꩻ ]]နောဝ်ꩻ ကုဲန်ဂါ နျꩻထန်ႏထွတ်ထေဖေႏ ၁၉၁၀ ဗာႏနေင်ႏကိုသွ။&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Geiger|first=Hans|author-link1=Hans Geiger|title=The scattering of the α-particles by matter|year=1910|volume=83|number=565|pages=492–504|journal=[[Proceedings of the Royal Society A]]|doi=10.1098/rspa.1910.0038|bibcode=1910RSPSA..83..492G|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; ထွိုင်ႏတွိုႏ ၁၉၁၁-၁၉၁၂ ဗာႏနေင်ႏကို ရူတာဖော့ဒ် လွေꩻခြုဲင်းနယ်၊ မာꩻနယ်ဖေႏ လိုꩻအာဆငါ အွိုး Royal Society (မန်းဟဲ့ꩻ တော်ဝင်အဖွဲ့အစည်း)ထွူ အွောန်ႏဟွိုန်ခါꩻဖေႏပါ ယိုခါ နီကသေနာႏဒါႏ အဲတ်တမ်ဖဲ့ꩻရာ တီအိုရီတသာတဗာႏနောဝ်ꩻတန်သွူ။

ကတဲမ်းထေ တွယ်ႏနျꩻဒါႏ လိတ်ကီယိုစားဖုံႏကို ကမာꩻဗာႏလဲန်းဒါႏ အဓိကထာꩻမာꩻနယ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာနေး အမာꩻလွေꩻ ၁၉၀၉ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ၊ အမာꩻ မန်ဆဲတ်သတာ တက္ကသိုလ်ႏကို။ ကမာꩻငီꩻ အားနဲတ် ရူတာဖော့ဒ်သား ပီနုဲင်း ''ဇျိုဟန်နဲတ်သ ဟန် ကုဲန်ဂါ'' တွမ်ႏ ကျောင်ꩻသားခလုဲင်ႏလꩻတောဝ်းဘွဲ့ ကမဉ်ꩻဒါႏ ''မာသဒဲန်''သီးယို ရူတာဖော့ဒ် အွောန်လဲ့ꩻခိုး အယ်လဖာ ထာꩻဇျꩻအထျꩻဖုံႏ (helium 4 nuclei) အွိုးခမ်ꩻဆွိုင်ꩻပျာႏပေႏထျꩻ။ ကရိုꩻဒါႏ plum pudding model နောဝ်ꩻဗာႏ ကထွားဖေႏထာꩻနောဝ်ꩻ အရိုꩻ အယ်လဖာ ထာꩻဇျꩻအထျꩻဖုံႏ ရအီးစီꩻဖြွောန်ထန်ႏလွေꩻ ခမ်ꩻဆွိုင်ꩻပျာႏထွူ ခမ်ꩻဆွိုင်ꩻပျာႏ ရအီးတငေါꩻပသာႏဗာႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ရူတာဖော့ဒ် ထွောန်ႏသေꩻခါꩻဝွေꩻလိုꩻ ယမ်ကထွားထုမ်ႏပါ ကကုဲင်းထီႏထွꩻစွော့ꩻဒါႏ ထာꩻရမာꩻသꩻဝအီဝွေꩻတစွိုးစွိုး။ ထာꩻဇျꩻအထျꩻဖုံႏ ယဟန်ႏနောဝ်ꩻ တဗောက်ꩻတဗက်ꩻ ကာႏလွေꩻဒျာႏ ထာꩻစဲင်ႏတန်ဖုံႏရာ၊ ယဗာႏဗာႏနောဝ်ꩻ အတခꩻသဲင်ꩻချာလꩻပါနေးကထဲင်း။ ဝွေꩻထွားပဲန် ထွားယွိုင်ႏအီတွမ်ႏ ကခꩻမိုးဒါႏ စေးတစ်ဆျူး တွမ်ႏတနတ်ရာႏ၊ ကွဲးတွော့ꩻ လွေꩻမော့ꩻတေား အတဆွောန်ချာ။ ၁၉၁၁ ဗာႏနေင်ႏခါ ရူတာဖော့ဒ် ကအွာထန်ႏလꩻ ဒေတာ (Rutherford's analysis of the data) ကို ကသေထွꩻဒါႏထာꩻယို အလွေꩻထွာအီ ရူတာဖော့ဒ် အဲတ်တမ်မိုဒယ်။ အဲတ်တမ်မိုဒယ်နောဝ်ꩻဗာႏရိုꩻ အဲတ်တမ်ကို ဒြတ်ဖဲန်ကဉ်းအာအာယို ကပေႏဗိꩻ၊ ကနဲန်းတဉ်ႏတွော့ꩻမွေးဒါႏ နျူကလိယ အောဝ်ႏပါသော့ꩻ။ ကထွူႏစွူ့ဒါႏ၊ တျာႏအာႏအထီးကအောဝ်ႏဗွို့ꩻဒါႏ ထာꩻဇျꩻအထျꩻဖုံႏ ယမ်ဖေႏနေး ကအုံကြွော့ꩻ ကအောဝ်ႏခွေါန်ꩻအီတာႏ အီလဲက်ထရွန်ဖုံႏ အောဝ်ႏရဲး တေင်ဖေႏခါꩻ (နောဝ်ꩻခါ ခလုဲင်ႏသေတောဝ်းဒွိုန်း နယူထရွန်)။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဖေႏ ဥပမာတဗာႏနောဝ်ꩻ မိုဒယ်ယိုဗာႏတာႏ (ခေတ်တသာ မော်ဒန်မိုဒယ်မွေးတောဝ်း) နုဲတ်ထရိုစဉ်-၁၄ ကိုယို နျူကလိယ အောဝ်ႏပါ ၁ ဖြုံႏ၊ နျူကလိယကိုနောဝ်ꩻ ပရိုတွန် ၁၄ ဖြုံႏ ယင်း အီလဲက်ထရွန် ၇ ဖြုံႏ အောဝ်ႏပါငီꩻသော့ꩻ (လို့လို့ ထွာ ထာꩻဇျꩻအထျꩻ ၂၁ ဖြုံႏ)။ နျူကလိယနောဝ်ꩻဗာႏကို အကအောဝ်ႏလေပ်ဒါႏ အီလဲက်ထရွန်ယင်းဒျာႏ ၇ ဖြုံႏ အောဝ်ႏဗဲန်ခြာက အရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

===အဲတ်ဒဉ်တန်တွမ်ႏ သတယ်လာ နျူကလီးယားလေမ်ꩻဝင်ꩻ===
၁၉၂၀ ဗာႏနေင်ႏကိုရပ်ခါ အာတာအဲတ်ဒဉ်တန် ([[:en: Arthur Eddington|Arthur Eddington]]) ယူႏယူႏတဲမ်း ကသေထွꩻလꩻဒါႏ ဆာႏဖုံႏကိုကအောဝ်ႏထွာဒါႏ နျူကလီးယား ယန္တရားလေမ်ꩻဗဲန်ဝင်ꩻခရာႏ အိုးဝွေꩻလိတ်စေးလာႏ The International Constitution of the Stars ကို။ ခိန်ႏနောဝ်ꩻခါ သတယ်လာ အာႏစွိုးခြွီ (stellar energy) အရွီးအခိုႏယို ထွာဖို ကဗွေစုမ်ႏမွေးဒါႏ ထာꩻညာꩻယော့ ယူႏယပ်ꩻတဗာႏ- အဲတ်ဒဉ်တန် ကယူႏခွေါန်ꩻ စွို့ꩻစွောန်ႏငါလွေꩻနောဝ်ꩻ အရိုꩻ အရွီးအခိုႏယို ထွာဒျာႏ ဟုဲတ်ဒရိုစဲန် နွို့လေမ်ꩻဗဲန်လွေꩻ ဟီလီယမ်ကို၊ အွောန်ႏစွꩻထန်ႏအာမွေးမုဲင်း အာႏစွိုးခြွီ ဗွိုန်ပီနုဲင်း အုဲန်းသတုဲန်း အီကွေးဆဉ်း E = mc&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ကိုစားတဲ့ဒေါ့ꩻ။ ယိုနောဝ်ꩻ ထွာနေး ထာꩻတန်ပြွူႏ ယမ်ယဲ့ꩻတလာငါတဗာႏ၊ ထွာမုဲင်ꩻနဲးတဲ့ ကောပ်ခိန်ႏနောဝ်ꩻခါ တာမိုနျူကလီးယား အာႏစွိုးခြွီ တွမ်ႏယင်း ဆာႏဖုံႏယို ဟုဲတ်ဒရိုစဲန် အောဝ်ႏလေမ်ꩻသော့ꩻအာအေားတန်ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ခလုဲင်ႏသေထွꩻတောဝ်းဒွိုန်းရိုꩻလဲ့ နောဝ်ꩻမꩻသွူ။

===ထွားထောင်လွောန်ꩻ နျူကလီးယား သပဉ်===
ရူတာဖော့ဒ် မိုဒယ် ထာꩻမာꩻထွာဟောဝ် ဗတွိုႏစွောန်း ဖရန်ကို ရာသဲတ္တီ ([[:en:Franco Rasetti|Franco Rasetti]]) ကယွော့လွောန်ဖေႏ ထွားထောင်လွောန်ꩻ နျူကလီးယား သပဉ်ခရာႏ (studies of nuclear spin)[[:en: California Institute of Technology|ကာလီဖိုးနီးယား အနယ်ပညာႏဌာန]]ကို အွိုး ၁၉၂၉ ဗာႏနေင်ႏခါ။ ၁၉၂၅ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ ကသေခါꩻနောဝ်ꩻ ပရိုတွန်တွမ်ႏ အီလဲက်ထရွန်ယို သပဉ်ငိုꩻအောဝ်ႏ ± ½ နုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရူတာဖော့ဒ် မိုဒယ် နုဲတ်ထရိုစဲန်-၁၄ ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ နျူကလီးယား ထာꩻဇျꩻအထျꩻ လို့လို့ ၂၁ ဖြုံႏကိုယို ကအီးအွောန်ႏကုဲင်ထွာနုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻ သပဉ်တာႏ အဖြုံႏ ၂၀ နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏလိုႏဗူႏဖေႏ ပဉ်ခိုႏခိုႏ ပဉ်စုင်ႏစုင်ႏနေး၊ နောဝ်ꩻထွူ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ အမွူး ထာꩻဇျꩻအထျꩻ (အသွꩻတအောဝ်ႏတောဝ်းဒါႏ ထာꩻဇျꩻအထျꩻ) အီးလိုႏအွောန်ႏကုဲင်ဖေႏနျူကလိယ အထွူအီ သပဉ် (net spin) ½ ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ရာသဲတ္တီ. ကသေထွꩻနောဝ်ꩻ နုဲတ်ထရိုစဲန်-၁၄ ယို သပဉ်အောဝ်ႏ ၁ သွူ။

==လိတ်မွောန်==
{{Reflist}}
[[ကဏ္ဍ:ရူပဗေဒ]]
[[ကဏ္ဍ:နျူးကလီးယားရူပဗေဒ]]</text>
      <sha1>3pymjeuyr6eburmdfbf8bqmw985vowg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8531</id>
    <revision>
      <id>31808</id>
      <parentid>31797</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T04:53:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Sein</username>
        <id>844</id>
      </contributor>
      <comment>မွဥ်းဖျင်</comment>
      <origin>31808</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92601" sha1="lvf4kl69ewipdnfczwd1q909eovqg74" xml:space="preserve">[[File:AS11-40-5964 (21037459754).jpg|thumb|[[:en:Buzz Aldrin]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻ ကထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏ [[အပိုလို ၁၁]]ဂြိုဟ်ႏတုခိန်ႏ အဝ်ႏထူႏ [[:en:core sample|ဟံႏတခြိုꩻတစွိုးစွိုးနမူႏနာႏ]] [[လာ]]လောင်းကျာꩻပုင်ႏ]]
[[File:PIA16239 High-Resolution Self-Portrait by Curiosity Rover Arm Camera square.jpg|thumb|Self-portrait of [[:en:Curiosity (rover)|''Curiosity'' rover]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကာꩻထောင်ထွားမားဂြိုဟ်ႏ အဝ်ႏထောင်ထွားထာꩻ [[မားဂြိုဟ်ႏ]]လောင်းပုင်ႏကျာꩻ]]

'''ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ''' ({{lang-en| Space exploration}}) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻသွူ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသ အနယ်ꩻပညာႏတဲင် ကထိုမ်ႏလယ်ႏထောင်ထွား ကလွူꩻလေ့လာဒါႏ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻ ထာꩻမာꩻတန်ဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။&lt;ref&gt;
{{cite web | url = http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | title = How Space is Explored | publisher = NASA | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20090702153058/http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | archive-date = 2009-07-02 }}&lt;/ref&gt; နီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်းကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏ[[ဒုံးကျောင်ႏ]]တန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ [[အာႏကာႏသ]] နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ [[ဂျာမန်လိုမျိုꩻ]] [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏသျင်ႏ [[ယောဟန်ကပ်ပလာ]] (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို [[ဂျိုလ်ႏ|ဂြိုဟ်ႏ]]ဖိုင်ႏ(Planets) [[လေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻရဲဉ်ႏ|ကလေပ်ရွေꩻလွေꩻတဖူꩻ]](Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻတာႏအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]] (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ [[အနယ်ꩻပညာႏ]]ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ [[နျူတန်|ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန်]] (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်ႏလွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုတာႏ ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ [[နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသ]]အကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီအာႏနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တေဥ်း အီ သီယိုကော့ဗ်သကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် [[အာႏကာႏသယာဥ်]]ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ [[ဂျာမနီခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “[[လာ|လာလောင်း]]” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုသျှားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ [[သပွတ်နစ်-၁]]  (ရသျှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: [[Sputnik-1]])   [[ဂြိုဟ်ႏတု]]တဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထင်ႏထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာချာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ [[သိပ္ပံ]]ကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လုဲက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လုဲက်ကာ” သွီႏကလွေꩻလေပ်သွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖိုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာချာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏနွောင်ꩻမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျား[[မေႏထာꩻကျောင်ႏ]] တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ်ဟမ်ႏတလီꩻထု ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ [[အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ်]] မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ သျဲစ်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် သျဲစ်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏထင်ႏလဲဥ်းအကို အောဝ်ႏကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာစီဂရစ်သမ် ကရိုꩻဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ်]] (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း သျဲစ်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 
[[File:Aldrin Apollo 11 original.jpg|thumb| Astronaut [[Buzz Aldrin]] had a personal Communion service when he first arrived on the surface of the [[Moon]].]]

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ]]လောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻလꩻထိုꩻတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဥ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏတွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် [[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]] ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုꩻမွူးနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ [[ထင်ႏလာလောင်း|လာမဲ့ငါလောင်း]]နီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ [[အင်ဂျင်နီယာ]]ဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ယူႏခါꩻကျံႏခါꩻဥာဏ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်[[စူခွုမ်]]တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် [[မွူးအစွိုꩻအဗူႏ|မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ]] တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်းကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ==
အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်စေခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ [[တလီꩻနမ်း]]အကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ယွထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယိင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏလဲဥ်းဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏဟမ်ႏဖာႏဗꩻထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ အာႏသန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏရပ်ဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်ကလီဖိုင်ႏ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (တအိုလွီးအီတောနွောင်ꩻတျာႏမေႏအာႏစား) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]ယို ထွာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီးထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် သေတ်သလူနာသပေ့ (cis-lunar space)သွူ။ သေတ်သ (cis) ကရိုꩻယို (this side)အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ (lunar)ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ သပေ့ (space)နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻသွူမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း [[လာ]] ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ စလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး [[နဂါꩻလွီး]] (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

==ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ==
[[လာ]] ယို [[ရူပဗေဒ]]ဆဲင်ႏရာꩻ စည်ꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏအလꩻ အောဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻအကိုတဲင် [[ဂြိုဟ်ႏ]]သီး ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ရုဲင်ꩻတသွိုး လွေꩻသဲင်ꩻ စည်ꩻကမ်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ [[ဂြိုဟ်ႏတု]]ဖိုင်ႏယို အထွူႏဗော့ “ပေါင်” ဆေ့ꩻဆေꩻ စားတဲ့အောဝ်ႏ၊ အထွူႏ အလေꩻခိဥ်ႏ “တန်” နေးစားတဲ့အောဝ်ႏတဲင် ရွုတ်ပွိုင်ပိုင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ [[ဗေဥ်းဂတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏသီးဂြိုဟ်ႏတု၊ [[သပွတ်နေတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ ရသျှားဂြိုဟ်ႏတု ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏတဒွီႏဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး အေတ်သပလိုရာ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတောမ်ႏ ရသျှာႏသီး [[သပွတ်နေတ် ၂]] ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏဟမ်းယွေးယွေး တဝွိုန်ꩻဆွာꩻနုဲင်း ပေပါဗုန်ꩻပိုင်ႏသွူ။ အမေးရိကန်သီး [[အေတ်သပလိုရာ ၇]] ဂြိုဟ်ႏတုပိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖဲ့နောဝ်ꩻတန်တဝွိုန်ꩻတဲင် တဖဲ့ꩻ နောဝ်ꩻတျူပေႏထိုꩻတဲင် ဗွိုန်နုဲင်း လိုꩻပေႏသီးကခွုမ်ဆိုးဒါႏ [[စေန်]] (ဂျင်) ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာꩻသအတာႏ ထွာ အရေꩻတန်ကိရိယာႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ရောင်ႏလေရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ၊ [[ဂမ္မာရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ၊ [[အိတ်ရေးရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တောင်ꩻသေမတ်အီ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏဒါႏ [[တျာႏမေႏ]]ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻထီအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏကို ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ်ဖိုင်ႏ ၊ ဥက္ကာႏတူႏခေါဝ်ပေႏ ကဖွန်ႏတနိဥ်ႏဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တအိုမုတ်လူး(မြူမှုန်)ဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻတခွိုင်ႏမုဲင်ꩻ ဖော်ႏထန်ႏနယ်နွောင်ꩻသွူ။ ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအားတောမ်ႏ ထွို့ꩻငင်ႏအားနယ်ႏဖိုင်ႏလဲ့ တဲက်ထာနွောင်ꩻသွူ။ နီꩻလို့သီးကအုံဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယိုမိဥ်ႏတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားနွောင်ꩻအီ ချာလꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်း အမေႏရိကန်ႏသီး ရာႏသီႏဥတုထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻအထူꩻဂြိုဟ်ႏတု တုဲင်းရွစ် ၁  ဂြိုဟ်ႏတုစားယိုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အုံပွေါထွားလွေꩻ မို့ꩻအေႏဖိုင်ႏ အပိုင်ႏအခြုံအရောင်ႏ ကပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဲင် ရမ်ꩻလꩻအွဥ် ရာႏသီႏဥတုအတာႏ ကူႏညီႏစွဲးကမ်ႏကိုနွောင်ꩻသွူ။ သွုံꩻတောမ်ႏ စီအိုဒဲစ်တေတ် ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏတဲင် ထွို့ꩻတဲမ်းသွဲနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ ကယိင်းယံမဲဥ်ႏဗဲက်ဒါႏ ဟမ်ႏပိုင်ႏ (Map)ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို သွုပ်သွယ်ႏရေꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအတာႏလဲ့ စွဲကမ်းကိုအီသွူ။ တယ်လီဗေးသျှင်း ကရိုꩻဒါႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန်ထာꩻမာꩻ နောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻလꩻဗော့ꩻ ခင်ႏလမ်ႏဗော့ꩻတာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ကအွဥ်ႏစွဒါႏ TV လဲင်ꩻဖိုင်ႏ ကလေပ်လေိမ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတဝွိုန်ꩻယို လွေꩻတကဲင်ႏနေး လꩻတောဝ်ႏတွော့ꩻ အောဝ်ႏအညာꩻဆွမ်ꩻထွားနာႏလတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏယို အွဥ်ႏစွꩻဒင်ႏတွိုႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဗာႏအလောင်းတွော့ꩻ အောဝ်ႏဂြိုဟ်ႏတုထျꩻအွဥ်ႏစွꩻထေ့လင်ꩻလူးချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအလောင်းတဲင်  အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်းခင်ႏလမ်းအထွောင်းအာဖိုင်ႏယို ဆွမ်ꩻထွားလꩻလို့စွဥ်ႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန် အခြပ်အရဲဥ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယို အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏဗာႏတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်းနွောင်ꩻအရန်းအစားစားအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏတဲင် နီရန်း စားတဲ့အောဝ်ႏ  ငတ်ꩻရန်းစားတဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏယိုတောထင်ႏဂြိုဟ်ႏတု ကတွိုႏသင်ꩻရာꩻအထိုထွူ ခိဥ်ႏတွယ်ႏယင်း အစဲင်ႏမဲဥ်ႏတဲင် မဲဥ်ႏလွောက်ရာꩻအမွိုင်နှုန်ꩻဖေႏကတွိုႏ ဖေႏဗာႏယင်းနွန်ႏထင်ႏအာႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏပယ်ဒပ်ဆွိုင်ꩻသေꩻ ခါꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ အခေါဝ်ဖဲ့ꩻချာသွတ်ꩻသွူ။ 

မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်းလဲ့ ဒုံးကျောင်ႏမိဥ်ႏတွိုႏထင်ႏသွူ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဥ်တဖူꩻကိုမꩻ အွဥ်ႏဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့လꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ (ဟဲ့ꩻ)အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်း တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကဖထန်ႏ ဖြယ်ထိုꩻထွူ ဒုံးကျောင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစ ဒုံးကျောင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ထင်ႏတနွောင်း စွဥ်ႏတရွဥ်းနေးသွူ။ နွန်ႏအာႏအတာႏ ပꩻထိုꩻအရန်းရန်းထွိုင်ႏထွူ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏယို ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းဖိုင်ႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏမဲ့ငါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတွောင်းစွဥ်ႏတရွဥ်း အီႏဗော့ꩻဗွိုန်နုဲင်း ခွဥ်းကဲစ်စွဥ်ႏတလီးအတွိုင်ꩻထွူတဲင် ကွဲထဲ့ထဲ့ဖွိုႏ လင်ꩻလွဥ်သွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ဂြိုဟ်ႏတုအတာႏကလိုႏဒါႏအမွိုင်နှုန်ꩻအာႏ ဖေႏကတွိုႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းယို နွန်ႏထိုꩻဖေႏဂြိုဟ်ႏတုသွူ။ ဒုံးကျောင်းတဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဆွိုင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ပေါႏတတွိုႏတောဝ်ႏ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻအမွိုင်နှုန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတထွောင်းအကိုတဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏအတာႏ အုံအောဝ်ႏနွောင်ꩻချာဒျာႏသွူ။ ဖေႏကအောဝ်ႏနုဲင်းတဖူꩻကိုစားယိုအတာႏ  ပေါ့ꩻတလီꩻထုအဗွိုသွတ်ꩻ အခေါဝ် မွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ ဖုဲင်းလဲ့ညာꩻဗာႏ ကားတဲင်တလီꩻထုကားကအောဝ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ပေါ့ꩻဖုဲင်းလဲ့ညာꩻတောဝ်းတလီꩻထုနောဝ်ꩻ တလီꩻထုနွန်ႏချာအာႏတွော့ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ် ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကရုဲင့်တသွိုးမှု ကလွေꩻနှုန်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ ကွဲယွယွလွဥ်တဲင် မာꩻထဲ့လလင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏဗော့ꩻလွဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထျꩻတဲင် တလီꩻထုပွစ်ဒုတ်တွော့ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုယို မေႏခိုးထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းတမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဖေႏကလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻနွောင်ꩻ ဟမ်ႏလေပ်တဖူꩻအကိုအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏက ဆဲင်ႏရာꩻလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ဖိုင်ႏသွူ။ လေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ယို မာꩻတရျားဖေႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအတာႏ မာꩻထွာဗဟိုႏဖꩻထန်ႏအားသွူ။ 

ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ပေါ့ꩻကွဲထိုထိုလဲ့ ကလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်သူꩻ ယိင်းကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပွိုႏထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏလဲ့ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကအောဝ်ႏဗော့ꩻရာခင်းလမ်ႏတွင်ꩻ အမွိုင်အောဝ်ႏဗာႏ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၁၈,၀၀၀ နှုန်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻလာနောဝ်ꩻ ကွပ်အောဝ်ႏညာꩻငါႏတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွော့ꩻ လွေꩻခြိ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၂,၀၀၀ နှုန်ꩻ လွုမ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကတဝေ့ꩻကတပန်ႏအတဖူꩻအကို ကအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအမွိုင်နှုန်ꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ မိဥ်ႏဗော့ꩻလွဥ် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဲ့ ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတွော့ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအမွိုင်နှုန်ꩻယို တွိုႏလွဥ်အထိုသွတ်ꩻအရန်ႏသွူ။ မိဥ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးထိုꩻလွေꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏအညာꩻသွတ်ꩻခင်ႏလမ်း နောဝ်ꩻတဲ ကွပ်ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် အတသွိုး အလွေꩻနှုန်ꩻယွိုက်ထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဒပ်ဆွို့ꩻသေꩻခါꩻဗော့ꩻကိရိယားဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻဂြိုဟ်ႏတုစား ၊ ဒင်ႏထင်ႏပါလိုꩻတောမ်ႏတိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အီတောလွေꩻအာႏကာႏသကိုစား ရိုꩻတဲင် အောဝ်ꩻနီစားသွူ။ 

ကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဂြိုဟ်ႏတုစားယို အခိန်ႏတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်ႏယံကဆွမ်ꩻထူးနွောင်ꩻ အီႏပသာချာဖေႏသတင်ꩻအတာႏ အွဥ်ႏဒင်ႏလွေꩻပါ ရေဒီယိုငေါဝ်းအွဥ်ႏစွꩻစက်ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း ကပသာထင်ႏဒါႏ မာꩻထွဥ်ႏချက်အလꩻ ဗွောင်ဖေႏနွောင်ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအတာႏ အထူꩻ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻသွူတကားတောဝ်း ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ် မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ရောင်ႏအလင်ကဆဲစ်ထန်ႏလွဥ်ဖိုင်ႏအတာႏ ကတွက်ဒျာႏကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ ဆာႏကျောင်ႏကဒုတ်ဗာႏဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ကိရိယာႏကတွက်ဒါႏ ဥက္ကာတူႏဖွန်ႏပေႏဖိုင်ႏတောမ်ႏ အခွꩻအလျား၊ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏနယ်ႏဖိုင်ႏ၊ ကအောဝ်ႏမွူးကဆဲစ်ထန်ႏထွဥ်ဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း အောဝ်ႏဆာႏဖိုင်ႏထျꩻ ကအွဥ်ႏစွꩻလွဥ်ဒါႏ ရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏပါထွူသေႏသေႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသအကို ဖေႏကဒင်ႏတောလွေꩻနွောင်ꩻ တိရိစ္ဆာန်ႏ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း လိုꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကမာꩻခါꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ကဲဥ်ႏအာအာနောဝ်ꩻတဲ တန်ကယ်ꩻထဲင်း ဂြိုဟ်ႏတုအစားကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဖြီႏဖြီႏစားသွူ။ လိုꩻ တောမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ ဖိုင်ႏ ကထိုမ်းလွေꩻပါဂြိုဟ်ႏတုစားနောဝ်ꩻတဲ သာအီတလီꩻအတာႏ [[အောက်သီစေန်]]ထေ[[ကိရိယာႏ]]ဖိုင်ႏ၊ အခွꩻအလျားခိဥ်ႏတရျားကိရိယာႏဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏတောလွေꩻပါတိရိစ္ဆာန်ႏစားနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအကိုကဒပ်ဆွို့သေꩻခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏယို တဲက်ထာဒင်ႏမုဲင်ဖေႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ သꩻရာႏတဖုံမု၊ နမ်းအလျားနှုန်ꩻ၊ သာတလီꩻနှုန်ꩻ၊ ထီလွီးတောမ်ႏ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကမဲဥ်သေ အခရာႏအလင်ဖိုင်ႏယိုလဲ့ မုဲင်ခါꩻဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏလွေꩻပါ လိုꩻနောဝ်ꩻတဲ ကိရိယာႏနုဲင်းဆကီဖိုင်ႏယို ပါသော့ꩻဗာႏသွူ။ ကဝါႏလွေꩻဒါႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ တောမ်ႏ ကထိုမ်းလွဥ်ꩻဒါႏ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး ယံကသဲင်ꩻတွိုႏလွဥ်ချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းအတာႏ အနယ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻကဝါး လိုꩻကထိုမ်းဒါႏဒုံးကျောင်ႏအစားယိုနောဝ်ꩻ တောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုကအီႏလွေꩻတဖူꩻ တဗန်ႏလုဲင်ဖဲ့ꩻအတာႏ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏမော့နောဝ်ꩻ ဒပ်ဆွို့ခါꩻ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်းတဗန်ႏချာစားဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်ႏတဗန်ႏချာစားနောဝ်ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ်ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဂြိုဟ်ႏတုယို ထဲ့လလင်ꩻချာဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကားတောဝ်း လို့ကပါအကွို့ꩻယို ယံဖေႏကလင်ꩻယွယွအတာႏ မာꩻဆွို့ခါꩻပါဗာႏ တလီꩻထီꩻ(Parachute)သွူ။

==ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻတာႏ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ==
ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို လိုꩻပါလွဥ်ꩻတောဝ်ႏ ပါသော့ꩻဗော့ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏလွုမ်ꩻတဲင် ဒုံးကျောင်ႏအစား နွို့လွေꩻဆုံးဝိစ်ꩻအာႏကာႏသကို ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ထွာအရီႏစသွတ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ [[လူန ၂]] / ကော့သမော့ ဒုံးကျောင်း ၂ ကရိုꩻဒါႏ ရုသျှားသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း တွိုႏထင်ႏရီးစသွတ်ꩻ လာ အလောင်း ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏလူန ၂ ယို ခရေတ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ နေင်ႏ သဲစ်တေဥ်လာလာ ၁၄ နောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလာအလောင်းသွူ။ ကထွာဒါႏထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏအလင် အမေႏရိကန်ႏသီး ပုဲင်အိုနီယာ ၄ တောမ်ႏ ရုသျှသီး ယူနေတ် ၁ ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ ကျော်ႏတကာႏထိုꩻလာတဲင် ထွာထိုꩻလဲဥ်း မွူးအတာႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏသွူ။ လိုꩻသီး ကမာꩻဒါႏ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျေောင်ႏဖိုင်ႏယို [[မားဂြိုဟ်ႏ]]([[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]])၊ [[ဗီးနပ်ဂြိုဟ်ႏ]]([[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]])တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏလင်အလောင်းဖိုင်ႏလဲ့ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရုသျသီး [[ဗီးနပ် ၄]] တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၅]] ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းသောကျာႏဂြိုဟ်ႏလောင်း ၁၉၆၆ နေင်ႏကိုသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၉ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်းခမ်ႏဖာႏလောင်း ထန်ႏလွေꩻတဖူꩻ တွိုႏလွေꩻ ၂၄၇,၀၀၀,၀၀၀ မဲင်ႏအတာႏ ည ၅ လာခွယ်ꩻထွူ ၁၉၇၁ နေင်ႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၃ နီꩻနောဝ်ꩻ ပထမအရီးစသွတ်ꩻ လေပ်ဗဲဥ် မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကားတဲင် မွူးဂြိုဟ်ႏရံႏဖိုင်ႏအကို အတန်သွတ်ꩻ အတရေꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်ႏ]] ([[ကျာႏသပတေꩻဂြိုဟ်ႏ]])ယိုအထျꩻလဲ့ ၁၉၇၂ နေင်ႏ မတ်လာ ၂ နီꩻအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻလွေꩻ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၁၀]] ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို ကပါသော့ꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပသာချာ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏဆဲင်ႏရာꩻအဖိုꩻတန်ႏ အချက်အခရာႏဖိုင်ႏသွူ။ အွဥ်ႏနယ်သာႏဓကအနေႏ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၄]] နောဝ်ꩻ ဒိုဖြောင်လွေꩻ ဗန်အယ်လေဥ် ရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏခင်ႏလမ်ႏတဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻ ဒုဒွိုန်တောမ်ႏ တဲက်ထာမုအမဲဥ်ႏအတာႏ အရီးစသွတ်ꩻ တဲက်ထာဖေꩻနွောင်တဲင် ပသာသဲင်ႏဖေႏချာ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး နောဝ်ꩻသွူ။ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို ခါးလားကတွိုႏလွေꩻ လာ မိဥ်ႏမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏအလောင်း  မိဥ်ႏတွိုႏလွေꩻဒျာႏ လာ/ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏ အထျꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻယိင်းအောဝ်ႏတဲင် လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻ လာထျꩻ ဂြိုဟ်ႏထျꩻနောဝ်ꩻအဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သာႏဓကအနေႏ ရုသျသီး [[လူန ၃]] တွိုႏဗော့ꩻလွေꩻ လာ ထွူ တွယ်ႏလꩻနွောင်ꩻဓါတ်ပွုံႏ နီလိုꩻသီးတထီႏဗာႏဖိုတောဝ်း လာ အွိုးတဖဲ့ꩻပွုံႏဖိုင်ႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၄]] ဒုံးကျောင်ႏယိုတဲ့ တွိုႏလွေꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကညာꩻမဲင်ႏ ၁၃၄ သန်ႏ တဲင် ကာႏဗော့ꩻလွေꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏထျꩻတွော့ꩻ တွယ်ႏထူႏလꩻ ဗော့ꩻနွောင်ꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏဓါတ်ပွုံႏဖိုင်ႏထွူ တောမ်ႏရေဒီယို ပသာချာသဲင်ꩻဖေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။

==အာႏကာႏသစခန်ႏဖိုင်ႏ==
[[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]](Space Station)ဖိုင်ႏယို ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်တသေႏသေႏဟမ်ႏအတာႏ လိုꩻသီႏကမာꩻခါꩻဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ စခန်ꩻအကို လိုꩻသီးအုံအောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏတဲင် စခန်ꩻနောဝ်ꩻအကို မာꩻလွူꩻထွားဓါတ်ခန်ꩻ('''practical laboratories''')၊ ထောင်ထွားနက္ခတ်ခင်ႏလမ်း (astronomical observatories)၊ အုံပဆားခင်းလမ်းဖိုင်ႏ တောမ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအီဒုံးကျောင်ႏခင်းလမ်း (launch bases) စတဲင် ခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ အောဝ်ႏပါထွူ မာꩻသွုံꩻလꩻနွောင်ꩻအီသွူ။

သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးဖိုင်ႏလဲ့ အာႏကာႏသစခန်ꩻအတာႏ ဖေႏရောင်အကျံႏဉာဏ်ႏပငါပရာꩻဖိုင်ႏသွူ။ စျာမန် အမေႏရိကန်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ဗာနာဖွန်ဗရောင်း တဲမ်းထွို့ꩻနယ်ပွုံႏ အတဒွီႏတဝွိုန်ꩻတန်ဗွိုန်နုဲင်းလောပေဥ်ပွုံႏစံႏတဗာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏထွော့ခါꩻလောပေဥ်ပွုံႏတဝွိုꩻ အကြဲင်ႏတောမ်ႏ လောပဥ်တဝွိုန်ꩻအသောင်အငွာဖိုင်ႏအကို လိုꩻအုံတာႏတောမ်ႏ မာꩻထာꩻမာꩻတာႏ အခန်ꩻဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ထွို့ꩻငင်ႏအာႏသဖော်ꩻယံကထွာ ဗဟိုႏအကဲဥ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏဖေႏကအောဝ်ႏ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ဖေႏကအောဝ်ႏ ဖေႏကတဝေ့ꩻတပိဥ်ႏသေႏသေႏ မာꩻဆင်ခါꩻဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသစခန်ꩻယို အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁,၀၇၅  မဲင်ႏတဲင် အမွိုင်နှုန်ꩻအောဝ်ႏ ၁ နားရီႏ ၁၅,၈၀၀ မဲင်ႏရပ်တွော့ꩻ လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ၂ နားရီႏနောဝ်ꩻတလေိမ်ꩻနှုန်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ မေလာ ၁၆-၁၇ နီꩻ အကို အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသား နေးလ်အမ္မသထရောင်းတောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ သီး ဝါးထိုမ်းလွေꩻ စေဥ်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် သွုပ်ဆွို့နွောင်ꩻလွေꩻ တောမ်ႏ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏလွေꩻဒါႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻယိုထွူ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကျိုꩻစာꩻတိုꩻမွေႏနေးလွဥ် ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၃ နေင်ႏ မေလာ ၁၄ နီꩻနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆျားကွန်ရဒ်၊ စျိုးမဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်(အမေႏရိကန်)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၃၉၅ ပတ်၊ ညအာႏကာႏသကို ၂၈ နီꩻလွိုထွူ ထန်ႏလွေꩻယာဥ်ကောင်းထန်ႏဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဖျင်ဆင်နွောင်ꩻအာႏကာႏစခန်ꩻယာဥ် ကချို့ယွင်ꩻ ကကုဲင်ခင်ႏလမ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

==လွေꩻသဲင်ꩻ လာ အလောင်း==
ယိုခါနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအောဝ်ႏကျံႏစယ်ႏယူႏမွေးရောင်နာႏ လိုꩻသီးယံကလွေꩻအုံနွောင်ꩻ[[လာ]]အလောင်းအတာႏ ကျိုꩻစာႏပြဲင်ႏရောင်ပငါပရာꩻတဲင် ခမ်းထီမုဲင်အီႏအောင်ႏရီးရီးကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဥ်းသီးအောဝ်ႏပွောထွားနောဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻ လာ လောင်းခရာႏ မိဥ်ႏအောင်ႏလꩻထွူလဲ့ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးယို လွေꩻ[[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ လွေꩻ[[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏအလင်ဖိုင်ႏအတာႏ ယံကလွေꩻလꩻနွောင်ꩻ ယံကအုံလꩻနွောင်ꩻရေꩻ အီႏသောင်ႏသာမတ်မတ် အီႏမာꩻလွဥ်လွေꩻထဲင်း ကရိုꩻယို ယူးနေးတဲ့အောဝ်ႏသေနွောင်ꩻသွူ။  

အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏ]]လောင်း ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာꩻအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏဒုံးကျောင်ႏတန် အာႏသန်တလာစားသွူ။ [[ဒုံးကျောင်ႏ]]စားနောဝ်ꩻပွုံႏရုတ်ပွိုင်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ဒုံးကျောင်ႏကအွဥ်ႏထင်ႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏထျꩻနုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဥ်ႏအောဝ်ႏအာႏကာႏသစခန့်တထွောင်းထျꩻ မိဥ်ႏလွေꩻသွုပ်ထဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏရွုတ်ပွိုင်ယို အီႏကွာႏထိုတဗွိုန်တောဝ်ႏဒွုမ်လာꩻလာꩻသွူ။ အောဝ်ႏတလီꩻထုအထန်ႏဖဲ့ အီႏကျောင်ႏထန်ႏစဗာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏနမ်းပွိုင်ယို ချော်ꩻပြေခရာႏ တလိုးတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ ကျောင်ႏထန်ႏစခိန်ႏတွင်ꩻ တခံႏဗာႏတောဝ်ႏဒွုမ် မွိုင်နှုန်ꩻထိုလွဥ်ꩻအာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏယို မာꩻခွောင်ခွောင်နေး တလိုႏတောဝ်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အီႏလွေꩻလာလောင်းအတာႏ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း အလွိုးအီႏကျောင်ႏထင်ႏစွဥ်ႏတရွဥ်းဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻအကို အီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်းအတာႏ အီႏသွုံꩻဗာႏအာႏကာႏသယာဥ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ် ကအီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်ႏယို လင်ꩻနွောင်ꩻဗာႏ ယွယွသာႏသာႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အောဝ်ႏ လာ အလောင်း အီႏကျောင်ႏသဲင်ꩻချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ စီႏရင်ႏဖျင်ခါꩻမှု အောဝ်ႏဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသအရန်းရန်းထွူ ကလꩻလွဥ်ဒါႏအမော့အကျုံႏ ကသေလွဥ်ဒါႏအချက်ဖိုင်ႏအလꩻ  အွဥ်ႏအခေးခံႏလွေꩻတွော့ꩻ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာအတာႏ နေးအာႏခွုမ်မာလွဥ်တဲင် ၁၉၆၉ နောင်ႏအကို လလွဥ်ခန်းအောင်ႏမျင်းမှုနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ နေင်ႏ စူလုဲင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသားခင်ႏအွဥ်ႏခွိုင်းလင်ꩻလꩻလာမဲ့ငါလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသဝါးသားလိုꩻရုဲင်းစွန်ꩻထီထင် နေးလ်အမ္မသထရောင်း တောမ်ႏ အဲစ်ဒဝေဥ် အောလဒရေဥ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းလွေꩻတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လင်ꩻနွောင်ꩻလာအလောင်းလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻဆောင်ႏရွက်ပါ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏသွူ။ ခွိုင်ႏကာႏနီꩻလိုꩻသီးကကျောင်းဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာ ကျောင်ႏဝုဲင်းအောင်ႏနွောင်ꩻထွူလꩻလဲဥ်း [[အာႏကာႏသ]]ကိုတဲင် နုဲင်းဆလယို အတွိုင်ꩻသွူ။

*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၁၂ နီꩻ၊ ယူရီဂါဂါရင် (ရုသျား) ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] ကရိုꩻဒျာႏ ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏခမ်းဖာႏတဲင် မာꩻလွေꩻကျောင်ႏဝုဲင်းမုꩻ ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏ ၁ လေပ် ည ၄၈ မိနစ်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ မေလာ ၅ နီꩻ ။ အလန်သျှဲစ်ပတ်(အမေႏရိကန်ႏ) ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[ဖရီးဒမ်း ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital trajectory)တွော့ꩻ ကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကို ၁၅ မိနစ် ၂၂ သဲစ်ကန့်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၂၁ နီꩻ ။ ဗာစီးဂရေတ်သမ် (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[လေတ်ဘာတီဗဲ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင်  ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻဖျင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital flight) သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်း၊ သြဂတ်သ်လာ ၆ နီꩻ။ ဂါမန်တီတော့ (ရုသျား) ဝါး [[ဗော့သတော့ ၂]] အာႏကာႏသယာဥ်(ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏ)တွော့ꩻ အာႏကာႏသအကိုညခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏ ၁၈ မိနစ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဖေဘရူဝါရီလာ ၂၀ နီꩻ ။  စွန်ဂလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[ဖရေန်းဆေတ် ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ  ၃ လေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၄ နားရီႏ ၅၅ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ မေလာ ၂၄ နီꩻ ။ သကော့ကာပဲဥ်တာ ( အမေႏရိကန်ႏ) ဝါး [[သြရိုရာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏသွံလေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၅၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သလာ၁၁- ၁၄ နီꩻ ။ အဲစ်ဒရီယန် နီကိုလာယဲစ် တောမ်ႏ ပေဗယ် ပိုပိုဗေတ်(ရုသျှ)သီး ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၃]] တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ် တဖြာꩻတဆွိုင်ꩻတဲင် ပထမအလဲင်ႏ နီကိုလာယဲစ်နောဝ်ꩻ ၉၄ နားရီႏ ၂၂ မိနေတ်အကို လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လေိမ်ꩻ၊ ပိုပိုဗေတ် နောဝ်ꩻ ၇၀ နားရီႏ ၅၇ မိနေတ်အကို လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၃ နီꩻ ။ ဝေါ်လတာ သျှီးရား(အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးတောမ်ႏ [[သေတ်ဂမာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻ ည ၉ နားရီႏတောမ်ႏ ၁၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၅-၁၆ နီꩻ ။ လီရွီုင်းဂေါ်ဒွန်ကူးပါး (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖေ့(တ) ၇ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၄ နားရီႏ ၂၃ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၄-၁၉ နီꩻ ။ ဗယ်လာရီယန် ဗုဲင်ကော့သကီ(ရုသျှ) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၈၂ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၁၉ နားရီႏ ၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၆-၁၉ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဗုဲင်ကော့သကီ အောဝ်ႏကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုကျာꩻ ဗလေဥ်တီနာတရဲစ်သျှကိုဗာ(ရုသျား) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ဝွေꩻနောဝ်ꩻထွာ အရီးစသွတ်ꩻ လိုꩻမူႏဝါးအာႏကာႏသယာဥ် လိုꩻမူႏရုဲင်းတဖြာꩻတွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၀ နားရီႏ ၅၀ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၄ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၁၂ နီꩻ ။ ဗလာဒီမာကိုမာရော့၊ ကွန်သတန်တေဥ်း ဖီယော့တေတ်သတော့ တောမ်ႏ ဗိုးရေတ်ယီဂိုရော့ (ရုသျား) သီးသွံဖြာꩻယို တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၄ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၈ နီꩻ။ အလဲစ်သီ လီယိုနော့ တောမ်ႏ ပေဗယ်ဗယ်လျာယဲစ်(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၂]]  အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွင်ꩻ လီယိုနော့ ယို အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ထန်ႏအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏထွူ ထောင်လွေꩻတဖူꩻ ခင်ႏကာအာႏကာႏသထာꩻ‌ေခြင်ကိုသွူ။ လီယိုနော့ အုံဖွို့တောဝ်း ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ ကျောင်ႏဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို ညမိနေတ် ၂၀ ပိဥ်သွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၁၈ လေပ် ည ၂၆ နားရီႏ ၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၂၃ နီꩻ ။ ဗာစီး ဂရေတ်သမ် တောမ်ႏ စွန်ယန်း(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏကျောင်ႏလေပ်ဟမ်းတွင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ကျောင်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၃ လေပ်၊ ည ၄ နားရီႏ ၅၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ။ ဇွန်လာ ၃-၇ နီꩻ ။ စေင်း မဲစ်ဒီဗေတ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွပ်ဝုဲက် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကျာꩻ ဝုဲက်နွို့အာႏကာႏသကို ထန်ႏထောင်တဖူ မိနေတ် ၂၀ သွူ။ ဝွေꩻသီးလေပ်ဟမ်ႏ ၆၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၉၇ နားရီႏ ၅၉ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သ်လာ ၂၁-၂၉ နီꩻ ။ ဂေါ်ဒွန်ကူးပါး တောမ်ႏ ဆျားကွန်ရဲစ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၂၀ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၉၀ နားရီႏ ၅၆ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်း၊ ဒီဇေဥ်ဘာလာ ၄-၁၈ နီꩻ ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် တောမ်ႏ စိန်းလိုဗယ် (အမေးရိကန်ႏ)သီး ဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၀၆ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၃၀ နားရီႏ ၃၅ မိနေတ်တဲင် ပထမ အရီးစ ဒင်ႏနွောင်ꩻ အညသွတ်ꩻ စံႏခိန်ႏသွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဒီဇေဥ်ဘာလ ၁၅-၁၆ နီꩻ။ ဝေါလတာသျှီးယား တောမ်ႏ တောမတ်သတဲစ်ဖို့(အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ယံကဆွို့သွုပ်နွောင်ꩻ စေဥ်မီနီ ၇ အတာႏ လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၅ နားရီႏ ၅၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၃-၆ နီꩻ ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့ တောမ်ႏ ယူစေဥ်းသာနန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး လေပ်လွေꩻဟမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၉]] အာႏကာႏသယာဥ် ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၂ နားရီႏ ၂၁ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၆-၁၇ နီꩻ ။ နေးလ်အမ္မစထရောင်း တောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၈]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻခွယ်ꩻ ည ၁၀ နားရီႏ ၄၂ မိနေတ် တဲင် ပေါင်ꩻဆွို့သွုပ်တောမ်ႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏ ကအောဝ်ꩻလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻအာႏကာႏသကိုသွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈-၂၁ နီꩻ ။ စွန်ယန်း တောမ်ႏ မုဲင်ကယ် ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၃ လေိမ်ꩻ ည ၇၀ နားရီႏ ၄၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ သဲစ်တေဥ်ဘာလာ ၁၂-၁၅ နီꩻ ။ ဆျားကွန်ရတ် တောမ်ႏ ရစ်ဆတ်ဂေါ်ဒွန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ နိုဝေဥ်လာလာ ၁၁-၁၅ နီꩻ။ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွင်အောလ်ဒရေဥ်(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ဝါးတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၂]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၅၉ လေိမ်ꩻ ည ၉၃ နားရီႏ ၃၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈ နီꩻ ဗꩻတွိုႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၅ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ် ၃ ဆွိုင်ꩻ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကထွာဒါႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] ၊ ၁၁ တောမ်ႏ ၁၂ ဖိုင်ႏယို သွုပ်ဆွိုက်လꩻနွောင်ꩻလွေꩻ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏကျောင်ႏဝုဲင်းဒါႏ အစီးနား ဒုံးကျောင်ႏထွူ သဲင်လွဥ်ချာနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏပငါပရာꩻသွူ။ 
*၁၉၆၇ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၂၃ နီꩻ။ ဗလာဒီမာ ကိုမာရော့(ရုသျား) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ည ၂၄ နားရီႏ ၃၀ မိနေတ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်အဆွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အရီးစပထမသွတ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစမ်ꩻဒျာႏ အာႏကာႏသစခန်ꩻအနေႏဒျာႏသွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ ကိုမာရော့ ကသဲင်ꩻချာဟမ်ႏခိန်ႏတွင်ꩻ အာႏကာႏသယာဥ်ကုဲင်ထိုꩻတဲင် သီကုဲင်ထိုꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၁၁-၁၂ နီꩻ။ ဝေါ်လတာသျှီးယား၊ ဒွန်အဲစ်သယ် တောမ်ႏ ဝေါ်လတာ ကန်နေဥ်းဟမ်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါႏလွေꩻ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၇]] တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၆၃ လဲင်ႏ ည ၂၆၀ နားရီႏ ၉ မိနေတ်သွူ။ အောဝ်ႏဟမ်ႏလေပ်ဗဲဥ် တဖူꩻအလောင်း တွယ်ႏပါ ရွုတ်မွဥ်ငေါဝ်းဟွိုန်တဲင် ပထမသွတ်ꩻအနေႏ တွယ်ႏထူႏပသာသဲင်ꩻသတင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၂၆-၃၀ နီꩻ။ စျော်စီ ဗယ်ရီဂို ဗဝုဲင်(ရုသျား) ဝါး [[သိုယု ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လဲင်ႏ၊ ည ၉၅ နားရီႏသွူ။ 
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ ဒီသေဥ်ဘာလာ ၂၁-၂၇ နီꩻ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် ၊ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ ဝီလျံအန်းဒါး (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်း [[အပိုလို ၈]] အာႏကာႏသစခန်ႏယာဥ်တဲင် လေပ် လာ ၁၀ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၁၄၇ နားရီႏသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၇ နီꩻ။ ဗလာဒါမာသျှဲစ်တာလော့(ရုသျှ) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၄]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၅-၁၈ နီꩻ။ ဗောရေတ်ဗော်လီနော့၊ လယ်လဲစ်သေအီ ရဲစ်လီသီယဲစ် တောမ်ႏ ယဲစ်ဗာ စီနီ ခရုနော့(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[သိုယု ၅]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၉ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၄၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၈ နီꩻ။ အာႏကာႏသအကို ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ် [[သိုယု ၄]] တောမ်ႏ ၅ ဖိုင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတွင်ꩻ ပေါင်ꩻဆွို့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလို့ဝါင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃-၁၃ နီꩻ။ စေင်းမဲစ်ဒီဗေတ် ၊ ဒေးဗေတ်သကော့ တောမ်ႏ ရပ်သဲ သျှဝိတ်ကတ် (အမေးရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၉]] တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၅၁ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၄၁ နီꩻ ၁ မိနေတ်သွူ။ အပိုလို ၉ အာႏကာႏသယာဥ်နောဝ်ꩻ ယာဥ်လင်ꩻလာ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏ ပထမသွတ်ꩻ အဆွိုင်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၈-၂၆ နီꩻ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့၊ ယူစေဥ်းသာနန် တောမ်ႏ စွန်ယန်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါးတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၁၁]] တဲင် လင်ꩻဗော့ꩻ လာ မဲ့ငါထျꩻ တွိုႏလွေꩻ ၉ မဲင်ႏရပ် ည ၁၉၂ နားရီႏ ၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၆-၂၄ နီꩻ။ နေးလ်အမ္မသထရောင်း၊ အဲစ်ဒဝေဥ်အောလဒရေဥ် တောမ်ႏ မုဲက်ကယ်ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အရီးစ ပထမသွတ်ꩻအနေႏ လင်ꩻလꩻနွောင်ꩻ လာ အလောင်း လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻလွေꩻပါနွောင်ꩻ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏတဲင် ည ၁၉၅ နားရီႏ ၁၉ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၇၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၄ - စွန်လာ ၂၂ နီꩻ။ ဆျားကွန်ရေတ်၊ စေင်းဘဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်ဇ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးတောဝ်ႏ [[သကုဲင်းလဲစ် ၁]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၃၉၅ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၈ နီꩻ ၄၀ မိနေတ် သွူ။ စကုဲင်ႏလဲစ် ၁ ကရိုꩻယို အာႏကာႏသအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအရီးစသွတ်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်နောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:မွူးအစွိုꩻဗူႏ]]
[[Category:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>lvf4kl69ewipdnfczwd1q909eovqg74</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31809</id>
      <parentid>31808</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T04:55:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Sein</username>
        <id>844</id>
      </contributor>
      <comment>မွဥ်းထဲမ်</comment>
      <origin>31809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92607" sha1="qrl9lxk0bxh7swkckq42mhhf6fyy5pq" xml:space="preserve">[[File:AS11-40-5964 (21037459754).jpg|thumb|[[:en:Buzz Aldrin]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻ ကထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏ [[အပိုလို ၁၁]]ဂြိုဟ်ႏတုခိန်ႏ အဝ်ႏထူႏ [[:en:core sample|ဟံႏတခြိုꩻတစွိုးစွိုးနမူႏနာႏ]] [[လာ]]လောင်းကျာꩻပုင်ႏ]]
[[File:PIA16239 High-Resolution Self-Portrait by Curiosity Rover Arm Camera square.jpg|thumb|Self-portrait of [[:en:Curiosity (rover)|''Curiosity'' rover]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကာꩻထောင်ထွားမားဂြိုဟ်ႏ အဝ်ႏထောင်ထွားထာꩻ [[မားဂြိုဟ်ႏ]]လောင်းပုင်ႏကျာꩻ]]

'''ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ''' ({{lang-en| Space exploration}}) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻသွူ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသ အနယ်ꩻပညာႏတဲင် ကထိုမ်ႏလယ်ႏထောင်ထွား ကလွူꩻလေ့လာဒါႏ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻ ထာꩻမာꩻတန်ဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။&lt;ref&gt;
{{cite web | url = http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | title = How Space is Explored | publisher = NASA | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20090702153058/http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | archive-date = 2009-07-02 }}&lt;/ref&gt; နီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်းကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏ[[ဒုံးကျောင်ႏ]]တန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ [[အာႏကာႏသ]] နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ [[ဂျာမန်လိုမျိုꩻ]] [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏသျင်ႏ [[ယောဟန်ကပ်ပလာ]] (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို [[ဂျိုလ်ႏ|ဂြိုဟ်ႏ]]ဖိုင်ႏ(Planets) [[လေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻရဲဉ်ႏ|ကလေပ်ရွေꩻလွေꩻတဖူꩻ]](Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻတာႏအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]] (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ [[အနယ်ꩻပညာႏ]]ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ [[နျူတန်|ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန်]] (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်ႏလွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုတာႏ ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ [[နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသ]]အကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီအာႏနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တေဥ်း အီ သီယိုကော့ဗ်သကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် [[အာႏကာႏသယာဥ်]]ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ [[ဂျာမနီခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “[[လာ|လာလောင်း]]” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုသျှားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ [[သပွတ်နစ်-၁]]  (ရသျှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: [[Sputnik-1]])   [[ဂြိုဟ်ႏတု]]တဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထင်ႏထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာချာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ [[သိပ္ပံ]]ကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လုဲက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လုဲက်ကာ” သွီႏကလွေꩻလေပ်သွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖိုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာချာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏနွောင်ꩻမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျား[[မေႏထာꩻကျောင်ႏ]] တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ်ဟမ်ႏတလီꩻထု ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ [[အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ်]] မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ သျဲစ်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် သျဲစ်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏထင်ႏလဲဥ်းအကို အောဝ်ႏကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာစီဂရစ်သမ် ကရိုꩻဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ်]] (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း သျဲစ်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 
[[File:Aldrin Apollo 11 original.jpg|thumb| Astronaut [[Buzz Aldrin]] had a personal Communion service when he first arrived on the surface of the [[Moon]].]]

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ]]လောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻလꩻထိုꩻတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဥ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏတွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် [[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]] ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုꩻမွူးနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ [[ထင်ႏလာလောင်း|လာမဲ့ငါလောင်း]]နီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ [[အင်ဂျင်နီယာ]]ဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ယူႏခါꩻကျံႏခါꩻဥာဏ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်[[စူခွုမ်]]တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် [[မွူးအစွိုꩻအဗူႏ|မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ]] တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်းကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ==
အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်စေခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ [[တလီꩻနမ်း]]အကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ယွထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယိင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏလဲဥ်းဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏဟမ်ႏဖာႏဗꩻထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ အာႏသန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏရပ်ဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်ကလီဖိုင်ႏ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (တအိုလွီးအီတောနွောင်ꩻတျာႏမေႏအာႏစား) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]ယို ထွာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီးထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် သေတ်သလူနာသပေ့ (cis-lunar space)သွူ။ သေတ်သ (cis) ကရိုꩻယို (this side)အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ (lunar)ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ သပေ့ (space)နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻသွူမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း [[လာ]] ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ အကစလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး [[နဂါꩻလွီး]] (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

==ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ==
[[လာ]] ယို [[ရူပဗေဒ]]ဆဲင်ႏရာꩻ စည်ꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏအလꩻ အောဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻအကိုတဲင် [[ဂြိုဟ်ႏ]]သီး ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ရုဲင်ꩻတသွိုး လွေꩻသဲင်ꩻ စည်ꩻကမ်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ [[ဂြိုဟ်ႏတု]]ဖိုင်ႏယို အထွူႏဗော့ “ပေါင်” ဆေ့ꩻဆေꩻ စားတဲ့အောဝ်ႏ၊ အထွူႏ အလေꩻခိဥ်ႏ “တန်” နေးစားတဲ့အောဝ်ႏတဲင် ရွုတ်ပွိုင်ပိုင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ [[ဗေဥ်းဂတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏသီးဂြိုဟ်ႏတု၊ [[သပွတ်နေတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ ရသျှားဂြိုဟ်ႏတု ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏတဒွီႏဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး အေတ်သပလိုရာ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတောမ်ႏ ရသျှာႏသီး [[သပွတ်နေတ် ၂]] ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏဟမ်းယွေးယွေး တဝွိုန်ꩻဆွာꩻနုဲင်း ပေပါဗုန်ꩻပိုင်ႏသွူ။ အမေးရိကန်သီး [[အေတ်သပလိုရာ ၇]] ဂြိုဟ်ႏတုပိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖဲ့နောဝ်ꩻတန်တဝွိုန်ꩻတဲင် တဖဲ့ꩻ နောဝ်ꩻတျူပေႏထိုꩻတဲင် ဗွိုန်နုဲင်း လိုꩻပေႏသီးကခွုမ်ဆိုးဒါႏ [[စေန်]] (ဂျင်) ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာꩻသအတာႏ ထွာ အရေꩻတန်ကိရိယာႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ရောင်ႏလေရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ၊ [[ဂမ္မာရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ၊ [[အိတ်ရေးရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တောင်ꩻသေမတ်အီ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏဒါႏ [[တျာႏမေႏ]]ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻထီအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏကို ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ်ဖိုင်ႏ ၊ ဥက္ကာႏတူႏခေါဝ်ပေႏ ကဖွန်ႏတနိဥ်ႏဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တအိုမုတ်လူး(မြူမှုန်)ဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻတခွိုင်ႏမုဲင်ꩻ ဖော်ႏထန်ႏနယ်နွောင်ꩻသွူ။ ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအားတောမ်ႏ ထွို့ꩻငင်ႏအားနယ်ႏဖိုင်ႏလဲ့ တဲက်ထာနွောင်ꩻသွူ။ နီꩻလို့သီးကအုံဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယိုမိဥ်ႏတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားနွောင်ꩻအီ ချာလꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်း အမေႏရိကန်ႏသီး ရာႏသီႏဥတုထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻအထူꩻဂြိုဟ်ႏတု တုဲင်းရွစ် ၁  ဂြိုဟ်ႏတုစားယိုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အုံပွေါထွားလွေꩻ မို့ꩻအေႏဖိုင်ႏ အပိုင်ႏအခြုံအရောင်ႏ ကပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဲင် ရမ်ꩻလꩻအွဥ် ရာႏသီႏဥတုအတာႏ ကူႏညီႏစွဲးကမ်ႏကိုနွောင်ꩻသွူ။ သွုံꩻတောမ်ႏ စီအိုဒဲစ်တေတ် ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏတဲင် ထွို့ꩻတဲမ်းသွဲနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ ကယိင်းယံမဲဥ်ႏဗဲက်ဒါႏ ဟမ်ႏပိုင်ႏ (Map)ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို သွုပ်သွယ်ႏရေꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအတာႏလဲ့ စွဲကမ်းကိုအီသွူ။ တယ်လီဗေးသျှင်း ကရိုꩻဒါႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန်ထာꩻမာꩻ နောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻလꩻဗော့ꩻ ခင်ႏလမ်ႏဗော့ꩻတာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ကအွဥ်ႏစွဒါႏ TV လဲင်ꩻဖိုင်ႏ ကလေပ်လေိမ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတဝွိုန်ꩻယို လွေꩻတကဲင်ႏနေး လꩻတောဝ်ႏတွော့ꩻ အောဝ်ႏအညာꩻဆွမ်ꩻထွားနာႏလတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏယို အွဥ်ႏစွꩻဒင်ႏတွိုႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဗာႏအလောင်းတွော့ꩻ အောဝ်ႏဂြိုဟ်ႏတုထျꩻအွဥ်ႏစွꩻထေ့လင်ꩻလူးချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအလောင်းတဲင်  အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်းခင်ႏလမ်းအထွောင်းအာဖိုင်ႏယို ဆွမ်ꩻထွားလꩻလို့စွဥ်ႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန် အခြပ်အရဲဥ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယို အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏဗာႏတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်းနွောင်ꩻအရန်းအစားစားအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏတဲင် နီရန်း စားတဲ့အောဝ်ႏ  ငတ်ꩻရန်းစားတဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏယိုတောထင်ႏဂြိုဟ်ႏတု ကတွိုႏသင်ꩻရာꩻအထိုထွူ ခိဥ်ႏတွယ်ႏယင်း အစဲင်ႏမဲဥ်ႏတဲင် မဲဥ်ႏလွောက်ရာꩻအမွိုင်နှုန်ꩻဖေႏကတွိုႏ ဖေႏဗာႏယင်းနွန်ႏထင်ႏအာႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏပယ်ဒပ်ဆွိုင်ꩻသေꩻ ခါꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ အခေါဝ်ဖဲ့ꩻချာသွတ်ꩻသွူ။ 

မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်းလဲ့ ဒုံးကျောင်ႏမိဥ်ႏတွိုႏထင်ႏသွူ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဥ်တဖူꩻကိုမꩻ အွဥ်ႏဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့လꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ (ဟဲ့ꩻ)အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်း တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကဖထန်ႏ ဖြယ်ထိုꩻထွူ ဒုံးကျောင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစ ဒုံးကျောင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ထင်ႏတနွောင်း စွဥ်ႏတရွဥ်းနေးသွူ။ နွန်ႏအာႏအတာႏ ပꩻထိုꩻအရန်းရန်းထွိုင်ႏထွူ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏယို ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းဖိုင်ႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏမဲ့ငါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတွောင်းစွဥ်ႏတရွဥ်း အီႏဗော့ꩻဗွိုန်နုဲင်း ခွဥ်းကဲစ်စွဥ်ႏတလီးအတွိုင်ꩻထွူတဲင် ကွဲထဲ့ထဲ့ဖွိုႏ လင်ꩻလွဥ်သွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ဂြိုဟ်ႏတုအတာႏကလိုႏဒါႏအမွိုင်နှုန်ꩻအာႏ ဖေႏကတွိုႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းယို နွန်ႏထိုꩻဖေႏဂြိုဟ်ႏတုသွူ။ ဒုံးကျောင်းတဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဆွိုင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ပေါႏတတွိုႏတောဝ်ႏ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻအမွိုင်နှုန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတထွောင်းအကိုတဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏအတာႏ အုံအောဝ်ႏနွောင်ꩻချာဒျာႏသွူ။ ဖေႏကအောဝ်ႏနုဲင်းတဖူꩻကိုစားယိုအတာႏ  ပေါ့ꩻတလီꩻထုအဗွိုသွတ်ꩻ အခေါဝ် မွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ ဖုဲင်းလဲ့ညာꩻဗာႏ ကားတဲင်တလီꩻထုကားကအောဝ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ပေါ့ꩻဖုဲင်းလဲ့ညာꩻတောဝ်းတလီꩻထုနောဝ်ꩻ တလီꩻထုနွန်ႏချာအာႏတွော့ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ် ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကရုဲင့်တသွိုးမှု ကလွေꩻနှုန်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ ကွဲယွယွလွဥ်တဲင် မာꩻထဲ့လလင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏဗော့ꩻလွဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထျꩻတဲင် တလီꩻထုပွစ်ဒုတ်တွော့ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုယို မေႏခိုးထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းတမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဖေႏကလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻနွောင်ꩻ ဟမ်ႏလေပ်တဖူꩻအကိုအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏက ဆဲင်ႏရာꩻလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ဖိုင်ႏသွူ။ လေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ယို မာꩻတရျားဖေႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအတာႏ မာꩻထွာဗဟိုႏဖꩻထန်ႏအားသွူ။ 

ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ပေါ့ꩻကွဲထိုထိုလဲ့ ကလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်သူꩻ ယိင်းကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပွိုႏထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏလဲ့ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကအောဝ်ႏဗော့ꩻရာခင်းလမ်ႏတွင်ꩻ အမွိုင်အောဝ်ႏဗာႏ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၁၈,၀၀၀ နှုန်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻလာနောဝ်ꩻ ကွပ်အောဝ်ႏညာꩻငါႏတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွော့ꩻ လွေꩻခြိ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၂,၀၀၀ နှုန်ꩻ လွုမ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကတဝေ့ꩻကတပန်ႏအတဖူꩻအကို ကအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအမွိုင်နှုန်ꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ မိဥ်ႏဗော့ꩻလွဥ် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဲ့ ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတွော့ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအမွိုင်နှုန်ꩻယို တွိုႏလွဥ်အထိုသွတ်ꩻအရန်ႏသွူ။ မိဥ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးထိုꩻလွေꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏအညာꩻသွတ်ꩻခင်ႏလမ်း နောဝ်ꩻတဲ ကွပ်ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် အတသွိုး အလွေꩻနှုန်ꩻယွိုက်ထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဒပ်ဆွို့ꩻသေꩻခါꩻဗော့ꩻကိရိယားဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻဂြိုဟ်ႏတုစား ၊ ဒင်ႏထင်ႏပါလိုꩻတောမ်ႏတိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အီတောလွေꩻအာႏကာႏသကိုစား ရိုꩻတဲင် အောဝ်ꩻနီစားသွူ။ 

ကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဂြိုဟ်ႏတုစားယို အခိန်ႏတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်ႏယံကဆွမ်ꩻထူးနွောင်ꩻ အီႏပသာချာဖေႏသတင်ꩻအတာႏ အွဥ်ႏဒင်ႏလွေꩻပါ ရေဒီယိုငေါဝ်းအွဥ်ႏစွꩻစက်ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း ကပသာထင်ႏဒါႏ မာꩻထွဥ်ႏချက်အလꩻ ဗွောင်ဖေႏနွောင်ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအတာႏ အထူꩻ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻသွူတကားတောဝ်း ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ် မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ရောင်ႏအလင်ကဆဲစ်ထန်ႏလွဥ်ဖိုင်ႏအတာႏ ကတွက်ဒျာႏကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ ဆာႏကျောင်ႏကဒုတ်ဗာႏဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ကိရိယာႏကတွက်ဒါႏ ဥက္ကာတူႏဖွန်ႏပေႏဖိုင်ႏတောမ်ႏ အခွꩻအလျား၊ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏနယ်ႏဖိုင်ႏ၊ ကအောဝ်ႏမွူးကဆဲစ်ထန်ႏထွဥ်ဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း အောဝ်ႏဆာႏဖိုင်ႏထျꩻ ကအွဥ်ႏစွꩻလွဥ်ဒါႏ ရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏပါထွူသေႏသေႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသအကို ဖေႏကဒင်ႏတောလွေꩻနွောင်ꩻ တိရိစ္ဆာန်ႏ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း လိုꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကမာꩻခါꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ကဲဥ်ႏအာအာနောဝ်ꩻတဲ တန်ကယ်ꩻထဲင်း ဂြိုဟ်ႏတုအစားကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဖြီႏဖြီႏစားသွူ။ လိုꩻ တောမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ ဖိုင်ႏ ကထိုမ်းလွေꩻပါဂြိုဟ်ႏတုစားနောဝ်ꩻတဲ သာအီတလီꩻအတာႏ [[အောက်သီစေန်]]ထေ[[ကိရိယာႏ]]ဖိုင်ႏ၊ အခွꩻအလျားခိဥ်ႏတရျားကိရိယာႏဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏတောလွေꩻပါတိရိစ္ဆာန်ႏစားနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအကိုကဒပ်ဆွို့သေꩻခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏယို တဲက်ထာဒင်ႏမုဲင်ဖေႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ သꩻရာႏတဖုံမု၊ နမ်းအလျားနှုန်ꩻ၊ သာတလီꩻနှုန်ꩻ၊ ထီလွီးတောမ်ႏ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကမဲဥ်သေ အခရာႏအလင်ဖိုင်ႏယိုလဲ့ မုဲင်ခါꩻဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏလွေꩻပါ လိုꩻနောဝ်ꩻတဲ ကိရိယာႏနုဲင်းဆကီဖိုင်ႏယို ပါသော့ꩻဗာႏသွူ။ ကဝါႏလွေꩻဒါႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ တောမ်ႏ ကထိုမ်းလွဥ်ꩻဒါႏ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး ယံကသဲင်ꩻတွိုႏလွဥ်ချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းအတာႏ အနယ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻကဝါး လိုꩻကထိုမ်းဒါႏဒုံးကျောင်ႏအစားယိုနောဝ်ꩻ တောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုကအီႏလွေꩻတဖူꩻ တဗန်ႏလုဲင်ဖဲ့ꩻအတာႏ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏမော့နောဝ်ꩻ ဒပ်ဆွို့ခါꩻ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်းတဗန်ႏချာစားဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်ႏတဗန်ႏချာစားနောဝ်ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ်ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဂြိုဟ်ႏတုယို ထဲ့လလင်ꩻချာဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကားတောဝ်း လို့ကပါအကွို့ꩻယို ယံဖေႏကလင်ꩻယွယွအတာႏ မာꩻဆွို့ခါꩻပါဗာႏ တလီꩻထီꩻ(Parachute)သွူ။

==ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻတာႏ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ==
ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို လိုꩻပါလွဥ်ꩻတောဝ်ႏ ပါသော့ꩻဗော့ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏလွုမ်ꩻတဲင် ဒုံးကျောင်ႏအစား နွို့လွေꩻဆုံးဝိစ်ꩻအာႏကာႏသကို ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ထွာအရီႏစသွတ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ [[လူန ၂]] / ကော့သမော့ ဒုံးကျောင်း ၂ ကရိုꩻဒါႏ ရုသျှားသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း တွိုႏထင်ႏရီးစသွတ်ꩻ လာ အလောင်း ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏလူန ၂ ယို ခရေတ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ နေင်ႏ သဲစ်တေဥ်လာလာ ၁၄ နောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလာအလောင်းသွူ။ ကထွာဒါႏထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏအလင် အမေႏရိကန်ႏသီး ပုဲင်အိုနီယာ ၄ တောမ်ႏ ရုသျှသီး ယူနေတ် ၁ ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ ကျော်ႏတကာႏထိုꩻလာတဲင် ထွာထိုꩻလဲဥ်း မွူးအတာႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏသွူ။ လိုꩻသီး ကမာꩻဒါႏ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျေောင်ႏဖိုင်ႏယို [[မားဂြိုဟ်ႏ]]([[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]])၊ [[ဗီးနပ်ဂြိုဟ်ႏ]]([[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]])တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏလင်အလောင်းဖိုင်ႏလဲ့ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရုသျသီး [[ဗီးနပ် ၄]] တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၅]] ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းသောကျာႏဂြိုဟ်ႏလောင်း ၁၉၆၆ နေင်ႏကိုသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၉ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်းခမ်ႏဖာႏလောင်း ထန်ႏလွေꩻတဖူꩻ တွိုႏလွေꩻ ၂၄၇,၀၀၀,၀၀၀ မဲင်ႏအတာႏ ည ၅ လာခွယ်ꩻထွူ ၁၉၇၁ နေင်ႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၃ နီꩻနောဝ်ꩻ ပထမအရီးစသွတ်ꩻ လေပ်ဗဲဥ် မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကားတဲင် မွူးဂြိုဟ်ႏရံႏဖိုင်ႏအကို အတန်သွတ်ꩻ အတရေꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်ႏ]] ([[ကျာႏသပတေꩻဂြိုဟ်ႏ]])ယိုအထျꩻလဲ့ ၁၉၇၂ နေင်ႏ မတ်လာ ၂ နီꩻအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻလွေꩻ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၁၀]] ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို ကပါသော့ꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပသာချာ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏဆဲင်ႏရာꩻအဖိုꩻတန်ႏ အချက်အခရာႏဖိုင်ႏသွူ။ အွဥ်ႏနယ်သာႏဓကအနေႏ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၄]] နောဝ်ꩻ ဒိုဖြောင်လွေꩻ ဗန်အယ်လေဥ် ရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏခင်ႏလမ်ႏတဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻ ဒုဒွိုန်တောမ်ႏ တဲက်ထာမုအမဲဥ်ႏအတာႏ အရီးစသွတ်ꩻ တဲက်ထာဖေꩻနွောင်တဲင် ပသာသဲင်ႏဖေႏချာ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး နောဝ်ꩻသွူ။ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို ခါးလားကတွိုႏလွေꩻ လာ မိဥ်ႏမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏအလောင်း  မိဥ်ႏတွိုႏလွေꩻဒျာႏ လာ/ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏ အထျꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻယိင်းအောဝ်ႏတဲင် လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻ လာထျꩻ ဂြိုဟ်ႏထျꩻနောဝ်ꩻအဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သာႏဓကအနေႏ ရုသျသီး [[လူန ၃]] တွိုႏဗော့ꩻလွေꩻ လာ ထွူ တွယ်ႏလꩻနွောင်ꩻဓါတ်ပွုံႏ နီလိုꩻသီးတထီႏဗာႏဖိုတောဝ်း လာ အွိုးတဖဲ့ꩻပွုံႏဖိုင်ႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၄]] ဒုံးကျောင်ႏယိုတဲ့ တွိုႏလွေꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကညာꩻမဲင်ႏ ၁၃၄ သန်ႏ တဲင် ကာႏဗော့ꩻလွေꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏထျꩻတွော့ꩻ တွယ်ႏထူႏလꩻ ဗော့ꩻနွောင်ꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏဓါတ်ပွုံႏဖိုင်ႏထွူ တောမ်ႏရေဒီယို ပသာချာသဲင်ꩻဖေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။

==အာႏကာႏသစခန်ႏဖိုင်ႏ==
[[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]](Space Station)ဖိုင်ႏယို ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်တသေႏသေႏဟမ်ႏအတာႏ လိုꩻသီႏကမာꩻခါꩻဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ စခန်ꩻအကို လိုꩻသီးအုံအောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏတဲင် စခန်ꩻနောဝ်ꩻအကို မာꩻလွူꩻထွားဓါတ်ခန်ꩻ('''practical laboratories''')၊ ထောင်ထွားနက္ခတ်ခင်ႏလမ်း (astronomical observatories)၊ အုံပဆားခင်းလမ်းဖိုင်ႏ တောမ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအီဒုံးကျောင်ႏခင်းလမ်း (launch bases) စတဲင် ခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ အောဝ်ႏပါထွူ မာꩻသွုံꩻလꩻနွောင်ꩻအီသွူ။

သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးဖိုင်ႏလဲ့ အာႏကာႏသစခန်ꩻအတာႏ ဖေႏရောင်အကျံႏဉာဏ်ႏပငါပရာꩻဖိုင်ႏသွူ။ စျာမန် အမေႏရိကန်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ဗာနာဖွန်ဗရောင်း တဲမ်းထွို့ꩻနယ်ပွုံႏ အတဒွီႏတဝွိုန်ꩻတန်ဗွိုန်နုဲင်းလောပေဥ်ပွုံႏစံႏတဗာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏထွော့ခါꩻလောပေဥ်ပွုံႏတဝွိုꩻ အကြဲင်ႏတောမ်ႏ လောပဥ်တဝွိုန်ꩻအသောင်အငွာဖိုင်ႏအကို လိုꩻအုံတာႏတောမ်ႏ မာꩻထာꩻမာꩻတာႏ အခန်ꩻဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ထွို့ꩻငင်ႏအာႏသဖော်ꩻယံကထွာ ဗဟိုႏအကဲဥ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏဖေႏကအောဝ်ႏ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ဖေႏကအောဝ်ႏ ဖေႏကတဝေ့ꩻတပိဥ်ႏသေႏသေႏ မာꩻဆင်ခါꩻဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသစခန်ꩻယို အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁,၀၇၅  မဲင်ႏတဲင် အမွိုင်နှုန်ꩻအောဝ်ႏ ၁ နားရီႏ ၁၅,၈၀၀ မဲင်ႏရပ်တွော့ꩻ လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ၂ နားရီႏနောဝ်ꩻတလေိမ်ꩻနှုန်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ မေလာ ၁၆-၁၇ နီꩻ အကို အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသား နေးလ်အမ္မသထရောင်းတောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ သီး ဝါးထိုမ်းလွေꩻ စေဥ်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် သွုပ်ဆွို့နွောင်ꩻလွေꩻ တောမ်ႏ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏလွေꩻဒါႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻယိုထွူ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကျိုꩻစာꩻတိုꩻမွေႏနေးလွဥ် ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၃ နေင်ႏ မေလာ ၁၄ နီꩻနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆျားကွန်ရဒ်၊ စျိုးမဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်(အမေႏရိကန်)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၃၉၅ ပတ်၊ ညအာႏကာႏသကို ၂၈ နီꩻလွိုထွူ ထန်ႏလွေꩻယာဥ်ကောင်းထန်ႏဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဖျင်ဆင်နွောင်ꩻအာႏကာႏစခန်ꩻယာဥ် ကချို့ယွင်ꩻ ကကုဲင်ခင်ႏလမ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

==လွေꩻသဲင်ꩻ လာ အလောင်း==
ယိုခါနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအောဝ်ႏကျံႏစယ်ႏယူႏမွေးရောင်နာႏ လိုꩻသီးယံကလွေꩻအုံနွောင်ꩻ[[လာ]]အလောင်းအတာႏ ကျိုꩻစာႏပြဲင်ႏရောင်ပငါပရာꩻတဲင် ခမ်းထီမုဲင်အီႏအောင်ႏရီးရီးကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဥ်းသီးအောဝ်ႏပွောထွားနောဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻ လာ လောင်းခရာႏ မိဥ်ႏအောင်ႏလꩻထွူလဲ့ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးယို လွေꩻ[[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ လွေꩻ[[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏအလင်ဖိုင်ႏအတာႏ ယံကလွေꩻလꩻနွောင်ꩻ ယံကအုံလꩻနွောင်ꩻရေꩻ အီႏသောင်ႏသာမတ်မတ် အီႏမာꩻလွဥ်လွေꩻထဲင်း ကရိုꩻယို ယူးနေးတဲ့အောဝ်ႏသေနွောင်ꩻသွူ။  

အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏ]]လောင်း ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာꩻအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏဒုံးကျောင်ႏတန် အာႏသန်တလာစားသွူ။ [[ဒုံးကျောင်ႏ]]စားနောဝ်ꩻပွုံႏရုတ်ပွိုင်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ဒုံးကျောင်ႏကအွဥ်ႏထင်ႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏထျꩻနုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဥ်ႏအောဝ်ႏအာႏကာႏသစခန့်တထွောင်းထျꩻ မိဥ်ႏလွေꩻသွုပ်ထဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏရွုတ်ပွိုင်ယို အီႏကွာႏထိုတဗွိုန်တောဝ်ႏဒွုမ်လာꩻလာꩻသွူ။ အောဝ်ႏတလီꩻထုအထန်ႏဖဲ့ အီႏကျောင်ႏထန်ႏစဗာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏနမ်းပွိုင်ယို ချော်ꩻပြေခရာႏ တလိုးတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ ကျောင်ႏထန်ႏစခိန်ႏတွင်ꩻ တခံႏဗာႏတောဝ်ႏဒွုမ် မွိုင်နှုန်ꩻထိုလွဥ်ꩻအာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏယို မာꩻခွောင်ခွောင်နေး တလိုႏတောဝ်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အီႏလွေꩻလာလောင်းအတာႏ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း အလွိုးအီႏကျောင်ႏထင်ႏစွဥ်ႏတရွဥ်းဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻအကို အီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်းအတာႏ အီႏသွုံꩻဗာႏအာႏကာႏသယာဥ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ် ကအီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်ႏယို လင်ꩻနွောင်ꩻဗာႏ ယွယွသာႏသာႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အောဝ်ႏ လာ အလောင်း အီႏကျောင်ႏသဲင်ꩻချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ စီႏရင်ႏဖျင်ခါꩻမှု အောဝ်ႏဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသအရန်းရန်းထွူ ကလꩻလွဥ်ဒါႏအမော့အကျုံႏ ကသေလွဥ်ဒါႏအချက်ဖိုင်ႏအလꩻ  အွဥ်ႏအခေးခံႏလွေꩻတွော့ꩻ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာအတာႏ နေးအာႏခွုမ်မာလွဥ်တဲင် ၁၉၆၉ နောင်ႏအကို လလွဥ်ခန်းအောင်ႏမျင်းမှုနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ နေင်ႏ စူလုဲင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသားခင်ႏအွဥ်ႏခွိုင်းလင်ꩻလꩻလာမဲ့ငါလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသဝါးသားလိုꩻရုဲင်းစွန်ꩻထီထင် နေးလ်အမ္မသထရောင်း တောမ်ႏ အဲစ်ဒဝေဥ် အောလဒရေဥ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းလွေꩻတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လင်ꩻနွောင်ꩻလာအလောင်းလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻဆောင်ႏရွက်ပါ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏသွူ။ ခွိုင်ႏကာႏနီꩻလိုꩻသီးကကျောင်းဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာ ကျောင်ႏဝုဲင်းအောင်ႏနွောင်ꩻထွူလꩻလဲဥ်း [[အာႏကာႏသ]]ကိုတဲင် နုဲင်းဆလယို အတွိုင်ꩻသွူ။

*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၁၂ နီꩻ၊ ယူရီဂါဂါရင် (ရုသျား) ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] ကရိုꩻဒျာႏ ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏခမ်းဖာႏတဲင် မာꩻလွေꩻကျောင်ႏဝုဲင်းမုꩻ ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏ ၁ လေပ် ည ၄၈ မိနစ်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ မေလာ ၅ နီꩻ ။ အလန်သျှဲစ်ပတ်(အမေႏရိကန်ႏ) ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[ဖရီးဒမ်း ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital trajectory)တွော့ꩻ ကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကို ၁၅ မိနစ် ၂၂ သဲစ်ကန့်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၂၁ နီꩻ ။ ဗာစီးဂရေတ်သမ် (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[လေတ်ဘာတီဗဲ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင်  ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻဖျင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital flight) သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်း၊ သြဂတ်သ်လာ ၆ နီꩻ။ ဂါမန်တီတော့ (ရုသျား) ဝါး [[ဗော့သတော့ ၂]] အာႏကာႏသယာဥ်(ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏ)တွော့ꩻ အာႏကာႏသအကိုညခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏ ၁၈ မိနစ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဖေဘရူဝါရီလာ ၂၀ နီꩻ ။  စွန်ဂလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[ဖရေန်းဆေတ် ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ  ၃ လေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၄ နားရီႏ ၅၅ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ မေလာ ၂၄ နီꩻ ။ သကော့ကာပဲဥ်တာ ( အမေႏရိကန်ႏ) ဝါး [[သြရိုရာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏသွံလေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၅၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သလာ၁၁- ၁၄ နီꩻ ။ အဲစ်ဒရီယန် နီကိုလာယဲစ် တောမ်ႏ ပေဗယ် ပိုပိုဗေတ်(ရုသျှ)သီး ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၃]] တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ် တဖြာꩻတဆွိုင်ꩻတဲင် ပထမအလဲင်ႏ နီကိုလာယဲစ်နောဝ်ꩻ ၉၄ နားရီႏ ၂၂ မိနေတ်အကို လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လေိမ်ꩻ၊ ပိုပိုဗေတ် နောဝ်ꩻ ၇၀ နားရီႏ ၅၇ မိနေတ်အကို လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၃ နီꩻ ။ ဝေါ်လတာ သျှီးရား(အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးတောမ်ႏ [[သေတ်ဂမာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻ ည ၉ နားရီႏတောမ်ႏ ၁၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၅-၁၆ နီꩻ ။ လီရွီုင်းဂေါ်ဒွန်ကူးပါး (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖေ့(တ) ၇ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၄ နားရီႏ ၂၃ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၄-၁၉ နီꩻ ။ ဗယ်လာရီယန် ဗုဲင်ကော့သကီ(ရုသျှ) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၈၂ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၁၉ နားရီႏ ၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၆-၁၉ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဗုဲင်ကော့သကီ အောဝ်ႏကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုကျာꩻ ဗလေဥ်တီနာတရဲစ်သျှကိုဗာ(ရုသျား) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ဝွေꩻနောဝ်ꩻထွာ အရီးစသွတ်ꩻ လိုꩻမူႏဝါးအာႏကာႏသယာဥ် လိုꩻမူႏရုဲင်းတဖြာꩻတွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၀ နားရီႏ ၅၀ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၄ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၁၂ နီꩻ ။ ဗလာဒီမာကိုမာရော့၊ ကွန်သတန်တေဥ်း ဖီယော့တေတ်သတော့ တောမ်ႏ ဗိုးရေတ်ယီဂိုရော့ (ရုသျား) သီးသွံဖြာꩻယို တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၄ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၈ နီꩻ။ အလဲစ်သီ လီယိုနော့ တောမ်ႏ ပေဗယ်ဗယ်လျာယဲစ်(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၂]]  အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွင်ꩻ လီယိုနော့ ယို အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ထန်ႏအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏထွူ ထောင်လွေꩻတဖူꩻ ခင်ႏကာအာႏကာႏသထာꩻ‌ေခြင်ကိုသွူ။ လီယိုနော့ အုံဖွို့တောဝ်း ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ ကျောင်ႏဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို ညမိနေတ် ၂၀ ပိဥ်သွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၁၈ လေပ် ည ၂၆ နားရီႏ ၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၂၃ နီꩻ ။ ဗာစီး ဂရေတ်သမ် တောမ်ႏ စွန်ယန်း(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏကျောင်ႏလေပ်ဟမ်းတွင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ကျောင်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၃ လေပ်၊ ည ၄ နားရီႏ ၅၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ။ ဇွန်လာ ၃-၇ နီꩻ ။ စေင်း မဲစ်ဒီဗေတ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွပ်ဝုဲက် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကျာꩻ ဝုဲက်နွို့အာႏကာႏသကို ထန်ႏထောင်တဖူ မိနေတ် ၂၀ သွူ။ ဝွေꩻသီးလေပ်ဟမ်ႏ ၆၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၉၇ နားရီႏ ၅၉ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သ်လာ ၂၁-၂၉ နီꩻ ။ ဂေါ်ဒွန်ကူးပါး တောမ်ႏ ဆျားကွန်ရဲစ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၂၀ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၉၀ နားရီႏ ၅၆ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်း၊ ဒီဇေဥ်ဘာလာ ၄-၁၈ နီꩻ ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် တောမ်ႏ စိန်းလိုဗယ် (အမေးရိကန်ႏ)သီး ဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၀၆ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၃၀ နားရီႏ ၃၅ မိနေတ်တဲင် ပထမ အရီးစ ဒင်ႏနွောင်ꩻ အညသွတ်ꩻ စံႏခိန်ႏသွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဒီဇေဥ်ဘာလ ၁၅-၁၆ နီꩻ။ ဝေါလတာသျှီးယား တောမ်ႏ တောမတ်သတဲစ်ဖို့(အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ယံကဆွို့သွုပ်နွောင်ꩻ စေဥ်မီနီ ၇ အတာႏ လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၅ နားရီႏ ၅၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၃-၆ နီꩻ ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့ တောမ်ႏ ယူစေဥ်းသာနန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး လေပ်လွေꩻဟမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၉]] အာႏကာႏသယာဥ် ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၂ နားရီႏ ၂၁ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၆-၁၇ နီꩻ ။ နေးလ်အမ္မစထရောင်း တောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၈]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻခွယ်ꩻ ည ၁၀ နားရီႏ ၄၂ မိနေတ် တဲင် ပေါင်ꩻဆွို့သွုပ်တောမ်ႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏ ကအောဝ်ꩻလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻအာႏကာႏသကိုသွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈-၂၁ နီꩻ ။ စွန်ယန်း တောမ်ႏ မုဲင်ကယ် ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၃ လေိမ်ꩻ ည ၇၀ နားရီႏ ၄၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ သဲစ်တေဥ်ဘာလာ ၁၂-၁၅ နီꩻ ။ ဆျားကွန်ရတ် တောမ်ႏ ရစ်ဆတ်ဂေါ်ဒွန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ နိုဝေဥ်လာလာ ၁၁-၁၅ နီꩻ။ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွင်အောလ်ဒရေဥ်(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ဝါးတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၂]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၅၉ လေိမ်ꩻ ည ၉၃ နားရီႏ ၃၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈ နီꩻ ဗꩻတွိုႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၅ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ် ၃ ဆွိုင်ꩻ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကထွာဒါႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] ၊ ၁၁ တောမ်ႏ ၁၂ ဖိုင်ႏယို သွုပ်ဆွိုက်လꩻနွောင်ꩻလွေꩻ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏကျောင်ႏဝုဲင်းဒါႏ အစီးနား ဒုံးကျောင်ႏထွူ သဲင်လွဥ်ချာနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏပငါပရာꩻသွူ။ 
*၁၉၆၇ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၂၃ နီꩻ။ ဗလာဒီမာ ကိုမာရော့(ရုသျား) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ည ၂၄ နားရီႏ ၃၀ မိနေတ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်အဆွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အရီးစပထမသွတ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစမ်ꩻဒျာႏ အာႏကာႏသစခန်ꩻအနေႏဒျာႏသွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ ကိုမာရော့ ကသဲင်ꩻချာဟမ်ႏခိန်ႏတွင်ꩻ အာႏကာႏသယာဥ်ကုဲင်ထိုꩻတဲင် သီကုဲင်ထိုꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၁၁-၁၂ နီꩻ။ ဝေါ်လတာသျှီးယား၊ ဒွန်အဲစ်သယ် တောမ်ႏ ဝေါ်လတာ ကန်နေဥ်းဟမ်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါႏလွေꩻ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၇]] တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၆၃ လဲင်ႏ ည ၂၆၀ နားရီႏ ၉ မိနေတ်သွူ။ အောဝ်ႏဟမ်ႏလေပ်ဗဲဥ် တဖူꩻအလောင်း တွယ်ႏပါ ရွုတ်မွဥ်ငေါဝ်းဟွိုန်တဲင် ပထမသွတ်ꩻအနေႏ တွယ်ႏထူႏပသာသဲင်ꩻသတင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၂၆-၃၀ နီꩻ။ စျော်စီ ဗယ်ရီဂို ဗဝုဲင်(ရုသျား) ဝါး [[သိုယု ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လဲင်ႏ၊ ည ၉၅ နားရီႏသွူ။ 
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ ဒီသေဥ်ဘာလာ ၂၁-၂၇ နီꩻ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် ၊ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ ဝီလျံအန်းဒါး (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်း [[အပိုလို ၈]] အာႏကာႏသစခန်ႏယာဥ်တဲင် လေပ် လာ ၁၀ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၁၄၇ နားရီႏသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၇ နီꩻ။ ဗလာဒါမာသျှဲစ်တာလော့(ရုသျှ) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၄]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၅-၁၈ နီꩻ။ ဗောရေတ်ဗော်လီနော့၊ လယ်လဲစ်သေအီ ရဲစ်လီသီယဲစ် တောမ်ႏ ယဲစ်ဗာ စီနီ ခရုနော့(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[သိုယု ၅]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၉ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၄၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၈ နီꩻ။ အာႏကာႏသအကို ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ် [[သိုယု ၄]] တောမ်ႏ ၅ ဖိုင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတွင်ꩻ ပေါင်ꩻဆွို့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလို့ဝါင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃-၁၃ နီꩻ။ စေင်းမဲစ်ဒီဗေတ် ၊ ဒေးဗေတ်သကော့ တောမ်ႏ ရပ်သဲ သျှဝိတ်ကတ် (အမေးရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၉]] တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၅၁ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၄၁ နီꩻ ၁ မိနေတ်သွူ။ အပိုလို ၉ အာႏကာႏသယာဥ်နောဝ်ꩻ ယာဥ်လင်ꩻလာ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏ ပထမသွတ်ꩻ အဆွိုင်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၈-၂၆ နီꩻ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့၊ ယူစေဥ်းသာနန် တောမ်ႏ စွန်ယန်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါးတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၁၁]] တဲင် လင်ꩻဗော့ꩻ လာ မဲ့ငါထျꩻ တွိုႏလွေꩻ ၉ မဲင်ႏရပ် ည ၁၉၂ နားရီႏ ၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၆-၂၄ နီꩻ။ နေးလ်အမ္မသထရောင်း၊ အဲစ်ဒဝေဥ်အောလဒရေဥ် တောမ်ႏ မုဲက်ကယ်ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အရီးစ ပထမသွတ်ꩻအနေႏ လင်ꩻလꩻနွောင်ꩻ လာ အလောင်း လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻလွေꩻပါနွောင်ꩻ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏတဲင် ည ၁၉၅ နားရီႏ ၁၉ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၇၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၄ - စွန်လာ ၂၂ နီꩻ။ ဆျားကွန်ရေတ်၊ စေင်းဘဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်ဇ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးတောဝ်ႏ [[သကုဲင်းလဲစ် ၁]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၃၉၅ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၈ နီꩻ ၄၀ မိနေတ် သွူ။ စကုဲင်ႏလဲစ် ၁ ကရိုꩻယို အာႏကာႏသအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအရီးစသွတ်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်နောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:မွူးအစွိုꩻဗူႏ]]
[[Category:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>qrl9lxk0bxh7swkckq42mhhf6fyy5pq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31812</id>
      <parentid>31809</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T07:42:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Sein</username>
        <id>844</id>
      </contributor>
      <comment>မွဥ်းထဲမ်</comment>
      <origin>31812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92758" sha1="rolmcxu5w0bbbygitvjwq8q397juf2g" xml:space="preserve">[[File:AS11-40-5964 (21037459754).jpg|thumb|[[:en:Buzz Aldrin]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻ ကထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏ [[အပိုလို ၁၁]]ဂြိုဟ်ႏတုခိန်ႏ အဝ်ႏထူႏ [[:en:core sample|ဟံႏတခြိုꩻတစွိုးစွိုးနမူႏနာႏ]] [[လာ]]လောင်းကျာꩻပုင်ႏ]]
[[File:PIA16239 High-Resolution Self-Portrait by Curiosity Rover Arm Camera square.jpg|thumb|Self-portrait of [[:en:Curiosity (rover)|''Curiosity'' rover]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကာꩻထောင်ထွားမားဂြိုဟ်ႏ အဝ်ႏထောင်ထွားထာꩻ [[မားဂြိုဟ်ႏ]]လောင်းပုင်ႏကျာꩻ]]

'''ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ''' ({{lang-en| Space exploration}}) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻသွူ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသ အနယ်ꩻပညာႏတဲင် ကထိုမ်ႏလယ်ႏထောင်ထွား ကလွူꩻလေ့လာဒါႏ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻ ထာꩻမာꩻတန်ဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။&lt;ref&gt;
{{cite web | url = http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | title = How Space is Explored | publisher = NASA | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20090702153058/http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | archive-date = 2009-07-02 }}&lt;/ref&gt; နီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်းကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏ[[ဒုံးကျောင်ႏ]]တန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ [[အာႏကာႏသ]] နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ [[ဂျာမန်လိုမျိုꩻ]] [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏသျင်ႏ [[ယောဟန်ကပ်ပလာ]] (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို [[ဂျိုလ်ႏ|ဂြိုဟ်ႏ]]ဖိုင်ႏ(Planets) [[လေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻရဲဉ်ႏ|ကလေပ်ရွေꩻလွေꩻတဖူꩻ]](Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻတာႏအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]] (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ [[အနယ်ꩻပညာႏ]]ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ [[နျူတန်|ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန်]] (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်ႏလွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုတာႏ ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ [[နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသ]]အကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီအာႏနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တေဥ်း အီ သီယိုကော့ဗ်သကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် [[အာႏကာႏသယာဥ်]]ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ [[ဂျာမနီခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “[[လာ|လာလောင်း]]” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုသျှားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ [[သပွတ်နစ်-၁]]  (ရသျှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: [[Sputnik-1]])   [[ဂြိုဟ်ႏတု]]တဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထင်ႏထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာချာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ [[သိပ္ပံ]]ကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လုဲက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လုဲက်ကာ” သွီႏကလွေꩻလေပ်သွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖိုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာချာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏနွောင်ꩻမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျား[[မေႏထာꩻကျောင်ႏ]] တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ်ဟမ်ႏတလီꩻထု ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ [[အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ်]] မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ သျဲစ်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် သျဲစ်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏထင်ႏလဲဥ်းအကို အောဝ်ႏကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာစီဂရစ်သမ် ကရိုꩻဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ်]] (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း သျဲစ်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 
[[File:Aldrin Apollo 11 original.jpg|thumb| Astronaut [[Buzz Aldrin]] had a personal Communion service when he first arrived on the surface of the [[Moon]].]]

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ]]လောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻလꩻထိုꩻတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဥ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏတွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် [[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]] ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုꩻမွူးနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ [[ထင်ႏလာလောင်း|လာမဲ့ငါလောင်း]]နီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ [[အင်ဂျင်နီယာ]]ဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ယူႏခါꩻကျံႏခါꩻဥာဏ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်[[စူခွုမ်]]တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် [[မွူးအစွိုꩻအဗူႏ|မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ]] တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်းကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ==
အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်စေခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ [[တလီꩻနမ်း]]အကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ယွထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယိင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏလဲဥ်းဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏဟမ်ႏဖာႏဗꩻထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ အာႏသန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏရပ်ဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်ကလီဖိုင်ႏ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (တအိုလွီးအီတောနွောင်ꩻတျာႏမေႏအာႏစား) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]ယို ထွာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီးထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် သေတ်သလူနာသပေ့ (cis-lunar space)သွူ။ သေတ်သ (cis) ကရိုꩻယို (this side)အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ (lunar)ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ သပေ့ (space)နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻသွူမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း [[လာ]] ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ခင်ႏလမ်းအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻရိုꩻကီလဲ့ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကလေပ်ဗဲဥ်အတဖူႏကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻကတွိုႏဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ အကစလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး [[နဂါꩻလွီး]] (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

==ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ==
[[လာ]] ယို [[ရူပဗေဒ]]ဆဲင်ႏရာꩻ စည်ꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏအလꩻ အောဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻအကိုတဲင် [[ဂြိုဟ်ႏ]]သီး ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ရုဲင်ꩻတသွိုး လွေꩻသဲင်ꩻ စည်ꩻကမ်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ [[ဂြိုဟ်ႏတု]]ဖိုင်ႏယို အထွူႏဗော့ “ပေါင်” ဆေ့ꩻဆေꩻ စားတဲ့အောဝ်ႏ၊ အထွူႏ အလေꩻခိဥ်ႏ “တန်” နေးစားတဲ့အောဝ်ႏတဲင် ရွုတ်ပွိုင်ပိုင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ [[ဗေဥ်းဂတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏသီးဂြိုဟ်ႏတု၊ [[သပွတ်နေတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ ရသျှားဂြိုဟ်ႏတု ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏတဒွီႏဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး အေတ်သပလိုရာ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတောမ်ႏ ရသျှာႏသီး [[သပွတ်နေတ် ၂]] ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏဟမ်းယွေးယွေး တဝွိုန်ꩻဆွာꩻနုဲင်း ပေပါဗုန်ꩻပိုင်ႏသွူ။ အမေးရိကန်သီး [[အေတ်သပလိုရာ ၇]] ဂြိုဟ်ႏတုပိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖဲ့နောဝ်ꩻတန်တဝွိုန်ꩻတဲင် တဖဲ့ꩻ နောဝ်ꩻတျူပေႏထိုꩻတဲင် ဗွိုန်နုဲင်း လိုꩻပေႏသီးကခွုမ်ဆိုးဒါႏ [[စေန်]] (ဂျင်) ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာꩻသအတာႏ ထွာ အရေꩻတန်ကိရိယာႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ရောင်ႏလေရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ၊ [[ဂမ္မာရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ၊ [[အိတ်ရေးရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တောင်ꩻသေမတ်အီ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏဒါႏ [[တျာႏမေႏ]]ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻထီအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏကို ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ်ဖိုင်ႏ ၊ ဥက္ကာႏတူႏခေါဝ်ပေႏ ကဖွန်ႏတနိဥ်ႏဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တအိုမုတ်လူး(မြူမှုန်)ဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻတခွိုင်ႏမုဲင်ꩻ ဖော်ႏထန်ႏနယ်နွောင်ꩻသွူ။ ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအားတောမ်ႏ ထွို့ꩻငင်ႏအားနယ်ႏဖိုင်ႏလဲ့ တဲက်ထာနွောင်ꩻသွူ။ နီꩻလို့သီးကအုံဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယိုမိဥ်ႏတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားနွောင်ꩻအီ ချာလꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်း အမေႏရိကန်ႏသီး ရာႏသီႏဥတုထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻအထူꩻဂြိုဟ်ႏတု တုဲင်းရွစ် ၁  ဂြိုဟ်ႏတုစားယိုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အုံပွေါထွားလွေꩻ မို့ꩻအေႏဖိုင်ႏ အပိုင်ႏအခြုံအရောင်ႏ ကပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဲင် ရမ်ꩻလꩻအွဥ် ရာႏသီႏဥတုအတာႏ ကူႏညီႏစွဲးကမ်ႏကိုနွောင်ꩻသွူ။ သွုံꩻတောမ်ႏ စီအိုဒဲစ်တေတ် ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏတဲင် ထွို့ꩻတဲမ်းသွဲနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ ကယိင်းယံမဲဥ်ႏဗဲက်ဒါႏ ဟမ်ႏပိုင်ႏ (Map)ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို သွုပ်သွယ်ႏရေꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအတာႏလဲ့ စွဲကမ်းကိုအီသွူ။ တယ်လီဗေးသျှင်း ကရိုꩻဒါႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန်ထာꩻမာꩻ နောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻလꩻဗော့ꩻ ခင်ႏလမ်ႏဗော့ꩻတာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ကအွဥ်ႏစွဒါႏ TV လဲင်ꩻဖိုင်ႏ ကလေပ်လေိမ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတဝွိုန်ꩻယို လွေꩻတကဲင်ႏနေး လꩻတောဝ်ႏတွော့ꩻ အောဝ်ႏအညာꩻဆွမ်ꩻထွားနာႏလတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏယို အွဥ်ႏစွꩻဒင်ႏတွိုႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဗာႏအလောင်းတွော့ꩻ အောဝ်ႏဂြိုဟ်ႏတုထျꩻအွဥ်ႏစွꩻထေ့လင်ꩻလူးချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအလောင်းတဲင်  အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်းခင်ႏလမ်းအထွောင်းအာဖိုင်ႏယို ဆွမ်ꩻထွားလꩻလို့စွဥ်ႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန် အခြပ်အရဲဥ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယို အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏဗာႏတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်းနွောင်ꩻအရန်းအစားစားအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏတဲင် နီရန်း စားတဲ့အောဝ်ႏ  ငတ်ꩻရန်းစားတဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏယိုတောထင်ႏဂြိုဟ်ႏတု ကတွိုႏသင်ꩻရာꩻအထိုထွူ ခိဥ်ႏတွယ်ႏယင်း အစဲင်ႏမဲဥ်ႏတဲင် မဲဥ်ႏလွောက်ရာꩻအမွိုင်နှုန်ꩻဖေႏကတွိုႏ ဖေႏဗာႏယင်းနွန်ႏထင်ႏအာႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏပယ်ဒပ်ဆွိုင်ꩻသေꩻ ခါꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ အခေါဝ်ဖဲ့ꩻချာသွတ်ꩻသွူ။ 

မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်းလဲ့ ဒုံးကျောင်ႏမိဥ်ႏတွိုႏထင်ႏသွူ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဥ်တဖူꩻကိုမꩻ အွဥ်ႏဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့လꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ (ဟဲ့ꩻ)အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်း တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကဖထန်ႏ ဖြယ်ထိုꩻထွူ ဒုံးကျောင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစ ဒုံးကျောင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ထင်ႏတနွောင်း စွဥ်ႏတရွဥ်းနေးသွူ။ နွန်ႏအာႏအတာႏ ပꩻထိုꩻအရန်းရန်းထွိုင်ႏထွူ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏယို ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းဖိုင်ႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏမဲ့ငါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတွောင်းစွဥ်ႏတရွဥ်း အီႏဗော့ꩻဗွိုန်နုဲင်း ခွဥ်းကဲစ်စွဥ်ႏတလီးအတွိုင်ꩻထွူတဲင် ကွဲထဲ့ထဲ့ဖွိုႏ လင်ꩻလွဥ်သွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ဂြိုဟ်ႏတုအတာႏကလိုႏဒါႏအမွိုင်နှုန်ꩻအာႏ ဖေႏကတွိုႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းယို နွန်ႏထိုꩻဖေႏဂြိုဟ်ႏတုသွူ။ ဒုံးကျောင်းတဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဆွိုင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ပေါႏတတွိုႏတောဝ်ႏ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻအမွိုင်နှုန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတထွောင်းအကိုတဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏအတာႏ အုံအောဝ်ႏနွောင်ꩻချာဒျာႏသွူ။ ဖေႏကအောဝ်ႏနုဲင်းတဖူꩻကိုစားယိုအတာႏ  ပေါ့ꩻတလီꩻထုအဗွိုသွတ်ꩻ အခေါဝ် မွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ ဖုဲင်းလဲ့ညာꩻဗာႏ ကားတဲင်တလီꩻထုကားကအောဝ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ပေါ့ꩻဖုဲင်းလဲ့ညာꩻတောဝ်းတလီꩻထုနောဝ်ꩻ တလီꩻထုနွန်ႏချာအာႏတွော့ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ် ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကရုဲင့်တသွိုးမှု ကလွေꩻနှုန်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ ကွဲယွယွလွဥ်တဲင် မာꩻထဲ့လလင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏဗော့ꩻလွဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထျꩻတဲင် တလီꩻထုပွစ်ဒုတ်တွော့ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုယို မေႏခိုးထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းတမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဖေႏကလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻနွောင်ꩻ ဟမ်ႏလေပ်တဖူꩻအကိုအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏက ဆဲင်ႏရာꩻလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ဖိုင်ႏသွူ။ လေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ယို မာꩻတရျားဖေႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအတာႏ မာꩻထွာဗဟိုႏဖꩻထန်ႏအားသွူ။ 

ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ပေါ့ꩻကွဲထိုထိုလဲ့ ကလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်သူꩻ ယိင်းကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပွိုႏထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏလဲ့ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကအောဝ်ႏဗော့ꩻရာခင်းလမ်ႏတွင်ꩻ အမွိုင်အောဝ်ႏဗာႏ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၁၈,၀၀၀ နှုန်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻလာနောဝ်ꩻ ကွပ်အောဝ်ႏညာꩻငါႏတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွော့ꩻ လွေꩻခြိ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၂,၀၀၀ နှုန်ꩻ လွုမ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကတဝေ့ꩻကတပန်ႏအတဖူꩻအကို ကအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအမွိုင်နှုန်ꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ မိဥ်ႏဗော့ꩻလွဥ် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဲ့ ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတွော့ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအမွိုင်နှုန်ꩻယို တွိုႏလွဥ်အထိုသွတ်ꩻအရန်ႏသွူ။ မိဥ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးထိုꩻလွေꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏအညာꩻသွတ်ꩻခင်ႏလမ်း နောဝ်ꩻတဲ ကွပ်ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် အတသွိုး အလွေꩻနှုန်ꩻယွိုက်ထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဒပ်ဆွို့ꩻသေꩻခါꩻဗော့ꩻကိရိယားဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻဂြိုဟ်ႏတုစား ၊ ဒင်ႏထင်ႏပါလိုꩻတောမ်ႏတိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အီတောလွေꩻအာႏကာႏသကိုစား ရိုꩻတဲင် အောဝ်ꩻနီစားသွူ။ 

ကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဂြိုဟ်ႏတုစားယို အခိန်ႏတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်ႏယံကဆွမ်ꩻထူးနွောင်ꩻ အီႏပသာချာဖေႏသတင်ꩻအတာႏ အွဥ်ႏဒင်ႏလွေꩻပါ ရေဒီယိုငေါဝ်းအွဥ်ႏစွꩻစက်ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း ကပသာထင်ႏဒါႏ မာꩻထွဥ်ႏချက်အလꩻ ဗွောင်ဖေႏနွောင်ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအတာႏ အထူꩻ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻသွူတကားတောဝ်း ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ် မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ရောင်ႏအလင်ကဆဲစ်ထန်ႏလွဥ်ဖိုင်ႏအတာႏ ကတွက်ဒျာႏကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ ဆာႏကျောင်ႏကဒုတ်ဗာႏဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ကိရိယာႏကတွက်ဒါႏ ဥက္ကာတူႏဖွန်ႏပေႏဖိုင်ႏတောမ်ႏ အခွꩻအလျား၊ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏနယ်ႏဖိုင်ႏ၊ ကအောဝ်ႏမွူးကဆဲစ်ထန်ႏထွဥ်ဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း အောဝ်ႏဆာႏဖိုင်ႏထျꩻ ကအွဥ်ႏစွꩻလွဥ်ဒါႏ ရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏပါထွူသေႏသေႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသအကို ဖေႏကဒင်ႏတောလွေꩻနွောင်ꩻ တိရိစ္ဆာန်ႏ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း လိုꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကမာꩻခါꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ကဲဥ်ႏအာအာနောဝ်ꩻတဲ တန်ကယ်ꩻထဲင်း ဂြိုဟ်ႏတုအစားကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဖြီႏဖြီႏစားသွူ။ လိုꩻ တောမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ ဖိုင်ႏ ကထိုမ်းလွေꩻပါဂြိုဟ်ႏတုစားနောဝ်ꩻတဲ သာအီတလီꩻအတာႏ [[အောက်သီစေန်]]ထေ[[ကိရိယာႏ]]ဖိုင်ႏ၊ အခွꩻအလျားခိဥ်ႏတရျားကိရိယာႏဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏတောလွေꩻပါတိရိစ္ဆာန်ႏစားနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအကိုကဒပ်ဆွို့သေꩻခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏယို တဲက်ထာဒင်ႏမုဲင်ဖေႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ သꩻရာႏတဖုံမု၊ နမ်းအလျားနှုန်ꩻ၊ သာတလီꩻနှုန်ꩻ၊ ထီလွီးတောမ်ႏ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကမဲဥ်သေ အခရာႏအလင်ဖိုင်ႏယိုလဲ့ မုဲင်ခါꩻဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏလွေꩻပါ လိုꩻနောဝ်ꩻတဲ ကိရိယာႏနုဲင်းဆကီဖိုင်ႏယို ပါသော့ꩻဗာႏသွူ။ ကဝါႏလွေꩻဒါႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ တောမ်ႏ ကထိုမ်းလွဥ်ꩻဒါႏ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး ယံကသဲင်ꩻတွိုႏလွဥ်ချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းအတာႏ အနယ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻကဝါး လိုꩻကထိုမ်းဒါႏဒုံးကျောင်ႏအစားယိုနောဝ်ꩻ တောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုကအီႏလွေꩻတဖူꩻ တဗန်ႏလုဲင်ဖဲ့ꩻအတာႏ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏမော့နောဝ်ꩻ ဒပ်ဆွို့ခါꩻ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်းတဗန်ႏချာစားဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်ႏတဗန်ႏချာစားနောဝ်ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ်ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဂြိုဟ်ႏတုယို ထဲ့လလင်ꩻချာဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကားတောဝ်း လို့ကပါအကွို့ꩻယို ယံဖေႏကလင်ꩻယွယွအတာႏ မာꩻဆွို့ခါꩻပါဗာႏ တလီꩻထီꩻ(Parachute)သွူ။

==ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻတာႏ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ==
ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို လိုꩻပါလွဥ်ꩻတောဝ်ႏ ပါသော့ꩻဗော့ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏလွုမ်ꩻတဲင် ဒုံးကျောင်ႏအစား နွို့လွေꩻဆုံးဝိစ်ꩻအာႏကာႏသကို ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ထွာအရီႏစသွတ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ [[လူန ၂]] / ကော့သမော့ ဒုံးကျောင်း ၂ ကရိုꩻဒါႏ ရုသျှားသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း တွိုႏထင်ႏရီးစသွတ်ꩻ လာ အလောင်း ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏလူန ၂ ယို ခရေတ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ နေင်ႏ သဲစ်တေဥ်လာလာ ၁၄ နောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလာအလောင်းသွူ။ ကထွာဒါႏထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏအလင် အမေႏရိကန်ႏသီး ပုဲင်အိုနီယာ ၄ တောမ်ႏ ရုသျှသီး ယူနေတ် ၁ ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ ကျော်ႏတကာႏထိုꩻလာတဲင် ထွာထိုꩻလဲဥ်း မွူးအတာႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏသွူ။ လိုꩻသီး ကမာꩻဒါႏ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျေောင်ႏဖိုင်ႏယို [[မားဂြိုဟ်ႏ]]([[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]])၊ [[ဗီးနပ်ဂြိုဟ်ႏ]]([[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]])တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏလင်အလောင်းဖိုင်ႏလဲ့ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရုသျသီး [[ဗီးနပ် ၄]] တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၅]] ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းသောကျာႏဂြိုဟ်ႏလောင်း ၁၉၆၆ နေင်ႏကိုသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၉ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်းခမ်ႏဖာႏလောင်း ထန်ႏလွေꩻတဖူꩻ တွိုႏလွေꩻ ၂၄၇,၀၀၀,၀၀၀ မဲင်ႏအတာႏ ည ၅ လာခွယ်ꩻထွူ ၁၉၇၁ နေင်ႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၃ နီꩻနောဝ်ꩻ ပထမအရီးစသွတ်ꩻ လေပ်ဗဲဥ် မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကားတဲင် မွူးဂြိုဟ်ႏရံႏဖိုင်ႏအကို အတန်သွတ်ꩻ အတရေꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်ႏ]] ([[ကျာႏသပတေꩻဂြိုဟ်ႏ]])ယိုအထျꩻလဲ့ ၁၉၇၂ နေင်ႏ မတ်လာ ၂ နီꩻအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻလွေꩻ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၁၀]] ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို ကပါသော့ꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပသာချာ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏဆဲင်ႏရာꩻအဖိုꩻတန်ႏ အချက်အခရာႏဖိုင်ႏသွူ။ အွဥ်ႏနယ်သာႏဓကအနေႏ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၄]] နောဝ်ꩻ ဒိုဖြောင်လွေꩻ ဗန်အယ်လေဥ် ရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏခင်ႏလမ်ႏတဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻ ဒုဒွိုန်တောမ်ႏ တဲက်ထာမုအမဲဥ်ႏအတာႏ အရီးစသွတ်ꩻ တဲက်ထာဖေꩻနွောင်တဲင် ပသာသဲင်ႏဖေႏချာ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး နောဝ်ꩻသွူ။ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို ခါးလားကတွိုႏလွေꩻ လာ မိဥ်ႏမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏအလောင်း  မိဥ်ႏတွိုႏလွေꩻဒျာႏ လာ/ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏ အထျꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻယိင်းအောဝ်ႏတဲင် လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻ လာထျꩻ ဂြိုဟ်ႏထျꩻနောဝ်ꩻအဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သာႏဓကအနေႏ ရုသျသီး [[လူန ၃]] တွိုႏဗော့ꩻလွေꩻ လာ ထွူ တွယ်ႏလꩻနွောင်ꩻဓါတ်ပွုံႏ နီလိုꩻသီးတထီႏဗာႏဖိုတောဝ်း လာ အွိုးတဖဲ့ꩻပွုံႏဖိုင်ႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၄]] ဒုံးကျောင်ႏယိုတဲ့ တွိုႏလွေꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကညာꩻမဲင်ႏ ၁၃၄ သန်ႏ တဲင် ကာႏဗော့ꩻလွေꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏထျꩻတွော့ꩻ တွယ်ႏထူႏလꩻ ဗော့ꩻနွောင်ꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏဓါတ်ပွုံႏဖိုင်ႏထွူ တောမ်ႏရေဒီယို ပသာချာသဲင်ꩻဖေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။

==အာႏကာႏသစခန်ႏဖိုင်ႏ==
[[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]](Space Station)ဖိုင်ႏယို ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်တသေႏသေႏဟမ်ႏအတာႏ လိုꩻသီႏကမာꩻခါꩻဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ စခန်ꩻအကို လိုꩻသီးအုံအောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏတဲင် စခန်ꩻနောဝ်ꩻအကို မာꩻလွူꩻထွားဓါတ်ခန်ꩻ('''practical laboratories''')၊ ထောင်ထွားနက္ခတ်ခင်ႏလမ်း (astronomical observatories)၊ အုံပဆားခင်းလမ်းဖိုင်ႏ တောမ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအီဒုံးကျောင်ႏခင်းလမ်း (launch bases) စတဲင် ခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ အောဝ်ႏပါထွူ မာꩻသွုံꩻလꩻနွောင်ꩻအီသွူ။

သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးဖိုင်ႏလဲ့ အာႏကာႏသစခန်ꩻအတာႏ ဖေႏရောင်အကျံႏဉာဏ်ႏပငါပရာꩻဖိုင်ႏသွူ။ စျာမန် အမေႏရိကန်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ဗာနာဖွန်ဗရောင်း တဲမ်းထွို့ꩻနယ်ပွုံႏ အတဒွီႏတဝွိုန်ꩻတန်ဗွိုန်နုဲင်းလောပေဥ်ပွုံႏစံႏတဗာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏထွော့ခါꩻလောပေဥ်ပွုံႏတဝွိုꩻ အကြဲင်ႏတောမ်ႏ လောပဥ်တဝွိုန်ꩻအသောင်အငွာဖိုင်ႏအကို လိုꩻအုံတာႏတောမ်ႏ မာꩻထာꩻမာꩻတာႏ အခန်ꩻဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ထွို့ꩻငင်ႏအာႏသဖော်ꩻယံကထွာ ဗဟိုႏအကဲဥ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏဖေႏကအောဝ်ႏ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ဖေႏကအောဝ်ႏ ဖေႏကတဝေ့ꩻတပိဥ်ႏသေႏသေႏ မာꩻဆင်ခါꩻဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသစခန်ꩻယို အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁,၀၇၅  မဲင်ႏတဲင် အမွိုင်နှုန်ꩻအောဝ်ႏ ၁ နားရီႏ ၁၅,၈၀၀ မဲင်ႏရပ်တွော့ꩻ လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ၂ နားရီႏနောဝ်ꩻတလေိမ်ꩻနှုန်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ မေလာ ၁၆-၁၇ နီꩻ အကို အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသား နေးလ်အမ္မသထရောင်းတောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ သီး ဝါးထိုမ်းလွေꩻ စေဥ်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် သွုပ်ဆွို့နွောင်ꩻလွေꩻ တောမ်ႏ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏလွေꩻဒါႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻယိုထွူ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကျိုꩻစာꩻတိုꩻမွေႏနေးလွဥ် ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၃ နေင်ႏ မေလာ ၁၄ နီꩻနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆျားကွန်ရဒ်၊ စျိုးမဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်(အမေႏရိကန်)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၃၉၅ ပတ်၊ ညအာႏကာႏသကို ၂၈ နီꩻလွိုထွူ ထန်ႏလွေꩻယာဥ်ကောင်းထန်ႏဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဖျင်ဆင်နွောင်ꩻအာႏကာႏစခန်ꩻယာဥ် ကချို့ယွင်ꩻ ကကုဲင်ခင်ႏလမ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

==လွေꩻသဲင်ꩻ လာ အလောင်း==
ယိုခါနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအောဝ်ႏကျံႏစယ်ႏယူႏမွေးရောင်နာႏ လိုꩻသီးယံကလွေꩻအုံနွောင်ꩻ[[လာ]]အလောင်းအတာႏ ကျိုꩻစာႏပြဲင်ႏရောင်ပငါပရာꩻတဲင် ခမ်းထီမုဲင်အီႏအောင်ႏရီးရီးကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဥ်းသီးအောဝ်ႏပွောထွားနောဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻ လာ လောင်းခရာႏ မိဥ်ႏအောင်ႏလꩻထွူလဲ့ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးယို လွေꩻ[[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ လွေꩻ[[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏအလင်ဖိုင်ႏအတာႏ ယံကလွေꩻလꩻနွောင်ꩻ ယံကအုံလꩻနွောင်ꩻရေꩻ အီႏသောင်ႏသာမတ်မတ် အီႏမာꩻလွဥ်လွေꩻထဲင်း ကရိုꩻယို ယူးနေးတဲ့အောဝ်ႏသေနွောင်ꩻသွူ။  

အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏ]]လောင်း ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာꩻအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏဒုံးကျောင်ႏတန် အာႏသန်တလာစားသွူ။ [[ဒုံးကျောင်ႏ]]စားနောဝ်ꩻပွုံႏရုတ်ပွိုင်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ဒုံးကျောင်ႏကအွဥ်ႏထင်ႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏထျꩻနုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဥ်ႏအောဝ်ႏအာႏကာႏသစခန့်တထွောင်းထျꩻ မိဥ်ႏလွေꩻသွုပ်ထဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏရွုတ်ပွိုင်ယို အီႏကွာႏထိုတဗွိုန်တောဝ်ႏဒွုမ်လာꩻလာꩻသွူ။ အောဝ်ႏတလီꩻထုအထန်ႏဖဲ့ အီႏကျောင်ႏထန်ႏစဗာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏနမ်းပွိုင်ယို ချော်ꩻပြေခရာႏ တလိုးတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ ကျောင်ႏထန်ႏစခိန်ႏတွင်ꩻ တခံႏဗာႏတောဝ်ႏဒွုမ် မွိုင်နှုန်ꩻထိုလွဥ်ꩻအာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏယို မာꩻခွောင်ခွောင်နေး တလိုႏတောဝ်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အီႏလွေꩻလာလောင်းအတာႏ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း အလွိုးအီႏကျောင်ႏထင်ႏစွဥ်ႏတရွဥ်းဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻအကို အီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်းအတာႏ အီႏသွုံꩻဗာႏအာႏကာႏသယာဥ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ် ကအီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်ႏယို လင်ꩻနွောင်ꩻဗာႏ ယွယွသာႏသာႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အောဝ်ႏ လာ အလောင်း အီႏကျောင်ႏသဲင်ꩻချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ စီႏရင်ႏဖျင်ခါꩻမှု အောဝ်ႏဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသအရန်းရန်းထွူ ကလꩻလွဥ်ဒါႏအမော့အကျုံႏ ကသေလွဥ်ဒါႏအချက်ဖိုင်ႏအလꩻ  အွဥ်ႏအခေးခံႏလွေꩻတွော့ꩻ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာအတာႏ နေးအာႏခွုမ်မာလွဥ်တဲင် ၁၉၆၉ နောင်ႏအကို လလွဥ်ခန်းအောင်ႏမျင်းမှုနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ နေင်ႏ စူလုဲင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသားခင်ႏအွဥ်ႏခွိုင်းလင်ꩻလꩻလာမဲ့ငါလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသဝါးသားလိုꩻရုဲင်းစွန်ꩻထီထင် နေးလ်အမ္မသထရောင်း တောမ်ႏ အဲစ်ဒဝေဥ် အောလဒရေဥ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းလွေꩻတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လင်ꩻနွောင်ꩻလာအလောင်းလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻဆောင်ႏရွက်ပါ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏသွူ။ ခွိုင်ႏကာႏနီꩻလိုꩻသီးကကျောင်းဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာ ကျောင်ႏဝုဲင်းအောင်ႏနွောင်ꩻထွူလꩻလဲဥ်း [[အာႏကာႏသ]]ကိုတဲင် နုဲင်းဆလယို အတွိုင်ꩻသွူ။

*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၁၂ နီꩻ၊ ယူရီဂါဂါရင် (ရုသျား) ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] ကရိုꩻဒျာႏ ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏခမ်းဖာႏတဲင် မာꩻလွေꩻကျောင်ႏဝုဲင်းမုꩻ ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏ ၁ လေပ် ည ၄၈ မိနစ်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ မေလာ ၅ နီꩻ ။ အလန်သျှဲစ်ပတ်(အမေႏရိကန်ႏ) ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[ဖရီးဒမ်း ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital trajectory)တွော့ꩻ ကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကို ၁၅ မိနစ် ၂၂ သဲစ်ကန့်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၂၁ နီꩻ ။ ဗာစီးဂရေတ်သမ် (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[လေတ်ဘာတီဗဲ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင်  ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻဖျင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital flight) သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်း၊ သြဂတ်သ်လာ ၆ နီꩻ။ ဂါမန်တီတော့ (ရုသျား) ဝါး [[ဗော့သတော့ ၂]] အာႏကာႏသယာဥ်(ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏ)တွော့ꩻ အာႏကာႏသအကိုညခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏ ၁၈ မိနစ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဖေဘရူဝါရီလာ ၂၀ နီꩻ ။  စွန်ဂလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[ဖရေန်းဆေတ် ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ  ၃ လေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၄ နားရီႏ ၅၅ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ မေလာ ၂၄ နီꩻ ။ သကော့ကာပဲဥ်တာ ( အမေႏရိကန်ႏ) ဝါး [[သြရိုရာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏသွံလေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၅၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သလာ၁၁- ၁၄ နီꩻ ။ အဲစ်ဒရီယန် နီကိုလာယဲစ် တောမ်ႏ ပေဗယ် ပိုပိုဗေတ်(ရုသျှ)သီး ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၃]] တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ် တဖြာꩻတဆွိုင်ꩻတဲင် ပထမအလဲင်ႏ နီကိုလာယဲစ်နောဝ်ꩻ ၉၄ နားရီႏ ၂၂ မိနေတ်အကို လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လေိမ်ꩻ၊ ပိုပိုဗေတ် နောဝ်ꩻ ၇၀ နားရီႏ ၅၇ မိနေတ်အကို လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၃ နီꩻ ။ ဝေါ်လတာ သျှီးရား(အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးတောမ်ႏ [[သေတ်ဂမာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻ ည ၉ နားရီႏတောမ်ႏ ၁၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၅-၁၆ နီꩻ ။ လီရွီုင်းဂေါ်ဒွန်ကူးပါး (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖေ့(တ) ၇ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၄ နားရီႏ ၂၃ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၄-၁၉ နီꩻ ။ ဗယ်လာရီယန် ဗုဲင်ကော့သကီ(ရုသျှ) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၈၂ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၁၉ နားရီႏ ၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၆-၁၉ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဗုဲင်ကော့သကီ အောဝ်ႏကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုကျာꩻ ဗလေဥ်တီနာတရဲစ်သျှကိုဗာ(ရုသျား) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ဝွေꩻနောဝ်ꩻထွာ အရီးစသွတ်ꩻ လိုꩻမူႏဝါးအာႏကာႏသယာဥ် လိုꩻမူႏရုဲင်းတဖြာꩻတွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၀ နားရီႏ ၅၀ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၄ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၁၂ နီꩻ ။ ဗလာဒီမာကိုမာရော့၊ ကွန်သတန်တေဥ်း ဖီယော့တေတ်သတော့ တောမ်ႏ ဗိုးရေတ်ယီဂိုရော့ (ရုသျား) သီးသွံဖြာꩻယို တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၄ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၈ နီꩻ။ အလဲစ်သီ လီယိုနော့ တောမ်ႏ ပေဗယ်ဗယ်လျာယဲစ်(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၂]]  အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွင်ꩻ လီယိုနော့ ယို အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ထန်ႏအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏထွူ ထောင်လွေꩻတဖူꩻ ခင်ႏကာအာႏကာႏသထာꩻ‌ေခြင်ကိုသွူ။ လီယိုနော့ အုံဖွို့တောဝ်း ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ ကျောင်ႏဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို ညမိနေတ် ၂၀ ပိဥ်သွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၁၈ လေပ် ည ၂၆ နားရီႏ ၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၂၃ နီꩻ ။ ဗာစီး ဂရေတ်သမ် တောမ်ႏ စွန်ယန်း(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏကျောင်ႏလေပ်ဟမ်းတွင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ကျောင်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၃ လေပ်၊ ည ၄ နားရီႏ ၅၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ။ ဇွန်လာ ၃-၇ နီꩻ ။ စေင်း မဲစ်ဒီဗေတ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွပ်ဝုဲက် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကျာꩻ ဝုဲက်နွို့အာႏကာႏသကို ထန်ႏထောင်တဖူ မိနေတ် ၂၀ သွူ။ ဝွေꩻသီးလေပ်ဟမ်ႏ ၆၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၉၇ နားရီႏ ၅၉ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သ်လာ ၂၁-၂၉ နီꩻ ။ ဂေါ်ဒွန်ကူးပါး တောမ်ႏ ဆျားကွန်ရဲစ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၂၀ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၉၀ နားရီႏ ၅၆ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်း၊ ဒီဇေဥ်ဘာလာ ၄-၁၈ နီꩻ ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် တောမ်ႏ စိန်းလိုဗယ် (အမေးရိကန်ႏ)သီး ဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၀၆ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၃၀ နားရီႏ ၃၅ မိနေတ်တဲင် ပထမ အရီးစ ဒင်ႏနွောင်ꩻ အညသွတ်ꩻ စံႏခိန်ႏသွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဒီဇေဥ်ဘာလ ၁၅-၁၆ နီꩻ။ ဝေါလတာသျှီးယား တောမ်ႏ တောမတ်သတဲစ်ဖို့(အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ယံကဆွို့သွုပ်နွောင်ꩻ စေဥ်မီနီ ၇ အတာႏ လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၅ နားရီႏ ၅၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၃-၆ နီꩻ ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့ တောမ်ႏ ယူစေဥ်းသာနန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး လေပ်လွေꩻဟမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၉]] အာႏကာႏသယာဥ် ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၂ နားရီႏ ၂၁ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၆-၁၇ နီꩻ ။ နေးလ်အမ္မစထရောင်း တောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၈]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻခွယ်ꩻ ည ၁၀ နားရီႏ ၄၂ မိနေတ် တဲင် ပေါင်ꩻဆွို့သွုပ်တောမ်ႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏ ကအောဝ်ꩻလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻအာႏကာႏသကိုသွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈-၂၁ နီꩻ ။ စွန်ယန်း တောမ်ႏ မုဲင်ကယ် ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၃ လေိမ်ꩻ ည ၇၀ နားရီႏ ၄၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ သဲစ်တေဥ်ဘာလာ ၁၂-၁၅ နီꩻ ။ ဆျားကွန်ရတ် တောမ်ႏ ရစ်ဆတ်ဂေါ်ဒွန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ နိုဝေဥ်လာလာ ၁၁-၁၅ နီꩻ။ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွင်အောလ်ဒရေဥ်(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ဝါးတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၂]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၅၉ လေိမ်ꩻ ည ၉၃ နားရီႏ ၃၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈ နီꩻ ဗꩻတွိုႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၅ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ် ၃ ဆွိုင်ꩻ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကထွာဒါႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] ၊ ၁၁ တောမ်ႏ ၁၂ ဖိုင်ႏယို သွုပ်ဆွိုက်လꩻနွောင်ꩻလွေꩻ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏကျောင်ႏဝုဲင်းဒါႏ အစီးနား ဒုံးကျောင်ႏထွူ သဲင်လွဥ်ချာနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏပငါပရာꩻသွူ။ 
*၁၉၆၇ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၂၃ နီꩻ။ ဗလာဒီမာ ကိုမာရော့(ရုသျား) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ည ၂၄ နားရီႏ ၃၀ မိနေတ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်အဆွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အရီးစပထမသွတ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစမ်ꩻဒျာႏ အာႏကာႏသစခန်ꩻအနေႏဒျာႏသွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ ကိုမာရော့ ကသဲင်ꩻချာဟမ်ႏခိန်ႏတွင်ꩻ အာႏကာႏသယာဥ်ကုဲင်ထိုꩻတဲင် သီကုဲင်ထိုꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၁၁-၁၂ နီꩻ။ ဝေါ်လတာသျှီးယား၊ ဒွန်အဲစ်သယ် တောမ်ႏ ဝေါ်လတာ ကန်နေဥ်းဟမ်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါႏလွေꩻ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၇]] တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၆၃ လဲင်ႏ ည ၂၆၀ နားရီႏ ၉ မိနေတ်သွူ။ အောဝ်ႏဟမ်ႏလေပ်ဗဲဥ် တဖူꩻအလောင်း တွယ်ႏပါ ရွုတ်မွဥ်ငေါဝ်းဟွိုန်တဲင် ပထမသွတ်ꩻအနေႏ တွယ်ႏထူႏပသာသဲင်ꩻသတင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၂၆-၃၀ နီꩻ။ စျော်စီ ဗယ်ရီဂို ဗဝုဲင်(ရုသျား) ဝါး [[သိုယု ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လဲင်ႏ၊ ည ၉၅ နားရီႏသွူ။ 
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ ဒီသေဥ်ဘာလာ ၂၁-၂၇ နီꩻ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် ၊ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ ဝီလျံအန်းဒါး (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်း [[အပိုလို ၈]] အာႏကာႏသစခန်ႏယာဥ်တဲင် လေပ် လာ ၁၀ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၁၄၇ နားရီႏသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၇ နီꩻ။ ဗလာဒါမာသျှဲစ်တာလော့(ရုသျှ) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၄]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၅-၁၈ နီꩻ။ ဗောရေတ်ဗော်လီနော့၊ လယ်လဲစ်သေအီ ရဲစ်လီသီယဲစ် တောမ်ႏ ယဲစ်ဗာ စီနီ ခရုနော့(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[သိုယု ၅]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၉ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၄၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၈ နီꩻ။ အာႏကာႏသအကို ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ် [[သိုယု ၄]] တောမ်ႏ ၅ ဖိုင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတွင်ꩻ ပေါင်ꩻဆွို့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလို့ဝါင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃-၁၃ နီꩻ။ စေင်းမဲစ်ဒီဗေတ် ၊ ဒေးဗေတ်သကော့ တောမ်ႏ ရပ်သဲ သျှဝိတ်ကတ် (အမေးရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၉]] တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၅၁ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၄၁ နီꩻ ၁ မိနေတ်သွူ။ အပိုလို ၉ အာႏကာႏသယာဥ်နောဝ်ꩻ ယာဥ်လင်ꩻလာ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏ ပထမသွတ်ꩻ အဆွိုင်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၈-၂၆ နီꩻ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့၊ ယူစေဥ်းသာနန် တောမ်ႏ စွန်ယန်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါးတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၁၁]] တဲင် လင်ꩻဗော့ꩻ လာ မဲ့ငါထျꩻ တွိုႏလွေꩻ ၉ မဲင်ႏရပ် ည ၁၉၂ နားရီႏ ၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၆-၂၄ နီꩻ။ နေးလ်အမ္မသထရောင်း၊ အဲစ်ဒဝေဥ်အောလဒရေဥ် တောမ်ႏ မုဲက်ကယ်ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အရီးစ ပထမသွတ်ꩻအနေႏ လင်ꩻလꩻနွောင်ꩻ လာ အလောင်း လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻလွေꩻပါနွောင်ꩻ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏတဲင် ည ၁၉၅ နားရီႏ ၁၉ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၇၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၄ - စွန်လာ ၂၂ နီꩻ။ ဆျားကွန်ရေတ်၊ စေင်းဘဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်ဇ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးတောဝ်ႏ [[သကုဲင်းလဲစ် ၁]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၃၉၅ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၈ နီꩻ ၄၀ မိနေတ် သွူ။ စကုဲင်ႏလဲစ် ၁ ကရိုꩻယို အာႏကာႏသအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအရီးစသွတ်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်နောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:မွူးအစွိုꩻဗူႏ]]
[[Category:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>rolmcxu5w0bbbygitvjwq8q397juf2g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31813</id>
      <parentid>31812</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T07:43:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Sein</username>
        <id>844</id>
      </contributor>
      <origin>31813</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="92755" sha1="0xavkhqtb1ni2nswic334yu53moyzua" xml:space="preserve">[[File:AS11-40-5964 (21037459754).jpg|thumb|[[:en:Buzz Aldrin]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသပညာႏသျင်ႏတဖြာꩻ ကထင်ႏလွဉ်ꩻဒါႏ [[အပိုလို ၁၁]]ဂြိုဟ်ႏတုခိန်ႏ အဝ်ႏထူႏ [[:en:core sample|ဟံႏတခြိုꩻတစွိုးစွိုးနမူႏနာႏ]] [[လာ]]လောင်းကျာꩻပုင်ႏ]]
[[File:PIA16239 High-Resolution Self-Portrait by Curiosity Rover Arm Camera square.jpg|thumb|Self-portrait of [[:en:Curiosity (rover)|''Curiosity'' rover]] ကဟဲ့ꩻဒါႏ ကာꩻထောင်ထွားမားဂြိုဟ်ႏ အဝ်ႏထောင်ထွားထာꩻ [[မားဂြိုဟ်ႏ]]လောင်းပုင်ႏကျာꩻ]]

'''ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသ''' ({{lang-en| Space exploration}}) ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻသွူ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ တောမ်ႏ အာႏကာႏသ အနယ်ꩻပညာႏတဲင် ကထိုမ်ႏလယ်ႏထောင်ထွား ကလွူꩻလေ့လာဒါႏ အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းကီ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအထန်ႏဖဲ့ꩻ ထာꩻမာꩻတန်ဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။&lt;ref&gt;
{{cite web | url = http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | title = How Space is Explored | publisher = NASA | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20090702153058/http://adc.gsfc.nasa.gov/adc/education/space_ex/exploration.html | archive-date = 2009-07-02 }}&lt;/ref&gt; နီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား ကလွေꩻသဲင်ꩻဒါး အာႏကာႏသမို့ꩻလောင်းထာꩻခြေင်ကိုယိုနောဝ်ꩻ ခွိုင်းကားတဲင် ကစွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻသက် မာꩻဗာႏနေး ထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအကို ထွာအထိုသွတ်ꩻထာꩻမာꩻတဲင် ကွပ်စွဉ်ႏ[[ဒုံးကျောင်ႏ]]တန် (Rocket) နွန်ႏတရန်အာႏ ကေးဇူꩻမꩻတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားအီနွောင်ꩻဗာႏ [[အာႏကာႏသ]] နောဝ်ꩻသွူ။ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသအတာႏ နီလိုꩻသီး ထိုမ်ႏကျံႏအနယ်ꩻတယ်ႏစ နေင်ႏ ၃၀၀ လွို ကာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ်နေင်ႏ (၁၆၀၁) တောမ်ႏ (၁၆၀၂) ကိုခိန်ႏတွင်ꩻ [[ဂျာမန်လိုမျိုꩻ]] [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏသျင်ႏ [[ယောဟန်ကပ်ပလာ]] (Johannes Kepler) ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာႏသအကို [[ဂျိုလ်ႏ|ဂြိုဟ်ႏ]]ဖိုင်ႏ(Planets) [[လေပ်ဗဲဉ်တဖူꩻရဲဉ်ႏ|ကလေပ်ရွေꩻလွေꩻတဖူꩻ]](Orbits)တဲင် ဟဲ့ꩻဖန်အွဉ်ႏထွော့တဖူꩻရွေꩻတာႏအနယ်ꩻ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျံႏစယ်ႏယူႏလွေꩻပါ ယံကလွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုတာႏ [[အာႏကာႏသကာꩻကွင်ႏ]] (Space Ship) အီႏကျောင်ႏ လွေꩻနွောင်ꩻအီတာႏ [[အနယ်ꩻပညာႏ]]ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

တွိုႏလွဉ် ၁၆၈၇ ဗာႏနေင်ႏတွင်ꩻ [[နျူတန်|ဆာအုဲက်ဇက်နျူတန်]] (Sir Issac Newton) ထေဖော်ႏထန်ႏလွဉ် ရုဲင်ꩻတသွိုးမှုအတာႏစီꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ စီꩻကမ်ꩻဥပဒေႏဖိုင်ႏယိုနောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ကပ်ပလာ နယ်ꩻစီꩻကမ်ꩻအတွိုင်ꩻ အီႏထောင်ထွာႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုတာႏ ထွာလွဉ် အခေႏခံႏအချက်ဖိုင်ႏနုဲင်းနုဲင်းဝါင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကတင်ႏသျာꩻအတာႏ အွဉ်ႏနယ်ဗာႏသက်သေႏဥပမာႏအနေႏ [[နျူတန်ရုဲင်ꩻတသွိုးမုတတိယဥပဒေသ]]အကို ခွိုင်ႏကားတဲင် ရုဲင်ꩻတသွိုးမုယို ဗွိုန်ပီအာႏနွန်ႏတရန်ချာမှုအောဝ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်လွေꩻ ဒုံးကျောင်ႏတဗာႏ ပွိုးထာꩻမုဲင်ꩻ ကကျောင်ႏထင်ꩻနွောင်ꩻလွေꩻအခရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ခရေတ် ၁၉၀၃ ဗာႏနေင်ႏကို ရသျားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏ ကွန်စတန်တေဥ်း အီ သီယိုကော့ဗ်သကီး (၁၈၅၇- ၁၉၃၅) ထေထန်ႏလွဉ်လိတ် [[အာႏကာႏသယာဥ်]]ဖိုင်ႏ ဖေႏကကျောင်ႏထင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ သွုံꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းအကျောင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ [[အမေႏရိကန်ႏခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ရောဗတ် အိတ်၊ ဂေါ့ဒပ် တောမ်ႏ [[ဂျာမနီခမ်း]]ကို ကအုံဒါႏ ဟာမန်းအိုဗတ် သီႏဖိုင်ႏယိုတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ တဲင် လွေꩻသဲင်ꩻအီ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ကျိုꩻစာꩻခွုမ်မာꩻသောင်ႏသာလွေꩻရောင်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၁၉ နေင်ႏကို ဂေါ့ဒပ်  ယို ပထမအစသွတ်ꩻ မာꩻထွင်ႏနွောင်ꩻ မေႏဆာႏထီ(လောင်စာရည်) ကအီႏသွုံꩻအီဒုံးကျောင်ႏတာႏတဲင် ကအုံကွမ် တွိုင်ႏပင်ႏဒေါ့ꩻရီခါꩻဒါႏ အီႏအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏနွောင်ꩻထေ့ဒုံးကျောင်ႏ “[[လာ|လာလောင်း]]” ခရာႏတောမ်ႏ ကကျောင်ႏထိုနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်းခရာႏအတာႏ ထေပြန်ႏလွေꩻလိတ်အခေႏခံႏဥပဒေသဖိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၅၇ ဗာႏနေင်ႏ အောက်တိုဘာလာ ၄ နီꩻယို ထွာ အာႏကာႏသခေတ်စမွူးနီꩻတဲင် တယ်ႏစမွူးနီꩻနောဝ်ꩻထွူ အာႏကာႏသအကို ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ထိုတသွောင်ႏလွဥ်စွဉ်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ရုသျှားသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး အွဉ်ႏစွꩻစသွတ်ꩻ [[သပွတ်နစ်-၁]]  (ရသျှား: Спутник-1; အင်္ဂလိပ်: [[Sputnik-1]])   [[ဂြိုဟ်ႏတု]]တဖြုံႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်းဖာႏတကီ ထင်ႏထိုစွဉ်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၅၈ မဲင်ႏတဲင် သွုံꩻတောမ်ႏရေဒီယိုအွဉ်ႏနယ်ချက်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ ပသာချာနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အွဉ်ႏသော့ꩻတောဒင်ႏပါ [[သိပ္ပံ]]ကိရိယာႏခြွိုင်းဖိုင်ႏ၊ တိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အွဉ်ႏစွꩻသွုပ်ယင်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအကို အီတေားသော့ꩻပါ “လုဲက်ကာ” ကရိုꩻဒါႏ ထွီႏတဗာႏတောမ်ႏ  သေင်ႏ/ ဟန်ႏအိုသိဉ်ဟန်ႏအိုလာႏ ထာꩻမွူးထာꩻပေႏဖိုင်ႏတဲင် ကအွဉ်ႏဆွို့သွုပ်ခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအလꩻ “လုဲက်ကာ” သွီႏကလွေꩻလေပ်သွီႏဖြွီꩻကို၊ သꩻအောင်ကတသွိုး၊ သွီႏတိတ်ꩻနျꩻအာႏ စတဲင်အချက်ဖိုင်ႏယို သွုံꩻတောမ်ႏ ရေဒီယိုတဲင် ပသာချာဖေႏနွောင်ꩻသတင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏဖိုင်ႏတဲ့ ကသေနာႏသေꩻခါꩻ အွဉ်ရီး “ယူးဟို့ꩻဗွာ”ဖိုင်ႏ နမ်းခန္ဓာႏထာꩻမာꩻ မာꩻပုင်ႏမာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကို ခိဉ်ႏတွယ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏ ကိရိယာႏထွူ သွုပ်ဆွိုက်တေဉ်ႏတေဉ်ႏခွေါင်ခွေါင်သေꩻခါꩻ ယူးဟို့ꩻဗွာတဗာႏတွော့ꩻ အွဉ်းစွꩻထင်ႏဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻသွူ။ ထူႏဆွမ်ꩻချာနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုကပသာချာ သတင်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ သေလꩻ”ယူးဟို့ꩻဗွာ” ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အွဥ်ႏစွꩻစမ်ꩻ စပွတ်နစ်-၁ ထွူ ညလွဉ် ၄ နေင်ႏရပ်တွင်ꩻ ခွိုင်ႏကားတဲင် လိုꩻသီးလယ်ႏထိုမ်ႏထောင်ထွား သမဲင်ꩻ အကို ဆို့ꩻလꩻနွောင်ꩻ အတန်သွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုတဗာႏသွူ။ အောင်ႏနွောင်ꩻမုနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ လွေꩻလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကို အရီးစပထမသွတ်ꩻတဖူꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၁ ဗားနေင်ႏ ဧပြီလာ ၁၂ နီꩻ နောဝ်ꩻ ရသျား[[မေႏထာꩻကျောင်ႏ]] တပ်ပိုလ်ႏပေႏတဖြာꩻကမိဥ်ꩻဒါႏ ယူရီအလက်စီယီဗစ်ဂါဂါရင် ထိုမ်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီအထို မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၁၁၀ တောမ်ႏ ၂၀၃ မဲင်ႏခါႏ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တစ်လေိမ်ꩻ ည ၁၀၈ မိနစ် နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ၁ လာအကို ဒိုဖြွဥ်ဟမ်ႏတလီꩻထု ကျောင်ႏထင်ႏဖျင်ယင်းသွူ။

၁၉၆၁ နေင်ႏ ဇွန်လာ ၅ နီꩻနောဝ်ꩻ [[အမေႏရိကန်ႏသင်ဘော်ꩻထီတပ်]] မေႏထာꩻကျောင်ႏဝါးသား အလန် ဗီ၊ သျဲစ်ပတ်(အဖြာꩻပေႏ) ဝါႏထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ်တဆွိုင်ꩻ တွိုႏထင်ႏအထို ၁၁၇ မဲင်ႏပိဉ်သွူ။ ကကျောင်ႏထင်ႏ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ယံကထိန်ꩻလꩻအာႏကာႏသယာဥ်အတာႏ သော့ꩻဆင်သေꩻခါ အထိန်ꩻခလုတ်ဖိုင်ႏတဲင် သျဲစ်ပတ်ယို ကားတဲင်အာႏကားသယာဥ်ခွိုင်ႏကကျောင်ႏထင်ႏလဲဥ်းအကို အောဝ်ႏကျောင်ႏတွင်ꩻ ထိန်ꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသယာဥ် ထွာပထမသွတ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻအကို တွိုႏလွဥ် ဇူလိုင်လာ ၂၁ နီꩻနောဝ်ꩻ ဗာစီဂရစ်သမ် ကရိုꩻဒါႏ [[အမေႏရိကန်ႏတလီꩻတပ်]] (မေႏထာꩻကျောင်ႏတပ်) အရာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတဖြာꩻ ဝါးထင်ႏအာႏကာႏသယာဥ် ဗွိုန်နုဲင်း သျဲစ်ပတ်အတွိုင်ꩻသွူ။ အနေင်ႏနောဝ်ꩻနေနေ တွိုႏ သြဂုတ်လာ ၆ နီꩻနောဝ်ꩻ ရသျားမေႏထာꩻကွင်ႏဝါးသား ဂါမန်အက်စတီးတော့ ယို သွုံꩻဒုံးကျောင်ႏပသာအာႏတွော့ꩻ တွိုႏလွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖားလေပ်တဖူꩻအကိုတဲင် ညအခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏတွင်ꩻ လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ပိဉ်သွူ။ 
[[File:Aldrin Apollo 11 original.jpg|thumb| Astronaut [[Buzz Aldrin]] had a personal Communion service when he first arrived on the surface of the [[Moon]].]]

၁၉၆၁ နေင်ႏကို အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ]]လောင်း လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻချာငါ အာႏကာႏသတဖူꩻဖိုင်ႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻလꩻထိုꩻတဲင် တယ်ႏစနေင်ႏနောဝ်ꩻထွူ ထာꩻမာꩻထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသယို ထင်ႏထိုတသွောင်း လွဥ်စွဥ်ႏသွူ။ အုံညလꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသအကိုလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအာပါ အာႏကာႏသယာဥ်ဖိုင်ႏတွော့ꩻ တဆွိုင်ꩻတောမ်ႏတဆွိုင်ꩻ သွုပ်ဆွိုက် လွေꩻသဲင်ꩻချာငါလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကာႏတောဝ်ႏ ထန်ႏထိုꩻအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏတွော့ꩻ လွေꩻခင်ႏ ထောင်ကာႏချာငါစမ်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် [[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]] ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်တသေႏသေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတာႏလဲ့ စမ်ꩻထွာႏ အောင်ႏမျင်ႏလꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ ဇူလိုင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ ခွိုင်ႏကားနီလိုꩻသီး ကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအကို လꩻလွဥ်ခန်းအထူꩻချာꩻသွတ်ꩻ အဆန်ꩻသွတ်ꩻ အောင်ႏနွောင်ꩻမုꩻမွူးနီꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် မွူးနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသီးလင်ꩻယမ်ႏနွောင်ꩻလꩻ [[ထင်ႏလာလောင်း|လာမဲ့ငါလောင်း]]နီꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ 

ကွပ်လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုတဲင် နီꩻလိုꩻသီးအီႏလꩻချာလွဥ်ꩻ အကျိုꩻကေးဇူꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ရမ်ꩻဆယူႏတသေလို့လို့တောဝ်းဒွိုန်းသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး တောမ်ႏ [[အင်ဂျင်နီယာ]]ဖိုင်ႏ ရိုꩻ ထူႏသုင်ꩻတောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွုပ်ဆွိုက်ရေꩻ တောမ်ႏ လွေꩻသဲင်ꩻချာငါရေꩻဖိုင်ႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုတသွောင်ႏနွောင်ꩻအတာႏ ယူႏခါꩻကျံႏခါꩻဥာဏ်ႏဟောဝ်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏခါꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻသီး ကအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသယို လꩻလွဥ် ခမ်းထီအတာႏ အမျိုꩻသာꩻအတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထိုအီငါႏတဲင် လွေꩻသဲင်ꩻနွောင်ꩻ အာႏကာႏသကိုယို အရေꩻတန်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻဖဲ့ꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖိုင်ႏအတာႏ အောင်ႏနွောင်ꩻလွေꩻအာႏကာႏသယို ဗွိုန်ပီနုဲင်း လꩻလွဥ်[[စူခွုမ်]]တသာသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရေꩻတန်သွတ်ꩻနောဝ်ꩻ ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသတဲင် သေနာႏလွဥ် [[မွူးအစွိုꩻအဗူႏ|မွူးစက္ကျာႏဝဠာႏ]] တောမ်ႏ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻခရာႏ ထာꩻသေတသာဖိုင်ႏယို ထွာအီအဟောဝ်ဖဲ့ꩻသွူ။ ထာꩻသေတသာနောဝ်ꩻ ယိုခါအတာႏ နီသွဥ်းသီးကထင်းကော့ꩻမောင်ꩻအတွိုင်ꩻ ဖေႏလꩻအီနွောင်ꩻဒါႏ အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကာႏသထာꩻခြေင် ကရိုꩻနဝ်ꩻ==
အာႏကာႏသကရိုꩻနောဝ်ꩻ အရပ်ဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻ အွဥ်ႏထွော့ခါꩻအဲဥ်ထောဝ်ႏ အသွတ်ꩻအဆွိုႏအောဝ်ႏတောဝ်ႏ လုဲင်းလဲ့လွဥ်ꩻငါး ထာꩻပြင်ႏတန်ဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ကဗွောင်စေခါꩻ အာႏကာႏသ အဓိပ္ပါယ်ႏကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ အာႏကာႏသဆဲင်ႏရာꩻ ငေါဝ်းသွုံꩻတဲ့နောဝ်ꩻ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအခါႏကိုမိဥ်းတဲ့ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ သꩻယူႏ သဖော်ꩻထူႏဖိုင်ႏ တဗွိုန်နုဲင်းတောဝ်း လို့ဝါင်ꩻလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို လောမ်လေပ်ခါꩻတောမ်ႏ တလီꩻထုတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလဲ့ တလီꩻထု ကွဲဗွိုဗွိုလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ တခြိုꩻဝတ္ထုဖိုင်ႏ မိဥ်ႏကာႏဖျတ်လွေꩻ [[တလီꩻနမ်း]]အကို တွိုႏလွေꩻ အရဲအကာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းတစိစိခင်ႏလမ်းအစယို ဟဲ့ꩻ အာႏကာႏသ ရိုꩻတဲင် ယူႏခွုမ်နောဝ်ꩻစားသား ပညာႏသျင်ႏဖိုင်ႏလဲ့အောဝ်ႏသွူ။ တလီꩻထု ၉၉ % ယို အောဝ်ႏဗော့ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားဆကီ မဲင်ႏ ၂၀ ကထိုရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်နဲတဲင် ကွပ်တလီꩻထု ပွစ်ꩻဒုတ်တဲင် ဂြိုဟ်ႏတုလွေꩻယွိုက်ယွထိုꩻထွူ ထဲ့လင်ꩻလူး တလီꩻထုကယိင်းဒွိုန်ထဲင်းဒါႏ တလီꩻထုအခေါဝ်လဖဲ့ꩻတွော့ꩻ မေႏခိုးထိုꩻဒါႏသွူ။ ယူႏလက်ခံႏစွဥ်ႏ နုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ကမာꩻမွေႏဗာႏလဲဥ်းဖိုင်ႏအလꩻ တယ်ႏစဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏဆကီ မဲင်ႏ ၁၀၀ မာꩻကီနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသအစနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျှင်ႏယင်ဟန်ႏ ကဟဲ့ꩻဖန်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအာႏကာႏသ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တယ်ႏဟမ်ႏဟမ်ႏဖာႏဗꩻထိုလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၄၀၀၀ ရပ်သွူ။ တယ်ႏဟမ်ႏ ဗꩻထမ်အထိုမဲင်ႏ ၄၀၀၀ အကို ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတောမ်ႏ တျာႏမေႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ အာႏသန်လွိုကယ်ꩻသွတ်ꩻသွူ။ 
ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတလီꩻထု ဖဲ့ꩻထန်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကာႏသယို ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ တအောဝ်ႏတောဝ်း ရင်းအီႏဒေါ့ꩻဗာႏနေးနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ထာꩻခြေင်နယ်ႏ ဗလာနယ်ႏဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻသွူ။ ထာꩻခြေင်နယ်ႏရပ်ဒေႏသကို ဆာႏကုဲင်ကလီဖိုင်ႏ အောဝ်ႏလွင်ꩻအောဝ်ႏလိင်ꩻ တငီႏတငါဖုင်ႏ၊ တအိုမုတ်ယွိုင်ႏဖွန်ႏအောဝ်ႏဖြယ်လွင်ꩻဖုင်ႏ တောမ်ႏ ပလာစမာ (တအိုလွီးအီတောနွောင်ꩻတျာႏမေႏအာႏစား) မိဉ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ တလီꩻလွီးကထွာဒါႏ အိုင်ယွန်ဖိုင်ႏ အောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တလီꩻလွီး နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏနောဝ်ꩻကဲဥ်းအာအာထွာဒျာႏ ဟုဲက်ဒရိုစေဉ် ဖိုင်ႏတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီးယင်ဟန်ႏကထင်းနောဝ်ꩻတဲ [[ဟိုက်ဒရိုဂျင်]]ယို ထွာလယ်ႏကွို့ꩻတလီꩻလွီးထု အထန်ႏဖဲ့လွုမ်မကောင် နုဲင်းနောဝ်ꩻတဲ့အောဝ်ႏရိုꩻသွူ။ လာ တောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏခါႏ ကထွာဒါႏအာႏကာႏသတကွို့ꩻတခေါဝ်ယို ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏဟဲ့ꩻဖန် သေတ်သလူနာသပေ့ (cis-lunar space)သွူ။ သေတ်သ (cis) ကရိုꩻယို (this side)အဖဲ့ꩻယို ၊ လူနာ (lunar)ကရိုနောဝ်ꩻ လာ၊ သပေ့ (space)နောဝ်ꩻ တလီꩻငါတဲ့အဲဥ်ထောဝ်းထာꩻခြေင်ခြေင် နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အကွို့ꩻနောဝ်ꩻအကို အခေါဝ်ကကွဲဗော့ꩻဗော့ꩻလွေꩻလာနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်တဲင် လာထွို့ꩻငင်ႏအာႏနောဝ်ꩻတဲ အာႏကွဲသန်သန်လွဥ်သွူ။ လာကလေပ်ဒါႏဟမ်ႏတွင်ꩻ လာတဲ့နောဝ်ꩻ ဟမ်ႏတဲ့နောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝေ့တပန်ႏချာ ဝင်ရိုးကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻပငါပရာꩻတဲင် လာတောမ်ႏဟမ်ႏကတွိုႏလွဥ်အဗော့ꩻသွတ်ꩻတွင်ꩻသွူမိဥ်ႏတဲ့ အောဝ်ႏညာꩻနေကဒွိုန်း မဲင်းပေါင်ꩻ ၂၂၀,၀၀၀ လွိုတဲင် သွုံꩻနေးဒုံးကျောင်ႏတွော့ꩻ မိဥ်းလွေꩻထေ့လာယို ကာႏလွေꩻဗာႏကဒွိုန်း မဲင်ႏညာꩻပေါင်ꩻတခွိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ တောမ်ႏ လာ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနီစားယို ထဲ့တွိုႏဒင်ႏလူးလွေꩻနွောင်ꩻ အဗော့ꩻအညာꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်း ညာꩻလွေꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻတသန်ႏရပ် လွုမ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အရပ်ဖိုင်ႏကိုနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏဂြိုဟ်ႏရံႏကထွာဒါႏ ဗွိုန်နုဲင်း [[လာ]] ယို တအောဝ်ႏနွောင်ꩻထဲင်းတောဝ်းသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဟမ်ႏ ခမ်ႏဖာႏတောမ်ႏ လာ ယိုနီဖြုံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ တထွို့ꩻခါꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏဖေႏကအောဝ်ႏစွူစွူ အခင်ႏလမ်းတာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မွူးစက္ကျဝဠားအကို ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလွိုင်ႏအာႏဒါႏ အာႏကာႏသကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အောဝ်ႏထဲ့ဒင်ႏလူးလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏအလောင်းသွူ။ အရပ်အခေါဝ်နောဝ်ꩻအကို မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏ အာႏတလာကယ်ꩻထဲင်း ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ ခင်ႏလမ်းအစသွူ။ ဂြိုဟ်ႏစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏလွိုင်ႏအာစွစ်ꩻထာꩻ အာႏကာႏသအကိုနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ လာဖိုင်ႏယို အောဝ်ႏတောမ်ႏပဲင်ႏရာꩻဆဲင်ႏရာꩻ ထွိုꩻငင်ႏအာႏနယ်ႏပငါပရာꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏကအောဝ်ႏစွစ်ꩻလီထာꩻရိုꩻကီလဲ့ အာႏကာႏသအကို ကအောဝ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးလွေꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖြုံႏတောမ်ႏ တဖြုံႏယို အောဝ်ႏညာꩻယော့မွေႏငါႏဖိုင်ႏသွူ။ အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၉၃,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်ပိဥ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏကအောဝ်ႏဗော့ꩻသွတ်ꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏနောဝ်ꩻ သောကျာႏဂြိုဟ်ႏတဲင် ကလေပ်ဗဲဥ်အတဖူႏကြဲင်ႏအတွိုင်ꩻကတွိုႏဗော့ꩻသွတ်ꩻခိန်ႏမိဥ်းတဲ့ ညာꩻကဒွိုန်ႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၂၅,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏ ကအောဝ်ႏစွစ်ꩻအာဒါႏ အာႏကာႏသကိုယို အာကယ်ꩻကာႏလွိုထဲင်း ကအောဝ်ႏညာꩻသွတ်ꩻဂြိုဟ်ႏ ကမိဥ်ꩻ ပလူတိုဂြိုဟ်ႏ လေပ်တဖူꩻသွူ။ မွူးထွို့ꩻငင်ႏအာႏတတွိုႏတောဝ်း အာႏတအောဝ်ႏတောဝ်းဒွုမ် အာႏကလို့ထိုꩻ အရပ်ခင်ႏလမ်းယို အာႏကာႏသနယ်ႏလို့ခင်ႏလမ်းတဲင် ညာꩻတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ မဲင်ႏပေါင်ꩻ ၅၀,၀၀၀,၀၀၀,၀၀၀ ရပ်သွူ။ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻကိုနောဝ်ꩻ ဆာႏဖိုင်ႏအောဝ်ႏစွစ်ꩻစဲစ်ꩻသော့ꩻ အာႏကာႏသ ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏဖိုင်ႏအခါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏ အာႏကာႏသ အကစလွဥ်ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နီသွဥ်းသီး [[နဂါꩻလွီး]] (Galaxy) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဆာႏစက္ကျဝဠာႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ညာယော့ꩻငါႏမရေႏမရာႏတဲင် ယူႏလွေꩻနေး တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်ႏသွူ။ အွိုးအခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ နဂါꩻလွီးဖိုင်ႏအခါႏ အာႏကာႏသစလွဥ်တဲင် အာႏကာႏသနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခါတယောဝ်း အသွတ်ꩻအဆွိုးတအောဝ်ႏနွောင်ꩻဒွုမ်သွူ။

လိုꩻသီးကထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသအတာႏ သွုံꩻအီမာꩻလွေꩻနေႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ၊ အာႏကာႏသစခန်ꩻဖိုင်ႏ ၊ သွုံꩻတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ လွေꩻထိုမ်ႏထွားတွိုႏလာအလောင်းဖိုင်ႏ တဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏအာႏကာႏသခရာႏယို နီလိုꩻသီးကွဲသေသေအာလွဥ် ၊ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏ [[နက္ခတ္တဗေဒ]]ပညာႏ အာႏကာႏသ စက္ကျဝဠာႏပညာႏဖုင်ႏယိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်ႏထိုသဲင်ꩻထဲင်ႏလဲဥ်း စွုမ်ႏနီꩻနီꩻနောဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၄)&lt;/ref&gt;

==ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ==
[[လာ]] ယို [[ရူပဗေဒ]]ဆဲင်ႏရာꩻ စည်ꩻကမ်ꩻဖိုင်ႏအလꩻ အောဝ်ႏလွေꩻသဲင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻအကိုတဲင် [[ဂြိုဟ်ႏ]]သီး ဂြိုဟ်ႏရံႏတဖြုံႏကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ရုဲင်ꩻတသွိုး လွေꩻသဲင်ꩻ စည်ꩻကမ်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ [[ဂြိုဟ်ႏတု]]ဖိုင်ႏယို အထွူႏဗော့ “ပေါင်” ဆေ့ꩻဆေꩻ စားတဲ့အောဝ်ႏ၊ အထွူႏ အလေꩻခိဥ်ႏ “တန်” နေးစားတဲ့အောဝ်ႏတဲင် ရွုတ်ပွိုင်ပွုံႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻသွူ။ [[ဗေဥ်းဂတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ အမေႏရိကန်ႏသီးဂြိုဟ်ႏတု၊ [[သပွတ်နေတ် ၁]] ကရိုꩻဒါႏ ရသျှားဂြိုဟ်ႏတု ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏတဒွီႏဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး အေတ်သပလိုရာ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတောမ်ႏ ရသျှာႏသီး [[သပွတ်နေတ် ၂]] ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အပိုင်ႏဟမ်းယွေးယွေး တဝွိုန်ꩻဆွာꩻနုဲင်း ပေပါဗုန်ꩻပိုင်ႏသွူ။ အမေးရိကန်သီး [[အေတ်သပလိုရာ ၇]] ဂြိုဟ်ႏတုပိုင်ႏနောဝ်ꩻ တဖဲ့နောဝ်ꩻတန်တဝွိုန်ꩻတဲင် တဖဲ့ꩻ နောဝ်ꩻတျူပေႏထိုꩻတဲင် ဗွိုန်နုဲင်း လိုꩻပေႏသီးကခွုမ်ဆိုးဒါႏ [[စေန်]] (ဂျင်) ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ထိုမ်ႏထောင်ထွားလွေꩻ အာႏကာꩻသအတာႏ ထွာ အရေꩻတန်ကိရိယာႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ရောင်ႏလေရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ၊ [[ဂမ္မာရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ၊ [[အိတ်ရေးရောင်ႏဆဲစ်ꩻ]]ဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တောင်ꩻသေမတ်အီ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏဒါႏ [[တျာႏမေႏ]]ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏစွန်ꩻထီဖိုင်ႏ နောဝ်ꩻသွူ။ စွန်ꩻထီအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏကို ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ်ဖိုင်ႏ ၊ ဥက္ကာႏတူႏခေါဝ်ပေႏ ကဖွန်ႏတနိဥ်ႏဖိုင်ႏ တောမ်ႏ တအိုမုတ်လူး(မြူမှုန်)ဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻတခွိုင်ႏမုဲင်ꩻ ဖော်ႏထန်ႏနယ်နွောင်ꩻသွူ။ ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏအားတောမ်ႏ ထွို့ꩻငင်ႏအားနယ်ႏဖိုင်ႏလဲ့ တဲက်ထာနွောင်ꩻသွူ။ နီꩻလို့သီးကအုံဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယိုမိဥ်ႏတဲ့ သွုံꩻတောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏတဲင် ထိုမ်ႏထောင်ထွားနွောင်ꩻအီ ချာလꩻသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်း အမေႏရိကန်ႏသီး ရာႏသီႏဥတုထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻအထူꩻဂြိုဟ်ႏတု တုဲင်းရွစ် ၁  ဂြိုဟ်ႏတုစားယိုဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ အုံပွေါထွားလွေꩻ မို့ꩻအေႏဖိုင်ႏ အပိုင်ႏအခြုံအရောင်ႏ ကပြောင်ꩻလုဲင်ႏတဲင် ရမ်ꩻလꩻအွဥ် ရာႏသီႏဥတုအတာႏ ကူႏညီႏစွဲးကမ်ႏကိုနွောင်ꩻသွူ။ သွုံꩻတောမ်ႏ စီအိုဒဲစ်တေတ် ဂြိုဟ်ႏတုဖုင်ႏတဲင် ထွို့ꩻတဲမ်းသွဲနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ ကယိင်းယံမဲဥ်ႏဗဲက်ဒါႏ ဟမ်ႏပိုင်ႏ (Map)ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို သွုပ်သွယ်ႏရေꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏအတာႏလဲ့ စွဲကမ်းကိုအီသွူ။ တယ်လီဗေးသျှင်း ကရိုꩻဒါႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန်ထာꩻမာꩻ နောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻလꩻဗော့ꩻ ခင်ႏလမ်ႏဗော့ꩻတာႏလွုမ်ꩻသွူ။ ကအွဥ်ႏစွဒါႏ TV လဲင်ꩻဖိုင်ႏ ကလေပ်လေိမ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖားတဝွိုန်ꩻယို လွေꩻတကဲင်ႏနေး လꩻတောဝ်ႏတွော့ꩻ အောဝ်ႏအညာꩻဆွမ်ꩻထွားနာႏလတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻအစားနောဝ်ꩻဖိုင်ႏယို အွဥ်ႏစွꩻဒင်ႏတွိုႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဗာႏအလောင်းတွော့ꩻ အောဝ်ႏဂြိုဟ်ႏတုထျꩻအွဥ်ႏစွꩻထေ့လင်ꩻလူးချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအလောင်းတဲင်  အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်းခင်ႏလမ်းအထွောင်းအာဖိုင်ႏယို ဆွမ်ꩻထွားလꩻလို့စွဥ်ႏ ရွုတ်ထီႏငေါဝ်ႏဟွိုန် အခြပ်အရဲဥ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယို အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏဗာႏတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ အောဝ်းနွောင်ꩻအရန်းအစားစားအဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏတဲင် နီရန်း စားတဲ့အောဝ်ႏ  ငတ်ꩻရန်းစားတဲ့အောဝ်ႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏယိုတောထင်ႏဂြိုဟ်ႏတု ကတွိုႏသင်ꩻရာꩻအထိုထွူ ခိဥ်ႏတွယ်ႏယင်း အစဲင်ႏမဲဥ်ႏတဲင် မဲဥ်ႏလွောက်ရာꩻအမွိုင်နှုန်ꩻဖေႏကတွိုႏ ဖေႏဗာႏယင်းနွန်ႏထင်ႏအာႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏပယ်ဒပ်ဆွိုင်ꩻသေꩻ ခါꩻနွောင်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ အခေါဝ်ဖဲ့ꩻချာသွတ်ꩻသွူ။ 

မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်းလဲ့ ဒုံးကျောင်ႏမိဥ်ႏတွိုႏထင်ႏသွူ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဥ်တဖူꩻကိုမꩻ အွဥ်ႏဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏဒုံးကျောင်ႏ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့လꩻဒျာႏသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ (ဟဲ့ꩻ)အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်း တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကဖထန်ႏ ဖြယ်ထိုꩻထွူ ဒုံးကျောင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစ ဒုံးကျောင်ႏတွင်ꩻနောဝ်ꩻ ထင်ႏတနွောင်း စွဥ်ႏတရွဥ်းနေးသွူ။ နွန်ႏအာႏအတာႏ ပꩻထိုꩻအရန်းရန်းထွိုင်ႏထွူ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏယို ဂြိုဟ်ႏတုတောမ်ႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းဖိုင်ႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏမဲ့ငါနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတွောင်းစွဥ်ႏတရွဥ်း အီႏဗော့ꩻဗွိုန်နုဲင်း ခွဥ်းကဲစ်စွဥ်ႏတလီးအတွိုင်ꩻထွူတဲင် ကွဲထဲ့ထဲ့ဖွိုႏ လင်ꩻလွဥ်သွူ။ နောဝ်ꩻထွူ ဂြိုဟ်ႏတုအတာႏကလိုႏဒါႏအမွိုင်နှုန်ꩻအာႏ ဖေႏကတွိုႏ ဒုံးကျောင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းယို နွန်ႏထိုꩻဖေႏဂြိုဟ်ႏတုသွူ။ ဒုံးကျောင်းတဗာႏတဲ့နောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုတဆွိုင်ꩻတဲ့နောဝ်ꩻ ပေါႏတတွိုႏတောဝ်ႏ လွစ်ထန်ႏနွောင်ꩻအမွိုင်နှုန်ꩻနောဝ်ꩻတဲ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတထွောင်းအကိုတဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏအတာႏ အုံအောဝ်ႏနွောင်ꩻချာဒျာႏသွူ။ ဖေႏကအောဝ်ႏနုဲင်းတဖူꩻကိုစားယိုအတာႏ  ပေါ့ꩻတလီꩻထုအဗွိုသွတ်ꩻ အခေါဝ် မွေးတောဝ်းနောဝ်ꩻ ဖုဲင်းလဲ့ညာꩻဗာႏ ကားတဲင်တလီꩻထုကားကအောဝ်ႏဖိုင်ႏသွူ။ ပေါ့ꩻဖုဲင်းလဲ့ညာꩻတောဝ်းတလီꩻထုနောဝ်ꩻ တလီꩻထုနွန်ႏချာအာႏတွော့ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ် ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ဂြိုဟ်ႏတု ကရုဲင့်တသွိုးမှု ကလွေꩻနှုန်ꩻဖိုင်ႏတွော့ꩻ ကွဲယွယွလွဥ်တဲင် မာꩻထဲ့လလင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏဗော့ꩻလွဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထျꩻတဲင် တလီꩻထုပွစ်ဒုတ်တွော့ꩻ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုယို မေႏခိုးထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏ မိဥ်းတမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဖေႏကလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻနွောင်ꩻ ဟမ်ႏလေပ်တဖူꩻအကိုအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏက ဆဲင်ႏရာꩻလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ဖိုင်ႏသွူ။ လေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်ယို မာꩻတရျားဖေႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏအတာႏ မာꩻထွာဗဟိုႏဖꩻထန်ႏအားသွူ။ 

ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ပေါ့ꩻကွဲထိုထိုလဲ့ ကလေပ်ဗဲဥ်အမွိုင်သူꩻ ယိင်းကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ ပွိုႏထာꩻမုဲင်ꩻနဲတဲင် ပေါ့ꩻကွဲညာꩻညာꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏနောဝ်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏလဲ့ ကွဲဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွဥ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏယို တောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကအောဝ်ႏဗော့ꩻရာခင်းလမ်ႏတွင်ꩻ အမွိုင်အောဝ်ႏဗာႏ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၁၈,၀၀၀ နှုန်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻလာနောဝ်ꩻ ကွပ်အောဝ်ႏညာꩻငါႏတောမ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွော့ꩻ လွေꩻခြိ ၁ နားရီႏ မဲင်ႏ ၂,၀၀၀ နှုန်ꩻ လွုမ်ꩻသွူ။ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကတဝေ့ꩻကတပန်ႏအတဖူꩻအကို ကအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုတဖြုံႏအမွိုင်နှုန်ꩻယို အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏတသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ မိဥ်ႏဗော့ꩻလွဥ် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဲ့ ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတွော့ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအမွိုင်နှုန်ꩻယို တွိုႏလွဥ်အထိုသွတ်ꩻအရန်ႏသွူ။ မိဥ်ႏရုဲင်ꩻတသွိုးထိုꩻလွေꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏအညာꩻသွတ်ꩻခင်ႏလမ်း နောဝ်ꩻတဲ ကွပ်ဟမ်ႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏတဲင် အတသွိုး အလွေꩻနှုန်ꩻယွိုက်ထိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ဒပ်ဆွို့ꩻသေꩻခါꩻဗော့ꩻကိရိယားဖြီႏဖြီႏလွုမ်ꩻဂြိုဟ်ႏတုစား ၊ ဒင်ႏထင်ႏပါလိုꩻတောမ်ႏတိရိစ္ဆာန်ႏဖိုင်ႏတဲင် အီတောလွေꩻအာႏကာႏသကိုစား ရိုꩻတဲင် အောဝ်ꩻနီစားသွူ။ 

ကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဂြိုဟ်ႏတုစားယို အခိန်ႏတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏလောင်ႏယံကဆွမ်ꩻထူးနွောင်ꩻ အီႏပသာချာဖေႏသတင်ꩻအတာႏ အွဥ်ႏဒင်ႏလွေꩻပါ ရေဒီယိုငေါဝ်းအွဥ်ႏစွꩻစက်ဖိုင်ႏသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုယင်ဟန်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း ကပသာထင်ႏဒါႏ မာꩻထွဥ်ႏချက်အလꩻ ဗွောင်ဖေႏနွောင်ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏအတာႏ အထူꩻ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻသွူတကားတောဝ်း ကော့သမေတ်ရောင်ႏဆဲစ် မိဥ်ႏတမွေႏတောဝ်ႏ ရောင်ႏအလင်ကဆဲစ်ထန်ႏလွဥ်ဖိုင်ႏအတာႏ ကတွက်ဒျာႏကိရိယာႏဖိုင်ႏ၊ ဆာႏကျောင်ႏကဒုတ်ဗာႏဒါႏ ဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ကိရိယာႏကတွက်ဒါႏ ဥက္ကာတူႏဖွန်ႏပေႏဖိုင်ႏတောမ်ႏ အခွꩻအလျား၊ ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း ပသီႏထွို့ꩻငင်ႏနယ်ႏဖိုင်ႏ၊ ကအောဝ်ႏမွူးကဆဲစ်ထန်ႏထွဥ်ဖိုင်ႏ၊ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း အောဝ်ႏဆာႏဖိုင်ႏထျꩻ ကအွဥ်ႏစွꩻလွဥ်ဒါႏ ရေဒီယိုလဲင်ꩻဖိုင်ႏ စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏတဲ့ အောဝ်ႏပါထွူသေႏသေႏနောဝ်ꩻသွူ။

အာႏကာႏသအကို ဖေႏကဒင်ႏတောလွေꩻနွောင်ꩻ တိရိစ္ဆာန်ႏ မိဥ်ႏတမွေးတောဝ်း လိုꩻဖိုင်ႏအတာႏ ကမာꩻခါꩻဒါႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏယို ကဲဥ်ႏအာအာနောဝ်ꩻတဲ တန်ကယ်ꩻထဲင်း ဂြိုဟ်ႏတုအစားကဒပ်ဆွို့ခါꩻကိရိယာႏဖြီႏဖြီႏစားသွူ။ လိုꩻ တောမ်ႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ ဖိုင်ႏ ကထိုမ်းလွေꩻပါဂြိုဟ်ႏတုစားနောဝ်ꩻတဲ သာအီတလီꩻအတာႏ [[အောက်သီစေန်]]ထေ[[ကိရိယာႏ]]ဖိုင်ႏ၊ အခွꩻအလျားခိဥ်ႏတရျားကိရိယာႏဖိုင်ႏ ပါသော့ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏတောလွေꩻပါတိရိစ္ဆာန်ႏစားနောဝ်ꩻ ဂြိုဟ်ႏတုအကိုကဒပ်ဆွို့သေꩻခါꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏယို တဲက်ထာဒင်ႏမုဲင်ဖေႏ တိရိစ္ဆာန်ႏ သꩻရာႏတဖုံမု၊ နမ်းအလျားနှုန်ꩻ၊ သာတလီꩻနှုန်ꩻ၊ ထီလွီးတောမ်ႏ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကမဲဥ်သေ အခရာႏအလင်ဖိုင်ႏယိုလဲ့ မုဲင်ခါꩻဖေႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဂြိုဟ်ႏတုအစား ကဒင်ႏလွေꩻပါ လိုꩻနောဝ်ꩻတဲ ကိရိယာႏနုဲင်းဆကီဖိုင်ႏယို ပါသော့ꩻဗာႏသွူ။ ကဝါႏလွေꩻဒါႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ တောမ်ႏ ကထိုမ်းလွဥ်ꩻဒါႏ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး ယံကသဲင်ꩻတွိုႏလွဥ်ချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းအတာႏ အနယ်ꩻဖိုင်ႏလဲ့ အောဝ်ႏဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻကဝါး လိုꩻကထိုမ်းဒါႏဒုံးကျောင်ႏအစားယိုနောဝ်ꩻ တောမ်ႏဂြိုဟ်ႏတုကအီႏလွေꩻတဖူꩻ တဗန်ႏလုဲင်ဖဲ့ꩻအတာႏ ဒုံးကျောင်ႏကတူႏမော့နောဝ်ꩻ ဒပ်ဆွို့ခါꩻ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်းတဗန်ႏချာစားဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏကနွန်ႏတဗန်ႏချာစားနောဝ်ꩻ မာꩻယွိုက်လွဥ်ဂြိုဟ်ႏတုတဲင် ဂြိုဟ်ႏတုယို ထဲ့လလင်ꩻချာဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းသွူ။ နောဝ်ꩻထွူတကားတောဝ်း လို့ကပါအကွို့ꩻယို ယံဖေႏကလင်ꩻယွယွအတာႏ မာꩻဆွို့ခါꩻပါဗာႏ တလီꩻထီꩻ(Parachute)သွူ။

==ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻတာႏ ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏ==
ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို လိုꩻပါလွဥ်ꩻတောဝ်ႏ ပါသော့ꩻဗော့ꩻကိရိယာႏဖိုင်ႏလွုမ်ꩻတဲင် ဒုံးကျောင်ႏအစား နွို့လွေꩻဆုံးဝိစ်ꩻအာႏကာႏသကို ထိုမ်ႏထောင်ထွား အာႏကာႏသစားနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏစားယိုနောဝ်ꩻ လွေꩻသဲင်ꩻတဖူꩻ အာႏကာႏသကိုအတာႏ ထွာအရီႏစသွတ်ꩻဖိုင်ႏသွူ။ [[လူန ၂]] / ကော့သမော့ ဒုံးကျောင်း ၂ ကရိုꩻဒါႏ ရုသျှားသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း တွိုႏထင်ႏရီးစသွတ်ꩻ လာ အလောင်း ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဒုံးကျောင်ႏလူန ၂ ယို ခရေတ်နေင်ႏ ၁၉၅၉ နေင်ႏ သဲစ်တေဥ်လာလာ ၁၄ နောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလာအလောင်းသွူ။ ကထွာဒါႏထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻ ဒုံးကျောင်ႏအလင် အမေႏရိကန်ႏသီး ပုဲင်အိုနီယာ ၄ တောမ်ႏ ရုသျှသီး ယူနေတ် ၁ ဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ ကျော်ႏတကာႏထိုꩻလာတဲင် ထွာထိုꩻလဲဥ်း မွူးအတာႏဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏသွူ။ လိုꩻသီး ကမာꩻဒါႏ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျေောင်ႏဖိုင်ႏယို [[မားဂြိုဟ်ႏ]]([[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]])၊ [[ဗီးနပ်ဂြိုဟ်ႏ]]([[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]])တောမ်ႏ ဂြိုဟ်ႏလင်အလောင်းဖိုင်ႏလဲ့ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရုသျသီး [[ဗီးနပ် ၄]] တောမ်ႏ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၅]] ဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻ တွိုႏလွေꩻလဲဥ်းသောကျာႏဂြိုဟ်ႏလောင်း ၁၉၆၆ နေင်ႏကိုသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး မရီးနား ၉ ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဟမ်းခမ်ႏဖာႏလောင်း ထန်ႏလွေꩻတဖူꩻ တွိုႏလွေꩻ ၂၄၇,၀၀၀,၀၀၀ မဲင်ႏအတာႏ ည ၅ လာခွယ်ꩻထွူ ၁၉၇၁ နေင်ႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၃ နီꩻနောဝ်ꩻ ပထမအရီးစသွတ်ꩻ လေပ်ဗဲဥ် မားဂြိုဟ်ႏ(အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ) နောဝ်ꩻသွူ။ ခွိုင်ႏကားတဲင် မွူးဂြိုဟ်ႏရံႏဖိုင်ႏအကို အတန်သွတ်ꩻ အတရေꩻသွတ်ꩻကထွာဒါႏ [[ဂျူပီတာဂြိုဟ်ႏ]] ([[ကျာႏသပတေꩻဂြိုဟ်ႏ]])ယိုအထျꩻလဲ့ ၁၉၇၂ နေင်ႏ မတ်လာ ၂ နီꩻအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻလွေꩻ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၁၀]] ဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏဖိုင်ႏယို ကပါသော့ꩻဒါႏ ကိရိယာႏဖိုင်ႏပသာချာ [[သိပ္ပံ]]ပညာႏဆဲင်ႏရာꩻအဖိုꩻတန်ႏ အချက်အခရာႏဖိုင်ႏသွူ။ အွဥ်ႏနယ်သာႏဓကအနေႏ [[ပုဲင်အိုနီယာ ၄]] နောဝ်ꩻ ဒိုဖြောင်လွေꩻ ဗန်အယ်လေဥ် ရောင်ႏဆဲစ်ထန်ႏခင်ႏလမ်ႏတဲင် ပွိုင်းဝွို့တောမ်ႏ ခင်ႏလမ်းနောဝ်ꩻ ဒုဒွိုန်တောမ်ႏ တဲက်ထာမုအမဲဥ်ႏအတာႏ အရီးစသွတ်ꩻ တဲက်ထာဖေꩻနွောင်တဲင် ပသာသဲင်ႏဖေႏချာ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီး နောဝ်ꩻသွူ။ ထိုမ်ႏထောင်ထွားရေꩻဒုံးကျောင်ႏယို ခါးလားကတွိုႏလွေꩻ လာ မိဥ်ႏမွေးတောဝ်း ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏအလောင်း  မိဥ်ႏတွိုႏလွေꩻဒျာႏ လာ/ဂြိုဟ်ႏ တဖြုံႏဖြုံႏ အထျꩻနောဝ်ꩻ အကျိုꩻယိင်းအောဝ်ႏတဲင် လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻ လာထျꩻ ဂြိုဟ်ႏထျꩻနောဝ်ꩻအဟောဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သာႏဓကအနေႏ ရုသျသီး [[လူန ၃]] တွိုႏဗော့ꩻလွေꩻ လာ ထွူ တွယ်ႏလꩻနွောင်ꩻဓါတ်ပွုံႏ နီလိုꩻသီးတထီႏဗာႏဖိုတောဝ်း လာ အွိုးတဖဲ့ꩻပွုံႏဖိုင်ႏသွူ။ အမေႏရိကန်ႏသီး [[မရီးနား ၄]] ဒုံးကျောင်ႏယိုတဲ့ တွိုႏလွေꩻအောဝ်ႏဟမ်ႏကညာꩻမဲင်ႏ ၁၃၄ သန်ႏ တဲင် ကာႏဗော့ꩻလွေꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏထျꩻတွော့ꩻ တွယ်ႏထူႏလꩻ ဗော့ꩻနွောင်ꩻ အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏဓါတ်ပွုံႏဖိုင်ႏထွူ တောမ်ႏရေဒီယို ပသာချာသဲင်ꩻဖေႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏသွူ။

==အာႏကာႏသစခန်ႏဖိုင်ႏ==
[[အာႏကာႏသစခန်ꩻ]](Space Station)ဖိုင်ႏယို ဖေႏကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်တသေႏသေႏဟမ်ႏအတာႏ လိုꩻသီႏကမာꩻခါꩻဂြိုဟ်ႏတုဖိုင်ႏဒျာႏသွူ။ စခန်ꩻအကို လိုꩻသီးအုံအောဝ်ႏမာꩻနွောင်ꩻထာꩻမာꩻဖိုင်ႏတဲင် စခန်ꩻနောဝ်ꩻအကို မာꩻလွူꩻထွားဓါတ်ခန်ꩻ('''practical laboratories''')၊ ထောင်ထွားနက္ခတ်ခင်ႏလမ်း (astronomical observatories)၊ အုံပဆားခင်းလမ်းဖိုင်ႏ တောမ်ႏ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအီဒုံးကျောင်ႏခင်းလမ်း (launch bases) စတဲင် ခင်ႏလမ်းဖိုင်ႏ အောဝ်ႏပါထွူ မာꩻသွုံꩻလꩻနွောင်ꩻအီသွူ။

သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးဖိုင်ႏလဲ့ အာႏကာႏသစခန်ꩻအတာႏ ဖေႏရောင်အကျံႏဉာဏ်ႏပငါပရာꩻဖိုင်ႏသွူ။ စျာမန် အမေႏရိကန်ႏ ဒုံးကျောင်ႏသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏ ဗာနာဖွန်ဗရောင်း တဲမ်းထွို့ꩻနယ်ပွုံႏ အတဒွီႏတဝွိုန်ꩻတန်ဗွိုန်နုဲင်းလောပေဥ်ပွုံႏစံႏတဗာႏသွူ။ ကအွဥ်ႏထွော့ခါꩻလောပေဥ်ပွုံႏတဝွိုꩻ အကြဲင်ႏတောမ်ႏ လောပဥ်တဝွိုန်ꩻအသောင်အငွာဖိုင်ႏအကို လိုꩻအုံတာႏတောမ်ႏ မာꩻထာꩻမာꩻတာႏ အခန်ꩻဖိုင်ႏပါသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ထွို့ꩻငင်ႏအာႏသဖော်ꩻယံကထွာ ဗဟိုႏအကဲဥ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏဖေႏကအောဝ်ႏ လောပေဥ်တဝွိုန်ꩻယို ဖေႏကအောဝ်ႏ ဖေႏကတဝေ့ꩻတပိဥ်ႏသေႏသေႏ မာꩻဆင်ခါꩻဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသစခန်ꩻယို အောဝ်ႏညာꩻတောမ်ႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁,၀၇၅  မဲင်ႏတဲင် အမွိုင်နှုန်ꩻအောဝ်ႏ ၁ နားရီႏ ၁၅,၈၀၀ မဲင်ႏရပ်တွော့ꩻ လေပ်ဗဲဥ်လွေꩻဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏယို ၂ နားရီႏနောဝ်ꩻတလေိမ်ꩻနှုန်ꩻသွူ။ ၁၉၆၆ နေင်ႏ မေလာ ၁၆-၁၇ နီꩻ အကို အမေႏရိကန်ႏ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသား နေးလ်အမ္မသထရောင်းတောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ သီး ဝါးထိုမ်းလွေꩻ စေဥ်မီနီ ၈ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် သွုပ်ဆွို့နွောင်ꩻလွေꩻ တောမ်ႏ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏလွေꩻဒါႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစအောင်ႏလꩻနွောင်ꩻယိုထွူ သိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ကျိုꩻစာꩻတိုꩻမွေႏနေးလွဥ် ဖေႏကမာꩻနွောင်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻတဲင် တွိုႏ ၁၉၇၃ နေင်ႏ မေလာ ၁၄ နီꩻနောဝ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏလꩻနွောင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ အနီꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ ဆျားကွန်ရဒ်၊ စျိုးမဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်(အမေႏရိကန်)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ သကုဲင်းလဲစ် ၁ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၃၉၅ ပတ်၊ ညအာႏကာႏသကို ၂၈ နီꩻလွိုထွူ ထန်ႏလွေꩻယာဥ်ကောင်းထန်ႏဖဲ့ꩻတွော့ꩻ ဖျင်ဆင်နွောင်ꩻအာႏကာႏစခန်ꩻယာဥ် ကချို့ယွင်ꩻ ကကုဲင်ခင်ႏလမ်ႏဖိုင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ 

==လွေꩻသဲင်ꩻ လာ အလောင်း==
ယိုခါနောဝ်ꩻ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးအောဝ်ႏကျံႏစယ်ႏယူႏမွေးရောင်နာႏ လိုꩻသီးယံကလွေꩻအုံနွောင်ꩻ[[လာ]]အလောင်းအတာႏ ကျိုꩻစာႏပြဲင်ႏရောင်ပငါပရာꩻတဲင် ခမ်းထီမုဲင်အီႏအောင်ႏရီးရီးကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီသွဥ်းသီးအောဝ်ႏပွောထွားနောဝ်ꩻသွူ။ လွေꩻ လာ လောင်းခရာႏ မိဥ်ႏအောင်ႏလꩻထွူလဲ့ သိပ္ပံပညာႏသျင်ႏသီးယို လွေꩻ[[အင်္ဂါႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ လွေꩻ[[သောက်ကျာႏဂြိုဟ်ႏ]]တာႏ၊ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻ ဂြိုဟ်ႏအလင်ဖိုင်ႏအတာႏ ယံကလွေꩻလꩻနွောင်ꩻ ယံကအုံလꩻနွောင်ꩻရေꩻ အီႏသောင်ႏသာမတ်မတ် အီႏမာꩻလွဥ်လွေꩻထဲင်း ကရိုꩻယို ယူးနေးတဲ့အောဝ်ႏသေနွောင်ꩻသွူ။  

အောဝ်ႏ[[ဟမ်ႏ]]လောင်း ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာꩻအတာႏ အောဝ်ႏလိုႏဒုံးကျောင်ႏတန် အာႏသန်တလာစားသွူ။ [[ဒုံးကျောင်ႏ]]စားနောဝ်ꩻပွုံႏရုတ်ပွိုင်နောဝ်ꩻ ဗွိုန်နုဲင်း ဒုံးကျောင်ႏကအွဥ်ႏထင်ႏဂြိုဟ်ႏဖိုင်ႏထျꩻနုဲင်းယိုခါသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဥ်ႏအောဝ်ႏအာႏကာႏသစခန့်တထွောင်းထျꩻ မိဥ်ႏလွေꩻသွုပ်ထဲင်ႏနောဝ်ꩻ ဒုံးကျောင်ႏရွုတ်ပွိုင်ယို အီႏကွာႏထိုတဗွိုန်တောဝ်ႏဒွုမ်လာꩻလာꩻသွူ။ အောဝ်ႏတလီꩻထုအထန်ႏဖဲ့ အီႏကျောင်ႏထန်ႏစဗာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏနမ်းပွိုင်ယို ချော်ꩻပြေခရာႏ တလိုးတောဝ်းဒွုမ်သွူ။ ကျောင်ႏထန်ႏစခိန်ႏတွင်ꩻ တခံႏဗာႏတောဝ်ႏဒွုမ် မွိုင်နှုန်ꩻထိုလွဥ်ꩻအာႏတဲင် ဒုံးကျောင်ႏယို မာꩻခွောင်ခွောင်နေး တလိုႏတောဝ်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အရီးစသွတ်ꩻ အီႏလွေꩻလာလောင်းအတာႏ အောဝ်ႏဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်း အလွိုးအီႏကျောင်ႏထင်ႏစွဥ်ႏတရွဥ်းဗော့ꩻလွုမ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏဒုံးကျောင်ႏနောဝ်ꩻအကို အီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်းအတာႏ အီႏသွုံꩻဗာႏအာႏကာႏသယာဥ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ် ကအီႏလင်ꩻလာမဲ့ငါလောင်ႏယို လင်ꩻနွောင်ꩻဗာႏ ယွယွသာႏသာႏသွူ။ နောဝ်ꩻထွူ အောဝ်ႏ လာ အလောင်း အီႏကျောင်ႏသဲင်ꩻချာ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏအတာႏ စီႏရင်ႏဖျင်ခါꩻမှု အောဝ်ႏဗာႏသွူ။ အာႏကာႏသသိပ္ပံပညာႏသျှင်ႏသီး ထိုမ်ႏထောင်ထွားအာႏကာႏသအရန်းရန်းထွူ ကလꩻလွဥ်ဒါႏအမော့အကျုံႏ ကသေလွဥ်ဒါႏအချက်ဖိုင်ႏအလꩻ  အွဥ်ႏအခေးခံႏလွေꩻတွော့ꩻ ယံကလွေꩻနွောင်ꩻလာအတာႏ နေးအာႏခွုမ်မာလွဥ်တဲင် ၁၉၆၉ နောင်ႏအကို လလွဥ်ခန်းအောင်ႏမျင်းမှုနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၆၉ နေင်ႏ စူလုဲင်လာ ၂၀ နီꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻသားခင်ႏအွဥ်ႏခွိုင်းလင်ꩻလꩻလာမဲ့ငါလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အာႏကာႏသဝါးသားလိုꩻရုဲင်းစွန်ꩻထီထင် နေးလ်အမ္မသထရောင်း တောမ်ႏ အဲစ်ဒဝေဥ် အောလဒရေဥ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းလွေꩻတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လင်ꩻနွောင်ꩻလာအလောင်းလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻဆောင်ႏရွက်ပါ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏသွူ။ ခွိုင်ႏကာႏနီꩻလိုꩻသီးကကျောင်းဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာ ကျောင်ႏဝုဲင်းအောင်ႏနွောင်ꩻထွူလꩻလဲဥ်း [[အာႏကာႏသ]]ကိုတဲင် နုဲင်းဆလယို အတွိုင်ꩻသွူ။

*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၁၂ နီꩻ၊ ယူရီဂါဂါရင် (ရုသျား) ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] ကရိုꩻဒျာႏ ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏခမ်းဖာႏတဲင် မာꩻလွေꩻကျောင်ႏဝုဲင်းမုꩻ ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏ ၁ လေပ် ည ၄၈ မိနစ်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ မေလာ ၅ နီꩻ ။ အလန်သျှဲစ်ပတ်(အမေႏရိကန်ႏ) ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[ဖရီးဒမ်း ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital trajectory)တွော့ꩻ ကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကို ၁၅ မိနစ် ၂၂ သဲစ်ကန့်သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၂၁ နီꩻ ။ ဗာစီးဂရေတ်သမ် (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[လေတ်ဘာတီဗဲ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင်  ကျောင်ႏလေပ်လွေꩻဖျင် ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတဖူꩻ(အကို)ဖဲ့ꩻလꩻ(suborbital flight) သွူ။
*၁၉၆၁ နေင်း၊ သြဂတ်သ်လာ ၆ နီꩻ။ ဂါမန်တီတော့ (ရုသျား) ဝါး [[ဗော့သတော့ ၂]] အာႏကာႏသယာဥ်(ဂြိုဟ်ႏတုလေပ်ဟမ်ႏ)တွော့ꩻ အာႏကာႏသအကိုညခိန်ႏ ၂၅ နားရီႏ ၁၈ မိနစ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ ဖေဘရူဝါရီလာ ၂၀ နီꩻ ။  စွန်ဂလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ [[ဖရေန်းဆေတ် ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ  ၃ လေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၄ နားရီႏ ၅၅ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ မေလာ ၂၄ နီꩻ ။ သကော့ကာပဲဥ်တာ ( အမေႏရိကန်ႏ) ဝါး [[သြရိုရာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏသွံလေိမ်ꩻ ညခိန်ႏ ၅၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သလာ၁၁- ၁၄ နီꩻ ။ အဲစ်ဒရီယန် နီကိုလာယဲစ် တောမ်ႏ ပေဗယ် ပိုပိုဗေတ်(ရုသျှ)သီး ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၃]] တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ် တဖြာꩻတဆွိုင်ꩻတဲင် ပထမအလဲင်ႏ နီကိုလာယဲစ်နောဝ်ꩻ ၉၄ နားရီႏ ၂၂ မိနေတ်အကို လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လေိမ်ꩻ၊ ပိုပိုဗေတ် နောဝ်ꩻ ၇၀ နားရီႏ ၅၇ မိနေတ်အကို လေပ်နွောင်ꩻဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ သွူ။
*၁၉၆၂ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၃ နီꩻ ။ ဝေါ်လတာ သျှီးရား(အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးတောမ်ႏ [[သေတ်ဂမာ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻ ည ၉ နားရီႏတောမ်ႏ ၁၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၅-၁၆ နီꩻ ။ လီရွီုင်းဂေါ်ဒွန်ကူးပါး (အမေႏရိကန်ႏ) ဝါးလွေꩻ ဖေ့(တ) ၇ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၄ နားရီႏ ၂၃ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၄-၁၉ နီꩻ ။ ဗယ်လာရီယန် ဗုဲင်ကော့သကီ(ရုသျှ) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၈၂ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၁၉ နားရီႏ ၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၃ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၁၆-၁၉ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဗုဲင်ကော့သကီ အောဝ်ႏကျောင်ႏလွေꩻအာႏကာႏသကိုကျာꩻ ဗလေဥ်တီနာတရဲစ်သျှကိုဗာ(ရုသျား) ဝါးလွေꩻ [[ဗော့သတော့ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ဝွေꩻနောဝ်ꩻထွာ အရီးစသွတ်ꩻ လိုꩻမူႏဝါးအာႏကာႏသယာဥ် လိုꩻမူႏရုဲင်းတဖြာꩻတွော့ꩻ လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၀ နားရီႏ ၅၀ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၄ နေင်ႏ၊ အောက်တိုဘာလာ ၁၂ နီꩻ ။ ဗလာဒီမာကိုမာရော့၊ ကွန်သတန်တေဥ်း ဖီယော့တေတ်သတော့ တောမ်ႏ ဗိုးရေတ်ယီဂိုရော့ (ရုသျား) သီးသွံဖြာꩻယို တောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၁]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၄ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၈ နီꩻ။ အလဲစ်သီ လီယိုနော့ တောမ်ႏ ပေဗယ်ဗယ်လျာယဲစ်(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[ဗော့သတော့ ၂]]  အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏတွင်ꩻ လီယိုနော့ ယို အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ထန်ႏအာႏကာႏသယာဥ်ဖဲ့ꩻထန်ႏထွူ ထောင်လွေꩻတဖူꩻ ခင်ႏကာအာႏကာႏသထာꩻ‌ေခြင်ကိုသွူ။ လီယိုနော့ အုံဖွို့တောဝ်း ထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ ကျောင်ႏဝုဲင်းအာႏကာႏသအကို ညမိနေတ် ၂၀ ပိဥ်သွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၁၈ လေပ် ည ၂၆ နားရီႏ ၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၂၃ နီꩻ ။ ဗာစီး ဂရေတ်သမ် တောမ်ႏ စွန်ယန်း(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အောဝ်ႏကျောင်ႏလေပ်ဟမ်းတွင်ꩻ အရီးစသွတ်ꩻအနေႏ ကျောင်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏလေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻသွူ။ ဝွေꩻသီး လေပ်ဟမ်ႏ ၃ လေပ်၊ ည ၄ နားရီႏ ၅၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ။ ဇွန်လာ ၃-၇ နီꩻ ။ စေင်း မဲစ်ဒီဗေတ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွပ်ဝုဲက် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၄]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ကျောင်ႏလေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏကျာꩻ ဝုဲက်နွို့အာႏကာႏသကို ထန်ႏထောင်တဖူ မိနေတ် ၂၀ သွူ။ ဝွေꩻသီးလေပ်ဟမ်ႏ ၆၂ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၉၇ နားရီႏ ၅၉ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ သြဂတ်သ်လာ ၂၁-၂၉ နီꩻ ။ ဂေါ်ဒွန်ကူးပါး တောမ်ႏ ဆျားကွန်ရဲစ် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၅]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၂၀ လေိမ်ꩻ၊ ည ၁၉၀ နားရီႏ ၅၆ မိနေတ် သွူ။
*၁၉၆၅ နေင်း၊ ဒီဇေဥ်ဘာလာ ၄-၁၈ နီꩻ ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် တောမ်ႏ စိန်းလိုဗယ် (အမေးရိကန်ႏ)သီး ဝါးလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၇]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၂၀၆ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၃၃၀ နားရီႏ ၃၅ မိနေတ်တဲင် ပထမ အရီးစ ဒင်ႏနွောင်ꩻ အညသွတ်ꩻ စံႏခိန်ႏသွူ။
*၁၉၆၅ နေင်ႏ၊ ဒီဇေဥ်ဘာလ ၁၅-၁၆ နီꩻ။ ဝေါလတာသျှီးယား တောမ်ႏ တောမတ်သတဲစ်ဖို့(အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၆]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် ယံကဆွို့သွုပ်နွောင်ꩻ စေဥ်မီနီ ၇ အတာႏ လေပ်ဟမ်ႏ ၁၆ လေိမ်ꩻ၊ ည ၂၅ နားရီႏ ၅၂ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ ဇွန်လာ ၃-၆ နီꩻ ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့ တောမ်ႏ ယူစေဥ်းသာနန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး လေပ်လွေꩻဟမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၉]] အာႏကာႏသယာဥ် ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၂ နားရီႏ ၂၁ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၁၆-၁၇ နီꩻ ။ နေးလ်အမ္မစထရောင်း တောမ်ႏ ဒေးဗေတ်သကော့ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏလွေꩻ [[စေန်မီနီ ၈]] အာႏကာႏသယာဥ် လေပ်ဟမ်ႏ ၆ လေိမ်ꩻခွယ်ꩻ ည ၁၀ နားရီႏ ၄၂ မိနေတ် တဲင် ပေါင်ꩻဆွို့သွုပ်တောမ်ႏ အစီးနားဒုံးကျောင်ႏ ကအောဝ်ꩻလေပ်ဗဲဥ်လွေꩻအာႏကာႏသကိုသွူ။ 
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈-၂၁ နီꩻ ။ စွန်ယန်း တောမ်ႏ မုဲင်ကယ် ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်ႏတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၃ လေိမ်ꩻ ည ၇၀ နားရီႏ ၄၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ သဲစ်တေဥ်ဘာလာ ၁၂-၁၅ နီꩻ ။ ဆျားကွန်ရတ် တောမ်ႏ ရစ်ဆတ်ဂေါ်ဒွန် (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးထိုမ်းတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၄ လေိမ်ꩻ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၇ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ နိုဝေဥ်လာလာ ၁၁-၁၅ နီꩻ။ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ အဲစ်ဒွင်အောလ်ဒရေဥ်(အမေႏရိကန်ႏ)သီးယို ဝါးတောမ်ႏ [[စေန်မီနီ ၁၂]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၅၉ လေိမ်ꩻ ည ၉၃ နားရီႏ ၃၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၆ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၈ နီꩻ ဗꩻတွိုႏ နိုဝေဥ်ဘာလာ ၁၅ နီꩻ။ အာႏကာႏသယာဥ် ၃ ဆွိုင်ꩻ ကအောဝ်ႏလေပ်ဗဲဥ်ဒါႏ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ကထွာဒါႏ [[စေန်မီနီ ၁၀]] ၊ ၁၁ တောမ်ႏ ၁၂ ဖိုင်ႏယို သွုပ်ဆွိုက်လꩻနွောင်ꩻလွေꩻ အာႏကာႏသအကိုကအောဝ်ႏကျောင်ႏဝုဲင်းဒါႏ အစီးနား ဒုံးကျောင်ႏထွူ သဲင်လွဥ်ချာနွောင်ꩻ ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏပငါပရာꩻသွူ။ 
*၁၉၆၇ နေင်ႏ၊ အေပရယ်လာ ၂၃ နီꩻ။ ဗလာဒီမာ ကိုမာရော့(ရုသျား) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၁]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၁၇ လေိမ်ꩻ ည ၂၄ နားရီႏ ၃၀ မိနေတ်သွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်အဆွိုင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ အရီးစပထမသွတ်ꩻ အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏစမ်ꩻဒျာႏ အာႏကာႏသစခန်ꩻအနေႏဒျာႏသွူ။ အာႏကာႏသယာဥ်ဝါးသာႏ ကိုမာရော့ ကသဲင်ꩻချာဟမ်ႏခိန်ႏတွင်ꩻ အာႏကာႏသယာဥ်ကုဲင်ထိုꩻတဲင် သီကုဲင်ထိုꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၁၁-၁၂ နီꩻ။ ဝေါ်လတာသျှီးယား၊ ဒွန်အဲစ်သယ် တောမ်ႏ ဝေါ်လတာ ကန်နေဥ်းဟမ်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါႏလွေꩻ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၇]] တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၆၃ လဲင်ႏ ည ၂၆၀ နားရီႏ ၉ မိနေတ်သွူ။ အောဝ်ႏဟမ်ႏလေပ်ဗဲဥ် တဖူꩻအလောင်း တွယ်ႏပါ ရွုတ်မွဥ်ငေါဝ်းဟွိုန်တဲင် ပထမသွတ်ꩻအနေႏ တွယ်ႏထူႏပသာသဲင်ꩻသတင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ အောက်တိုလာလာ ၂၆-၃၀ နီꩻ။ စျော်စီ ဗယ်ရီဂို ဗဝုဲင်(ရုသျား) ဝါး [[သိုယု ၃]] အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၆၄ လဲင်ႏ၊ ည ၉၅ နားရီႏသွူ။ 
*၁၉၆၈ နေင်ႏ၊ ဒီသေဥ်ဘာလာ ၂၁-၂၇ နီꩻ။ ဖရန့်ဗိုမေဥ် ၊ စေင်းလိုဗယ် တောမ်ႏ ဝီလျံအန်းဒါး (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်း [[အပိုလို ၈]] အာႏကာႏသစခန်ႏယာဥ်တဲင် လေပ် လာ ၁၀ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၁၄၇ နားရီႏသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၇ နီꩻ။ ဗလာဒါမာသျှဲစ်တာလော့(ရုသျှ) ထိုမ်းလွေꩻ [[သိုယု ၄]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၄၈ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၁၄ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၅-၁၈ နီꩻ။ ဗောရေတ်ဗော်လီနော့၊ လယ်လဲစ်သေအီ ရဲစ်လီသီယဲစ် တောမ်ႏ ယဲစ်ဗာ စီနီ ခရုနော့(ရုသျား)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ [[သိုယု ၅]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၄၉ လေိမ်ꩻ၊ ည ၇၁ နားရီႏ ၄၆ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စန်နဝါရီလာ ၁၄-၁၈ နီꩻ။ အာႏကာႏသအကို ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏခါꩻ အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ် [[သိုယု ၄]] တောမ်ႏ ၅ ဖိုင်ႏယို လေပ်ဗဲဥ်တဖူꩻတွင်ꩻ ပေါင်ꩻဆွို့ သွုပ်ဆွိုက်နွောင်ꩻလို့ဝါင်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃-၁၃ နီꩻ။ စေင်းမဲစ်ဒီဗေတ် ၊ ဒေးဗေတ်သကော့ တောမ်ႏ ရပ်သဲ သျှဝိတ်ကတ် (အမေးရိကန်ႏ) သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၉]] တဲင် လေပ်ဗဲဥ်ဟမ်ႏခမ်ႏဖာႏ ၁၅၁ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၄၁ နီꩻ ၁ မိနေတ်သွူ။ အပိုလို ၉ အာႏကာႏသယာဥ်နောဝ်ꩻ ယာဥ်လင်ꩻလာ ကအွဥ်ႏစွꩻထင်ႏ ပထမသွတ်ꩻ အဆွိုင်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၈-၂၆ နီꩻ။ တောမတ်စတဲစ်ဖို့၊ ယူစေဥ်းသာနန် တောမ်ႏ စွန်ယန်း (အမေႏရိကန်ႏ) သီး ဝါးတောမ်ႏ အာႏကာႏသယာဥ် [[အပိုလို ၁၁]] တဲင် လင်ꩻဗော့ꩻ လာ မဲ့ငါထျꩻ တွိုႏလွေꩻ ၉ မဲင်ႏရပ် ည ၁၉၂ နားရီႏ ၃ မိနေတ်သွူ။
*၁၉၆၉ နေင်ႏ၊ စူလုဲင်လာ ၁၆-၂၄ နီꩻ။ နေးလ်အမ္မသထရောင်း၊ အဲစ်ဒဝေဥ်အောလဒရေဥ် တောမ်ႏ မုဲက်ကယ်ကောလေဥ်း (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ထိုမ်းတောမ်ႏ အပိုလို ၁၁ အာႏကာႏသယာဥ်တဲင် အရီးစ ပထမသွတ်ꩻအနေႏ လင်ꩻလꩻနွောင်ꩻ လာ အလောင်း လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း မာꩻလွေꩻပါနွောင်ꩻ သိပ္ပံသုတေသနဖိုင်ႏတဲင် ည ၁၉၅ နားရီႏ ၁၉ မိနေတ်သွူ။ 
*၁၉၇၃ နေင်ႏ၊ မေလာ ၁၄ - စွန်လာ ၂၂ နီꩻ။ ဆျားကွန်ရေတ်၊ စေင်းဘဲစ်ကာဝေဥ် တောမ်ႏ ပေါဝိတ်ဇ (အမေႏရိကန်ႏ)သီး ဝါးတောဝ်ႏ [[သကုဲင်းလဲစ် ၁]] အာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်တဲင် လေပ်ဟမ်ႏ ၃၉၅ လေိမ်ꩻ ၊ ည ၂၈ နီꩻ ၄၀ မိနေတ် သွူ။ စကုဲင်ႏလဲစ် ၁ ကရိုꩻယို အာႏကာႏသအကို အမေႏရိကန်ႏသီး အွဥ်ႏစွꩻထင်ႏအရီးစသွတ်ꩻအာႏကာႏသစခန်ꩻယာဥ်နောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}

[[Category:မွူးအစွိုꩻဗူႏ]]
[[Category:ထောင်ထွား ကာႏကာႏသ]]</text>
      <sha1>0xavkhqtb1ni2nswic334yu53moyzua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အီးမေး</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8566</id>
    <revision>
      <id>31801</id>
      <parentid>31786</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:20:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2316" sha1="o3i2qefpf3l8y6tfiy91z5cz112fgy8" xml:space="preserve">'''အီးမေးလ်''' ({{lang-en| Electronic Mail}}) '''အီးမေး''' ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တဖြာꩻတောမ်ႏတဖြာꩻယို အီလက်ထရောနစ် ခင်ႏလမ်းမိဉ်ႏအောဝ်ႏနောဝ်ꩻ ဝွေꩻထျꩻယို တောမ်ႏ[[ကွန်ပျူတာကွန်ယဲက်]]တဗာႏအကို (မွေးတောဝ်းလဲ့) [[အိဉ်တာနဲက်]]လောင်းကအောဝ်ႏဒါႏ အိဉ်တာနဲက် နဲက်ဝက်ဖုံႏယို ဖျတ်ကာႏသွူတွော့ꩻ တောမ်ႏ[[ဒစ်ဂျစ်တယ်အနယ်ꩻပညာႏ]] ပသာအီလိတ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကဲဉ်ႏအာနောဝ်ꩻ ကအောဝ်ႏသွုံꩻသားတဖြာꩻဖြာꩻ ကပသာလွဉ်ဒါႏလိတ်ဖုံႏယို ကအောဝ်ႏလိုႏအပ်ဒါႏ သတင်ꩻအစူအဗာႏ လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း တလိုႏအပ်တောဝ်းအစူအဗာႏဖုံႏ မိဉ်ႏပါလွဉ်နောဝ်ꩻ နုဲင်းတလိုႏအပ်တောဝ်း သတင်ꩻဗီႏလာႏယို ဟဲ့ꩻဖန်ဒျာႏ Spam Mail (နုဲင်းထာꩻအီႏထာꩻစျꩻ သွုံꩻတလꩻတဝ်းမေး) နောဝ်ꩻသွူ။ အီလက်ထရောနစ် ပသာအီလိတ်ယို [[IT]] နယ်ႏလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း အိဉ်တာနဲက်အလောင်း ကထွာဒါႏ ဆွုပ်ဖြွောင်ရေꩻကိရိယာႏတဗာႏ ခင်ႏလမ်းတွိုင်ꩻ၊ အထွောင်းတွိုင်ꩻ အောဝ်ႏသွုံꩻလွဉ်ဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထွာဒျာႏ Internet Facility အကို ဝင်ꩻသွုံꩻအအာသွတ်ꩻတောမ်ႏမဉ်ꩻအအောဝ်ႏသွတ်ꩻ ထေင်းထမ်ႏမုꩻတဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>o3i2qefpf3l8y6tfiy91z5cz112fgy8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ဇျိုဟန်နဲက်သ ဂူတဲန်ဘက်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8593</id>
    <revision>
      <id>31802</id>
      <parentid>31793</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:24:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6732" sha1="q3gmdxw2vgwlpvzw02iz5ihxz9o8r9b" xml:space="preserve">{{unreferenced}}
{{Infobox person
| name               =
| image              = Gutenberg.jpg
| caption            = လိတ်ကူꩻစက်အမေ့ာအစတယ်ႏထွင်ႏသား  ဂူတင်ဘတ်{{sfn|Wagner|2000|p=58}}
| birth_name         = Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg
| birth_date         = {{circa|1393–1406}}
| birth_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ဟဝ်မျတ်လွိုငါႏ ရောမဝေင်ꩻ]]
| death_date         = ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄၆၈ဗာႏ
| death_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ ရောမခမ်းလုဲင်းတန်]]
| known_for          = ကထွင်ႏလွေꩻလိတ်ကူꩻစက် &lt;br&gt; ဥရောပယို ကဖျင်ဆင်လဲ့ꩻခြုဲင်းဒါႏလိတ်ဖြုံႏပွုံႏယိုနဝ်ꩻ အသွုံꩻရီးရီးဝင်ꩻသွူ။   
| occupation         = {{hlist|တယ်ႏထွင်ႏသား| စူခွုမ်သားဆရာႏ}}
}}

လိတ်ထေစက်ယိုကထွင်ႏဒါႏသား '''ဂျိုဟန် ဂူတင်ဘတ်''' ('''Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg'''{{efn|{{IPA-de|joˈhanəs ˈɡɛnsflaɪ̯ʃ t͜sʊʁ ˈlaːdn̩ t͜sʊm ˈɡuːtn̩bɛʁk}}; {{IPAc-en|lang|ˈ|ɡ|uː|t|ən|b|ɜr|ɡ}}}}) နဝ်ꩻ  ဂျာမနီခမ်း၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻအကို  ၁၄၀၀ဗွေနေင်ႏနဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻသွူ။ ခတ်ကယ်ꩻလွေꩻဝွေꩻနဝ်ꩻ အီထွာဒျာႏလိုꩻပရီႏပရာႏလွုမ်တဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏဝွေꩻဖဝအခေႏနေႏတဲ့ တသေဟဝ်ဟဝ်တဝ်းသွူ။ အမုမတ်တန်ꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ဂျိုဟန်ဖတ်ကထွာဒါႏဝွေꩻစီꩻပွာꩻသွꩻဖက်နဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဒါႏတခြိုꩻဖုံႏယို လဲဉ်ထူႏထိုꩻတဲင် စီꩻပွာꩻရေꩻအခေႏနေတဟဝ်တဝ်းအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻစားသွူ။ ဝွေꩻကထွိုင်ႏသီလွေꩻနဝ်ꩻ ၁၄၆၈ဗာႏ၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ 

ကတယ်ႏထွင်ႏယိုနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်ကမာꩻဖေႏဒါႏနဝ်ꩻ ကပြောင်ꩻဖျင်ဆင်လိတ်ဖြုံႏပွုံႏဆောင်ႏ    (movable type) အပွုံႏစံႏနဝ်ꩻစားသွူ။ အပွုံႏစံႏမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ၁၁ရျာႏဗူႏခိန်ႏ ခယ်ႏခမ်းကိုပိရှန်(Pi Sheng)ပါꩻယို အဝ်ႏထွင်ႏခါꩻဗာႏဖိုလဲဉ်းသွူ။ နဝ်တွော့ꩻ အမာꩻဒျာႏတွမ်ႏဟံႏဗော့ꩻတဲင် တခံႏညတဝ်းသွူ။ခယ်ႏခမ်းကထွိုင်ႏထွူနဝ်ꩻ ကိုးရီးယားသီးမာꩻတွမ်ႏခြေားတဲင် ၁၅ရျာႏဗူႏဆꩻချာ ပွုံႏစံႏဆောင်ႏခွက်ယို အဝ်ႏသွုံꩻတဲမ်းရောင်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သက်သေႏသာဓကအဝ်ႏခါꩻသွူ။ 

ခေတ်တသာဥရောပနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏအတာႏ တိုꩻတက်လွဉ်လိတ်ပွုံႏတွယ်ႏစင်ယို တယ်ႏထွင်ႏအတာႏ ဂူတင်နဝ်ꩻဝွေꩻကျိုꩻစာꩻမွေးစွဉ်ႏသွူ။ ကွပ်ကျိုꩻဆောင်ႏလွေꩻနဝ်ꩻစားတဲင် အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏနဝ်ꩻ
# ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်ယို စီႏလိတ်ဖုံႏ၊လိတ်ဖြုံႏပွုံႏစံႏယို လိုႏအပ်ရာꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဆင်နွောင်ꩻဒျာႏ။   
#လိတ်ပွုံႏနျꩻစက်
#မွိုက်
#စေးလာႏ စစွဉ်ႏယိုစားလိုႏအပ်သွူ။


အခေႏခံႏနဝ်ꩻ စေးလာႏယို ၁၅ရျာႏဗူႏနဝ်ꩻ တခြိုꩻခြေားငါႏတမွေးတဝ်းရိုꩻလဲ့ ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်တွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏဖုံႏယို ထေထန်ႏအတာႏ အာႏရွုံႏအွဉ်ႏရေꩻရောင်သွူ။  ဖေႏကထဲ့မဲန်ႏတွမ်ႏတွယ်ႏနျꩻလိတ်အတာႏနဝ်ꩻ ထောင်ထွားဗာႏ ကသင်ꩻရာꩻတွမ်ႏသတ္တုနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူကညီႏတရျားဒါႏ ပွုံႏစံႏဖေႏကလꩻအီပွုံႏစံႏခွက် (mould)နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻအရန်းအောင်ႏမျင်ႏထွူနဝ်ꩻ တွမ်ႏတသီႏတဲင် မာꩻနွောင်ꩻမွိုက်တဲင် တွယ်ႏလိတ်အတာႏ ဒို့ꩻအီလိတ်စက်ယို ထွင်ႏဗာႏယင်းသွူ။

အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏယို ဖန်ဆင်ꩻထွူမꩻ ကွဲတယ်ႏထွင်ႏဗာႏလိတ်တွယ်ႏနျꩻစက်နဝ်ꩻသွူ။  ဖေႏကထေထန်ႏနွောင်ꩻအခိန်ႏအထွꩻတဗာႏတဲင် ကျိုꩻစာꩻဗာႏယင်းသွူ။ ဝွေꩻကထွင်ႏလꩻမုနဝ်ꩻ ၁၄၅၄ဗာႏနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်သမ္မာလိတ်ကျမ်ꩻ တွယ်ႏနျꩻထေထန်ႏနွောင်ꩻလွေꩻသွူ။ 

ဂူတင်ဘတ်အကျိုꩻကေဇူꩻတရာꩻတဲင် တကမ္ဘာႏလိုမ်း ထာꩻသေပညာႏဖုံႏယို တနီꩻတစိꩻစိꩻ သေလွဉ်၊ဒါႏလွဉ်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>q3gmdxw2vgwlpvzw02iz5ihxz9o8r9b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31803</id>
      <parentid>31802</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:32:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[ကတယ်ႏထွင်ႏလိတ်ထေကူꩻတွယ်ႏနျꩻစက်]] စာမျက်နှာကို [[ဇျိုဟန်နဲက်သ ဂူတဲန်ဘက်]] သို့ ဗန်ကှိုန်က ရွှေ့ခဲ့သည်</comment>
      <origin>31802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6732" sha1="q3gmdxw2vgwlpvzw02iz5ihxz9o8r9b" xml:space="preserve">{{unreferenced}}
{{Infobox person
| name               =
| image              = Gutenberg.jpg
| caption            = လိတ်ကူꩻစက်အမေ့ာအစတယ်ႏထွင်ႏသား  ဂူတင်ဘတ်{{sfn|Wagner|2000|p=58}}
| birth_name         = Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg
| birth_date         = {{circa|1393–1406}}
| birth_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ဟဝ်မျတ်လွိုငါႏ ရောမဝေင်ꩻ]]
| death_date         = ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄၆၈ဗာႏ
| death_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ ရောမခမ်းလုဲင်းတန်]]
| known_for          = ကထွင်ႏလွေꩻလိတ်ကူꩻစက် &lt;br&gt; ဥရောပယို ကဖျင်ဆင်လဲ့ꩻခြုဲင်းဒါႏလိတ်ဖြုံႏပွုံႏယိုနဝ်ꩻ အသွုံꩻရီးရီးဝင်ꩻသွူ။   
| occupation         = {{hlist|တယ်ႏထွင်ႏသား| စူခွုမ်သားဆရာႏ}}
}}

လိတ်ထေစက်ယိုကထွင်ႏဒါႏသား '''ဂျိုဟန် ဂူတင်ဘတ်''' ('''Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg'''{{efn|{{IPA-de|joˈhanəs ˈɡɛnsflaɪ̯ʃ t͜sʊʁ ˈlaːdn̩ t͜sʊm ˈɡuːtn̩bɛʁk}}; {{IPAc-en|lang|ˈ|ɡ|uː|t|ən|b|ɜr|ɡ}}}}) နဝ်ꩻ  ဂျာမနီခမ်း၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻအကို  ၁၄၀၀ဗွေနေင်ႏနဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻသွူ။ ခတ်ကယ်ꩻလွေꩻဝွေꩻနဝ်ꩻ အီထွာဒျာႏလိုꩻပရီႏပရာႏလွုမ်တဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏဝွေꩻဖဝအခေႏနေႏတဲ့ တသေဟဝ်ဟဝ်တဝ်းသွူ။ အမုမတ်တန်ꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ဂျိုဟန်ဖတ်ကထွာဒါႏဝွေꩻစီꩻပွာꩻသွꩻဖက်နဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဒါႏတခြိုꩻဖုံႏယို လဲဉ်ထူႏထိုꩻတဲင် စီꩻပွာꩻရေꩻအခေႏနေတဟဝ်တဝ်းအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻစားသွူ။ ဝွေꩻကထွိုင်ႏသီလွေꩻနဝ်ꩻ ၁၄၆၈ဗာႏ၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ 

ကတယ်ႏထွင်ႏယိုနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်ကမာꩻဖေႏဒါႏနဝ်ꩻ ကပြောင်ꩻဖျင်ဆင်လိတ်ဖြုံႏပွုံႏဆောင်ႏ    (movable type) အပွုံႏစံႏနဝ်ꩻစားသွူ။ အပွုံႏစံႏမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ၁၁ရျာႏဗူႏခိန်ႏ ခယ်ႏခမ်းကိုပိရှန်(Pi Sheng)ပါꩻယို အဝ်ႏထွင်ႏခါꩻဗာႏဖိုလဲဉ်းသွူ။ နဝ်တွော့ꩻ အမာꩻဒျာႏတွမ်ႏဟံႏဗော့ꩻတဲင် တခံႏညတဝ်းသွူ။ခယ်ႏခမ်းကထွိုင်ႏထွူနဝ်ꩻ ကိုးရီးယားသီးမာꩻတွမ်ႏခြေားတဲင် ၁၅ရျာႏဗူႏဆꩻချာ ပွုံႏစံႏဆောင်ႏခွက်ယို အဝ်ႏသွုံꩻတဲမ်းရောင်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သက်သေႏသာဓကအဝ်ႏခါꩻသွူ။ 

ခေတ်တသာဥရောပနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏအတာႏ တိုꩻတက်လွဉ်လိတ်ပွုံႏတွယ်ႏစင်ယို တယ်ႏထွင်ႏအတာႏ ဂူတင်နဝ်ꩻဝွေꩻကျိုꩻစာꩻမွေးစွဉ်ႏသွူ။ ကွပ်ကျိုꩻဆောင်ႏလွေꩻနဝ်ꩻစားတဲင် အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏနဝ်ꩻ
# ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်ယို စီႏလိတ်ဖုံႏ၊လိတ်ဖြုံႏပွုံႏစံႏယို လိုႏအပ်ရာꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဆင်နွောင်ꩻဒျာႏ။   
#လိတ်ပွုံႏနျꩻစက်
#မွိုက်
#စေးလာႏ စစွဉ်ႏယိုစားလိုႏအပ်သွူ။


အခေႏခံႏနဝ်ꩻ စေးလာႏယို ၁၅ရျာႏဗူႏနဝ်ꩻ တခြိုꩻခြေားငါႏတမွေးတဝ်းရိုꩻလဲ့ ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်တွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏဖုံႏယို ထေထန်ႏအတာႏ အာႏရွုံႏအွဉ်ႏရေꩻရောင်သွူ။  ဖေႏကထဲ့မဲန်ႏတွမ်ႏတွယ်ႏနျꩻလိတ်အတာႏနဝ်ꩻ ထောင်ထွားဗာႏ ကသင်ꩻရာꩻတွမ်ႏသတ္တုနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူကညီႏတရျားဒါႏ ပွုံႏစံႏဖေႏကလꩻအီပွုံႏစံႏခွက် (mould)နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻအရန်းအောင်ႏမျင်ႏထွူနဝ်ꩻ တွမ်ႏတသီႏတဲင် မာꩻနွောင်ꩻမွိုက်တဲင် တွယ်ႏလိတ်အတာႏ ဒို့ꩻအီလိတ်စက်ယို ထွင်ႏဗာႏယင်းသွူ။

အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏယို ဖန်ဆင်ꩻထွူမꩻ ကွဲတယ်ႏထွင်ႏဗာႏလိတ်တွယ်ႏနျꩻစက်နဝ်ꩻသွူ။  ဖေႏကထေထန်ႏနွောင်ꩻအခိန်ႏအထွꩻတဗာႏတဲင် ကျိုꩻစာꩻဗာႏယင်းသွူ။ ဝွေꩻကထွင်ႏလꩻမုနဝ်ꩻ ၁၄၅၄ဗာႏနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်သမ္မာလိတ်ကျမ်ꩻ တွယ်ႏနျꩻထေထန်ႏနွောင်ꩻလွေꩻသွူ။ 

ဂူတင်ဘတ်အကျိုꩻကေဇူꩻတရာꩻတဲင် တကမ္ဘာႏလိုမ်း ထာꩻသေပညာႏဖုံႏယို တနီꩻတစိꩻစိꩻ သေလွဉ်၊ဒါႏလွဉ်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>q3gmdxw2vgwlpvzw02iz5ihxz9o8r9b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31805</id>
      <parentid>31803</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:33:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6716" sha1="8r9ndihl7attvyly2mn4v3ofmj5fhtu" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name               =
| image              = Gutenberg.jpg
| caption            = လိတ်ကူꩻစက်အမေ့ာအစတယ်ႏထွင်ႏသား  ဂူတင်ဘတ်{{sfn|Wagner|2000|p=58}}
| birth_name         = Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg
| birth_date         = {{circa|1393–1406}}
| birth_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ဟဝ်မျတ်လွိုငါႏ ရောမဝေင်ꩻ]]
| death_date         = ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄၆၈ဗာႏ
| death_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ ရောမခမ်းလုဲင်းတန်]]
| known_for          = ကထွင်ႏလွေꩻလိတ်ကူꩻစက် &lt;br&gt; ဥရောပယို ကဖျင်ဆင်လဲ့ꩻခြုဲင်းဒါႏလိတ်ဖြုံႏပွုံႏယိုနဝ်ꩻ အသွုံꩻရီးရီးဝင်ꩻသွူ။   
| occupation         = {{hlist|တယ်ႏထွင်ႏသား| စူခွုမ်သားဆရာႏ}}
}}

လိတ်ထေစက်ယိုကထွင်ႏဒါႏသား '''ဂျိုဟန် ဂူတင်ဘတ်''' ('''Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg'''{{efn|{{IPA-de|joˈhanəs ˈɡɛnsflaɪ̯ʃ t͜sʊʁ ˈlaːdn̩ t͜sʊm ˈɡuːtn̩bɛʁk}}; {{IPAc-en|lang|ˈ|ɡ|uː|t|ən|b|ɜr|ɡ}}}}) နဝ်ꩻ  ဂျာမနီခမ်း၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻအကို  ၁၄၀၀ဗွေနေင်ႏနဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻသွူ။ ခတ်ကယ်ꩻလွေꩻဝွေꩻနဝ်ꩻ အီထွာဒျာႏလိုꩻပရီႏပရာႏလွုမ်တဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏဝွေꩻဖဝအခေႏနေႏတဲ့ တသေဟဝ်ဟဝ်တဝ်းသွူ။ အမုမတ်တန်ꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ဂျိုဟန်ဖတ်ကထွာဒါႏဝွေꩻစီꩻပွာꩻသွꩻဖက်နဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဒါႏတခြိုꩻဖုံႏယို လဲဉ်ထူႏထိုꩻတဲင် စီꩻပွာꩻရေꩻအခေႏနေတဟဝ်တဝ်းအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻစားသွူ။ ဝွေꩻကထွိုင်ႏသီလွေꩻနဝ်ꩻ ၁၄၆၈ဗာႏ၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ 

ကတယ်ႏထွင်ႏယိုနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်ကမာꩻဖေႏဒါႏနဝ်ꩻ ကပြောင်ꩻဖျင်ဆင်လိတ်ဖြုံႏပွုံႏဆောင်ႏ    (movable type) အပွုံႏစံႏနဝ်ꩻစားသွူ။ အပွုံႏစံႏမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ၁၁ရျာႏဗူႏခိန်ႏ ခယ်ႏခမ်းကိုပိရှန်(Pi Sheng)ပါꩻယို အဝ်ႏထွင်ႏခါꩻဗာႏဖိုလဲဉ်းသွူ။ နဝ်တွော့ꩻ အမာꩻဒျာႏတွမ်ႏဟံႏဗော့ꩻတဲင် တခံႏညတဝ်းသွူ။ခယ်ႏခမ်းကထွိုင်ႏထွူနဝ်ꩻ ကိုးရီးယားသီးမာꩻတွမ်ႏခြေားတဲင် ၁၅ရျာႏဗူႏဆꩻချာ ပွုံႏစံႏဆောင်ႏခွက်ယို အဝ်ႏသွုံꩻတဲမ်းရောင်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သက်သေႏသာဓကအဝ်ႏခါꩻသွူ။ 

ခေတ်တသာဥရောပနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏအတာႏ တိုꩻတက်လွဉ်လိတ်ပွုံႏတွယ်ႏစင်ယို တယ်ႏထွင်ႏအတာႏ ဂူတင်နဝ်ꩻဝွေꩻကျိုꩻစာꩻမွေးစွဉ်ႏသွူ။ ကွပ်ကျိုꩻဆောင်ႏလွေꩻနဝ်ꩻစားတဲင် အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏနဝ်ꩻ
# ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်ယို စီႏလိတ်ဖုံႏ၊လိတ်ဖြုံႏပွုံႏစံႏယို လိုႏအပ်ရာꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဆင်နွောင်ꩻဒျာႏ။   
#လိတ်ပွုံႏနျꩻစက်
#မွိုက်
#စေးလာႏ စစွဉ်ႏယိုစားလိုႏအပ်သွူ။


အခေႏခံႏနဝ်ꩻ စေးလာႏယို ၁၅ရျာႏဗူႏနဝ်ꩻ တခြိုꩻခြေားငါႏတမွေးတဝ်းရိုꩻလဲ့ ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်တွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏဖုံႏယို ထေထန်ႏအတာႏ အာႏရွုံႏအွဉ်ႏရေꩻရောင်သွူ။  ဖေႏကထဲ့မဲန်ႏတွမ်ႏတွယ်ႏနျꩻလိတ်အတာႏနဝ်ꩻ ထောင်ထွားဗာႏ ကသင်ꩻရာꩻတွမ်ႏသတ္တုနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူကညီႏတရျားဒါႏ ပွုံႏစံႏဖေႏကလꩻအီပွုံႏစံႏခွက် (mould)နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻအရန်းအောင်ႏမျင်ႏထွူနဝ်ꩻ တွမ်ႏတသီႏတဲင် မာꩻနွောင်ꩻမွိုက်တဲင် တွယ်ႏလိတ်အတာႏ ဒို့ꩻအီလိတ်စက်ယို ထွင်ႏဗာႏယင်းသွူ။

အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏယို ဖန်ဆင်ꩻထွူမꩻ ကွဲတယ်ႏထွင်ႏဗာႏလိတ်တွယ်ႏနျꩻစက်နဝ်ꩻသွူ။  ဖေႏကထေထန်ႏနွောင်ꩻအခိန်ႏအထွꩻတဗာႏတဲင် ကျိုꩻစာꩻဗာႏယင်းသွူ။ ဝွေꩻကထွင်ႏလꩻမုနဝ်ꩻ ၁၄၅၄ဗာႏနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်သမ္မာလိတ်ကျမ်ꩻ တွယ်ႏနျꩻထေထန်ႏနွောင်ꩻလွေꩻသွူ။ 

ဂူတင်ဘတ်အကျိုꩻကေဇူꩻတရာꩻတဲင် တကမ္ဘာႏလိုမ်း ထာꩻသေပညာႏဖုံႏယို တနီꩻတစိꩻစိꩻ သေလွဉ်၊ဒါႏလွဉ်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>8r9ndihl7attvyly2mn4v3ofmj5fhtu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31816</id>
      <parentid>31805</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T09:18:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31816</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7682" sha1="aon3e8q7d1tkdea1ussesof3jr770nf" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name               =
| image              = Gutenberg.jpg
| caption            = လိတ်ကူꩻစက်အမေ့ာအစတယ်ႏထွင်ႏသား  ဂူတင်ဘတ်{{sfn|Wagner|2000|p=58}}
| birth_name         = Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg
| birth_date         = {{circa|1393–1406}}
| birth_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ဟဝ်မျတ်လွိုငါႏ ရောမဝေင်ꩻ]]
| death_date         = ၃ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄၆၈ဗာႏ
| death_place        = မိန်းဇ်ဝေင်ꩻ၊ [[ ရောမခမ်းလုဲင်းတန်]]
| known_for          = ကထွင်ႏလွေꩻလိတ်ကူꩻစက် &lt;br&gt; ဥရောပယို ကဖျင်ဆင်လဲ့ꩻခြုဲင်းဒါႏလိတ်ဖြုံႏပွုံႏယိုနဝ်ꩻ အသွုံꩻရီးရီးဝင်ꩻသွူ။   
| occupation         = {{hlist|တယ်ႏထွင်ႏသား| စူခွုမ်သားဆရာႏ}}
}}

ကထွင်ႏဒါႏ လိတ်ထေစက်သား '''ဂျိုဟန် ဂူတင်ဘတ်''' ({{lang-en| Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg}}){{efn|{{IPA|de|joˈhanəs ˈɡɛnsflaɪ̯ʃ tsuːɐ̯ ˈlaːdn̩ tsʊm ˈɡuːtn̩bɛʁk}}; {{IPAc-en|lang|ˈ|ɡ|uː|t|ən|b|ɜr|ɡ}}}} ({{circa|1393–1406}} – 3 ဖေဖော်ဝါရီ 1468) နဝ်ꩻ [[ဂျာမနီခမ်း]]၊ [[မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻ]]အကို  ၁၄၀၀ ဗွေနေင်ႏနဝ်ꩻ လွူးဖွာꩻလင်ꩻသွူ။ ခတ်ကယ်ꩻလွေꩻဝွေꩻနဝ်ꩻ အီထွာဒျာႏလိုꩻပရီႏပရာႏလွုမ်ꩻတဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏဝွေꩻဖဝအခေႏနေႏတဲ့ တသေဟဝ်ဟဝ်တဝ်းသွူ။ အမုမတ်တန်ꩻတဗာႏနဝ်ꩻ ဂျိုဟန်ဖတ်ကထွာဒါႏဝွေꩻစီꩻပွာꩻသွꩻဖက်နဝ်ꩻ ဝွေꩻကပဲင်ႏဒါႏတခြိုꩻဖုံႏယို လဲဉ်ထူႏထိုꩻဝင် စီꩻပွာꩻရေꩻအခေႏနေတဟဝ်တဝ်းအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻဗာႏနဝ်ꩻစားသွူ။ ဝွေꩻကထွိုင်ႏသီလွေꩻနဝ်ꩻ ၁၄၆၈ ဗာႏ၊ မိန့်ဇ်ဝေင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ ကတယ်ႏထွင်ႏယိုနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်ကမာꩻဖေႏဒါႏနဝ်ꩻ ကပြောင်ꩻဖျင်ဆင်လိတ်ဖြုံႏပွုံႏဆောင်ႏ ([[:en:Movable type]] [[:en:Printing press]] ) အပွုံႏစံႏနဝ်ꩻစားသွူ။ အပွုံႏစံႏမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ ၁၁ရျာႏဗူႏခိန်ႏ [[ခယ်ႏခမ်း]]ကို ပိရှန်(Pi Sheng)ပါꩻယို အဝ်ႏထွင်ႏခါꩻဗာႏဖိုလဲဉ်းသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အမာꩻဒျာႏတွမ်ႏဟံႏဗော့ꩻတဲင် တခံႏညတဝ်းသွူ။ ခယ်ႏခမ်းကထွိုင်ႏထွူနဝ်ꩻ ကိုးရီးယားသီးမာꩻတွမ်ႏခြောႏတဲင် ၁၅ရျာႏဗူႏဆꩻချာ ပွုံႏစံႏဆောင်ႏခွက်ယို အဝ်ႏသွုံꩻတဲမ်းရောင်ကရိုꩻနဝ်ꩻ သက်သေႏသာဓကအဝ်ႏခါꩻသွူ။ [[အာသျတွိုက်]] အခဝ်ကွဉ်ႏသားယဟန်ႏ အဝ်ႏသွုံꩻလွေꩻထွူလဲဉ်းစွဉ်ႏလဲ့ ဂူတဲန်ဘတ် ကထေမာꩻဒါႏ ယိုစားနဝ်ꩻ အပေါင်းမွိုင် ထာꩻမာꩻပြွိုင်အီ နဝ်ꩻသွူ။&lt;ref&gt;{{harvnb|Duchesne|2006|p=83}}; {{harvnb|Man|2002|pp=112–115}}: {{quote|Chinese paper was suitable only for calligraphy or block-printing; there were no screw-based presses in the east, because they were not wine-drinkers, didn't have olives, and used other means to dry their paper.}} [[Encyclopædia Britannica]] 2006: &quot;Printing&quot;: {{quote|The second necessary element was the concept of the printing press itself, an idea that had never been conceived in the Far East.}}&lt;/ref&gt;

ခေတ်တသာဥရောပနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏအတာႏ တိုꩻတက်လွဉ်လိတ်ပွုံႏတွယ်ႏစင်ယို တယ်ႏထွင်ႏအတာႏ ဂူတင်နဝ်ꩻဝွေꩻကျိုꩻစာꩻမွေးစွဉ်ႏသွူ။ ကွပ်ကျိုꩻဆောင်ႏလွေꩻနဝ်ꩻစားတဲင် အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏနဝ်ꩻ-
# ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်ယို စီႏလိတ်ဖုံႏ၊လိတ်ဖြုံႏပွုံႏစံႏယို လိုႏအပ်ရာꩻနဝ်ꩻလဲ့ ဆင်နွောင်ꩻဒျာႏ။   
# လိတ်ပွုံႏနျꩻစက်
# မွိုက်
# စေးလာႏ စစွဉ်ႏယိုစားလိုႏအပ်သွူ။

အခေႏခံႏနဝ်ꩻ စေးလာႏယို ၁၅ရျာႏဗူႏနဝ်ꩻ တခြိုꩻခြေားငါႏတမွေးတဝ်းရိုꩻလဲ့ ကလဲ့ꩻခြုဲင်းလိတ်ခွက်တွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏဖုံႏယို ထေထန်ႏအတာႏ အာႏရွုံႏအွဉ်ႏရေꩻရောင်သွူ။  ဖေႏကထဲ့မဲန်ႏတွမ်ႏတွယ်ႏနျꩻလိတ်အတာႏနဝ်ꩻ ထောင်ထွားဗာႏ ကသင်ꩻရာꩻတွမ်ႏသတ္တုနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻထွူကညီႏတရျားဒါႏ ပွုံႏစံႏဖေႏကလꩻအီပွုံႏစံႏခွက် (mould)နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻအရန်းအောင်ႏမျင်ႏထွူနဝ်ꩻ တွမ်ႏတသီႏတဲင် မာꩻနွောင်ꩻမွိုက်တဲင် တွယ်ႏလိတ်အတာႏ ဒို့ꩻအီလိတ်စက်ယို ထွင်ႏဗာႏယင်းသွူ။

အရေꩻကပါဒါႏအရန်းရန်းဖုံႏယို ဖန်ဆင်ꩻထွူမꩻ ကွဲတယ်ႏထွင်ႏဗာႏလိတ်တွယ်ႏနျꩻစက်နဝ်ꩻသွူ။  ဖေႏကထေထန်ႏနွောင်ꩻအခိန်ႏအထွꩻတဗာႏတဲင် ကျိုꩻစာꩻဗာႏယင်းသွူ။ ဝွေꩻကထွင်ႏလꩻမုနဝ်ꩻ ၁၄၅၄ဗာႏနဝ်ꩻ ဂူတင်ဘတ်သမ္မာလိတ်ကျမ်ꩻ တွယ်ႏနျꩻထေထန်ႏနွောင်ꩻလွေꩻသွူ။ ဂူတင်ဘတ်အကျိုꩻကေဇူꩻတရာꩻတဲင် တကမ္ဘာႏလိုမ်း ထာꩻသေပညာႏဖုံႏယို တနီꩻတစိꩻစိꩻ သေလွဉ်၊ဒါႏလွဉ်ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။

==အာႏကွိုꩻ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>aon3e8q7d1tkdea1ussesof3jr770nf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>အီလက်ထရွန်းနစ်တွမ်ႏအင်ဂျင်နီယာပညာႏ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8596</id>
    <revision>
      <id>31800</id>
      <timestamp>2025-07-09T13:19:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kuhn Htun Lwin</username>
        <id>1330</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;[[ဖိုင်:Silego_clock_generator.JPG|right|thumb| နျꩻတွယ်ႏပွုံႏဆားကစ်ဘုတ်တဗာႏ]] '''အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာပညာႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ လျှပ်စစ်တွမ် သံလဲက် ကသွုံꩻဒါႏ နိယာမဖုံႏယို  အင်ဂျင်...&quot;</comment>
      <origin>31800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4381" sha1="dtspqh48ncg7aj83u67g28061ya0ffv" xml:space="preserve">[[ဖိုင်:Silego_clock_generator.JPG|right|thumb| နျꩻတွယ်ႏပွုံႏဆားကစ်ဘုတ်တဗာႏ]]
'''အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာပညာႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ လျှပ်စစ်တွမ် သံလဲက် ကသွုံꩻဒါႏ နိယာမဖုံႏယို  [[အင်ဂျင်နီယာ နယ်ꩻပညာႏ|အင်ဂျင်နီယာပညာႏ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာဖုံႏနဝ်ꩻ [[ရေဒီယိုလဲင်း]] ခွုမ်စံႏသွုံꩻအီ၊ အီလက်ထရွန်းနစ်ဆားကစ်ယို ထေထန်ႏအီဒီသိုင်း၊ ကွန်ပျူတာစနစ်ယို  ဒီဇိုင်းတွမ်ႏ အလင်ကေားဝါးသားအဲန်ထဝ်းတလီꩻကွင်ႏယို  [[Embedded system|အွဉ်ႏသော့ꩻဗိမ်ခါꩻ စနစ်ဖုံႏ]] ထိန်ꩻတီလွေꩻစနစ်စတဲင် ပြွူႏဖြိုထင်ႏထိုအရေ တွမ်ႏထာꩻမာꩻဖုံႏပွိုင်းဝွို့ဝင်ꩻသွူ။ 

'အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းဝေါဟာရယို  ၁၉၅၀ ဗာႏနဝ်ဆꩻချာစငါပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ။ ခါးလား [[ဒုတိယ ကမ္ဘာႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻ]]  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာပညာဖဲ့ꩻယို လိုꩻကသေအာနဝ်ꩻထွာဒျာႏ ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻဒျာႏသွူ။အွိုးအခိန်ႏနဝ်ꩻ တက္ကသိုလ်ႏတဗာႏကို  ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻယို ရူပဗေဒဘွဲ့အတာႏ သွဉ်ထူႏလွေꩻပညာႏတဗာႏတခူးတခဝ်ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻသမ်းတယ်ႏထွင်ႏရောင်ယင်း  အီလက်ထရွန်နစ် စက်ကိရိယာႏအလင်ဖုံႏတဲင်‌ေတွာ့ꩻ[[ရေဒါ]]၊ ထာရွုတ်မွန်၊ အငဝ်းစနစ်မ၊ Hi-Fi တွမ်ႏ  ကွန်ပျူတာ၊မိုက်ခရိုပရိုဆက်ဆာဖုံႏတဲ့ ပါလွဥ်သွူ။  ၁၉၅၀ ဗာႏနေင်ႏ အထာႏဝတွမ်ႏဆုဲင်ꩻလားအခိန်ႏနဝ် 'ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာ ကရိုꩻဒါႏကဒေါ့ꩻရောင် 'အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာ'ပြောင်ꩻလွေꩻအမဉ်ꩻယွꩻယွꩻသာႏသာႏတဲင် ထွာတေားပညာႏဘွဲ့ခေါခေါတဗာႏသွူ။ 

အင်ဂျင်နီယာဖုံႏ [[ရူပဗေဒ]] တွမ်ႏ [[သင်္ချာ]] ပညာႏဖုံႏယို ထောင်ထွားဗာႏထွူမꩻ ဖေႏကသေနာႏဝွေသီးစနစ်တဖဲ့ꩻတွမ်ႏဖေႏကယံလွဥ်နဝ် ထွာအစွဲးအကမ်းနေနေသွူ။ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻတဲ့  အင်ဂျင်နီယာထာꩻမာကိဉ်းအာနဝ်ꩻ ကွန်ပျူတာ [[အီလက်ထရွန်းနစ်]] စနစ်ဖုံႏယို ထေဒီသိုင်း ဖုံႏတွမ်ႏကွန်ပျူတာအနယ်ꩻပညာႏအစွဲးအကမ်းနေးတဲင် သွုံꩻလွနဝ်ꩻစားသွူ။   အီလက်ထရွန်နစ် အင်ဂျင်နီယာယဟန်ႏနဝ်ꩻ စက်ရုပ်နယ်ႏပညာႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မာꩻရောင်ထာꩻမာꩻဖုံႏသွူ။</text>
      <sha1>dtspqh48ncg7aj83u67g28061ya0ffv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31806</id>
      <parentid>31800</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31806</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4381" sha1="1i2791zcxscfopock58qgq78cg3b2df" xml:space="preserve">[[ဖုဲင်:Silego_clock_generator.JPG|right|thumb| နျꩻတွယ်ႏပွုံႏဆားကစ်ဘုတ်တဗာႏ]]
'''အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာပညာႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ လျှပ်စစ်တွမ် သံလဲက် ကသွုံꩻဒါႏ နိယာမဖုံႏယို  [[အင်ဂျင်နီယာ နယ်ꩻပညာႏ|အင်ဂျင်နီယာပညာႏ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာဖုံႏနဝ်ꩻ [[ရေဒီယိုလဲင်း]] ခွုမ်စံႏသွုံꩻအီ၊ အီလက်ထရွန်းနစ်ဆားကစ်ယို ထေထန်ႏအီဒီသိုင်း၊ ကွန်ပျူတာစနစ်ယို  ဒီဇိုင်းတွမ်ႏ အလင်ကေားဝါးသားအဲန်ထဝ်းတလီꩻကွင်ႏယို  [[Embedded system|အွဉ်ႏသော့ꩻဗိမ်ခါꩻ စနစ်ဖုံႏ]] ထိန်ꩻတီလွေꩻစနစ်စတဲင် ပြွူႏဖြိုထင်ႏထိုအရေ တွမ်ႏထာꩻမာꩻဖုံႏပွိုင်းဝွို့ဝင်ꩻသွူ။ 

'အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းဝေါဟာရယို  ၁၉၅၀ ဗာႏနဝ်ဆꩻချာစငါပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ။ ခါးလား [[ဒုတိယ ကမ္ဘာႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻ]]  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာပညာဖဲ့ꩻယို လိုꩻကသေအာနဝ်ꩻထွာဒျာႏ ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻဒျာႏသွူ။အွိုးအခိန်ႏနဝ်ꩻ တက္ကသိုလ်ႏတဗာႏကို  ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻယို ရူပဗေဒဘွဲ့အတာႏ သွဉ်ထူႏလွေꩻပညာႏတဗာႏတခူးတခဝ်ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻသမ်းတယ်ႏထွင်ႏရောင်ယင်း  အီလက်ထရွန်နစ် စက်ကိရိယာႏအလင်ဖုံႏတဲင်‌ေတွာ့ꩻ[[ရေဒါ]]၊ ထာရွုတ်မွန်၊ အငဝ်းစနစ်မ၊ Hi-Fi တွမ်ႏ  ကွန်ပျူတာ၊မိုက်ခရိုပရိုဆက်ဆာဖုံႏတဲ့ ပါလွဥ်သွူ။  ၁၉၅၀ ဗာႏနေင်ႏ အထာႏဝတွမ်ႏဆုဲင်ꩻလားအခိန်ႏနဝ် 'ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာ ကရိုꩻဒါႏကဒေါ့ꩻရောင် 'အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာ'ပြောင်ꩻလွေꩻအမဉ်ꩻယွꩻယွꩻသာႏသာႏတဲင် ထွာတေားပညာႏဘွဲ့ခေါခေါတဗာႏသွူ။ 

အင်ဂျင်နီယာဖုံႏ [[ရူပဗေဒ]] တွမ်ႏ [[သင်္ချာ]] ပညာႏဖုံႏယို ထောင်ထွားဗာႏထွူမꩻ ဖေႏကသေနာႏဝွေသီးစနစ်တဖဲ့ꩻတွမ်ႏဖေႏကယံလွဥ်နဝ် ထွာအစွဲးအကမ်းနေနေသွူ။ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻတဲ့  အင်ဂျင်နီယာထာꩻမာကိဉ်းအာနဝ်ꩻ ကွန်ပျူတာ [[အီလက်ထရွန်းနစ်]] စနစ်ဖုံႏယို ထေဒီသိုင်း ဖုံႏတွမ်ႏကွန်ပျူတာအနယ်ꩻပညာႏအစွဲးအကမ်းနေးတဲင် သွုံꩻလွနဝ်ꩻစားသွူ။   အီလက်ထရွန်နစ် အင်ဂျင်နီယာယဟန်ႏနဝ်ꩻ စက်ရုပ်နယ်ႏပညာႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မာꩻရောင်ထာꩻမာꩻဖုံႏသွူ။</text>
      <sha1>1i2791zcxscfopock58qgq78cg3b2df</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31807</id>
      <parentid>31806</parentid>
      <timestamp>2025-07-09T13:42:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <origin>31807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4359" sha1="t7f1tr7tgl5lq4bnyck0mksnglpzdyn" xml:space="preserve">[[ဖုဲင်:Silego_clock_generator.JPG|right|thumb| နျꩻတွယ်ႏပွုံႏဆားကစ်ဘုတ်တဗာႏ]]
'''အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာပညာႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ လျှပ်စစ်တွမ် သံလဲက် ကသွုံꩻဒါႏ နိယာမဖုံႏယို  [[အိဉ်စိဉ်နီယာ|အဲန်စဉ်နီယာပညာႏ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာဖုံႏနဝ်ꩻ [[ရေဒီယိုလဲင်း]] ခွုမ်စံႏသွုံꩻအီ၊ အီလက်ထရွန်းနစ်ဆားကစ်ယို ထေထန်ႏအီဒီသိုင်း၊ ကွန်ပျူတာစနစ်ယို  ဒီဇိုင်းတွမ်ႏ အလင်ကေားဝါးသားအဲန်ထဝ်းတလီꩻကွင်ႏယို  [[Embedded system|အွဉ်ႏသော့ꩻဗိမ်ခါꩻ စနစ်ဖုံႏ]] ထိန်ꩻတီလွေꩻစနစ်စတဲင် ပြွူႏဖြိုထင်ႏထိုအရေ တွမ်ႏထာꩻမာꩻဖုံႏပွိုင်းဝွို့ဝင်ꩻသွူ။ 

'အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းဝေါဟာရယို  ၁၉၅၀ ဗာႏနဝ်ဆꩻချာစငါပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ။ ခါးလား [[ဒုတိယ ကမ္ဘာႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻ]]  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာပညာဖဲ့ꩻယို လိုꩻကသေအာနဝ်ꩻထွာဒျာႏ ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻဒျာႏသွူ။အွိုးအခိန်ႏနဝ်ꩻ တက္ကသိုလ်ႏတဗာႏကို  ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻယို ရူပဗေဒဘွဲ့အတာႏ သွဉ်ထူႏလွေꩻပညာႏတဗာႏတခူးတခဝ်ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻသမ်းတယ်ႏထွင်ႏရောင်ယင်း  အီလက်ထရွန်နစ် စက်ကိရိယာႏအလင်ဖုံႏတဲင်‌ေတွာ့ꩻ[[ရေဒါ]]၊ ထာရွုတ်မွန်၊ အငဝ်းစနစ်မ၊ Hi-Fi တွမ်ႏ  ကွန်ပျူတာ၊မိုက်ခရိုပရိုဆက်ဆာဖုံႏတဲ့ ပါလွဥ်သွူ။  ၁၉၅၀ ဗာႏနေင်ႏ အထာႏဝတွမ်ႏဆုဲင်ꩻလားအခိန်ႏနဝ် 'ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာ ကရိုꩻဒါႏကဒေါ့ꩻရောင် 'အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာ'ပြောင်ꩻလွေꩻအမဉ်ꩻယွꩻယွꩻသာႏသာႏတဲင် ထွာတေားပညာႏဘွဲ့ခေါခေါတဗာႏသွူ။ 

အင်ဂျင်နီယာဖုံႏ [[ရူပဗေဒ]] တွမ်ႏ [[သင်္ချာ]] ပညာႏဖုံႏယို ထောင်ထွားဗာႏထွူမꩻ ဖေႏကသေနာႏဝွေသီးစနစ်တဖဲ့ꩻတွမ်ႏဖေႏကယံလွဥ်နဝ် ထွာအစွဲးအကမ်းနေနေသွူ။ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻတဲ့  အင်ဂျင်နီယာထာꩻမာကိဉ်းအာနဝ်ꩻ ကွန်ပျူတာ [[အီလက်ထရွန်းနစ်]] စနစ်ဖုံႏယို ထေဒီသိုင်း ဖုံႏတွမ်ႏကွန်ပျူတာအနယ်ꩻပညာႏအစွဲးအကမ်းနေးတဲင် သွုံꩻလွနဝ်ꩻစားသွူ။   အီလက်ထရွန်နစ် အင်ဂျင်နီယာယဟန်ႏနဝ်ꩻ စက်ရုပ်နယ်ႏပညာႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မာꩻရောင်ထာꩻမာꩻဖုံႏသွူ။</text>
      <sha1>t7f1tr7tgl5lq4bnyck0mksnglpzdyn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31814</id>
      <parentid>31807</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T08:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <origin>31814</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4449" sha1="ao0yo6hvlkwz7o25hh499zy4klxhnds" xml:space="preserve">{{merge|အီလက်ထရွန်းနစ် အိဉ်စိဉ်နီယာ}}
[[ဖုဲင်:Silego_clock_generator.JPG|right|thumb| နျꩻတွယ်ႏပွုံႏဆားကစ်ဘုတ်တဗာႏ]]
'''အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာပညာႏ''' ကရိုꩻနဝ်ꩻ လျှပ်စစ်တွမ် သံလဲက် ကသွုံꩻဒါႏ နိယာမဖုံႏယို  [[အိဉ်စိဉ်နီယာ|အဲန်စဉ်နီယာပညာႏ]]တဗာႏဒျာႏသွူ။  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာဖုံႏနဝ်ꩻ [[ရေဒီယိုလဲင်း]] ခွုမ်စံႏသွုံꩻအီ၊ အီလက်ထရွန်းနစ်ဆားကစ်ယို ထေထန်ႏအီဒီသိုင်း၊ ကွန်ပျူတာစနစ်ယို  ဒီဇိုင်းတွမ်ႏ အလင်ကေားဝါးသားအဲန်ထဝ်းတလီꩻကွင်ႏယို  [[Embedded system|အွဉ်ႏသော့ꩻဗိမ်ခါꩻ စနစ်ဖုံႏ]] ထိန်ꩻတီလွေꩻစနစ်စတဲင် ပြွူႏဖြိုထင်ႏထိုအရေ တွမ်ႏထာꩻမာꩻဖုံႏပွိုင်းဝွို့ဝင်ꩻသွူ။ 

'အီလက်ထရွန်းနစ် အင်ဂျင်နီယာကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းဝေါဟာရယို  ၁၉၅၀ ဗာႏနဝ်ဆꩻချာစငါပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ။ ခါးလား [[ဒုတိယ ကမ္ဘာႏစဲ့ꩻပွယ်ꩻ]]  အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာပညာဖဲ့ꩻယို လိုꩻကသေအာနဝ်ꩻထွာဒျာႏ ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻဒျာႏသွူ။အွိုးအခိန်ႏနဝ်ꩻ တက္ကသိုလ်ႏတဗာႏကို  ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာပညာႏဖဲ့ꩻယို ရူပဗေဒဘွဲ့အတာႏ သွဉ်ထူႏလွေꩻပညာႏတဗာႏတခူးတခဝ်ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻသမ်းတယ်ႏထွင်ႏရောင်ယင်း  အီလက်ထရွန်နစ် စက်ကိရိယာႏအလင်ဖုံႏတဲင်‌ေတွာ့ꩻ[[ရေဒါ]]၊ ထာရွုတ်မွန်၊ အငဝ်းစနစ်မ၊ Hi-Fi တွမ်ႏ  ကွန်ပျူတာ၊မိုက်ခရိုပရိုဆက်ဆာဖုံႏတဲ့ ပါလွဥ်သွူ။  ၁၉၅၀ ဗာႏနေင်ႏ အထာႏဝတွမ်ႏဆုဲင်ꩻလားအခိန်ႏနဝ် 'ရေဒီယိုအင်ဂျင်နီယာ ကရိုꩻဒါႏကဒေါ့ꩻရောင် 'အီလက်ထရွန်းနစ်အင်ဂျင်နီယာ'ပြောင်ꩻလွေꩻအမဉ်ꩻယွꩻယွꩻသာႏသာႏတဲင် ထွာတေားပညာႏဘွဲ့ခေါခေါတဗာႏသွူ။ 

အင်ဂျင်နီယာဖုံႏ [[ရူပဗေဒ]] တွမ်ႏ [[သင်္ချာ]] ပညာႏဖုံႏယို ထောင်ထွားဗာႏထွူမꩻ ဖေႏကသေနာႏဝွေသီးစနစ်တဖဲ့ꩻတွမ်ႏဖေႏကယံလွဥ်နဝ် ထွာအစွဲးအကမ်းနေနေသွူ။ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻတဲ့  အင်ဂျင်နီယာထာꩻမာကိဉ်းအာနဝ်ꩻ ကွန်ပျူတာ [[အီလက်ထရွန်းနစ်]] စနစ်ဖုံႏယို ထေဒီသိုင်း ဖုံႏတွမ်ႏကွန်ပျူတာအနယ်ꩻပညာႏအစွဲးအကမ်းနေးတဲင် သွုံꩻလွနဝ်ꩻစားသွူ။   အီလက်ထရွန်နစ် အင်ဂျင်နီယာယဟန်ႏနဝ်ꩻ စက်ရုပ်နယ်ႏပညာႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ မာꩻရောင်ထာꩻမာꩻဖုံႏသွူ။</text>
      <sha1>ao0yo6hvlkwz7o25hh499zy4klxhnds</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကတယ်ႏထွင်ႏလိတ်ထေကူꩻတွယ်ႏနျꩻစက်</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8597</id>
    <redirect title="ဇျိုဟန်နဲက်သ ဂူတဲန်ဘက်" />
    <revision>
      <id>31804</id>
      <timestamp>2025-07-09T13:32:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ဗန်ကှိုန်</username>
        <id>25</id>
      </contributor>
      <comment>[[ကတယ်ႏထွင်ႏလိတ်ထေကူꩻတွယ်ႏနျꩻစက်]] စာမျက်နှာကို [[ဇျိုဟန်နဲက်သ ဂူတဲန်ဘက်]] သို့ ဗန်ကှိုန်က ရွှေ့ခဲ့သည်</comment>
      <origin>31804</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78" sha1="owkfvho5jxjnqfrjwgv2ibmfelgxeox" xml:space="preserve">#REDIRECT [[ဇျိုဟန်နဲက်သ ဂူတဲန်ဘက်]]</text>
      <sha1>owkfvho5jxjnqfrjwgv2ibmfelgxeox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:Tzuaoc</title>
    <ns>3</ns>
    <id>8598</id>
    <revision>
      <id>31811</id>
      <timestamp>2025-07-10T07:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>210</id>
      </contributor>
      <comment>Welcome!</comment>
      <origin>31811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9372" sha1="p44kk57e2xt5b5nnytv2nan1latpqfr" xml:space="preserve">== အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏဩ Tzuaoc ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအရန်း မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
ယံဟော်ꩻထွားရီးသွော့ [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီခီပီးဒီးယား]] '''[[Wikipedia:Five pillars|တဖူꩻရဲဉ်ႏငတ်ꩻစွိုး]]''' တာႏ ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏမာꩻသွူအကောက် ဒင်ႏထွူမတ်ပုံတဉ်နဝ်ꩻ '''[[စွဲးကမ်းကို:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်]]''' တောမ်ႏ '''[[WP:FAQ|အဝ်ႏရီခွိုꩻဒါႏငဝ်းရီဖုံႏ]]'''နဝ်ꩻ အီႏထွာအီမွေး နာꩻအတာႏ အစွဲးအကမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အအီႏခြုဲင်းနယ်ဖေႏ မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ၊ တဲမ်းပုင်ႏတဲမ်းနယ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို တောမ်ႏ သေထွိုက်သေသင်ꩻ အခရာႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကနွို့စွဲးကမ်းကိုနွောင်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားနဝ်ꩻ ဒါႏလဲပ်ခါꩻဗာႏ အနယ်ꩻပညာႏဖုံႏလဲ့ တလိုႏတဝ်းသွူ။ နွို့ခွုမ်မာꩻကို ''[[WP:BOLD|ရုဲင်းရုဲင်းသွော့]]''ဩ။ မိဉ်ႏထွူ ''သွုပ်သမ်ႏဟဝ်ဟဝ်ရိုꩻသာꩻသွော့ လိုꩻလင်အလောင်းဩ''။ ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ''[[w:wiki|ဝီခီ]]''တဲင် ယိုꩻမွေးငါႏနဝ်ꩻသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''ထူႏစွဲးကမ်းကို'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏ အကူႏညီႏစွဲးကမ်းကိုနဝ်ꩻ နွို့ရီရောင် အိုင်ကိုမ်နွောင်ꩻဒျာႏ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယား [[ဝီခီပီးဒီးယား:Village pump|အိုင်ကိုမ်ခင်ႏလမ်းVillage pump]] ကို မွေးတဝ်းလဲ့ [[Facebook]] လောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ [http://www.facebook.com/group/406204427603066?ref=share ပအိုဝ်ႏဝီခီစွုမ်ꩻစွိုꩻ] လိတ်မဲ့ငါကိုဖုံႏသွူ။
* အီႏထူႏသုင်ꩻစဗာႏဝီခီ နုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါကိုဩ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်လွူꩻထွားစဲင်းထဲင်း မွဉ်းဖျင်ခရာႏအစဲင်းနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါ]]ယိုဩ။
* ရီခရာႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ရီနွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Q|ခင်ႏလမ်းယိုကို]]သွူ။
* နာꩻအနေႏ ဒေါ့ꩻရီအိုင်ကိုမ်သွုပ်နွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Administrators|ကေားရဲဉ်ꩻဖန်းဖြယ်သား(Admin)]]သီး တဖြာꩻဖြာꩻထျꩻ အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုသွူ။
* ဒင်ႏသွင်ꩻသော့ꩻ ယူနီကိုဒ်ဖောင့် အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/fonts/ ယိုကို]ဩ။
* အီႏသုင်ꩻဗာႏ ကီးဗိုတ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ မိဉ်ႏသေတဝ်းနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/keyboards/ ယိုကို] ဩ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''ဟဝ်တောင်ꩻခရာႏ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏမဲဉ်စံꩻထွားစိမ်ꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻအီ [[Wikipedia:Sandbox|Sandboxလိတ်မဲ့ငါယို]]တဲင် မာꩻစံꩻနွောင်ꩻဒျာႏ မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏသွူ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်တဲမ်းသော့ꩻစ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာတဗာႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[WP:YFA|နာꩻအရီးသွတ်ꩻရောမ်ဖြုဲင်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါယိုဩ။
* အီႏဖန်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာအမိဉ်ꩻတာႏ အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:ရောမ်ဖြုဲင်ꩻကတူႏစဲဉ်ႏဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါယို]]ဩ။
* [[Help:ဒင်ႏထင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏအွဉ်ႏနယ်ခါꩻဖေႏ ဒင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ၊ ထူႏသုင်ꩻသော့ꩻနယ်ꩻ ဖုံႏသွူ။
* [[Wikipedia:ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏမူဝါဒ|ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏ မူဝါဒ]] ယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားကို ပုင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဒင်ႏသော့ꩻ သင်ꩻနဲ့သင်ꩻတဝ်းနဲ့ ဖေႏကဆုင်ꩻဖျတ်နွောင်ꩻတာႏ အီႏထွာအီအစွဲးကမ်းနဝ်ꩻသွူ။
* အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုနဝ်ꩻ နျꩻသော့ꩻသွူ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; တဲင် တဲမ်းမုဲင်ဖေႏသွော့ နာꩻမိဉ်ꩻဩ။
* နာꩻအကောက်တာႏ [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ဖုံႏလဲ့ ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ စဲစ်ထွားနွောင်ꩻဒျာႏ လိတ်ဖြုံႏ၊ သတ်ပုံသတ်နယ်ꩻဖုံႏသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏ ဗွေႏခွန်နာင်ꩻသီးသွူဩ။ နီဗွေႏသီး သꩻပါရာꩻ ကဏ္ဍကို နွို့ပါစွဲးကမ်း တဲမ်းသော့ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻဖုံႏသွူဩ။]] Welcome to '''Pa'O Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီခီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Pa'O.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Pa'O have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[ကေားသုင်ꩻသား:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:Welcome-Bot|အိုင်ကိုမ်]])  ၁၃:၃၃၊ ၁၀ ဇွန်လုဲင် ၂၀၂၅ (+0630)</text>
      <sha1>p44kk57e2xt5b5nnytv2nan1latpqfr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:AD.J.KER'ZASUSOFMOAZT</title>
    <ns>3</ns>
    <id>8599</id>
    <revision>
      <id>31815</id>
      <timestamp>2025-07-10T09:04:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Welcome-Bot</username>
        <id>210</id>
      </contributor>
      <comment>Welcome!</comment>
      <origin>31815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9391" sha1="eu6rrred1q19m5ltsvukx0zl20n6886" xml:space="preserve">== အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏဩ AD.J.KER&amp;#39;ZASUSOFMOAZT ! ==

{| class=&quot;plainlinks&quot; cellspacing=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;margin:0 0 1em; width:100%;&quot;
| style=&quot;width:45%; vertical-align:top; border:1px solid #fad67d; background-color:#faf6ed;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-colors-alacarte.svg|21px|link=|]] '''ပထမအရန်း မိတ်ဆက်'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
ယံဟော်ꩻထွားရီးသွော့ [[Wikipedia:နိဒါန်း|ဝီခီပီးဒီးယား]] '''[[Wikipedia:Five pillars|တဖူꩻရဲဉ်ႏငတ်ꩻစွိုး]]''' တာႏ ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏဒျာႏသွူ။ မိဉ်ႏမာꩻသွူအကောက် ဒင်ႏထွူမတ်ပုံတဉ်နဝ်ꩻ '''[[စွဲးကမ်းကို:မိတ်ဆက်|မိတ်ဆက်]]''' တောမ်ႏ '''[[WP:FAQ|အဝ်ႏရီခွိုꩻဒါႏငဝ်းရီဖုံႏ]]'''နဝ်ꩻ အီႏထွာအီမွေး နာꩻအတာႏ အစွဲးအကမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးဖုံႏယိုနဝ်ꩻ အအီႏခြုဲင်းနယ်ဖေႏ မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ၊ တဲမ်းပုင်ႏတဲမ်းနယ်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားကို တောမ်ႏ သေထွိုက်သေသင်ꩻ အခရာႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကနွို့စွဲးကမ်းကိုနွောင်ꩻ ဝီခီပီးဒီးယားနဝ်ꩻ ဒါႏလဲပ်ခါꩻဗာႏ အနယ်ꩻပညာႏဖုံႏလဲ့ တလိုႏတဝ်းသွူ။ နွို့ခွုမ်မာꩻကို ''[[WP:BOLD|ရုဲင်းရုဲင်းသွော့]]''ဩ။ မိဉ်ႏထွူ ''သွုပ်သမ်ႏဟဝ်ဟဝ်ရိုꩻသာꩻသွော့ လိုꩻလင်အလောင်းဩ''။ ယိုနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ''[[w:wiki|ဝီခီ]]''တဲင် ယိုꩻမွေးငါႏနဝ်ꩻသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #fad67d; background-color:#faecc8; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Help-browser.svg|21px|link=| ]] '''ထူႏစွဲးကမ်းကို'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏအဝ်ႏလိုႏ အကူႏညီႏစွဲးကမ်းကိုနဝ်ꩻ နွို့ရီရောင် အိုင်ကိုမ်နွောင်ꩻဒျာႏ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယား [[ဝီခီပီးဒီးယား:Village pump|အိုင်ကိုမ်ခင်ႏလမ်းVillage pump]] ကို မွေးတဝ်းလဲ့ [[Facebook]] လောင်း ကအဝ်ႏဒါႏ [http://www.facebook.com/group/406204427603066?ref=share ပအိုဝ်ႏဝီခီစွုမ်ꩻစွိုꩻ] လိတ်မဲ့ငါကိုဖုံႏသွူ။
* အီႏထူႏသုင်ꩻစဗာႏဝီခီ နုဲင်းမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [[Wikipedia:Cheatsheet|မွဉ်းဖျင်နယ်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါကိုဩ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်လွူꩻထွားစဲင်းထဲင်း မွဉ်းဖျင်ခရာႏအစဲင်းနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါ]]ယိုဩ။
* ရီခရာႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ရီနွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Q|ခင်ႏလမ်းယိုကို]]သွူ။
* နာꩻအနေႏ ဒေါ့ꩻရီအိုင်ကိုမ်သွုပ်နွောင်ꩻဒျာႏ [[WP:Administrators|ကေားရဲဉ်ꩻဖန်းဖြယ်သား(Admin)]]သီး တဖြာꩻဖြာꩻထျꩻ အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုသွူ။
* ဒင်ႏသွင်ꩻသော့ꩻ ယူနီကိုဒ်ဖောင့် အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/fonts/ ယိုကို]ဩ။
* အီႏသုင်ꩻဗာႏ ကီးဗိုတ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ မိဉ်ႏသေတဝ်းနဝ်ꩻ ထွားသွော့ [https://unicodetoday.org/keyboards/ ယိုကို] ဩ။
&lt;/div&gt;
| style=&quot;padding:0 0.5em;&quot; |
| style=&quot;width:55%; vertical-align:top; border:1px solid #abd5f5; background-color:#f1f5fc;&quot; |
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Gnome-applications-utilities.svg|21px|link=|]] '''ဟဝ်တောင်ꩻခရာႏ'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
* မိဉ်ႏမဲဉ်စံꩻထွားစိမ်ꩻနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻအီ [[Wikipedia:Sandbox|Sandboxလိတ်မဲ့ငါယို]]တဲင် မာꩻစံꩻနွောင်ꩻဒျာႏ မွဉ်းဖျင်လိတ်မဲ့ငါဖုံႏသွူ။
* မိဉ်ႏမဲဉ်တဲမ်းသော့ꩻစ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာတဗာႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[WP:YFA|နာꩻအရီးသွတ်ꩻရောမ်ဖြုဲင်ꩻ]] လိတ်မဲ့ငါယိုဩ။
* အီႏဖန်ဖေႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻတသာအမိဉ်ꩻတာႏ အယပ်ꩻခုဲင်ႏမိဉ်ႏအဝ်ႏနဝ်ꩻ ဟော်ꩻထွားသွော့ [[Wikipedia:ရောမ်ဖြုဲင်ꩻကတူႏစဲဉ်ႏဖုံႏ|လိတ်မဲ့ငါယို]]ဩ။
* [[Help:ဒင်ႏထင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏအွဉ်ႏနယ်ခါꩻဖေႏ ဒင်ႏပုင်ႏနယ်ꩻ၊ ထူႏသုင်ꩻသော့ꩻနယ်ꩻ ဖုံႏသွူ။
* [[Wikipedia:ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏမူဝါဒ|ထူႏသုင်ꩻပုင်ႏ မူဝါဒ]] ယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားကို ပုင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဒင်ႏသော့ꩻ သင်ꩻနဲ့သင်ꩻတဝ်းနဲ့ ဖေႏကဆုင်ꩻဖျတ်နွောင်ꩻတာႏ အီႏထွာအီအစွဲးကမ်းနဝ်ꩻသွူ။
* အိုင်ကိုမ်ချက်လိတ်မဲ့ငါကိုနဝ်ꩻ နျꩻသော့ꩻသွူ &amp;#126;&amp;#126;&amp;#126;&amp;#126; တဲင် တဲမ်းမုဲင်ဖေႏသွော့ နာꩻမိဉ်ꩻဩ။
* နာꩻအကောက်တာႏ [[Special:Preferences#mw-prefsection-gadgets|gadgets]] (custom features) ဖုံႏလဲ့ ထူႏသုင်ꩻနွောင်ꩻဒျာႏသွူ။
* [[wiktionary:my:Wiktionary:သတ်ပုံ|သတ်ပုံကျမ်ꩻ]]ကိုနဝ်ꩻ စဲစ်ထွားနွောင်ꩻဒျာႏ လိတ်ဖြုံႏ၊ သတ်ပုံသတ်နယ်ꩻဖုံႏသွူ။
&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;border-bottom:1px solid #abd5f5; background-color:#d0e5f5; padding:0.2em 0.5em; font-size:110%;&quot;&gt;[[File:Tango Globe of Letters.svg|21px|link=| ]] '''Welcome!'''&lt;/div&gt;
&lt;div style=&quot;padding:0.4em 1em 0.3em;&quot;&gt;
[[File:Nice Cup of Tea.jpg|200px|right|အဝ်ႏဝီခီပီးဒီးယားယို ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ ကျိုႏဆွုမ်ႏဒျာႏ ဗွေႏခွန်နာင်ꩻသီးသွူဩ။ နီဗွေႏသီး သꩻပါရာꩻ ကဏ္ဍကို နွို့ပါစွဲးကမ်း တဲမ်းသော့ꩻနွောင်ꩻဒျာႏ ရောမ်ဖြုဲင်ꩻဖုံႏသွူဩ။]] Welcome to '''Pa'O Wikipedia'''! I hope you enjoy improving and editing this [[ဝီခီပီးဒီးယား|Wikipedia]] project. These pages are especially useful for those who are literate in Pa'O.  However, even experienced Wikipedians who don't know any Pa'O have helped out with other things, such as updating images from Commons, so don't be afraid to improve the wiki any way you can!  Remember, someone else can always come later and fix any changes you make that are not perfect. Thank you.
&lt;/div&gt;
|}&lt;!-- Template:Welcome --&gt; --[[ကေားသုင်ꩻသား:Welcome-Bot|Welcome-Bot]] ([[ကေားသုင်ꩻသား အိုင်ကိုမ်ဒေါ့ꩻရီ:Welcome-Bot|အိုင်ကိုမ်]])  ၁၅:၃၄၊ ၁၀ ဇွန်လုဲင် ၂၀၂၅ (+0630)</text>
      <sha1>eu6rrred1q19m5ltsvukx0zl20n6886</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တမ်းပလေက်:Blockquote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>8600</id>
    <revision>
      <id>31817</id>
      <timestamp>2025-07-10T09:20:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;&lt;templatestyles src=&quot;Template:Blockquote/styles.css&quot; /&gt;&lt;!-- --&gt;&lt;blockquote class=&quot;templatequote {{{class|}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;no...&quot;</comment>
      <origin>31817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1647" sha1="29mmi6jvbtob3u5m0c5p8d9zyjrge0c" xml:space="preserve">&lt;templatestyles src=&quot;Template:Blockquote/styles.css&quot; /&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;blockquote class=&quot;templatequote {{{class|}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{sign|}}}{{{cite|}}}{{{author|}}}{{{by|}}}{{{personquoted|}}}{{{source|}}}{{{ts|}}}{{{title|}}}{{{publication|}}}{{{quotesource|}}}{{{char|}}}{{{character|}}}{{{2|}}}{{{3|}}}{{{4|}}}{{{5|}}}|{{#if:{{{multiline|}}}|&lt;nowiki /&gt;}}
&lt;div class=&quot;templatequotecite&quot;&gt;—&amp;#8202;&lt;cite&gt;{{#if:{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}|{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}, in&amp;#32;}}{{Comma separated entries
 | {{if empty|{{{sign|}}}|{{{cite|}}}|{{{author|}}}|{{{by|}}}|{{{personquoted|}}}|{{{2|}}}}}
 | {{if empty|{{{title|}}}|{{{publication|}}}|{{{ts|}}}|{{{quotesource|}}}|{{{3|}}}}}
 | {{if empty|{{{source|}}}|{{{4|}}}}}
 }}&lt;/cite&gt;&lt;/div&gt;
}}&lt;/blockquote&gt;{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using Blockquote template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Blockquote]] with unknown parameter &quot;_VALUE_&quot;|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | author | by | char | character | cite | class | content | multiline | personquoted | publication | quote | quotesource | quotetext | sign | source | style | text | title | ts }}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}&lt;!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>29mmi6jvbtob3u5m0c5p8d9zyjrge0c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>31819</id>
      <parentid>31817</parentid>
      <timestamp>2025-07-10T09:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[တမ်းပလေက်:Quote]] စာမျက်နှာကို [[တမ်းပလေက်:Blockquote]] သို့ Khun Ktက ရွှေ့ခဲ့သည်</comment>
      <origin>31817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1647" sha1="29mmi6jvbtob3u5m0c5p8d9zyjrge0c" xml:space="preserve">&lt;templatestyles src=&quot;Template:Blockquote/styles.css&quot; /&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;blockquote class=&quot;templatequote {{{class|}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{sign|}}}{{{cite|}}}{{{author|}}}{{{by|}}}{{{personquoted|}}}{{{source|}}}{{{ts|}}}{{{title|}}}{{{publication|}}}{{{quotesource|}}}{{{char|}}}{{{character|}}}{{{2|}}}{{{3|}}}{{{4|}}}{{{5|}}}|{{#if:{{{multiline|}}}|&lt;nowiki /&gt;}}
&lt;div class=&quot;templatequotecite&quot;&gt;—&amp;#8202;&lt;cite&gt;{{#if:{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}|{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}, in&amp;#32;}}{{Comma separated entries
 | {{if empty|{{{sign|}}}|{{{cite|}}}|{{{author|}}}|{{{by|}}}|{{{personquoted|}}}|{{{2|}}}}}
 | {{if empty|{{{title|}}}|{{{publication|}}}|{{{ts|}}}|{{{quotesource|}}}|{{{3|}}}}}
 | {{if empty|{{{source|}}}|{{{4|}}}}}
 }}&lt;/cite&gt;&lt;/div&gt;
}}&lt;/blockquote&gt;{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using Blockquote template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Blockquote]] with unknown parameter &quot;_VALUE_&quot;|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | author | by | char | character | cite | class | content | multiline | personquoted | publication | quote | quotesource | quotetext | sign | source | style | text | title | ts }}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}&lt;!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>29mmi6jvbtob3u5m0c5p8d9zyjrge0c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တမ်းပလေက်:Blockquote/styles.css</title>
    <ns>10</ns>
    <id>8601</id>
    <revision>
      <id>31818</id>
      <timestamp>2025-07-10T09:21:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>ဖန်ဆင်ꩻလဲဉ်းလိတ်မဲ့ငါ တောမ်ႏ &quot;/* {{pp-template}} */ .templatequote { 	overflow: hidden; 	margin: 1em 0; 	padding: 0 32px; }  .templatequotecite {     line-height: 1.5em;     /* @noflip */     text-align: left;     margin-top: 0; }  @media (min-width: 500px) { 	.templatequotecite { 	    /* @noflip */ 	    padding-left: 1.6em; 	} }&quot;</comment>
      <origin>31818</origin>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="301" sha1="975tzgnvhd5jyqf0ucyxd4w8q6i98j0" xml:space="preserve">/* {{pp-template}} */
.templatequote {
	overflow: hidden;
	margin: 1em 0;
	padding: 0 32px;
}

.templatequotecite {
    line-height: 1.5em;
    /* @noflip */
    text-align: left;
    margin-top: 0;
}

@media (min-width: 500px) {
	.templatequotecite {
	    /* @noflip */
	    padding-left: 1.6em;
	}
}</text>
      <sha1>975tzgnvhd5jyqf0ucyxd4w8q6i98j0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>တမ်းပလေက်:Quote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>8602</id>
    <redirect title="တမ်းပလေက်:Blockquote" />
    <revision>
      <id>31820</id>
      <timestamp>2025-07-10T09:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Khun Kt</username>
        <id>19</id>
      </contributor>
      <comment>[[တမ်းပလေက်:Quote]] စာမျက်နှာကို [[တမ်းပလေက်:Blockquote]] သို့ Khun Ktက ရွှေ့ခဲ့သည်</comment>
      <origin>31820</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" sha1="45wcb6xfunrjbdaj2xt96eevbk777vm" xml:space="preserve">#REDIRECT [[တမ်းပလေက်:Blockquote]]</text>
      <sha1>45wcb6xfunrjbdaj2xt96eevbk777vm</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>